t.c. mİllÎ eĞİtİm bakanliĞihuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...ankara,...

64
Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrenciler İçin OKUMA - YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI I. Kademe (1, 2, 3 ve 4. Sınıf)

Upload: others

Post on 30-Jan-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

Ankara, 2018

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Orta-Ağır Zihinsel Engeli veOtizm Spektrum BozukluğuOlan Öğrenciler İçin

OKUMA - YAZMA DERSİÖĞRETİM PROGRAMII. Kademe (1, 2, 3 ve 4. Sınıf)

Page 2: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum
Page 3: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

i ç i n d e k i l e ri ç i n d e k i l e rGİRİŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETİM PROGRAMLARI . . . . . . . . . . . . 5

ÖĞRETİM PROGRAMLARININ AMAÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

ÖĞRETİM PROGRAMLARININ PERSPEKTİFİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1. DEĞERLERİMİZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2. YETKİNLİKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

BİREYSEL GELİŞİM VE ÖĞRETİM PROGRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . 8

SONUÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1. OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖZEL AMAÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2. ÖĞRENME ÖĞRETME YAKLAŞIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4. UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR . . . . . . . . . . . . . 12

OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI . . . . . . . . 13

1. ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2. HEDEFLERİN YAPISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3. HEDEF, HEDEF DAVRANIŞLAR VE AÇIKLAMALAR . . . . . . . . . . 17

ÖRNEK ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Page 4: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum
Page 5: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

5I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

OKUMA-YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

GİRİŞ

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETİM PROGRAMLARI

Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için geliştirilen öğretim prog-ramları; öğrencilerin hayat boyu kullanabilecekleri bilgi, kavram ve becerileri kazanmalarını, bunları kul-lanarak kendilerini bireysel ve sosyal yönden geliştirmelerini, etkili iletişim kurmalarını, akademik, günlük yaşam, öz bakım gibi alanlarda gelişim sağlamalarını hedefleyen bir bütünlük içinde yapılandırılmıştır. Bu nitelik dokusuna sahip bireylerin yetişmesine hizmet edecek öğretim programları salt bilgi aktaran bir yapı-dan ziyade bireysel farklılıkları dikkate alan, değer ve beceri kazandırmayı hedefleyen, yalın ve anlaşılır bir yapıda hazırlanmıştır. Programlarda bu amaç doğrultusunda bir taraftan farklı konu ve kademelerde sarmal bir yaklaşımla tekrar eden hedeflere ve açıklamalara, diğer taraftan bütünsel ve bir kerede kazandırılması hedeflenen öğrenme çıktılarına yer verilmiştir. Her iki gruptaki hedef ve açıklamalar ilgili disiplinin yetkin, güncel, geçerli ve eğitim öğretim sürecinde hayatla ilişkileri kurulabilecek niteliktedir. Bu hedefler ve açıkla-malar, eğitim kademeleri düzeyinde değerler, beceriler ve yetkinlikler perspektifinde bütünlük sağlayan bir bakış açısıyla yalın bir içeriğe işaret etmektedir. Böylelikle anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlayan, sağlam ve önceki öğrenmelerle ilişkilendirilmiş, günlük hayatta değerler, beceriler ve yetkinlikler çevresinde bütünleş-miş bir öğretim programları toplamı oluşturulmuştur.

ÖĞRETİM PROGRAMLARININ AMAÇLARI

Öğretim programları, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 2. maddesinde ifade edilen “Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları”, “Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri” ve 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan “Özel Eğitimin Temel İlkeleri” esas alınarak hazırlanmıştır. Eğitim ve öğre-tim programlarıyla sürdürülen tüm çalışmalar; okul öncesi, birinci, ikinci ve üçüncü kademe seviyelerinde birbirini tamamlayıcı bir şekilde aşağıdaki amaçlara ulaşmaya yöneliktir:

1. Okul öncesi eğitimini tamamlayan öğrencilerin bireysel gelişim süreçleri göz önünde bulundu-rularak dil ve iletişim, öz bakım ve günlük yaşam, bedensel, bilişsel, sosyal ve duygusal alanlarda sağlıklı şekilde gelişimlerini sağlamak,

2. Birinci kademe eğitimini tamamlayan öğrencilerin gelişim ve öğrenme düzeylerine uygun olarak dil ve iletişim, öz bakım ve günlük yaşam, bedensel, bilişsel, sosyal ve duygusal alanlarda sağlıklı şekilde gelişimlerini desteklemek, günlük yaşamlarında ihtiyaç duyacakları temel akademik becerileri kazan-mış, bunları etkin bir şekilde kullanarak bağımsız bireyler olarak hayatlarını sürdürmelerini sağlamak,

3. İkinci kademe eğitimini tamamlayan öğrencilerin, ilkokulda kazandıkları yetkinlikleri geliştirmek suretiyle millî ve manevi değerleri benimsemiş, toplumla etkileşimini, bütünleşmesini sağlayacak şekilde yeterliliklerle donatılmış bireyler olmalarını sağlamak,

4. Üçüncü kademe eğitimini tamamlayan öğrencilerin birinci ve ikinci kademede kazandıkları yetkin-likleri geliştirmek suretiyle, insanlarla etkileşim kurabilen, toplumsal kurallara uyum sağlayabilen, toplumsal yaşama katılım için çabalayan, yaşamlarını bağımsız olarak sürdürebilen bireyler olma-larını sağlamak, “Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinde (TYÇ)” ve ayrıca disiplinlere özgü alanlarda ifa-desini bulan temel düzey beceri ve yetkinlikleri kazanmış, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda hayata ve bir mesleğe hazır, toplum hayatında üretime katkısı olan, millî ve manevi değerleri benimseyen bireyler olmalarını sağlamaktır.

Page 6: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

6 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

ÖĞRETİM PROGRAMLARININ PERSPEKTİFİ

Eğitim sistemimizin temel amacı bireye değerlerimiz ve yetkinliklerle bütünleşmiş bilgi, beceri ve dav-ranışlar kazandırmaktır. Bilgi, beceri ve davranışlar öğretim programlarıyla kazandırılmaya çalışılırken de-ğerlerimiz ve yetkinlikler bu bilgi, beceri ve davranışların arasındaki bütünlüğü kurmaktadır. Değerlerimiz toplumumuzun millî ve manevi kaynaklarından günümüze ulaşmış ve yarınlarımıza aktaracağımız öz mi-rasımızdır. Yetkinlikler ise bu mirasın hayata aktarımıdır. Bu yönüyle değerlerimiz ve yetkinlikler birbirinden ayrılmaz bir şekilde öğrenme öğretme süreçleriyle kazandırmaya çalıştığımız bilgi, beceri ve davranışlar ile birlikte ele alınarak programın perspektifini oluşturmaktadır.

1. DEĞERLERİMİZ

Değer; bir sosyal grup veya toplumun kendi varlık, birlik, işleyiş ve devamını sağlamak ve sürdürmek için üyelerinin çoğunluğu tarafından doğru ve gerekli olduğu kabul edilen ortak düşünce, amaç, temel ah-laki ilke ya da inançlardır. Değerler toplum ya da bireyler tarafından benimsenen, birleştirici olgulardır. Aynı zamanda değerler, toplumun sosyal ihtiyaçlarını karşıladığına ve bireylerin iyiliği için olduğuna inanılan öl-çütlerdir. Değer eğitiminin temel amaçlarından biri de öğrencilerin sağlıklı, tutarlı ve dengeli bir kişilik geliş-tirmelerini sağlamaktır. Değerler, insanın tutum ve davranışlarını biçimlendirmede önemli bir role sahiptir.

Eğitim sistemi sadece akademik açıdan başarılı, belirlenmiş bazı bilgi, beceri ve davranışları kazandıran bir yapı değildir. Temel değerleri benimsemiş bireyler yetiştirmek asli görevidir; yeni neslin değerlerini, alış-kanlıklarını ve davranışlarını etkileyebilmelidir. Eğitim sistemi değerleri kazandırma amacı çerçevesindeki işlevini, öğretim programlarını da kapsayan eğitim programıyla yerine getirir. “Eğitim programı”; öğretim programları, öğrenme öğretme ortamları, eğitim araç gereçleri, ders dışı etkinlikler, mevzuat gibi eğitim sisteminin tüm unsurları göz önünde bulundurularak oluşturulur. Öğretim programlarında bu anlayışla de-ğerlerimiz, ayrı bir program veya öğrenme alanı, ünite, konu vb. olarak görülmemiştir. Tam aksine bütün eğitim sürecinin nihai gayesi ve ruhu olan değerlerimiz, öğretim programlarının her birinde ve her bir biri-minde yer almıştır.

Öğretim programlarında yer alan "kök değerler" şunlardır: adelet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sa-bır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik. Bu değerler, öğrenme öğretme sürecinde hem kendi başlarına, hem ilişkili olduğu alt değerlerle ve hem de öteki kök değerlerle birlikte ele alınarak hayat bulacaktır.

2. YETKİNLİKLER

Eğitim sistemimiz yetkinliklerde bütünleşmiş bilgi, beceri ve davranışlara sahip karakterde bireyler yetiştirmeyi amaçlar. Öğrencilerin hem ulusal hem de uluslararası düzeyde; kişisel, sosyal, akademik ve iş hayatlarında ihtiyaç duyacakları beceri yelpazesi olan yetkinlikler TYÇ'de belirlenmiştir. TYÇ’de anadilde ile-tişim, yabancı dillerde iletişim, matematiksel yetkinlik ve bilim / teknolojide temel yetkinlikler, dijital yet-kinlik, öğrenmeyi öğrenme, sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yetkinlikler, inisiyatif alma ve girişimcilik, kültürel farkındalık ve ifade olmak üzere sekiz anahtar yetkinlik belirlenmiştir. Özel eğitim çerçevesinde yabancı dillerde iletişim ve inisiyatif alma ve girişimciliğe ait yetkinlikler öğretim programlarında ele alınmamıştır. Bu yetkinliklere ilişkin bilgi ve beceriye ait davranışlar orta ve ağır engel düzeyindeki öğrencilere kazandırı-lamamaktadır. Öğretim programlarında ele alınan yetkinlikler TYÇ’de aşağıdaki gibi tanımlamaktadır:

1. Anadilde iletişim: Kavram, düşünce, görüş, duygu ve olguları hem sözlü hem de yazılı olarak ifade etme ve yorumlama (dinleme, konuşma, okuma ve yazma); eğitim ve öğretim, iş yeri, ev ve eğlence gibi her türlü sosyal ve kültürel bağlamda uygun ve yaratıcı bir şekilde dilsel etkileşimde bulunmaktır.

Page 7: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

7I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

2. Matematiksel yetkinlik ve bilim / teknolojide temel yetkinlikler: Matematiksel yetkinlik, günlük hayat-ta karşılaşılan bir dizi problemi çözmek için matematiksel düşünme tarzını geliştirme ve uygulama-dır. Sağlam bir aritmetik becerisi üzerine inşa edilen süreç, faaliyet ve bilgiye vurgu yapılmaktadır. Matematiksel yetkinlik, düşünme (mantıksal ve uzamsal düşünme) ve sunmanın (formüller, mo-deller, kurgular, grafikler ve tablolar) matematiksel modlarını farklı derecelerde kullanma beceri ve isteğini içermektedir.

Bilimde yetkinlik, soruları tanımlamak ve kanıta dayalı sonuçlar üretmek amacıyla doğal dünya-nın açıklanmasına yönelik bilgi varlığına ve metodolojiden yararlanma beceri ve arzusuna atıfta bulunmaktadır. Teknolojide yetkinlik, algılanan insan istek ve ihtiyaçlarını karşılama bağlamında bilgi ve metodolojinin uygulanması olarak görülmektedir. Bilim ve teknolojide yetkinlik, insan et-kinliklerinden kaynaklanan değişimleri ve her bireyin vatandaş olarak sorumluluklarını kavrama gücünü kapsamaktadır.

3. Dijital yetkinlik: İş, günlük hayat ve iletişim için bilgi iletişim teknolojilerinin güvenli ve eleştirel şekilde kullanılmasını kapsar. Söz konusu yetkinlik, bilgiye erişim ve bilginin değerlendirilmesi, saklanması, üretimi, sunulması ve alışverişi için bilgisayarların kullanılması ayrıca internet aracılığıyla ortak ağlara katılım sağlanması ve iletişim kurulması gibi temel beceriler yoluyla desteklenmektedir.

4. Öğrenmeyi öğrenme: Bireyin kendi öğrenme eylemini etkili zaman ve bilgi yönetimini de kapsa-yacak şekilde bireysel olarak veya grup hâlinde düzenleyebilmesi için öğrenmenin peşine düşme ve bu konuda ısrarcı olma yetkinliğidir. Bu yetkinlik, bireyin var olan imkânları tanıyarak öğrenme ihtiyaç ve süreçlerinin farkında olmasını ve başarılı bir öğrenme eylemi için zorluklarla başa çıkma yeteneğini kapsamaktadır. Yeni bilgi ve beceriler kazanmak, işlemek ve kendine uyarlamak kadar rehberlik desteği aramak ve bundan yararlanmak anlamına da gelir. Öğrenmeyi öğrenme, bilgi ve becerilerin ev, iş yeri, eğitim ve öğretim ortamı gibi çeşitli bağlamlarda kullanılması ve uygulanma-sı için önceki öğrenme ve hayat tecrübelerine dayanılması yönünde öğrenenleri harekete geçirir.

5. Sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yetkinlikler: Bu yetkinlikler kişisel, kişiler arası ve kültürler arası yetkin-likleri içermekte; bireylerin farklılaşan toplum ve çalışma hayatına etkili ve yapıcı biçimde katılma-larına imkân tanıyacak; gerektiğinde çatışmaları çözecek özelliklerle donatılmasını sağlayan tüm davranış biçimlerini kapsar. Vatandaşlıkla ilgili yetkinlik ise bireyleri, toplumsal ve siyasal kavram ve yapılara ilişkin bilgiye, demokratik ve aktif katılım kararlılığına dayalı olarak medeni hayata tam olarak katılmaları için donatmaktadır.

6. Kültürel farkındalık ve ifade: Müzik, sahne sanatları, edebiyat ve görsel sanatlar dâhil olmak üzere çeşitli kitle iletişim araçları kullanılarak görüş, deneyim ve duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edil-mesinin öneminin takdiridir.

ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI

Değerlendirme, öğretme ve öğrenmenin etkililiğini belirlemek amacı ile yapılan, öğretimle ilgili ve-rilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren çok adımlı ve sistematik bir süreçtir. Öğrenme, öğretme ve planlamayı doğrudan etkileyen ve eğitim sisteminin temel ögelerinden biri olan değerlendirmeye öğretim programında önemli bir yer verilmiştir.

Öncelikle öğrencilerin öğrenme alanlarındaki performansını belirlemek ve performansına dayalı ola-rak Bireyselleştirilmiş Eğitim Programını (BEP) hazırlamak için ölçme ve değerlendirme yapılmalıdır. Sürekli değerlendirme tüm öğrencilerin ilerlemelerinin tespiti için önemlidir. Öğretim öncesinde yapılan değer-lendirme, öğrenci hakkında bilgi edinilmesini ve öğrenme hedeflerinin belirlenmesini; öğretim sırasında

Page 8: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

8 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

yapılan değerlendirme, öğrenci ve öğretmene geri bildirim verilmesini; öğretim sonunda yapılan değerlen-dirme ise öğrenme hedeflerinin karşılanıp karşılanmadığı ve belirli alanlarda değişiklik yapılması gerekip gerekmediği hakkında karar vermeyi sağlayacaktır. Toplanan veriler sistematik olarak kayıt edilmelidir. Öğ-retim öncesi, sırası ve sonrasında yapılan tüm değerlendirmeler uygulanan öğretim konusunda yol gösterir. Öğrenci nasıl öğrenmektedir? Ne tür ipuçlarına ihtiyaç duymaktadır? En fazla desteklenmesi gereken alan nedir? Ne tür öğretimsel uyarlamalara ihtiyacı bulunmaktadır? Uygun ölçme değerlendirme süreçlerine yer verilerek bu tür sorulara cevap verilmelidir.

Ölçme değerlendirme ilkelerinden aşağıdakilere dikkat edilmelidir:

1. Ölçme ve değerlendirme çalışmaları öğretim programının tüm bileşenleri ile azami uyum sağla-malı, hedeflerin ve açıklamaların sınırları esas alınmalıdır.

2. Ölçme değerlendirme, yetersizliği olan öğrencinin bireysel özelliklerine göre biçimlendirilmelidir.

3. Öğretim programı, ölçme sürecinde kullanılabilecek ölçme araç ve yöntemleri açısından uygulayı-cılara yol gösterir. Bu araç ve yöntemlerin uygulanmasında gerekli uygulama ilkelerine uyulmalıdır.

BİREYSEL GELİŞİM VE ÖĞRETİM PROGRAMLARI

Öğretim programlarının geliştirilmesi sürecinde öğrencinin çok yönlü gelişimsel özelliklerine dair mev-cut bilgi ve birikimi dikkate alınarak ve aralarındaki ilişki göz önünde bulundurularak bazı temel gelişim ilkelerine göre program düzenlenmiştir. Öğretim programları, insan gelişiminin belirli bir dönemde sonlan-madığı ve gelişimin hayat boyu sürdüğü ilkesi ile hazırlanmıştır. Bu sebeple öğretim programlarında, her yaş döneminde bireylerin gelişim özelliklerini dikkate alarak, destekleyici önlemler alınması önerilmektedir. Gelişim, hayat boyu sürse de tek ve bir örnek yapıda değildir. Evreler hâlinde ilerler ve her evrede bireylerin gelişim özellikleri farklıdır. Evreler de başlangıç ve bitişleri açısından homojen değildir. Bu sebeple program-lar olabildiğince bunu göz önünde bulunduran bir hassasiyetle yapılandırılmıştır. Programların hedeflerini gerçekleştirme sürecinde gerekli uyarlamaların öğretmen tarafından yapılması beklenir. Gelişim dönem-leri ardışık ve değişmeyen bir sıra izler. Her evrede olup bitenler takip eden evreleri etkiler. Öte yandan bu ardışıklık basitten karmaşığa, genelden özele ve somuttan soyuta doğru gelişim gibi belirli yönelimlerle karakterize edilir. Program geliştirme sürecinde söz konusu yönelimler hem bir alandaki yeterliliği oluşturan kazanım ve becerilerin ön koşul ve ardıllığı noktasında dikkate alınmış hem de kademeler düzeyinde ders-lerin dağılımlarında ve birbirleriyle ilişkilerinde göz önünde bulundurulmuştur.

Öğretim programlarında insan gelişiminin bir bütün olduğu ilkesi ile hareket edilmiştir. İnsanın farklı gelişim alanlarındaki özellikleri birbirleri ile etkileşim hâlindedir. Söz gelimi dil gelişimi bilişsel gelişimini etkiler ve bilişsel gelişiminden etkilenir. Bu sebeple öğretmenlerden, öğrencinin edindiği bir hedefin geli-şimde başka bir alanı da etkileyeceğini dikkate alması beklenir.

Öğretim programları bireysel farklılıklar göz önünde bulundurularak yapılandırılmıştır. Bireyler ara-sı farklılık bir bireyin diğerlerinden birden fazla özelliği bakımından farklı olmasıdır. Tüm öğrenciler için; bireysel özellikleri, performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda öğretim programları temel alınarak “BEP” hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. BEP’de yer alacak olan hedeflerin belirlenmesinde, öğrenme öğretme süre-cinin düzenlenmesinde ve başarının değerlendirilmesinde o öğrencinin hazır bulunuşluğu, bilişsel, sosyal ve bedensel özellikleri farklılaşabilir. Bu nedenle öğrenme öğretme süreci planlanırken öğrencilerin bireysel farklılıkları (mevcut performansları, hazır bulunuşluk düzeyleri, öğrenme stilleri ve ihtiyaçları, sosyokültürel farklılıkları vb.) göz önünde bulundurulmalıdır.

Page 9: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

9I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

SONUÇProgramları güncelleme sürecinde hangi işlemlerden ve aşamalardan geçildiği aşağıda sıralanmıştır.

• Farklı ülkelerin özel eğitim programları incelenmiş,

• Yurt içinde ve yurt dışında öğretim ve programlar üzerine yapılan akademik çalışmalar taranmış,

• Başta Anayasamız olmak üzere ilgili mevzuat, kalkınma planları, hükûmet programları, şûra kararla-rı, siyasi partilerin programları, sivil toplum kuruluşları ve sivil araştırma kurumları tarafından hazır-lanan raporlar vb. dokümanlar analiz edilmiş,

• Millî Eğitim Bakanlığı programlar ve öğretim materyalleri daire başkanlıkları tarafından öğretmen ve yöneticilerin program gereksinimleri hakkında görüşleri alınmış,

• Öğretmenlerden programların hedefleri ve yapısı hakkında görüş alınmış; bütün görüş, öneri, eleştiri ve beklentiler, Bakanlığımızın ilgili birimlerinden uzman personel, öğretmen ve akademis-yenlerden oluşan çalışma gruplarınca değerlendirilmiştir. Yapılan tespitler doğrultusunda öğretim programlarımız hazırlanmıştır.

OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI

1. OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖZEL AMAÇLARI

Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı, orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerin hayat boyu kullanabilecekleri sözlü iletişim, dinleme, okuma ve yazma becerileri kazanmaları, bu becerileri kullanarak, kendilerini bireysel ve sosyal yönden geliştirmeleri, etkili iletişim kurmaları, istek duyarak okuma ve yazma alışkanlığı edinmelerini sağlayacak şekilde bilgi, beceri ve değerleri içeren bir bütünlük içinde yapılandırılmıştır. Öğrencilerin bilişsel becerilerini geliştirme, iletişim kurma, duygu ve dü-şüncelerini ifade etme ve bilgi edinmelerinde dilin yeri çok önemlidir. Bu bağlamda öğretim programında öğrenme alanlarındaki beceriler birbiriyle ilişkili ve bütünlük içinde ele alınmaktadır. Öğrenme alanlarının her birinde edinilen bilgi ve beceriler öğrenme sürecinde birbirini etkilemekte ve tamamlamaktadır.

Ayrıca öğrencilerin gelişim özellikleri göz önünde bulundurularak dil bilgisi ve yazım kuralları ile ilgili hedefler artan bir yoğunluk içinde ve aşamalı olarak yapılandırılmıştır. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanu-nu’nda ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri ile 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de ifade edilen Özel Eğitimin Temel İlkeleri doğrultusunda hazırlanan Okuma Yazma Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin;

1. Okuma ve yazmaya hazırlayacak görsel, işitsel ve psikomotor becerilerinin geliştirilmesi,

2. Erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi,

3. Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak doğru kullanmalarının sağlanması,

4. Yaşamları boyunca kullanacakları temel okuma yazma becerilerini kazanmalarının sağlanması,

5. Okuma yazma sevgisi ve alışkanlığını kazanmalarının sağlanması,

6. Sözlü iletişim becerilerini kullanarak iletişim kurmalarının sağlanması,

7. Dinleme / izleme ve konuşma becerilerinin geliştirilmesi,

8. Anlama, sınıflama, sıralama, ilişki kurma, tahmin etme gibi bilişsel becerilerinin geliştirilmesi,

9. Sözcük dağarcıklarını ve anlatım becerilerinin geliştirmesi,

10. Gerçek yaşam uygulamalarında okuma ve yazma becerilerini kullanmalarının sağlanması

11. Millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel, sosyal değerlerin farkına vardırılması amaçlanmıştır.

Page 10: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

10 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

2. ÖĞRENME ÖĞRETME YAKLAŞIMI

Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için hazırlanan Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı; öğrencilerin performansını ve önkoşul becerileri göz önünde bulunduran ve öğ-renciyi merkeze alan bir yaklaşımla hazırlanmış olup, bütün hedefler sürekli gelişme ve ilerleme gösteren bir yapı içinde ve tüm öğrencilerin dil becerilerini geliştirmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.

Okuma-Yazma Öğretim Programı’nda temel tasarım yaklaşımı belirlenirken hem öğrencinin ilgi ve ih-tiyaçlarını temel alan öğrenci merkezli yaklaşım hem de konu öğretimini merkeze alan konu merkezli bir yaklaşım temel alınmıştır. Bu anlamda program tasarımı eklektik bir yapıya sahiptir. Yani program hem konu merkezli hem de öğrenci merkezlidir.

Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere yönelik geliştirilmiş olan bu program, bireysel temelleri dikkate alarak oluşturulmuştur. Öğrenci, programın en önemli parçasıdır. Öğ-renme alanları ve etkinlikler birey için seçilmiş ve düzenlenmiştir. Öğrenme yaşantıları bireyin ilerideki ge-reksinimleri göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Özellikle bu program, program geliştirme açısından aşağıda belirtilen bireysel temeller dikkate alınarak geliştirilmiştir.

• Her öğrencinin bir birey olarak kendine özgü olduğunu kabul eder.

• Öğrencinin kişisel mutluluğunu ve başarma duygusunu kazandırmak için çaba gösterir.

• Öğrencinin gelecekteki hayatı için rehberdir.

• Günümüzdeki engelli bireylerden beklenen niteliklerin geliştirilmesine rehberdir.

• Öğrencinin fiziksel ve psikolojik açıdan sağlıklı bir birey olarak yetişmesini hedef almıştır.

Program geliştirme açısından bir başka önemli temel ise psikolojik temeldir. Özellikle son zamanlar-da insanlar nasıl öğrenir?, Öğrenme ortamları nasıl düzenlenmelidir? gibi sorular eğitim programlarının psi-kolojik temellerini oluşturmaktadır. Anlamlı bir öğrenme, öğrencilerin ön bilgilerinin kontrol edildiği, ger-çek yaşamda karşılaştıkları sorunların temel alındığı, öğrencinin her zaman bilişsel, çoğunlukla devinimsel olarak da etkin olduğu öğrenme ortamlarında gerçekleşmelidir. Ayrıca bu öğrenme ortamlarının öğrenciye yeni öğrendiklerinin pekiştirilmesi için fırsatlar sunması gerekmektedir. Orta ve ağır engellilere yönelik bu program aynı zamanda görevsel (işlevsel) nitelik taşımaktadır. Bu anlamda programda yer verilen konular ve etkinlikler hayatta geçerli olan konulardır. Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için hazırlanmış olan Okuma-Yazma Öğretim Programı’nın felsefi temelleri, pragmatist felse-fenin eğitime uygulanması olarak ele alınan ilerlemecilik eğitim felsefesiyle örtüşmektedir. Çünkü prog-ramda öğrenci gereksinimlerini merkeze alan ve öğrenci için işlevsel değeri olan bilgi, beceri ve tutumlar öğretilmektedir.

