T.C. Resmi Gazete

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünce Yayımlanır

Kuruluşu : 7 Ekim 1920 25 E k i m 1992

P A Z A R Sayı : 21386

YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ

Bakanlar Kurulu Kararı Karar Sayısı : 92/3475 Merkezi İstanbul'da olmak üzere, 75.000.000.000,— (yetmişbeşmilyar) lira ödenmiş ser-

mayeli Eurocredit Türk-Fransız Ticaret Bankası Anonim Şirketi unvanlı bir banka kurulma-sına izin verilmesi; Devlet Bakanlığı'nın 19/8/1992 tarihli ve 38821 sayılı yazısı üzerine, 3182 sayılı Bankalar Kanununun 4 ve 8 inci maddelerine göre, Bakanlar Kurulu'nca 24/8/1992 ta-rihinde kararlaştırılmıştır.

Turgut ÖZAL Cumhurbaşkanı

Süleyman D E M İ R E L Başbakan

E . İ N Ö N Ü C. ÇAĞLAR T . ÇİLLER M . A . Y I L M A Z Devlet Bakanı ve Başb . Yrd. Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakam V .

1. T E Z A . GÖNEN T . A K Y O L G. E R G E N E K O N Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı

0. KİLERCİOĞLU M . K A H R A M A N M. B A T A L L I M . A . Y I L M A Z Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı V . Devlet Bakanı

E . Ş A H İ N Ş. E R C A N M . B A T A L L I M . S. O K T A Y Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Adalet Bakanı

N . A Y A Z 1. SEZGİN H . Ç E T İ N S. O R A L Milli Savunma Bakanı İçişleri Bakanı Dışişleri Bakanı Maliye ve Gümrük Bakanı

K . T O P T A N O. K U M B A R A C I B A Ş I Y . A K T U N A Milli Eğ i t im Bakanı Bayındırlık ve İskan Bakanı Sağlık Bakanı

Y . T O P Ç U A . G Ö N E N M . M O Ğ U L T A Y Ulaşt ırma Bakanı Tarım ve Köyişleri Bakanı V . Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı

M . T . KÖSE E . F A R A L Y A L I D. F. S A Ğ L A R Sanayi ve Ticaret Bakanı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Kültür Bakanı

A . A T E Ş V . T A N I R B. D. A K Y Ü R E K Turizm Bakam Orman Bakanı Çevre Bakam

Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 1

Resmi Gazete K o d u : 251092 İç indeki ler 128. S a y f a d a d ı r .

— 2 —

Yönetmelikler Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanlığından :

Hakimler ve Cumhuriyet Savcıları Hakkında Uygulanacak Atama ve Nakil

Yönetmeliğine İlişkin Bölgeleri Gösteren Cetvele Yeni Kurulan

İlçelerin Eklenmesine Dair Yönetmelik

Madde 1 — Hakimler ve Cumhuriyet Savcıları Hakkında Uygulanacak Atama ve Na-

kil Yönetmeliğine İlişkin Bölgeleri Gösteren Cetvele aşağıda yeni kurulan ilçeler eklenmiştir.

Bağlı Olduğu Bağlı Olduğu

Mahalli Nevi Bölge Ağır Ceza İl

Dörtdivan Tek Hakimli 4 Bolu Bolu

Gökçebey Tek Hakimli 4 Zonguldak Zonguldak

Nurdağı Tek Hakimli 5 Kilis Gaziantep

Emirgazi Tek Hakimli 4 Konya-Ereğli Karaman

Aladağ Tek Hakimli 5 Kozan Adana

Baltalgazi Tek Hakimli 3 Malatya Malatya

Yazıhan Tek Hakimli 4 Malatya Malatya

Madde 2 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3 — Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.

Ankara Üniversitesinden :

Ankara Üniversitesi Türkçe Öğretim Araştırma ve Uygulama Merkezi

(TÖMER) Yönetmeliğine Bir Bent Eklenmesi Hakkında Yönetmelik

Madde 1 — 24/1/1990 tarihli ve 20412 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Ankara Üni-

versitesi TürkçeÖğretim Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÖMER) Yönetmeliğinin Amaç

ve Kapsam başlıklı 2 nci maddesine aşağıdaki bent eklenmiştir.

"m) Çeşitli dillerde çeviriler yapmak ve bu konuda bütün kamu kurum ve kuruluşla-

rıyla ilişkide bulunmak."

Madde 2 — Bu Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3 — Bu Yönetmeliği Ankara Üniversitesi Rektörü yürütür.

— 3 —

YARGI BÖLÜMÜ

Anayasa Mahkemesi Kararı Esas S a y ı s ı : 1991/2 ( S i y a s i P a r t i - K a p a t m a )

K a r a r S a y ı s ı : 1992/1

K a r a r G ü n ü : 10.7.1992

D A V A C I : Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı

D A V A L I : S o s y a l i s t Par t i

D A V A N I N K O N U S U : Ü l k e n i n ve u l u s u n b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü bozacak

eylemlerle T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı ' n a ve 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n d ö r d ü n c ü k ı s ı m h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n ı ş t a b u l u n a n S o s y a l i s t

P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı n a k a r a r ver i lmes i i s t e m i d i r .

I- İ D D İ A N A M E :

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n 14.11.1991 g ü n l ü , S P . 23 H z . 1991/94 s a y ı l ı

iddianamesi a y n e n ş ö y l e d i r :

" G i r i ş :

D a v a l ı P a r t i , 1 . 2 . 1988 t a r i h i n d e İ ç i ş l e r i B a k a n l ı ğ ı ' n a k u r u l u ş b i l d i r i ve

be lge l er in i v e r m e k s u r e t i y l e Sosya l i s t P a r t i a d ı a l t ı n d a t ü z e l k i ş i l i k k a z a n m ı ş t ı r .

S i y a s ı " P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 9 u n c u maddes i , k u r u l a n p a r t i l e r i n t ü z ü k

ve p r o g r a m l a r ı n ı n A n a y a s a ve K a n u n h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u n u ö n g ö r m ü ş t ü r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı ' n ı n 68 inci maddes inde " s i y a s ı p a r t i l e r i n

t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı , D e v l e t i n ü l k e s i ve mil let iyle b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , i n s a n

h a k l a r ı n a , mil let e g e m e n l i ğ i n e , d e m o k r a t i k ve l â i k C u m h u r i y e t i l k e l e r i n e a y k ı r ı

olamaz";

69 u n c u m a d d e s i n d e ise C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı " k u r u l a n p a r t i l e r i n t ü z ü k

ve p r o g r a m l a r ı n ı n . . . . A n a y a s a ve k a n u n h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u n u , k u r u l u ş l a r ı n ı

t a k i b e n ve ö n c e l i k l e d e n e t l e r ; faa l iye t l er in i de takip e d e r "

H ü k ü m l e r i y e r a l m ı ş t ı r .

B u k u r a l l a r ı ş ı ğ ı n d a Sosya l i s t Par t i 'n in f a a l i y e t l e r i n i n 2820 s a y ı l ı

S i y a s ı P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 4 ü n c ü k ı s m ı n d a yer ajan h ü k ü m l e r a ç ı s ı n d a n y a p ı l a n

i n c e l e m e s i n d e ;

K o n u y l a i l g i l i y a s a l d ü z e n l e m e l e r :

1- T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a ' s ı h ü k ü m l e r i ,

2- 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u h ü k ü m l e r i ,

A n a y a s a ' n ı n ;

A n a y a s a metnine d a h i l o l d u ğ u 176 n c ı m a d d e d e b e l i r t i l e n b a ş l a n g ı ç

k ı s m ı n d a " h i ç b l r d ü ş ü n c e ve m ü l a h a z a T ü r k mi l l î m e n f a a t l e r i n i n , T ü r k v a r l ı ğ ı n ı n

D e v l e t i ve ü l k e s i y l e b ö l ü n m e z l i ğ i e s a s ı k a r ş ı s ı n d a k o r u n a m a z . "

Not : A n a y a s a n ı n 153. maddesi g e r e ğ i n c e i ş b u k a r a m ı "hemen" y a y ı m l a n a b i l m e s i , Anayasa Mahke-

mesinin g ö n d e r d i ğ i metnin filmi ç e k i l m e k sureliyle g e r ç e k l e ş m i ş t i r .

— 4 —

3 üncü maddesinde; "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili

Türkçe'dir . Bayrağı, şekli kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır . Milli" marşı "İstiklâl Marşı'dır."

3 üncü maddesinde; "Anayasa'nın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu

hakkındaki hüküm ile 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü m a d d e s i hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi t e k l i f e d i l e m e z . "

14 üncü maddesinde; " A n a y a s a d a y e r a l a n h a k ve h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i , D e v l e t i n ü l k e s i v e

m i l l e t i y l e b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a k , T ü r k D e v l e t i n i n ve C u m h u r i y e t i n i n

v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k , temel h a k ve h ü r r i y e t l e r i yok e t m e k , d e v l e t i n

b i r k i ş i v e y a z ü m r e t a r a f ı n d a n yönetilmesini veya s o s y a l b i r sınıfın diğer s o s y a l

s ı n ı f l a r ü z e r i n d e e g e m e n l i ğ i n i s a ğ l a m a k v e y a d i l , ı r k , d i n v e m e z h e p a y r ı m ı

y a r a t m a k v e y a s a i r h e r h a n g i b i r y o l d a n b u k a v r a m v e g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r

d e v l e t d ü z e n i k u r m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z . . .

A n a y a s a ' n ı n h i ç b i r hükmü A n a y a s a ' d a yer a lan h a k ve h ü r r i y e t l e r i y o k

e t m e y e y ö n e l i k b i r faa l iye t te b u l u n m a h a k k ı n ı v e r i r ş e k i l d e y o r u m l a n a m a z . "

66 n c ı m a d d e s i n d e ;

" T ü r k D e v l e t i n e v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı i le b a ğ l ı o l a n h e r k e s T ü r k t ü r . "

68 i n c i m a d d e s i n d e ;

" s i y a s i p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı , D e v l e t i n ü l k e s i ve

milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, millet egemenliğine, demokratik ve lâik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz.

Sınıf veya zümre egemenliğini veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlıyan siyası* partiler kurulamaz."

69 uncu maddesinde; " . . . . Cumhuriyet Başsavcılığı, kurulan partilerin tüzük ve

programlarının ve kurucularının hukuki durumlarının anayasa ve kanun hükümlerine uygunluğunu, kuruluşlarını takiben ve öncelikle denetler, faaliyetlerini de takip eder."

Siyasi Partiler Kanununun; 7( inci maddesinde; "Siyasi Partiler; a) Türkiye Devletinin Cumhuriyet olan şeklinin; Anayasanın başlangıç

kısmında ve 2 nci maddesinde belirtilen esaslarını; Anayasanın 3 üncü maddesinde açıklanan Türk Devletinin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, diline, bayrağına, milli marşına ve başkentine dair hükümlerini; egemenliğin kayıtsız şartsız Türk Milletine ait olduğu ve bunun ancak Anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organları eliyle kullanılabileceği esasını; Türk Milletine ait olan egemenliğin kullanılmasının belli bir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamayacağı

uygunluğunu,

bir sınıfın diğer sosyal

"

b i r k i ş i v e y a z ü m r e t a r a f ı n d a n y ö n e t i l m e l i s i veya s o s y a l

s i y a s i

veya hiçbir kimse veya organın, kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayacağı hükmünü; seçimler ve halkoylamalarının serbest, eşit, gizli , genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılması esasını değiştirmek;

Türk Devletinin ve Cumhuriyetinin varlığını tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, dil, ırk, renk, din ve mezhep ayrımı yaratmak veya sair herhangi bir yoldan bu kavram ve görüşlere dayanan bir devlet düzeni kurmak;

Amacını güdemezler veya bu amaca yönelik faaliyette bulunamazlar, başkalarını bu yolda tahrik ve teşvik edemezler."

81 inci maddesinde; "Siyası" Partiler:

a) Türkiye Cumhuriyeti ülkesi üzerinde milli veya dini kültür veya mezhep veya ırk veya dil farklılığına dayanan azınlıklar bulunduğunu ileri süremezler.

b) Türk dilinden veya kültüründen başka dil ve kültürleri korumak, geliştirmek veya yaymak yoluyla Türkiye Cumhuriyeti ülkesi üzerinde azınlıklar yaratarak millet bütünlüğünün bozulması amacını güdemezler ve buyolla faaliyette bulunamazlar..."

Parti Genel Merkezince Bastırılıp Dağıtılan Yayınlar ;

i - Sosyalist Parti Yayınları Serhıldan Çağrılar - 2, Sayfa 31'de . " . . . . b u ülkeyi, bu kavimler kapısını eşit ve gönüllü birliğin olduğu,

ulusların kendi geleceklerini özgür olarak tayin ettikleri, İsterse özgür olarak birleştikleri bir kardeşlik, bir kültür, bir emekçi vatanı haline getirebilirler.

Yaşasın Türklerin ve Kürtlerin kardeşliği. Yaşasın Türk halkı, Kürt halkı."

2- Sosyalist Parti Yayınları Kürt Sorunu Çözüm - 4, Sayfa 3'de; "Çöküntü, rejimin en zalim olduğu, en çaresiz olduğu yerden başladı.

Düzen partileri Fırat nehrinin doğusunda bittiler. Kürt halkının yaşadığı topraklarda . . . rastlanmıyor"

Sayfa 4'de; "Düzen partileri Kürt illerinde niçin silindi? Çünkü bunlar milliyetçidir ve piyasa partileridir.

Türk milliyetçiliği, Kürt sorununun çözüleceği topraklarda iflas etti. Türk milliyetçiliği kendi sınırını çizmiştir. Anadolu'yu Fırat'ın doğusu

ve batısı diye ikiye bölmüştür. Türk milliyetçiliğiyle birlikte onun düzeni de Fırat'ta boğulmaktadır, İşte buna rejimin iflası denir" Sayfa 10'da;

" D e v l e t , d a ğ d a n s o n r a k ö y l e r i v e ş e h i r l e r i d e k a y b e t t i . B u n e d e n l e ç a r e y i

d o ğ r u d a n k i t l e l e r i y ı l d ı r m a k t a b u l u y o r . B ö y l e c e d e v l e t t e r ö r ü D o ğ u ' d a n

b a ş l a y a r a k T ü r k i y e ' y e y e n i b i r re j im g e t i r m e k i s t i y o r . . . "

" K ü r t s o r u n u , T ü r k s o r u n u d u r " b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a s a y f a 11 -12 -13 'de ;

" D e v l e t K ü r d ü v u r m a k i ç i n b e s l e d i ğ i k o r u c u n u n , ö z e l t i m i n . . . m a a ş ı n ı

h a l k t a n a l d ı ğ ı v e r g i l e r l e ö d ü y o r . K ü r d e a t ı l a n m e r m i n i n , s ı n ı r ö t e s i h a r e k â t l a r d a

k u l l a n ı l a n b e n z i n i n . . . k ı s a c a s ı ö z e l s a v a s ı n g i d e r i h a l k ı n s ı r t ı n a y ı k ı l ı y o r . . .

E n f l a s y o n a , y o k s u l l u ğ a son v e r m e k i ç i n , K ü r t s o r u n u n a k a r d e ş ç e

b i r ç ö z ü m b u l m a k ş a r t t ı r .

K ü r t s o r u n u a y n ı zamanda T ü r k s o r u n u d u r .

K ü r t h a l k ı y l a k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e , g ö n ü l g ö n ü l e , b a r ı ş v e h u z u r i ç i n d e

y a ş a m a k , T ü r k i y e h a l k ı n ı n i h t i y a c ı d ı r .

T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı ik i c a n d ı r .

C e h e n n e m d e tek b i r K ü r t k a l s a , b i r tek T ü r k ' ü n c e n n e t e g i t m e y e h a k k ı

y o k t u r . S o s y a l i s t p a r t i , son K ü r t c e h e n n e m d e n k u r t u l u n c a y a k a d a r m ü c a d e l e y e

k a r a r l ı d ı r . "

S a y f a 1 5 - 1 6 ' d a ;

" S o s y a l i s t P a r t i F ı r a t ' ı n iki y a k a s ı n d a da v a r .

S o s y a l i s t P a r t i T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r .

. . . . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t s o r u n u n d a k i k a r a r l ı l ı ğ ı s ı n a n m ı ş t ı r ,

m ü c a d e l e l e r i ç i n d e s ı n a n m ı ş t ı r , d e v l e t i n K ü r t h a l k ı ü z e r i n d e k i b a s k ı l a r ı n a göğüs g e r e r k e n s ı n a n m ı ş t ı r . . . . K ü r t y o k s u l k ö y l ü l e r i n i n m ü c a d e l e s i y l e k a d e r

b i r l i ğ i n d e d e n e n m i ş t i r . . . . K ü r t ş e h i r v e k a s a b a l a r ı n d a b i n l e r c e i n s a n ı t o p l a y ı p

k o r k u d u v a r l a r ı n ı y ı k a r k e n , T ü r k i y e ' n i n d ö r t b i r y a n ı n d a e m e k ç i h a l k a k ü r t

s o r u n u n u a n l a t ı r k e n d e n e n m i ş t i r .

P a r t i m i z b u b i l i n c i y e r l e ş t i r i y o r . Ç ö z ü m ü h a l k l a r ı n k a d e r b i r l i ğ i n d e v e

m ü c a d e l e s i n d e g ö r ü y o r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t s o r u n u n u ç ö z m e k i ç i n ,

c e s a r e t i v a r .

m ü c a d e l e s i v a r ,

p r o g r a m ı v a r . "

D e m o k r a t i k , f e d e r a l , e m e k ç i c u m h u r i y e t i b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a 16-17-18-19-20

n c i s a y f a l a r d a ;

" - K ü r t m i l l e t i , k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r .

E ğ e r , i s t e r s e a y r ı b i r d e v l e t k u r a b i l i r . E m e k ç i l e r i n ç ı k a r ı , d e m o k r a t i k b i r h a l k

d e v r i m i y l e tam h a k e ş i t l i ğ i v e ö z g ü r l ü k t eme l inde , g ö n ü l l ü b i r l i ğ i

S o s y a l i s t P a r t i T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r .

. . . . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t s o r u n u n d a k i k a r a r l ı l ı ğ ı s ı n a n m ı ş t ı r ,

m ü c a d e l e l e r i ç i n d e s ı n a n m ı ş t ı r , d e v l e t i n K ü r t h a l k ı ü z e r i n d e k i b a s k ı l a r ı n a g ö ğ ü s

g e r e r k e n s ı n a n m ı ş t ı r . . - . . K ü r t y o k s u l k ö y l ü l e r i n i n m ü c a d e l e s i y l e k a d e r

b i r l i ğ i n d e d e n e n m i ş t i r . . . . K ü r t ş e h i r v e k a s a b a l a r ı n d a b i n l e r c e i n s a n ı t o p l a y ı p

k o r k u d u v a r l a r ı n ı y ı k a r k e n , T ü r k i y e ' n i n d ö r t b i r y a n ı n d a e m e k ç i h a l k a k ü r t

s o r u n u n u a n l a t ı r k e n d e n e n m i ş t i r .

Sayfa 15-16'da; " S o s y a l i s t P a r t i F ı r a t ' ı n iki y a k a s ı n d a da v a r .

gerçekleştirmededir. Ayrılma hakkı, gönüllü birliğin her zaman vazgeçilmez koşuludur.

- Birlikte veya ayrı yaşamak milletlerin özgür iradelerine bağlıdır. Bu özgür iradenin ortaya konabilmesi için, Kürt illerinde referandum yapılmalıdır. Referandumda, ayrılmayı savunanlar da özgürce propaganda yapabilmelidir.

Bugünkü tarihsel koşullarda, iki milletin emekçilerin yararına olan çözüm, iki federe devletin eşit olarak katıldığı, demokratik, federal bir cumhuriyettir. Bu federasyonda iktidar, köylerden ve mahallelerden başlayarak, ilçelerde, illerde, federe ve federal düzeyde demokratik seçimlerle belirlenen halk meclisleri aracılığıyla kullanılır.

İlçe ve il yönetimleriyle, federe hükümetler ve federal hükümet, bu meclislerin yürütme organlarıdır, meclislere karşı sorumludurlar.

Federal Halk Meclisi iki meclisten oluşur, temsilciler meclisi ve milletler meclisi.

Temsilciler Meclisi, belli sayıda yurttaşa bir milletvekili olmak üzere bütün yurt çapında yapılan seçimlerle belirlenir.

Milletler Meclisi, her federe devletten eşit sayıda seçilmiş üyenin katılımıyla oluşur.

Yasalar her iki mecliste çoğunluk kararıyla kabul edilir. Meclislerden birinin reddettiği yasa yürürlüğe girmez. Çalışma yasası, ceza yasası, medeni yasa, yargı usulü yasaları bütün

ülkede yürürlüktedir, federal organlarca kabul edilir. - Her federe devlette azınlıkların çoğunlukta olduğu ilçe ve illerde halk

isterse bölgesel özerklik uygulanır. - Federal Anayasa, iki milletin ortak anayasasıdır. Her iki milletin ayrı

ayrı çoğunluğu tarafından referandumla kabul edilerek yürürlüğe girer. Federe devletlerin ayrıca kendi anayasaları vardır. Federal Anayasa, federe cumhuriyetler tarafından benimsendiği ölçüde giderek artan unsurları kapsar.

- Federal Cumhuriyetin bayrağı ve marşı, Türklerin ve Kürtlerin ortak bayrakları ve marşlarıdır. Ayrıca her federe devletin kendi bayrağı ve marşı vardır . Federasyonun ismi tek bir millete dayandırılamaz.

- Yurt savunması, savaş ve barış sorunları, uluslararası ilişkilerde temsil anlaşmaları yapmak, federal organların yetkisindedir.

- Her federe devlet, yabancı devletlerle ticari ve kültürel alanlarda doğrudan ilişkiler kurabilir, konsolosluklar açabilir.

- Her yönetim kademesinde iktidar bütünüyle halk meclislerinde ve bu meclislere karşı sorumlu olan yerel yönetimlerdedir. Bu yönetim sistemi dışında merkezi idarenin atadığı valilikler, kaymakamlıklar, emniyet ve jandarma örgütü kaldırılır. Bu demokratik yönetim sistemi, aynı zamanda milli eşitlik ve özgürlüğü de güvence altına alır.

Yerel güvenlik örgütleri, yerel meclislere sorumlu olan yerel yönetimlerin emrindedir. Köy güvenlik örgütleri, köy gençlerinden oluşur ve köy kurullarının emrindedir.

- Ulusal ve toplumsal gelişme yanında kardeşliğin de önünde engel oluşturan toprak ağalığı, aşiret reisliği ve her türlü Ortaçağ ilişkisi, köylülerin seferber edilmesine dayanan ve köylü komitelerinin önderlik ettiği bir toprak reformuyla kaldırılır.

Federal Cumhuriyet, piyasa ekonomisinin derinleştirdiği bölgeler arası eşitsizlikleri ortadan kaldırmak için, ekonomik bakımdan geri bölgelerin yatırım paylarını ar t ı r ı r . Böylece birliğin ekonomik temelini geliştirir ve pekiştirir .

Ekonomide tek bir federal istatistik sistemi uygulanır. Her milletin, milli ve dini azınlıkların dillerini ve kültürlerini

geliştirme, siyasal çalışma ve örgütlenme hakları ve özgürlükleri güvence altındadır.

- Resmî dil , Türkçe ve Kürtçedir. Her federe cumhuriyette kendi dili esast ı r . Federal organların kararları iki dilde yazılır. İlkokuldan üniversiteye kadar ve bütün kültür kurumlarında, her iki dilden eğitim, araştırma, basın, yayın, radyo-televizyon vb. iletişim olanakları gerçekleştirilir.

- Kürt milletinin demokratik kültürü, bugüne kadar uygulanan baskılara son verilmesi sayesinde özgürce serpilme olanaklarına kavuşur. İktidar organları, diğer ülkelerde bulunan Türkler ve Kürtlerle demokratik kültür alışverişinin özgürce gelişmesi ve bütün dünya halklarıyla ortak enternasyonal bir kültürün renkli ve çoğulcu bir ortamda boy atması için çalışır.

- Bütün, iktidar organları, toplum hayatında ve milletler arasında sorunları zor kullanarak çözen ve şiddeti kutsayan eski kültürün bütün temelleriyle tasfiyesi ve halk içinde barışçı, insana saygılı ve şiddeti hor gören, enternasyonalist bir emekçi kültürünün yayılması için çalışır.

Yaşadığımız toprağın tarihini Malazgirt Savaşı'yla başlatan bağnaz milliyetçi kültüre ve her türden milliyetçiliğe karşı, ülkemizin tarihsel derinliklerinden bu yana çeşitli kavimlerin katkılarıyla zenginleşmiş kültür kaynaklarımızı arayan, koruyan, bu kaynaklardan beslenen demokratik insansever, evrensel ve enternasyonalist bir kültür geliştirilir. Ülkemizin evrensel kültür zenginliğini yansıtan yer isimlerinin değiştirilmesine son verilir, her yer bilinen ve verleşmiş ismiyle anılır."

3- Sosyalist Parti Yayınları Serhıldan Çağrıları-1 "karpuz değil cesaret ekin" sayfa: 7-8,

"Kürt Dinamiği, Arkadaşlar, . . . . ikinci dinamik, Kürt dinamiğidir. Kürtlerin eşitlik,

özgürlük, milli" hak isteğidir. Türke ne tanınıyor ona da tanınması talebidir.

"şeklin d e k i g ö r ü ş l e r e y e r v e r i l m i ş t i r .

4- D a v a l ı p a r t i n i n b i l d i r i v e d u v a r a f i ş l e r i i d d i a n a m e y e e k l e n m i ş t i r .

P a r t i G e n e l B a ş k a n ı n ı n K a p a l ı S a l o n v e A ç ı k H a v a T o p l a n t ı l a r ı n d a , T e l e -

i z y o n d a Y a p t ı ğ ı K o n u ş m a l a r :

1- 24-25 A ğ u s t o s 1991 P a r t i Mec l i s i t o p l a n t ı s ı n ı a ç ı ş k o n u ş m a s ı :

( T e o r i - E y l ü l 1991 s a y ı s ı , S a y f a : 8 ) .

" S o s y a l i s t Parti, K ü r t v e T ü r k h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i t ek k ö p r ü ,

K ü r t m e s e l e s i b u n o k t a d a g ü m b ü r g ü m b ü r o l m a m ı z g e r e k i r B u

d ü z e n K ü r t m e s e l e s i n e i f las e t m i ş t i r v e b u r a d a n ç a t ı r ç a t ı r ç ö k ü y o r . . . . . .

B i r i c i k ç ö z ü m n e d i r ? B u mesele K ü r t h a l k ı n ı n i r a d e s i n e s a y g ı

g ö s t e r i l e r e k ç ö z ü l ü r e s a s ç ö z ü c ü K ü r t h a l k ı d ı r .

K ü r t l e r e ne i s t i y o r s u n u z d i y e s o r a c a ğ ı z y o k a y r ı l m a k

i s t e r l e r s e i r a d e l e r i n e s a y g ı d u y a c a ğ ı z .

B i z r e f e r a n d u m y a p a c a ğ ı z K ü r t h a l k ı n a s o r a c a ğ ı z H a k k a r i ' d e n

b a ş l a y ı p A n t e p ' e k a d a r h e r k e s e s o r a c a ğ ı z . B u t o p r a k l a r d a a y r ı b i r dev le t

k u r m a k istiyor m u s u n u z ? E v e t mi h a y ı r m ı ?

S o s y a l i s t P a r t i b i r l e ş m e d e n y a n a

A y r ı l ı ğ a z o r l a y a n n e d i r ? Z u l ü m d ü r . T ü r k d e v l e t i n i n K ü r t h a l k ı ü z e r i n d e k i

z u l m ü d ü r . B u z u l m ü y ı k a c a ğ ı m ı z a g ö r e za ten z u l m ü y ı k m a k da K ü r t h a l k ı n ı n

i r a d e s i n i k a b u l e t m e k t i r , b i r l i ğ i s a v u n a c a ğ ı z .

S o s y a l i s t P a r t i , i k i h a l k ı n b i r f e d e r a s y o n d a b i r l i ğ i n i , o r t a k

i k t i d a r ı n ı s a v u n a c a k

S o s y a l i s t p a r t i T ü r k v e K ü r t h a l k ı a r a s ı n d a k i s o n k ö p r ü d ü r

K ü r t l e k a d e r b i r l i ğ i y a p m ı ş ; T ü r k d e v l e t i n e t a v ı r k o y m u ş v e b u

t a v r ı n ı s ü r d ü r e c e k o l a n S o s y a l i s t P a r t i ' d e n b a ş k a i k i n c i b i r p a r t i y o k t u r . "

2- 13 .10 .1991 A n k a r a - C e b e c i p a z a r y e r i n d e k i a ç ı k h a v a t o p l a n t ı s ı n d a k i

k o n u ş m a ;

1 9 0 0 l e r i n b a ş ı n d a b i r k u r t u l u ş s a v a ş ı v e r i l d i e m p e r y a l i s t l e r i n bu

ü l k e y e g i r d i ğ i ş a r t l a r d a ; T ü r k ü n K ü r d ü n b i r b i r i n e m u h t a ç o l d u ğ u , b i r b i r i n e

s a r ı l m a k z o r u n d a o l d u ğ u , b i r l e ş m e k v e omuz o m u z a v e r m e k z o r u n d a o l d u ğ u

k o ş u l l a r l a , A m a s y a p r o t o k o l u ' n a y a z ı l d ı " v a t a n T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n y a ş a d ı ğ ı

t o p r a k l a r d ı r " d i y e . E r z u r u m v e S i v a s K o n g r e l e r i b e y a n n a m e l e r i n d e , t ü z ü k l e r i n d e

K ü r t l e r ; i ç t i m a i , ı r k i , c o ğ r a f i h a k l a r ı k a b u l e d i l d i

s a v a ş t i t i , s i l a h l a r d u v a r l a r a a s ı l d ı , o n d a n s o n r a b i r r e s m i ideoloj i g e l d i .

m ü c a d e l e i ç i n , b u U r f a ' n ı n , D i y a r b a k ı r ' ı n , M a l a t y a ' n ı n a d a m ı n a s a n k i

i h t i y a ç a l m a m ı ş t ı

O r e s m i i d e o l o j i d e K ü r t l e r e y e r y o k t u . K ü r t y o k t u . A r t ı k y a l n ı z T ü r k

v a r d ı .

l u c a d e l e

ş e k l i n d e k i v e r i l m i ş t i r .

— 10 —

" d o ğ u d a ö z e l s a v a ş a s o n v e r e c e ğ i z ö z e l s a v a ş a T ü r k - K ü r t

k a r d e ş l i ğ i p r o g r a m ile i k i mil let i e ş i t d ü z e y e g e t i r e r e k v e s o n u n d a b i ç i m

o l a r a k b i r f e d e r a s y o n l a ç ö z e r e k son v e r e c e ğ i z F ı r a t ' ı n s ı n ı r o l m a s ı n d a n

r a h a t s ı z o l d u k l a r ı n ı s ö y l ü y o r l a r . F ı r a t ' ı k im s ı n ı r hal ine g e t i r d i , b u n l a r

e k o n o m i de s ı n ı r h a l i n e g e t i r d i , o r a d a b i r B a n g l a d e ş v a r o r a y ı

b i r ideo lo j ik s ı n ı r h a l i n e g e t i r d i l e r b a k g i d e b i l i y o r l a r mı o r a y a o r a y a

g i d e m e y e n b u r a d a da ka lamaz o r a y a g i d e m e y e n b u r a d a d u r a m a y a c a k t ı r

T ü r k v e K ü r t mi l l e t l e r in in bir f e d e r a s y o n d a e ş i t ö z g ü r g ö n ü l l ü b i r l i ğ i K ü r t

mi l let i k e n d i i s t i y o r s a k e n d i k a d e r i n e s a h i p o larak b u n a k a r a r v e r i y o r s a , b u n u k a b u l

e d i y o r s a e ş i t ö z g ü r g ö n ü l l ü b i r l i k S P . ç ö z ü m ü b u d u r . B u n a m e c b u r ik i h a l k , i k i

millet

3 - 16.10.1991 Ş ı r n a k il m e r k e z i n d e k i a ç ı k hava t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a ;

" S o s y a l i s t P a r t i d i y o r k i , a r k a d a ş K ü r t s o r u n u a s k e r l e mermiy le ç ö z ü l e m e z ,

K ü r t meseles i h ü r r i y e t l e , e ş i t l i k l e ç ö z ü l ü r , K ü r t v e T ü r k mi l le t ler i e ş i t ,

h a k k a s a h i p o l m a l ı d ı r . K ü r t ve T ü r k milleti b i r ha lk c u m h u r i y e t i k u r a c a k l a r

B i r i y a ş a y a c a k d i ğ e r i ez i l ecek b i r ş e y y o k b ö y l e

E z i l e n K ü r t h a l k ı n ı n y a n ı n d a olan Sosya l i s t P a r t i ' d i r K ü r t h a l k ı y ı l l a r d ı r

v e r d i ğ i m ü c a d e l e y i a y a ğ a k a l k a r a k g ö s t e r m e y e b a ş l a d ı K ü r t h a l k ı y e n i b i r

d e v r i m y a p a c a k . . . . e z i l e n K ü r t h a l k ı sosyal i s t p a r t i y e g e l i y o r

B u j i s e r i h d a n , buj i h a l k ı m ı z "

4- 17.10.1991 V a n il m e r k e z i n d e k i a ç ı k hava t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a ;

" T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i F ı r a t ' t a b o ğ u l d u K ü r t h a l k ı n ı b u d e v l e t o k a d a r

e z m i ş e z m i ş a d ı n ı b i le s i l m i ş a d ı n ı bile y a s a k l a m ı ş ama yasak lamakla o l m u y o r

K ü r t g e r ç e ğ i g e l i p k e n d i n i k a b u l e t t i r d i T ü r k ve K ü r t k a r d e ş o l a r a k

k a l a b i l s i n l e r k ö l e o l d u mu k a r d e ş l i k olmaz b i r i e fendi b i r i o n u n y a n a ş m a s ı o l d u

mu k a r d e ş l i k o lmaz , ik i s i e ş i t o lacak ik i s i a y n ı h a k k a sah ip o l a c a k . . . T ü r k l e K ü r t

b i r l e ş m e z s e k u r t u l a m a z o a r i t m e t i ğ i b i r y e r e y a z a c a k s ı n T ü r k i y e h a l k ı a r t ı

e z i l e n K ü r t e ş i t t i r d e m o k r a s i , ö z g ü r l ü k ve k u r t u l u ş

Bij i K ü r d i s t a n . . . "

5- 13.10.1991 g ü n ü t e l e v i z y o n d a y a p ı l a n k o n u ş m a ;

" B o t a n ' ı n K ü r t k ö y l ü s ü a y a ğ a k a l k m ı ş ve k e n d i s i n i n e f end i s i o lmaya

b a ş l a m ı ş t ı r ey d ü z e n , s e n K ü r d ü n a d ı n ı mı y a s a k l a d ı n ? Kürt h a l k ı a y a ğ a

k a l k ı y o r , g ü n d e m i n o r t a s ı n a o t u r u y o r , k i m l i ğ i n i eylemiyle k a b u l e t t i r i y o r , N e w r o z u n u

k u t l u y o r e z i l e n K ü r t A n a y a s a y a p ı y o r , k a n u n y a p ı y o r . "

6- 11 .10.1991 g ü n ü t e l e v i z y o n d a a ç ı k o t u r u m d a k i k o n u ş m a l a r :

Ş i m d i b u i ç g ü v e n l i ğ i n a d ı n ı k o y a l ı m . K ü r t m e s e l e s i d i r b u , i ç g ü v e n l i k

s o r u n u d i y e k o y d u n u z m u j a n d a r m a y l a ç ö z e r s i n i z . K ü r t mese les i d i y e

k o y d u n u z mu d e m o k r a s i v e ö z g ü r l ü k l e ç ö z e r s i n i z . Ş i m d i F ı r a t ' ı b u re j im s ı n ı r

h a l i n e g e t i r m i ş t i r . İ k t i s a d i s ı n ı r d ı r i k i n c i s i s i y a s i s ı n ı r y a p m ı ş l a r d ı r .

— 11 —

F ı r a t ' ı ü ç ü n c ü s ü ideo lo j ik s ı n ı r , T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i F ı r a t ' t a b o ğ u l d u ,

g e ç e m e z ö t e t a r a f a ç ü n k ü b u t o p r a k l a r d a m i l l i y e t ç i l i k o l m a z , ( s a y f a :

62)

B u b i r T ü r k s o r u n u d u r , a y n ı zamanda K ü r t s o r u n u k a r d e ş ç i ç ö z ü m

S o s y a l i s t P a r t i ' d e d i r . B u b e ş p a r t i d e m i l l i y e t ç i o l d u k l a r ı i ç i n b ö l ü c ü

d u r u m a g e l m i ş l e r d i r . " K a r d e ş ç e , ç ö z ü m , b i r f e d e r a s y o n ö n e r i y o r u z b i z . K ü r t

mil let ine k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı t a n ı n m a l ı d ı r , İ ş t e b i r l i ğ i n k o ş u l l a r ı o zaman

o l u r . ( S a y . 64) zorla b i r l i k o lmaz . G ö n ü l l e k a r d e ş l i k l e , b u K ü r t h a l k ı n ı n

i r a d e s i n i s a y a r a k , k a b u l e d e r e k b i r l i k o l u r . S i z i n ç ö z ü m l e r i n i z i f las e t m i ş t i r .

G ö r e c e ğ i z , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n ç ö z ü m ü g e l e c e k t i r . ( S a y . 65)"

G ö r ü ş l e r i n i i ç e r m e k t e d i r .

D e ğ e r l e n d i r m e :

Y u k a r ı d a ö z e t l e n e n , y a y ı n l a r d a n v e p a r t i g e n e l b a ş k a n ı n ı n

k o n u ş m a l a r ı n d a n a l ı n a n b ö l ü m l e r d e a y r ı "d i l i" v e " k ü l t ü r ü " o l a n v e ö z e l l i k l e

de " k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

ü l k e s i t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n "ezi len" b i r " K ü r t u l u s u n u n " y a r l ı ğ ı a ç ı k

ve s e ç i k b i r ş e k i l d e k a b u l e d i l m i ş ;

" T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i tek k ö p r ü n ü n S o s y a l i s t P a r t i o l d u ğ u

b e l i r t i l i p s o r u n u n ç ö z ü m ü n ü n n a s ı l o l a c a ğ ı a n l a t ı l m ı ş t ı r . "

S o r u n d a "esas ç ö z ü c ü K ü r t h a l k ı d ı r " ; " K ü r t mi l l e t i , k e n d i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r " , " b u ö z g ü r i r a d e n i n " s a p t a n m a s ı i ç i n d e " K ü r t

i l l e r i n d e r e f e r a n d u m y a p ı l m a l ı d ı r " K ü r t h a l k ı " i s t e r s e a y r ı b i r d e v l e t k u r a b i l i r "

a n c a k en i y i ç ö z ü m ü n " i k i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k

f edera l b i r C u m h u r i y e t " o l d u ğ u v u r g u l a n a r a k b u c u m h u r i y e t i n e s a s l a r ı

a ç ı k l a n m ı ş t ı r . B u n a g ö r e " f e d e r a l A n a y a s a , i k i mi l l e t in o r t a k a n a y a s a s ı d ı r " ,

" F e d e r e d e v l e t i n a y r ı c a k e n d i a n a y a s a l a r ı " ; " k e n d i b a y r a ğ ı ve m a r ş ı " v a r d ı r .

" F e d e r a l C u m h u r i y e t i n b a y r a ğ ı v e m a r ş ı T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n o r t a k

b a y r a k l a r ı v e m a r ş l a r ı d ı r . "

"Resmi d i l , T ü r k ç e v e K ü r t ç e d i r , h e r f e d e r e c u m h u r i y e t t e k e n d i d i l i

e s a s t ı r . "

" K ü r t m i l l e t i n i n d e m o k r a t i k k ü l t ü r ü " b a s k ı l a r ı n sona e r d i r i l m e s i s o n u c u

"serp i lme o l a n a k l a r ı n a k a v u ş a c a k t ı r . "

B ö y l e c e s o s y a l i s t P a r t i ' n i n g e r ç e k l e ş t i r e c e ğ i ç ö z ü m ü n de K ü r t h a l k ı n ı n

k e n d i k a d e r i n i t a y i n y o l u n d a b e l i r l e y e c e ğ i ö z g ü r i r a d e s i y l e A n a y a s a ' d a k i millet

b ü t ü n l ü ğ ü i l k e s i n d e n u z a k l a ş ı p , h a l k ı n ı n d i l i v e k ü l t ü r ü a y n ı T ü r k v e K ü r t

u l u s l a r ı n d a n o l u ş t u ğ u i l k e s i n e d a y a l ı , i k i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı

f edera l b i r c u m h u r i y e t a m a ç l a m a k t a d ı r .

B u ş e k i l d e i l e r i y e s ü r ü l e n g ö r ü ş v e b e n i m s e n e n i l k e l e r e g ö r e d a v a l ı

S o s y a l i s t P a r t i ;

— 12 — a) A n a y a s a m e t n i n e d a h i l o l d u ğ u 176 ncı m a d d e d e b e l i r t i l e n b a ş l a n g ı ç

k ı s m ı n d a " h i ç b i r d ü ş ü n c e v e m ü l a h a z a T ü r k milli m e n f a a t l e r i n i n , T ü r k v a r l ı ğ ı n ı n

d e v l e t i v e ü l k e s i y l e b ö l ü n m e z l i ğ i e s a s ı k a r ş ı s ı n d a k o r u n a m a z . "

b) A n a y a s a ' n ı n 3 . m a d d e s i n i n 1 inc i f ı k r a s ı n ı n " T ü r k i y e d e v l e t i ü l k e s i

v e mi l l e t i y l e b ö l ü n m e z b i r b ü t ü n d ü r . Di l i T ü r k ç e d i r . B a y r a ğ ı , ş e k l i k a n u n d a

b e l i r t i l e n b e y a z a y yıldızlı al b a y r a k t ı r . Mi l l i m a r ş ı " i s t i k l â l M a r ş ı ' d ı r . "

c ) A n a y a s a ' n ı n 4 . m a d d e s i " A n a y a s a ' n ı n b i r i n c i m a d d e s i n d e k i d e v l e t i n

ş e k l i n i n C u m h u r i y e t o l d u ğ u h a k k ı n d a k i h ü k ü m ile i k i n c i m a d d e s i n d e k i

C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i v e ü ç ü n c ü maddes i h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r i l e m e z ve

d e ğ i ş t i r i l m e s i t e k l i f e d i l e m e z . "

d) A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n ı n " a n a y a s a d a b e l i r t i l e n

h a k ve h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i d e v l e t i n ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü

b o z m a k v e y a d i l a y r ı m ı y a r a t m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z . "

e) A n a y a s a ' n ı n 66. m a d d e s i n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n ı n " T ü r k D e v l e t i n e

v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o l a n h e r k e s T ü r k ' t ü r . "

f) A n a y a s a ' n ı n 68. m a d d e s i n i n ü ç ü n c ü ve d ö r d ü n c ü f ı k r a s ı n ı n ;

" S i y a s i p a r t i l e r , ö n c e d e n i z i n a lmadan k u r u l u r l a r ve A n a y a s a ve k a n u n

h ü k ü m l e r i i ç i n d e f a a l i y e t l e r i n i s ü r d ü r ü r l e r . "

" S i y a s ı " p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı , d e v l e t i n ü l k e s i v e mi l le t iy le

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , i n s a n h a k l a r ı n a , millet e g e m e n l i ğ i n e , d e m o k r a t i k ve l â i k

C u m h u r i y e t i l k e l e r i n e a y k ı r ı o l a m a z . "

g) 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 4 ü n c ü k ı s m ı n d a y e r a l a n 78

m a d d e n i n (a) b e n d i n i n " s i y a s ı * p a r t i l e r T ü r k D e v l e t i n i n ü l k e s i ve mi l l e t iy le

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , d a i r h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r m e k d i l , ı r k

a y r ı m ı y a r a t m a k a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r . "

h) A y n ı K a n u n u n 8 t . m a d d e s i (a) ve (b) b e n d i n i n " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

ü l k e s i ü z e r i n d e m i l l î v e y a d i n i k ü l t ü r v e y a mezhep v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a

d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r e m e z l e r .

T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r

y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r , b u y o l d a faa l iye t t e

b u l u n a m a z l a r . "

B i ç i m i n d e k i b u y u r u c u k u r a l l a r ı n a da a y k ı r ı d a v r a n m ı ş b u l u n m a k t a d ı r .

S o n u ç :

Y u k a r ı d a g e r e k ç e l e r i v e y a s a l d a y a n a k l a r ı ile b i r l i k t e a ç ı k l a n d ı ğ ı ü z e r e ,

d a v a l ı S o s y a l i s t P a r t i ' n i n ;

T . C . A n a y a s a s ı ' n ı n b a ş l a n g ı ç k ı s m ı , 3, 4. 11, 66, 68 . m a d d e l e r i i le

S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 78 i n c i ve 8) i n c i m a d d e l e r i n e a y k ı r ı o l a r a k d e v l e t i n .

— 13 —

ü l k e s i ve mi l l e t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a y a n f a a l i y e t l e r d e

b u l u n d u ğ u ,

S o n u c u n a v a r ı l d ı ğ ı n d a n d a v a l ı s i y a s i p a r t i n i n 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r

K a n u n u ' n u n 101 i n c i m a d d e s i n i n a , b , c b e n t l e r i g e r e ğ i n c e k a p a t ı l m a s ı n ı ,

A r z ve ta l ep e d e r i m . "

II- D A V A L I P A R T İ N İ N Ö N S A V U N M A S I :

Sosya l i s t P a r t i ' n i n 29. 1.1992 g ü n l ü ö n s a v u n m a s ı a y n e n ş ö y l e d i r :

" U s u l Y ö n ü n d e n :

1. Dava, S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. Maddes ine U y u l m a k s ı z ı n A ç ı l m ı ş t ı r .

İ d d i a n a m e her ne k a d a r d a v a n ı n , p a r t i n i n " faa l i ye t l er ine" d a y a n d ı ğ ı n ı

be l i r tmekte ise d e , i d d i a l a r ı n e s a s ı " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " b a ş l ı k l ı b r o ş ü r l e

k a m u o y u n a a ç ı k l a n a n " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m P r o g r a m ı " n a y ö n e l m e k t e d i r . K ü r t

S o r u n u n u n a Ç ö z ü m P r o g r a m ı ise S o s y a l i s t Part i P r o g r a m ı ' n ı n 31. m a d d e s i n i n

s o m u t l a n m a s ı ve a ç ı l ı m ı n d a n i b a r e t t i r . "Demokrat ik F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i "

b a ş l ı k l ı 15 m a d d e d e n o l u ş a n " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " h e r h a n g i b i r metin d e ğ i l ,

K ü r t S o r u n u n u n ç ö z ü m ü n e i l i ş k i n S o s y a l i s t P a r t i ' n i n p r o g r a m ı d ı r .

S iyas i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n d e " C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n . . . . .

p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı n ı n . . . . A n a y a s a v e k a n u n h ü k ü m l e r i n e

u y g u n l u ğ u n u ö n c e l i k l e ve i v e d i l i k l e i n c e l e r . " d e n m e k t e d i r .

B u h ü k ü m , k a p s a m ı n ı sadece k u r u l u ş s ı r a s ı n d a v e r i l e n p r o g r a m ve t ü z ü k l e

s ı n ı r l a m ı y o r . K u r u l u ş t a n s o n r a k a b u l ve u y g u l a m a y a k o n a n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r

i ç i n de S P Y ' n ı n 9. m a d d e s i n d e b e l i r t i l e n yol ve y ö n t e m u y g u l a n a c a k t ı r .

S i y a s ı " Par t i l er Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n e g ö r e , Y a r g ı t a y B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n y a p m a s ı

g e r e k e n , s a p t a d ı ğ ı e k s i k l i k ve a y k ı r ı l ı k l a r ı n g ider i lmes in i i lg i l i p a r t i d e n istemek

ve i s t e ğ i n i n y e r i n e ge t i r i lmes i i ç i n o tuz g ü n l ü k s ü r e t a n ı m a k t ı r .

S P Y ' n ı n 9. maddes ine g ö r e Y a r g ı t a y B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n d e n e t i m i , sadece ş e k l i

h u s u s l a r ı d e ğ i l , " A n a y a s a v e k a n u n h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u " d a k a p s a m a k t a d ı r .

S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. maddes i p a r t i l e r l eh ine k o n m u ş b i r h ü k ü m d ü r .

B i r g ü v e n c e d i r . A ç ı k l a m a ya da d ü z e l t m e o l a n a ğ ı v e r m e k s u r e t i y l e b i r p a r t i y i

kapatma d a v a s ı y l a y ü z y ü z e g e l m e k t e n k o r u m a k i s t e n m i ş t i r .

İ ş b u n e d e n l e , S o s y a l i s t P a r t i ' d e n , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. maddes i

g e r e ğ i n c e d ü z e l t m e y a da a ç ı k t a m a i s t eminde b u l u n m a k s ı z ı n , d o ğ r u d a n d a v a a ç ı l m a s ı

y o l u n a g i d i l m i ş o l m a s ı h u k u k a ve u s u l e u y g u n d e ğ i l d i r .

2. B u D a v a d a Y a r g ı l a m a D u r u ş m a l ı O l a r a k Y a p ı l m a l ı d ı r

Ta l eb imiz in d a y a n a ğ ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 98. maddes i ile C e z a

Muhakemeler i U s u l ü K a n u n u ' n u n ( C M U K ) 387. m a d d e l e r i d i r .

2820 s a y ı l ı S P Y ' n ı n 98. m a d d e s i n d e :

" S i y a s ı " P a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı .... A n a y a s a M a h k e m e s i ' n c e , C e z a

M u h a k e m e l e r i U s u l ü K a n u n u ' n u n h ü k ü m l e r i u y g u l a n m a k s u r e t i y l e , d o s y a ü z e r i n d e

inceleme y a p ı l a r a k k a r a r a b a ğ l a n ı r . A n a y a s a Mahkemes i g e r e k l i g ö r d ü ğ ü h a l l e r d e

— 14 —

s ö z l ü a ç ı k l a m a l a r ı n ı d i n l e m e k i ç i n i l g i l i l e r i ve k o n u h a k k ı n d a b i l g i s i o l a n l a r ı

ç a ğ ı r ı r . " d e n i l m e k t e d i r .

B u n a göre siyasi p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı i s t emiy le a ç ı l a n d a v a l a r d a :

a) K u r a l o l a r a k d o s y a ü z e r i n d e ince l eme ler y a p ı l a c a k t ı r .

b) C M U K h ü k ü m l e r i u y g u l a n a c a k t ı r .

c) Gerek l i g ö r ü l d ü ğ ü ha l l e rde i l g i l i l e r ve b i l g i s i o l a n l a r d i n l e n e c e k t i r .

Ö n c e l i k l e b e l i r t e l i m : "Dosya ü z e r i n d e inceleme y a p ı l a r a k karara b a ğ l a n ı r "

h ü k m ü , s i y a s i p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı i s t emiy le a ç ı l a n d a v a l a r d a " d u r u ş m a

y a p ı l a m a y a c a ğ ı " a n l a m ı n a ge lmez . B u h ü k ü m , gene l b i r k u r a l ı n b e l i r t i l m e s i n d e n

i b a r e t t i r .

B u g e n e l k u r a l " C M U K h ü k ü m l e r i u y g u l a n m a k s u r e t i y l e " ele a l ı n a c a k t ı r .

B u , 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 98. m a d d e s i n i n amir h ü k m ü d ü r .

Y a s a d a ö n g ö r ü l e n "dosya ü z e r i n d e inceleme y a p ı l a r a k k a r a r a b a ğ l a n m a s ı "

b i r ö z e l y a r g ı l a m a u s u l ü d ü r . B u u s u l d a v a m ı z d a u y g u l a n a c a ğ ı a ç ı k o l a r a k

b e l i r t i l e n C M U K ' n u n Y e d i n c i K i t a b ı ' n d a " H u s u s i M u h a k e m e U s u l l e r i " b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a

d ü z e n l e n m i ş t i r . Y e d i n c i K i t a b ı n B i r i n c i F a s l ı n d a y e r a lan " C e z a k a r a r n a m e l e r i n e

t e k a b ü l e t m e k t e d i r .

B u n a g ö r e h e r ne k a d a r 386. maddede b a z ı s u ç l a r d a " d u r u ş m a

y a p ı l m a k s ı z ı n b i r ceza k a r a r n a m e s i ile k a r a r v e r i l e c e ğ i " bir p r e n s i p o l a r a k

ö n g ö r ü l m ü ş ise d e , hemen s o n r a 387. m a d d e d e " d u r u ş m a y a p ı l m a m a s ı n ı n m a h z u r l u

g ö r ü l m e s i " h a l i n d e d u r u ş m a y a p ı l a b i l e c e ğ i b i l d i r i l m i ş t j r .

B u n e d e n l e ; 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 98. maddes i h ü k m ü n e g ö r e C M U K ' n u

u y g u l a m a k d u r u m u n d a b u l u n a n A n a y a s a M a h k e m e s i , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı

i s t emiy le a ç ı l a n d a v a y ı d u r u ş m a l ı o larak g ö r e b i l i r .

Hatta k a n ı m ı z c a , k o n u n u n ö n e m i d i k k a t e a l ı n d ı ğ ı n d a " d u r u ş m a y a p ı l m a m a s ı

m a h z u r l u g ö r ü l e c e ğ i n d e n " C M U K ' n u n 387. maddes i u y a r ı n c a d u r u ş m a y a p ı l m a l ı d ı r .

" K a b a h a t " n e v i n d e n o lan s u ç l a r i ç i n d a h i y a s a n ı n d u r u ş m a

y a p ı l m a m a s ı n ı n m a h z u r l u o l a b i l e c e ğ i n i d ü ş ü n m ü ş b u l u n m a s ı d i k k a t ç e k i c i d i r . O y s a

ö n ü n ü z d e k i d a v a d a b i r k i ş i n i n ö t e s i n d e t o p l u m u n b i r k e s i m i n i n s i y a s a l

ö r g ü t l e n m e s i n i n , b i r s i y a s a l p a r t i n i n i d a m ı n a k a r a r v e r i l e b i l e c e k t i r . B ö y l e bir da-

v a y a d u r u ş m a s ı z k a r a r v e r i l m e s i son d e r e c e " m a h z u r l u " d u r . Ü s t e l i k ceza k a r a r n a m e l e r i n e i t i raz m ü m k ü n o l d u ğ u ha lde bu d a v a s o n u n d a v e r i l e c e k karar k e s i n d i r .

K a l d ı k i , s a v u n m a a ç ı s ı n d a n salt y a z ı ş m a y a d a y a n a n d u r u ş m a s ı z bir

ince leme s a v u n m a h a k k ı n ı n g e r e ğ i n c e k u l l a n ı l a m a m a s ı s o n u c u n u d o ğ u r a c a k t ı r ,

Ö t e y a n d a n , k o n u n u n d u r u ş m a l ı o l a r a k ele a l ı n m a s ı , u y g u l a m a y a da

t e r s d ü ş m e y e c e k t i r . D a h a ö n c e y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n 648 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 108.

m a d d e s i n d e y e r a l a n s i y a s i p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n " d a v a , A n a y a s a

M a h k e m e s i ' d e d u r u ş m a l ı o l a r a k g ö r ü l ü r " h ü k m ü , A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n 6 .5 .1991

g ü n ve E . 1971/27, K . 1971/50 s a y ı l ı k a r a r ı y l a ip ta l e d i l d i k t e n s o n r a dahi ortaya ç ı k a n d ü z e n l e m e " d u r u ş m a y a p ı l a m a y a c a ğ ı " ş e k l i n d e y o r u m l a n m a m ı ş : 641) sayılı

Y a s a y ü r ü r l ü k t e k a l d ı ğ ı , s ü r e c e g ö r ü l e n t ü m s i y a s i p a r t i kapatma d a v a l a r ı ,

d u r u ş m a l ı o larak y ü r ü t ü l m ü ş t ü r . B u n e d e n l e k o n u n u n d u r u ş m a l ı o l a r a k ele

a l ı n m a s ı , bu u y g u l a m a l a r l a d a b i r p a r a l e l l i k s a ğ l a y a c a k t ı r .

A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e , s ö z l ü a ç ı k l a m a ver i lmes i y a d a p a r t i g ö r e v l i l e r i n i n

ç a ğ r ı l ı p d in len i lmes i g i b i b i r u y g u l a m a ile y e t i n i l m e y e r e k , 2820 s a y ı l ı S P Y ' n ı n

98. maddesi de la l e t iy l e C M U K ' n u n 387. maddes i u y g u l a n ı p , d a v a m ı z ı n d u r u ş m a l ı

o l a r a k g ö r ü l m e s i n i ta lep e d i y o r u z .

II- İ d d i a M a k a m ı n ı n Y ö n t e m i Y a n l ı ş t ı r

1. Dava K o n u s u B e l g e l e r i B ü t ü n l ü k İ ç i n d e Ele A l m a m ı ş t ı r

Y a r g ı t a y B a ş s a v c ı l ı ğ ı , i d d i a n a m e s i n i h a z ı r l a r k e n , d a v a y a k o n u met in

v e k o n u ş m a l a r ı b i r b ü t ü n l ü k i ç i n d e ele a l ı p d e ğ e r l e n d i r m e m i ş t i r . Kimi

p a r a g r a f l a r d a n k e l i m e l e r , k i m i s i n d e n ise c ü m l e l e r a l a r a k b u n l a r ı b i r l e ş t i r m e k

s u r e t i y l e y o r u m l a m ı ş ve k a p a t m a i s teminde b u l u n m u ş t u r .

2. İ d d i a n a m e n i n D a y a n d ı ğ ı T a p e M e t i n l e r E h l i y e t s i z K i ş i l e r c e D i k k a t s i z

Ç ö z ü l m ü ş t ü r

Genel B a ş k a n D o ğ u P e r i n ç e k ' i n k o n u ş m a l a r ı n a i l i ş k i n kase t ç ö z ü m l e r i

g e r ç e ğ e s a d ı k k a l ı n a r a k d e ğ i l , y e r y e r s ö y l e n e n i n a k s i an lama g e l e b i l e c e k ş e k i l d e

t a p e e d i l m i ş t i r . Ö r n e ğ i n , 17 .10 .1991'de V a n İl M e r k e z i ' n d e k i A ç ı k H a v a

T o p l a n t ı s ı n d a y a p ı l a n k o n u ş m a y a i l i ş k i n tape metn in e n s o n u n a (B i j i K ü r d i s t a n )

s ö z c ü ğ ü e k l e n m i ş t i r . B u i d d i a n a m e n i n 9. s a y f a s ı n a , G e n e l B a ş k a n D o ğ u P e r i n ç e k ' i n

s ö z ü o l a r a k e k l e n m i ş t i r . G e n e l B a ş k a n k o n u ş m a s ı n d a b ö y l e b i r ş e y s ö y l e m e m i ş t i r .

Ö t e y a n d a n t o p l u l u k i ç i n d e n g e l e n s l o g a n da " B i j i K ü r d i s t a n " d e ğ i l , " B i j i

S e r h ı l d a n " ş e k l i n d e d i r . K a s e t l e r d i n l e n d i ğ i t a k d i r d e b u a ç ı k ç a g ö r ü l e b i l i r . K e z a ,

16.10.1991 g ü n l ü saat 15 00'de Ş ı r n a k i l M e r k e z i ' n d e y a p ı l a n k o n u ş m a n ı n

ç ö z ü m ü n ü n 1. s a y f a s ı n d a , d i ğ e r p a r t i l e r k a s t e d i l e r e k "siz F ı r a t N e h r i ' n i s ı n ı r

h a l i n e g e t i r d i n i z " c ü m l e s i n d e k i s ı n ı r "S i lah" o l a r a k d e ğ i ş t i r i l e r e k y a z ı l m ı ş v e

b ö y l e c e b u c ü m l e d o s y a d a k i kase t ç ö z ü m ü n d e "siz F ı r a t N e h r i ' n i s i l a h h a l i n e

g e t i r d i n i z " ş e k l i n d e y e r a l m ı ş t ı r . Y i n e a y n ı tape metn in 1. s a y f a s ı n d a k i " s a n s ü r l ü

k a r a r n a m e ç ı k a r d ı n ı z " , " s a n s ü r s ü z k a r a r n a m e ç ı k a r d ı n ı z " ş e k l i n d e y a z ı l m ı ş t ı r .

T a p e met inler b e n z e r h a t a l a r l a d o l u d u r . Ö r n e k l e r i ç o ğ a l t m a y a g e r e k g ö r m ü y o r u z .

K o n u y a d i k k a t i n i z i ç e k i y o r u z .

3. i d d i a M a k a m ı H e r " K ü r t " S ö z ü n ü n G e ç t i ğ i C ü m l e y i S u ç l a m a K o n u s u

Y a p m ı ş t ı r

İ d d i a n a m e , D e v l e t G ü v e n l i k M a h k e m e l e r i ' n i n v e S ı k ı y ö n e t i m

A s k e r i M a h k e m e l e r i n i n o l a ğ a n ü s t ü y a r g ı l a m a m a n t ı ğ ı i le h a z ı r l a n m ı ş t ı r .

İ d d i a n a m e d e a n l a m ı n a b a k ı l m a k s ı z ı n i ç i n d e h e r " K ü r t " s ö z ü g e ç e n c ü m l e s u ç l a m a

k o n u s u y a p ı l m ı ş ve i d d i a n a m e y e a l ı n m ı ş t ı r . Ö r n e ğ i n ;

- " Y a ş a s ı n T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n k a r d e ş l i ğ i . . . "

- " K ü r t s o r u n u n a k a r d e ş ç e b i r ç ö z ü m b u l m a k ş a r t t ı r . " ( İ d d i a n e m e , S . 4 )

- " K ü r t h a l k ı y l a k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e , g ö n ü l - g ö n ü l e , b a r ı ş ve h u z u r i ç i n d e

y a ş a m a k T ü r k i y e h a l k ı n ı n . . . i h t i y a c ı d ı r . " ( İ d d i a n a m e , S . 5)

- " S o s y a l i s t P a r t i K ü r t - T ü r k k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r . " ( İ d d i a n e m e , S.5)

- " T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı ik i c a n d ı r . " ( İ d d i a n a m e , S . 5)

- " S o s y a l i s t P a r t i T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a tek k ö p r ü d ü r . "

( İ d d i a n a m e , S . 8)

- " T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i p r o g r a m ı . . . " ( İ d d i a n a m e , S.8)

- " T ü r k l e K ü r t b i r l e ş m e z s e k u r t u l a m a z . " ( İ d d i a n e m e , S .9 )

- " T ü r k ve K ü r t mi l l e t l e r in in . . . ö z g ü r , g ö n ü l l ü b i r l i ğ i . . . " ( İ d d i a n a m e ,

S.8)

• " K a r d e ş ç e ç ö z ü m Sosya l i s t P a r t i ' d e d i r . " ( İ d d i a n a m e , S . 10)

B u c ü m l e l e r d a h i , " ü l k e ve mil let in b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı

a m a ç l a m a k s u r e t i y l e faa l iye t te bulunmak" s u ç l a m a s ı n a k a n ı t o larak g e t i r i l e b i l m i ş t i r .

İ d d i a n a m e d e n y u k a r ı y a a l d ı ğ ı m ı z c ü m l e l e r d a v a n ı n h a k l ı l ı ğ ı n ı n d e ğ i l h a k s ı z l ı ğ ı n ı n

d e l i l l e r i d i r . İ d d i a n a m e n i n meseleye b a ğ n a z b i r T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i b a k ı ş a ç ı s ı y l a

y a k l a ş t ı ğ ı n ı g ö s t e r m e k t e d i r . İ d d i a n a m e d e k i b u m a n t ı k b i r l i ğ e d e ğ i l , b ö l ü n m e y e

h izmet e d e r .

1. D a v a ile İ l g i s i z B i l d i r i , A f i ş , Y a y ı n ve S o n u ç l a r ı A r a ş t ı r ı l m a m ı ş

S o r u ş t u r m a E v r a k l a r ı n ı n D o s y a y a K o n m a s ı n ı n Yasa l H i ç b i r N e d e n i

Y o k t u r .

D a v a k o n u s u y l a i l g i l i b u l u n m a y a n b i l d i r i , a f i ş ve d i ğ e r y a y ı n l a r ile

ç e ş i t l i z a m a n l a r d a p a r t i l i l e r h a k k ı n d a a ç ı l m ı ş s o r u ş t u r m a e v r a k l a r ı n ı n ö r n e k l e r i

de d a v a d o s y a s ı n a e k l e n m i ş t i r . B u n u n ne a n l a m ı v a r d ı r ? B u n u n l a , S o s y a l i s t

P a r t i ' n i n y a s a l a r ı ih la l e d e n b ir p a r t i o l d u ğ u h a v a s ı y a r a t ı l m a k i s t e n m i ş t i r .

D o s y a y a k o n a n b e l g e l e r sadece h a z ı r l ı k a ş a m a s ı n d a k i e v r a k l a r d ı r . B u

s o r u ş t u r m a l a r ı n s o n u ç l a r ı ne o l m u ş t u r ? D a v a a ç ı l m ı ş m ı d ı r ? A ç ı l m ı ş s a beraat mi ,

y o k s a m a h k u m i y e t l e mi s o n u ç l a n m ı ş t ı r ? B u k o n u d a h i ç b i r a r a ş t ı r m a y o k . B u tu tum

d o s y a n ı n hacmin i k a b a r t m a k t a n ve d a v a n ı n k a v r a n m a s ı n ı z o r l a ş t ı r m a k t a n b a ş k a

b i r s o n u ç v e r m e m e k t e d i r . D o s y a y a k o n m a s ı n ı n , p s i k o l o j i k b i r e t k i y a r a t m a

ç a b a s ı n d a n b a ş k a c a b i r a n l a m ı y o k t u r .

B u s o r u ş t u r m a l a r ı n t a m a m ı ya t a k i p s i z l i k y a da b e r a a t k a r a r l a r ı ile

s o n u ç l a n m ı ş t ı r . B u s o r u ş t u r m a l a r ı n s o n u ç l a r ı n ı n a r a ş t ı r ı l m a s ı n ı v e d o s y a y a

k o n m a s ı n ı i s t i y o r u z .

5. H a n g i O r g a n K a r a r l a r ı n ı n Kapatma D a v a s ı n a K o n u O l a b i l e c e ğ i K a n u n l a

D ü z e n l e n m i ş t i r . B u O r g a n l a r c a K a r a r A l t ı n a A l ı n m a m ı ş Y a y ı n l a r

Kapatma D a v a s ı n a Dayanak Y a p ı l a m a z

İ d d i a n a m e d e p a r t i y a y ı n l a r ı n d a n ;

- S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 : Kawa A t e ş i Y a k t ı ,

- S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 : K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n ,

- K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 ,

- B i l d i r i l e r ve d u v a r a f i ş l e r i n i ;

— 17 —

d a v a y a de l i l o larak g ö s t e r m i ş ve b u n l a r d a n a l ı n t ı l a r y a p m ı ş t ı r .

İ d d i a M a k a m ı , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 1 0 1 . m a d d e s i h ü k ü m l e r i n i

d i k k a t e a l m a d a n , p a r t i a d ı n a y a p ı l a n her y a y ı n ı n kapatma d a v a s ı n a de l i l o l a c a ğ ı

i n a n c ı y l a h a r e k e t e t m i ş t i r . Kapatma istemi S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 1 0 1 .

m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) , (c) b e n d l e r i g e r e ğ i n c e ta lep e d i l m i ş t i r . B u madde

h ü k ü m l e r i n d e , h a n g i " p a r t i m e v z u a t ı n ı n " ve h a n g i o r g a n ve k i ş i l e r i n s ö z ,

a ç ı k l a m a ve k a r a r l a r ı n ı n p a r t i kapatma d a v a s ı n d a de l i l o l a r a k g ö s t e r i l e b i l e c e ğ i

t ek tek s a y ı l m ı ş t ı r . B u a ç ı d a n y u k a r d a b e l i r t i l e n y a y ı n l a r ı n d u r u m u ş u d u r : Y a y ı n l a r

p a r t i n i n t ü z ü ğ ü , p r o g r a m ı d e ğ i l d i r l e r . P a r t i f a a l i y e t l e r i n i d ü z e n l e y e n m e v z u a t d a

d e ğ i l d i r l e r . B u d u r u m d a , b u y a y ı n l a r ı n S P Y ' n ı n 1 0 1 . m a d d e s i n i n (a) f ı k r a s ı

k a p s a m ı n d a d e ğ e r l e n d i r i l m e s i m ü m k ü n d e ğ i l d i r .

Ş u ha lde y a y ı n l a r ı 1 0 1 . m a d d e n i n (b) f ı k r a s ı y ö n ü n d e n ince lememiz

g e r e k e c e k t i r .

" S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 : Kawa A t e ş i Y a k t ı " ve " S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 :

K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n " b r o ş ü r l e r i Sosya l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u

P e r i n ç e k ' i n P a r t i G e n e l B a ş k a n ı o l m a d a n , hatta p a r t i ü y e s i d a h i d e ğ i l k e n y a p t ı ğ ı

k o n u ş m a l a r d ı r . Y a r g ı l a m a y a k o n u o l m u ş l a r ve D i y a r b a k ı r D G M ' d e a ç ı l a n d a v a d a

b e r a a t e t m i ş l e r d i r . B r o ş ü r l e r i n g i r i ş k ı s m ı n d a bu k o n u d a a ç ı k l a m a m e v c u t t u r .

B u n l a r G e n e l B a ş k a n s ı f a t ı y l a y a p ı l m ı ş k o n u ş m a l a r d e ğ i l d i r . " 2 0 0 0 e D o ğ r u

D e r g i s i ' n i n G e n e l Y a y ı n Y ö n e t m e n i i k e n b u s ı f a t l a D e r g i ' n i n d ü z e n l e d i ğ i

t o p l a n t ı l a r d a y a p t ı ğ ı k o n u ş m a l a r d ı r . B u n l a r , M e r k e z K a r a r O r g a n ı k a r a r l a r ı n a

d a y a n ı l a r a k da y a y ı n l a n m a m ı ş l a r d ı r . M e r k e z K a r a r O r g a n ı faa l iye t i de d e ğ i l d i r .

A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e , S o s y a l i s t P a r t i ' y i b a ğ l a m a z . P a r t i y a y ı n l a r ı a r a s ı n d a

y a y ı n l a n m ı ş o l m a s ı s o n u c u d e ğ i ş t i r m e z . S o n u ç i t i b a r i y l e S P Y ' n ı n 1 0 1 . m a d d e s i

k a p s a m ı n d a kapatma d a v a s ı n d a de l i l o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m e z . B u m e t i n l e r i n v e

b u n l a r d a n i d d i a n e m e y e a l ı n a n a l ı n t ı l a r ı n d i k k a t e a l ı n m a m a s ı g e r e k i r . H a t t a

m ü m k ü n s e d o s y a d a n ç ı k a r ı l m a l a r ı i c a b e d e r .

De l i l o l a r a k d o s y a y a s u n u l m u ş b i l d i r i ve a f i ş l e r a c ı s ı n d a n da a y n ı

ince lemeyi y a p m a k , h a n g i o r g a n ve k i ş i l e r i n k a r a r ı n a d a y a n ı l a r a k

y a y ı m l a n d ı k l a r ı n a b a k m a k g e r e k e c e k t i r . B u o r g a n ve k i ş i l e r i n ise S P Y ' n ı n 1 0 1 .

m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) , (c) f ı k r a l a r ı n d a s a y ı l a n l a r o l u p o l m a d ı ğ ı i n c e l e n m e l i d i r .

D o s y a d a b i r k ı s ı m il ö r g ü t l e r i n i n b i l d i r i l e r i ve a f i ş l e r i d a h i m e v c u t t u r . Ş ü p h e s i z

b u n l a r S P Y ' n ı n 101. m a d d e s i n d e s a y ı l a n p a r t i b ü t ü n l ü ğ ü n ü b a ğ l a y ı c ı o r g a n l a r

o l m a d ı k l a r ı i ç i n d o ğ r u d a n kapatma d a v a s ı n ı n k o n u s u ve de l i l i o l a r a k k a b u l

e d i l e m e z l e r .

" K ü r t S o r u n u n a Ç o z ü m - 4 " b r o ş ü r ü ise S o s y a l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u P e r i n ç e k ' i n i m z a s ı y l a y a y ı n l a n m ı ş t ı r . B u b a k ı m d a n S P Y ' n ı n 1 0 1 . m a d d e s i n i n

(b) f ı k r a s ı y ö n ü n d e n i n c e l e n e b i l e c e k t i r .

III- H u k u k s a l D u r u m v e D a v a

B u d a v a n ı n h a n g i h u k u k s a l or tamda g ö r ü l d ü ğ ü n ü a n l a y a b i l m e k

b a k ı m ı n d a n A n a y a s a ' n ı n , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n , u l u s l a r a r a s ı h u k u k u n ,

top lumsa l m e ş r u i y e t i i fade e d e n fiili h u k u k u n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i g e r e k m e k t e d i r :

— 18 —

i k t i d a r ı i l e , m u h a l e f e t i i l e , h u k u k ç u s u ile s o k a k t a k i s ı r a d a n y u r t t a ş ı ile h e r k e s

m e v c u t A n a y a s a ' n ı n d e m o k r a t i k o l m a d ı ğ ı n ı , d e ğ i ş t i r i l m e s i g e r e k t i ğ i n i g ö r m e k t e

v e i s t e m e k t e d i r . B ü t ü n p a r t i l e r , s e ç i m b i l d i r g e l e r i n d e A n a y a s a ' y ı

d e ğ i ş t i r e c e k l e r i n i v e y e n i A n a y a s a y a p a c a k l a r ı n ı b e l i r t m i ş l e r d i r .

- T B M M B a ş k a n ı H ü s a m e t t i n C i n d o r u k , A n a y a s a ' n ı n d a r a n l a y ı ş ı n a

b a k ı l m a m a s ı , T ü r k i y e ' n i n imza k o y d u ğ u İ n s a n H a k l a r ı B i l d i r g e s i g i b i u l u s l a r a r a s ı

s ö z l e ş m e l e r i n esas a l ı n m a s ı g e r e k t i ğ i n i b e l i r t m i ş t i r . " E v r e n s e l h u k u k u n A n a y a s a ' y a

ü s t ü n l ü ğ ü " n e v e A n a y a s a ' n ı n e v r e n s e l h u k u k a a y k ı r ı l ı ğ ' n a d i k k a t ç e k m i ş t i r .

( B u g ü n G a z e t e s i , 4 . 1 2 . 1 9 9 1 , Teoman E r e l , T e l e f a k s )

- A n a y a s a M a h k e m e s i B a ş k a n ı Y e k t a G ü n g ö r Ö z d e n ' d e O O T Ü ' d e v e r d i ğ i

k o n f e r a n s t a , " B u A n a y a s a h u k u k a a y k ı r ı , H u k u k a a y k ı r ı y a s a da b u A n a y a s a ' y a

u y g u n o l u y o r . " d i y e r e k A n a y a s a ' n ı n e v r e n s e l h u k u k i lke l er ine a y k ı r ı l ı ğ ı n ı

v u r g u l a m ı ş t ı r . ( B u g ü n G a z e t e s i , 1.12.1991)

B a ş b a k a n S ü l e y m a n D e m i r e l , "Par i s Ş a r t ı ' n a u y g u n y e n i b i r

a n a y a s a n ı n y a p ı l m a s ı " g e r e k t i ğ i n e b e l i r t m e k t e d i r . ( C u m h u r i y e t G a z e t e s i ,

9 .12.1991)

- H ü k ü m e t i n K o a l i s y o n P r o t o k o l ü ' n d e :

" Ü l k e m i z i n , g ü n ü m ü z s i y a s a l , sosya l ve e k o n o m i k k o ş u l l a r ı n ı d i k k a t e

a l a n , s i v i l t o p l u m u n g e l i ş m e s i n i a m a ç l a y a n , k a t ı l ı m c ı v e tam d e m o k r a t i k b i r

A n a y a s a i h t i y a c ı o l d u ğ u k e s i n d i r . Z i r a , T ü r k t o p l u m u , k e n d i s i n e k a b u l e t t i r i l m i ş

ve b u n e d e n l e d e 9 y ı l g ibi k ı s a b i r s ü r e i ç i n d e y a ş l a n m ı ş ve ü l k e

g e r e k s i n i m l e r i n i n tamamen g e r i s i n d e k a l m ı ş b i r A n a y a s a ile y ö n e t i l m e y e devam

e d i l e m e z . " d e n m e k t e d i r .

- 25 K a s ı m 1991 tar ih l i H ü k ü m e t P r o g r a m ı ' n d a ü l k e m i z i n " ç a ğ d a ş ve

tam d e m o k r a t i k b i r s i v i l toplum a n a y a s a s ı i h t i y a c ı i ç i n d e " o l d u ğ u b e l i r t i l e r e k ,

" H ü k ü m e t i m i z '12 E y l ü l h u k u k u k a l ı n t ı l a r ı ' o l a r a k n i t e l e n d i r i l e b i l e c e k , yasa l

d ü z e n l e m e l e r i u y g u l a m a l a r ı ve k ı s ı t l a m a l a r ı s ü r a t l e y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r a r a k tam

d e m o k r a t i k b i r s i y a s i o r t a m ı y a r a t m a k g e r e k l i l i ğ i n e k e s i n l i k l e i n a n m a k t a d ı r . "

d e n i l i y o r .

S o s y a l i s t P a r t i , u l u s l a r a r a s ı b i l d i r g e l e r e , s ö z l e ş m e l e r e t e r s , topluma

z o r l a " k a b u l e t t i r i l m i ş " ; "9 y ı l i ç i n d e e s k i m i ş " , " ü l k e g e r e k s i n i m l e r i n i n tamamen

g e r i s i n d e k a l m ı ş " ; " h u k u k a a y k ı r ı " o lan bu A n a y a s a ' y ı i h l â l e tmekle

s u ç l a n m a k t a d ı r .

A n a y a s a M a h k e m e s i son y ı l l a r d a k i b a z ı k a r a r l a r ı n d a , 1982 A n a y a s a s ı ' n ı n

d a r a n l a y ı ş ı y e r i n e e v r e n s e l h u k u k k u r a l l a r ı n a a ğ ı r l ı k v e r m i ş ve i ç t i h a t k a p ı s ı n ı

a r a l a m ı ş t ı r . B u d a v a d a da y a p ı l m a s ı g e r e k e n , b u u y g u l a m a n ı n s ü r d ü r ü l m e s i ,

1. 12 Eylül A n a y a s a s ı , E v r e n s e l H u k u k İ l k e l e r i n e ve T o p l u m s a l

G e r ç e k l i ğ i m i z e A y k ı r ı d ı r . SP, B ö y l e b i r A n a y a s a ' y a A y k ı r ı D a v r a n m a k l a i tham

e d i l m e k t e d i r .

1921 v e 24 A n a y a s a l a r ı , b i r k u r t u l u ş s a v a ş ı n ı n ve D e v r i m i n ü r ü n l e r i

idiler. 1982 A n a y a s a s ı i s e , b i r a s k e r i d a r b e s o n u c u t o p l u m a d a y a t ı l m ı ş t ı r . B u g ü n ,

— 19 —

" e v r e n s e l h u k u k u n A n a y a s a ' y a ü s t ü n l ü ğ ü " i l k e s i n i n u y g u l a n m a s ı d ı r . E n a z ı n d a n

m e v c u t A n a y a s a e v r e n s e l h u k u k i l k e l e r i ı ş ı ğ ı n d a y o r u m l a n m a l ı d ı r .

2. S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı A n a y a s a ' y a A y k ı r ı d ı r . S P Y B u g ü n k ü Ş e k l i y l e

A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15. M a d d e s i n i n Himayes i A l t ı n d a D e ğ i l d i r , i p t a l i

G e r e k i r

S i y a s i p a r t i l e r i n u y a c a k l a r ı e s a s l a r ve k a p a t ı l m a s ı n e d e n l e r i A n a y a s a ' n ı n

69 . m a d d e s i n d e s a y ı l m ı ş t ı r . B u n a g ö r e : " S i y a s i P a r t i l e r , t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı

d ı ş ı n d a f a a l i y e t t e b u l u n a m a z l a r ; A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n d e k i s ı n ı r l a m a l a r d ı ş ı n a

ç ı k a m a z l a r , ç ı k a n l a r temelli k a p a t ı l ı r . "

A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n d e i se : " A n a y a s a ' d a y e r a l a n hak ve

h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i ,

- D e v l e t i n ü l k e s i ve mi l l e t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a k ,

- T ü r k D e v l e t i n i n v e C u m h u r i y e t i n i n v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k ,

- Temel hak ve h ü r r i y e t l e r i y o k e tmek,

- D e v l e t i n b i r k i ş i v e y a z ü m r e t a r a f ı n d a n y ö n e t i l m e s i n i v e y a s o s y a l

b i r s ı n ı f ı n d i ğ e r s o s y a l s ı n ı f l a r ü z e r i n d e e g e m e n l i ğ i n i s a ğ l a m a k v e y a ,

- D i l , ı r k , d i n ve m e z h e p a y r ı m ı y a r a t m a k ,

V e y a s a i r h e r h a n g i b i r y o l d a n b u k a v r a m ve g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r

d e v l e t d ü z e n i n i k u r m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z " d e n m e k t e d i r .

A n a y a s a kapatma n e d e n l e r i n i ş u ş e k i l d e s ı r a l a m a k t a d ı r : Kapatma

n e d e n l e r i n i n A n a y a s a ' d a t a d a d i o l a r a k g ö s t e r i l m e s i n i n b i r i c i k a m a c ı , y a s a l a r l a

y e n i y a s a k l a m a l a r ı n g e t i r i l m e s i n i ö n l e m e k , ö z g ü r l ü k l e r i k o r u m a k v e b ö y l e c e

p a r t i l e r e A n a y a s a l b i r g ü v e n c e s a ğ l a m a k t ı r .

İ d d i a n a m e d e , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. v e 81.

m a d d e l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı i l er i s ü r ü l m e k t e d i r . O y s a b u m a d d e l e r A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı d ı r . A n a y a s a ' y ı a ş a n s ı n ı r l a m a l a r g e t i r m e k t e d i r . B u ş e k l i y l e s i y a s i p a r t i l e r e

s a ğ l a n a n A n a y a s a l g ü v e n c e y i o r t a d a n k a l d ı r m a k t a d ı r .

A n a y a s a , s i y a s i p a r t i l e r i n u y m a k z o r u n d a o l d u k l a r ı temel e s a s l a r ı v e

k a p a t m a n e d e n l e r i n i 68, 69 v e b u n l a r y o l u y l a 14. m a d d e y l e s ı n ı r l a d ı ğ ı h a l d e ,

S o s y a l i s t P a r t i ' y e u y g u l a n m a s ı i s t e n i l e n S P Y ' n ı n 78. m a d d e s i n d e , s i y a s i p a r t i l e r l e

i l g i l i y a s a k l a r v e k a p a t m a n e d e n l e r i , A n a y a s a ' n ı n " B a ş l a n g ı ç k ı s m ı " 1 -2 -3 -6 -67 .

m a d d e l e r i n i v e s a i r h u s u s l a r ı k a p s a y a c a k ş e k i l d e g e n i ş l e t i l m i ş t i r . K e z a , b u

d a v a d a u y g u l a n m a s ı i s t e n i l e n , S P Y ' n ı n 81. m a d d e s i n d e g e t i r i l e n y a s a k l a m a l a r

v e kapatma n e d e n l e r i ise t ü m ü y l e A n a y a s a ' n ı n g e t i r d i ğ i b u t a d a d ı s ı n ı r l a m a n ı n

d ı ş ı n d a d ı r .

A n a y a s a ' n ı n 66. m a d d e s i , millet k a v r a m ı n ı v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı i le

t a n ı m l a m ı ş t ı r . Mi l le t b ü t ü n l ü ğ ü n e a y k ı r ı l ı ğ ı n anlam v e ç e r ç e v e s i n i de b u e s a s t a n

h a r e k e t l e s a p t a y a b i l i r i z . A n a y a s a ' y a g ö r e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i v a t a n d a ş l a r ı n ı n

b i r b ö l ü m ü n ü n , d e v l e t l e o l a n v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı n ı k o p a r m a y a , o n l a r ı a y ı r a r a k y e n i

v e y a b a ş k a b i r d e v l e t i n i n s a n u n s u r u ha l ine g e t i r m e y e y ö n e l i k a m a ç ve faa l iye t

y a s a k l a n m ı ş t ı r . O y s a S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n d ü z e n l e n m e s i , A n a y a s a ' n ı n

i l k e l e r i n i n d ı ş ı n a ç ı k m ı ş v e b u anlamda millet b ü t ü n l ü ğ ü n e a y k ı r ı l ı ğ ı n i f ades i

— 20 —

o l m a y a n y a s a k l a m a l a r g e t i r m i ş t i r . B ö y l e c e A n a y a s a ' n ı n s ı n ı r l ı o l a r a k g e t i r d i ğ i

p a r t i k a p a t m a n e d e n l e r i n e y e n i l e r i n i e k l e m i ş t i r . B u eklemeler A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı d ı r .

S P Y 78 . m a d d e d e , ideo loj ik b e y a n n a m e n i t e l i ğ i n d e k i A n a y a s a ' n ı n

b a ş l a n g ı ç b ö l ü m ü n e a y k ı r ı l ı k dahi k a p a t m a n e d e n i s a y ı l m ı ş t ı r . H e r anlama

ç e k i l e b i l e c e k b u t ü r y a s a k l a m a h ü k ü m l e r i , h u k u k t e k n i ğ i n e v e A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı d ı r .

K e z a , S P Y , 78. maddes i ile A n a y a s a ' d a k i k a p a t m a n e d e n l e r i n i n d ı ş ı n a

ç ı k ı p , " d i l " , " b a y r a k " ; "milli m a r ş " ve " b a ş k e n t e " d a i r h u s u s l a r ı d a kapatma

n e d e n l e r i a r a s ı n a i tha l e t m i ş t i r .

S P Y 81/a m a d d e s i n d e de A n a y a s a ' n ı n kapatma n e d e n l e r i d ı ş ı n a ç ı k ı l m ı ş ,

p a r t i l e r i n "milli" v e y a d i n i , k ü l t ü r v e y a mezhep v e y a d i l f a r k ı l ı ğ ı n a d a y a n a n

a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r e m e y e c e k l e r i h ü k m ü " g e t i r i l m i ş t i r . O y s a ,

h e r ş e y d e n ö n c e A n a y a s a ' n ı n kendis i d i l , ı r k , d i n v e mezhebi f a r k l ı y u r t t a ş l a r ı n

b u l u n d u ğ u n u k a b u l e t m i ş , b u n l a r a r a s ı n d a a y r ı m g ö z e t i l m e m e s i n i e m r e d e n e ş i t l i k

i l k e s i n i g e t i r m i ş t i r ( A n a y a s a M a d d e : 10) .

S P Y 8 1 / b m a d d e s i ise A n a y a s a ' n ı n d ı ş ı n d a h ü k ü m l e r g e t i r m e s i ve

A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o l m a s ı n ı n d ı ş ı n d a , s o s y o l o j i k g e r ç e k l e r e de a y k ı r ı d ı r . A z ı n l ı k l a r

s o s y o l o j i k b i r o l g u d u r . V a r s a v a r d ı r , y o k s a i r a d i o l a r a k y a r a t ı l m a s ı m ü m k ü n

d e ğ i l d i r .

K e z a , S P Y 81 /c maddesi h ü k m ü , A n a y a s a ' n ı n d i l n e d e n i y l e a y r ı m

g ö z e t i l m e y e c e ğ i n i ö n g ö r e n "kanun ö n ü n d e e ş i t l i k " i l k e s i n e , y a n i 10. m a d d e s i n e

a y k ı r ı d ı r . A n a y a s a ' n ı n s ı n ı r l a d ı ğ ı s i y a s , p a r t i k a p a t m a n e d e n l e r i n i g e n i ş l e t t i ğ i

i ç i n de 69. m a d d e y e a y k ı r ı d ı r . H a t t a , S P Y ' n ı n b u h ü k m ü " k a n u n l a y a s a k l a n m ı ş

d i l l e r d e n " s ö z e t m e k t e d i r . B u g ü n T ü r k i y e ' d e y a s a y l a y a s a k l a n m ı ş d i l a r t ı k

b u l u n m a m a k t a d ı r . B u d u r u m d a S P Y " b a z ı d i l l e r i " y a s a k l a m a k l a , b i zza t "d i l a y r ı m ı

g ö z e t m i ş " o l m a k t a d ı r .

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , s iyas i p a r t i l e r i n y a s a k l a n m a s ı rej imine i l i ş k i n , S i y a s i

P a r t i l e r Y a s a s ı ' n d a k i d ü z e n l e m e l e r , A n a y a s a ' d a k i y a s a k l a r l a s ı n ı r l ı t u t u l m a m ı ş

ve b u n l a r ı n s ı n ı r l a r ı g e n i ş l e t i l m i ş t i r . B ö y l e c e A n a y a s a ' n ı n b i r a n l a m ı k a l m a m ı ş t ı r .

A n a y a s a , k a p a t m a n e d e n l e r i n i s a y a r a k , y e n i kapatma n e d e n l e r i y a r a t ı l m a s ı n ı

ö n l e m e k i s t e m i ş , k o n u y u yasa k o y u c u n u n i r a d e s i n e b ı r a k m a m ı ş t ı r . K a p a t m a

n e d e n l e r i n i a n c a k a n a y a s a k o y u c u d ü z e n l e y e b i l i r . O y s a , key f i b i r ş e k i l d e y e n i

y a s a k l a r , k ı s ı t l a m a l a r y a r a t ı l m ı ş t ı r . S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı , A n a y a s a ' d a b e l i r t i l e n l e r

d ı ş ı n d a b i r p a r t i y a s a k l a m a nedeni k o y a m a z . B u t ü r h ü k ü m l e r A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı d ı r .

N i t e k i m , A n a y a s a ' n ı n k o n u y a i l i ş k i n 69. m a d d e s i n i n son f ı k r a s ı n d a :

" S i y a s i p a r t i l e r i n k u r u l u ş ve f a a l i y e t l e r i , denet leme v e k a p a t ı l m a l a r ı y u k a r d a k i

e s a s l a r d a i r e s i n d e k a n u n l a d ü z e n l e n i r . " h ü k m ü y e r a l m a k t a d ı r . " Y u k a r ı d a k i

e s a s l a r d a i r e s i n d e " s ö z ü n d e n de a n l a ş ı l a c a ğ ı ü z e r e , y a s a l d ü z e n l e m e y a p ı l ı r k e n

A n a y a s a ' d a s a y ı l a n kapatma n e d e n l e r i d ı ş ı n a ç ı k ı l m a y a c a k t ı r .

- 2 1 -

B ü t ü n b u n e d e n l e r l e b u g ü n y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n 2820 s a y ı l ı

S i y a s ı P a r t i l e r Y a s a s ı A n a y a s a ' n ı n 10, 11, 12, 13, 14, 66, 68, 69. madde ler ine

a y k ı r ı d ı r . İ p t a l i g e r e k i r . İ p t a l ed i l ene k a d a r y a r g ı , b u m a d d e l e r i u y g u l a y a m a z .

A n a y a s a ' y ı u y g u l a r .

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n b u g ü n k ü ş e k l i y l e A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i

15. m a d d e s i n i n k o r u m a s ı a l t ı n d a b u l u n d u ğ u da i l er i s ü r ü l e m e z . H e r ne k a d a r

A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i M G K d ö n e m i n d e ç ı k a r t ı l a n y a s a l a r ı n " A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı ğ ı n ı n i d d i a e d i l e m e y e c e ğ i n i " ö n g ö r m e k t e ise de b u g ü n y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı , M G K d ö n e m i n d e y ü r ü r l ü ğ e k o n a n or j ina l ş e k l i n e ve

b ü t ü n l ü ğ ü n e s a h i p d e ğ i l d i r .

22 .04 . 1983 t a r i h i n d e y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı

b u g ü n e k a d a r tam 10 kez d e ğ i ş i k l i ğ e u ğ r a m ı ş t ı r . D e ğ i ş i k l i k g e t i r e n Y a s a l a r

ş u n l a r d ı r :

- 10 H a z i r a n 1983 t a r i h i n d e 2839 s a y ı l ı ,

- 27 H a z i r a n 1984 t a r i h i n d e 3032 s a y ı l ı ,

- 28 M a r t 1986 t a r i h i n d e 3270 s a y ı l ı ,

- 9 N i s a n 1987 t a r i h i n d e 3349 s a y ı l ı ,

- 21 M a y ı s 1987 t a r i h i n d e 3370 s a y ı l ı ,

- 23 M a y ı s 1987 t a r i h i n d e 3377 s a y ı l ı ,

- 31 M a r t 1988 t a r i h i n d e 3420 s a y ı l ı ,

- 7 A ğ u s t o s 1988 t a r i h i n d e 3470 s a y ı l ı ,

- 17 M a y ı s 1990 t a r i h i n d e 3648 s a y ı l ı ,

- 31 E k i m 1 990 t a r i h i n d e 3673 s a y ı l ı .

B u d e ğ i ş i k l i k l e r a r a s ı n d a p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n 101. madde

de b u l u n m a k t a d ı r . Hatta 2820 s a y ı l ı Y a s a ' d a da ö n g ö r ü l e n b a z ı y a s a k l a m a l a r

r e f e r a n d u m k o n u s u o l m u ş ve h a l k o y u ile y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r .

B u d u r u m k a r ş ı s ı n d a b u g ü n y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n S i y a s ı " P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n M G K t a r a f ı n d a n ç ı k a r ı l a n yasa o l d u ğ u i l er i s ü r ü l e m e z . B u i t ibar la

A n a y a s a ' n ı n 15. m a d d e s i n i n k a p s a m ı i ç i n d e k a l d ı ğ ı k a b u l e d i l e m e z . B i z S P Y ' n ı n

y u k a r d a a ç ı k l a d ı ğ ı m ı z n e d e n l e r l e A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e f i n d e b u l u n u y o r u z .

Y i n e y u k a r d a a ç ı k l a d ı ğ ı m ı z n e d e n l e r l e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n S P Y ' n ı n A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı ğ ı d e f i m i z i i n c e l e y i p k a r a r a b a ğ l a y a b i l e c e ğ i g ö r ü ş ü n d e y i z . Ö n c e l i k l e bu

h u s u s u n k a r a r a b a ğ l a n m a s ı n ı t a l e p e d i y o r u z .

K a l d ı k i , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' d a k i p a r t i kapatma

n e d e n l e r i n i n s ı n ı r l a r ı n ı a ş a n , " d e m o k r a t i k top lum d ü z e n i n i n g e r e k l e r i n e a y k ı r ı "

h ü k ü m l e r i n e d a y a n ı l a r a k kapatma k a r a r ı ver i lmes i h u k u k a u y g u n o lmaz .

M a h k e m e l e r i n , A n a y a s a ' n ı n 138. maddes i g e r e ğ i n c e , ö n c e l i k l e Anayasa'ya g ö r e k a r a r

v e r m e l e r i g e r e k t i ğ i n d e n ; A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n de S P Y ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı

ve A n a y a s a ' d a n k a y n a k l a n m a y a n h ü k ü m l e r i n i u y g u l a m a m a s ı g e r e k m e k t e d i r .

3. S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı , U l u s l a r a r a s ı H u k u k a v e D e m o k r a s i K u r a l l a r ı n a

d a A y k ı r ı d ı r

- 2 2 —

S P Y ' n ı n d a v a m ı z d a u y g u l a n m a s ı i s t enen 78 v e 81. madde ler i s a d e c e

A n a y a s a ' y a ve g e n e l h u k u k a aykırı değildirler. Aynı zamanda A v r u p a İ n s a n

H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i , H e l s i n k i Niha l S e n e d i ve P a r i s Ş a r t ı g ib i u l u s l a r a r a s ı

s ö z l e ş m e l e r e de a y k ı r ı d ı r .

H e l s i n k i N i h a i S e n e d i ' n i n 10 i l k e s i n d e n 8 . s i o l a n " H a l k l a r ı n h a k e ş i t l i ğ i

Ve k e n d i k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı " ile S P Y ç e l i ş m e k t e d i r . K e z a , P a r i s Ş a r t ı

S ö z l e ş m e s i ' n d e :

" B i r u l u s i ç i n d e k i a z ı n l ı k l a r ı n s o y , k ü l t ü r , d i n ve d i l y ö n ü n d e n s a h i p

o l d u k l a r ı k i m l i ğ i n k o r u n a c a ğ ı n ı ve a z ı n l ı k l a r a m e n s u p k i ş i l e r i n h i ç b i r a y r ı m

y a p ı l m a k s ı z ı n y a s a ö n ü n d e tam b ir e ş i t l i k i ç i n d e i ş b u k i m l i ğ i s e r b e s t ç e i fade

e tmek, k o r u m a k v e g e l i ş t i r m e k hakkına s a h i p o l d u k l a r ı n ı t ey i t e d e r i z . "

" H a l k l a r ı n e ş i t h a k l a r a sahip b u l u n d u ğ u n u v e h a l k l a r ı n BM A n a y a s a s ı ' n a

d e v l e t l e r i n t o p r a k b ü t ü n l ü ğ ü n e i l i ş k i n o l a n l a r d a h i l , u l u s l a r a r a s ı h u k u k u n ilgili

n o r m l a r ı n a u y g u n o l a r a k , k e n d i k a d e r l e r i n i tay in etme h a k l a r ı o l d u ğ u n u teyit

e d e r i z . " d e n m e k t e d i r .

B u u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r T ü r k i y e t a r a f ı n d a n da i m z a l a n m ı ş l a r d ı r .

A n a y a s a ' n ı n 90. m a d d e s i g e r e ğ i n c e k a n u n h ü k m ü n d e d i r l e r . Anayasa'ya

a y k ı r ı l ı k l a r ı i d d i a s ı i le A n a y a s a Mahkemesi 'ne b a ş v u r u l a m a z .

S i y a s ı " p a r t i l e r , d e m o k r a s i n i n v a z g e ç i l m e z u n s u r l a r ı k a b u l e d i l m i ş l e r d i r .

B u d u r u m d a , S P Y ' n ı n p a r t i l e r i n ö z g ü r c e faal iyet g ö s t e r e b i l m e l e r i n i n g ü v e n c e l e r i n i

s a ğ l a m a s ı ve d ü z e n l e n m e s i g e r e k i r k e n , t er s ine y a s a k l a r , k ıs ı t lamalar ve

ç e l i ş k i l e r l e d o l u d ü z e n l e m e l e r g e t i r d i ğ i g ö r ü l m e k t e d i r . P a r t i l e r i n devlet ö r g ü t ü

d ı ş ı n d a ö z e l k u r u l u ş l a r o l d u ğ u n u g ö r m e m e k t e , b i r e r d e v l e t kurumu gibi

d ü ş ü n m e k t e , d e m o k r a s i k u r a l l a r ı n a ters h ü k ü m l e r i ç e r m e k t e d i r .

1. Poz i t i f H u k u k P a r ç a l a n m ı ş t ı r . S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ve Anayasa ile

T ü r k C e z a Y a s a s ı A r a s ı n d a k i P a r a l e l l i k l e r Yok O l m u ş t u r

A n a y a s a v e S i y a s ı P a r t i l e r Yasas ı 'n ın d a v a m ı z d a u y g u l a n m a s ı istenen

m a d d e l e r i , T C Y ' n ı n 111 ve 112. m a d d e l e r i n d e n alınmış ve parelel olarak d ü z e n

l e n m i ş l e r d i r . Ancak T ü r k Ceza Yasas ı 'n ın 111 ve 112. m a d d e l e r i 12.01.1991 t a r i h i n d e

y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . 141 ve 142. madde lere p a r a l e l olarak A n a y a s a ve

S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n d a d ü z e n l e n m i ş b u l u n a n h ü k ü m l e r ise , hala d u r m a k t a d ı r .

K e z a , 2932 s a y ı l ı A n a d i l y a s a ğ ı n a i l i ş k i n yasa d a , y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . O y s a

b u y a s a y a p a r a l e l o l a r a k d ü z e n l e n e n ve a y n ı z i h n i y e t i n e ser i olan A n a y a s a ve

S P Y ' n d a k i d ü z e n l e m e l e r de d u r m a k t a d ı r . B ö y l e c e tam b i r k e ş m e k e ş o l m u ş t u r .

Poz i t i f h u k u k t a b i r l i k t e l i k k a l m a m ı ş t ı r . P a r ç a l a n m ı ş l ı k , t op lumun i h t i y a c ı d i k k a t e

a l ı n a r a k g i d e r i l m e l i d i r . T o p l u m s a l g e l i ş m e n i n d a y a t m a s ı ile ceza y a s a l a r ı n d a n

ç ı k a r ı l a n b u h ü k ü m l e r i n s i y a s i par t i l e r a ç ı s ı n d a n d a c e z a h ü k m ü t a ş ı m a m a s ı ve

u y g u l a n m a m a s ı g e r e k i r .

5. F i i l i H u k u k l a Poz i t i f H u k u k Ç e l i ş m e k t e d i r . B u D u r u m d a T o p l u m s a l

M e ş r u l u k D i k k a t e A l ı n m a l ı d ı r

B u g ü n ü l k e m i z i n s iyasa l ve toplumsal h a y a t ı n d a u y g u l a m a "12 E y l ü l

k a l ı n t ı s ı " m e v z u a t ı n lafzi y o r u m u n u ç o k t a n a ş m ı ş t ı r . F i i l i b i r h u k u k d o ğ m u ş t u r .

aykırı değildir A y n ı ler.

a

— 23 —

Ö r n e ğ i n , S P Y ' n ı n 81. madde ile H ü k ü m e t P r o g r a m ı

k a r ş ı l a ş t ı r ı l d ı ğ ı n d a ş ö y l e b i r tablo o r t a y a ç ı k m a k t a d ı r :

v e S H P R a p o r u

S i y a s ı " Par t i l er Y a s a s ı Madde 81

S i y a s ı " P a r t i l e r ;

a) . . . milli v e y a d i n î , k ü l t ü r

v e y a mezhep v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı -

l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u

i l er i s ü r e m e z l e r .

b) T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü -

r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u -

mak, g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k . . . ama-

c ı n ı g ü d e m e z l e r ve b u yol la faa l iye t te

b u l u n a m a z l a r .

25 K a s ı m 1991 T a r i h l i H ü k ü m e t P r o g r a m ı

" . . . y u r t t a ş l a r ı m ı z a r a s ı n d a k ü l t ü r , d ü ­

ş ü n c e , d i l v e k ö k e n f a r k l a r ı o l m a s ı do-

ğ a l d ı r . . . Ç e ş i t l i e t n i k , k ü l t ü r e l ve d i l e

i l i ş k i n kimlik ö z e l l i k l e r i ö z g ü r c e i fade

edeb i l ecek , ö z e n l e k o r u n a b i l e c e k ve ra-

h a t ç a g e l i ş t i r i l e b i l e c e k t i r . "

" . . . h e r k e s i n k e n d i a n a d i l i n i , k ü l -

t ü r ü n ü , t a r i h i n i , f o l k l o r u n u , d i n i i n a n ç -

l a r ı n ı a r a ş t ı r m a s ı , k o r u m a s ı ve g e l i ş t i r -

mesi temel i n s a n hak ve ö z g ü r l ü ğ ü k a p -

s a m ı i ç i n d e d i r . . . " ( H ü k ü m e t P r o g r a m ı , S.

11) .

S H P / M e r k e z Y ü r ü t m e K u r u l u R a p o r u

" D o ğ u ve G ü n e y d o ğ u A n a d o l u ' n u n

b a z ı b ö l ü m l e r i n d e y a ş a y a n y u r t t a ş l a r ı n

a ğ ı r l ı k l ı b i r b ö l ü m ü e tn ik a ç ı d a n K ü r t k ö ­

k e n l i d i r . . .

" K ü r t k i m l i ğ i n i k a b u l e d e r e k k e n d i n e

K ü r t k ö k e n l i y i m d i y e n y u r t t a ş l a r a , bu kişi l ik­

l e r i n i h a y a t ı n h e r a l a n ı n d a i s t e d i k l e r i g ib i

ve ö z g ü r c e be l ir tme h a k k ı n a s a h i p

o l m a l a r ı o l a n a ğ ı s a ğ l a n a c a k t ı r . . . " ( S H P ' n i n

D o ğ u ve G ü n e y d o ğ u S o r u n l a r ı n a B a k ı ş ve

Ç ö z ü m Ö n e r i l e r i , S H P M Y K , T e m m u z 1990

A n k a r a , s. 28-43) .

Ş ü p h e s i z b u t a b l o y u d a h a da d e t a y l a n d ı r m a k ve b a ş t a i k t i d a r p a r t i l e r i

olmak ü z e r e ç e ş i t l i s i y a s i p a r t i l i d e r l e r i n i n a ç ı k l a m a l a r ı y l a g e n i ş l e t m e k m ü m k ü n d ü r .

Ş i m d i l i k bu ö r n e k l e r l e y e t i n i y o r u z .

G ö r ü l d ü ğ ü g i b i , i d d i a n a m e n i n m a n t ı ğ ı kabu l e d i l i r s e , H ü k ü m e t P r o g r a m ı ' n ı

S P Y ' n ı n 81. m a d d e s i n e a y k ı r ı g ö r ü p i k t i d a r par t i l e r i D Y P ve S H P ' y i de kapatmak

g e r e k e c e k t i r .

B u g ü n ü l k e m i z d e temel ö r g ü t l e n m e ve s iyas i p a r t i l e r a l a n ı n d a k i i k i h u k u k

k a r ş ı k a r ş ı y a d ı r . B i r i n c i s i , y a s a l a r d a , k â ğ ı t ü z e r i n d e v a r o l a n , a n c a k top lum

n e z d i n d e m e ş r u l u ğ u n u y i t i r m i ş , u y g u l a m a a l a n ı n ı k a y b e t m i ş k a n u n l a r , i k i n c i s i ,

f i i l en u y g u l a n a n , toplumda gene l k a b u l g ö r e n a ş a ğ ı d a n ge l en h u k u k t u r . Y a p ı l m a s ı

g e r e k e n , f i i l i h u k u k u n pot i z i f h u k u k ha l ine ge t ir i lmes i , b u yolla ç e l i ş k i l i d u r u m u n

d ü z e l t i l m e s i d i r .

A n c a k , b u g e r ç e k l e ş e n e k a d a r ne o l a c a k t ı r : Y a p ı l m a s ı g e r e k e n poz i t i f

h u k u k u l a f z ı y l a yorumlamak ve u y g u l a m a k d e ğ i l , " g ü n ü n i h t i y a ç l a r ı " g ö z ö n ü n d e

t u t u l a r a k fiil i d u r u m a u y g u n b i r y o r u m l a m a y a g i t m e k t i r . S i y a s i p a r t i l e r , a n a y a s a l

— 24 —

B u A n a y a s a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n m a k

i d d i a s ı y l a S o s y a l i s t P a r t i h a k k ı n d a kapatma d a v a s ı a ç ı l m ı ş t ı r . D i ğ e r y a n d a n , h u k u k

s i s temi p a r ç a l a n m ı ş ; p o z i t i f h u k u k m e ş r u l u ğ u n u y i t i r m i ş v e b i r fiili y a ş a y a n h u k u k

d o ğ m u ş t u r . K e z a , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ve A n a y a s a ile ceza y a s a l a r ı a r a s ı n d a k i

p a r a l e l l i k l e r d e y o k o l m u ş t u r . A n a y a s a ' n ı n v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n

d e ğ i ş t i r i l m e s i g ü n d e m d e d i r . B ö y l e b i r h u k u k s a l v e fi i l i o r t a m d a b u k a p a t m a d a v a s ı

g ö r ü l m e k t e d i r . A n a y a s a Mahkemes l 'n in b u d u r u m u d i k k a t e a l m a s ı i l e r i d e d e m o k r a t i k

h a y a t ı m ı z a ç ı s ı n d a n g i d e r i l m e s i o l a n a k s ı z s o n u ç l a r d o ğ u r a c a k b i r h a t a y a d ü ş m e m e s i

g e r e k i r .

I V - İ d d i a H u k u k a , G e r ç e ğ e ve T a r i h e A y k ı r ı d ı r

1. İ d d i a v e D a y a n a k l a r ı

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , i dd ianames inde S o s y a l i s t P a r t i ' n i n " f a a l i y e t l e r i n i n "

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 4. k ı s m ı n d a y e r a lan h ü k ü m l e r e a y k ı r ı l ı k

n e d e n i y l e ince leme k o n u s u y a p ı l d ı ğ ı n ı ve d a v a n ı n , A n a y a s a ' n ı n B a ş l a n g ı ç K ı s m ı ,

3 , 4 , 1 4 , 6 5 v e 68. m a d d e l e r i ile S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. ve 81. m a d d e l e r i n e

a y k ı r ı f a a l i y e t l e r d e b u l u n d u ğ u i d d i a s ı ile a ç ı l d ı ğ ı n ı b e l i r t m e k t e d i r .

A - İ d d i a n a m e ö z e t l e :

1. " H i ç b i r d ü ş ü n c e ve m ü l a h a z a T ü r k milli m e n f a a t l e r i n i n , T ü r k v a r l ı ğ ı n ı n

d e v l e t i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z l i ğ i e s a s ı k a r ş ı s ı n d a k o r u n a m a z " i l k e s i n e ,

2. " T ü r k d e v l e t i n i n ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü " n e ;

3. " D i l . . . ı r k a y r ı m ı y a r a t m a k . . . a m a c ı n ı g ü t m e m e k " i l k e s i n e ;

4. " D e v l e t i n ş e k l i n i n c u m h u r i y e t o l d u ğ u . . . c u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i n i n

d e ğ i ş t i r i l e m e z " o l d u ğ u i l k e s i n e ;

5. " D e v l e t i n b a y r a ğ ı , d i l i , m a r ş ı n ı n d e ğ i ş t i r i l e m e y e c e ğ i . . . " n e ;

6. " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e milli v e y a d i n i , k ü l t ü r v e y a

mezhep v e y a ı r k v e y a dil f a r k l ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u

i l er i s ü r ü l e m e z " h ü k m ü n e ;

- A y r ı c a v a r o l a n A n a y a s a ve S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n temel leri ve b i r

ç o k h ü k m ü , y a ş a y a n h u k u k a a y k ı r ı d ı r , ö l ü hale g e l m i ş t i r .

6. S o n u ç ve D e ğ e r l e n d i r m e

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e ;

- T o p l u m s a l g e r ç e ğ e ve e v r e n s e l h u k u k a a y k ı r ı b i r A n a y a s a ,

- U l u s l a r a r a s ı h u k u k a , demokras i k u r a l l a r ı n a ve A n a y a s a ' y a a y k ı r ı b i r

k u r u l u ş l a r v e h ü k ü m e t y e t k i l i l e r i n i n daha ö n c e a k t a r d ı ğ ı m ı z g ö r ü ş ve

p r o g r a m l a r ı n d a n da a n l a ş ı l a c a ğ ı g ib i g e l i ş m e , "12 E y l ü l h u k u k u k a l ı n t ı l a r ı n ı n

h u k u k m e v z u a t ı n d a n temizlenmesi y ö n ü n d e d i r . B u g ü n bu s ü r e ç y a ş a n m a k t a d ı r .

B u s ü r e ç t a m a m l a n ı n c a y a k a d a r , - k a n u n d e ğ i l - h u k u k u n ü s t ü n l ü ğ ü n ü b e n i m s e y e n

h e r d e m o k r a t i k ü l k e d e o l m a s ı g e r e k t i ğ i g i b i s o r u n , toplumsal m e ş r u i y e t y ö n ü n d e n

y a r g ı s a l i ç t i h a t l a r l a ç ö z ü m l e n m e l i d i r . B u r a d a A n a y a s a l y a r g ı y a b ü y ü k g ö r e v

d ü ş m e k t e d i r .

S i y a s i Partiler Y a s a s ı v a r d ı r . Partiler

— 25 —

7. " T ü r k d i l i n d e n ve k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i

ü z e r i n d e n a z ı n l ı k l a r y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı

g ü t m e m e k " i l k e s i n e ;

a y k ı r ı d a v r a n a r a k ;

" Ü l k e v e mi l le t in b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a m a k s u r e t i y l e

faa l iyet te b u l u n u l d u ğ u " iddia e d i l m i ş t i r .

B - B u i d d i a l a r a d a y a n a k o l a r a k :

(1) Par t i y a y ı n l a r ı :

- S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 : K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n .

- S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 : Kawa A t e ş i Y a k t ı .

- K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 .

- B i l d i r i v e d u v a r a f i ş l e r i ;

i le .

(2) G e n e l B a ş k a n D o ğ u P e r i n ç e k ' i n :

- 24-25 A ğ u s t o s t a r i h l i P a r t i M e c l i s i T o p l a n t ı s ı ' n ı a ç ı ş k o n u ş m a s ı ;

- 13.10.1991 A n k a r a C e b e c i P a z a r Y e r i ' n d e k i a ç ı k hava t o p l a n t ı s ı n d a k i

k o n u ş m a s ı ;

- 16.10.1991 Ş ı r n a k il m e r k e z i n d e k i a ç ı k h a v a t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a s ı ;

- 17.10.1991 V a n il m e r k e z i n d e k i a ç ı k hava t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a s ı ;

- 13.10.1991 g ü n ü y a p ı l a n t e l e v i z y o n k o n u ş m a s ı ;

- 11.10.1991 g ü n ü t e l e v i z y o n d a k i a ç ı k o t u r u m d a k i k o n u ş m a s ı ;

g ö s t e r i l m i ş t i r .

C - Sosya l i s t P a r t i ' n i n " K ü r t k i m l i ğ i n e " ; " K ü r t s o r u n u n a " , b u s o r u n u n

" ç ö z ü m ü n e " i l i ş k i n p r o g r a m , g ö r ü ş v e ö n e r i l e r i ile d e v l e t i n b u k o n u l a r d a k i

i n k a r c ı , ş i d d e t e d a y a l ı , haya t t a r a f ı n d a n iflas e t t i r i l m i ş po l i t ika ve u y g u l a m a l a r ı n ı n

e l e ş t i r i s i n e i l i ş k i n g ö r ü ş l e r i ve ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n ü n a n c a k " e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k v e

g ö n ü l l ü l ü k " temel inde s a ğ l a n a b i l e c e ğ i , K ü r t u l u s u n u n k e n d i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı n ı n o l d u ğ u , a n c a k b u n u , e ş i t l i k v e ö z g ü r l ü k temelinde b i r " E m e k ç i

C u m h u r i y e t i " n d e b i r l e ş m e k ş e k l i n d e t a y i n e tmes in in en u y g u n y o l o l a c a ğ ı

ş e k l i n d e k i d ü ş ü n c e l e r i kapatma neden i s a y ı l m ı ş t ı r .

2. İ d d i a n a m e B u g ü n ü n G e r ç e k l e r i n e O l d u ğ u K a d a r T a r i h i G e r ç e k l e r e ve

T a r i h i B e l g e l e r e de A y k ı r ı d ı r

İ d d i a n a m e , A n a y a s a ve S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı d a r ve k a t ı b i r T ü r k

m i l l i y e t ç i l i ğ i z i h n i y e t i y l e d e ğ e r l e n d i r m e k t e d i r . B ı r a k ı n ı z " e ş i t l i ğ i , ö z g ü r l ü ğ ü "

t a n ı m a y ı , " K ü r d ü n " k i m l i ğ i d a h i idd ianamede "yasak lar" k a p s a m ı n d a

d ü ş ü n ü l m e k t e d i r .

O y s a , T ü r k l e r ile K ü r t l e r b i n y ı l d ı r b u t o p r a k l a r ü z e r i n d e i ç i ç e , k a r d e ş ç e

y a ş a m ı ş l a r d ı r . E m p e r y a l i z m e k a r ş ı K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n ı b i r l i k t e y ü r ü t m ü ş , b a ş a r ı y a

g ö t ü r m ü ş , C u m h u r i y e t ' i b i r l i k t e k u r m u ş l a r d ı r .

— 26 —

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n i lk a n a y a s a l be lges i o lan Amasya P r o t o k o l ü ' n d e

v a t a n " T ü r k v e K ü r t l e r i n o t u r d u ğ u a r a z i " o larak b e l i r l e n m i ş v e "bu h u s u s u n

Ş i m d i d e n K ü r t l e r c e b i l inmes i u y g u n g ö r ü l d ü . " d e n m i ş t i r (Amasya M ü l a k a t ı 2.

T u t a n a ğ ı , B e l g e l e r l e T ü r k T a r i h i D e r g i s i , S . 13, Sebahat t in Se lek , Mi l l i M ü c a d e l e ,

S . 3 2 8 ) .

K e z a , E r z u r u m ve S ivas K o n g r e l e r i Nizamname ve B e y a n n a m e l e r i ' n i n 1.

m a d d e l e r i , K ü r t l e r d a h i l b ü t ü n u n s u r l a r ı n "ırkı", i ç t i m a i ve c o ğ r a f i h a k l a r ı n ı "

g ü v e n c e a l t ı n a a l m ı ş t ı r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i Dev le t i k u r u l u ş s ü r e c i n d e " T ü r k

ve K ü r d ü " b i r l e ş t i r e n ik i mill iyetl i b i r D e v l e t o larak k a b u l e d i l m i ş t i r . B u n u n

i ç i n d i r k i , İ s m e t İ n ö n ü Lozan K o n f e r a n s ı ' n d a " T ü r k i y e B ü y ü k Mil let M e c l i s i

H ü k ü m e t i , T ü r k l e r i n o l d u ğ u k a d a r K ü r t l e r i n de h ü k ü m e t i d i r . ( . . . K ü r t l e r l e

T ü r k l e r tam b i r i ş b i r l i ğ i i ç i n d e ç a l ı ş m ı ş l a r d ı r . " ş e k l i n d e a ç ı k l a m a d a b u l u n m u ş t u r .

( S e h a L . M e r a y , L o z a n B a r ı ş K o n f e r a n s ı , T a k ı m 1, C i l t 1, Ki tap 1, s. 348-349)

İ n ö n ü , 1969'da S a b a h a t t i n Selek'e h a t ı r a l a r ı n ı a n l a t ı r k e n " . . . L o z a n ' d a k i

k o n u ş m a l a r ı m ı z d a , milli d a v a l a r ı m ı z ı 'biz T ü r k l e r ve K ü r t l e r ' d iye b i r millet o l a r a k

m ü d a f a a e t t ik v e k a b u l e t t i r d i k . " d e m e k t e d i r . ( U l u s , 31 Mart 1969)

N i t e k i m A t a t ü r k de h e r f ı r s a t t a " T ü r k ve K ü r t ' t e n b a h s e t m e k t e d i r :

- 17 H a z i r a n 1919'da Samsun'da " . . . ben K ü r t l e r i ve hatta ö z b i r k a r d e ş

o l a r a k tekmi l mil let i b i r nokta e t r a f ı n d a b i r l e ş t i r m e k ve . . . g ö s t e r m e k k a r a r ve

a z m i n d e y i m . " ( A t a t ü r k ' ü n Tamim, T e l g r a f ve B e y a n n a m e l e r i , I V . s. 34, K a z ı m

K a r a b e k i r , İ s t i k l â l H a r b i m i z , s. 50) .

- 18 H a z i r a n 1919 S a m s u n : " K ü r t l e r d e T ü r k l e r l e b i r l e ş t i " ( N u t u k III s.

910) .

- 17 E y l ü l 1919 S i v a s : " . . . T ü r k v e K ü r d ü n yek d i ğ e r i n d e n a y r ı l m a z i k i

ö z k a r d e ş o l a r a k y a ş a m a k t a devam e d e c e ğ i . . . " ( A t a t ü r k ' ü n Tamim, T e l g r a f v e

B e y a n n a m e l e r i , I V , s. 63 ) .

- 28 A r a l ı k 1919 A n k a r a : " . . . D e v l e t i ç i n milli yeni b i r h u d u t k a b u l

e t t i k . . . B u h u d u t o r d u m u z t a r a f ı n d a n s i lah la m ü d a f a a o l u n d u ğ u g i b i , a y n ı

zamanda T ü r k ve K ü r t a n a s ı r ı y l a m e s k û n a k s a m ı v a t a n ı m ı z ı tahdi t e d e r . "

( A t a t ü r k ' ü n S ö y l e v ve D e m e ç l e r i , II, s. 12).

- 24 N i s a n 1920 , T B M M K ü r s ü s ü n d e n : E r z u r u m K o n g r e s i ' n i y e n i b i r h u d u t

ç i z d i ğ i n i b e l i r t t i k t e n s o n r a devamla: " . . . b u h u d u t dah i l inde t a s a v v u r e d i l s i n

k i , a n a s ı r ı i s l â m i y e d e n y a l n ı z b ir c ins millet v a r d ı r . B u h u d u t d a h i l i n d e T ü r k

v a r d ı r , Ç e r k e z v a r d ı r ve a n a s ı r ı sa ir i s l â m i y e v a r d ı r . İ ş t e b u h u d u t m e m z u ç

( u y u m l u ) b i r halde y a ş a y a n , b ü t ü n m a k s a t l a r ı n ı b ü t ü n m a n a s ı y l a t e v h i d e t m i ş

o lan k a r d e ş mi l l e t l er in h u d u d u m i l l i s i d i r . ( A t a t ü r k ' ü n S ö y l e v ve D e m e ç l e r i I, s.

28 ) .

- 1 M a y ı s 1920, T B M M K ü r s ü s ü n d e n : " E f e n d i l e r . . . Mec l i s i A l i n i z i t e ş k i l

e d e n z e v a d y a l n ı z T ü r k d e ğ i l d i r , y a l n ı z Ç e r k e z d e ğ i l d i r , y a l n ı z K ü r t d e ğ i l d i r ,

y a l n ı z Laz d e ğ i l d i r . Fakat h e p s i n d e n m ü r e k k e p a n a s ı r ı i s l â m i y e d i r ... muhafaza

ve m ü d a f a a s i y l e i ş t i g a l e t t i ğ i m i z millet b i t tab i b i r u n s u r d a n ibare t d e ğ i l d i r . "

( A t a t ü r k ' ü n S ö y l e v ve D e m e ç l e r i I, s. 70, 71)

T ü r k i y e B ü y ü k Millet Mecl is i t u t a n a k l a r ı n d a K ü r t l e r

— 27 —

- 4 O c a k 1923, B i t l i s M e b u s u Y u s u f Z i y a : " L o z a n ' d a k i k u r u l u m u z T ü r k

ve K ü r d ü n h e p s i n i b i r d e n temsil e t m e k t e d i r . " ( Z a b ı t C e r i d e s i n d e n a k t a r a n

Mahmut G o l o ğ l u . Mil l i M ü c a d e l e T a r i h i 5, T ü r k i y e C u m h u r i y e t i , s. 38) .

- 8 A r a l ı k 1923 H ü s e y i n R a u f ( O r b a y ) : " T ü r k i y e , h u d u d u mil l is ine sah ip

o l a c a k t ı r ve T ü r k - K ü r t mil let ler i b i r o larak y a ş a y a c a k l a r d ı r ve h a y s i y e t l e r i n i ,

ş e r e f l e r i n i d ü n y a y a g ö s t e r e c e k l e r d i r . " ( T B M M Giz l i C e l s e Z a b ı t l a r ı , I V , s . 318).

- 25 O c a k 1923, E r z u r u m M e b u s u H ü s e y i n A v n i : " L o z a n ' d a k i de legeler imiz

iki k a r d e ş o lan T ü r k l e r ile K ü r t l e r i n t e m s i l c i l e r i d i r l e r . " ( Z a b ı t C e r i d e s i n d e n

a k t a r a n Mahmut G o l o ğ l u , Milli M ü c a d e l e T a r i h i , 5, T ü r k i y e C u m h u r i y e t i , s . 77 ) .

- 6 Mart 1923. B i t l i s M e b u s u Y u s u f Z i y a : " A r k a d a ş l a r temenni e d e r i m k i ,

M u s u l T ü r k i y e ' n i n b ir c ü z ' ü d e n i l s i n . Ç ü n k ü , T ü r k l e r l e K ü r t l e r l e m e s k û n

T ü r k i y e ' n i n b i r p a r ç a s ı d ı r . N ı s f ı n d a n f a z l a s ı K ü r t t ü r . M u s u l ' u n K ü r d ü n t a r i h i n d e

b i r k ı y m e t i v a r d ı r . " ( T B M M G i z l i C e l s e Z a b ı t l a r ı , I V , s. 162).

B u ö r n e k l e r i a r t t ı r m a k m ü m k ü n d ü r . A n c a k b u k a d a r ı n ı y e t e r l i g ö r ü y o r u z .

G ö r ü l m e k t e d i r k i , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n k u r u l u ş s ü r e c i h d e T ü r k l e r i n

y a n ı s ı r a " K ü r t l e r " de b i r i n c i d e r e c e d e ro l o y n a m ı ş l a r d ı r . B u n u n i ç i n d i r k i , b u

d ö n e m d e k i " h ü k ü m e t l e r " , " L o z a n De l ege l er i" , " T ü r k l e r i n ve K ü r t l e r i n " t ems i l c i l er i ;

" V a t a n h u d u d u " , " T ü r k l e r d e n ve K ü r t l e r d e n m e s k û n saha", " T ü r k ve K ü r t l e r i n

o t u r d u ğ u a r a z i " o l a r a k ifade e d i l m i ş t i r .

İ d d i a m a k a m ı n ı n , iddianameye y a n s ı y a n m a n t ı ğ ı ve a n l a y ı ş ı n d a n hareket

e d i l i r s e A t a t ü r k , İ s m e t İnönü'y le A m a s y a P r o t o k o l ü - E r z u r u m K o n g r e s i ve 1920'lerin

T B M M " ü l k e ve mil let in b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a m a k l a " itham

e d i l e b i l i r l e r .

3. İ d d i a n a m e i n k a r c ı d ı r . " K ü r t rea l i t e s i" İ n k a r Edi lemez B i r O l a y d ı r . V e

K ü r t U l u s u n u n V a r l ı ğ ı n ı n K a b u l ü Kapatma N e d e n i Olamaz

İ d d i a n a m e 10. s a y f a s ı n d a " d e ğ e r l e n d i r m e " b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a " ö z e t l e n e n y a y ı n l a r

ve P a r t i G e n e l B a ş k a n ı n ı n k o n u ş m a l a r ı n d a n a l ı n a n b ö l ü m l e r d e ayrı ' d i l i ' ve

' k ü l t ü r ü ' o lan v e ö z e l l i k l e de ' k e n d i k a d e r i n i tayin h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p '

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n 'ezi len' b i r ' K ü r t

u l u s u n u n ' v a r l ı ğ ı a ç ı k ve s e ç i k ş e k i l d e k a b u l e d i l m i ş " d i y e r e k , bu d u r u m u kapatma

g e r e k ç e s i s a y m ı ş t ı r .

8 i r u l u s u n v a r l ı ğ ı n ı k a b u l e d e r e k ya da e tmeyerek v a r ya da y o k s a y m a k

m ü m k ü n d e ğ i l d i r . G e r ç e k , A n a y a s a l a r ı n da y a s a l a r ı n da ü s t ü n d e d i r . Ç ü n k ü , e n

S o n u n d a g e r ç e k k e n d i s i n i k a b u l e t t i r i r . A n a y a s a l a r , yasa lar ve h u k u k s a l

k u r u m l a r d a g e r ç e k d u r u m a u y g u n d e ğ i l l e r s e o n l a r ı d e ğ i ş t i r m e k v e u y g u n hale

g e t i r m e k g e r e k i r . B u g ü n T ü r k i y e ' d e b ö y l e b i r d u r u m v a r d ı r .

N i t ek im T ü r k i y e dev le t i , B a ş b a k a n ı n a ğ z ı n d a n resmen ve a l e n e n " K ü r t

r ea l i t e s in i" t a n ı d ı ğ ı n ı i l â n e t m i ş t i r .

B a ş b a k a n S ü l e y m a n Demire l 9 A r a l ı k 1991 tar ih l i k o n u ş m a s ı n d a ş ö y l e

d e m e k t e d i r :

" B u d e v l e t i T ü r k ı r k ı n d a n g e l e n i n s a n l a r k u r m u ş . . . d i ğ e r l e r i i k i n c i s ı n ı f

v a t a n d a ş d e ğ i l d i r . B e r a b e r k u r m u ş u z . K a d e r b i r l i ğ i m i z i r ı z a ile k u r m u ş u z .

' B i z - s i z ' d i y e b i r ş e y y o k , hepimiz v a r ı z . Hepimiz v a r s a k , b u r a d a k i i n s a n , y a n i

— 28 —

K ü r t ç e k o n u ş a n ' K ü r t a s ı l l ı y ı m ' d i y e n i n s a n a d a ' K ü r t k i m l i ğ i ' d i y o r u z . A r t ı k b u n a

k a r ş ı ç ı k m a k da m ü m k ü n d e ğ i l d i r . ' H a y ı r a r k a d a ş s e n O r t a A s y a ' d a n g e l d i n , b iz

de o r a d a n g e l d i k , ama y o l d a g e l i r k e n d i l l er imiz d e ğ i ş t i ' d i y e m e y i z . Y a n i K ü r t

r ea l i t e s in i T ü r k i y e t a n ı y a c a k s a , ki t a n ı m ı ş t ı r . - V e b a n a g ö r e , son b i r s e n e n i n e n

ö n e m l i o l a y ı b u d u r . K ü r t rea l i t e s in i t a n ı m a k a s l ı n d a T ü r k i y e ' n i n b i r l i ğ i n i

mahafazaya mani d e ğ i l d i r . " ( T e r c ü m a n G a z e t e s i , 9 .12.1991)

H ü k ü m e t o r t a ğ ı S H P ' n i n " D o ğ u v e G ü n e y d o ğ u S o r u n l a r ı n a B a k ı ş ve Ç ö z ü m

ö n e r i l e r i " b a ş l ı k l ı R a p o r u da M Y K ' c a o n a y l a n m ı ş ve y a y ı n l a n m ı ş t ı r . S H P M Y K ' n ı n

b i r be lges i ha l ine g e l m i ş o lan b u r a p o r k o n u y u ş ö y l e ele a l m a k t a d ı r :

" K ü r t k i m l i ğ i n i k a b u l e d e r e k k e n d i n e K ü r t k ö k e n l i y i m d i y e n y u r t t a ş l a r a

b u k i ş i l i k l e r i n i h a y a t ı n her a l a n ı n d a i s t e d i k l e r i g i b i ö z g ü r c e be l i r tme h a k k ı n a s a h i p

o l m a l a r ı o l a n a ğ ı s a ğ l a n a c a k t ı r . " (SHP R a p o r u , s. 43) .

K e z a , H ü k ü m e t P r o g r a m ı ' n d a da b u k o n u d a ş u n l a r s ö y l e n m e k t e d i r :

" Y u r t t a ş l a r ı m ı z a r a s ı n d a k ü l t ü r , d ü ş ü n c e , i n a n ç , d i l v e k ö k e n f a r k l ı l ı k l a r ı

o l m a s ı d o ğ a l d ı r . "

" . . . h e r k e s i n k e n d i anadi l in i , k ü l t ü r ü n ü , t a r i h i n i , f o l k l o r u n u , d i n i

i n a n ç l a r ı n ı a r a ş t ı r m a s ı , koruma ve g e l i ş t i r m e s i temel i n s a n hak ve ö z g ü r l ü ğ ü

k a p s a m ı i ç i n d e d i r . B u h a k l a r yasa lar ç e r ç e v e s i n d e s a ğ l a n a c a k t ı r . " ( H ü k ü m e t

P r o g r a m ı , s. 11) .

B ü t ü n b u ö r n e k l e r iddianamenin i n k a r c ı m a n t ı ğ ı n ı g e ç e r s i z k ı l ı y o r .

4. V a r o l a n Milli" F a r k l ı l ı k l a r ı K a b u l Etmek Kapatma Neden i Olamaz

" T ü r k ı r k ı n ı n " y a n ı s ı r a " K ü r t ı r k ı n ı n " ; " T ü r k ç e " n i n y a n ı n d a "anadi l"

o l a r a k " K ü r t ç e " n i n de v a r l ı ğ ı n d a n bahse tmek ve d i lde e ş i t l i ğ i s a ğ l a m a y a ç a l ı ş m a k

" d i l " ve " ı r k " a y r ı m ı yaratmak d e ğ i l d i r . B u g ü n i k t i d a r ı n d a n muhale fe t ine k a d a r

hemen h e r k e s " K ü r t u lusa l" v a r l ı ğ ı n ı ve " K ü r t d i l i n i " k a b u l e t m e k t e d i r . H ü k ü m e t

P r o t o k o l ü ' n ü n 16. s a y f a s ı n d a " K ü l t ü r " b a ş l ı k l ı b ö l ü m d e :

" U l u s a l k ü l t ü r ü m ü z i ç i n d e k i d i l - i n a n ç ve k ö k e n f a r k l ı l ı k l a r ı k ü l t ü r

a l a n ı m ı z ı n z e n g i n l i ğ i d i r . " . " B u f a r k l ı l ı k l a r ı n u lusa l b ü t ü n l ü k i ç i n d e k e n d i n i i fade

e d e b i l m e s i , d e m o k r a t i k toplum y a p ı s ı n ı n d o ğ a l b i r g e r e ğ i d i r . " d e n m e k t e d i r .

K e z a B a ş b a k a n Demire l b i r k o n u ş m a s ı n d a :

" B u d e v l e t i b e r a b e r k u r m u ş u z . O s m a n l ı d a ğ ı l d ı ğ ı n d a ik i b ü y ü k k a v i m

k a l m ı ş , T ü r k l e r ve K ü r t l e r . . . Hepimiz bu ü l k e n i n s a h i b i y i z . T ü r k i y e ' d e K ü r t ç e

k o n u ş a n v a t a n d a ş da h e r ş e y i n s a h i b i d i r . " d e m e k t e d i r . (Mil l i G a z e t e , 9 .12.1991)

" A n a d i l y a s a ğ ı " g e t i r e n 2932 s a y ı l ı Y a s a y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r ,

İ d d i a n a m e i se , hala 2932 s a y ı l ı Y a s a ' y ı ç ı k a r t a n ve "anadi l y a s a ğ ı " g e t i r e n a n l a y ı ş ı

y a n s ı t m a k t a d ı r . O y s a , " K ü r t milli v a r l ı ğ ı " ve " K ü r t d i l i n i n " k a b u l ü a r t ı k b i r

d e v l e t p o l i t i k a s ı ha l ine g e l m i ş t i r .

5. S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K o n u y a İ l i ş k i n G ö r ü ş l e r i " A z ı n l ı k l a r B u l u n d u ğ u n u

İ l e r i S ü r m e k " ve " A z ı n l ı k l a r Y a r a t a r a k Millet B ü t ü n l ü ğ ü n ü n B o z u l m a s ı

A m a c ı n ı G ü t m e k " Y a s a ğ ı K a p s a m ı n d a Ele A l ı n a m a z v e Kapatma Nedeni

S a y ı l a m a z

— 29 —

Sosyalist Parti'nin Kürt Sorununa Çözüm Programı ve politikaları "ülkede bir Kürt azınlığı bulunduğu" değildir. Sosyalist Parti'nin söylediği "azınlık" ve "azınlık hakları" değil, "eşit haklara sahip bir Kürt milli varlığının" bulunduğudur. Bu ne bir "azınlık yaratmak"tır ne de "azınlık bulunduğunu ileri sürmek"tir.

Sosyalist Parti'nin çözümü "azınlık yaratmak"; "millet bütünlüğünü bozmak" amacı değildir. Sosyalist Parti'nin görevi, her türlü milli" eşitsizliğe son vermek, bütün dillerin, bütün kültürlerin eşitlik ve özgürlük ortamı içinde gelişip, serpilip yayılmasını sağlamaktır. Bu ise, Türk dili ve kültürü dışındaki dil ve kültürleri koruyup geliştirmek, yaymak ve bu yolla azınlıklar yaratarak millet bütünlüğünün bozulması amacını gütmek değildir. Azınlıklar yaratmak, parti ya da kişilerin iradî olarak yapabilecekleri bir durum da değildir. Sosyoloji biliminde böyle bir olay yoktur. Kaldı k i , Kürtler bir "azınlık" olarak da telakki edilemezler. Bugün Kürt kimliği, Kürt dili , Kürt kültürü artık inkârı mümkün olmayan bir "olgu"dur, "gerçeklik"tir. Bunlardan sözetmek, bir olguyu saptamak anlamına gelir.

6. "Demokratik Federal Emekçi Cumhuriyeti" Programı ve Bu Programla Kürt Ulusuna "Kendi Kaderini Tayin Hakkının Tanınması" Kapatma Nedeni Olamaz

İddianamede; "Kürt Sorununa Çözüm-4" broşüründeki Kürt milleti kendi kaderine kayıtsız şartsız sahiptir, bu özgür iradenin saptanması için de Kürt illerinde referandum yapılmalıdır, Kürt halkı isterse ayrı bir devlet kurabilir . Ancak en iyi çözüm iki federe devletin eşit olarak katıldığı demokratik, federal bir cumhuriyet olduğu vurgulanarak bu cumhuriyetin esasları açıklanmıştır denmekte ve bu kapatma davasına gerekçe yapılmaktadır.

Birincisi, birliğin ön koşulu "eşitlik, özgürlük ve gönüllülüktür". Zorla "birlik ve bütünlük" sağlanamaz: Anayasa ve yasalar, gerçeklikle bağdaştığı ölçüde hayat ve uygulama alanı bulurlar. "Devletin ülkesi ve milletiyle bütünlüğü" yasaklarla, baskıyla, silah zoruyla sağlanacak bir durum değildir. -Birliği sağlamanın yolu gönülleri kazanmaktır. Bugün, bu noktaya devletin en yetkili mercileri de gelmiştir. Cumhurbaşkanı Özal; "Herkes etnik kimliği ne ise onu rahatça söyleyebilmelidir. Bir kere şunu söyleyelim. Bu mesele sopa ile ve silah zoruyla çözülmez. (. . .) Biz her şeyi açıkça konuşmalıyız. (...) Federasyon dahil her şeyi konuşmalıyız." demektedir. (Hürriyet Gazetesi, 15.10.1991).

Bugüne kadar devlet meseleyi sopayla, askeri yöntemlerle çözmeye çalışmıştır. Gelinen nokta nedir? Sorun daha da ağırlaşmıştır ve büyük acılara neden olmaktadır. Siyası" çözüm gelip dayatmıştır. Birlikte yaşamanın bir tek yolu kalmıştır: Eşitlik, özgürlük ve gönüllü birlik.

İkincisi, Kürt halkına "kendi kaderini tayin etme hakkı tanınmadan" birliğin gönüllülüğünden sözetmek mümkün değildir. Kaldı ki, Hükümet

— 30 —

P r o g r a m ı ' n d a b e l i r t i l d i ğ i ü z e r e : " A v r u p a G ü v e n l i k v e İ ş b i r l i ğ i s ü r e c i v e P a r i s

Ş a r t ı ü l k e l e r v e h a l k l a r i ç i n k ü r e s e l d ü z e n l e r , h a k l a r v e ö z g ü r l ü k l e r

g e t i r m i ş t i r . B u k u r a l l a r , s ö z l e ş m e l e r i n i m z a c ı t a r a f ı o l a r a k T ü r k i y e i ç i n d e

u y u l m a s ı g e r e k e n k u r a l l a r d ı r . " ( H ü k ü m e t P r o g r a m ı , s . 10)

" H a l k l a r ı n hak e ş i t l i ğ i v e k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı " H e l s i n k i N i h a i

S e n e d i ' n i n v e P a r i s S a r t ı ' n ı n u y u l m a s ı z o r u n l u i l k e l e r i a r a s ı n d a d ı r ( P a r i s Ş a r t ı ,

s . 8 ) .

B u s ö z l e ş m e h ü k ü m l e r i A n a y a s a ' n ı n 90. m a d d e s i g e r e ğ i n c e , A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı ğ ı d a h i i l e r i s ü r ü l e m e y e n y a s a d e ğ e r i n d e d i r . Y i n e b u h ü k ü m l e r , K ü r t

u l u s u i ç i n d e g e ç e r l i d i r . D o l a y ı s ı y l a , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t u l u s u n u n k e n d i

k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a i l i ş k i n g ö r ü ş l e r i b u u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r i n

" t e y i d i n d e n " i b a r e t t i r .

Ü ç ü n c ü s ü p a r t i k a p a t m a d a v a l a r ı n d a k a p a t m a n ı n k o ş u l l a r ı n ı n o l u ş m a s ı i ç i n

m a d d i v e m a n e v i u n s u r l a r ı n b i r l i k t e v a r o l m a s ı g e r e k i r . G ö r ü l m e k t e o l a n d a v a n ı n

s i y a s ı p a r t i n i n t ü z e l k i ş i l i ğ i a ç ı s ı n d a n m ü e y y i d e s i " k a p â t ı l m a k " t ı r . B u t ü r

y a r g ı l a m a l a r d a C e z a M u h a k e m e l e r i U s u l ü K a n u n u ' n u n u y g u l a n a c a ğ ı

ö n g ö r ü l m ü ş t ü r . H e r c e z a y a r g ı l a m a s ı n d a o l d u ğ u g i b i d a v a m ı z d a d a k a n u n a

a y k ı r ı l ı ğ ı n d o ğ a b i l m e s i , k a p a t m a m ü e y y i d e s i n i n u y g u l a n a b i l m e s i i ç i n m a d d i v e

manevi" u n s u r l a r ı n b i r l i k t e o l u ş m a s ı g e r e k i r .

D a v a m ı z d a , manev i u n s u r , ü l k e n i n ve mi l l e t in b ö l ü n m e s i n i n d a v a l ı p a r t i c e

i s t e n i p i s t e n m e d i ğ i d i r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m " e i l i ş k i n

p r o g r a m v e g ö r ü ş l e r i n i n temel a m a c ı ' a y r ı l ı k ' d e ğ i l , b i r l i k ' t i r . S o s y a l i s t P a r t i

z o r a d a y a n a n y o l u n " b ö l ü n m e y i " g e t i r d i ğ i n i g ö r m ü ş t ü r . B i r l i ğ i s a ğ l a m a n ı n

a n c a k , u l u s a k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n ı t a n ı m a k , e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k v e

k a r d e ş l i k l e m ü m k ü n o l a c a ğ ı n ı a n l a m ı ş t ı r . D a v a d a i d d i a m a k a m ı n c a de l i l o l a r a k

s u n u l a n b ö l g e l e r i n t a m a m ı n ı n ö z ü ik i n o k t a d a t o p l a n m a k t a d ı r . B i r i n c i s i , s o r u n u n

b a r ı ş ç ı v e s i y a s ı b i r ç ö z ü m e k a v u ş t u r u l m a s ı . D i ğ e r i , e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k v e

g ö n ü l l ü l ü k t eme l inde b i r ' b i r l i ğ i n ' s a ğ l a n m a s ı d ı r . " K a r d e ş l i ğ e " v e " g ö n ü l k ö p r ü s ü

o l u ş t u r u l m a s ı n a " b u n u n i ç i n ö n e m v e r i l m e k t e d i r .

S o s y a l i s t P a r t i " b i r l i ğ i " s a v u n u y o r ve b u n u n k o ş u l l a r ı n ı b i r p r o g r a m l a

o r t a y a k o y u y o r . B u d u r u m d a " a y r ı l ı k ç ı l ı k " k a s t ı n d a n d o l a y ı s ı y l a ,

m a n e v i u n s u r u n o l u ş t u ğ u n d a n s ö z etmek m ü m k ü n d e ğ i l d i r . İ d d i a m a k a m ı n ı n ,

i d d i a n a m e d e a k t a r d ı ğ ı " K ü r t h a l k ı y l a k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e ; g ö n ü l g ö n ü l e , b a r ı ş

ve h u z u r i ç i n d e y a ş a m a k , T ü r k i y e h a l k ı n ı n . . . i h t i y a c ı d ı r . " , " T ü r k ve K ü r t

h a l k l a r ı i k i c a n d ı r " . " S o s y a l i s t P a r t i T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r . " ,

" E m e k ç i l e r i n ç ı k a r ı g ö n ü l l ü b i r l i ğ i g e r ç e k l e ş t i r m e d e d i r . " g i b i a l ı n t ı l a r , d a v a y ı

d e ğ i l , s a v u n m a m ı z ı d o ğ r u l u y o r .

D ö r d ü n c ü s ü , T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i , ı r k ç ı l ı ğ ı b ö l ü c ü ; e n t e r n a s y o n a l i z m ise

b i r l e ş t i r i c i d i r . A n a y a s a ' n ı n 66 . m a d d e s i mi l le t in b e l i r l e y i c i s i o l a r a k v a t a n d a ş l ı k

b a ğ ı n ı k a b u l e d i y o r . Mi l l e t b ü t ü n l ü ğ ü n e a y k ı r ı l ı ğ ı n a n l a m v e ç e r ç e v e s i n i de b u

e s a s t a n h a r e k e t l e s a p t a m a k g e r e k i r . A n a y a s a k o y u c u T C . v a t a n d a ş l a r ı n ı n b i r

— 31 — b ö l ü m ü n ü n , d e v l e t l e o l a n v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı n ı k o p a r m a y a , o n l a r ı a y ı r a r a k y e n i

v e y a b a ş k a b i r d e v l e t i n i n s a n u n s u r u h a l i n e g e t i r m e y e y ö n e l i k a m a ç v e faa l iyet i

y a s a k l a n m ı ş t ı r .

Y o k s a k i m s e T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n i ben imsemek v e m i l l i y e t ç i i d e o l o j i y e b a ğ l ı

o lmak z o r u n d a d e ğ i l d i r . T ü r k i y e g i b i b i n l e r c e y ı l l ı k b i r K a v i m l e r K ö p r ü s ü

ü z e r i n d e d a r T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n i n v e ı r k ç ı l ı ğ ı n ı n b ö l ü c ü o l d u ğ u a ç ı k t ı r .

D o l a y ı s ı y l a , A n a y a s a v e S P Y ' n ı n T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i v e ı r k ç ı l ı ğ ı a n l a y ı ş ı y l a

y o r u m l a n m a s ı , h u k u k a a y k ı r ı o l u r . T ü r k ı r k ı n d a n o l a n l a r ı n d ı ş ı n d a k i m i l l i y e t l e r i n

i k i n c i s ı n ı f v a t a n d a ş s a y ı l m a s ı ve h a k l a r ı n ı n k a b u l e d i l m e m e s i , b i r l i ğ i b o z a r .

N i t e k i m B a ş b a k a n S ü l e y m a n D e m i r e ! :

" T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i , ı r k e s a s ı n a d a y a n m a y a n v e T ü r k i y e ' d e b a ş k a e t n i k

g r u p l a r ı d ı ş l a m a y a n y u m u ş a k b i r m i l l i y e t ç i l i k t i r . " d e m e k t e ve" i k i n c i s ı n ı f

muameles i y a p ı l d ı ğ ı t a k d i r d e o i n s a n l a r ı n a y a ğ a k a l k m a h a k k ı n ı n d o ğ a c a ğ ı n a "

d i k k a t ç e k m e k t e d i r ( M i l l i y e t G a z e t e s i , 9 . 1 2 . 1 9 9 1 ) .

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , a r t ı k d e v l e t y ö n e t i c i l e r i d e e s k i k a t ı m i l l i y e t ç i a n l a y ı ş ı n

y ü r ü m e y e c e ğ i n i g ö r ü y o r l a r . M i l l i y e t ç i l i k , milli z ı t l a ş m a l a r ı , milli" d ü ş m a n l ı k l a r ı ,

milli b o ğ a z l a ş m a l a r ı g ü n d e m e g e t i r m e k t e , b i r l i ğ i d e ğ i l , b ö l ü n m e y i temsil

e t m e k t e d i r . B u b a k ı m d a n y a s a l a r ı n m i l l i y e t ç i b i r z i h n i y e t l e y o r u m l a n m a s ı , mevcut

g e r ç e k l i ğ e v e o l g u l a r a t er s d ü ş e r ; A n a y a s a ' n ı n h e d e f l e r i n e de a y k ı r ı o l u r .

E n t e r n a s y o n a l i z m i se , m i l l e t l e r a r a s ı b i r l i ğ i s a ğ l a m a n ı n ve " o r t a k b i r ev" i n ş a

e t m e n i n o l a n a k l a r ı n ı v e r m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i m i l l i y e t ç i l i ğ i d e ğ i l ,

e n t e r n a s y o n a l i z m i b e n i m s e m i ş t i r .

K a l d ı k i , S o s y a l i s t P a r t i A n a y a s a ' n ı n m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı n ı b e n i m s e m e k

z o r u n d a d e ğ i l d i r . P a r t i l e r i n A n a y a s a h ü k ü m l e r i n i ben imsemes i d i y e b i r

z o r u n l u l u k y o k t u r . E ğ e r b ö y l e o l s a y d ı , o z a m a n A n a y a s a l a r ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i

i m k a n s ı z l a ş ı r d ı . P a r t i l e r i n u y m a s ı g e r e k e n h u s u s l a r , p a r t i y a s a k l a r ı n a i l i ş k i n

h ü k ü m l e r d i r .

İ d d i a n a m e , b a ğ n a z T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n i y a n s ı t m a k t a d ı r . B u n i t e l i ğ i ile

d e , h u k u k a , A n a y a s a l i l k e l e r e , t o p l u m s a l g e r ç e k l i ğ e a y k ı r ı d ı r .

B e ş i n c i s i , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m P r o g r a m ı , A n a y a s a ' n ı n

ü ç ü n c ü m a d d e s i n d e k i h u s u s l a r a a y k ı r ı k a b u l e d i l e m e z . Ç ö z ü m ö n e r i s i n d e k i f e d e r e

d e v l e t l e r d e n h e r b i r i n i n a y r ı b a y r a ğ ı , a y r ı m a r ş ı v e a n a y a s a s ı o l m a s ı T ü r k ç e

v e K ü r t ç e ' n i n resmi" d i l o l a r a k ö n e r i l m e s i de k a p a t m a y ı g e r e k t i r i r b i r d u r u m

d e ğ i l d i r .

Ç ü n k ü S o s y a l i s t P a r t i ' y e g ö r e , ik i mil let in o r t a k e v i o l a n f e d e r a l d e v l e t i n

o r t a k b i r a n a y a s a s ı , b a y r a ğ ı v e m a r ş ı o l a c a k t ı r . B u a n a y a s a , b a y r a k v e m a r ş

b ü t ü n ü l k e d e g e ç e r l i o l a c a k t ı r . T ü r k ç e ' n i n y a n ı n d a K ü r t ç e de resmi" d i l o l a r a k

d ü ş ü n ü l m e k t e d i r .

A n a y a s a ' n ı n d ö r d ü n c ü m a d d e s i n d e k i d e v l e t i n ş e k l i n i n C u m h u r i y e t o l d u ğ u

v e C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i n i n d e ğ i ş t i r i l e m e y e c e ğ i p r e n s i p l e r i n e d e a y k ı r ı b i r

d u r u m y o k t u r . Z i r a , d e v l e t i n ş e k l i y i n e c u m h u r i y e t o l a r a k k a l m a k t a d ı r .

— 32 —

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , i d d i a n a m e n i n S o s y a l i s t P a r t i ' n i n A n a y a s a ' n ı n ü ç ü n c ü

v e d ö r d ü n c ü m a d d e l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı i t h a m ı da d o ğ r u d e ğ i l d i r .

A l t ı n c ı s ı , i d d i a n a m e 2510 s a y ı l ı İ s k â n Y a s a s ı ' n a da a y k ı r ı d ı r . H a l e n

y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n 14 H a z i r a n 1934 t a r i h v e 2510 s a y ı l ı İ s k â n Y a s a s ı ' n d a " T ü r k

k ü l t ü r l ü o l m a y a n " ; " T ü r k ı r k ı n d a n o l m a y a n " , " T ü r k k ü l t ü r ü n e b a ğ l ı o l m a y a n " ;

" T ü r k k ü l t ü r ü n e temsi l i ( ö z ü m l e n m e s i ) i s t e n e n " ; " T ü r k t e b a s ı n d a n o l u p da T ü r k

k ü l t ü r ü n e b a ğ l ı b u l u n m a y a n " , " A n a d i l i T ü r k ç e o l m a y a n " , " T ü r k k ü l t ü r ü n e b a ğ l ı

o l u p d a T ü r k ç e ' d e n b a ş k a d i l k o n u ş a n " n ü f u s t a n s ö z e d i l m e k t e d i r . H a t t a b u

Y a s a ' n ı n 2 . m a d d e s i , T ü r k i y e n ü f u s u n u n i t e l i ğ i n e g ö r e i s k â n b a k ı m ı n d a n ü ç

m ı n t ı k a y a a y ı r m a k t a d ı r .

T ü r k i y e ' d e " T ü r k ı r k ı n d a n o l m a y a n " ; " T ü r k k ü l t ü r l ü o l m a y a n " . . . . n ü f u s

k e s i m l e r i n i n d e b u l u n d u ğ u İ s k â n Y a s a s ı ' n c a h ü k ü m a l t ı n a a l ı n m ı ş t ı r . İ d d i a n a m e

ise y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n b u y a s a l m e v z u a t a r a ğ m e n T ü r k l e r d ı ş ı n d a k i m i l l î

v a r l ı k l a r ı i n k â r d a ı s r a r e t m e k t e d i r .

V - S o s y a l i s t P a r t i ; A n a y a s a Mahkemes i K a r a r ı İ l e Y a s a l B u l u n a n P r o g r a m

V e T ü z ü ğ ü n e U y g u n F a a l i y e t t e B u l u n m u ş t u r . Kapatma N e d e n i S a y ı l a n

G ö r ü ş l e r i P r o g r a m ı n ı n 31. M a d d e s i K a p s a m ı n d a d ı r

S o s y a l i s t P a r t i , T ü z ü k v e P r o g r a m ı n e d e n i y l e k u r u l u ş t a n s o n r a k a p a t m a

d a v a s ı i le k a r ş ı l a ş m ı ş v e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n d e y a r g ı l a n m ı ş t ı r . A n a y a s a

M a h k e m e s i ' n i n 8. 12.1988 t a r i h v e 1988/2 E s a s , 1988/1 K a r a r s a y ı l ı k a r a r ı i le

P r o g r a m ı ' n ı n A n s y a s a ' y a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n o l d u ğ u n a v e

k a p a t m a n ı n r e d d i n e k a r a r v e r i l m i ş t i r .

S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n " E ş i t l i k , I r k ç ı B a s k ı l a r a S o n " b a ş l ı k l ı 3 1 .

m a d d e s i d e y a r g ı l a m a k o n u s u y a p ı l m ı ş t ı r . Hatta b u m a d d e y e i l i ş k i n , A n a y a s a

M a h k e m e s i ü y e l e r i n d e n b i r i mahalefet ş e r h i d ü ş m ü ş t ü r . A n c a k , A n a y a s a

M a h k e m e s i b u m a d d e n i n h u k u k a a y k ı r ı o l m a d ı ğ ı n a k a r a r v e r m i ş t i r .

S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 31. maddes i ş ö y l e d i r :

" H e r k e s d i l , ı r k , mi l l iye t , c i n s i y e t , s iyasa l d ü ş ü n c e , f e l se f i kanaat d i n

v e m e z h e p a y r ı m ı g ö z e t i l m e k s i z i n k a n u n ö n ü n d e e ş i t t i r .

" S P , h e r h a n g i b i r ı r k ı n v e y a b ö l g e n i n d i ğ e r l e r i n e h a k i m v e y a

d i ğ e r l e r i n d e n a y r ı c a l ı k l ı o l m a s ı n a k a r ş ı m ü c a d e l e e d e r .

" D e m o k r a t i k Halk i k t i d a r ı , T ü r k i y e h a l k ı n ı n b a r ı ş , k a r d e ş l i k v e g ö n ü l l ü

b i r l i k i ç i n d e k e n d i n e ö z g ü r ve r e f a h l ı b i r ge lecek y a r a t m a s ı n ı n k a r ş ı s ı n d a k i

e n g e l l e r o l a n ı r k ç ı b a s k ı p o l i t i k a l a r ı n ı n , b ö l g e l e r a r a s ı e ş i t s i z l i ğ i n v e ş o v e n i z m i n

t e m e l l e r i n i v e b ü t ü n b e l i r t i l e r i n i o r t a d a n k a l d ı r ı r .

" S o s y a l i s t P a r t i , T ü r k i y e ' n i n k ü l t ü r e l z e n g i n l i ğ i n i n v e t a r i h t e n g e l e n

g e r ç e k l e r i n o r t a y a k o n m a s ı n ı ve t a r t ı ş ı l m a s ı n ı b i le y a s a k l a y a n S i y a s i P a r t i l e r

K a n u n u ' n d a k i v e d i ğ e r y a s a l a r d a k i h ü k ü m l e r i n d e ğ i ş t i r i l m e s i i ç i n m ü c a d e l e

e d e r . "

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e A n a y a s a Mahkemes i 'nce de y a s a l b u l u n a n S P P r o g r a m ı ' n ı n

31. m a d d e s i n d e ş u h u s u s l a r y e r a l m a k t a d ı r :

— 33 —

1. H e r k e s , d i l , ı r k , mil l iyet a y r ı m ı g ö z e t i l m e k s i z i n kanun önünde e ş i t o l a c a k t ı r .

B u r a d a n ş u a n l a ş ı l m a k t a d ı r : " T ü r k i y e ' d e b i r d e n faz la d i l , ı r k v e mi l l i ye t

m e v c u t t u r . B u n l a r a r a s ı n d a k a n u n ö n ü n d e a y r ı m y a p ı l m a m a l ı d ı r . B u r a d a d i l

y e r i n e " T ü r k v e K ü r t d i l i " , ı r k y e r i n e " T ü r k ve K ü r t ı r k ı " , mi l l iye t y e r i n e

" T ü r k v e K ü r t mi l le t i" k o n u l d u ğ u n d a , b u n l a r a r a s ı n d a a y r ı m y a p ı l a m a y a c a ğ ı

s ö y l e n m i ş o l m a k t a d ı r .

D o l a y ı s ı y l a , " K ü r t m i l l e t i n d e n " v e " K ü r t m i l l e t i n i n e ş i t h a k l a r a s a h i p

o l m a s ı n d a n " v e " k e n d i k a d e r i n i t a y i n e tme h a k k ı n ı " n d a n s ö z e t m e k , p r o g r a m ı n

b u m a d d e s i ç e r ç e v e s i n d e h a r e k e t e t m e k t i r .

2 . " S o s y a l i s t P a r t i h e r h a n g i b i r ı r k ı n v e y a b ö l g e n i n d i ğ e r l e r i n e h a k i m

v e d i ğ e r l e r i n d e n a y r ı c a l ı k l ı o l m a s ı n a k a r ş ı m ü c a d e l e e d e c e k t i r . "

B u da y i n e S o s y a l i s t P a r t i ' y e " K ü r t u l u s u " ü z e r i n d e k i b a s k ı l a r a ,

e ş i t s i z l i ğ e , ş o v e n i z m e , a s i m i l a s y o n a k a r ş ı ç ı k m a , T ü r k u l u s u n a a y r ı c a l ı k l a r

t a n ı n m a s ı n a , b ö l g e l e r a r a s ı n d a k i f a r k l ı u y g u l a m a y a k a r ş ı m ü c a d e l e etme g ö r e v i n i

v e r m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i b u ç e r ç e v e d e h a r e k e t e t m i ş , K ü r t u l u s u ü z e r i n d e k i

b a s k ı l a r a k a r ş ı ç ı k a r a k " e ş i t l i ğ i " s a v u n m u ş t u r . G e r e k y a y ı n l a r ı n d a , g e r e k

t o p l a n t ı l a r ı n d a , g e r e k s e T V k o n u ş m a l a r ı n d a a n l a t ı l m a y a ç a l ı ş ı l a n v e i d d i a n a m e d e

k a p a t m a d a v a s ı n d a g e r e k ç e s a y ı l a n h u s u s l a r ı n t a m a m ı , b u ç e r ç e v e d e d i r .

3. " T ü r k i y e h a l k ı n ı n b a r ı ş , k a r d e ş l i k ve g ö n ü l l ü b i r l i k i ç i n d e k e n d i n e

ö z g ü r v e r e f a h l ı b i r g e l e c e k y a r a t m a s ı n ı n k a r ş ı s ı n d a k i e n g e l l e r o l a n ı r k ç ı b a s k ı

p o l i t i k a s ı n ı n , b ö l g e l e r a r a s ı e ş i t s i z l i ğ i n ve ş o v e n i z m i n t e m e l l e r i n i v e b ü t ü n

b e l i r t i l e r i n i o r t a d a n k a l d ı r m a k . "

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , b u f ı k r a d a , " b a r ı ş , k a r d e ş l i k ve g ö n ü l l ü b i r l i k t e n "

s ö z e d i l m e k t e d i r . Mi l l i s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e , a s k e r i y ö n t e m d e ğ i l , " s i y a s i ç ö z ü m "

ö n e r i l m e k t e d i r . " G ö n ü l l ü b i r l i k " , " k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı " d a d a h i l ;

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " p r o g r a m ı n d a k i b ü t ü n u n s u r l a r ı

k a p s a m a k t a d ı r . " G ö n ü l l ü " b i r l i k d e m e k , "zora d a y a l ı b i r l i ğ i n " r e d d i d e m e k t i r .

Y i n e b u r a d a "milli" b a s k ı p o l i t i k a l a r ı n ı n , b ö l g e l e r a r a s ı e ş i t s i z l i ğ i n ve

ş o v e n i z m i n " t e m e l l e r i n i n o r t a d a n k a l d ı r ı l m a s ı n d a n s ö z e d i l m e k t e d i r .

P r o g r a m ı n b u m a d d e s i n i n p a r t i y e t k i l i l e r i n e y ü k l e d i ğ i g ö r e v l e r , tam da

i d d i a m a k a m ı n ı n s u ç l a d ı ğ ı ç ö z ü m l e r d i r .

B u m a d d e , " k ü l t ü r e l z e n g i n l i ğ i n v e t a r i h t e n g e l e n g e r ç e k l e r i n " , " o r t a y a

k o n m a s ı n ı v e t a r t ı ş ı l m a s ı n ı y a s a k l a y a n " y a s a h ü k ü m l e r i n e k a r ş ı m ü c a d e l e g ö r e v i n i

de p a r t i n i n ö n ü n e k o y m a k t a d ı r .

P r o g r a m ı n 3 1 . m a d d e s i , M a h k e m e n i z t a r a f ı n d a n i n c e l e n m i ş . A n a y a s a ve

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n b u l u n m u ş t u r . P a r t i y e t k i l i l e r i d e . A n a y a s a

M a h k e m e s i ' n c e y a s a l a r a u y g u n b u l u n a n b u m a d d e n i n k e n d i l e r i n e y ü k l e d i ğ i

g ö r e v l e r i y e r i n e g e t i r m i ş l e r d i r .

İ n c e l e m e n i n ö n c e l i k l e d a v a k o n u s u K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m P r o g r a m ı ' n ı n

P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 31 . m a d d e s i n e u y g u n d ü ş ü p d ü ş m e d i ğ i ü z e r i n d e y a p ı l m a s ı

— 34 —

g e r e k e c e k t i r . Ç ü n k ü , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9 0 . , A n a y a s a ' n ı n 69. m a d d e l e r i

p a r t i l e r i n p r o g r a m l a r ı d ı ş ı n d a faa l iye t t e b u l u n a m a y a c a k l a r ı n ı b e l i r t m e k t e d i r .

B u , ş u d e m e k t i r : P a r t i l e r p r o g r a m l a r ı n a u y g u n f a a l i y e t t e b u l u n u r l a r s a , b u

f a a l i y e t l e r i n e d e n i y l e s u ç l a n a m a z l a r .

4. K e z a , S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 12. m a d d e s i d e , " U l u s l a r ı n

k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı n ı s a v u n m a y ı " b i r g ö r e v o l a r a k p a r t i n i n ö n ü n e

k o y m a k t a d ı r .

" E n t e r n a s y o n a l i z m b a ş l ı k l ı b u m a d d e de . A n a y a s a M a h k e m e s i ' n c e yasal b u l u n m u ş t u r .

V I - S o s y a l i s t P a r t i ' n i n Ç ö z ü m ü B i r i c i k B i r l i k Y o l u n u Ö n g ö r ü y o r

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t s o r u n u h a k k ı n d a k i p o l i t i k a v e ç ö z ü m ö n e r i l e r i n i

o r t a y a k o y a n " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 D e m o k r a t i k F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i "

b r o ş ü r ü n d e , i d d i a n a m e ile i tham ed i l en t ü m belge ve k o n u ş m a m e t i n l e r i n d e h e r

s a t ı r , h e r s ö z c ü k b i r l i k i h t i y a c ı n ı , b i r l i k i m k â n ı n ı v e b i r l i k k o ş u l l a r ı n ı d i l e

g e t i r m e k t e d i r . N i t e k i m , i d d i a m a k a m ı n ı n i d d i a n a m e y e a l d ı ğ ı a l ı n t ı l a r d a h i b u n u

k a n ı t l ı y o r .

- " Y a ş a s ı n T ü r k l e r i n ve K ü r t l e r i n k a r d e ş l i ğ i . " ( S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 ,

İ d d i a n a m e , s. 4 ) .

- " Y a ş a s ı n T ü r k h a l k ı , K ü r t h a l k ı . " ( S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 , İ d d i a n a m e ,

s. 4 ) .

" K ü r t h a l k ı y l a k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e , g ö n ü l g ö n ü l e , b a r ı ş v e h u z u r i ç i n d e

y a ş a m a k T ü r k i y e h a l k ı n ı n . . . i h t i y a c ı d ı r .

" T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı i k i c a n d ı r .

" S o s y a l i s t P a r t i T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r . " ( K ü r t S o r u n u n a

Ç ö z ü m - 4 , İ d d i a n a m e , s. 4 - 5 ) .

- " S o s y a l i s t P a r t i T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a tek k ö p r ü . . "

" S o s y a l i s t P a r t i b i r l e ş m e d e n y a n a .

" S o s y a l i s t P a r t i ik i h a l k ı n b i r f e d e r a s y o n d a b i r l i ğ i n i , o r t a k i k t i d a r ı n ı

s a v u n a c a k . " ( 24-25 A ğ u s t o s , Part i M e c l i s i T o p l a n t ı s ı ' n d a a ç ı ş k o n u ş m a s ı ,

İ d d i a n a m e , s . 8 ) .

- " . . . D o ğ u ' d a ö z e l s a v a ş a son v e r e c e ğ i z ö z e l s a v a ş a T ü r k - K ü r t

k a r d e ş l i ğ i p r o g r a m ı . . . i l k e ik i milleti e ş i t d ü z e y e g e t i r e r e k v e s o n u n d a b i ç i m

o l a r a k bir. f e d e r a s y o n l a ç ö z e c e ğ i z . . . " ( 1 3 . 1 0 . 1 9 9 1 A n k a r a C e b e c i A ç ı k Hava

T o p l a n t ı s ı n d a k i K o n u ş m a , İ d d i a n a m e , s . 8)

- " K ü r t s o r u n u a s k e r l e mermiy le ç ö z ü l e m e z , K ü r t mese les i h ü r r i y e t l e , e ş i t l ik le

ç ö z ü l ü r . . . " (16 .10 .1991 Ş ı r n a k A ç ı k H a v a T o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a , i d d i a n a m e , s.

9 ) .

" K ü r t m i l l e t i n e k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı t a n ı n m a l ı d ı r . İ ş t e

b i r l i ğ i n k o ş u l u o zaman o l u r . . . . Z o r l a b i r l i k o l m a z . G ö n ü l l e , k a r d e ş l i k l e , b u

— 35.—

K ü r t h a l k ı n ı n i r a d e s i n i s a y a r a k , k a b u l e d e r e k o l u r . . . " (11.10.1991 T V A ç ı k

d u r u m u n d a k i k o n u ş m a , İ d d i a n a m e , s . 9 - 1 0 ) .

İ d d i a n a m e T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı n ı n b i r l i ğ i n i v u r g u l a y a n b u c ü m l e l e r i

d a h i b i r e r s u ç k a n ı t ı g i b i s u n m a k t a d ı r . O y s a , K ü r t s o r u n u b i r g e r ç e k l i k t i r .

B u s o r u n u S o s y a l i s t P a r t i icat e t m e m i ş t i r . S o s y a l i s t P a r t i v a r o l a n K ü r t g e r ç e ğ i n i

t e sp i t e t m i ş ; ö z g ü r l ü ğ ü n , k a r d e ş l i ğ i n v e b i r l i ğ i n y o l l a r ı n ı a r a m ı ş , b i r l i ğ i

s a ğ l a y a c a k p o l i t i k a l a r ı ü r e t e r e k t o p l u m u n ö n ü n e k o y m u ş t u r .

S o s y a l i s t P a r t i , " K ü r t s o r u n u n u n " a y n ı zamanda " T ü r k s o r u n u " o l d u ğ u n u

s ö y l e m e k t e d i r . K ü r t s o r u n u n u n b u g ü n k ü n o k t a y a g e l m e s i n d e n hem K ü r t l e r

hem de T ü r k l e r a c ı ç e k m e k t e d i r . Ç ü n k ü hem K ü r t l e r hem T ü r k l e r K ü r t

s o r u n u n d a n k a y n a k l a n a n e k o n o m i k y ü k l e r i t a ş ı y o r v e a c ı l a r ç e k i y o r . Sorun, A B D

g i b i b ü y ü k e m p e r y a l i s t d e v l e t l e r e T ü r k i y e ü z e r i n d e k i dene t imin i a ğ ı r l a ş t ı r m a

f ı r s a t ı da v e r i y o r . A y r ı c a s o r u n , b i r v i c d a n ve i n s a n l ı k s o r u n u d u r . S o s y a l i s t

P a r t i ik i h a l k ı n k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e , g ö n ü l g ö n ü l e , b a r ı ş v e h u z u r i ç i n d e

y a s a m a s ı n ı , e k m e k k a d a r , s u k a d a r ö n e m l i b i r i h t i y a ç o l a r a k g ö r m e k t e d i r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m Ö n e r i s i ö z g ü r l ü k , k a r d e ş l i k v e b i r l i k

i h t i y a c ı n d a n h a r e k e t e t m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i , b u g ü n e k a d a r d e v l e t ç e i z l e n e n

y a n l ı ş p o l i t i k a l a r ve u y g u l a m a l a r s o n u n d a , b ö l ü n m e n i n e ş i ğ i n e g e l m i ş b u ü l k e d e

k e n d i s i n i " T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı n a F ı r a t ' ı n ü z e r i n d e b i r g ö n ü l k ö p r ü s ü " o l a r a k

s u n m a k t a d ı r .

S o s y a l i s t P a r t i , b i r l i ğ i n tek y o l u n u n e ş i t l i k ve g ö n ü l l ü l ü k t e n g e ç t i ğ i n i

g ö r m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n a y r ı l m a h a k k ı n d a n s ö z e tmes in in a m a c ı da

b i r l i k t i r . Ç ü n k ü , zor la b i r l i k o lmaz . B i r l i k , a n c a k i r a d e ö z g ü r l ü ğ ü y l e s e ç i l m i ş s e

s a ğ l a m d ı r . B i r e v l i l i k k u r u m u n d a b i l e e ğ e r a y r ı l m a h a k k ı y o k s a , b i r l i k

t a r a f l a r d a n b i r i i ç i n k ö l e l i k a n l a m ı n a g e l i r . Hak e ş i t l i ğ i b i r l i k i ç i n k a ç ı n ı l m a z

k o ş u l d u r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n d a v a k o n u s u y a p ı l a n K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m

P r o g r a m ı ' n ı n ö z ü b u d u r .

B u g ü n e k a d a r K ü r t l e r i yok sayan v e ş i d d e t e d a y a n a n dev le t p o l i t i k a s ı

iflas e t m i ş t i r . B u n e d e n l e , b ü t ü n d ü z e n p a r t i l e r i ve d e v l e t ge lenekse l p o l i t i k a y ı

t erk e t m i ş l e r v e yen i po l i t ik a r a y ı ş l a r i ç i n e g i r m i ş l e r d i r . Ç ü n k ü g ö r ü l m ü ş t ü r

k i , b u g ü n e k a d a r d e v l e t ç e i z l enen " K ü r t p o l i t i k a s ı " b ö l ü c ü d ü r . B u p o l i t i k a ,

K ü r t ve T ü r k h a l k l a r ı a r a s ı d ü ş m a n l ı ğ ı g e l i ş t i r m i ş , b i r l i ğ e d e ğ i l , h a l k l a r ı ,

b i r b i r i n e k ı r d ı r m a y a hizmet e t m i ş t i r .

- B u g ü n G ü n e y d o ğ u ' d a y ü r ü t ü l m e k t e o l a n ö z e l s a v a ş ü l k e m i z i A m e r i k a ' y a

daha da muhtaç hale ge t i rmekte , b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı m ı z ı ipotek a l t ı n a s o k m a k t a d ı r .

M e v c u t ekonomik rejim K ü r t v e T ü r k ' ü b i r b i r i n d e n k o p a r m a k t a d ı r .