Dil öğrenimi doğrusal bir faaliyet olmadığından dil becerisinin kazandırılmasında tek bir öğrenme öğ-retme yaklaşımı benimsenmemeli, farklı öğretim yöntem ve teknikleri bir arada ve dengeli şekilde kullanıl-malıdır. Bu bağlamda bu programda iki farklı öğrenme kuramından yararlanılmıştır. Öğretim programına temel olan öğrenme yaklaşımları ise sırası ile uygulamalı davranış analizi ve sosyal etkileşimci kuramdır. Uygulamalı davranış analizi, davranışçı kuramın öne sürdüğü ilkeleri kullanarak sosyal açıdan birey için anlamlı ve toplum için önemli davranışları değiştirmeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Uygulamalı davranış analizinde sosyal açıdan önemli, gözlenebilir ve ölçülebilir hedef davranışlar belirlenerek, bu davranışlarda istendik yönde değişiklik yaratmak için çalışılır. Uygulamalı davranış analizi alanında yeni beceri ve davra-nışları öğretmek üzere geliştirilmiş çok sayıda yöntem bulunmaktadır. Bu programda yer alan yöntemler; Doğrudan Öğretim Yöntemi, Yanlışsız Öğretim Yöntemleri ve Etkinlik Temelli Öğretim Yöntemidir.

Sosyal etkileşim kuramına göre çocuğun gelişiminin daha bilgili ve deneyimli bir yetişkinin rehberli-ğinde sosyal bir ortamda gerçekleşmektedir. Diğer bir deyişle çocuklar diğer kişilerle etkileşimler kurarak

Page 11: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

11I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

öğrenir. Çocuklar ve yetişkinlerin birlikte etkileşim içinde gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler yakınsal gelişim alanı olarak adlandırılan alanda gerçekleşir. Yakınsal gelişim alanı, çocuğun bağımsız olarak yapabileceği ile maksimum yetişkin desteği ile yapacağı arasındaki alan olarak tanımlanmakta ve öğrenme bu alan içinde gerçekleşmektedir. Hedeflenen, çocuğu yetişkin rehberliğinden bağımsız hale getirmektir. Bu amaçla yetiş-kin birçok destekleyici sunarak öğrencinin söz konusu becerilerde bağımsızlaşmasını sağlar. Bu yaklaşımı temel alan birçok öğretim yöntemi bulunmaktadır. Paylaşımlı kitap okuma, Planlı Söyleşi ve Yazıca Zengin-leştirilmiş Oyun bunlardan bazılarıdır.

Tüm öğrenciler için bireysel özellikleri, performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda Okuma Yazma Dersi Öğretim Programı temel alınarak BEP hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. BEP’de yer alacak hedeflerin belirlen-mesinde, öğrenme öğretme sürecinin düzenlenmesinde ve başarının değerlendirilmesinde o öğrencinin hazırbulunuşluğu, bilişsel, sosyal ve bedensel özellikleri dikkate alınmalıdır. Öğrenme öğretme sürecinde mümkün olduğunca bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılmalıdır. Bu teknolojilerin kullanılması öğre-tim stratejilerini zenginleştirirken aynı zamanda öğrencilerin öğrenmelerini destekleyecektir.

Dersin işlenişinde ve uygulamalarda görsel iletişim araçlarına yer verilmeli; slayt, bilgisayar, televizyon, etkileşimli tahta, internet, EBA içerikleri vb. etkin olarak kullanılmalıdır. Teknolojik araç ve gereçler kullanılır-ken gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik göz önüne alınmalı ve internetin güvenli kullanımı konusunda gerekli uyarılar yapılmalı ve tedbirler alınmalıdır. Dijital kaynakların, özellikle internetten indirilen materyallerin kullanımında intihal yapılmamalı, etik kurallara ve telif haklarına uyulmalıdır.

3. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI

Öğrencilerin öğrenme alanlarındaki performanslarını belirlemek amacıyla belirli ölçme araçlarından yararlanılır. Öğretmen tarafından da geliştirilebilen bu araçlarla elde edilen veriler;

1. Öğrencilerin öğretimi hedeflenen davranışı öğrenmeye hazır olup olmadıklarını,

2. Geliştirilen öğretim programının etkililiğini,

3. Öğretimin sonlandırılma kararının verilmesini,

4. Öğretimle ne düzeyde genellenebilen davranış değişikliğinin sağlanabildiğini,

5. Öğretim sonlandıktan sonra etkisinin devam edip etmediğini (izleme) değerlendirmek amacıyla kullanılır.

Öğrencilerin programla kazandırılması hedeflenen bilgi ve becerileri ne oranda edindiğinin tespitinde kullanılan ölçme ve değerlendirme uygulamaları sürekli olmalıdır. Değerlendirme süreci birçok basamağı içermelidir. Bu basamaklar aşağıda verilmektedir.

Programın Gözden Geçirilmesi: Öğretim programını gözden geçirerek, öğrenme alanlarına göre ne-reden başlanacağına karar verilmelidir.

Öğretim Öncesinde Veri Toplama: Öğrenciye seçilen öğrenme alanında yer alan hedef davranışlar öğretilmeden önce değerlendirme yapılmalıdır.

Kaba Değerlendirme: Program öğrenme alanları ve hedefleri gözden geçirdikten sonra kaba de-ğerlendirme araçları programa göre geliştirilmelidir. Kaba değerlendirme araçları olarak kontrol listeleri, gözlemler ve görüşmelerden yararlanılabilir. Öğrencilerin defterleri incelenebilir. Bu tür ölçümlemeler öğ-rencinin performansı hakkında kabaca bilgi verecek ve ayrıntılı değerlendirme için yol gösterecektir.

Ayrıntılı Değerlendirme Araçlarının Hazırlanması ve Uygulanması: Seçtiğiniz öğrenme alanına göre ayrıntılı değerlendirme çok çeşitli ölçme araçları veya değerlendirme süreçleri kullanılarak yapılabilir.

Page 12: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

12 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Örneğin; ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanabilir. Dil örnekleri alınabilir. İş örneği analizleri yapılabilir. Oku-duğunu anlama testleri uygulanabilir. Önemli olan söz konusu öğrenme alanında en iyi şekilde ölçebilecek ölçme aracı/araçlarını geliştirmek ve uygulamaktır. Öğretim öncesinde yapılan ayrıntılı değerlendirme öğ-retime nereden başlanacağına yol gösterecektir. Bu değerlendirmeden sonra amaçlar belirlenerek öğreti-me başlanabilir.

Öğretim Sırasında Veri Toplama: Öğrenciye seçilen öğrenme alanında yer alan hedef davranışlar öğ-retilirken değerlendirme yapılmalıdır. Öğretim sırasında yapılan bu değerlendirmeler öğretimin düzenlen-mesinde rol oynar.

Öğretim Sonunda Veri Toplama: Öğretim sonunda öğretim öncesinde kullanılan ölçme araçları ile belirlenen hedeflere ulaşıp ulaşmadığı saptanmalıdır.

Toplanan Verilerin Kayıt Edilmesi: Öğrenci performansı sürekli kayıt edilerek öğrenci performansı kayıt altına alınmalıdır. Kayıtlar sistematik olarak tutulmalıdır.

Sonuçları Değerlendirilmesi ve Gerekli Düzenlemelerin Yapılması: Öğretim öncesi, sırası ve sonra-sında yapılan tüm değerlendirmeler uygulanan öğretim konusunda yol gösterir. Öğrenci nasıl öğrenmek-tedir? Ne tür ipuçlarına ihtiyaç duymaktadır? En fazla desteklenmesi gereken alan nedir? Ne tür öğretimsel uyarlamalara ihtiyacı bulunmaktadır? Eğer uygun değerlendirme süreçlerine yer verildiyse, bu tür sorulara cevap verilebilecek ve birçok problemlerin üstesinden gelinebilecektir.

Bu programda değerlendirme araçları olarak informal ölçü araçlarının kullanılmalıdır. Bunların bir kısmı ölçüt bağımlı ölçü araçları ve kontrol listeleri gibi öğretmen yapımı ölçü araçlarıdır. Ayrıca programda öğ-renci performansının belirlenmesinde gözlem tekniğine ve bazı beceriler için (ör, yazma becerisi) gözlemin özel bir türü olan çalışma örneği analizine yer verilmiştir. Çalışma örneği analizi; tepki ve hata analizi şeklin-de yapılır. Bu programda bazı öğrenme alanlarında (yazılı ifade) hata analizi kullanılmalıdır.

4. UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR• Öğrenmeye Hazırlık öğrenme alanında işitsel algı, görsel algı ve el göz koordinasyonu bölümleri

bulunmaktadır. Bu bölümlerde yer alan hedef ve hedef davranışlar birbiri ile eşzamanlı şekilde ça-lışılmalıdır. Örneğin; görsel algı da görsel eşleme becerileri ile ilgili hedef davranışları kazanan bir öğrenci ile işitsel algının eşleme ile ilgili hedefleri çalışılmalıdır.

• Öğrenmeye Hazırlık öğrenme alanındaki hedef ve hedef davranışlar kazanıldıktan sonra erken okur-yazarlık becerileri ile ilgili hedef ve hedef davranışlar çalışılmalıdır.

• Erken Okuryazarlık öğrenme alanında bulunan sesbilgisel farkındalık bölümünde sözcük farkın-dalığı, hece farkındalığı, uyak farkındalığı ve ses farkındalığı ile ilgili hedefler birbiri ile eşzamanlı şekilde çalışılabilir. Örneğin; öğrencilerle hece farkındalığı hedef davranışlarından biri çalışıldıktan sonra ses farkındalığı hedef davranışlarından biri çalışılabilir.

• Erken okuryazarlık öğrenme alanında bulunan ses farkındalığı becerilerinde Türkçe’de bulunan 5-6 sesin farkındalığının tüm hedef davranışlar bağlamında kazandırılması, ses esaslı ilk okuma yazma öğretim yöntemi ile ilk okuma yazma öğretimine başlamak için yeterlidir.

• Erken okuryazarlık öğrenme alanında bulunan sesbilgisel farkındalık becerileri öğrencileri ses esaslı ilk okuma yazma öğretim yöntemi ile ilk okuma yazmaya hazırlayacak önemli becerilerdir. Bu ne-denle öğrencilerin bu bölümdeki hedef davranışlar ile ilgili performansları iyi gözlenmelidir.

• Çeşitli nedenlerle yazmada güçlük çeken öğrenciler için okuma çalışmaları yazma olmadan geçek-leştirilebilir.

Page 13: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

13I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

• Dinlediğini anlama ve sözlü iletişim bu kademede ortak öğrenme alanı olduğundan diğer öğrenme alanlarında yer alan hedefler öğretilirken bir yandan bu alanlardan hedefler çalışılmalıdır.

• Okuma Yazma Dersi Öğretim Programı’nda ilk okuma yazma öğretiminde “Ses Esaslı İlk Okuma Yaz-ma Öğretimi” benimsenmiştir. İlk okuma yazma öğretimi dik temel harflerle gerçekleştirilir.

• Okuma yazma öğretimi süreci boyunca dört çizgi, üç aralıktan oluşan standart Yazı Defteri kullanıl-malıdır. Yazı defterindeki satır aralığı, 4 5 4 oranında, en az 1,3cm genişliğinde olmalıdır. Yazı defte-rindeki satırlar ilk okuma yazma öğretimi boyunca kullanılacak materyallerde harflerin ve hecelerin verildiği aşamalar daha geniş satır aralığı kullanılmalıdır.

• Okuma yazma öğretimi tamamlandıktan sonra standart yazı defteri veya çizgili defter kullanma kararı, öğretmen ve öğrencilerin inisiyatifindedir. Yazmada zorluk yaşayan öğrenciler ile yazma ça-lışmalarına standart yazı defteri ile devam edilebilir.

• Öğrencilere önce büyük harfin yazımı hemen ardından küçük harfin yazımı yönleriyle birlikte gös-terilmelidir.

• Okuduğunu anlama ve yazılı ifadede hikaye, anı ve bilgi veren metin çeşitleri kullanılmıştır. Bu me-tinleri belirli yapıları bulunmaktadır. Bu yapılara göre anlama metinleri seçilmeli ve oluşturulmalı, yazma eğitiminde ise bu yapılar çerçevesinde öğretimin düzenlenmelidir.

• Öğretmenler çocuğun performansına göre -bulunduğu kademeyi dikkate almayarak- diğer kade-melerden hedef ve hedef davranışlar seçebilir.

OKUMA YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI

Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için geliştirilen Okuma-Yazma Öğretim Programı giriş, öğretim programının uygulanması ve öğretim programının yapısı bölümlerinden oluşmaktadır.

Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı’nda yer alan öğrenme alanları; Öğrenmeye Hazırlık, Erken Okuryazarlık, İlk Okuma Yazma, Okuduğunu Anlama, Yazılı İfade, Dinlediğini Anlama ve Sözlü İletişim olmak üzere yedi ana başlık altında düzenlenmiştir.

Page 14: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

14 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

1. ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI

BİRİNCİ KADEME ÖĞRETİM PROGRAMI

Öğrenme Alanı 1:Öğrenmeye Hazırlık

Ortak Öğrenme Alanları

Öğrenme Alanı 2:Erken Okuryazarlık

Öğrenme Alanı 3:İlk Okuma-Yazma

Öğrenme Alanı 4:Okuduğunu Anlama

Öğrenme Alanı 6:Dinlediğini Anlama

Öğrenme Alanı 7:Sözlü İletişim

Öğrenme Alanı 5:Yazılı İfade

Şekil 1. Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı Öğrenme Alanları

Öğrenmeye Hazırlık: Bu öğrenme alanında öğrenciyi algı bakımında okumaya hazırlamak hedeflen-miştir. İşitsel ve görsel algı becerilerinin öğrenciye kazandırılması hem erken okuryazarlık becerilerine hem de ilk okuma yazma becerilerine önkoşul oluşturmaktadır. Bu öğrenme alanı görsel algı, işitsel algı ve el-göz koordinasyonu olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.

Erken Okuryazarlık: Bu öğrenme alan ile öğrenciye yazı farkındalığı, sesbilgisel farkındalık, harf bilgisi becerilerinin kazandırılması hedeflenmektedir. Bu bölüme ayrıca yazmaya hazırlık bölümü eklenmiş, böyle-ce öğrencinin ilk okuma yazmaya harf çizme bakımından hazırlanması da hedeflenmiştir. Erken okuryazar-lığın diğer önemli alanları olan sözcük bilgisi ve dinlediğini anlama ise ayrı öğrenme alanları olarak öğretim programında yer almaktadır. Sözcük bilgisine sözlü iletişim öğrenme alanında yer verilmiştir.

İlk Okuma Yazma: Bu öğrenme alanında özellikle öğrencilere çözümleme ve çözümlediklerini anla-ma becerisinin kazandırılması hedeflenmektedir. Programda ilk okuma yazma öğretiminde “Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretimi” öğretim yöntemi olarak benimsenmiştir. Öğretilecek sesle ilgili sesbilgisel farkın-dalık çalışmasına ağırlık verilmiştir. Okuma becerisinin çözümleme ve anlamadan oluşan bir beceri olduğu temeline dayanarak öğrenciye çözümleme becerisi kazandırılırken, çözümlenenlerin anlamlandırması için oluşturan sözcükleri, cümleleri ve metinleri anlama üzerinde de durulmuş ve bu yönde hedefler belirlen-miştir. Bu öğrenme alanı beş aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; sesi fark etme, sesi dik temel harflerle okuma ve yazma, sesi hece ve sözcük içinde okuma ve yazma, sesi cümle ve metin içinde okuma ve yazma, tanıtılan sesin bulunduğu cümle ve metinleri anlamadır. Ses esaslı ilk okuma yazma öğretim yöntemi ses grupları Tablo 1’de verilmiştir.

Page 15: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

15I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Tablo 1. Ses Grupları

1. Grup Sesler e, l, a, k, i, n E, L, A, K, İ, N

2. Grup Sesler o, m, u, t, ü, y O, M, U, T, Ü, Y

3. Grup Sesler ö, r, ı, d, s, b O, R, I, D, S, B

4. Grup Sesler z, ç, g, ş, c, p Z, Ç, G, Ş, C, P

5. Grup Sesler h, v, ğ, f, j H, V, Ğ, F, J

Okuduğunu Anlama: Bu öğrenme alanında öğrenciyi metin anlamaya hazırlamak amacıyla resim yazı eşleme çalışmaları ve cümle anlama becerilerinin kazandırılması hedeflenmiştir. Öğrenme alanı; okuma ku-rallarını uygulama, okumaya yönelik tutum, okuma gelişimi, cümle anlama, metin yapılarını tanıma, metin anlama, gerçek yaşam uygulamaları olmak üzere yedi bölümden oluşmaktadır.

Yazılı İfade: Bu öğrenme alanında öğrenciyi yazılı ifadeye hazırlamak amacıyla cümle yazma ve ta-mamlama becerileri üzerinde durulmuştur. Öğrenme alanı; yazım kurallarını uygulama, dikte yoluyla yazma cümle oluşturma ve cümle tamamlama ile cümle yazma olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

Dinlediğini Anlama ve Sözlü İletişim: Bu öğrenme alanları birinci kademe programı uygulanırken tüm öğrenme alanlarına hizmet edecek şekilde tasarlanmış ortak öğrenme alanlarıdır. Bu öğrenme alan-larından öğretmenler hedefler seçerek öğrencilerin dinlediğini anlama ve sözlü iletişim becerilerini gelişti-rebilecektir. Dinlediğini anlama öğrenme alanı; dinleme kurallarına uyma, betimlenen resimleri gösterme, yönergeleri yerine getirme, resimli anlatılarla ilgili sorulara cevap verme ve dinledikleriyle ilgili sorulara ce-vap verme olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Sözlü iletişim ise; konuşma kuralları, alıcı ve ifade edici anlam-söz dizimi, sözcük dağarcığı ile olayları ve durumları anlatma olmak üzere dört bölümden oluşmak-tadır.

Okuma-Yazma öğretim programında Kademe, Öğrenme Alanı, Bölüm / Aşama, Hedef'e ilişkin kodla-mada aşağıdaki sistematik izlenmiştir.

1 1 1 1

Bulunduğu Kademe Öğrenme Alanı Bölüm / Aşama Hedef Numarası

. . .. .

Page 16: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

16 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

2. HEDEFLERİN YAPISI

Okuma Yazma Dersi birinci kademe programında yedi öğrenme alanında toplam 83 hedef ve 302 he-def davranış yer almaktadır.

Tablo 2. Öğretim Programının Öğrenme Alanları, Hedef ve Hedef Davranış Sayıları

Öğrenme Alanları Hedef Sayıları Hedef Davranış Sayıları

Öğrenmeye Hazırlık 25 94

Erken Okuryazarlık 20 86

İlk Okuma-Yazma 8 26

Okuduğunu Anlama 12 36

Yazılı İfade 8 26

Dinlediğini Anlama 6 20

Sözlü İletişim 4 14

Toplam 83 302

Tablo 3. Hedeflerin Öğrenme Alanlarına Göre Dağılımı

Öğrenme Alanları Bilişsel Duyuşsal Psikomotor Toplam

Öğrenmeye Hazırlık 21 0 4 25

Erken Okuryazarlık 14 3 3 20

İlk Okuma-Yazma 5 0 3 8

Okuduğunu Anlama 5 5 2 12

Yazılı İfade 4 1 3 8

Dinlediğini Anlama 3 0 3 6

Sözlü İletişim 3 1 0 4

Toplam 55 10 18 83

Page 17: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

17I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

3. HEDEF, HEDEF DAVRANIŞLAR VE AÇIKLAMALARÖĞRENME ALANLARIÖĞRENMEYE HAZIRLIK

Bölüm 1

İşitsel Algı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.1.

1.1.

Çev

resi

nde

duyd

uğu

sesl

erde

n ay

nı o

lan

sesl

ere

söze

l / m

otor

te

pki v

erir.

1.1.

Çeş

itli i

nsan

ses

leri

aras

ında

n, d

inle

tilen

insa

n se

si il

e ay

nı in

san

sesi

ni d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

1.2.

Çe

şitli

hayv

an se

sleri

aras

ında

n, d

inle

tilen

hay

van

sesi

ile a

ynı h

ayva

n se

sini d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

1.3.

Çeş

itli t

aşıt

sesl

eri a

rası

ndan

, din

letil

en ta

şıt s

esi i

le a

ynı t

aşıt

sesi

ni d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

1.4.

Çeş

itli e

şya

sesl

eri a

rası

ndan

, din

letil

en e

şya

sesi

ile

aynı

eşy

a se

sini

duy

duğu

nda

tepk

i ver

ir.

1.5.

Çeş

itli d

oğa

sesl

eri a

rası

ndan

, din

letil

en d

oğa

sesi

ile

aynı

doğ

a se

sini

duy

duğu

nda

tepk

i ver

ir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

1.2.

Çev

resi

nde

duyd

uğu

sesl

erde

n fa

rklı

olan

se

sler

e sö

zel /

mot

or

tepk

i ver

ir.

2.1.

Din

letil

en a

ynı i

nsan

ses

leri

aras

ında

n fa

rklı

olan

insa

n se

sini

duy

duğu

nda

tepk

i ver

ir.

2.2.

Din

letil

en a

ynı h

ayva

n se

sler

i ara

sınd

an fa

rklı

olan

hay

van

sesi

ni d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

2.3.

Din

letil

en a

ynı t

aşıt

sesl

eri a

rası

ndan

fark

lı ol

an ta

şıt s

esin

i duy

duğu

nda

tepk

i ver

ir.

2.4.

Din

letil

en a

ynı e

şya

sesl

eri a

rası

ndan

fark

lı ol

an e

şya

sesi

ni d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

2.5.

Din

letil

en a

ynı d

oğa

sesl

eri a

rası

ndan

fark

lı ol

an d

oğa

sesi

ni d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

1.3.

Söz

cükl

eri v

e cü

m-

lele

ri di

nled

ikte

n so

nra

bunl

arı d

inle

niş

sıra

sına

gör

e sö

yler

.

3.1.

Ayn

ı kat

egor

iye

ait e

n az

üç,

en

fazl

a be

ş sö

zcük

, gör

selle

riyle

birl

ikte

sun

uldu

ktan

son

ra,

sözc

ükle

ri su

nuş

sıra

sına

gör

e sö

yler

.

3.2.

Far

klı k

ateg

orile

re a

it en

az

üç, e

n fa

zla

beş

sözc

ük, g

örse

lleriy

le b

irlik

te s

unul

dukt

an s

onra

, sö

zcük

leri

sunu

ş sı

rası

na g

öre

söyl

er.

3.3.

Ekl

ener

ek s

öyle

nen

sözc

ükle

ri he

r söz

cük

ekle

ndik

ten

sonr

a sı

rası

ile

söyl

er.

3.4.

Bas

it bi

r cüm

leyi

din

ledi

kten

sonr

a cü

mle

ye e

klen

en sö

zcük

lerin

her

biri

ni e

kley

erek

cüm

leyi

ye

nide

n sö

yler

.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

İçin

den

Tekr

ar E

tme

Stra

tejis

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

1.4.

Din

ledi

ği c

ümle

için

de

bulu

nan

isim

leri

söyl

er.

4.1.

Ayn

ı kat

egor

iye

ait i

sim

leri

söyl

er.

4.2.

Far

klı k

ateg

orile

re a

it is

imle

ri sö

yler

.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

İçin

den

Tekr

ar E

tme

Stra

tejis

i

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

1.5.

Din

ledi

ği c

ümle

ler

için

de te

krar

edi

len

bir

sözc

üğü

duyd

uğun

da

söze

l / m

otor

tepk

i ve

rir.

5.1.

Bir

cüm

le iç

inde

tekr

arlı

söyl

enen

söz

cüğü

duy

duğu

nda

tepk

i ver

ir.

5.2.

Birk

aç c

ümle

için

de te

krar

lı sö

ylen

en s

özcü

ğü d

uydu

ğund

a te

pki v

erir.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

1.6.

Din

ledi

ği c

ümle

lerd

e ek

sik sö

zcük

leri

ve

anla

msa

l ola

rak

hata

lı sö

zcük

leri

söyl

er.

6.1.

Son

söz

cüğü

eks

ik o

lara

k sö

ylen

en c

ümle

yi d

inle

dikt

en s

onra

eks

ik s

özcü

ğü s

öyle

r.

6.2.

Din

ledi

ği c

ümle

de a

nlam

sal o

lara

k ha

talı

söyl

enen

söz

cükl

erin

doğ

rusu

nu s

öyle

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Açıklamalar

1 ve

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n öğ

retim

sür

ecin

e öğ

renc

inin

yak

ın ç

evre

sind

e bu

luna

n ve

önc

eden

tanı

dığı

ses

lerle

baş

lanm

alıd

ır. A

yrıc

a öğ

retim

e öğ

renc

ilerin

bili

şsel

öz

ellik

leri

dikk

ate

alın

arak

dah

a az

olu

msu

z ör

nekl

e ba

şlan

mal

ı (ör

. işi

tsel

eşl

emed

e ha

yvan

ses

leri

için

eşl

eme

yapı

laca

k ör

nek

köpe

k se

si, o

lum

suz

bir ö

rnek

ked

i ses

i ola

bilir

) gi

dere

k ol

umsu

z ör

nek

sayı

sı a

rtırı

lmal

ıdır.

3 ve

4. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n ko

nuşm

a be

ceris

ine

sahi

p ol

may

an ö

ğren

cile

rde

görs

elle

r ile

çal

ışılm

alıd

ır.

3.3.

, 3.4

., 4.

1. v

e 4.

2. h

edef

dav

ranı

şlar

ı içi

n öğ

renc

inin

hat

ırlam

ası g

erek

en s

özcü

k sa

yısı

en

fazl

a be

ş ol

mal

ıdır.

4. h

edef

için

örn

ek: "

Akş

am te

levi

zyon

sey

rede

rken

kar

deşi

m e

lma,

bab

am m

uz, b

en d

e po

rtak

al y

edim

." cü

mle

si s

öyle

nere

k "H

angi

mey

vele

ri du

ydun

? Sö

yle!

" yön

erge

si v

erile

-bi

lir.

6.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

örn

eğin

"Ked

i kita

p iç

ti." c

ümle

sini

söy

leye

rek,

öğr

enci

den

cüm

leyi

düz

eltm

esi b

ekle

nir.

Ger

ektiğ

inde

resi

mde

kul

lanı

labi

lir.

Page 18: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

18 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2

Görsel Algı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

önte

m

ve T

ekni

kler

i

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.1.

2.1.

Far

klı ç

eşitt

e / r

enkt

e / b

oyut

ta o

lan

nesn

eler

ara

sında

n ay

nı ö

zelli

kte

olan

ları

eşle

r.

1.1.

Ayn

ı ola

n ne

snel

eri g

öste

rir.

1.2.

Ayn

ı ren

k ol

an n

esne

leri

göst

erir.

1.3.

Ayn

ı boy

utta

ola

n ne

snel

eri g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.2.

Far

klı n

esne

ler i

çere

n / r

enkt

e / b

oyut

ta-

ki n

esne

resi

mle

ri ve

yar

ı soy

ut n

esne

re-

sim

leri

aras

ında

n ay

nı ö

zelli

kte

olan

ları

eşle

r.

2.1.

Ayn

ı ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

2.2.

Ayn

ı ren

kte

olan

nes

ne re

smin

i gös

terir

.2.

3. A

ynı b

oyut

ta o

lan

nesn

e re

smin

i gös

terir

.2.

4. A

ynı o

lan

yarı

soyu

t res

mi g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.3.