Ekonomik e ş i t s i z l i ğ i d e r i n l e ş t i r m e k t e d i r . O l a ğ a n ü s t ü Hal B ö l g e s i ' n d e k i ş i b a ş ı n a

ortalama g e l i r 382 do lar c i v a r ı n d a iken B a t ı A n a d o l u ' d a 2 000 d o l a r ı b u l m a k t a d ı r .

- K ü r t l e r i n y a ş a d ı ğ ı b ö l g e l e r d e O l a ğ a n ü s t ü Hal Rejimi o l a ğ a n l a ş t ı r ı l m ı ş ,

o r a l a r d a T ü r k i y e ' n i n g e r i ka lan y e r l e r i n d e n f a r k l ı b i r h u k u k g e ç e r l i k ı l ı n m ı ş t ı r .

B ö y l e c e mevcut rej im K ü r t ' l e T ü r k ' ü h u k u k i b a k ı m d a n da k o p a r m ı ş t ı r .

G e l i n e n n o k t a : Dev le t b u g ü n d a ğ d a n ve k ö y d e n s o n r a k e n t l e r d e de

h a k i m i y e t i n i y i t i r m e k t e d i r .

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , d e v l e t i n u y g u l a d ı ğ ı p o l i t i k a l a r , b i r l i ğ e d e ğ i l , " b ö l ü n m e y e "

hizmet e t m i ş t i r . B u u y g u l a m a n ı n s ü r d ü r ü l m e s i , b ö l ü n m e y i k ö r ü k l e y e c e k t i r .

A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e , Sosyal i s t P a r t i ' n i n K ü r t S o r u n u ' n a i l i ş k i n b i r l i k ç i

ç ö z ü m ü n ü n y a r g ı l a m a k o n u s u y a p ı l m a s ı ve. p a r t i n i n k a p a t ı l m a s ı n ı n i s t e n m e s i ,

h a l k ı n ö z g ü r l ü k , b a r ı ş ve, demokras i ö z l e m i n e a y k ı r ı d ı r . B ö y l e b i r d a v a n ı n a ç ı l m ı ş

o l m a s ı b i l e , b i r l i ğ e d e ğ i l , b ö l ü n m e y e hizmet e t m e k t e d i r .

B u d a v a d a , S o s y a l i s t Par t i 'y i d e ğ e r l e n d i r i r k e n ç a b a l a r ı n ı n h a n g i y ö n d e

o l d u ğ u n a b a k m a k g e r e k i r . Z i r a , y a s a l a r l a y a s a k l a n a n " b ö l ü c ü l ü k " a m a c ı d ı r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n a m a c ı i se , e ş i t l i k ve ö z g ü r l ü k temel inde b i r l i k t i r . S o s y a l i s t

P a r t i K ü r t s o r u n u n u g ö n ü l l ü b i r l i k y ö n ü n d e ç ö z m e k i ç i n e l i n d e n geleni y a p m a k t a d ı r .

S i y a s a l g e r ç e k l i k , e ğ e r b i r l i k i s t e n i y o r s a eski zora d a y a n a n p o l i t i k a l a r d a n

v a z g e ç i l m e s i g e r e k t i ğ i n i g ö s t e r m e k t e d i r . Pozi t i f h u k u k ise, eski p o l i t i k a l a r

e m i r i n d e o l u ş t u r u l m u ş t u r . B u n u n i ç i n , y a s a l a r ı n kaba l a f z ı n a b a ğ l ı k a l ı n a r a k

u y g u l a n m a s ı , ç a ğ d a ş h u k u k i lke ler ine u y g u n olmaz. İ d d i a n a m e n i n m a n t ı ğ ı ve

y a k l a ş ı m ı k a b u l e d i l i r s e , b a ş t a , ik t idar o r t a ğ ı D Y P v e , S H P olmak ü z e r e d i ğ e r

p a r t i l e r h a k k ı n d a da d a v a l a r a ç m a k g e r e k e c e k t i r . O y s a y e n i ç ö z ü m l e r i n a r a n d ı ğ ı

b i r d o n e m d e s o r u n a s i y a s a l g e r ç e ğ i temel a l a r a k y a k l a ş m a k z o r u n l u d u r .

B i r l i ğ i n b i r i c i k ç ö z ü m ü n ü g ü n d e m e g e t i r e n P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a k i s t e n m e s i n i n

ne an lama g e l e c e ğ i n i v e ne g i b i o lumsuz s o n u ç l a r d o ğ u r a c a ğ ı n ı S a y ı n

M a h k e m e n i z i n d e ğ e r l e n d i r e c e ğ i k a n ı s ı n d a y ı z .

S o n u ç : A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e ;

1. A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15. maddes i b i r b ü t ü n o l a r a k be l l i y a s a l a r ı A n a y a s a l

y a r g ı n ı n d e n e t i m i d ı ş ı n d a t u t m u ş t u r . Y a s a l a r ise t ü m h ü k ü m l e r i y l e b i r b ü t ü n d ü r .

S P Y , b u g ü n M G K d ö n e m i n d e k i ş e k l i y l e y ü r ü r l ü k t e d e ğ i l d i r . 10 a y r ı y a s a ile

ç e ş i t l i m a d d e l e r i d e f a l a r c a d e ğ i ş i k l i ğ e u ğ r a m ı ş t ı r . Y a n i , b i r b ü t ü n olarak b u g ü n k ü

S P Y , M G K d ö n e m i n i n y a s a s ı d e ğ i l d i r . B u i t ibar la A n a y a s a l y a r g ı n ı n d e n e t i m i n e

t a b i d i r . B u n e d e n l e S P Y ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e f i m i z i n ö n c e l i k l e i n c e l e n i p

k a b u l ü ile A n a y a s a ' y a a y k ı r ı b u l u n a n S P Y ' n ı n ip ta l ine :

2. D a v a S P Y ' n ı n 9. m a d d e s i n e u y u l m a d a n a ç ı l d ı ğ ı n d a n d a v a y a b a k ı l m a k s ı z ı n

d o s y a n ı n C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı n a i a d e s i n e ;

3. S ö z l ü a ç ı k l a m a a l ı n m a s ı ya da P a r t i y e t k i l i l e r i n i n ç a ğ r ı l ı p d i n l e n m e s i y l e

y e t i n i l m e y e r e k , S P Y ' n ı n 98. maddes i de la le t iy le C M U Y ' n ı n 387. m a d d e s i

u y g u l a n ı p , y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o l a r a k y a p ı l m a s ı n a ;

4. S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n d a v a n ı n r e d d i n e ; k a r a r

v e r i l m e s i n i s a y g ı ile a r z v e t a l e p e d e r i z . "

III- C U M H U R İ Y E T B A Ş S A V C I L I Ğ I ' N I N E S A S H A K K I N D A K İ G Ö R Ü Ş Ü :

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n 6 .2 .1992 g ü n l ü , S P . 23 H z . 1991-91 s a y ı l ı

e s a s h a k k ı n d a k i g ö r ü ş ü n d e a y n e n ş ö y l e d e n i l m e k t e d i r :

- 36 -

— 37 —

" A n a y a s a ' n ı n ;

A n a y a s a metnine dah i l o l d u ğ u 176 n c ı maddede b e l i r t i l e n b a ş l a n g ı ç k ı s m ı n d a

" h i ç b i r d ü ş ü n c e ve m ü l a h a z a T ü r k mili m e n f a a t l e r i n i n , T ü r k v a r l ı ğ ı n ı n dev le t i

ve ü l k e s i y l e b ö l ü n m e z l i ğ i e s a s ı k a r ş ı s ı n d a k o r u n a m a z . "

3 ü n c ü m a d d e s i n d e ;

" T ü r k i y e D e v l e t i , ü l k e s i v e mi l let iy le b ö l ü n m e z b i r b ü t ü n d ü r . Di l i

T ü r k ç e ' d i r . B a y r a ğ ı , ş e k l i k a n u n d a b e l i r t i l e n b e y a z ay y ı l d ı z l ı al b a y r a k t ı r .

Mil l i m a r ş ı " i s t i k l â l M a r ş ı ' d ı r . "

4 ü n c ü m a d d e s i n d e ;

" A n a y a s a ' n ı n 1 inc i m a d d e s i n d e k i d e v l e t i n ş e k l i n i n C u m h u r i y e t o l d u ğ u

h a k k ı n d a k i h ü k ü m ile 2 nc i m a d d e s i n d e k i C u m h u r i y e t i n n i t e l ik l er i v e 3 ü n c ü

maddesi h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r i l e m e z ve d e ğ i ş t i r i l m e s i t e k l i f ed i l emez ."

14 ü n c ü m a d d e s i n d e ;

" A n a y a s a d a y e r alan hak ve h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i , d e v l e t i n ü l k e s i ve

mil let iyle b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a k , T ü r k D e v l e t i n i n ve C u m h u r i y e t i n i n

v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k , temel hak v e h ü r r i y e t l e r i yok etmek, d e v l e t i n b i r

k i ş i v e y a z ü m r e t a r a f ı n d a n y ö n e t i l m e s i n i v e y a sosyal b i r s ı n ı f ı n d i ğ e r s o s y a l s ı n ı f l a r

ü z e r i n d e e g e m e n l i ğ i n i s a ğ l a m a k veya d i l , ı r k , d i n ve mezhep a y r ı m ı y a r a t m a k veya

s a i r h e r h a n g i b i r y o l d a n b u kavram ve g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r dev le t d ü z e n i k u r m a k

a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z

A n a y a s a ' n ı n h i ç b i r h ü k m ü A n a y a s a ' d a y e r alan hak ve h ü r r i y e t l e r i yok

etmeye y ö n e l i k b i r faal iyette bu lunma h a k k ı n ı v e r i r ş e k i l d e y o r u m l a n a m a z . "

66 n c ı m a d d e s i n d e ;

" T ü r k D e v l e t i n e v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o lan h e r k e s T ü r k t ü r . "

68 i n c i m a d d e s i n d e ;

" . . . s i y a s i p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı , D e v l e t i n ü l k e s i ve mil let iyle

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , in san h a k l a r ı n a , millet e g e m e n l i ğ i n e , d e m o k r a t i k v e l â i k

C u m h u r i y e t i lke l er ine a y k ı r ı o lamaz.

S ı n ı f v e y a z ü m r e e g e m e n l i ğ i n i v e y a h e r h a n g i b i r t ü r d i k t a t ö r l ü ğ ü s a v u n m a y ı

ve y e r l e ş t i r m e y i a m a ç l ı y a n s i y a s i p a r t i l e r k u r u l a m a z . "

69 u n c u m a d d e s i n d e ;

" . . . C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , k u r u l a n p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı n ı n

ve k u r u c u l a r ı n ı n hukuki" d u r u m l a r ı n ı n A n a y a s a ve k a n u n h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u n u ,

k u r u l u ş l a r ı n ı t a k i b e n ve ö n c e l i k l e d e n e t l e r , f aa l i ye t l er in i d e tak ip e d e r .

S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u n u n ;

78 i n c i m a d d e s i n d e ;

" S i y a s ı " P a r t i l e r ;

a) T ü r k i y e D e v l e t i n i n C u m h u r i y e t olan ş e k l i n i n ; A n a y a s a n ı n b a ş l a n g ı ç

k ı s m ı n d a v e 2 n c i m a d d e s i n d e b e l i r t i l e n e s a s l a r ı n ı A n a y a s a n ı n 3 ü n c ü m a d d e s i n d e

a ç ı k l a n a n T ü r k D e v l e t i n i n ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , d i l i n e ,

b a y r a ğ ı n a , milli" m a r ş ı n a ve b a ş k e n t i n e d a i r h ü k ü m l e r i n i ; e g e m e n l i ğ i n k a y ı t s ı z

— 38 —

ş a r t s ı z T ü r k mil let ine ait o l d u ğ u v e b u n u n ancak A n a y a s a n ı n k o y d u ğ u e s a s l a r a

g ö r e y e t k i l i o r g a n l a r ı e l iy le k u l l a n ı l a b i l e c e ğ i e s a s ı n ı ; T ü r k Mi l l e t ine ait o lan

e g e m e n l i ğ i n k u l l a n ı l m a s ı n ı n bel l i b i r k i ş i y e , z ü m r e y e v e y a s ı n ı f a b ı r a k ı l a m a y a c a ğ ı

v e y a h i ç b i r k imse v e y a o r g a n ı n , k a y n a ğ ı n ı A n a y a s a d a n a lmayan b i r Dev le t y e t k i s i

k u l l a n a m a y a c a ğ ı h ü k m ü n ü ; s e ç i m l e r ve h a l k o y l a m a l a r ı n ı n s e r b e s t , e ş i t , g i z l i , gene l

o y , a ç ı k s a y ı m ve d ö k ü m e s a s l a r ı n a g ö r e , y a r g ı y ö n e t i m ve denet imi a l t ı n d a

y a p ı l m a s ı e s a s ı n ı d e ğ i ş t i r m e k ;

T ü r k D e v l e t i n i n ve C u m h u r i y e t i n i n v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k , temel hak

ve h ü r r i y e t l e r i yok etmek, d i l , ı r k , r e n k , d i n ve mezhep a y r ı m ı y a r a t m a k v e y a

s a i r h e r h a n g i b i r y o l d a n b u k a v r a m v e g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r d e v l e t d ü z e n i

k u r m a k ;

A m a c ı n ı g ü d e m e z l e r v e y a bu amaca y ö n e l i k faal iyet te b u l u n a m a z l a r ,

b a ş k a l a r ı n ı b u y o l d a t a h r i k ve t e ş v i k edemez ler .

81 inc i m a d d e s i n d e ;

" S i y a s i P a r t i l e r ;

a) T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n e milli v eya d i n i k ü l t ü r v e y a mezhep

v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l er i s ü r e m e z l e r .

b) T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a yaymak y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r

y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r ve b u yo lda faa l iye t te

b u l u n a m a z l a r . . . " h ü k ü m l e r i y e r a l m ı ş t ı r .

U s u l Y ö n ü n d e n :

Ö n c e l i k l e ; A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 1 5 / s o n maddes i k a p s a m ı n a , 2820 s a y ı l ı

S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 22 .4 .1983 g ü n ü b u d ö n e m i ç e r i s i n d e ç ı k a r ı l m ı ş

b u l u n m a s ı n a n a z a r a n d a v a l ı s i y a s i p a r t i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k i d d i a s ı c i d d i

g ö r ü l m e m e k l e r e d d i g e r e k e c e ğ i ;

A y r ı c a d a v a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı ' n ı n 69 u n c u m a d d e s i n d e

y e r a l a n " C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı . . . p a r t i l e r i n . . . . f a a l i y e t l e r i n i de t a k i p e d e r "

h ü k m ü n e d a y a t t ı r ı l d ı ğ ı i ç i n 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 9 u n c u maddes i g e r e ğ i n c e p a r t i y e

u y a r ı d a b u l u n u l m a s ı n a l ü z u m o l m a d ı ğ ı ;

2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 98 i n c i m a d d e s i n d e y e r alan " A n a y a s a M a h k e m e s i n c e ,

d o s y a ü z e r i n d e ince leme y a p ı l a r a k k a r a r a b a ğ l a n ı r . . . " b u y u r u c u h ü k m ü

k a r ş ı s ı n d a d a v a l ı p a r t i n i n y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o larak y a p ı l m a s ı t a l e b i n i n k a b u l e

ş a y a n o l a m a y a c a ğ ı ,

g ö r ü ş ü n d e y i z .

Esas Y ö n ü n d e n :

2820 S a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u ' n u n 101 nc i maddes i " . . . A n a y a s a

M a h k e m e s i n c e b i r s i y a s ı p a r t i h a k k ı n d a k a p a t m a k a r a r ı :

a) P a r t i t ü z ü ğ ü n ü n v e y a p r o g r a m ı n ı n y a h u t p a r t i n i n f a a l i y e t l e r i n i

d ü z e n l e y e n ve y e t k i l i p a r t i o r g a n l a r ı v e y a m e r c i l e r i n c e y ü r ü r l ü ğ e k o n u l m u ş o lan

d i ğ e r p a r t i m e v z u a t ı n ı n b u K a n u n u n d ö r d ü n c ü k ı s m ı n d a y e r a lan h ü k ü m l e r i n e

a y k ı r ı o l m a s ı .

— 39 —

b) P a r t i b ü y ü k k o n g r e s i n c e , m e r k e z k a r a r ve y ö n e t i m k u r u l u n c a v e y a

b u k u r u l u n ik i a y r ı k u r u l o l a r a k o l u ş t u r u l d u ğ u h a l l e r d e i lg i l i k u r u l c a v e y a

T ü r k i y e B ü y ü k Mi l le t M e c l i s i g r u p y ö n e t i m v e y a g r u p genel k u r u l l a r ı n c a b u

k a n u n u n d ö r d ü n c ü k ı s m ı n d a y e r a l a n m a d d e l e r h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı k a r a r a l ı n m a s ı

v e y a g e n e l g e v e y a b i l d i r i l e r y a y ı n l a n m a s ı v e y a k a r a r a l ı n m a m ı ş o l sa b i l e b u

k u r u l l a r t a r a f ı n d a n a y n ı h ü k ü m l e r e a y k ı r ı faa l iye t te b u l u n u l m a s ı v e y a p a r t i gene l

b a ş k a n ı v e y a g e n e l b a ş k a n y a r d ı m c ı s ı v e y a gene l s e k r e t e r i n i n s ö z ü e d i l e n b u

m a d d e l e r h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı o l a r a k s ö z l ü y a da y a z ı l ı b e y a n d a b u l u n m a s ı ,

c) P a r t i m e r k e z k a r a r v e y ö n e t i m k u r u l u n c a Y ü k s e k S e ç i m K u r u l u n a

p a r t i y i t e m s i l e n k o n u ş m a y a p a c a ğ ı b i l d i r i l m i ş o lan k i m s e n i n , r a d y o v e y a

t e l e v i z y o n d a y a p t ı ğ ı k o n u ş m a n ı n , b u k a n u n u n d ö r d ü n c ü k ı s m ı n d a y e r alan

madde ler h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı o l m a s ı ,

H a l l e r i n d e v e r i l i r . . . " h ü k m ü n ü t a ş ı m a k t a d ı r .

İ d d i a n a m e m i z d e " P a r t i G e n e l M e r k e z i n c e b a s t ı r ı l ı p d a ğ ı t ı l a n y a y ı n l a r "

b ö l ü m ü n d e a l ı n t ı l a r y a p ı l a n " S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 " , " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 "

v e " S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 " isimli b a s ı l ı y a y ı n l a r ı n t a m a m ı d a v a l ı p a r t i gene l

m e r k e z i t a r a f ı n d a n ç ı k a r ı l a r a k y u r d u n h e r t a r a f ı n d a d a ğ ı t ı l m ı ş t ı r . B u n l a r d a n

" K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " a d l ı y a y ı n ı n s o n s a y f a s ı n d a p a r t i gene l b a ş k a n ı n ı n

i m z a s ı da b u l u n m a k t a d ı r .

D o ğ u P e r i n ç e k 6 .7 .1991 g ü n l ü k o n g r e d e p a r t i gene l b a ş k a n l ı ğ ı n a

s e ç i l m i ş t i r .

24-25 A ğ u s t o s 1991 g ü n l ü k a p a l ı s a l o n , 13.10.1991, 16.10.1991 v e

17,10.1991 g ü n l ü a ç ı k h a v a t o p l a n t ı l a r ı n d a k i ve 11.10.1991 g ü n l ü t e l e v i z y o n d a k i

a ç ı k o t u r u m d a k i k o n u ş m a l a r d a v a l ı p a r t i n i n gene l b a ş k a n ı t a r a f ı n d a n v e b u s ı f a t l a

y a p ı l a n b e y a n l a r d ı r .

D a v a l ı p a r t i G e n e l M e r k e z i n i n 11.10.1991 g ü n v e 1991/112 s a y ı l ı y a z ı l a r ı

ile 13.10.1991 g ü n ü T R T ' d e n y a p ı l a c a k s e ç i m k o n u ş m a s ı n ı n M e r k e z K a r a r

K u r u l u ' n u n 8.10.1991 t a r i h ve 53 s a y ı l ı k a r a r ı g e r e ğ i G e n e l B a ş k a n D o ğ u

P e r i n ç e k t a r a f ı n d a n y a p ı l a c a ğ ı Y ü k s e k S e ç i m K u r u l u ' n a b i l d i r i l m i ş t i r .

" D e m o k r a t i k , F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i " ve " T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı n ı n

e ş i t ö z g ü r g ö n ü l l ü b i r l i ğ i " i b a r e l e r i n i t a ş ı y a n d u v a r i l â n l a r ı d a v a l ı p a r t i gene l

m e r k e z i n c e b a s t ı r ı l a r a k t e ş k i l a t a d a ğ ı t ı l m ı ş ve s e ç i m k u r u l l a r ı n c a b e l i r l e n e n

y e r l e r e a s ı l m ı ş t ı r .

B u a ç ı k l a m a l a r v e 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 101 n c i m a d d e s i n i n b u y u r u c u

h ü k m ü k a r ş ı s ı n d a , d a v a l ı p a r t i n i n " , " y a y ı n l a r ı n p a r t i y i b a ğ l a m ı y a c a ğ ı v e de l i l

o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m i y e c e ğ i " y ö n l ü s a v u n m a l a r ı g e ç e r l i o lamaz .

İ d d i a n a m e d e 4 i lâ 10 u n c u s a y f a l a r a r a s ı n d a g e n i ş o l a r a k ö z e t l e n e n ,

p a r t i y i b a ğ l a y ı c ı n i t e l i k t e k i y a y ı n l a r d a n , d u v a r i l â n l a r ı n d a n ve p a r t i gene l

b a ş k a n ı n ı n k o n u ş m a l a r ı n d a n , s a v u n u l d u ğ u n u n a k s i n e b u n l a r ı n b ü t ü n l ü ğ ü n ü

b o z m a y a c a k ş e k i l d e a l ı n a n b ö l ü m l e r i n d e , a y r ı " d i l i " ve " k ü l t ü r ü " o lan v e ö z e l l i k l e

de " k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

— 40 —

ü l k e s i t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n "ez i len" b i r " K ü r t u l u s u n u n " v a r l ı ğ ı a ç ı k ve

s e ç i k b i r ş e k i l d e k a b u l e d i l m i ş ;

" T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i tek k ö p r ü n ü n S o s y a l i s t P a r t i o l d u ğ u

b e l i r t i l i p s o r u n u n ç ö z ü m ü n ü n n a s ı l o l a c a ğ ı a n l a t ı l m ı ş t ı r . "

S o r u n d a "esas ç ö z ü c ü K ü r t h a l k ı d ı r " , " K ü r t m i l l e t i , k e n d i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r . " , " b u ö z g ü r i r a d e n i n " s a p t a n m a s ı i ç i n d e " K ü r t

i l l e r i n d e r e f e r a n d u m y a p ı l m a l ı d ı r " K ü r t h a l k ı " i s terse a y r ı b i r d e v l e t k u r a b i l i r "

a n c a k en i y i ç ö z ü m ü n " i k i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k f e d e r a l

b i r c u m h u r i y e t " o l d u ğ u v u r g u l a n a r a k b u c u m h u r i y e t i n e s a s l a r ı a ç ı k l a n m ı ş t ı r .

B u n a g ö r e " f e d e r a l a n a y a s a , ik i mi l le t in o r t a k a n a y a s a s ı d ı r " F e d e r e d e v l e t i n

a y r ı c a " k e n d i a n a y a s a l a r ı " , " k e n d i b a y r a ğ ı v e m a r ş ı v a r d ı r " .

" F e d e r a l c u m h u r i y e t i n b a y r a ğ ı v e m a r ş ı T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n o r t a k

b a y r a k l a r ı v e m a r ş ı d ı r " .

"Resmi dili, T ü r k ç e v e K ü r t ç e d i r , h e r f e d e r e c u m h u r i y e t t e k e n d i d i l i

e s a s t ı r " .

" K ü r t mi l l e t in in d e m o k r a t i k k ü l t ü r ü " b a s k ı l a r ı n sona e r d i r i l m e s i s o n u c u

" s e r p i l m e o l a n a k l a r ı n a k a v u ş a c a k t ı r "

B ö y l e c e S o s y a l i s t P a r t i n i n g e r ç e k l e ş t i r e c e ğ i ç ö z ü m ü n de K ü r t h a l k ı n ı n

k e n d i k a d e r i n i t a y i n y o l u n d a b e l i r l e y e c e ğ i ö z g ü r i r a d e s i y l e A n a y a s a ' d a k i mil let

b ü t ü n l ü ğ ü i l k e s i n d e n u z a k l a ş ı p , h a l k ı n d i l i v e k ü l t ü r ü a y r ı , T ü r k v e K ü r t

u l u s l a r ı n d a n o l u ş t u ğ u i l k e s i n e d a y a l ı , ik i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı

f e d e r a l b i r c u m h u r i y e t a m a ç l a n m a k t a d ı r .

B u ş e k i l d e i l e r i y e s ü r ü l e n g ö r ü ş v e b e n i m s e n e n i l k e l e r e g ö r e d a v a l ı

S o s y a l i s t P a r t i ;

a ) A n a y a s a metn ine d a h i l o l d u ğ u 176 n c ı m a d d e d e b e l i r t i l e n b a ş l a n g ı ç

k ı s m ı n d a " h i ç b i r d ü ş ü n c e v e m ü l a h a z a T ü r k milli m e n f a a t l e r i n i n , T ü r k v a r l ı ğ ı n ı n

d e v l e t i v e ü l k e s i y l e b ö l ü n m e z l i ğ i e s a s ı k a r ş ı s ı n d a k o r u n a m a z . "

b) A n a y a s a ' n ı n 3 . m a d d e s i n i n 1 i n c i f ı k r a s ı n ı n " T ü r k i y e D e v l e t i ü l k e s i

v e m i l l e t i y l e b ö l ü n m e z b i r b ü t ü n d ü r . D i l i T ü r k ç e d i r . B a y r a ğ ı , ş e k l i k a n u n d a

b e l i r t i l e n b e y a z ay y ı ld ız l ı al b a y r a k t ı r . Milli m a r ş ı " İ s t i k l â l M a r ş ı ' d ı r . "

c ) A n a y a s a ' n ı n 4. maddes i " A n a y a s a ' n ı n b i r i n c i m a d d e s i n d e k i d e v l e t i n

ş e k l i n i n C u m h u r i y e t o l d u ğ u h a k k ı n d a k i h ü k ü m ile i k i n c i m a d d e s i n d e k i

C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i ve ü ç ü n c ü maddes i h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r i l e n l e r v e

d e ğ i ş t i r i l m e s i t e k l i f e d i l e m e z . "

d ) A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n i n 1. f ı k r a s ı n ı n " A n a y a s a d a b e l i r t i l e n h a k

v e h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i D e v l e t i n ü l k e s i v e mil let iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü

b o z m a k . . . . v e y a d i l a y ı r ı m ı y a r a t m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z . "

e ) A n a y a s a ' n ı n 66. m a d d e s i n i n 1. f ı k r a s ı n ı n " T ü r k D e v l e t i n e v a t a n d a ş l ı k

b a ğ ı ile b a ğ l ı o lan h e r k e s T ü r k ' t ü r . "

f) A n a y a s a ' n ı n 68. m a d d e s i n i n 3 ve 1. f ı k r a s ı n ı n ;

" S i y a s i p a r t i l e r , ö n c e d e n i z in a l m a d a n k u r u l u r l a r v e A n a y a s a v e k a n u n

h ü k ü m l e r i i ç i n d e f a a l i y e t l e r i n i s ü r d ü r ü r l e r . "

— 41 —

" S i y a s i p a r t i l e r i n t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı , d e v l e t i n ü l k e s i v e mi l l e t iy le

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , i n s a n h a k l a r ı n a , millet e g e m e n l i ğ i n e , d e m o k r a t i k v e l â i k

C u m h u r i y e t i l k e l e r i n e a y k ı r ı o l a m a z . "

g) 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u n u n 4 n c ü k ı s m ı n d a y e r a l a n 78.

m a d d e n i n (a) b e n d i n i n " s i y a s i p a r t i l e r T ü r k D e v l e t i n i n ü l k e s i v e mi l l e t iy le

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , d a i r h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r m e k . . . . d i l , ı r k a y r ı m ı

y a r a t m a k . . . a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r "

h) A y n ı K a n u n u n 81. maddes i (a) ve (b) b e n d i n i n " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

ü l k e s i ü z e r i n d e milli v e y a d i n i k ü l t ü r v e y a m e z h e p v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a

d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r e m e z l e r .

T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l v e k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r

y a r a t a r a k mil let b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r , b u y o l d a faa l iye t t e

b u l u n a m a z l a r "

B i ç i m i n d e k i b u y u r u c u k u r a l l a r ı n a da a y k ı r ı d a v r a n m ı ş b u l u n m a k t a d ı r .

S o n u ç :

Y u k a r ı d a g e r e k ç e l e r i v e y a s a l d a y a n a k l a r ı i le b i r l i k t e a ç ı k l a n d ı ğ ı ü z e r e ,

d a v a l ı S o s y a l i s t P a r t i ' n i n ;

T . C . A n a y a s a s ı ' n ı n b a ş l a n g ı ç k ı s m ı , 3 . , 4 . , 1 4 . , 6 6 . , 68. m a d d e l e r i

ile S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u n u n 78. v e 81. m a d d e l e r i n e a y k ı r ı o l a r a k d e v l e t i n ,

ü l k e s i ve m i l l e t i y l e b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a y a n f a a l i y e t l e r d e

b u l u n d u ğ u

S o n u c u n a v a r ı l d ı ğ ı n d a n d a v a l ı s i y a s i p a r t i n i n 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r

K a n u n u n u n 101. m a d d e s i n i n a , b , c b e n t l e r i g e r e ğ i n c e k a p a t ı l m a s ı n a k a r a r

v e r i l m e s i n i .

A r z v e t a l e p e d e r i m . "

I V - D A V A L I P A R T İ N İ N E S A S H A K K I N D A K İ S A V U N M A S I :

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n 30.3.1992 g ü n l ü esas h a k k ı n d a k i s a v u n m a s ı a y n e n

ş ö y l e d i r :

I) U s u l A ç ı s ı n d a n S a v u n m a m ı z :

B a ş k a n l ı ğ ı n , C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n E s a s H a k k ı n d a k i G ö r ü ş ü ' n ü n

t a r a f ı m ı z a g ö n d e r i l m e s i n e i l i ş k i n 6 .2 .1992 g ü n v e 161 s a y ı l ı y a z ı l a r ı n d a ;

" . . . . d a v a n ı n 27 .11.1991 g ü n ü n d e y a p ı l a n inceleme t o p l a n t ı s ı n d a . . . " a l ı n a n

k a r a r l a r u y a r ı n c a 27.11.1991 t a r i h i n d e n s o n r a A n a y a s a M a h k e m e s i H e y e t i n c e

ince lemeye a l ı n m ı ş ve d o l a y ı s ı y l a , Ö n S a v u n m a m ı z d a d i l e g e t i r d i ğ i m i z v e u s u l

y ö n ü n d e n i l e r i s ü r d ü ğ ü m ü z ta l ep ler imiz k o n u s u n d a h e n ü z b i r a r a k a r a r ı

v e r i l m e m i ş t i r . D a v a n ı n e s a s ı y ö n ü n d e n ö n e m t a ş ı d ı ğ ı n a i n a n d ı ğ ı m ı z b u ö n c e l i k l i

t a l e p l e r i m i z i t e k r a r e n a ç ı k l a m a k t a y a r a r g ö r ü y o r u z :

1. S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e f ' i m i z i A n a y a s a

M a h k e m e s i i n c e l e y e b i l i r .

— 42 —

A n a y a s a ' y a a y k ı r ı S P Y iptal e d i l m e l i d i r .

İ d d i a M a k a m ı , Esas H a k k ı n d a k i G ö r ü ş ü n d e ; S P Y ' n ı n " A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i

15 /son maddes i k a p s a m ı " n d a b u l u n m a s ı n e d e n i y l e " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k i d d i a s ı

c i d d i g ö r ü l m e m e k l e " b u ta leb imiz in r e d d i i s t e n m e k t e d i r . C u m h u r i y e t

B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n b u g ö r ü ş ü y e r i n d e d e ğ i l d i r ve g e r e k ç e d e n y o k s u n d u r .

B i r i n c i s i , A n a y a s a ' n ı n k o n u y a i l i ş k i n h ü k m ü b i r " g e ç i c i " m a d d e d i r .

G e ç i c i o l d u ğ u s a r a h a t e n b e l i r t i l e n b i r h ü k m e s ü r e s i z g e ç e r l i l i k v e u y g u l a m a

o l a n a ğ ı t a n ı n m a s ı , k a n u n t e k n i ğ i n e ve h u k u k m a n t ı ğ ı n a t e r s d ü ş e r . Ş a y e t

A n a y a s a k o y u c u n u n a m a c ı b u h ü k m e h e r h a n g i b i r zaman s ı n ı r ı t a n ı m a k s ı z ı n

u y g u l a n m a o l a n a ğ ı s a ğ l a m a k o l s a y d ı , k o n u " g e ç i c i madde" o l a r a k d e ğ i l ,

A n a y a s a ' n ı n Ü ç ü n c ü K ı s ı m , Ü ç ü n c ü B ö l ü m ü n d e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n e i l i ş k i n 148.

v d . m a d d e l e r i n d e d ü z e n l e n i r d i . Ya da " i n k ı l a p K a n u n l a r ı n ı n K o r u n m a s ı n a i l i ş k i n

174. m a d d e d e o l d u ğ u g i b i a m a ç , h ü k m e h e r h a n g i b i r zaman s ı n ı r ı t a n ı m a k s ı z ı n

u y g u l a n m a o l a n a ğ ı s a ğ l a m a k o l s a y d ı , g e ç i c i madde o l a r a k d e ğ i l , d o ğ r u d a n

A n a y a s a ' n ı n temel metni i ç i n d e d ü z e n l e n i r d i . A k s i h a l d e , 174. m a d d e d e y e r a lan

" İ n k ı l â p K a n u n l a r ı . . . . A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o l d u ğ u ş e k l i n d e a n l a ş ı l a m a z ve

y o r u m l a n a m a z " h ü k m ü n ü n n e d e n g e ç i c i madde o larak d ü z e n l e n m e d i ğ i n i anlamak

m ü m k ü n o lmaz .

N i t e k i m , 1982 A n a y a s a s ı ' n ı n " G e ç i c i H ü k ü m l e r " b a ş l ı k l ı A l t ı n c ı K ı s m ı n d a

y e r a l a n 16 m a d d e n i n t a m a m ı , mahiye t l er i ve i ç e r i k l e r i g e r e ğ i b e l i r l i b i r s ü r e

u y g u l a n a c a k ve daha s o n r a u y g u l a m a o l a n a ğ ı ka lmayacak b i ç i m d e d ü z e n l e n m i ş t i r .

Ş i m d i , b u k ı s ı m d a n sadece G e ç i c i 15. maddeye d i ğ e r l e r i n i n a k s i n e , s ü r e k l i

u y g u l a n ı r l ı k atfetmek A n a y a s a k o y u c u n u n a m a c ı n a a y k ı r ı d ü ş e r .

" G e ç i c i M a d d e " k a v r a m ı , y e n i b i r h u k u k d ü z e n i n e g e ç i ş i s a ğ l a y a n v e

b u g e ç i ş s ü r e c i t a m a m l a n d ı k t a n s o n r a u y g u l a n a b i l i r l i k d e ğ e r i n i y i t i r e n

m a d d e l e r d i r . G e ç i c i 15. M a d d e n i n , A n a y a s a l denet ime enge l k a b u l e d i l e n

s o n f ı k r a s ı ş u ş e k i l d e a n l a ş ı l m a l ı d ı r :

" B u d ö n e m i ç i n d e . . . A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a e d i l e m e z . "

Y a n i , son f ı k r a d a y e r alan " . . b u d ö n e m . . . . " s ö z c ü k l e r i b i r i n c i f ı k r a

i le b a ğ l a n t ı l ı d ı r v e o n u a ç ı k l a y ı c ı n i t e l i k t e d i r . B u n a g ö r e A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k

i d d i a s ı , b i r i n c i f ı k r a d a b e l i r t i l e n "12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e n , i lk g e n e l s e ç i m l e r

s o n u c u t o p l a n a c a k T B M M B a ş k a n l ı k D i v a n ı o l u ş u n c a y a k a d a r g e ç e c e k s ü r e i ç i n d e "

i l e r i s ü r ü l e m e y e c e k t i r . A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15 /son M a d d e s i T B M M B a ş k a n l ı k

D i v a n ı ' n ı n o l u ş m a s ı ile s ü r e s i n i d o l d u r m u ş t u r ve i ş l e r l i ğ i n i y i t i r m i ş t i r .

A y r ı c a , A n a y a s a ' d a y e r a l a n , A n a y a s a l denet imi k ı s ı t l a y ı c ı ç e ş i t l i

h ü k ü m l e r ile s ö z k o n u s u G e ç i c i 15/son M a d d e n i n d ü z e n l e n i ş i a r a s ı n d a da b a r i z

f a r k m e v c u t t u r . Ö r n e ğ i n , A n a y a s a ' n ı n 90 / son m a d d e s i n d e " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k

i d d i a s ı y l a A n a y a s a M a h k e m e s i ' n e b a ş v u r u l a m a z " , 105. m a d d e s i n d e " A n a y a s a

M a h k e m e s i ( n e ) . . . . b a ş v u r u l a m a z . . . " , 148. m a d d e s i n d e " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ğ ı

i d d i a s ı y l a A n a y a s a M a h k e m e s i ' n d e d a v a a ç ı l a m a z " , 152. m a d d e s i n d e " A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a s ı y l a b a ş v u r u d a b u l u n u l a m a z " ş e k l i n d e a ç ı k i f a d e l e r y e r a l d ı ğ ı

h a l d e , G e ç i c i 15 / son M a d d e d e sadece " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a edi lemez"

— 43 —

ö n c e l i ğ i n e ve e t k i n l i ğ i n e s a h i p t i r l e r " ş e k l i n d e k i g ö r ü ş , y a l n ı z c a , g e ç i c i m a d d e l e r i n

g e ç i c i l i k v a s f ı n d a n g e l e n u y g u l a m a d ö n e m i i ç i n k a b u l e d i l e b i l i r . Y o k s a b u g ö r ü ş ü n

i l a n i h a y e k a b u l ü h a l i n d e g e ç i c i m a d d e l e r l e esas m a d d e l e r a r a s ı n d a f a r k k a l m a m ı ş

o l u r v e A n a y a s a ' n ı n temel i l k e l e r i n e a ç ı k ç a a y k ı r ı o l a n b i r y a s a i l a n i h a y e

y ü r ü r l ü k t e k a l ı r . B ö y l e b i r d u r u m ise, A n a y a s a l , h u k u k s a l ve top lumsa l d ü z e n i

deforme e d e r ve d e m o k r a s i b ö y l e b i r g e ç i c i m a d d e n i n i p o t e ğ i n d e k a l ı r .

İ k i n c i s i , A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15 / son M a d d e s i n i n MGK d ö n e m i n d e ç ı k a r t ı l a n

y a s a l a r ı n " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı n ı n i d d i a e d i l e m e y e c e ğ i " ş e k l i n d e k i h ü k m ü n ü n

b u g ü n de u y g u l a n a b i l e c e ğ i k a b u l e d i l s e b i l e , ha len y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı , MGK d ö n e m i n d e y ü r ü r l ü ğ e k o n a n o r i j i n a l ş e k l i n e ve

b ü t ü n l ü ğ ü n e s a h i p d e ğ i l d i r . 2 2 . 1 . 1983 t a r i h i n d e y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 2820 s a y ı l ı

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı - Ö n S a v u n m a m ı z d a a ç ı k l a d ı ğ ı m ı z ş e k i l d e - b u g ü n e k a d a r 10

a y r ı yasa ile 10 k e z d e ğ i ş i k l i ğ e u ğ r a m ı ş t ı r .

B u d e ğ i ş i k l i k l e r a r a s ı n d a p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n 1 0 1 . madde

de b u l u n m a k t a d ı r . Hatta 2820 s a y ı l ı Y a s a ' d a ö n g ö r ü l e n b a z ı y a s a k l a m a l a r

r e f e r a n d u m k o n u s u o l m u ş v e h a l k o y u ile y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r .

B u d u r u m k a r ş ı s ı n d a , b u g ü n y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n M G K d ö n e m i n d e ç ı k a r t ı l a n y a s a o l d u ğ u a r t ı k i l e r i s ü r ü l e m e z . A k s i n i

i d d i a etmek ş ö y l e b i r d u r u m d o ğ u r a c a k t ı r : B i r an i ç i n d e ğ i ş i k z a m a n l a r d a ,

d e ğ i ş i k k a n u n l a r l a S P Y ' n ı n b ü t ü n m a d d e l e r i n i n a y r ı a y r ı d e ğ i ş t i r i l d i ğ i n i , a n c a k

k a n u n numarasının y ine "2820 s a y ı l ı Yasa" o l a r a k k a l d ı ğ ı n ı d ü ş ü n e l i m . B u

d u r u m d a da h a l a b u yasa M G K d ö n e m i n i n y a s a s ı s a y ı l a b i l e c e k m i d i r ? Y a s a n ı n

m a d d e l e r i n i n t a m a m ı n ı n v e y a b i r k ı s m ı n ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i - k i o l a y ı m ı z d a 10 a y r ı

y a s a ile 10 kez d e ğ i ş t i r i l m i ş t i r - aras ında b i r f a r k y o k t u r .

Ö z e t l e , 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı b u g ü n k ü ş e k l i y l e M G K d ö n e m i

y a s a s ı o l m a y ı p A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 1 5 . m a d d e s i n i n k o r u m a s ı a l t ı n d a d e ğ i l d i r .

A ç ı k l a d ı ğ ı m ı z n e d e n l e r l e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e f i m i z i i n c e l e y i p k a r a r a b a ğ l a y a b i l e c e ğ i

g ö r ü ş ü n d e y i z . S P Y ' n ı n - ö z e l l i k l e d a v a m ı z d a u y g u l a n m a s ı i s t e n i l e n

m a d d e l e r i n i n - Anayasa'ya a y k ı r ı l ı ğ ı d e f i n d e ı s r a r e d i y o r u z . Ö n c e l i k l e b u h u s u s u n

k a r a r a b a ğ l a n m a s ı n ı talep e d i y o r u z .

2. Y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o l a r a k y a p ı l m a s ı y a da s ö z l ü a ç ı k l a m a i s temi .

i d d i a M a k a m ı , esas h a k k ı n d a k i g ö r ü ş l e r i n d e , S P Y ' n ı n 98. m a d d e s i n e

a t ı f t a b u l u n a r a k : " A n a y a s a M a h k e m e s i ' n c e , d o s y a ü z e r i n d e inceleme y a p ı l a r a k

k a r a r a b a ğ l a n ı r " b u y u r u c u h ü k m ü k a r ş ı s ı n d a d a v a l ı P a r t i n i n " y a r g ı l a m a n ı n

d u r u ş m a l ı o l a r a k y a p ı l m a s ı t a l e b i n i n k a b u l e ş a y a n o l a m a y a c a ğ ı " g ö r ü ş ü n d e

o l d u k l a r ı n ı b i l d i r m e k t e d i r .

d e n i l m e k t e d i r . B u i fade d e ğ i ş i k l i ğ i d e G e ç i c i 15. m a d d e n i n " g e ç i c i " b i r s ü r e y e

i l i ş k i n o l a r a k ö n g ö r ü l d ü ğ ü n ü n g ö s t e r g e s i d i r .

" G e ç i c i m a d d e l e r i n t a ş ı d ı k l a r ı h u k u k s a l d e ğ e r , d i ğ e r m a d d e l e r d e n f a r k l ı

d e ğ i l d i r . Hatta t e m e l d ü z e n l e m e d e n a y r ı k hükümler g e t i r m e s i y ö n ü n d e n u y g u l a m a

MGK

hükümler er

numarasının nın

MGK

— 44 —

D u r u ş m a y a p ı l m a s ı , e ğ e r m ü m k ü n o l m u y o r s a s ö z l ü a ç ı k l a m a l a r ı m ı z ı n

d i n l e n i l m e s i - d a v a k o n u s u n d a v e r i l e c e k k a r a r ı n k e s i n o l a c a ğ ı d a d ü ş ü n ü l ü r s e -

s a v u n m a h a k k ı m ı z ı n g e r e ğ i n c e k u l l a n ı l a b i l m e s i b a k ı m ı n d a n b i r z o r u n l u l u k t u r .

P a r t i a ç ı s ı n d a n " i d a m talebi" n i t e l i ğ i n d e k i "kapatma i s temi" k a r ş ı s ı n d a

d a v a l ı P a r t i y e s a v u n m a k o n u s u n d a en g e n i ş o l a n a ğ ı n t a n ı n m a s ı v e s a v u n m a n ı n

e n . i y i ş e k i l d e k e n d i s i n i İ f a d e edeb i lmes in in s a ğ l a n m a s ı g e r e k t i ğ i a ç ı k t ı r . A k s i ,

b i r p e ş i n h ü k ü m v e ö n y a r g ı o l d u ğ u g ö r ü ş ü n ü d o ğ u r a c a k t ı r . N i t e k i m b u g ü n e

k a d a r k i b ü t ü n s i y a s i p a r t i kapatma d a v a l a r ı n d a s ö z l ü a ç ı k l a m a y a p m a h a k k ı

t a n ı n m ı ş t ı r .

B ö y l e s i n e ö n e m l i i d d i a k a r ş ı s ı n d a b u d a v a d a salt y a z ı l ı s a v u n m a y l a

y e t i n i l m e s i m ü m k ü n d e ğ i l d i r . Kapatma d a v a s ı n ı n g e r e k ç e s i esas i t i b a r i y l e P a r t i

G e n e l - B a ş k a n ı n ı n k o n u ş m a l a r ı n a ve i m z a s ı n ı t a ş ı y a n b e l g e l e r e d a y a n d ı r ı l m a k t a d ı r .

B u d u r u m k a r ş ı s ı n d a e n a z ı n d a n k a s t ı n 'be l i r l enmes i v e y a n l ı ş s o n u ç l a r a

v a r ı l m a s ı n ı n ö n l e n e b i l m e s i b a k ı m ı n d a n P a r t i G e n e l B a ş k a n ı ve P a r t i n i n u y g u n

g ö r e c e ğ i ik i y e t k i l i n i n ç a ğ r ı l ı p d i n l e n i l m e s i n d e z a r u r e t v a r d ı r . A k s i ha lde

s a v u n m a e k s i k k a l a c a k t ı r , s a v u n m a y a g e r e k e n o lanak t a n ı n m a m ı ş o l a c a k t ı r .

Ö n S a v u n m a d a da b e l i r t t i ğ i m i z v e y u k a r ı d a a ç ı k l a d ı ğ ı m ı z n e d e n l e r l e

y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o l a r a k y a p ı l m a s ı i s temimizin k a b u l ü n ü ; e ğ e r d u r u ş m a

i s temimiz u y g u n g ö r ü l m ü y o r s a , 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 98. maddes i u y a r ı n c a P a r t i

i d d i a M a k a m ı , " d u r u ş m a " istemimize k a r ş ı ç ı k a r k e n , " s ö z l ü a ç ı k l a m a "

t a l e b i k o n u s u n d a h e r h a n g i b i r g ö r ü ş i l e r i s ü r m e m i ş t i r . O y s a , Ön S a v u n m a d a k i

t a l e b i m i z i n i ç i n d e " S ö z l ü a ç ı k l a m a a l ı n m a s ı ya da P a r t i y e t k i l i l e r i n i n ç a ğ r ı l ı p

d i n l e n m e s i y l e y e t i n i l m e y e r e k " denmek s u r e t i y l e , e ğ e r d u r u ş m a y a p ı l m a s ı u y g u n

g ö r ü l m e y e c e k s e , P a r t i y e t k i l i l e r i n i n Ç a ğ r ı l ı p " S ö z l ü a ç ı k l a m a l a r ı n ı n " a l ı n m a s ı

i s t e n m i ş t i r . D u r u ş m a i s temimiz , " s ö z l ü a ç ı k l a m a " ta l eb in i d e ' m ü n d e m i ç t i r .

Ö n S a v u n m a m ı z d a , y a r a r l a r ı v e h u k u k s a l n e d e n l e r i g e n i ş b i r ş e k i l d e

g ö s t e r e r e k " S ö z l ü a ç ı k l a m a a l ı n m a s ı ya da p a r t i y e t k i l i l e r i n i n ç a ğ r ı l ı p

d i n l e n m e s i y l e y e t i n i l m e y e r e k S P Y ' n ı n 98. maddes i de la le t iy l e C M U K ' n u n 387.

m a d d e s i u y g u l a n ı p , y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı , o l a r a k y a p ı l m a s ı t a l e p e d i l m i ş t i r .

Ö n c e l i k l e b u k o n u d a b i r k a r a r ver i lmes i g e r e k t i ğ i h a l d e , b u g ü n e k a d a r h e r h a n g i

b i r k a r a r v e r i l m e m i ş , d a v a l ı p a r t i y e ne d u r u ş m a k o n u s u n d a ne d e s ö z l ü a ç ı k l a m a

t a l e b i k o n u s u n d a b i r ç a ğ r ı v e teb l igat y a p ı l m a m ı ş t ı r .

B u n e d e n l e , S P Y ' n ı n 98. maddes i , h ü k m ü n e g ö r e C M U K ' n u u y g u l a m a k

d u r u m u n d a b u l u n a n A n a y a s a M a h k e m e s i , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı i s temiy le

a ç ı l a n b u d a v a y ı i s t e r s e C M U K ' u n 387, maddes i g e r e ğ i n c e , Ö n S a v u n m a d a

b e l i r t t i ğ i m i z n e d e n l e r l e d u r u ş m a l ı o l a r a k g ö r e b i l i r . D u r u ş m a y a p ı l m a s ı , d a v a n ı n

ö n e m i ve s a v u n m a n ı n g e r e ğ i n c e g ö r e v i n i y e r i n e g e t i r e b i l m e s i i ç i n zorunludur d a .

Ö n c e l i k t e b e l i r t e l i m k i , " d o s y a ü z e r i n d e inceleme y a p ı l a r a k k a r a r a

b a ğ l a n ı r " h ü k m ü , s i y a s ı " p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı i s t emiy le a ç ı l a n d a v a l a r d a " d u r u ş m a

y a p ı l a m a y a c a ğ ı " a n l a m ı n a g e l m e z . B u h ü k ü m , g e n e l b i r k u r a l ı n b e l i r t i l m e s i n d e n I

i b a r e t t i r . B u gene l k u r a l , " C M U K h ü k ü m l e r i u y g u l a n m a k s u r e t i y l e " ele

a l ı n a c a k t ı r .

— 45 — G e n e l B a ş k a n ı v e b i l g i s a h i b i ik i y e t k i l i k i ş i n i n ç a ğ r ı l ı p s ö z l ü a ç ı k l a m a l a r ı n ı n

d i n l e n i l m e s i n i ta l ep e d i y o r u z .

3. B e k l e t i c i n e d e n :

S P Y ' n ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i g ü n d e m d e d i r .

T B K P h a k k ı n d a v e r i l e n k a r a r A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a d ı r .

B u n l a r ı n s o n u ç l a r ı n ı n b e k l e n m e s i g e r e k i r .

K o a l i s y o n H ü k ü m e t i n i n k u r u l u ş u n d a . H ü k ü m e t o r t a ğ ı D o ğ r u Y o l P a r t i s i

v e S o s y a l d e m o k r a t H a l k ç ı P a r t i a r a s ı n d a " O r t a k H ü k ü m e t P r o t o k o l ü " v e e k l e r i

h a z ı r l a n m ı ş v e i m z a l a n m ı ş t ı r . H ü k ü m e t , b u P r o t o k o l ç e r ç e v e s i n d e k u r u l m u ş t u r .

19 K a s ı m 1991 t a r i h l i " D o ğ r u Y o l P a r t i s i i le S o s y a l d e m o k r a t H a l k ç ı P a r t i

A r a s ı n d a İ m z a l a n a n O r t a k H ü k ü m e t P r o t o k o l ü ve E k l e r i " b a ş l ı k l ı b e l g e n i n

" D e m o k r a t i k l e ş m e " b a ş l ı k l ı " E K - 1 " i n III. b ö l ü m ü n d e ş u h u s u s l a r y e r a l m a k t a d ı r .

" Y e n i b i r A n a y a s a y a p ı m ı b e k l e m e d e n d e m o k r a t i k l e ş m e konusunda b u g ü n

y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n ç e ş i t l i y a s a l a r d a y a p ı l m a s ı g e r e k e n p e k ç o k i v e d i v e z o r u n l u

d ü z e n l e m e k o n u s u da v a r d ı r . Y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n ve g ü n l ü k y a ş a m ı y a k ı n d a n

i l g i l e n d i r e n b i r ç o k y a s a ç o ğ u l c u d e m o k r a t i k y a ş a m ı n temel i l k e l e r i ile

b a ğ d a ş m a y a n h ü k ü m ve ö z e l l i k l e r i ç e r m e k t e d i r . "

B u y a s a l a r ı ş ö y l e ö z e t l e m e k m ü m k ü n d ü r ;

" S i y a s i P a r t i l e r v e S e ç i m Y a s a l a r ı :

1982 A n a y a s a s ı g i b i S i y a s ı " P a r t i l e r v e S e ç i m Y a s a l a r ı da 12 E y l ü l

h u k u k u n u n ö n e m l i ü r ü n l e r i d i r .

Y a s a k ç ı v e m ü d a h a l e c i h ü k ü m l e r i ile S i y a s ı " P a r t i l e r K a n u n u , P a r t i l e r i n

ç a l ı ş m a s ı n ı d e ğ i l , ç a l ı ş m a m a s ı n ı temine y ö n e l i k d ü z e n l e m e l e r i ç e r m e k t e d i r , i s im

ve amblem y a s a ğ ı n d a n b a ş l a y a n , b a ğ ı ş v e ü y e y a z ı m ı b i ç i m i n e k a d a r u z a y a n

y a s a k l a r z i n c i r i h a k ' t a n ç o k 'ceza' h ü k m ü ile d o l u b i r a n l a y ı ş , t ü z ü k h ü k ü m l e r i

i le b i l e düzenlenmesine gerek o l m a y a n a y r ı n t ı l ı d ü z e n l e m e l e r , ç a ğ d ı ş ı b i r a n l a y ı ş ı n

ü r ü n ü o l a r a k h u k u k u m u z u n i ç i n d e b u l u n m a k t a d ı r . B u n l a r ı n d ü z e l t i l m e s i v e ç o k

daha k ı s a v e ö z g ü r l ü k ç ü b i r S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u y a p ı l m a s ı k a ç ı n ı l m a z d ı r .

B u n e d e n l e r l e b ü t ü n s i y a s i p a r t i l e r i n g e n i ş b i r m u t a b a k a t ı ile b u

k a n u n l a r ı n y e n i b a ş t a n ele a l ı n a r a k ve ada le t l i b i r temsil ile s i y a s a l i s t i k r a r ı ,

d e m o k r a t i k ö l ç ü l e r e u y g u n b i r d e n g e i ç i n d e b i r l i k t e s a ğ l a n a c a k d ü z e n l e m e l e r

y a p ı l a c a k ve b ö y l e l i k l e s i y a s a l rejim k a l ı c ı b i r ç ö z ü m e k a v u ş a c a k t ı r . " ( S a h i f e :

31-32) - ( E k - 1 ) .

K e z a , 25 K a s ı m 1991 t a r i h l i " H ü k ü m e t P r o g r a m ı " n d a ; " H ü k ü m e t i m i z ,

12 E y l ü l K a l ı n t ı l a r ı o l a r a k n i t e l e n d i r i l e b i l e c e k , y a s a l d ü z e n l e m e l e r i , u y g u l a m a l a r ı

v e k ı s ı t l a m a l a r ı s ü r ' a t l e y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r a r a k , h e r a l a n d a tam d e m o k r a t i k b i r

s i y a s i o r t a m ı y a r a t m a k g e r e k l i l i ğ i n e k e s i n l i k l e i n a n m a k t a d ı r . " ' d e n m e k t e v e

" H ü k ü m e t P r o t o k o l ü " n d e k i h u s u s l a r ı n y e r i n e g e t i r i l e c e ğ i n e i ş a r e t e d i l m e k t e d i r .

( E k - 2 )

düzenlen mesine

— 46 —

Y i n e , 9 Ş u b a t 1992 t a r i h l i "2000'e D o ğ r u " d e r g i s i n i n " B ü t ü n P a r t i l e r

D e ğ i ş t i r i l m e s i n d e n Y a n a . B a ş b a k a n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı Ç i ğ n e d i " b a ş l ı k l ı

h a b e r y a z ı d a , S P G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u P e r i n ç e k ' e S H P G e n e l B a ş k a n ı v e B a ş b a k a n

Y a r d ı m c ı s ı E r d a l İ n ö n ü S P Y ile i l g i l i o l a r a k : " Y a s a d a y a p ı l a c a k ö n e m l i

d e ğ i ş i k l i k l e r v a r " d e m e k t e v e d a v a m ı z ı i l g i l e n d i r e n h u s u s l a r ı k a s t e d e r e k :

" S P Y ' n d a s i z i n de s ö y l e d i ğ i n i z y ö n d e d e ğ i ş i k l i k l e r y a p m a k g e r e k i y o r . P a r t i m i z i n

b u k o n u d a h ı z l a i l e r l e y e n b i r ç a l ı ş m a s ı v a r . Ö n ü m ü z d e k i g ü n l e r d e tamamlanacak

v e Mec l i s ' e g ö n d e r i l e c e k . " d e m e k t e d i r ( E k - 3 ) .

H a f t a l ı k T e m p o d e r g i s i n i n 16-22 Ş u b a t 1992 t a r i h l i s a y ı s ı n d a : " A n a y a s a

v e S P Y ' n d a g e r i y e s a y m a b a ş l a d ı . . . " b a ş l ı k l ı h a b e r y a z ı d a d a : "... n i h a y e t

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ( S P Y ) ve A n a y a s a D e ğ i ş i k l i k l e r i k o n u s u n d a ' g e r i y e sayma'

b a ş l a d ı . " d e n m e k t e ve A d a l e t B a k a n l ı ğ ı ' n d a i k t i d a r p a r t i l e r i n c e o l u ş t u r u l a n

k o m i s y o n u n ç a l ı ş m a l a r ı a n l a t ı l m a k t a v e s ı c a k g ü n l e r N i s a n ' d a y a ş a n m a y a

b a ş l a n a c a k . Ve ' i n ş a l l a h ' H a z i r a n ' a b u i ş l e r y e t i ş e c e k " d e n m e k t e d i r ( E k - 4).

G ö r ü l m e k t e d i r ki, S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i k o n u s u n d a

H ü k ü m e t v e i k t i d a r p a r t i l e r i t a r a f ı n d a n y o ğ u n b i r ç a l ı ş m a s ü r d ü r ü l m e k t e d i r .

Y a k ı n d a d e ğ i ş i k l i k t a s a r ı s ı TBMM'ne s u n u l a c a k ve b u g ü n b u d a v a d a u y g u l a n m a k

i s t e n e n 2820 s a y ı l ı S P Y , b ü y ü k o l a s ı l ı k l a y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l a c a k t ı r .

S P Y k o n u s u n d a k i d e ğ i ş i k l i k ç a l ı ş m a s ı n ı n ne d u r u m d a o l d u ğ u n u n T B M M

B a ş k a n l ı ğ ı ve A d a l e t B a k a n l ı ğ ı ' n d a n s o r u l m a s ı n ı talep e d i y o r u z .

Y a s a d e ğ i ş i k l i ğ i n i n g e r ç e k l e ş m e s i , kapatma d a v a s ı n ı temelden

e t k i l e y e c e k t i r . Y a s a d e ğ i ş i k l i ğ i b e k l e n m e d e n k a r a r v e r i l m e s i , b ü y ü k h a k s ı z l ı k

o l a c a ğ ı g i b i h u k u k a a y k ı r ı d ü ş e c e k ve d a v a l ı p a r t i a l e y h i n e p o l i t i k b i r d a v r a n ı ş

o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e c e k t i r .

U y g u l a m a d a b u t u r o l g u l a r , y a r g ı m e r c i l e r i n c e v e r i l e c e k k a r a r l a r ı

e t k i l e y e b i l e c e ğ i d ü ş ü n c e s i y l e d i k k a t e a l ı n m a k t a d ı r . N i t e k i m , T C K ' n u n 141, 143

v e 163. m a d d e l e r i n i n d e ğ i ş t i r i l m e s i t a r t ı ş m a l a r ı k a m u o y u n u n g ü n d e m i n e

g e l d i ğ i n d e , ç e ş i t l i m a h k e m e l e r b u h u s u s u b i r t ü r "bekle t i c i n e d e n " k a b u l

e t m i ş l e r , h a t t a b u d e ğ i ş i k l i ğ i n s a n ı k l a r lehine o l a b i l e c e ğ i n i k a b u l e d e r e k b u

g e r e k ç e y l e t u t u k l u l u k d u r u m l a r ı n a son v e r m i ş l e r d i r . ( E k - 5 )

B u n e d e n l e ; y a s a d e ğ i ş i k l i ğ i ç a l ı ş m a s ı n ı n b e k l e t i c i n e d e n o l a r a k k a b u l ü ,

b u k o n u d a k i ç a l ı ş m a l a r s o n u ç l a n ı n c a y a v e yasa d e ğ i ş i k l i ğ i g e r ç e k l e ş i n c e y e k a d a r

k a r a r v e r i l m e m e s i , y a r g ı l a m a n ı n bekle t i lmes i hem g e r e k l i d i r h e m d e yasa l

z o r u n l u l u k t u r .

D a v a d a " B e k l e t i c i n e d e n " k o n u s u n d a k i b i r b a ş k a ö n s o r u n da,

M a h k e m e n i z i n T B K P ' n i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n k a r a r ı n ı n , ha l en A v r u p a İ n s a n

H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a i n c e l e n m e k t e o l m a s ı d ı r .

M a h k e m e n i z i n , T B K P ' n i n k a p a t ı l m a s ı y l a i lg i l i o l a r a k v e r d i ğ i , 16.07.1991

t a r i h l i k a r a r , b i r e y s e l b a ş v u r u y o l u y l a A İ H K ' n a g ö t ü r ü l m ü ş v e K o m i s y o n

t a r a f ı n d a n i n c e l e n m e y e a l ı n m ı ş t ı r . S ö z k o n u s u k a r a r da S P Y ' n ı n 78. v e 81.

m a d d e l e r i n i n u y g u l a n m a s ı n a i l i ş k i n d i r . A İ H K , b u d a v a n e d e n i y l e , A v r u p a İ n s a n

H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i v e E k p r o t o k o l h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı l ı k k a n ı s ı n a u l a ş t ı ğ ı t a k t i r d e

— 47 — b u n u n ö n e m l i b o y u t l a r d a h u k u k s a l s ı k ı n t ı l a r y a r a t a c a ğ ı a ç ı k t ı r . 6366 s a y ı l ı Yasa

ile " İ n s a n H a k l a r ı n ı v e A n a H ü r r i y e t l e r i K o r u m a S ö z l e ş m e s i " n i o n a y l a y a r a k

y ü r ü r l ü ğ e k o y m u ş o lan T ü r k i y e , A v r u p a K o n s e y i ' n i n ü y e s i o l a n b i r " h u k u k

d e v l e t i " o l a r a k , S ö z l e ş m e k a p s a m ı n d a b u l u n a n a l a n l a r d a , A v r u p a ' n ı n ortak h u k u k u n u

y a ş a m a k t a d ı r . T . C . D e v l e t i , S ö z l e ş m e y e k o y d u ğ u imza ile b u n u t a a h h ü t e t m i ş t i r .

B u n e d e n l e , h a l e n A İ H K ' n u n g ü n d e m i n d e k i inceleme s o n u c u n u n beklenmesi ,

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n k a r a r l a r ı n d a " b u y u r u c u " v e " b a ğ l a y ı c ı " o l a r a k n i t e l e n d i r i l e n

A İ H S ' n e u y u m l u d a v r a n ı ş ı n b i r g e r e ğ i d i r .

4. D a v a n ı n , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. maddes ine u y u l m a k s ı z ı n a ç ı l m a s ı

u s u l s ü z d ü r .

İ d d i a M a k a m ı , E s a s H a k k ı n d a k i G ö r ü ş ü n d e "2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 9.

maddes i g e r e ğ i n c e p a r t i y e u y a r ı d a b u l u n u l m a s ı n a l ü z u m o l m a d ı ğ ı " n ı , d a v a n ı n

" p a r t i l e r i n . . . f a a l i y e t l e r i n i d e t a k i p e d e r " h ü k m ü n e d a y a n d ı r ı l d ı ğ ı n ı b i l d i r m i ş t i r .

C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı n ı n b u g ö r ü ş ü de y e r i n d e d e ğ i l d i r . Ö n S a v u n m a d a b u k o n u d a k i

b e l i r t t i ğ i m i z h u s u s l a r ı n d i k k a t e a l ı n m a s ı n ı v e u s u l s ü z l ü ğ ü n g i d e r i l m e s i n i talep

e d i y o r u z .

II) E s a s A ç ı s ı n d a n S a v u n m a

1. Y a s a d a b e l i r l e n m i ş o r g a n l a r c a k a r a r a l t ı n a a l ı n m a m ı ş y a y ı n l a r kapatma

d a v a s ı n d a d a y a n a k y a p ı l a m a z .

E s a s H a k k ı n d a k i G ö r ü ş t e Ö n S a v u n m a m ı z d a b e l i r t t i ğ i m i z h u s u s l a r y a n l ı ş

y a n s ı t ı l m ı ş t ı r . B i z Ö n S a v u n m a d a , İ d d i a n a m e d e bahse k o n u y a p ı l a n t ü m y a y ı n l a r ı n

p a r t i y i b a ğ l a m a y a c a ğ ı g i b i b i r s a v d a b u l u n m a d ı k . A n c a k , i d d i a y a d a y a n a k y a p ı l a n

b i r k ı s ı m y a y ı n l a r ı n S P Y ' n ı n 101. m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) , (c) b e n d l e r i n d e b e l i r t i l e n

y a y ı n l a r d a n o l m a d ı ğ ı n ı v e d o l a y ı s ı y l a d a v a l ı p a r t i y i b a ğ l a m a y a c a ğ ı n ı , d a v a d a de l i l

o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m e y e c e ğ i n i b e l i r t m i ş t i k . B u y a y ı n l a r , " S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 " ,

" S e r h ı l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 " g i b i y a y ı n l a r d ı r . B u n l a r D o ğ u P e r i n ç e k ' i n i m z a s ı n ı

t a ş ı m a k l a b i r l i k t e , G e n e l B a ş k a n o lmazdan ö n c e y e i l i ş k i n o l u p , G e n e l B a ş k a n

s ı f a t ı y l a y a p ı l m ı ş y a y ı n l a r d e ğ i l d i r . A y r ı c a , D i y a r b a k ı r D e v l e t G ü v e n l i k

M a h k e m e s i ' n d e y a r g ı l a n m ı ş ve a k l a n m ı ş l a r d ı r . B u n l a r , M e r k e z K a r a r O r g a n ı

k a r a r l a r ı n a d a y a n ı l a r a k da y a y ı n l a n m a m ı ş l a r d ı r . M e r k e z k a r a r O r g a n ı faal iyet i

d e ğ i l d i r l e r . A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e S o s y a l i s t P a r t i ' y i b a ğ l a m a z . P a r t i y a y ı n l a r ı

a r a s ı n d a y a y ı n l a n m ı ş o l m a s ı s o n u c u d e ğ i ş t i r m e z . K a l d ı k i , b u y a y ı n l a r ı n i ç e r i ğ i n d e

d e i d d i a y ı d o ğ r u l a y ı c ı b i r d u r u m y o k t u r . S o n u ç i t i b a r i y l e , S P Y ' n ı n 101. maddes i

k a p s a m ı n d a k a p a t m a d a v a s ı n a de l i l o larak d e ğ e r l e n d i r i l e m e z l e r .

D i ğ e r y a y ı n l a r ı n d u r u m u n a i l i ş k i n , Ö n S a v u n m a d a b e l i r t t i ğ i m i z

h u s u s l a r ı d a t e k r a r l ı y o z .

2 . " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 : D e m o k r a t i k F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i "

b a ş l ı k l ı p r o g r a m y a y ı n y a r g ı l a n ı p a k l a n m ı ş t ı r , k a p a t m a y a n e d e n

g ö s t e r i l e m e z .

G e r e k i d d i a n a m e d e ve g e r e k s e Esas H a k k ı n d a k i G ö r ü ş t e , C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı

i d d i a s ı n ı e s a s o l a r a k " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 : D e m o k r a t i k F e d e r a l E m e k ç i

i l i ş k i n ,

— 48 — C u m h u r i y e t i " b a ş l ı k l ı p r o g r a m b r o ş ü r e d a y a n d ı r m ı ş b u l u n m a k t a d ı r . İ d d i a n a m e y e

d e a y n e n a k t a r ı l a n b r o ş ü r ü n "demokrat ik F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i " b a ş l ı k l ı

15 m a d d e d e n o l u ş a n p r o g r a m k ı s m ı d a h a ö n c e 2000'e D o ğ r u d e r g i s i n i n 4 M a r t

1990 t a r i h l i H. y ı l 10. s a y ı s ı n d a a y n e n y a y ı n l a n m ı ş ve İ s t a n b u l D e v l e t G ü v e n l i k

M a h k e m e s i ' n d e y a r g ı l a m a k o n u s u y a p ı l m ı ş t ı r . Y a r g ı l a m a s o n u n d a , 2000'e D o ğ r u

d e r g i s i y e t k i l i l e r i s a n ı k l a r a k l a n m ı ş , T e r ö r l e M ü c a d e l e - Y a s a s ı ' n ı n 23 /c m a d d e s i

n e d e n i y l e d a v a o r t a d a n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r ( E k - 6 ) .

B u " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m P r o g r a m ı " n ı n daha ö n c e y a r g ı l a n ı p , y a r g ı l a m a

k o n u s u y a p ı l ı p , s u ç b u l u n m a m a s ı neden iy l e mahkeme k a r a r l a r ı n a v a t a n d a ş ı n itimat

etmesi g e r e k t i ğ i p r e n s i b i de d i k k a t e a l ı n a r a k , Part i t a r a f ı n d a n da b u met in a y n e n

b e n i m s e n m i ş v e P a r t i G e n e l B a ş k a n ı n ı n i m z a s ı y l a s e ç i m d o k ü m a n ı o l a r a k

y a y ı n l a n m ı ş t ı r . B r o ş ü r ü n i ç e r i ğ i n i t e ş k i l eden d ü ş ü n c e l e r de g e r e k T V g e r e k s e

a ç ı k ve k a p a l ı sa lon t o p l a n t ı l a r ı n d a dile g e t i r i l m i ş t i r . İ ş i n ö z ü b u d u r .

S ı k ı y ö n e t i m M a h k e m e l e r i n i n d e v a m ı n i t e l i ğ i n d e k i , o l a ğ a n ü s t ü b i r mahkeme

olan Dev le t G ü v e n l i k M a h k e m e s i ' n d e s u ç s u z b u l u n a n b i r m e t n i n ( y a da

d ü ş ü n c e l e r i n ) , A n a y a s a ' n ı n " d e m o k r a s i n i n v a z g e ç i l m e z u n s u r u " o l a r a k k a b u l e t t i ğ i

bir parti t a r a f ı n d a n t e k r a r l a n m a s ı neden iy l e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n c e k a p a t m a k a r a r ı

v e r i l m e s i h u k u k a a y k ı r ı v e A n a y a s a Mahkemes i 'n in p r e s t i j i a ç ı s ı n d a n d a y ı p r a t ı c ı

b i r d u r u m o l a c a k t ı r . B u , ne g e n e l h u k u k k u r a l l a r ı n a ve ne d e y a s a l u y g u l a m a y a

ve i ç t i h a t l a r a g ö r e m ü m k ü n o lmaz .

B u a ç ı k l a m a l a r k a r ş ı s ı n d a " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 : D e m o k r a t i k F e d e r a l

E m e k ç i C u m h u r i y e t " b a ş l ı k l ı y a y ı n ı n d a kapatma d a v a s ı n d a p a r t i a l e y h i n e del i l

o l a r a k k a b u l ü m ü m k ü n d e ğ i l d i r .

A y r ı c a , d a v a y a d a y a n a k g ö s t e r i l e n t ü m k o n u ş m a , g ö r ü ş v e b e l g e l e r i n

a s l ı n d a S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 31. maddes in in a ç ı l ı m ı n d a n i b a r e t o l d u ğ u n u

ve b u m a d d e n i n de A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n 08.12.1988 t a r i h v e E . 1988/2, K .1988

14 say ı l ı k a r a r ı ile A n a y a s a ' y a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n o l d u ğ u n u n

b e l i r l e n d i ğ i n i Ö n S a v u n m a m ı z d a a ç ı k l a m ı ş t ı k .

A n a y a s a H u k u k u P r o f e s ö r ü B a h r i S a v c ı t a r a f ı n d a n d a v a m ı z l a i lg i l i o l a r a k

v e r i l e n m ü t a l a a d a da g ö r ü l m e k t e o lan b u d a v a d a s u ç l a n a n d ü ş ü n c e l e r i n , a s l ı n d a

S o s y a l i s t Parti hakkında daha ö n c e v e r i l e n y u k a r ı d a b e l i r t t i ğ i m i z k a r a r ı n k a p s a m ı

içinde olduğu b e l i r t i l m e k t e ve ş ö y l e d e n i l m e k t e d i r :

"Bu Karara g ö r e , ç a ğ d a ş ç o ğ u l c u toplumda f a r k l ı l ı k l a r v a r d ı r . B u

farklıl ıkları i l er i s ü r e n g ö r ü ş l e r ö n e r m e n i n , b i r p o l i t i k a o larak k a b u l e d e ğ e r

s a y ı l m a s ı g e r e k i r . B u , ç a ğ d a ş t o p l u l u ğ u n ö z ü olan d e ğ i ş m e n i n ve y e n i l e ş m e n i n

de k a b u l ü d ü r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n G ü n e y d o ğ u ' m u z i ç i n i ler i s ü r d ü k l e r i d e , f a r k l ı l ı k l a r d a n

ç ı k a n b i r s o r u n u n ç ö z ü m ü k o n u s u n d a k i b i r g ö r ü ş t e n , b i r ö n e r i d e n i b a r e t t i r .

B u n i t e l i ğ i ile b u g ö r ü ş , A n a y a s a Mahkemes i 'n in k a r a r ı i ç i n d e d i r . Ç ü n k ü

b u k a r a r , f a r k l ı ö n e r i l e r ve po l i t ika lar ü r e t i p , topluma s u n m a y ı d e m o k r a t i k b i r

d ü ş ü n c e eylemi o l a r a k k a b u l e t m e k t e d i r . Fakat b u n u b i r k o ş u l a b a ğ l a m a k t a d ı r .

G ö r ü ş l e r i n ve p o l i t i k a l a r ı n m e ş r u y o l l a r l a ü r e t i l i p , gene m e ş r u y o l l a r l a

ö n e r i l m e s i " .

— 49 —

P r o f . D r . B a h r i S a v c ı m ü t a l a a s ı n d a m e ş r u l u ğ u n , ü r e t i l i p ö n e r i l e n f i k i r l e r i n

d e m o k r a t i k n i t e l i k t e o l m a s ı i le k a z a n ı l a c a ğ ı n ı b e l i r t m e k t e ve b u n u n ö l ç ü t ü n ü n de

" ş i d d e t ile m ü t e r a f i k o l m a m a s ı " o l d u ğ u n u s ö y l e y e r e k ş ö y l e devam e t m e k t e d i r :

" O y s a k i , i d d i a n a m e d e z i k r e d i l m i ş o lan b ü t ü n h u s u s l a r d a (c i tat ion' larda)

ne b ö y l e b i r k a s t ı n i z l e r i v a r d ı r ; ne d e b ö y l e b i r k a s t ı n t e z a h ü r ü o lan somut

ş i d d e t ö ğ e s i . . .

B i r b a ş k a d e y i m l e , İ d d i a n a m e d e z i k r e d i l e n h u s u s l a r d a (c i tat ion' larda)

ü l k e d e n , f i i l en v e h u k u k e n k o p a r ı l m ı ş u l u s l a r a r a s ı h ü v i y e t t e b i r a z ı n l ı k , b i r

organ izma k u r m a k a s t ı y o k t u r . B u n u ş i d d e t ile m ü t e r a f i k o larak b e l i r t e n b i r eylem

y o k t u r . B i r s o s y o l o j i k v a r l ı ğ a , ü l k e ve u l u s u n b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e ö t e k i v a r l ı k l a r l a

e ş i t b i r d ü z e y i s temi v a r d ı r . " ( E k - 7 ) .

3. " F e d e r a s y o n P r o g r a m ı " kapatma h ü k ü m l e r i k a p s a m ı n d a d ü ş ü n ü l e m e z .

S o s y a l i s t P a r t i t a r a f ı n d a n f e d e r a s y o n ö n e r i l m i ş o l m a s ı n ı b i r kapatma nedeni

o larak k a b u l e t m e y e o lanak y o k t u r . F e d e r a s y o n " b ö l ü n m e " demek d e ğ i l d i r . A k s i n e ,

g ö n ü l l ü l ü k t e m e l i n d e " b i r l i k " t i r . N i t e k i m , b u g ü n T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n ö r n e k

a l d ı ğ ı A B D , A l m a n y a , İ s v i ç r e g i b i b i r ç o k ü l k e f e d e r a s y o n d u r . B u d u r u m o

ü l k e l e r i n " ü l k e v e mi l l e t iy le b ö l ü n m e l e r i " s o n u c u n u d o ğ u r m a m ı ş t ı r . A k s i n e ,

b i r l i k l e r i n i n t emel in i o l u ş t u r m a k t a d ı r . F e d e r a s y o n e ş i t l i ğ i s a ğ l a m a n ı n o l a n a ğ ı n ı

v e r m e k t e d i r . E ş i t l i ğ i n o l m a d ı ğ ı y e r d e g ö n ü l l ü l ü k , g ö n ü l l ü l ü ğ ü n o l m a d ı ğ ı y e r d e

b i r l i k o lmaz .

P r o f . D r . B a h r i S a v c ı , y u k a r ı d a s ö z ü n ü e t t i ğ i m i z m ü t a l a a s ı n d a b u k o n u y a

da d e ğ i n e r e k ş u n l a r ı s ö y l e m e k t e d i r :

" F e d e r a s y o n d a n h e r k e s s ö z e d e b i l i r . Ç ü n k ü f e d e r a s y o n da b ir d e m o k r a t i k

k u r u m d u r . Ö ğ e l e r i n i n e ş i t h a k l a r l a b i r b i r im k u r m a l a r ı temeline d a y a n ı r .

F e d e r a s y o n b i z a t i h i n i t e l i ğ i ile b i r b ö l m e ö ğ e s i d e ğ i l d i r . T e r s i n e , ö ğ e l e r i n i n

k a r ş ı l ı k l ı b a ğ l a y ı c ı h a k l a r ı y l a b i r b i l e ş i m i k u r m a v e y a r a t m a t e m e l i n d e d i r .

B e ğ e n i l m e y e b i l i r , r e d d e d i l e b i l i r , T ü r k i y e i ç i n g e ç e r s i z l i ğ i s ö y l e n e b i l i r .

F a k a t o n u n b i z a t i h i k e n d i s i n i n ü l k e ve u l u s b ü t ü n l ü ğ ü d ı ş ı n d a l ı ğ ı s a v ı i l e r i

s ü r ü l e m e z . Ç ü n k ü , o n u n ö z ü n d e ve y a p ı s ı n d a t ü r l ü f a r k l ı l ı k l a r ı b i r b i r l e ş i k l i k

i ç i n d e b ü t ü n l e ş t i r m e n i t e l i ğ i v a r d ı r .

i d d i a n a m e d e i l er i s ü r ü l e n l e r t e n k i d i v e y a i n ş a i ö n e r i l e r , d ü ş ü n c e l e r d e n

i b a r e t t i r . O n l a r d a s u ç ve s u ç l u l u ğ u n somut o l g u l a r ı olma n i t e l i k l e r i y o k t u r .

A y r ı c a , o n l a r d a s u ç v e s u ç l u l u ğ u a s ı l o l u ş t u r a n ş i d d e t ile m ü t e r a f i k

eylem" n i t e l i ğ i d e y o k t u r . " ( E k - 7 ) .

B u g ü n , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i v e K K T C ' n i n K ı b r ı s p o l i t i k a l a r ı K ı b r ı s ' t a i k i

mil l iyetten h a l k ı n e ş i t k a t ı l ı m ı n a d a y a l ı b i r f e d e r a s y o n u ö n g ö r m e k t e d i r .

F e d e r a s y o n , K ı b r ı s ' t a b i r l i ğ i n k o ş u l u v e b i r l i ğ i s a ğ l a y a c a k b i r ç ö z ü m o larak

g e t i r i l m e k t e d i r . İ d d i a n a m e y e hak im o l a n m a n t ı ğ ı k a b u l e d e r s e k , T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i v e K K T C ' n i f e d e r a s y o n ö n e r d i ğ i i ç i n K ı b r ı s ' t a b ö l ü c ü l ü k yapmakla

s u ç l a m a k g e r e k e c e k t i r .

4. D a v a y a s a k l ı d e m o k r a s i a n l a y ı ş ı n ı n ü r ü n ü d ü r ,

i n k a r c ı l ı k l a b i r y e r e v a r ı l a m a z .

- 5 0 —

H e r k e s t a r i h ö n ü n d e s o r u m l u d u r .

İ d d i a n a m e v e Esas H a k k ı n d a k i G ö r ü ş i n k a r c ı d ı r . K ü r t r ea l i t e s i i n k â r

ed i l emez b i r o l g u d u r . B i z z a t d e v l e t , K ü r t rea l i t e s in i t a n ı m ı ş v e b u n u e n y e t k i l i

a ğ ı z l a r d a n a ç ı k l a m ı ş t ı r .

C u m h u r b a ş k a n ı n ı n , B a ş b a k a n ı n , H ü k ü m e t i n , H ü k ü m e t i o l u ş t u r a n p a r t i l e r i n

v e ç e ş i t l i k u r u l u ş l a r ı n b u k o n u d a k i a ç ı k l a m a l a r ı n ı b u d a v a d a k i i d d i a l a r ı n n e r e s i n e

o t u r t m a k g e r e k e c e k t i r ?

Ö n S a v u n m a m ı z d a b u t ü r a ç ı k l a m a l a r ı n b i r k ı s m ı n ı a k t a r m ı ş t ı k . Ö r n e ğ i n ,

S H P ' n i n , " D o ğ u v e G ü n e y d o ğ u S o r u n l a r ı n a B a k ı ş v e Ç ö z ü m Ö n e r i l e r i " b a ş l ı k l ı

M e r k e z Y ü r ü t m e K u r u l u R a p o r u ' n a d i k k a t ç e k m i ş t i k .

O r t a d a iki o lay v a r d ı r : B i r i n c i s i , b u g ü n i k t i d a r o r t a ğ ı o l a n S H P M e r k e z

Y ü r ü t m e K u r u l u , K ü r t s o r u n u n a i l i ş k i n b i r r a p o r h a z ı r l a m ı ş v e b u n u b r o ş ü r

o l a r a k y a y ı n l a m ı ş t ı r . Par t i y e t k i l i l e r i n c e b u b r o ş ü r d e k i f i k i r l e r ç e ş i t l i y e r l e r d e

a ç ı k l a n m ı ş t ı r . S o s y a l i s t P a r t i d e a y n ı k o n u d a G e n e l B a ş k a n ı n i m z a s ı y l a b i r b r o ş ü r

y a y ı n l a m ı ş ( K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 ) ve b u b r o ş ü r d e k i f i k i r l e r i s e ç i m f a a l i y e t l e r i

i ç i n d e ç e ş i t l i y e r l e r d e a ç ı k l a m ı ş t ı r . Her iki b r o ş ü r ü n d e i ç e r i ğ i K ü r t r e a l i t e s i n i

k a p s a m a k t a ve p a r t i l e r i n k o n u y a i l i ş k i n g ö r ü ş ve ç ö z ü m ö n e r i l e r i n i i ç e r m e k t e d i r .

B u n l a r d a n S H P - M Y K R a p o r u ile i lg i l i o larak A n k a r a D e v l e t G ü v e n l i k

M a h k e m e s i B a ş s a v c ı l ı ğ ı s o r u ş t u r m a a ç m ı ş ve P a r t i y e t k i l i l e r i n i i fade i ç i n

ç a ğ ı r m ı ş t ı r . S H P y e t k i l i l e r i ise "Siyasi" P a r t i l e r i n ç a l ı ş m a l a r ı n ı inceleme ve i z l emenin

Dev le t G ü v e n l i k M a h k e m e s i ' n i n g ö r e v ve y e t k i a l a n ı d ı ş ı n d a o l d u ğ u " n u b e l i r t e r e k

i t i r a z d a b u l u n m u ş l a r d ı r . B u n u n ü z e r i n e , A n k a r a D G M B a ş s a v c ı l ı ğ ı p a r t i

y e t k i l i l e r i n i n i t i r a z d a h a k l ı o l d u k l a r ı n ı b e l i r t e r e k "biz o ana k a d a r r a p o r u n P a r t i

k a r a r o r g a n ı n c a k a b u l e d i l d i ğ i n i ve Part i g ö r ü ş ü n ü a ç ı k l a y a n b i r b e l g e o l d u ğ u n u

b i l m i y o r d u k " d e y i p d o s y a y ı p a r t i y a s a k l a r ı y ö n ü n d e n ince lenmek ü z e r e Y a r g ı t a y

C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı n a g ö n d e r m i ş t i r . D o s y a n ı n C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı n a g ö n d e r i l d i ğ i T e m m u z

1990 t a r i h i n d e n b u y a n a b i r b u ç u k yı l g e ç t i ğ i ha lde a d ı g e ç e n p a r t i h a k k ı n d a

Y a r g ı t a y C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı n c a h e r h a n g i b i r i ş l e m y a p ı l m a m ı ş t ı r ( E k - 8 ) .

S i y a s i p a r t i l e r e i l i ş k i n B a ş s a v c ı l ı k inceleme p r o s e d ü r ü n d e , y a z ı l ı b i r t a k i p s i z l i k

k a r a r ı v e r i l m e s i s ö z k o n u s u o l m a d ı ğ ı n d a n , b i r i ş l e m i n y a p ı l m a m ı ş b u l u n m a s ı c e z a

s o r u ş t u r m a l a r ı n d a n " t a k i p s i z l i k " k a r a r ı n a t e k a b ü l e d e r . Y a n i , C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n c a

S H P ' n i n , k ö k e n i y l e , d i l i y l e , k ü l t ü r ü y l e , u lusa l k i m l i ğ i y l e " K ü r t r e a l i t e s i n i " k a b u l

e tmes i v e b u n a g ö r e k e n d i s i n e g ö r e ç ö z ü m l e r ö n e r m e s i , y a s a l a r k a r ş ı s ı n d a , d a v a

a ç m a y ı d a h i g e r e k t i r e c e k b i r d u r u m olarak g ö r ü l m e m i ş t i r .