Nes

ne re

sim

lerin

i ve

yarı

som

ut n

esne

re

sim

lerin

i kon

um v

e ay

rıntıl

arın

a gö

re

eşle

r.

3.1.

Ayn

ı kon

umda

ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

3.2.

Ayn

ı ayr

ıntıs

ı ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

3.3.

Ayn

ı eks

ik a

yrın

tısı o

lan

nesn

e re

smin

i gös

terir

.3.

4. A

yrın

tısı a

ynı k

onum

da o

lan

nesn

e re

smin

i gös

terir

.3.

5. A

ynı a

yrın

tıya

sahi

p ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.3.

6. A

ynı e

ksik

ayr

ıntıs

ı ola

n ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.3.

7. A

ynı k

onum

da o

lan

yarı

soyu

t res

mi g

öste

rir.

3.8.

Ayr

ıntıs

ı ayn

ı kon

umda

ola

n ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.4.

Nes

neyi

resm

i, çi

zim

i ve

gölg

esi i

le e

şler

.4.

1. N

esne

yi re

smi i

le e

şler

.4.

2. N

esne

yi ç

izim

i ile

eşl

er.

4.3.

Nes

ne /

varlı

k re

smi i

le g

ölge

sini

eşl

er.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Yanl

ışsı

z Ö

ğret

im Y

önte

mi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.5.

Ayn

ı çeş

itte

/ ren

kte

/ boy

utta

ola

n ne

snel

er a

rası

ndan

öze

llikl

eri f

arkl

ı ola

n ne

sney

i gös

terir

.

5.1.

Far

klı o

lan

nesn

eyi g

öste

rir.

5.2.

Far

klı r

enkt

e ol

an n

esne

yi g

öste

rir.

5.3.

Far

klı b

oyut

ta o

lan

nesn

eyi g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Yanl

ışsı

z Ö

ğret

im Y

önte

mi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.6.

Ayn

ı nes

ne re

simle

ri ve

yar

ı soy

ut re

simle

r ar

asın

dan

özel

likle

ri fa

rklı

olan

resim

leri

göst

erir.

6.1.

Far

klı o

lan

nesn

e re

smin

i gös

terir

.6.

2. F

arkl

ı ren

kte

olan

nes

ne re

smin

i gös

terir

.6.

3. F

arkl

ı boy

utta

ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

6.4.

Far

klı o

lan

yarı

soyu

t res

mi g

öste

rir.

6.5.

Far

klı r

enkt

e ol

an y

arı s

oyut

resm

i gös

terir

.6.

6. F

arkl

ı boy

utta

ola

n ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.7.

Ayn

ı nes

ne re

simle

ri ve

yar

ı soy

ut re

simle

r ar

asın

dan

konu

mla

rı ve

ayr

ıntıl

arı f

arkl

ı ol

an re

simle

ri gö

ster

ir.

7.1.

Far

klı k

onum

da o

lan

nesn

e re

smin

i gös

terir

.7.

2. A

yrın

tısı f

arkl

ı ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

7.3.

Far

klı e

ksik

ayr

ıntıs

ı ola

n ne

sne

resm

ini g

öste

rir.

7.4.

Bir

ayrın

tısın

ın k

onum

u fa

rklı

olan

nes

ne re

smin

i gös

terir

.7.

5. F

arkl

ı kon

umda

ola

n ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.7.

6. A

yrın

tısı f

arkl

ı ola

n ya

rı so

yut r

esm

i gös

terir

.7.

7. F

arkl

ı eks

ik a

yrın

tısı o

lan

yarı

soyu

t res

mi g

öste

rir.

7.8.

Bir

ayrın

tısın

ın k

onum

u fa

rklı

olan

yar

ı soy

ut re

smi g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Page 19: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

19I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2

Görsel Algı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

önte

m

ve T

ekni

kler

i

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.1.

2.8.

Ay

nı tü

r nes

nele

ri öz

ellik

lerin

e gö

re

grup

lar.

8.1.

N

esne

leri

türle

rine

göre

gru

plar

.8.

2.

Nes

nele

ri re

nkle

rine

göre

gru

plar

.8.

3.

Nes

nele

ri bo

yutla

rına

göre

gru

plar

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.9.

Ay

nı tü

r nes

ne re

sim

lerin

i nes

nele

rin

özel

likle

rine

göre

gru

plar

.

9.1.

N

esne

resi

mle

rini t

ürle

rine

göre

gru

plar

.9.

2.

Nes

ne re

sim

lerin

i ren

kler

ine

göre

gru

plar

.9.

3.

Nes

ne re

sim

lerin

i boy

utla

rına

göre

gru

plar

.9.

4.

Nes

ne re

sim

lerin

i kon

umla

rına

göre

gru

plar

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.10

. Ay

nı tü

r nes

ne re

sim

lerin

i nes

nele

rin

ayrın

tılar

ına

göre

gru

plar

.

10.1

. Nes

ne re

sim

lerin

i ayr

ıntıl

arın

a gö

re g

rupl

ar.

10.2

. Nes

ne re

sim

lerin

i ayr

ıntıl

arın

ın k

onum

ların

a gö

re g

rup-

lar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.11

. N

esne

lerd

en o

luşt

urul

muş

bir

örün

tü-

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.

11.1

. Far

klı t

ürde

ki n

esne

lerd

en o

luşt

urul

muş

bir

örün

tünü

n al

tına

aynı

örü

ntüy

ü ol

uştu

rur.

11.2

. Ayn

ı tür

, far

klı r

enkt

eki n

esne

lerd

en o

luşt

urul

muş

bir

örün

tünü

n al

tına

aynı

örü

ntüy

ü ol

uştu

rur.

11.3

. Ayn

ı tür

, far

klı b

oyut

taki

nes

nele

rden

olu

ştur

ulm

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.12

. N

esne

resi

mle

rinde

n ol

uştu

rulm

bir ö

rünt

ünün

altı

na a

ynı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.

12.1

. Far

klı t

ürde

ki n

esne

resi

mle

rinde

n ol

uştu

rulm

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.12

.2. A

ynı t

ür, f

arkl

ı ren

ktek

i nes

ne re

sim

lerin

den

oluş

turu

l-m

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.12

.3. A

ynı t

ür, f

arkl

ı boy

utta

ki n

esne

resi

mle

rinde

n ol

uştu

rul-

muş

bir

örün

tünü

n al

tına

aynı

örü

ntüy

ü ol

uştu

rur.

12.4

. Ayn

ı tür

, far

klı k

onum

da o

lan

nesn

e re

sim

lerin

den

oluş

-tu

rulm

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ö

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.1.

2.13

. Fa

rklı

konu

mu

ve fa

rklı

ayrın

tısı o

lan,

ay

nı tü

r nes

ne re

simle

rinde

n ol

uştu

rul-

muş

bir

örün

tünü

n al

tına

aynı

örü

ntüy

ü ol

uştu

rur.

13.1

. Far

klı a

yrın

tısı o

lan,

ayn

ı tür

nes

ne re

sim

lerin

den

oluş

tu-

rulm

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

nı ö

rünt

üyü

oluş

turu

r.13

.2. A

yrın

tılar

ı far

klı k

onum

da o

lan

nesn

e re

sim

lerin

den

oluş

turu

lmuş

bir

örün

tünü

n al

tına

aynı

örü

ntüy

ü ol

uş-

turu

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.14

. Bi

r örü

ntüd

eki k

ural

ı tak

ip e

dere

k fa

rklı

nesn

e, n

esne

ve

şeki

l res

imle

riyle

yen

i ör

üntü

ler o

luşt

urur

.

14.1

. N

esne

, nes

ne y

a da

şeki

l res

imle

riyle

olu

ştur

ulm

uş b

ir ör

üntü

de e

ksik

bıra

kıla

n so

n ög

eyi b

ulur

.14

.2.

Nes

ne, n

esne

ya

da şe

kil r

esim

leriy

le o

luşt

urul

muş

bir

örün

tüyü

ayn

ı şek

ilde

deva

m e

ttiri

r.14

.3.

Nes

ne, n

esne

ya

da şe

kil r

esim

leriy

le o

luşt

urul

muş

bir

örün

tünü

n or

tasın

da e

ksik

bıra

kıla

n ög

eyi b

ulur

. 14

.4.

Nes

ne, n

esne

ya

da şe

kil r

esim

leriy

le o

luşt

urul

muş

bir

örün

tüde

ki k

ural

ı kul

lana

rak

fark

lı m

alze

mel

erle

, ayn

ı ku

rala

gör

e ye

ni ö

rünt

üler

olu

ştur

ur.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Page 20: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

20 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2Görsel Algı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.1.

2.15

. Ve

rilen

resim

ler a

rasın

daki

fark

ları

işare

tler.

15.1

. İki

nes

ne re

smi a

rası

ndak

i far

klar

ı işa

retle

r.15

.2. İ

ki o

lay

resm

i ara

sınd

aki f

arkl

arı i

şare

tler.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.16

. Res

imde

giz

lene

n ne

snel

eri v

e re

sim

deki

yan

lışlık

ları

göst

erir.

16.1

. Kar

maş

ık b

ir re

sim

de g

izle

nen

nesn

eyi /

var

lığı

göst

erir.

16.2

. Kar

maş

ık b

ir çi

zim

de b

ulun

an n

esne

leri

göst

erir.

16

.3. R

esim

deki

yan

lışlık

ları

göst

erir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.17

. Par

ça v

e bü

tüne

ait

nesn

e re

sim

le-

rinde

par

ça-b

ütün

iliş

kisi

ni k

urar

.

17.1

. Bir

resi

mde

eks

ik b

ırakı

lan

parç

ayı b

ulur

. 17

.2. Y

arıs

ı gös

teril

en b

ir ne

sne

resm

inde

ki n

esne

nin

ne

oldu

ğunu

tahm

in e

dere

k sö

yler

.17

.3. B

ütün

ü ve

rilen

nes

ne re

smin

e ai

t par

çala

rı bu

lur.

17.4

. Bir

nesn

e re

smin

in p

arça

ların

ı birl

eştir

erek

büt

ünü

oluş

turu

r.17

.5. B

ir ey

lem

ve

olay

resm

inin

par

çala

rını b

irleş

tirer

ek

bütü

nü o

luşt

urur

.17

.6. K

ağıt

ya d

a ta

hta

yapb

ozla

r yap

ar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.1.

2.18

. Gös

teril

dikt

en s

onra

kap

atıla

n ya

da

sak

lana

n ne

sne

ve re

sim

lerd

eki

nesn

e is

imle

rini y

a da

ola

ylar

ı söy

ler.

18.1

. Art

ard

a gö

ster

ilen

nesn

eler

sak

land

ıkta

n / k

apat

ıl-dı

ktan

son

ra n

esne

lerin

isim

lerin

i söy

ler.

18.2

. Art

ard

a gö

ster

ilen

nesn

e re

sim

leri

sakl

andı

ktan

/ ka

patıl

dıkt

an s

onra

resi

mle

rde

bulu

nan

nesn

eler

in

isim

lerin

i söy

ler.

18.3

. Çeş

itli o

layl

arın

bul

undu

ğu re

sim

gös

teril

ip s

ak-

land

ıkta

n / k

apat

ıldık

tan

sonr

a re

sim

de g

ördü

ğü

nesn

eler

i ve

olay

ları

söyl

er.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Açıklamalar

Gör

sel A

lgı ö

ğren

me

alan

ında

ki e

şlem

e ve

ayı

rt e

tme

ile il

gili

hede

f ve

hede

f dav

ranı

şlar

çal

ışılı

rken

, öğr

enci

lerin

bili

şsel

öze

llikl

eri d

e di

kkat

e al

ınar

ak, d

aha

az

olum

suz

örne

kle

başl

anm

alı,

gide

rek

olum

suz

örne

k sa

yısı

art

ırılm

alıd

ır. Ö

rneğ

in g

örse

l eşl

emed

e "A

ynı r

enk

olan

nes

nele

ri gö

ster

ir" h

edef

dav

ranı

şı iç

in il

k ba

şta

bir k

ırmız

ı kal

em, i

ki m

avi k

alem

seç

ilebi

lir, ö

ğren

cini

n m

avi k

alem

leri

eşle

mes

i ist

enir.

Öğr

enci

nin

eşle

me

bece

risi i

lerle

dikç

e, e

şlem

e ya

paca

ğı m

ater

yal d

ışın

daki

ol

umsu

z ör

nekl

er ç

oğal

tılm

alıd

ır. A

yrıc

a öğ

retim

e öğ

renc

inin

yak

ın ç

evre

sind

e bu

luna

n ve

önc

eden

tanı

dığı

nes

nele

r ile

baş

lanm

alıd

ır.

Gör

sel A

lgı ö

ğren

me

alan

ında

yer

ala

n he

def v

e he

def d

avra

nışl

arın

a yö

nelik

öğr

etim

in a

rdın

dan

öğre

ncile

rin ö

ğren

dikl

eri b

ecer

ileri

gene

llem

eler

ini s

ağla

mak

am

acıy

la d

ijita

l uyg

ulam

alar

üze

rinde

n te

krar

alış

tırm

alar

ı yap

ılabi

lir.

8, 9

ve

10. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n gr

up s

ayıs

ı, öğ

renc

ilerin

per

form

ansı

na g

öre

belir

lenm

elid

ir.

14. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n öğ

retim

e ne

snel

er il

e ba

şlan

ıp d

aha

sonr

a ne

sne

ve ş

ekil

resi

mle

riyle

dev

am e

dilm

elid

ir.

18. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n ko

nuşm

a be

ceris

i olm

ayan

öğr

enci

lerle

çal

ışılı

rken

çeş

itli u

yarla

mal

ar y

apılm

alıd

ır. Ö

rneğ

in o

lay

resm

i gös

teril

ip k

apat

ıldık

-ta

n so

nra

öğre

ncid

en, r

esim

de g

ördü

ğü n

esne

leri,

kar

ışık

ola

rak

veril

en n

esne

ler i

çind

en a

lmas

ı ist

eneb

ilir.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

5.1

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i I"d

e ye

r alm

akta

dır.

Yarı

soyu

t res

im ö

rnek

leri

EK-1

’de

yer a

lmak

tadı

r.

Page 21: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

21I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3El-Göz Koordinasyonu

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.1.

3.1.

El-g

öz k

oord

inas

yonu

bec

erile

rini

geliş

tirir.

1.1.

Dik

, yat

ay, d

aire

sel v

e eğ

ik b

oyam

a ha

reke

tleri

ile

boya

ma

yapa

r.1.

2. P

arm

akla

ve

past

el b

oyay

la fa

rklı

çizi

m ö

zelli

kler

i ola

n çi

zgile

rin ü

zerin

den

geçe

r. 1.

3. K

üçük

nes

nele

ri bi

r ara

ya g

etirm

ek, b

irbiri

nden

ayı

r-m

ak v

e ka

ptan

kab

a ak

tarm

ak iç

in ç

eşitl

i büy

üklü

kler

-de

ki k

aşık

ları

ve m

aşal

arı k

ulla

nır.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

G

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

Açıklamalar

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

öğr

enci

lere

dik

, yat

ay, d

aire

sel v

e eğ

ik b

oyam

a ya

pabi

lece

ği a

lanl

ar v

erilm

elid

ir. Ö

rneğ

in d

aire

sel a

lan

için

dai

re ş

eklin

de ç

izilm

iş ç

eşitl

i kü

pe re

sim

leri

veril

ebili

r. Ö

ğren

ci s

ınır

taşı

rmad

an is

tene

n yö

nde

boya

may

a ba

şlay

ınca

boy

ayac

ağı a

lanl

ar g

ittik

çe d

aral

tılar

ak ç

izgi

çiz

mey

e ha

zırla

nmal

ıdır.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

çal

ışılı

rken

sık

ara

lıklı

(dik

, yat

ay, d

alga

lı, k

ırık)

çiz

gile

ri bi

rleşt

irme

ile b

aşla

nıp

seyr

ek a

ralık

lı çi

zgile

ri (d

ik, y

atay

, dal

galı,

kırı

k ) b

irleş

tirm

e ça

lışm

alar

ıyla

dev

am e

dilm

elid

ir.

1.3.

hed

ef d

avra

nışı

çal

ışılı

rken

küç

ük n

esne

leri

bir a

raya

get

irme

çalış

mal

arıy

la b

aşla

nıp

küçü

k ne

snel

eri b

irbiri

nden

ayı

rma

çalış

mal

arıy

la d

evam

edi

lmel

idir.

Page 22: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

22 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

ERKEN OKURYAZARLIKBölüm 1

Yazı Farkındalığı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.2.

1.1.

Yaz

ıyı r

esim

lerd

en a

yırt

ed

er.

1.1.

Bir

kita

ptak

i res

imle

ri gö

ster

ir.1.

2. B

ir ki

tapt

aki y

azıla

rı gö

ster

ir.1.

3. K

itapt

a ok

unan

böl

ümün

yaz

ılar o

lduğ

unu

söyl

er.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Kont

rol L

iste

si

1.2.

1.2.

Oku

man

ın v

e ya

zman

ın

işle

vini

fark

ede

r.

2.1.

Yet

işki

nden

ken

disi

ne k

itap

okum

asın

ı ist

er.

2.2.

Oku

mak

için

eve

kita

p gö

türm

eyi i

ster

.2.

3. Y

etiş

kind

en m

esaj

ını i

lete

n ya

zı y

azm

asın

ı ist

er.

2.4.

Ken

disi

ne k

itap

okun

mas

ında

n ho

şlan

ır.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.2.

1.3.

Yaz

ının

yön

ünü

fark

ede

r.

3.1.

Kita

bı, y

azıla

rı ke

ndin

e gö

re d

üz o

kuna

cak

şeki

lde

ve o

kunu

şuna

uyg

un

şeki

lde

tuta

r.3.

2. K

itap

sayf

alar

ını t

ek te

k ve

oku

nuş

yönü

nde

çevi

rir.

3.3.

Yaz

ının

sol

dan

sağa

ola

n yö

nünü

işar

et e

der.

3.4.

Yaz

ıdak

i sat

ırlar

ın a

kış

yönü

nü iş

aret

ede

r.3.

5. Y

azın

ın s

ayfa

yön

ünü

işar

et e

der.

3.6.

Birk

aç c

ümle

lik b

ir ya

zıda

yaz

ının

baş

lang

ıç v

e bi

tiş sö

zcük

lerin

i gös

terir

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Yazı

ca Z

engi

nleş

tirilm

Oyu

n Ko

ntro

l Lis

tesi

1.2.

1.4.

Yaş

antıs

ında

sık

kar

şıla

ş-tığ

ı yaz

ıları

okur

.

4.1.

Yak

ın ç

evre

sind

eki b

azı m

arka

isim

lerin

i ve

logo

ların

ı oku

r.4.

2. Ç

ıkış

, pas

tane

vb.

çev

rese

l yaz

ıları

okur

.4.

3. Y

azı i

çind

e ke

ndi a

dını

gös

terir

.4.

4. K

endi

adı

nı v

e ai

le b

ireyl

erin

in a

dlar

ını o

kur.

4.5.

Sev

diği

kita

plar

ın a

dlar

ını o

kur.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Yazı

ca Z

engi

nleş

tirilm

Oyu

n

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.2.

1.5.

Yaz

ıya

ait k

avra

mla

rı ta

nır.

5.1.

Yaz

ı içi

nde

bir s

özcü

ğü g

öste

rir.

5.2.

Yaz

ılı o

lara

k su

nula

n fa

rklı

sözc

ükle

r ara

sınd

an g

öste

rilen

söz

cük

ile a

ynı

olan

söz

cüğü

gös

terir

.5.

3. Y

azılı

bir

cüm

le iç

inde

birb

irini

n ay

nı o

lan

sözc

ükle

ri gö

ster

ir.5.

4. Y

azı i

çind

e sö

zcük

ler a

rası

ndak

i boş

lukl

arı g

öste

rir.

5.5.

Yaz

ı içi

nde

büyü

k bi

r har

f gös

terir

.5.

6. Y

azı i

çind

e kü

çük

bir h

arf g

öste

rir.

5.7.

Söz

cük

için

de b

irbiri

nin

aynı

ola

n ha

rfler

i gös

terir

.5.

8. Y

azı i

çind

e te

mel

nok

tala

ma

işar

etle

rini g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Yazı

ca Z

engi

nleş

tirilm

Oyu

n

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

Yazı

Far

kınd

alığ

ı öğr

enm

e al

anın

daki

hed

efler

in k

azan

ılmas

ı; öğ

renc

iye

sunu

lan

okur

yaza

rlık

mat

erya

llerin

in m

ikta

rına,

öğr

enci

nin

okur

yaza

rlık

etki

nlik

lerin

e ka

tılm

a sı

klı-

ğına

bağ

lıdır.

Öğr

enci

ler o

kury

azar

lık m

ater

yalle

rini k

ulla

nara

k, o

kury

azar

lık e

tkin

likle

rinde

bul

unan

diğ

er b

ireyl

eri i

zley

erek

ve

mod

el a

lara

k, b

u et

kinl

ikle

re a

ktif

katıl

arak

ya

zı fa

rkın

dalığ

ına

ilişk

in p

ek ç

ok h

edef

dav

ranı

şı k

azan

ırlar

. Bu

nede

nle

hikâ

ye k

itapl

arı v

e ya

zı a

raç-

gere

çler

i gib

i oku

ryaz

arlık

mat

erya

lleri

ile z

engi

nleş

tirilm

iş b

ir sı

nıf

orta

mı o

luşt

urul

mal

ıdır.

Öğr

enci

nin

perf

orm

ansı

na, i

lgi a

lanı

na v

e öğ

retim

pro

gram

ında

yer

ala

n de

ğerle

ri iş

leye

n ko

nula

ra (ö

r. te

miz

lik, p

ayla

şma,

say

gı-s

evgi

) uyg

un k

itapl

ar s

eçile

rek

payl

aşım

lı ki

tap

okum

a uy

gula

mal

arı y

apılm

alıd

ır.

1 ve

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n so

syal

ve

günl

ük y

aşam

da ö

ğren

cini

n di

kkat

inin

yaz

ıya

çeki

lmes

i, ya

zını

n iş

levi

hak

kınd

a ko

nuşu

lmas

ı ve

gün

için

de ru

tin b

ir şe

kild

e öğ

renc

iler i

le p

ayla

şım

lı ki

tap

okum

a ça

lışm

alar

ının

yap

ılmas

ı çok

öne

mlid

ir. B

unun

dış

ında

söz

kon

usu

hede

f dav

ranı

şlar

, rut

inle

rin y

a da

pla

nlan

mış

etk

inlik

lerin

ine

göm

üler

ek ö

ğret

ilebi

lir.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

3.3

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i II"d

e ye

r alm

akta

dır.

Page 23: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

23I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2

Sesbilgisel Farkındalık

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

önte

m

ve T

ekni

kler

i

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

Değ

erle

ndir

me

Yönt

em v

e A

raçl

arı

1.2.

2.1.

Kon

uşm

adak

i söz

cükl

eri

ayırt

ede

r.

1.1.

Söy

lene

n bi

r cüm

lede

eks

ik b

ırakı

lan

sözc

üğü

tam

amla

r.1.

2. V

erile

n bi

r söz

cük

ile fa

rklı

cüm

lele

r üre

tir.

1.3.

Bas

it cü

mle

leri

sözc

ükle

rine

ayırı

r.1.

4. B

ir cü

mle

nin

ilk, s

on y

a da

ort

asın

daki

söz

cüğü

söy

ler.

1.5.

Bir

sözc

üğün

cüm

lede

ki y

erin

i söy

ler.

1.6.

Cüm

lede

ki s

özcü

k sa

yısı

nı s

öyle

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Yazı

ca Z

engi

nleş

tirilm

Oyu

n

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

2.2.

Söz

cükl

erde

ki h

ecel

eri

ayırt

ede

r.

2.1.

İsm

i hec

elen

erek

söy

lene

n bi

r nes

neni

n gö

rsel

ini g

öste

rir.

2.2.

Bas

it sö

zcük

leri

ve c

ümle

leri

hece

lerin

e ay

ırır.

2.3.

Söy

lene

n ba

sit b

ir sö

zcük

teki

hec

e sa

yısı

nı s

öyle

r.2.

4. B

ir sö

zcük

te s

öyle

nmey

en /

eksi

k bı

rakı

lan

son

hece

yi s

öyle

r.2.

5. S

öyle

nen

bir h

ece

ile b

aşla

yan

sözc

ükle

rin g

örse

llerin

i diğ

er g

örse

ller

aras

ında

n gö

ster

ir.2.

6. S

öyle

nen

bir h

ece

ile b

aşla

yan

sözc

ükle

r söy

ler.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Yazı

ca Z

engi

nleş

tirilm

Oyu

n

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

2.3.

Uya

klı s

özcü

kler

i ayı

rt

eder

.

3.1.

Uya

klı s

özcü

kler

i tek

rar e

der.

3.2.

Uya

klı t

eker

lem

eler

i tek

rar e

der.

3.3.

Uya

klı s

özcü

kler

i söy

ler.

3.4.

Söy

lene

n sö

zcük

lerd

e uy

aklı

hece

lerin

söz

cüğü

n ba

şınd

a ya

da

sonu

n-da

old

uğun

u sö

yler

.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Teke

rlem

e ile

Ses

Far

kınd

alı-

ğı Ö

ğret

imi

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

2.4.

Söz

cükl

erin

ilk

sesi

ni

ayırt

ede

r.

4.1.

Ayn

ı ses

le b

aşla

yan

sözc

ükle

rin b

aşın

da b

ulun

an s

esi s

öyle

r.4.

2. S

öyle

nen

bir s

özcü

ğün

başı

nda

bulu

nan

sesi

söy

ler.

4.3.

Ayn

ı ses

le b

aşla

yan

sözc

ükle

r ara

sınd

an fa

rklı

ses

ile b

aşla

yan

sözc

üğü

söyl

er.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Teke

rlem

e ile

Ses

Far

kınd

alı-

ğı Ö

ğret

imi

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

2.5.

Söz

cükl

erin

son

unda

ki

sesi

ayı

rt e

der.

5.1.

Ayn

ı ses

le b

iten

sözc

ükle

rin s

onun

da b

ulun

an s

esi s

öyle

r.5.

2. S

öyle

nen

bir s

özcü

ğün

sonu

nda

bulu

nan

sesi

söy

ler.

5.3.

Ayn

ı ses

ile

başl

ayıp

ayn

ı ses

le b

iten

sözc

ükle

r ara

sınd

an fa

rklı

sesl

e ba

ş-la

yıp

fark

lı se

sle

bite

n sö

zcük

leri

söyl

er.

5.4.

Ayn

ı ses

le b

iten

sözc

ükle

r ara

sınd

an fa

rklı

sesl

e bi

ten

sözc

üğü

söyl

er.

5.5.

Son

ses

i eks

ik o

lara

k sö

ylen

en b

ir sö

zcük

te e

ksik

söy

lene

n se

si s

öyle

r.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Teke

rlem

e ile

Ses

Far

kınd

alı-

ğı Ö

ğret

imi

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

mi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

Öğr

enci

lerin

Ses

bilg

isel

Far

kınd

alık

bec

erile

rini v

e se

s-ha

rf il

işki

si b

ilgis

ini g

eliş

tirm

ek, ç

özüm

lem

e be

ceril

erin

in k

azan

dırıl

mas

ında

güç

lü b

ir te

mel

olu

ştur

ur.

Oku

ma-

yazm

a ge

lişim

ine

yard

ımcı

olm

ak iç

in, ö

ğren

cile

rin y

azılı

dil

ile k

onuş

ma

dili

aras

ında

ki il

işki

yi b

ilmel

eri,

sözc

ükle

rin h

arfle

rden

mey

dana

gel

diği

ni v

e bu

ha

rfler

in d

e se

sler

i old

uğu

bilin

cine

ula

şmal

arı ö

nem

lidir.

1.

5. h

edef

dav

ranı

şınd

a bi

r söz

cüğü

n cü

mle

deki

yer

inin

baş

ta, o

rtad

a ya

da

sond

a ol

ma

duru

mun

u sö

yler

.3,

4 v

e 5.

hed

ef v

e he

def d

avra

nışl

arı i

çin

kulla

nıla

cak

sözc

ükle

rdek

i hec

e ya

da

ses

sayı

sı k

ontr

ollü

bir

şeki

lde

artır

ılmal

ıdır.

Hed

ef s

esle

rin ö

ğret

imin

de il

k ön

ce

sözc

ük b

aşın

da, d

aha

sonr

a sö

zcük

son

unda

ola

n se

sin

fark

ında

lığı ö

ğret

ilmel

idir.

Öze

llikl

e se

s fa

rkın

dalığ

ı bec

erile

rini k

azan

mak

ta z

orla

nan

öğre

ncile

re d

oğru

-da

n se

si s

orm

ak y

erin

e se

çene

k su

nmak

ger

ekir.

Örn

eğin

"fil"

söz

cüğü

han

gi s

esle

baş

lıyor

sor

usu

yerin

e "'F

il' s

özcü

ğü 'f

' ses

iyle

mi y

oksa

'k' s

esiy

le m

i baş

lıyor

?"di

ye s

orm

ak, ö

ğren

cini

n be

ceriy

i dah

a ko

lay

kaza

nmas

ını s

ağla

yaca

ktır.

Se

s fa

rkın

dalığ

ı çal

ışm

alar

ında

bir

sesi

fark

ett

irmek

am

acıy

la ö

ğren

ciye

mod

el o

lurk

en ö

nce

tüm

söz

cük,

son

ra s

özcü

kte

hede

f ses

vur

gula

nara

k tü

m s

özcü

k ve

en

son

yine

söz

cüğü

n ta

mam

ı söy

lenm

elid

ir. S

esbi

lgis

el fa

rkın

dalık

çal

ışm

alar

ı yap

arke

n m

utla

ka g

örse

llerd

en y

arar

lanı

lmal

ı, öğ

renc

iye

çokl

u du

yusa

l gird

i sa

ğlan

mal

ıdır.

Öğr

enci

den

sade

ce s

öyle

mes

i değ

il, m

otor

tepk

ide

(iste

nen

sesi

duy

duğu

nda

elin

i hav

aya

kald

ırmas

ı gib

i) bu

lunm

ası d

a is

tene

bilir

.

Page 24: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

24 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3Harf Bilgisi

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.2.

3.1.

Ayn

ı ola

n ha

rfler

i eşl

er.

1.1.

Far

klı b

üyük

har

fler a

rası

ndan

ayn

ı ola

n bü

yük

harfl

eri g

öste

rir.

1.2.

Far

klı k

üçük

har

fler a

rası

ndan

ayn

ı ola

n kü

çük

harfl

eri g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

3.2.

Ayn

ı ola

n ha

rfler

ara

sın-

dan

fark

lı ha

rfi g

öste

rir.

2.1.

Ayn

ı büy

ük h

arfle

r ara

sınd

an fa

rklı

olan

büy

ük h

arfi

göst

erir.

2.2.

Ayn

ı küç

ük h

arfle

r ara

sınd

an fa

rklı

olan

küç

ük h

arfi

göst

erir.

2.3.

Gör

ünüş

leri

birb

irine

ben

zer o

lan

harfl

er a

rası

ndan

fark

lı ol

anı

göst

erir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

3.3.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

eri

grup

lar.

3.1.

Ver

ilen

küçü

k ha

rfler

ara

sınd

an a

ynı o

lan

harfl

eri g

rupl

ar.

3.2.

Ver

ilen

büyü

k ha

rfler

ara

sınd

an a

ynı o

lan

harfl

eri g

rupl

ar.

3.3.

Kar

ışık

ola

rak

veril

en b

üyük

-küç

ük h

arfle

ri gr

upla

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

3.4.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

eri

kulla

nara

k çe

şitli

örü

n-tü

ler o

luşt

urur

.

4.1.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

erle

olu

ştur

ulm

uş b

ir ör

üntü

nün

altın

a ay

örün

tüyü

olu

ştur

ur.

4.2.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

erle

olu

ştur

ulm

uş b

ir ör

üntü

de e

ksik

bıra

kıla

n so

n ög

eyi b

ulur

.

4.3.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

erde

n ol

uştu

rulm

uş b

ir ör

üntü

yü a

ynı ş

ekild

e de

vam

ett

irir.

4.4.

Büy

ük v

e kü

çük

harfl

erde

n ol

uştu

rulm

uş b

ir ör

üntü

nün

orta

sınd

a ek

sik

bıra

kıla

n ög

eyi b

ulur

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Kont

rol L

iste

si

1.2.

3.5.

Birk

aç s

esi y

azılı

mat

er-

yalle

r içe

risin

den

ayırt

ed

er.

5.1.

Ses

i söy

lene

n bi

rkaç

har

fi ya

zı iç

inde

gös

terir

.

5.2.

Birk

aç h

arf y

azı i

çind

e gö

ster

ildiğ

inde

ses

letir

. D

oğru

dan

Öğr

etim

ntem

i Ko

ntro

l Lis

tesi

Açıklamalar

Har

f Bilg

isi h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ının

ort

ak k

azan

ımı ö

ğren

cile

rin h

arfle

ri gö

rsel

ola

rak

tanı

mal

arıd

ır. H

arfin

adı

nın

ya d

a se

sini

n öğ

retil

mes

i, ha

rf il

e se

mbo

lünü

n eş

leşt

irilm

esi h

edefl

enm

emek

tedi

r. Ö

ğren

cini

n ha

rfler

i gör

sel o

lara

k ta

nım

alar

ı ve

aşin

alık

ların

ın o

lmas

ı ile

ride

okum

a-ya

zma

öğre

timin

e ge

çişi

ni

kola

ylaş

tırm

ası a

çısı

ndan

öne

mlid

ir.

Hed

ef d

avra

nışl

arın

kaz

andı

rılm

asın

da h

arf i

sim

leri

söyl

enm

emel

i, sa

dece

har

f ola

rak

isim

lend

irilm

elid

ir.

5.1.

ve

5.2.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin

iki-ü

ç ta

ne ü

nlü

harf

in v

e öz

ellik

le ö

ğren

cini

n ad

ının

baş

har

finin

ses

i öğr

etilm

elid

ir.

Bu h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ın k

azan

dırıl

mas

ında

yar

dım

laşm

a de

ğerin

e vu

rgu

yapı

lmal

ıdır.

Page 25: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

25I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 4Yazmaya Hazırlık

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.2.

4.1.

Yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i ta

nır.

1.1.

Adı

söy

lene

n ya

zı a

raç-

gere

cini

gös

terir

.

1.2.

Gös

teril

en y

azı a

raç-

gere

cini

n ad

ını s

öyle

r.D

oğru

dan

Öğr

etim

ntem

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

1.2.

4.2.

Yazı

ara

ç-ge

reçl

erin

i uy

gun

şeki

lde

kulla

nır.

2.1.

Kal

emi u

ygun

şek

ilde

tuta

r.

2.2.

Kâğ

ıdı d

oğru

şek

ilde

tuta

r.

2.3.

Silg

iyi u

ygun

şek

ilde

kulla

nır.

2.4.

Kal

emi k

alem

tıraş

ile

açar

.

Eş Z

aman

lı İp

ucu

Kont

rol L

iste

si

1.2.

4.3.

Yazı

ara

ç-ge

reçl

erin

i te-

miz

ve

düze

nli k

ulla

nır.

3.1.

Yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i tem

iz v

e dü

zenl

i kul

lanm

anın

öne

min

i far

k ed

er.

3.2.

Yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i çal

ışm

a so

nund

a ye

rine

koya

r.

3.3.

Def

terin

i düz

enli

kulla

nır.

Gös

terip

Yap

tırm

a Yö

ntem

iG

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

1.2.

4.4.

Nok

tala

rın ü

zerin

den

gide

rek

çizg

ileri

birle

ş-tir

ir.

4.1.

Dik

çiz

gile

ri bi

rleşt

irir.

4.2.

Yat

ay ç

izgi

leri

birle

ştiri

r.

4.3.

Yuv

arla

k çi

zgile

ri bi

rleşt

irir.

4.4.

Eği

k çi

zgile

ri bi

rleşt

irir.

4.5.

Dal

galı

çizg

ileri

birle

ştiri

r.

4.6.

Kırı

k çi

zgile

ri bi

rleşt

irir.

4.7.

Nok

tala

rın ü

zerin

den

gide

rek

şeki

l ve

nesn

e re

sim

leri

çize

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.2.

4.5.

Tek

satır

ara

lığın

a ha

rf-

leri

oluş

tura

n çi

zgile

ri çi

zer.

5.1.

Yat

ay ç

izgi

leri

çize

r.

5.2.

D

ik ç

izgi

leri

çize

r.

5.3.

Yuv

arla

k çi

zgile

ri çi

zer.

5.4.

Sa

ğa e

ğik

çizg

ileri

çize

r.

5.5.

So

la e

ğik

çizg

ileri

çize

r.

5.6.

vrım

lı çi

zgile

ri çi

zer.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

Açıklamalar

3. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

için

yap

ıland

ırılm

ış b

ir öğ

retim

sür

eci u

ygul

anm

asın

a ge

rek

yokt

ur. Ö

ğren

ciye

yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i niç

in te

miz

kul

lanm

ası g

e-re

ktiğ

i, ya

zı a

raç-

gere

çler

ini t

emiz

ve

düze

nli k

ulla

nmas

ı içi

n ne

ler y

apm

ası g

erek

tiği y

azm

a ile

ilgi

li tü

m ç

alış

mal

arda

anl

atılm

alıd

ır. A

yrıc

a bu

hed

ef d

avra

nışl

ara

yöne

lik h

ikây

eler

oku

nmal

ı, vi

deol

ar iz

letil

mel

i ve

göst

erip

yap

tırm

a yö

ntem

i kul

lanı

lmal

ıdır.

4. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı çal

ışılı

rken

öğr

enci

yi y

azm

aya

hazı

rlam

ak iç

in k

urşu

n ka

lem

kul

lanı

lmal

ıdır.

5. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı çal

ışılı

rken

çiz

im ip

uçla

rı ku

llanı

lmal

ıdır.

İlk

olar

ak ö

ğren

cide

n sı

k ar

alık

lı ke

sik

çizg

ilerle

çiz

ilmiş

, baş

lam

a no

ktas

ı ve

çizi

ş yö

okla

bel

irtilm

iş ç

izgi

leri

çizm

esi,

daha

son

ra is

e se

yrek

ara

lıklı

kesi

k çi

zgile

rle ç

izilm

iş, b

aşla

ma

nokt

ası v

e çi

ziş

yönü

okl

a be

lirtil

miş

çiz

gile

ri çi

zmes

i ist

enm

elid

ir.

Çalış

mad

a ve

rilen

bu

görs

el ip

uçla

rı gi

dere

k si

likle

ştiri

lmel

idir.

Son

aşa

mad

a is

e öğ

renc

iden

örn

eğe

baka

rak

çizg

ileri

çizm

esi b

ekle

nmel

idir.

Öğr

enci

lerin

iz il

e ça

lışab

ilece

ğini

z çi

zgi ö

rnek

leri

; —, |

, O

, \ ,

/ , Λ

, C, +

, X, V

, U, ∩

, S

Page 26: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

26 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

İLK OKUMA-YAZMAAşama 1

Sesi Fark Etme

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.3.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

si ay

ırt e

der.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

sle

başl

ayan

söz

cükl

erin

gör

selle

rini g

öste

rir.

1.2.

Tan

ıtıla

n se

sle

başl

ayan

söz

cükl

erin

han

gi s

esle

baş

ladı

ğını

söy

ler.

1.3.

Tan

ıtıla

n se

sle

bite

n sö

zcük

lerin

gör

selle

rini g

öste

rir.

1.4.

Tan

ıtıla

n se

sle

bite

n sö

zcük

lerin

han

gi s

esle

bitt

iğin

i söy

ler.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Açıklamalar

1.1.

ve

1.3.

hed

ef d

avra

nışl

arı;

eşle

me

ve a

yırt

etm

e be

ceril

eri i

le g

erçe

kleş

tirile

bilir

. Önc

e eş

lem

e ile

baş

lanm

alıd

ır. E

şlem

e ya

ptırm

ak iç

in ik

i ade

t tan

ıtıla

n se

sle

başl

ayan

/ bi

ten

sözc

ük v

e fa

rklı

sesl

e ba

şlay

an /

bite

n sö

zcük

lerin

gör

selle

ri gö

ster

ilere

k sö

zcük

lerin

söy

lenm

esi v

e ay

nı s

esle

baş

laya

nlar

ın /

bite

nler

in (t

anıtı

lan

ses)

gös

teril

mes

i ist

enir.

Ayı

rt e

tme

için

ise

aynı

ses

le b

aşla

yan

/ bite

n ik

i söz

cüğü

n gö

rsel

i ve

tanı

tılan

ses

le b

aşla

yan

/ bite

n bi

r söz

cük

görs

elin

den

oluş

an s

et

sunu

lmal

ıdır.

Eşle

me

ve a

yırt

etm

e iç

in a

yrı u

ygul

amal

ar y

apıla

cağı

gib

i baş

laya

n ve

bite

n se

sler

için

de

ayrı

uygu

lam

alar

yap

ılmal

ı ve

her b

ir uy

gula

ma

için

en

az d

ört s

ette

n ol

uşan

söz

cükl

er v

e gö

rsel

leri

kulla

nılm

alıd

ır.

1.1.

ve

1.3.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin

yöne

rge,

tanı

tılan

ses

çık

arıla

rak

"... i

le b

aşla

yanı

gös

ter"

(ayı

rt e

tme)

, "...

ile b

aşla

yanl

arı g

öste

r"(e

şlem

e) ş

eklin

de o

lmal

ıdır.

Bu

hede

f dav

ranı

şlar

öğr

enci

nin

biliş

sel d

üzey

ine

göre

üç

görs

el y

a da

dör

t gör

seld

en s

eçm

e ol

arak

düz

enle

nebi

lir.

1.2.

ve

1.4.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin

öğre

nciy

e sö

zcük

ler,

görs

elle

ri ile

sun

ular

ak s

öyle

nir.

Söyl

enirk

en ö

ğret

ilece

k se

se v

urgu

yap

ılır.

Her

ne

kada

r ses

gru

plar

ının

öğr

etim

sıra

sı ö

ğret

im p

rogr

amın

da b

elirl

ense

de

tanı

tılac

ak s

esle

rin s

ırala

mas

ında

öğr

enci

nin

çıka

rabi

ldiğ

i ses

ler g

öz ö

nüne

alın

-m

alıd

ır.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

1.1

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i III"

te y

er a

lmak

tadı

r.

Page 27: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

27I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Aşama 2Sesi Okuma ve Dik Temel Harflerle Yazma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.3.

2.1.

Tan

ıtıla

n se

si ok

ur.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

sin

küçü

k ha

rfin

i oku

r.

1.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

büyü

k ha

rfin

i oku

r.

1.3.

Tan

ıtıla

n se

sin

küçü

k ha

rfin

i diğ

er s

esle

r ara

sınd

an g

öste

rir.

1.4.

Tan

ıtıla

n se

sin

küçü

k ha

rfin

i söz

cükl

er iç

inde

gös

terir

.

1.5.

Tan

ıtıla

n se

sin

büyü

k ha

rfin

i diğ

er s

esle

r ara

sınd

an g

öste

rir.

1.6.

Tan

ıtıla

n se

sin

büyü

k ha

rfin

i söz

cükl

er iç

inde

gös

terir

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.3.

2.2.

Tanı

tılan

ses

i dik

tem

el

harfl

erle

yaz

ar.

2.1.

Tan

ıtıla

n se

sin

küçü

k ha

rfin

i mod

ele

baka

rak

dik

tem

el h

arfle

yaz

ar.

2.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

büyü

k ha

rfin

i mod

ele

baka

rak

dik

tem

el h

arfle

yaz

ar.

2.3.

Tan

ıtıla

n se

si s

öyle

ndiğ

inde

yaz

ar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

Açıklamalar

1. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n se

s ta

nıtıl

ırken

mut

laka

tanı

tılan

ses

i ayr

ıt et

me

aşm

asın

da y

apıla

nlar

la il

işki

kur

ulm

alı,

ayrıc

a ta

nıtıl

an s

esi g

ünlü

k ya

şam

da

neyi

n çı

kard

ığı ö

rnek

lend

irilm

elid

ir.

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n öğ

renc

iden

yaz

mas

ı ist

enile

n ha

rfin

nas

ıl ya

zıld

ığın

a m

odel

olu

nmal

ıdır.

Öğr

enci

nin

harf

i sat

ır ar

asın

a dü

zgün

yaz

mas

ı kad

ar

harf

in y

azım

yön

üne

ve k

ural

ların

a uy

gun

olar

ak y

azm

ası d

a ön

em ta

şım

akta

dır.

Bu n

eden

le, m

odel

olu

rken

har

fin ç

izim

i söz

elle

ştiri

lmel

idir.

Öğr

enci

den

deft

eri-

ne y

azm

ası i

sten

ilen

harf

, bir

örne

k şe

klin

de y

azılm

alıd

ır. Ö

ğren

cini

n bu

mod

ele

baka

rak

yazm

ası i

sten

mel

idir.

Page 28: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

28 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Aşama 3Sesi, Hece ve Sözcük İçinde Okuma-Yazma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.3.

3.1.

Tan

ıtıla

n se

si, h

ece

ve

sözc

ük iç

inde

oku

r.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

s ile

olu

ştur

ulan

hec

eler

i oku

r.

1.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u he

cele

rden

olu

şan

sözc

ükle

ri ok

ur.

1.3.

Oku

duğu

söz

cükl

erin

resi

mle

rini g

öste

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kont

rol L

iste

si

1.3.

3.2.

Tanı

tılan

ses

i, he

ce v

e sö

zcük

için

de d

ik te

mel

ha

rfler

le y

azar

.

2.1.

Tan

ıtıla

n se

s ile

olu

ştur

ulan

hec

eler

i bak

arak

yaz

ar.

2.2.

Tan

ıtıla

n se

s ile

olu

ştur

ulan

hec

eler

söy

lend

iğin

de y

azar

.

2.3.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u he

cele

rden

olu

şan

sözc

ükle

ri ba

kara

k ya

zar.

2.4.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u he

cele

rden

olu

şan

sözc

ükle

ri sö

ylen

di-

ğind

e ya

zar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

1.1.

ve

1.2.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin

tanı

tılan

ses

ile

önce

den

veril

en s

esle

r birl

eştir

ilere

k m

ümkü

n ol

duğu

nca

anla

mlı

hece

ve

sözc

ükle

r olu

ştur

ulm

alı,

okut

ulm

alı

ve y

azdı

rılm

alıd

ır. H

ecel

er o

kunu

rken

tanı

tılan

ses

in u

zatıl

arak

oku

nmas

ı ve

diğe

r ses

le b

irleş

tirilm

esi ç

özüm

lem

eyi k

olay

laşt

ıran

bir s

trat

ejid

ir. S

özcü

kler

oku

nur-

ken

ise

hece

lerin

e bö

l-oku

-birl

eştir

-oku

aşa

mal

arı i

zlen

mel

idir.

1.3.

hed

ef d

avra

nışı

için

oku

nan

sözc

ükle

ri re

sim

leri

ile e

şlem

ek, o

kudu

ğunu

anl

ama

bece

risi i

çin

bir h

azırl

ıktır

.

2.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

söy

lend

iğin

de y

azm

a, ö

ğren

cini

n se

sler

i çöz

ümle

mes

inde

öne

mli

bir a

şam

adır.

Bu

aşam

a at

lanm

amal

ıdır.

Page 29: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

29I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Aşama 4Sesi, Cümle ve Metin İçinde Okuma ve Yazma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.3.

4.1.

Ses

i, cü

mle

ve

met

in

için

de o

kur.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u cü

mle

leri

okur

.

1.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u m

etin

leri

okur

.A

lıştır

may

ı Art

ırma

Kont

rol L

iste

si

1.3.

4.2.

Ses

i, cü

mle

için

de d

ik

tem

el h

arfle

rle y

azar

.2.

1. T

anıtı

lan

sesi

n bu

lund

uğu

cüm

lele

ri ba

kara

k ya

zar.

2.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u cü

mle

leri

söyl

endi

ğind

e ya

zar.

Alış

tırm

ayı A

rtırm

aG

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

Açıklamalar

Tanı

tılan

ses

ile

önce

den

veril

en s

esle

rin b

ulun

duğu

söz

cükl

erde

n, c

ümle

ler v

e m

etin

ler o

luşt

urul

mal

ıdır.

Cüm

lele

rin v

e m

etin

lerin

anl

amlı

olm

ası i

çin

öğre

ncin

in

henü

z öğ

renm

ediğ

i ses

lerd

en o

luşa

n sö

zcük

ler i

çin

resi

m k

ulla

nıla

bilir

.

2.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

söy

lend

iğin

de y

azm

a, ö

ğren

cini

n se

sler

i çöz

ümle

mes

inde

öne

mli

bir a

şam

adır.

Bu

aşam

a at

lanm

amal

ıdır.

Bu h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ın ö

ğret

ilmes

i sıra

sınd

a no

ktal

ama

işar

etle

rine

öğre

ncin

in d

ikka

ti çe

kilm

eli,

hang

i nok

tala

ma

işar

eti o

lduğ

u ve

ne

amaç

la k

ulla

nıld

ı-ğı

söy

lenm

elid

ir.

Page 30: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

30 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Aşama 5Tanıtılan Sesin Bulunduğu Cümle ve Metinleri Anlama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.3.

5.1.

Tan

ıtıla

n se

sin b

ulun

-du

ğu c

ümle

ve

met

in

hakk

ında

soru

lan

soru

la-

ra c

evap

ver

ir.

1.1.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u cü

mle

leri

okud

ukta

n so

nra

cüm

le il

e ilg

ili b

asit

soru

lara

cev

ap v

erir.

1.2.

Tan

ıtıla

n se

sin

bulu

nduğ

u m

etin

leri

okud

ukta

n so

nra

met

inle

ilgi

li ba

sit s

orul

ara

ceva

p ve

rir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Soru

-Cev

ap

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Açıklamalar

Cüm

le a

nlam

a iç

in s

orac

ağın

ız s

orul

ar, c

ümle

lerin

her

bir

öges

ine

göre

haz

ırlan

mal

ıdır.

Met

ni a

nlat

an b

ir re

sim

olm

ası v

e m

etni

oku

mad

an ö

nce

resi

m h

akkı

nda

konu

şulm

ası a

nlam

ayı k

olay

laşt

ırır.

Soru

lar m

etin

de g

eçen

eyl

emle

r, ki

şile

r ve

nesn

eler

hak

kınd

a ol

uştu

rulm

alı,

met

inde

geç

en b

ilgi b

irim

ine

yöne

lik o

lmal

ıdır.

Cüm

lele

rin v

e m

etin

lerin

anl

amlı

olm

ası i

çin

öğre

ncin

in h

enüz

öğr

enm

ediğ

i ses

lerd

en o

luşa

n sö

zcük

ler i

çin

resi

m k

ulla

nıla

bilir

.

Page 31: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

31I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

OKUDUĞUNU ANLAMABölüm 1

Okuma Kurallarını Uygulama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

1.1.

Oku

ma

pozi

syon

unu

ayar

lar.

1.1.

Oku

rken

dik

otu

rur.

1.2.

Kita

bı k

endi

gör

üş m

esaf

esin

e uy

gun

uzak

lıkta

tuta

r.G

öste

rip Y

aptır

ma

Yönt

emi

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.4.

1.2.

Oku

ma

araç

-ger

eçle

rini

tem

iz v

e dü

zenl

i kul

la-

nır.

2.1.

Kita

plar

ın s

ayfa

ların

ı düz

gün

çevi

rir.

2.2.

Kita

plar

ını t

emiz

ve

düze

nli k

ulla

nman

ın ö

nem

ini f

ark

eder

.

2.3.

Kita

plar

ının

say

fala

rını t

emiz

tuta

r.

2.4.

Kita

plar

ını o

kudu

ktan

son

ra y

erin

e ko

yar.

Gös

terip

Yap

tırm

a Yö

ntem

iG

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

Açıklamalar

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n ya

pıla

ndırı

lmış

bir

öğre

tim s

ürec

inin

uyg

ulan

mas

ına

gere

k yo

ktur

. Öğr

enci

ye o

kul a

raç-

gere

çler

ini n

için

tem

iz v

e dü

zenl

i ku

llanm

ası g

erek

tiği,

okul

ara

ç-ge

reçl

erin

i tem

iz v

e dü

zenl

i kul

lanm

ası i

çin

nele

r yap

mas

ı ger

ektiğ

i oku

ma

ile il

gili

tüm

çal

ışm

alar

da a

nlat

ılmal

ıdır.

Ayr

ıca

bu

hede

f dav

ranı

şlar

a yö

nelik

hik

âyel

er o

kunm

alı,

vide

olar

izle

tilm

eli v

e gö

ster

ip y

aptır

ma

yönt

emi k

ulla

nılm

alıd

ır.

Page 32: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

32 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2 Okumaya Yönelik Tutum

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

2.1.

Öğr

enci

oku

may

a yö

nelik

olu

mlu

tutu

m

göst

erir.

1.1.

Oku

may

a is

tekl

i olu

r.

1.2.

Oku

mak

tan

hoşl

anır.

Dil

Den

eyim

i Yak

laşı

Göz

lem

Açıklamalar

1. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n ya

pıla

ndırı

lmış

bir

öğre

tim s

ürec

inin

uyg

ulan

mas

ına

gere

k yo

ktur

. Bu

hede

f dav

ranı

şlar

ı kaz

andı

rmak

için

kita

plar

oku

nmal

ı, ok

uma

saat

leri

düze

nlen

mel

i, çe

şitli

kon

ular

da (ö

r. kı

rtas

iyed

e al

dıkl

arım

ız, h

ayva

nat b

ahçe

sind

e gö

rdük

lerim

iz, a

ilem

ve

ben,

doğ

um g

ünün

de y

aptık

larım

vb.

) re

sim

ve

yazı

dan

oluş

an k

itapl

ar ö

ğren

ci il

e bi

rlikt

e ha

zırla

nara

k ok

utul

mal

ıdır.

Page 33: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

33I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3 Okuma Gelişimi

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

3.1.

Met

ni d

oğru

ola

rak

okur

. 1.