A n c a k i ş S o s y a l i s t P a r t i ' y e ge l ince , d u r u m d e ğ i ş m e k t e d i r . S P Y ' n ı n 9.

m a d d e s i g e r e ğ i n c e b i r u y a r ı d a h i yapmaya g e r e k d u y u l m a k s ı z ı n a le lace le kapatma

d a v a s ı a ç ı l a b i l m e k t e d i r .

Z a t e n b u g ü n e k a d a r , k a p a t ı l a n sosyal is t kimlikl i b ü t ü n p a r t i l e r i ç i n i l e r i

s ü r ü l e n kapatma g e r e k ç e l e r i a y n ı o l m u ş t u r . T İ P , T E P , T B K P ' n i n h i ç b i r i s i

k e n d i l e r i n i K ü r t k i m l i ğ i y l e t a n ı m l a y a n p a r t i l e r d e ğ i l d i r l e r . Ama h e p s i , " K ü r t

S o r u n u n a " i l i ş k i n g ö r ü ş l e r i g e r e k ç e g ö s t e r i l e r e k k a p a t ı l m ı ş l a r d ı r . B u s o s y a l i s t

p a r t i l e r e y ö n e l t i l e n " y a s a k l ı d e m o k r a s i " a n l a y ı ş ı n ı n b i r g ö s t e r g e s i d i r .

— 51 —

Y a n i s ö z k o n u s u d ü z e n p a r t i l e r i o l u n c a , h e r h a n g i b i r s o r u n y o k t u r . Ama

s ö z k o n u s u s o s y a l i s t p a r t i l e r o l u n c a , hemen yasa lar , y a s a k l a r z o r l a n m a k t a , kapatma

t e h d i d i g ü n d e m e g e l m e k t e d i r . A y n ı k o n u d a i k t i d a r p a r t i l e r i S H P ve D Y P ' y e k a r ş ı

t a v ı r l a S o s y a l i s t P a r t i ' y e k a r ş ı t a v r ı n f a r k l ı l ı ğ ı , o r t a d a ç i f t e s t a n d a r t l ı b i r tutum

o l d u ğ u n u g ö s t e r m e k t e d i r .

İ k i n c i s i , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i u l u s l a r a r a s ı p l a t f o r m l a r d a ve t a r a f o l d u ğ u

s ö z l e ş m e l e r d e " u l u s l a r ı n k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı n ı " s a v u n m a k t a d ı r . K e z a ,

s ö z k o n u s u o lan K ı b r ı s , S S C B ' n i n d a ğ ı l m a s ı ile o r t a y a ç ı k a n T ü r k C u m h u r i y e t l e r i ,

Y u n a n i s t a n , B u l g a r i s t a n g i b i ü l k e l e r d e k i T ü r k l e r , I r a k ' t a k i T ü r k ve K ü r t ' l e r

o l u n c a , " e ş i t l i k " ; " ö z g ü r l ü k " ve " u l u s l a r ı n k e n d i k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı "

s a v u n u l m a k t a d ı r . Ama T ü r k i y e ' d e k i K ü r t realitesi s o s y a l i s t l e r t a r a f ı n d a n g ü n d e m e

g e t i r i l d i ğ i n d e b u i lke l er u n u t u l m a k t a d ı r . B u da ç i f t e s t a n d a r t l ı l ı k t ı r .

N i tek im S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 12. m a d d e s i n d e gene l o l a r a k " u l u s l a r ı n

k e n d i k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı n ı n s a v u n u l m a s ı n d a n b a h s e d i l i n c e b i r s o r u n o l m a m ı ş ;

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n c e bu, A n a y a s a ve S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n

b u l u n m u ş t u r . B u p r o g r a m m a d d e s i , T ü r k i y e ' y e ve K ü r t l e r e u y g u l a n d ı ğ ı n d a hemen

kapatma d a v a s ı a ç ı l m ı ş t ı r . İ ş t e b i r ç i f t e s t a n d a r t l ı l ı k d a h a .

B u i n k a r c ı m a n t ı k l a h i ç b i r y e r e v a r ı l a m a z . H a r p A k a d e m e l e r i K o m u t a n l ı ğ ı

Y a y ı n l a r ı n d a n " D o ğ u ' d a K ü r t Mese les i" b a ş l ı k l ı E m . J . A l b . Nazmi S e v g e n

t a r a f ı n d a n h a z ı r l a n a n ve 1970 y ı l ı n d a b a s ı l a n k i t a p t a , u z u n u z u n " K ü r t meselesi

t a r t ı ş ı l m a k t a , b i r rea l i te o l a r a k b e l i r t i l m e k t e , i n k a r c ı p o l i t i k a " d e v e k u ş u s iyaset i"

o l a r a k t a n ı m l a n a r a k ş ö y l e d e n i l m e k t e d i r :

"Biz hala T ü r k - K ü r t d i y e b i r ş e y y o k t u r , b u t o p r a k l a r d a h e r k e s T ü r k ' t ü r ,

d i y e d u r a l ı m . Rea l i t e ve h a d i s e l e r b iz im b u d e v e k u ş u s i yase t imiz i r e d ve tekz ip

e t m e k t e d i r . " ( D o ğ u ' d a K ü r t M e s e l e s i , E m . A l b . Nazmi S e v g e n , H a r p A k a d e m i l e r i

K o m u t a n l ı ğ ı Y a y ı n l a r ı n d a n , 1970 t a r i h l i b a s ı m . , s h . 2 1 ) . ( E k - 9 ) .

G ö r ü l m e k t e d i r ki, H a r p A k a d e m i l e r i K o m u t a n l ı ğ ı Y a y ı n l a r ı d a h i i n k a r c ı

s iyase t i " d e v e k u ş u s iyase t i" o l a r a k t a n ı m l a m a k t a d ı r . B u g ü n g e l i n e n nokta b u n u n

da ö t e s i n d e b i r n o k t a d ı r . A r t ı k s o r u n d a y a t m a k t a d ı r . Y a e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k ve

k a r d e ş l i k s a ğ l a n a r a k g e r ç e k ve g ö n ü l l ü b i r b i r l i ğ i s a ğ l a m a n ı n y o l l a r ı a r a n a c a k t ı r ,

y a da b ö l ü c ü , b a s k ı c ı , " d e v e k u ş u p o l i t i k a s ı " n a d e v a m e d i l e r e k b i r l e ş m e n i n b ü t ü n

temeli ve zemini y o k ed i l ip b ö l ü n m e s o n u c u n a v a r ı l a c a k t ı r . B u g ü n g e l i n e n noktada

a r t ı k " K ü r t rea l i t e s i"n in k a b u l ed i lmes i , s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e y e t e r l i b i r a d ı m

o l a m a m a k t a d ı r . A t ı l m a s ı g e r e k e n a d ı m , e ş i t l i k ve ö z g ü r l ü ğ ü n k a b u l ü ve b u n u n

z o r u n l u s o n u c u o l a r a k da " u l u s l a r ı n k e n d i k a d e r l e r i n e k a y ı t s ı z ş a r t s ı z sah ip olma"

h a k k ı n ı n t a n ı n m a s ı d ı r .

K ü r t u l u s u n u n , " k e n d i k a d e r i n e k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p o l d u ğ u " g ö r ü ş ü ,

d e m o k r a t i k toplum o l m a n ı n g e r e ğ i d i r . Hem K ü r t r e a l i t e s i n i k a b u l e d e c e k s i n i z , hem

d e ona " k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n ı " t a n ı m a y a c a k s ı n ı z . B u , o u l u s u n g e l e c e ğ i n i

be l ir leme h a k k ı n ı ipotek a l t ı n a almak o l u r . B u da ü l k e n i n b i r l i ğ i n i n g ö n ü l l ü l ü k

temelini yok e d e r . B i r l i ğ i zora d a y a l ı s ö z d e b i r b i r l i k hal ine g e t i r i r . B u da d o ğ r u

d e ğ i l d i r . Z i r a , o u l u s y ö n ü n d e n d e m o k r a s i n i n o l m a d ı ğ ı n ı , d e m o k r a s i d e n e n ş e y i n

- 5 2 —

b i r " y a s a k l ı d e m o k r a s i " o l d u ğ u n u g ö s t e r i r . G ö n ü l l ü l ü ğ ü n o l m a d ı ğ ı n ı , z o r u n

d a y a t ı l d ı ğ ı n ı g ö s t e r i r . Z o r i se , k a r ş ı koyma h a k k ı n ı v e r i r . B u da b i r l i ğ i yok e d e r .

" E ş i t l i k v e ö z g ü r l ü k " i se , h a l k l a r ı n g ö n l ü n ü k a z a n m a m ı z a , o n l a r l a k a r d e ş ç e

" b i r l e ş m e m i z e " ve " b i r l i ğ i m i z i " p e k i ş t i r m e m i z e olanak t a n ı r .

İ ş t e b u n o k t a d a b u g ü n h e r k e s demokras i s ı n a v ı n d a d ı r . T a r i h , h i ç b i r

s o r u m l u l u ğ u a f f e tmez . Y a s a l a r d e ğ i ş i r , i k t i d a r g i d e r , mahkeme k a r a r l a r ı g e r i

d ö n ü l m e s i g ü ç s o n u ç l a r d o ğ u r u r . H i ç k imse , "o g ü n y a s a l a r b ö y l e y d i , b e n y a s a l a r ı

u y g u l a d ı m " d i y e r e k , t a r i h ö n ü n d e s o r u m l u l u k t a n k u r t u l a m a z .

5. S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. ve 81. madde ler i z ı m m e n i lga e d i l m i ş t i r .

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı y o l u n d a k i d e r i m i z i n

Mahkemece i n c e l e n e b i l e c e ğ i n i , y u k a r ı d a S a v u n m a m ı z ı n usu le i l i ş k i n b ö l ü m ü n d e

a ç ı k l a m ı ş t ı k . A y k ı r ı l ı k n e d e n l e r i n i ise maddeler i de g ö s t e r m e k s u r e t i y l e Ö n

S a v u n m a m ı z ı n III. b ö l ü m ü n d e i zah e t m i ş t i k . T e k r a r a g i r m e k s i z i n a t ı f y a p m a k l a

y e t i n i y o r u z . Ö n S a v u n m a m ı z d a k i a ç ı k l a m a l a r ı m ı z da d i k k a t e a l ı n a r a k S P Y ' n ı n

- ö z e l l i k l e d a v a m ı z d a u y g u l a n m a s ı i s teni len m a d d e l e r i n i n - def ' i y o l u y l a i n c e l e n i p

ip ta l in i talep e d i y o r u z .

B u de f ' imiz in A n a y a s a ' n ı n 15. maddesi ö n e s ü r ü l e r e k i n c e l e n e m e y e c e ğ i n i

s o n u c u n a v a r ı l m a s ı h a l i n d e S i y a s i Par t i l er Y a s a s ı ' n ı n (madde 78 ve 81) i lg i l i

h ü k ü m l e r i n i n " z ı m n i i lga y o l u y l a y ü r ü r l ü k t e n k a l k m ı ş o l d u k l a r ı n ı n s a p t a n m a s ı n ı "

v e b u n a g ö r e k a r a r v e r i l m e s i n i ta lep e d i y o r u z .

a) T C K ' n u n 141 v e 142. madde ler i y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . B u

madde lerde y a z ı l ı " e y l e m l e r s u ç olmaktan ç ı k a r ı l m ı ş l a r d ı r . A n c a k b u n u n a n l a m ı

y a l n ı z c a bu k a d a r d e ğ i l d i r ; b u madde ler in g e t i r d i ğ i "demokras i y a s a ğ ı "

k a l d ı r ı l m a k t a , k o y d u ğ u h u k u k s a l yasaklama a l a n ı , s e r b e s t i y e a ç ı l m a k t a d ı r .

b) D e r n e k l e r K a n u n u ' n u n 5. maddes in in 7 n u m a r a l ı b e n d i ile 6. m a d d e s i n i n

2 n u m a r a l ı b e n d i y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . B u ise , g e n e l i n d e " ö r g ü t l e m e

ö z g ü r l ü ğ ü a n l a y ı ş ı " ç e r ç e v e s i n d e b ir anlam t a ş ı m a k t a ; T C K ' n u n 141. m a d d e s i n d e k i

e s k i y a s a k l ı l ı k l a r ı n ö r g ü t l ü ç a l ı ş m a o r t a m ı n a a l ı n m ı ş o l m a s ı b i ç i m i n d e

d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r .

c) 2932 s a y ı l ı K a n u n u n y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m a s ı , ö z ü n d e K ü r t di l i v e

k ü l t ü r ü i ç i n k o n u l a n y a s a k l a m a y ı ve s u ç u k a l d ı r m ı ş t ı r . O halde ş i m d i b u , s o s y a l

h a y a t ı n her a l a n ı n d a ç a l ı ş m a k l a g ö r e v l i b u l u n a n ve s i y a s i i k t i d a r a ta l ip olan b i r

s iyasa l p a r t i n i n de ö n c e l i k l i h a k k ı o l m a l ı d ı r . Esasen b u y a s a k l a r ı k a l d ı r m a a n l a y ı ş ı ,

3713 s a y ı l ı K a n u n ' u n g e r e k ç e s i n d e ifade e d i l m e k t e d i r .

K a n u n u n gene l g e r e k ç e s i n d e ş ö y l e d e n i l m e k t e d i r : " B i r y a n d a n A n a y a s a ' n ı n

t a n ı d ı ğ ı temel hak ve h ü r r i y e t l e r e s a y g ı s ı o l m a y a n , ş i d d e t i v a s ı t a e d i n m i ş v e

t e r ö r i z i m l e m ü c a d e l e e d e r k e n , d i ğ e r taraf tan ç a ğ d a ş d e m o k r a t i k toplum d ü z e n i n e

u l a ş m a k i ç i n ş i d d e t i v a s ı t a k ı l m a y a n d ü ş ü n c e l e r i i fade etme h ü r r i y e t i ile ş i d d e t i

ben imsemeyen d ü ş ü n c e l e r i n ö r g ü t l e n e b i l m e s i h ü r r i y e t i n i k ı s ı t l a y ı c ı h ü k ü m l e r d e

d e i y i l e ş t i r i c i d ü z e n l e m e l e r yapmak g e r e k m e k t e d i r . " G e r e k ç e d e s ö z ü e d i l e n

" ö r g ü t l e n e b i l m e h ü r r i y e t i " n i n y a l n ı z c a d e r n e k l e r e t a n ı n a n b i r ö z g ü r l ü k o l d u ğ u ,

— 53 —

b u n u n s iyasa l p a r t i l e r i k a p s a m a d ı ğ ı , y a s a k o y u c u n u n i r a d e s i n i s ı n ı r l a y a n b i r

a n l a y ı ş t ı r .

Ö z e t l e d i ğ i m i z b u yasa d e ğ i ş i k l i k l e r i a s l ı n d a S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78

v e 81. m a d d e l e r i n i n k o n u y a i l i ş k i n h ü k ü m l e r i n i n k a n u n k o y u c u t a r a f ı n d a n z ı m n e n

i lga e d i l d i ğ i n i g ö s t e r m e k t e d i r .

Nitekim A s k e r i Y a r g ı t a y d a k a r a r l a r ı n d a k o n u y a b u a n l a y ı ş l a

y a k l a ş m a k t a d ı r . A s k e r i Y a r g ı t a y 3. D a i r e s i D İ S K d a v a s ı n d a v e r d i ğ i k a r a r d a "

( T C K ' n u n 141, 142 v e 163. madde ler in in k a l d ı r ı l m a s ı n a i l i ş k i n ) t a s a r ı n ı n

g e r e k ç e s i n d e , T ü r k C e z a K a n u n u ' n u n 141, 142 ve 163. madde ler i ile D e r n e k l e r

K a n u n u ' n u n 5/7 , 8 ve 6/2 madde ler in in ş i d d e t e b a ş v u r m a y a n d ü ş ü n c e y i i fade ve

ö r g ü t l e n m e h ü r r i y e t i n i k ı s ı t l a d ı ğ ı , d o l a y ı s ı y l a bu h ü k ü m l e r i n ç a ğ d a ş , d e m o k r a t i k

toplum d ü z e y i n e u l a ş m a k i ç i n engel t e ş k i l e t t i ğ i ve bu n e d e n l e k a l d ı r ı l d ı k l a r ı k a b u l

e d i l d i k t e n s o n r a A s . C K . ' n u n 148/B maddesi ile 2821 s a y ı l ı K a n u n u n 58 /2 .

m a d d e s i n d e k i T C K ' n u n 141,142 v e 163. m a d d e l e r i n i n , a ç ı k b i r i lga h ü k m ü

o l m a m a s ı n a r a ğ m e n y ü r ü r l ü k t e n k a l k t ı k l a r ı ş ü p h e s i z d i r . A y n ı k a n u n u n 58 /1 ,

m a d d e s i n d e k i b u n l a r a p a r a l e l h ü k ü m l e r i n de y ü r ü r l ü k t e n k a l k m ı ş o l d u ğ u n u k a b u l

e tmek, demokrat ik h u k u k dev le t i o l m a n ı n b i r g e r e ğ i d i r . " demekte ve b u n a g ö r e

b i r h ü k ü m tesis e t m e k t e d i r . ( A s k e r i Y a r g ı t a y 3. D . , 16 .07 .1991, E . 1991 /122,

K . 1991 /437) , ( E k - 10).

Ş i m d i , 2821 s a y ı l ı Y a s a i ç i n g e ç e r l i o lan b u a n l a y ı ş " d e m o k r a s i n i n

v a z g e ç i l m e z u n s u r l a r ı " k a b u l edi len s i y a s i par t i l ere i l i ş k i n 2820 s a y ı l ı Y a s a i ç i n

h a y d i h a y d i g e ç e r l i d i r .

A s k e r i Y a r g ı t a y k u r a l o larak b i r k imsenin cezai s o r u m l u l u ğ u n u n b u l u n u p

b u l u n m a d ı ğ ı , b u l u n d u ğ u t a k t i r d e ona ne m ü e y y i d e u y g u l a n a c a ğ ı n ı be l i r l emekle

g ö r e v l i b i r y a r g ı k u r u l u ş u d u r . Y a n i , b i r y a s a n ı n y ü r ü r l ü k t e o l u p o l m a d ı ğ ı k o n u s u

A s k e n Y a r g ı t a y ' ı d o ğ r u d a n i l g i l e n d i r e n b i r mesele d e ğ i l d i r . O y s a Anayasa ,

Mahkemes i , temel g ö r e v i A n a y a s a ' n ı n 148, ve 2949 s a y ı l ı K a n u n ' u n 18. m a d d e s i n d e

b e l i r t i l d i ğ i g i b i y a s a m e t i n l e r i n i n A n a y a s a ' y a u y g u n l u ğ u n u denet lemekle g ö r e v l i

bir y a r g ı k u r u l u ş u d u r .

"Demokrat ik h u k u k d e v l e t i o l m a n ı n b i r g e r e ğ i o l a n " b u d e m o k r a s i a n l a y ı ş ı n ı

A n a y a s a M a h k e m e s i n d e n d e b e k l i y o r u z .

6. D a v a , u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r e d e a y k ı r ı d ı r .

" İ n s a n H a k l a r ı n ı v e A n a H ü r r i y e t l e r i K o r u m a S ö z l e ş m e s i " ( A İ H S ) ,

19.03.1954 t a r i h i n d e y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 6366 s a y ı l ı K a n u n l a o n a y l a n m ı ş t ı r .

A n a y a s a ' n ı n 90. m a d d e s i n i n b e ş i n c i f ı k r a s ı n d a da ş ö y l e d e n i l m e k t e d i r : " U s u l ü n e

g ö r e y ü r ü r l ü ğ e k o n u l m u ş m i l l e t l e r a r a s ı a n d l a ş m a l a r k a n u n h ü k m ü n d e d i r . B u n l a r

h a k k ı n d a A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k i d d i a s ı i le A n a y a s a . M a h k e m e s i ' n e b a ş v u r u l a m a z . "

A n a y a s a ' n ı n b u d e y i ş i b i r a n l a m d a , u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r e r i a y e t s i z l i ğ i n A n a y a s a

M a h k e m e s i n c e k a b u l e d i l m e s i n i n o l a n a k l ı o l m a d ı ğ ı a n l a m ı n d a d ı r .

Ni tekim A n a y a s a M a h k e m e s i ;

A n a y a s a ' y ı d e ğ i ş t i r e n 1488 s a y ı l ı K a n u n l a , A n a y a s a ' n ı n 144. maddes ine

e k l e n e n , ad l iye m a h k e m e l e r i h â k i m l e r i n i n ö z l ü k i ş l e r i h a k k ı n d a Y ü k s e k H â k i m l e r

A s k e r i

— 54 —

K u r u l u ' n c a v e r i l e n k a r a r l a r a leyh ine y a r g ı m e r c i l e r i n e b a ş v u r u l a m a y a c a ğ ı

h a k k ı n d a k i h ü k m ü ipta l e d e r k e n , ipta l g e r e k ç e s i n d e , 6366 s a y ı l ı K a n u n ' l a

T ü r k i y e ' n i n de k a t ı l d ı ğ ı İ n s a n H a k l a r ı n ı ve A n a H ü r r i y e t l e r i K o r u m a S ö z l e ş m e s i ' n i n

6. maddes ine de d a y a n m ı ş , d e ğ i ş i k l i k g e t i r e n h ü k m ü , b u s ö z l e ş m e y e de a y k ı r ı

b u l u n a r a k ipta l e d i l m i ş t i r ( A n a y a s a M a h k e m e s i , 27.01 . 1977, E . 1976/43, K .

1977/4) .

- 1632 s a y ı l ı A s k e n Ceza K a n u n u ' n u n 91. m a d d e s i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı

i d d i a s ı y l a b a k ı l a n b i r d a v a d a , iptale g e r e k o l m a d ı ğ ı n a k a r a r v e r i r k e n , İ n s a n

H a k l a r ı E v r e n s e l B i l d i r i s i n e ve A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı n ı ve A n a H ü r r i y e t l e r i n i

K o r u m a y a İ l i ş k i n S ö z l e ş m e y e de d a y a n m ı ş t ı r ( A n a y a s a M a h k e m e s i , 24.05. 1977,

E . 1977/19, K . 1977/82) .

- 1412 s a y ı l ı C M U K ' n a 1696 s a y ı l ı K a n u n ' l a e k l e n e n 2. madden in A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı ğ ı n a ( iptale) k a r a r v e r i r k e n ; g e r e k ç e d e ş ö y l e d e n i l m i ş t i r :

" İ n s a n l ı ğ ı n i ç i n d e y a ş a d ı ğ ı u l u s u n b i r e y i o l m a s ı k a d a r a y n ı zamanda

i n s a n l ı ğ ı n da ü y e s i b u l u n m a s ı , ç a ğ ı m ı z d a , insan hak ve ö z g ü r l ü k l e r i n i y a l n ı z c a

u l u s a l b i r h u k u k s o r u n u olmaktan ç ı k a r m ı ş ve ona e v r e n s e l b i r anlam ve i ç e r i k

k a z a n d ı r m ı ş t ı r . B u b a k ı m d a n A n a y a s a ' n ı n B a ş l a n g ı c ı v e 2. maddes i h ü k ü m l e r i

g e r e ğ i o l a r a k , " İ n s a n H a k l a r ı E v r e n s e l B e y a n n a m e s i " ile " İ n s a n H a k l a r ı A v r u p a

S ö z l e ş m e s i " n i de i t i raz k o n u s u k u r a l ı n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e g ö z d e n uzak tu tmaya

o l a n a k y o k t u r . . . . S ö z k o n u s u B i l d i r i ve S ö z l e ş m e n i n , b u y u r u c u ve b a ğ l a y ı c ı

i ç e r i ğ i , s a n ı k l a r i ç i n b i r hak o l d u ğ u k a d a r , insan hak v e ö z g ü r l ü k l e r i y ö n ü n d e n

de b i r g ü v e n c e o l a r a k h u k u k d ü z e n i m i z d e k u r u m l a ş a n "masumluk k a r i n e s i " i l k e s i n i

g ü ç l e n d i r e n ü s t ü n ve e v r e n s e l h u k u k k u r a l ı n i t e l i ğ i n i t a ş ı m a k t a d ı r . " ( A n a y a s a

M a h k e m e s i , 29. 10. 1980, E . 1979/38, K . 1980/11) .

G ü ç l ü l ü ğ ü ve n o r m l a r h i y e r a r ş i s i n d e k i y e r i A n a y a s a ' n ı n 90. m a d d e s i n d e

b e l i r t i l e n u l u s l a r a r a s ı b i r s ö z l e ş m e , y a n i A İ H S i ç i n , A n a y a s a M a h k e m e s i u s t u n

ve e v r e n s e l h u k u k k u r a l ı n i t e l i ğ i n d e , b u y u r u c u ve b a ğ l a y ı c ı b i r g e ç e r l i l i k

t a n ı m a k t a , s ö z l e ş m e y e a y k ı r ı l ı ğ ı , b i r k a n u n u n iptali n e d e n i s a y m a k t a d ı r . B u

S ö z l e ş m e h ü k ü m l e r i ile k o r u n a n temel i lke l ere b a k ı l d ı ğ ı n d a ;

S ö z l e ş m e n i n 6 /2 . maddes i , "masumluk k a r i n e s i " n i i l k e l e ş t i r m e k t e d i r .

T C K ' n u n 141, 142. m a d d e l e r i n i n ve 2932 s a y ı l ı K a n u n u n y ü r ü r l ü k t e n

k a l d ı r ı l m a s ı n d a n s o n r a , k i ş i l e r i ç i n s u ç o l u ş t u r m a y a n b i r d u r u m , b i r po l i t ik ö r g ü t

i ç i n ö r g ü t ü n v a r l ı ğ ı n ı sona e r d i r m e neden i s a y ı l m a s ı S ö z l e ş m e h ü k m ü n e a y k ı r ı l ı k t ı r .

S ö z l e ş m e n i n 9/1 ve 10/1 . m a d d e l e r i , " d ü ş ü n c e ö z g ü r l ü ğ ü " n ü v e

" g ö r ü ş l e r i n i a ç ı k l a m a v e a n l a t ı m ö z g ü r l ü ğ ü " n ü d ü z e n l e m e k t e ; b u h a k l a r ı

u l u s l a r a r a s ı d ü z e y d e k o r u m a k t a d ı r . E lbe t t e bu hak k i ş i l e r i ç i n o l d u ğ u k a d a r ,

ö r g ü t l e r i ç i n de s ö z k o n u s u d u r (Ni tek im S ö z l e ş m e n i n 25. m a d d e s i n d e , S ö z l e ş m e d e k i

h a k l a r d a n d e v l e t d ı ş ı k u r u l u ş l a r ı n da y a r a r l a n a c a ğ ı b e l i r t i l m e k t e d i r ) . S o s y a l i s t

P a r t i Y a r g ı t a y C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı t a r a f ı n d a n eyleme d ö n ü ş m ü ş b i r h a r e k e t i n e d e n i y l e

d e ğ i l , y a l n ı z c a g ö r ü ş l e r i n i a ç ı k l a m a d ü z e y i n d e k a l m ı ş b i r d u r u m n e d e n i y l e i tham

ed i lmekte v e k a p a t ı l m a s ı i s t e n m e k t e d i r .

— 55 —

- S ö z l e ş m e n i n 14. m a d d e s i , c i n s i y e t , ı r k , r e n k , d i l , d i n , s i y a s a l ve d i ğ e r

k a n a a t l e r , u lusa l v e y a s o s y a l k ö k e n , u l u s a l b i r a z ı n l ı ğ a m e n s u p l u k , s e r v e t , d o ğ u ş

v e y a h e r h a n g i b i r b a ş k a d u r u m b a k ı m ı n d a n h i ç b i r a y r ı m g ö z e t i l m e k s i z i n S ö z l e ş m e

h ü k ü m l e r i n d e n y a r a r l a n ı l a c a ğ ı n ı b e l i r t m e k t e d i r . D a v a m ı z d a b u i l k e , a ç ı k b i r

b i ç i m d e ihlal e d i l m e k t e d i r .

- S ö z l e ş m e n i n 18, m a d d e s i , " B u S ö z l e ş m e n i n h ü k ü m l e r i g e r e ğ i n c e , s ö z ü

ed i l en hak ve ö z g ü r l ü k l e r e g e t i r i l e n s ı n ı r l a m a l a r a n c a k ö n g ö r ü l e n a m a ç l a r i ç i n

u y g u l a n a b i l i r " d e m e k t e d i r . S ö z l e ş m e d e ö n g ö r ü l e n a m a ç l a r a a y k ı r ı temel h a k l a r ı

z ede l ey i c i b i r s ı n ı r l a m a , k e z a S ö z l e ş m e n i n i h l a l i d i r .

İ d d i a l a r , A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i ' n i n y a n ı s ı r a , B i r l e ş m i ş Mi l le t ler

S ö z l e ş m e s i , H e l s i n k i N i h a i S e n e d i ve P a r i s Ş a r t ı g i b i T ü r k i y e ' n i n de t a r a f o l d u ğ u

d i ğ e r u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r e de a y k ı r ı d ı r .

7. E ş i t l i k , ö z g ü r l ü k , k a r d e ş l i k ve g ö n ü l l ü b i r l i k m a h k û m ed i lmemel id i r .

D a v a l ı p a r t i y i d e ğ e r l e n d i r i r k e n ç a b a l a r ı n ı n v e k a s t ı n ı n h a n g i y ö n d e

o l d u ğ u n a bakmak g e r e k i r . Z i r a , y a s a l a r l a y a s a k l a n a n " b ö l ü c ü l ü k " a m a c ı d ı r .

Sosyal i s t P a r t i ' n i n y a r g ı l a m a k o n u s u y a p ı l a n ç ö z ü m ü , e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k

temel inde g ö n ü l l ü b i r l i k t i r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n ç ö z ü m p r o g r a m ı n d a h e r s ö z c ü k

b i r l i k i h t i y a c ı n ı , b i r l i k i m k a n ı n ı ve b i r l i k k o ş u l l a r ı n ı d i l e g e t i r m e k t e d i r . H a l k l a r

a r a s ı n d a d ü ş m a n l ı k d e ğ i l , k a r d e ş l i ğ i ö n g ö r m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i ' y e kapatma

d a v a s ı a ç ı l m a s ı T ü r k ve K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i b i r l i k k ö p r ü s ü n e i n d i r i l e n b i r

d a r b e d i r . Gene l B a ş k a n D o ğ u P e r i n ç e k ; K ü r t mi l l e t ine k e n d i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı t a n ı n m a l ı d ı r . İ ş t e b i r l i ğ i n k o ş u l u o zaman o l u r Z o r l a b i r l i k o lmaz.

G ö n ü l l e , k a r d e ş l i k l e , b u K ü r t h a l k ı n ı n i rades in i s a y a r a k , k a b u l e d e r e k o l u r "

d i y e r e k S P ' n i n k a s t ı n ı o r t a y a k o y m a k t a d ı r ( D . P e r i n ç e k , 11 .10 .1991, T V A ç ı k

O t u r u m K o n u ş m a s ı ) .

Mesele, " B i r l i ğ i i s t i y o r u m " demek d e ğ i l d i r . Ö n e m l i o lan g e r ç e k b i r l i ğ i n

n a s ı l s a ğ l a n a b i l e c e ğ i n i b u l m a k ve o n u i s t emekt i r . B u g ü n e k a d a r K ü r t l e r i yok s a y a n

v e ş i d d e t e d a y a n a n p o l i t i k a l a r , b i r l i ğ i d e ğ i l , h a l k l a r a r a s ı n d a d ü ş m a n l ı ğ ı

k ö r ü k l e m i ş ve if las e t m i ş t i r .

E ğ e r b i r l i k i s t e n i y o r s a , e sk i zora d a y a n a n p o l i t i k a l a r d a n v a z g e ç i l m e s i

g e r e k i r . S iyasa l g e r ç e k l i k b u n u g e r e k t i r m e k t e d i r . Y e n i ç ö z ü m l e r i n a r a n d ı ğ ı b i r

d ö n e m d e s o r u n a s i y a s a l g e r ç e ğ i temel a larak y a k l a ş m a k z o r u n l u d u r . " B e n e l imdeki

y a s a n ı n l a f z ı n a b a k a r ı m , s iyasa l g e r ç e k l i k beni i l g i l e n d i r m e z " demek , b u g ü n k ü

s i y a s a l k o n j o n k t ü r d e b i r l i ğ i n d e ğ i l , b ö l ü n m e n i n y o l u n u a ç a c a ğ ı n d a n , k a n u n

k o y u c u n u n a m a c ı n a da t er s d ü ş e c e k t i r . B u r a d a n b i r kapatma k a r a r ı ç ı k a r s a ,

m a h k û m olan S o s y a l i s t P a r t i o lmayacak , m a h k û m o l a n , e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k , k a r d e ş l i k

v e s o n u ç i t i b a r i y l e " B İ R L İ K " o l a c a k t ı r .

H u k u k , s o n u c u v e k a s t ı d i k k a t e almak d u r u m u n d a d ı r . E ş i t l i k , ö z g ü r l ü k ,

k a r d e ş l i k ve g ö n ü l l ü b i r l i k o l a n a ğ ı yok edi lmemel id ir . B i r l i k m a h k û m ed i lmemel id ir .

S o n u ç : A ç ı k l a n a n n e d e n l e r ;

1. Ö n c e l i k l e , d u r u ş m a ta leb imiz in k a b u l ü n e ; bu u y g u n

— 56 —

2. S P Y ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e f ' i m i z i n k a b u l ü ile S P Y ' n ı n

- ö z e l l i k l e 78 v e 81 . m a d d e l e r i n i n - ip ta l ine ; b u d e f i m i z i n A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15.

m a d d e s i ö n e s ü r ü l e r e k i n c e l e n e m e y e c e ğ i s o n u c u n a v a r ı l m a s ı hal inde, S P Y ' n ı n - m a d d e

78 v e 81- i lg i l i h ü k ü m l e r i n i n z ı m n i i lga y o l u y l a y ü r ü r l ü k t e n k a l k m ı ş o l d u k l a r ı n ı n

s a p t a n m a s ı n a ;

3 . S P Y ' n d a d e ğ i ş i k l i k ç a l ı ş m a l a r ı y a p ı l m a k t a o l d u ğ u n d a n v e T B K P

h a k k ı n d a k i kapatma k a r a r t A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a ince lenmekte

b u l u n d u ğ u n d a n , d a v a m ı z ı e tk i l eyecek b u iki h u s u s u n b e k l e t i c i n e d e n s a y ı l a r a k

s o n u ç l a r ı n ı n b e k l e n m e s i n e ;

4. D a v a , S P Y ' n ı n 9. maddesine u y u l m a d a n a ç ı l d ı ğ ı n d a n d o s y a n ı n

C . B a ş s a v c ı l ı ğ ı n a i a d e s i n e ;

5. S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n d a v a n ı n r e d d i n e ; k a r a r

v e r i l m e s i n i s a y g ı y l a a r z v e ta l ep e d e r i z . "

V . D A V A L I P A R T İ T E M S İ L C İ L E R İ N İ N S Ö Z L Ü A Ç I K L A M A S I :

S ö z l ü a ç ı k l a m a y a , d a v a l ı Part i 'n in Genel B a ş k a n ı D o ğ u P e r i n ç e k ile A v .

A l i K a l a n v e A v . N u s r e t Senem k a t ı l m ı ş , b i r l i k t e h a z ı r l a n d ı ğ ı s ö y l e n e n k o n u ş m a

G e n e l B a ş k a n t a r a f ı n d a n y a p ı l m ı ş t ı r . A ç ı k l a m a , gene l o l a r a k , y a z ı l ı ö n ve son

s a v u n m a l a r d a d e ğ i n i l e n h u s u s l a r ı n a y r ı n t ı l ı s ı b i ç i m i n d e o l m u ş , G e n e l B a ş k a n a y n e n

" E s a s o l a r a k b u k a n ı t l a r d o ğ r u d u r Sosya l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı n ı n , G e n e l

B a ş k a n o lmadan ö n c e 2000'e D o ğ r u d e r g i s i G e n e l Y a y ı n Y ö n e t m e n i i k e n ,

D i y a r b a k ı r ' d a y a p t ı ğ ı ik i k o n u ş m a d a d a v a n ı n k a n ı t l a r ı a r a s ı n d a b e l i r t i l m i ş t i r . G e r ç i

b u n l a r p a r t i b r o ş ü r ü o l a r a k da s e ç i m l e r s ı r a s ı n d a b a s ı l m ı ş t ı r B ü t ü n k a n ı t l a r

h a k k ı n d a toplam b i r s a v u n m a yapacak o l u r s a k , esas i t i b a r ı y l a b u r a d a k i

d e ğ e r l e n d i r m e l e r g e r ç e ğ e u y g u n d u r , d o ğ r u d u r , h a k i k a t l i k a ç ı s ı n d a n g e r ç e ğ e

u y g u n d u r . S iyase t a ç ı s ı n d a n da d o ğ r u o l d u ğ u n u biz b u r a d a s a v u n m a y a d e v a m

e d i y o r u z , b u n l a r d a n k a ç ı n m ı y o r u z , biz b u n l a r ı s ö y l e m e d i k , y a p m a d ı k , e tmedik g i b i

b i r t a v ı r l a k a r ş ı n ı z a ç ı k m ı y o r u z . "

A n a y a s a Mahkemes i B a ş k a n ı ' n ı n " B a ş k a s ö y l ü y e c e ğ i n i z v a r m ı ? " s o r u s u n a

y a n ı t ı n d a "Son ş u d u r e f e n d i m : B i r , d a v a n ı n r e d d i n i t a l e p e d i y o r u z . Fakat ö t e

y a n d a n bekleme d e t a l e p e d i y o r u z . Y a n i , S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u d e ğ i ş i y o r ,

d e ğ i ş t i ğ i n i H ü k ü m e t a ç ı k l a d ı . K o m i s y o n l a r a k a d a r g e l d i . D e ğ i ş m e k t e o lan b i r k a n u n a

g ö r e b i r y a r g ı l a m a y a p m a k y e r i n e e n a z ı n d a n b u d e ğ i ş m e n i n s o n u n u b e k l e m e k .

Ç ü n k ü H ü k ü m e t de b ize ş u n u s ö y l e m i ş t i r , b izzat B a ş b a k a n Y a r d ı m c ı s ı n ı n a ğ z ı n d a n

g ö r ü ş m e m i z d e , t e l e v i z y o n d a d a y a y ı n l a n m ı ş t ı r . B i z s i z i n h a k k ı n ı z d a a ç ı l a n d a v a y l a

i l g i l i h ü k ü m l e r d e de d e ğ i ş i k l i k y a p ı y o r u z d e m i ş t i r . İ n ö n ü , b i z e b u n u s ö y l e d i .

T e l e v i z y o n d a da y a y ı n l a n d ı . Ş i m d i o zaman d iye l im ü ç a y s o n r a , b e ş a y s o n r a ,

i k i a y s o n r a d e ğ i ş e c e k o l a n b i r h ü k m e g ö r e b i r p a r t i y i kapatmak y e r i n e b u

d e ğ i ş m e n i n de en a z ı n d a n beklenmesi Mahkemeniz t a r a f ı n d a n u y g u n g ö r ü l e b i l i r .

B i z e g ö r e de d a v a r e d d e d i l m e l i d i r . Bu beklemeye b i l e i h t i y a ç y o k t u r . Ama Mahkeme

u y g u n b u l u r s a , b ö y l e b i r t i t iz l ik d ü ş ü n ü y o r s a e n a z ı n d a n A n a y a s a v e

g ö r ü l m ü y o r s a , 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 98. maddesi u y a r ı n c a P a r t i G e n e l B a ş k a n ı i le

i k i y e t k i l i n i n i lg i l i s ı f a t ı y l a ç a ğ r ı l ı p s ö z l ü a ç ı k l a m a l a r ı n ı n d i n l e n m e s i n e ;

— 57 —

S i y a s i P a r t i l e r K a n u n u n d a y a p ı l a c a k d e ğ i ş i k l i k l e r i d e b e k l e y e b i l i r v e y a en a z ı n d a n

H ü k ü m e t t e n b u d e ğ i ş i k l i k l e r l e i lg i l i met in ler i s t e n e b i l i r .

A y r ı c a b i r talebimiz d e o g e r e k b u K ü r t p r o g r a m ı y l a , K ü r t s o r u n u

p r o g r a m ı y l a i lg i l i aklama k a r a r ı n ı n ve g e r e k s e D i y a r b a k ı r D C M ' d e k i b u iki b r o ş ü r l e

i lg i l i aklama k a r a r l a r ı n ı n ge t i r t i lmes in i talep e d i y o r u z . "

A n a y a s a Mahkemes i B a ş k a n ı ' n ı n s o r u l a r ı n a k a r ş ı l ı k " A s l ı n d a bizim

h u k u k u m u z a g ö r e T ü r k i y e mi l le t ine k i K u r t u l u ş S a v a ş ı n d a T ü r k i y e d e n i y o r d u ,

T ü r k Mi l l e t i , T ü r k i y e h a l k ı , b u n a b a ğ l ı l ı k dev l e t e b a ğ l ı l ı k l a t a r i f e d i l m i ş t i r . Y a n i

T ü r k l ü k l e d e ğ i l , v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı milli b a ğ o larak t a r i f e d i l m i ş t i r . B u b a k ı m d a n

K ü r t l e r d e tabii" T ü r k v a t a n d a ş ı d ı r , T ü r k y u r t t a ş ı d ı r , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i n i n

y u r t t a ş ı d ı r . V e b iz i s t er iz k i , b ö y l e b i r a y r ı l ı k g a y r ı l ı k o l m a s ı n . H e r k e s k e n d i n i

b u ü l k e y e ait h i s s e t s i n . Za ten b i r n o k t a y a d i k k a t i n i z i ç e k e c e ğ i m ; A n a d o l u

v e Rumeli M ü d a f a y ı H u k u k C e m i y e t i y d i a d ı , b u n a d i k k a t i n i z i ç e k i y o r u m . O z a m a n l a r

T ü r k a d ı k u l l a n ı l m a d ı , A n a d o l u ve Rumeli M ü d a f a y ı H u k u k C e m i y e t i , hatta A n a d o l u

H ü k ü m e t i g i b i d ü ş ü n ü l d ü . Y a n i meseleyi b i r T ü r k d i y e belli b i r ı r k a , millete b a ğ l a -

mamak b i r c o ğ r a f y a y a b a ğ l a m a k g i b i d ü ş ü n c e l e r de o l m u ş t u . E n son C u m h u r b a ş k a n ı d a

o n l a r a a t ı f l a r y a p m ı ş t ı r . N e y s e , bu ş e k i l d e k o n d u , fakat ş i m d i g e l d i ğ i m i z n o k t a d a

bizim i rademiz in d ı ş ı n d a ve a r z u m u z u n d ı ş ı n d a , biz de b ö y l e b i r ş e y ç ı k m a s ı n ı i s t e ­

mezdik ama b i r as imile o l m a m ı ş , e r i m e m i ş b i r k ı s ı m h a l k d i y o r k i , ben K ü r t h a l k ı y ı m ,

K ü r d ü m , b ö y l e b i r g e r ç e k rea l i t ey le k a r ş ı k a r ş ı y a y ı z ve b u n u B a ş b a k a n d a t e s l i m

e d i y o r . B ö y l e b i r r e a l i t e v a r d ı r . Ş i m d i b u r e a l i t e y i b i z n a s ı l i s t e d i ğ i m i z n o k t a y a

g ö t ü r e b i l i r i z . Y a n i b u A n a d o l u i n s a n l a r ı n ı ç e ş i t l i k a v i m l e r d e n g e l e n 49 t a n e d i l i

k o n u ş u l u y o r , A n a d o l u d a b u i n s a n l a r ı n a s ı l d a h a f a z l a b i r b i r i n e b a ğ l a r ı z v e b i r

an lamda b i r v a t a n d a ş l ı k t o p l u l u ğ u h a l i n e g e t i r e b i l i r i z . B u n u n yolunun b i z , bell i

r e a l i t e l e r i t a n ı y ı p d o y u r m a k t a n g e ç t i ğ i k a n ı s ı n d a y ı z . Y a n i milli b i r d o y g u n l u k l a

b i z i m a r z u e t t i ğ i m i z d a h a i y i i l e r i b i r l i k l e r e g ö t ü r e b i l i r i z . Y a ç b ı r a k a r a k

v e b ö y l e b i r d o y u m a u l a ş m a d a n d a h a i l e r i b i r l i k l e r i n o l m a y a c a ğ ı n ı d ü ş ü n ü y o r u z ,

ama b i z i m d e h e d e f i m i z b i r v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı n ı n b u g ü n y a ş a y a n b ü t ü n

İ n s a n l a r ı m ı z ı b i r a r a y a g e t i r m e s i d i r . T a b i i b u v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı a y n ı zamanda

k ü l t ü r b a k ı m ı n d a n , d i l b a k ı m ı n d a n fa lan k ı s ı t l a r , e n g e l l e r o lmadan t a k v i y e

e d i l m e l i d i r . Y a n i i s t e y e n d i l i n i k o n u ş a b i l m e l i d i r , g e l i ş t i r e b i l m e l i d i r . B ö y l e b i r

o r t a m d a d a h a s a ğ l a m b i r l i k l e r e g ö t ü r m e s i n d e n y a n a y ı z . B i r g e r ç e k o l a r a k

T ü r k i y e ' d e v a r , b i r K ü r t h a l k ı v a r . B u n u g ö r m e k l a z ı m . D e v l e t de k a b u l

e d i y o r . A m a b i z b u ik i h a l k ı ik i mil let i n a s ı l meze e d e b i l i r i z , b i r l e ş t i r e b i l i r i z

v e tek b i r t a r i f i ç i n e s o k a b i l i r i z . B u n u n y o l u n u a r ı y o r u z v e S o s y a l i s t P a r t i ' n i n

p r o g r a m ı d a b u d u r . "

" M e c b u r d e ğ i l i m A t a t ü r k M i l l i y e t ç i s i o l m a y a P a r t i m i z m i l l i y e t ç i l i ğ i

b i r ideoloj i o l a r a k b e n i m s e m i y o r ve . T ü r k i y e ' n i n i h t i y a ç l a r ı n a u y g u n g ö r m ü y o r . "

D e m i ş t i r .

V I - D A V A N I N E V R E L E R İ :

A n a y a s a M a h k e m e s i , C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı i d d i a n a m e s i n i n o n a n l ı b i r

— 58 —

ö r n e ğ i n i n a l ı n m a s ı n d a n b a ş l ı y a r a k g e ç e c e k o tuz g ü n i ç i n d e g e r e k l i g ö r ü l ü r s e

d o s y a y ı d a i n c e l e y i p h a z ı r l a y a c a k l a r ı ö n s a v u n m a n ı n y a z ı l ı o l a r a k g ö n d e r m e l e r i

g e r e k t i ğ i n i n d a v a l ı P a r t i B a ş k a n l ı ğ ı ' n a t e b l i ğ i n e ve t e b l i g a t ı n 7201 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n

2. m a d d e s i u y a r ı n c a m e m u r e l i y l e y a p ı l m a s ı n a 27. 1 1 . 1991 g ü n ü o y b i r l i ğ i y l e k a r a r

v e r m i ş t i r .

Ö n s a v u n m a l a r ı n ı h a z ı r l a m a l a r ı i ç i n a v u k a t h u k u k ç u l a r d a n k o m i s y o n l a r

o l u ş t u r u l d u ğ u , a n c a k b u k o m i s y o n ç a l ı ş m a l a r ı n ı n t a m a m l a n m a s ı ve b i t i r i l m e s i

i ç i n zamana g e r e k s i n i m l e r i o l d u ğ u n d a n s ö z e d e r e k "30 g ü n l ü k e k s ü r e "

v e r i l m e s i n i i s t e y e n d a v a l ı S o s y a l i s t P a r t i ' n i n i s t e ğ i 24 .12 .1991 g ü n ü A n a y a s a

M a h k e m e s i ' n c e k a b u l e d i l m i ş t i r .

D a v a l ı P a r t i ; b u k a r a r u y a r ı n c a s ü r e s i i ç i n d e v e r d i ğ i 29 .1 .1992 g ü n l ü

ö n s a v u n m a s ı n d a , d a v a n ı n S i y a s i Part i l er Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i g e r e k l e r i n e

u y u l m a k s ı z ı n a ç ı l d ı ğ ı n ı i l er i s ü r m ü ş , y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o l a r a k y a p ı l m a s ı , bu

u y g u n g ö r ü l m e z s e p a r t i b a ş k a n ı ve ye tk i l i l e r in in s ö z l ü a ç ı k l a m a d a b u l u n m a k ü z e r e

ç a ğ r ı l m a l a r ı i s teminde b u l u n m u ş t u r .

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n 27.11.1991 g ü n l ü k a r a r ı u y a r ı n c a , C u m h u r i y e t

B a ş s a v c ı l ı ğ ı n c a h a z ı r l a n a n 6 .2 .1992 g ü n l ü esas h a k k ı n d a g ö r ü ş y a z ı s ı da son

s a v u n m a l a r ı n ı b i l d i r m e s i i ç i n S o s y a l i s t Part i Gene l B a ş k a n l ı ğ ı ' n a t e b l i ğ e d i l m i ş t i r .

Esas h a k k ı n d a k i s a v u n m a l a r ı n ı tamamlayabilmeleri i ç i n ek s ü r e

g e r e k s i n i m l e r i o l d u ğ u n d a n söz e d e r e k "30 g ü n l ü k ek s ü r e " v e r i l m e s i n i i s t e y e n

d a v a l ı S o s y a l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n l ı ğ ı ' n a daha ö n c e b e l i r l e n e n s ü r e n i n sona

e r e c e ğ i 9 . 3 . 1992'den b a ş l a y a r a k "20 g ü n l ü k ek s ü r e " v e r i l m e s i n e 4 .3 .1992 g ü n ü n d e

karar v e r i l m i ş t i r . D a v a l ı P a r t i , s a v u n m a s ı n ı b u s ü r e d e y a z ı l ı o l a r a k v e r m i ş t i r .

S a v u n m a d a y a r g ı l a m a n ı n d u r u ş m a l ı o larak y a p ı l m a s ı , e ğ e r b u k a b u l ed i lmezse ,

s ö z l ü a ç ı k l a m a i s t emler in in k a b u l ü istemleri y i n e l e n m i ş t i r .

A n a y a s a M a h k e m e s i , 9 . 4 . 1992 g ü n ü savunmada y e r a lan d u r u ş m a y a p ı l m a s ı

i s t emin in r e d d i n e , s ö z l ü a ç ı k l a m a is teminin ise k a b u l ü n e ve s ö z l ü a ç ı k l a m a n ı n 20

N i s a n 1992 g ü n ü y a p ı l m a s ı n a k a r a r v e r m i ş t i r .

A n c a k , G e n e l B a ş k a n l a r ı y u r t d ı ş ı n d a b u l u n d u ğ u i ç i n s ö z l ü a ç ı k l a m a y a

k a t ı l a m a y a c a ğ ı n ı b i l d i r e n S o s y a l i s t Part i Genel B a ş k a n l ı ğ ı a v u k a t l a r ı n ı n

d i l e k ç e l e r i n d e b e l i r t t i k l e r i ö z ü r l e r i y e r i n d e g ö r ü l d ü ğ ü n d e n s ö z l ü a ç ı k l a m a n ı n

1 2 . 5 . 1992 g ü n ü y a p ı l m a s ı n a k a r a r v e r i l m i ş t i r .

B u k a r a r u y a r ı n c a , 12.5.1992 g ü n ü Sosya l i s t Par t i G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u

P e r i n ç e k ile A v u k a t A l i K a l a n v e A v u k a t Nusre t Senem A n a y a s a M a h k e m e s i ' n d e

s ö z l ü a ç ı k l a m a d a b u l u n m u ş l a r d ı r .

V I I - İ N C E L E M E V E G E R E K Ç E :

A - Ö n S o r u n l a r Y ö n ü n d e n :

D a v a l ı P a r t i ' n i n s a v u n m a l a r ı ile Genel B a ş k a n ı t a r a f ı n d a n y a p ı l a n s ö z l ü

a ç ı k l a m a d a ; d a v a n ı n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n e u y u l m a k s ı z ı n

a ç ı l m a s ı n ı n u s u l s ü z o l d u ğ u v e u s u l s ü z l ü ğ ü n g ider i lmes i , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n

d e ğ i ş t i r i l m e s i n i n g ü n d e m d e ve T ü r k i y e B i r l e ş i k K o m ü n i s t P a r t i s i h a k k ı n d a A n a y a s a

S i y a s i

S i y a s i

— 59 — Mahkemes i 'nce v e r i l e n kapatma k a r a r ı n ı n A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı Komisyonunda b u l u n d u ğ u ,

b u n l a r ı n s o n u ç l a r ı n ı n b e k l e n m e s i g e r e k t i ğ i ve S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n kimi

m a d d e l e r i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i l er i s ü r ü l e r e k i p t a l i , b u s a v l a r ı k a b u l edi lmezse

b e l i r t i l e n k u r a l l a r ı n A n a y a s a Mahkemes i 'nce ihmali y o l u n a g id i lmes i i s t e n m i ş t i r .

B u k o n u l a r ı n d a v a d a ö n c e l i k l e ele a l ı n m a s ı g e r e k m e k t e d i r .

1- D a v a n ı n , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9 . M a d d e s i n e A y k ı r ı O l a r a k

A ç ı l ı p A ç ı l m a d ı ğ ı S o r u n u :

D a v a l ı P a r t i ö z e l l i k l e ö n s a v u n m a s ı n d a , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9.

maddes in in y a l n ı z k u r u l u ş s ı r a s ı n d a v e r i l e n p r o g r a m v e t ü z ü k l e s ı n ı r l ı o l m a d ı ğ ı n ı

b e l i r t e r e k , k u r u l u ş t a n s o n r a k a b u l v e u y g u l a m a y a k o n a n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r

i ç i n de S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n d e b e l i r t i l e n yo l v e y ö n t e m i n

u y g u l a n m a s ı g e r e k t i ğ i n i b e l i r t m i ş t i r . C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , esas h a k k ı n d a k i

g ö r ü ş ü n d e 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 9. maddes i g e r e ğ i n c e p a r t i y e u y a r ı d a b u l u n u l m a s ı n a

g e r e k o l m a d ı ğ ı n ı , d a v a n ı n C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n p a r t i l e r i n faa l iyet in i

i z l e y e c e ğ i n i ö n g ö r e n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı h ü k m ü n e d a y a n d ı r ı l d ı ğ ı n ı b i l d i r m i ş t i r .

2 2 . 4 . 1983 g ü n l ü , 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. maddes ine g ö r e ;

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , k u r u l a n p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı ile

k u r u c u l a r ı n ı n h u k u k s a l d u r u m l a r ı n ı n A n a y a s a ' y a v e y a s a h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u n u

ve a y r ı c a , v e r i l m e s i g e r e k l i b i l g i ve b e l g e l e r i n tamam o l u p o l m a d ı ğ ı n ı

k u r u l u ş l a r ı n d a n s o n r a ö n c e l i k l e ve i v e d i l i k l e incelemek d u r u m u n d a d ı r . C u m h u r i y e t

B a ş s a v c ı l ı ğ ı , a y n ı m a d d e y e d a y a n a r a k s a p t a d ı ğ ı n o k s a n l ı k l a r ı n g i d e r i l m e s i n i ,

g e r e k l i g ö r e c e ğ i ek b i l g i ve b e l g e l e r i n g ö n d e r i l m e s i n i y a z ı ile i s t e y e b i l e c e k t i r .

B u i s t e ğ e u y u l m a m a s ı n ı n y a p t ı r ı m ı n ı d a , s i y a s ı " p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n

h ü k ü m l e r i n u y g u l a n m a s ı d ı r . B ö y l e c e C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n p a r t i l e r i denetleme

g ö r e v i n i n i ç e r i ğ i v e s ı n ı r ı b e l i r l e n m i ş o l m a k t a d ı r . A n ı l a n m a d d e d e , k u r u l a n

p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı ile k u r u c u l a r ı n ı n h u k u k s a l d u r u m l a r ı n ı n A n a y a s a

ve yasa h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı o l m a s ı y a da b u n l a r d a n o k s a n l ı k l a r s a p t a n m a s ı

d u r u m l a r ı b i r b i r i n d e n a y r ı l m ı ş ve d e ğ i ş i k h u k u k s a l s o n u ç l a r a b a ğ l a n m ı ş t ı r . Ş ö y l e

k i : C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n c a s a p t a n a n n o k s a n l ı k l a r ı n g i d e r i l m e s i , g e r e k l i

g ö r ü l e n ek b i l g i ve b e l g e l e r i n g ö n d e r i l m e s i , y a z ı i le i s t e n m e d i k ç e , b u nedene

d a y a n ı l a r a k s i y a s i p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı n a d a i r h ü k ü m l e r i n u y g u l a n a m a m a s ı n a ,

y a n i y a z ı l ı i s t emin d a v a a ç m a n ı n ö n k o ş u l u n i t e l i ğ i n i a l m ı ş o l m a s ı n a k a r ş ı , k u r u l a n

p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı ile k u r u c u l a r ı n ı n h u k u k s a l d u r u m l a r ı n ı n

A n a y a s a ' y a v e y a s a h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı o l m a s ı n e d e n i y l e k a p a t ı l m a l a r ı i ç i n d a v a

a ç ı l m a s ı , 104. madde d ı ş ı n d a , b ö y l e b i r ö n k o ş u l a b a ğ l a n m a m ı ş t ı r .

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n , d e v l e t i n ü l k e s i v e mi l le t iy le

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a y a n f a a l i y e t l e r d e b u l u n d u ğ u s a v ı y l a 2820

s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 101. m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) , (c) b e n t l e r i g e r e ğ i n c e k a p a t ı l m a s ı n ı

i s t e m e k t e d i r . B u n e d e n l e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n d e C u m h u r i y e t

B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n a n o k s a n l ı k l a r ı n g i d e r i l m e s i ile i lg i l i o l a r a k t a n ı n a n y e t k i n i n y a s a y a

a y k ı r ı l ı k l a r ı d a k a p s a y a c a k b i r d u r u m a g e t i r m e k v e b u h u s u s u b i r d a v a k o ş u l u

o l a r a k k a b u l e tmek , s i y a s ı " p a r t i l e r i n t ü z ü k , p r o g r a m v e f a a l i y e t l e r i n i n Y a s a ' n ı n

S i y a s i

— 60 —

D ö r d ü n c ü K ı s m ı n d a k i , " S i y a s ı " P a r t i l e r l e İlgili Y a s a k l a r " a a ç ı k ç a a y k ı r ı d u r u m l a r d a ,

bu k o ş u l y e r i n e g e t i r i l m e d e n , d o ğ r u d a n 100 v e 101. m a d d e l e r d e k i n e d e n l e r l e

kapatma d a v a s ı a ç ı l m a s ı n a o l a n a k vermemek a n l a m ı n a g e l i r . B u n e d e n l e d a v a n ı n ,

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 9. m a d d e s i n e g ö r e Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t

B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n c a u y a r ı y a p ı l m a d a n a ç ı l m ı ş b u l u n d u ğ u y o l u n d a k i d a v a l ı P a r t i

s a v u n m a s ı , d a v a n ı n 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 4. k ı s m ı n d a y a s a k l a n a n p a r t i

f a a l i y e t l e r i n d e n k a y n a k l a n m a s ı n e d e n i y l e y e r i n d e d e ğ i l d i r .

2- S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n d a d e ğ i ş i k l i k ç a l ı ş m a l a r ı y a p ı l m a k t a o l d u ğ u n d a n

v e T ü r k i y e B i r l e ş i k K o m ü n i s t P a r t i s i h a k k ı n d a k i kapatma k a r a r ı A v r u p a İ n s a n

H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a i n c e l e n m e k t e b u l u n d u ğ u n d a n , d a v a y ı e t k i l e y e c e k b u i k i

h u s u s u n b e k l e t i c i n e d e n s a y ı l ı p s a y ı l m a m a s ı s o r u n u :

D a v a l ı P a r t i s a v u n m a s ı n d a , S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n d a v e A n a y a s a ' d a

d e ğ i ş i k l i k ç a l ı ş m a l a r ı y a p ı l d ı ğ ı n d a n ve a y r ı c a T ü r k i y e B i r l e ş i k K o m ü n i s t P a r t i s i

h a k k ı n d a k i k a p a t m a k a r a r ı n ı n A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a i n c e l e n m e k t e

o l d u ğ u n d a n s ö z e d e r e k b u i k i h u s u s u n d a v a y ı e t k i l e y e c e ğ i n i v e b u n e d e n l e

b e k l e t i c i n e d e n s a y ı l a r a k s o n u ç l a r ı n ı n a l ı n m a s ı g e r e k t i ğ i n i i l er i s ü r m ü ş t ü r .

H u k u k t a , b e k l e t i c i n e d e n , b i r d a v a n ı n g ö r ü l m e s i k imi zaman o

ma hkemenin y e t k i s i d ı ş ı n d a k a l a n b i r s o r u n u n ç ö z ü l m e s i n e b a ğ l ı o l d u ğ u n d a o r t a y a

ç ı k m a k t a d ı r . B u b a k ı m d a n b e k l e t i c i n e d e n b i r d a v a n ı n ince l enmes i s ı r a s ı n d a

o r t a y a ç ı k a n , a n c a k k o n u n u n o mahkemenin g ö r e v ve y e t k i s i d ı ş ı n d a fakat d a v a n ı n

e sas tan ç ö z ü m ü n e e t k i s i o l a n u y u ş m a z l ı k t ı r . Ö r n e ğ i n , g ö r ü l m e k t e o l a n b i r d a v a

s ı r a s ı n d a , i l er i s ü r ü l e n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k s a v l a r ı b e k l e t i c i n e d e n o l a r a k d ü z e n l e n ­

m i ş t i r . Y a r g ı l a m a m a k a m l a r ı n c a ç ö z ü m l e n e c e ğ i n d e n , o r t a d a y i n e y a r g ı l a n a c a k b i r

u y u ş m a z l ı k s ö z k o n u s u d u r . H e r ik i u y u ş m a z l ı k n e d e n i y l e y a p ı l a n yargı lamalar a r a s ı n d a

b a ğ l a n t ı v a r d ı r .

O y s a , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n d a d e ğ i ş i k l i k ç a l ı ş m a l a r ı n ı n y a p ı l m a k t a o l m a s ı

ve T ü r k i y e B i r l e ş i k K o m ü n i s t P a r t i s i h a k k ı n d a kapatma k a r a r ı n ı n A v r u p a İ n s a n

H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n d a i n c e l e n m e k t e b u l u n m a s ı , b i r b i r i n d e n f a r k l ı d u r u m l a r d ı r .

D a h a a ç ı k ç a b e l i r t m e k g e r e k i r s e , A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı K o m i s y o n u ' n u n v e r e c e ğ i

k a r a r o l a y ı y l a s ı n ı r l ı o l u p b u d a v a y ı e tk i lemez . A n a y a s a M a h k e m e s i , y ü r ü r l ü k t e k i

A n a y a s a ' y ı ve A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o lmayan y a s a l a r ı u y g u l a m a k l a y ü k ü m l ü d ü r .

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n v e b u a r a d a A n a y a s a ' n ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i k o n u s u ise t ü m ü y l e

s i y a s i o l u p o l a s ı l ı k l a r b e k l e t i c i n e d e n s a y ı l a m a z . A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e d a v a l ı

p a r t i n i n b u k o n u d a k i istemi d e y e r i n d e g ö r ü l m e m i ş t i r .

3- S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n Kimi M a d d e l e r i n i n A n a y a s a ' y a A y k ı r ı l ı ğ ı S o r u n u :

22 .1 .1983 g ü n l ü , 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n k a p a t m a d a v a s ı n a

d a y a n a k y a p ı l a n m a d d e l e r i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı k o n u s u n d a , d a v a l ı P a r t i ' n i n

A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n i y o r u m l a y a r a k , i l er i s ü r d ü ğ ü n e d e n l e r ö z e t l e

ş u n l a r d ı r :

G e ç i c i m a d d e l e r , y e n i h u k u k d ü z e n i n e g e ç i ş i s a ğ l a y a n v e b u g e ç i ş s ü r e c i

t a m a m l a n d ı k t a n s o n r a u y g u l a n a b i l i r l i k d e ğ e r i n i y i t i r e n k u r a l l a r d ı r . G e ç i c i 15. madde

ş u b i ç i m d e a n l a ş ı l m a l ı d ı r : Ö n c e l i k l e son f ı k r a d a y e r a l a n " . . . b u d ö n e m . . . "

— 61 —

s ö z c ü k l e r i b i r i n c i f ı k r a ile b a ğ l a n t ı l ı d ı r v e o n u a ç ı k l a y ı c ı n i t e l i k t e d i r . B u n a g ö r e ,

A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k s a v ı , b i r i n c i f ı k r a d a b e l i r t i l e n "12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e n , i lk

g e n e l s e ç i m l e r s o n u c u t o p l a n a c a k T B M M B a ş k a n l ı k D i v a n ı o l u ş u n c a y a k a d a r g e ç e c e k

s ü r e i ç i n d e " i l er i s ü r ü l e m e y e c e k t i r . G e ç i c i 15. m a d d e n i n ü ç ü n c ü f ı k r a s ı , T B M M

B a ş k a n l ı k D i v a n ı ' n ı n o l u ş m a s ı ile i ş l e r l i ğ i n i y i t i r m i ş t i r v e A n a y a s a ' y a u y g u n l u k

dene t imin i ö n l e y i c i h ü k m ü k a l m a m ı ş t ı r .

İ k i n c i o l a r a k , d a v a l ı P a r t i y e g ö r e , A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15 / son m a d d e s i n i n

Milli" G ü v e n l i k K o n s e y i ( M G K ) d ö n e m i n d e ç ı k a r t ı l a n y a s a l a r ı n " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı

i d d i a e d i l e m e y e c e ğ i " b i ç i m i n d e k i h ü k m ü n b u g ü n de u y g u l a n a b i l e c e ğ i d ü ş ü n ü l s e d e ,

y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n S i y a s ı * P a r t i l e r Y a s a s ı , M G K d ö n e m i n d e y ü r ü r l ü ğ e k o n u l a n

ö z g ü n i ç e r i ğ i n e v e b ü t ü n l ü ğ ü n e sah ip d e ğ i l d i r .

22 .4 .1983'de y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı b u g ü n e k a d a r

10 kez d e ğ i ş i k l i ğ e u ğ r a m ı ş t ı r . B u d u r u m k a r ş ı s ı n d a , b u g ü n y ü r ü r l ü k t e k i 2820 s a y ı l ı

Y a s a ' n ı n M G K d ö n e m i n d e ç ı k a r t ı l a n y a s a o l d u ğ u i l er i s ü r ü l e m e z . Ö z e t l e , d a v a l ı

P a r t i y e g ö r e , 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı M G K d ö n e m i y a s a s ı o l m a y ı p

A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n i n k o r u m a s ı a l t ı n d a d e ğ i l d i r .

B u n a k a r ş ı l ı k Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n esas h a k k ı n d a g ö r ü ş

b i l d i r m e y a z ı s ı n d a , A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15 / son maddes i k a p s a m ı n a , 22 .4 .1983 g ü n l ü ,

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n b u d ö n e m i ç e r i s i n d e ç ı k a r ı l m ı ş b u l u n d u ğ u n d a n

d a v a l ı S i y a s i P a r t i ' n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k i d d i a s ı c i d d i g ö r ü l m e m e k l e r e d d i

g e r e k e c e ğ i d ü ş ü n c e s i i l e r i s ü r ü l m ü ş t ü r .

A n a y a s a ' n ı n d i ğ e r m a d d e l e r i n d e d e A n a y a s a Mahkemes i 'nce y a p ı l a c a k denet imi

k ı s ı t l a y a n v e e n g e l l e y e n b e n z e r h ü k ü m l e r v a r d ı r . 90. m a d d e n i n son f ı k r a s ı ,

y ö n t e m i n c e y ü r ü r l ü ğ e k o n u l m u ş u l u s l a r a r a s ı a n d l a ş m a l a r h a k k ı n d a , 148. m a d d e ,

o l a ğ a n ü s t ü d u r u m l a r d a ç ı k a r ı l a n k a n u n h ü k m ü n d e k a r a r n a m e l e r i n b i ç i m v e ö z

b a k ı m ı n d a n ; 152. m a d d e , r e d k a r a r l a r ı n ı n y a y ı m l a n m a s ı n d a n s o n r a 10 y ı l g e ç m e d i k ç e

a y n ı y a s a h ü k m ü n ü n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı s a v ı y l a y e n i d e n ; 105. m a d d e ,

C u m h u r b a ş k a n ı n ı n r e ' s e n i m z a l a d ı ğ ı k a r a r l a r v e e m i r l e r , a l e y h i n e A n a y a s a

M a h k e m e s i d a h i l y a r g ı m e r c i l e r i n e b a ş v u r u l a m a y a c a ğ ı n ı ö n g ö r m ü ş t ü r . 125. v e 159.

m a d d e l e r d e d e b u t ü r s ı n ı r l a m a l a r v a r d ı r . B u n a k a r ş ı l ı k , A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15.

m a d d e s i , " A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a edi lemez", d e v r i m y a s a l a r ı n ı n k o r u n m a s ı

i le i lg i l i 174. m a d d e s i ise A n a y a s a y a a y k ı r ı o l d u ğ u ş e k l i n d e a n l a ş ı l a m a z v e

y o r u m l a n a m a z . " k e s i n l i ğ i n d e k i a n l a t ı m l a r ı y e ğ l e m i ş t i r .

A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. maddes in in son f ı k r a s ı ile b i r i n c i f ı k r a s ı a r a s ı n d a ,

b e l i r l i b i r d ö n e m d e ç ı k a r ı l a n yasa lar h a k k ı n d a A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k l a r ı n ı n i d d i a

edi lememesi y ö n ü n d e n b i r b a ğ v a r d ı r . S o n f ı k r a , A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i l e r i

s ü r e m e m e y ö n ü n d e n b i r zaman s ı n ı r l a m a s ı y a p m a m ı ş , ü ç ü n c ü f ı k r a d a y e r a lan " b u

d ö n e m " s ö z c ü k l e r i b i r i n c i f ı k r a d a a ç ı k l a n m ı ş t ı r . B ö y l e c e , b e l i r l i b i r d ö n e m d e *

ç ı k a r ı l a n y a s a l a r i ç i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k s a v ı n d a b u l u n u l a m a y a c a ğ ı ö n g ö r ü l m ü ş t ü r .

N i t e k i m , 2949 s a y ı l ı A n a y a s a M a h k e m e s i n i n K u r u l u ş u ve Y a r g ı l a m a U s u l l e r i H a k k ı n d a

Y a s a ' n ı n " A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı idd ia ed i l emiyecek d i ğ e r m e t i n l e r . " b a ş l ı k l ı 25. maddesi

A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n i n son f ı k r a s ı n d a k i " B u d ö n e m " d e y i ş i n i a y n ı

— 62 —

b i ç i m d e y o r u m l a m ı ş , g e ç i c i maddenin b i r i n c i f ı k r a s ı n d a k i b e l i r l i b i r d ö n e m i a ç ı k l a y a n

s ö z c ü k l e r ile son f ı k r a y ı b i r l e ş t i r i p d ü z e n l e m e y e a ç ı k l ı k k a z a n d ı r m ı ş t ı r .

D a v a l ı n ı n s a v u n m a s ı n d a a y r ı c a , g e ç i c i 15. m a d d e n i n , g e ç i c i b i r madde o l m a s ı

n e d e n i y l e a r t ı k h ü k m ü n ü d o l d u r d u ğ u v e g e ç e r l i ğ i n i y i t i r d i ğ i , A n a y a s a ' n ı n d i ğ e r

k u r a l l a r ı i le u y u m i ç i n d e b u l u n m a d ı ğ ı i l er i s ü r ü l m ü ş t ü r .

G e ç i c i m a d d e l e r i n g e ç e r l i ğ i , u y g u l a m a s ü r e l e r i y l e d e ğ i l , g e ç i c i o larak

d ü z e n l e d i k l e r i h u k u k s a l i l i ş k i ve k u r u m l a r l a k e n d i s i ve b a ğ l ı o l d u ğ u temel

m e t i n l e r i n i ç e r i k l e r i v e a n l a m l a r ı i le d e ğ e r l e n d i r i l i r . G e ç i c i m a d d e l e r , d e ğ i ş i k

h u k u k s a l d ü z e n l e m e l e r a r a s ı n d a b a ğ l a n t ı k u r a r , k a z a n ı l m ı ş h a k l a r ı n s a k l ı

t u t u l m a s ı n ı , u y g u l a m a n ı n d a h a g e n i ş b i r zaman d i l i m i n e y a y ı l a r a k y a p ı l m a s ı n ı

s a ğ l a r l a r . B u y ö n d e n d e g e ç i c i maddeler ile temel h ü k ü m l e r a r a s ı n d a f a r k l ı l ı k l a r

b u l u n m a s ı d o ğ a l d ı r . G e ç i c i madde ler in t a ş ı d ı k l a r ı h u k u k s a l d e ğ e r , d i ğ e r

m a d d e l e r d e n f a r k l ı d e ğ i l d i r . H a t t â temel d ü z e n l e m e d e n a y r ı k h ü k ü m l e r get irmes i

y ö n ü n d e n u y g u l a m a ö n c e l i ğ i n e ve e t k i n l i ğ i n e s a h i p t i r l e r . A n a y a s a ' n ı n a ç ı k o l a r a k

d ü z e n l e d i ğ i b i r k o n u n u n , h a k l ı h u k u k s a l neden ler d e olsa A n a y a s a y a r g ı s ı

t a r a f ı n d a n u y g u l a n m a m a s ı d ü ş ü n ü l e m e z . S o n u ç o l a r a k , A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15.

m a d d e s i n d e , 12 E y l ü l 1980'den ilk genel s e ç i m l e r s o n u c u top lanacak T ü r k i y e B ü y ü k

Mi l le t M e c l i s i ' n i n B a ş k a n l ı k D i v a n ı ' n ı o l u ş t u r u n c a y a k a d a r g e ç e n s ü r e i ç i n d e

ç ı k a r ı l a c a k y a s a l a r ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i l e r i s ü r ü l e m e y e c e ğ i n d e n b u a r a d ö n e m d e

ç ı k a r ı l a n 22 .4 .1983 g ü n l ü , 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78 ve 81.

m a d d e l e r i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı s a v ı n d a b u l u n u l a m a z .

G ü v e n D İ N Ç E R , Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O Ğ L U , M u s t a f a G Ö N Ü L ve M u s t a f a Ş A H İ N

b u g ö r ü ş e k a t ı l m a m ı ş l a r d ı r .

4- S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n İ l g i l i K u r a l l a r ı n ı n D a v a d a ihmali S o r u n u :

D a v a l ı P a r t i , ö n s a v u n m a s ı n d a , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' d a k i p a r t i

kapatma n e d e n l e r i n i n s ı n ı r l a r ı n ı a ş a n , "Demokrat ik t o p l u m d ü z e n i n i n g e r e k l e r i n e

a y k ı r ı " h ü k ü m l e r i ç e r d i ğ i n i b e l i r t e r e k , mahkemeler in ö z e l l i k l e A n a y a s a ' n ı n 138.

m a d d e s i u y a r ı n c a , ö n c e l i k l e A n a y a s a ' y a g ö r e k a r a r v e r m e l e r i g e r e k t i ğ i n d e n ,

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n de S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı v e

A n a y a s a ' d a n k a y n a k l a n m a y a n h ü k ü m l e r i n i u y g u l a m a m a s ı g e r e k t i ğ i s a v ı n d a

b u l u n m a k t a d ı r .

22.4.1983 g ü n l ü S i y a s i Part i ler Y a s a s ı 12 E y l ü l 1980 ile 6 K a s ı m 1983 gene l

s e ç i m l e r i n d e n s o n r a , T ü r k i y e B ü y ü k Mil let Mecl is i B a ş k a n l ı k D i v a n ı ' n ı n o l u ş m a s ı

a r a s ı n d a k i d ö n e m d e ç ı k m ı ş o l d u ğ u n d a n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı iddia ed i lemeyecek

y a s a ve yasa h ü k m ü n d e k a r a r n a m e l e r s ı n ı f ı n a g i r m e k t e d i r .

G e ç i c i 15. madde , salt A n a y a s a ' y a a y k ı r ı h ü k ü m l e r i n s ı ğ ı n a b i l e c e ğ i b i r y e r

o l m a y ı p 1961 A n a y a s a s ı ' n ı n g e ç i c i 4. m a d d e s i n d e k i g i b i b i r koruma d ü z e n l e m e s i d i r

S ö z k o n u s u g e ç i c i m a d d e n i n k a p s a m ı n d a o lan ve b ö y l e c e a n a y a s a l k o r u n m a a l t ı n d a

b u l u n a n yasa h ü k ü m l e r i n i n , s ı r f bu n e d e n l e A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o l d u k l a r ı i l e r i

s ü r ü l e m i y e c e ğ i g i b i , b u n l a r ı n A n a y a s a Mahkemes i 'nce ihmal e d i l m e s i n d e n d e s ö z

ed i l emez . B u d u r u m d a k i h ü k ü m l e r i n a n c a k A n a y a s a ' n ı n temel i l k e l e r i n e v e b u

— 63 —

i l k e l e r e egemen o l a n h u k u k u n ana k u r a l l a r ı n a o l a b i l d i ğ i n c e u y g u n d ü ş e c e k b i ç i m d e

y o r u m l a n m a s ı d ü ş ü n ü l m e l i d i r .

Öte y a n d a n , y a s a l a r ı n y o r u m l a n m a s ı n d a v e u y g u l a n m a s ı n d a b i r y a s a

k u r a l ı n ı n i h m a l i n i n s ö z k o n u s u o labi lmesi i ç i n a y n ı k o n u y u d ü z e n l e y e n v e b i r b i r i y l e

ç e l i ş e n b i r y a s a v e A n a y a s a k u r a l ı n ı n b u l u n m a s ı g e r e k i r . B u d u r u m d a ç ö z ü m ü n

A n a y a s a k u r a l l a r ı y ö n ü n d e n a r a n m a s ı d o ğ a l d ı r . A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n i n

v a r l ı ğ ı , A n a y a s a ' n ı n t ü m l ü ğ ü i ç i n d e b i r ç e l i ş k i y i d e ğ i l b i r a y r ı k d u r u m u

y a n s ı t m a k t a d ı r . G e ç i c i 15. m a d d e n i n i ç e r i ğ i , k o n u y u a ç ı k b i ç i m d e o r t a y a k o y m u ş t u r .

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n b u k u r a l ı yok s a y m a s ı o l a n a k s ı z d ı r .

K a l d ı k i , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n g e t i r d i ğ i y a s a k l a r , A n a y a s a ' n ı n 68. ve

69 . m a d d e l e r i n d e y e r a l a n k a p a t ı l m a n e d e n l e r i n i n s o m u t l a ş t ı r ı l m a s ı o l a r a k

d ü ş ü n ü l m e l i d i r . B u h ü k ü m l e r "milli" d e v l e t n i t e l i ğ i n i n k o r u n m a s ı " i l k e s i n i n

y a p t ı r ı m l a r ı d ı r . Ç ü n k ü A n a y a s a ' n ı n 69. m a d d e s i n i n son f ı k r a s ı " S i y a s ı p a r t i l e r i n

k u r u l u ş ve f a a l i y e t l e r i , denet leme v e k a p a t ı l m a l a r ı y u k a r d a k i e s a s l a r d a i r e s i n d e

k a n u n l a d ü z e n l e n i r . " d e n i l m e k t e d i r . A n a y a s a Mahkemes i 'nce b i r y a s a k u r a l ı n ı n

İ h m a l i , a n c a k h a k k ı n d a ip ta l d a v a s ı a ç ı l m a m ı ş d u r u m l a r d a o k u r a l ı n A n a y a s a ' y a

a y k ı r ı l ı k n e d e n i y l e ip ta l ed i l eb i l ecek n i t e l ik t e o l m a s ı k o ş u l u n a b a ğ l ı d ı r .

Y a s a k o y u c u A n a y a s a ' n ı n ö n g ö r d ü ğ ü b i r d ü z e n l e m e y i g e r ç e k l e ş t i r m i ş t i r .

B u n e d e n l e r l e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n kimi k u r a l l a r ı n ı n ihmal ed i lmes i

y o l u n d a k i sav y e r i n d e d e ğ i l d i r .

Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O Ğ L U v e M u s t a f a G Ö N Ü L bu g ö r ü ş l e r e k a t ı l m a m ı ş l a r d ı r .

5- S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. v e 81. M a d d e l e r i n i n Ö r t ü l ü B i ç i m d e Y ü r ü r ­

l ü k t e n K a l d ı r ı l ı p K a l d ı r ı l m a d ı ğ ı S o r u n u :

Sosya l i s t P a r t i s a v u n m a s ı n d a S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. v e 81.

m a d d e l e r i n i n " z ı m n i i lga y o l u y l a " y ü r ü r l ü k t e n k a l k m ı ş o l d u k l a r ı n ı i d d i a e t m i ş t i r .

D a v a l ı P a r t i y e g ö r e T ü r k C e z a Y a s a s ı ' n ı n 141. ve 142. m a d d e l e r i y ü r ü r l ü k t e n

k a l d ı r ı l ı p b u m a d d e l e r d e s a y ı l a n ey l emler s u ç o lmaktan ç ı k a r ı l m ı ş t ı r . D e r n e k l e r

Y a s a s ı ' n ı n 5. m a d d e s i n i n 7 n u m a r a l ı b e n d i ile 6. m a d d e s i n i n 2 n u m a r a l ı b e n d i a r t ı k

y o k t u r . B u n u n " ö r g ü t l e n m e ö z g ü r l ü ğ ü a n l a y ı ş ı " ç e r ç e v e s i n d e d ü ş ü n ü l m e s i g e r e k i r .

Y i n e 2932 s a y ı l ı Y a s a da y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l a r a k , di l ve k ü t t ü r i ç i n konulan yasaklama

k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . B u d e ğ i ş i k l i k l e r d e n k a l k ı l a r a k s a v u n m a d a , S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n

78 . v e 81. m a d d e l e r i n i n d e y a s a k o y u c u t a r a f ı n d a n ü s t ü k a p a l ı b i r b i ç i m d e

y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l d ı ğ ı s o n u c u n a v a r ı l m a k t a d ı r .

H u k u k d a ö n c e k i v e s o n r a k i y a s a h ü k ü m l e r i a r a s ı n d a b i r ç e l i ş m e olduğu ve

y a s a k o y u c u n u n s o n r a k i k a n u n metnine i lgay la i lg i l i a ç ı k b i r h ü k ü m k o y m a d ı ğ ı

d u r u m l a r d a ö r t ü l ü y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r m a s ö z k o n u s u d u r . K u r a l o l a r a k e s k i ve yen i

y a s a l a r a r a s ı n d a ç e l i ş m e v a r s a , y e n i y a s a n ı n ö n c e k i y a s a y ı ö r t ü l ü o larak

y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r d ı ğ ı k a b u l e d i l e b i l i r .

Ö r t ü l ü y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r m a n ı n s ö z k o n u s u o lab i lmes i i ç i n h e r ş e y d e n ö n c e

h e r İki y a s a n ı n d ü z e n l e d i ğ i k o n u l a r ı n a y n ı o l m a s ı g e r e k i r . T ü r k C e z a Y a s a s ı ' n ı n

141. ve 142. m a d d e l e r i n i n , D e r n e k l e r Y a s a s ı ' n ı n 5. m a d d e s i n i n 7 n u m a r a l ı b e n d i

i le 6. m a d d e s i n i n 2 n u m a r a l ı b e n d i n i n v e y ine 2932 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n y ü r ü r l ü k t e n

S i y a s ı "

S i y a s ı "

o l d u ğ u

— 64 —

S i y a s a l p a r t i l e r i n u y a c a k l a r ı e s a s l a r ı n A n a y a s a ' d a y e r a l m a s ı , ç a l ı ş m a l a r ı n ı n

A n a y a s a ve y a s a k u r a l l a r ı n a u y g u n l u ğ u n u n ö z e l b i ç i m d e d e n e t l e n m e s i , o n l a r ı n

o l a ğ a n b i r d e r n e k s a y a m a d ı k l a r ı n ı , d e m o k r a t i k y a ş a m ı n v a z g e ç i l m e z ö ğ e s i o l d u k l a r ı n ı

d o ğ r u l a m a k t a d ı r . S i y a s a l p a r t i l e r i n , d e v l e t ö r g ü t ü v e kamu h i z m e t l e r i y l e y o ğ u n

i l i ş k i i ç i n d e o l m a l a r ı , o n l a r ı n h e r i s t e d i ğ i n i y a p a b i l e c e k l e r i a n l a m ı n a g e l m e z . S i y a s a l

p a r t i l e r i n b a s k ı v e e n g e l l e r d e n u z a k k a l m a s ı n ı s a ğ l a m a y a y ö n e l i k k u r u l m a ve ç a l ı ş m a

ö z g ü r l ü ğ ü , A n a y a s a ve b u a l a n ı d ü z e n l e y e n yasa lar la s ı n ı r l ı d ı r . B u be l ir leme a y n ı

z a m a n d a d e m o k r a t i k h u k u k d e v l e t i o l m a n ı n da b i r g e r e ğ i d i r . N i t ek im A n a y a s a ' n ı n

i k i n c i m a d d e s i n d e " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i demokrat ik . . . b i r h u k u k D e v l e t i d i r . "

d e n i l m e k t e d i r .

H u k u k d e v l e t i ; A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n b i r ç o k k a r a r l a r ı n d a y i n e l e n i p

v u r g u l a n d ı ğ ı ü z e r e i n s a n h a k l a r ı n a s a y g ı l ı ve b u h a k l a r ı k o r u y a n , top lum

y a ş a m ı n d a adalete ve e ş i t l i ğ e u y g u n b i r h u k u k d ü z e n i k u r a r a k b u d ü z e n i

s ü r d ü r m e k l e k e n d i s i n i y ü k ü m l ü s a y a n , t ü m d a v r a n ı ş l a r ı n d a h u k u k k u r a l l a r ı n a v e

A n a y a s a ' y a u y a n , i ş l e m v e e y l e m l e r i y a r g ı denet imine a ç ı k o l a n devlet d e m e k t i r .

D e v l e t , y ö n e t i m i n d e k i e t k i n l i k l e r i v e milli i r a d e n i n

S i y a s a l p a r t i l e r i n k u r u l u ş ve ç a l ı ş m a l a r ı n ı n ö z g ü r l ü k i ç i n d e o l m a s ı i l k e d i r .

S i y a s a l p a r t i l e r , be l l i s i y a s a l d ü ş ü n c e ve e r e k l e r ç e r ç e v e s i n d e b i r l e ş e n y u r t t a ş l a r ı n

ö z g ü r c e k u r d u k l a r ı v e ö z g ü r c e k a t ı l ı p a y r ı l d ı k l a r ı k u r u l u ş l a r d ı r . K a m u o y u n u n

ö z g ü r c e o l u ş m a s ı n d a ö b ü r k u r u m l a r d a n d e ğ i ş i k b i r a ğ ı r l ı ğ ı b u l u n a n s i y a s a l p a r t i l e r ,

y u r t t a ş l ı k istem ve ö z l e m l e r i n i n g e r ç e k l e ş m e s i n e ç a l ı ş a n k u r u l u ş l a r o l a r a k s iyasa l

k a t ı l ı m ı s o m u t l a ş t ı r a n h u k u k s a l y a p ı l a r d ı r . D e m o k r a s i n i n s imgesi s a y ı l a n , o lmazsa

olmaz k o ş u l u o l a r a k n i t e l e n e n s iyasa l p a r t i l e r , ö z g ü r l ü k ve h u k u k s a l l ı ğ ı n u l u s a l

a r a ç l a r ı d u r u m u n d a d ı r .

S i y a s i p a r t i l e r e i l i ş k i n A n a y a s a k u r a l l a r ı g ö z d e n g e ç i r i l i r s e

A n a y a s a k o y u c u n u n b u k o n u y a ö z e l b i r ö n e m ve d e ğ e r v e r m i ş o l d u ğ u g ö r ü l ü r .

B u n u n l a b i r l i k t e s i y a s ı " p a r t i l e r A n a y a s a ' d a , kamu k u r u m l a r ı o l a r a k n i t e l e n m e m i ş t i r .

B - E S A S Y Ö N Ü N D E N :

I- G e n e l A ç ı k l a m a :

A n a y a s a ' n ı n 68. m a d d e s i n i n i k i n c i f ı k r a s ı n d a " S i y a s i p a r t i l e r , d e m o k r a t i k

s i y a s i h a y a t ı n v a z g e ç i l m e z u n s u r l a r ı d ı r . " i lkes ine y e r v e r i l d i k t e n s o n r a ü ç ü n c ü

f ı k r a s ı n d a da " S i y a s i p a r t i l e r ö n c e d e n i z i n a lmadan k u r u l u r l a r ve A n a y a s a ve k a n u n

h ü k ü m l e r i i ç i n d e f a a l i y e t l e r i n i s ü r d ü r ü r l e r . " d e n i l m e k t e d i r .

k a l d ı r ı l m a s ı d o ğ r u d a n s i y a s i p a r t i l e r l e i l g i l i d e ğ i l d i r . S i y a s i p a r t i l e r , d e r n e k l e r d e n

a y r ı o l a r a k ö z e l y a s a y l a d ü z e n l e n m i ş l e r d i r . B u n e d e n l e y a s a k o y u c u S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n d a k i s ı n ı r l a m a l a r ı v e y a s a k l a r ı k a l d ı r m a k i s t e s e y d i , b u n u S i y a s ı " P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n d a y a p a c a ğ ı d e ğ i ş i k l i k l e g e r ç e k l e ş t i r i r d i .

B u y ö n d e n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. ve 81. m a d d e l e r i n i n d i ğ e r y a s a l a r d a

y a p ı l a n d e ğ i ş i k l i k n e d e n i y l e ü s t ü ö r t ü l ü b i ç i m d e y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l d ı ğ ı y o l u n d a k i

d a v a l ı P a r t i ' n i n s a v ı n ı y e r i n d e g ö r m e k o l a n a k s ı z d ı r .

a r a ç o l u ş l a r ı n e d e n i y l e , A n a y a s a k o y u c u , s i y a s a l p a r t i l e r i ö t e k i t ü z e l k i ş i l e r d e n f a r k l ı

g ö r e r e k k a p a t ı l m a n e d e n l e r i n i A n a y a s a ' d a ö z e l b i ç i m d e d ü z e n l e m i ş t i r .

başlıca gerçekleş mesinde

— 65 —

V a r l ı ğ ı v e e t k i s i , i ş l e v l e r i y l e o r t a y a ç ı k a n dev le t ; b e l i r l i t o p r a k l a r ü z e r i n d e

y e r l e ş m i ş , b a ğ ı m s ı z ve egemen a y n ı ü s t ü n g ü c e b a ğ l ı ö r g ü t l ü i n s a n l a r t o p l u l u ğ u

o l a r a k t a n ı m l a n ı r . B u t a n ı m a g ö r e ü l k e v e u lus b ü t ü n l ü ğ ü , e g e m e n l i k , y a s a l a r a

d a y a n a n ve b i r o tor i t eye b a ğ l ı ö r g ü t l e n m e v e e ş i t l i k b i r devlet i ç i n v a z g e ç i l m e z

ö ğ e l e r d e m e k t i r . H e r c a n l ı n ı n v e i n s a n l a r ı n k e n d i l e r i n i k o r u m a i ç g ü d ü s ü n d e o l d u ğ u

g i b i , d e v l e t l e r i n de s a l d ı r ı v e o n d a n d o ğ a c a k t e h l i k e l e r d e n k e n d i v a r l ı ğ ı n ı

k o r u m a s ı , u l u s l a r a r a s ı h u k u k d ü z e n i n d e k a b u l e d i l m i ş temel b i r h a k t ı r .

Dev le t l er h u k u k u n d a , g e n e l l i k l e , " d e v l e t i n v a r l ı ğ ı n ı g ü ç l e n d i r e r e k s ü r d ü r m e k ,

b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n a ve g e ç e r l i ( m e s n i ) y a p ı s ı n a y ö n e l i k t eh l ike lere k a r ş ı ö n l e m l e r a l ı p uy-

gu lamak" y e t k i s i b i ç i m i n d e t a n ı m l a n a n k e n d i n i koruma h a k k ı , i n s a n hak ve ö z g ü r l ü k -

l e r i n d e n b a ş l a y a r a k demokrat ik top lum d ü z e n i n i b o z u c u , d e v l e t i n ö ğ e l e r i n i y ı k ı c ı ey-

lemler i k a r ş ı l a y a c a k her t ü r ç a b a y ı k a p s a r . B u n l a r ı n b a ş ı n d a , b i r e y l e r i n ve d e v l e t i n

y a ş a m h a k k ı n ı n b u l u n d u ğ u t a r t ı ş m a s ı z d ı r . G ö r ü ş , ö n e r i o l m a k t a n ç ı k ı p ey leme

d ö n ü ş e n s a k ı n c a l a r ı g idermek i ç i n y a s a l d ü z e n l e m e l e r i n g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i h u k u k

d e v l e t i i ç i n e n d o ğ a l d a v r a n ı ş t ı r . B i r h a k k ı d e ğ i l , h a k s ı z l ı ğ ı k a l d ı r a n h u k u k s a l

o l u ş u m l a r , k o n u y a g ö r e ö z e l l i k t a ş ı r . B u b a k ı m d a n , A n a y a s a v e S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n d a y e r a l a n s ı n ı r l a y ı c ı d ü z e n l e m e l e r , d e v l e t l e r h u k u k u n d a ö n g ö r ü l e n

d e v l e t i n k e n d i n i h a l k ı n ı k o r u m a h a k k ı n ı n k a p s a m ı i ç i n d e k a l m a k t a v e d e m o k r a t i k

top lum d ü z e n i n i n g e r e k l e r i n e u y g u n d ü ş m e k t e d i r . D a y a n d ı ğ ı t emel l er i k o r u m a k

a m a c ı y l a h u k u k i ç i n d e a l d ı ğ ı ö n l e m l e r n e d e n i y l e b i r d e v l e t i n k u s u r l u b u l u n u p

s u ç l a n m a s ı d ü ş ü n ü l e m e z .

K o n u y a a ç ı k l ı k k a z a n d ı r m a k i ç i n , d e v l e t i n temel ö ğ e l e r i n i b e l i r l e m e k v e

b u n l a r ı k o r u m a k a m a c ı y l a A n a y a s a ' y a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a k o n u l m u ş b u l u n a n

k ı s ı t l a m a l a r ı n k a y n a ğ ı n ı , toplumsal u z l a ş m a n ı n temelini o l u ş t u r a n , A n a y a s a ' n ı n ö z ü n ü

v e e r e ğ i n i de o r t a y a k o y a n i lg i l i k u r a l l a r ı d a ele almak g e r e k i r . Ş ö y l e k i :

" M A D D E 1 . - T ü r k i y e D e v l e t i b i r C u m h u r i y e t t i r . "

" M A D D E 2 . - T ü r k i y e C u m h u r i y e t i t o p l u m u n h u z u r u , mill i d a y a n ı ş m a v e

adalet a n l a y ı ş ı i ç i n d e , i n s a n h a k l a r ı n a s a y g ı l ı , A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n e b a ğ l ı ,

b a ş l a n g ı ç t a b e l i r t i l e n temel i l k e l e r e d a y a n a n , d e m o k r a t i k , l â i k v e s o s y a l b i r h u k u k

D e v l e t i d i r . "

" M A D D E 3 . - T ü r k i y e D e v l e t i , ü l k e s i v e mi l let iy le b ö l ü n m e z b i r b ü t ü n d ü r .

Di l i T ü r k ç e d i r .

B a y r a ğ ı , ş e k l i k a n u n u n d a b e l i r t i l e n , b e y a z ay y ı l d ı z l ı al b a y r a k t ı r .

Mil l i m a r ş ı " i s t i k l a l M a r ş ı " d ı r . "

" M A D D E 4 . - A n a y a s a ' n ı n 1. m a d d e s i n d e k i D e v l e t i n ş e k l i n i n C u m h u r i y e t

o l d u ğ u h a k k ı n d a k i h ü k ü m İ l e , 2 nc i m a d d e s i n d e k i C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i v e 3

ü n c ü maddes i h ü k ü m l e r i d e ğ i ş t i r i l e m e z ve d e ğ i ş t i r i l m e s i t e k l i f e d i l e m e z . "

A n a y a s a k o y u c u , y u k a r ı d a k i d ü z e n l e m e l e r l e u l u s a l b i r l i ğ i m i z i n d e ğ i ş m e z

i l k e l e r i n i ve d e v l e t i n tek i l y a p ı s ı n ı o r t a y a k o y m u ş t u r . B u i l k e l e r a r a s ı n d a ö n c e l i k l i

o l a n l a r ı n ü l k e - u l u s b ü t ü n l ü ğ ü ve A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i o l d u ğ u g ö r ü l m e k t e d i r .

A t a t ü r k ' ü n "Ne mut lu T ü r k ' ü m d i y e n e " ö z d e y i ş i y l e s i m g e l e d i ğ i b u u l u s a l i l k e l e r

ç e v r e s i n d e t o p l a n a n l a r , b i r l i k v e d a y a n ı ş m a y l a , K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n d a v e L o z a n ' d a

— 66 —

b a ş a r ı y a u l a ş a r a k T ü r k i y e ' y i gelecek k u ş a k l a r a emanet e t m i ş l e r d i r .

V a t a n a v e u l u s a b a ğ l ı l ı ğ ı n , s e v g i ve k a r d e ş l i ğ i n , i ç t e ve d ı ş t a b a r ı ş ı n

s imges i s a y ı l a n ve h e r k e s i o l d u ğ u gibi k a b u l e d e n , e ş i t l i k v e adalete d a y a l ı , ç a ğ d a ş

e v r e n s e l d e ğ e r l e r l e b i r l e ş e n b u ulusal i l k e l e r , ü l k e n i n b i r e y l e r i n ç a ğ d a ş l a ş m a s ı n a

v e d e m o k r a t i k l e ş m e s i n e k a y n a k ve d a y a n a k o lacak g ü ç t e d i r .

D e v l e t i n , ü l k e t ü m l ü ğ ü n ü , u l u s b i r l i ğ i n i k o r u m a h a k k ı , y a l n ı z d e v l e t i n

v a r l ı ğ ı y l a s ı n ı r l ı o l m a y ı p d e m o k r a t i k ü l k e l e r d e ö z e l l i k l e b i r h u k u k dev le t i n i t e l i ğ i n e

u y g u n t u t u m l a i n s a n h a k l a r ı n ı ve ö z g ü r l ü k l e r i de i ç e r i r . Demokrat ik y a ş a m ı t e h d i t

e d e n , o n d a n y o k s u n k a l m a y a y o l a ç a c a k ey lemlere g i r i ş e n , bu t ü r a m a ç l a r ı t a ş ı y a n

s i y a s a l p a r t i l e r i n s o n ç â r e o l a r a k k a p a t ı l m a s ı z o r u n l u l u ğ u n u d o ğ a l k a r ş ı l a n m a l ı d ı r .

T e r s i n e d ü ş ü n c e , k a r g a ş a g e t i r e b i l e c e ğ i g i b i b a ş k a b i ç i m ve adla g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i

o l a n a k s ı z s a k ı n c a l ı a m a ç l a r ı n s iyasa l p a r t i k i m l i ğ i y l e g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i ç e l i ş k i s i n i

a ç ı k l a r . D e m o k r a t i k ö z g ü r l ü k d ü z e n i n i n , k ı y ı c ı e y l e m l e r e k a r ş ı k e n d i n i s a v u n m a

h a k k ı n ı n v a r l ı ğ ı , İ n s a n H a k l a r ı E v r e n s e l B i l d i r g e s i ' n i n 30. maddes inde a ç ı k ç a

b e l i r t i l m i ş t i r . S i y a s a l p a r t i l e r k o n u s u n d a bu ö n l e m , d u r d u r u l u p g i d e r i l m e s i

o l a n a k s ı z d u r u m l a r d a " k a p a t ı l m a " o l a r a k ö n g ö r ü l m ü ş o l u p Anayasa Mahkemes i b u

y a p t ı r ı m a d e ğ i l y a p t ı r ı m ı g e r e k t i r e n o l a y l a r ı n g e ç i p g e ç m e d i ğ i n e b a k a c a k t ı r .

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n İ d d i a n a m e s i n d e , Sosyal i s t P a r t i ' n i n

A n a y a s a ' n ı n B a ş l a n g ı ç k ı s m ı i le , 3 . , 4 . , 14 . , 66. ve 68 . , Siyasi" P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n 78. v e 8 1 . m a d d e l e r i n e a y k ı r ı f aa l iye t l erde b u l u n d u ğ u i ler i s ü r ü l m ü ş t ü r .

G ö r ü l d ü ğ ü g i b i d a v a n ı n k o n u s u , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n p r o g r a m v e t ü z ü ğ ü n ü n

A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı d e ğ i l , f a a l i y e t l e r i n i n A n a y a s a ' n ı n v e S i y a s i Par t i l er Y a s a s ı ' n ı n

k a p a t m a n e d e n l e r i n e i l i ş k i n k u r a l l a r ı n a a y k ı r ı l ı ğ ı d ı r . B u nedenle inceleme,

A n a y a s a ' n ı n 6 8 . , 69 . ile S i y a s i Par t i l er Y a s a s ı ' n ı n 78 . ve 81. maddeler i y ö n ü n d e n

y a p ı l m ı ş t ı r .

2- S i y a s i P a r t i l e r i n K a p a t ı l m a l a r ı n ı Z o r u n l u K ı l a n A n a y a s a ve Y a s a K u r a l l a r ı :

a) A n a y a s a K u r a l l a r ı :

" M A D D E 1 4 . - A n a y a s a d a yer a lan hak ve h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i , D e v l e t i n

ü l k e s i v e mi l l e t iy l e b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a k , T ü r k D e v l e t i n i n v e

C u m h u r i y e t i n i n v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k , temel h a k ve h ü r r i y e t l e r i yok etmek,

D e v l e t i n b i r k i ş i v e y a z ü m r e t a r a f ı n d a n y ö n e t i l m e s i n i v e y a sosyal b i r s ı n ı f ı n d i ğ e r

s o s y a l s ı n ı f l a r ü z e r i n d e e g e m e n l i ğ i n i s a ğ l a m a k veya d i l , ı r k , d in ve mezhep a y ı r ı m ı

y a r a t m a k v e y a s a i r h e r h a n g i b i r yo ldan b u kavram v e g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r dev le t

d ü z e n i n i k u r m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a z l a r .

B u y a s a k l a r a a y k ı r ı hareket e d e n veya b a ş k a l a r ı n ı bu yolda t e ş v i k v e y a

t a h r i k e d e n l e r h a k k ı n d a u y g u l a n a c a k m ü e y y i d e l e r , k a n u n l a d ü z e n l e n i r .

A n a y a s a n ı n h i ç b i r h ü k m ü , A n a y a s a d a yer a lan hak ve h ü r r i y e t l e r i yok

e tmeye y ö n e l i k b i r faa l iye t t e bu lunma h a k k ı n ı v e r i r ş e k i l d e yorumlanamaz ."

" M A D D E 6 8 . - V a t a n d a ş l a r , s i y a s i p a r t i k u r m a v e u s u l ü n e g ö r e p a r t i l e r e

g i r m e , p a r t i l e r d e n ç ı k m a h a k k ı n a s a h i p t i r . Par t i ü y e s i o lab i lmek i ç i n y i r m i b i r y a ş ı n ı

ikmal e tmek ş a r t t ı r .

— 67 —

S l y a s i p a r t i l e r , d e m o k r a t i k s iyas i h a y a t ı n v a z g e ç i l m e z u n s u r l a r ı d ı r .

S i y a s i p a r t i l e r , ö n c e d e n i z in a lmadan k u r u l u r l a r v e A n a y a s a v e k a n u n

h ü k ü m l e r i i ç i n d e faa l i ye t l er in i s ü r d ü r ü r l e r .

S i y a s i p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı , Dev le t in ü l k e s i v e mi l le t iy le b ö l ü n m e z

b ü t ü n l ü ğ ü n e , i n s a n h a k l a r ı n a , millet e g e m e n l i ğ i n e , d e m o k r a t i k v e l â i k C u m h u r i y e t

i l k e l e r i n e a y k ı r ı o lamaz.

S ı n ı f v e y a z ü m r e e g e m e n l i ğ i n i v e y a h e r h a n g i b i r t ü r d i k t a t ö r l ü ğ ü s a v u n m a y ı

v e y e r l e ş t i r m e y i a m a ç l a y a n s i y a s i p a r t i l e r k u r u l a m a z .

S i y a s i p a r t i l e r , y u r t d ı ş ı n d a t e ş k i l a t l a n ı p faal iyette b u l u n a m a z , k a d ı n k o l u ,

g e n ç l i k k o l u v e b e n z e r i ş e k i l d e a y r ı c a l ı k y a r a t a n y a n k u r u l u ş l a r m e y d a n a

g e t i r e m e z , v a k ı f k u r a m a z l a r .

H â k i m l e r ve s a v c ı l a r , y ü k s e k y a r g ı o r g a n l a r ı m e n s u p l a r ı , Y ü k s e k ö ğ r e t i m

k u r u m l a r ı n d a k i ö ğ r e t i m e l e m a n l a r ı , Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u ü y e l e r i , kamu k u r u m

v e k u r u l u ş l a r ı n ı n memur s t a t ü s ü n d e k i g ö r e v l i l e r i ile y a p t ı k l a r ı hizmet b a k ı m ı n d a n

i ş ç i n i t e l i ğ i t a ş ı m a y a n d i ğ e r kamu g ö r e v l i l e r i , ö ğ r e n c i l e r v e S i l a h l ı K u v v e t l e r

m e n s u p l a r ı s i y a s i p a r t i l e r e g i r e m e z l e r . "

" M A D D E 6 9 . - S i y a s i p a r t i l e r , t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı d ı ş ı n d a faal iyet te

b u l u n a m a z l a r ; A n a y a s a n ı n 4 ü n c ü m a d d e s i n d e k i s ı n ı r l a m a l a r d ı ş ı n a ç ı k a m a z l a r ;

ç ı k a n l a r temelli k a p a t ı l ı r .

S i y a s i p a r t i l e r , k e n d i s i y a s e t l e r i n i y ü r ü t m e k v e g ü ç l e n d i r m e k a m a c ı y l a

d e r n e k l e r , s e n d i k a l a r ; v a k ı f l a r , koopera t i f l e r v e kamu k u r u m u n i t e l i ğ i n d e k i meslek

k u r u l u ş l a r ı v e b u n l a r ı n ü s t k u r u l u ş l a r ı ile s i y a s i i l i ş k i v e i ş b i r l i ğ i i ç i n d e

b u l u n a m a z l a r . B u n l a r d a n maddi y a r d ı m a lamazlar .

S i y a s ı p a r t i l e r i n p a r t i i ç i ç a l ı ş m a l a r ı ve k a r a r l a r ı , d e m o k r a s i e s a s l a r ı n a

a y k ı r ı o lamaz.

S i y a s ı p a r t i l e r i n malı" denet imi A n a y a s a Mahkemes ince y a p ı l ı r .

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı , k u r u l a n p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı n ı n ve

k u r u c u l a r ı n ı n h u k u k i d u r u m l a r ı n ı n A n a y a s a ve k a n u n h ü k ü m l e r i n e u y g u n l u ğ u n u ,

k u r u l u ş l a r ı n ı t a k i b e n ve ö n c e l i k l e d e n e t l e r ; faa l iye t l er in i de t a k i p e d e r .

S i y a s ı " p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı , C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n a ç a c a ğ ı d ava

ü z e r i n e , A n a y a s a Mahkemes i 'nce k a r a r a b a ğ l a n ı r .

Temel l i k a p a t ı l a n s i y a s i p a r t i l e r i n k u r u c u l a r ı i le h e r k a d e m e d e k i y ö n e t i c i l e r i ;

y e n i b i r s i y a s i p a r t i n i n k u r u c u s u , y ö n e t i c i s i ve d e n e t ç i s i o l a m ı y a c a k l a r ı g i b i ,

k a p a t ı l m ı ş b i r s i y a s i p a r t i n i n m e n s u p l a r ı n ı n ü y e ç o ğ u n l u ğ u n u t e ş k i l e d e c e ğ i y e n i

b i r s i y a s i p a r t i de k u r u l a m a z .

S i y a s i p a r t i l e r , y a b a n c ı d e v l e t l e r d e n , u l u s l a r a r a s ı - k u r u l u ş l a r d a n , y a b a n c ı

ü l k e l e r d e k i d e r n e k v e g r u p l a r d a n h e r h a n g i b i r s u r e t l e a y n i ve n a k d i y a r d ı m

a lamazIar , b u n l a r d a n emir a lamaz lar v e b u n l a r ı n T ü r k i y e ' n i n b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı v e ü l k e

b ü t ü n l ü ğ ü a l e y h i n d e k i k a r a r v e f a a l i y e t l e r i n e k a t ı l a m a z l a r . B u f ı k r a h ü k ü m l e r i n e

a y k ı r ı h a r e k e t e d e n s i y a s i p a r t i l e r de temell i k a p a t ı l ı r .

S iyas i p a r t i l e r i n k u r u l u ş ve f a a l i y e t l e r i , dene t l eme v e k a p a t ı l m a l a r ı

y u k a r ı d a k i e s a s l a r d a i r e s i n d e k a n u n l a d ü z e n l e n i r . "

— 68 —

G ö r ü l m e k t e d i r k i , A n a y a s a ' n ı n 69 . m a d d e s i , s i y a s a l p a r t i l e r i n u y a r ı y a g e r e k

k a l m a d a n k a p a t ı l m a s ı n ı b a ş l ı c a i k i nedene b a ğ l a m ı ş t ı r :

İ l k kapatma n e d e n i 69 . maddenin b i r i n c i f ı k r a s ı n d a y e r a l m a k t a d ı r . B u

f ı k r a y a g ö r e ; " S i y a s i p a r t i l e r , t ü z ü k ve p r o g r a m l a r ı d ı ş ı n d a faa l iyet te

b u l u n a m a z l a r , A n a y a s a ' n ı n 14 ü n c ü m a d d e s i n d e k i s ı n ı r l a m a l a r d ı ş ı n a ç ı k a m a z l a r ,

ç ı k a n l a r temelli k a p a t ı l ı r . " B u k u r a l s i y a s i p a r t i l e r i n t ü z ü k v e p r o g r a m l a r ı d ı ş ı n d a k i

f a a l i y e t l e r i n i y a s a k l a r k e n b u n l a r ı u y a r ı s ı z kapatma n e d e n i s a y m a m ı ş , a n c a k

A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n d e k i s ı n ı r l a m a l a r d ı ş ı n a ç ı k m a y ı u y a r ı s ı z k a p a t m a n e d e n i

s a y m ı ş t ı r .

İ k i n c i u y a r ı s ı z kapatma n e d e n i , b u m a d d e n i n s e k i z i n c i f ı k r a s ı n d a y e r

a l m a k t a d ı r . B u f ı k r a y a g ö r e ; s iyas i p a r t i l e r , y a b a n c ı d e v l e t l e r d e n , u l u s l a r a r a s ı

k u r u l u ş l a r d a n , y a b a n c ı ü l k e l e r d e k i d e r n e k ve g r u p l a r d a n y a r d ı m v e emir a lamaz lar ,

b u n l a r ı n T ü r k i y e a l e y h i n d e k i k a r a r v e faa l iye t l er ine k a t ı l a m a z l a r . B u h ü k m e a y k ı r ı

d a v r a n a n s i y a s i p a r t i l e r temelli k a p a t ı l ı r .

B u k o n u d a ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k e n b i r k u r a l da A n a y a s a ' n ı n 68.

m a d d e s i n i n b e ş i n c i f ı k r a s ı d ı r . B u f ı k r a " S ı n ı f v e y a z ü m r e e g e m e n l i ğ i n i v e y a

h e r h a n g i b i r d i k t a t ö r l ü ğ ü s a v u n m a y ı v e y e r l e ş t i r m e y i a m a ç l a y a n s i y a s ı " p a r t i l e r

k u r u l a m a z . " d e m e k t e d i r . A n c a k b u r a d a k i " k u r u l a m a z " s ö z c ü ğ ü n ü k u ş k u s u z

k u r u l d u k t a n s o n r a " k a p a t ı l ı r " b i ç i m i n d e yorumlamak g e r e k i r . Ç ü n k ü g e r e k

A n a y a s a , g e r e k S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı , s i y a s ı " p a r t i l e r i n ö n c e d e n i z i n a l m a d a n

k u r u l a b i l e c e k l e r i n i ö n g ö r m e k t e d i r . K u r u l u r k e n t ü z ü k v e p r o g r a m ı n d a y a s a k l a r a

a y k ı r ı k u r a l v e h ü k ü m l e r b u l u n a n p a r t i l e r e k a r ş ı kapatma d a v a s ı a ç ı l a b i l e c e ğ i g i b i

s o n r a d a n ey leml i o l a r a k y a s a k l a r a a y k ı r ı tu tum i z l e y e n p a r t i l e r i n d e k a p a t ı l m a s ı

y o l u n a g i d i l e b i l i r . O ha lde b u y a s a k l a r a a y k ı r ı b i r p a r t i k u r u l a b i l i r . A n c a k , b u n u n

y a p t ı r ı m ı A n a y a s a M a h k e m e s i t a r a f ı n d a n k a p a t ı l m a o l a c a k t ı r .

b) Y a s a K u r a l l a r ı :

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. M a d d e s i n d e :

- " S i y a s ı " P a r t i l e r ;

a) T ü r k i y e D e v l e t i n i n C u m h u r i y e t olan ş e k l i n i ; A n a y a s a n ı n b a ş l a n g ı ç

k ı s m ı n d a v e 2 nc i m a d d e s i n d e be l i r t i l en e s a s l a r ı n ı ; A n a y a s a n ı n 3 ü n c ü m a d d e s i n d e

a ç ı k l a n a n T ü r k D e v l e t i n i n ü l k e s i v e mi l let iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n e , d i l i n e ,

b a y r a ğ ı n a , milli m a r ş ı n a v e b a ş k e n t i n e d a i r h ü k ü m l e r i n i ; e g e m e n l i ğ i n k a y ı t s ı z

ş a r t s ı z T ü r k mi l l e t ine ait o l d u ğ u ve b u n u n ancak, A n a y a s a n ı n k o y d u ğ u e s a s l a r a

g ö r e y e t k i l i o r g a n l a r ı e l i y l e k u l l a n ı l a b i l e c e ğ i e s a s ı n ı ; T ü r k mil let ine ait dan e g e m e n l i ğ i n

k u l l a n ı l m a s ı n ı n be l l i b i r k i ş i y e , z ü m r e y e v e y a s ı n ı f a b ı r a k ı l a m ı y a c a ğ ı v e y a h i ç b i r

k imse v e y a o r g a n ı n , k a y n a ğ ı n ı A n a y a s a ' d a n a l m a y a n b i r Dev le t y e t k i s i

k u l l a n a m a y a c a ğ ı h ü k m ü n ü ; s e ç i m l e r ve h a l k o y l a m a l a r ı n ı n s e r b e s t , e ş i t , g i z l i , g e n e l

o y , a ç ı k s a y ı m v e d ö k ü m e s a s l a r ı n a g ö r e , y a r g ı y ö n e t i m ve denet imi a l t ı n d a

y a p ı l m a s ı e s a s ı n ı d e ğ i ş t i r m e k ;

T ü r k D e v l e t i n i n ve C u m h u r i y e t i n v a r l ı ğ ı n ı t e h l i k e y e d ü ş ü r m e k , temel hak

v e h ü r r i y e t l e r i y o k etmek, d i l , ı r k , r e n k , d in ve mezhep a y r ı m ı y a r a t m a k v e y a

s a i r h e r h a n g i b i r y o l d a n b u kavram v e g ö r ü ş l e r e d a y a n a n b i r d e v l e t d ü z e n i

k u r m a k ;

" S i y a s i

— 69 —

A m a c ı n ı g ü d e m e z l e r v e y a b u amaca y ö n e l i k faa l iye t te b u l u n a m a z l a r ,

b a ş k a l a r ı n ı b u y o l d a t a h r i k ve t e ş v i k e d e m e z l e r . "

81 n c i m a d d e s i n d e ;

- " S i y a s i P a r t i l e r :

a) T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e milli v e y a d i n i k ü l t ü r v e y a mezhep

v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l er i s ü r e m e z l e r .

b ) T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r

y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r ve b u y o l d a faa l iye t te

b u l u n a m a z l a r . . . " h ü k ü m l e r i y e r a l m ı ş t ı r .

İ d d i a n a m e d e , d a v a l ı , p a r t i n i n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. v e 81.

m a d d e l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı i l e r i s ü r ü l m e k t e d i r . S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78.

v e 81. m a d d e l e r i n d e d e v l e t i n ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n d e n s ö z

e d i l m e k t e v e b u n d a n ne a n l a ş ı l m a s ı g e r e k t i ğ i b e l i r l e n m e k t e d i r . Y a n i b u m a d d e l e r

A n a y a s a d a y a z ı l ı s o y u t " b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k " k a v r a m ı n ı a ç ı k l a y a r a k

s o m u t l a ş t ı r m a k t a d ı r . B a ş k a b i r d e y i ş l e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı , d e v l e t i n ü l k e s i v e

mi l l e t iy l e b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u m a k a m a c ı y l a a y r ı l ı k ç ı a k ı m l a r ı n b i r p a r t i

d u r u m u n d a ö r g ü t l e n m e s i n i y a s a k l a m a k t a v e y i n e s i y a s i p a r t i l e r i n f e d e r a l b i r sistemi

s a v u n a m ı y a c a k l a r ı n ı , a z ı n l ı k y a r a t a m ı y a c a k l a r ı n ı , b ö l g e c i l i k , ı r k ç ı l ı k

y a p a m ı y a c a k l a r ı n ı v e e ş i t l i k i l k e s i n i k o r u m a k z o r u n d a o l d u k l a r ı n ı v u r g u l a m a k t a d ı r .

D a v a l ı P a r t i , ö z e l l i k l e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 81. m a d d e s i n i n (a) v e

( b ) b e n t l e r i n i n A n a y a s a y a a y k ı r ı o l d u ğ u d ü ş ü n c e s i n d e d i r . H e m e n i ş a r e t e tmek

g e r e k i r k i , b u b e n t l e r , a z ı n l ı k y a r a t ı l m a s ı n ı n ö n l e n m e s i , T ü r k d i l i n d e n v e

k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l v e k ü l t ü r l e r i k o r u m a k , d e ğ i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a

T ü r k i y e ' d e a z ı n l ı k l a r y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü bozmak n i y e t v e e y l e m l e r i n e

k a r ş ı d ü z e n l e n m i ş t i r . H e r i k i b e n d i n i ç e r d i ğ i k u r a l l a r , A n a y a s a ' d a y e r a l a n

d e v l e t i n ü l k e s i v e mi l let iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü temel i lkes ine k o ş u t k u r a l l a r d ı r .

B a ş k a b i r d e y i ş l e b u n l a r A n a y a s a ' d a k i s ö z k o n u s u i l k e n i n s o m u t l a ş t ı r ı l m a s ı y a ş a m a

g e ç i r i l m e s i d i r .

3 . S a v v e S a v u n m a n ı n K a n ı t l a r ı :

a) Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n S u n d u ğ u K a n ı t l a r :

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n İ d d i a n a m e s i n d e ; d a v a l ı P a r t i ' n i n

g e n e l m e r k e z i n c e b a s t ı r ı l ı p d a ğ ı t ı l a n y a y ı n l a r l a Par t i G e n e l B a ş k a n ı ' n ı n k a p a l ı

s a l o n , a ç ı k h a v a t o p l a n t ı l a r ı n d a v e t e l e v i z y o n d a y a p t ı ğ ı k o n u ş m a l a r ı n d a n a ş a ğ ı d a k i

a l ı n t ı l a r a y e r v e r i l m i ş t i r .

aa) S o s y a l i s t P a r t i G e n e l M e r k e z i n c e B a s t ı r ı l ı p D a ğ ı t ı l a n Y a y ı n l a r :

1) S o s y a l i s t P a r t i Y a y ı n l a r ı S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 , K a w a A t e ş i Y a k t ı ,

S a y f a 31'de, " . . . b u ü l k e y i , b u k a v i m l e r k a p ı s ı n ı e ş i t v e g ö n ü l l ü b i r l i ğ i n o l d u ğ u ,

u l u s l a r ı n k e n d i g e l e c e k l e r i n i ö z g ü r o l a r a k t a y i n e t t i k l e r i , i s t e r s e ö z g ü r o l a r a k

b i r l e ş t i k l e r i b i r k a r d e ş l i k , b i r k ü l t ü r , b i r e m e k ç i v a t a n ı hal ine g e t i r e b i l i r l e r .

Y a ş a s ı n T ü r k l e r i n ve K ü r t l e r i n k a r d e ş l i ğ i .

Y a ş a s ı n T ü r k h a l k ı , K ü r t h a l k ı . "

— 70 —

2) S o s y a l i s t P a r t i Y a y ı n l a r ı K ü r t S o r u n u Ç ö z ü m - 4 , S a y f a 3 'de;

" Ç ö k ü n t ü , re j imin e n zalim o l d u ğ u , e n ç a r e s i z o l d u ğ u y e r d e n b a ş l a d ı .

D ü z e n p a r t i l e r i F ı r a t n e h r i n i n d o ğ u s u n d a b i t t i l e r . K ü r t h a l k ı n ı n y a ş a d ı ğ ı

t o p r a k l a r d a . . . . r a s t l a n m ı y o r . "

S a y f a 4 'de ;

" D ü z e n p a r t i l e r i K ü r t i l l e r i n d e n n i ç i n s i l i n d i ?

Ç ü n k ü b u n l a r m i l l i y e t ç i d i r ve p i y a s a p a r t i l e r i d i r .

T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i , K ü r t s o r u n u n u n ç ö z ü l e c e ğ i t o p r a k l a r d a i f las e t t i .

T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i kendi s ı n ı r ı n ı ç i z m i ş t i r . A n a d o l u ' y u F ı r a t ' ı n d o ğ u s u

v e b a t ı s ı d i y e i k i y e b ö l m ü ş t ü r .

T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i y l e b i r l ik te o n u n d ü z e n i d e F ı r a t ' t a b o ğ u l m a k t a d ı r .

İ ş t e b u n a re j imin i f l â s ı d e n i r " .

S a y f a 10 'da;

" D e v l e t , d a ğ d a n s o n r a k ö y l e r i v e ş e h i r l e r i k a y b e t t i . B u n e d e n l e ç a r e y i

d o ğ r u d a n K ü r t l e r i y ı l d ı r m a k t a b u l u y o r . B ö y l e c e d e v l e t t e r ö r ü D o ğ u ' d a n b a ş l a y a r a k

T ü r k i y e ' y e y e n i b i r rej im get irmek i s t i y o r . . . "

" K ü r t s o r u n u , T ü r k s o r u n u d u r " b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a sayfa 11-12-13'de;

"Devle t K ü r d ü v u r m a k i ç i n b e s l e d i ğ i k o r u c u n u n , ö z e l t imin . . . . m a a ş ı n ı

h a l k t a n a l d ı ğ ı v e r g i l e r l e ö d ü y o r . K ü r d e a t ı l a n m e r m i n i n , s ı n ı r ö t e s i h a r e k a t l a r d a

k u l l a n ı l a n b e n z i n i n k ı s a c a s ı ö z e l s a v a ş ı n g i d e r i h a l k ı n s ı r t ı n a y ı k ı l ı y o r

E n f l a s y o n a , y o k s u l l u ğ a son v e r m e k i ç i n , K ü r t s o r u n u n a k a r d e ş ç e

b i r ç ö z ü m b u l m a k ş a r t t ı r .

K ü r t s o r u n u a y n ı zamanda T ü r k s o r u n u d u r .

K ü r t h a l k ı y l a k a r d e ş ç e , ö z g ü r c e , g ö n ü l g ö n ü l e , b a r ı ş ve h u z u r i ç i n d e

y a ş a m a k , T ü r k i y e h a l k ı n ı n . . . . i h t i y a c ı d ı r .

T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı iki c a n d ı r .

C e h e n n e m d e tek b i r K ü r t k a l s a , b i r tek T ü r k ' ü n cennete g i tmeye h a k k ı

y o k t u r . S o s y a l i s t P a r t i , son K ü r t c e h e n n e m d e n k u r t u l u n c a y a k a d a r m ü c a d e l e y e

k a r a r l ı d ı r . "

S a y f a 15 -16 'da;

" S o s y a l i s t P a r t i T ü r k - K ü r t k a r d e ş l i ğ i n i n p a r t i s i d i r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n K ü r t s o r u n u n d a k i k a r a r l ı l ı ğ ı s ı n a n m ı ş t ı r ,

m ü c a d e l e l e r i ç i n d e s ı n a n m ı ş t ı r , d e v l e t i n K ü r t h a l k ı ü z e r i n d e k i b a s k ı l a r ı n a g ö ğ ü s

g e r e r k e n s ı n a n m ı ş t ı r K ü r t y o k s u l k ö y l ü l e r i n m ü c a d e l e s i y l e k a d e r b i r l i ğ i n d e

d e n e n m i ş t i r K ü r t ş e h i r ve k a s a b a l a r ı n d a b i n l e r c e i n s a n t o p l a y ı p k o r k u

d u v a r l a r ı n ı y ı k a r k e n d e n e n m i ş t i r i lk k i t l e s e l yasa l Newroz e y l e m l e r i n i

ö r g ü t l e r k e n , T ü r k i y e ' n i n d ö r t b i r y a n ı n d a e m e k ç i h a l k a K ü r t s o r u n u n u a n l a t ı r k e n

d e n e n m i ş t i r .

P a r t i m i z b u b i l i n c i y e r l e ş t i r i y o r . Ç ö z ü m ü h a l k l a r ı n k a d e r b i r l i ğ i n d e v e

m ü c a d e l e s i n d e g ö r ü y o r .

— 71 —

S o s y a l i s t P a r t i n i n K ü r t s o r u n u n u ç ö z m e k i ç i n ,

c e s a r e t i v a r ,

M ü c a d e l e s i v a r ,

p r o g r a m ı v a r . "

D e m o k r a t i k , f e d e r a l , e m e k ç i c u m h u r i y e t i b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a 16-17-18-19-20

nc i s a y f a l a r d a ;

" K ü r t m i l l e t i , k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r .

E ğ e r , i s t e r s e a y r ı b i r dev le t k u r a b i l i r . E m e k ç i l e r i n ç ı k a r ı , d e m o k r a t i k b i r ha lk

d e v r i m i y l e tam hak e ş i t l i ğ i v e ö z g ü r l ü k temel inde , g ö n ü l l ü b i r l i ğ i

g e r ç e k l e ş t i r m e d e d i r . A y r ı l m a h a k k ı , g ö n ü l l ü b i r l i ğ i n h e r zaman v a z g e ç i l m e z

k o ş u l u d u r .

- B i r l i k t e v e y a a y r ı y a ş a m a k mi l l e t l er in ö z g ü r i r a d e l e r i n e b a ğ l ı d ı r . B u

ö z g ü r i r a d e n i n o r t a y a konabi lmes i i ç i n , K ü r t i l l e r i n d e r e f e r a n d u m y a p ı l m a l ı d ı r .

R e f e r a n d u m d a , a y r ı l m a y ı s a v u n a n l a r d a ö z g ü r c e p r o p a g a n d a y a p a b i l m e l i d i r .

- B u g ü n k ü tar ihse l k o ş u l l a r d a , ik i mil let in e m e k ç i l e r i n y a r a r ı n a o lan

ç ö z ü m , i k i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k , f e d e r a l b i r

c u m h u r i y e t t i r . B u f e d e r a s y o n d a i k t i d a r , k ö y l e r d e n ve maha l l e l erden b a ş l a y a r a k ,

i l ç e l e r d e , i l l e r d e , f e d e r e ve f edera l d ü z e y d e d e m o k r a t i k s e ç i m l e r l e b e l i r l e n e n ha lk

mec l i s l er i a r a c ı l ı ğ ı y l a k u l l a n ı l ı r .

İ l ç e v e il y ö n e t i m l e r i y l e , f e d e r e h ü k ü m e t l e r ve f edera l h ü k ü m e t , b u

m e c l i s l e r i n y ü r ü t m e o r g a n l a r ı d ı r , mec l i s l ere k a r ş ı s o r u m l u d u r l a r .

- F e d e r a l H a l k M e c l i s i ik i mec l i s t en o l u ş u r , t ems i l c i l er mecl i s i ve mi l l e t l er

mecl i s i ,

T e m s i l c i l e r M e c l i s i , be l l i s a y ı d a y u r t t a ş a b i r mi l l e tvek i l i o lmak ü z e r e b ü t ü n

y u r t ç a p ı n d a y a p ı l a n s e ç i m l e r l e b e l i r l e n i r .

Mi l le t ler M e c l i s i , h e r f e d e r e d e v l e t t e n e ş i t s a y ı d a s e ç i l m i ş ü y e n i n

k a t ı l ı m ı y l a o l u ş u r .

Y a s a l a r h e r i k i mecl i s te ç o ğ u n l u k k a r a r ı y l a k a b u l e d i l i r .

M e c l i s l e r d e n b i r i n i n r e d d e t t i ğ i y a s a y ü r ü r l ü ğ e g i r m e z .

Ç a l ı ş m a y a s a s ı , c e z a y a s a s ı medeni y a s a , y a r g ı u s u l ü y a s a l a r ı b ü t ü n

ü l k e d e y ü r ü r l ü k t e d i r , f e d e r a l o r g a n l a r c a k a b u l e d i l i r .

- H e r f e d e r e d e v l e t t e a z ı n l ı k l a r ı n ç o ğ u n l u k t a o l d u ğ u i l ç e v e i l l e r d e h a l k

i s t e r s e b ö l g e s e l ö z e r k l i k u y g u l a n ı r .

- F e d e r a l A n a y a s a , i k i mi l l e t in o r t a k a n a y a s a s ı d ı r . H e r iki mi l le t in a y r ı

a y r ı ç o ğ u n l u ğ u t a r a f ı n d a n r e f e r a n d u m l a k a b u l e d i l e r e k y ü r ü r l ü ğ e g i r e r . F e d e r e

d e v l e t l e r i n a y r ı c a k e n d i a n a y a s a l a r ı v a r d ı r . F e d e r a l A n a y a s a , f edere c u m h u r i y e t l e r

t a r a f ı n d a n b e n i m s e n d i ğ i ö l ç ü d e g i d e r e k a r t a n u n s u r l a r ı k a p s a r .

- F e d e r a l C u m h u r i y e t i n b a y r a ğ ı v e m a r ş ı , T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n o r t a k

b a y r a k l a r ı v e m a r ş l a r ı d ı r . A y r ı c a h e r f e d e r e d e v l e t i n k e n d i b a y r a ğ ı v e m a r ş ı

v a r d ı r . F e d e r a s y o n u n ismi t e k b i r millete d a y a n d ı r ı l a m a z .

- Y u r t s a v u n m a s ı , s a v a ş v e b a r ı ş s o r u n l a r ı , u l u s l a r a r a s ı i l i ş k i l e r d e temsil

a n l a ş m a l a r ı y a p m a k , f e d e r a l o r g a n l a r ı n y e t k i s i n d e d i r .

— 72 —

- H e r f e d e r e d e v l e t , y a b a n c ı d e v l e t l e r l e t i c a r i v e k ü l t ü r e l a l a n l a r d a

d o ğ r u d a n i l i ş k i l e r k u r a b i l i r . K o n s o l o s l u k l a r a ç a b i l i r .

- H e r y ö n e t i m kademes inde i k t i d a r b ü t ü n ü y l e h a l k m e c l i s l e r i n d e v e b u

m e c l i s l e r e k a r ş ı s o r u m l u o l a n y e r e l y ö n e t i m l e r d e d i r . B u y ö n e t i m s i s temi d ı ş ı n d a

m e r k e z i i d a r e , a t a d ı ğ ı v a l i l i k l e r , k a y m a k a m l ı k l a r , e m n i y e t v e j a n d a r m a ö r g ü t ü

kaldırılır. Bu demokratik yönetim sistemi, a y n ı zamanda milli e ş i t l i k v e ö z g ü r l ü ğ ü

d e g ü v e n c e a l t ı n a a l ı r .

Y e r e l g ü v e n l i k ö r g ü t l e r i , y e r e l mec l i s l ere s o r u m l u olan y e r e l y ö n e t i m l e r i n

e m r i n d e d i r . K ö y g ü v e n l i k ö r g ü t l e r i , k ö y g e n ç l e r i n d e n o l u ş u r ve k ö y k u r u l l a r ı n ı n

e m r i n d e d i r .

- U l u s a l ve top lumsal g e l i ş m e y a n ı n d a k a r d e ş l i ğ i n de ö n ü n d e e n g e l

o l u ş t u r a n t o p r a k a ğ a l ı ğ ı , a ş i r e t r e i s l i ğ i v e h e r t ü r l ü O r t a ç a ğ i l i ş k i s i , k ö y l ü l e r i n

s e f e r b e r e d i l m e s i n e d a y a n a n v e k ö y l ü k o m i t e l e r i n i n ö n d e r l i k e t t i ğ i b i r t o p r a k

r e f o r m u y l a k a l d ı r ı l ı r .

F e d e r a l C u m h u r i y e t , p i y a s a e k o n o m i s i n i n d e r i n l e ş t i r d i ğ i b ö l g e l e r a r a s ı

e ş i t s i z l i k l e r i o r t a d a n k a l d ı r m a k i ç i n , ekonomik b a k ı m d a n g e r i b ö l g e l e r i n y a t ı r ı m

p a y l a r ı n ı a r t ı r ı r . B ö y l e c e b i r l i ğ i n ekonomik temelini g e l i ş t i r i r ve p e k i ş t i r i r .

E k o n o m i d e tek b i r f edera l i s ta t i s t ik s istemi u y g u l a n ı r .

H e r mi l l e t in , milli ve d i n i a z ı n l ı k l a r ı n d i l l e r i n i v e k ü l t ü r l e r i n i

g e l i ş t i r m e , s i y a s a l ç a l ı ş m a v e ö r g ü t l e n m e h a k l a r ı v e ö z g ü r l ü k l e r i g ü v e n c e

a l t ı n d a d ı r .

- Resmi" d i l , T ü r k ç e ve K ü r t ç e d i r . H e r f e d e r e c u m h u r i y e t t e k e n d i d i l i

e s a s t ı r . F e d e r a l o r g a n l a r ı n k a r a r l a r ı ik i d i l d e y a z ı l ı r . İ l k o k u l d a n ü n i v e r s i t e y e

k a d a r v e b ü t ü n k ü l t ü r k u r u m l a r ı n d a , h e r i k i d i l d e n e ğ i t i m , a r a ş t ı r m a , b a s ı n ,

y a y ı n , r a d y o - t e l e v i z y o n v b . i l e t i ş i m o l a n a k l a r ı g e r ç e k l e ş t i r i l i r .

- K ü r t mi l le t in in demokrat ik k ü l t ü r ü , b u g ü n e k a d a r u y g u l a n a n b a s k ı l a r a

s o n v e r i l m e s i s a y e s i n d e ö z g ü r c e serpi lme o l a n a k l a r ı n a k a v u ş u r . İ k t i d a r o r g a n l a r ı ,

d i ğ e r ü l k e l e r d e b u l u n a n T ü r k l e r ve K ü r t l e r l e d e m o k r a t i k k ü l t ü r a l ı ş v e r i ş i n i n

ö z g ü r c e g e l i ş m e s i v e b ü t ü n d ü n y a h a l k l a r ı y l a o r t a k e n t e r n a s y o n a l b i r k ü l t ü r ü n

r e n k l i v e ç o ğ u l c u b i r or tamda boy a t m a s ı i ç i n ç a l ı ş ı r .

B ü t ü n i k t i d a r o r g a n l a r ı , toplum h a y a t ı n d a ve mi l l e t l er a r a s ı n d a

s o r u n l a r ı z o r k u l l a n a r a k ç ö z e n v e ş i d d e t i k u t s a y a n e s k i k ü l t ü r ü n b ü t ü n

t e m e l l e r i y l e t a s f i y e s i v e ha lk i ç i n d e b a r ı ş ç ı , i n s a n a s a y g ı l ı v e ş i d d e t i h o r g ö r e n ,

e n t e r n a s y o n a l i s t b i r e m e k ç i k ü l t ü r ü n ü n y a y ı l m a s ı i ç i n ç a l ı ş ı r .

Y a ş a d ı ğ ı m ı z t o p r a ğ ı n t a r i h i n i M a l a z g i r t s a v a ş ı y l a b a ş l a t a n b a ğ n a z

m i l l i y e t ç i k ü l t ü r e ve h e r t ü r d e n m i l l i y e t ç i l i ğ e k a r ş ı , ü l k e m i z i n t a r i h s e l

d e r i n l i k l e r i n d e n b u yana ç e ş i t l i k a v i m l e r i n k a t k ı l a r ı y l a z e n g i n l e ş m i ş k ü l t ü r

k a y n a k l a r ı m ı z ı a r a y a n , k o r u y a n bu k a y n a k l a r d a n b e s l e n e n d e m o k r a t i k i n s a n s e v e r ,

e v r e n s e l ve e n t e r n a s y o n a l i s t b i r k ü l t ü r g e l i ş t i r i l i r . Ü l k e m i z i n e v r e n s e l k ü l t ü r

z e n g i n l i ğ i n i y a n s ı t a n y e r i s imler in in d e ğ i ş t i r i l m e s i n e son v e r i l i r , h e r y e r b i l i n e n

v e y e r l e ş m i ş i smiy le a n ı l ı r " .

3- S o s y a l i s t P a r t i Y a y ı n l a r ı S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 : " K a p u z D e ğ i l C e s a r e t

E k i n " , s a y f a : 7-8

b b ) P a r t i G e n e l B a ş k a n ı n ı n K a p a l ı Salon v e A ç ı k H a v a T o p l a n t ı l a r ı n d a

T e l e v i z y o n d a Y a p t ı ğ ı K o n u ş m a l a r :

1- 24-25 A ğ u s t o s 1991 P a r t i Mecl is i t o p l a n t ı s ı n ı a ç ı ş k o n u ş m a s ı

( T e o r i - E y l ü l 1991 s a y ı s ı , s a y f a : 8).

" S o s y a l i s t P a r t i , K ü r t v e T ü r k h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i tek k ö p r ü ,

K ü r t mese les i , b u n o k t a d a g ü m b ü r g ü m b ü r o l m a m ı z g e r e k i r B u d ü z e n K ü r t

m e s e l e s i n d e iflas e t m i ş t i r ve b u r a d a n ç a t ı r ç a t ı r ç ö k ü y o r

B i r i c i k ç ö z ü m n e d i r ? B u mesele K ü r t h a l k ı n ı n i r a d e s i n e s a y g ı

g ö s t e r i l e r e k ç ö z ü l ü r esas ç ö z ü c ü K ü r t h a l k ı d ı r .

K ü r t l e r e ne i s t i y o r s u n u z d i y e s o r a c a ğ ı z y o k a y r ı l m a k

i s t e r l e r s e i r a d e l e r i n e s a y g ı d u y a c a ğ ı z .

B i z r e f e r a n d u m y a p a c a ğ ı z . K ü r t h a l k ı n a s o r a c a ğ ı z . . . . H a k k a r i ' d e n

b a ş l a y ı p A n t e p ' e k a d a r h e r k e s e s o r a c a ğ ı z . B u t o p r a k l a r d a a y r ı b i r d e v l e t k u r m a k

i s t i y o r m u s u n u z ? E v e t mi h a y ı r m ı ?

S o s y a l i s t P a r t i b i r l e ş m e d e n y a n a

A y r ı l ı ğ a z o r l a y a n n e d i r ? Z u l ü m d ü r . T ü r k d e v l e t i n i n K ü r t h a l k ı ü z e r i n d e k i

z u l m ü d ü r . B u z u l m ü y ı k a c a ğ ı m ı z a g ö r e zaten z u l m ü y ı k m a k da K ü r t h a l k ı n ı n

i r a d e s i n i k a b u l e t m e k t i r , b i r l i ğ i s a v u n a c a ğ ı z .

S o s y a l i s t P a r t i , i k i h a l k ı n b i r f e d e r a s y o n d a b i r l i ğ i n i ,

o r t a k i k t i d a r ı n ı s a v u n a c a k

S o s y a l i s t P a r t i T ü r k v e K ü r t h a l k ı a r a s ı n d a k i son k ö p r ü d ü r

K ü r t l e k a d e r b i r l i ğ i y a p m ı ş ; T ü r k d e v l e t i n e t a v ı r k o y m u ş

ve b u t a v r ı n ı s ü r d ü r e c e k o l a n S o s y a l i s t P a r t i ' d e n b a ş k a i k i n c i b i r p a r t i y o k t u r . "

2- 13.10.1991 A n k a r a - C e b e c i p a z a r y e r i n d e k i a ç ı k h a v a t o p l a n t ı s ı n d a k i

k o n u ş m a ;

— 73 —

Ş e k l i n d e k i g ö r ü ş l e r e y e r v e r i l m i ş t i r .

O res im ide loj ide K ü r t l e r e y e r y o k t u . K ü r t y o k t u . A r t ı k y a l n ı z T ü r k

v a r d ı .

1900' lerin b a ş ı n d a b i r k u r t u l u ş s a v a ş ı v e r i l d i e m p e r y a l i s t l e r i n b u

ü l k e y e g i r d i ğ i ş a r t l a r d a ; T ü r k ü n K ü r d ü n b i r b i r i n e m u h t a ç o l d u ğ u , b i r b i r i n e

s a r ı l m a k z o r u n d a o l d u ğ u , b i r l e ş m e k v e omuz omuza vermek z o r u n d a o l d u ğ u

k o ş u l l a r d a , A m a s y a P r o t o k o l u ' n a y a z ı l d ı : " V a t a n T ü r k l e r i n v e K ü r t l e r i n y a ş a d ı ğ ı

t o p r a k l a r d ı r " d i y e . E r z u r u m v e S i v a s K o n g r e l e r i b e y a n n a m e l e r i n d e , t ü z ü k l e r i n d e

K ü r t l e r i n i ç t i m a i , ı r k ı " , c o ğ r a f i h a k l a r ı k a b u l e d i l d i ,

s a v a ş b i t t i , s i l a h l a r d u v a r l a r a a s ı l d ı , o n d a n s o n r a b i r resmi" ideoloj i g e l d i

m ü c a d e l e i ç i n , b u U r f a ' n ı n , D i y a r b a k ı r ' ı n M a l a t y a ' n ı n a d a m ı n a s a n k i i h t i y a ç

k a l m a m ı ş t ı

K ü r t D i n a m i ğ i ,

A r k a d a ş l a r , i k i n c i d i n a m i k , K ü r t d i n a m i ğ i d i r . K ü r t l e r i n e ş i t l i k ,

ö z g ü r l ü k , milli h a k i s t e ğ i d i r . T ü r k e ne t a n ı n ı y o r , ona d a t a n ı n m a s ı

t a l e b i d i r .

— 74 —

" d o ğ u d a ö z e l s a v a ş a son v e r e c e ğ i z ö z e l s a v a ş a T ü r k

K ü r t k a r d e ş l i ğ i p r o g r a m ile i k i milleti e ş i t d ü z e y e g e t i r e r e k v e s o n u n d a

b i ç i m o l a r a k b i r f e d e r a s y o n l a ç ö z e r e k son v e r e c e ğ i z F ı r a t ' ı n s ı n ı r

o l m a s ı n d a n r a h a t s ı z o l d u k l a r ı n ı s ö y l ü y o r l a r . F ı r a t ı k im s ı n ı r ha l ine g e t i r d i , b u n l a r

ekonomi d e s ı n ı r ha l ine g e t i r d i , o r a d a b i r B a n g l a d e ş v a r o r a y ı b i r

ideo lo j ik s ı n ı r h a l i n e g e t i r d i l e r b a k g i d e b i l i y o r l a r mı o r a y a g i d e m e y e n

b u r a d a da kalamaz o r a y a g idemeyen b u r a d a d u r a m a y a c a k t ı r

T ü r k v e K ü r t mi l l e t l er in in b i r f e d e r a s y o n d a e ş i t ö z g ü r g ö n ü l l ü b i r l i ğ i

K ü r t mil let i k e n d i i s t i y o r s a kend i k a d e r i n e s a h i p o l a r a k b u n a k a r a r v e r i y o r s a

b u n u k a b u l e d i y o r s a e ş i t ö z g ü r g ö n ü l l ü b i r l i k S o s y a l i s t P a r t i ç ö z ü m ü b u d u r , b u n a

m e c b u r iki ha lk ik i millet

3- 16.10.1991 Ş ı r n a k il m e r k e z i n d e k i a ç ı k h a v a t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a ;

" S o s y a l i s t P a r t i d i y o r k i , a r k a d a ş K ü r t s o r u n u a s k e r l e r l e mermiy le

ç ö z ü l e m e z , K ü r t meseles i h ü r r i y e t l e e ş i t l i k l e ç ö z ü l ü r . K ü r t ve T ü r k mi l l e t l er i

e ş i t h a k k a s a h i p o l m a l ı d ı r . K ü r t ve T ü r k mil let i b i r h a l k c u m h u r i y e t i k u r a c a k l a r

B i r i y a ş a y a c a k d i ğ e r i ez i lecek b i r ş e y y o k b ö y l e

E z i l e n K ü r t h a l k ı n ı n y a n ı n d a o lan S o s y a l i s t P a r t i ' d i r K ü r t h a l k ı

y ı l l a r d ı r v e r d i ğ i m ü c a d e l e y i a y a ğ a k a l k a r a k g ö s t e r m e y e b a ş l a d ı K ü r t h a l k ı

y e n i b i r d e v r i m y a p a c a k e z i l e n K ü r t h a l k ı s o s y a l i s t p a r t i y e

g e l i y o r

B u j i s e r i h d a n , b u j i h a l k ı m ı z "

4- 17.10.1991 V a n il m e r k e z i n d e k i a ç ı k h a v a t o p l a n t ı s ı n d a k i k o n u ş m a ;

" T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i F ı r a t ' t a b o ğ u l d u K ü r t h a l k ı n ı b u d e v l e t o k a d a r

e z m i ş a d ı n ı b i le s i l m i ş a d ı n ı bi le y a s a k l a m ı ş ama y a s a k l a m a k l a o l m u y o r K ü r t

g e r ç e ğ i g e l i p k e n d i n i k a b u l e t t i r d i T ü r k ve K ü r t k a r d e ş o l a r a k k a l a b i l s i n l e r

k ö l e o l d u m u k a r d e ş l i k olmaz b ir i e fendi b i r i o n u n y a n a ş m a s ı o l d u m u k a r d e ş l i k

olmaz, i k i s i e ş i t o lacak i k i s i a y n ı h a k k a s a h i p o lacak T ü r k l e K ü r t

b i r l e ş m e z s e k u r t u l a m a z o a r i t m e d i ğ i b i r y e r e y a z a c a k s ı n T ü r k i y e h a l k ı e z i l e n

K ü r t e ş i t t i r d e m o k r a s i , ö z g ü r l ü k ve k u r t u l u ş

Bi j i K ü r d i s t a n "

5- 13.10.1991 g ü n ü t e l e v i z y o n d a y a p ı l a n k o n u ş m a ;

" B o t a n ' ı n K ü r t k ö y l ü s ü a y a ğ a k a l k m ı ş ve k e n d i s i n i n e f e n d i s i

o lmaya b a ş l a m ı ş t ı r ey d ü z e n , s e n K ü r d ü n a d ı n ı mı y a s a k l a d ı n ? K ü r t

h a l k ı a y a ğ a k a l k ı y o r , g ü n d e m i n o r t a s ı n a o t u r u y o r , k i m l i ğ i n i e y l e m i y l e k a b u l

e t t i r i y o r , N e w r o z u n u k u t l u y o r ez i l en K ü r t A n a y a s a y a p ı y o r , k a n u n

y a p ı y o r . "

6- 11.10.1991 g ü n ü t e l e v i z y o n d a a ç ı k o t u r u m d a k i k o n u ş m a l a r :

" Ş i m d i b u i ç g ü v e n l i ğ i n a d ı n ı k o y a l ı m , K ü r t m e s e l e s i d i r b u , i ç g ü v e n l i k

— 75 — s o r u n u d i y e k o y d u n u z mu J a n d a r m a y l a ç ö z e r s i n i z . K ü r t mese les i d i y e

k o y d u n u z mu d e m o k r a s i v e ö z g ü r l ü k l e ç ö z e r s i n i z . Ş i m d i F ı r a t ' ı b u rej im s ı n ı r

ha l ine g e t i r m i ş t i r . İ k t i s a d i s ı n ı r d ı r

i k i n c i s i , s i y a s i s ı n ı r y a p m ı ş l a r d ı r . F ı r a t ' ı ü ç ü n c ü s ü ideo lo j ik s ı n ı r ,

T ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i F ı r a t ' t a b o ğ u l d u , g e ç e m e z ö t e t a r a f a , ç ü n k ü b u

t o p r a k l a r d a m i l l i y e t ç i l i k o lmaz, ( s a y f a : 62 ) .

B u b i r T ü r k s o r u n u d u r a y n ı zamanda b i r K ü r t s o r u n u k a r d e ş ç i

ç ö z ü m S o s y a l i s t P a r t i ' d e d i r . B u b e ş p a r t i de m i l l i y e t ç i o l d u k l a r ı i ç i n . . . . b ö l ü c ü

d u r u m a g e l m i ş l e r d i r . K a r d e ş ç e ç ö z ü m b i r f e d e r a s y o n ö n e r i y o r u z b i z . K ü r t mil let ine

k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı t a n ı n m a l ı d ı r . İ ş t e b i r l i ğ i n k o ş u l l a r ı o zaman o l u r

( S a y f a : 64) zor la b i r l i k o lmaz . G ö n ü l l e k a r d e ş l i k l e , b u K ü r t h a l k ı n ı n

i r a d e s i n i s a y a r a k , k a b u l e d e r e k b i r l i k o l u r . S i z i n ç ö z ü m l e r i n i z i f las e t m i ş t i r .

G ö r e c e ğ i z , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n ç ö z ü m ü g e l e c e k t i r ( S a y f a : 6 5 ) . "

G ö r ü ş l e r i n i i ç e r m e k t e d i r .

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n c a s ö z k o n u s u y a y ı n v e k o n u ş m a l a r

d e ğ e r l e n d i r i l e r e k ö z e t l e ş u n l a r b e l i r t i l m i ş t i r :

D a v a l ı P a r t i , a y r ı " d i l i " v e " K ü l t ü r ü " o l d u ğ u v e ö z e l l i k l e d e " k e n d i

k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z v e ş a r t s ı z s a h i p " b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r e r e k

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n "ezi len" b i r K ü r t M i l l e t i n i n

v a r l ı ğ ı n ı a ç ı k v e s e ç i k b e n i m s e m i ş v e k a b u l e t t i rmeye ç a l ı ş m ı ş t ı r .

D a v a l ı P a r t i ' y e g ö r e s o r u n u n ç ö z ü m ü K ü r t mi l l e t in in k a d e r i n i k e n d i s i n i n

t a y i n h a k k ı n d a y a t m a k t a d ı r . B u i r a d e n i n ö z g ü r c e s a p t a n m a s ı i ç i n " K ü r t i l l e r i n d e

r e f e r a n d u m y a p ı l m a l ı d ı r . " K ü r t h a l k ı i s t e r s e a y r ı b i r d e v l e t k u r a b i l i r . A n c a k d a h a

i y i ç ö z ü m " i k i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o l a r a k k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k f e d e r a l b i r

C u m h u r i y e t " t i r . V a r s a y ı m l a r g e r ç e k g i b i v u r g u l a n a r a k a y r ı n t ı l ı b i r b i ç i m d e b u

f e d e r a l c u m h u r i y e t i n i lke v e e s a s l a r ı a ç ı k l a n m ı ş t ı r .

B i r s i y a s i p a r t i n i n , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü z e r i n d e T ü r k ç e ' d e n b a ş k a

d i l k o n u ş a n a z ı n l ı k b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r e r e k ve o a z ı n l ı ğ ı a m a ç e d i n e r e k o n u n

i ç i n k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı d a h i l o lmak ü z e r e ç e ş i t l i h a k l a r t a n ı n m a s ı n ı n

i s tenmes i millet b ü t ü n l ü ğ ü i l k e s i n d e n u z a k l a ş m a s ı v e b ö l ü n m e l e r e y o l a ç m a s ı

a n l a m ı n ı t a ş ı d ı ğ ı n d a n b u ey l em, A n a y a s a ' n ı n B a ş l a n g ı ç K ı s m ı ' n a , 3 . m a d d e s i n i n

b i r i n c i f ı k r a s ı , 4. m a d d e s i , 14. m a d d e s i , 66. m a d d e s i n i n b i r i n c i f ı k r a s ı v e 68.

m a d d e s i n i n ü ç ü n c ü ve d ö r d ü n c ü f ı k r a l a r ı ile S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78.

m a d d e s i n i n (a) b e n d i v e 81. m a d d e s i n i n (a) ve (b) b e n t l e r i n e a y k ı r ı d ı r .

b) S a v u n m a n ı n K a n ı t l a r ı :

Ön s a v u n m a d a s u ç l a m a y a k a r ş ı , a ş a ğ ı d a k i g ö r ü ş l e r i l er i s ü r ü l m ü ş t ü r .

İ d d i a n a m e d e , A n a y a s a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı d a r v e k a t ı b i r T ü r k

m i l l i y e t ç i l i ğ i i le y o r u m l a n m ı ş t ı r . K ü r d ü n k i m l i ğ i d a h i " y a s a k l a r " k a p s a m ı n d a

d ü ş ü n ü l m ü ş t ü r . O y s a K ü r t g e r ç e ğ i i n k â r edilemez b i r o l a y d ı r ve K ü r t mi l l e t in in

v a r l ı ğ ı n ı n k a b u l ü kapatma n e d e n i s a y ı l a m a z . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n s ö y l e d i ğ i " a z ı n l ı k "

v e " a z ı n l ı k h a k l a r ı " d e ğ i l , " e ş i t h a k l a r a sah ip b i r K ü r t milli v a r l ı ğ ı n ı n " i l er i

— 76 —

s ü r m e k t i r . " D e m o k r a t i k F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i " v e p r o g r a m d a y e r a lan K ü r t

mi l le t ine " k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n ı n t a n ı n m a s ı " b i r kapatma n e d e n i o l a r a k

d ü ş ü n ü l e m e z . Ç ü n k ü , b iz im s a v u n d u ğ u m u z b i r l i k ; e ş i t l i k , ö z g ü r l ü k v e g ö n ü l l ü l ü k

e s a s ı n a d a y a n a c a k t ı r . Zor la " b i r l i k ve b ü t ü n l ü k " s a ğ l a n a m a z . P a r t i k a p a t ı l m a s ı

d a v a l a r ı n d a k a p a t m a n ı n k o ş u l l a r ı n ı n o l u ş m a s ı maddi" ve manevi u n s u r o lan ü l k e n i n

v e mi l le t in b ö l ü n m e s i Sosya l i s t Part ice i s t e n m e m e k t e d i r . A m a ç a y r ı l ı k d e ğ i l ,

b i r l i k t i r .

K a p a t m a istemi, S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) ,

(c) b e n d l e r i g e r e ğ i n c e ta lep e d i l m i ş t i r . Y a y ı n l a r , p a r t i n i n t ü z ü ğ ü , p r o g r a m ı d e ğ i l

v e p a r t i f a a l i y e t l e r i n i d ü z e n l e y e n mevzuat da d e ğ i l d i r l e r . O ha lde b u y a y ı n l a r ı n

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. m a d d e s i n i n (a) f ı k r a s ı k a p s a m ı n d a d e ğ e r l e n d i r i l m e s i

o l a n a k s ı z d ı r .

" S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı 1- Kawa A t e ş i Y a k t ı " , " S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı 2 -

K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n " b r o ş ü r l e r i Sosya l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u

P e r i n ç e k ' i n P a r t i G e n e l B a ş k a n ı o lmadan ö n c e y a p t ı ğ ı k o n u ş m a l a r d ı r . B u n l a r d e v l e t

G ü v e n l i k M a h k e m e s i ' n d e a ç ı l a n d a v a l a r d a b e r a a t e t m i ş l e r d i r . B u y a y ı n l a r M e r k e z

Karar O r g a n ı k a r a r l a r ı n a d a y a n ı l a r a k da y a y ı m l a n m a m ı ş l a r d ı r . B u n e d e n l e r l e d e l i l

o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m e z l e r . " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " b r o ş ü r ü i se S o s y a l i s t P a r t i

G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u P e r i n ç e k ' i n i m z a s ı y l a y a y ı m l a n m ı ş t ı r . B u b a k ı m d a n

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. maddes in in (b) b e n d i y ö n ü n d e n i n c e l e n e b i l i r . De l i l

o l a r a k d o s y a y a s u n u l m u ş b i l d i r i ve a f i ş l e r i n h e p s i n i n b u t ü r b i r ince lemeye

g e r e k s i n i m i v a r d ı r . Ö r n e ğ i n d o s y a d a b i r k ı s ı m il ö r g ü t l e r i n i n b i l d i r i l e r i v e a f i ş l e r i

d a h i b u l u n m a k t a d ı r . H i ç ş ü p h e s i z b u n l a r S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101.

m a d d e s i n d e s a y ı l a n p a r t i y i b a ğ l a y ı c ı o r g a n l a r o l m a d ı k l a r ı n d a n d o ğ r u d a n kapatma

d a v a s ı n d a d e l i l o l a r a k k a b u l edi lemezler

c) Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n esas h a k k ı n d a k i g ö r ü ş y a z ı s ı n d a

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. m a d d e s i n i n ( a ) , ( b ) , (c) b e n d l e r i

a ç ı k l a n t ı k t a n s o n r a ö z e t o l a r a k ş u h u s u s l a r a y e r v e r i l m i ş t i r :

" P a r t i G e n e l M e r k e z i n c e b a s t ı r ı l ı p d a ğ ı t ı l a n y a y ı n l a r " b ö l ü m ü n d e a l ı n t ı l a r

y a p ı l a n " S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 " , " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " ve " S e r h i l d a n

Ç a ğ r ı l a r ı - 1 " a d l ı y a y ı n l a r ı n t a m a m ı d a v a l ı Part i G e n e l M e r k e z i t a r a f ı n d a n

ç ı k a r ı l m ı ş t ı r . A y r ı c a " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m - 4 " b a ş l ı k l ı y a y ı n d a P a r t i G e n e l

B a ş k a n ı n ı n i m z a s ı d a b u l u n m a k t a d ı r .

24-25 A ğ u s t o s 1991 g ü n l ü k a p a l ı s a l o n , 13.10.1991 ve 17.10.1991 g ü n l ü

a ç ı k h a v a t o p l a n t ı l a r ı ile 11.10.1991 g ü n l ü t e l e v i z y o n d a k i a ç ı k o t u r u m k o n u ş m a l a r ı

d a v a l ı P a r t i n i n G e n e l B a ş k a n ı t a r a f ı n d a n y a p ı l a n b e y a n l a r d ı r .

T R T ' d e n 13.10.1991 g ü n ü y a p ı l a c a k s e ç i m k o n u ş m a s ı n ı n , M e r k e z K a r a r

K u r u l u ' n u n 8 .10.1991 g ü n v e 53 s a y ı l ı k a r a r ı g e r e ğ i G e n e l B a ş k a n D o ğ u P e r i n ç e k

t a r a f ı n d a n y a p ı l a c a ğ ı d a v a l ı P a r t i G e n e l M e r k e z i n i n 11.10.1991 g ü n v e 1991/112

s a y ı l ı y a z ı l a r ı i le Y ü k s e k S e ç i m K u r u l u ' n a b i l d i r i l m i ş t i r .

" D e m o k r a t i k , F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i " ve " T ü r k v e K ü r t H a l k l a r ı n ı n

E ş i t , Ö z g ü r G ö n ü l l ü B i r l i ğ i " a d l a r ı n ı t a ş ı y a n d u v a r i l â n l a r ı d a v a l ı P a r t i G e n e l

Siyası"

— 77 —

Merkezi'nce b a s t ı r ı l ı p ö r g ü t e d a ğ ı t ı l m ı ş v e s e ç i m k u r u l l a r ı n c a b e l i r l e n e n y e r l e r e

a s ı l m ı ş t ı r .

B u n e d e n l e r l e d a v a l ı p a r t i n i n " y a y ı n l a r ı n p a r t i y i b a ğ l a m a y a c a ğ ı ve del i l

o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m e y e c e ğ i " b i ç i m i n d e k i s a v u n m a l a r ı g e ç e r l i o lamaz.

i d d i a n a m e ' d e 4 ila 10 u n c u s a y f a l a r a r a s ı n d a g e n i ş o larak ö z e t l e n e n ,

p a r t i y i b a ğ l a y ı c ı n i t e l i k t e k i y a y ı n l a r d a n , d u v a r i l a n l a r ı n d a n ve p a r t i g e n e l

b a ş k a n ı n ı n k o n u ş m a l a r ı n d a n , s a v u n u l d u ğ u n u n a k s i n e b u n l a r ı n b ü t ü n l ü ğ ü n ü

b o z m a y a c a k ş e k i l d e a l ı n a n b ö l ü m l e r i n d e , a y r ı "di l i" " k ü l t ü r ü " o lan v e ö z e l l i k l e

d e " K e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z sah ip" T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

ü l k e s i t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n "ez i len" b i r " K ü r t U l u s u n u n " v a r l ı ğ ı a ç ı k v e

s e ç i k b i r ş e k i l d e k a b u l e d i l m i ş , " T ü r k v e K ü r t h a l k l a r ı a r a s ı n d a tek k ö p r ü n ü n

S o s y a l i s t P a r t i " o l d u ğ u b e l i r t i l i p s o r u n u n ç ö z ü m ü n ü n n a s ı l o l a c a ğ ı a n l a t ı l m ı ş t ı r .

" S o r u n d a esas ç ö z ü c ü K ü r t h a l k ı d ı r " , " K ü r t mil let i , kend i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r " ; "bu ö z g ü r i r a d e n i n " s a p t a n m a s ı i ç i n d e " K ü r t

i l l e r i n d e referandum y a p ı l m a l ı d ı r " ; " K ü r t h a l k ı i s terse e ş i t b i r dev le t k u r a b i l i r ,

a n c a k e n iy i ç ö z ü m ik i f e d e r e d e v l e t i n e ş i t o larak k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k f edera l

b i r c u m h u r i y e t o l d u ğ u " v u r g u l a n a r a k , b u c u m h u r i y e t i n e s a s l a r ı a ç ı k l a n m ı ş t ı r .

B u n a g ö r e " f e d e r a l a n a y a s a , ik i mi l le t in o r t a k a n a y a s a s ı d ı r " ; "federe d e v l e t i n

a y r ı c a k e n d i a n a y a s a l a r ı , k e n d i b a y r a ğ ı v e m a r ş ı v a r d ı r " ,

" F e d e r a l C u m h u r i y e t i n b a y r a ğ ı ve m a r ş ı T ü r k l e r i n ve K ü r t l e r i n o r t a k

b a y r a k l a r ı v e m a r ş l a r ı d ı r " ,

"Resim d i l , T ü r k ç e v e K ü r t ç e d i r , h e r federe c u m h u r i y e t t e k e n d i d i l i

e s a s t ı r " g ö r ü ş ü b i r g e r ç e k v e k u r a l g i b i o r t a y a a t ı l m a k t a d ı r .

B ö y l e c e S o s y a l i s t P a r t i ' n i n g e r ç e k l e ş t i r e c e ğ i ç ö z ü m d e K ü r t h a l k ı n ı n k e n d i

k a d e r i n i t a y i n y o l u n d a b e l i r l e y e c e ğ i ö z g ü r i rades iy l e A n a y a s a ' d a k i millet b ü t ü n l ü ğ ü

i l k e s i n d e n u z a k l a ş ı p , h a l k ı n ı n d i l i ve k ü l t ü r ü a y r ı ik i federe d e v l e t i n e ş i t o larak

k a t ı l d ı ğ ı f edera l b i r c u m h u r i y e t a m a ç l a n m a k t a d ı r .

d) D a v a l ı P a r t i n i n son s a v u n m a s ı n d a , b u k o n u l a r l a i lg i l i o l a r a k b a ş l ı c a

ş u g ö r ü ş l e r e y e r v e r i l m i ş t i r :

İ d d i a y a d a y a n a k y a p ı l a n l a r d a n " S e r h i l d e n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 " v e " S e r h i l d a n

Ç a ğ r ı l a r ı - 2 " a d l ı y a y ı n l a r d ı r . B u n l a r D G M ' d e y a r g ı l a n m ı ş v e a k l a n m ı ş t ı r . B u

y a y ı n l a r M e r k e z K a r a r O r g a n ı k a r a r l a r ı n a d a y a n ı l a r a k y a y ı n l a n m a m ı ş l a r d ı r .

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. maddes i k a p s a m ı n d a d ü ş ü n ü l e m e z . " K ü r t S o r u n u n a

Ç ö z ü m - 4 : D e m o k r a t i k F e d e r a l E m e k ç i C u m h u r i y e t i " a d l ı b r o ş ü r d a h a ö n c e 2000'e

D o ğ r u D e r g i s i ' n i n 4 M a r t 1990 t a r i h l i Y ı l : 4, S a y ı : 10'da y a y ı m l a n m ı ş v e İ s t a n b u l

D e v l e t G ü v e n l i k M a h k e m e s i ' n d e y a r g ı l a m a k o n u s u y a p ı l m ı ş ; fakat T e r ö r l e M ü c a d e l e

K a n u n u ' n u n 2 3 / c m a d d e s i n e d e n i y l e y a r g ı l a m a k a l d ı r ı l m ı ş t ı r .

" K ü r t Ç ö z ü m P r o g r a m ı " n ı n y a r g ı l a n ı p s u ç b u l u n m a m a s ı ü z e r i n e mahkeme

k a r a r l a r ı n a v a t a n d a ş ı n g ü v e n m e s i g e r e k t i ğ i d ü ş ü n ü l e r e k , b u metin P a r t i t a r a f ı n d a n

a y n e n b e n i m s e n m i ş v e P a r t i G e n e l B a ş k a n ı i m z a s ı y l a s e ç i m d ö k ü m a n ı o l a r a k

k u l l a n ı l m ı ş t ı r . B r o ş ü r ü n i ç e r d i ğ i d ü ş ü n c e l e r g e r e k T V k o n u ş m a l a r ı n d a g e r e k a ç ı k

v e k a p a l ı sa lon t o p l a n t ı l a r ı n d a d i le g e t i r i l m i ş t i r .

— 78 —

F e d e r a s y o n b ö l ü n m e demek d e ğ i l d i r . T e r s i n e g ö n ü l l ü l ü k temeline d a y a n a n

" b l r l i k " t i r . K ü r t mi l le t in in " k e n d i k a d e r i n e k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p o l d u ğ u " g ö r ü ş ü

d e m o k r a t i k top lum o l m a n ı n b i r g e r e ğ i d i r . Ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n e a y k ı r ı a m a ç

g ü d ü l m e m e k t e , b i zza t K ü r t l e r i n v a r l ı ğ ı k a b u l e d i l m e k t e d i r . E ş i t l i k , ö z g ü r l ü k ,

k a r d e ş l i k v e g ö n ü l l ü b i r l i k mahkum e d i l m e m e l i d i r . Ö n e m l i o lan " b i r l i ğ i i s t i y o r u m "

d e m e k o lmaz; b u n u n n a s ı l o l a c a ğ ı n ı s ö y l e m e k g e r e k i r . B iz P a r t i o larak b u n u

y a p t ı k .

e) D a v a l ı P a r t i G e n e l B a ş k a n ı D o ğ u P e r i n ç e k y a p t ı ğ ı s ö z l ü a ç ı k l a m a d a

ö z e t l e b u k o n u l a r d a ş u g ö r ü ş l e r e yer v e r m i ş t i r :

" İ d d i a n a m e y a r g ı y ı p a r ç a l a m a k t a d ı r ; ç ü n k ü " K ü r t S o r u n u n a Ç ö z ü m

P r o g r a m ı " d a h a ö n c e b i r ceza d a v a s ı n a k o n u o l m u ş b e r a a t e t m i ş t i r . B u b e r a a t

k a r a r ı p a r t i kapatma n e d e n l e r i n e p a r a l e l o l a r a k T ü r k C e z a Y a s a s ı ' n ı n 142/3.

m a d d e d e n o l m u ş t u r . Y a r g ı n ı n ceza y a r g ı s ı b u b r o ş ü r b ö l ü c ü d e ğ i l d e r k e n ,

A n a y a s a y a r g ı s ı b u b r o ş ü r b ö l ü c ü d ü r d e d i ğ i zaman h u k u k s i s temi p a r ç a l a n m ı ş

o l u r . P a r t i G e n e l B a ş k a n ı o l a r a k y a p t ı ğ ı m k o n u ş m a l a r d a d a h a ö n c e b e r a a t e d e n

d ü ş ü n c e l e r k u l l a n ı l m ı ş t ı r . Y a n i b u n l a r b ö l ü c ü b u l u n m a m ı ş t ı r ; o ha lde b u n l a r ı

s ö y l e y e b i l i r i m d e n m i ş t i r .

B u d a v a A n a y a s a y a r g ı s ı n ı d a p a r ç a l a m a k t a d ı r . Daha ö n c e S o s y a l i s t

P a r t i ' n i n p r o g r a m ı h a k k ı n d a A n a y a s a M a h k e m e s i ' n d e d a v a a ç ı l m ı ş t ı r . Y ü c e M a h k e m e

b u d a v a y ı r e d d e t m i ş t i r . D a h a sonra b i r d a v a d a h a a ç ı l m ı ş t ı r . Y ü c e M a h k e m e o n u

d a r e d d e t m i ş t i r . B u ü ç ü n c ü d a v a o l u y o r v e y e n i k a n ı t l a r a s a h i p o lmadan a ç ı l a n

b i r d a v a d ı r .

T ü r k i y e b i r a r a y ı ş i ç i n d e d i r . B ü y ü k b i r d e ğ i ş i m v a r d ı r . B u d e ğ i ş i m i n

ve a r a y ı ş ı n b e l i r g i n l e ş m e s i g e r e k i r . K a n ı m c a b u a r a y ı ş a ç ı k l ı ğ a k a v u ş a n a k a d a r

d a v a b e k l e t i l m e l i d i r .

P o z i t i f h u k u k k e n d i i ç i n d e p a r ç a l a n m ı ş t ı r . Y e n i b i r A v r u p a i ç i n P a r i s

Ş a r t ı i m z a l a n m ı ş t ı r . B u ş a r t a u y g u n o l a r a k d e ğ i ş i k l i k l e r g e r ç e k l e ş m e k t e d i r . A n c a k

h e n ü z b u d e ğ i ş i k l i k l e r S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a y a n s ı m a m ı ş l a r d ı r . Y a s a k o y u c u n u n

a d e s i b e l l i d i r . B u i rade e n i n d e s o n u n d a k a n u n l a r a a k s e d e c e k t i r . B e l i r m i ş o l a n

b u i r a d e y i mi y o k s a ka lkmak ü z e r e o lan k a n u n k u r a l l a r ı n a mı u y u l m a s ı g e r e k i r ?

B u n l a r a ek o l a r a k Sosya l i s t P a r t i ' n i n ş i d d e t i v e t e r ö r ü d e s t e k l e m e d i ğ i ve b u n u n

h e r k e s c e b i l i n d i ğ i d e s ö y l e n m e l i d i r . 2932 s a y ı l ı K a n u n y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m ı ş ,

ö z ü n d e K ü r t d i l i v e k ü l t ü r ü i ç i n k o n u l a n y a s a k l a m a y o k o l m u ş t u r . S i y a s ı " P a r t i l e r

Y a s a s ı ' d a b u k o n u d a b u nedenle a n l a m s ı z l a ş m ı ş t ı r . T ü r k C e z a Y a s a s ı ' n ı n 141.

ve 142. m a d d e l e r i d e a r t ı k y o k t u r . V a t a n d a ş h e r ş e y i s ö y l e y e b i l e c e k ama s i y a s a l

p a r t i l e r s ö y l e y e m e y e c e k t i r . B u a n l a m s ı z d ı r .

B u d a v a e v r e n s e l h u k u k d e ğ e r l e r i n e t ers d ü ş m e k t e d i r . A v r u p a İ n s a n

" F e d e r a s y o n P r o g r a m ı " k a p a t m a h ü k ü m l e r i

B u n l a r a ek o l a r a k d a v a y a d a y a n a k o lan g ö r ü ş v e b e l g e l e r a s l ı n d a

S o s y a l i s t P a r t i P r o g r a m ı n ı n 31. m a d d e s i n i n a ç ı l ı m ı n d a n i b a r e t t i r . B u m a d d e n i n

i se A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n 8. 12.1988 g ü n v e E . 1988/2, K . 1988/1 s a y ı l ı k a r a r ı

i le A n a y a s a v e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n o l d u ğ u s a p t a n m ı ş t ı r .

i ç i n d e d ü ş ü n ü l e m e z .