1. M

etin

de y

er a

lan

sözc

ükle

ri do

ğru

okur

.

1.2.

Hec

elem

eden

oku

r.

Mod

el O

kum

a - T

ekra

rlı

Oku

ma

Mod

el O

kum

a - T

ekra

rlı

Oku

ma

- Hat

a D

üzel

tme

Oku

ma

Kayı

t Çiz

elge

si

Açıklamalar

Hec

elem

eden

oku

mak

, ses

lerin

ve

hece

lerin

üze

rinde

dur

mad

an o

kum

aktır

. Akı

cı o

kum

anın

ise

doğr

u ok

uma,

oku

ma

hızı

ve

vurg

u ve

tonl

amal

ı oku

ma

olm

ak

üzer

e üç

bile

şeni

bul

unm

akta

dır.

Akı

cı o

kum

a ba

ğlam

ında

bu

kade

med

e sa

dece

doğ

ru o

kum

a bi

leşe

ni d

ikka

te a

lınab

ilir.

Anc

ak h

ecel

emed

en v

e do

ğru

okuy

an

öğre

ncile

r içi

n ak

ıcı o

kum

a ve

vur

gu v

e to

nlam

alı o

kum

a da

hed

eflen

ebili

r.

Doğ

ru v

e he

cele

med

en o

kum

a he

def d

avra

nışl

arın

da, p

erfo

rman

s be

lirle

mek

için

biri

m, "

daki

kada

oku

nan

sözc

ük s

ayıs

ı" ol

mal

ıdır.

Hec

elem

eden

oku

nan

doğr

u sö

zcük

say

ısın

ı bel

irlem

ek iç

in b

irim

, "tü

m m

etin

de h

ecel

emed

en o

kuna

n sö

zcük

say

ısı"

olm

alıd

ır.

Page 34: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

34 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 4 Cümle Anlama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

4.1.

Oku

duğu

çeş

itli b

ilgi b

i-rim

leri

içer

en c

ümle

lerle

ilg

ili so

rula

n so

rula

ra

ceva

p ve

rir.

1.1.

Oku

duğu

cüm

lele

re a

it ol

an re

sim

leri

göst

erir.

1.2.

Oku

duğu

cüm

le h

akkı

nda

soru

lan

soru

lara

cev

ap v

erir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Soru

-Cev

ap

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Açıklamalar

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

önc

e re

sim

hak

kınd

a ko

nuşu

lmal

ı, da

ha s

onra

öğr

enci

ye c

ümle

oku

tulm

alı,

ardı

ndan

cüm

le il

e re

sim

eşl

enm

elid

ir.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

cüm

lele

r tek

tip

bilg

i biri

min

i içe

rmem

eli,

tanı

msa

l, ka

rşıla

ştırm

a, n

eden

son

uç g

ibi b

ilgi b

irim

lerin

i içe

rmel

idir.

1.1

. hed

ef d

avra

nışı

nda

oldu

ğu g

ibi u

ygul

ama

yapı

ldık

tan

sonr

a öğ

renc

iye

bilg

i biri

mi ç

eşid

ine

göre

sor

ular

sor

ulm

alıd

ır.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

1.1

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i IV"

te y

er a

lmak

tadı

r.

Page 35: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

35I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 5 Metin Yapılarını Tanıma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

5.1.

Ver

ilen

cüm

lele

rden

m

etin

yap

ıların

a uy

gun

met

in o

luşt

urur

.

1.1.

Bir

öykü

yü a

nlat

an c

ümle

leri

öykü

yap

ısın

a gö

re s

ıraya

diz

er.

1.2.

Sıra

lı bi

r ola

yı a

nlat

an c

ümle

leri

olay

sıra

sına

gör

e sı

raya

diz

er.

Met

in Y

apıs

ı Öğr

etim

i Ko

ntro

l Lis

tesi

Açıklamalar

1. h

edef

için

cüm

lede

n ön

ce re

sim

li ka

rtla

r ile

çal

ışılm

alıd

ır. İl

k ol

arak

, öğr

enci

den

karış

ık s

ırada

ver

ilen

öykü

/ sı

ralı

olay

resi

mli

kart

ların

ı sıra

ya d

izm

esi i

sten

me-

lidir.

İkin

ci o

lara

k, re

sim

lerle

ilgi

li cü

mle

ler k

arış

ık s

ırada

ver

ilere

k, ö

ğren

cide

n cü

mle

leri

okuy

up re

sim

lerle

eşl

emes

i ist

enm

elid

ir. Ü

çünc

ü ol

arak

, res

imle

r kal

dırı-

lara

k, ö

ğren

cide

n cü

mle

leri

sıra

ya d

izm

esi i

sten

mel

i ve

son

olar

ak c

ümle

leri

öykü

şem

ası /

akı

ş şe

mas

ına

yerle

ştirm

esi i

sten

mel

idir.

Böy

lece

öğr

enci

resi

mle

rden

ya

rarla

nara

k ya

pı h

akkı

nda

fikir

edin

ecek

, cüm

lele

rle e

şley

erek

bun

ları

yapı

ya u

ygun

sıra

ya d

izec

ek, s

on o

lara

k da

yap

ıyı g

örse

lleşt

iren

şem

aya

yerle

ştire

rek

yapı

yı b

ütün

ola

rak

göre

bile

cekt

ir.

Page 36: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

36 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 6Metin Anlama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

6.1.

Çeş

itli t

ürde

yaz

ılmış

m

etin

leri

okud

ukta

n so

nra

bilg

i biri

mle

ri ile

ilg

ili so

rula

n so

rula

ra

ceva

p ve

rir.

1.1.

Bir

öykü

yü o

kudu

ktan

son

ra ö

ykü

ögel

eri i

le il

gili

soru

lan

soru

lara

ce

vap

verir

.

1.2.

Bir

anıy

ı oku

dukt

an s

onra

anı

öge

leri

ile il

gili

soru

lan

soru

lara

cev

ap

verir

.

1.3.

Sıra

lı bi

r ola

yı a

nlat

an m

etni

oku

dukt

an s

onra

sıra

lana

n ol

ayla

rla

ilgili

sor

ulan

sor

ular

a ce

vap

verir

.

1.4.

Tan

ımla

ma

met

nini

oku

dukt

an s

onra

tanı

mla

nan

varlı

ğın

/ yer

in

özel

likle

ri ile

ilgi

li so

rula

n so

rula

ra c

evap

ver

ir.

Met

in Y

apıs

ı Öğr

etim

iO

kudu

ğunu

Anl

ama

Ölç

ü A

racı

1.4.

6.2.

Çeş

itli t

ürde

yaz

ılmış

m

etin

leri

okud

ukta

n so

nra

anla

tır.

2.1.

Bir

öykü

yü o

kudu

ktan

son

ra o

lay

sıra

sına

gör

e an

latır

.

2.2.

Bir

anıy

ı oku

dukt

an s

onra

ola

y sı

rası

na g

öre

anla

tır.

2.3.

Sıra

lı bi

r ola

yı iç

eren

bir

met

ni o

kudu

ktan

son

ra o

lay

sıra

sına

gör

e an

latır

.

2.4.

Tan

ımla

ma

met

nini

oku

dukt

an s

onra

tanı

mla

nanı

n öz

ellik

lerin

i an

latır

.

Küm

ülat

if Te

krar

Str

atej

isi

Oku

duğu

nu A

nlat

ma

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

1. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n m

etin

yap

ısı ö

ğret

imin

de ç

eşitl

i etk

inlik

ler y

apıla

bilir

. Örn

eğin

met

in ö

gele

ri, il

gili

şem

atik

düz

enle

yici

ye y

erle

ştiri

lebi

lir, m

e-tin

par

çala

ra a

yrıla

rak

birle

ştiri

lebi

lir, m

etin

öge

lerin

in a

ltı k

ırmız

ı kal

emle

çiz

ilebi

lir. B

u et

kinl

ikle

rin h

er b

iri b

irkaç

kez

fark

lı iç

erik

te a

ncak

ayn

ı yap

ıda

met

inle

rle

yapı

lmal

ıdır.

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n m

etin

küm

ülat

if ol

arak

anl

attır

ılırk

en ö

ğren

ciye

önc

e m

etni

n bi

rinci

kıs

mı o

kutu

lmal

ı ve

anla

ttırı

lmal

ı, da

ha s

onra

ikin

ci

kısm

ı oku

tulm

alı v

e an

latt

ırmal

ı, da

ha s

onra

diğ

er k

ısım

oku

tulm

adan

önc

e bi

r ve

ikin

ci k

ısm

ı öğr

enci

den

birli

kte

anla

tmas

ı ist

enm

elid

ir. B

u şe

kild

e bü

tün

met

in

anla

tılan

a ka

dar d

evam

edi

lmed

ir. M

etin

lerin

uzu

nluğ

u öğ

renc

inin

düz

eyin

e uy

gun

olm

alı,

bölü

nere

k an

latıl

acak

kıs

ma

da a

ynı ş

ekild

e öğ

renc

i düz

eyin

e ve

m

etni

n ya

pısı

na g

öre

kara

r ver

ilmed

ir.

Page 37: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

37I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 7 Gerçek Yaşam Uygulamaları

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.4.

7.1.

Oku

l yaş

amın

da o

kum

a be

ceris

ini k

ulla

nır.

1.1.

Yer

ve

oda

isim

lerin

i oku

yara

k ok

ulda

gitm

ek is

tedi

ği y

eri b

ulur

.

1.2.

Ev

ödev

i ola

rak

veril

en o

kum

a öd

evle

rini y

apar

.

1.3.

Yaz

ılı ö

dev

yöne

rgel

erin

e uy

gun

olar

ak v

erile

n öd

evle

rini y

apar

.

1.4.

Haf

talık

der

s pr

ogra

mın

a uy

gun

olar

ak d

ers

hazı

rlığı

yap

ar.

1.5.

Der

se u

ygun

ola

n de

rs k

itabı

nı s

eçer

.

1.6.

Oku

lda

bulu

nan

tabe

lala

rdak

i uya

rılar

a uy

gun

davr

anır.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Gör

ev A

naliz

i

Kend

ini İ

zlem

e

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.4.

7.2.

Sos

yal y

aşan

tısın

da

okum

a be

ceris

ini k

ulla

-nı

r.

2.1.

Çev

rede

ki b

ilgi a

fişi v

e ta

bela

lard

a ye

r ala

n ya

zıla

ra u

ygun

dav

ranı

r.

2.2.

Ula

şım

ara

çlar

ı üze

rinde

ki y

azıla

rı ok

uyar

ak is

tene

n ye

re g

ider

.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.4.

7.3.

Zam

anın

ı yön

etm

ek

için

oku

ma

bece

risin

i ku

llanı

r.

3.1.

Haf

talık

der

s pr

ogra

mın

a uy

gun

olar

ak d

ers

araç

-ger

eçle

rini s

ınıfa

ge

tirir.

3.2.

Tak

vim

ve

saat

i oku

yara

k ok

ula

ve d

erse

zam

anın

da g

elir.

3.3.

Gün

lük

ve h

afta

lık p

lanl

ama

yapa

r.

3.4.

Bel

irli g

ün v

e ha

ftal

arı t

akvi

mde

n ta

kip

eder

.

Gör

ev A

naliz

i

Kend

ini İ

zlem

e-Ta

kvim

Ça

lışm

ası

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.4.

7.4.

Sağ

lık v

e gü

venl

iğin

i ko

rum

ak iç

in o

kum

a be

ceris

ini k

ulla

nır.

4.1.

Güv

enlik

ile

ilgili

uya

rı ya

zı v

e iş

aret

lerin

e uy

gun

davr

anır.

4.2.

Sağ

lıkla

ilgi

li uy

arı y

azı v

e iş

aret

lerin

e uy

gun

davr

anır.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

Açıklamalar

Öğr

enci

nin

öğre

ndiğ

i ger

çek

yaşa

m u

ygul

amal

arın

ı yaş

antıs

ında

kul

lana

bilm

esi v

e ge

nelle

yebi

lmes

i içi

n ai

lele

r yön

lend

irilm

elid

ir.

2 ve

4. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n, ö

ğren

ciye

yaz

ı ve

işar

etle

ri do

ğrud

an ö

ğret

im y

önte

mi i

le s

ınıft

a öğ

retil

erek

, dra

mat

izas

yonl

a bu

yaz

ı ve

işar

etle

ri gö

r-dü

ğünd

e na

sıl d

avra

naca

ğı u

ygul

atılm

alıd

ır. Ö

ğren

cini

n öğ

rend

iği g

erçe

k ya

şam

uyg

ulam

alar

ını y

aşan

tısın

da k

ulla

nabi

lmes

i içi

n he

def d

avra

nışl

ar ö

ğret

ildik

ten

sonr

a öğ

renc

inin

ger

çek

çevr

eye

götü

rüle

rek

gene

llem

e ya

pmal

arı i

çin

aile

ler y

önle

ndiri

lmel

idir.

1.2.

, 1.3

., 1.

4., 1

.5.,

3.1.

, 3.2

., 3.

3. v

e 3.

4. h

edef

dav

ranı

şlar

ı bire

r kiş

isel

org

aniz

asyo

n he

defle

ridir.

Bu

nede

nle

bu b

ecer

ileri

kaza

ndırm

ak ö

nce

aşam

alar

gör

ev

anal

izi i

le s

ırala

nmal

ı, da

ha s

onra

kiş

isel

org

aniz

asyo

nda

kulla

nıla

n ke

ndin

i izl

eme

çize

lgel

eri,

ajan

da d

efte

ri ha

zırla

ma,

gün

lük

/ haf

talık

/ ay

lık ta

kvim

ler o

luşt

ur-

ma

gibi

org

aniz

asyo

nu s

ağla

yan

dest

ekle

yici

çiz

elge

lerd

en y

arar

lanı

lara

k bu

bec

erile

r kaz

andı

rılm

alıd

ır.

Page 38: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

38 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

YAZILI İFADEBölüm 1

Yazım Kurallarını Uygulama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.5.

1.1.

Yaz

ma

pozi

syon

unu

ayar

lar.

1.1.

Yaz

arke

n de

fter

ine

doğr

u eğ

ilere

k ra

hat y

azab

ilece

ği ş

ekild

e ot

urur

.

1.2.

Def

teri

kend

i gör

üş v

e ya

zma

mes

afes

ine

uygu

n uz

aklık

ta tu

tar.

Gös

terip

Yap

tırm

a Yö

ntem

iG

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

1.5.

1.2.

Düz

enli

yaza

r.

2.1.

Sat

ır ta

kibi

yap

arak

yaz

ar.

2.2.

Söz

cükl

er a

rası

nda

uygu

n bo

şluk

bıra

kara

k ya

zar.

2.3.

Har

fler a

rası

nda

uygu

n bo

şluk

bıra

kara

k ya

zar.

2.4.

Cüm

lele

r ara

sınd

a uy

gun

boşl

uk b

ıraka

rak

yaza

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kend

ini İ

zlem

eYa

zı Ö

rneğ

i Ana

lizi

1.5.

1.3.

Cüm

le v

e m

etin

ya-

zark

en y

azı k

ural

ların

a uy

ar.

3.1.

Cüm

leye

büy

ük h

arfle

baş

lar.

3.2.

Cüm

le s

onun

a no

kta

koya

r.

3.3.

Cüm

le s

onun

daki

nok

tada

n so

nra

cüm

leye

büy

ük h

arfle

baş

lar.

3.4.

Sor

u cü

mle

lerin

den

sonr

a so

ru iş

aret

i koy

ar.

3.5.

Sor

u iş

aret

inde

n so

nra

cüm

leye

büy

ük h

arfle

baş

lar.

3.6.

Öze

l isi

mle

rin b

aş h

arfle

rini b

üyük

har

fle y

azar

.

3.7.

Birb

iri a

rdın

ca s

ırala

nan

eş g

örev

li sö

zcük

ler v

e sö

zcük

gru

plar

ının

ar

asın

a vi

rgül

koy

ar.

3.8.

Sat

ır so

nuna

sığ

may

an s

özcü

kler

için

kes

me

işar

eti k

ulla

nır.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kend

ini İ

zlem

eYa

zı Ö

rneğ

i Ana

lizi

1.5.

1.4.

Yazı

ara

ç-ge

reçl

erin

i te-

miz

ve

düze

nli k

ulla

nır.

4.1.

Yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i tem

iz v

e dü

zenl

i kul

lanm

anın

öne

min

i far

k ed

er.

4.2.

Yaz

ı ara

ç-ge

reçl

erin

i çal

ışm

a so

nund

a ye

rine

koya

r.

4.3.

D

efte

rlerin

i düz

gün

kulla

nır.

4.4.

Yaz

may

a is

tekl

i olu

r.

Gös

terip

Yap

tırm

a Yö

ntem

iG

özle

m-K

ontr

ol L

iste

si

Açıklamalar

2. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n öğ

renc

inin

def

terin

de y

aptığ

ı hat

alar

a gö

re d

üzen

lem

eler

yap

ılmal

ıdır.

Örn

eğin

sat

ır ta

şıra

rak

yaza

n öğ

renc

inin

def

terin

deki

çi

zgile

r kırm

ızı k

alem

le b

elirg

inle

ştiri

lebi

lir.

2 ve

3. h

edef

leri

için

doğ

ruda

n öğ

retim

yön

tem

i ile

yaz

ım v

e ya

zma

kura

lları

öğre

tildi

kten

son

ra ö

ğren

ciye

bas

it bi

r kon

trol

list

esi v

erile

rek,

yaz

dığı

ürü

nü ö

ğre-

tilen

hed

efler

bak

ımın

dan

değe

rlend

irmes

i ist

eneb

ilir.

4. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n ya

pıla

ndırı

lmış

bir

öğre

tim s

ürec

inin

uyg

ulan

mas

ına

gere

k yo

ktur

. Öğr

enci

ye y

azı a

raç-

gere

çler

ini n

için

tem

iz k

ulla

nmas

ı ge

rekt

iği,

yazı

ara

ç-ge

reçl

erin

i tem

iz v

e dü

zenl

i kul

lanm

ası i

çin

nele

r yap

mas

ı ger

ektiğ

i yaz

ma

ile il

gili

tüm

çal

ışm

alar

da a

nlat

ılmal

ıdır.

Ayr

ıca

bu h

edef

dav

ranı

ş-la

ra y

önel

ik h

ikây

eler

oku

nmal

ı, vi

deol

ar iz

letil

mel

i ve

göst

erip

yap

tırm

a yö

ntem

i kul

lanı

lmal

ıdır.

4.4.

hed

ef d

avra

nışı

için

yaz

ma

saat

leri

düze

nlen

mel

i, öğ

renc

i ile

birl

ikte

kita

p (ö

r. kı

rtas

iyed

e al

dıkl

arım

ız, h

ayva

nat b

ahçe

sind

e gö

rdük

lerim

iz v

b.) o

luşt

urar

ak,

kita

ptak

i res

imle

rin a

ltına

yaz

mal

arı i

sten

mel

i ve

yazd

ıkla

rı ok

utul

mal

ıdır.

Ürü

nler

in o

luşt

urul

mas

ında

Hay

at B

ilgis

i der

si k

onul

arın

dan

yara

rlanı

labi

lir. Ü

rünl

erin

da

ha ç

ok k

esilm

iş re

sim

lerd

en y

apış

tırıla

rak

oluş

turu

lmas

ı (ör

. hay

vanl

ar k

itabı

m) ö

ğren

cini

n dü

zeyi

bak

ımın

dan

daha

uyg

undu

r.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

3.1

. he

def d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i V"t

e ye

r alm

akta

dır.

Page 39: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

39I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2 Dikte Yoluyla Yazma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.5.

2.1.

Met

in y

azdı

rılırk

en sö

y-le

nen

sözc

ükle

ri do

ğru

olar

ak y

azar

.

1.1.

Hec

elen

erek

söy

lene

n sö

zcük

leri

doğr

u ol

arak

yaz

ar.

1.2.

Söy

lene

n sö

zcük

leri

doğr

u ol

arak

yaz

ar.

Kapa

t-Ko

pyal

a-Ka

rşıla

ştır

stra

tejis

iH

ata

Ana

lizi

Açıklamalar

Doğ

ru v

e ak

ıcı y

azm

a iç

in p

uanl

ama

yapa

rken

bel

irli b

ir bi

rim s

eçm

eniz

, öğr

enci

gel

işim

ini i

zlem

eniz

açı

sınd

an ö

nem

lidir.

Doğ

ru y

azm

a iç

in s

özcü

k sa

yısı

(ör.

söyl

enen

15

sözc

ükte

yaz

dığı

doğ

ru s

özcü

k sa

yısı

) seç

ilmel

idir.

Öğr

etim

tekn

ikle

rinde

öne

rilen

, Kap

at-K

opya

la-K

arşı

laşt

ır st

rate

jisi ş

u şe

kild

e uy

gula

nır:

a) ö

ğren

ci

sözc

üğe

baka

r, b)

söz

cüğü

kap

atır,

c) s

özcü

ğü y

azar

, d) s

özcü

ğü a

çar v

e ör

nekl

e ka

rşıla

ştırı

r, e)

eğe

r doğ

ruys

a pe

kişt

irilir

, değ

ilse

birk

aç k

ez s

özcü

ğe b

akar

ak y

azar

ve

yen

iden

ayn

ı sür

eci d

ener

.

Page 40: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

40 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3Cümle Oluşturma ve Cümle Tamamlama

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.5.

3.1.

Kur

allı

ve a

nlam

lı cü

mle

-le

r olu

ştur

ur.

1.1.

Ver

ilen

sözc

ükle

rden

kur

allı

ve a

nlam

lı cü

mle

olu

ştur

ur.

1.2.

Cüm

lele

ri ku

rallı

ve

anla

mlı

cüm

lele

r ola

cak

şeki

lde

düze

ltir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

1.5.

3.2.

Çeş

itli k

onul

arda

ve

yapı

lard

a ya

zılm

ış, y

a-rım

bıra

kıla

n cü

mle

leri

tam

amla

r.

2.1.

Cüm

lele

rde

boş

bıra

kıla

n ye

re u

ygun

ola

n sö

zcüğ

ü, b

akar

ak y

azar

.

2.2.

Cüm

lele

rde

boşl

ukla

ra u

ygun

söz

cüğü

yaz

ar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Boşl

uk D

oldu

rma

Test

i

Açıklamalar

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

örn

ek: ç

içek

- A

li - t

oplu

yor.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

yan

lış o

luşt

urul

muş

örn

ek c

ümle

ler:

"ked

inin

süt

içti"

ya

da "i

çti k

edi s

üt".

2.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

öğr

enci

den

çeşi

tli k

onul

arda

ve

yapı

lard

a ya

zılm

ış c

ümle

lerd

e bo

şluk

lara

resm

i ve

yazı

lı fo

rmu

olan

/ sa

dece

yaz

ılı fo

rmu

olan

söz

cükl

er

aras

ında

n uy

gun

sözc

üğü

seçi

p ya

zmas

ı ist

enir.

2.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

öğr

enci

nin

bild

iği b

ir şa

rkıd

a ek

sik

bıra

kıla

n na

kara

tları,

tekr

arlı

olar

ak b

akıla

n bi

r res

imli

kita

ptan

olu

ştur

ulan

met

inde

eks

ik b

ırakı

lan

diya

logl

arı,

bir g

ünde

yap

tıkla

rını i

çere

n cü

mle

lerd

e bo

şluk

lara

uyg

un s

özcü

kler

i yaz

mas

ı ist

eneb

ilir.

Cüm

lede

boş

bıra

kıla

n ye

rler,

kulla

nım

sık

lığı y

ükse

k ol

an

çeşi

tli tü

rde

sözc

ükle

r içi

n ol

mal

ı; sa

dece

isim

, eyl

em d

eğil,

nite

lem

e, y

er b

ildirm

e, te

krar

bild

irme,

işar

et b

ildirm

e gi

bi s

özcü

k tü

rlerin

i de

içer

mel

idir.

Page 41: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

41I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 4Cümle Yazma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.5.

4.1.

Ver

ilen

resim

lerle

ilgi

li cü

mle

ler y

azar

.

1.1.

Eyl

em y

a da

bir

olay

içer

en re

sim

li ka

rt v

erild

iğin

de, o

layı

ya

da

eyle

mi a

nlat

an b

asit

kura

llı c

ümle

yaz

ar.

1.2.

Sıra

lı bi

r ola

y iç

eren

resi

mli

kart

lar v

erild

iğin

de, h

er b

ir ka

rtı a

nlat

an

bir y

a da

iki c

ümle

yaz

ar.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

1. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

ı içi

n cü

mle

örn

ekle

ri sı

rası

ile

aşağ

ıda

yer a

lmak

tadı

r:

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

örn

ek: "

Öm

er re

sim

yap

ıyor

." "Y

ağm

ur y

ağıy

or."

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

örn

ek: "

Ali

Am

ca e

rik to

plad

ı. Er

ikle

ri dö

küld

ü. Ö

mer

erik

leri

topl

adı.

Ali

Am

ca'y

a ve

rdi."

Page 42: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

42 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DİNLEDİĞİNİ ANLAMABölüm 1

Dinleme Kurallarına Uyma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.6.

1.1.

Din

lem

e ku

ralla

rına

uyar

.

1.1.

Kon

uşan

kiş

iyi s

essi

zce

dinl

er.

1.2.

Din

lem

e sı

rası

nda

konu

şan

kişi

ile

göz

tem

ası k

urar

.

1.3.

Kon

uşan

kiş

inin

söy

ledi

kler

ine

dikk

atin

i ver

ir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

imle

Kur

al

Öğr

etim

i

Vide

o M

odel

Kend

ini İ

zlem

e Ö

ğret

imi

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

Açıklamalar

Din

lem

e ku

ralla

rına

yöne

lik h

edef

dav

ranı

şlar

ın ö

ğret

imin

de, k

ural

lara

doğ

ruda

n öğ

retim

ile

mod

el o

luna

bile

ceği

gib

i, vi

deo

mod

el d

e ku

llanı

labi

lir. H

edef

dav

-ra

nışl

arın

kal

ıcılı

ğını

sağ

lam

ak v

e sü

resi

ni a

rtırm

ak iç

in ö

ğren

cini

n do

ğru

şeki

lde

serg

iledi

ği h

edef

dav

ranı

şlar

ın p

ekiş

tirilm

esi ö

nem

lidir.

Bu

nokt

ada

öğre

nci i

çin

en u

ygun

ve

etki

li pe

kişt

ireç

seçi

lmel

i ve

öğre

ncin

in u

ygun

din

lem

e da

vran

ışla

rı be

timle

nere

k pe

kişt

irilm

elid

ir.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

nın

kaza

ndır

ılmas

ında

ken

dini

izle

me

stra

tejis

i kul

lanı

labi

lir. B

u st

rate

ji uy

gula

nırk

en, ö

nce

öğre

ncin

in d

ikka

tini v

erm

e sü

resi

bel

irlen

ir. B

u sü

reyi

art

ırmak

için

am

aç k

onur

. Öğr

enci

ye "d

ikka

timi v

eriy

orum

" ve

"dik

katim

i ver

miy

orum

" şek

linde

haz

ırlan

mış

iki s

ütun

dan

oluş

an b

ir çi

zelg

e ve

rilir.