— 79 —

H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i 19.3.1954 t a r i h i n d e t i z i m i ç h u k u k u m u z u n b i r p a r ç a s ı o l m u ş t u r .

P a r i s Ş a r t ı ' n d a b i r millet i ç i n d e k i a z ı n l ı k l a r ı n s o y , k ü l t ü r v e d i n y ö n ü n d e n sah ip

o l d u k l a r ı k i m l i k l e r i n i n k o r u n a c a ğ ı ve a z ı n l ı k l a r ı n b u k i m l i k l e r i n i s e r b e s t ç e i fade

e d e b i l e c e ğ i b e l i r t i l m i ş t i r . H e l s i n k i Niha i S e n e d i ' n i n 8. maddes i d e b u y ö n d e b i r

h ü k ü m i ç e r m e k t e d i r .

D e m o k r a s i A n a y a s a ' n ı n h imayes i a l t ı n d a d ı r . K ü r t h a l k ı n ı n d a b i r i r a d e s i

v a r d ı r v e b i z l e r b u n a s a y g ı g ö s t e r m e k z o r u n d a y ı z . B i z p a r t i o larak b i r l i ğ i b u l m a k

i ç i n b i r a r a y ı ş i ç i n d e y i z ; b u b i r l i ğ i g ö n ü l l ü temele o t u r t m a k g a y e s i y l e u l u s l a r ı n

k a d e r l e r i n i t a y i n h a k k ı n a s a h i p o l d u k l a r ı n ı k a b u l e t t i k . F e d e r a s y o n s a d e c e b i r

ö n e r i d i r .

M e c b u r d e ğ i l i m A t a t ü r k m i l l i y e t ç i s i olmaya P a r t i m i z , m i l l i y e t ç i l i ğ i b i r

ideoloji o l a r a k b e n i m s e m i y o r v e T ü r k i y e ' n i n i h t i y a ç l a r ı n a u y g u n g ö r m ü y o r .

Ş u k a b u l e d i l m e l i d i r k i . b iz d e v l e t d a i r e s i d e ğ i l i z ; b i z p a r t i y i z , s i v i l

t o p l u m u n p a r ç a s ı y ı z . O ha lde f a r k l ı d ü ş ü n e b i l i r i z . Part imiz b ö l ü c ü b i r a m a ç

t a ş ı m a m a k t a d ı r . "

4- S a v v e S a v u n m a n ı n D e ğ e r l e n d i r i l m e s i :

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n İ d d i a n a m e s i v e Esas H a k k ı n d a k i G ö r ü ş

Y a z ı s ı i n c e l e n d i ğ i n d e d a v a l ı Par t i ile i l g i l i k a p a t ı l m a i s t emin in " D e v l e t i n Ü l k e s i v e

M i l l e t i y l e b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü bozmak" nedenine d a y a n d ı r ı l d ı ğ ı g ö r ü l m e k t e d i r .

S o s y a l i s t P a r t i d e s a v u n m a l a r ı n d a , s ö z k o n u s u f a a l i y e t l e r i n i n b u k a p s a m a

a l ı n a m a y a c a ğ ı n ı i l er i s ü r m e k t e d i r .

B u n e d e n l e , ö n c e l i k l e d e v l e t i n ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü ve

A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i k a v r a m l a r ı n ı n a n l a m ı ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k m i ş t i r .

" B ü t ü n l ü k i l k e s i " i lk o larak M i s a k - ı M i l l i ' n i n b i r i n c i m a d d e s i n d e " . . . İ s l â m

ç o ğ u n l u ğ u b u l u n a n y e r l e ş i k t o p r a k p a r ç a l a r ı n ı n t a m a m ı h a k i k a t e n v e y a h ü k m e n

h i ç b i r s e b e p l e a y ı r m a k a b u l etmez k ü l d ü r . " b i ç i m i n d e y e r a l m ı ş t ı r .

İ s m e t İ n ö n ü , L o z a n B a r ı ş A n d l a ş m a s ı g ö r ü ş m e l e r i n d e , b ü t ü n l ü k i l k e s i n i

" B ü y ü k Mil le t Mecl i s i H ü k ü m e t i ; T ü r k Y u r d u ' n u n b i r l i ğ i n e ve b ö l ü n m e z l i ğ i n e e n

b ü y ü k ö n e m i v e r m e k t e , h a k l a r ı n ve ö d e v l e r i n , ç ı k a r l a r ı n ve y ü k ü m l ü l ü k l e r i n

y u r t t a ş l a r c a e ş i t o l a r a k p a y l a ş ı l m a s ı g e r e k t i ğ i n e i n a n m a k t a d ı r . " b i ç i m i n d e

a ç ı k l a m ı ş t ı r .

D e v l e t i n , ü l k e s i v e mil let iy le b ö l ü n m e z l i ğ i i l k e s i , d e ğ i ş i k y ö n l e r i y l e

A n a y a s a ' n ı n b i r ç o k m a d d e s i n d e ö z e l l i k l e v u r g u l a n m ı ş , T ü r k M i l l e t i n i n b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı

v e b ü t ü n l ü ğ ü y l e , ü l k e n i n b ö l ü n m e z l i ğ i n i k o r u m a k d e v l e t i n temel a m a ç v e g ö r e v l e r i

a r a s ı n d a g ö s t e r i l m i ş t i r ( M a d d e 5 ) . Ü l k e v e u lus b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u m a k i ç i n temel

h a k v e ö z g ü r l ü k l e r i n k ı s ı t l a n a b i l e c e ğ i d e (Madde 13 ve 14) k a b u l e d i l m i ş , a y n ı

a m a ç l a b a s ı n ve d e r n e k k u r m a ö z g ü r l ü k l e r i n e ö z e l s ı n ı r l a m a l a r g e t i r i l m i ş (Madde

28, 30, 33) , g e n ç l e r i n b u a n l a y ı ş d o ğ r u l t u s u n d a y e t i ş m e ve g e l i ş m e l e r i n i s a ğ l a y ı c ı

ö n l e m l e r a l ı n m a s ı dev l e t e ö z e l g ö r e v o l a r a k v e r i l m i ş ( M a d d e 58), b u a l a n d a bi l imsel

a r a ş t ı r m a ö z g ü r l ü ğ ü n e s ı n ı r l a m a k o n u l m u ş (Madde 130), r a d y o ve t e l e v i z y o n

y a y ı n l a r ı n ı n ü l k e n i n v e mi l le t in b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u y a c a k b i ç i m d e y a p ı l m a s ı

i s t e n m i ş ( M a d d e 133), kamu k u r u m u n i t e l i ğ i n d e k i meslek k u r u l u ş l a r ı n a b u

— 80 —

n e d e n l e r l e y ö n e t i m i n m ü d a h a l e s i u y g u n b u l u n m u ş ( M a d d e 135), b i r l i k v e b ü t ü n l ü k

k o n u s u n d a i s l enecek s u ç l a r i ç i n ö z e l m a h k e m e l e r i n k u r u l m a s ı ö n g ö r ü l m ü ş ( M a d d e

143) , a y n ı k o n u T B M M Ü y e l e r i ve C u m h u r b a ş k a n ı y e m i n l e r i n i n temel ö ğ e l e r i n d e n

b i r i n i o l u ş t u r m u ş ( M a d d e 81, 103), s i y a s i p a r t i l e r i n u y a c a k l a r ı e s a s l a r ı n , b a ş l ı c a l a r ı

a r a s ı n d a y i n e " b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k " i lkes i y e r a l m ı ş t ı r .

2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a) b e n d i , s i y a s ı * p a r t i l e r i n d e v l e t i n

ü l k e s i v e mi l l e t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü y a n ı n d a , d e v l e t i n re smi d i l i n i n T ü r k ç e

o l d u ğ u n a i l i ş k i n k u r a l ı d a d e ğ i ş t i r m e k a m a c ı n ı g ü d e m i y e c e k l e r i a ç ı k l ı ğ ı n ı

t a ş ı m a k t a d ı r .

G e r ç e k t e , b i n y ı l d a n b e r i b i r l i k t e y a ş a y a n , v a t a n ı n h e r y e r i n d e i ç i ç e

k a y n a ş a n ç e ş i t l i soy v e k ö k e n d e n ge len b i r e y l e r a r a s ı n d a T ü r k ç e e n y a y g ı n d i l d i r .

S a d e c e res im i ş l e r d e d e ğ i l , a i l ede , g ü n l ü k y a ş a m d a v e e ğ i t i m d e k ı s a c a s ı t o p l u m s a l

i l i ş k i l e r i n h e r a l a n ı n d a k u l l a n ı l a n o r t a k b i r d i l o l m u ş t u r . T ü r k ç e y i b i l m e y e n v e

k u l l a n m a y a n ç o k az k i ş i v a r d ı r .

A y r ı c a k a p a l ı ve a ç ı k ö z e l o r t a m l a r d a , e v d e i ş y e r i n d e , b a s ı n v e sanat

a l a n ı n d a ana d i l i n ku l lan ı lmas ı da y a s a k d e ğ i l d i r .

U l u s b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e yer a lan kimi e tn ik g r u p l a r ı n k e n d i a r a l a r ı n d a

k u l l a n d ı k l a r ı y e r e l d i l l e r i n resmi" dil y e r i n e o r t a k i l e t i ş i m v e ç a ğ d a ş e ğ i t i m a r a c ı

o l a r a k t a n ı n m a s ı o l a n a k l ı d e ğ i l d i r .

A n a y a s a ' n ı n 26. maddes in in ü ç ü n c ü f ı k r a s ı n d a " D ü ş ü n c e l e r i n a ç ı k l a n m a s ı

v e y a y ı l m a s ı n d a k a n u n l a y a s a k l a n m ı ş o l a n h e r h a n g i b i r d i l k u l l a n ı l a m a z "

d e n i l m e k t e d i r . T ü r k i y e ' d e ö z e l l i k l e y a s a k l a n a n b i r d i l k a l m a d ı ğ ı g i b i ö z e l y a ş a m d a

b i r ç o k d i l k u l l a n ı l m a k t a d ı r . A n a y a s a ' n ı n 42. m a d d e s i n i n s o n f ı k r a s ı n d a , T ü r k ç e ' d e n

b a ş k a h i ç b i r d i l i n e ğ i t i m v e ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n d a T ü r k v a t a n d a ş l a r ı n a ana d i l l e r i

o l a r a k o k u t u l u p ö ğ r e t i l e m i y e c e ğ i , u l u s l a r a r a s ı a n d l a ş m a l a r s a k l ı t u t u l a r a k k u r a l a

b a ğ l a n m ı ş t ı r . B u a n a y a s a l g e r e k , ö ğ r e t i m v e e ğ i t i m b i r l i ğ i ile i l k ö ğ r e t i m i n zorunlu

o l m a s ı n ı n t a ş ı d ı ğ ı ö n e m e b a ğ l a n m a l ı d ı r .

D i l k o n u s u n u k a p s a y a n b i r b a ş k a d ü z e n l e m e de A n a y a s a ' n ı n 14. m a d d e s i n i n

i lk f ı k r a s ı n d a k i A n a y a s a ' d a y e r a l a n hak ve h ü r r i y e t l e r d e n h i ç b i r i n i n d i l a y r ı m ı

y a r a t m a k a m a c ı y l a k u l l a n ı l a m a y a c a ğ ı k u r a l ı d ı r .

D e v l e t i n b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü ile d i l k o n u s u n d a k i k u r a l l a r , y a p t ı r ı m s ı z

d e ğ i l d i . H e r ş e y d e n ö n c e b u k o n u l a r d a q e n e l i l k e y i k o y a n A n a y a s a ' n ı n 3. maddesi,

A n a y a s a ' n ı n 4. m a d d e s i n e g ö r e " D e ğ i ş t i r i l e m e z v e d e ğ i ş t i r i l m e s i , t ek l i f ed i l emez":

Ö t e y a n d a n , A n a y a s a ' n ı n 69. m a d d e s i , b u s ı n ı r l a m a l a r a u y m a y a n dev le t d ü z e n i

k u r m a y a s a ğ ı n ı i ç e r e n 14. maddeye a y k ı r ı d a v r a n a n s i y a s ı * p a r t i l e r i n temelli

k a p a t ı l a c a ğ ı n ı ö n g ö r m e k t e d i r .

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n i l g i l i k u r a l l a r ı , b u a n a y a s a l ç e r ç e v e d e

d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r . Y a s a ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a) b e n d i , A n a y a s a ' n ı n 4. m a d d e s i

d o ğ r u l t u s u n d a b i r k u r a l k o y m u ş , s i y a s i p a r t i l e r i n , d i ğ e r y a s a k l a r y a n ı n d a d e v l e t i n

ü l k e s i v e mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü y l e d i l i n e i l i ş k i n y u k a r d a d e ğ i n i l e n

A n a y a s a ' n ı n 3 . m a d d e s i n i d e ğ i ş t i r m e k a m a c ı n ı d a g ü d e m e y e c e k l e r i n i b e l i r l e m i ş t i r .

U l u s l a r , v a r l ı k l a r ı n ı t a r i h s e l g e l i ş m e l e r v e g e r ç e k l e r l e k a z ı n ı r l a r . O r t a k

k ü l t ü r ü n , s o s y a l d a y a n ı ş m a n ı n ve b i r l i k t e y a ş a m a d u y g u s u n u n d o ğ u ş u , g e l i ş i p

maddesi,

— 81 —

g ü ç l e n m e s i t a r i h e d a y a n ı r . T e k v ü c u t d u r u m u n d a v e tam u l u s y a p ı s ı i ç i n d e

b ü t ü n l e ş e r e k K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n ı y a p m ı ş h a l k ı n v a t a n ı T ü r k V a t a n ı , Mi l le t i T ü r k

M i l l e t i , D e v l e t i de T ü r k D e v l e t i ' d i r . D ü n y a , ç a ğ l a r b o y u A n a d o l u i ç i n " T ü r k i y e "

ve b u r a d a y a ş a y a n l a r i ç i n " T ü r k l e r " a d ı n ı k u l l a n m ı ş t ı r . B u d u r u m , u l u s b ü t ü n l ü ğ ü

i ç i n d e y e r a l a n f a r k l ı e t n i k g r u p l a r ı g ö r m e m e a n l a m ı n a ge lmez .

T ü r k U l u s u ' n u o l u ş t u r a n , b i n l e r c e y ı l b i r a r a d a y a ş a m ı ş , k a y n a ş m ı ş , ortak

k ü l t ü r e , a h l â k a ve d i n e s a h i p i n s a n l a r ı n t a r i h l e r i b i r d i r . V a t a n ı ü z e r i n d e y a ş a m ı ş

b ü t ü n g e ç m i ş k u ş a k l a r , ü l k e n i n ve u l u s u n t ü m l ü ğ ü n ü ve o n u r u n u s ü r d ü r e c e ğ i

k u ş k u s u z o l a n , ge lecek k u ş a k l a r l a b i r l i k t e d ü ş ü n ü l m e l i d i r . H e r u l u s u n o l d u ğ u g ib i

t a r i h s e l g e r ç e k l e r e d a y a n a n T ü r k U l u s u ' n u n or tak k i m l i ğ i ve k ü l t ü r ü de s a v u n m a s ı z

b ı r a k ı l a m a z . H e r ş e y d e n ö n c e T ü r k D e v l e t i ' n i n b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n a , k i m l i ğ i n e ve

ö z b e n l i ğ i n e , u l u s a l b ü t ü n l ü ğ ü n e d ü ş m a n olan t ü m k a r ş ı t l ı k l a r l a u ğ r a ş m a k

u l u s l a r a r a s ı h u k u k s a l b e l g e l e r i n b e n i m s e d i ğ i temel b i r g ö r e v ve h a k t ı r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i son y ı l l a r d a d ı ş a r d a n d e s t e k l e n e n s i l â h l ı b ö l ü c ü t e r ö r ü n

t e h d i d i a l t ı n d a d ı r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n d a v a k o n u s u faa l iye t l er iy l e , t e r ö r i s t l e r i n

g e r ç e k i s t ek v e s a v l a r ı b a ş k a b i r b i ç i m d e b e l i r t i l m e k t e d i r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n

b ü t ü n l e ş t i r i c i ve t ek i l d e v l e t e s a s l a r ı n d a n v a z g e ç i l m e s i n i , g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i

o l a n a k s ı z d e ğ i ş i k l i k l e r i s a v u n a n ve e ş i t h a k l a r a sahip T ü r k U l u s u b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e

y e r alan v a t a n d a ş l a r ı n b i r k ı s m ı n d a a z ı n l ı k ve a y r ı l ı k d u y g u s u y a r a t m a y a y ö n e l i k

k ı ş k ı r t ı c ı ve y ı k ı c ı ç a b a l a r ı d e m o k r a s i n i n v e ç a ğ ı n b i r g e r e ğ i s a y ı l a m a z . K a l d ı k i ,

k e n d i l e r i a y r ı b i r ı r k ve u l u s k i m l i ğ i y l e devlet ç a t ı s ı a l t ı n a sokulmak is tenen

v a t a n d a ş l a r ı n T ü r k U l u s u o r t a k k i m l i ğ i n e v e b ü t ü n l ü ğ ü n e s a ğ d u y u y l a ve kesin biçimde

sah ip ç ı k t ı k l a r ı b e l i r g i n d i r .

Y ü z y ı l l a r d a n b e r i s ü r e g e l e n t a r i h s e l ve manevi" b i r l i ğ e ek o l a r a k , b ü t ü n

y ı k ı c ı ve b ö l ü c ü f a a l i y e t l e r e k a r ş ı n b ir l ik te U l u s a l K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n a k a t ı l ı p

C u m h u r i y e t i k u r a n ve b ö y l e c e k a d e r ve g ö n ü l b i r l i ğ i n i k a n ı t l a m ı ş b u l u n a n ; ü l k e n i n

h e r y ö r e s i n d e k i v a t a n d a ş l a r a r a s ı n d a u l u s a l b ü t ü n l ü k p e r ç i n l e n e r e k , T ü r k

U l u s u ' n u n s i y a s a l v e t o p l u m s a l b i r l i ğ i k u r u l m u ş t u r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i v a t a n d a ş l a r ı , o r t a k t a r i h s e l d e ğ e r l e r e v e k ü l t ü r e

s a h i p , a y n ı u l u s a l k iml ik t a ş ı y a n ve tek v ü c u t o lan T ü r k U l u s u ' n u n b i r e y l e r i d i r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i ' n i n k u r u c u s u , y ö n e t i c i s i v e k o r u y u c u s u o lan b u u l u s ,

b ö l ü n m e n i n k e n d i s i n e y a r a r g e t i r m e y e c e ğ i b i l i n c i y l e ö z e n l i v e d u y a r l ı

d a v r a n m a k t a d ı r .

G e r e k A n a y a s a ' y a g e r e k S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a g ö r e ü l k e v e u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü , d e v l e t i n b ö l ü n m e z l i ğ i n i n temel ö ğ e l e r i d i r . F a a l i y e t , i s t e r ü l k e , i s t e r

u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n e y ö n e l i k o l s u n , s o n u ç t a , d e v l e t i n b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü n

t e h l i k e y e g i r m e s i s ö z k o n u s u d u r . Ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n ü n h e d e f a l ı n m a s ı n ı n , u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü n ü ; u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü n h e d e f a l ı n m a s ı n ı n , ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z a c a ğ ı

k u ş k u s u z d u r . A n a y a s a v e Y a s a , b u d e ğ e r l e r i b i r l i k t e v e ö d ü n s ü z , mut lak o l a r a k

k o r u m a y ı a m a ç l a m ı ş t ı r .

"Millet" k a v r a m ı ; i n s a n l ı ğ ı n g e l i ş m e s ü r e c i s o n u c u n d a v a r d ı ğ ı e n i l e r l e m i ş

b i r l i k t e l i ğ i o l u ş t u r a n t o p l u m s a l y a p ı y ı a n l a t ı r . "Ulus" s ö z c ü ğ ü y l e de a n l a t ı l a n b u

y a p ı , b i r g e l i ş m e d ü z e y i n i , b i l i n ç l i v e k i ş i l i k l i b i r e y l e r o l g u s u n u g ö s t e r i r .

— 82 —

" M i l l i y e t ç i l i k " i se , b ü y ü k b i r toplumsal g e r ç e k v e "millet d ü ş ü n c e s i " n i n ü z e r i n e

k u r u l u o lan ç a ğ ı n e n e t k i n k ü l t ü r v e po l i t ik a n l a y ı ş ı d ı r . M i l l i y e t ç i l i k , T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i ' n i n v e T ü r k Devrimi 'n in temel ve ö n d e g e l e n i l k e l e r i n d e n b i r i d i r .

C u m h u r i y e t d ö n e m i n d e "millet" ve " m i l l i y e t ç i l i k " k a v r a m l a r ı , b a ş t a , t e o k r a s i d e n

d e m o k r a s i y e g e ç i ş i s a ğ l a y a n A t a t ü r k olmak ü z e r e C u m h u r i y e t i n k u r u c u l a r ı y l a ,

o n l a r ı n k o y d u ğ u temel i l k e l e r ü z e r i n d e C u m h u r i y e t i y ö n e t e n k u ş a k l a r c a y o r u m l a n m ı ş

v e 1924, 1961, 1982 A n a y a s a ' l a r ı n d a y e r a l m ı ş t ı r . 1982 A n a y a s a s ı ' n ı n B a ş l a n g ı c ı ' n d a

" . . . A t a t ü r k ' ü n b e l i r l e d i ğ i m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı 2 . m a d d e s i n d e " . . . A t a t ü r k

m i l l i y e t ç i l i ğ i 42. m a d d e s i n d e " . . . A t a t ü r k i l k e l e r i . . . " ve 134. m a d d e s i n d e

" A t a t ü r k ç ü d ü ş ü n c e . . . " s ö z c ü k l e r i y l e A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i g ü ç l ü b i ç i m d e y e r

a l m a k t a d ı r . B u , a y r ı m c ı v e ı r k ç ı b i r k a v r a m d e ğ i l , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i k u r a n

T ü r k h a l k ı n ı n , k ö k e n i ne o lursa o l s u n , dev le t y ö n ü n d e n t a r t ı ş m a s ı z e ş i t l i ğ i ,

i ç t e n l i k l i b i r l i ğ i v e b i r l i k t e y a ş a m a i s t e n c i n i i ç e r e n ç a ğ d a ş b i r o l g u d u r . A y r ı m c ı l ı ğ ı

d ı ş l a y ı p "u lus" y a p ı s ı i ç i n d e k a y n a ş m a y ı ö n g ö r e n b u k a v r a m ; e tn ik k ö k e n l e r l e

k i m l i k l e r i n a y r ı m c ı l ı ğ a v a r a n resmi b i r t a n ı t ı m b e l i r t i s i o l a r a k s ö y l e n m e s i n i de

e n g e l l e m e k t e d i r . Di l ve d i n b i r l i ğ i y a n ı n d a ö n e m l i b a ş k a top lumsal b a ğ l a r k u r m u ş

t o p l u l u k l a r ı n dev l e t l e o lan h u k u k s a l b a ğ l a r ı n ı k o p a r a c a k b i r g i r i ş i m i k ı ş k ı r t m a ,

t o p l u m s a l g e r ç e k l e r e A n a y a s a ' y a ve S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n b i r tu tum

d e ğ i l d i r . T ü r k U l u s u i ç i n d e " K ü r t " k ö k e n l i y u r t t a ş l a r l a d e ğ i ş i k b o y l a r d a n g e l e n

" T ü r k l e r " v e d e ğ i ş i k k ö k e n l i l e r a y r ı m s ı z b i ç i m d e y e r a lmakta D e v l e t i n temel ö ğ e s i

o l a n "tek u l u s " o l g u s u b ö y l e c e s o m u t l a ş m a k t a d ı r .

U l u s , t a r i h s e l v e sosyoloj ik y ö n d e n be l i r l i a ş a m a l a r ı g e ç m i ş v e b e l i r l i

n i t e l i k l e r i k a z a n m ı ş b i r t o p l u l u k t u r . T ü r k U l u s u , K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n ı n k a z a n ı l m a s ı y l a

s ı n ı r l a r ı ç i z i l m i ş "vatan" k a v r a m ı n a d a y a n ı r . U l u s ; v a t a n ü z e r i n d e y a ş a y a n ,

g e ç m i ş t e n g e l e c e ğ i d o ğ r u b i r zaman a k ı ş ı i ç i n d e o r t a k y a ş a m is tek v e a m a c ı n a

d a y a n a n k ü l t ü r v e ü l k ü b i r l i ğ i n e d a y a n ı r . " U l u s " k a v r a m ı , d a r ç e r ç e v e l i t o p l u l u k

v e d i n d e n b a ş k a top lumsa l b i r b a ğ ı o lmayan v e b a ş k a ö g e a r a m a y a n ü m m e t

k a v r a m l a r ı n d a n ç o k f a r k l ı d ı r . U l u s , t a r i h s e l ve sosya l g e l i ş m e n i n y a r a t t ı ğ ı b i r l i k t e

y a ş a m a o l g u s u d u r . Irk g i b i antropoloj ik ve filolojik n i t e l i k l e r e d a y a n a n d a r b i r

k a v r a m d e ğ i l d i r . U l u s , o r t a k b i r t a r i h b i l i n c i y a r a t m a m ı ş g ö ç e b e , y e r l i d i l ve soy

g r u p l a r ı n d a n - o l u ş a n i lke l sosyoloj ik b i r y a p ı olan kav im de d e ğ i l d i r .

E t n i k v e d i n s e l e sasa d a y a n a n t o p l u l u k l a r , "u lus" k a v r a m ı n ı n d a y a n d ı ğ ı

g e n i ş ö ğ e l e r e g ö r e b a s i t , i lke l ve tek y ö n l ü y a p ı l a r d ı r . B u e sas lar i ç i n d e " T ü r k

U l u s u " v e " A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i " k a v r a m l a r ı n d a a ş a ğ ı d a k i t a r i h s e l v e top lumsa l

g e r ç e k l e r v a r d ı r :

" M i s a k - ı M i l l i " s ı n ı r l a r ı i ç i n d e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n ü z e r i n d e k u r u l d u ğ u

t o p r a k l a r , b i n y ı l ı a ş a n u z u n b ir t a r i h s e l g e l i ş m e s o n u n d a ü z e r i n d e y a ş a y a n o r t a k

g e ç m i ş e , t a r i h e , a h l â k a , h u k u k a ve e ş i t h a k l a r a s a h i p d e ğ i ş i k k ö k e n d e n ge l en

i n s a n l a r l a b i r l i k t e b i r v a t a n v e ulus o l u ş t u r m u ş t u r .

O n u n c u y ü z y ı l d a y o ğ u n l a ş a n T ü r k g ö ç ü ile ö n c e l i k l e A n a d o l u ' d a k i i n s a n l a r ,

b i r l i k t e , ç e ş i t l i d e v l e t l e r i n s iyasal ç a t ı s ı a l t ı n d a y a ş a m ı ş l a r v e O s m a n l ı

İ m p a r a t o r l u ğ u ' n u n k u r u l u ş u n d a n sonra İ s e K a f k a s l a r , B a l k a n l a r ve A r a p ü l k e l e r i n e

u z a n a n b ü y ü k b i r b i r l i k y a r a t m ı ş l a r d ı r . Daha s o n r a , d i ğ e r i m p a r a t o r l u k l a r g i b i

— 83 —

O s m a n l ı İ m p a r a t o r l u ğ u da p a r ç a l a n a r a k T r a k y a ve A n a d o l u ' y a ç e k i l m i ş t i r . S i y a s a l

h ü k ü m r a n l ı k , B a l k a n , K a f k a s v e A r a p h a l k ı y l a u z u n y ı l l a r b i r l i k t e y a ş a m a , A n a d o l u

i n s a n ı n ı y e n i y e n i k ü l t ü r ve i n s a n l a r l a b i r l e ş t i r i p k a y n a ş t ı r m ı ş t ı r . B u g ü n , T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i i ç i n d e y a ş a y a n i n s a n l a r d e ğ i ş i k k a y n a k l a r d a n ge l se bi le o r t a k

k ü l t ü r l e r i y l e t e k b i r y a p ı o l u ş t u r m u ş t u r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n d e d i l v e k ü l t ü r ü n

b u g ü n k ü d ü z e y e ge lmes inde ü l k e n i n h e r k a r ı ş t o p r a ğ ı n d a , h e r k ö k e n d e n ve s o y d a n

ge l en v a t a n d a ş l a r ı n p a y ı v a r d ı r . B u n e d e n l e d e T ü r k i y e ' d e e tn ik a y r ı l ı ğ a d a y a n a n

ç o ğ u n l u k y a d a a z ı n l ı k d ü ş ü n c e s i y l e g ö r ü ş l e r g e l i ş t i r m e n i n t a r i h s e l ve b i l imse l

temelleri y o k t u r . Ü l k e n i n h e r y e r i h e r y u r t t a ş ı n d ı r . K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n d a n ö n c e ,

A n a d o l u ' n u n y e r y e r i ş g a l e d i l d i ğ i , b ü t ü n g ü ç ve o l a n a k l a r ı n a el k o n u l d u ğ u

b i l i n m e k t e d i r . B u ç o k k ö t ü k o ş u l l a r i ç i n d e A n a d o l u ' n u n b i r k ı s ı m t o p r a k l a r ı n ı n

p a r ç a l a n m a s ı i ç i n y o ğ u n ç a b a l a r ı n s ü r d ü r ü l d ü ğ ü s ı r a l a r d a , 19 M a y ı s 1919'da

Samsun'a ç ı k a n A t a t ü r k ' ü n 18.6.1919 g ü n ü , 1. K o l o r d u K o m u t a n ı C a f e r T a y y a r

P a ş a ' y a ç e k t i ğ i t e l g r a f t a :

" B ü t ü n A n a d o l u h a l k ı n ı n milli* b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı k u r t a r m a k i ç i n b a ş t a n a ş a ğ ı t e k

b i r v ü c u t g i b i b i r l e ş m i ş o l d u ğ u " b e l i r t i l m e k t e d i r .

A n a d o l u ' d a y a ş a y a n l a r , t a r i h i n g e ç m i ş g ü n l e r i n d e o l d u ğ u g i b i , o k a r a n l ı k

g ü n l e r i n d e d e b ö l ü c ü p r o p a g a n d a v e d e s t e k l e r e k a p ı l m a d a n , k e n d i ö z g ü r

i s t e n ç l e r i y l e v e o r t a k i s t e k l e r i y l e , ç a ğ l a r ı n y a r a t t ı ğ ı o r t a k k ü l t ü r d e b i r l e ş m e y i v e

T ü r k Ulusu'nu o l u ş t u r m a y ı s a ğ l a m ı ş l a r d ı r . B u o l g u , b u g ü n de U l u s c a b a ğ l ı o l u n a n

b i r t ü r u l u s a l ant v e top lumsa l b i r u z l a ş m a d ı r . Y a s a m a , y ü r ü t m e ve y a r g ı

o r g a n l a r ı y l a y ö n e t i m g ö r e v l e r i n d e , y e r l e ş i m d e , ç a l ı ş m a y a ş a m ı n d a , temel hak v e

ö z g ü r l ü k l e r d e , h e r k o n u d a ve h e r y e r d e e ş i t l i ğ i k a b u l e d e n b u t a r i h s e l d a y a n ı ş m a ,

k a y n a ş m a ve o l u ş u m , K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n d a zafere u l a ş m a y ı , ü l k e s i ve u l u s u y l a

b ö l ü n m e z b i r b ü t ü n o lan T ü r k i y e C u m h u r i y e t i Dev le t i 'n i k u r m a y ı b a ş a r m ı ş t ı r .

T ü r k d e v l e t i n i n v a t a n d a ş l a r ı a r a s ı n d a e tn ik y a da d i ğ e r h e r h a n g i b i r

neden le s i y a s a l v e y a h u k u k s a l a y r ı l ı k s ö z k o n u s u d e ğ i l d i r . B i r e y s e l d ü z e y d e

t o p l u m u n b ü t ü n k e s i m l e r i n d e g e r ç e k l e ş e n b u k u t s a l , t a r i h s e l m i r a s ı n k o r u n m a s ı n a

y ö n e l i k ö n l e m l e r , t o p u l u m u n h u z u r ve r e f a h ı , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i ' n i n

g ü v e n l i ğ i v e v a r l ı ğ ı ile i l g i l i d i r . N i t e k i m , T ü r k U l u s u i ç i n d e y e r alan h e r k ö k e n d e n

v a t a n d a ş , h i ç b i r a y r ı m g ö z e t i l m e k s i z i n i s t ek v e b a ş a r ı l a r ı n a g ö r e h e r g ö r e v v e

i ş t e ç a l ı ş m ı ş , T ü r k i y e ' n i n h e r y e r i n d e , k ö y ü n d e , k e n t i n d e y a ş a m a , y e r l e ş m e ,

Okuma, e v l e n m e , g e l i ş m e v e y ü k s e l m e ile T ü r k dil i ve k ü l t ü r ü n d e n faydalanma v e

k a t k ı d a b u l u n m a o l a n a ğ ı n a k a v u ş m u ş t u r . B u tar ihse l o l u ş u m ; " Ü l k e ve u l u s u n

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü " , C u m h u r i y e t i n k u r u l u ş u n d a n b u y a n a h e r A n a y a s a ' d a

v a z g e ç i l m e z ve ö d ü n v e r i l m e z temel k u r a l o l a r a k y e r a l m ı ş t ı r . T a r i h i n ç o k u z u n

b i r g e l i ş m e s ü r e c i i ç i n d e g e r ç e k l e ş e n b u k a y n a ş m a ve b ü t ü n l e ş m e y e d a y a n a n " T ü r k

U l u s u " g e r ç e ğ i n e ve i n s a n h a k l a r ı n ı ü s t ü n tu tan o l g u s u n a k a r ş ı , a y r ı c a l ı ğ a ,

b ö l ü c ü l ü ğ e ve s o n u ç t a y o k o lmaya yol a ç a c a k d a v r a n ı ş l a r ı i n s a n h a k l a r ı k a p s a m ı n d a

g ö r m e k o l a n a k s ı z d ı r .

T ü r k i y e ' d e ; T ü r k U l u s u ' n u n d e n g e l i , t u t a r l ı y a ş a m ı ile h o ş g ö r ü s ü , i n s a n

s e v g i s i v e d e ğ e r b i l i r l i ğ i , u l u s a l b ü t ü n l ü ğ ü adalet l i b i ç i m d e s a ğ l a m ı ş t ı r . U l u s a l

b ü t ü n l ü ğ ü n t e m e l i , o r t a k k ü l t ü r e , l â i k l i k i l k e s i y l e a k l a , m a n t ı k l ı d ü ş ü n c e y e .

— 84 — s a ğ d u y u y a , a d a l e t e d a y a n a n " A t a t ü r k M i l l i y e t ç i l i ğ i d i r . A n a y a s a , T ü r k D e v l e t i ' n e

v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o l a n h e r k e s i re smiye t te T ü r k a d ı y l a t a n ı t a n b i r l e ş t i r i c i

v e b ü t ü n l e ş t i r i c i b i r m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı n a s a h i p t i r . D e v l e t i n , ü l k e s i v e u l u s u y l a

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü , b u ç a ğ d a ş m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı n ı n b e l i r g i n n i t e l i k l e r i n d e n

b i r i n i o l u ş t u r m a k t a d ı r .

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n s iyasal p a r t i l e r e i l i ş k i n 20.7.1971 g ü n l ü , E s a s

1971 /3 , K a r a r 1971/3 s a y ı l ı k a r a r ı n d a d e ğ i n i l d i ğ i g i b i :

1921 A n a y a s a s ı ' n d a n 1961 A n a y a s a s ı ' n a d e ğ i n s ü r e k l i o l a r a k ü z e r i n d e

d u r u l m u ş b i r i l k e o lan ( T ü r k D e v l e t i ' n i n u l u s u ve ü l k e s i ile b ö l ü n m e z l i ğ i ) i l k e s i ,

E r z u r u m v e S i v a s K o n g r e l e r i ' n d e s a p t a n a n b i ç i m i ile M i s a k - ı Millî k u r a l l a r ı n d a

d a y a n a ğ ı n ı b u l m a k t a d ı r . M i s a k - ı M i l l i ' n i n g ö s t e r d i ğ i s ı n ı r l a r i ç i n d e b i r b i r i y l e

k a y n a ş m ı ş o l a r a k y a ş a y a n l a r ı n g e r ç e k t e n v e h u k u k ç a a y r ı l ı k kabu l etmez b i r b ü t ü n

o l d u k l a r ı k e s i n l i k l e b e l i r l e n m i ş ve bu b ü t ü n l ü k i ç i n d e K ü r t h a l k ı n d a n h i ç b i r zaman

s ö z e d i l m e m i ş o l d u ğ u g i b i , L o z a n B a r ı ş A n d l a ş m a s ı g ö r ü ş m e ve k a r a r l a r ı n d a d a ,

M i s a k - ı M i l l i ' n i n ç i z d i ğ i s ı n ı r l a r i ç i n d e k i a z ı n l ı k l a r s a y ı l ı r k e n " K ü r t " a y r ı m ı n a y e r

v e r i l m e m i ş t i r .

B u d u r u m y a l n ı z c a b i r o l a y ı n d e ğ i l , d o ğ r u d a n d o ğ r u y a b i r g e r ç e ğ i n d e

a n l a t ı m ı o l m a k t a d ı r . B u g e r ç e ğ i de en ç a ğ d a ş a n l a m ı y l a A t a t ü r k ' ü n u l u s a n l a y ı ş ı n d a

b u l m a k t a y ı z . A t a t ü r k ' ü n k e n d i el y a z ı s ı ile d ü z e n l e d i ğ i n o t l a r ı n d a : " B u g ü n k ü T ü r k

M i l l e t i , s i y a s i v e i ç t i m a i c a m i a s ı i ç i n d e k e n d i l e r i n e K ü r t l ü k f i k r i , Ç e r k e z l i k f i k r i

v e h a t t â L a z l ı k f i k r i v e y a B o ş n a k l ı k f i k r i p r o p a g a n d a edilmek i s t e n m i ş y u r t t a ş

v e m i l l e t t a ş l a r ı m ı z v a r d ı r . F a k a t mazinin i s t ibdat d e v i r l e r i m a h s u l ü o l a n b u y a n l ı ş

g ö s t e r m e l e r h i ç b i r millet f e r d i ü z e r i n d e ü z ü n t ü ve k ı n a m a d a n b a ş k a b i r t e s i r h â s ı l

e t m e m i ş t i r . Ç ü n k ü b u millet e f r a d ı da umum T ü r k C a m i a s ı g ib i a y n ı m ü ş t e r e k

m a z i y e , t a r i h e , a h l â k a ve h u k u k a sah ip b u l u n u y o r l a r " d e m i ş ve " U l u s " u " T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i n i k u r a n T ü r k i y e h a l k ı n a T ü r k Mil let i d e n i r . " b i ç i m i n d e t a n ı m l a m ı ş t ı r .

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n 27.11.1980 g ü n l ü , 1980/59 s a y ı l ı k a r a r ı n d a da "...

A n a y a s a ' d a ı r k ç ı l ı k , t u r a n c ı l ı k y a da d i n v e y a mezhep d o ğ r u l t u s u n d a b ü t ü n l e ş m e y i

a m a ç l a y a n i n a n ı ş l a r ı r e d d e d e n , T ü r k D e v l e t i n e v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o l a n h e r k e s i

T ü r k s a y a n b i r l e ş t i r i c i ve b ü t ü n l e ş t i r i c i b i r m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı n ı n " b e n i m s e n d i ğ i

v u r g u l a n m ı ş t ı r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i , m i l l i y e t ç i l i ğ e b ü y ü k ö n e m v e r m i ş v e b u k u r a m

A n a y a s a l a r d a temel i lke o l a r a k yer a l m ı ş t ı r . A t a t ü r k M i l l i y e t ç i l i ğ i , ü l k e ve u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u y a n temel i l k e d i r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A t a t ü r k M i l l i y e t ç i l i ğ i n e

i ç t e n l i k l e b a ğ l ı d ı r . E ş i t l i k ç i v e b i r l e ş t i r i c i i ç e r i ğ i y l e ç a ğ d a ş a n l a y ı ş ı y a n s ı t a n

A t a t ü r k M i l l i y e t ç i l i ğ i top lumsa l d a y a n ı ş m a n ı n g ü v e n c e s i d i r . A t a t ü r k M i l l i y e t ç i l i ğ i ,

y a ş a m s a l v e b i l imse l g e r ç e k o l a r a k b e n i m s e n m i ş t i r . B u t a r i h s e l i lke a y n ı zamanda

u l u s a l v a r l ı ğ ı n k o r u n m a s ı n a v e y ü c e l t i l m e s i n e hizmet e d e c e k y a ş a m a n l a y ı ş ı v e

b i ç i m i d i r . İ n s a n c ı l u y g a r v e b a r ı ş ç ı d ı r . K a r d e ş l i ğ i , s e v g i y i , d a y a n ı ş m a y ı v e ç a ğ d a ş

e v r e n s e l d e ğ e r l e r i k u c a k l a r .

2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a) b e n d i , s i y a s i p a r t i l e r i n A n a y a s a ' n ı n

3 . m a d d e s i y l e k o n u l a n d e v l e t i n b ü t ü n l ü ğ ü n e ve d i l i n e i l i ş k i n i l k e y i d e ğ i ş t i r m e

a m a c ı n ı g ü d e m i y e c e k l e r i n i ö n g ö r m e k t e d i r . B u Y a s a ' n ı n 81 . m a d d e s i n i n (a) b e n d i n e .

— 85 —

s i y a s ı " p a r t i l e r i n d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i ler i

s ü r e m e y e c e k l e r i k u r a l ı k o n u l a r a k , A n a y a s a ilkeleri ç e r ç e v e s i n d e d e v l e t y a p ı s ı n ı n ,

ü l k e v e u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü n k o r u n m a s ı i ç i n a z ı n l ı k yaratmama y o l u n d a k i d u y a r l ı l ı ğ ı n

s i y a s i p a r t i l e r c e de p a y l a ş ı l m a s ı n ı n s a ğ l a n m a s ı a m a ç l a n m ı ş t ı r . A y n ı m a d d e n i n (b)

b e n d i i se , s i y a s i p a r t i l e r i n , T ü r k d i l i v e k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l v e k ü l t ü r l e r i

k o r u m a k , g e l i ş t i r m e k y a d a y a y m a k y o l u y l a ü l k e d e a z ı n l ı k l a r y a r a t a r a k millet

b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m i y e c e k l e r i n l b e l i r t m i ş t i r . B u k u r a l l a r

" y a r a t a r a k " s ö z c ü ğ ü y l e , y a p a y o l u ş u m ç a b a l a r ı n ı n ö n l e n m e s i n e y ö n e l i k t i r .

81. m a d d e n i n g e r e k ç e s i n d e :

" Ü l k e m i z d e Lozan A n d l a ş m a s ı ile k a b u l ed i l en a z ı n l ı k l a r d ı ş ı n d a b i r a z ı n l ı k

y o k t u r . H e r h a n g i b i r ü l k e d e resmi d i l i n d ı ş ı n d a b a z ı d i l l e r i n b i l inmes i v e y a y e r

y e r k o n u ş u l m a s ı a z ı n l ı k y a r a t m a z . Hele s i y a s ı " , s o s y a l , e k o n o m i k v e k ü l t ü r e l

a l a n l a r d a o l d u ğ u g i b i h e r b i r a landa b ü t ü n h a k l a r a s a h i p ve b o r ç l a r l a e ş i t b i r

ş e k i l d e y ü k ü m l ü o lan tek b i r mil let in e v l a t l a r ı a r a s ı n d a a z ı n l ı k t a n s ö z etmek m ü m k ü n

d e ğ i l d i r . " d e n i l m e k t e d i r .

B u m a d d e n i n (a) b e n d i n d e , s i y a s i p a r t i l e r i n u l u s a l y a da d i n i k ü l t ü r ,

m e z h e p , ı r k y a da d i l a y r ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i ler i

s ü r e m e y e c e k l e r i ö n g ö r ü l m e k t e d i r . L o z a n A n d l a ş m a s ı ile k a b u l e d i l e n a z ı n l ı k l a r

k u ş k u s u z , b u b e n d i n k a p s a m ı d ı ş ı n d a d ı r . N i t ek im, b u h u s u s g e r e k ç e d e de

b e l i r t i l m i ş t i r . Ö z e l l i k l e be l l i b ü y ü k l ü k t e k i ü l k e l e r i n hemen t ü m ü n d e , d i l , d i n ve

mezhep ler i f a r k l ı t o p l u l u k l a r ı n b u l u n m a s ı d o ğ a l d ı r . B u f a r k l ı l ı k , kimi ü l k e l e r d e b ü y ü k

b o y u t l a r a u l a ş a b i l i r . B u n l a r ı n h e r b i r i n e a z ı n l ı k s t a t ü s ü t a n ı m a k ü l k e v e u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü k a v r a m ı y l a b a ğ d a ş m a z . Ö t e y a n d a n , b a ş l a n g ı ç t a k a b u l e d i l e b i l i r i s t e k l e r

g i b i g ö r ü n e n v e " k ü l t ü r e l k i m l i ğ i n t a n ı n m a s ı i s temler i" a d ı a l t ı n d a g e l i ş t i r e n bu

b ö l ü c ü ç a b a l a r , zamanla a z ı n l ı k y a r a t m a v e b ü t ü n d e n kopma e ğ i l i m i n e g i r e r . B u

neden le y a s a k o y u c u k o n u y a ö z e l b i r ö z e n g ö s t e r m i ş t i r .

L o z a n B a r ı ş A n d l a ş m a s ı ' y l a 18 E k i m 1925 g ü n l ü , " T ü r k i y e v e B u l g a r i s t a n

a r a s ı n d a k i D o s t l u k A n t l a ş m a s ı " n d a s a y ı l a n l a r d ı ş ı n d a T ü r k i y e ' d e " a z ı n l ı k " y a da

"ulusa l a z ı n l ı k " b u l u n m a m a k t a d ı r . D i ğ e r k ö k e n l i y u r t a ş l a r g i b i K ü r t k ö k e n l i

y u r t t a ş l a r ı n d a k i m l i k l e r i n i be l i r tme ler i y a s a k l a n m a m ı ş , a z ı n l ı k v e a y r ı u l u s

o l m a d ı k l a r ı , T ü r k U l u s u d ı ş ı n d a d ü ş ü n ü l e m e y e c e k l e r i d e v l e t b ü t ü n l ü ğ ü İ ç i n d e

a n l a t ı l m ı ş t ı r . L o z a n B a r ı ş A n d l a ş m a s ı ' n a g ö r e , a n c a k m ü s l ü m a n o l m a y a n l a r a z ı n l ı k

o l a r a k k a b u l e d i l m i ş t i r . A n c a k , m ü s l ü m a n o l m a y a n l a r a d a m ü s l ü m a n l a r ı n

y a r a r l a n d ı k l a r ı medeni ve s i y a s i h a k l a r d a n y a r a r l a n m a o l a n a ğ ı s a ğ l a n ı p y a s a l a r

ö n ü n d e d i n a y r ı m ı y a p m a k s ı z ı n h e r k e s i n e ş i t o l d u ğ u b e l i r t i l m i ş t i r . B i r ü l k e d e d i n s e l

y a da e t n i k y ö n d e n f a r k l ı t o p l u l u k l a r y a ş a y a b i l i r . N ü f u s a ğ ı r l ı k l a r ı da f a r k l ı

o l a b i l i r . B u f a r k l ı l ı k l a r h e r h a n g i b i r hak y a da a z ı n l ı k s a y ı l m a s a v ı n a d a y a n a k

y a p ı l a m a z . T ü r k i y e ' d e sosyo loj ik y a p ı s ı b a k ı m ı n d a n ö z g ü n n i t e l i k l i b i r toplum

y o k t u r . B i r l i k t e l i k l e r ç o k , a y r ı l ı k l a r a z d ı r . K ü r t k ö k e n l i l e r i n t o p r a ğ ı s a y ı l a c a k ,

y a l n ı z o n l a r ı n y e r l e ş t i ğ i , b e l l i , d o ğ a l y a d a y ö n e t s e l s ı n ı r l a r ı o l a n b ö l g e v e kent

y o k t u r . B i r l i k t e g i r i l i p y e r l e ş i l m i ş , b i r l i k t e s a v a ş ı l ı p k u r t a r ı l a n , b i r l i k t e y a ş a n a n ,

h e r y ö r e s i n d e d e v l e t i n e g e m e n l i ğ i t a r t ı ş m a s ı z b i r ü l k e v a r d ı r . K e n t s e l

d o k u l a ş m a l a r d a e t n i k f a r k l ı l ı k g ö z e t i l m e m i ş t i r . Ü l k e n i n h e r y e r i n d e h e r k ö k e n d e n ,

— 86 —

d e ğ i ş i k o r a n d a y u r t t a ş y a ş a m a k t a d ı r . B i l imse l y ö n d e n a z ı n l ı k s a y ı l m a y a y e t e r l i

ö z e l l i k v e ö g e y o k t u r .

M ü s l ü m a n t o p l u l u k l a r a r a s ı n d a k i d e ğ i ş i k g r u p l a r a a z ı n l ı k s t a t ü s ü t a n ı n m a d ı ğ ı

k u ş k u v e d u r a k s a m a y a y e r b ı r a k m ı y a c a k b i r a ç ı k l ı k l a L o z a n B a r ı ş K o n f e r a n s ı

t u t a n a k l a r ı n d a b i r ç o k kez v u r g u l a n m ı ş t ı r .

" A l t k o m i s y o n , ö n c e , b ü t ü n e tn ik a z ı n l ı k l a r ı n , b a ş k a b i r d e y i m l e , m ü s l ü m a n

o l m a y a n a z ı n l ı k l a r g i b i m ü s l ü m a n a z ı n l ı k l a r ı n da ö r n e ğ i n ; K ü r t l e r i n , Ç e r k e z l e r i n

v e A r a p l a r ı n t a s a r ı d a k i k o r u m a t e d b i r l e r i n d e n y a r a r l a n m a l a r ı n d a d i r e n m i ş t i r . T ü r k

t ems i l c i h e y e t i , b u a z ı n l ı k l a r ı n k o r u n m a y a i h t i y a ç l a r ı o l m a d ı ğ ı n ı v e T ü r k y ö n e t i m i

a l t ı n d a b u l u n m a k t a n tamamiyle memmun o l d u k l a r ı n ı s ö y l e m i ş t i r . Ne o l u r s a o l s u n ,

a l t k o m i s y o n , b u i n a n d ı r ı c ı s ö z l e r ü z e r i n e koruma t e d b i r l e r i n i y a l n ı z , m ü s l ü m a n

o l m a y a n a z ı n l ı k l a r l a s ı n ı r l a m a y ı k a b u l e t m i ş t i r " .

B a r ı ş g ö r ü ş m e l e r i s ı r a s ı n d a K o m i s y o n d a s ö z a lan İ s m e t İ n ö n ü :

" T ü r k i y e ' d e h i ç b i r M ü s l ü m a n n ü f u s u n ç e ş i t l i u n s u r l a r ı a r a s ı n d a h i ç b i r a y r ı m

g ö z e t i l m e m e k t e d i r " d e m i ş t i r . A y n ı K o n f e r a n s ' ı n 20 K a s ı m 1922 g ü n l ü o t u r u m u n d a ,

R ı z a N u r B e y t a r a f ı n d a n o k u n a n b i l d i r i d e ş u g ö r ü ş l e r y e r a l m ı ş t ı r : " M ü t t e f i k l e r i n

t a s a r ı s ı M ü s l ü m a n a z ı n l ı k l a r d a n s ö z e t m e k t e d i r ; o y s a T ü r k i y e ' d e b u g i b i a z ı n l ı k l a r

s ö z k o n u s u olamaz; ç ü n k ü , t ar ihse l g e l e n e k l e r , moral d ü ş ü n c e l e r , g ö r e n e k l e r ,

y a p ı l a g e l i ş l e r , T ü r k i y e ' d e y a ş a y a n M ü s l ü m a n a r a s ı n d a en tam b i r b i r l i k

y a r a t m a k t a d ı r . "

T ü r k D e l e g a s y o n u ' n u n b u g ö r ü ş l e r i K o n f e r a n s ' ç a b e n i m s e n m i ş v e " M ü t t e f i k

T e m s i l c i H e y e t l e r i n c e S u n u l a n A z ı n l ı k l a r ı n K o r u n m a s ı n a İ l i ş k i n " 15 A r a l ı k 1922

g ü n l ü t a s a r ı n ı n 4 . , 6 . , 7. v e 8. m a d d e l e r i n d e g e ç e n " d i n y a da d i l " , "soy, d i n

y a d a d i l a z ı n l ı k l a r ı " s ö z c ü k l e r i y e r i n i " g a y r i m ü s l i m e k a l l i y e t l e r " s ö z c ü k l e r i n e

b ı r a k m ı ş t ı r . B ö y l e c e T ü r k i y e ' d e d e ğ i ş i k b i r d i l k u l l a n m a n ı n y a da soy u n s u r u n u n

b i r g r u b u n a z ı n l ı k s a y ı l m a s ı n d a ö l ç ü o larak k a b u l e d i l e m i y e c e ğ i L o z a n B a r ı ş

A n d l a ş m a s ı ' y l a k a b u l e d i l m i ş t i r . A y n ı K o n f e r a n s ' t a , K ü r t a z ı n l ı ğ ı n y a r a t ı l m a s ı

y ö n ü n d e , ö z e l l i k l e L o r d C u r z o n t a r a f ı n d a n g ö s t e r i l e n ç a b a l a r , T ü r k

D e l e g a s y o n u ' n u n , " K ü r t l e r , k a d e r l e r i n i n T ü r k l e r i n k a d e r i y l e o r t a k o l d u ğ u

g ö r ü ş ü n d e d i r l e r ; a z ı n l ı k h a k l a r ı n d a n y a r a r l a n m a k i s t ememekted ir l er" g e r ç e ğ i n i

b i l d i r m e l e r i k a r ş ı s ı n d a k a b u l g ö r m e m i ş t i r .

2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 81. m a d d e s i n i n (a) v e ( b ) b e n d l e r i ,

k imi k ü ç ü k d e ğ i ş i k l i k l e r l e ö n c e k i 648 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 89. m a d d e s i n i n

b i r t e k r a r ı n d a n i b a r e t t i r . A n a y a s a Mahkemes i 648 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n y ü r ü r l ü k t e o l d u ğ u

d ö n e m d e bu maddeye d a y a n a r a k v e r d i ğ i 20 .07 . 1971 g ü n l ü , Esas 1971/3; K a r a r

1971/3 s a y ı l ı k a r a r ı n d a a y n e n :

T ü r k i y e ' n i n h e r b ö l g e s i n d e g e l i ş m i ş ve g e l i ş m e m i ş y e r l e r e r a s t l a n d ı ğ ı n a

g ö r e , g e r i k a l m ı ş l ı ğ ı n d o ğ u y a ö z g ü v e o r a d a k i b i r t a k ı m y u r t t a ş l a r ı n T ü r k ç e d e n

b a ş k a b i r d i l k o n u ş m a l a r ı y l a b a ğ l a n t ı l ı b i r s i y a s a n ı n s o n u c u o l a r a k halka s u n u l m a s ı ,

b u y u r t t a ş l a r ı n b ü t ü n d e n s o ğ u t u l m a s ı v e a y r ı l m a s ı g e r e ğ i n e y ö n e l m i ş b i r t u t u m d a n

b a ş k a ni te l ik g ö s t e r m e z . " d e n i l m e k t e d i r .

T ü r k i y e E m e k ç i P a r t i s i ' n i n k a p a t ı l m a s ı n a i l i ş k i n 8 . 5 . 1980 g ü n l ü , E s a s 1979/1,

K a r a r 1980/1 s a y ı l ı k a r a r d a d a ; a d ı g e ç e n p a r t i n i n p r o g r a m ı n d a y e r alan " A n a di l i

— 87 —

T ü r k ç e o lmayan o k u l ç a ğ ı n d a k i T ü r k i y e C u m h u r i y e t i v a t a n d a ş l a r ı n a Milli E ğ i t i m

B a k a n l ı ğ ı y ö n e t i m i n d e anad i l ve k ü l t ü r e ğ i t i m i n i n s a ğ l a n m a s ı " t ü m c e s i n e i l i ş k i n

o l a r a k ş u g ö r ü ş l e r e y e r v e r i l m e k t e d i r :

" . . . B i r ke s im v a t a n d a ş t a k e n d i l e r i n i n a z ı n l ı k o l d u k l a r ı d ü ş ü n c e s i n i

y a r a t m a y a ç a l ı ş m a k . . . d e v l e t i n ü l k e s i ve u l u s u y l a b ü t ü n l ü ğ ü temel i l k e s i n e

k e s i n l i k l e a y k ı r ı d ü ş t ü ğ ü n d e n , b ö y l e c e a z ı n l ı k y a r a t m a a m a c ı g ü d e n b i r s i y a s a l

p a r t i n i n u l u s b ü t ü n ü ğ ü n e t e r s d ü ş m e y e b i l e c e ğ i he le b u y o l d a n u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü

s a ğ l a m a y ı a m a ç l a y a b i l e c e ğ i b i ç i m i n d e k i s a v l a r ı n , A n a y a s a ' m ı z ı n b e l i r t i l e n y a p ı s ı

i ç i n d e k a b u l ü n e o l a n a k y o k t u r .

B u b a k ı m d a n 89 . m a d d e n i n i k i n c i f ı k r a s ı n d a g e ç e n " . . . millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n

b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r . " s ö z c ü k l e r i n i n , d a v a d a u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü n

b o z u l m a s ı a m a c ı n ı n a y r ı c a k a n ı t l a n m a s ı z o r u n l u l u ğ u n u b e l i r t m e k i ç i n d e ğ i l , y a l n ı z c a

a z ı n l ı k y a r a t m a y ı a m a ç l a m a n ı n A n a y a s a ' n ı n 57. m a d d e s i n d e k i anlamda "u lus

b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı " s o n u c u n u d o ğ u r a c a ğ ı n ı k e s i n b i ç i m d e g ö s t e r m e k i ç i n

maddeye k o n u l d u k l a r ı k u ş k u s u z d u r . "

Irk v e d i l f a r k l ı l ı k l a r ı n a g ö r e a z ı n l ı k s t a t ü s ü t a n ı m a k , ü l k e ve millet

b ü t ü n l ü ğ ü k a v r a m ı y l a b a ğ d a ş m a z . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i n i k u r a n T ü r k i y e h a l k ı n a

T ü r k U l u s u d e n i r . T ü r k U l u s u n u o l u ş t u r a n e tn ik g r u p l a r a r a s ı n d a ç o ğ u n l u k y a

da a z ı n l ı k b i ç i m i n d e b i r a y ı r ı m a y e r v e r i l m e m i ş t i r . T ü r k Dev le t ine v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı

ile b a ğ l ı o lan h e r k e s i " T ü r k " s a y a n b i r l e ş t i r i c i ve b ü t ü n l e ş t i r i c i m i l l i y e t ç i l i k a n l a y ı ş ı

k a b u l e d i l m i ş t i r . T ü r k Dev le t ine v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o lan h e r k e s i n h a n g i

e t n i k g r u p t a n o l u r s a o l s u n " T ü r k " s a y ı l m a s ı , o n u n e t n i k k i m l i ğ i n i i n k â r a n l a m ı n d a

d e ğ i l ; D ü n y a c a , D e v l e t i ' n e " T ü r k Dev le t i" , U l u s u n a " T ü r k U l u s u " v e V a t a n ı n a

" T ü r k V a t a n ı " d e n e n ve toplum y a p ı s ı n d a ç e ş i t l i e t n i k g r u p l a r b u l u n a n ü l k e d e

b ü t ü n v a t a n d a ş l a r a r a s ı n d a e ş i t l i ğ i n s a ğ l a n m a s ı ve h e p s i ç o ğ u n l u k i ç i n d e b u l u n a n

e tn ik g r u p l a r ı n a z ı n l ı ğ a d ü ş m e s i n i ö n l e m e a m a c ı n a y ö n e l i k t i r .

D i ğ e r k ö k e n l i y u r t t a ş l a r g i b i K ü r t k ö k e n l i y u r t t a ş l a r ı n d a k i m l i k l e r i n i

be l i r tmeler i y a s a k l a n m a m ı ş ; a n c a k a z ı n l ı k ve a y r ı u l u s o l m a d ı k l a r ı , T ü r k U l u s u

d ı ş ı n d a d ü ş ü n ü l m e y e c e k l e r i , devlet b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e y e r a l d ı k l a r ı o r t a y a

k o n m u ş t u r . A z ı n l ı ğ ı n sosyoloj ik ve h u k u k s a l t a n ı m l a r ı n a u y g u n b i r ni te l ik K ü r t

k ö k e n l i y u r t t a ş l a r d a b u l u n m a d ı ğ ı g i b i , o n l a r ı ö b ü r y u r t t a ş l a r d a n a y ı r a n h e r h a n g i

b i r k u r a l da y o k t u r . T ü r k i y e ' n i n her y e r i n d e h e r y u r t t a ş h a n g i k u r a l a b a ğ l ı ise

o n l a r da a y n ı k u r a l a b a ğ l ı d ı r . A z ı n l ı k l a r ı n b a ğ l ı o l d u ğ u k u r a l l a r ı n k a y n a ğ ı n ı

a n d l a ş m a l a r o l u ş t u r u r k e n , K ü r t k ö k e n l i y u r t t a ş l a r l a ö b ü r y u r t t a ş l a r a r a s ı n d a h i ç b i r

a y r ı m y a p ı l m a m a k t a , t ü m hak ve ö z g ü r l ü k l e r d e n s ı n ı r s ı z b i ç i m d e

y a r a r l a n m a k t a d ı r l a r . E s i r g e n e n , y o k s u n k ı l ı n a n , s ı n ı r l ı t u t u l a n b i r hak y o k t u r .

İ ş ç i , i ş v e r e n , h e k i m , a v u k a t , memur, s u b a y , y a r g ı ç , mi l l e tvek i l i , B a k a n ,

C u m h u r b a ş k a n ı h e r ş e y o l a b i l m e k t e d i r l e r . Kimi y e r e l v e e tn ik k ö k e n ö z e l l i k l e r i

d ı ş ı n d a , d i l b i r l i ğ i , d i n b i r l i ğ i , t a r i h s e l b i r l i k v a r d ı r . E v l i l i k l e r n e d e n i y l e k a n

b a ğ l ı l ı ğ ı o l u ş m u ş t u r . A y n ı y ö r e d e b i r l i k t e y ı l l a r d ı r y a ş a m a k t a d ı r l a r . S ı n ı r s ı z

h a k l a r ı , s ı n ı r l ı h a k l a r a , u l u s u n k e n d i s i o l m a y ı a z ı n l ı k olmaya d ö n ü ş t ü r m e n i n

a n l a m s ı z l ı ğ ı a ç ı k t ı r . A m a c ı n , b ö l ü n m e y i g e r ç e k l e ş t i r m e k o l d u ğ u a n l a ş ı l m a k t a d ı r .

K a l d ı k i , h a n g i d e m o k r a t i k h a k k ı n v e r i l m e d i ğ i a ç ı k l a n m a m a k t a , ü s t ü k a p a l ı

— 88 -

k o n u ş m a l a r l a , h e r y u r t t a ş ı n h e r zaman y a k ı n a c a ğ ı g ü n c e l , e k o n o m i k , gene l y a ş a m

s o r u n l a r ı n a d e ğ i n i l m e k t e d i r . B u d u r u m s o r u n u n d e m o k r a t i k h a k l a r l a i lg i l i a l m a d ı ğ ı n ı

g ö s t e r m e k t e d i r .

A n a y a s a ' d a k i u l u s b ü t ü n l ü ğ ü , i l k e s i n d e n u z a k l a ş ı p , T ü r k v e K ü r t u l u s l a r ı

a y r ı m ı n a g i d i l e m e z . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i ' n d e , b i r d e v l e t l e b i r d e n fazla

u l u s o lamaz . T ü r k u l u s u i ç i n d e d e ğ i ş i k k ö k e n l i b i r e y l e r o lsa d a h e p s i T ü r k

y u r t t a ş ı d ı r . T a r i h s e l b i r g e r ç e k olan " T ü r k Ulusu" o l g u s u y e r i n e ı r k ç ı l ı ğ a d a y a n a n

a y r ı l ı k l a r ve T ü r k v a t a n d a ş l ı ğ ı n i t e l i ğ i n i d e ğ i ş t i r e n s a v l a r g e ç e r s i z d i r . A n a y a s a ,

b ö l g e l e r i ç i n ö z e r k l i k ve ö z y ö n e t i m y ö n t e m l e r i n e - b i ç l m l e r l n e k a p a l ı d ı r .

Kimi s i y a s a l n e d e n l e r l e d ı ş e t k e n l e r d e n k a y n a k l a n a n , kimi v a r s a y ı m , y o r u m

v e b a h a n e l e r e d a y a n a n , i n s a n h a k l a r ı ve ö z g ü r l ü k s a v l a r ı y l a y o ğ u n l a ş t ı r ı l a n

s a k ı n c a l ı a m a ç l a r a g e ç e r l i k t a n ı n a m a z . Dev le t " T E K " d i r , ü l k e " T Ü M " d ü r , u l u s

" B İ R " d i r . U l u s a l b i r l i k ; dev le t i k u r a n , u l u s u o l u ş t u r a n t o p l u l u k l a r ı n y a da

b i r e y l e r i n , e t n i k k ö k e n i ne o l u r s a o l s u n , y u r t t a ş l ı k k u r u m u i ç i n d e a y r ı m s ı z

b i r l i k t e l i k l e r i y l e g e r ç e k l e ş i r . A n a y a s a ' d a ve y a s a l a r d a y u r t t a ş l a r a r a s ı n d a a y r ı m ı

ö n g ö r e n h i ç b i r k u r a l b u l u n m a d ı ğ ı g i b i , k imsenin soy k ö k e n i n i n y a d s ı n m a s ı ya da

k a b u l e d i l e b i l e c e k y e n i b i r s a v ı da y o k t u r . U lusa l v e tek i l devlet e t n i k a y r ı l ı k l a r l a

t a r t ı ş ı l a m a z . H e r k e s i n , h e r z a m a n k a r ş ı l a ş a b i l e c e ğ i ve g i d e r e k h u k u k d e v l e t i n d e

g i d e r i l i p k a r ş ı l ı ğ ı i s t eneb i l ecek a y k ı r ı l ı k , ç e l i ş k i , h a k s ı z l ı k ve y a n l ı ş l ı k l a r , in san

h a k l a r ı a l a n ı n d a s ö m ü r ü n e d e n i y a p ı l a r a k , g e r ç e k l e r s a p t ı r ı l ı p ç a r p ı t ı l a r a k , ü s t ü

k a p a l ı b i ç i m d e , a y r ı u l u s y o l u y l a a y r ı dev le t amaçlanamaz. T a r t ı ş ı l a m a z k a v r a m l a r ve

d e ğ e r l e r l e , ö d ü n ver i lmes i o l a n a k s ı z i lke ve n i t e l i k l e r i n k a y n a ğ ı T ü r k i y e Cumhuriyeti'dir.

Ç a ğ ı m ı z d a d a f a r k l ı e t n i k g r u p l a r ı n b i r l i k t e u l u s l a ş m a s ı v e d e v l e t l e ş m e s i

u l u s l a r a r a s ı d ü z e y d e h u k u k s a l l ı ğ ı n ı k o r u m a k t a d ı r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i

i ç i n f a r k l ı d ü ş ü n m e n i n h a k l ı b i r n e d e n i y o k t u r . Ulus b i r l i ğ i n i b ö l m e k ; be l l i t o p r a k

p a r ç a s ı n ı b i r ı r k t a n g e l e n l e r e maletmek, e t n i k a r ı n d ı r m a y a p m a k a n l a m ı n a g e l i r

k i , b u n u n ç a ğ d a ş , i n s a n c ı l d e ğ e r l e r l e b a ğ d a ş t ı r ı l m a s ı o l a n a k s ı z d ı r . Ü l k e n i n h e r

k ö ş e s i n d e h e r v a t a n d a ş a y n ı k o ş u l l a r i ç i n d e y a ş a m a k t a d ı r . V a t a n d a ş l ı k , b ö l g e

ö z e l l i k l e r i n i v e e t n i k f a r k l ı l ı ğ ı a ş a n , b ü t ü n l e ş t i r i c i ç a ğ d a ş b i r o l g u d u r . B u k o n u d a

b i r k i m s e n i n d i ğ e r i n d e n f a r k l ı o l m a s ı n a ; d i n , k ü l t ü r ve e t n i k k ö k e n e i l i ş k i n

a y r ı c a l ı k l a r a y e r y o k t u r . İ n s a n h a k l a r ı n ı n sadece b i r k i ş i y e , s ı n ı f a v e z ü m r e y e

d e ğ i l a y r ı m s ı z o l a r a k b ü t ü n v a t a n d a ş l a r a e ş i t o l a r a k u y g u l a n m a s ı e s a s t ı r . S i y a s a l

a ç ı d a n ö n e m l i o l a n soy d e ğ i l , u l u s a l t o p l u l u k t a n o l m a k t ı r . E ğ e r b i r s o y ,

v a t a n d a ş l ı k b a ğ l a m ı n d a k i i n s a n h a k l a r ı d ı ş ı n d a ö z e l h a k l a r a s a h i p olmak İ s t e r s e

b u , o n u n u l u s b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e y a l n ı z b i r k ö k e n d e ğ i l , a y n ı z a m a n d a a y r ı u l u s a l

b i r t o p l u l u k o l m a s ı a n l a m ı n a g e l i r . B u i se , u l u s b ü t ü n l ü ğ ü i l k e s i y l e b a ğ d a ş m a z .

D e v l e t , ü l k e , u l u s k o n u l a r ı , h e r dev l e t t e f a r k l ı l ı k g ö s t e r e n , t a r i h s e l

s ü r e ç l e u l a ş ı l a n , y e n i d e n d e ğ i ş t i r i l i p b i ç i m l e n d i r i l m e s i o l a n a k s ı z o l g u l a r d ı r . U l u s a l

v e u l u s l a r a r a s ı h u k u k d ü z e n i n d e i n s a n l ı ğ ı n m u t l u l u ğ u i ç i n b u temel o l g u l a r ı

k o r u m a k ü z e r e g e t i r i l e n d ü z e n l e m e l e r e s i y a s ı " p a r t i l e r i n u y m a z o r u n l u l u ğ u

t a r t ı ş ı l a m a z .

Ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k e n d i ğ e r b i r h u s u s da b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k

i l k e s i n i n , egemenl ik k a v r a m ı ile y a k ı n i l i ş k i s i d i r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i t e k i l d e v l e t

— 89 — e s a s l a r ı n a g ö r e k u r u l m u ş , b ü t ü n l ü ğ e d a y a n a n d e v l e t l e r d e n d i r . B i r d e v l e t i n i ç t e

v e d ı ş t a ö z g ü r d a v r a n m a y e t k i s i o l a n "Egemenl ik" b a ş l ı k l ı A n a y a s a ' n ı n 6.

m a d d e s i n d e " E g e m e n l i k k a y ı t s ı z ş a r t s ı z M i l l e t i n d i r .

i d d i a n a m e ' d e , p a r t i y a y ı n l a r ı n d a n " S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 , Kawa A t e ş i

Y a k t ı " , " S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 , K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n " , " K ü r t S o r u n u n a

Ç ö z ü m - 4 " ve b u n l a r ı n y a n ı n d a b i l d i r i l e r v e d u v a r a f i ş l e r i y l e 24-25 A ğ u s t o s 1991

g ü n l ü k a p a l ı s a l o n , 13.10.1991, 16.10.1991 ve 17.10.1991 g ü n l ü a ç ı k hava

t o p l a n t ı l a r ı y l a 11.10.1991 g ü n l ü t e l e v i z y o n d a a ç ı k o t u r u m d a v e 13.1.1991 g ü n ü

T R T ' d e y a p ı l a n k o n u ş m a l a r k a n ı t o larak s u n u l m u ş t u r .

D o ğ u P e r i n ç e k ' i n S o s y a l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı o lmadan ö n c e y a p m ı ş

o l d u ğ u k o n u ş m a l a r P a r t i t a r a f ı n d a n b e n i m s e n e r e k , b a s t ı r ı l ı p " S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 "

D o s y a d a k i k a n ı t l a r ı n ö n c e l i k l e S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101. m a d d e s i n e

g ö r e d e ğ e r l e n d i r i l m e s i g e r e k m e k t e d i r .

B ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k i l k e s i , d e v l e t i n b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n ı ü l k e ve u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü n ü n k o r u n m a s ı n ı d a k a p s a r . K u r u l u ş u n d a n b e r i tek i l d e v l e t o lan

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n , bu tarihsel nitel iği A n a y a s a ' l a r a y a n s ı m ı ş o l u p k o r u n m a s ı

k o n u s u n d a g ü ç l ü y a p t ı r ı m l a r g e t i r i l m i ş t i r , Ö z e n v e d u y a r l ı k l a s ü r d ü r ü l e n y a p ı ,

u l u s u n v a r l ı k n e d e n i o lup b a ş k a ü l k e l e r i n k o ş u l l a r ı i le b i r t u t u l a m a z . B u temel

i l k e d e n ö d ü n v e r i l e m e z . G e r ç e k t e o lmayan b i r insan h a k k ı s o r u n u i l e r i s ü r ü l e r e k ,

d e v l e t i p a r ç a l a m a y a y ö n e l i k b i r g i r i ş i m e , a z ı n l ı k b u l u n d u ğ u b a h a n e s i d a y a n a k

y a p ı l a m a z . T e k i l d e v l e t e s a s ı n a g ö r e d ü z e n l e n e n A n a y a s a ' d a f e d e r a t i f d e v l e t

s i s temi b e n i m s e n m e m i ş t i r . B u neden le S i y a s i part i l er , T ü r k i y e ' d e f e d e r a l s i s tem

k u r u l m a s ı n ı s a v u n a m a z l a r . Dev le t y a p ı s ı n d a " b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k " i l k e s i ;

e g e m e n l i ğ i n , u l u s ve ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n d e n o l u ş a n tek b i r d e v l e t y a p ı s ı y l a

b ü t ü n l e ş m e s i n i g e r e k t i r i r . U l u s a l d e v l e t i l k e s i , ç o k u l u s l u d e v l e t a n l a y ı ş ı n a o lanak

v e r m e d i ğ i g i b i b ö y l e d ü z e n d e f e d e r a t i f y a p ı y a d a o l a n a k y o k t u r . F e d e r a t i f

s i s t emde f e d e r e d e v l e t l e r t a r a f ı n d a n k u l l a n ı l a n e g e m e n l i k l e r s ö z k o n u s u d u r . T e k i l

d e v l e t s i s t e m i n d e i s e , b i r d e n ç o k egemenl ik y o k t u r . " D e v l e t i n ü l k e s i v e u l u s u y l a

b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü " k u r a l ı , a z ı n l ı k y a r a t ı l m a m a s ı n ı , b ö l g e c i l i k v e ı r k ç ı l ı k

y a p ı l m a m a s ı n ı v e e ş i t l i k i l k e s i n i n k o r u n m a s ı n ı i ç e r m e k t e d i r . " E g e m e n l i k " v e

"devlet" k a v r a m l a r ı n ı n , " u l u s " k a v r a m ı y l a b ü t ü n l e ş m e s i , d e v l e t i n h e r h a n g i b i r

e t n i k k ö k e n d e n g e l e n l e r l e y a da h e r h a n g i b i r top lumsal s ı n ı f l a ö z d e ş l e ş t i r i l m e s i n e

E g e m e n l i ğ i n k u l l a n ı l m a s ı h i ç b i r s u r e t t e h i ç b i r k i ş i y e , z ü m r e y e v e y a s ı n ı f a

b ı r a k ı l a m a z . " h ü k ü m l e r i y e r a l m ı ş t ı r . Bu kurala g ö r e , yasama o r g a n ı n ı ö z g ü r i s t e n c i y l e

u l u s b e l i r l e y e c e k t i r . H a n g i k ö k e n y a da s o y d a n g e l i r s e g e l s i n h e r k e s u l u s

k a p s a m ı n d a d ı r . B ö y l e c e , ü l k e , u l u s v e egemenl ik , b i r b ü t ü n l ü k v e u y u m i ç i n d e

g ö z e t i l m e s i g e r e k e n k a v r a m l a r o l a r a k o r t a y a ç ı k m a k t a d ı r .

e n g e l d i r . B u n u n n e d e n i ; u l u s u n ç e ş i t l i toplumsal s ı n ı f l a r d a n o l u ş m a s ı n a k a r ş ı n

s ı n ı f l a r ü s t ü b i r k a v r a m o l m a s ı d ı r . B u n u n i ç i n , e g e m e n l i ğ i n k u l l a n ı l m a s ı n ı t ek b i r

top lumsal s ı n ı f a b ı r a k a n y a da b i r top lumsal s ı n ı f ı e g e m e n l i ğ i n k u l l a n ı l m a s ı n d a n

a l ı k o y a n v e y a e g e m e n l i ğ i b ö l e n d ü z e n l e m e l e r b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü k v e t ek i l d e v l e t

i l k e s i n e t e r s d ü ş e r .

— 90 —

ve Serhildan Çağrıları-2" adlı Parti yayınları arasında yer almıştır. Her iki broşürün kapağında "Doğu Perinçek" adı yazılıdır. "Kürt Sorununa Çözüm-4" broşürü de Sosyalist Parti Genel Başkanı Doğu Perinçek'in imzasıyla davalı Parti tarafından yayımlanıp dağıtılmıştır. Sosyalist Parti Genel Başkanı Doğu Perinçek, Anayasa Mahkemesi'nde yaptığı sözlü açıklamada, bütün kanıtların gerçeğe uygun ancak kendi siyasetleri açısından doğru olduğunu söylemiştir.

Doğu Perinçek, 6.7.1991 günü, Sosyalist Parti Genel Başkanlığına seçilmiştir. Yukarıda belirtilen konuşmaların tümü bu sıfatla yapılmıştır.

Parti Genel Başkanı olarak Doğu Perinçek'in TRT'de 13.10.1991 tarihinde yapılmış olan seçim konuşması davalı Parti'nin Merkez Karar Kurulu'nun 8.10.1991 günlü ve 53 sayılı kararı uyarınca gerçekleştirilmiştir. Bu husus, Parti Genel Merkezinin 11.10.1991 gün ve 1991/112 sayılı yazısı ile açıklanmıştır. Bu konuşma ve belgeler, 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 101. maddesinin (b) ve (c) bentleri karşısında, davalı partinin savunmalarında "partiyi bağlamayacağı ve delil olarak değerlendirilemeyeceği" yolundaki savunmalarının geçerli ve gerçekçi olmadığını gösteren kanıtlardır.

Davalı Parti adına yaptığı savunma ve sözlü açıklamalarda Genel Başkan Doğu Perinçek, daha sonra kimisi Parti yayınları durumuna getirilen konuşmalarından daha önce ceza davalarına konu olanların hepsinden de beraat ettiğini belirtmiştir. Davalı Parti Başkanına göre; "Bu beraat kararları önemlidir. Çünkü, parti kapatma nedenleri ile Türk Ceza Yasası'nın 1 4 2 / 3 .

maddesi arasında paralellik vardır. Bu parelellik, her ikisinin de bölücülük ve milletin bütünlüğü ile ilgili olmasındadır. Ceza yargısı, "Bu broşür bölücü değildir derken, Anayasa yargısı hayır, bölücüdür" dediği zaman, hukuk sistemi parçalanmış oluyor. Yargıya olan güven de ortadan kalkıyor, yargının bütünlüğü de ortadan kalkıyor." Davalı Parti, yine bu konularla ilgili olarak Devlet Güvenlik Mahkemelerinden alınan 13 beraat kararı ve 1 de takipsizlik kararını, sözlü açıklamalarına ek olarak, Anayasa Mahkemesi'ne sunmuştur.

1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Yasası'nın 2 5 3 . maddesinin üçüncü fıkrasında "Aynı konuda, aynı sanık için evvelce verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava var ise davanın reddine karar verilir" denilmektedir. Ceza yargılamasında tekrar yargılamayı önlemeye yönelik ve kesin hüküm esasına dayalı bu kuralın bu işte uygulama yeri yoktur. Hukukta, kesin hükmün varlığı için, tarafların ve uygulanacak yasanın, sorunun, iddia ve savunmaların aynı olması gerekir. Olayda kişi, kurum, öge ve hukuksal dayanak düzeyinde kimi ayrılıklar olduğu gibi, beraati öngören ceza yargısı kararları eylemin varlığı ya da yokluğu nedenine değil, Ceza Yasası'nın dayanılan maddelerinin 3713 sayılı Yasa ile kaldırılmasına dayanmaktadır. Bu nedenle bağlayıcı bir durum yoktur. Türk Ceza Yasası'nda suçu oluşturan bir eylemin, Siyasi Partiler Yasası'na göre de siyasal partilerin kapatılma nedeni olarak öngörülmüş olması durumunda ve o eylemin daha sonra suç olmaktan çıkması eylemin parti kapatma nedeni olmaktan da çıktığı anlamına gelemez.

— 91 —

S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n k o n u s u s iyas i p a r t i l e r l e i lg i l i d ü z e n l e m e l e r d i r .

B u Y a s a ' n ı n 2. m a d d e s i n d e . " B u K a n u n , s i y a s i p a r t i l e r i n k u r u l m a l a r ı ,

t e ş k i l a t l a n m a l a r ı , f a a l i y e t l e r i , g ö r e v , y e t k i ve s o r u m l u l u k l a r ı , g e l i r v e g i d e r l e r i ,

dene t l enme ler i , k a p a n m a ve k a p a t ı l m a l a r ı y l a i lg i l i h ü k ü m l e r i kapsar." d e n i l m e k t e d i r .

A n a y a s a , p a r t i l e r i d i ğ e r t ü z e l k i ş i l e r d e n a y r ı d ü ş ü n m ü ş v e top lumsa l

ö n e m l e r i n d e n ö t ü r ü ö z e l h ü k ü m l e r g e t i r m i ş , p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı d a v a l a r ı n a bakma

g ö r e v i n i A n a y a s a M a h k e m e s i ' n e v e r m i ş t i r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı i ç i n daha ö n c e a ç ı l a n i k i d a v a n ı n

r e d d e d i l d i ğ i v e ö z e l l i k l e A n a y a s a Mahkemes i 'n in P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n 3 1 . m a d d e s i n i

A n a y a s a ' y a ve S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n a u y g u n b u l d u ğ u d a v a y a d a y a n a k o lan

g ö r ü ş ve b e l g e l e r i n P a r t i P r o g r a m ı ' n ı n b u h ü k m ü n ü n b i r a ç ı l ı m ı n d a n i b a r e t o l d u ğ u

y o l u n d a k i s a v u n m a s ı d a g e ç e r l i d e ğ i l d i r . Yen i o l a y l a r , yen i k a n ı t l a r v e y a s a l

g e r e k l e r o l d u ğ u n d a y e n i d a v a a ç ı l a b i l i r . O l a y d a t ü m ü y l e y e n i k a n ı t l a r v a r d ı r v e

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı b u y e n i k a n ı t l a r a d a y a n a k S o s y a l i s t P a r t i ' n i n

e y l e m l e r i n d e n ö t ü r ü d a v a a ç m a k t a d ı r . H e r par t i , A n a y a s a v e S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n a u y g u n o l a r a k k u r u l m a s ı n a k a r ş ı n sonra A n a y a s a ve S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n a y k ı r ı b i r d a v r a n ı ş t a b u l u n a b i l i r . A n a y a s a M a h k e m e s i , Esas 1988/2, K a r a r

1988/1 s a y ı l ı 8 .12 .1988 g ü n l ü k a r a r ı n d a , s ö z k o n u s u 31 . m a d d e y i , ü l k e v e u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z a c a k n i t e l ik te d a v r a n ı ş l a r b i ç i m i n d e d e ğ e r l e n d i r m e m i ş t i r . A n a y a s a

M a h k e m e s i ' n i n b u k a r a r ı S o s y a l i s t P a r t i t a r a f ı n d a n y a n l ı ş y o r u m l a n a r a k y a s a y a

a y k ı r ı d a v r a n ı ş l a r ı n g e r e k ç e s i y a p ı l m ı ş t ı r . Irk a y r ı m c ı l ı ğ ı , d e m o k r a s i l e r d e b i r

s i y a s a l p a r t i n i n d a y a n a ğ ı , a m a c ı ve e r e ğ i olamaz. Irk a y r ı m c ı l ı ğ ı n ı n a r a c ı

d u r u m u n a d ü ş e n p a r t i n i n v a r l ı ğ ı n ı s ü r d ü r m e s i A n a y a s a k a r ş ı s ı n d a o l a n a k s ı z d ı r .

D e v l e t i n b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u m a s ı en d o ğ a l h a k k ı o l u p , kamu d ü z e n i n i ve i n s a n

h a k l a r ı n ı k o r u m a y ö n ü n d e n de s a v s a k l a n m a y a c a k g ö r e v i d i r .

A n a y a s a ' n ı n 69 . maddes i b i r i n c i f ı k r a s ı i le i l g i l i y a s a k l a r g e t i r e n 2820

s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a) b e n d i n d e , s i y a s i p a r t i l e r i n " d e v l e t i n ü l k e s i

v e mil let iyle b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü " temel h ü k m ü n ü d e ğ i ş t i r m e k a m a c ı n ı

g ü d e m e y e c e k l e r i b e l i r t i l m e k t e d i r . D a v a l ı P a r t i ' n i n , a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı ö n e s ü r ü l e n ,

2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 8 1 . m a d d e s i n i n (a) v e (b) b e n t l e r i n d e ;

(a) " T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e mi l l i v e y a d i n i k ü l t ü r v e y a

mezhep v e y a ı r k v e y a d i l f a r k l ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u i l e r i

s ü r e m e z l e r " .

(b) " T ü r k d i l i n d e n v e y a k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k ,

g e l i ş t i r m e k v e y a y a y m a k y o l u y l a T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r

y a r a t a r a k millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a c ı n ı g ü d e m e z l e r v e b u y o l d a faa l iye t t e

b u l u n a m a z l a r . " d e n i l m e k t e d i r .

B u r a d a ü z e r i n d e ö z e n l e d u r u l m a s ı g e r e k e n h u s u s ; ü l k e d e k i e t n i k

f a r k l ı l ı k l a r ı n v e b u n l a r ı n d i l ve k ü l t ü r ü n ü n y a s a k l a n m a s ı d e ğ i l d i r . Ç e ş i t l i

k ö k e n d e n g e l e n y u r t t a ş l a r ı m ı z k e n d i d i l v e k ü l t ü r ü n e s a h i p b u l u n m a k t a , o n l a r ı

g e l i ş t i r m e k t e d i r . G ü n l ü k y a ş a m d a b u a ç ı k ç a g ö r ü l m e k t e , ü l k e v e u l u s b ü t ü n l ü ğ ü

i ç i n d e o n u r l u y e r i n i a lmakta ve s a y g ı g ö r m e k t e d i r . B i n y ı l d ı r b i r l i k t e y a ş a m ı ş

— 92 —

t a r i h i , d i n i , g e l e n e k v e g ö r e n e k l e r i a y n ı o lan , b i r b i r i n d e n a y r ı l m a s ı v e k o p a r ı l m a s ı

o l a n a k s ı z k ü l t ü r l e r i g ü ç l ü b i ç i m d e u l u s a l k ü l t ü r d e y e r i n i a lan b i r t o p l u l u ğ u n

b i r e y l e r i a r a s ı n d a a y r ı l ı ğ ı g e r e k t i r e c e k d ü z e y d e k ü l t ü r a y r ı l ı ğ ı o l d u ğ u n u i l e r i

s ü r m e k v e o r t a k u l u s a l k ü l t ü r ü y a d s ı y ı p d ı ş l a m a k g e r ç e k l e r l e b a ğ d a ş m a z . K ü r t

k ö k e n l i T ü r k y u r t t a ş ı i le b a ş k a k ö k e n l i T ü r k y u r t t a ş ı a r a s ı n d a h i ç b i r f a r k y o k t u r .

T ü r k v a t a n d a ş l ı ğ ı , a y r ı m l a r ı ö n l e y e n v e h e r k e s i i n s a n h a k l a r ı n d a , h a k v e

ö z g ü r l ü k l e r d e b i r l e ş t i r e n b i r k u r u m d u r . " K ü r t l e r i n k ü l t ü r e l v e u l u s a l h a k l a r ı "

s ö z l e r i a z ı n l ı k y a r a t m a y a v e b u n a b a ğ l ı o l a r a k somut a y r ı l ı k l a r ı g ü n d e m e g e t i r m e y e

y ö n e l i k t i r . K ü r t k ö k e n l i y u r t t a ş l a r ı n d i l l e r i n i , g e l enek v e g ö r e n e k l e r i n i ö z e l

y a ş a m l a r ı n d a s ü r d ü r m e l e r i n e h i ç b i r engel y o k t u r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n a m a c ı n ı n

d e v l e t i n ü l k e s i v e u l u s u y l a b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü y ı k a r a k d e v l e t y a p ı s ı n ı v e a d ı n ı

d e ğ i ş t i r m e k , " T ü r k - K ü r t F e d e r a s y o n u " n u k u r u p ı r k e s a s ı n a d a y a n a n o l u ş u m l a r ı

g e r ç e k l e ş t i r m e k o l d u ğ u a n l a ş ı l m a k t a d ı r . B u n a A n a y a s a o l u r v e r m e m e k t e d i r .

T ü r k ç e ' n i n ç e ş i t l i e t n i k s o y d a n gelen v a t a n d a ş l a r a r a s ı n d a resmi d i l o l m a s ı y a n ı n d a

o r t a k i l e t i ş i m a r a c ı , k ü l t ü r v e e ğ i t i m d i l i o l d u ğ u , b u o l g u n u n t a r i h i ve sosyo lo j ik

g e r ç e k l e r e d a y a n d ı ğ ı g ö z a r d ı edi lmemel id ir .

Y u k a r ı d a b e l i r l e n d i ğ i g i b i , y a s a k l a n a n , f a r k l ı l ı k l a r ı n s ö y l e n m e s i d e ğ i l ,

b u n l a r ı n T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ü l k e s i ü z e r i n d e a z ı n l ı k l a r y a r a t a r a k u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı ve b u n a d a y a l ı y e n i b i r d e v l e t d ü z e n i k u r m a a m a c ı n ı

g ü t m e k t i r . S o s y a l i s t P a r t i , s ö z k o n u s u a y k ı r ı d a v r a n ı ş ı n b a ş l ı c a ö ğ e s i o l a n b u

a m a c ı , ö n s a v u n m a s ı n d a S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 81. m a d d e s i n i n ( b ) f ı k r a s ı n ı ,

25 K a s ı m 1991 g ü n l ü H ü k ü m e t P r o g r a m ı v e S H P / M e r k e z Y ü r ü t m e K u r u l u R a p o r u

i le k a r ş ı l a ş t ı r ı r k e n g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r m a m ı ş t ı r .

D i ğ e r b i r k o n u da, S o s y a l i s t P a r t i ' n i n A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n e i d e o l o j i k

o l a r a k k a r ş ı ç ı k m a s ı v e b u n u T ü r k i y e ' n i n g e r ç e k l e r i n e u y g u n g ö r m e m e s i d i r .

E t n i k f a r k l ı l ı k l a r ı k a l d ı r a n , d e ğ i ş i k u y g u l a m a l a r ı o l a n a k s ı z k ı l a n , b i r l e ş t i r i c i

v e b ü t ü n l e ş t i r i c i , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n v a z g e ç e m e y e c e ğ i e n temel i l k e o l a n

A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i , v a t a n a v e d e v l e t e b a ğ l ı l ı ğ ı ; y u r t t a v e d ü n y a d a b a r ı ş ı

ö n g ö r ü r . B u i l k e y e k a r ş ı o l a n b i r g ö r ü ş ü n Ü l k e v e U l u s b ü t ü n l ü ğ ü n e d e k a r ş ı

o l a c a ğ ı k u ş k u s u z d u r .

Ç a ğ d a ş d e ğ e r l e r i i ç e r e n A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n e k a r ş ı ç ı k a n S o s y a l i s t

P a r t i , k imi e t n i k g r u p l a r ı i ç i n d e b u l u n d u r a n T ü r k U l u s u n u , ı r k a d a y a l ı b i r

b i ç i m d e S e v r A n d l a ş m a s ı ' n ı n e sas a l d ı ğ ı F ı r a t N e h r i s ı n ı r o lmak ü z e r e T ü r k v e

K ü r t o l a r a k a y ı r m a k t a s a k ı n c a g ö r m e m e k t e d i r . T a r i h i g e r ç e k l e r e u y m a y a n b u

g ö r ü ş ü n ü l k e v e u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a a m a c ı n a y ö n e l i k o l d u ğ u a ç ı k t ı r .

S o s y a l i s t P a r t i , b i r y a n d a n a z ı n l ı k y a r a t ı l m a s ı n ı i s t e m e d i ğ i n i v e a z ı n l ı k

b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r m e d i ğ i n i s a v u n u r k e n , ö t e y a n d a n t a s a r l a d ı ğ ı d e v l e t y a p ı s ı

i ç i n d e " . . . h e r f e d e r e d e v l e t t e a z ı n l ı k l a r ı n ç o ğ u n l u k t a o l d u ğ u i l ç e v e i l l e r d e

h a l k i s t e r s e , b ö l g e s e l ö z e r k l i k u y g u l a n ı r . . . " g ö r ü ş ü y l e b ö l g e s e l ö z e r k l i k t e n

s ö z e t m e k t e d i r .

D a v a l ı P a r t i , s a v u n m a l a r ı n d a v e s ö z l ü a ç ı k l a m a d a i k i h u k u k o l d u ğ u n u ,

b u n l a r d a n i l k i n i n y a s a l a r d a v e k a ğ ı t ü z e r i n d e v a r o l a n , a n c a k t o p l u m d a

— 93 —

g e ç e r l i ğ i n i v e u y g u l a m a a l a n ı n ı y i t i r m i ş o l a n , b u n a k a r ş ı l ı k b i r d e ey leml i

b i ç i m d e u y g u l a n a n , t o p l u m d a g e n e l k a b u l g ö r e n v e a ş a ğ ı d a n g e l e n b i r

h u k u k u n b u l u n d u ğ u n u i l e r i s ü r m ü ş t ü r . D a v a l ı P a r t i ' y e g ö r e ; " B u g ü n ü l k e n i n

s i y a s a l v e t o p l u m s a l h a y a t ı n d a u y g u l a m a , ' 12 E y l ü l k a l ı n t ı s ı ' m e v z u a t ı n s ö z e l

y o r u m u n u a ş m ı ş t ı r . O h a l d e A n a y a s a M a h k e m e s i p o z i t i f h u k u k u s ö z ü y l e

y o r u m l a m a m a l ı , g ü n ü n g e r e k s i n i m l e r i n i g ö z ö n ü n e a l a r a k ey leml i d u r u m a uygun b i r y o r u m a g i t m e l i d i r . " D a v a l ı P a r t i ' n i n i l e r i s ü r d ü ğ ü y a z ı l ı ve e y l e m l i h u k u k

a y ı r ı m ı v e b u ey l eml i h u k u k u n y a k ı n b i r g e l e c e k t e y a z ı l ı hüküm d u r u m u n a

g i r e c e ğ i , b u n e d e n l e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n y a z ı l ı h u k u k y e r i n e , y a ş a y a n

e y l e m l i h u k u k u y e ğ l e m e s i n i n h u k u k s a l d a y a n a ğ ı b u l u n m a m a k t a d ı r . K i m s e n i n ,

A n a y a s a v e y a s a l a r ı b e ğ e n m e y ü k ü m l ü l ü ğ ü y o k t u r . A n c a k h e r k e s i n a n a y a s a l

d ü z e n e u y m a k y ü k ü m l ü l ü ğ ü v a r d ı r . A n a y a s a M a h k e m e s i A n a y a s a ' d a ve

A n a y a s a ' y a u y g u n y a s a k u r a l l a r ı n d a a ç ı k l ı k v a r k e n , b u n l a r ı b i r y a n a i t ip h u k u k

d ı ş ı u y g u l a m a l a r a yo l a ç a c a k b i ç i m d e g e l i ş i g ü z e l y o r u m l a r a g i r e r e k y a s a l a r a a y k ı r ı

d a v r a n ı ş l a r a g e ç e r l i k k a z a n d ı r a m a z . S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı i le A n a y a s a ' n ı n b u konu-d a k i h ü k ü m l e r i d e ğ i ş m e m i ş t i r . B i r y a s a y e n i b i r yasa ile k a l d ı r ı l m a d ı k ç a u y g u l a n m a -

s ı n ı n s ü r e c e ğ i h u k u k u n d e ğ i ş m e z k u r a l l a r ı n d a n d ı r . A n a y a s a ve S i y a s ı " P a r t i l e r

Y a s a s ı d e ğ i ş i n c e y e k a d a r A n a y a s a Mahkemes i b u n l a r ı u y g u l a m a k z o r u n d a d ı r .

D a v a l ı P a r t i , b u d a v a n ı n ve b u a r a d a S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. v e

81. m a d d e l e r i n i n A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i , B i r l e ş m i ş Mi l l e t l er B i l d i r g e s i ,

H e l s i n k i Nihai S e n e d i v e P a r i s Şartı g i b i u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r e a y k ı r ı o l d u ğ u n u

i l er i s ü r m ü ş t ü r .

U l u s a l v e t ek i l d e v l e t i n , e t n i k f a r k l ı l ı k l a r a g ö r e t a r t ı ş ı l m a s ı n a u l u s l a r a r a s ı

h u k u k s a l b e l g e l e r o lanak t a n ı m a m ı ş t ı r . A n a y a s a M a h k e m e s i b i r ç o k k a r a r ı n d a ,

İ n s a n H a k l a r ı E v r e n s e l B i l d i r g e s i ile A v r u p a İ n s a n H a k l a r ı S ö z l e ş m e s i n e v e A v r u p a

S o s y a l H a k l a r Temel Y a s a s ı ' n a yo l lamada b u l u n m u ş t u r .

İ n s a n H a k l a r ı n ı v e A n a H ü r r i y e t l e r i K o r u m a y a D a i r S ö z l e ş m e k a p s a m ı n d a k i

hak ve ö z g ü r l ü k l e r , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı ' n d a da g ü v e n c e a l t ı n a

a l ı n m ı ş t ı r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı g ö r ü l e n d a v a k o n u s u e t k i n l i k l e r i n i n

b u s ö z l e ş m e d e b e l i r l e n e n k u r a l l a r a da a y k ı r ı o l a c a ğ ı k u ş k u s u z d u r .

A n ı l a n S ö z l e ş m e ' n i n ö r g ü t l e n m e hak ve ö z g ü r l ü ğ ü y l e i lg i l i 11. m a d d e s i n i n

i k i n c i f ı k r a s ı a y n e n ş ö y l e d i r :

" B u h a k l a r ı n k u l l a n ı l m a s ı , d e m o k r a t i k b i r t o p l u l u k t a , z a r u r i t e d b i r l e r

mahiye t inde o l a r a k milli g ü v e n l i ğ i n , â m m e e m n i y e t i n i n , n i z a m ı m u h a f a z a n ı n , s u ç u n

ö n l e n m e s i n i n , s a ğ l ı ğ ı n v e a h l a k ı n v e y a b a ş k a l a r ı n ı n hak v e h ü r r i y e t l e r i n i n

k o r u n m a s ı i ç i n v e a n c a k k a n u n l a t a h d i d e t â b i t u t u l u r .

B u m a d d e , b u h a k l a r ı n k u l l a n ı l m a s ı n d a i d a r e , s i l â h l ı k u v v e t l e r v e y a

z a b ı t a m e n s u p l a r ı n ı n m u h i k t a h d i t l e r k o y m a s ı n a mani d e ğ i l d i r . "

S o s y a l i s t P a r t i , zaman zaman h e r ne k a d a r k a r d e ş l i k v e b i r l i k g ö r ü n ü m ü

v e r e r e k a m a c ı n ı g i z l e m i ş ise d e a s l ı n d a v a t a n d a ş l a r a r a s ı n d a ırk e s a s ı n a d a y a l ı

k i n ve husumet d u y g u l a r ı y a r a t m a y a ç a l ı ş m ı ş t ı r . T ü r k U l u s u n u n b ü t ü n l ü ğ ü n ü

a y ı r ı m ı v e b u ey l eml i h u k u k u n y a k ı n b i r g e l e c e k t e y a z ı l ı h ü k ü m d u r u m u n a

g i r e c e ğ i , b u n e d e n l e A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n y a z ı l ı h u k u k y e r i n e , y a ş a y a n

e y l e m l i h u k u k u y e ğ l e m e s i n i n h u k u k s a l d a y a n a ğ ı b u l u n m a m a k t a d ı r . K i m s e n i n ,

A n a y a s a v e y a s a l a r ı b e ğ e n m e y ü k ü m l ü l ü ğ ü y o k t u r . A n c a k h e r k e s i n a n a y a s a l

d ü z e n e u y m a k y ü k ü m l ü l ü ğ ü v a r d ı r . A n a y a s a M a h k e m e s i A n a y a s a ' d a ve

A n a y a s a ' y a u y g u n y a s a k u r a l l a r ı n d a a ç ı k l ı k v a r k e n , b u n l a r ı b i r y a n a i t ip h u k u k

d ı ş ı u y g u l a m a l a r a yo l a ç a c a k b i ç i m d e g e l i ş i g ü z e l y o r u m l a r a g i r e r e k y a s a l a r a a y k ı r ı

d a v r a n ı ş l a r a g e ç e r l i k k a z a n d ı r a m a z . S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı i le A n a y a s a ' n ı n b u konu-

d a k i h ü k ü m l e r i d e ğ i ş m e m i ş t i r . B i r y a s a y e n i b i r yasa ile k a l d ı r ı l m a d ı k ç a u y g u l a n m a -

s ı n ı n s ü r e c e ğ i h u k u k u n d e ğ i ş m e z k u r a l l a r ı n d a n d ı r . A n a y a s a ve S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı d e ğ i ş i n c e y e k a d a r A n a y a s a Mahkemes i b u n l a r ı u y g u l a m a k z o r u n d a d ı r .

— 9 4 -

I r k a d a y a l ı b i r g ö r ü ş l e T ü r k v e K ü r t o larak i k i y e a y ı r m a y ı , a y r ı d e v l e t l e r k u r m a y ı

ö n g ö r m ü ş t ü r . B u f a a l i y e t l e r i n i n , ü l k e v e millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü , y ı k m a y ı a m a ç l a d ı ğ ı

a ç ı k t ı r . B u n l a r ı n ö z e l l i k l e "milli" g ü v e n l i ğ i " , " â m m e e m n i y e t i " n i v e " n i z a m ı b o z u c u

o l d u ğ u k u ş k u s u z d u r .

S ö z l e ş m e n i n 17. maddes i aynen ş ö y l e d i r :

" B u s ö z l e ş m e h ü k ü m l e r i n d e n h i ç b i r i b i r d e v l e t e , t o p l u l u ğ a v e y a f e r d e ,

i ş b u S ö z l e ş m e d e t a n ı n a n h a k ve h ü r r i y e t l e r i n y o k edi lmes ini v e y a m e z k û r

S ö z l e ş m e d e d e r p i ş e d i l d i ğ i n d e n daha g e n i ş ö l ç ü d e t a h d i t l e r e t â b i t u t u l m a s ı n ı

i s t i h d a f e d e n b i r f a a l i y e t e g i r i ş m e y e v e y a h a r e k e t t e b u l u n m a y a m a t u f herhangi

b i r h a k s a ğ l a n d ı ğ ı ş e k l i n d e t e f s i r o lunamaz."

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n faaliyeti S ö z l e ş m e ' n i n b u k u r a l ı ile ç a t ı ş m a k t a d ı r .

D e m o k r a t i k , l â i k v e s o s y a l h u k u k d e v l e t i n i , a ç ı k ç a p a y l a ş ı p y ı k m a y ı ö n e r m e k

v e b u n u z o r l a g e r ç e k l e ş t i r m e y e ç a ğ ı r m a k , demokrat ik h a k ve ö z g ü r l ü k l e r i k ö t ü

k u l l a n m a ö r n e ğ i d i r . H i ç b i r h a k v e ö z g ü r l ü k , d e m o k r a s i y i y ı k m a k a m a c ı y l a

k u l l a n ı l a m a z .

A n a y a s a v e S i y a s i Par t i l er Y a s a s ı ' n d a g e t i r i l e n , s iyasa l p a r t i l e r e i l i ş k i n

y a s a k l a m a l a r , s ö z l e ş m e d e y e r alan h ü r r i y e t l e r i k a l d ı r ı p azaltma k a p s a m ı n d a ve

d e m o k r a t i k t o p l u m d ü z e n i n i n gerek ler ine a y k ı r ı g ö r ü l e m e z . B u n l a r , D e v l e t l e r

H u k u k u ' n d a y e r a l a n e g e m e n l i ğ i , ü l k e v e millet b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u m a y a , ı r k ç ı l ı ğ a

d a y a l ı b ö l ü n m e l e r i ö n l e m e y e y ö n e l i k t i r .

S o s y a l i s t P a r t i , İ n s a n H a k l a r ı n ı v e A n a H ü r r i y e t l e r i K o r u m a y a D a i r

S ö z l e ş m e ' n i n 11 . m a d d e s i n i n ikinci f ı k r a s ı y l a 17. maddes inde y e r a l a n

k u r a l l a r l a b a ğ d a ş m a y a c a k b i ç i m d e fa l l i ye t t e b u l u n m u ş t u r .

Ö z e l l i k l e , a r a ç f a r k l ı olmakla b i r l i k t e S o s y a l i s t P a r t i ' n i n f a a l i y e t l e r i n d e k i

a m a c ı n t e r ö r i s t l e r i n a m a c ı i le benzer l ik g ö s t e r d i ğ i d e d i k k a t ç e k i c i d i r .

Sosya l i s t P a r t i , A t a t ü r k m i l l i y e t ç i l i ğ i n e k a r ş ı d ı r . T ü r k i y e C u m h u r i y e t i

t o p r a k l a r ı ü z e r i n d e y a ş a y a n a y r ı dili ve k ü l t ü r ü o lan v e ö z e l l i k l e d e " k e n d i

k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p " , "ezilen" b i r K ü r t mi l le t in in v a r l ı ğ ı

i l e r i s ü r ü l m e k t e d i r . T ü r k v e K ü r k h a l k l a r ı a r a s ı n d a k i tek k ö p r ü n ü n S o s y a l i s t

P a r t i s i o l d u ğ u s a v ı y l a ş u n l a r ö n e r i l m e k t e d i r :

" K ü r t mi l l e t i , k e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a k a y ı t s ı z ş a r t s ı z s a h i p t i r .

O ha lde b u ö z g ü r i r a d e n i n s a p t a n m a s ı i ç i n K ü r t i l l er inde r e f e r a n d u m y a p ı l m a l ı d ı r .

K ü r t h a l k ı i s t e r s e a y r ı b i r devlet k u r a b i l i r .

E n iy i ç ö z ü m i k i f e d e r e devletin e ş i t olarak k a t ı l d ı ğ ı , d e m o k r a t i k f edera l

b i r C u m h u r i y e t t i r . B u f e d e r a l C u m h u r i y e t i n kend i a n a y a s a s ı y a n ı n d a , f edere

d e v l e t l e r i n de a n a y a s a l a r ı o l a c a k t ı r . Resmi d i l T ü r k ç e v e K ü r t ç e o l a c a k , K ü r t

mi l le t ine y a p ı l a n b a s k ı l a r sona e r d i r i l e c e ğ i n d e n K ü r t mi l l e t in in demokrat ik k ü l t ü r ü

g e l i ş e c e k t i r . "

S o s y a l i s t Par t i 'n in i l e r i s ü r d ü ğ ü b u ç ö z ü m l e r i n e s a s ı , K ü r t h a l k ı n ı n k e n d i

k a d e r i n i t a y i n h a k k ı n a d a y a n a r a k K ü r t mi l le t in in i r a d e s i be l l i o lacak v e b i r l i k ,

g ö n ü l l ü l ü k temeli ü z e r i n e o t u r t u l a c a k t ı r . B ö y l e c e A n a y a s a ' d a k i ü l k e v e u l u s

b ü t ü n l ü ğ ü i lkes inden a y r ı l a r a k T ü r k v e K ü r t mi l l e t l er in in o l u ş t u r a c a ğ ı , h e r i k i s i n i n

— 95 —

e ş i t o larak k a t ı l a c a ğ ı f e d e r a l b i r C u m h u r i y e t a m a ç l a n m a k t a d ı r . B u a ç ı k ç a T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i D e v l e t i n i n y a p ı s ı n ı n v e a d ı n ı n d e ğ i ş t i r i l m e s i d i r .

S a v u n m a l a r d a , A m a s y a P r o t o k o l ü ' n e d a y a n ı l m a k t a v e p r o t o k o l p a r t i

a m a ç l a r ı n a g ö r e y o r u m l a n a r a k ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü n ü p a r ç a l a y ı c ı s o n u ç l a r

ç ı k a r ı l m a k t a d ı r . K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n a temel o lan A m a s y a P r o t o k o l ü v e G e n e l g e s i

ile E r z u r u m v e S i v a s K o n g r e l e r i b e l g e l e r i n d e ö n c e l i k l e ü l k e v e millet b ü t ü n l ü ğ ü

esas a l ı n m ı ş t ı r .

K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n d a n ö n c e kendi ç ı k a r l a r ı y ö n ü n d e n v a t a n ı n b i r b ö l ü m ü n d e

a y r ı b i r K ü r t d e v l e t i k u r m a k i ç i n b ö l ü c ü faal iyet g ö s t e r e n d ı ş g ü ç l e r e v e i ç t e

b u y ö n d e g i r i ş i m d e b u l u n a n l a r a k a r ş ı , A t a t ü r k , k o n u ş m a l a r ı n d a s ö z k o n u s u v a t a n

p a r ç a s ı ü z e r i n d e a s ı r l a r d ı r T ü r k l e r l e K ü r t l e r i n b i r l i k t e y a ş a d ı k l a r ı , k a r d e ş

olduklarını v u r g u l a m ı ş t ı r . " T ü r k l e r " s ö z ü y l e hang i e t n i k k ö k e n d e n g e l i r s e g e l s i n

t ü m y u r t t a ş l a r a n l a t ı l m ı ş o l m a k t a d ı r .

Sosya l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı , s ö z l ü a ç ı k l a m a d a , A n a d o l u ' y u k a v i m l e r

k a p ı s ı o larak n i t e l e n d i r i l i p i n s a n l a r ı n ı n ç e ş i t l i k a v i m l e r d e n g e l d i ğ i n i v e k ı r k d o k u z

d i l k o n u ş u l d u ğ u n u s ö y l e r k e n , T ü r k i y e h a l k ı n ı n sadece T ü r k v e K ü r t ı r k ı n a d a y a l ı

v e i k i y e b ö l ü n e b i l i r g ö r m e s i a ç ı k b i r ç e l i ş k i d i r .

A t a t ü r k , k o n u ş m a l a r ı n d a K u r t u l u ş S a v a ş ı ' n ı n b ü t ü n b i r u l u s b i r l i ğ i n e -

d a y a n d ı ğ ı n ı , h e r h a n g i b i r e t n i k y a p ı l a ş m a n ı n s ö z k o n u s u o l m a d ı ğ ı n ı d i l e

g e t i r m i ş t i r . U l u s u o l u ş t u r a n e t n i k g r u b l a r d a n zaman zaman s ö z e d i ş i o n l a r a b i r

a y r ı c a l ı k t a n ı n m a s ı n ı d ü ş ü n d ü ğ ü a n l a m ı n a ge lmez . Ni tek im s a v u n m a d a s ö z ü e d i l e n ;

A t a t ü r k ' ü n 1 M a y ı s 1920'de T B M M ' n d e y a p t ı ğ ı k o n u ş m a d a , " E f e n d i l e r . . . M e c l i s - i

A l i n i z i t e ş k i l e d e n zevat y a l n ı z T ü r k d e ğ i l d i r , y a l n ı z Ç e r k e z d e ğ i l d i r , y a l n ı z K ü r t

d e ğ i l d i r , y a l n ı z L a z d e ğ i l d i r . F a k a t h e p s i n d e n m ü r e k k e p a n a s ı r ı i s l â m i y e d i r . . .

muhafaza ve m ü d a f a a s ı y l a i ş t i g a l e t t i ğ i m i z millet b i t t a b i b i r u n s u r d a n ibare t

d e ğ i l d i r , " ; a ç ı k l ı ğ ı b u l u n m a k t a d ı r . 17 H a z i r a n 1919 S a m s u n ' d a y a p t ı ğ ı k o n u ş m a d a :

" . . . B e n K ü r t l e r i ve hat ta ö z b i r k a r d e ş o larak tekmil milleti b i r n o k t a e t r a f ı n d a

b i r l e ş t i r m e k v e g ö s t e r m e k k a r a r v e a z m i n d e y i m . " s ö z l e r i y l e , K ü r t l e r e u l u s i ç i n d e

a y r ı b i r y e r v e r d i ğ i d e ğ i l , u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü esas a l d ı ğ ı g ö r ü l m e k t e d i r .

Ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k e n ö n e m l i b i r k o n u d a , y a z ı l ı v e s ö z l ü

s a v u n m a l a r d a K ü r t U l u s u ' n u n k e n d i k a d e r i n i t â y i n h a k k ı n ı n , H e l s i n k i S e n e d i v e

P a r i s Ş a r t ı ' n a d a y a n d ı ğ ı n ı n i l er i s ü r ü l m e s i d i r . Ö n c e l i k l e be l i r tmek g e r e k i r k i ,

T ü r k i y e ' d e tek b i r u l u s v a r d ı r . O da T ü r k U l u s u ' d u r . K ü r t k ö k e n i n d e n ge l en

v a t a n d a ş l a r , T ü r k , L a z , Ç e r k e z , B o ş n a k , A r n a v u t , Pomak g i b i d i ğ e r e t n i k

k ö k e n d e n g e l e n v a t a n d a ş l a r l a u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü o l u ş t u r m u ş t u r .

" K e n d i k a d e r i n i t a y i n h a k k ı " y e n i b i r k a v r a m d e ğ i l d i r . U l u s l a r a r a s ı

h u k u k d ü z e n i n d e d e d e v a m edege len b i r o l g u d u r . T ü r k U l u s u , b u k o n u y u L o z a n

B a r ı ş A n d l a ş m a s ı g ü n d e m i n d e n ç ı k a r m ı ş t ı r . Ü l k e v e u l u s b ü t ü n l ü ğ ü n ü k o r u m a

h a k k ı Lozan B a r ı ş - A n d l a ş m a s ı n d a o l d u ğ u g i b i b u g ü n d e u l u s l a r a r a s ı h u k u k

d ü z e n i n d e g e ç e r l i d i r .

N i t e k i m , d a y a n a k g ö s t e r i l e n H e l s i n k i Nihai S e n e d i ' n i n i lke l er i a r a s ı n d a ;

1- D e v l e t l e r i n e g e m e n e ş i t l i ğ i ve e g e m e n l i ğ i n ö z ü n d e k i h a k l a r a s a y g ı ,

2- S ı n ı r l a r ı n d o k u n u l m a z l ı ğ ı .

- 9 6 — 3- D e v l e t l e r i n t o p r a k b ü t ü n l ü ğ ü n e s a y g ı ,

4 - İ ç i ş l e r i n e k a r ı ş m a m a ,

i l k e l e r i d e y e r a l m ı ş t ı r .

Y i n e P a r i s Ş a r t ı ' n d a :

" T ü m i l k e l e r , h e r b i r i d i ğ e r l e r i d i k k a t e a l ı n m a k s u r e t i y l e yorumlanarak,

k a y ı t s ı z ş a r t s ı z v e a y n ı d e r e c e d e u y g u l a n ı r . B u i l k e l e r i l i ş k i l e r i m i z i n temel ini

o l u ş t u r u r . "

" T a r a f d e v l e t l e r i n b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n ı , egemen e ş i t l i ğ i n i y a d a t o p r a k

b ü t ü n l ü ğ ü n ü ih la l e d e n faa l iye t l ere k a r ş ı demokrat ik g r u p l a r ı savunmak h u s u s u n d a

i ş b i r l i ğ i y a p m a y a k a r a r l ı y ı z . D ı ş a r d a n y a p ı l a n b a s k ı , z o r a b a ş v u r m a ve y ı k ı c ı l ı k

g i b i y a s a d ı ş ı f a a l i y e t l e r b u r a d a s ö z k o n u s u olan ö z e l l i k l e r d i r . "

"Her t ü r l ü t e r ö r i s t ey lemleri y ö n t e m l e r i ve u y g u l a m a l a r ı a ç ı k ç a s u ç o l a r a k

k ı n ı y o r ve b u n l a r ı n ik i l i o l d u ğ u kadar ç o k t a r a f l ı i ş b i r l i ğ i ile o r t a d a n k a l d ı r ı l m a s ı

i ç i n ç a l ı ş m a y a k a r a r l ı o l d u ğ u m u z u ifade e d i y o r u z . "

" T a r a f d e v l e t l e r , h a l k ı n i r a d e s i y l e ö z g ü r c e k u r u l m u ş o lan d e m o k r a t i k

d ü z e n i , k e n d i y a s a l a r ı u y a r ı n c a ve y ü k l e n d i k l e r i u l u s l a r a r a s ı i n s a n h a k l a r ı

g ö r e v l e r i ve u l u s l a r a r a s ı t a a h h ü t l e r i u y a r ı n c a , b u d ü z e n i ya da b a ş k a b ir t a r a f

d e v l e t i n d ü z e n i n i y ı k m a y ı a m a ç l a y a n t e r ö r i z m ya da ş i d d e t e b a ş v u r a n ya da

t e r ö r i z m d e n v e y a ş i d d e t t e n v a z g e ç m e y i r e d d e d e n k i ş i l e r i n g r u p l a r ı n ve

t e ş k i l a t l a r ı n f a a l i y e t l e r i n e k a r ş ı s a v u n m a k ve k o r u m a k s o r u m l u l u ğ u n u t a ş ı d ı k l a r ı n ı

k a b u l e d e r l e r . " k u r a l l a r ı d a y e r a l m a k t a d ı r . O h a l d e d e v l e t i n ü l k e s i ve u l u s u y l a

b ö l ü n m e z t ü m l ü ğ ü n ü bozmaya y ö n e l i k ey l emlere , b u n l a r a o l a n a k v e r m e y e n H e l s i n k i

Niha i Sened i ile P a r i s Ş a r t ı ' n ı n d a y a n a k g ö s t e r i l m e s i v e b u b e l g e l e r i n h u k u k s a l

n i t e l i k l e r i n i n g ö z a r d ı ed i lmes i d o ğ r u d e ğ i l d i r .

G ö r ü l m e k t e d i r k i , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n d e t a r a f o l d u ğ u Y e n i B i r

A v r u p a i ç i n P a r i s Ş a r t ı ( E k . 1); ı r k ç ı l ı ğ ı , e tn ik d ü ş m a n l ı ğ ı ve t e r ö r i z m i k ı n a m ı ş ,

ü l k e b ü t ü n l ü ğ ü v e d e m o k r a t i k d ü z e n i y ı k m a y ı a m a ç l a y a n h a r e k e t l e r e g i r i ş e n k i ş i ,

g r u p ve ö r g ü t l e r e k a r ş ı koruma ve kollama s o r u m l u l u ğ u n u u l u s l a r a r a s ı b i r ç a ğ r ı

o l a r a k k a b u l e t m i ş t i r . Dev le t i y ı k m a y a y ö n e l i k e y l e m l e r i n d e m o k r a t i k h a k l a r

k a p s a m ı n d a v e b i r ö z g ü r l ü k o larak d e ğ e r l e n d i r i l m e s i o l a n a k s ı z d ı r .

Y u k a r ı d a a ç ı k l a n a n g e r ç e k l e r l e , u l u s a l ve e v r e n s e l h u k u k k u r a l l a r ı n a

g ö r e , S o s y a l i s t P a r t i ' n i n d a v a k o n u s u y a y ı n ve k o n u ş m a l a r ı n d a g e ç e n kimi s ö z

v e t a n ı m l a r i n c e l e n d i ğ i n d e a ş a ğ ı d a k i d u r u m l a r s a p t a n m ı ş t ı r :

" K Ü R T M İ L L E T İ - K Ü R T H A L K I - K Ü R T İ L L E R İ " t a n ı m l a r ı n ı k u l l a n m a k v e

b i r sav o l a r a k g ü n d e m e g e t i r i p , k o n u y u g e r ç e k y ö n l e r i y l e b i lmesi o l a n a k s ı z

k imse ler i k ı ş k ı r t a r a k s u ç a itmek A n a y a s a ' y a a y k ı r ı b i r e y l e m d i r . A n a y a s a ' y a g ö r e

d e v l e t i n b i r u l u s u v a r d ı r . Ü l k e d e y a ş a y a n t o p l u l u k l a r a k ü l t ü r v e s o y - b o y

f a r k l ı l ı k l a r ı n e d e n i y l e a y r ı b i r u l u s a d ı v e r i l e m e z . T ü r k U l u s u b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e

K ü r t k ö k e n i n d e n g e l e n v a t a n d a ş l a r ı m ı z o lmakla b i r l i k t e b u n l a r ı n bi l imsel ö l ç ü l e r e

ve t a r i h s e l g e r ç e k l e r e g ö r e v a t a n d a ş l ı k k a v r a m ı ve h a k l a r ı d ı ş ı n d a a y r ı u l u s o l a r a k

— 97 —

ni te lendir i lmes i o l a n a k s ı z d ı r . D e v l e t i n ö ğ e s i o lan v e k e n d i l e r i n i n d e i ç i n d e e ş i t

b i ç i m d e y e r a l d ı ğ ı u l u s u e t n i k v e s i y a s a l n e d e n l e r l e b ö l m e k y ü r ü r l ü k t e k i A n a y a s a

v e yasa lara a y k ı r ı d ü ş e n b i r e y l e m d i r .

" K Ü R T İ L L E R İ " Y ö n e t s e l s ı n ı r l a r ı g ö s t e r e n i l l e r , a y r ı l ı k be ldes i ve

b ö l g e s i d e ğ i l d i r . T ü m y e r l e ş i m b i r i m l e r i n i n d o k u l a ş m a s ı n d a e t n i k a y r ı l ı k

g ö z e t i l m e m i ş t i r .

" A y r ı b i r d e v l e t i ç i n R E F A R A N D U M - F E D E R E D E V L E T - F I R A T ' I N İKİ

Y A K A S I - Ö Z E L S A V A Ş " s ö z l e r i n e ge l ince ;

U l u s , ü l k e v e d e v l e t i b ö l m e a m a c ı n ı n g e r ç e k l e ş t i r m e yolu

ve y ö n t e m i o l a r a k benimset i lmeye v e u y g u l a n ı l m a y a ç a l ı ş ı l m a k t a d ı r . Ü l k e n i n

t a m a m ı n d a k i d u r u m u g ö z a r d ı e d i p s ı n ı r l ı b i r y e r i n s e ç i m i , v a r s a y ı m l a r a d a y a n d ı ğ ı

g i b i , b a ş k a y e r l e r d e y a ş a y a n v e ü l k e n i n t ü m y e r l e ş i m y e r l e r i n e ve ç a l ı ş m a a l a n ı n a

d a ğ ı l a n K ü r t k ö k e n l i y u r t t a ş l a r ı n v a r l ı ğ ı d a u n u t u l m a k t a d ı r .

" Ö z e l s a v a ş " nite lemesi de ö z e l a m a ç l ı d ı r . D e v l e t i n b a ş l a t t ı ğ ı b i r olay

v e s a v a ş y o k t u r . H e r y u r t t a ş ı n h e r y e r d e v e h e r zaman k a r ş ı l a ş a b i l e c e ğ i d u r u m l a r

b a h a n e e d i l e r e k t e r ö r y o l u y l a dev le t p a r ç a l a n m a k , ü l k e b ö l ü n m e k i s t e n m e k t e d i r .

Kamu d ü z e n i n i , g ü v e n l i k v e emniye t i s a ğ l a m a k i ç i n z o r u n l u u ğ r a ş l a r s a v a ş o larak

ni te lenemez. D e v l e t i n ; a s k e r , s u b a y , p o l i s , h e k i m , m e m u r , ö ğ r e t m e n , d i n a d a m ı ,

hak im ve s a v c ı l a r ı n ı v e y u r t t a ş ı n ı k a d ı n ç o c u k d e m e d e n ö l d ü r e n e y ö r e n i n k a l k ı n m a s ı

i ç i n y a p ı l a n t e s i s l e r i , a r a ç v e g e r e ç l e r i y a k ı p y ı k a r a k h a l k a h izmet l er i engel lemeye

k a r ş ı savunma ö n l e m i a l m a m a s ı d ü ş ü n ü l e m e z .

" K ü r t h a l k ı a y a ğ a k a l k ı y o r , k i m l i ğ i n i e y l e m i y l e k a b u l e t t i r i y o r .

N e w r o z u n u k u t l u y o r . E z i l e n K ü r t a n a y a s a y a p ı y o r , k a n u n y a p ı y o r " s ö z l e r i y l e

a y a k l a n m a , y a k ı p y ı k m a , k e n d i l i ğ i n d e n a n a y a s a v e y a s a d ü z e y i n d e i ş l e m yapma

g i b i h u k u k d ı ş ı o l d u b i t t i l e r ö v ü l m e k t e d i r . P a r t i , s u ç o lan eylemi ö v e m e z . S u ç

o lan eyleme ö z e n d i r e m e z , s u ç o lan eylemi k ı ş k ı r t a m a z . S u ç l a r a ö n c ü l ü k veya

y a t a k l ı k y a s a k t ı r . Ö l d ü r m e , yakma v e y ı k m a o l a y l a r ı n o r m a l g ö s t e r i l m e k t e d i r .

S o s y a l i s t P a r t i ' n i n s a v u n m a s ı n d a ü l k e ve u l u s b i r l i ğ i n i y ı k ı c ı eylemler

e ş i t l i k , k a r d e ş l i k , g ö n ü l l ü b i r l i k , s ö z l e r i y l e ö r t ü l m e k i s t e n m i ş t i r . Y u k a r ı y a a l ı n a n

s ö z l e r i n k a r d e ş l i k e ş i t l i k ve g ö n ü l l ü b i r l i k l e i l g i s i y o k t u r . H a n g i d u r u m ve

u y g u l a m a n ı n e ş i t s i z l i k y a r a t t ı ğ ı , n e y i n e ş i t l i ğ e a y k ı r ı o l d u ğ u n a i l i ş k i n b i r ö r n e k

g ö s t e r i l e m e z .

U l u s ç u l u k l a ı r k ç ı l ı k k a r ı ş t ı r ı l d ı ğ ı g i b i " U l u s olma" s a v ı , t ek i l b i r dev le t

iç inde ancak bir ulus olacağından g e ç e r s i z d i r . Ç o k u l u s l u d e v l e t y a p ı s ı C u m h u r i y e t i n

k u r u l m a s ı y l a g e r i d e k a l m ı ş t ı r . A y r ı o k u l , a y r ı e ğ i t i m , a y r ı resmi* d i l , a y r ı s ı n ı r ,

a y r ı y ö n e t i m , a y r ı d e v l e t , as la tek i l d e v l e t i l k e s i y l e ve A n a y a s a ' n ı n korumak

g ö r e v i v e r d i ğ i i l k e v e d e ğ e r l e r l e b a ğ d a ş a m a z . Ö n e r m e , g ö r ü ş a ç ı k l a y ı p ç ö z ü m

y ö n t e m v e b i ç i m l e r i a ç ı k l a m a k t ı r . D ü ş ü n c e v e g ö r ü ş olarak b e l i r t i l e n s o y u t b i r

d u r u m d u r . O y s a , S o s y a l i s t P a r t i , g ö r ü ş l e r i n i h a l k ı a y a k l a n d ı r a r a k y a ş a m a

g e ç i r m e k i s temekte v e a n c a k k e n d i g ö r ü ş l e r i n i n d o ğ r u o l d u ğ u k a n ı s ı y l a y a l n ı z

b u d o ğ r u l t u d a k i u y g u l a m a l a r a s a y g ı g ö s t e r m e k t e d i r . B u n u n d ı ş ı n d a k i l e r i ş i d d e t l e

k a r ş ı l a m a k t a , k e n d i a m a c ı n a u y g u n s o n u ç a l ı n m a s ı i ç i n h a l k ı dev l e t e k a r ş ı

a y a k l a n d ı r m a y ı o l a ğ a n b u l m a k t a d ı r .

— 98 —

Y u k a r ı d a a ç ı k l a n d ı ğ ı ü z e r e ; k o n u n u n ö n e m i n e d e n i y l e s ö z l ü a ç ı k l a m a y a

g e r e k d u y u l m u ş , ö n c e d e n b i l d i r i m d e b u l u n u l a r a k y ö n e t i c i l e r d i n l e n m i ş t i r . K e n d i

a n l a t ı m l a r ı n d a n s o n r a , k o n u n u n a ç ı k l ı k k a z a n m a s ı , y a p ı l d ı ğ ı s a v u n u l a n ç a l ı ş m a l a r ı n

a m a c ı n ı n v e y ö n ü n ü n isabet le s a p t a n m a s ı i ç i n s o r u l a r s o r u l m u ş t u r . A l ı n a n y a n ı t l a r

v e d o s y a d a k i k a n ı t l a r (f i lm, b r o ş ü r , d e r g i , gaze te , k i t a p v d . ) A n a y a s a ' n ı n v e

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n a ç ı k v e k e s i n b i ç i m d e y a s a k l a d ı ğ ı e y l e m l e r i n a r t ı r ı l a r a k

s ü r d ü r ü l d ü ğ ü n ü o r t a y a k o y m u ş t u r .

ö z e t l e n d i ğ i n d e , Sosya l i s t P a r t i , T ü r k U l u s u ' n u ı r k e s a s ı n a d a y a l ı o l a r a k

" T ü r k ve K ü r t U l u s l a r ı " b i ç i m i n d e i k i y e b ö l m ü ş , b u b i ç i m d e o r t a y a ç ı k a r d ı ğ ı ,

g e r ç e k d ı ş ı e z i l e n b i r u l u s o larak n i t e l e n d i r d i ğ i K ü r t l e r e k e n d i k a d e r i n i t a y i n

h a k k ı n ı n v e r i l m e s i n i s a v u n m u ş b ö l ü c ü faa l iye t in i A n a y a s a ' y a v e S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n a a y k ı r ı o l a r a k s ü r d ü r m ü ş t ü r . T ü r k i y e ' n i n h e r k e s i m i n d e y e r l e ş m i ş ,

k a y n a ş m ı ş b i r t o p l u l u ğ u demokrat ik s i y a s a l faal iyet g ö r ü n t ü s ü a l t ı n d a a y r ı b i r

d e v l e t k u r m a s ı i ç i n a y a k l a n m a y a İ t m i ş t i r .

" S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 1 : Kawa A t e ş i Y a k t ı " ,

" S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r ı - 2 : K a r p u z D e ğ i l C e s a r e t E k i n " s ö z l e r i ile v e r i l m e k

i s t e n e n mesajla v a r ı l m a k i s tenen h e d e f ve i z lenecek y o l u n b o y u t l a r ı o r t a y a

k o n u l m u ş t u r .

S o s y a l i s t P a r t i G e n e l B a ş k a n ı t a r a f ı n d a n y a p ı l a n s ö z l ü a ç ı k l a m a d a ,

" S e r h i l d a n " s ö z c ü ğ ü n ü n " a y a ğ a ka lk" a n l a m ı n d a o l d u ğ u s a v u n u l m u ş ise d e ,

k u l l a n ı l d ı ğ ı y e r ve ortam i ç i n d e b u n u n b i r ayak lanma ç a ğ r ı s ı o l d u ğ u b e l i r g i n d i r .

S e r h i l d a n ke l imes i b u anlamda k u l l a n ı l m a k t a d ı r . "Kawa A t e ş i Y a k t ı " , " K a r p u z D e ğ i l

C e s a r e t E k i n " s ö z l e r i de b u y ö n d e d i r .

Y u k a r ı d a k i a ç ı k l a m a l a r d a n a n l a ş ı l a c a ğ ı ü z e r e , A n a y a s a ' y a g ö r e T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i ' n d e b i r d e n fazla u l u s o lamaz . T ü r k u l u s u i ç i n d e h a n g i k ö k e n d e n

g e l i r s e g e l s i n T ü r k dev le t ine v a t a n d a ş l ı k b a ğ ı ile b a ğ l ı o lan h e r k e s T ü r k t ü r . T ü r k

u l u s u o l g u s u y e r i n e ı r k ç ı l ı ğ a ve e tn ik ö z e l l i k l e r e d a y a n a n a y r ı l ı k l a r ve T ü r k

v a t a n d a ş l ı ğ ı n ı d e ğ i ş t i r e c e k s a v l a r . S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a)

b e n d i n d e y a z ı l ı h ü k ü m l e r e a y k ı r ı l ı k o l u ş t u r u r . " K ü r t h a l k ı k e n d i g e l e c e ğ i n i

be l i r l emek y o l u n d a ö z g ü r i r a d e y e s a h i p t i r . İ s t e r s e a y r ı b i r d e v l e t k u r a b i l i r . "

s a v ı n d a n , A n a y a s a ' d a ö n g ö r ü l e n ü l k e ve millet b ü t ü n l ü ğ ü n d e n u z a k l a ş ı l d ı ğ ı v e

ı r k a d a y a l ı o l a r a k " T ü r k ve K ü r t mi l le t ler i" a y r ı m ı n a ve a y r ı d e v l e t l e r k u r m a k

y o l u n a g id i lmek i s t e n d i ğ i a ç ı k ç a a n l a ş ı l m a k t a d ı r .

81. m a d d e n i n (a) b e n d i n d e , s i y a s i p a r t i l e r c e , ü l k e ü z e r i n d e ı r k y a da

d i l a y r ı l ı ğ ı n a d a y a n a n a z ı n l ı k l a r b u l u n d u ğ u n u n i l e r i s ü r ü l e m e y e c e ğ i

ö n g ö r ü l m e k t e d i r . S o s y a l i s t P a r t i ' n i n y a y ı n l a r ı n d a ise s ı k s ı k " K ü r t l e r i n

milli" v a r l ı k l a r ı n ı n v e meşru h a k l a r ı n ı n i n k â r e d i l d i ğ i n d e n , e z i l e n b i r K ü r t mi l l e t in in

b u l u n d u ğ u n d a n " s ö z e d i l m i ş , Ulus b i r l i ğ i n i n temel i l k e s i o lan A t a t ü r k

M i l l i y e t ç i l i ğ i n e k a r ş ı ç ı k ı l m ı ş t ı r . B u h u s u s l a r S o s y a l i s t P a r t i ' n i n , S i y a s ı " P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n 81 . m a d d e s i n i n (a) b e n d i n e de a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı n ı a ç ı k ç a

g ö s t e r m e k t e d i r .

" K ü r t mi l le t in in d e m o k r a t i k k ü l t ü r ü , b a s k ı l a r ı n sona e r d i r i l m e s i s o n u c u

— 99 —

s e r p i l m e o l a n a ğ ı n a k a v u ş a c a k t ı r . " b i ç i m i n d e k i a n l a t ı m l a r l a 2820 s a y ı l ı K a n u n ' u n

81 . m a d d e s i n i n (b) b e n d i n e a y k ı r ı d a v r a n ı l m a k t a , T ü r k d i l i v e k ü l t ü r ü n d e n b a ş k a

d i l ve k ü l t ü r l e r i k o r u m a k , g e l i ş t i r m e k , y a y m a k y o l u y l a a z ı n l ı k y a r a t a r a k millet

b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı a m a ç l a n m a k t a d ı r . P a r t i n i n b u t u t u m u y l a g ö s t e r d i ğ i

d o ğ r u l t u ve g e t i r d i k l e r i n i n u l u s u b ö l m e k o l d u ğ u a ç ı k t ı r . B u y o l d a k i ey l emler l e

d o s y a d a b i r b i r i n i d o ğ r u l a y a n g e ç e r l i k a n ı t l a r d a n d a v a l ı s i y a s i Parti'nin A n a y a s a ' n ı n

69. m a d d e s i n i n b i r i n c i f ı k r a s ı ile S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78. m a d d e s i n i n (a)

b e n d i ve a y n ı Y a s a ' n ı n 81 . maddes in in (a) ve (b) b e n t l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n d ı ğ ı

anlaşılmıştır. B u n e d e n l e r l e Sosya l i s t P a r t i ' n i n S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101.

m a d d e s i n i n (b) ve (c) b e n t l e r i g e r e ğ i n c e k a p a t ı l m a s ı g e r e k i r .

Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O Ğ L U b u g ö r ü ş l e r e k a t ı l m a m ı ş t ı r .

V I I I - S O N U Ç :

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n ı n 14.11.1991 g ü n l ü , S P . 23 . H z .

1991/94 s a y ı l ı İ d d i a n a m e s i ' n d e S o s y a l i s t P a r t i ' n i n A n a y a s a ' n ı n B a ş l a n g ı ç K ı s m ı ' n a

v e 3 . , . 4 . , 1 4 . , 6 6 . , 68. madde ler iy l e 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78.

v e 81. m a d d e l e r i n e a y k ı r ı o l a r a k , D e v l e t i n ü l k e s i v e mi l l e t iy le b ö l ü n m e z

b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a d ı ğ ı i l e r i s ü r ü l e r e k S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 101.

m a d d e s i n i n ( a ) , (b) v e (c) b e n t l e r i g e r e ğ i n c e k a p a t ı l m a s ı n a k a r a r v e r i l m e s i

i s tenmekle g e r e ğ i d ü ş ü n ü l d ü :

1- S o s y a l i s t P a r t i n i n f a a l i y e t l e r i n i n A n a y a s a i le 2820 s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n a a y k ı r ı o l d u ğ u n a ve 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 101. m a d d e s i n i n (b) v e (c)

b e n t l e r i u y a r ı n c a d a v a l ı P a r t i n i n K A P A T I L M A S I N A ,

2- D a v a l ı P a r t i ' n i n b ü t ü n m a l l a r ı n ı n 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 107. maddes i

u y a r ı n c a H a z i n e ' y e g e ç m e s i n e ,

3- G e r e ğ i n i n , B a k a n l a r K u r u l u ' n c a y e r i n e g e t i r i l m e s i i ç i n k a r a r

ö r n e ğ i n i n , 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n 107. maddes ine g ö r e B a ş b a k a n l ı ğ a v e a y r ı c a

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı ' n a g ö n d e r i l m e s i n e ,

10 .7 .1992 g ü n ü n d e , ü y e Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O Ğ L U ' n u n k a r ş ı o y u v e

O Y Ç O K L U Ğ U Y L A k a r a r v e r i l d i .

B a ş k a n

Y e k t a G ü n g ö r Ö Z D E N

B a ş k a n v e k i l i

G ü v e n D İ N Ç E R

Ü y e

Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O Ğ L U

Ü y e

S e r v e t T Ü Z Ü N

Ü y e

M u s t a f a G Ö N Ü L

Ü y e

M u s t a f a Ş A H İ N

Ü y e

O ğ u z A K D O Ğ A N L I

Ü y e

İ h s a n P E K E L

Ü y e

S e l ç u k T Ü Z Ü N

Ü y e

Ahmet N . S E Z E R

Ü y e

H a ş i m K I L I Ç

— 100 —

KARŞIOY YAZISI

E s a s S a y ı s ı : 1991/2 ( S i y a s i P a r t i - K a p a t m a )

K a r a r S a y ı s ı : 1992/1

A . G e ç i c i 15 . M a d d e Y ö n ü n d e n :

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı n ı n temel e s p r i s i , B a ş l a n g ı ç ' t a b e l i r t i l d i ğ i

g i b i , u l u s i r a d e s i n i n m u t l a k ü s t ü n l ü ğ ü , e g e m e n l i ğ i n k a y ı t s ı z ş a r t s ı z T ü r k U l u s u n a

ait o l m a s ı ve b u n u u l u s a d ı n a ku l lanmaya y e t k i l i k ı l ı n a n h i ç b i r k i ş i v e k u r u t u ş u n

b u A n a y a s a d a g ö s t e r i l e n h ü r r i y e t ç i d e m o k r a s i ve b u n u n i c a p l a r ı y l a b e l i r l e n m i ş

h u k u k d ü z e n i d ı ş ı n a ç ı k a m a m a s ı d ı r .

B u f ı k r a d a n a n l a ş ı l d ı ğ ı ü z e r e u l u s a l i r a d e n i n mutlak ü s t ü n l ü ğ ü ,

e g e m e n l i ğ i n k a y ı t s ı z ş a r t s ı z T ü r k U l u s u n a ait o l m a s ı n ı v e T ü r k U l u s u a d ı n a

e g e m e n l i ğ i k u l l a n a n k i ş i ve o r g a n l a r ı n b u A n a y a s a d a g ö s t e r i l e n h ü r r i y e t ç i

d e m o k r a s i ve b u d e m o k r a s i n i n b a ğ l ı o l d u ğ u h u k u k d ü z e n i n i n i ç i n d e k a l m a l a r ı n ı

g e r e k t i r i r . B u f ı k r a , a y n ı zamanda T ü r k Mil let i a d ı n a e g e m e n l i ğ i k u l l a n a n k i ş i

ve o r g a n l a r ı n A n a y a s a l y e t k i a l a n l a r ı n ı b e l i r l e r . B u a l a n , " A n a y a s a d a g ö s t e r i l e n

ö z g ü r l ü k ç ü d e m o k r a s i v e b u d e m o k r a s i n i n , b a ğ l ı o l d u ğ u h u k u k d ü z e n i d i r . " B u

k u r a l , A n a y a s a n ı n i k i n c i maddes inde b e l i r t i l d i ğ i b i ç i m d e , "Dev le t in" d a y a n d ı ğ ı

temel i l k e l e r d e n b i r i s i d i r .

B i r d ö n e m e ait k imi yasama i ş l e m l e r i n i n A n a y a s a l denet imin d ı ş ı n d a

k a l m a s ı ve b u d e n e t i m y a s a ğ ı n a zamanla b i r s ı n ı r ge t ir i lmemes i , C u m h u r i y e t i n

h u k u k d e v l e t i olma n i t e l i ğ i n i n zede ler ve A n a y a s a d a g ö s t e r i l e n h ü r r i y e t ç i

d e m o k r a s i v e b u n u n i c a p l a r ı y l a b e l i r l e n e n h u k u k d ü z e n i n i n d ı ş ı n a ç ı k ı l m a s ı

s o n u c u n u d o ğ u r u r .

A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15. maddes inde , 12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e n , i lk g e n e l

s e ç i m s o n u c u n d a t o p l a n a c a k T B M M B a ş k a n l ı k D i v a n ı o l u ş t u r u l u n c a y a k a d a r g e ç e c e k

s ü r e (12 .9 . 1980 - 6. 12. 1983) i ç i n d e ç ı k a r ı l a n y a s a l a r ı n , K H K ' l e r ile 2324 s a y ı l ı

A n a y a s a D ü z e n i H a k k ı n d a K a n u n u y a r ı n c a a l ı n a n k a r a r ve t a s a r r u f l a r ı n A n a y a s a y a

a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a ed i l emez , d e n i l m e k t e d i r . B u d ö n e m i ç e r i s i n d e 669 y a s a , 90 adet

K H K . ve 2321 s a y ı l ı Y a s a u y a r ı n c a 76 adet Milli" G ü v e n l i k K o n s e y i k a r a r ı v e ü ç

adet Mil l i G ü v e n l i k K o n s e y i b i l d i r i s i , toplam 838 yasama i ş l e m i ç ı k a r ı l m ı ş t ı r .

A n a y a s a n ı n 2 . m a d d e s i n d e , " h u k u k D e v l e t i " ; C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i

a r a s ı n d a s a y ı l m ı ş t ı r . A n a y a s a ' n ı n 2. m a d d e s i n d e k i C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i ,

A n a y a s a n ı n 4 . m a d d e s i n d e s a y ı l a n d e ğ i ş t i r i l m e z , d e ğ i ş t i r i l m e s i tekl i f edilemez

b i ç i m i n d e k i h ü k ü m l e r a r a s ı n d a yer a l m ı ş t ı r . B ö y l e c e A n a y a s a n ı n , k e n d i l e r i n e

d e ğ i ş m e z l i k ö z e l l i ğ i t a n d ı ğ ı , 1 . , 2. ve 3. maddeler i , A n a y a s a n ı n ö t e k i k u r a l l a r ı n a

g ö r e b i r " ü s t n o r m " n i t e l i ğ i n d e d i r . S ö z ü g e ç e n d ö n e m d e ç ı k a r ı l a n yasama i ş l e m l e r i

y ö n ü n d e n d e o lsa , A n a y a s a l y a r g ı denet imine y e r v e r m e y e n , ü s t e l i k b u

d e n e t i m s i z l i ğ e zamanla b i r s ı n ı r l a m a g e t i r i l m e d e n , A n a y a s a n ı n g e ç i c i maddes in i

temel k u r a l k a b u l e d e r e k y a p ı l a n u y g u l a m a C u m h u r i y e t i n h u k u k d e v l e t i n i t e l i ğ i y l e

— 101 —

b a ğ d a ş m a z . K a l d ı k i , b u d ö n e m d e ç ı k a r ı l a n yasama i ş l e m l e r i k ü ç ü m s e n m i y e c e k

b i r s a y ı y a u l a ş m ı ş t ı r .

A n a y a s a n ı n 11. m a d d e s i n d e . A n a y a s a n ı n ü s t ü n l ü ğ ü , "kanunlar

A n a y a s a y a a y k ı r ı o l a m a z . " b i ç i m i n d e k i b i r k u r a l l a b e l i r l e n m i ş , 148. m a d d e y e g ö r e

ise, A n a y a s a M a h k e m e s i y a s a l a r ı n K H K ' l e r i n ve T B M M i ç t ü z ü ğ ü n ü n A n a y a s a y a

u y g u n l u ğ u n u dene t l emekle g ö r e v l e n d i r i l m i ş t i r .

G e ç i c i 15. m a d d e , A n a y a s a n ı n y u k a r ı d a s ö z ü e d i l e n temel madde ler iy l e

ç a t ı ş m a k t a d ı r . B u g e ç i c i m a d d e n i n , s ü r e k l i b i r k u r a l o l a r a k k a b u l ü d u r u m u n d a ,

A n a y a s a n ı n ö n g ö r d ü ğ ü h u k u k d e v l e t i , A n a y a s a n ı n ü s t ü n l ü ğ ü ve A n a y a s a l

denet imle i lg i l i temel k u r a l l a r , b u d ö n e m d e ç ı k a n y a s a l a r ve K H K ' l e r y ö n ü n d e n ,

A n a y a s a i ş l e r l i ğ i k a y b e t m e k t e , s ö z k o n u s u yasama i ş l e m l e r i " h ü r r i y e t ç i demokras i

ve b u n u n i c a p l a r ı y l a b e l i r l e n m i ş h u k u k d ü z e n i n " d ı ş ı n d a k a l m a k t a d ı r .

G e ç i c i b i r m a d d e n i n , A n a y a s a n ı n temel k u r a l l a r ı n ı s ü r e s i z i ş l e m e z hale

ge t i rmes i A n a y a s a l s i s temle b a ğ d a ş m ı y a c a ğ ı g i b i , m a d d e n i n g e ç i c i l i k ö z e l l i ğ i n e de

u y g u n d ü ş m e z . D o ğ a l d ı r k i , m a d d e n i n h ü k m ü de g e ç i c i o l m a l ı d ı r .

Ö t e y a n d a n A n a y a s a 138. maddes i , h â k i m l e r i , ö n c e A n a y a s a , y a s a y a ve

h u k u k a u y g u n o l a r a k v i c d a n i k a n a a t l e r i n e g ö r e k a r a r v e r m e k l e g ö r e v l i k ı l m ı ş t ı r .

G e ç i c i m a d d e y e s ü r e k l i l i k k a z a n d ı r ı l ı r v e b u d ö n e m d e ç ı k a r ı l a n yasama i ş l e m l e r i n i n

A n a y a s a y a u y g u n l u k dene t imine y e r ver i lmez i se , h â k i m A n a y a s a y a ve

v i c d a n i k a n ı s ı n a g ö r e n a s ı l k a r a r v e r e c e k t i r ? H â k i m , a n a y a s a y a a y k ı r ı o l d u ğ u n a

i n a n d ı ğ ı ya da a y k ı r ı l ı k s a v ı n ı c i d d i b u l d u ğ u b i r y a s a y ı u y g u l a m a k d u r u m u n d a

k a l ı r s a k a r a r ı n ı , A n a y a s a y a ve h u k u k a u y g u n b i ç i m d e v i c d a n i k a n a a t i n e g ö r e

v e r m i ş s a y ı l a b i l e c e k m i d i r ? . . . . B u d u r u m d a h â k i m , A n a y a s a k u r a l l a r ı n ı b i r yana

b ı r a k a r a k , A n a y a s a n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n d e k i , A n a y a s a n ı n u y g u l a n m a m a s ı n a i l i ş k i n

k u r a l a , kimi y a s a l a r y ö n ü n d e n ö n c e l i k t a n ı m ı ş o l a c a k t ı r . A n a y a s a g e ç i c i b ir

m a d d e s i y l e , b i r d ö n e m d e ç ı k a n yasama i ş l e m l e r i y ö n ü n d e n k e n d i s i n i yok kabul

edemez . A n a y a s a n ı n u y g u l a n m a s ı n ı ö n l e y e n g e ç i c i m a d d e n i n , a n c a k , g e ç i c i b ir

s ü r e i ç i n a s k e r i y ö n e t i m d e n ö z g ü r l ü k ç ü d e m o k r a s i y e ve b u n u n i c a p l a r ı y l a

b e l i r l e n m i ş h u k u k d ü z e n i n e g e ç i ş t e u y u m s a ğ l a m a a m a c ı y l a g e t i r i l m i ş b i r k u r a l

o l a r a k k a b u l ü , n i t e l i k l e r i A n a y a s a n ı n 2. m a d d e s i n d e b e l i r l e n e n T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i n i n , h u k u k d e v l e t i o l m a s ı k o ş u l u n u n g e r e ğ i d i r . K a l d ı ki, A n a y a s a

B a ş l a n g ı ç s e k i z i n c i f ı k r a d a , " H e r T ü r k v a t a n d a ş ı n ı n , b u A n a y a s a d a k i temel hak

ve h ü r r i y e t l e r d e n e ş i t l i k v e s o s y a l adalet g e r e k l e r i n c e y a r a r l a n a r a k mill i k ü l t ü r ,

medeniyet v e h u k u k d ü z e n i i ç i n d e o n u r l u b i r hayat s ü r d ü r m e ve m a n e v i v a r l ı ğ ı n ı

b u y ö n d e g e l i ş t i r m e h a k v e y e t k i s i n e d o ğ u ş t a n s a h i p o l d u ğ u ; " b e l i r t i l m i ş i k e n ,

h a k l a r ı n d a b u d ö n e m d e ç ı k a n y a s a v e K H K ' l e r i n u y g u l a n m a s ı s ö z k o n u s u olan

v a t a n d a ş l a r , A n a y a s a l g ü v e n c e d e n ve d o ğ u ş t a n s a h i p o l d u k l a r ı maddi ve

manevi" v a r l ı k l a r ı n ı A n a y a s a l d ü z e n i ç i n d e g e l i ş t i r m e k t e n , s ı r f g e ç i c i madde

n e d e n i y l e , y o k s u n k ı l ı n m ı ş o l u r l a r . G e ç i c i madden in g e t i r d i ğ i y a s a ğ ı n , 12 E y l ü l

1980'den T B M M B a ş b a k a n l ı k D i v a n ı n ı n o l u ş t u r u l d u ğ u 6 .12 .1983 t a r i h i n e k a d a r k i

s ü r e i ç i n g e ç e r l i o l d u ğ u k a b u l e d i l i r s e , madde g e ç i c i l i ğ i n e u y g u n a n a y a s a l b i r

anlam k a z a n ı r . G e ç i c i m a d d e n i n v e g e t i r d i ğ i y a s a ğ ı n , s ü r e k l i b i r k u r a l n i t e l i ğ i n d e

a n l a ş ı l m a s ı , g e ç i c i h ü k m ü n , A n a y a s a n ı n kimi temel k u r a l l a r ı n ı n ö n ü n e g e ç m e s i

— 102 —

s o n u c u n u d o ğ u r u r . B u d u r u m , A n a y a s a y a d a y a l ı d e m o k r a t i k h u k u k d e v l e t i

n i t e l i ğ i y l e b a ğ d a ş m a d ı ğ ı g i b i , A n a y a s a n ı n s ö z ü n e ve ö z ü n e d e u y g u n d ü ş m e z .

Ö t e y a n d a n , sadece s ö z e b a k ı p , A n a y a s a n ı n g e ç i c i 15. maddes in in b u

y ö n d e y o r u m l a n m a s ı , A n a y a s a n ı n y ü r ü r l ü ğ e g i r i ş i y l e i l g i l i 177. maddes iy le d e

b a ğ d a ş t ı r ı l a m a z . Ç ü n k ü , b ö y l e b i r y o r u m , s ö z ü g e ç e n d ö n e m d e ç ı k a n yasa v e

K H K ' l e r y ö n ü n d e n A n a y a s a n ı n h i ç b i r zaman y ü r ü r l ü ğ e g irmemes ine n e d e n

o l a c a k t ı r . H a l b u k i madde , A n a y a s a d a , s a y ı l a n i s t i s n a l a r a r a s ı n d a y e r a l m a m ı ş t ı r .

A y r ı c a , b u m a d d e n i n (e) f ı k r a s ı n d a , " . . . mevcut k a n u n l a r ı n A n a y a s a y a a y k ı r ı

o lmayan h ü k ü m l e r i v e y a d o ğ r u d a n A n a y a s a h ü k ü m l e r i , A n a y a s a n ı n 11 inc i

m a d d e l e r i g e r e ğ i n c e u y g u l a n ı r . " den i lmekle , A n a y a s a , y a s a l a r ı n , A n a y a s a n ı n

y a y ı m l a n d ı ğ ı t a r i h t e k i d u r u m l a r ı n a g ö r e d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n i , A n a y a s a y a a y k ı r ı

g ö r ü l e n h ü k ü m l e r y e r i n e , A n a y a s a k u r a l l a r ı n ı n d o ğ r u d a n u y g u l a n m a s ı n ı

A n a y a s a n ı n ü s t ü n l ü ğ ü i l k e s i n i n g e r e ğ i s a y m ı ş t ı r . B ö y l e c e , A n a y a s a n ı n y ü r ü r l ü ğ e

g i r m e s i y l e i lg i l i 177. m a d d e s i d e , g e ç i c i 15. maddenin g e t i r d i ğ i A n a y a s a l denet im

y a s a ğ ı n ı n T B M M B a ş k a n l ı k D i v a n ı ' n ı n o l u ş t u r d u ğ u 6. 12. 1983 d ö n e m i y l e s ı n ı r l ı

o l m a s ı g e r e k l i l i ğ i n i o r t a y a k o y m a k t a d ı r .

H e r ne k a d a r , G e ç i c i 3. maddede "2324 s a y ı l ı A n a y a s a D ü z e n i H a k k ı n d a

K a n u n " u n T B M M t o p l a n ı p B a ş k a n l ı k D i v a n ı o l u ş u n c a y a k a d a r y ü r ü r l ü k t e k a l a c a ğ ı n ı

b e l i r t t i ğ i n e g ö r e , G e ç i c i 15. madde de a y n ı tar ihe k a d a r y ü r ü r l ü k t e ka lacak

o l s a y d ı , a y r ı c a , k o n u l m a s ı n a g e r e k k a l m a z d ı d i y e d ü ş ü n e b i l i r s e de, A n a y a s a n ı n

y ü r ü r l ü ğ e g i r i ş i y l e i lg i l i 177. maddede b u y ö n d e a y r ı k h ü k ü m bu lunmamas

A n a y a s a d a k u r a l l a r a r a s ı n d a k i ç e l i ş k i y i g ö s t e r i r . Ç e l i ş k i l i k u r a l l a r ı esas a l ı p , teme

k u r a l l a r ı b i r y a n a i ten g ö r ü ş , k a n ı m c a , A n a y a s a n ı n temel e s p r i s i y l e b a ğ d a ş m a z .

K a l d ı k i , iy i b i r s i s t e m a t i ğ e d a y a n m a y a n 1982 A n a y a s a s ı n d a , s i s tematik ( b ü t ü n i ç i n d e

a l d ı ğ ı y e r e g ö r e ) v e g r a m a t i k ( y a z ı l ı ş a g ö r e ) y o r u m a g i d i l e r e k , a m a ç s a l (teleolojik]

y o r u m u n b i r y a n a b ı r a k ı l m a s ı h a t a l ı sonuçlar d o ğ u r a b i l i r .

Y u k a r ı d a a ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e , g e ç i c i 15. m a d d e d e k i " A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı ğ ı n

i d d i a e d i l e m i y e c e ğ i n e " i l i ş k i n k u r a l ı n 6 .12.1983 t a r i h i n e k a d a r g e ç e r l i o l d u ğ u n u

d ü ş ü n m e k t e y i m .

A n a y a s a M a h k e m e s i , b u konuda d e ğ i ş i k k a r a r l a r v e r m i ş o lmakla b e r a b e r ,

kimi k a r a r l a r ı n d a , 1961 A n a y a s a s ı n ı n g e ç i c i 4. m a d d e s i n e k a r ş ı n , i ş i n e s a s ı n a

g i r e r e k , A n a y a s a y a a y k ı r ı k u r a l ı n ihmal edi lmesi g e r e k t i ğ i s o n u c u n a v a r m ı ş t ı r .

Ö z e l l i k l e , i spa t h a k l a r ı y l a i lg i l i 6.5.1982 g ü n l ü , E . 1981/8, K . 1982/3 s a y ı l ı

k a r a r ı n d a " Y a s a k o y u c u n u n , g e ç i c i 7. m a d d e s i n d e k i b u y r u ğ u y e r i n e ge t i rmemes i

v e T ü r k C e z a K a n u n u ' n u n 481. ma ddes i ndek i A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı ğ ı g i d e r e c e k y a s a y ı

ç ı k a r m a m a s ı v e ip ta l ile i t i r a z y o l l a r ı n ı n da g e ç i c i 4. m a d d e n i n ü ç ü n c ü f ı k r a s ı n a

g ö r e t ı k a n m ı ş o l m a s ı k a r ş ı s ı n d a , k ı s ı t l ı k a l a n a n a y a s a l i s p a t h a k k ı n ı n b u i ç e r i ğ i

i le u y g u l a n m a s ı n ı n s ü r ü p g i tmesi a r t ı k d ü ş ü n ü l e m i y e c e ğ i n d e n , mahkemelerce ,

A n a y a s a n ı n ü s t ü n l ü ğ ü v e b a ğ l a y ı c ı n i t e l i ğ i n i a ç ı k l a y a n 8. m a d d e n i n i k i n c i f ı k r a s ı n a

d a y a n a r a k , 481. m a d d e n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n d a k i i spat h a k k ı n ı s ı n ı r l a y ı c ı h ü k ü m l e r i n

b i r y a n a b ı r a k ı l m a s ı v e k u r a l l a r kademes inde e n ü s t d ü z e y d e b u l u n a n A n a y a s a n ı n

34. m a d d e s i n d e k i h ü k m ü n d o ğ r u d a n u y g u l a n m a s ı g e r e k m e k t e d i r . " d e n i l e r e k b u

g ö r ü ş ç o k a ç ı k b i ç i m d e i fade e d i l m i ş t i r .

— 103 —

A n a y a s a y a u y g u n l u ğ u s a ğ l a m a k l a g ö r e v l i A n a y a s a M a h k e m e s i n i n i ş l e v i ,

a n a y a s a l y a r g ı d a k i t ı k a n ı k l ı ğ ı a ş m a y ı , A n a y a s a n ı n temel hak ve ö z g ü r l ü k l e r i

k o r u y a n b i r ç o k m a d d e s i n i n u y g u l a n a m a z hale ge lmes ine n e d e n o lan G e ç i c i 15.

m a d d e n i n y a r a t t ı ğ ı s o r u n u ç a ğ d a ş y o r u m l a ç ö z ü m l e m e y i g e r e k t i r i r . A n a y a s a

M a h k e m e s i , A n a y a s a y a a ç ı k c a a y k ı r ı o l a n k u r a l l a r ı , A n a y a s a n ı n g e ç i c i b i r maddesi

n e d e n i y l e de o l s a , k o r u r d u r u m a g i r m e m e l i d i r .

A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e b u d ö n e m d e y a y ı m l a n a n 24 .4 .1983 g ü n l ü , 2820 s a y ı l ı

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n 78 . ve 81. madde ler ine k a r ş ı y ö n e l t i l e n A n a y a s a y a

a y k ı r ı l ı k s a v ı n ı n ince lenmesi , A n a y a s a y a a y k ı r ı b u l u n m a s ı d u r u m u n d a ip ta l y a da

ihmal edi lmesi g e r e k i r .

B . İ ş i n E s a s ı Y ö n ü n d e n :

S i y a s ı * p a r t i kapatma d a v a l a r ı n d a , i ş i n h u k u k s a l g ö r ü n ü m ü y a n ı n d a ;

ü l k e n i n v e k a r a r v e r m e d u r u m u n d a b u l u n a n mahkemenin s a y g ı n l ı ğ ı n ı e t k i l i y e n

s i y a s a l y ö n , p a r t i y e g ö n ü l verenlerin temsil ettiği s o s y a l k o n u m , ü l k e n i n i ç i n d e

b u l u n d u ğ u u l u s a l v e u l u s l a r a r a s ı e t k e n l e r ö n e m k a z a n ı r . B u ç o k y ö n l ü b o y u t ,

b u d a v a l a r ı n , g e n e l d e , s i y a s a l ve d e m o k r a t i k y a ş a m a A n a y a s a n ı n temel i lke ler i

d o ğ r u l t u s u n d a y ö n v e r i c i , temel h a k v e ö z g ü r l ü k l e r i k o r u y u c u i ş l e v i a ğ ı r basan

A n a y a s a M a h k e m e l e r i n c e g ö r ü l m e s i n i n e n ö n e m l i n e d e n i d i r .

N i t e k i m 1961 v e 1982 A n a y a s a l a r ı s i y a s i p a r t i l e r i n * k a p a t ı l m a s ı ,

C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı s ı n ı n a ç a c a ğ ı d a v a ü z e r i n e , A n a y a s a M a h k e m e s i n c e k a r a r a

bağlanır kuralını getirmiştir. A n a y a s a M a h k e m e s i , b u i ş l e v i n i y e r i n e g e t i r i r k e n ,

i lk d e r e c e m a h k e m e s i n d e n f a r k l ı o l a r a k , A n a y a s a n ı n y a da S i y a s i P a r t i l e r

Y a s a s ı ' n ı n b e l i r l i b i r k u r a l ı n ı n b e l i r l i b i r eyleme u y g u l a n m a s ı n d a n ç o k

A n a y a s a n ı n temel i l k e l e r i n i , u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r i ve b u d a v a l a r ı n y u k a r ı d a

a ç ı k l a n a n ö z e l l i k l e r i n i g ö z ö n ü n d e t u t u l a r a k k a r a r v e r m e k d u r u m u n d a d ı r .

A n a y a s a M a h k e m e s i kimi k a r a r l a r ı n d a h u k u k u n gene l k u r a l l a r ı n ı n

A n a y a s a k u r a l l a r ı n d a n da ö n d e g e l d i ğ i n i b e l i r l e m i ş t i r . B u n u n y a n ı n d a u l u s l a r a r a s ı

s ö z l e ş m e l e r e d a y a l ı u l u s l a r ü s t ü b i r h u k u k u n v a r l ı ğ ı v e b u h u k u k u n v e A v r u p a

İ n s a n H a k l a r ı K o m i s y o n u v e Mahkemes i g i b i kimi u l u s a l ü s t ü ( s u p r a national)

o r g a n l a r ı n v e r d i ğ i k a r a r l a r ı n b a ğ l a y ı c ı l ı ğ ı ve insan h a k l a r ı n ı n o r t a k d e ğ e r o larak

k o r u n m a s ı a n l a y ı ş ı A n a y a s a M a h k e m e s i n i n g e t i r e c e ğ i y o r u m l a r d a k i ç a ğ d a ş n i t e l i ğ i

b e l i r l e y e n ö l ç ü t l e r hal ine d ö n ü ş m ü ş t ü r . T ü r k i y e y ö n ü n d e n 10.3 .1954 g ü n l ü ve 6366

s a y ı l ı y a s a y l a o n a y l a n a r a k y ü r ü r l ü ğ e g i r e n ve y a s a h ü k m ü n d e b u l u n a n İ n s a n

H a k l a r ı n ı v e A n a H ü r r i y e t l e r i n i K o r u m a y a Dair S ö z l e ş m e n i n k i ş i ö z g ü r l ü ğ ü ve

g ü v e n l i ğ i n e , d ü ş ü n c e , v i c d a n ve d i n ö z g ü r l ü ğ ü n e i l i ş k i n k u r a l l a r ı , y a n ı n d a ,

T ü r k i y e t a r a f ı n d a n da imza lanarak k a b u l ed i len g ü v e n l i k , ekonomik v e insan

h a k l a r ı n a i l i ş k i n k o n u l a r d a i lke l er b e l i r l i y e n , A v r u p a G ü v e n l i k v e İ ş b i r l i ğ i

K o n f e r a n s ı ( A C İ K ) s ü r e c i k a p s a m ı n d a k i 1975 t a r i h l i H e l s i n k i Niha i S e n e d i ( H e l s i n k i

f ina l A c t ) v e b u n u i z l e y e n t o p l a n t ı l a r d a a l ı n a n k a r a r l a r v e 1990 t a r i h l i "yen i b i r

A v r u p a i ç i n P a r i s Y a s a s ı ( ş a r t ı ) i ç h u k u k u , u l u s l a r a r a s ı h u k u k l a b ü t ü n l e ş m e y e

z o r l a y a n b e l g e l e r k o n u m u n a g i r m i ş t i r . B u d u r u m d a T ü r k i y e a ç ı s ı n d a n d ü n y a

u l u s l a r a i l e s i n i n o n u r l u b i r ü y e s i s ı f a t ı n ı n d e v a m ı i ç h u k u k u n s ö z l e ş m e l e r l e

y ü k ü m l e n d i ğ i m i z d ı ş hukuk k u r a l l a r ı n a u y d u r u l m a s ı n ı g e r e k l i k ı l m a k t a d ı r . M a h k e m e l e r i n .

g e t i r m i ş t i r . kura bağla nır lını

— 104 —

ö z e l l i k l e A n a y a s a M a h k e m e s i n i n , g e t i r e c e ğ i çağdaş ( a m a ç s a l ) yorumla b u a k ı m ı n

ö n c ü l ü ğ ü y a p m a s ı i ş l e v i n e u y g u n b i r d a v r a n ı ş t ı r . H e l s i n k i Niha i S e n e d i ' n i n V I I .

i l k e s i d ü ş ü n c e , v i c d a n , d i n ve i n a n ç ö z g ü r l ü k l e r i n i d e kapsamak ü z e r e , i n s a n

h a k l a r ı n a ve temel ö z g ü r l ü k l e r e s a y g ı e s a s ı n ı ö n g ö r m e k t e d i r . V I I I . i l k e " H a l k l a r ı n

H a k l a r ı n ı n E ş i t l i ğ i ve K a d e r l e r i n i K e n d i l e r i n i n S a p t a m a l a r ı H a k k ı " ile i l g i l i d i r .

P a r i s Y a s a s ı ' n a (Şartına) g ö r e i s e , " İ n s a n h a k l a r ı ve temel ö z g ü r l ü k l e r ,

t ü m i n s a n l a r ı n d o ğ u m l a r ı y l e b i r l i k t e i k t i s a p e t t i k l e r i v a z g e ç i l m e z h ı k l a r d ı r ve

y a s a l a r l a g a r a n t i a l t ı n a a l ı n m ı ş t ı r . B u n l a r ı n k o r u n m a s ı v e g e l i ş t i r i l m e s i d e v l e t i n

b a ş t a ge l en g ö r e v i d i r . . . D e m o k r a t i k y ö n e t i m d ü z e n l i o l a r a k y a p ı l a n h ü r ve a d i l

s e ç i m l e r l e i f a d e s i n i b u l a n h a l k i rades ine d a y a n ı r . D e m o k r a s i n i n temel inde i n s a n a

s a y g ı v e h u k u k u n ü s t ü n l ü ğ ü y a t a r . D e m o k r a s i , i f a d e ö z g ü r l ü ğ ü n ü n , t o p l u m u n

h e r kes imine k a r s ı h o ş g ö r ü n ü n v e h e r k e s i ç i n f ı r s a t e ş i t l i ğ i n i n e n i y i

g ü v e n c e s i d i r . "

B u s ö z l e ş m e y i i m z a l a y a n d e v l e t l e r . " A y ı r ı m g ö z e t m e k s i z i n h e r k e s i n

d ü ş ü n c e , v i c d a n , d i n y a d a i n a n ç ve a n l a t ı m ö z g ü r l ü ğ ü n e , ö r g ü t l e n m e ve t o p l a n t ı

d ü z e n l e m e ö z g ü r l ü ğ ü n e . . . s a h i p o l d u ğ u n u " ; "ulusal a z ı n l ı k l a r ı n e t n i k , k ü l t ü r e l

d i l v e d i n i k i m l i k l e r i n i n k o r u n a c a ğ ı n ı , u l u s a l a z ı n l ı k l a r a mensup k i ş i l e r i n b u

k i m l i k l e r i n i a y ı r ı m a t a b i t u t m a k s ı z ı n v e y a s a ö n ü n d e tam b i r e ş i t l i k l e h ü r o l a r a k

b e y a n e tmeye , k o r u m a y a v e g e l i ş t i r m e y e h a k l a r ı o l d u ğ u n u " ;

d o ğ r u l a m a k t a d ı r l a r .

P a r i s y a s a s ı i l e . H e l s i n k i Nihai S e n e d i ' n i n o n i l k e s i n e tam b i r sadakat l e

u y u l a c a ğ ı a y r ı c a t a a h h ü t e d i l m i ş t i r .

A n a y a s a , B a ş l a n g t ç ' t a ve 174. m a d d e s i n d e T ü r k t o p l u m u n u n ç a ğ d a ş

u y g a r l ı k d ü z e n i y e u l a ş t ı r ı l m a s ı y a da bu s e v i y e n i n ü s t ü n e ç ı k a r ı l m a s ı azmini

b e l i r l e r k e n ; 2 . m a d d e s i n d e C u m h u r i y e t i n n i t e l i k l e r i a r a s ı n d a "demokrat ik" o l m a y ı

h u k u k d e v l e t i n i n temel ö z e l l i k l e r i a r a s ı n d a s a y m ı ş t ı r .

Ç o ğ u n l u k e s a s ı v e ç o ğ u l c u l u k , k a t ı l ı m c ı l ı k ve d ü ş ü n c e ö z g ü r l ü ğ ü d e m o k r a s i -

n i n v a z g e ç i l m e y e n ö ğ e l e r i d i r .

Ç o ğ u n l u k , s a y ı c a ü s t ü n l ü ğ ü temsil e d e r , k a r a r l a r ı n ç o ğ u n l u k t a r a f ı n d a n a l ı n -

m a s ı , ç o ğ u n l u k t a r a f ı n d a n y ö n e t i l m e a n l a m ı n a g e l i r . Ç o ğ u l c u l u k ( ç o k ç u l u k ) i se , b i r

tek i lkeye ya da g ö r ü ş e b a ğ l ı o lmamak, ç e ş i t l i l i k ve f a r k l ı l ı k l a b i r l i k t e l i k s i y a s a l a ç ı -

d a n , d e ğ i ş i k g ö r ü ş ve e ğ i l i m l e r e y ö n e t i m d e soz h a k k ı t a n ı m a k t ı r . S i y a s a l P a r t i l e r ,

ö r g ü t s e l y a p ı l a r ı y l a ç o ğ ğ u n l u k ve ç o ğ u l c u l u k i l k e l e r i n i y a ş a m a g e ç i r i r l e r . A n a y a s a ' n ı n

68. m a d d e s i n d e k i " S i y a s i p a r t i l e r , demokrat ik s i y a s i h a y a t ı n v a z g e ç i l m e z u n s u r l a r ı -

d ı r " den i lmekle b u h u s u s v u r g u l a n m ı ş t ı r .

K a t ı l ı m c ı l ı k , k i ş i l e r i n , k a r a r atma s ü r e c i n i n h e r a ş a m a s ı n a o y l a r ı y l a v e

d ü ş ü n c e l e r i y l e k a t ı l m a l a r ı ; d e m o k r a t i k y a p ı d a k i ö r g ü t l e r d e y e r a l a r a k kamu o y u n u

e tk i l eme ler i y o l u y l a g e r ç e k l e ş i r . S i y a s i p a r t i l e l e r , b u k o n u d a da e n ö n e m l i g ö r e v i

y ü k l e n i r l e r .