Dik

katin

i ve

rme

ve v

erm

eme

duru

mla

rı ta

nım

lanı

r. 10

ile

90 s

aniy

e ar

asın

da fa

rklı

aral

ıkla

rda

uyar

ı ses

i ver

ilere

k, o

sıra

da ö

ğren

cide

n di

kkat

ini v

eriy

orsa

"dik

katim

i ver

iyo-

rum

", ve

rmiy

orsa

"dik

katim

i ver

miy

orum

" süt

unun

a iş

aret

lem

e ya

pmas

ı ist

enir.

%80

ora

nınd

a "d

ikka

timi v

eriy

orum

" işa

retle

ndiğ

inde

, öğr

enci

ye ö

nced

en s

eçtiğ

i öd

ül v

erili

r. Bu

uyg

ulam

a, h

edefl

enen

sür

e bo

yunc

a di

kkat

ini s

ürdü

rdüğ

ünde

son

a er

diril

ir.

Page 43: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

43I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2Betimlenen Resimleri Gösterme

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.6.

2.1.

Bet

imle

nen

nesn

e,

eyle

m v

e ol

ay re

smin

i gö

ster

ir.

1.1.

Bet

imle

nen

nesn

e re

smin

i gös

terir

.

1.2.

Bet

imle

nen

eyle

m re

smin

i gös

terir

.

1.3.

Bet

imle

nen

olay

resm

ini g

öste

rir.

Plan

lı Sö

yleş

lçüt

Bağ

ımlı

Ölç

ü A

racı

Açıklamalar

Tüm

hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in b

etim

lene

n re

sim

ile

olum

suz

örne

k ol

arak

seç

ilen

resi

mle

rin o

rtak

öge

lerin

in b

irbiri

ne ç

ok b

enze

mem

esin

e di

kkat

edi

lmel

idir.

Ö

ğret

ime

öğre

ncin

in y

akın

çev

resi

nde

bulu

nan

ve ö

nced

en ta

nıdı

ğı n

esne

resi

mle

riyle

baş

lanm

alıd

ır. N

esne

, eyl

em y

a da

ola

y re

smin

e yö

nelik

yap

ılaca

k ol

an

betim

lem

e cü

mle

leri

de ö

ğren

cini

n pe

rfor

man

sına

uyg

un o

lara

k be

lirle

nmel

idir.

Pla

nlı s

öyle

şiyi

uyg

ulad

ıkta

n so

nra

öğre

nciy

e yö

nerg

e ve

riler

ek, b

etim

lene

ni

göst

erm

esi i

sten

mel

idir.

Page 44: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

44 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3Yönergeleri Yerine Getirme

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.6.

3.1.

Gün

lük

rutin

için

de v

e-ril

en y

öner

gele

ri ye

rine

getir

ir.

1.1.

Gün

lük

rutin

için

de k

endi

sine

ver

ilen

yöne

rgel

eri y

erin

e ge

tirir.

1.2.

Gün

lük

rutin

için

de g

ruba

ver

ilen

yöne

rgel

eri y

erin

e ge

tirir.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Göz

lem

-Kon

trol

Lis

tesi

1.6.

3.2.

Din

lem

e ve

taki

p be

ceril

eri g

erek

tiren

nerg

eler

i söy

lend

iği

sıra

ile

yerin

e ge

tirir.

2.1.

Psi

kom

otor

bec

erile

ri iç

eren

yön

erge

leri

söyl

endi

ği s

ıra il

e ye

rine

getir

ir.

2.2.

Din

lem

e ve

taki

p be

ceril

eri g

erek

tiren

yön

erge

leri

söyl

endi

ği s

ıra il

e ya

zara

k, b

oyay

arak

, çiz

erek

, işa

retle

yere

k vb

. yer

ine

getir

ir.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

Tüm

hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in y

öner

gele

rin b

ir ke

z ve

rilm

esin

e di

kkat

edi

lmel

idir.

Eğe

r öğr

enci

ler y

apam

ıyor

sa y

a yö

nerg

eler

bas

itleş

tirilm

eli y

a da

bir

önce

ki

aşam

aya

dönü

lmel

idir.

1. h

edef

ve

hede

f dav

ranı

şlar

için

çal

ışm

aya

basi

t yön

erge

ler i

le b

aşla

nmal

ıdır.

Gru

ba v

erile

n yö

nerg

eler

in, ö

ğren

cile

rin ra

hatç

a du

yabi

lece

ği ş

ekild

e ok

unm

ası-

na y

a da

söy

lenm

esin

e di

kkat

edi

lmel

idir.

2.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

seç

ilen

yöne

rgel

erde

öğr

enci

nin

bild

iği k

avra

mla

rın k

ulla

nılm

asın

a öz

en g

öste

rilm

elid

ir (ö

r. İk

i adı

m il

eriy

e yü

rü! S

onra

etr

afın

da d

ön!

Sıçr

ayar

ak ü

ç ad

ım a

t!). Y

öner

ge c

ümle

lerin

deki

söz

cük

sayı

sı v

e yö

nerg

e sa

yısı

öğr

enci

lerin

per

form

ansl

arın

a gö

re b

elirl

enm

elid

ir.

2.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

öğr

enci

ye y

azm

a, b

oyam

a, ç

izm

e, iş

aret

lem

e vb

. bec

erile

ri iç

eren

yön

erge

ler v

erilm

elid

ir. S

eçile

n yö

nerg

eler

de ö

ğren

cini

n bi

ldiğ

i kav

-ra

mla

rın k

ulla

nılm

asın

a öz

en g

öste

rilm

elid

ir (ö

r. Re

sim

deki

bal

onun

için

e bi

r çiz

gi ç

iz! B

alon

un y

anın

a bi

r bul

ut re

smi y

apış

tır! B

ulut

un a

ltına

yağ

mur

dam

lala

rı çi

z!).

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

2.1

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i VI"d

a ye

r alm

akta

dır.

Page 45: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

45I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 4Resimli Anlatılarla İlgili Sorulara Cevap Verme

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.6.

4.1.

Res

imle

ri gö

ster

ilere

k,

çeşit

li tü

rde

anla

tılar

ı di

nled

ikte

n so

nra

ilgili

so

rula

ra c

evap

ver

ir.

1.1.

Din

ledi

ği b

ir öy

kü il

e ilg

ili s

orul

an s

orul

ara

ceva

p ve

rir.

1.2.

Din

ledi

ği s

ıralı

bir o

layl

a ilg

ili s

orul

an s

orul

ara

ceva

p ve

rir.

1.3.

Tan

ımla

nan

bir v

arlığ

ın ö

zelli

kler

ini d

inle

dikt

en s

onra

sor

ulan

sor

u-la

ra c

evap

ver

ir.

1.4.

Din

ledi

ği b

ir an

ı ile

ilgi

li so

rula

n so

rula

ra c

evap

ver

ir.

1.5.

Pro

blem

, çöz

üm v

e so

nuçt

an o

luşa

n bi

r ola

yı d

inle

dikt

en s

onra

so

rula

n so

rula

ra c

evap

ver

ir.

1.6.

Kar

şıla

ştırı

lan

iki ö

geni

n öz

ellik

lerin

i din

ledi

kten

son

ra s

orul

an s

oru-

lara

cev

ap v

erir.

1.7.

Ned

enle

ri ve

son

uçla

rı ol

an b

ir so

runu

din

ledi

kten

son

ra s

orul

an

soru

lara

cev

ap v

erir.

Plan

lı Sö

yleş

i

Soru

-Cev

ap

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

Tüm

hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in re

sim

ler y

a da

resi

mli

kita

plar

kul

lanı

lmal

ıdır.

Pla

nlı s

öyle

şi y

apılı

rken

; önc

e re

sim

lerle

birl

ikte

söz

kon

usu

anla

tılar

öğr

etm

en ta

ra-

fında

n ya

pılm

alı,

öğre

ncile

rin d

il ve

anl

atım

ları

/ ifa

dele

ri ge

nişl

etilm

eli v

e öğ

renc

inin

kon

uşm

ası d

este

klen

mel

idir.

Dah

a so

nra

öğre

ncin

in ö

nünd

en re

sim

ler

kald

ırılm

adan

sor

ular

yön

eltil

mel

idir.

İfad

e ed

ici d

il be

ceril

eri o

lmay

an ö

ğren

cile

rden

sor

ular

a re

sim

den

göst

erer

ek c

evap

ver

mes

i ist

enm

elid

ir.

1.1.

, 1.2

. ve

1.4.

hed

ef d

avra

nışl

arın

ın ö

ğret

imin

de s

ıralı

olay

/ öy

kü k

artla

rı ku

llanı

lmal

ıdır.

1.2

. hed

ef d

avra

nışı

için

seç

ilen

sıra

lı ol

ayla

r bas

it ol

mal

ıdır

(ör.

"Bir

kızı

n ke

diye

süt

ver

mes

i, ke

dini

n sü

tü iç

mes

i, so

nra

kedi

nin

kızı

n el

ini y

alam

ası"

resi

mle

rinde

n ol

uşan

sıra

lı ol

ay k

artla

rı su

nula

bilir

. )

1.3.

, 1.5

., 1.

6. v

e 1.

7. h

edef

dav

ranı

şlar

ında

anl

atıla

nlar

öğr

enci

nin

kend

i yaş

antıs

ında

n se

çile

n va

rlık

ve o

layl

ar o

lmal

ıdır.

Örn

eğin

1.3

. hed

ef d

avra

nışı

için

an

nesi

ya

da s

evdi

ği b

ir ev

cil h

ayva

nın

tanı

tılm

ası,

1.5.

hed

ef d

avra

nışı

için

dağ

ınık

bir

oda

prob

lem

inin

çöz

ümü,

1.6

. hed

ef d

avra

nışı

için

sev

diği

iki h

ayva

nın

karş

ılaşt

ırılm

ası,

1.7.

hed

ef d

avra

nışı

için

oku

la g

eç k

alm

anın

ned

enle

ri-so

nuçl

arı k

onul

arı ö

rnek

ola

rak

veril

ebili

r.

Page 46: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

46 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 5Dinledikleriyle İlgili Sorulan Sorulara Cevap Verme

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.6.

5.1.

Çeş

itli t

ürde

anl

atıla

rı di

nled

ikte

n so

nra

ilgili

so

rula

ra c

evap

ver

ir.

1.1.

Din

ledi

ği b

ir cü

mle

ile

ilgili

sor

ulan

sor

ular

a ce

vap

verir

.

1.2.

Din

ledi

ği b

ir öy

kü il

e ilg

ili s

orul

an s

orul

ara

ceva

p ve

rir.

1.3.

Din

ledi

ği s

ıralı

bir o

layl

a ile

ilgi

li so

rula

n so

rula

ra c

evap

ver

ir.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Soru

-Cev

apKo

ntro

l Lis

tesi

Açıklamalar

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

seç

ilen

cüm

lele

r bel

li bi

r anl

am b

ütün

lüğü

ne s

ahip

ve

öğre

ncin

in y

aşan

tısın

a uy

gun

cüm

lele

r olm

alıd

ır (ö

r. "Z

eyne

p’in

kal

emi d

ün

okul

da k

aybo

lmuş

" ya

da "S

evgi

sab

ah p

arkt

a oy

nark

en s

alın

cakt

an d

üştü

" gib

i cüm

lele

r bel

irlen

mel

idir)

.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

bas

it ol

ayla

r seç

ilmel

idir

(ör.

Asl

ı sak

sıya

tohu

m e

kti,

tohu

mu

sula

dı, t

ohum

büy

üyer

ek ç

içek

old

u).

Tüm

hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in s

eçile

cek

cüm

lele

r ve

cüm

le ö

gele

ri re

sim

lene

bilir

olm

alıd

ır.

Tüm

hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in ö

nce

öğre

tmen

şem

atik

düz

enle

yici

kul

lana

rak,

anl

atıla

cak

bilg

i biri

mi ö

gele

rini (

nere

de, n

e za

man

, kim

vb.

) uyg

un ş

emat

ik d

üzen

le-

yici

ye y

erle

ştirm

elid

ir. Ö

rneğ

in "Z

eyne

p’in

kal

emi s

abah

oku

lda

kayb

olm

uş."

cüm

lesi

için

kav

ram

şem

ası k

ulla

nıla

bilir

. Şem

anın

ort

asın

a cü

mle

yaz

ılır.

Dah

a so

nra

5N 1

K so

rula

rı so

rula

rak,

şem

aya

ceva

bı g

örse

lleye

n re

sim

yer

leşt

irilir

. Ark

asın

dan

cüm

le te

krar

söy

leni

r ve

öğre

ncile

rin s

orul

ara

ceva

p ve

rmes

i ist

enir.

Bu

öğre

tim

birk

aç c

ümle

örn

eği i

le te

krar

edi

lir.

Hed

ef d

avra

nışl

ar iç

in k

ulla

nıla

cak

şem

atik

düz

enle

yici

ler b

ilgi t

ürün

e uy

gun

olm

alı,

ayrıc

a şe

mat

ik d

üzen

leyi

cile

rde

soru

laca

k so

rula

ra ip

ucu

oluş

tura

n re

sim

ler

bulu

nmal

ıdır.

Page 47: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

47I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

SÖZLÜ İLETİŞİMBölüm 1

Konuşma Kuralları

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.7.

1.1.

Kon

uşm

a ku

ralla

rına

uyar

.

1.1.

Kon

uşan

kiş

iyi s

essi

zce

dinl

er.

1.2.

Kon

uşm

a sı

rası

nda

konu

şan

kişi

ile

göz

tem

ası k

urar

.

1.3.

Kon

uşm

ak iç

in s

ırası

nı b

ekle

r.

1.4.

Kon

uşur

ken

sesi

ni u

ygun

kul

lanı

r.

Doğ

ruda

n Ö

ğret

imle

Kur

al

Öğr

etim

i

Vide

o M

odel

Göz

lem

Açıklamalar

Konu

şma

kura

lların

a yö

nelik

hed

ef d

avra

nışl

arın

öğr

etim

inde

, kur

alla

ra d

oğru

dan

öğre

tim il

e m

odel

olu

nabi

lece

ği g

ibi v

ideo

mod

el d

e ku

llanı

labi

lir. H

edef

da

vran

ışla

rın k

alıc

ılığı

nı s

ağla

mak

ve

süre

sini

art

ırmak

için

öğr

enci

nin

doğr

u şe

kild

e se

rgile

diği

hed

ef d

avra

nışl

arın

pek

iştir

ilmes

i öne

mlid

ir. B

u no

ktad

a öğ

renc

i iç

in e

n uy

gun

ve e

tkili

pek

iştir

eç s

eçilm

eli v

e öğ

renc

inin

uyg

un k

onuş

ma

davr

anış

ları

betim

lene

rek

peki

ştiri

lmel

idir.

Page 48: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

48 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 2Alıcı ve İfade Edici Anlam –Söz Dizimi

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.7.

2.1.

Cüm

lele

rin a

nlam

ların

ı ve

söz

dizi

mle

rini a

yırt

ed

er.

1.1.

Söy

lene

n cü

mle

ile

ilişk

ili re

smi g

öste

rir.

1.2.

Söy

lene

n cü

mle

leri

tekr

ar e

der.

1.3.

Eks

ik b

ırakı

lan

cüm

leni

n de

vam

ını s

öyle

r.

1.4.

Söy

lene

n sö

zcük

lerd

en c

ümle

olu

ştur

arak

söy

ler.

Plan

lı Sö

yleş

i

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im

Yönt

emi

Kont

rol L

iste

leri

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

çlar

ı

Açıklamalar

Bu h

edef

dav

ranı

şlar

ın h

em d

il he

m d

e ok

uma

ve y

azm

a be

ceril

erin

e ka

tkıs

ı bul

unm

akta

dır.

Bu b

ölüm

de T

ürkç

enin

söz

diz

imse

l ve

anla

msa

l yap

ısın

ın fa

rk e

ttiri

l-m

esi a

maç

lanm

akta

dır.

Bu h

edef

dav

ranı

şlar

ın e

rken

dön

emde

öğr

enci

lere

kaz

andı

rılm

ası,

öğre

ncin

in d

ili d

oğru

ifad

e et

mes

ine

ve a

nlam

asın

a ka

tkıd

a bu

lunu

r. Ö

zelli

kle

kısa

cüm

lele

rle k

onuş

an ö

ğren

cile

rde

1.2.

, 1.3

. ve

1.4.

hed

ef d

avra

nışl

arı ö

nem

lidir.

1.2.

, 1.3

. ve

1.4.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin

önce

kıs

a cü

mle

lerle

baş

lanm

alı,

daha

son

ra c

ümle

uzu

nluk

ları

ve k

arm

aşık

lığı a

rtırı

lmal

ıdır.

Örn

ek ö

ğret

me-

öğre

nme

süre

ci b

ölüm

ünde

1.1

. hed

ef d

avra

nışı

için

der

s pl

anı,

"Der

s Pl

anı Ö

rneğ

i VII"

de y

er a

lmak

tadı

r.

Page 49: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

49I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 3Sözcük Dağarcığı

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.7.

3.1.

Söz

cük

dağa

rcığ

ını

geliş

tirir.

1.1.

Gün

lük

rutin

lerd

e ku

llanı

lan

sözc

ükle

ri uy

gun

bağl

amla

rda

kulla

nır.

1.2.

Yen

i söz

cükl

eri u

ygun

bağ

lam

lard

a ku

llanı

r.

1.3.

Söy

lene

n sö

zcük

lerin

ait

oldu

ğu k

ateg

oriy

i söy

ler.

Etki

nlik

Tem

elli

Öğr

etim

Tekr

arlı

Kita

p O

kum

a

Tepk

i İst

eme-

Mod

el O

lma

Gen

işle

tme-

Dils

el H

arita

la-

ma-

Betim

sel K

onuş

ma

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Doğ

ruda

n Ö

ğret

im Y

önte

-m

i ile

Kav

ram

Öğr

etim

i

Ölç

üt B

ağım

lı Ö

lçü

Ara

Dil

Örn

eği A

lma

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

1.1.

hed

ef d

avra

nışı

için

gün

lük

rutin

ler s

ırası

nda

kulla

nıla

n sö

zcük

lerin

list

esi o

luşt

urul

mal

ıdır.

Bu

sözc

ükle

r gün

lük

rutin

ler s

ırası

nda

öğre

tileb

ilir.

Gün

lük

rutin

ler,

tekr

arlı

bağl

amla

r old

uğu

için

öğr

enci

nin

bu s

özcü

kler

i tek

rarlı

ola

rak

duym

asın

ı ve

dola

yısı

yla

öğre

nmes

ini k

olay

laşt

ırır.

Ayrıc

a gü

nlük

rutin

ler s

ırası

nda

kulla

nıla

n sö

zcük

leri

içer

en re

sim

li bi

r kita

ba te

krar

lı ol

arak

bak

tırıla

rak

da ö

ğren

cini

n bi

rçok

söz

cüğü

kaz

anm

ası s

ağla

nabi

lir.

1.2.

hed

ef d

avra

nışı

için

öğr

enci

yen

i söz

cükl

eri b

irçok

der

ste

duya

bilir

. Bu

sözc

ükle

rin k

azan

dırıl

mas

ı içi

n sö

zcük

anl

amal

arın

ın s

omut

laşt

ırılm

ası g

erek

mek

-te

dir.

Örn

eğin

ilk

okum

a-ya

zmad

a öğ

renc

inin

bilm

ediğ

i bir

sözc

ük o

luşt

urul

arak

oku

tuld

uğun

da, b

u sö

zcüğ

ün a

nlam

ını ö

ğret

mek

am

acıy

la re

smi y

a da

ger

çek

nesn

e gö

ster

ilebi

lir. A

yrıc

a ye

ni s

özcü

kler

in ö

ğret

imin

de p

ayla

şım

lı ki

tap

okum

a, te

krar

lı re

sim

li ki

tap

okum

a, te

pki i

stem

e-m

odel

olm

a, g

eniş

letm

e, d

ilsel

har

ita-

lam

a ve

bet

imse

l kon

uşm

a gi

bi te

knik

ler k

ulla

nıla

bilir

. Bu

tekn

ikle

rle il

gili

açık

lam

alar

pro

gram

ın g

iriş

bölü

mün

de y

er a

lmak

tadı

r.

1.3.

hed

ef d

avra

nışı

nda

sözc

ükle

rin a

it ol

duğu

kat

egor

iyi ö

ğret

mek

için

kav

ram

öğr

etim

i yap

ılmal

ıdır.

Böy

lece

kat

egor

ide

yer a

lan

ögel

eri d

iğer

öge

lerd

en a

yır-

mas

ı ve

kate

goriy

i isi

mle

ndirm

esi s

öz k

onus

u ol

abili

r. Ay

rıca

bu h

edef

dav

ranı

şın

öğre

tilm

esin

in a

rdın

dan

öğre

ncile

rin b

elli

bir k

ateg

oriy

e ai

t olm

ayan

söz

cüğü

be

lirle

mes

ine

yöne

lik e

tkin

likle

r yap

tırılm

alıd

ır (ö

r. H

angi

si m

eyve

değ

il?).

1.3.

hed

ef d

avra

nışı

için

mey

vele

r, se

bzel

er g

ibi ö

ğren

cile

rin y

aşan

tısın

da v

ar o

lan

kavr

am k

ateg

orile

ri se

çilm

elid

ir.

Page 50: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

50 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Bölüm 4Olayları ve Durumları Anlatma

Hed

efH

edef

Dav

ranı

şlar

Öne

rile

n Ö

ğret

im Y

ön-

tem

ve

Tekn

ikle

ri

Öne

rile

n Ö

lçm

e ve

D

eğer

lend

irm

eYö

ntem

ve

Ara

çlar

ı

1.7.

4.1.

Res

imle

rle g

öste

rilen

fa

rklı

türd

eki o

layl

arı v

e du

rum

ları

anla

tır.

1.1.

Res

imle

ri gö

ster

ilen

bir ö

yküy

ü an

latır

.

1.2.

Res

imle

ri gö

ster

ilen

sıra

lı bi

r ola

yı a

nlat

ır.

1.3.

Res

mi g

öste

rilen

bir

varlı

ğı ta

nım

lar.

Plan

lı Sö

yleş

i

Küm

ülat

if Te

krar

Str

atej

isi

Tekr

ar A

nlat

ma

Payl

aşım

lı Ki

tap

Oku

ma

Kont

rol L

iste

si

Açıklamalar

Bu h

edef

dav

ranı

şlar

gru

ba y

a da

bire

ysel

ola

rak;

pla

nlı s

öyle

şile

r, kü

mül

atif

tekr

ar s

trat

ejis

i ile

birl

ikte

kul

lanı

lara

k öğ

retil

mel

idir.

Pla

nlı s

öyle

şile

rde

öğre

nciy

e re

sim

gös

teril

erek

, bel

irli s

orul

arla

resi

m h

akkı

nda

konu

şmas

ı ist

enm

elid

ir. Ö

ğren

cini

n ve

rdiğ

i cev

apla

r düz

eltil

erek

ya

da g

eniş

letil

erek

dön

üt v

erilm

elid

ir. H

er

bir r

esim

den

sonr

a öğ

renc

iden

resm

i anl

atm

ası,

ikin

ci re

sme

geld

iğin

de b

irinc

i ve

ikin

ci re

sim

de g

ördü

kler

ini a

nlat

mas

ı şek

linde

küm

ülat

if te

krar

str

atej

isi,

plan

lı sö

yleş

i ile

birl

ikte

kul

lanı

lmal

ıdır.

Dah

a so

nra

da re

sim

ler o

rtam

dan

kald

ırıla

rak

tekr

ar a

nlat

ma

tekn

iği k

ulla

nılm

alıd

ır.

1.2.

ve

1.3.

hed

ef d

avra

nışl

arı i

çin,

ola

y ya

da

varlı

k ka

rtla

rının

öğr

enci

nin

günl

ük y

aşan

tısın

dan

seçi

len

olay

resi

mle

ri ve

gün

lük

yaşa

ntıs

ında

kar

şıla

ştığ

ı kiş

i, ne

sne,

hay

van

gibi

var

lık re

sim

lerin

in o

lmas

ına

özen

gös

teril

mel

idir.

Örn

eğin

1.2

. hed

ef d

avra

nışı

için

ağa

ca ç

ıkan

çoc

uk re

smi,

ağaç

tan

elm

a ko

para

n ço

cuk

resm

i ve

ağaç

tan

inen

çoc

uk re

smi,

1.3.

hed

ef d

avra

nışı

için

bir

kız

resm

i kul

lanı

labi

lir.

Page 51: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

51I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

ÖRNEK ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ

DERS PLANI ÖRNEĞİ - I

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : Öğrenmeye Hazırlık Bölüm : Görsel Algı Önerilen Süre : 25 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.1.2.5. Aynı çeşitte / renkte / boyutta olan nesneler arasından özellikleri farklı olan nesneyi gösterir.

Hedef Davranışlar 5.1. Farklı olan nesneyi gösterir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Doğrudan Öğretim Yöntemi

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

Elma, elma, kalem (birinci öğretim seti)Bebek, top, top (ikinci öğretim seti)Araba, araba, silgi (üçüncü öğretim seti)Kalem, toka, kalem (dördüncü öğretim seti)

Ortam Düzenlemeleri

Ortam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğrencinin fiziksel ihtiyaçları giderilir. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı oturur. Öğretmenin çalışma sıra-sında kullanacağı materyaller, öğrencinin hareket alanında olmayacak şekilde, öğretmenin yanın-da hazır bulundurulur.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme Tablet uygulamaları öğrencilerin ilgisini çekeceğinden, tablet uygulamaları üzerinden bir önceki hedef olan eşleme becerisi ile ilgili etkinlikler yapılabilir.

Güdüleme Öğretmen, öğrenciye araç-gereçleri göstererek "Bugün seninle farklı olanı bulma çalışması yapaca-ğız. Sen çalışmanın sonunda farklı olanı bulmayı öğreneceksin." der.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

"Çalışmamız sırasında senden uymanı istediğim bazı kurallar var: 'Bak!' dediğimde bakacaksın (öğ-retmen, nesne veya resimlere nasıl bakacağıyla ilgili model olur), 'Göster!' dediğimde böyle göste-receksin, beni sessizce dinleyeceksin, 'Bekle!' dediğimde de bekleyeceksin, tamam mı? Bu kurallara uyarsan çalışmamızın sonunda …… kazanacaksın." diyerek öğrencinin uyması gereken kuralları ve etkili olduğu bilinen pekiştireci açıklar. Daha sonra öğrenciye "Bak, bunlarla çalışacağız." denerek, öğretim sırasında kullanılacak araç-gereçler tanıtılır, öğrencinin incelemesine izin verilir. Araçların tanıtımı bittikten sonra öğretmen, öğrenciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" (Dik-kat işareti) der ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir yanıt bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman ça-lışmamıza başlayalım." diyerek öğretim sürecine başlar.