D ü ş ü n c e ö z g ü r l ü ğ ü , y a da ç o k s e s l i l i k , d u y m a k i s t e m e d i ğ i m i z i d e

d i n l e m e y i g e r e k t i r i r . G ö r ü ş l e r i n i p a y l a ş m a d ı ğ ı n ı z , s ö y l e d i k l e r i n i b e ğ e n m e d i ğ i m i z

v e o n a y l a m a d ı ğ ı m ı z k i ş i l e r i n b u g ö r ü ş l e r i n i a ç ı k c a b i l d i r e b i l m e ö z g ü r l ü k l e r i n e s a y g ı

— 105 —

duyulması ve olanak sağlanması demokrasinin vazgeçilmeyen öğesidir. Demokrasi demek düşünceye saygı, karşı görüşe hoşgörü demektir. Düşünce özgürlüğüyle güdülen amaç, toplum huzurunu sağlamanın yanında siyasi partiler tarafından temsil edilen çeşitli görüşlerin toplumdaki yansımasını görmek ve en iyi çözüme ulaşmaktır. Demokratik siyasi yaşamın vazgeçilmez unsurunu oluşturan siyası* partiler, sorunlar karşısında çözüm üreterek bu işlevi yerine getirirler. Siyasi partilerin, beğensek de, beğenmesek de, buldukları çözümleri ya da savundukları görüşleri, topluma açıkça ve çekinmeden sunarak çoğunluğa mal etmeye çalışmaları, çoğunluğu elde ettiklerinde de iktidar olmaları demokrasinin gereğidir.

Siyasi partiler bu işlevlerini baskı ve teröre dönüştürmedikçe ya da belirli gruplara dayanarak ihtilâlle iktidara gelmeyi amaçlamadıkça Anayasal ve hukuksal korumadan yararlanmalıdırlar.

Anayasanın 69. maddesinde "Siyasi partilerin kuruluş ve faaliyetleri, denetleme ve kapatılmaları yukarıdaki esaslar dairesinde kanunla düzenlenir." denilmektedir. O halde siyasi partiler, anayasadaki esaslar dairesinde ve ancak, Anayasada sayılan nedenlerle kapıtılabilir. Siyasi Partiler Yasası, siyasi partilerin kapatılmalarına ilişkin yeni nedenler getirmemelidir.

Olayda, kapatma davacı, Sosyalist partinin "Devletin ülkesiyle ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak savına dayandırılmıştır. Anayasanın 69. maddesinde, siyasi partilerin . . . . Anayasanın 14 üncü maddesindeki sınırlamalar dışına çıkamazlar; çıkanlar temelli kapatılır." denilmektedir. Anayasanın 14. maddesinde de, Anayasada yer alan hak ve özgürlüklerden hiçbirinin, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, amacıyla kullanılamıyacağı açıkça belirtilmiştir.

Bu durumda, kapatma davasının muhatabı olan partiyi yargılarken, bu partinin faaliyetinin "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak" amacını güdüp, gütmediğinin araştırılması gerekir.

Başsavcılık, Sosyalist Parti'nin kapatılması istemini Parti Genel Merkezince bastırılıp dağıtılan;

1. Serhildan çağrılar 1 2. " " 2 3. Kürt Sorununa Çözüm 4, adlı yayınlara; televizyondaki açık oturumda

yapılan 11.10.1991 günlü konuşmaya, açık hava ve kapalı salonlardaki parti başkanının seçim konuşmalarına ve kimi duvar ilânlarına dayandırmıştır.

Bu yayın ve konuşmalarda, Mahkememiz önünde yapılan açıklamalarda ve savunmada gözlenen, bu partinin Türk halkı yanında, kürt halkını ayrı bir varlık olarak gördüğüdür. Bu partiye göre, "sorunu çözecek esas etken kürt halkıdır. Kürt halkı, kendi kaderini tayin hakkına sahip olacaktır. En iyi çözüm, Türk ve kürt halklarının demokratik federal bir devlet içinde iki federe devlet olarak birlikte olmalarıdır. Ancak, kürt halkı, isterse ayrı bir devlet de kurabilir. Ancak, iki halk için iyi olan federal yapıda birlikte olmaktır". Özgür iradenin saptanması için, kürt illerinde hak oyuna gidileceğini söylemektedirler. Bu partiye göre için, kürt illlerinde hak oyuna gidileceğini söylemektedirler. Bu partiye göre

— 106 —

" F e d e r a l C u m h u r i y e t i ç i n d e yer alan h e r ik i u l u s u n , d i l l e r i n i , k ü l t ü r l e r i n i

g e l i ş t i r m e , s i y a s a l ç a l ı ş m a ye ö r g ü t l e n m e h a k k ı g ü v e n c e a l t ı n a a l ı n a c a k t ı r . Resmi" d i l

T ü r k ç e v e k ü r t ç e o l a c a k t ı r " .

G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , Sosyal ist Par t i , varlığını ileri s ü r d ü ğ ü iki ha lk ın öncel ikle federe dev let ler

o l u ş t u r a r a k f edera l b i r dev le t ç a t ı s ı a l t ı n d a b i r l i k t e y a ş a m a l a r ı n ı a m a ç l a m a k t a , ancak

k ü r t h a l k ı n ı n b u n u k a b u l etmemesi d u r u m u n d a a y r ı b i r d e v l e t d e k u r a b i l e c e k l e r i n i

k a b u l e t m e k t e d i r . B ö y l e c e , S i y a s i parti o l a r a k b e ğ e n s e k d e , b e ğ e n m e s e k de s o r u n a

k e n d i n c e b i r ç ö z ü m g e t i r m e k t e d i r . B u p a r t i y ö n ü n d e n s a v u n d u k l a r ı ç ö z ü m ü n

g e r ç e k l e ş t i r i l e b i l m e s i d e m o k r a t i k b i r s e ç i m l e ç o ğ u n l u ğ u e l d e e tmeleri k o ş u l u n a

b a ğ l ı d ı r . P a r t i b a ş k a n ı n ı n , s ö z l ü a ç ı k l a m a s ı n a , k o n u ş m a l a r ı n a v e y a y ı n l a r a g ö r e ,

p a r t i n i n e s a s a m a c ı , T ü r k v e k ü r t h a l k l a r ı n ı f e d e r a l b i r y a p ı d a b i r l i k t e t u t m a k t ı r .

A n c a k k ü r t h a l k ı i s t e r s e a y r ı b i r d e v l e t d e k u r a b i l e c e k t i r .

A r z u ett ik ler i ç ö z ü m ü n ö n c e l i k l e a y r ı h a l k l a r i ç i n f e d e r a l d e v l e t y a p ı s ı i ç i n d e

b i r l i k t e y a ş a m , f edera l y a p ı d a b ü t ü n l ü k v e b i r l i k t e l i k o l d u ğ u n u i l e r i s ü r m e l e r i k a r ş ı -

s ı n d a , s ö z k o n u s u p a r t i n i n , A n a y a s a n ı n k a p a t m a n e d e n i s a y d ı ğ ı , "Dev le t in ü l k e s i v e

mil le t iy le b ö l ü k n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü bozmak" a m a c ı n ı g ü t t ü ğ ü k a n ı s ı n a v a r ı l a m a m ı ş t ı r .

N i t e k i m , B a ş s a v c ı l ı ğ ı n s a v ı n ı d a y a n d ı r d ı ğ ı p a r t i y a y ı n l a r ı a r a s ı n d a y e r

a lan S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r 1 ve S e r h i l d a n Ç a ğ r ı l a r 2 a d l ı b r o ş ü r l e r ; D o ğ u P e r i n ç e k ' i n

k o n u ş m a l a r ı , k ü r t s o r u n u n a ç ö z ü m ö n e r i l e r i a d l ı y a y ı n n e d e n i y l e D e v l e t G ü v e n l i k

M a h k e m e s i n d e b ö l ü c ü l ü k ve k ü r t p r o p a g a n d a s ı yapmak s u ç l a r ı n d a n a ç ı l a n d a v a l a r ı n

1 3 ' ü b e r a a t l e v e b i r i d e t ak ips i z l ik l e s o n u ç l a n d ı ğ ı , d o s y a d a m e v c u t k a r a r

ö r n e k l e r i n d e n a n l a ş ı l m a k t a d ı r . Kapatma d a v a s ı n ı n s i y a s i p a r t i y e k a r ş ı , c eza

d a v a l a r ı n ı n i s e k i ş i l e r e k a r ş ı a ç ı l d ı ğ ı v e b u nedenle b i r b i r i y l e i l g i s i b u l u n m a d ı ğ ı

i l er i s ü r ü l e b i l i r s e d e ; ceza d a v a l a r ı n ı n p a r t i b a ş k a n ı o l a n k i ş i n i n b a ş k a n o lmadan

ö n c e v e s o n r a k i k o n u ş m a l a r ı ve p a r t i n i n y a y ı n l a r ı n e d e n i y l e a ç ı l m ı ş o l m a s ı ; s u ç u n

b ö l ü c ü l ü ğ e v e k ü r t p r o p a g a n d a s ı n a ve d a h a ö n e m l i s i , B a ş s a v c ı l ı ğ ı n k a p a t m a

n e d e n i n i n de b u b e l g e l e r e d a y a n d ı r ı l m a s ı k a r ş ı s ı n d a , p a r t i b a ş k a n ı o l a n s a n ı k i le

p a r t i k i ş i l i ğ i ö z d e ş l e ş m e k t e d i r . K i ş i i ç i n s u ç o l u ş t u r m a y a n b i r be lge , C e z a M u h a k e -

meleri U s u l ü Y a s a s ı h ü k ü m l e r i n i uygu lamak s u r e t i y l e i n c e l e n e n s i y a s i p a r t i kapatma

d a v a s ı n d a da kapatma n e d e n i o l m a m a l ı d ı r . S a v c ı n ı n d a y a n d ı ğ ı b r o ş ü r , y a y ı n v e

k o n u ş m a l a r ı n , b ö l ü c ü l ü k s u ç u n u o l u ş t u r m a d ı ğ ı v e r i l e n b e r a a t y a da t a k i p s i z l i k

k a r a r l a r ı n d a n a n l a ş ı l d ı ğ ı n a g ö r e , bu k o n u ş m a y a d a y a y ı n l a r s i y a s i p a r t i n i n

k a p a t ı l m a d a v a s ı n d a k a p a t ı l m a n ı n nedeni o l m a m a l ı d ı r . B e r a a t k a r a r l a r ı , e n a z ı n d a n

b u b e l g e l e r i n s u ç o l u ş t u r m a d ı ğ ı n ı n k a n ı t ı d ı r . Ö z e t l e r s e k , s i y a s i p a r t i i ç i n kapatma

i s teminin d a y a n d ı ğ ı n e d e n , "Dev le t in ü l k e s i ve mi l le t iy le b ö l ü n m e z b ü t ü n l ü ğ ü n ü

bozmak" a m a c ı n ı g ü t m e k s u ç u d u r . Devlet G ü v e n l i k M a h k e m e s i a ç ı s ı n d a n b u t ü r d e

b i r s u ç o l u ş t u r m a y a n y a y ı n ve k o n u ş m a l a r , s i y a s ı p a r t i l e r a ç ı s ı n d a n d a kapatma

neden i o lacak b i r " s u ç " n i t e l i ğ i n d e kabu l ed i lmemel id i r . K a l d ı k i , A n a y a s a M a h k e m e s i

s i y a s i p a r t i l e r i n k a p a t ı l m a s ı d a v a l a r ı n d a C e z a M u h a k e m e l e r i U s u l ü Y a s a s ı ' n ı

u y g u l a m a k t a d ı r . B u Y a s a ' n ı n 2S3. maddesi a y n ı s a n ı k i ç i n e v v e l c e v e r i l m i ş h ü k ü m

v e y a a ç ı l m ı ş b i r d a v a v a r s a , d a v a n ı n r e d d i n i ö n g ö r m e k t e d i r . A n a y a s a M a h k e m e s i ' n i n

k i ş i y i d e ğ i l , p a r t i y i y a r g ı l a m a k t a o l m a s ı , d a h a ö n c e b i r mahkeme ö n ü n d e a k l a n a n

— 107 — b i r y a y ı n a y a da k o n u ş m a y a g ö r e k a r a r v e r m e k d u r u m u n d a b u l u n m a s ı g e r ç e ğ i n i

d e ğ i ş t i r m e z .

S i y a s i p a r t i l e r i n g ö r ü ş l e r i , a y n ı zamanda d ü ş ü n s e l ü r ü n l e r i d i r . K a y n a ğ ı n ı

a k ı l d a n a lan d ü ş ü n c e , a ç ı k l a n m a s ı y a s a k l a n m a d ı ğ ı s ü r e c e , g e n e l d e , y a t a ğ ı n d a sess iz

a k a n b i r d e r e g i b i d i r . D ü ş ü n c e , y e n i g ö r ü ş l e r l e bes l enerek ya da k a r ş ı t g ö r ü ş l e r l e

ç a t ı ş a r a k g e l i ş e b i l i r ya da d e ğ i ş e b i l i r , a n c a k b u o l u ş u m ve a k ı ş tam b i r a n l a t ı m

ö z g ü r l ü ğ ü i ç i n d e g e r ç e k l e ş m e l i d i r ; ö n ü t ı k a n a n d ü ş ü n c e b ü y ü y ü p y a y ı l a b i l i r ,

y a s a k l a n a n g ö r ü ş ç e k i c i g e l e b i l i r .

T e r ö r i s t u y g u l a m a d a b u l u n d u ğ u i ler i s ü r ü l m e y e n , z o r k u l l a n m a y ı y a da

i h t i l â l y o l u y l a i k t i d a r ı a l m a y ı a m a ç l a m a y a n b i r p a r t i n i n k a p a t ı l m a s ı , o p a r t i n i n

g ö r ü ş l e r i n i n y a y g ı n l a ş m a s ı n a n e d e n o l a b i l e c e ğ i g i b i , a y r ı c a , ü l k e i ç i ve d ı ş ı p e k

ç o k s o r u n a yo l a ç a b i l i r .

A ç ı k l a n a n ne de n ler l e S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı i s t emin in r e d d i g e r e k t i ğ i

o y u i le v e r i l e n k a r a r a k a r ş ı y ı m .

Ü y e

Y ı l m a z A L İ E F E N D İ O G L U

K A R Ş I O Y Y A Z I S I

E s a s S a y ı s ı : 1991/2 ( S i y a s i P a r t i Kapatma)

K a r a r S a y ı s ı : 1992/1

Y a r g ı t a y C u m h u r i y e t B a ş s a v c ı l ı ğ ı t a r a f ı n d a n " Ü l k e v e mi l le t in b ö l ü n m e z

b ü t ü n l ü ğ ü n ü b o z m a y ı a m a ç l a m a k s u r e t i y l e faa l iyet te b u l u n a r a k , T ü r k i y e

C u m h u r i y e t i A n a y a s a s ı v e 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r K a n u n u n u n D ö r d ü n c ü K ı s ı m

h ü k ü m l e r i n e a y k ı r ı d a v r a n ı ş t a . . . " b u l u n a n S o s y a l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı i s t emiy le

14.11.1991 g ü n l ü v e S P . 23 Hz. 1991/94 s a y ı l ı İ D D İ A N E M E i le A n a y a s a

M a h k e m e s i ' n d e d â v a a ç ı l m ı ş t ı r .

D a v a l ı S o s y a l i s t P a r t i , k a p a t m a is temine d a y a n a k o l a r a k g ö s t e r i l e n 2820

s a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o l d u ğ u n u , A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i

15. m a d d e s i n i n ü ç ü n c ü f ı k r a s ı n a k a r ş ı n ip ta l y a d a ihmal e d i l m e s i g e r e k t i ğ i n i ,

29 .01 .1992 g ü n l ü Ö n S a v u n m a ' s ı n d a ( S . 8 -11 ) , 30 .03 .1992 g ü n l ü v e s ö z l ü a ç ı k l a m a

i s t emin i d e i ç e r e n E s a s a İ l i ş k i n S a v u n m a ' s ı n d a ( S . 1-3) v e 12 .05 . 1992 g ü n l ü S ö z l ü

A ç ı k l a m a T u t a n a ğ ı ' n d a ( S . 6) i l er i s ü r m ü ş t ü r .

— 108 —

A n a y a s a ' n ı n s ö z ü edi len G e ç i c i 15. m a d d e s i n i n ü ç ü n c ü f ı k r a s ı n ı s a ğ l ı k l ı

b i r i r d e l e m e y e t a b i t u t a b i l m e k i ç i n , m a d d e n i n tam m e t n i n i a ş a ğ ı y a a l ı y o r u z :

" G E Ç İ C İ M A D D E 1 5 . - 12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e n , i lk gene l s e ç i m l e r s o n u c u

t o p l a n a c a k T ü r k i y e B ü y ü k Millet Mec l i s in in B a ş k a n l ı k D i v a n ı n ı o l u ş t u r u n c a y a k a d a r

g e ç e c e k s û r e i ç i n d e , yasama ve y ü r ü t m e y e t k i l e r i n i T ü r k milleti a d ı n a k u l l a n a n ,

2356 s a y ı l ı K a n u n l a k u r u l u Milli G ü v e n l i k K o n s e y i ' n i n , b u K o n s e y i n y ö n e t i m i

d ö n e m i n d e k u r u l m u ş h ü k ü m e t l e r i n , 2485 s a y ı l ı K u r u c u Mecl i s H a k k ı n d a K a n u n l a

g ö r e v ifa e d e n D a n ı ş m a Mecl is inin h e r t ü r l ü k a r a r ve t a s a r r u f l a r ı n d a n d o l a y ı

h a k l a r ı n d a c e z a i , mali v e y a h u k u k i s o r u m l u l u k i d d i a s ı i l er i s ü r ü l e m e z v e b u

m a k s a t l a h e r h a n g i b i r y a r g ı merciine b a ş v u r u l a m a z .

B u k a r a r v e t a s a r r u f l a r ı n i d a r e c e v e y a y e t k i l i k ı l ı n m ı ş o r g a n , m e r c i v e

g ö r e v l i l e r c e u y g u l a n m a s ı n d a n d o l a y ı , k a r a r a l a n l a r t a s a r r u f t a b u l u n a n l a r ve

u y g u l a y a n l a r h a k k ı n d a da y u k a r ı d a k i f ı k r a h ü k ü m l e r i u y g u l a n ı r .

B u d ö n e m - i ç i n d e ç ı k a r ı l a n k a n u n l a r , k a n u n h ü k m ü n d e k a r a r n a m e l e r ile

2321 s a y ı l ı A n a y a s a D ü z e n i H a k k ı n d a K a n u n u y a r ı n c a a l ı n a n karar ve t a s a r r u f l a r ı n

Anayasa'ya a y k ı r ı l ı ğ ı idd ia edi lemez."

A n a y a s a Mahkemes ine soyut y a da somut n o r m denet imi y o l u y l a ge len

ipta l i s t e m l e r i n d e o l d u ğ u k a d a r s i y a s ı " p a r t i kapatma d â v a l a r ı n d a d a , s ö z ü e d i l e n

G E Ç İ C İ M A D D E 15'in a m a ç l a d ı ğ ı y a s a k k u r a l l a r ı n , "12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e n , ilk

g e n e l s e ç i m l e r s o n u c u toplanacak T ü r k i y e B ü y ü k Mil le t M e c l i s i n i n B a ş k a n l ı k

D i v a n ı n ı o l u ş t u r u n c a y a k a d a r g e ç e c e k " s û r e y i k a p s a d ı ğ ı n ı , b u d ö n e m d e n s o n r a ,

a y n ı m a d d e n i n ü ç n ü c ü f ı k r a s ı n ı n u y g u l a m a o l a n a ğ ı n ı n k a l m a d ı ğ ı s ı k s ı k i l er i

s ü r ü l m ü ş t ü r . B u t ü r s a v l a r k a r ş ı s ı n d a A n a y a s a M a h k e m e s i h e r d e f a s ı n d a ,

m a d d e n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n d a b e l i r l e n m i ş " b u d ö n e m " i ç i n d e ç ı k a r ı l m ı ş b u l u n a n y a s a

ya d a y a s a g ü c ü n d e k a r a r n a m e l e r i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k l a r ı n ı n i l er i

s ü r ü l e m i y e c e ğ l n i , o y ç o k l u ğ u y l a da o l s a , k a r a r a b a ğ l a m ı ş t ı r ( E s a s : 1 9 9 0 / 1 - S P .

K a p a t m a . K a r a r : 1991/1, Resmi G a z e t e , 28 .1 .1992, S a y ı : 21125, S . 5 7 ) . Y i n e

A n a y a s a M a h k e m e s i ' n e g ö r e , " g e ç i c i madde ler in g e ç e r l i ğ i u y g u l a m a s ü r e l e r i y l e

d e ğ i l , g e ç i c i o l a r a k d ü z e n l e d i k l e r i h u k u k s a l i l i ş k i v e k u r u m l a r l a k e n d i s i v e b a ğ l ı

o l d u ğ u temel m e t i n l e r i n i ç e r i k l e r i v e v e r d i k l e r i an lam ile d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r .

G e ç i c i m a d d e l e r , d e ğ i ş i k h u k u k s a l d ü z e n l e m e l e r a r a s ı n d a b a ğ l a n t ı k u r a r ,

k a z a n ı l m ı ş h a k l a r ı n s a k l ı t u t u l m a s ı n ı s a ğ l a r ve u y g u l a m a n ı n g e n i ş b i r zaman

d i l i m i n e y a y ı l m a s ı n ı g e r ç e k l e ş t i r i r . G e ç i c i maddeler le temel h ü k ü m l e r a r a s ı n d a k i

f a r k l ı l ı k ta b u r a d a y a t m a k t a d ı r . H u k u k s a l d e ğ e r b a k ı m ı n d a n ise g e ç i c i madde ler l e

temel h ü k ü m l e r a r a s ı n d a b i r f a r k l ı l ı k b u l u n m a m a k t a d ı r . A n a y a s a ' n ı n a ç ı k o larak

d ü z e n l e d i ğ i b i r k a n u n u n h a k l ı n e d e n l e r o lsa d a h i A n a y a s a Mahkemes i t a r a f ı n d a n

u y a g u l a n m a m a s ı d ü ş ü n ü l e m e z " ( A y n ı k a r a r , S , 57; a y r ı c a b k z . E . 1 9 9 0 / 2 - S P .

K a p a t m a , K . 1 9 9 1 / 2 , Res im G a z e t e , 24 .4 .1992 , S a y ı : 21208, S . 23 -24) .

K a n ı m ı z c a p e k ç o k d e v l e t i n a n a y a s a s ı n d a o r t a y a k o n u ş n e d e n l e r i y l e

u y u m l u , g e ç i ş d ö n e m l e r i n i n z o r u n l u l u k l a r ı y l a s ı n ı r l ı " g e ç i c i " m a d d e l e r i n b u l u n m a s ı

d o ğ a l d ı r . B u n l a r , k e n d i l e r i n i d o ğ u r a n n e d e n ve k o ş u l l a r ı n o r t a d a n k a l k m a s ı y l a

y ü r ü r l ü k g ü ç l e r i n i y i t i r i r l e r . O y s a , T ü r k A n a y a s a M a h k e m e s i , G e ç i c i 15. m a d d e n i n

— 109 —

s ü r e v e k o n u ö ğ e l e r i n i " G E Ç İ C İ " l i k t e n " K A L I C I ' l ı ğ a d ö n ü ş t ü r m ü ş , e t k i a l a n ı n ı

g e n i ş l e t e r e k k u r u m s a l l a ş t ı r m ı ş t ı r . A n a y a s a k o y u c u n u n ö n g ö r d ü ğ ü ç e r ç e v e y i de

a ş m ı ş t ı r . Ç ü n k ü :

1. A n a y a s a k o y u c u , 12 E y l ü l 1980 t a r i h i n d e y e n i k u r u c u b i r i k t i d a r ı n

y o l u n u a ç a r k e n , bu u ğ u r d a y a ş a m l a r ı n ı or taya k o y a n l i d e r k a d r o s u n u , a y n ı

d ö n e m d e k i h ü k ü m e t l e r i ve b a ş l ı c a g ö r e v i b u g ü n k ü A n a y a s a ' y ı h a z ı r l a m a k olan

D a n ı ş m a M e c l i s i n i h e r t ü r l ü k a r a r ve t a s a r r u f l a r ı n d a n d o l a y ı c e z a i , mali veya

h u k u k i s o r u m l u l u k d ı ş ı n a ç ı k a r m ı ş , b u a m a ç l a h e r h a n g i b i r y a r g ı merc i ine

b a ş v u r u l m a s ı n ı ö n l e m i ş t i r . G e ç i c i 15. m a d d e n i n zaman ö g e s i , b a ş l a n g ı ç v e b i t i ş

t a r i h l e r i y l e " d ö n e m " o larak b e l i r l e n m i ş t i r . " M u h a t a p " ö g e s i n i , Mi l l i G ü v e n l i k

K o n s e y i n i n b a ş k a n ve ü y e l e r i , b u d ö n e m d e k u r u l a n h ü k ü m e t l e r ile D a n ı ş m a

M e c l i s i n i n ü y e l e r i , b u n l a r ı n k a r a r v e t a s a r r u f l a r ı n a d a y a l ı o l a r a k o d ö n e m l e r d e k i

y ö n e t i m c e y a d a y e t k i l i k ı l ı n m ı ş o r g a n , merc i i v e g ö r e v l i l e r c e k a r a r a l a n l a r ,

t a s a r r u f t a b u l u n a n l a r v e u y g u l a y a n l a r o l u ş t u r m a k t a d ı r . K o n u ö g e s i d e , muhatap

ö g e s i n i n k a r a r l a r ı , i ş l e m l e r i ve u y g u l a m a l a r ı d ı r .

2. A n a y a s a l k o r u m a n ı n m u h a t a p l a r ı n ı n , b e l i r l e n e n d ö n e m d e k i k a r a r , i ş l e m

v e u y g u l a m a l a r ı n ı n d a y a n a ğ ı o lan yasa y a da y a s a g ü c ü n d e k i k a r a r n a m e l e r i n

A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a e d i l e m e y e c e k t i r .

3. B u a n a y a s a l k o r u m a , muhatap ö g e s i n i n k a p s a m ı n d a k i kamu g ö r e v l i l e r i

i ç i n y a ş a m l a r ı b o y u n c a y a da b u m a d d e n i n b i r A n a y a s a d e ğ i ş i k l i ğ i y l e y ü r ü r l ü k t e n

k a l d ı r ı l m a s ı n a k a d a r g e ç e r l i d i r . Ö l ü m h a l i , d o ğ a l d ı r k i , b u k o r u m a m e k a n i z m a s ı n ı n

i ş l e v i n i de i l g i l i s i i ç i n sona e r d i r e c e k t i r .

4. G e ç i c i 15. madden in b e l i r l e d i ğ i d ö n e m s o n r a s ı n d a k i k a r a r , ey l em ve

i ş l e m l e r i n d a y a n a ğ ı o lan yasa y a da y a s a h ü k m ü n d e k i k a r a r n a m e l e r , a n ı l a n

d ö n e m d e ç ı k a r ı l m ı ş o l sa lar d a , A n a y a s a ' y a u y g u n l u k denet imine tabi o l m a l a r ı

g e r e k i r . B i r b a ş k a a n l a t ı m l a , b u k o r u y u c u k u r a l , h e r zaman , her" k o n u d a ve

h e r k e s i ç i n u y g u l a n a m a z . M a d d e n i n G E Ç İ C İ n i t e l i ğ i , ancak b u yo l la k e n d i m a n t ı ğ ı

i ç i n d e t u t a r l ı l ı k ve u y u m k a z a n a b i l i r .

5. A n a y a s a k o y u c u , G e ç i c i 15. m a d d e y i , A n a y a s a M a h k e m e s i k a r a r ı n d a

n i t e l e n e n ç e r ç e v e d e k a l ı c ı , s ü r e k l i ve temel b i r i lke o larak k a b u l e t s e y d i , g e ç i c i

m a d d e l e r a r a s ı n d a d e ğ i l , a s ı l metni o l u ş t u r a n k u r a l l a r ı i ç i n e a l ı r d ı : Ö r n e ğ i n ;

u s u l ü n e g ö r e y ü r ü r l ü ğ e k o n u l m u ş u l u s l a r a r a s ı s ö z l e ş m e l e r i n (madde 90 /5 ) ,

o l a ğ a n ü s t ü h a l l e r d e s ı k ı y ö n e t i m v e s a v a ş h a l l e r i n d e ç ı k a r ı l a n y a s a g ü c ü n d e k i

k a r a r n a m e l e r i n (madde 148/1) A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı k s a v ı y l a A n a y a s a M a h k e m e s i n d e

d â v a k o n u s u y a p ı l a m a y a c a k l a r ı , k a l ı c ı ve s ü r e k l i b i r e r k u r a l o l a r a k d ü z e n l e n m i ş t i r .

6. A n a y a s a M a h k e m e s i n i n a r t ı k y e r l e ş i k hale ge lmeye b a ş l a y a n y o r u m l a r ı

k a r ş ı s ı n d a G e ç i c i 15. maddeyle k o r u m a a l t ı n a a l ı n a n yasa k u r a l l a r ı , A n a y a s a ' n ı n

temel i l k e l e r i y l e ç e l i ş t i ğ i i z l en imin i v e r m e k t e d i r . B u d u r u m d a b a ş v u r u l a b i l e c e k

i k i yo l v a r d ı r : B i r i n c i ve ö n c e l i k l i y o l , A n a y a s a M a h k e m e s i n i n b i r k a r a r ı n d a da

b e l i r t i l d i ğ i g i b i ; " . . . A n a y a s a ' n ı n temel i l k e l e r i n e ve b u i l k e l e r e egemen olan

h u k u k u n ana k u r a l l a r ı n a o l a b i l d i ğ i n c e u y g u n d ü ş e c e k b i ç i m d e y o r u m . . . " t e k n i ğ i n i

k u l l a n m a k t ı r ( E s a s : 1984 /1 -SP . K a p a t m a , K a r a r : 1984/1, A M K D . S a y ı : 20, S . 5 0 4 ) .

— 110 —

İ k i n c i y o l i se "ihmal" t e k n i ğ i d i r . Ö r n e ğ i n ; 1961 A n a y a s a s ı d ö n e m i n d e A n a y a s a

M a h k e m e s i , T ü r k Ceza K a n u n u ' n u n 481. m a d d e s i n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n a i l i ş k i n o l a r a k

" ihmal" t e k n i ğ i n i u y g u l a m ı ş v e k a r a r ı n ı ş u g e r e k ç e y e d a y a n d ı r m ı ş t ı r : "481.

m a d d e n i n b i r i n c i f ı k r a s ı n d a k i i spat h a k k ı n ı s ı n ı r l a y ı c ı h ü k ü m l e r i n i n b i r y a n a

b ı r a k ı l m a s ı v e k u r a l l a r k a d e m e l e ş m e s i n d e e n ü s t d ü z e y d e b u l u n a n A n a y a s a ' n ı n

34 . m a d d e s i n d e k i h ü k m ü n d o ğ r u d a n d o ğ r u y a u y g u l a n m a s ı g e r e k i r . " ( E s a s : 1981/8,

K a r a r : 1982/3 , A M K D . , S a y ı : 20, S. 8 ) .

B u d u r u m d a , d a v a l ı Sosya l i s t P a r t i ' n i n k a p a t ı l m a s ı i s temine d a y a n a k

g ö s t e r i l e n ve G e ç i c i 15. maddenin k o r u m a s ı a l t ı n d a k i k o n u v e k i ş i l e r d ı ş ı n d a

k a l a n , a n c a k a y n ı m a d d e n i n b e l i r l e d i ğ i d ö n e m d e ç ı k a r ı l m ı ş 2820 s a y ı l ı

S i y a s i P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n i lg i l i k u r a l l a r ı , y a d o ğ r u d a n A n a y a s a ' y a u y g u n l u k

d e n e t i m i n e t a b i t u t u l m a l ı y a da ihmal t e k n i ğ i y l e u y g u l a m a d ı ş ı b ı r a k ı l m a l ı d ı r .

A ç ı k l a n a n n e d e n l e r l e , A n a y a s a ' n ı n G e ç i c i 15. m a d d e s i n i n ö n g ö r d ü ğ ü

s ü r e d e ç ı k a r ı l m ı ş o l m a s ı neden iy l e 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r Y a s a s ı ' n ı n a y n ı

m a d d e n i n ü ç ü n c ü f ı k r a s ı u y a r ı n c a A n a y a s a ' y a u y g u n l u k denet imi d ı ş ı n d a b ı r a k a n

ç o ğ u n l u k k a r a r ı n ı n b u b ö l ü m ü n e k a r ş ı y ı m .

Ü y e

M u s t a f a G Ö N Ü L

K A R Ş I O Y Y A Z I S I

E s a s S a y ı s ı : 1991/2 ( S i y a s i P a r t i - Kapatma)

K a r a r S a y ı s ı : 1992/1

S a v u n m a d a , 22 .4 .1983 t a r i h i n d e y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 2820 s a y ı l ı S i y a s ı " P a r t i l e r

K a n u n u ' n u n o n k e z d e ğ i ş i k l i ğ e u ğ r a d ı ğ ı , M G K d ö n e m i n d e ç ı k a r ı l a n k a n u n olma

n i t e l i ğ i n i y i t i r d i ğ i i d d i a s ı y l e A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. m a d d e s i n i n k o r u m a s ı d ı ş ı n d a

k a l d ı ğ ı i l e r i s ü r ü l m ü ş t ü r .

G e r ç e k t e n , A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. maddes i h ü k m ü n c e " M G K d ö n e m i n d e

ç ı k a r ı l a n y a s a l a r ı n A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı ğ ı n ı n iddia e d i l e m i y e c e ğ i " k u r a l ı , y a s a l a r ı n

M G K d ö n e m i n d e y ü r ü r l ü ğ e k o n a n ori j inal b i ç i m i n e v e b ü t ü n l ü ğ ü n e s a h i p o l d u ğ u

s ü r e c e g e ç e r l i d i r . O l a ğ a n yasama o r g a n ı t a r a f ı n d a n b i r k a ç kez d e ğ i ş t i r i l e r e k

b e n i m s e n e n b i r y a s a n ı n , M G K d ö n e m i n d e ç ı k a r ı l a n , o r i j i n a l b i ç i m v e b ü t ü n l ü ğ ü n ü

k o r u y a n b i r y a s a o l d u ğ u i l e r i s ü r ü l e m e z v e a r t ı k g e n e l k u r a l ı n b i r i s t i s n a s ı n ı

o l u ş t u r a n A n a y a s a ' n ı n g e ç i c i 15. maddes in in k o r u m a s ı a l t ı n d a b u l u n d u ğ u da

d ü ş ü n ü l e m e z . B u n e d e n l e , 2820 s a y ı l ı Y a s a ' n ı n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı l ı ğ ı i d d i a e d i l e n

m a d d e l e r i n i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı o l u p o l m a d ı ğ ı n ı n i r d e l e n m e s i n i n u s u l e n m ü m k ü n

o l a c a ğ ı i n a n c ı y l a , a k s i y ö n d e k a r a r ı o l u ş t u r a n ç o ğ u n l u k g ö r ü ş ü n e k a t ı l m a d ı m .

Ü y e

M u s t a f a Ş A H İ N

T.C. Resmi Gazete

İlânlarla ilgili bütün müracaatlar Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğüne yapılır.

Kuruluşu: 7 Ekim 1920 25 Ekim 1992

P A Z A R Sayı : 21386

İLÂN BÖLÜMÜ

Artırma, Eksiltme ve İhale İlânları

ELEKTRİK TESİS İŞLERİ YAPTIRILACAKTIR Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığından :

1 — Ankara-tstanbul yolu 30 Km. üzerinde Sarayköy'ünde bulunan tesislerimizde OG + A G Elektrik Tesisi, Enerji Nakil Hattı Tesisi işi Birim Fiyat Esası üzerinden Kapalı Zarfla Eksiltme ve Artırma Usulü ile ihaleye çıkarılmıştır. (1992 - 1993 yılına sari)

2 — İşin tahmin edilen bedeli 2.700.037.312,— TL. ve geçici teminatı 81.001.200,— TL.dir. Geçici teminat banka mektubu olduğu takdirde limit dahili olacaktır.

3 — İhale Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığının T A E K Ankara Nükleer Araş­tırma ve Eğitim Merkezi Beşevler/Ankara'daki binasında ihale Komisyonu tarafından 6 Ka­sım 1992 Cuma günü saat 15.00'de yapılacaktır.

İstekliler ihale evrakım T A E K Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Beşev-ler/Ankara adresinde bulunan Kurumumuz İnşaat Şube Müdürlüğünde mesai saatleri içinde görebilirler.

Yeterlik için müracaatda işin ihale dosyası 1.000.000,— TL. (K.P.V. dahil) karşılığın­da Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı Alaçam Sokak No: 9 Çankaya-Ankara adre­sinden temin edilecektir.

4 — İsteklilerin katılma belgesi almak üzere 2 Kasım 1992 Pazartesi günü mesai saati sonuna kadar ihale şartnamesinin 6. maddesinde yazılı evrakı ekleyecekleri bir dilekçe ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Bşakanlığına başvurmaları gereklidir. Müracaat adresi TAEK Başkanlığı Alaçam Sok. No: 9 Çankaya-Ankara'dır.

5 — İsteklilerin söz konusu iş için Bayındırlık ve İskân Bakanlığından alınmış en az işin keşif bedeli tutarı kadar (G) grubu müteahhit karnesine sahip olmaları şarttır.

6 — İhaleye girebilmek için isteklilerin yeterlik belgesini almış olmaları ve bu işe ait ihale şartnamesinin 9. maddesi uyarınca hazırlayacakları teklif zarflarını ihale saatinden bir saat öncesine kadar İhale Komisyonu Başkanlığına makbuz karşılığında vermeleri gerekir.

Postada vaki olabilecek gecikmeler ve telgrafla yapılacak başvurular kabul edilmez. 7 — T A E K Başkanlığı 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa tabi olmadığından ihaleyi yapıp

yapmamakta veya işi dilediğine vermekte serbesttir. Keyfiyet ilân olunur. 22000 / 2-2

ORMAN EMVALİ SATILACAKTIR

Sütçüler Orman İşletme Müdürlüğünden :

Bölge Müdürlüğü : İsparta İşletmesi : Sütçüler Satış Tarihi : 17/11/1992

Muhammen % 3 Geçici Sıra No. Bölgesi Deposu Yol Durumu Cins ve Nev'i

Parti Adedi Adet M'. Dm'.

Bedeli (TL.)

Teminat (TL.)

1 — Sütçüler Çobanı sa Asfalt l.S.K.B. Çk. Tom. 1 10 14.443 1.500.000 650.000 2 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 2.S.N.B. Çk. Tom. 2 24 17.913 1.408.000 760.000 3 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 2.S.N.B. Çk. Tom. 1 40 18.617 1.408.000 785.000 4 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 2.S.K.B. Çk. Tom. 2 21 20.344 1.180.000 720.000 5 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.N.B. Sedir Tom. 2 125 33.019 745.000 740.000 6 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.K.B. Sedir Tom. 1 46 23.303 670.000 470.000 7 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.N.B. Göknar Tom. 4 322 62.373 735.000 1.375.000 . 8 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.K.B. Göknar Tom. 1 29 4.836 660.000 95.000 1

9 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.N.B. Çk. Tom. 11 449 173.225 745.000 3.880.000 Î2 10 — Sipahiler Sipahiler Asfalt 3.S.N.B. Çk. Tom. 6 500 123.530 740.000 2.750.000 1 0

11 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 3.S.N.B. Çk. Tom. 12 1025 266.458 745.000 5.975.000 | 12 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.K.B. Çk. Tom. 14 460 214.969 670.000 4.330.000 13 — Sipahiler Sipahiler Asfalt 3.S.K.B. Çk. Tom. 2 112 32.907 665.000 660.000 14 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 3.S.K.B. Çk. Tom. 13 627 235.005 670.000 * 4.740.000 15 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.N.B. Çz. Tom. 3 236 55.867 575.000 970.000 16 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 3.S.N.B. Çz. Tom. 19 2202 498.933 575.000 8.650.000 17 — Sütçüler Çobanisa Asfalt 3.S.K.B. Çz. Tom. 3 172 37.529 500.000 570.000 18 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 3.S.K.B. Çz. Tom. 5 480 94.275 500.000 1.425.000 19 — Sipahiler Sipahiler Asfalt 2.S. Çk. Maden Direk 5 2119 145.428 412.000 1.805.000 20 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 2.S. Çk. Maden Direk 4 782 50.110 412.000 625.000 21 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize 2.S. Çz. Maden Direk 7 2053 145.788 400.000 1.760.000 22 — Sipahiler Sipahiler Asfalt Çk. Sanayi Odunu 1 70 7.069 275.000 60.000 23 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize Çk. Sanayi Odunu 1 30 7.776 275.000 60.000 24 — Sütçüler Çobanisa Asfalt Çz. Sanayi Odunu 1 42 4.108 275.000 35.000 25 — Sipahiler Menteşe Asfalt-Stablize Çz. Sanayi Odunu 4 929 62.523 275.000 515.000

TOPLAM : 125 12905 2349.848 44.405.000

—

112 —

1 — Depolanınız da mevcut bulunan 125 parti orman emvali tutar bedelinin % 50'si ile vergi ve resimler peşin, kalan Va 50'si için vade faizi % 42 dahil limit için süresiz banka teminat mektubu veya istenildiğinde nakte çevrilebilir Devlet tahvili, Hazine bonosu karşılığında olmak üzere şartnamesi uyarınca Çz. Emvaller 4 ay Çk. Emvaller 3 ay vadeli olarak satışa çıkarılmıştır.

2 — Açık artırma 17/11/1992 Salı günü saat 14.00'de Sütçüler Belediyesi düğün salonunda toplanacak Komisyon huzurunda yapılacaktır. 3 — Açık artırmaya ait şartname ve satış Öncesi bilgi cetveli Orman Genel Müdürlüğü, İsparta Orman Bölge Müdürlüğü ve civar İşletme

Müdürlükleri ile İşletmemizde görülebilir. 4 — Satışa vekil olarak iştirak edecek olan alıcıların vekaletnameleri ile birlikte teminat yatırmaları. 5 — Alıcıların belirli gün ve saatte İşletmemizde hazır bulunmaları, ihale saatinden bir saat öncesine kadar teminatlarını İşletme veznesi­

ne yatırmaları, alıcıların Komisyona teminat makbuzları ile baş vurmaları şarttır. İlân olunur. Sütçüler Kod. 9 3283 Telefonlar : 2020-2476-2144 22031 / 1-1

O R M A N EMVALİ SATILACAKTIR

Erzincan Devlet Orman İşletmesi Müdürlüğünden :

Bölgesi Deposu Yol Durumu Cins ve Nev'i

Muhammen % 3 Geç. Parti M İ K T A R I Bedeli Teminatı

Adedi Adet M 1 . Dm'. T L . T L . 20 4107 701.085 950.000 19.978.000

5 584 121.009 800.000 2.903.000 7 1608 153.470 650.000 3.188.000

32 6299 975.564 26.069.000

Refahiye Refahiye Asfalt III.S.N.B.Ç. Tomruk III.S.K.B.Ç. Tomruk IIJS.Ç. Kalın Mad. Direk

T O P L A M 1 — İşletmemizin Refahiye orman dışı deposunda mevcut yukarıda cins ve miktarları yazılı 32 parti orman emvali % 50'si ile vergileri

peşin, bakiyesi °/o 50'si 3 ay vadeli aylık Wo 3,5 faizli limit dahili banka teminat mektubu karşılığı 279/1 No.Iu şartname uyarınca açık artırmalı satışa çıkarılmıştır.

2 — Açık artırmalı satış 6/11/1992 tarihine rastlayan Cuma günü saat 14.00'te Refahiye Belediyesinin satış salonunda toplanacak Ko­misyon huzurunda yapılacaktır.

3 — Satışa ait ilân ve şartname Orman Genel Müdürlüğü, Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü, Erzurum Orman Bölge Müdürlüğüne bağ­lı Orman İşletme Müdürlükleri ile İşletmemizde, İşletmemize bağlı İşletme Şeflikleri ile Koyulhisar, Tokat, Akdağmadeni İşletme Müdürlükle­rinde görülebilir.

4 — Alıcıların 6/11/1992 Cuma günü Refahiye İşletme Şefliğindeki İşletmemiz veznesine saat 08.00'den 12.00'ye kadar teminatlarını yatırmaları şarttır. Teminat mektubu vereceklerin teminat mektubunda işletme adı satış tarihi ve parti numaralarını belirtmeleri şarttır.

5 — Alıcıların makbuzları ile birlikte saat 14.00'te Komisyona müracaatları ilân olunur. 22027 / 1-1

— 113 —

ORMAN EMVALt

Ulus Devlet Orman İşletmesi Müdürlüğünden :

Bağlı Olduğu ti : Bartın Bağlı Olduğu tlçe : Ulus Satış Tarihi : 9/11/1992

Yol Parti Deposu Durumu Cins ve Nev'i Adet

Ovacuma Asfalt 2.S.N.B. Krs. Çam Tom. 1 Emirce-Ovacuma 3.S.N.B. Çam Tom. 6 Emirce II 3.S.K.B. Çam Tom. 1 Emirce-Ovacuma " 2.S.N.B. Gök. Tom. 12 Ovacuma 3.S.N.B. Gök. Tom. 13 Ovacuma " 3.S.N.B. Gök. Tom. 1 Emirce 1» 3.S.K.B. Gök. Tom. 2 Ovacuma II 3.S.K.B. Gök. Tom. 1 Emirce 2.S.N.B. Krs. Kayın Tom. Kİ. 2 Emirce » 1 2.S.K.B. Krs. Kayın Tom. Kl. 1 Emirce-Ovacuma II 3.S.N.B. Krs. Kayın Tom. Kl. 5 Emirce-Ovacuma II 3.S.K.B. Kayın Tom. 2 Emirce II 3.S.N.B. Kayın Tom. İn. 2 Emirce f 1 2.S.N.B. Krs. Meşe Tom. Kl. 1 Emirce II 3.S.N.B. Meşe Tom. Kl. 2 Emirce » 1 3.S.N.B. Meşe Tom. İn. 3 Emirce II 3.S.K.B. Meşe Tom. Kl. 1 Emirce • 1 3.S.K.B. Meşe Tom. İn. 2 Emirce II 3.S.N.B. Gürgen Tom. 2 Emirce • 1 3.S.K.B. Gürgen Tom. 2 Emirce 1» 3.S.N.B. Ovaz Tom. 1 Emirce II 3.S.K.B. Ovaz Tom. 1 Ovacuma II 3.S.N.B. Kavak Tom. 2 Ovacuma II 2.S.N.B. Gök. Mad. Direk 13 Ovacuma • 1 Gök. Kut. San. Od. 3

Muh. •% 3 Tem. M i k t a r ı Bedeli Tutarı

Adet ' M ' . Dm5. (TL.) (TL.) Satış Şekli 33 14.199 1.700.000 725.000

531 157.416 950.000 4.490.000 4 0.804 850.000 21.000

532 265.238 1.425.000 11.339.000 2029 492.811 875.000 12.934.000

81 28.529 825.000 707.000 146 26.759 800.000 642.000 61 10.282 740.000 229.000 59 30.368 1.300.000 1.186.000 4 1.706 1.200.000 62.000

219 80.802 925.000 2.246.000 74 24.563 825.000 609.000

148 24.781 700.000 521.000 7 2.412 1.625.000 118.000

46 16.471 975.000 483.000 220 32.508 750.000 733.000 27 5.803 875.000 153.000

104 9.402 675.000 192.000 166 29.550 625.000 554.000 175 17.947 550.000 296.000 61 10.267 475.000 146.000 25 2.822 450.000 38.000 81 28.985 420.000 366.000

2851 295.430 535.000 4.740.000 1919 75.356 425.000 962.000

Tem İrat

CO C

O

im

IM

é s

H H

oí

<

r/l

— 114 —

Deposu Yol

Durumu Cins ve Nev'i Parti Adet

M i k t a Adet M 5 .

r ı Dm'

Muh. Bedeli (TL.)

°7o 3 Tem. Tutarı (TL.) Satış Şekli

Emirce Emirce

-Emirce

Ovacuma Ovacuma Ovacuma Ovacuma Emirce Emirce Emirce Ovacuma-Emirce Emirce Emirce Emirce Emirce Ovacuma Ovacuma Ovacuma Emirce Emirce

Asfalt

•Emirce •Emirce

Kayın Kut. San. Od. Gürgen Kut. San. Od. Gürgen Kut. San. Od. Meşe Kut. San. Od. Akçaağaç Kut. San. Od. Kayacık Kut. San. Od. Ovaz Kut. San. Od. Kayın Yarma San. Od. Kayın Yuv. San. Od. Akçaağaç San. Od. Meşe Yarma San. Od. Meşe Yuv. San. Od. Gürgen Yarma San. Od. Gürgen Yuv. San. Od. Gürgen Yuv. San. Od. Ahlat San. Od. Ovaz. San. Od.

13 13 1 3 1 1 2

13 3 I 1 1 9 8 1 1

-2

6587 7992 436

1123 62 67

678 Ster Ster Ster Ster Ster Ster Ster Ster Ster Ster

187.561 211.249

14.104 30.859

1.9U 1.958

17.707 414 90 9

24-25

242 202

14 10 18

475.000 475.000 398.000 525.000 525.000 550.000 465.000 300.000 300.000 325.000 325.000 325.000 300.000 300.000 235.000 270.000 270.000

116 40

26548 Ster

2150.560 1048

M '

2.673.000 3.020.000

169.000 488.000 31.000 32.000

247.000 3.726.000

810.000 10.000

234.000 244.000

2.İ78.000 1.818.000

99.000 81.000

146.000

51.152.000 9.346.000

Tem. trat

Tem. İrat

156 60.498.000 1 — İşletmemiz depolarında mevcut yukarıda cins ve miktarları yazılı bulunan 156 parti halindeki emvallerden yapraklı cinsi emvallerin

% 50'si peşin kalan % 50'si 6 ay vadeli ibreli cinsi emvallerden göknar cinsi emvallerin "76 50'si peşin kalan Vo 50'si 4 ay vadeli çam cinsi emvalle­rin % 50'si peşin kalan % 50'si 3 ay vadeli olarak ""o 3,5 aylık vade faizi içinde olmak üzere emval bedeli ile birlikte müddetsiz banka teminat mektubu ve her zaman nakte çevrilebilir tahviller karşılığında Ek 1 ve Ek 2 No.lu şartnameler gereğince satışa arz edilmiş bulunmaktadır.

2 — Açık artırma 9/11/1992 tarihine rastlayan Pazartesi günü saat 14.00'de Ulus Belediye satış salonunda toplanacak Komisyon huzu­runda yapılacaktır.

3 — Bu satışa ait ilân ve şartnameler Orman Genel Müdürlüğümüz ile Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğümüz ve buna bağlı işletme Müdürlükleri ile Ankara, İstanbul, Adapazarı, Bolu, Kızılcahamam, Hendek ve Düzce Orman İşletmeleri ile İşletmemizde görülebilir.

4 — Alıcılar ilk defa satışa iştiraklerinde ikametgah ilmühaberi ile nüfus cüzdanını Komisyonumuza ibraz etmeleri gerekmektedir. 5 — Alıcıların belirli gün ve saatte hazır bulunmaları teminatlarını yatırmaları banka teminat mektubuna işletme adı ile satış tari'ıini

yazdırıp Komisyonumuza müracaatları ilân olunur. 22026 / 1-1

— 115 —

ORMAN EMVALİ SATILACAKTIR

Karadere Derlet Orman İşletmesi Müdürlüğünden :

Deposu Yol

Durumu Cinsi ve Nev'i Parti

Adedi M i

Adet k t a r ı

M ' . Dm'.

Muhammen Bedeli

TL.

"/o 3 Geçici Teminatı

TL.

Kaşçılar-Karadere Asfalt 3.S.K.B. Çam Tomruk 2 220 44.371 700.000 950.000 K.Dere-B.Değirmenler 11 3.S.N.B. Çam Tomruk 13 2188 547.840 900.000 15.600.000 K.Dere-Kaşçılar-B. Değ. , I 3.S.N.B. Gök. Tomruk 23 3069 957.330 900.000 26.600.000 Karadere >t Kayın Sanayi 20 — 510.392 400.000 6.750.000 Karadere 1» Yap. Yak. Odun 1 158 Ster 51.000 250.000

59 5477 2.059.843 M ' . 50.150.000 158 Ster

1 — İşletmemiz depolarında mevcut yukarıda beyanı gösterilen orman emvallerinden göknar tomruklarda Vo 50 peşin kalanı 4 ay, çam emvallerde °/o 50 peşin kalanı 3 ay vade, kayın sanayi odunlarında °/o 50 peşin 6 ay vadeli olarak aylık •% 3.5 vade faizi içinde limit dahili süresiz banka teminat mektubu karşılığında şartnamesi esasları tarihinde açık artırmalı olarak satışa arz edilmiştir.

2 — Açık artırma 10/11/1992 tarihine rastlayan Salı günü saat 13.30'da Bölge Müdürlüğümüz satış salonunda toplanacak Komisyon huzurunda yapılacaktır.

3 — Satışa ait şartname ve satış öncesi bilgi cetveli Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü ve bu Bölge Müdürlüğüne bağlı İşletme Müdür­lüklerinde görülebilir.

4 — İhaleye iştirak edeceklerin şartnamede yazılı belgeleri teminat yatırmadan evvel yetkililere ibraz etmeleri gerekmektedir.

5 — Alıcıların belirtilen gün ve saatte İşletmemizde hazır bulunmaları saat 13.00'a kadar geçici teminatlarını İşletmemiz veznesine yatır­maları makbuzları ile Komisyon huzurunda hazır bulunmaları şarttır.

İlân olunur. 22029 / 1-1

— 116 —

— 117 —

MUHTELİF İŞLER YAPTIRILACAKTIR

T .C. Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü Malzeme ve Satmalına Müdürlüğünden :

1 — Bankamız Bilanço ve Diğer Mali Tablolarının Denetimi, Kurumlar Vergisinden is­tisna tutulan veya Kurum Kazanandan indirim yapılan tutarlar ile Sabit Kıymet Yeniden De­ğerleme işlemleri ve Yeniden Değerleme Fonlarının Sermayeye eklenmesi işlemlerinin tasdikli, Yatırım Fonları işlemleri ile Fon Portföyü ve Menkul Aracılık Faaliyetlerinin denetimi yaptı­rılacaktır.

2 — İhale kapalı zarf usulü teklif alınmak suretiyle Genel Müdürlüğümüz Satınalma Komisyonunca yapılacaktır.

3 — Konu ile ilgili şartname Ankara'da Malzeme ve Satınalma Müdürlüğümüzün Var­lık Mahallesi Trafo Durağı karşısındaki hizmet binasından 300.000,— lira karşılığında alınabilir.

4 — Şartnamede belirtilen hususlar dahilinde düzenlenecek teklif mektupları en geç 9/11/1992 günü 15.30'a kadar Malzeme ve Satınalma Müdürlüğümüzün yukarıdaki adresine getirilerek makbuz karşılığında teslim edilecektir.

5 — Bankamız 2886 sayılı Yasaya bağlı değildir. 22032 / 2-1

KÖMÜR TAŞIMA, KÖMÜR YÜKLEME V E TAŞIMA, H E Y A L A N MALZEMESİ YÜKLEME VE TAŞINMASI İLE MUHTELİF M A L Z E M E ALIMI

İHALE EDİLECEKTİR T . K . l . Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğünden :

Aşağıda ayrıntılı durumu gösterilen, kömür taşıma, kömür yükleme ve taşıma, heyalan malzemesi yükleme ve taşınması ile muhtelif malzeme alımı kapalı zarfla teklif alınmak sure­tiyle ihale edilecektir.

1 — Kömür Taşıma -Kömür Yükleme ve Taşıma- Heyalan Malzemesi Yükleme ve Taşıma

A — Müessesemiz Deniş tşletmesi Deniş 1 ve 11 panolarında üretilecek (+ - % 30 tole­ranslı) 300.000 ton kömürün yüklenmesi ve Deniş Krible Tesisinin taşınması işi 302-ELİD/92-1699 dosya ile 9/11/1992 tarihinde,

B — Müessesemiz Eynez İşletmesi Acıkocak sahası kömür üzerindeki ( + 680)-(x610) kotları arasında heyelan eden ( + - "7o30 toleranslı) 120.000 ton malzemenin yüklenerek proje­de belirtilen yollardan giderek ( + 615) kotundaki döküm yerine taşınması işi 302-ELİE/92-1715 dosya ile 9/11/1992 tarihinde,

C — Müessesemiz Soma İşletmesi muhtelif panolarındaki toz kömürlerden, a) 150.000 ton (+ - •% 30 toleranslı) Kısrakdere Elek silolarından -Kısrakdere Stok sa­

hasına, b) 100.000 ton (+ + % 30 toleranslı) Elmalı Elek silolarından -Elmalı Stok sahasına, c) 100.000 ton ( + - •% 30 toleranslı) Orta istasyon Elek silolarından -Orta İst. ve (B)

Termik S. sahasına d) 50.000 ton (- + •% 30 toleranslı) Lavvar Elek silolarından -stok sahası- (A) Termik

S. sahası, taşınması ve boşaltılması işi 302-ELİS/92-1701 dosya ile 10/11/1992 tarihinde, D — Müessesemiz Soma İşletmesi Elmalı Etek Tesislerinde üretilecek (+- % 30 tole­

ranslı) 100.000 ton kömürün lavvar ve Soma (A) Termik santrali stok sahasına taşınması ve boşaltılması işi 302-ELİS/92-1700 dosya ile 10/11/1992 tarihinde.

2 — Malzeme Alımı

Malzemenin Cinsi Miktarı A - Som Elektrolitik bakır tel 150 mm 1 3000 Kg. B - Wabco-Terex Kam.yedeği 18 Kalem C - Rulman (6205-2Z) 5000 Adet D - Malzeme imali (3 kalemde) 600 Adet E - Atık yağ yakıtlı kazan, Bru-lör sirki. pomp. 3 kalem F - Caterpillar Kamyon (769-B) 36 kalem

İhale Ş.Bedeli Dosya No Tarihi TL.

37-ELİS/92—1708 10/11/1992 50.000 875-ELİS/92—1707 10/11/1992 50.000

62-ELIS/92-1702 11/11/1992 50.000 825-ELİS/92-1703 11/11/1992 50.000

90198-ELİS/92-1704 11/11/1992 50.000 875-ELİS/92-1705 12/11/1992 50.000

— 118 — İhale Ş. Bedeli

Miktarı Dosya No Tarihi T L . Malzemenin Cinsi G - Komatsu kamyon ve dozer maz.pomp.yedeği 48 kalem H - tngersatl Rand. Yedeği 110 kalem I - Cummins motor mazot pomp, yedeği 53 kalem

810-ELİS/92-1706 12/11/1992 50.000 808-ELİS/92-1716 12/11/1992 50.000

875-ELİS/92-1717 13/11/1992 50.000

3 — Teklif zarflan üzerine firma adı ve adresi ile konusu yazılarak ihale günü engeç saat 15.00'e kadar Müessesemiz Genel Muhaberat Servisine verilmiş olacaktır.

4 — Teklif zarfları ihalenin yapılacağı günde saat 15.30'da Müessesemiz Satmalına Ko­misyonunda açılacaktır.

5 — Konu ile ilgili şartnameler a) Ankara'da T . K . l . Genel Md.lüğü Satınalma D . Başkanlığından (1132 no.lu odadan) b) İstanbul'da T . K . l . İstanbul Saünalma Müdürlüğünden Merkezefendi G 62 Sk. No:

32 A.S.S. Karşısı Zeytinburnu/İstanbul c) İzmir'de Erzene Mah. 78. Sk. No: 3 Bornova/İzmir (ELİ.nin Rektörlük karşısın­

daki binasıdır.) d) Soma'da Müessesemiz Satınalma Şube Müdürlüğünden (13 Eylül Mah. Atatürk Cad,

Soma/Manisa adreslerinden nakil işi şartnameleri 200.000,— TL. diğerleri karşılarında yazılı bedel mukabili temin edilebilir.

6 — Postadaki gecikmeler dikkate alınmayacaktır.

7 — Müessesemiz 2886 sayılı Yasaya tabi değildir.

22192 / 2-2

Çeşitli İlânlar SINAVLA ECZACI ALINACAKTIR

BAĞ-KUR Genel Müdürlüğünden :

Kurumumuz taşra teşkilatında çalıştırılmak üzere, aşağıda birimi, sınıfı, unvanı, dere­cesi ve adedi belirtilen kadrolara, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince sınav açıl­mak suretiyle açıktan eczacı alınacaktır.

SINAV AÇILACAK O L A N KADRONUN

Birimi Unvanı Sınıfı Derecesi Adedi Balıkesir, Bolu, Eczacı S.H.S. 5 2 Nevşehir, Trabzon " " 5 2 Adıyaman, Afyon, " " 6 2

Aksaray, Amasya " " 6 2 Antalya, Bitlis " " 6 2 Burdur, Çanakkale " " 6 2

Birimi Unvanı Sınıfı . Derecesi Adedi

Çankırı, Çorum Denizli, Diyarbakır Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum Gaziantep, Giresun Hatay, İstanbul, İzmir, Kars Karaman, KUtahya K.Maraş, Kınkkale Kırşehir, Kırklareli Malatya, Manisa Sakarya, Sivas Uşak İl Müdürlükleri

Eczacı

11

I »

*l

II

t»

S.H.S. 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

6

6 6

2 2 2 2 2 '2 2 2 2 2 2 2 1

T O P L A M 37

I — Adaylarda Aranacak Şartlar A) Genel Şartlar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ve 48 inci maddelerinde aranan şar*'arı

taşımak. B) özel Şartlar 1 - Sınav tarihinde 35 yaşını doldurmamış olmak, 2 - Erkek adaylar için askerlik görevini yapmış olmak, 3 - Daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında kadrolu olarak çalışmamış olmak. II — Sınav Konuları ve Sınav Şekli A) Sınav Konuları a) Atatürk ilkeleri ve Türk İnkilap Tarihi, b) Temel yurttaşlık bilgisi, c) Türkiye coğrafyası, d) Türk Kültür ve medeniyetleri, e) Türkçe-Kompozisyon, 0 Matematik, g) Eczacılık ile ilgili mesleki bilgiler, B) Sınav Şekli 1 - Yazılı sınav test usulüyle yapılacaktır. 2 - Yazılı sınavı kazananlar, sözlü sınava ve mülakata tabi tutulacaklardır. III — Başvuru ve Sınav Tarihine İlişkin Bilgiler 1 — Adaylar Kurumumuzun eczacı istihdam edeceği illerden sadece görev almak iste­

dikleri il için başvuruda bulunabilecek olup, görev almak istedikleri İl Müdürlüğümüzden te­min edecekleri "İş Talep Formu"nu gerçeğe uygun olarak doldurarak, 2 adet vesikalık fotoğraf ile birlikte 10/11/1992 tarihi mesai bitimine kadar İş Talep Formunu aldıkları İl Müdürlüğü­ne şahsen teslim etmeleri gerekmektedir. (PTT ile yapılan müracaatlar dikate alınmayacaktır.)

2 — Yazılı sınav, 26/11/1992 tarihinde Ankara'da yapılacaktır. Sınavın yapılacağı yer ve saati, sınavdan üç gün önce Genel Müdürlüğümüzün Necatibey Cad. No: 37 Ankara adre­sindeki hizmet binasının giriş kapısında ilân edilecektir. Adaylar sınava "Sınav Giriş Belgesi" ve kimlik ibraz etmek suretiyle iştirak edebileceklerdir. Yazılı sınav sonucu 70 ve daha yukarı puan alan adaylara, sözlü ve mülakat sınavının yapılacağı yer ve tarihi, yazılı sınavın yapıldığı gün, sınavı yapan görevlilerce belirtilecek ve ilgililer belirtilen yer ve günde sözlü ve mülakat sınavına katılacaklardır. 22350 / 1-1

— 119 —

- 120 — Baft-Kur Genel Müdürlüğünden;

S INAVLA A V U K A T ALINACAKTIR Kurumumuz taşra teşkilatında çalıştırılmak üzere, aşağıda birimi, sınıfı, unvanı, dere­

cesi ve adedi belirtilen kadrolara, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince sınav açıl­mak suretiyle açıktan avukat alınacaktır.

SINAV AÇILACAK O L A N KADRONUN Birimi Unvanı Sınıfı Derecesi Adedi

Bingöl ti MUd. Avukat A .H .S . 6 1 Erzincan İl Müd. II II 6 1 Giresun İl Müd. II II 6 1 Samsun İl Müd. 11 II 6 1 Tunceli İl Müd. 1 1 II 6 1 Van 11 Müd. II II 6 1 Bayburt İl Müd. I I II 6 1 Bursa İl MUd. ! • II 6 1 Ordu İl Müd. 11 II 6 1 İstanbul İl Müd. • 1 II 6 2

T O P L A M 11

1 — A D A Y L A R D A A R A N A C A K ŞARTLAR A) Genel Şartlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ve 48 inci maddelerinde aranan şartları

taşımak. B) özel Şartlar 1 — Sınav tarihinde 35 yaşını doldurmamış olmak, 2 — Erkek adaylar için askerlik görevini yapmış olmak, 3 — Daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında kadrolu olarak çalışmamış olmak. II — SINAV KONULARI V E SINAV ŞEKLİ A) Sınav Konuları a) Atatürk İlkeleri ve Türk tnkilap Tarihi, b) Temel yurttaşlık bilgisi, c) Türkiye coğrafyası, d) Türk Kültür ve medeniyetleri, e) Türkçe-Kompozisyon, 0 Matematik, g) Avukattık ile ilgili mesleki bilgiler, B) Sınav Şekli 1 — Yazılı sınav test usulüyle yapılacaktır. 2 — Yazılı sınavı kazananlar, sözlü sınava ve mülakata tabi tutulacaklardır. III — BAŞVURU VE SINAV TARİHLERİNE İLİŞKİN BtLGİLER 1 — Adaylar Kurumumuzun avukat istihdam edeceği İllerden sadece görev almak iste­

dikleri il için başvuruda bulunabilecek olup, görev almak istedikleri İl Müdürlüğümüzden te­min edecekleri "İş Talep Formu"nu gerçeğe uygun olarak doldurarak, 2 adet vesikalık fotoğraf ile birlikte 10/11/1992 tarihi mesai bitimine kadar İş Talep Formunu aldıkları İl Müdürlüğü­ne şahsen teslim etmeleri gerekmektedir. (PTT ile yapılan müracaatlar dikkate alınmayacaktır.)

2 — Yazılı sınav, 27/11/1992 tarihinde Ankara'da yapılacaktır. Sınavın yapılacağı yer ve saati, sınavdan üç gün önce Genel Müdürlüğümüzün Necatibey Cad. No: 37 Ankara adre­sindeki hizmet binasının giriş kapısında ilân edilecektir. Adaylar sınava "Sınav Giriş Belgesi" ve kimlik ibraz etmek suretiyle iştirak edebileceklerdir. Yazılı sınav sonucu 70 ve daha yukarı puan alan adaylara, sözlü ve mülakat sınavının yapılacağı yer ve tarihi, yazılı sınavın yapıldığı gün, sınavı yapan görevlilerce belirtilecek ve ilgililer belirtilen yer ve günde sözlü ve mülakat sınavına katılacaklardır. 22349 / 1-1

Bağ-Kur Genel Müdürlüğünden : SINAVLA PERSONEL ALINACAKTIR

Bağ-Kur taşra teşkilatında çalıştırılmak üzere, aşağıda sınıfı, unvanı, derecesi ve adedi belirtilen kadrolara, 657 sayılı Devlet Me­murları Kanunu gereğince sınav açılmak suretiyle açıktan personel alınacaktır.

Sınav Merkezi İzmir I. Bölge

Samsun II. Bölge

SINAV AÇILACAK O L A N K A D R O N U N

Atama Yapılacak İller İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Balıkesir Bursa, Bilecik, Çanakkale, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Konya, Nevşehir, Karaman, Niğde, Eskişehir İl Müdürlükleri

Samsun, Trabzon, Rize, Gümüşhane, Sinop, Tokat, Sivas, Zonguldak, Kastamonu, Sakarya, Bolu, Kocaeli, Bayburt İl Müdürlükleri

Sınıfı Unvanı Derecesi Adedi G.İ.H. Memur 6, 7, 8, 9, 10, 11 176

t» Veznedar 6, 7, 8, 9, 10, 11 25 99 Dava Tak. M em. 6, 9, 10 4 1 » Ayniyat Mem. 6, 9, 10, 11 5 » 9 Santral Memuru 7, 8, 9, 3 II Daktilograf 9, 10, 11 14 99 Bilgisayar İşit. 6, 7, 9, 10, 11 26 »» Şoför 12 2

T.H.S. Teknisyen 9 1 Y.H.S. Teknisyen Yard. 11 1

» » Aşçı 11 1 * t Kaloriferci 11 3 >> BCkçi 11, 12 2 t i Dağıtıcı 12 1 t » Hizmetli 11, 12 4

G.İ.H. Memur 6, 7, 8, 9, 10, 11 73 >» Veznedar 8, 9, 10, II 16 » 1 Dava Tak. Mem. 10, 11 5 1» Ayniyat Mem. 7, 8, 10 3 99 Santral Memuru 8. 9, 11 3 9 1 Daktilograf 9, 11 6 »> Bilgisayar İşit. 7, 8, 9, 10, 11 16 >> Şoför 12 1

T.H.S. Teknisyen 9 2 Y.H.S. Teknisyen Yard. 11 2

Kaloriferci 11, 12 3 * > Bekçi II, 12 2 »» Dağıtıcı 12 1

Hizmetli 11, 12 4

I

i—»

I

Sınav Merkezi Malatya III. Bölge

Atama Yapılacak İller Sınıfı Unvanı Derecesi Adedi Malatya, Diyarbakır, Ş. Urfa, G . l . H . Memur 6, 7, 9, 10, 11 74 Şırnak, Van, Bitlis, Tunceli, Veznedar 6, 9, 10, 11 16 Elazığ, Adıyaman, Gaziantep, Dava Takip Mem. 7, 8, 9, 10 5 Kahramanmaraş, Kars, Kayseri, Ayniyat Memuru 11 1 Hayat İl Müdürlükleri Santral Memuru 9 1

• • f 1 " Daktilograf 9, 10, 11 11 • » I I Bilgisayar İşit. 9, 10, 11 7 »> I » Y.H.S. Kaloriferci 11, 12 5 I I I I Bekçi 11, 12 4 I I I I Dağıtıcı 12 2 • > f * Hizmetli 12 4

T O P L A M : 535 1 — A D A Y L A R D A A R A N A C A K ŞARTLAR A) Genel Şartlar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ve 48. maddelerinde aranan şartları taşımak. B) özel Şartlar 1 — Sınav tarihinde 18 yaşını tamamlamış ve 35 yaşını doldurmamış olmak, 2 — Erkek adaylar için askerlik görevini yapmış olmak, 3 — Memur kadrolarına müracaat edecek adaylar için lise ve dengi okul veya yüksek okul mezunu olmak (Sağlık ve teknik öğrenim

gören yüksek okul mezunlarının müracaatları kabul edilmeyecektir), 4 — Veznedar, dava takip memuru ve ayniyat memuru kadrolarına müracaat edecek adaylar için lise ve dengi okul veya yüksek okul

mezunu olmak, 5 — Santral memuru kadrolarına müracaat edecek adaylar için lise ve dengi okul veya yüksek okul mezunu olmak, 6 — Daktilograf kadrolarına müracaat edecek adaylar için lise ve ticaret lisesi mezunu olmak, 7 — Bilgisayar işletmeni kadrolarına müracaat edecek adaylar için lise ve dengi okul veya yüksek okul mezunu olup, bilgisayar kullanımı

konusunda betge sahibi olmak, 8 — Şoför kadrolarına müracaat edecek adaylar için ilkokul veya ortaokul mezunu olup, en az (B) sınıfı sürücü belgesine sahip bulunmak, 9 — Teknisyen yardımcısı kadrolarına müracaat edecek adaylar için ilkokul veya ortaokul mezunu olup; sıhhi tesisat, elektrik ve ağaç

işleri gibi konularda bonservis veya diğer belgelere sahip bulunmak, 10 — Teknisyen kadrolarına müracaat edecek adaylar için Endüstri Meslek ve Teknik lise mezunu olmak.

—

122 —

11 — Kaloriferci kadrolarına müracaat edecek adaylar için ortaokul mezunu olup, gerekli belgeye sahip bulunmak, 12 — Aşçı kadrolarına müracaat edecek adaylar için ortaokul mezunu ve aşçılık belgesine sahip olmak, 13 — Bekçi, dağıtıcı ve hizmetli kadrolarına müracaat edecek adaylar için ilkokul veya ortakolu mezunu olmak, 14 — Daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında kadrolu olarak çalışmamış olmak. II — SINAV KONULARI VE SINAV ŞEKLÎ : A) Sınav Konuları 1 — Atatürk ilkeleri ve Türk inkılap tarihi, 2 — Temel yurttaşlık bilgisi, 3 — Türkiye coğrafyası, 4 — Türk kültür ve medeniyetleri, 5 — Türkçe - Komposizyon, 6 — Matematik, 7 — Sosyal güvenlik. B) Sınav Şekli 1 — Yazılı sınavlar test usulüyle yapılacaktır. 2 — Yazılı sınavı kazananlar sözlü ve mülakat sınavlarına alınacaktır. Bilgisayar işletmeni, daktilograf, santral memuru, şoför, teknisyen, teknisyen yardımcısı ve aşçı kadrosuna atanacak adaylar ayrıca uy­

gulamalı sınavlara tabi tutulacaklardır. III — BAŞVURU VE SINAV TARİHLERİNE İLİŞKİN BİLGİLER : 1 — Sınava girecek adaylar müracaatlarını, it Müdürlüklerimizden temin edecekleri "İş Talep Formları" ile birlikte iki adet fotoğraf

ile en geç 10/11/1992 tarihi mesai bitimine kadar, il müdürlüklerinde bulunan "Müracaat Kabul Büroları"na bizzat teslim etmek suretiyle ya­pacaklardır. (PTT ile yapılan müracaatlar dikkate alınmayacaktır.)

2 — Yukarıda belirtilen İl müdürlüklerimizde işe girmek için müracaat eden adayların yazılı sınavları 23/11/1992 tarihinde İzmir, Sam­sun ve Malatya illerinde yapılacaktır. Sınavın yapılacağı yer ve saati sınavdan üç gün önce İl müdürlüklerimize aitf hizmet binaları ile Genel Müdürlüğümüzün Necatibey Cad. No : 37 Ankara adresindeki hizmet binasının giriş kapılarında ilân edilecektir. Adaylar sınava, "Sınav Giriş Belgesi" ibraz ötmek suretiyle iştirak edebilecektir. 70 ve daha yukan puan alarak yazılı sınavını kazanan adaylara, sözlü ve mülakat sınavların yapılacağı yer ve- tarihi, yazılı sınavın yapıldığı gün sınavı yapan görevlilerce açıklanacak ve ilgililer belirtilen yer ve günde sözlü ye mülakat sınavlarına katılacaklardır.

3 — Uygulamalı sınavlara katılması gereken adayların bu sınavları, sözlü ve mülakat sınavlarının yapıldığı yer ve günde yapılacaktır. 22351 / 1-1

— 123 —

— 124 —

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI'NCA BELİRLENEN DEVLET İÇ BORÇLANMA SENET­LERİNİN TİP VE VADELER İTİBARIYLA 25-10-1992 TARİHİNDEKİ GÜNLÜK GEÇERLERİ:

1- ü z e r i n d e faiz kuponu bulunmayıp ı skonto lu olarak Hazine İ h a l e s i i l e a l ı n a n Devlet Iç Borçlanma Senetlerinin d e ğ e r l e r i a ş a ğ ı d a d ı r . (T;Oevlet İ ç Borçlarına Tahvil i , B:Hazıne Bonosu) VADE

TARİHİ TANIM VADEYE KALAN

GuN SAYISI BUGuNKu OEâER (100.000.-TL ÜZERİNDEN)

26-10-1992 9B 3 99.259 25-11-1992 9B 31 94.135 23-12-1992 9B 59 89.406 20-01-1993 9B 87 85.050 17-02-1993 9B 115 81.022 17-03-1993 98 143 77.286 14-04-1993 9B 171 73,811 12-05-1993 9B 199 70.57Û 09-06-1993 9B 227 67.541 07-07-1993 98 £ J J 64.706 28-10-1992 12T 3 99,259 25-11-1992 12T 31 94,135 23-12-1992 12T 59 89.406 20-01-1993 12T 87 85.050 17-02-1993 12T 115 81.022 17-03-1993 12T 143 77.286 14-04-1993• 12T 171 73.811 12-05-1993 12T 199 70.570 09-06-1993 12T 227 67.541 07-07-1993 12T 255 64.706 04-08-1993 12T 283 62,046 01-09-1993 12T 311 59.548 29-09-1993 12T 339 57.198 07-10-1993 12T 347 56.552

2- Vadeleri yukar ıdaki tarihlerle aynı olmayan fakat yukarıdaki tarihler aras ında gelen, üzer inde faiz kuponu bulunmayıp ı s k o n t o l u olarak a l ı n a n Devlet İç Borçlanma Senetlerinde vade tarihi olarak listede yer alan bir sonraki tarih esas a l ı n ı r ,

— 125 — TÜRKIYE CUMHURIYET MERKEZ BANKASI'NCR BELIRLENEN DEVLET iç BORÇLANMA SENET­

LERININ TİP VE VADELER IT IBARıYLA 25-10-1992 TARIHINDEKI GÜNLÜK DEĞERLERI!

3- Tedavülde bulunan değişken f a i z l i Devlet Tahvi l ler in in değer ler i aşağıdadı r , (Bu kıymetler, kamu kuranlarının yapacakları ihale ve söz leş ­melerde ve Haz ine're sa t ı l an M i l l i Emlak bedellerinin ödenmesinde nominal d e ğ e r l e r i üzerinden kabul e d i l i r , )

VADE KUPON KUPON DAHİL BUGÜNKÜ DEĞER TARİHİ TANIM FAİZ ORANI (100.000.-TL ÜZERİNDEN)

30-10-1992 24T-0 68.51 167.574 13-11-1992 36T-D 66.51 163.057 13-11-1992 36T2-0 35.50 131,834 13-11-1992 36T4-0 18.97 115,052 13-12-1992 24T-D 68.45 159,286 04-01-1993 36T-D 69.63 156.123 22-01-1993 36T-D 70.61 153,440 22-01-1993 36T2-0 36.57 118.881 20-02-1993 36T-D 71.12 148.191 20-02-1993 48T2-D 38.00 113.630 20-03-1993 36T-0 71.27 142.762 30-04-1993 24T-D 71.23 134.737 08-05-1993 36T-D 71.48 133.292 08-05-1993 36T2-D 35.50 132,799 14-06-1993 36T-0 72.55 126.436 14-06-1993 36T2-D 35.72 125.960 17-07-1993 36T-D 73,98 120.268 15-08-1993 36T-D 74.26 114,445 17-09-1993 36T-0 74.78 107.785 14-10-1993 12T-0 69.80 102.104 30-10-1993 36T-Ü 69.17 168,225 13-12-1993 36T-D 68.45 159.286 04-01-1994 48T-0 69.63 156.123 04-01-1994 48T2-D 36.27 122,275 22-01-1994 48T-D 70.61 153.440 22-01-1994 48T2-0 36.57 118.881 05-02-1994 24T-D 70.61 150.739 20-02-1594 48T-D 71.12 T48.191 20-03-1994 48T-0 71,27 142.762 07-04-1994 24T-D 71.27 139.247 30-04-1994 36T-0 71.23 134.737 01-05-1994 60T-D 71.23 134.542 08-05-1994 48T-0 71,48 133,292 25-05-1994 24T-0 74.18 131.095 14-06-1994 48T-0 72.55 126.436 17-07-1994 48T-D 73.98 120.268 12-08-1994 24T-D 77.26 115.664 17-09-1994 48T-0 74.78 107.785 28-09-1994 24T-D 78.07 105.775 01-10-1994 24T-D 78.07 105.133 13-10-1994 24T-D 78.07 102.567

TÜRKIYE CUMHURIYET MERKEZ BANKASI'NCA BELIRLENEN DEVLET ip BORÇLANMA SENET­

LERIN IN T I P VE VADELER IT IBARıYLA 2 5 - 1 0 - 1 9 9 2 TARIHINDEKI GÜNLÜK DEĞERLERI:

VADE TARİHİ TANIM

1 4 - 1 0 - •1994 2 4 T - 0

1 5 - 1 0 - •1994 24T -D

1 6 - 1 0 - •1994 2 4 T - 0

2 0 - 1 0 - •1994 24T -D

2 1 - 1 0 - •1994 2 4 T - D

1 3 - 1 1 - 1994 60T2 -D

0 5 - 0 2 - •1995 3 6 T - 0

0 7 - 0 4 - •1995 3 6 T - 0

1 5 - 0 8 - •1995 6 0 T 2 - 0

3 0 - 1 0 - •1995 6 0 T - D

1 5 - 0 1 - •1996 60T2 -D

KUPON KUPON DAHIL BUGÜNKÜ DEĞER

FAIZ ORANı ( 1 0 0 . 0 0 0 , - T L ÜZERINOEN)

7 8 . 0 7 1 0 2 . 3 5 3 7 8 . 0 7 1 0 2 . 1 3 9 7 8 . 0 7 1 0 1 . 9 2 5 7 8 . 0 7 1 0 1 . 0 6 9 7 8 . 2 4 1 0 0 . 8 5 7 3 6 . 3 4 1 3 4 . 3 8 1

7 0 . 6 1 1 5 0 . 7 3 9 7 1 . 2 7 1 3 9 . 2 4 7 3 7 . 0 0 1 1 4 . 2 7 7 7 0 . 5 0 1 6 9 . 5 3 7 4 1 . 5 7 123 .044

4 - Yukarıdaki maddelerde be l i r t i l en le r dışında kalan Devlet İç Borçlanma Senetleri nominal değer ler i üzerinden değer lend i r i l ecek t i r ,

— 126 —

— 127 —

T C . RESMİ GAZETE

Yönelim Yeri : Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Mü­dürlüğü

ADRES : BAŞBAKANLIK Necatibey Cad. No : 108 Kat : 7 06100 A N K A R A

Dizgi ve Basıldığı Yer ile Abone ve ilân Servisi : Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü

ADRES : Erguvan Sok. No : 2 06250 Ulus /ANKARA

Taşıtların Giriş Yeri : Fuat Börekçi Cad. Sular İdaresi Yanı

Dağıtım : (Abonelere vc Perakende Satış) : Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü

Abone Şartlan

Yurtiçi : Resmi Gazete Yıllık abone bedeli (KDV dahil) 650.000,— TL. dır. Resmi Gazete'nin PTT kanalıyla gönderilmesi halinde 100.000,— TL. posta ücreti ilave edilir. Resmi Gazete abone­leri istedikleri takdirde TBMM Tutanak Dergisine de yukarı­daki bedel karşılığı abone olabilirler. Resmi Gazete abone bedelleri, doğrudan İşletme veznesine yatırılabileceği gibi, T.C. Ziraat Bankası Dışkapı/Ankara Şubesindeki 30423/2037 no.Iu hesaba da havale edilebilir. Abone kaydı yapılabilmesi için vez­ne makbuzunun ibrazı veya banka dekont suretinin abone açık adresim belirten bir yazı ekinde İşletmeye gönderilmesi gerek­lidir. Abone bedeline ilişkin vezne makbuzunun veya banka dekont suretinin içinde bulunulan ayın en geç yirmisine kadar İşletmeye intikali halinde takip eden ayın başından itibaren Res­mi Gazete, aboneye gönderilmeye başlanılır.

Yurtdışı : Resmi Gazete yurtdışı abone bedeli, 275 Amerikan Doları, 415 Alman Markı, 2920 Avusturya Şilini, 8550 Belçika Frangı, 1410 Fransız Frangı, 355 İsviçre Frangı, 310.000 İtalyan Lire­ti, 1025 Suudi Arabistan Riyali, 470 Hollanda Florinidir. Bu bedele ayrıca uçak posta ücreti ilave olunur.

İlan Ücreti : İlanların her satın için (KDV hariç) 14.000,— TL. ücret alınır.

Resmi Gazete Perakende Satış Fiyatı (KDV.Dahil) 2.000,— TL.dir.

— 128 —

İ Ç İ N D E K İ L E R Yürütme vc tdare Bölümü : Sayfa

Bakanlar Kurulu Karan 92/347S Merkezi İstanbul'da Olmak Üzere, Eurocredit Türk-Fransız Ticaret

Bankası Anonim Şirketi Unvanlı Bir Banka Kurulmasına İzin Veril­mesi Hakkında Karar 1

Yönetmelikler — Hakimler ve Cumhuriyet Savcıları Hakkında Uygulanacak Atama ve Nakil

Yönetmeliğine İlişkin Bölgeleri Gösteren Cetvele Yeni Kurulan İlçelerin Eklenmesine Dair Yönetmelik 2

— Ankara Üniversitesi Türkçe öğretim Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÖMER) Yönetmeliğine Bir Bent Eklenmesi Hakkında Yönetmelik 2

Yargı Bölümü : Anayasa Mahkemesi Kararı — Anayasa Mahkemesine Ait Bir Adet Karar (E. 1991/2, K. 1992/1) 3

İlânlar a - Artırma, Eksiltme ve İhale İlanları b • Çeşitli İlânlar

111 118

— T.C. Merkez Bankasınca Belirlenen Devlet İç Borçlanma Senetlerinin Günlük Değerleri

— Resmi Gazete ile İlgili Bilgiler 124 127

DUYURU

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan "Başbakanlık Osmanlı Arşivi'Rehberi" adlı eser, Başbakanlık Basımevi Dö­ner Sermeye İşletmesi Müdürlüğü (Erguvan Sokak, No : 2 Ulus/ANKARA), Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı (lve-dik Caddesi, No : 59, Yenimahalle/ANKARA) ve Devlet Arşivleri Genel Mü­dürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı (Ticarethane Sokak, No : 12, Sultanahmet/İSTANBUL) adreslerinde KDV dahil 40.000,— TL. karşılığın­da satışa sunulmuştur.

Posta ile yapılacak taleplerde kitap bedeline 9.000,— TL. posta ücreti ilave edilerek Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 'nün Ankara/Dışkapı Ziraat Bankası Şubesi nezdindeki 30423/2065 numaralı hesa­bına yatırılması ve banka dekontunun Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğüne gönderilmesi gerekmektedir.

İlgililere duyurulur.

BAŞBAKANLIK BASIMEVİ Perakende Satış Fiyatı: (KOV. dahil) 2 . 0 0 0 , — TL.