Uygulama

Öğretmen birinci öğretim setinde bulunan materyalleri (elma – elma - kalem) yan yana masaya dizer (burada dikkat edilmesi gereken, farklı olan nesnenin her seferinde yerinin değiştirilmesidir; örne-ğin farklı olan nesne her seferinde materyal setinin son nesnesi olarak konduğunda öğrenci bundan ipucu alarak tepki verebilir). Öğretmen "Buna bak, buna bak!" yönergesiyle nesneleri tek tek öğren-ciye gösterir. Öğretmen, bir taraftan her bir nesneye öğrencinin dikkatini çekerken diğer taraftan da nesnelerin tek tek isimlerini söyletir ya da söyler. Öğrenciye "Şimdi beni dikkatle izle!" diyerek dikkat işaretini verir. Daha sonra masadaki aynı olan iki nesneyi göstererek / bir araya getirerek "Bak, bunlar aynı; bu da elma, bu da elma." der. Masadaki farklı olanı ise eline alarak "Ama bu farklı, bak bu elma de-ğil, bu farklı." der. Masadaki materyallerin yerlerini değiştirerek, "Şimdi sıra sende, farklı olanı göster!" der. Eğer öğrenci gösterirse öğretmen betimleyerek "Aferin, çok güzel, farklı olanı gösterdin." diyerek öğrencinin doğru tepkisini pekiştirir. Öğrenci farklı olanı gösteremezse ya da tepki vermezse, kararsız kalırsa öğretmen aynı şekilde öğretimi tekrar eder. Öğrenci birinci öğretim setinde doğru tepki verin-ceye kadar bu işlem tekrar edilir. Öğrenciden birinci sette doğru tepki alınınca diğer üç öğretim seti ile aynı şekilde öğretime devam edilir. Dört öğretim seti ile de çalışıldıktan ve öğrenciden doğru tepki aldıktan sonra öğretmen öğrenciye çalışmanın sona erdiğini söyler. "Evet, çalışmamız bitti; bugün seninle farklı olanı gösterme çalışması yaptık." diyerek hedef davranışı özetler. Öğretmen "Evet, çok güzel beni dinliyorsun, 'Bak!' dediğimde baktın, 'Göster!' dediğimde gösterdin, 'Bekle!' dediğimde bekledin. Çok beğendim, aferin sana." diyerek öğrencinin uyduğu kuralları söyler ve öğrenciyi pekiş-tirir. Öğretimin hemen arkasından değerlendirmeye geçilir.* Farklı olanı bulma çalışmalarında, öğrencinizin bilişsel özelliklerini de dikkate alarak daha az olum-suz örnekle başlamalı ve giderek olumsuz örnek sayısını artırmalısınız.

Page 52: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

52 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: "Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı" ile değerlendirme yapılır.

Değerlendirme Materyalleri:

• Portakal, portakal, şeker (birinci değerlendirme seti)

• Kaşık, kalemtıraş, kaşık (ikinci değerlendirme seti)

• Bebek, bebek, toka (üçüncü değerlendirme seti)

• Silgi, muz, muz (dördüncü değerlendirme seti)

Öğretmen bu kez değerlendirme setlerindeki araç-gereçleri göstererek "Bak, yine seninle farklı olanı bulmaya çalışacağız ama bu sefer farklı olanı hep sen bulacaksın, tamam mı?" diyerek süreçte öğrenciden beklenen davranışı söyler. Sonra, çalışma sırasında öğrencinin uyması gereken kuralları ve öğrencinin kazanacağı ödülü tekrar hatırlatır. Daha sonra öğrenciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir yanıt bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek değerlendirme sürecine başlar.

Birinci değerlendirme setindeki materyalleri masaya dizer ve her seferinde "Buna bak, buna bak!" yönergesiyle nesneleri tek tek gösterir. Öğrencinin bakmasını pekiştirir. Daha sonra "Farklı olanı göster!" yönergesini verir. Öğrenci doğru olanı gösterirse hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "evet" sütununa (+) işareti koyar ve diğer setle değerlendirmeye geçer. Öğrenci yanlış olanı gösterirse veya kararsız kalırsa öğretmen yine hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işareti koyar. Öğrenci tepkisiz veya kararsız kalırsa yukarıdaki gibi bir kez daha soruyu yineler. Öğrenci yine kararsız kalırsa veya tepkisiz kalırsa kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işaretini koyar. Diğer soruları da aynı şekilde uygular. Öğretmen, öğrenci dört değerlendirme setinden en az üçünü doğru yapıyorsa bir sonraki hedef davranışın öğretimine geçer. Ancak öğrenci bu ölçütü sağlamıyorsa aynı öğretim sürecini, değerlendirmede kullandığı araç-gereçlerle tekrarlar.

Page 53: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

53I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - II

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : Erken Okuryazarlık Bölüm : Yazı Farkındalığı Önerilen Süre : 30 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.2.1.3. Yazının yönünü fark eder.

Hedef Davranışlar 3.3. Yazının soldan sağa olan yönünü işaret eder.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Yazıca Zenginleştirilmiş Oyun

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

Renkli zarflar, zarfların içinde çeşitli hayvan resimleri ve hayvanların hareketlerini taklit yönergelerinin yazılı olduğu kartlar (tavşan gibi zıpla, maymun gibi yürü, ördek gibi konuş vb.), bir büyük renkli zar.

Ortam Düzenlemeleri

Öğretmen ve öğrenciler yerde minderlerin üzerinde daire olacak şekilde oturur. Ortam; ses, koku ve baş-ka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme Öğrencilerin dikkatini çekmek için sevdikleri bir hayvanla ilgili bir şarkı dinletilir.

Güdüleme

Öğretmen, öğrencileri öğretime hazırlamak amacıyla "Çocuklar, bugün sizinle güzel bir oyun oynayacağız. Oyunumuzda bazı hayvanları taklit edeceğiz ve birlikte çok eğleneceğiz. Bakın, burada renkli zarflar var, zarfların içinde de hayvanların resimleri var. Bakın, bir de burada bir büyük zar var, bu zarın her yüzü farklı bir renk gördünüz mü, çocuklar?" diyerek materyalleri öğrencilere tanıtır, incelemelerine izin verir.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

Öğretmen materyalleri tanıttıktan sonra öğrencilere çalışma sırasında uymaları gereken kuralları açıklar ve öğrencilerin bu kuralları yerine getirmek için ne yapacağıyla ilgili model olur. Öğretmen öğrencilere "Şimdi bu oyunu oynarken, 'Bak!' dediğimde bakacaksınız, 'Dinle!' dediğimde beni dinleyeceksiniz, 'Bekle!' dediğimde de bekleyeceksiniz, 'Oku!' dediğimde de yazanları benden sonra benim gibi okuyacaksınız, tamam mı?" der. Ayrıca varsa öğrenciler için konulmuş diğer kuralları (yerinde sessizce oturma vb.) açıklar.

Uygulama

Öğretmen öncelikle oyunun nasıl oynandığını öğrencilere anlatır. "Evet, çocuklar, önce size bu oyunun nasıl oynandığını anlatacağım, şimdi beni dikkatli bir şekilde dinleyin. Bakın, bu renkli zarfların olduğu kutuyu böyle ortaya koyacağız. Sonra bu renkli zarı sırayla atacağız. Zarı attığınızda hangi renk üste gelirse, o renk bir zarf alacaksınız elinize. Sonra zarfı açıp içinden hangi hayvanın resminin çıktığını söyleyeceğiz. Sonra bu hayvanın hangi hareketi yaptığını anlamak için zarı atan arkadaşınızla birlikte hayvan resminin altında yazan yazıları okuyacağız. Sonra o arkadaşınız orada yazan hayvan hareketinin taklidini yapacak bize… Çok eğleneceğiz! Şimdi hazırsanız, önce ben nasıl oynandığını size bir kere de yaparak göstereceğim." der ve oyunun baştan sona nasıl oynandığını kendisi oynayarak gösterir. Ardından çocuklarla birlikte oyun oy-nanmaya başlanır. Öğretmen bir çocuk seçer ve oyunu başlatır. Çocuk zarı atar, zarın üstündeki renkle aynı renk olan bir zarfı kutudan alır. Öğretmen zarfı çocukla birlikte açar, "Aaaa sana hangi hayvan çıktı, bu hangi hayvan?" diye sorar. Öğrencinin doğru tepkisi "Aferin, evet bu …., doğru bildin." denerek pekiştirilir, yanlış tepki vermesi ya da tepki vermemesi durumunda ise öğretmen hayvanın adını söyler ve öğrenciye söyletir. Daha sonra "Acaba bu resmin altında ne yazıyor, hayvanın hangi hareketi yazıyor, biz hayvanın hangi hare-ketini taklit edeceğiz acaba?" der. Sonra çocuklara resimli-yazılı kartı göstererek; "Okuyalım mı burada ne yazıyor?" diye sorar (okumaya karşı istek oluşturma). Öğretmen tüm çocukların yazıyı görmesini sağlayacak bir şekilde ve yazının soldan sağa olan yönünü işaret ederek yazıyı okur. Örneğin bakın burada "Yılan gibi sürün." yazıyor, der. Sonra öğretmen "Bakın, ben yazıya buradan başladım, bu tarafa doğru okudum gör-dünüz mü?" diyerek yazı yönüne bir kez daha işaret eder ve yazıyı okur. Daha sonra öğrenciden de yazıyı okumasını ister. Çocuğun okumayı taklit etmesini pekiştirir. Sonra öğrenciden yönergede yazılı olan hayvan hareketini (yılan gibi sürün) taklit etmesini ister. Öğrenci hayvan hareketini yapar, öğretmen öğrenciyi al-kışlatır, hep birlikte eğlenirler. Öğretmen oyun sırasında resimlerin altında yazan yönergeleri okurken her seferinde yazı yönünü işaret ederek okur. Tüm çocuklar en az üç kere zar atıp oyunu üç kez oynayıncaya kadar öğretimi sürdürür. Oyun sırasında ara ara öğrencilerin kurallara uyması ve çalışma davranışları pe-kiştirilir. Örneğin "Siz beni ne güzel dinliyorsunuz, 'Bak!' dediğimde bakıyorsunuz, ben okurken bana ba-kıyorsunuz, 'Oku!' dediğimde benim gibi okuyorsunuz, yerinizde sessizce oturuyorsunuz. Bravo size, çok beğendim." gibi sözel pekiştireçlerle öğrencilerin uygun çalışma davranışları pekiştirilir. Öğretmen oyunun ikinci turunda yazıyı okumadan önce, zarfı çeken öğrenciye "Şimdi ben burada yazanı okuyacağım, nereden nereye doğru okuyacağımı sen işaret et!" diyerek öğrencilerin hedef davranışı kazanıp kazanmadıklarını yoklar. Öğrencinin soldan sağa yazı yönünü doğru işaret etme davranışını yine yazının soldan sağa yönünü işaret ederek "Evet, doğru gösterdin, ben bu yazıyı buradan başlayıp buraya doğru okuyacağım. Aferin sana, çok güzel bildin." vb. sözlerle pekiştirir. Öğrencinin yanlış tepki vermesi ya da tepkisiz kalması durumunda da öğretimi tekrarlar.

Page 54: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

54 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Uygulama

Öğretmen her çocuğun en az üç kez oyunu oynadığından emin olduktan sonra oyunu bitirir. An-cak öğrencilerin etkinliği zamanında sonlandırmaları için etkinliğin biteceğinden çocukları haberdar eder. Bunun için "Evet çocuklar, herkes bir kere daha zar atacak, oynayacak, sonra oyunumuz bitecek." ya da "Şimdi son iki arkadaşınız kaldı, onlar da oynadıktan sonra oyunumuz bitecek." gibi ifadeler kullanır. Ayrıca oyunu bitirirken "Evet çocuklar, bugünlük oyunumuz burada bitti, çok eğlendik değil mi? Ama biliyor musunuz, bu oyunu sonra yine oynayacağız." der. Ardından öğretmen "Peki, biliyor musunuz, biz bu eğlenceli oyunu oynarken bir de yazının nereden başlanıp nereye doğru okundu-ğunu da öğrendik." der ve aynı anda öğrencilere hatırlatmak için kartların birinin üzerinde yazının soldan sağa yönünü bir kez daha işaret eder. Ardından öğrencilere "Çalışmamız boyunca yerinizde sessizce oturdunuz, beni dinlediniz, 'Bak!' dediğimde baktınız, 'Göster!' dediğimde gösterdiniz, 'Oku!' dediğimde benim gibi okudunuz. Tüm bu kurallara uyduğunuz için size çok teşekkür ederim." der ve tek tek kurallara uyan çocukları tebrik eder.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Gözlem – Kontrol Listesi

Değerlendirme, oyun sırasında gözlem yolu ile yapılır. Öğretmen oyunun üçüncü turunda hayvan kartlarında bulunan yazıyı okumadan önce zarfı çeken öğrenciye "Şimdi ben burada yazanı okuyacağım, nereden nereye doğru okuyacağımı sen işaret et!" diyerek öğrencilerin hedef davranışı kazanıp kazanmadıklarını gözlemler. Öğretmen, öğrencinin doğru ya da yanlış tepkilerine herhangi bir tepki vermeden, öğretim sonu değerlendirme formuna işaretler. Öğrencinin tepkisiz kalması durumunda ise yönerge tekrar edilir. Öğrencinin yanlış ya da doğru tepki vermesinin ardından yazı yönü işaret edilmeden yazı okunur ve oyuna devam edilir.

Page 55: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

55I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - III

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : İlk Okuma-Yazma Aşama 1 : Sesi Fark Etme Önerilen Süre : 15 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.3.1.1. Tanıtılan sesi ayırt eder.

Hedef Davranışlar 1.1. Tanıtılan sesle başlayan sözcüklerin görsellerini gösterir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri

Doğrudan Öğretim Yöntemi

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

"t" sesi ile başlayan ve başlamayan sözcüklerin görselleri;• top /diş - taç - kol • tarak / tavuk - sinek - havuç • misket / tavşan - tasma - mantar • cüzdan / terlik - mendil - timsah

Ortam DüzenlemeleriOrtam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı oturur. Öğretmenin çalışma sırasında kullanacağı materyaller, öğrencinin hareket ala-nında olmayacak şekilde, odanın bir köşesinde hazır bulundurulur.

BÖLÜM-3

Dikkati ÇekmeÖğrenciye "t" sesi ile ilgili şarkılar dinletilebilir, "t" sesi ile ilgili kısa bir öykü anlatılabilir veya "t" sesi ile ilgili tekerlemeler okunabilir.

Güdüleme

Öğretmen, öğrenciye araç-gereçleri göstererek "Bugün seninle 't sesi ile başlayan sözcükleri bulma' ça-lışması yapacağız. Önce ben sana t sesi ile başlayan ve başlamayan resimler göstereceğim, birlikte bu resimlerde neler olduğunu söyleyeceğiz. Daha sonra ben t sesi ile başlayanları göstermeni isteyeceğim. T sesi ile başlayanları bulmak için beni dikkatli bir şekilde dinlemesin. T sesi ile başlayanları gösterebilirsen yakında bu sesi yazmayı ve okumayı öğrenebileceksin." der.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

"Çalışmamız sırasında senden uymanı istediğim bazı kurallar var: 'Bak!' dediğimde bakacaksın, 'Dinle!' dediğimde sessiz bir şekilde yüzüme bakarak beni dinleyeceksin, 'Göster!' dediğimde göstereceksin. Bu kurallara uyarsan çalışmamızın sonunda… kazanacaksın." diyerek öğrenci için etkili olduğu bilinen pe-kiştireci ve kuralları açıklar. Daha sonra öğrenciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir yanıt bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek öğretim sürecine başlar.

Uygulama

Öğretmen t sesi ile başlayan ve başlamayan bir ya da iki heceli sözcüklerin resimlerini gösterip, t sesine vur-gu yaparak söyler. Daha sonra öğrenci ile birlikte söyler (ör. top-diş-taç-kol). Öğrenciden T sesi ile başlayan sözcüklerin resimlerini göstermesi istenir. Gösterirse pekiştirilir, göstermezse öğretmen sözcükleri vurgulu şekilde söyleyerek öğretimi tekrar eder. Öğrenci göstermezse öğretmen t sesi ile başlayanları göstererek t sesini vurgular, diğer örneklerdeki isimleri söyleyerek" t sesi ile başlamıyor." der. Öğrenci birinci öğretim se-tinde doğru tepki verinceye kadar bu işlem tekrar edilir. Öğrenciden birinci sette doğru tepki alınınca diğer üç öğretim seti ile öğretime devam edilir.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ile değerlendirme yapılır.Değerlendirme Materyalleri: "t" sesi ile başlayan ve başlamayan sözcüklerin görselleri;

• a) taş - raf - diş - tas • b) halı - toka - tava - kapı• c) lamba - toprak - radyo - tuzluk• d) tilki - limon - fener - torba

Öğrenci ve öğretmen masada karşılıklı oturur. Öğretmen, öğrenciye araç-gereçleri gösterir, gerekirse kuralları hatırlatır. Araçların tanıtımı bittikten sonra öğretmen, öğrenciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek değerlendirme sürecine başlar. Birinci değerlendirme setindeki materyalleri masaya dizer ve "Buna bak!" yönergesiyle nesneleri tek tek gösterir ve isimlerini söyler. Daha sonra "T sesi ile başlayan sözcüklerin resimlerini göster!" yönergesini verir. Öğrenci doğru olanı gösterirse, hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "evet" sütununa (+) işareti koyar ve diğer setle değerlendirmeye geçer. Öğrenci yanlış olanı gösterirse veya kararsız kalırsa öğretmen yine hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işareti koyar. Öğrenci tepkisiz veya kararsız kalırsa yukarıdaki gibi bir kez daha soruyu yineler. Öğrenci yine kararsız kalırsa veya tepkisiz kalırsa kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işaretini koyar. Diğer soruları da aynı şekilde uygular. Öğretmen, öğrenci dört değerlendirme setinden en az üçünü doğru yapıyorsa öğrencinin kaldığı hedef davranıştan bir sonraki öğretim oturumundan devam eder. Öğrenci bu ölçütü sağlamıyorsa öğretim sürecini tekrar eder.

Page 56: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

56 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - IV

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : Okuduğunu Anlama Bölüm : Cümle Anlama Önerilen Süre : 30 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.4.4.1. Okuduğu çeşitli bilgi birimleri içeren cümlelerle ilgili sorulan sorulara cevap verir.

Hedef Davranışlar 1.1. Okuduğu cümlelere ait olan resimleri gösterir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Doğrudan Öğretim Yöntemi

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

3-4 sözcükten oluşan en az 12 tane cümle kartı, bu cümleleri anlatan ve anlatmayan resimler.

Ayrıca 3-4 sözcükten oluşan cümleler, bu cümleleri anlatan ve anlatmayan resimlerden oluşan slayt.

Cümle ve resim örnekleri:

• Cümle: Ali top oynuyor.

Resimli kartlar: Top oynayan çocuk resmi / çiçek sulayan kız resmi.

• Cümle: Ahmet gazete okuyor.

Resimli kartlar: Gazete okuyan bir erkek resmi / yemek yapan erkek resmi.

• Cümle: Kedi mama yiyor.

Resimli kartlar: Mama yiyen kedi resmi / su içen bir köpek resmi.

• Cümle: Küçük bebek ağlıyor.

Resimli kartlar: Ağlayan bebek resmi / mama yiyen bebek resmi.

Ortam Düzenlemeleri

Öğrenciler, öğretmeni ve birbirlerini rahat görebilecekleri şekilde, mümkünse U şeklinde otururlar. Ortam öğrencilerin dikkatini dağıtacak uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık düzeni sağlanır. Çalışma sırasında kullanacak öğretim materyalleri hazır bulundurulur.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme Öğretmen, öğrencilere okuduğunu anlamanın öneminden bahsederek öğretime başlar.

Güdüleme

Öğretmen öğrencilere "Çocuklar, bugün sizlerle okuduğunu anlama çalışmaları yapacağız. Birlik-te bazı resimlere bakacağız, daha sonra baktığımız resimlerden biriyle ilgili bir cümle okuyacağız. Okuduğumuz cümlenin hangi resmi anlattığını bulacağız. Bu çalışma okuduğumuzu daha iyi an-lamamızı sağlayacak." der.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

Öğretmen, öğrencilere "Bugün sizinle resimlere bakacağız, sonra bazı cümleler okuyacağız ve oku-duğumuz cümleler ile bu cümleleri anlatan resimleri bulacağız. Böylece, okuduklarımızı daha iyi anlayacağız." diyerek çalışmanın amacını tekrar eder ve çalışma süresince uyulması gereken kural-ları "Çalışmamız sırasında yerinizde oturacaksınız, 'Beni dikkatli dinleyin!' dediğimde beni dikkatli dinleyeceksiniz." diyerek açıklar. Öğretmen çalışmanın amacını ve kurallarını açıkladıktan sonra öğrencilerin ilgilerine göre belirlediği ödülü öğrencilere gösterir. Daha sonra öğrencilere "Çalış-mamızda burada gördüğünüz resimleri ve cümle kartlarını kullanacağız." diyerek öğrencilerin ders materyallerini incelemelerine fırsat verir. Öğrenciler materyalleri inceledikten sonra öğretmen öğ-rencilere "Hazırsanız başlayalım." diyerek öğrencilerin tepkisini bekler. Öğrenciler hazır olduğunu söyler ya da bu anlamı taşıyan bir fiziksel tepki verirse öğretmen "Çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayabiliriz." diyerek öğretime başlar.

Page 57: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

57I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Uygulama

Model OlmaÖğretmen akıllı tahtadan top oynayan erkek resmi ile çiçek sulayan kız resmini açar. Sonra "Evet, ço-cuklar şimdi ekrana bakın! Gördüğünüz gibi iki tane resim var. Ben şimdi bu resimleri inceleyeceğim. Daha sonra size bir cümle okuyacağım ve okuduğum cümlenin bu resimlerden hangisini anlattığını bulacağım." der. Daha sonra yüksek sesle düşünme tekniği ile "Evet, ilk olarak bu resme bakıyorum. Aaaa burada bir çocuk var. Çocuk top oynuyor. Şimdi de bu resme bakayım. Burada bir kız var. Bu kız ise çiçekleri suluyor. Tamam, resimleri çok güzel inceledim." der. Daha sonra öğrencilere dönerek "Çocuklar, ben incelerken siz de resimleri benimle birlikte inceleyebildiniz mi? Kim bu resimleri anla-tabilir?" der. Öğrencilerin de resmi anladığından emin olmak için resimlerle ilgili biraz daha konuşur, gerekli ise "Çocuk ne yapıyor?" gibi sorular da yöneltebilir. Daha sonra tahtaya cümleyi yansıtır. "Evet, şimdi de cümleyi okuyorum" der. Cümleyi kendisi okur. Daha sonra sıra ile tüm öğrencilere cümleyi sesli olarak okutur. Her öğrencinin okumasının ardından öğretmen de "Evet, burada Ali top oynuyor, yazıyor." diyerek bir kere de kendisi okur. Daha sonra öğrencilere "Şimdi, evet bu cümlede "Ali top oynuyor, yazıyor. Cümlemizde bir erkek çocuk var, adı Ali. Peki, cümlede Ali ne yapıyor yazıyordu?" diye soru sorar ve kendisi soruyu anında cevaplayarak "Top oynuyor, yazıyordu" diyerek cümlenin anlamını söyler. Tekrar öğrencilere "Ali ne yapıyor, yazıyordu?" diye sorar. Öğrencilerin doğru tepki-lerini onaylayarak pekiştirir. Öğretmen daha sonra "Şimdi resimlere bakacağım, acaba bu cümleyi anlatan resmi bulabilecek miyim?" diyerek slaytta bulunan iki resmi açar (çiçek sulayan kız ve top oy-nayan erkek çocuk resimleri). Daha sonra yüksek sesle düşünme tekniğini kullanarak okunan cümleyi anlatan resmi bulur, aynı zamanda okunan cümleyi anlatmayan resmi de belirler ve neden cümleyi anlatmadığını da şu şekilde açıklar: "Şimdi ne okumuştuk cümlemizde? 'Ali top oynuyor' diye oku-muştuk, bakalım bu resimlerden hangisi bu cümleyi anlatıyor? Evet, bu ilk resimde bir kız çocuğu vardı ama bizim cümlemizde çocuğun adı Ali’ydi. Bir de bakın, bu resimde kız çocuk ne yapıyordu? Çiçek suluyordu ama bizim cümlede okuduğumuz neydi? Ali top oynuyor, yazıyordu, değil mi? O zaman, bu resim bizim okuduğumuz cümleyi anlatmıyor." der. Öğretmen daha sonra "Bir de bu res-me bakalım, acaba bu bizim cümlemizi anlatan resim mi?" diyerek diğer resme dikkat çeker. "Bakın, bu resimde neler var? Evet, bu resimde de bir erkek çocuk var. Bizim de cümlemizde Ali, yazıyordu, Ali vardı değil mi? Peki, bu resimdeki çocuk ne yapıyor? Evet, sizin de söylediğiniz gibi top oynuyor. Bizim cümlemizde ne yazıyordu? Ali top oynuyor, yazıyordu. O zaman bizim cümlemizi anlatan resim buuu… Bulduk… Evet, resimlere baktım daha sonra cümleyi okudum ve okuduğum cümleyi anlatan resmi buldum. Ali top oynuyor, yazıyordu. Bu resimde de çocuk top oynuyor. O zaman bu resmin altına cümlemizi yazalım mı?" diye sorar ve akıllı tahtayı kullanarak ilgili resmin altına "Ali top oynu-yor." cümlesini getirir. Öğretmen bir kez daha cümleyi okur ve resmi anlatır; neden o resmin cümleyi anlatan resim olduğunu açıklar.

Öğretmen en az üç cümle ile daha öğrencilere model olur. Model olma aşamasından sonra "Şimdi birlikte yapalım." diyerek rehberli uygulama aşamasına geçiş yapar.

* Model olma sayısı öğrencilerin performanslarına göre artırılmalıdır.

Rehberli UygulamaBu aşamada öğretmen, öğrencilerin önüne bir cümle ve bu cümleyi anlatan ve anlatmayan birer re-sim koyar. "Şimdi size verdiğim resimleri inceleyin, daha sonra cümleyi önce içinizden sessizce oku-yun, sonra da okuduğunuz cümleyi anlatan resmi bulun ve cümle kartını, cümleyi anlatan resmin üzerine koyun!" der. Sonra tek tek öğrencilerin neler yaptığını kontrol eder. Öğretmen her bir çocu-ğun yanına giderek önce ne yaptığını kontrol eder, arkasından da kendisinin yanında bir kez daha yapmasını ister. Bunun için önce resimleri eline alır, öğrenciye uzatarak "Bu resimleri dikkatle incele!" der. Öğrenci resimleri inceledikten sonra cümleyi okumasını ister. Öğrencinin doğru okumasını "Evet, harikasın, çok güzel okudun." diyerek pekiştirir. Sonra da "Hadi bakalım, şimdi bu cümleyi al, bu cüm-leyi anlatan resmin altına koy!" der. Öğrencinin doğru tepkisini betimleyerek pekiştirir. Daha sonra öğrenciye "Neden bu resmi seçtin?" diye sorar ve öğrencinin anlatmasını bekler. Öğrencinin cümlede olanların resimde de olduğunu söylemesini bekler. Öğrencinin doğru tepkisini pekiştirir. Eğer öğren-ci cümleyi yanlış resmin üzerine koymuşsa model olma aşamasına geri döner. Öğrenci doğru tepki verinceye kadar öğretimi sürdürür. Tüm öğrencilerin resimleri inceleyerek cümleyi okuduktan sonra cümleyi anlatan resmi bulmalarının ardından önlerindeki cümle ve resimler kaldırılır ve yeni cümle ve resimler verilir. Öğretmen rehberli uygulamalar aşamasında da öğrencilerin performanslarına göre en az dört cümle ile öğretime devam eder. Öğrencilerin bağımsız olarak cümleye ait resimleri bulma-ya başlamasıyla birlikte bağımsız uygulamalar aşmasına geçer.

Page 58: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

58 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Uygulama

Bağımsız UygulamaBu aşamada öğretmen, öğrencilerin önüne bir cümle ve bu cümleyi anlatan ve anlatmayan birer resim koyar. "Şimdi size verdiğim resimleri dikkatle inceleyin, daha sonra cümleyi önce içinizden sessizce okuyun, sonra da okuduğunuz cümleyi anlatan resmi bulun ve cümle kartını, cümleyi anlatan resmin üzerine koyun!" der. Sonra tek tek öğrencilerin neler yaptığını kontrol eder. Bu aşamada öğrenciler her bir cümle ve bu cümleyi anlatan ve anlatmayan resimler ile bağımsız çalışırlar. Öğretmen gerekli yerlerde düzeltici ve onaylayıcı dönütler verir. Öğretmen bağımsız uygulamalar aşamasında da öğ-rencilerin performanslarına göre en az dört cümle ile çalışmalarını sağlar. Öğrencilerin cümleleri an-latan resimleri doğru eşleştirmelerinin ardından öğretim tamamlanır.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ile değerlendirme yapılır.

Değerlendirme Materyalleri:Birbirinden farklı 3-4 sözcükten oluşan dört tane cümle kartı ve cümleleri anlatan ve anlatmayan resimleri

Değerlendirme, öğrencilerle bire bir yapılır. Öğretmen öğrencinin önüne cümleyi anlatan ve anlatmayan iki resim koyar, öğrenciye de cümleyi gösterir ve "Şimdi bu cümleyi oku, sonra da bunu okuduğun cümleyi anlatan resmin üzerine koy!" yönergesini verir. Eğer öğrenci cümleyi doğru resim ile eşlerse kayıt çizelgesinin "evet" sütununa artı (+) işareti koyar. Eğer yanlış resim ile eşlerse çizelgenin "hayır" sütununa eksi (-) işareti koyar. Öğrenci tepkisiz veya kararsız kalırsa yukarıdaki gibi bir kez daha soruyu yineler. Öğrenci yine kararsız kalırsa veya tepkisiz kalırsa kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işareti koyar. Öğretmen diğer değerlendirme setlerini de aynı şekilde uygular. Öğrenci bu ölçütü sağlamıyorsa öğretim sürecini tekrar eder.

Page 59: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

59I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - V

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : Yazılı İfade Bölüm : Yazım Kurallarını Uygulama

Önerilen Süre : 25dk.lık oturumlarla öğrenci bağımsızlığa ulaşana kadar devam edilmelidir.

BÖLÜM-2

Hedef 1.5.1.2. Düzenli yazar.

Hedef Davranışlar 2.1. Satır takibi yaparak yazar.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Doğrudan Öğretim Yöntemi

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

Satırları kırmızı ile belirginleştirilmiş çalışma kâğıtları, kalem, kısa metin örnekleri, hedef davranışın uygulanmasına yönelik çekilmiş olan video örneği

Ortam Düzenlemeleri

Ortam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğrencinin fiziksel ihtiyaçları giderilir. Öğretmen ve öğrenci masada yan yana oturur. Öğrencinin yazı yazmak için kullandığı eline göre öğretmen, öğrencinin sağına ya da soluna oturur. Öğrenci masası ve san-dalyesi, öğrencinin rahat yazabileceği şekilde ve boyuna uygun olarak seçilmelidir.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme Öğrenciye hedef davranışın kazandırılmasında kullanılacak olan kısa metin ilk başta okutulabilir. Sevdiği bir tekerleme okutulabilir.

Güdüleme

Öğretmen, öğrenciye güzel yazı örneklerini göstererek "Bak, bunlar ne güzel yazılmış, çok güzel değil mi? Peki, bu yazılar neden güzel biliyor musun? Çünkü bak bu çizgilerin arasına hiç taşırma-dan yazılmış. Satırın sonuna gelindiğinde hemen altındaki satıra yazılmaya devam edilmiş. "Sen de böyle güzel yazılar yazmak ister misin? Böyle güzel yazabilmen için önce satır takibi yaparak yazmayı öğrenmen gerekiyor." der. Öğretmen yine çeşitli yazı örneklerini göstererek, "İşte böyle satır takibi yaparak yazmayı öğrenirsen, bunu başarırsan, ilerde yazıların eskisinden çok daha güzel olacak. Herkes senin yazını daha rahat bir şekilde okuyabilecek." der. Ardından öğretmen, öğrenci-ye sunu planını hissettirebilmek için "Dersimizde önce ben sana bu çalışma kâğıtlarındaki gibi nasıl satır takibi yaparak yazacağını göstereceğim. Önce ben yazacağım, sonra da sen yazacaksın." der. Öğrenciye çalışma kâğıtlarını verir ve incelemesini sağlar.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

Öğretmen "Çalışmamız sırasında senden uymanı istediğim bazı kurallar var." diyerek çalışma sıra-sında uyulması gereken kuralları açıklar ve öğrencinin bu kuralları yerine getirmek için ne yapa-cağıyla ilgili model olur. Öğretim sonunda öğrencinin alacağı ödülü açıklar. Ödül, etkinlik ise nasıl yapacağını gösterir. Yiyecek vb. pekiştireç ise yiyeceğin ne olduğunu gösterir. Daha sonra öğrenci-ye öğretimde kullanacağı araç-gereçleri gösterir. Araçların tanıtımı bittikten sonra öğretmen, öğ-renciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir cevap bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek öğretime başlar.

Uygulama

Model OlmaÖğretmen süreçte öğrencinin dikkatini toplayabilmek için öğrenciye hedef davranış ile ilgili hazırlan-mış video örneği göstererek aralıklarla "Bak, görüyorsun değil mi? Ne kadar güzel yazıyor. Yazarken bu iki çizginin içine taşırmadan yazıyor. Satırın sonuna geldiğinde hemen bir alt satıra geçiyor. Yani satır takibi yaparak yazıyor." şeklinde hedef davranışı betimleyerek öğrenciye anlatır. Daha sonra öğ-retmen daha önceden seçtiği metne bakarak (satır çizgileri kırmızı ile belirginleştirilmiş çalışma kağı-dına) öğrenciye "Bak, ben şimdi iki çizgi arasına taşırmadan dikkatli bir şekilde bu metni yazıyorum." der. Daha sonra yazarken "Bak bu iki çizgi arasına yazıyorum, gördün mü? Güzel oluyor, değil mi? Yazarken harfleri hiç bu çizgilerden dışarı taşırmıyorum, içine yazıyorum. Evet, şimdi satırın sonuna geldim, hemen bir alt satıra geçiyorum. Bakayım, evet, tam buraya yazmam gerekiyor." şeklinde öğ-renciye gerekli açıklamaları yaparak "satır takibi yaparak yazma" hedef davranışına model olur. Öğret-men, öğrencinin anladığından emin olana kadar model olmaya devam eder.

Page 60: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

60 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Uygulama

Rehberli Uygulama Öğretmen satır çizgileri kırmızı ile belirginleştirilmiş çalışma kâğıdını / defterini öğrencinin önüne ko-yar ve öğrencinin yazmasını ister. Öğretmen "Şimdi sıra sende, hadi bakalım. Benim söylediklerimi satır takibi yaparak yaz!" yönergesini vererek daha önceden seçmiş olduğu metni öğrencinin diktede-ki performansına uygun hızda okumaya başlar. Öğrenci yazarken "İşte böyle. Hadi bakalım, evet, bu kırmızı çizgilerin içine yazmalısın, dışarı taşmamasına dikkat et. Evet, şimdi satırın sonuna geldin, ne yapman gerekiyor?" der. Öğrenci satır atlamadan bir sonraki satıra uygun şekilde yazıyorsa öğretmen "Aferin, ne yapman gerektiğini unutmamışsın. Hemen bir alt satıra geçerek yazmaya devam ettin." vb. sözlerle uygun davranışları betimleyerek pekiştirir. Öğretmen bu şekilde öğrenciye belli aralık-larla kısa metinler ile uygulama yaptırdıktan sonra öğrencinin en güzel yazdığı örnekleri göstererek "Bak, bu yazın içlerinde en güzeli olmuş, çünkü bu kırmızı çizgilerin içine ve hiç taşırmadan yazmışsın. Satırın sonuna geldiğinde hemen bir alt satıra geçerek yazmaya devam etmişsin." der ve öğrencinin yazdığı en güzel yazının üzerine çıkartma yapıştırır. Sonra "Hadi, bunun gibi tekrar yazalım." der. Öğ-retmen yine aynı yönergelerle öğrenciye kısa metinler yazdırmaya devam eder. Eğer öğrenci satır takibi yaparak yazamazsa öğretmen tekrar model olur. Öğretmen, öğrencinin performansına göre yönergelerdeki sözel ipuçlarını aşamalı olarak azaltır. Öğrenci yönergelere gerek duymadan kendisi bağımsız olarak yazmaya başlayınca çalışma kağıtlarındaki / defterdeki kırmızı ile belirginleştirilen satır çizgileri yerine normal satır çizgilerinin olduğu çalışma kağıtları hazırlanarak öğrenciden aynı şe-kilde satır takibi yaparak yazması istenmelidir. Bu aşamada öğrenciye "Sen artık çok güzel bir şekilde satır takibi yaparak yazmaya başladın. Ben bu yüzden artık bu satır çizgilerini kırmızı ile belirginleştir-meyeceğim. Bak, artık bu kâğıtlara yazı yazacağız. Sen yine benim söylediklerimi satır takibi yaparak yazmayı unutma!" diyerek öğrencinin bu şekilde birkaç uygulama ile satır takibi yaparak yazmasını sağlar.

Bağımsız UygulamaBu aşamada, öğretmen öğrenciye herhangi bir ipucu yönergesi vermeden sadece "Yaz!" yönergesini verir ve öğrencinin satır takibi yaparak yazmasını ister. Eğer öğrenci sadece "Yaz!" yönergesi verildi-ğinde hedef davranışa uygun olarak yazıyorsa öğretim sonlandırılır.* Satır takibi yaparak yazma hedef davranışı, hem söylendiğinde yazma hem de bakarak yazma için çalışılmalıdır.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Yazı örneği analizi ile değerlendirme yapılır.Öğretim sonrasında öğrencinin yazdığı yazı örnekleri incelenir. Öğrencinin farklı zamanlarda yazdığı 3-5 arasında yazı örneğine bakılması yeterlidir. Öğrenci, iki satır arasına taşırmadan yazdı mı, yazarken bir satır bittikten sonra satır atlamadan bir sonraki satıra geçti mi diye bakılmalıdır. Öğrenci yazı örneklerinde satır takibi yaparak yazmışsa öğretmen bir sonraki hedef davranışa geçmelidir. Öğrenci satır takibi yaparak yazmamışsa, yazı örneklerinde hedef davranışa yönelik hatalar var ise tekrar öğretim sürecine dönülmelidir. Öğrencinin yazılarında belirgin ve sürekli olarak yaptığı bir hata fark edilmiş ise öğretim aşamasında özellikle bu hatayı düzeltmeye yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

Page 61: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

61I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - VI

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1Öğrenme Alanı : Dinlediğini Anlama Bölüm : Yönergeleri Yerine Getirme Önerilen Süre : 25 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.6.3.2. Dinleme ve takip becerileri gerektiren yönergeleri söylendiği sıra ile yerine getirir.

Hedef Davranışlar 2.1. Psikomotor becerileri içeren yönergeleri söylendiği sıra ile yerine getirir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Etkinlik Temelli Öğretim

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

Psikomotor becerileri içeren yönerge cümlelerinin yazıldığı kağıtlar (öğrencilerin hem ön koşul olarak önceden bildiği kavramların kullanıldığı hem de ince ve kaba motor becerilerdeki performansına uygun olarak hazırlanan yönergeler)

Ortam Düzenlemeleri

Ortam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğrencinin fiziksel ihtiyaçları giderilir. Sınıfta U şeklinde bir oturma düzeni oluşturulmalıdır. U oturuş biçiminin ortasında öğrencilerin verilen yönergeleri yerine getirecekleri bir alan oluşturulur. İstenirse bu alan şerit bantlar ile ya da renkli kalem ile zemine çizilerek belirgin hale getirilebilir.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme

Öğrenciler ile daha önceden öğrendikleri Kulaktan Kulağa oyunu oynanabilir. Oyunda kulaktan kulağa geçirilen mesaj psikomotor beceriler içeren mesajlar olmalıdır. Öğrenciler U şeklinde bir oturma düzeni ile oturabilir. Öğretmen ilk sıradaki öğrencinin kulağına psikomotor beceriler içeren yönerge cümlesi-ni söyler (ör. ayağa kalk, iki kere zıpla). Her öğrenci yanındaki öğrencinin kulağına duyduğu şekliyle bu cümleyi söyler. Sondaki öğrenci eğer yönergeyi doğru şekilde anlamışsa ve yerine getirirse ödül kazanır. Öğrenciler kulaktan kulağa aktarırken mesaj değişti ise oyunun sonunda öğretmen mesajın ilk halini söy-ler ve bütün çocuklara yaptırır. İki-üç tur oynandıktan sonra öğretime başlanır.

Güdüleme

Öğretmen, öğrencileri derse güdelemek için "Çocuklar, bugün sizinle daha farklı ve yine çok eğlenceli yeni bir oyun daha oynayacağız. Bu oyunu çok seveceğinize eminim. Gördüğünüz gibi önünüzde sarı bantlarla çevrilmiş bir alan var. Ben sizleri sırayla bu alana çağıracağım. Söylediklerimi söylediğim sıra ile yerine getirmenizi isteyeceğim. Çok eğlenceli bir oyun olacak. Bakalım, kimler söylediklerimi en güzel şekilde yerine getirecek? Benim söylediklerimi çok iyi dinleyen ve yapan bu oyunu kazanacak. Bakalım bu oyunu kim kazanacak? Çok merak ediyorum." diyerek öğretime başlar.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

Öğretmen "Tabii, bu çalışma sırasında sizden uymanızı istediğim bazı kurallar da olacak." diyerek aşağı-daki şekilde kuralları açıklar. Bunun dışında öğrenciler için gerekli duyduğu başka kurallar varsa söyler.

• Oyun sırasında sessiz olmaları gerektiği, • Her bir yönerge cümlesinin bir kez söyleneceği, • Çalışma başladıktan sonra öğretmenine veya arkadaşlarına soru soramayacakları, • Çeşitli nedenlerden dolayı yerine getiremedikleri yönergeleri geçerek, bir sonraki yönergeyi

dikkatli bir şekilde dinleyip yerine getirmeleri gerektiği açıklanır.

Uygulama

Öğretmen, öğrencilerden birini seçerek sarı alana çağırır. "Hazırsan başlıyorum." şeklinde dikkat işareti vere-rek aşağıda sıralanmış olan yönerge cümlelerini sırası ile söyler. Yönerge cümlelerini öğrencinin seviyesine uygun bir hızda ve tane tane söylemeye dikkat eder. Böylece öğrencinin yönergeleri daha rahat takip et-mesi sağlanır. Yönerge cümleleri;

• Bulunduğun yerden iki adım ileriye yürü!• Sonra etrafında dön!• Sıçrayarak üç adım at!• Diz çök!

Öğrencinin verilen yönergeleri doğru bir sıra ile ve doğru şekilde yerine getirmesi betimlenerek pekiştirilir. Sırayla her öğrenci sarı alana çağırılır ve söylenen yönergeleri yerine getirmesi istenir. Bütün öğrenciler için performanslarına uygun farklı sayıda ve zorluk düzeyinde farklı yönerge cümleleri oluşturulmalıdır.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Kontrol Listesi ile değerlendirme yapılır.Öğretim sonunda ayrı bir değerlendirme sürecine yer verilmez. Hazırlanan kontrol listesi hem etkinlik sırasında hem de etkinlik sonrasında öğrencinin performansı gözlemlenerek doldurulur. Kontrol listesi; "Öğrenci yönergeyi söylendikten sonra beklenen sürede gerçekleştirdi mi?, Yönergelerin ikinci kez söylenmesini istedi mi?, Söylenen yönergeleri doğru şekilde yerine getirdi mi?, Anlamadığı yönergeyi geçip bir sonraki yönergeyi dikkatli bir şekilde dinleyip yerine getirdi mi?" gibi hedef davranış için gerekli olan ölçütlerin yer aldığı bir kontrol listesi olmalıdır. Öğrencinin gerçekleştirip gerçekleştiremediği ölçütler ilgili kontrol listesinde "Evet" / "Hayır" şeklindeki sütunlara işaretlenmelidir. Öğrenciler ölçütlerin hepsini gerçekleştirene kadar bu tarz etkinlik örnekleri ile öğretime devam edilmelidir. Öğrencilerin hepsi ölçütleri sağlıyorsa daha zorlaştırılmış yönerge maddeleri ile yeni öğretime geçilebilir.

Page 62: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

62 I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

DERS PLANI ÖRNEĞİ - VII

BÖLÜM-1

Dersin Adı : Okuma-Yazma Kademe : 1 Öğrenme Alanı : Sözlü İletişim Bölüm : Alıcı ve İfade Edici Anlam Önerilen Süre : 30 dk.

BÖLÜM-2

Hedef 1.7.2.1. Cümlelerin anlamlarını ve söz dizimlerini ayırt eder.

Hedef Davranışlar 1.1. Söylenen cümle ile ilişkili resmi gösterir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri Doğrudan Öğretim Yöntemi

Öğretim Teknolojileri ve Materyalleri

Öğretim için seçilmiş cümleler, cümlelerin ses kayıtları, cümleler ile ilişkili ve ilişkili olmayan resim-ler

• Ali top oynuyor. / Top oynayan erkek çocuk resmi – İp atlayan kız resmi• Tuğçe yemek yiyor. / Yemek yiyen kız resmi – Kitap okuyan erkek resmi• Kerem okula gidiyor. / Okula giden çocuk resmi – Evde uyuyan çocuk resmi• Ayşe kaydıraktan kayıyor. / Kaydıraktan kayan kız resmi – Salıncakta sallanan kız resmi

…………..……

Resimli kartlar yerine çeşitli dijital uygulamalar da kullanılabilir.

Ortam Düzenlemeleri

Ortam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğrencinin fiziksel ihtiyaçları giderilir. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı oturur. Öğretmenin çalışma sıra-sında kullanacağı materyaller, öğrencinin hareket alanında olmayacak şekilde, odanın bir köşesin-de hazır bulundurulur.

BÖLÜM-3

Dikkati Çekme Öğrencinin günlük yaşantısı ile ilgili kısa bir sohbet edilebilir. "Bugün nasılsın? Sabah kahvaltı yap-tın mı? Neler yedin? Seni okula kim getirdi?" gibi sorularla sohbet yönlendirilir.

GüdülemeÖğretmen "Bugün seninle söylenen cümle ile ilgili resmi bulma çalışması yapacağız. Ben sana bir cümle söyleyeceğim, sen bu cümle ile ilgili resmi bana göstereceksin. Sen bu çalışma sonrasında dinlediklerini daha iyi anlayabileceksin." diyerek öğrenciyi derse güdüler.

Gözden Geçirme ve Derse Geçiş

Öğretmen daha sonra kuralları açıklar. "Çalışmamız sırasında senden uymanı istediğim bazı kural-lar var: 'Bak!' dediğimde bakacaksın (öğretmen nasıl resimli kartlara bakacağıyla ilgili model olur), 'Dinle!' dediğimde dinleyeceksin, 'Göster!' dediğimde böyle göstereceksin. Bu kurallara uyarsan çalışmamızın sonunda …… kazanacaksın." diyerek kuralları ve önceden öğrenci için etkili olduğu bi-linen pekiştireci açıklar. Daha sonra öğrenciye çalışma sırasında kullanılacak araç-gereçler tanıtılır. Sonra öğretmen, öğrenciye "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der (dikkat işareti) ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir yanıt bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Hazırsın, aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek öğretim sürecine başlar.

Uygulama

Model Olma: Öğretmen birinci öğretim setini masaya dizer. Öğrencinin resimleri incelemesine izin verir. "Şimdi beni çok dikkatli dinle, ben bir cümle söyleyeceğim. Bu cümleyi anlatan resmi bulup bana göste-receksin. İlk olarak ben başlıyorum, sana nasıl yapacağını gösteriyorum. Beni dikkatle izle!" der. Öğ-retmen ilk cümlenin ses kaydını dinletir. Cümleyi dinledikten sonra "Hmm, Ali top oynuyor, dedi. O zaman top oynayan bir çocuğun olduğu resmi bulmam lazım. İki resme de bakıyorum. Aaa burada top yok, ip atlayan bir çocuk var. O zaman bu resim olmalı. Bakayım ,evet, burada top oynayan bir çocuk var. Tamam işte buldum. 'Ali top oynuyor' cümlesini anlatan resim işte bu!" diyerek resmi eline alır. Öğretmen bu şekilde en az dört set ile öğrenciye model olur.

Rehberli Uygulama:Daha sonra öğrenciye "Şimdi sıra sende, bu sefer de seninle birlikte cümleyi anlatan resmi bulma çalışması yapacağız. Hazırsan başlayalım." der. Öğrenci ile birlikte cümleyi dinlerler. Öğretmen öğren-cinin kartlara yönelmesini bekler. Bu noktada öğrenciye gerekli düzeltme ve ipuçlarını verir. "Evet, ne demişti cümlede, hatırlıyor musun? Hadi bana ne duyduğunu söyle!" der. Öğrencinin cümleyi doğru şekilde tekrarlamasını pekiştirir. "Evet, ………. diyor o zaman resimde ne olmalı? Düşün bakalım." gibi cümleler ile ipuçları verilir. Rehberli uygulama aşamasında, model olma aşamasında kullanılan cümleler ile başlanmalı ve çok sayıda örnek ile devam edilmelidir. Öğrenci, öğretmenin ipuçlarına gerek duymadan doğru resmi göstermeye başladığında bağımsız uygulama aşamasına geçilmelidir.

Page 63: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum

63I. Kademe Okuma-Yazma Dersi Öğretim Programı

Uygulama

Bağımsız UygulamaBağımsız uygulama aşamasında öğretmen "Şimdi sana bazı cümleler dinleteceğim. Sen, söylediğim cümleyi anlatan resmi bulacaksın. Bu sefer ben sana yardım etmeyeceğim. Senin tek başına bulman gerekiyor. Hazırsan başlayalım." der. Öğrenciye cümleyi söyler / dinletir. Öğrenci ile 6-7 cümlenin 5'inde doğru resmi gösterdiğinde öğretimi sonlandırır (bağımsız uygulamalarda verilecek cümle sa-yısı öğrencinin çalışma performansına göre değişebilir).* Öğrenci için cümleler öğrencinin performans düzeyi belirlendikten sonra seçilmelidir. "Ali top oynu-yor." gibi temel cümlelerin yer aldığı cümleler ve "Ali bahçede top oynuyor, Ali okulun bahçesinde top oynuyor, Ali okulun bahçesinde Aslı ile top oynuyor" şeklinde gittikçe zorlaşan cümlelerle öğretim genişletilmelidir. **Süreç içerisinde olumsuz örnek sayısı da gittikçe artırılmalıdır. Bu süreç içerisinde acele edilmemeli, öğrenci bir aşamada tam olarak bağımsız olduktan sonra ileri aşamalara küçük adımlarla geçilmelidir.

BÖLÜM-4

Ölçme ve Değerlendirme: Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ile değerlendirme yapılır.Değerlendirme Materyalleri:

• Kerem çiçek topluyor. / Çiçek toplayan Kerem’in resmi – Top oynayan Kerem’in resmi

• Aslı süt içiyor. / Süt içen Aslı’nın resmi – Su içen Aslı’nın resmi

• Tuğçe okula gidiyor. / Okula giden Tuğçe’nin resmi – Evde uyuyan Tuğçe’nin resmi

• Ahmet bisiklete biniyor / Bisiklete binen Ahmet’in resmi – Oyuncak arabası ile oynayan Ahmet’in resmi

Ortam; ses, koku ve başka dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılır. Isı ve ışık ayarlanır. Öğrencinin fiziksel ihtiyaçları giderilir. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı oturur. Öğretmenin çalışma sırasında kullanılacağı materyaller, öğrencinin hareket alanında olmayacak şekilde, odanın bir köşesinde hazır bulundurulur."Bugün seninle söylenen cümle ile ilgili resmi bulma çalışması yapacağız. Çalışmamız sırasında senden uymanı istediğim bazı kurallar var: 'Bak!' dediğimde bakacaksın, 'Dinle!' dediğimde dinleyeceksin, 'Göster!' dediğimde böyle göstereceksin. Bu kurallara uyarsan çalışmamızın sonunda ..… kazanacaksın." diyerek öğrenci için etkili olduğu bilinen pekiştireci ve kuralları açıklar. Daha sonra öğrenciye değerlendirme araç-gereçleri tanıtılır ve "Hazırsan çalışmamıza başlayalım, hazır mısın?" der ve öğrenciden sözel ifade ya da jest ve mimiklerle verilecek bir yanıt bekler. Öğrenci hazır olduğunu söyler ya da bu anlamda başını sallarsa öğrenciye, "Aferin, çok güzel. O zaman çalışmamıza başlayalım." diyerek değerlendirme sürecine başlar.Birinci değerlendirme setindeki materyalleri masaya dizer ve "Buna bak!" yönergesiyle resimleri tek tek gösterir. Öğrencinin bakmasını pekiştirir. Daha sonra cümleyi söyler / dinletir ve "Hangi resim bu cümleyi anlatıyor? Göster!" yönergesini verir. Öğrenci doğru olanı gösterirse hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "evet" sütununa (+) işareti koyar ve diğer setle değerlendirmeye geçer. Öğrenci yanlış olanı gösterirse veya kararsız kalırsa öğretmen yine hiçbir tepki vermeden kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işareti koyar. Öğrenci tepkisiz veya kararsız kalırsa yukarıdaki gibi bir kez daha soruyu yineler. Öğrenci yine kararsız kalırsa veya tepkisiz kalırsa kayıt çizelgesinin "hayır" sütununa (-) işaretini koyar. Diğer soruları da aynı şekilde uygular. Öğretmen, öğrenci dört değerlendirme setinden en az üçünü doğru yapıyorsa bir sonraki aşamaya geçer. Ancak öğrenci bu ölçütü sağlamıyorsa öğretim sürecini yineler.

EK-1. Farklı olanı bulma (Yarı soyut)

Yönerge: Farklı olanı göster.

Page 64: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIhuseyinkecici.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/11/747517/...Ankara, 2018 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum