tdrfrvgrf;ol ,folsdrvj - progressivevoicemyanmar.org · q trsmpm မိမိသည္...

jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom

umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;

tdrfrvGrf;ol

b,fol7SdrvJ

jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom

umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;

ZGefv 2019

tdrfrvGrf;ol b,fol&SdrvJ

qufoG,f&efvdyfpm

ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔

www.progressivevoicemyanmar.org

[email protected]

tpD&ifcHpm jyKpka&;om;onfh tzGJ Ytpnf;rsm;

၁။ ကခငအမးသမးအစညးအရး - ထငးႏငင

၂။ ကရငေကာငးသားကြနရကအဖြ႔

၃။ ကရငဒကၡသညေကာမတ

၄။ ကရငနဒကၡသညေကာမတ

၅။ ကရငနပညာေရးဌာန

၆။ ကရငနလမႈဖလေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးပငမ

၇။ ကရငနအမးသမးအစညးအရး

၈။ ကရငနဥပေဒႏငလ႔အခြငအေရးစငတာ

၉။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၁၀။ ကရငအမးသမးအစညးအရး

၁၁။ ကနးေကာရမးဒကၡသညစခနး

၁၂။ တအာငးအမးသမးအဖြ႔အစညး

၁၃။ ပအဝးေဒသကနးမာေရးလပငနးေဖာေဆာငေရး

ေကာမတ

၁၄။ မြနျပညလ႔အခြငအေရးေဖာငေဒးရငး

၁၅။ ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔

rdrdwdkYtaMumif;

တငးရငးသားလထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ေဒသႏရအရပဘကအဖြ႔အစညး စစေပါငး ၁၅ ဖြ႔တ႔ ပးေပါငး

လပေဆာငကာ ဤအစရငခစာက ျပစထားျခငးျဖစၿပး ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ ညႇႏႈငးေဆာငရြကေပးပါသည။

aus;Zl;wifvTm

ယခအစရငခစာက ေအာငျမငစြာ ထတေဝႏငေရးအတြက ရကေရာစြာျဖင ဘ႑ာေရး

အကအညမား ေထာကပေပးခသည Partner Asia ႏင Unitarian Universalist Ser-

vice Committee တ႔အပါအဝင အျခားေသာအလရငမားက ေကးဇးအထးတငရပါသည။

ဤအစရငခစာအတြက ဆနးစစ အၾကျပခကမားႏင အကအညမားေပးခသည

ပဂၢလမားကလညး ေကးဇးတငရပါသည။ အေရးအႀကးဆးႏင ေနာကဆးအေနျဖင

ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအတြက ေႏြးေထြးပငာစြာျဖင ၎တ႔၏ တနဖးရေသာ

အခနမားကေပးခသည ဒကၡသညမားႏင IDP မားအား ေကးဇး အထးတငရပါသည။

၎တ႔၏ လလားေတာငတမႈမားက ၾကားသစာနာၾကၿပး ၎တ႔အတြက သာယာေျဖာငျဖး

လျခေသာအနာဂတ ရရမညဟလညး ေမာလငမပါသည။

UUSC

q

trSmpm မမသည လြနခေသာ ႏစေပါငး ၂၀ ခန႔က ကလသမဂၢ၏ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးအေျခအေနဆငရာ တတယ

ေျမာက အထးကယစားလယအျဖစ စတငတာဝနယလပေဆာငခပါသည။ မမ တာ၀နထမးေဆာငခသည ရစႏစၾကာ

ကာလအတြငး ျမနမာႏငငရ ျပညသမား ခစားခရေသာ ခးေဖာကမႈမားႏင အၾကမးဖကမႈမား အထးသျဖင လနညးစ

တငးရငးသားေဒသမားႏင လကနကကငပဋပကၡမား ဆကတကျဖစပြားသည နယစပေဒသမားတြင ေနထငေသာ

သမားအေၾကာငးက အစရငခတငျပခၿပး ျမနမာစစတပမာ ပ႕ႏ႔စြာ တပစြထားျခငးေၾကာင စစပြမား အဆးမရ ဆကလက

ျဖစပြားေနႏငသညကလညးသတေပးခဖးပါသည။ ၂၀၁၉ ခႏစ ယခအခနသည မမစတင အစရငခတငျပခေသာ

ယခင ၂၀၀၀ ခႏစအခနမားႏင ကြျပားျခားနားေသာလညး တငးရငးသား ျပညသအမားအျပားအတြကမ မညသည

အေျပာငးအလမ မရေသးပါ။

လကနကကငပဋပကၡေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင စစပြေၾကာင

ေျမယာပကစး ဆးရႈးရသျဖင သနးခေသာ ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ (IDP) မားမာ

ဆကလကထြကေျပး တမးေရာငေနရဆ ျဖစသည။ တခ႕သမားမာမ ဒကၡသညမား ျဖစသြားၾကၿပး လဥးေရ တစသနး

(၁၀၀,၀၀၀) ခန႔မာ ထငးႏငင နယစပတစေလာကရ ဒကၡသညစခနးမားတြင ဆကလကခလႈေနရဆ ျဖစသည။ စးပြားေရးႏင

ႏငငေရး အေျပာငးအလ အဟနေၾကာင အခြငအလမးသာမက ေဘးအႏရာယမားပါ ဆကတကဒြနတြျဖစေပၚေနသည

ယေန႔ကာလ ေျပာငးလမႈမားရေနေသာလညး ထြကေျပးတမးေရာငရသျပညသမားက ေမမထားရန အလြန

အေရးႀကးပါသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည ၎တ႔၏ ေျမယာမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား၊

မသားစဝငမား၊ ပညာေရးႏင အလပအကင အခြငအလမးမား၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအား လကလမးမမႈမား၊

ယဥေကးမႈဆငရာေနရာမားႏင အဖးတန သဘာဝပတဝနးကငမားက ဆး႐ႈးသြားၾကၿပး အေၾကာကတရားမားျဖင

ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ေနထငေနၾကရသမား ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငအား ဖကဒရယဒမကေရစနညးကေသာ

ႏငငတစႏငင ျဖစလာေရးအတြက ျပျပငေျပာငးလမည မညသည ႏငငေရးျဖစစဥတြငမဆ ၎တ႔၏ ရညမနးခကမား၊

စးရမပပနမႈမားႏင လအပခကမားသည အဓကကေသာ အစတအပငးတစခ အျဖစ ပါရရမညျဖစသည။ ၎တ႔

အေရးသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ေမေလာ ေဘးဖယခ ကစၥတစခ မျဖစသငပါ။ ၎တ႔၏ လလားခကမားက

နားေထာငေပးရမညျဖစၿပး ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားကလညး ေလးစား လကနာရမည ျဖစသည။

ထအထတြင ၎တ႔အတြက အခြငအလမးမား မရဟ ခစားရေသာေၾကာင သ႔မဟတ လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥက

မယၾကညသျဖင လျခမႈမရဟခစားရေသာေၾကာင ေနရပမျပနဟ ဆးျဖတပါကလညး ၎တ႔၏ ဆးျဖတခကက

ေလးစားရပါမည။ ဤအခကအတြက ျမနမာအစးရ၊ လကခထားသည အမရငႏငငမားႏင အျခားေသာ ေဒသခ အာဏာပင

မားတြငသာမက ႏငငတကာအသငးအဝငးတြငလညး တာဝနရပါသည။ လျခေရးက အာမမခႏင႐သာမက ေျမျမႇပ

မငးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ရေနေသးခနတြင လေလာကသည သတငးအခကအလက ရရျခငး မရဘ သ႔မဟတ ရကၡာ

သ႔မဟတ မရမျဖစဝနေဆာငမႈမားက ျဖတေတာကျခငးတ႔ျဖင ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ေနရပျပနရန တြနးအား သ႔မဟတ

ဖအားေပးျခငးသည ‘အတငးအကပေနရပျပနပ႔ျခငး’ ကေျပာငေျပာငတငးတငး ကးလြနရာ ေရာကပါသည။ ဤသ႔

Z

ျဖစလာခပါက အတတက အေတြ႔အၾကမားတြင ေတြ႔ခရၿပးသညအတငး ႏငငတကာ အသငးအဝငးမ ႏစေပါငးမားစြာ

တညေဆာကထားခရေသာ ယၾကညမႈႏင ေပးအပခေသာ ကညေထာကပမႈမားသည သထေရသြနျဖစကာ ‘လျခမႈရရ၊

ဂဏသကၡာရရႏင ေရရညတညတေသာ ေနရပျပနေရး’ ဆသည အေျခခမမားမာလညး ေလာငေျပာငစရာ တစခသာ

ျဖစသြားပါလမမည။

ႏငငေရးလြတလပမႈထကေကာကာ စးပြားေရးလြတလပမႈမားသည ျမနမာႏငငတစဝမး၌ အလငအျမန ျဖစထြနးေနရာ

စးပြားေရးအရ သာမက ယဥေကးမႈႏင စတပငးဆငရာ တနဖးမား ပါရေနသည ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏

ေျမယာမားမာ သမးဆညးခရႏငသည အေနအထားတြင ရေနပါသည။ ပဂၢလက ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ အဓက စတဝင

စားမႈမာ ေငြေၾကးအျမတအစြနး အေျမာကအျမား ရရေရးအတြက ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထငခေသာ

ေျမယာမားႏင အရငးအျမစမားအား ထတေဖာရယျခငးျဖစၿပး ယခငက လကနကကငပဋပကၡမားေၾကာင လကလမး

မမႏငခေသာ ေဒသမားသ႔ပင ဥးတညေရာကရေနၿပ ျဖစသည။ ေျမလြတ၊ ေျမလပ ႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒ

ျပငဆငခကမားေၾကာင ျမနမာႏငငတြင မၾကဖးေသာ အတငးအတာျဖင ေျမယာသမးယမႈမားက ျဖစေပၚေစသည အျပင

တငးရငးသား လထအသငးအဝငးမားမ လကေတြ႔ကငသးေသာ ဓေလထးတမးေျမယာအသးျပမႈမာ အသအမတျပ မခရဘ

ပစပယျခငး ခေနရပါသည။ ေျမယာမားမာ အေျခခအေဆာကအအမားအတြက ရငးလငးခရျခငးႏင သးႏ တစမးတညး

စကပးေသာ စကခငးႀကးမားအျဖစ အသြငေျပာငးခရကာ ျမစမားသညလညး စြမးအငဆာေလာငေနသည အမနးခငး

ႏငငမား၏ တးျမငလာေသာ စြမးအင လအပခကမားေၾကာင တမဖ႔ ေရကာတာ ေဆာကလပျခငး ခေနရပါသည။

ထ႔အတြကေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရသမား လလားေတာငတေနေသာ အေရးႀကးသည အခကမာ

၎တ႔၏ အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈမား ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငး အခြငအေရးမားပင ျဖစပါသည။ ယငး

အခြငအေရးမားအား ဒကၡသညမားႏင ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အတြက အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆင

မႈမား ျပနလည ျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ၏ အေျခခမမားတြင ရငးရငးလငးလငးေဖာျပထားသည အျပင မမ

အေနျဖငလညး အျခားသမားက ကညေပးေနသည ကစၥရပပငျဖစပါသည။ အေျခခမမားက ေဖာျပထားသညမာ -

“ဒကၡသညမားႏင ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အားလးတြင အတငးအဓမၼ သ႔မဟတ

မတရား သမးယျခငး ခထားရေသာ အးအမ၊ ေျမယာႏင/သ႔မဟတ ပငဆငမႈမားက ျပနလည

ရရႏငသည အခြငအေရး ရျခငး၊ သ႔မဟတ ျပနလညရႏငရန မျဖစႏငေတာသည အးအမ၊ ေျမယာႏင/

သ႔မဟတ ပငဆငမႈမားအတြက လြတလပၿပး အမအခကငးေသာ ခရး ဆးျဖတခကျဖင ေလာေၾကး

ေပးအပရမည။”

သကဆငပတသကသမားအားလးအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသ အသငးအဝငးမား ကယတငပါဝငသည ေဆြးေႏြး

တငပငမႈမား လပေဆာငျခငးျဖင ဤအေျခခအခြငအေရးမားက ေလးစားလကနာရမည ျဖစသည။ ယငးသည ေရရည

တညတေသာ အနာဂတေနရပျပနေရးတငးအတြက အလြနအေရးႀကးသကသ႔ စစပြမားက အခနၾကာျမငစြာ ခစား

ေနခရသည ေဒသမား၏ ၿငမးခမးေရးအတြကလညး အလြနအေရးႀကးပါသည။ ထ႔အျပင ဒကၡသညမားႏင IDP မား၏

ျပနလည ျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ အခြငအေရးမားရရေရး ေသခာေစရန ကာကြယေပးျခငးသည အသြငကးေျပာငးေရး

ps

ကာလ တရားမတမႈ ျပနလညေဖာေဆာငေရး၏ အစတအပငးတစခ ျဖစပါသည။ အပစအခတရပစေရးမားသည ၿငမးခမး

ေရးအတြက ပထမဆး ေျခလမးျဖစခနတြင တရားမတမႈ လပငနးစဥႏင တာဝနယမႈ တာဝနခမႈသည ဒကၡသညမားႏင

IDP မား လျခစြာႏင ဂဏသကၡာရရ ေနရပျပနႏငေရးအတြက မရမျဖစ အလြနအေရးႀကးေသာ အခက ျဖစပါသည။

ထ႔ေၾကာင တရားမတမႈႏင တာဝနယမႈ တာဝနခမႈမားသည ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရးအတြက အဓက

ကေသာ အခကမားပငျဖစပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ျမနမာလထမား၏ အခြငအေရးမားက အားရေကနပဖြယေကာငးေသာ

လပေဆာငမႈမားျဖင ကာကြယေပးေနသည မမ၏ ေလးစားရပါေသာ လပေဖာကငဖကျဖစသ ကလသမဂၢ ၏ ျမနမာႏငင

လ႔အခြငအေရးအေျခအေနဆငရာ လကရအထးကယစားလယ Ms. Yanghee Lee အား မမအေနျဖင ခးကးဂဏျပ

လပါသည။

သ႔ျဖစ၍ ယခအစရငခစာသည အခနကကထတေဝသည အစရငခစာျဖစသည။ ယခအစရငခစာသည ဒကၡသညမားႏင

IDP မားဆငရာ အေျခအေနမားက တငးရငးသားမား၏ ႐ႈေထာငအသမားျဖင ျပညျပညစစ သးသပထားသည

ပထမဥးဆး အစရငခစာျဖစပါသည။ ဤလပေဆာငမႈသည ေနာကဆးမဟတဘ ျမနမာႏငငရ ဒကၡသညမားႏင IDP

မား၏ အခြငအေရးမားက နားလညသေဘာေပါကလာေစရန လပေဆာငေသာ ပထမဆးေျခလမး ျဖစမညဟလညး

ေမာလငပါသည။ ဖကဒရယမမားက အေျခခ၍ အားလးပါဝငမႈရေသာ၊ မတကြျပားေသာ၊ ဒမကေရစနညးကေသာ ႏငင

တစႏငင တညေထာငရာတြင ဒကၡသညမားႏင IDP မားသည မရမျဖစ အေရးႀကးေသာ အစတအပငး တစရပ ျဖစပါသည။

ျမနမာအစးရမ ျဖစေစ၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားမ ျဖစေစ သ႔မဟတ တငးရငးသား လကနကကငေတာလနေရး

အဖြ႔ အစညးမားမ ျဖစေစ ဆးျဖတခက ခမတသမားအေနျဖင ဤအစရငခစာပါ ေတြ႔ရခကမားက ဖတ႐ႈပါရနႏင

ဒကၡသညမားႏင IDP မား၏ လလားေတာငတမႈမားက ထငဟပေနသည အၾကျပတကတြနးခကမားက မတသား

အေကာငအထည ေဖာေပးပါရန အႏးအၫြတ ပနၾကားလပါသည။

Paulo Sérgio Pinheiro

ကလသမဂၢ၏ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးအေျခအေနဆငရာအထးကယစားလယေဟာငး (၂၀၀၀ ခႏစမ ၂၀၀၈ ခႏစထ)

#

rmwdumtrSmpm �� q

twdkaumufrsm; �� P

t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm; ��x

tESpfcsKyf �� 1

&nf&G,fcsuf �� 7

e,fy,ftwdkif;twm �� 9

enf;emaA' �� 13

aemufcHtajctae - jrefrmEdkifiH&Sdy#dyu©ESifh ae&yfpGefYcGm xGufajy;wdrf;a&Smif&rI �� 19

Oya'ESifh rl0g'a&;&mrlabmif �� 31

EdkifiHwumOya'ESifh pHEIef;rsm; �� 31

twif;tusyfjyef rydkYa&;ESifh rdrdqE´tavsmuf ae&yfjyefa&; �� 33

tdk;tdrf? ajr,mESifh ydkifqdkifrI tcGifhta&; �� 36

jynfwGif;Oya' �� 37

2008 zGJUpnf;ykHtajccHOya' �� 38

ajr,mOya' �� 39

wdkif;&if;om; vufeufudkif awmfvSefa&; tzGJUtpnf;rsm;\ ajr,mOya' �� 44

ae&yfpGefYcGm xGufajy; wdrf;a&Smif&rI taMumif;&if;rsm; �� 49

twif;tusyf ae&yfpGefYcGm a&TUajymif;cH&jcif; �� 50

vlYtcGifhta&; csKd;azmufjcif;ESifh wdkif;&if;om; vlxkrsm;tm; pepfwus cGJjcm; z,fMuOfzdESdyfxm;jcif; �� 53

vufeufudkif xdawGUwdkufcdkufrIrsm;ESifh t&yfom;jynfolrsm;tm; ypfrSwfxm;jcif;�� 62

ajr,modrf;qnf;jcif;�� 63

EdkifiHa&;wuf<uvIyf&Sm;rI�� 65

xGufajy;wdrf;a&Smif&rIjzpfay:apaom xd&SvG,f vlrIpD;yGm;taetxm; �� 69

vuf&Sdtajctae - toufarG; 0rf;ausmif;rIESifh axmufyHhulnDrI �� 73

jynfwGif; ae&yfpGefYcGm xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; toufarG;0rf;ausmif;rI - a'ocHrsm;ESifh a&mpyff

aygif;pnf;&ef twm;tqD;rsm; �� 75

X

'ku©onfESifh IDP pcef;rsm;twGif; toufarG;0rf;ausmif;rIqdkif&m tuefYtowfrsm; �� 84

ulnDaxmufyHhrIESifh ulnDaxmufyHhrItay: rSDcdkae&rI �� 86

owif;tcsuftvuf �� 93

tem*wftwGuf qkH;jzwfcsufcs&mwGif t"dutaMumif;t&mrsm; ��101

½kyfydkif;qdkif&mvkHjcHKrI ��103

vwfwavm ½kyfydkif;qdkif&m wdkuf½dkufNcdrf;ajcmufrIrsm; ��105

vuf&SdESifh tem*wf vkHjcHKa&;tay:wGif ,kHMunfrIuif;rJhjcif; ��109

toufarG;0rf;ausmif;rI? ajr,mESifh tdk;tdrf ��114

tdk;tdrf? ajr,mESifh ydkifqdkifrI tcGifhta&; ��116

ajr,mESifh toufarG;0rf;ausmif;rIrsm; vufvSrf;rDS&&Sda&; ��125

usef;rma&;ESifh ynma&; ��126

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; ynma&; ��128

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; usef;rma&;apmifha&SmufrI ��131

ae&yfjyefcsdefwGif ynma&;ESifh usef;rma&;apmifha&SmufrIqdkif&m

t&nftcsif;rsm;udk todtrSwfjyKjcif; ��134

ynma&;ESifh usef;rma&; vdktyfcsufrsm;tay: oufa&mufrI&Sdonfh

tem*wf tpDtpOf csrSwfa&;qGJrIrsm; ��136

ae&yfjyefa&;twGuf tultnDaxmufyHhrI ��138

Oya'ESifh tkyfcsKyfa&;qdkif&m twm;tqD;rsm; ��144

jyefvnfaygif;pnf;aexdkifjcif;ESifhywfoufí pdk;&drfylyefrIrsm; ��149

wpfOD;csif; qE´tavsmufa&G;cs,frI ��152

vlrItodkif;t0dkif;? acgif;aqmifrIESifh awmifhcHEdkifrI ��157

xGufajy;wdrf;a&Smif&rIaMumifh ,Ofaus;rIESifh vlxktodkif;t0dkif; ysufpD;oGm;jcif; ��158

xGufajy;wdrf;a&Smif&rI jzpfpOftwGif; axmufyHhrI ��159

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; vlxktodkif;t0dkif;ESifh awmifhcHEdkifrI ��161

xGufajy;wdrf;a&Smif&rI\ tEkwfoabmaqmifaom vlrIa&;ESifh vlxktodkif;t0dkif;qdkif&m oufa&mufrI ��167

ae&yfjyefcsdef ��169

xGufajy;wdrf;a&Smif&olrsm;\ odjrifem;vnfrIudk pdefac: jcif; ��175

wef;wlnDrQrI&Sdaom EdkifiHom;rsm;tjzpf tumtuG,fay;rI &&Sda&; ��175

!

ikHYcHolrsm; r[kwfonfh udk,fwdkif vkyfaqmifolrsm; ��176

tem*wftwGuf arQmfvifhcsufrsm; ��181

EdkifiHtwGuf jyif;jyaom &nfrSef;csufrsm; ��181

¤if;wdkY\ b0ESifh ¤if;wdkY rdom;pkb0rsm;twGuf jyif;jyaom &nfrSef;csufrsm; ��183

twdwfumvtwGuf w&m;rQwrI ��187

w&m;rßSwrIawmif;qdk&mwGif twm;tqD;rsm; ��187

jyefvnfukpm;ay;avsmfjcif;rsm; ��192

wm0ef,lrI wm0efcHrI ��193

ed*kH; ��199

tMuHjyKcsuf wdkufwGef;csufrsm; ��201

P

twdkaumufrsm;AA ရကၡငတပေတာ

BGF နယျခားေစာငတပဖြ႔

CBO လထအေျချပအဖြ႔အစညး

CSO အရပဘကလထအဖြ႔အစညး

CEDAW အမးသမးမားအေပၚနညးမးစျဖငခြျခားဆကဆမႈမားအားလးပေပာကေရးဆငရာသေဘာတစာခပ

CRC ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာသေဘာတခက

DKBA ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ

EAO တငးရငးသားလကနကကငေတာလနေရးအဖြ႔အစညး

FGD ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြ

HLP အးအမ၊ေျမယာႏငပငဆငမႈ

ICC အျပညျပညဆငရာရာဇဝတတရား႐း

ICESCR စးပြားေရး၊လမႈေရးႏငယဥေကးမႈအခြငအေရးမားဆငရာႏငငတကာသေဘာတစာခပ

IDP ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရသ

IIFFMM သးသန႔လြတလပေသာႏငငတကာမျမနမာႏငငဆငရာအခကအလကရာေဖြေရးမစရင

FPNCC ျပညေထာငစႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတ

KIA/O ကခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ/အဖြ႔

KNPP ကရငနအမးသားတးတကေရးပါတ

KNU ကရငအမးသားအစညးအ႐း

w

MNDAA ျမနမာအမးသားဒမကေရစမဟာမတတပမေတာ

NCA တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပ

NLUP အမးသားေျမယာအသးခမႈမဝါဒ

NMSP မြနျပညသစပါတ

NNDMC အမးသားသဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာစမခန႔ခြမႈေကာမတ

PMF ျပညသ႔စစတပဖြ႔

RCSS သမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ

SLORC ႏငငေတာၿငမဝပပျပားမႈတညေဆာကေရးအဖြ႔

TBC နယစပတစေလာကကညေစာငေရာကေရးၫြန႔ေပါငးအဖြ႔(ယခငထငးျမနမာနယစပၫြန႔ေပါငးအဖြ႔)

TNLA တအာငးအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ

UNHCR ကလသမဂၢဒကၡသညမားဆငရာမဟာမငးႀကး

VRC မမဆႏၵအေလာကေနရပျပနေရးစငတာ

x

t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;လကနကကငအဖြ႔အစညးမား - ျမနမာစစတပ၊ တငးရငးသားလကနကကင ေတာလနေရး အဖြ႔အစညးမား၊ နယျခား

ေစာငတပမား၊ ျပညသ႔စစတပဖြ႔မားႏင အျခားျပညသ႔စစမား အပါအဝင လကနကကငေဆာငထားေသာ အဖြ႔အစညးမား

အားလးက ရညၫႊနးျခငးျဖစသည။

တငးရငးသားလကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမား - တငးရငးသားလမးေရးအေပၚတြင အေျခခ

စစညး၍ ဖကဒရယစနစ၊တငးရငးသား အခြငအေရးႏင ကယပငျပ႒ာနးပငခြင အစရသညတ႔က ႏငငေရး

ရညရြယခကထား၍ လပေဆာငေနေသာ လကနကကငအဖြ႔အစညးမား ျဖစသည။

ျပညသ႔စစမား - ျပညသ႔စစဆသည အသးအႏႈနးက ျမနမာစစတပ မဟတေသာ သ႔မဟတ တငးရငးသား

လကနကကငေတာလနေရး အဖြ႔အစညးမား မဟတေသာ မညသည လကနကကငအဖြ႔ကမဆ ရညၫႊနး ပါသည။

ထအထတြင နယျခားေစာငတပဖြ႔မား၊ ျပညသ႔စစအဖြ႔မား၊ မးယစေဆးဝါး ကးသနး ေရာငးဝယေသာ အဖြ႔မားႏင

အျခား လကနကကငတပဖြ႔မား ပါဝငသည။ ထျပညသ႔စစမားသည ျမနမာစစတပ၏ ေထာကပမႈႏင/ သ႔မဟတ

မၾကာမခဏ ဆသလ ျမနမာစစတပႏင တက႐က သ႔မဟတ သြယဝကေသာ ဆကသြယမႈ ရေနၿပး ၎တ႔သည

ျမနမာစစတပႏငအတ တကပြမားႏင အျခားလပငနးမားျဖစေသာ လျခေရးႏင ေထာကလမးေရးသတငး

စေဆာငးျခငးမားတြင ပးေပါငးလပေဆာငႏငပါသည။ အမားစသည စးပြားေရးလပငနးႏင သဘာဝသယဇာတ

ထတယေရး အပါအဝင စးပြားေရးလႈပရားမႈမားအား ဥးတည လပေဆာငေလ ရပါသည။ တခ႕မာ မးယစေဆးဝါး

ကးသနးေရာငးဝယျခငးႏင စစေဆးေရးဂတမား ဖြငလစကာ လမးေၾကးေကာကချခငးမား အပါအဝင ေဒသခ

လထမားထမ ဆကေၾကးေကာကျခငးမား၌ ပါဝငပတသကလက ရသည။1

နယျခားေစာငတပဖြ႔မားႏင ျပညသ႔စစတပဖြ႔မား - အရပသားတစပငး အစးရအျဖစသ႔ အသြငမကးေျပာငးမ

၂၀၀၉ -၂၀၁၀ ခႏစ ဝနးကငအတြငး တကသည ျပညသ႔စစပစျဖစေသာ နယျခားေစာငတပဖြ႔ သ႔မဟတ ျပညသ႔စစ

အဖြ႔အျဖစသ႔ အသြငေျပာငးရန ျမနမာစစတပႏင သေဘာတညခေသာ ယခင တငးရငးသားလကနကကင

ေတာလနေရး အဖြ႔အစညးမားက ဆလသည။

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား - ဤအစရငခစာထမ “ထြကေျပးတမးေရာငရသမား” ဆသညမာ လကနကကင

ပဋပကၡႏင ၎ႏငဆကစပေသာ အဓက သကေရာကမႈဒဏ ခရကာ မလေနထငရာ ေနရာမ ထြကေျပးတမးေရာင

ေနထငရေသာ မညသကမဆ ရညၫႊနးပါသည။ ထ႔ေၾကာင ယငးအသးအနႈနးသည ဒကၡသညမားႏင IDP မားက

ဆလျခငး ျဖစသည။

1 ျပညသ႔စစမားအေၾကာငး ပမသလလင ေအးရားေဖာငေဒးရငးမ ၂၀၁၆ ခနစ ဇလငလတြငထတျပနေသာ John Buchanan ၏ “Militias in Myanmar,” တြင ၾကညပါ။ https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf.

tdrfrvGrf;ol b,fol &SdrvJ - jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;'

IDP - မလေနထငရာ ႏငင၏ နယနမတအတြငး ဆကလကရေနေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက ဆလ

သည။

ဒကၡသည - မလေနထငရာႏငင၏ နယနမတက ေကာလြနၿပး အျခားႏငငအတြငးသ႔ ထြကေျပးတမးေရာင

ေနထငရသမားက ဆလသည။ တမးေရာငေနထငသည ႏငငမ ၎တ႔က အသအမတျပသည ျဖစေစ၊ မျပသည

ျဖစေစ ဒကၡသညဆသညအသးအနႈနးေအာကတြင အကးဝငသည။2

ထြကေျပးတမးေရာငေနထငရသည ေနရာမား - ထြကေျပးတမးေရာငေနရေသာ ကာလအတြငး ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမား ေနထငေသာ ေနရာမားက ဆလျခငး ျဖစသည။ ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ထပဆင အမညခြမားသည

တရားေသ မဟတဘ ဆငရာနယပယတြင ၫႊနးျပစရာအခကမားက ကယစားျပပါသည။ မားစြာေသာ ေနရာမားတြင

ပစအမးမး ေပါငးစပ ေရာေႏာေနထငျခငးႏင ထပမ ေျပာငးေရႊ႕ရမႈေၾကာင ေနရာေဒသမား အေျခအေန ေျပာငးသြားႏငျခငး

သ႔မဟတ ယာယခလႈေသာ ေနရာမားတြငလညး ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမား အသားကၿပး အၿမ အေျခခေနထငသြားျခငးမး

လညး ရပါသည။

ဒကၡသညစခနး - လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမားႏင သငေလာေသာ စခနး စမခန႔ခြမႈပစမား ရသည

ဒကၡသညမားေနထငေသာ တရားဝငစခနး ျဖစသည။

IDP စခနး (စစေရာငစခနး) - ဒကၡသညစခနးမားကသ႔ တရားဝင ဖြ႔စညးမႈပစ ရေသာလညး စခနးတညရမႈ

မာမ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏ မလႏငငအတြငးမာပင တညရပါသည။ ျမနမာႏငင၌ လကရတြင ကခင

ျပညနယ၊ ရမးျပညနယေျမာကပငးႏင ေတာငပငးတ႔တြင ေတြ႔ႏငၿပး ကရငႏင မြနျပညနယတ႔တြငလညး အနညး

ငယ ေတြ႔ႏငပါသည။

ေရာစပရြာ - ေနရပျပနသည ဒကၡသည သ႔မဟတ IDP မားသည ေဒသခ အမရငအသငးအဝငးထတြင ေရာစပ

ေနထငေသာ ရြာ ျဖစသည။

အတညတကမဟတေသာ IDP မားေနထငရာေနရာ - IDP အမားအျပားသည အတညတက မဟတေသာ

ေနရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငၾကရသည။ ထအထတြင အျခားတစေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ မသြားမ

လအနညးငယၾကာသညအထ ထယာယခလႈစခနးမားတြင ေနထငၾကရျခငးတ႔ ပါ၀ငသည။ တခ႕ေနရာမားတြင

ယာယ ေနခလႈေရး အတြကသာ ရညရြယထားေသာလညး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည ကာလရညၾကာ

ျဖစတတသည သေဘာသဘာဝ ရေသာေၾကာင တခ႕ေသာေနရာမားမာ ေရရညခလႈရာ ေနရာမား ျဖစတတ

သြားရပါသည။

2 ဤအဓပၸာယဖြငမႈသည ၁၉၅၁ ခႏစ ဒကၡသည သေဘာတညခက စာခပတြင ဖြငဆထားခကထက ပမကယျပန႔ၿပး ထဖြငဆခကက ေဖာျပထားသညမာ “လမးေရး၊ ဘာသာေရး၊ တငးရငးသားျဖစမႈ၊ လမႈအဖြ႔အစညး သ႔မဟတ ႏငငေရး သေဘာထားအျမငတစခခ၏ အဖြ႔ဝငျဖစမႈေၾကာင အျပစေပး အေရးယခရရန ခငမာသည ေၾကာကရြ႕ရမႈမား ရေနသ၊ တငးရငးသားျဖစေနေသာ ႏငငတစခ၏ ျပငပတြင ေရာကေနသ၊ ထေၾကာကရြ႕မႈက မခႏင၊ မတ႔ျပနႏငသ၊ အဆပါ ႏငင၏ ကာကြယမႈက ရယႏငစြမးမရသ၊ ထသ႔ေသာ အေျခအေနမားေၾကာင ၎၏ မလ သမား႐းက ေနထငရာ တငးျပည၏ ျပငပတြင ေရာကရေနၿပး ႏငငသားအျဖစ သတမတျခငးမခရသ၊ ထသ႔ေသာ ေၾကာကရြ႕ေနရမႈမားက ပငဆငေနၿပး မကာကြယႏငသႏင မျပနလသမားက ရညၫႊနးပါသည။” (Art. 1(A)(2)).

t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm; "

ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရမႈ - လကနကကငပဋပကၡႏင ဆကႏြႊယေသာ လသားလျခမႈ မရျခငး

အျပင ေျမျမႇပမငးမား ရေနျခငး၊ စစအငအားတးခ႕တညေဆာကျခငး၊ အဓမၼ လပအားေပးခငးေစမႈႏင တပသားသစ

စေဆာငးျခငး၊ ၿခမးေျခာက၍ ေငြညႇစျခငး၊ ျပနေပးဆြျခငး၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး၊ တရားလကလြတ ဖမးဆး

ခပေႏာငျခငး၊ ဥပေဒမသတျဖတျခငးႏင ညႇဥးပနးႏပစကျခငး အစရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ေၾကာင

လပဂၢလ တစဦးတစေယာကအား မလေနထငရာအရပမ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈက ျဖစေစေသာ အေျခအေနက

ဆလသည။ ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမားသည ေျမသမးခရျခငးမား၊ ပကစးမႈျဖစေစေသာ

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင လကနကကငပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမား သ႔မဟတ ခြတျခကေနေသာ တငးရငးသား

လမးစမား၏ ေဒသမား၌ အရငးအျမစတးေဖာမႈ စမကနးမား၏ ေခါငးပျဖတ အျမတထတမႈေၾကာင သဘာဝပတဝနးကင

ပကစးမႈမား အစရသည စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမား ခးေဖာကခေနရျခငးေၾကာငလညး

ျဖစသည။ “ယာယ” ထြကေျပးတမးေရာငရမႈထက “ကာလရညၾကာ” ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈဟ အဓပၸာယ

ဖြငဆရျခငးမာ လကေတြ႔ကသည ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးခကမားက အေကာငအထညေဖာႏငျခငး မရေသးသည

အေနအထားေၾကာင ျဖစသည။3

ျပနလညေနထငမညေနရာ - ဤအစရငခစာတြင “ျပနလညေနထငမညေနရာ” ဆသညမာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ

တစဦးအေနျဖင အေျခခေနထငလသည ဆႏၵအေလာက ထပဂၢလ၏ မလေနထငခေသာ ေနရာျဖစေစ၊ ဒကၡသညမားႏင

IDP မားအတြက တရားဝင သတမတေပးထားေသာ အျခား တတယေနရာ ျဖစေစ၊ သ႔မဟတ တရားဝငအကအည

ရသည ျဖစေစ၊ မရသညျဖစေစ ထြကေျပးတမးေရာငရသတစဦးမ ၎ေျပာငးေရႊ႕ေနထငလေသာ တညရၿပးသား ရြာ၊ ၿမ႕

သ႔မဟတ ၿမ႕ႀကးက ဆလသည။

ဇာတေျမ - ထြကေျပးတမးေရာငရသ တစဦးမ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ မတငမ အၿမတမး ေနထငခေသာ

ေနရာ ျဖစသည။

3 ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရမႈအေပၚ အမားႏငဆငသည အဓပၸာယဖြငဆခကက ဤအစရငခစာအား ထတေဝသည အဖြ႔အစညးမားအၾကား သေဘာတညခၿပး ေအာကပါအတငးျဖစသည။ ဤအဓပၸာယ ဖြငဆခကသည ဤအစရငခစာ၏ အေျခခလညး ျဖစသည။ ဤအဓပၸာယ ဖြငဆခကသည ကယျပန႔လာေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈႏငပတသက၍ ႏငငတကာမ အသအမတျပထားၿပး ေသာ အဓပၸာယဖြငဆခကမားႏင ေဒသႏရ အဓပၸာယေကာကယမႈမားက ေပါငးစပထားျခငးျဖစသည။ ကယျပန႔လာေသာ ဒကၡသည အေျခအေနအေပၚ ကလသမဂၢဒကၡသညဆငရာမဟာမငးႀကး႐း၏ အဓပၸာယဖြငဆမႈမာ “ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးရန နညးလမးမားက အေကာငအထညေဖာရန လတတေလာ အလားအလာ ရမေနသည ၂၅၀၀၀ ဥး သ႔မဟတ ၎ထက ပေသာ ဒကၡသညမား ၎တ႔၏ ပထမဥးဆး အႀကမ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငၿပးေနာက ၅ ႏစ သ႔မဟတ ၅ ႏစထကပ၍ အေဝးေရာကေနေသာ အေျခအေနတစရပ” ဟ၍ျဖစပါသည။ UN-HCR ႏင Brooking-Bern Project on International Displacement မ ပးေပါငးကငးပသည ကယျပန႔လာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈအေပၚ ကၽြမးကငသမား၏ အစညးအေဝးအရ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရသမားအတြက ကယျပန႔လာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ အဓပၸာယဖြငဆ ခကမာ “အၾကမးဖကမႈမား၏ ေနာကဆကတြ အေျခအေနတစရပ သ႔မဟတ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမား အပါအဝင လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကမႈ ကငးမေနေသာ အေျခအေန တစရပတ႔ေၾကာင ျပညတြငး ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားအား ေဘးဖယပစပယခရေသာ ႏင/သ႔မဟတ ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးရန နညးလမးမားက ရာေဖြေသာျဖစစဥ ရပဆငးေနေသာ အေျခအေန” ဟ ဆသည။ ပမ အေရးပါသညမာ ဤအစရငခစာတြင အထက၌ ဖြငဆခေသာ အဓပၸာယဖြငဆမႈမားထသ႔ လကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ အေျခအေနမားျဖင ေနထငေနရသည လထအသငးအဝငး၏ ဆလခကႏင အျမငသေဘာထားမားက ထညသြငးထားၿပး ဤအစရငခစာ၏ အေျခခအတျမစလညး ျဖစလာပါသည။ စစႏင ထြကေျပးတမးေရာငေနထငရမႈ အတြငးရ ျမနမာႏငင တငးရငးသားလမးစမား၏ သကရ ထငရား အေတြ႔အၾကမားသည မညသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ တစရပရပ၏ ေအာငျမငမႈႏင ၎တ႔၏ ဌာေနေဒသမားသ႔ အမနတကယ ျပနႏငေျခအတြကလညး ေသာခကျဖစျခငးေၾကာင အေရးပါပါသည။

tdrfrvGrf;ol b,fol &SdrvJ - jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;e

ရြာသစ (ျပနလညေနရာခထားေသာေနရာ) - ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ျပနလညေနထငရန သတမတ

ေပးထားၿပး “ရြာသစ” သ႔မဟတ “စျပရြာ” က သးသန႔ ေဖာေဆာင ဖနတးေပးေသာေနရာ ျဖစသည။

ရႏငၿပးသားရြာ - ယခင ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက အျမတမး အေျခခေနထငရန ရညရြယခကျဖင

ေျပာငးေရႊ႕ ေနထငေနသညရြြာ ျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ ရြာမားသည အထကတြငေဖာျပခသညအတငး

“ေရာစပရြာ” မား ျဖစႏငပါသည။

tESpfcsKyf 1

tESpfcsKyfျမနမာႏငင၏ သမငးတစေလာက ပဋပကၡမားေၾကာင

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည အမးသားႏငငေရးႏင

မ၀ါဒ ေရးဆြ ခမတျခငး ကစၥရပမားတြင ဖယၾကဥခေနၾက

ရပါသည။ ၎တ႔သည ႏငင၏ အစြနအဖား ေဒသမားတြင

တညရေနၾကသကသ႔ ၿငမးခမးေရးႏင ႏငငေရး ျပျပင

ေျပာငးလမႈ ျဖစစဥမားတြငလညး အေရးမပါသည ကစၥရပ

တစခ အျဖစသာ သေဘာထားခေနရပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား၏ လအပခကမားသည ေဒသႏရ

သ႔မဟတ ႏငငတကာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အဖြ႔

အစညးမား၏ ႀကးပမးအားထတမႈမားတြငသာ မတညေန

ရပါသည။ ထသ႔ ဖယခနထားမႈမား ရေနေသာျငားလညး

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားမ ၎တ႔၏ ၾက႕ၾက႕ခႏငမႈက

ဆကလက ျပသေနၿပး အလြနအမငး ဆး၀ါးေသာ အေျခ

အေနမားအၾကားမ ဆကလက ရငသနရပတညကာ ၎

တ႔အား လကခရန ေသခာစြာ ျပငဆငထားျခငး မရေသာ၊

လျခမႈ မရေသာ အေျခအေနတြင ျပနပ႔မည ႀကးပမးမႈမား

က ရငဆငရလက ရပါသည။

ႏငငတကာဥပေဒႏင စႏႈနးမားမ ထြကေျပးတမးေရာငရ

သမားအား မမဆႏၵအေလာက ဂဏသကၡာရစြာျဖင

လလျချခ ေနရပျပနခြငက ေပးအပထားၿပးသား ျဖစပါ

သည။ သ႔ျဖစ၍ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက ၎တ႔

လာရာ မလေဒသ သ႔မဟတ အျခား တစေနရာရာသ႔

ျပနလညပ႔ေဆာငရန အကးေဆာငေပးေသာ မညသည

လပငနးစဥမဆ အဆပါ စနႈနးမားအား လကနာရမည

ျဖစသည။ ထ႔အျပင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏

အသကရင ရပတညမႈႏင/သ႔မဟတ ၎တ႔၏ လြတလပ

မႈမား အႏရာယရေနသည အေျခအေန၌ ျပနလည

ေနထငသြားရန ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက တက႐က

သ႔မဟတ သြယဝက ဖအားေပးမႈမး မလပေဆာငရေပ။

ထအစား ထြကေျပးတမးေရာငရသ အသငးအဝငးမားႏင

သကဆငသည ကစၥရပမား အားလးအေပၚ ၎တ႔ႏင

ညႇႏႈငးတငပငျခငး၊ ဆးျဖတခကမား ခမတရာတြင

၎တ႔အား ထညသြငးပါဝငေစျခငးႏင ျပနလညေနထင

မည အေျခအေနႏငပတသကသည ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈ

မားက အေလးအနကထား လပေဆာငရမည ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ရညလားလသည ျပညတြငးစစကာလ

တစေလာက ပဋပကၡ ေဒသတြငးရ တငးရငးသား လမး

မားသည အဓကအားျဖင ျမနမာစစတပမ ကးလြနေသာ

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမးစက ခစားေနၾကရပါသည။

ထခးေဖာကမႈမားမာ အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေနရာခထားျခငး၊

အရပသားေနရာ ေဒသမားက စစတပမ ပစမတထားျခငး၊

အဓမၼ လပအားေပးခငးေစျခငး၊ သးႏမား ပငဆငမႈမား

ေျမယာမား သမးယျခငး၊ ညႇဥးပနးႏပစကျခငး၊ လင

ပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငးမား အပါအ၀င အျခား

ခးေဖာကမႈမားျဖစၿပး ၎တ႔ေၾကာင ျဖစေပၚလာသည

ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင အသကရင ရပတညေနထင

ႏငေရးတ႔အေပၚ သကေရာကမႈမားသည ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈမား၏ မလအေၾကာငးရငးမား ျဖစေၾကာငး

ဤသေတသန အစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

အားလးနးပါးမ ေျပာၾကပါသည။ တစနညးအားျဖင

ဆရလင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပနရန

ေၾကာကရြ႕ေနရေသာ ကစၥသည လကရ ျဖစပြားေနဆ

ပဋပကၡ ေၾကာင သကသကသာ မဟတဘ ထအခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားေၾကာငပါ ျဖစသျဖင အပစခတ ရပစျခငး

သ႔မဟတ ထေတြ႔တကခကမႈ ေလာနညးျခငးတ႔သည

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အမျပနရန လျခမႈရျခငး၊

မရျခငးဆသည အေၾကာငးအတြက လေလာကေသာ

တငးတာမႈတစခ မဟတပါေခ။ ထ႔အျပင အတတ

ကာလတြင ၎တ႔ ခစားခရေသာ ခးေဖာကခရမႈမားႏင

ထခးေဖာကမႈမားက ကးလြနသမားအား တာဝနယမႈ၊

tdrfrvGrf;ol b,fol &SdrvJ - jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;2

တာဝနခမႈရေစရန လပေဆာငႏငမႈ မရသည အေန

အထားတြင ၎တ႔ ေနရပျပနခပါက ျပနသညအခနတြင

ပဋပကၡမား အသစတဖန ျပနလညျဖစပြားၿပး ဆးဝါးေသာ

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ထပမ ျဖစပြားမညက

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက စးရမပပနၾကပါသည။

ပဋပကၡႏင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည လတငးအေပၚ

တညသည ပစျဖင သကေရာကျခငးမဟတဘ အမး

သမးမားအေနျဖင အမးသားမားထကစာလင မတ

ညေသာ အႏရာယမားႏင ခးေဖာကခရျခငးမား ေတြ႔

ၾကၾကရၿပး အကယ၍ ၎တ႔သည တငးရငးသား

လမးစ အမးသမးမားျဖစေနပါလင ခးေဖာကမႈ ပ၍

ခရႏငပါသည။ ၎တ႔၏ လမႈစးပြား အေျခအေန၊ အဆင

အတနးက မညသညအခန၊ မညသညေနရာမားသ႔

ထြကေျပး တမးေရာငမည ဆသည အေပၚတြငလညး

သကေရာကမႈရသကသ႔ ကနဥး ေရႊ႕ေျပာငးခရမႈ အၿပး

၎တ႔အေနျဖင တစကယေရဖလမႈက ထေထာငႏင

စြမးရည (ရ၊ မရ) တ႔သညလညး အစတအပငး တစခ

အေနျဖင အေရးပါပါသည။ ဤသ႔ ကြာဟမႈမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငရေသာ လထမားအတြက မညသည

ေနရပျပနေရးႏင လ႔အသငးအဝငးအတြငး ျပနလည

ေပါငးစပေနထငေရးတြင ၾကေတြ႔ရမည စနေခၚမႈမား

အေပၚ သသာထငရားေသာ သကေရာကမႈမား ရမညျဖစ

သည။

ယေန႔ကာလထ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည ၎

တ႔၏ အေျခခ လအပခကမား ျဖညဆညးႏငေရး အတြက

အတားအဆးမားစြာက အတငးအတာ တစခအထ

ရငဆင ေနၾကရၿပး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစမ ၎

တ႔၏ အသကရင ရပတညႏငေရးအတြက ႏငငတကာ

ႏင/သ႔မဟတ ေဒသခ ကညသမားထမ အကအညက

မခေနရေၾကာငး ေဖာျပၾကပါသည။ ဒကၡသညစခနးမား

ႏင တရားဝင ျပညတြငး ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသ (IDP) စခနးမားတြင ဝငေငြရရရန ႀကးပမးမႈမား

အေပၚ ကန႔သတထားျခငးသည ေရရညတညတေသာ

အသကရင ရပတညႏငေရးက တားဆးထားသကသ႔

ျဖစေနပါသည။ ပဋပကၡသကေရာကမႈဒဏက တစစတ

တစပငး ခထားရသည လကခအမရင အသငးအဝငးမ

ၾကေတြ႔ေနရေသာ ရႏငၿပးေသာ စးပြားေရးကပတညးမႈ

အေျခအေနကလညး တရားဝငစခနးမား၏ အျပငတြင

ေနထငေနေသာ IDP မားအား လေလာကေသာ အလပ

အကင ရရေစရန အခကအခ ျဖစေနေစျပနပါသည။ ထသ႔

ထြကေျပးတမးေရာင ခလႈေနရသမားတြင အျခားေသာ

ေရြးခယစရာမား မရေသာလညး အလရငမားႏင

ႏငငတကာမ လသားခငးစာနာမႈ အကအညေပးေသာ

အဖြ႕အစညးမားသည ဒကၡသညစခနးမားတြင ေပးေန

ေသာ ရကၡာက ေလာခလကသညအျပင တခ႕ေသာ IDP

စခနးမားအား ေထာကပမႈက ရပတန႔လကျခငးမးျဖင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက ေပးအပေနသည

အကအည ပမာဏက ေလာခလကၾကပါသည။

ေျမယာသည ထြကေျပးတမးေရာငရသ တငးရငးသား

လထအသငးအဝငးမားအတြက အဓက ျပနာတစခ

ျဖစေနပါသည။ ၎တ႔ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမႈမား မျဖစ

ပြားခငအခနတြင တစဥးခငးအေနျဖငျဖစေစ ႏင/သ႔

မဟတ အသငးအဝငးအေနျဖငျဖစေစ ေျမယာမားက

ပငဆငခၾကသညဟ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားတြင ပါဝငခသ

အမားစက ေျပာၾကၿပး ၎တ႔ထမ အနညးငယကသာ

ေျမယာပငဆငမႈ မတပတငက ျပနလညရရထားသည

ဟ ဆၾကပါသည။ ဤသညကပင ၎တ႔ ျပနလည

ေနထငႏငေရးရနအတြက အဟန႔အတား ျဖစေနေသာ

အဓက အေၾကာငးအခကမားထက တစခကျဖစေနပါ

သည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသည ေနရာမားတြငလညး

လပကင စကပးႏငသည ေျမယာ ရားပါးသျဖင အသက

ရငရပတည ေနထငႏငေရးအတြက အလြန ခကခေစ

ပါသည။ ေျမယာသည အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအတြက

သာ အေရးႀကးသညမဟတဘ ထြကေျပးတမးေရာငရသ

တငးရငးသားလထမား၏ ၾကနအငလကၡဏာ ျပ႒ာနး

tESpfcsKyf 3

ခကအပါအဝင ၎တ႔၏ လမႈယဥေကးမႈဆငရာႏင

အသငးအဝငးတနဖးမား အတြကပါ ပဓာနကလပါသည။

ထြကေျပးတမးေရာငရသည လထမားမ ေနရပျပနေရး

အတြက စဥးစားရာတြင ေျမယာ ျပနလညျဖညဆညးေပး

ေရးသည အမားဆး ေတာငးဆသည ႀကတငသတ

မတခကမားထမ တစချဖစသည။ ျပနလညျဖညဆညးေပး

ျခငးသည မျဖစမေန လပေဆာငရမည ကစားမႈျဖစၿပး

အကယ၍ ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးအား မညသ႔မ

မလပေဆာငႏငသည အေျခအေန ေရာကမသာ ေျမယာ

ႏငအတ ပကစး သ႔မဟတ သမးဆညးခခရသည သးႏ၊

တရစၧာနမားအတြက ကာလေပါကေစးအတငး အေလာ

ေပးျခငး လပေဆာငရမည ျဖစပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငးရသညျဖစေစ၊ မေရႊ႕ေျပာငးရသညျဖစေစ

ပဋပကၡသကေရာကမႈဒဏက ခေနရေသာ ျမနမာႏငင

တစဝနးရ လထအသငးအဝငးမားသညပင အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈ၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးတ႔အတြက တး

ပြားလာေသာ စနေခၚမႈမားက ရငဆငေနရၿပး စးပြားေရး

လပငနးမားႏင ျပညသလထ၏ အကးစးပြားက ကာ

ကြယမေပးေသာ ဥပေဒမားေၾကာင ဖအားမား ပမ ရရ

ေနကာ ၎တ႔အား ပမ ထခကလြယသည အေျခအေနသ႔

တြနးပ႔ေနပါသည။ ေရရညတညတေသာ အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈႏင သဘာဝပတဝနးကင ကာကြယေပး

မႈက ေသခာေစေသာ ရပရြာလထ အသငးအဝငး၏

ေျမယာႏင သဘာဝ အရငးအျမစမား စမခန႔ခြေရးစနစ

ပစမားသညလညး ေျမယာႏင ေကးလကစးပြားေရးက

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ မငးယေလး IDP စခနး [ဓာတပ - Progressive Voice]


အေျခခေသာ ေခတသစနယခ႕ ေစးကြကတငသည

စနစ၏ ၿခမးေျခာကမႈက ခေနရပါသည။ ေနရပျပန

မညသမားအတြက ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား ေၾကာင

ေပၚေပါကလာေသာ အပေဆာငး စနေခၚမႈမားက ၾကေတြ႔

ေနရ႐သာမက လကခ အမရင ရပရြာလထအသငးအ၀ငး

မား ရငဆငေနရေသာ အေျခအေနမးမားကပါအလားတ

ထပမ ၾကေတြ႔ရႏငသညဟ ဤသေတသန အစရငခစာ

၌ ေဖာျပထားေသာ ေျမယာႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈ

ဆငရာ အေျခအေနမား အခနးတြင ေထာကျပေပး

ထားပါသည။ ပဋပကၡသကေရာကမႈ ဒဏခေနရေသာ

လထ အသငးအဝငး အားလး၏ အေျခအေနမား

တးတက ေကာငးမြနလာေစရနႏင ေနရပျပနသမား၏

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ အဆငေျပေရး ေသခာေစရန

အတြက တကေသာ ေနရပျပနေရးဆငရာ မဝါဒမားႏင

အတ သာတညမ ျဖစေစေသာ စးပြားေရး၊ လယယာ

စကပးေရး၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးဆငရာမဝါဒမား၊

ကယပငျပ႒ာနးခြင ကငသးႏငမႈက တးျမႇငေစႏငမည

ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန လအပမႈက

အေလးေပး စဥးစားရမည ျဖစသည။ လမႈ ပဋပကၡ

မျဖစေစရနအတြက ေနရပျပနေရးဆငရာ မဝါဒႏငအတ

လကခ အမရငရပရြာ လထအသငးအဝငး၏ လအပ

ခကမားကလညး ပးတြ ထညသြငး စဥးစားရမညျဖစသည။

မညသ႔ပင ေတြ႔ၾက ခစားရမႈမား ရေနေစကာမ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားသည ထြကေျပးတမးေရာငရသည

ကာလအတြငး ၎တ႔၏ ေတာငခႏငစြမးႏင တြနးလနခခ

လပေဆာငႏငမႈက အၾသဖြယ ေကာငးစြာ ေတြ႔ခရပါသည။

၎တ႔ တတစြမးႏငသမ အတငးအတာ အထ

ေခါငးေဆာငမႈပစက တညေဆာကျခငး၊ အျပနအလန

ပပးမႈျပျခငး၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ဝနေဆာငမႈေပး

ျခငးႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာက

ျခငးမားက လပေဆာငခၾကပါသည။ သ႔ေသာျငားလညး

ေနရပျပနေရး ျဖစစဥတြင ၎တ႔ႏင တငပငမႈ ကငးမ

ေနျခငး၊ ၎တ႔၏ အနာဂတအတြက ဆးျဖတခက

ခမတရာတြင ၎တ႔ကယတင ပါဝငႏငမႈ ရမေနျခငး

တ႔သည ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏ အသငး

အဝငးက ဆတယတေစ႐သာမက ၎တ႔၏ ေတာငခ

ႏငစြမးႏင လပေဆာငႏငစြမးကပါ ဖကဆးပစေသာ

အႏရာယက ကေရာကေစပါသည။ တစနညးအားျဖင

လကရတညရေနေသာ ေခါငးေဆာငမႈ၊ အသငးအဝငးႏင

ဝနေဆာငမႈမား၏ ပစမားက ပပးေပးမည ျဖစစဥက

သာလင ေနရပျပနမညသမားအတြက ပမလြယကၿပး

ပမ စြမးအားျမႇငတငကာ ေရရညတညတ ခငျမေသာ

အေျခအေနက ေပၚေပါကေစႏငမည ျဖစသည။

ဤအစရငခစာအတြက သေတသနျပသည ျဖစစဥတစ

ေလာကလး သသာစြာ ျမငေတြ႔ရသညမာ ျမနမာႏငငရ

ေျမာကျမားစြာေသာ လထတ႔သည ပဋပကၡ၏

သကေရာကမႈဒဏက ခစားေနရသည ထြကေျပးတမး

ေရာငေနရေသာ တငးရငးသား ျပညသမားအား အပငး

ထေသာ၊ သနားဖြယေကာငးေသာ၊ ႏင/သ႔မဟတ ပနကန

မႈျပေသာ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကင ေတာ

လနေရး အဖြ႔အစညးမားႏင ဆကစပေနေသာသမား

ဟ ႐ႈျမငၾကသည။ ဤသ႔ေသာ ႐ႈျမငခကသည ၿငမး

ခမးေရးျဖစစဥအတြငး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမားႏင

ပတသကေသာ လပေဆာငခက၊ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားႏင ၎တ႔၏ လအပခကမားအေပၚ အမားျပညသ

၏ ထငျမငခက၊ မဒယာမား၏ သတငးေဖာျပခကမား

ႏင လ႔အသငးအဝငးအတြငး ၎တ႔ ျပနလည ဝငဆ

ေပါငးစပမႈအေပၚ သကေရာကမႈမား ရႏငပါသည။

ထ႔ေၾကာင ယငး႐ႈျမငခကက ျပငးျပငးထနထန ဆန႔ကင

ရန လအပပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည

အျခားျပညသမားနညးတ ျမနမာႏငငသားမား ျဖစေသာ

ေၾကာင ၎တ႔အား တနးတညမစြာ ဆကဆရပါမည

ျဖစသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည ၎တ႔

ကယတင ျပလပေသာ အမားေၾကာင ထြကေျပး

တမးေရာငေနရျခငး မဟတဘ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

မၾကရေသာ အျခားျပညသမား ကသ႔ပင ၎တ႔

tESpfcsKyf 5

သညလညး စြမးေဆာငရညေကာငးမားႏင ခစားခကမား

ရၾကပါသည။ ၎တ႔တြင ေမာလငခကမားႏင

အပမကမားရၾကၿပး အမက တမးတၾကကာ ၎တ႔၏

အသငးအဝငးႏင ႏငငက ပမေကာငးမြနေသာ ေနရာ

တစချဖစလာေစရန ပါဝင လပေဆာငလၾကပါသည။

ျမနမာႏငင ျပညသလထတစရပလးအေနျဖင ပဋပကၡ

ဒဏက ခစားေနရေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏

ပကတ အေျခအေနေပၚတြင စာနာစးရမပပနမႈမား ရသင

ၿပး ျမနမာႏငငရ ေခါငးေဆာငမားအေနျဖင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားက ေလးစား အသအမတျပရနႏင

ဤကစၥအား ႏငငေတာ၏ ဥးစားေပး ေျဖရငးရမည

ကစၥတစရပအျဖစ လပေဆာငသငပါသည။ ဤအထတြင

ပထမဥးစြာ အဓကထား လပေဆာငရမညမာ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားမ ျပနရန သငေတာသည အခန

ျဖစသညဟ ဆးျဖတကာ မမဆႏၵ အေလာက ဂဏသကၡာ

ရရ လျခစြာ ေနရပျပနႏငေရးအတြက ၎တ႔၏ ပးေပါငး

ပါဝငမႈျဖင ညႇႏႈငးတငပင အၾကဉာဏမား ရယကာ

ဘကေပါငးစ လႊမးျခမႈရေသာ ျပညစသည အစအစဥ

တစရပက ေဖာေဆာငေပးရနပင ျဖစပါသည။

vufeufudkif y#dyu©ESifh ¤if;ESifhqufpyfonfh

csKd;azmufrIrsm;aMumifh umv&SnfMum

ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rI twGif;

aexdkifae&aom wdkif;&if;om;ESifh bmoma&;

vlenf;pk todkif;t0dkif;rsm;\ pdk;&drfylyefrIrsm;? vdktyf

csufrsm;ESifh tjrif oabmxm;rsm;udk jrefrmEdkifiH\

toGiful;ajymif;rI jzpfpOfESifh vuf&Sd vkyfaqmifaeaom

Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfwGif xnfhoGif; yg0ifvmapjcif; jzifh

xdktodkif;t0dkif;rsm;tm; z,fMuOfxm;rIudk

tqkH; owfoGm;ap&ef

trsdK;orD;ESifh vli,frsm; tygt0if

vufeufudkif y#dyu©ESifh

vlYtcGifhta&; csKd;azmufrIrsm;aMumifh

xGufajy; wdrf;a&Smif&aom

epfemol jynfolrsm;twGuf

toGiful;ajymif;a&;umv

w&m;rQwrI &&Sdapa&;ESifh jyefvnf

xlaxmifEdkifa&;twGuf pnf;½kH;vIHYaqmfrIrsm;

vkyfaqmif&ef

&nf&G,fcsuf 7

&nf&G,fcsuf

4 အထကပါရညရြယခကက ျမနမာႏငင၏ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြကႏစေပါငးမားစြာလပကငၾကခေသာတငးရငးသားလထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမား၊ အရပဘက လထအဖြ႔အစညးမားစြာ ပါဝငသည ေဆြးေႏြးညႇနႈငးပြတြင ဆးျဖတချခငး ျဖစသည။ဤအစရငခစာ၏ ရညရြယခက၊ နယပယအတငးအတာႏင နညးနာေဗဒမားက ယငးအဖြ႔အစညးမားႏင မတဖကအျဖစ ပးေပါငးကာေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငခၿပး ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ အေျခအေနတြင ရေနသည ျပညသမား၏လအပခကမားႏငစးရမပပနမႈမားကအေကာငးဆးထငဟပေစရနအတြကရညရြယထားျခငးျဖစပါသည။

ဤအစရငခစာ၏ ရညရြယခကမာ လကနကကင ပဋ

ပကၡႏင ၎ႏငဆကစပသည ခးေဖာကမႈမားေၾကာင

ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

အတြငးေနထငေနရေသာတငးရငးသားႏငဘာသာေရး

လနညးစအသငးအဝငးမား၏စးရမပပနမႈမား၊လအပ

ခကမားႏင အျမငသေဘာထားမားက ျမနမာႏငင၏

အသြငကးေျပာငးမႈ ျဖစစဥႏင လကရ လပေဆာငေန

ေသာၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငထညသြငးပါဝငလာေစျခငး

ျဖင ထအသငးအဝငးမားအား ဖယၾကဥထားမႈက အဆး

သတသြားေစရနျဖစသည။ေနာကရညရြယခကတစခမာ

အမးသမးႏင လငယမားအပါအဝငလကနကကင ပဋ

ပကၡႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားေၾကာငထြကေျပး

တမးေရာငရေသာ နစနာသ ျပညသမားအတြကအသြင

ကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈ ရရေစေရးႏင ျပန

လည ထေထာငႏငေရးအတြက စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈမား

လပေဆာငရနျဖစပါသည။4

ဒကၡသညမားႏင IDP မားအတြက ၎တ႔၏ ျပနလည

ျဖညဆညးခပငခြငက အာမခေပးရနႏင ဂဏသကၡာရရ

လျခၿပး ေရရညတညတေသာ ေနရပျပနေရးက မနမန

ကနကန ဆးျဖတခြင ရေစရနအတြက လေလာကေသာ

အခနႏင သတငးအခကအလကမား ရရေစေရး

ေသခာေအာင လပေဆာငေပးသည အေနျဖင ထခက

နစနာေသာ အသငးအဝငးမားမ အားလး ပါဝငမႈရေသာ

ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြမ တစဆင ႏငငတကာႏင ျပညတြငး

မဝါဒေရးဆြ ခမတသမားသည သကဆငေသာ မ၀ါဒ

ေရးရာ ဆးျဖတခကမား ခမတရာတြင ဒကၡသညမားႏင

IDP မား၏ လအပခကမား၊ စးရမပပနမႈမား၊ ေမာ

လငခကမား ထညသြငးႏငရန ရညရြယပါသည။ လက

နကကင ပဋပကၡမား ဆကလက ျဖစပြားေနသကသ႔

ဒကၡသညႏင IDP အေျမာကအျမား ေနရပျပနႏငရန

အဆငသငျဖစမေနေသးသညအေနအထားတြငလသား

ခငးစာနာမႈဆငရာအကအညမားဆကလကေထာကပ

ေပးရန အပါအဝင ျမနမာႏငငရ မားစြာေသာထြကေျပး

တမးေရာငရသမားအတြကအေရးတႀကး ျဖညဆညးေပး

ရမညလအပခကမားကလညးမးေမာငးထးျပရနဤအစ

ရငခစာမရညရြယပါသည။

[ဓာတပ-ProgressiveVoice]

e,fy,ftwdkif;twm 9

e,fy,ftwdkif;twm

5 Oneconflict-affectedcommunitythisreportdoesnotcoverintheresearchistheethnicKokang,manyofwhomhavebeenlivinginprotracteddisplacementsituationssincearmedconflictreignitedinearly2015.ThisisduetotherelativelylittleconnectionthatProgressiveVoiceandthepartnerethnicCBOshavewithethnicKokangcommunities.Thisisagapforfurtherresearch.Atthetimetheresearchwasconducted,inthefirsthalfof2017,thesituationoftheRohingyainnorthernRakhineStatewasnotoneofarmedconflict,butofstate-sponsoredinstitutionaldiscriminationandhumanrightsviolations.Thus,itdidnotfitwithinthescopeofthispaper,despitetheexistenceofIDPcampsinRakhineState.IntermsofotherdisplacedpeoplefromwesternBurma/Myanmar, includingChinandRakhine refugees fromarmedconflict, thereareno concentrated,protractedIDPor refugee campsor settlements insideBurma/Myanmar or along theborder, rather displacedpeople take temporary

ျမနမာႏငငရလကနကကငပဋပကၡႏင၎ႏငဆကစပ

ေနသညလ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားေၾကာငကာလ

ရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသည

အေျခအေနမားအတြငး ေနထငေနရေသာ ဒကၡသညမား

ႏင IDP မား အေၾကာငးက ဤအစရငခစာတြင ျခင

ေဖာျပထားပါသည(အထကတြငေဖာျပထားသညအနက

အဓပၸာယဖြငဆခကမားက႑တြငၾကညပါ)။ေအာကတြင

ေဖာျပထားသညလကနကကငပဋပကၡေၾကာင ျဖစပြားရ

ေသာကာလရညၾကာေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာင

ရမႈ၏ ရငးျပခကသည သေတသန ျပလပခေသာ

ပထဝေဒသမားႏင ကကညမႈ ရပါသည။ သ႔ျဖစ၍

ကရင၊ကရငနႏင ရမး ဒကၡသညမားအျပင မြန၊ကရင၊

ကရငန၊ တအာငး၊ ပအဝးႏင ကခင IDP မားရရာ

ေဒသမားက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔ႏင ၎၏ သေတသန

မတဖကအဖြ႔အစညးမားျဖစသညမြနျပညလ႔အခြငအေရး

ေဖာငေဒးရငး - Human Rights Foundation of

Monland (HURFOM)၊ကရငေကာငးသားကြနရကအဖြ႔-

Karen Student Network Group (KSNG)၊ ကရင

လ႔အခြငအေရးအဖြ႕- Karen Human Rights Group

(KHRG)၊ ကရငဒကၡသညေကာမတ - Karen Refugee

Committee (KRC)၊ ကရငနဒကၡသညေကာမတ -

Karenni Refugee Committee (KnRC)၊ ကရငန

ဥပေဒႏင လ႔အခြငအေရးစငတာ - Karenni Legal

and Human Rights Center (KnLHRC)၊ ကရငန

ပညာေရးဌာန - Karenni Education Department

(KnED)၊ ကရငနအမးသမးအစညးအ႐း - Karenni

National Women’s Organization (KNWO)၊ ကရငန

လမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပငမ - Karenni Social

Welfare and Development Center (KSWDC)၊

ကနးေကာရမးဒကၡသညစခနး - Koung Jor Shan

Refugee Camp၊ ကခငအမးသမးအစညးအ႐း-

ထငးႏငင - Kachin Women’s Association

Thailand (KWAT)၊ ပအဝးေဒသ ကနးမာေရးလပငနး

ေဖာေဆာငေရးေကာမတ - Pa-Oh Health Working

Committee (PHWC)၊ တအာငးအမးသမးအဖြ႔အစညး

- Ta’angWomen’s Organization (TWO)အဖြ႕မားမ

သြားေရာက သေတသန ျပလပခၾကပါသည။ ကနဥး

တြင ဤသေတသန ျပလပရာ၌ ရမးႏင လားဟ

ေဒသမားကပါ ထညသြငးေဖာျပရန ရညရြယခေသာ

လညး သြားေရာက သေတသနျပရန စနေခၚမႈမား

ရလာျခငးေၾကာင ထေဒသမားရ IDP မား၏ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမားက မထညသြငးႏငချခငး ျဖစပါသည။

လကနကကင ပဋပကၡဒဏ ခေနရေသာ တငးရငးသား

လမးစတငးက မလႊမးျခႏငခေသာလညးလကနကကင

ပဋပကၡဒဏေၾကာင ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြက

ေျပးတမးေရာငရမႈ အေျခအေနအတြငး ေနထငေနရၿပး

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားကပါအဓကၾကေတြ႔ေနရ

ေသာတငးရငးသားလမးစအသငးအဝငးမား၏အမားစ

အေျခအေနကျခငေဖာျပႏငခပါသည။5


ဤအစရငခစာအတြက ကြငးဆငး သေတသနမားက

၂၀၁၇ ခႏစတြင ျပလပချခငး ျဖစေသာလညး ယခ

အေျခအေနသညထသ႔သေတသန ျပလပခစဥ ရေနခ

ေသာပဋပကၡမားႏငထြကေျပးတမးေရာငရမႈအေျခအေန

မားထက ပမ ဆးဝါးလာေနၿပး ေတြ႔ဆေမးျမနး သေတ

သနျပမႈမားမရရခေသာသတငးအခကအလကမားသည

လညး မားစြာ အကးဝငသကဆငလက ရေနဆျဖစ

ပါသည။ ကခင၊ ရမးႏင ကရငျပညနယမားတြင ျဖစ

ပြားေနေသာ ပဋပကၡမားေၾကာင ေထာငခေသာ အရပ

သားမား ေနာကထပ ထြကေျပးတမးေရာငေနၾကရပါ

shelteroutsidetheirvillages,orbecomerefugeesspreadthroughoutIndia,Malaysiaandothercountries.Allrefugeesbeyondthebordercampswereoutsidethescopeofthisresearch.

သည။ ဤသ႔ အသစအသစေသာ ထြကေျပးတမးေရာင

ေနထငရမႈမားက ေဖာျပေနသညမာ လျခမႈရစြာ ေနရပ

ျပနႏငေရး အတြက အလမးေဝးေနေသးသည အျပင

ပဋပကၡဒဏသင ေဒသတစေလာက လကေတြ႔ အေျခ

အေနသညအရပသားျပညသမားအတြကအႏရာယႀကး

မားေနဆ ျဖစေသာေၾကာင မညသညေနရပျပနေရးအစ

အစဥမဆ လျခမႈရရႏင ဂဏသကၡာရစြာျဖင ျပနလည

ေနထငျခငးဟ မတယႏငရနမာအလြနအမငး ေစာလြနး

ေနေသးသညအေျခအေနျဖစပါသည။

12

တ႐တဘဂၤလားေဒရ

ထငး

လာအ

ဗယကနမ

ကေမာၻဒးယား

အႏၵယ

ဘတန

ဘဂၤလားပငလယေအာ

အနဒမနပငလယ

ထငးပငလယေကြ႔

ကခင

ရမး

စစကငး

ခငး

ရခင မေကြး

မႏေလး

ေနျပညေတာ

ဧရာ၀တ

ပခး

ရနကနကရင

တနသၤာရ

မြန

ကရငန

IDPစခနးမား

ဒကၡသညစခနးမား

သေတသနေဆာငရြကသညေနရာ

တစစတတစပငးႀကတငပစခထားေသာေတြ႔ဆေမးျမနးမႈစစေပါငး၃၃၈ခႏင

ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြစစေပါငး၂၁ခကထငးႏငငရတရားဝငဒကၡသညစခနး၉ခႏငရမးဒကၡသညစခနး၁ခႏငမြန၊ကရင၊ကရငန၊ပအဝး၊တအာငးႏငကခငေဒသမားရIDP

စခနးမားသ႔သြားေရာကသေတသနျပခပါသည။

enf;emaA' 13

enf;emaA'ဤအစရငခစာအတြက သေတသန နညးနာေဗဒက

ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပး တမးေရာငေနထငရသ အသငး

အဝငးမားအတြက လပကင ေဆာငရြကေနၾကသည

လငယအဖြ႔အစညးမား၊ ဒကၡသည ေကာမတမား၊ အမး

သမး အဖြ႔အစညးမားႏင ေဒသခ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အဖြ႔

အစညးမား ပါဝငသည အသးသးေသာ လထအေျချပ

အဖြ႔အစညးမားႏင အရပဘက လထအဖြ႔အစညးမား၏

ပးေပါငးပါဝငမႈျဖင ၂၀၁၆ခႏစ၊ ၾသဂတလႏင၂၀၁၇ခႏစ၊

ဇနနဝါရလမားတြင ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ စစဥျပလပသည

ႀကတင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားမ ရရခေသာ ရလဒမားက

အေျခခ၍ ပစေရးဆြချခငး ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ယငး

အစညးအေဝးမားသည သေတသန၏ ရညရြယခက၊

နယပယ အတငးအတာႏင နညးနာေဗဒမားအတြက

အေျခခ အတျမစမားကလညး ပေဖာေပးခပါသည။

ဤသေတသနတြင အရညအေသြး အေျချပ ကြငးဆငး

သေတသနျပမႈႏင ရႏငၿပးေသာ အခကအလကမား

ကးကားျခငး ႏစမးစလး ပါဝငပါသည။ ႀကတင ညႇႏႈငး

ေဆြးေႏြးပြမ သတမတထားခသညအတငး ကြငးဆငး

သေတသန လပငနးက ေဒသခ မတဖကအဖြ႔အစညးမား

ႏင အတလပေဆာငခၿပး သေတသန စမကနးဆငရာ

ဆကစပ ညႇႏႈငးမႈမားက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ လပေဆာင

ခပါသည။ သေတသန မတဖကမားအတြက နညးလမး

သးသြယကလညး အတတကြ ေရးဆြ ခမတခပါသည။

ပထမ နညးလမးအျဖစ ကြငးဆငး သေတသနႏငပတ

သက၍ အေတြ႔အၾကႏင ကြမးကငမႈရၿပး ျဖစသည

သေတသန မတဖက အဖြ႔အစညးတခ႕က သတမတ

ထားေသာ ပထဝေဒသမားႏင သေတသန ဥးတညခက

မားအေပၚ အေျချပကာ အခကအလကမား ေကာကယ

ျခငးႏင အစအစဥတက စစညးျခငးမားက ၎တ႔မ

အလးစ တာဝနယ ေဆာငရြကသည နညးလမးက

အသးျပခၾကပါသည။ ဒတယနညးလမးမာ သေတသန

အေတြ႔အၾက နညးေသးသည မတဖကအဖြ႔ အစညးမားက

ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ ဆကစပ ေဆာငရြကေပးသည ကြငး

ဆငး သေတသနသငတနးက တကေရာကခၿပး ထ မတ

ဖကအဖြ႔မားမ အခကအလက ေကာကယျခငး၊ အစ

အစဥတက စစညးျခငးမား အပါအဝင ကြငးဆငး သေတ

သနျပမႈက ဆကလက တာဝနယ ေဆာငရြကျခငး ျဖစပါ

သည။ တတယ နညးလမးမာမ သေတသနအတြက

လအပေသာ စစဥေဆာငရြကမႈမားက မတဖကအဖြ႔

အစညးမားက တာဝနယ ေဆာငရြကေပးၿပး ကြငးဆငး

သေတသနက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔ႏငအတ ပးေပါငးလပ

ေဆာငသည နညးလမး ျဖစပါသည။

သေတသန အသးျပ နညးနာမားတြင အရညအေသြး

အေျချပသည သေဘာ သဘာဝ ရေသာေၾကာင

ရရလာေသာ သတငး အခကအလကမားက ပမ

ေကာငးမြနစြာ ထငဟပေစရန တငျပထားပါသည။

ေကာကယ ရရလာေသာ သတငးအခကအလကမား

သည ခငမာေသာ စာရငးဇယားမား သ႔မဟတ နပါတမား

မဟတဘ ျပညသလထမား အမနတကယ ရငဆင

ေနရေသာ အေတြ႔အၾကမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ

၎တ႔၏ အျမငသေဘာထားမား၊ စးရမပပနမႈမားႏင

၎တ႔ ၾကေတြ႔ရသည ၿခမးေျခာကမႈမား အေပၚ

အေျခခထားျခငး ျဖစပါသည။ ဤသ႔ေသာ သတငး

အခကအလကမားသည အရညအေသြး အေျချပ

သေတသန နညးနာမားအတြက ပမ အသး တညပါသည။

သ႔ျဖစ၍ ေတြ႔ဆ ေမးျမနးမႈမားက အေျချပကာ ၎တ႔မ

ရရလာေသာ တ႔ျပနမႈမားအေပၚ မတည၍ တခ႕

အေၾကာငးအရာမား ပမ ရယႏငရနအတြက ျပငလြယ

ေျပာငးလြယေစရန တစစတတစပငး ပစခထားသည

ေမးခြနးမားျဖင လပေဆာငခပါသည။ ေတြ႔ဆ ေမးျမနး


မႈမားအတြက ၄၅ မနစမ တစနာရအထ အခန ေပးရန

ျပငဆငထားေသာလညး ေျဖဆသမ ထပမ ေျပာၾကား

လသည အေၾကာငးအရာမား ရပါက အခနပေပး

လပေဆာငခပါသည။ အလားတပင ေျဖဆသမ ေျဖဆရန

သကေသာငသကသာ မျဖစလငလညး ေတြ႔ဆ ေမးျမနး

မႈက အခနမေရြး ရပတန႔ႏငရန စစဥထားၿပး ဤသ႔

လညး ႀကမဖနမားစြာ ျဖစခပါသည။ ဦးတညအစအဖြ႔

ေဆြးေႏြးပြမားကလညး ေနရာအႏ႔တြင ျပလပခပါသည။

ထ ဦးတညအစအဖြ႔ ေဆြးေႏြးပြမားအတြက တစစတ

တစပငး ႀကတင ပစခထားသည ေမးခြနးမားက အသး

ျပျခငးထက ပမ ျပငလြယ ေျပာငးလြယၿပး လအပသလ

အဖြငေမးခြနးမားက အသးျပခသည။ ထ ဦးတညအစအဖြ႔

ေဆြးေႏြးပြမားမ ထပမ ျဖညဆညးေပးႏငေသာ တနဖးမာ

အဓကကေသာ အခ႕ အေၾကာငးအရာမားအေပၚ အျပန

အလန ေဆြးေႏြးမႈမားႏင ျဖစႏငေျခရေသာ အျမငသေဘာ

ထား မတမႈမား ေပၚထြကေစရန ထေဆြးေႏြးပြမားမ

ႏႈးဆြေပးႏငၿပး ပါဝငေဆြးေႏြးသမားမ ၎တ႔၏ အေျဖ

မားအေပၚ ရငးခကမား ထတႏငေစရန တြနးအားေပးႏင

ျခငးေၾကာင သေတသန ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအတြက

စေဆာငးေနေသာ သတငးအခကအလကမားက ပမ

နကနခငမာေစပါသည။

ယခအစရငခစာအတြက သေတသနျပလပရာတြင တစ

စတတစပငး ႀကတငပစခထားေသာ ေမးခြနးမားျဖင

လပေဆာငခၿပး ဒကၡသည၊ IDP မားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ

စစေပါငး ၃၃၈ ခႏင ဦးတည အစအဖြ႔ ေဆြးေႏြးပြ စစေပါငး

၂၁ ခ တ႔ ပါဝငပါသည။ ကြငးဆငးသေတသနအတြက

ထငးႏငငတြင ရေသာ တရားဝင အသအမတျပထားသည

ဒကၡသညစခနး ၉ ခႏင အသအမတျပမထားေသာ ရမး

ဒကၡသညစခနး/ရြာ ၁ ခႏင ျမနမာႏငငအတြငး မြန၊

ကရင၊ ကရငန၊ ပအဝး၊ တအာငးႏင ကခငေဒသမားရ

IDP စခနး ၂၇ ခက သြားေရာကခၾကပါသည။ လထ

အသငးအဝငးမား၏ ေနာကခအေျခအေနက ပမ ဆက

စပၿပး သမေမြ႕ေသာ ကြျပားခကက ေဖာျပႏငရနအတြက

ပါဝငသမားက ေလလာဆနးစစျခငး (Participant Ob-

servation) နညးလမးကလညး အသးျပခၾကပါသည။

ျမနမာႏငင အေျခအေနႏင လကေလာညေထြ ျဖစမည

မဝါဒမား၊ အေျခခမမားႏင ႏငငတကာစႏႈနးမားက အသး

ျပႏငရနအတြက လအပေသာ အခကအလကသးသပ

ျခငး အပါအဝင ရႏငၿပးေသာ အခကအလကရာေဖြ

စေဆာငးျခငးမားက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔၏ သေတသန

ဌာနမ လပေဆာငခပါသည။ တငးရငးသား လကနက

ကင ေတာလနေရးအဖြ႔မား၊ အရပဘကလထအဖြ႔အစညး

မား၊ လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမား၊ အစးရ မဟတေသာ

ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား၊ ကလသမဂၢ ေအဂငစမား

အပါအ၀င အျခား အဓက အကး၀င သကဆငသမား

ႏငလညး တစဥးခငးစ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ ေပါငး ၂၀ က

ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ လပေဆာငခပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔ႏငသေတသန

မတဖကအဖြ႔အစညးမား၏ ျမနမာႏငငအႏ႔ အထးသျဖင

တငးရငးသားေဒသမားတြင ကယျပန႔စြာ တညရေနေသာ

ကြနရကမားက အေျချပၿပး စစဥ လပေဆာငခပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ အမားစမာ ျမနမာႏငင၌ ကယျပန႔လာ

ေနေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား အေၾကာငးႏင

ပတသကလင အဓက ပါဝငသကဆငေနသမား ျဖစ

ၾကသည ဒကၡသညႏင IDP မား ကယတငအား ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးချခငး ျဖစပါသည။ ထ႔အတ လကရ အေျခ

အေနအေပၚ ျပညျပညစစ ျခငမေစရနႏင ဤအစရငခစာမ

ျဖညစြကေဖာျပရန ရညရြယသည မဝါဒ ကြာဟခကမား

က ေဖာထတ ျဖညဆညးေပးႏငမည အျခား အကးဝင

သကဆငသမားထမ သတငး အခကအလကမားက

ကယကယျပန႔ျပန႔ ရယႏငရနလညး အလားတ အေရး

ႀကး ပါသည။

အထကတြင ေဖာျပခသလပင ကြငးဆငးသေတသန

ေတြ႔ဆ ေမးျမနးမႈမားက သေတသန မတဖက အဖြ႔

အစညးမားႏင ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔တ႔က ပးေပါငး လပ

enf;emaA' 15

ေဆာငခၾကပါသည။ ထသ႔ လပေဆာငျခငးျဖင သေတသန

အခကအလက စေဆာငးေသာ နညးနာမားႏင ပတ

သက၍ ပစတညမႈရျခငး မရျခငးအေပၚ ေမးခြနးထတ

စရာမား ရႏငပါသည။ သ႔ေသာလညး ဒကၡသည၊ IDP

မားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအတြက ေမးခြနးအမားစ

(သးပႏစပ) က ပစတ သတမတထားျခငး ျဖစၿပး ကန

ေမးခြနး သးပတစပကသာ ေနရာတစခႏင တစခ၊

လထအသငးအဝငး တစခႏင တစခတ႔၏ ကြျပားသည

အေျခအေနအေပၚ မတည၍ ျဖညစြကထားျခငး ျဖစ

ေသာေၾကာင ဤသ႔ လပေဆာငျခငးမာ စနေခၚမႈ ႀကးႀကး

မားမား မရခပါ။ တခ႕ေသာ ေဒသမားအတြက တခ႕

ေသာ အေၾကာငးအရာမားသည အျခားေဒသမားထက

ပမ အေရးႀကးေနသျဖင ယငးကသ႔ေသာ ေမးခြနးပစမးက

လထအသငးအဝငးမားအၾကား ကြျပားျခားနားေနေသာ

အေၾကာငးအရာမားအေပၚ အျမငသေဘာထားမားက

ဖမးဆပမေစမည ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငငသည

မတကြျပားမႈမား ရၿပး တငးရငးသား ဘာသာစကား

အမးမးရေသာ ႏငငျဖစျခငးေၾကာင တခ႕ေသာ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမားက မြန၊ ကခင၊ ရမး၊ ကရင၊ ကရငန၊

ပအဝးႏင တအာငး စသည ေဒသခ ဘာသာစကားမားျဖင

လပေဆာငခပါသည။ ဤသ႔ ျပငလြယ ေျပာငးလြယရမႈ က

ေမးျမနးခရသမားမ မေဝလသည အေၾကာငးအရာမားက

၎တ႔၏ မခငဘာသာ စကားမားျဖင သကေသာင

သကသာ ပမ ေျပာဆႏငသည အေနအထား၊ တစနညး

အားျဖင အခ႕ေသာ အခကအလကမားက ပမ စစညး

ရရႏငေစရန ဥးတညလပေဆာငျခငးလညး ျဖစပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးထားသည အသဖငမားက ေသခာစြာ

စာျပန႐ကျခငး၊ မလေဒသခ ဘာသာစကားမ အဂၤလပ

ဘာသာစကားသ႔ ျပနဆျခငးတ႔က ကြမးကငမႈရထားေသာ

ေဒသခ သေတသန မတဖကအဖြ႔အစညးမား ကယတင

သ႔မဟတ ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ ငားရမးထားေသာ

ဘာသာျပနသမားက လပေဆာငခၾကၿပး ထသတငး

အခကအလကမားက ဆနးစစသးသပ၍ အစရငခစာ

ထသ႔ ေကာကႏတ ထညသြငးျခငးက ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔မ

လပေဆာငပါသည။

လငကြျပားမႈက အေျခခသည စဥးစားခကမားကလညး

ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔၏ သေတသနလပငနးမား အားလးတြင

ထညသြငး ေဖာျပထားပါသည။ သ႔ျဖစ၍ လငကြျပားမႈ

အေပၚ ခစားနားလညျခငးႏင ပတသကေသာ အပငးမား

ကလညး ဤအစရငခစာတြင ထညသြငး ေဖာျပထားပါ

သည။ အမးသမးမား၏ အျမငသေဘာထားမားသည

မညသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ သ႔မဟတ အသြငကးေျပာငး

ေရးကာလ တရားမတမႈအတြက ေဆြးေႏြးရာ၌ အစတ

အပငးတစရပအျဖစ ပါဝငလာေစရန အလြန အေရးႀကးပါ

သည။ အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ အခနးက႑အရ

ပဋပကၡႏင ပတသက၍ အမးသားမားႏင မတေသာ ၿခမး

ေျခာကမႈမားႏင ခးေဖာကခရမႈမားက ရငဆငၾကရၿပး

ကြျပားျခားနားသည အေတြ႔အၾကမား ရၾကပါသည။

အမးသမးမားအေနျဖင လကနကကငပဋပကၡအေျခ

အေနတြင အသကရင ရပတညေနထငႏငေရးႏင လ႔

အသငးအဝငးထတြင အမးသားမားႏင မတညေသာ

၎တ႔၏ ကယပငစြမးေဆာငမႈႏင အေျခအေနက တ႔ျပန

ေသာ နညးနာမားျဖင မၾကာခဏဆသလ ဦးေဆာငမႈ

က႑မားက တာဝနယေနၾကရပါသည။ ယငးအခက

မားသည ျပနာမားက တငျပရာႏင မဝါဒမား ေဖာ

ေဆာငရာတြင အေရးပါလေသာေၾကာင ဤသေတသန

အတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား လပေဆာငရာတြင

လငကြျပားမႈက အေျခခသည ႐ႈေထာငမားကလညး

ထညသြငးထားပါသည။ ထအခကမားထတြင ေတြ႔ဆေမး

ျမနးခရသ ဦးေရက ကား၊ မ အခးအစား မတေစျခငး၊

လငကြျပားမႈအေပၚ အေျခခသည အျမင႐ႈေထာငမား

ပါဝငေသာ ေမးခြနးမားက ထညသြငးျခငးႏင ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးရန ေနရာေရြးခယရာတြငလညး အမးသမးမား

သကေသာငသကသာ လြတလြတလပလပေျဖၾကားႏင

မညေနရာမား စစဥေပးျခငးကသ႔ လငကြျပားမႈေပၚ နား

လညသေဘာေပါကသည လပေဆာငမႈမား ပါဝငပါ

သည။ အဓကကေသာ ပါဝငသကဆငသမားျဖစသည

တငးရငးသား အမးသမး အဖြ႔အစညးမားႏငလညးေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမား လပေဆာငခၾကပါသည။


သေတသမား၊ ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမားႏင အခက

အလကမား အားလး၏ လျခေရးသညလညး အလြန

အေရးႀကးလပါသည။ ဒကၡသညစခနးႏင IDP စခနးမားမ

ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမား၏ ပဂၢလေရးအခကအလကမား

က သးသန႔ထားရၿပး ၎တ႔ ေျဖၾကားထားသည

မတတမးမားက အကၡရာႏင ဂဏနးမား ယဥတြအသးျပ

သည လ႕ဝကသေကၤတ အမတအသားျဖင သမးဆညး

ထားပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးထားေသာ အသဖငႏင

အသဖငအား စာျပန႐ကထားသည မတတမးမားတြင

ပဂၢလေရး သတငးအခကအလကမားက ထညသြငး

မထားဘ သငေလာေသာ လ႕ဝကသေကၤတမားျဖငသာ

အမညေပးထားပါသည။ ေတြ႔ဆ ေမးျမနးမႈမားၿပးတငး

သတငးအခကအလကမား ပြငလငးျမငသာမႈက သရႏင

ရနႏင ေနာကဆကတြေမးခြနးမား ရပါက ၎တ႔အေန

ျဖင သေတသမားအား ေမးျမနးႏငရနအတြက ဆက

သြယရန လပစာမားလညး ေပးထားခပါသည။ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမား မစမ အစရငခစာ၏ ရညရြယခကက

ရငးလငးစြာ ေျပာျပျခငး၊ အမညလ႕ဝကထားမႈက

အာမချခငးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ ၿပးခနတြင ေမးစရာရ

ေသာ ေမးခြနးမားႏင ထငျမငခကမား ေပးႏငရနအတြက

လေလာကေသာအခန ေပးျခငးမားက လပေဆာငခပါ

သည။ ပါဝငသမားမ သကေသာငသကသာ ျဖစ၍

လျခသညဟ ခစားရေသာ ေနရာမားတြငသာ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမားက ျပလပခပါသည။ ပါဝငသမားမ ႀကတင

သသငသထကေသာ အခကအလကမားက သရ

နားလညၿပး ေမးျမနးခရန သေဘာတညမႈ ရယေရးက

မညသည ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ မစတငခနတြင မျဖစမေန

လပေဆာငရပါသည။ ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔၏ မဝါဒျဖစေသာ

“မညသမ ထခကနစနာျခငး မရေစေရး” ဟသည

အေျခခမမား ထညသြငးထားသကသ႔ အပကသေဘာ

ေဆာငေသာ စတခစားမႈမားက ျဖစေပၚေစမည ခကခ

ၾကမးတမးေသာ အေတြ႔အၾကမားအေပၚ ျပနေျပာငးေျပာ

ျပရန ေမးျမနးျခငးက တတႏငသမ ေရာငၾကဥပါသည။

ထသ႔ေသာ အေျခအေနမးႏင ၾကေတြ႔လာခပါက ေတြ႔

ဆေမးျမနးခရသမားမ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈက ရပတန႔လ

သ႔မဟတ ေခတရပနားလလင ကြငးဆငး သေတသမားမ

လကနာလပေဆာငရန ၫႊနၾကားထားပါသည။ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခရသမားမ ေျပာဆရန တြန႔ဆတေသာ၊ မေသ

ခာေသာ၊ မမေဝလေသာ အေၾကာငးအရာ သ႔မဟတ

အျဖစအပကမားက ထတေဖာေျပာဆရန ဖအားေပးသည

အေနအထားမး မျဖစေစေရးက သေတသမားမ ေသခာ

လကနာရပါသည။ ဤအသငးအဝငးမားၾကားတြင ေနထင

လပကငေနၾကေသာ ေဒသခ သေတသနမတဖကအဖြ႔

အစညးမားမ ယငးကစၥရပမားႏင ပတသကသည အေတြ႔

အၾကေကာငးမား ရထားရာ ၎တ႔၏ ဦးေဆာငမႈႏင

အႀကဉာဏမားသညလညး အေရးပါလပါသည။ ေရ႕ေျပး

အသအဖြ႔အေနျဖင တခ႕ေနရာမားတြင ကြငးဆငး

သေတသနမား ျပလပသညအခါ ဝကစာအျဖစ တစပါ

တညး ေျပာငးေပးေသာ လျခစတခရသည ဆကသြယမႈ

နညးစနစမားက ကငသးျခငး အပါအဝင လအပေသာ

ႀကတငျပငဆငသတထားမႈ အားလးကလညး လပေဆာင

ခပါသည။အခကအလကမားက လျခစတခရမႈ မရသည

အငတာနက သ႔မဟတ အးေမးလမားျဖင ပ႔ျခငး၊

သမးဆညးျခငးမားအား ပတပငထားျခငး အပါအ၀င

မညသညအခနမဆ လကနာရမည အစအစဥတခ႕ျဖင

လျခေအာင သမးဆညးထားပါသည။

အခ႕ေနရာမား၌ ကြငးဆငးသေတသနမား လပေဆာင

ခနတြင သေတသမားအေနျဖင ေမာလငမထားေသာ

အေျခအေနမားႏင ၾကေတြ႔ရမႈမား ရခေသာလညး

ေလာပါးသြားေအာင သငေလာစြာ ေဆာငရြကႏငခပါ

သည။ တအာငး IDP စခနးတစခအတြငး ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ

လပေဆာငေနခနတြင ျမနမာစစတပမ ရဟတယာဥမား

ျဖင ေလေၾကာငးစစဆငေရး ျပလာသျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနး

မႈက ေခတရပထားခရၿပး သေတသႏစဦးႏင IDP

မားသည လျခေသာေနရာ၌ ပနးေအာငးခရပါသည။

တကခကမႈမား ၿပးဆးခနမသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားက

ဆကလကလပေဆာငကာ အဆးသတႏငခပါသည။

၂၀၁၈ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင မနလစခနးသ႔ ေရာကလာေသာ မခငႏင ေမြးကငးစ ကေလးငယ [ဓာတပ - Ta’ang Women’s Organization]

aemufcHtajctae - jrefrmEdkifiH&Sdy#dyu©ESifh ae&yfpGefYcGm xGufajy;wdrf;a&Smif&rI 19

aemufcHtajctae - jrefrmEdkifiH&Sdy#dyu©ESifh

ae&yfpGefYcGm xGufajy;wdrf;a&Smif&rI

6 The Border Consortium, “Refugee Camp Populations: December 2018.” Available at https://www.theborderconsortium.org/media/119470/2018-12-december-map-tbc-unhcr.pdf?fbclid=IwAR0em37evGPvIJgTa1RhohjUYlqT90hbOKzxLlp6CrzWI1VStLu-IN-wL-_E

7 UnitedNationsOfficefortheCoordinationofHumanitarianAffairs,“Myanmar:CiviliansDisplacedbyFightinginKachin/Shan2018-28(As10December2018)”.Availableathttps://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/MMR_Kachin_Shan_Dis-placement_Snapshot_20181212.pdf.

8 ThereisnoauthoritativeestimateofIDPsinsoutheasternMyanmar,duetotheshiftingpatternsofdisplacement,remotena-tureofdisplacementsitesanddifferencesindefinitionsofinternaldisplacement.In2012,asurveyconductedbyTheBorderConsortium(TBC)estimated400,000IDPsinsouthernShan,Karenni,KarenandMonStatesandTanintharyiRegion.In2018,anothersurveybyTBCestimated156,700remainingIDPsinKarenni,KarenandMonStatesandTanintharyiRegion.Whilethe2018TBCsurveycouldnotfullycoversouthernShanStates,itnotedthatIDPpopulationinthatareaisestimatedtobefairlystablesinceits2012survey,whichfound125,000IDPs.Therefore,thisestimateisbasedonthe2018estimateformostofsoutheastMyanmar,plusthe2012estimateforsouthernShanState.

ျမနမာႏငငမ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား

အထးသျဖင သနးခေသာ တငးရငးသားလမးစမား

ျမနမာႏငငအတြငးႏင အျပငရ ယာယစခနးမား၌

ဆယစနစမားစြာ ေနထငေနၾကရမႈက ျဖစေစသည

ယငးကသ႔ေသာ ကာလရညၾကာ ထြကေျပးတမးေရာင

ရမႈမားတြင သဘာဝ ေဘးအႏရာယကပဆးမားႏင

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင ဆကစပေသာ ေနာကဆက

တြ ေျမယာသမးခရမႈမားေၾကာင တခ႕တစ၀ကပါ၀င

ေသာလညး ပဋပကၡ ျဖစပြားမႈမားသည ထထြကေျပး

တမးေရာငရမႈ၏ အဓကအေၾကာငးရငး ျဖစေနဆျဖစ

ပါသည။ ေခတအဆကဆက စစအစးရမား၏ မ၀ါဒ

ျဖစေသာ လမားစမ ဗလကလႊမးမးေရးႏင လနညးစ

မားအားအတငးအဓမၼ ေပါငးစညးပါဝငေစျခငး (“ျမနမာ

ႀကးစးျခယလယေရး၀ါဒ” ဟလညး သရၾကသည)

ေၾကာင ျမနမာစစတပႏင ဒါဇငေပါငးမားစြာေသာ

တငးရငးသား လကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔အစညး

(Ethnic Armed Organization - EAO) မားအၾကား

ျပညတြငးပဋပကၡမားက ဥးတညေစခသည။ ဤပဋ

ပကၡႏငအတ “ျမနမာ ႀကးစးျခယလယေရး” လႈပရားမႈ

မားေၾကာင ပဋပကၡကာလတစေလာကတြင တစ

သနးထကေကာေသာ တငးရငးသား အရပသားဥးေရ

က ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈမားႏင ရငဆငၾကေတြ႔ေစပါသည။ ၂၀၁၈

ခႏစ ဒဇငဘာလ အခနအထတြင ထငးႏငငအတြငး

ရ ကရငႏင ကရငနတငးရငးသားအမားစ ေနထင

သည ဒကၡသညစခနးမား၌ ဒကၡသညေပါငး တစသနး

နးပါး (၉၇,၀၀၀)6 ခန႔ရၿပး ကခငျပညနယႏင ရမး

ျပညနယေျမာကပငးတြင ကခင၊ တအာငးႏင ရမး IDP

ဥးေရ တစသနးေျခာကေထာင (၁၀၆,၀၀၀)7 ခန႔ ရကာ

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြငလညး ကရငႏင မြန

တငးရငးသားအမားစျဖစသည IDP ဥးေရ ႏစသနး

ရစေသာငးခန႔(၂၈၀,၀၀၀)ခန႔ရေနပါသည။8

၁၉၄၈ ခႏစ ျမနမာႏငင လြတလပေရးရၿပးေနာကပငး

တငးရငးသား လနညးစမားအတြက ဖကဒရယစနစႏင

ကယပငအပခပေရး တညေဆာကရန ကတေပးထား

ခကမားက ေဖာေဆာငရန ဗဟအစးရက ပကကြက

ခၿပး အပခပသ အဆကဆကမလညး ဗဒၶဘာသာက


ႏငငေတာဘာသာအျဖစ ျပ႒ာနးျခငးႏင တငးရငးသား

လမးမား၏ ဘာသာစကား အသးျပျခငးမားက ပတပင

တားျမစျခငး အပါအဝင တငးရငးသားလမးမားအေပၚ

“ျမနမာႀကးစးျခယလယေရး” ဥးတညသည မဝါဒမးစက

ခမတအေကာငအထညေဖာလာခၾကသည။ဤအခက

ကျပနလညတ႔ျပနသညအေနျဖငတငးရငးသားလမးစ

မားသည ၎တ႔၏ လမးစအမးမးက ကယစားျပကာ

အစးရအား လကနကကင ေတာလနခၾကၿပး ကယပင

ျပ႒ာနးခြငအတြက ႀကးပမးလာၾကရာ မလအစတြင

လြတလပေရးပစက ေတာငးဆေသာလညး ေနာကပငး

ဆယစႏစမားတြငဖကဒရယဒမကရကတစ ျပညေထာင

စကသာ ဥးတညလာခသည။9 လကနကကငရာဇဝတမႈ

ကးလြနသညအဖြ႔မား အပါအဝင ျပညသ႔စစအဖြ႔မားက

လညး ျမနမာႏငင လြတလပေရးရကတညးက စတင

ကာ ဆယစႏစမားစြာအတြငး ဖြ႔စညးခၾကၿပး ထအထမ

အမားစမာ တရားမဝင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယေဖာက

ကားျခငးႏင သဘာဝသယဇာတမား ထတယျခငးတ႔က

အဓကထား လပေဆာငေနၾကသည။ လကနကကင

ပဋပကၡမားေၾကာင “ျပညေထာငစမၿပကြေရး” ဆသည

အေၾကာငးျပခကေအာကတြငျမနမာစစတပသည၁၉၆၂

ခႏစမ ၂၀၁၁ ခႏစအထအလြနအကြအငးအားသးကာ

ျမနမာႏငငက အတငးအဓမၼ အပခပခသည။10 ျမနမာ

စစတပမ အပခပေရးက႑၏ အဓကကေသာ အစတ

အပငးမားႏငစးပြားေရးက႑အေပၚခပကငလႊမးမးႏင

မႈက ေသခာေစကာ ၎တ႔ ကးလြနထားသည လ႔

အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအတြကအျပစေပးအေရးယ

ခရျခငးမ ကငးလြတခြငက အာမခထားေသာ ကယတင

စတႀကက ေရးဆြထားသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ

9 MaryP.Callahan,“MakingEnemies:WarandState-BuildinginBurma,”(2003):pp.209-210.10 MaryP.Callahan,“MakingEnemies:WarandState-BuildinginBurma,”2003,pp.2-5.11 BurmaLawyer’sCouncil, “Listof theMostProblematicProvisions in the2008ConstitutionandBurmeseLaws,”June2012.

Availableathttp://www.burmalibrary.org/docs13/Unjust_and_unfair_laws_of_Burma-BLC-red.pdf.12 MartinSmith,“Burma:ThePoliticsofEthnicity,”1991,p.201.13 WaiMoe,“NaypyidawOrdersNew“FourCuts”Campaign,”TheIrrawaddy,4March,2011,http://www2.irrawaddy.com/article.

php?art_id=20880;StellaNaw,“‘FourCuts’StrategyDeepensMyanmar’sWarWounds,”AsiaTimes,15July,2017,http://www.atimes.com/article/four-cuts-strategy-deepens-myanmars-war-wounds/.

14 AmnestyInternational,"MyanmarEthnicMinorities:TargetsofRepression,"June2001.Availableathttps://www.refworld.org/pdfid/3b83b6f8e.pdf.

ေအာကတြငယခငစစဗလခပမားျဖငဖြ႔စညးထားေသာ

အရပသားတစပငး အစးရက ၂၀၁၁ ခႏစတြင ျမနမာ

စစတပမအာဏာလႊေျပာငးေပးခသည။11

ပဋပကၡစတငျခငးႏငအတ ျပညတြငး ေနရပစြန႔ခြာ

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား ရေနခေသာလညး ၁၉၇၀

ခႏစမားတြင ျမနမာစစတပမ “ျဖတေလးျဖတ” မဝါဒက

စတငကငသးၿပး EAO မားအားအဓက စစဆငေရးမား

ျပလပလာခသည ေနာကပငးတြင ထြကေျပးတမးေရာင

ရမႈမား သသသာသာ တးျမငလာသည။ ျဖတေလးျဖတ

မဝါဒဟ ေခၚတြငရျခငးမာ EAO မား၏ စားနပရကၡာ

အရငးအျမစ၊ ဘ႑ာေငြ အရငးအျမစ၊ သတငးအရငး

အျမစႏင တပသားသစ မစေဆာငးႏငရန အရငးအျမစ

ျဖတေတာကျခငးက ဆလပါသည။ (ေသာငးကနးသ

တနျပန တကဖကေရးနညးနာ အကြကတြငၾကညပါ)။12

ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငး အေျခအေန

အေပၚသတငးမဒယာမား၏ေဖာျပခကအရဤမဝါဒက

ယေန႔အခနအထ အတငးအတာတစခအထ အသးျပေန

ဆ ျဖစေၾကာငး ေတြ႔ႏငပါသည။13 ၁၉၈၀ ခႏစမားမစ၍

ျဖတေလးျဖတ မဝါဒက တးခ႕ကငသးလာရာ ထအထ

တြင EAO မား ထနးခပနယေျမရ ရြာမားက အစးရ

ထနးခပရာေဒသမားသ႔မဟတ စစတပအေျခစကစခနး

မားအနးသ႔ အတငးအကပ ေရႊ႕ေျပာငးခငးၿပး မားေသာ

အားျဖင အခနတအတြငး ေဆာငရြကရျခငးႏင ရြာမား

က “အေမးအျမနးမရ ပစခြငရေသာ ဇနမား” (fee-

fire zones) အျဖစ သတမတေၾကညာျခငးတ႔ ပါဝင

သည။14 ၁၉၈၄ ခႏစတြင ကခငျပညနယရ ကခင

လြတေျမာကေရးအဖြ႔ (KIO/KIA) ၏ ဌာနခပက


ျမနမာစစတပမ ထးစစဆငျခငးေၾကာင ရြာေပါငး ၄၀

ေကာမ ျပညသမားတ႐တႏငငနယစပတစေလာကသ႔

15 Kim Jolliffe, “Ceasefires andDurable Solutions inMyanmar: A Lessons LearnedReview,”New Issues inRefugeeResearchNo. 27, 1March, 2014.Available at https://www.unhcr.org/research/working/533927c39/ceasefires-durable-solutions-myan-mar-lessons-learned-review-br-commentary.html.

16 MaryP.Callahan,“MakingEnemies:WarandState-BuildinginBurma,”2003,pp.209-210,223.

ပထမအသတ အစ လက အၿပလက ေနရပစြန႔ခြာ

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈလႈငးလးျဖစပြားေစခပါသည။15

ppfwyf\ aomif;usef;ol wefjyefwdkufzsufa&;enf;emrsm;ESifh

t&yfom;rsm;tay: csKd;azmufrIrsm;

ဆယစႏစမားစြာၾကာျမငေသာလကနကကငပဋပကၡကာလအတြငးျမနမာစစတပသညႏငငတကာ

ဥပေဒမ အတအလငး တားျမစထားသည အရပသားျပညသမားအေပၚ ပစမတထားတကခကျခငး

မားကပါ ၎၏နညးနာမားထတြင ထညသြငးတးခ႕ ကငသးလာခသည။ အရပသားမားအေပၚ

ခးေဖာကမႈမားတြင သကေရာကျခငး ျဖစေစေသာ အဓကမဝါဒႏစရပမာ ျဖတေလးျဖတမဝါဒ

ႏင ေအာကေျခနယမားရ တပရငးမားသည မမဘာသာ ဖလေရးအတြက “ေျမယာက မခေသာ

အသကရငရပတညေရး”မဝါဒတ႔ေၾကာငျဖစသည။

၁၉၄၈ခႏစလြတလပေရးရစဥမစ၍အပခပလာေသာေရြးေကာကတငေျမႇာကခအရပသားအစးရက

ဥးေနဝငးမ စစအာဏာသမးၿပးေနာက တစႏစအၾကာ ၁၉၆၃ ခႏစတြင ျဖတေလးျဖတမဝါဒက

စတင ကငသးချခငးျဖစသည။ “ျဖတေလးျဖတ”ဆသညမာ EAO မားက ေထာကပေပးေနသညဟ

ယဆရေသာ လထအသငးအ၀ငးမားႏင EAO မားအၾကား စားနပရကၡာ အရငးအျမစ၊ ဘ႑ာေငြ

အရငးအျမစ၊တပသားသစစေဆာငးရနအရငးအျမစႏငသတငးအရငးအျမစမားဆငရာဆကသြယမႈ

မားက ျဖတေတာကထားျခငး ျဖစသည။ EAO မားအား ေထာကပမႈ ျပတေစရန ရညရြယခကျဖင

တငးရငးသား လနညးစလထၾကား ေၾကာကရြ႔႕မႈမား ျဖစေပၚေစရန အရပသားမားအား ရညရြယ

တကခကမႈမားျပလပေသာျဖတေလးျဖတကစတငကငသးချခငးျဖစသည။16

ျဖတေလးျဖတမဝါဒက စတငကငသးသညႏင တစခနတညးေလာကတြင ျမနမာစစတပမ

ပထဝနယေျမမားက “အျဖေရာင” “အညေရာင” ႏင “အမညးေရာင” နယေျမမားဟ သတမတ

ရညၫႊနး သးစြလာၿပး အျဖေရာငနယေျမမားမာ ျမနမာစစတပ ထနးခပမႈေအာကတြငရေသာ

နယေျမမားျဖစကာ အညေရာငမာ ႏစဖက တကခကေနေသာနယေျမျဖစၿပး အမညးေရာငမာ

EAO မားမ ထနးခပထားေသာ နယေျမမားျဖစသည။ အေရာငအေသြး သတမတထားေသာ

နယေျမမားအလကကငသးရနစညးကမးမားကအမးမးခမတထားၿပးအညေရာငနယေျမမားတြင

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးမႈမားက အာ႐ထား လပေဆာငကာ အမညးေရာငနယေျမမားကမ အေမးအျမနးမရ

ပစခတခြငရေသာနယေျမမားအျဖစသတမတထားသည။ဆလသညမာအမညးေရာငနယေျမမားတြင

ရေသာအရပသားမားသညEAOမားႏငပတသကသညဟယဆသတမတထားရမညျဖစၿပးျမငသည


ေနရာတြင ပစခတခြငရသည။17 ျမနမာစစတပသည မဒမးကငျခငးကလညး လကနကတစခသဖြယ

အသးျပေနသညဟလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးမားကအစရငခထားပါသည။18

၁၉၉၀ ခႏစမား ေနာကပငးမစၿပး ျမနမာစစတပ၏ တပရငးတပဖြ႔မားသည “ေျမယာက မခသည

ကယေျခေထာကေပၚ ကယရပတညေရး” မဝါဒေၾကာင မမဘာသာ ဖလစြာ ရပတညႏငရန လအပ

လာသျဖင အစားအေသာကမား၊ သးႏစကပးရန ေျမယာမား၊ အေကာကအခြနမား၊ ယာဥမား၊

လပအားမားႏငအျခားလအပခကမားအေပၚတငးရငးသားလထအသငးအဝငးမားကျဖညဆညးေစ

သညအႏငကငေခါငးပျဖတမႈမားျမငမားလာခပါသည။လပအားႏငအရငးအျမစမားစဥဆကမျပတ

ေထာကပေပးရန လအပမႈသည ရြာမားက စစတပအေျခစကစခနးမားႏင ပနးေသာ ေနရာမားသ႔

အတငးအဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမားျဖစလာေစသည။19

ျဖတေလးျဖတမဝါဒ ကငသးမႈသည ယခင စစအစးရမား လကထကတြင ပမ မားျပားခေသာလညး

ထမဝါဒသညျမနမာစစတပအသးျပသင႐းမားအေနျဖငယေန႔ထကထရေနဆျဖစကာလတတေလာ

ႏစမားတြငကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးအခ႕ေဒသမားတြင ‘ျပနလညအသကသြငး’

ေနေၾကာငးအစရငခမႈမားရေနပါသည။20

17 AmnestyInternational,“MyanmarEthnicMinorities:TargetsofRepression,”June2001.Availableathttps://www.amnesty.org/en/documents/ASA16/014/2001/en/.

18 KarenWomen’sOrganization,“StateofTerror:TheOngoingRape,Murder,TortureandForcedLabourSufferedbyWomenLivingundertheBurmeseMilitaryRegime inKarenState,”February2007.Availableathttps://karenwomen.files.wordpress.com/2011/11/state20of20terror20report.pdf. ShanWomen’sActionNetwork, “License toRape,” 19 June2002.Available athttp://shanwomen.org/images/reports/licensetorape/Licence_to_rape.pdf.

19 AshleySouth,“EthnicPoliticsinBurma:StatesofConflict,”2008,p.100.20 WaiMoe,“NaypyidawOrdersNew“FourCuts”Campaign,”Irrawaddy,4March,2011.Availableathttp://www2.irrawaddy.com/

article.php?art_id=20880;StellaNaw,“’FourCuts’StrategyDeepensMyanmar’sWarWounds,”AsiaTimes,15July,2017.Avail-ableathttp://www.atimes.com/article/four-cuts-strategy-deepens-myanmars-war-wounds/.

21 EdithBowles,“Assistance,ProtectionandPolicyinRefugeeCampsontheThailand-BurmaBorder,”July1997.Availableatwww.repository.forcedmigration.org/pdf/?pid=fmo:1760.

22 EdithBowles,“Assistance,ProtectionandPolicyinRefugeeCampsontheThailand-BurmaBorder,”July1997.Availableatwww.repository.forcedmigration.org/pdf/?pid=fmo:1760.

၁၉၇၀ ခႏစမား အလယပငးတြင ထငးႏငငသ႔

ဒကၡသညမား စတင ေရာကရလာခေသာလညး ၁၉၈၄

ခႏစအထ ျပငပအကအည ေထာကပေပးမႈမားႏင

တရားဝင ဒကၡသညစခနးမားက ဖြငလစႏငျခငး မရ

ေသးေခ။21 ဒကၡသညမားက ဒကၡသညမား အျဖစ

ထငးႏငငမ အသအမတ မျပခဘ စခနးမားကမ

“ယာယ ေနထငရာ ေနရာမား”အျဖစသာခြငျပေပးခၿပး

ဒကၡသညမား၏ လႈပရားသြားလာမႈႏင အသကေမြးဝမး

ေကာငးမႈအေပၚ ကန႔သတခကမား ထားရေသာလညး

ဒကၡသညမားက လျခစြာ ခလႈေစကာ လသားခငး

စာနာေသာ အဖြ႔အစညးမားမ စခနးမားအား ကည

ေထာကပခြင ျပခသည။22 ျမနမာစစတပမ မြနျပည

သစပါတ (NMSP) က ၁၉၉၀ ခႏစတြင လညးေကာငး၊

ကရငအမးသားအစညးအ႐း(KNU)က၁၉၈၄ခႏစႏင

၁၉၉၅ခႏစမားတြငလညးေကာငးျပလပခေသာထးစစ

မားေၾကာင ထငးႏငငသ႔ လေပါငး တစသနးသးေသာငး

(၁၃၀,၀၀၀) ခန႔ ေရာကရေစၿပး ျပညတြငးတြငလညး

ေျမာကျမားစြာေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမားက ျဖစ


ေစခပါသည။23 ၁၉၉၆ ခႏစမ ၁၉၉၈ ခႏစအတြငး ရမး

ျပညနယရ ရြာေပါငး ၁,၄၀၀ မ ရမးတငးရငးသားလမး

အမားစ ပါ၀ငသညလေပါငး သးသနး (၃၀၀,၀၀၀) ခန႔

ျပညတြငး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား ျဖစေပၚေစခၿပး

အနညးဆး ဒကၡသည ရစေသာငး (၈၀,၀၀၀) ခန႔မာ

ထငးႏငငသ႔ထြကေျပးခရကာရမးျပညနယေတာငပငးရ

“ယာယ ခလႈရာ ေနရာမား” ၏ အေျခအေနႏငမတဘ

ထငးႏငင ေျမာကပငးတစေလာက၌ အသအမတျပ

မထားေသာ စခနးမားတြငလညးေကာငးသ႔မဟတ ေရႊ႕

ေျပာငး အလပသမားမားအျဖစေသာလညးေကာငး ေန

ထငၾကရပါသည။24 ေနာကပငးႏစမားတြငလညး ထပမ

ျဖစပြားခေသာ ျမနမာစစတပ၏ ထးစစဆငမႈမားႏင လ႔

အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားေၾကာငတငးရငးသားလမးစ

အသငးအဝငးမားက ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာင

ရမႈမားႏငပမရငဆငရေစပါသည။

ျမနမာႏငင၏ သမငးတစေလာကတြင ျမနမာစစတပ

သညစစေရးကစၥမားႏငစးပြားေရးသေဘာတညခကမား

ကသာမားေသာအားျဖငလႊမးျခေလရေသာႏစဥးႏစဖက

အပစအခတရပစေရးမားက EAO တစဖြ႔ခငးစႏင

မၾကာခဏ လကမတေရးထးေလ ရသည။25 ထအပစ

အခတရပစေရးမားသညပြငလငး ျမငသာမႈႏင ပဋပကၡ

အတြကႏငငေရးအေျဖရာမႈကငးမေသာေၾကာငေရရည

တညၿမရနခကခလပါသည။တစဖြ႕ခငးစႏစဥးႏစဘက

23 Kim Jolliffe, “Ceasefires andDurable Solutions inMyanmar: A Lessons LearnedReview,”New Issues inRefugeeResearchNo. 27, 1March, 2014.Available at https://www.unhcr.org/research/working/533927c39/ceasefires-durable-solutions-myan-mar-lessons-learned-review-br-commentary.html; The Border Consortium, “Brief History of the Border.” Available at http://www.theborderconsortium.org/about-us/history/(lastaccessed25July,2018).

24 Shan Human Rights Foundation, “Dispossessed,” April 1998. Available at http://www.shanhumanrights.org/eng/index.php/shrf-archives/shrf-english-newsletter/327-dispossessed;KarenHumanRightsGroup,“ExiledatHome:ContinuedForcedRelo-cationsandDisplacementinShanState,”5April,2000.Availableathttp://khrg.org/2000/04/khrg0003/exiled-home.

25 TransnationalInstitute,“NeitherWarnorPeace:TheFutureoftheCeasefireAgreementsinBurma,”July2009.Availableathttps://www.tni.org/files/download/ceasefire.pdf.

26 KimJolliffe,“CeasefiresandDurableSolutionsinMyanmar:ALessonsLearnedReview,”NewIssuesinRefugeeResearchNo.27,1March,2014,pp.11-20,23-31.Availableathttps://www.unhcr.org/research/working/533927c39/ceasefires-durable-solu-tions-myanmar-lessons-learned-review-br-commentary.html.

အပစအခတ ရပစေရးမားသည အျခား EAO မားက

ပစမတထားကာ စစဆငေရး တးျမႇငေနသည အခနႏင

မားေသာအားျဖငတကဆငေလရၿပးအပစအခတရပစ

ေရးလပထားေသာတငးရငးသားနယေျမမား၌လညးစစ

အငအား တးခ႕ျခငး၊ သဘာဝသယဇာတ အရငးျမစႏင

နယေျမမားက ထနးခပျခငး အစရသျဖင ခ႕ထြငမႈမား

ျပလပလာပါသည။ ၁၉၉၄ ခႏစတြင KIO ႏငလညး

ေကာငး၊ ၁၉၉၅ ခႏစတြင NMSP ႏငလညးေကာငး

အပစအခတ ရပစေရး လကမတ ေရးထးခေသာေၾကာင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည ၎တ႔၏ ေနရာမား

သ႔ ျပနလညေနထငခၾကေသာလညး သကဆငရာ

အသးသးႏင အပစအခတရပစေရး ျပနလညပကျပား

သြားသည ၂၀၁၁ ခႏစႏင ၁၉၉၆ ခႏစမားတြင

အမားအျပားမ ထပမ ထြကေျပးတမးေရာငၾကရေသာ

အျဖစအပကတခ႕လညးရခပါသည။26၂၀၀၉ခႏစႏင

၂၀၁၀ ခႏစမားတြင ျပငးထနေသာ စစေရး ဖအားေပးမႈ

မားေၾကာင အခ႕ေသာ EAO မားမာ ျမနမာစစတပႏင

အပစအခတ ရပစေရး လပရေသာ အေျခအေနသ႔

ေရာကရေစခၿပး ျမနမာစစတပ၏ ကြပကမႈေအာကရ

“နယျခားေစာငတပဖြ႔”သ႔မဟတ“ျပညသ႔စစတပဖြ႔”မား

အျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးေစခေသာလညး ဆကလက

ရပတညေနမႈက ခြငျပေပးကာ သဘာဝသယဇာတမား

ထတယျခငး အစရေသာ စးပြားေရး လႈပရားမႈမားက

လပေဆာငခြငျပခပါသည။


ဖကဒရယစနစကစၥ အပါအဝင ႏငငေရးကစၥမားက

စားပြဝငးတြင ေဆြးေႏြးရန အစးရ၏ ညႇနႈငးသမား

ဘကမ စတဆႏၵရေၾကာငး ျပသခမႈသည ယခင

အပစအခတ ရပစေရး လမးေၾကာငးမားႏင ကြျပား

ျခားနားမညဟထငမတရေသာေၾကာငအခ႕ေသာEAO

မားသည ဥးသနးစန အစးရႏင အပစအခတရပစေရး

ကစၥမားက ၂၀၁၁ ခႏစတြင ေဆြးေႏြးခၾကသည။

ႏစဥးႏစဘက အပစအခတ ရပစေရးမားမ အဖြ႔ေပါငးစ

ပါဝငေသာ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈရပစေရး

သေဘာတစာခပ(NationwideCeasefireAgreement

- NCA) မတစဆင EAO မား ႏစေပါငး မားစြာ

ေတာငးဆေနခၾကသည ဖကဒရယစနစ၊ ကယပင

ျပ႒ာနးခြငႏင တနးတေရးက ေဖာေဆာငေပးႏငမည

ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြႏငအၿပးသတၿငမးခမးေရးသေဘာ

တညခကအဆငသ႔ တကလမးႏငမညဟ ထေဆြးေႏြးပြ

မားက ကတကဝတ ျပခသည။27 မညသ႔ပငျဖစေစ

ရကၡငတပေတာ (AA)၊ ျမနမာအမးသား ဒမကေရစ

မဟာမတတပမေတာ(MADAA)ႏငတအာငးအမးသား

လြတေျမာကေရးတပမေတာ (TNLA) အပါအဝင

အခ႕ေသာ EAO မားက ျမနမာအစးရမ ေနာကဆး

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား၌ ပါဝငခြငမျပေတာဘ ထ EAO

မားအေပၚ ထးစစ အႀကးအကယဆငႏႊေရးကသာ

အာ႐စကလာမႈေၾကာင တးတကမႈမား ေႏးေကြးသြားခရ

သည။28ထအေၾကာငးေၾကာငKIOႏငNMSPအပါအဝင

အျခားေသာ EAO မားက ေသြးစညးညၫြတမႈက

ျပသသညအေနျဖင NCA က လကမတေရးထးရန

ျငငးဆနခၾကပါသည။ ေနာကဆးတြင EAO မားထမ

ရစဖြ႕သာ NCAက ၂၀၁၅ ခႏစတြင လကမတေရးခၿပး

27 BurmaNewsInternational, “DecipheringMyanmar’sPeaceProcess(2013),”April2013,p.35-41.Availableathttps://www.bnionline.net/sites/bnionline.net/files/publication_docs/deciphering_english_2013.pdf.

28 HURFOM,BurmaLinkandBurmaPartnership,“InvisibleLives,”August2016.Availableathttp://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2016/09/FINAL-Eng-IDP-Report-1.pdf.ForaperspectivefromanEAOleader,see:ZipporahSein,“ABriefNCAHistory,theNCA’sFlawsandFailings,”14January,2016.Availableathttp://www.burmapartnership.org/2016/01/a-brief-nca-history-the-ncas-flaws-and-failings/.

29 NyeinNyein,“Analysis:KNUReiteratesHiatusinPeaceTalks,”TheIrrawaddy,12November,2018.Availableathttps://www.irrawaddy.com/news/burma/analysis-knu-reiterates-hiatus-peace-talks.html.

ထလကမတေရးထးထားေသာ EAO မားထတြင

အငအားႀကးမားသည အဖြ႔မားထမ တစဖြ႔ျဖစသည

KNU ႏင အပစအခတရပစထားၿပးေသာ အျခား ပမ

ေသးငယသည အဖြ႔မား ပါဝငပါသည။ ၂၀၁၈ ခႏစတြင

NMSP ႏင လားဟ ဒမကရကတစ အစညးအရး

(LDU) တ႔ NCA တြင ပါ၀ငလကမတ ေရးထးခၾကၿပး

လကမတ မေရးထးရေသးေသာ EAO မားသည ’ဝ‘

ျပည ေသြးစညးညၫြတေရးတပမေတာ (UWSA)

ဥးေဆာငေသာ ျပညေထာငစ ႏငငေရး ေဆြးေႏြး

ညႇနႈငးေရး ေကာမတ (FPNCC) ႏင ညၫြတေသာ

တငး ရငးသားလမးမား ဖကဒရယေကာငစ (UNFC)

ဟ၍ႏစဖြ႔တြင စစညးပါ၀ငသြားၾကပါသည။ ၂၀၁၈ခႏစ

ႏ၀ငဘာလတြင သမးျပည ျပနလည ထေထာငေရး

ေကာငစ (RCSS) ႏင KNU တ႔သည NCA သေဘာ

တညခကမားအား အေကာငအထညေဖာမႈ မရျခငး၊

ခးေဖာကျခငးႏင ျမနမာစစတပႏင အစးရမ ခြမ

ထြကေရးမႏင တစခတညးေသာ စစတပ ထားရေရး

တ႔အား လကခေရး အပါအ၀င မအသစမားအား ခမတ

ဖအားေပးလာျခငးတ႔ေၾကာငဟ ဆကာ ၿငမးခမးေရး

လပငနးစဥတြငပါ၀ငေဆာငရြကေနမႈအားယာယရပဆငး

ခပါသည။29

ဤအေျခအေနအတြငးမာပင NCA အား သသာထငရား

စြာ ခးေဖာကရာေရာကေသာ KNU ထနးခပနယေျမ

အတြငး စစေရးအရ မဟာဗဟာကေသာ လမးေဖာက

လပရနလေသာ လႈပရားမႈက ျမနမာစစတပမ ျပလပ

ျခငးေၾကာင လကတေလာတြင KNU ႏင ထပတက

ထေတြ႔မႈမား ျဖစခရမႈ အပါအဝင အျခားေသာ


EAO မားအား ထးစစဆငမႈမားကလညး ျမနမာ

စစတပမ ဆကလက လပေဆာငေနဆျဖစသည။

ဤထပတက ထေတြ႔မႈမားသည ေထာငခေသာ

အရပသားျပညသမားက ထြကေျပး တမးေရာငရမႈ

အသစမားႏင ထပမ ၾကေတြ႔ေစသကသ႔ ၿငမးခမးေရး

ျဖစစဥအတြက ယခအခနထ တညေဆာကထားခရ

သည အနညးငယမေသာ ယၾကညမႈကလညး ပကစး

ယယြငးေစပါသည။30 ၂၀၁၈ ခႏစ ပထမႏစဝကပငးတြင

ျမနမာစစတပမ KIA ႏင အျခားေသာ EAO မားအေပၚ

30 KarenPeaceSupportNetwork,“Burma/MyanmarMilitaryAggressionViolatestheNationwideCeasefireAgreementandEndan-gersVillagersinMutrawDistrict,KarenState,”9March,2018.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2018/03/09/burma-myanmar-military-aggression-violates-the-nationwide-ceasefire-agreement-and-endangers-villagers-in-mutraw-dis-trict-karen-state/;ShanHumanRightsFoundation,“Year’sEndBringsFreshAttacksandHumanRightsViolationsbyBurmaArmyinallPartsofShanState,”26January,2018.Availableathttps://www.shanhumanrights.org/eng/index.php/342-year-s-end-brings-fresh-attacks-and-human-rights-violations-by-burma-army-in-all-parts-of-shan-state;KachinAlliance,“StatementCondemning TatmadawAirstrikes against UnarmedCivilians,” 26 January, 2018. Available athttp://www.kachinalliance.org/statement-condemning-tatmadaw-airstrikes-against-unarmed-civillians/.

ထးစစမား တးျမႇငဆငႏႊျခငးေၾကာင ကခငျပညနယႏင

ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင တကပြမား ပမ ျပငးထန

လာခပါသည။ ရမးျပညေျမာကပငးတြင EAO မားၾကား

သာမကတငးရငးသားလမးစမားအခငးခငးၾကားတြငပါ

တငးမာမႈမား ျပငးထနလာခပါသည။ စစတပထနးခပ

ထားသည ရြာမားမ ရြာသားမားသည တကပြမား

ျဖစပြားေသာေဒသမားမ အျခား လျခရာေဒသသ႔

ခလႈရန ထြကခြာျခငးက စစတပမ ခြငမျပဘ ပတဆ႔

တားဆးခေသာေၾကာငေထာငခေသာIDPမားမာ၂၀၁၈

ယခဓာတပက ၂၀၁၆ခႏစ ေအာကတဘာလ၇ရကေန႔တြင ထးေသခးရြာ၊ လးပလယၿမ႕နယ၊ဘားအခ႐ငတြင

႐ကကးချခငးျဖစပါသည။ယခဓာတပထတြငတကပြမားမထြကေျပးတမးေရာငလာေသာရြာသားမားသညADRA

ႏင Partner Relief & Development မ ထတေပးေသာ အကအညမားက သြားေရာကယေနျခငး ျဖစပါသည။

စားနပရကၡာအကအညမားကယၿပး၎တ႔၏အမသ႔ျပနၾကပါသည။[ဓာတပ-KarenHumanRightsGroup]


ခႏစ မတလႏင ဧၿပလမားတြင တကပြျဖစပြားေသာ

ေနရာမား၌ပင ပတမေနခသည။31ထသ႔ ပတမေနေသာ

IDP မားအား ကယဆယကညေရးအတြက ေတာငး

ဆ ဆႏၵျပခၾကေသာ32 ကခငလငယ တကကြလႈပရား

သမားထမ သးဥးမာလညး ဆႏၵျပျခငးႏင ထတျပန

ခကမားတြင ပါ၀ငသညအခကမားေၾကာင စစတပအား

ဂဏသေရညႇးႏြမးေစသညဟဆကာအသေရဖကမႈျဖင

ေမလႏင ဇြနလတ႔တြင အမႈရငဆငရကာ ေထာငဒဏ

ေျခာကလႏငေငြဒဏမားခမတခခၾကရပါသည။33

တစႏစလင ႏစႀကမျပလပရန ရညရြယထားေသာ

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ သ႔မဟတ ၂၁ ရာစ

ပငလညလာခမား ျဖစသညတရားဝငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ

ျဖစစဥမာလညး ထပဖနတလလ ေရႊ႕ဆငးေနရမႈမား

ရျခငး၊ အားလးပါဝငမႈ မရျခငး၊ ႏငငေရးကစၥရပမားတြင

အဓပၸာယရေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး အေျဖရာမႈမား

မလပႏငျခငးတ႔ေၾကာင ေဝဖနမႈမား ခေနရသည။ ၂၁

ရာစ ပငလညလာခမားသ႔ ပပး ျဖညစြကေပးမည ရမး၊

ကရငန၊ မြနႏင ရခငျပညနယမားရ လထေဆြးေႏြးပြ

မားကလညး ျမနမာစစတပမ တားဆးျခငး သ႔မဟတ

31 KachinNewsGroup,“ThousandsofKachinCiviliansRemainTrappedAmidEscalationofFighting,”13June,2017.Availableathttps://www.bnionline.net/en/news/kachin-state/item/3146-thousands-of-kachin-civilians-remain-trapped-amid-escalation-of-fighting.html.

32 ProgressiveVoice,“TimetoHearOurVoices:FreedomofAssemblyandtheYouthPeaceMovementinBurma/Myanmar,”July2018. Available at https://progressivevoicemyanmar.org/2018/07/12/time-to-hear-our-voices-freedom-of-assembly-and-the-youth-peace-movement-in-Myanmar/.

33 Thu Thu Aung, “Myanmar Court Jails Anti-War Protesters for DefamingMilitary,” Reuters, 7 December, 2018. Available athttps://www.reuters.com/article/us-myanmar-activists/myanmar-court-jails-anti-war-protesters-for-defaming-military-idUSKB-N1O61A4.

34 HtetNaingZaw,“National-LevelDialogueDelaysTroubledPanglongConference,”1November,2017.Availableathttps://www.irrawaddy.com/news/burma/national-level-dialogue-delays-troubled-panglong-conference.html; Kantarawaddy Times, “KNPPExplains ItsAbsence from the21st-CenturyPanglongConference,” 26May, 2017.Available at https://www.bnionline.net/en/news/karenni-state/item/3089-knpp-explains-its-absence-from-the-21st-century-panglong-conference.html; Shan HeraldAgencyforNews,“TatmadawSoldiersAppearatUnofficialShanPeaceDialogue,”15March,2018.Availableathttps://www.bnionline.net/en/news/tatmadaw-soldiers-appear-unofficial-shan-peace-dialogue. The Irrawaddy, “Mon Party Balks at Politi-calDialogueMeetingsonMilitary’sTerms,”13March,2018.Availableathttps://www.irrawaddy.com/news/burma/mon-par-ty-balks-political-dialogue-meetings-militarys-terms.html.

35 TransnationalInstitute,“BeyondPanglong:Myanmar’sNationalPeaceandReformDilemma,”MyanmarPolicyBriefing21,Sep-tember2017,p.34.Availableathttps://www.tni.org/files/publication-downloads/beyond_panglong.pdf.

ေႏာငယကျခငးမားက ၾကခရသည။34 ၂၀၁၇ ခႏစ

ေမလတြင ျပလပေသာ “အေျခခမဝါဒ” ၃၇ ခက

ရခသည ဒတယအႀကမ ၂၁ ရာစ ပငလညလာခမာ

အေလာတႀကးလပမႈႏငအဓပၸာယရေသာေဆြးေႏြးမႈမား

ကငးမေနမႈအေပၚ ေမးခြနးထတခေနရသကသ႔35၂၀၁၈

ခႏစ ဇလငလတြငလပေသာ တတယအႀကမ ၂၁ ရာစ

ပငလညလာခမာလညး တငးရငးသား အခြငအေရးႏင

ဖကဒရယစနစ အစရသည အဓကအေၾကာငးအရာမား

အေပၚတြင ေဆြးေႏြးမႈကငးမသျဖင အလားတ ေဝဖနခ

ေနရသည။

ထေတြ႔တကခကမႈမား ဆကလက တညရေနၿပး ၿငမး

ခမးေရးျဖစစဥသညလညး ယမးယင ထစေငါေနသည

အေျခအေနတြင ရေနေသာလညး ထငးႏငငအတြငးရ

ဒကၡသညစခနးမား၊ ျပညတြငးရ IDP စခနးမား၊ နယ

စပျဖတေကာ ေထာကပကညေနေသာ အရပဘက

လထအဖြ႔အစညးမားႏင ဝနေဆာငမႈေပးေသာတငးရငး

သားအဖြ႔အစညးမားအား ေပးအပေနသည လသားခငး

စာနာမႈဆငရာ အကအညေပးမႈမား ကဆငးေနၿပး

လာမညႏစမားတြင ပမ ျဖတေတာကခရမည အေျခ


အေနႏငလညး ရငဆငေနရပါသည။36 ႏငငတကာ

အလရငမားအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငေနရေသာ

လထမားအေပၚ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ရနပေငြမား

ေလာခေနခနတြင ေနရပျပနေရး အားေပးသည အေျခ

အေနမား ဖနးတးမႈက ဥးတညျခငး၊ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ

ႏင၎၏ပစက ပေဖာရာတြင ေထာကပျခငးႏင ျပည

တြငးရကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးကစၥ

မားကသာရနပေငြတးျမႇငပပးေပးလကရေနပါသည။37

ကရငျပညနယရအတးထာIDPစခနး၊ရမးျပညနယရIDP

စခနးမားႏင ထငးႏငငေျမာကပငးရ ရမးဒကၡသညစခနး

တစချဖစေသာ ကနးေကာတြင စားနပရကၡာမား လးဝ

ျဖတေတာကလကသလအျခားေသာေနရာမားတြငလညး

စားနပရကၡာမား ျဖတေတာက ေလာခခပါသည။38

ျမနမာအစးရ လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလည

ေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနမလညးရခင၊ကခင၊ရမးႏင

36 KarenNews,“KarenGroupsConcernedCross-BorderHumanitarianAidDecreasing,”3June,2013.Availableathttp://karen-news.org/2013/06/karen-groups-concerned-decreased-cross-border-humanitarian-aid/. Joint Strategy Team, “World Human-itarianDayKeyMessagefromJointStrategyTeamforSolidaritywithIDPs inKachinandnorthernShanStates,Myanmar,”19August,2017.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2017/08/19/world-humanitarian-day-keys-message-from-joint-strategy-team-jst-for-solidarity-with-idps-in-kachin-and-northern-shan-states-myanmar/. Ei Htu Hta IDPs SupportingCommittee,“LetterofAppealforContinuedCross-BorderHumanitarianAid,”4September,2017.Availableathttps://karenwom-en.org/2017/09/05/ei-htu-hta-idps-supporting-committee-letter-of-appeal-for-continued-cross-border-humanitarian-aid/. ShanStateRefugeeCommittee(ThaiBorder),“AsConflictEscalatesinShanState,AidMustNotBeCutOfftoShan-ThaiBorderRefugees,”30August,2017.Availableathttps://www.shanhumanrights.org/eng/index.php/333-as-conflict-escalates-in-shan-state-aid-must-not-be-cut-off-to-shan-thai-border-refugees.

37 PrivateConversationswithAuthor,Yangon,January2018.38 KarenNews,“KarenGroupsConcernedCross-BorderHumanitarianAidDecreasing,”3June,2013.Availableathttp://karen-

news.org/2013/06/karen-groups-concerned-decreased-cross-border-humanitarian-aid/. Joint Strategy Team, “World Human-itarianDayKeyMessagefromJointStrategyTeamforSolidaritywithIDPs inKachinandnorthernShanStates,Myanmar,”19August,2017.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2017/08/19/world-humanitarian-day-keys-message-from-joint-strategy-team-jst-for-solidarity-with-idps-in-kachin-and-northern-shan-states-myanmar/. Ei Htu Hta IDPs SupportingCommittee,“LetterofAppealforContinuedCross-BorderHumanitarianAid,”4September,2017.Availableathttps://progres-sivevoicemyanmar.org/2017/09/04/ei-htu-hta-idps-supporting-committee-letter-of-appeal-for-continue-cross-border-humani-tarian-aid/.ShanStateRefugeeCommittee(ThaiBorder),“AsConflictEscalates inShanState,AidMustNotBeCutOff toShan-ThaiBorderRefugees,”30August,2017.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2017/08/30/as-conflict-esca-lates-in-shan-state-aid-must-not-be-cut-off-to-shan-thai-border-refugees/.

39 NanLwinHninPwint,“MinistryAnnouncesPlantoCloseIDPCampsinFourStates,”TheIrrawaddy,5June,2018.Availableathttps://www.irrawaddy.com/news/burma/ministry-announces-plan-close-idp-camps-4-states.html.

40 Sa Isue, “Government Urged to Address Root Causes before Closing Down IDP Camps” Karen Information Center, 26 June, 2018. Available at https://www.bnionline.net/en/news/govt-urged-address-root-causes-closing-down-idp-camps.

41 YeMon,“MilitaryOrdersKachinIDPstoLeaveCampsDespiteOngoingHostilities,”DemocraticVoiceofBurma,10May,2018.Available at http://www.dvb.no/news/military-orders-kachin-idps-leave-camps-despite-ongoing-hostilities/80788. LawiWeng,

ကရငျပညနယမားရ IDP စခနးမားက ပတသမးရန

စစဥေနေၾကာငးသရရပါသည။39ထသ႔လပေဆာငရာတြင

တငပငညႇႏႈငးမႈ မရသညအျပင အရပဘကအဖြ႕

အစညးမား အေနျဖင မညသည သတငး အခက

အလကမ ရႏငျခငး မရခသလ မညသ႔မလညး

ပါ၀င ကညေဆာငရြကႏငျခငး မရခပါ။40 ကခငႏင

ရမးျပညနယမားတြငဘရားေကာငးဘာသာေရးအသငး

အဖြ႕မား အပါအ၀င IDP မားအားလကခေစာငေရာက

ထားေသာ အဖြ႕အစညးမားအား စခနးမား ပတသမးရန

စစတပမ ဖအားေပးခသညအျပင လသားခငးစာနာမႈ

အကအညေပးေနသည ၀နထမးမားမာလညး KIAထနး

ခပနယေျမမားအတြငးရ IDPမားအားကညေထာကပ

သညအတြက စစတပမဖမးဆးကာ မတရားအသငးႏင

ဆကသြယသညပဒမျဖငအေရးယမႈမားရခပါသည။41


အာရကန ႐ဟငဂာ ကယတငေရးတပ (ARSA) ၏

၂၀၁၇ ႏင ၂၀၁၈ အတြငး တကခကမႈမားအား တ႔ျပန

သညအေနျဖင ျမနမာစစတပ လပေဆာငခသည

နယေျမရငးလငးေရး စစဆငေရးမားႏင ဆကစပေန

သည ခးေဖာကမႈမားေၾကာင စစတပအား တာ၀နယမႈ၊

တာ၀နခမႈျဖင အေရးယႏငရနအတြက စစတပ၏ ခး

ေဖာကမႈမားအား စစမးစစေဆးမႈမား လပေဆာငရန

တြနးအားေပးသည ဖအားမား ျမနမာႏငငအေနျဖင

ရငဆငလာရပါသည။ ထသ႔ေသာ ခးေဖာကမႈမားက

ျမနမာႏငငရ တငးရငးသားလထမား ဆယစႏစေပါငး

မားစြာ ၾကာေအာင ရငဆင ခစားေနရေၾကာငး တငး

ရငးသား အရပဘကလထ အဖြ႔အစညးတခ႕မ ထတ

ေဖာၾကပါသည။42

ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရးေကာငစမ ခန႔အပတည

ေထာငၿပး ကလသမဂၢမ လပပငခြငေပးထားသည

လြတလပသည ႏငငတကာ အခကအလက ရာေဖြေရး

မစရင (Independent International Fact-Finding

Mission on Myanmar - IIFFMM) မ ရခင၊ကခငႏင

ရမးျပညနယ ေျမာကပငးတ႔တြင ျမနမာစစတပမ

ကးလြနခသညဟ ထတေဖာ တငၾကားထားသည

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ႏငငတကာရာဇ၀တ

မႈမားအား ၂၀၁၂ ခႏစ အခနကာလ အပငးအျခားမ

စတငကာ စစမးစစေဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည။

အခကအလက ရာေဖြေရး မစရငမ ျမနမာစစတပသည

“MilitaryFreesLastofBaptistGroupMembersinKachin,NGOSays,”Irrawaddy,5November,2018.Availableathttps://www.irrawaddy.com/news/burma/military-frees-last-baptist-group-members-kachin-ngo-says.html.

42 E.g.KarenWomen’sOrganization,“StatementonBurmeseMilitaryPersecutionoftheRohingyaPeople,”18September,2018.Available at https://karenwomen.org/2017/09/18/karen-womens-organisation-press-statement-on-burmese-military-persecu-tion-of-the-rohingya-people/.KarenPeaceSupportNetwork,“StatementinSupportofKarenPeopleGatheringinWashington,D.C.,” 6 November 2017. Available at https://progressivevoicemyanmar.org/2017/11/06/karen-peace-support-network-state-ment-in-support-of-karen-people-gathering-in-washington-d-c/.Women’sLeagueofBurma,“StatementontheCurrentPoliticalSituation,”31October,2017.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2017/10/31/statement-of-the-womens-league-of-burma-on-the-current-political-situation-in-burma/.

43 ReportoftheDetailedFindingsoftheIndependentInternationalFact-FindingMissiononMyanmar,UNDoc.No.A/HRC/39/CRP.2,18September,2018.Availableathttps://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Burma/MyanmarFFM/Pages/ReportoftheMy-anmarFFM.aspx.

44 UnitedNationsHumanRightsCouncil,“SituationofhumanrightsofRohingyaMuslimsandotherminoritiesinMyanmar,”UNDoc.No.A/HRC/RES/39/2,27September2018.Availableathttps://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G18/293/69/PDF/G1829369.pdf?OpenElement.

ကခငႏင ရမးျပညနယ ေျမာကပငးတ႔တြင လသား

ျဖစတညမႈကဆန႔ကငေသာရာဇ၀တမႈမား၊တငးရငးသား

အရပသားမားအေပၚကးလြနသညစစရာဇ၀တမႈမားႏင

ရခငျပညနယ ေျမာကပငးတြင ႐ဟငဂာမား အေပၚ

လမးတး သတျဖတမႈ၊ လသား ျဖစတညမႈက

ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈမားႏင စစရာဇ၀တ

မႈမားအား ကးလြနခေၾကာငး စစမး ေတြ႔ရခပါသည။43

အခကအလက ရာေဖြေရး မစရင၏ အစရငခစာအား

တ႔ျပနေသာအားျဖင ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရး

ေကာငစမ အခကအလက ရာေဖြေရးမစရင၏ သက

တမးအား တးျမႇငေပးခၿပး ကလသမဂၢ အေထြေထြ

ညလာခမ သကေသ အေထာကအထားမားအား

ထနးသမးထားကာ တရားစြဆႏငရနႏင အမႈမား

ျပငဆင တညေဆာကရန ရညရြယခကျဖင ဆကလက

လပေဆာငေနမည ႏငငတကာ ယႏရား (Ongoing

International Mechanism - OIM)အားတညေထာင

ေပးခပါသည။44 တစခနတညးတြငပင အျပညျပည

ဆငရာရာဇ၀တတရား႐း(InternationalCriminalCourt

-ICC)၏တရားစရငမႈမတငမအႀကျပငဆငေရးဌာနမ

ဘဂၤလားေဒရႏငငသညICCတြငသေဘာတလကမတ

ေရးထးထားသညႏငင ျဖစသျဖင ႐ဟငဂာမားအား

ျမနမာႏငငမ ေနရပစြန႔ခြာကာ ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔

ထြကေျပးေစေအာင ေမာငးထတခမႈအတြက ICC တြင

တရားစရငခြင ရသညဟ ဆးျဖတခၿပးေနာက ICC

တရားစြအရာရမ ထသ႔ ေမာငးထတခမႈအတြက ကနဥး


စစမးစစေဆးမႈမား ျပလပမည ဟ ေၾကညာခပါသည။

တငးရငးသားအဖြ႕အစညးအမားအျပားမလကနကကင

ပဋပကၡၡျဖစပြားရာ ျမနမာ ႏငင၏ အျခားေဒသမားတြင

စစတပမ ကးလြနခသည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာက

မႈမားကပါ လႊမးျခ တရား စရငပငခြငရေစရနအတြက

45 InternationalKachinCommunity,“InternationalKachinCommunitySupportsFact-FindingMission’sCalltoReferBurmatotheICC,”3September,2018.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2018/09/03/international-kachin-community-sup-ports-fact-finding-missions-call-to-refer-burma-to-the-icc/; Karen Community Organizations, “Karen CommunitiesWorldwideWelcomesUNIndependentInternationalFact-FindingMission’sCall toReferBurmatotheInternationalCriminalCourt,”30August,2018.Availableathttps://progressivevoicemyanmar.org/2018/08/30/karen-communities-worldwide-welcomes-un-inde-pendent-international-fact-finding-missions-call-to-refer-burma-to-the-international-criminal-court/; FORUM-ASIA, ProgressiveVoice, EqualityMyanmar, KachinWomen’s AssociationThailand andRohingyaWomen’sWelfare Society, “UNMust ActUr-gentlyonRecommendationsbytheInternationalFactFindingMissiononMyanmar,”27August2018.Availableat https://progressivevoicemyanmar.org/2018/08/27/un-must-act-urgently-on-recommendations-by-the-international-fact-finding-mis-sion-on-myanmar/.

ကလသမဂၢ လျခေရး ေကာငစအား ျမနမာႏငငက ICC

သ႔ လႊေျပာငးတရားစြဆရန တကတြနးျခငး အပါအ၀င

ႏငငတကာ တာ၀နယမႈ၊ တာ၀နခမႈ ယႏရား တစရပ

တညေထာငေပးရနေတာငးဆခၾကပါသည။45

jrefrmEdkifiH

'ku©onfqdkif&m

oabmwlnDcsuf

uav;oli,frsm;

tcGifhta&;qdkif&m

oabmwlpmcsKyf

trsKd;orD;rsm;tay:

enf;rsKd;pkHjzifhcGJjcm; qufqHrIrsm;

tm;vkH; yaysmufa&;qdkif&m

oabmwlpmcsKyf

pD;yGm;a&;?vlrIa&; ESifh

,Ofaus;rItcGifhta&;rsm;

qdkif&mEdkifiHwum

oabmwlpmcsKyf

Nidrf;csrf;a&;ESifhvkHjcHKa&;qdkif&m

ukvor*¾vkHjcHKa&;aumifpD

qkH;jzwfcsuftrSwf 1325tajccHrlrsm;

twif;tusyfjyefrydkYa&;ESifh

rdrdqE´tavsmufae&yfjyefa&;

tdk;tdrf?ajr,mESifhydkifqdkifrI

jyefvnfjznfhqnf;ay;jcif;

jrefrmEdkifiHwGif

xGufajy;wdrf;a&Smifolrsm; /

'ku©onfrsm;udk

apmifha&Smufa&;qdkif&m

Oya' r&Sdjcif;

Oya'ESifh rl0g'a&;&mrlabmif 31

Oya'ESifh rl0g'a&;&mrlabmif

46 Convention Relating to the Status of Refugees, 1951 and Protocol Relating to the Status of Refugees, 1967. Available at https://www.unhcr.org/3b66c2aa10.

ဤအစရငခစာက ထြကေျပးတမးေရာငရသ အသငး

အဝငးမားကယတင ဖြငဟေျပာဆေသာ အေတြ႔အၾက

မားႏင ၎တ႔၏ ဥးစားေပး အေၾကာငးအရာမားအေပၚ

တြင အဓကထား အေျချပ ေဖာျပထားပါသည။ သ႔ေသာ

ျမနမာအစးရမ လကနာရနတာဝနရသည ကစၥရပမား

ဆငရာ ဥပေဒႏင မဝါဒေရးရာ မေဘာငမားက ေဖာျပ

ထားၿပး ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

ထြကေျပးတမးေရာငေနရသည ကာလတြင ၎တ႔အား

ကညေထာကပေပးရန၊ ၎တ႔၏ အခြငအေရးျဖစသည

မမဆႏၵအေလာက ဂဏသကၡာရရ လျခစြာ ေနရပျပနႏင

ေရးႏင ျပနလည ျဖညဆညးခပငခြငဆငရာ အခြငအေရး

ကစၥရပမား ေသခာေစေရး လပေဆာငရာတြင ကလ

သမဂၢ၊ အျခားေသာအစးရမား ေပါငးစညးထားသည

ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားႏင အစးရမဟတေသာ ႏငင

တကာ အဖြ႔အစညးမားအတြက အသးဝငမည လမးၫႊန

မားကလညး ယခ အစရငခစာ၌ ထညသြငးေဖာျပထားပါ

သည။

EdkifiHwumOya'ESifh pHEIef;rsm;

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏ အခြငအေရးမားႏင ၎

တ႔အား ကာကြယမႈဆငရာ ႏငငတကာ ဥပေဒလမးၫႊန

မာ ကလသမဂၢ၏ ဒကၡသညမား အေျခအေနဆငရာႏင

ပတသကေသာ သေဘာတညခကႏင ကငဝတ (ဒကၡ

သညဆငရာ သေဘာတညခကဟ ရညၫႊနးသးႏႈနး)

ပင ျဖစပါသည။46 သ႔ေသာ ျမနမာႏငင အေျခအေနတြင

ထသေဘာတညခကက ကငသးႏငရနမာ အေၾကာငး

အခက တခ႕ေၾကာင အကန႔အသတမား ရေနပါသည။

ပထမအခကမာ ဤသေဘာတညခကသည မလ ေနထင

ရာ ႏငငျပငပသ႔ ေရာကရေနေသာ ဒကၡသညမားအေပၚ

တြငသာ သကေရာကမႈရၿပး ျပညတြငး၌ရေသာ IDP

မားအေပၚ အကးမဝငပါ။ ဒတယအခကမာ ထငးႏင

ျမနမာ ႏစႏငငလးသည ထဒကၡသညဆငရာ သေဘာတ

ညခကက လကမတထးထားသမား မဟတသညအတြက

၎တြင ပါရသည ျပ႒ာနးခကမားက ဥပေဒေၾကာငးအရ

လကနာစရာ မလအပပါ။ သ႔ေသာလညး ဒကၡသည

ဆငရာ သေဘာတညခက၏ ျပ႒ာနးခက အစတအပငး

တခ႕မာ ႏငငတကာ ဓေလထးတမး ဥပေဒမားအျဖစ

သတမတၾကေသာေၾကာင ႏငငအားလး အေပၚတြင လႊမး

ျခမႈ ရပါသည။ ဒကၡသညဆငရာ သေဘာတညခကသည

၎က အေကာငအထညေဖာရန တာဝနေပးခထားရ

သည ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကး

(UNHCR) ႐း အပါအဝင ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား၏

အလပအတြက လမးၫႊနခကအျဖစ ျမနမာႏငင အေျခ

အေနတြငလညး အလားတ အသးဝငႏငၿပး ျမနမာႏင

ထငးအစးရမားအား မဝါဒေရးရာ စညး႐းလႈ႔ေဆာရာတြင

အေျခခတစရပအျဖစလညး အသးျပႏငပါသည။ ျပည

တြငး ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈႏင ပတ

သကသည ရၿပးသား အျခားသကဆငေသာ လမးၫႊန

မမားတြင IDP အဓပၸာယ သတမတခကႏင IDP မားအား

ကာကြယေစာငေရာကျခငးဆငရာ လပေဆာငရမည အစ

အစဥ မေဘာငအား ခမတေပးကာ ႏငငတကာ ဥပေဒႏင


လ႔အခြငအေရး စခနစနႈနးမားကပါ အဓပၸာယဖြင ကငသး

ေစသည ၁၉၉၉ ခႏစ ျပညတြငး ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈဆငရာ ကလသမဂၢလမးၫႊနမမားလညး

ပါ၀ငပါသည။

ထ႔အျပင ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးအေျခခ လပေဆာင

ခကမားသည ျပညသလထအားလးအေပၚ သကေရာက

သကသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအေပၚတြင လညး

ခြျခားဆကဆမႈမရဘ သကေရာကရမည ျဖစသည။

၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင

ယဥေကးမႈ အခြငအေရးမားဆငရာ ႏငငတကာ သေဘာ

တစာခပ (International Convenant on Economic,

Social and Cultural Rights - ICESCR) က ျမနမာႏငငက

အတညျပ လကမတေရးထးခသလ အမးသမးမားအေပၚ

နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈမား အားလးပေပာကေရး

ဆငရာသေဘာတစာခပ (Convention For the

Elimination of all Forms of Discrimination

againt Women - CEDAW) ႏင ကေလးသငယမား

အခြငအေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ (Convention

on the Rights of Child - CRC) တ႔တြငလညး အဖြြ႕ဝင

ျဖစပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ထစာခပမားအားလးတြင

လကနာရန တာဝနရမႈသည ျမနမာႏငငရ IDP မား

အတြက အကးဝင သကဆငေနၿပး ေနရပျပနမည

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အားလးအတြကပါ သက

ဆငသည။ ဥပမာအားျဖင ဤအထတြင သငေတာ

လေလာကသည အဆငအတနးျဖင ေနထငပငခြင၊

ပညာ သငၾကားပငခြငႏင “ေျမယာ ျပနလညျပျပငေရး

အစအစဥမား၊ ေျမယာႏင စကပးေရးက႑ ျပျပင

ေျပာငးလမႈမားတြင တညေသာဆကဆမႈ”47 က ေသခာ

ေစျခငးမား ပါဝငသည အမးသမးမားအေပၚ ခြျခား

ဆကဆမႈအား ပေပာကေစသည မဝါဒမားက ျမနမာ

အစးရမ ေရးဆြ အေကာငအထညေဖာေရး တာဝနရမႈ

47 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, Art 12 (a) (g), 18, Dec., 1978.

အစရသညတ႔ ပါဝငပါသည။ ၿငမးခမးေရးေစစပညႇနႈငး

ျခငး၊ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကျခငး၊ ပဋပကၡလြနကာလ

ျပနလညတညေဆာကျခငး အဆငအားလးတြင အမး

သမးမား၏ ပါဝငမႈက ျမႇငတငရန၊ ထျဖစစဥမားအားလး

တြင လငကြျပားမႈအေပၚ အေျခခသည ႐ႈေထာငက

ထညသြငးရန၊ မဒမးမႈ၊ လငႏင လငကြျပားမႈအေပၚ

အေျခခသည အျခားပစျဖင အၾကမးဖကမႈမားမ အမး

သမးမားအား ကာကြယေပးသည အထးနညးလမးမား

ေဆာငရြကရနအတြကျဖစေသာ အမးသမးမား၊ ၿငမးခမး

ေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢ လျခေရးေကာငစ

ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ က အေကာငအထညေဖာရန

လညး ျမနမာႏငငတြင တာဝနရေနပါသည။

ျမနမာႏငငမ ဒကၡသညမားအား ဥပေဒေရးရာအရ

အကာအကြယေပးေရးတြင ၾကေတြ႔ရေသာ အခကအခ

ေနာကတစခမာ လကနကကင ပဋပကၡဒဏမ တမးေရာင

ထြကေျပးရသမားသည ျမနမာႏငငသားမား ျဖစေၾကာငး

အေထာကအထား ျပသႏငမႈ မရသျဖင ႏငငမမား ျဖစ

သြားေလ ရပါသည။ ဒကၡသည အမားစမာ (မတပတင

ကသ႔) စာရြကစာတမး အေထာကအထား မရသညအျပင

အစးရ ထနးခပမႈေအာကမ ကငးလြတေနသည ေ၀းလ

ေခါငဖားေဒသမားတြင ေနၾကသမား ျဖစၾကျခငး၊

ထြကေျပးရသည အခနတြင မမႏင တစပါတညးပါေအာင

မယခႏငျခငးတ႔ေၾကာင ထကသ႔ အေထာကအထား

မရျခငး ျဖစပါသည။ ထငးႏငငတြငးတြင ႏငငမမားအျဖစ

ေနထငၾကရေသာေၾကာင ထငးႏငငတြင သာမက ျမနမာ

ႏငငတြငပါ ႏငငသားျဖစမႈႏင ဆကစပ ပတသကေနသည

အခြငအေရးမားႏင အကာအကြယမား ရရခစားႏငျခငး

မရၾကေတာသျဖင လေမာငခကးမႈႏင လပငနးခြင အျမတ

ထတျခငးတ႔ အပါအ၀င အခြငေကာငးယ ေခါငးပျဖတျခငး

မား ရငဆငၾကရပါသည။


twif;tusyfjyef rydkYa&;ESifh rdrdqE´tavsmuf ae&yfjyefa&;

48 Convention and Protocol Relating to the Status of Refugees, Introductory Note by the Office of the High Commissioner for Refugees, December 2010. Available at http://www.unhcr.org/3b66c2aa10 .

49 Guy Goodwin-Gill and Jane McAdam, “The Refugee in International Law,” Oxford University Press (March 2007).50 Amnesty International, “Syrian Refugees at Risk of Being Returned,” 17 October, 2014. Available at https://www.amnestyusa.

org/files/uaa26014.pdf.51 Universal Declaration of Human Rights, Art 13(2), 10 December 1948. Available at https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Docu-

ments/UDHR_Translations/eng.pdf. International Covenant on Civil and Political Rights, 16 December 1966, Art. 12. Available at https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/ccpr.aspx.

52 UN High Commissioner for Refugees, “Voluntary Repatriation: International Protection,” 1996. Available atwww.unhcr.org/uk/3bfe68d32.pdf.

53 UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, Guiding Principles of Internal Displacement, 2004, Principle 15. Available at http://www.unhcr.org/protection/idps/43ce1cff2/guiding-principles-internal-displacement.html.

အတငးအကပျပနမပ႔ေရး အေျခခမသည ဒကၡသည

ဆငရာ သေဘာတညခက (အပဒ ၃၃) ပါ အဓက

ကေသာ အေျခခမမားထမ တစချဖစၿပး ႏငငမား လက

နာရန တာဝနရသည ဓေလထးတမး ဥပေဒအျဖစ စဥးစား

ရမည ျပ႒ာနးခကတစခလညး ျဖစပါသည။ အတငး

အကပျပနမပ႔ေရး ဆရာတြင ဒကၡသညမားအား သ

သ႔မဟတ သမအတြက “အသက သ႔မဟတ လြတလပမႈ

ဆငရာ ၿခမးေျခာကမႈမား ေၾကာကရြ႕ေနရသည”48

ႏငငသ႔ အတငးအကပ ျပနလညပ႔ေဆာငျခငးက

ဥပေဒျဖင တားျမစထားျခငး ျဖစသည။ ႏငငတကာ ဓေလ

ထးတမးဥပေဒတြင အတငးအကပ ျပန မပ႔ေရးအား

“ဒကၡသညမား ႏပကြပ အျပစေပးခရႏငေျခ ရသည

ႏငငမားသ႔ မညသည အေၾကာငးေၾကာငျဖစေစ ဒကၡ

သညမားအား ျပနပ႔ျခငးက ပတပငတားျမစျခငး”49

ဟ ေယဘယ နားလည သေဘာေပါကၾကပါသည။

အတငးအကပ ျပနပ႔ျခငးသည တရားဝငျပနပ႔ျခငး လပ

ထးလပနညးမားႏငသာ သကဆငသည မဟတဘ

“ဒကၡသညမားက ၎တ႔၏ အသက သ႔မဟတ လြတ

လပမႈအေပၚ အႏရာယရေနသည ေနရာသ႔ ျပနရန

ဖအားေပးျခငး”50 ရပါကလညး အတငးအကပ ျပနပ႔ျခငး

ျဖစႏငပါသည။ ဤတားျမစခကသည ထငး-ျမနမာ

နယစပရ ဒကၡသညမား အပါအဝင ျမနမာႏငငမ ဒကၡ

သညမား ေနရပျပနေရးႏင ပတသကေသာ ဥပေဒေရးရာ

မေဘာငတစရပအတြက အနမဆးအဆငက ေဖာေဆာင

ေပးပါသည။

မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနေရးသည လ႔အခြငအေရး

ဥပေဒမားတြင ေတြ႔ရရသည ႏငငသား တစဥးဥးမ

ေနရပျပနေရး ဆငရာအခြငအေရး အျပင အတငးအကပ

ျပနမပ႔ေရး အေျခခမမား အေပၚတြင အေျခခထားၿပး51

မလႏငငရ အေျခအေနမားသည ဒကၡသညတစဥး

အတြက ျပနလင “ဖႏပခြျခား ဆကဆခရမႈမား

အေပၚ အျမစတြယေနသည ေၾကာကရြ႕ေနရမႈမား”

မရေတာသည အထ ယၾကညႏငရန လေလာကေသာ

ေျပာငးလမႈမား ရေနေၾကာငး ေသခာေစရန

လအပသည။52 ျပညတြငး ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငရမႈ

ဆငရာ ကလသမဂၢ လမးၫႊနမမားတြင လညး

“၎တ႔၏ ဘဝရငသနမႈ၊ လျခမႈ၊ လြတလပမႈ ႏင/

သ႔မဟတ ကနးမာေရး ကစၥမားတြင အႏရာယရႏငသည

မညသညေနရာကမဆ အတငးအကပ ျပနပ႔ျခငး သ႔

မဟတ ျပနလညေနရာခထားျခငးမးမ ကာကြယရန”

ဟေသာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏

အခြငအေရးက အလားတ ကာကြယ ေပးထားပါသည။53

ဤအခကသည အတငးအကပျပနမပ႔ေရး အေျခခမ

က ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ

မားအတြက ခ႕ထြငထားျခငး ျဖစပါသည။

ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကး႐း၏ မမ

သေဘာဆႏၵအေလာက ေနရပျပနျခငး လကစြစာအပတြင

မမသေဘာဆႏၵအေလာက ဆသညက အဓပၸာယဖြငရာ၌

လကခမညႏငငမ “တြနးအား အေၾကာငးရငးမား” နညး

တ မလႏငငမ “ဆြအား အေၾကာငးရငးမား” အေပၚ


စဥးစားခကမားကပါ ပါဝငေစလက ဖြငဆထားပါသည။54

ေနရပျပနမႈသည မမသေဘာဆႏၵအေလာက ျဖစ၊ မျဖစ

စဥစားရာတြင “လကခထားေသာ ႏငငမ ျဖစနငေျခ

ရေသာ တြနးအားေပးမႈမားႏင မလႏငငက ၎တ႔၏

ပငဆငမႈမားက ၿခမးေျခာက၍ အကပကင ေခၚယသည

ဟေသာ အႏတလကၡဏာေဆာငသည အေၾကာငးရငး

မားထကစာလင မလႏငငမ ဆြအား အေၾကာငးရငးမား

သည ဒကၡသညမား၏ အမျပနရန ဆးျဖတခကမား

တြင လႊမးမးႏငသည အစတအပငးတစရပ ျဖစသညဟ

54 UN High Commissioner for Refugees, “Voluntary Repatriation: International Protection,” 1996, Article 2.3. Available at www.unhcr.org/uk/3bfe68d32.pdf.


ဒကၡသညဆငရာ ကလသမဂၢ မဟာမငးႀကးမ ယၾကည

လကခႏငရမည” ဟ ျဖစသည။55 ဒကၡသညမား ေနရပ

ျပနရနအတြက တြနးအားေပးေသာ အေၾကာငးရငးမား

အေပၚတြင အလြနအကၽြ မချခငးသည အတငးအကပ

ျပနပ႔ေရးဆငရာ တားျမစခကမားက ေဖာကဖကျခငးႏင

အတတပင ျဖစသည။

“မမဆႏၵအေလာက” ဟသည လအပခကအေပၚ အာ႐

စကျခငးသည အတငးအကပ ျပနမပ႔ေရးထက ပေသာ

ယခဓာတပက ၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၆ ရကေန႔တြင ႐ကကးချခငးျဖစၿပး ယခပထတြင ႏးဖး ဒကၡသညစခနးမ

အမေထာငစေပါငး ၃၀ သည ျမနမာႏငငသ႔ ေနရပျပနေနသညက ေတြ႔ရမညျဖစသည။ ထဒကၡသညမားသည

ႏးဖးဒကၡသညစခနးမ ေနရပျပနေရးအစအစဥျဖင ပထမဥးဆး ျမနမာႏငငသ႔ ေနရပျပနၾကသမား ျဖစပါသည။

တခ႕ေသာသမားသည ၎တ႔၏ မလရြာမားသ႔ ျပနသြားၾကၿပး တခ႕မာမ ျမနမာႏငင၏ အျခားေနရာမားသ႔

ေနရပျပနသြားၾကပါသည။ အကယ၍ ေနရပျပနမညဆပါက လတစဥးလင ထငးဘတေငြ ၈,၀၀၀ ဘတ (၂၃၃.၅၇

အေမရကနေဒၚလာ) က ထငးအစးရထမ ရရပါသည။ ျမနမာ အစးရထမ အကအညေထာကပမႈမား ရရမညက

မေသခာေသာလညး ထငးအာဏာပငမားကမ ျမနမာ အစးရမ အမေထာငစတစစလင ျမနမာကပေငြ ၃၀၀,၀၀၀

ကပ (၂၁၉.၅၉ အေမရကနေဒၚလာ) ေပး (လ) မညဟ ေျပာခပါသည။ ႏးဖးဒကၡသညစခနးမ ေခါငးေဆာငကမ

ျမနမာႏငငရ ေခါငးေဆာငမားအေနျဖင ယငးဒကၡသညမားက ကညေပးေထာကပ ေပးေစလပါသည။ [ဓာတပ -

Karen Human Rights Group]


ကစၥျဖစၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရသတစဥး၏ မလ

ေနထငရာ အရပတြငရေသာ အေျခအေနမားသည ေနရပ

ျပနရနအတြက အနမဆးလအပခကႏင ေသခာစြာ

ကကညေနသညဟ ပါဝငသကဆငသတခ႕က ဆး

ျဖတလငပင ထထြကေျပးတမးေရာငရသ အေနျဖင

ျပနမည၊ မျပနမညက ၎၏ ဆႏၵအရ ဆးျဖတႏငခြင

ရေနဆ ျဖစပါသည။ ဒကၡသည သ႔မဟတ IDP အျဖစ

အကး၀ငသည အေျခအေန ဆကမရေနလငပင

ႏငငတကာ အကာအကြယေပးမႈမား ဆကရေနရမည

ဟ ဆလျခငး မဟတေသာလညး ေနရပစြန႔ခြာရသမား

အေနျဖင ဓမၼဓ႒ာနကက လျခသညအေျခအေန

တစခတြင ေနရပမျပနေသးဟ ဆးျဖတလက ဆးျဖတ

ပငခြင ရရပါမည။ ထအစား ေနရပစြန႔ခြာရသမားအေနျဖင

မလႏငငအတြငး အျခား ႀကကနစသကရာ ေနရာသ႔

အေျခခေနထငျခငး သ႔မဟတ ဥပေဒေၾကာငးအရ တစ

ေနရာရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခေနထငျခငးမား အပါ

အဝင ေနထငရနကစၥအတြက ထြကေျပးတမးေရာငမႈ

မၾကခရေသာ အျခားသမားနညးတ လြတလပစြာ

ေရြးခယခြင ရရမည ျဖစသည။56 သ႔ျဖစ၍ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားက မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနရန

တကတြနးအားေပးသမားအေနျဖင လသားခငး စာနာ

သည အကအညမား ျဖတေတာကျခငးႏင ေရႊ႕ေျပာငး

ခလႈသည ေနရာမားတြင ဥပေဒေၾကာငးအရ ကန႔သတ

မႈမား ျမႇငတငျခငး အစရသည “ဖအားေပးေသာ

အေၾကာငးအရာမား” ပမ မားျပားေစျခငးထက ထႏငင

56 For instance, Article 355 of the 2008 Constitution provides: “Every citizen shall have the right to settle and reside in any place within the Republic of the Union of Myanmar according to law.” Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, 2008, Art. 355. Available at http://www.president-office.gov.mm/en/sites/default/files/myanmarconstitution2008mm.pdf.

57 UN Commission on Human Rights, “Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons,” E/CN.4/Sub.2/2005/1, 28 June 2005, Principle 10. Available at http://www.unhcr.org/protection/idps/50f94d849/principles-hous-ing-property-restitution-refugees-displaced-persons-pinheiro.html.



သ႔မဟတ မလ လာေရာကရာ ႏငင၏ အေျခအေနမား

တးတက ေကာငးမြနလာေစရန လပေဆာငျခငးက ပမ

အာ႐ထားသငပါသည။

မမဆႏၵအေလာကဆသည အခကအျပင ေနရပျပနသ

မားအတြက လျခစတခမႈႏင ဂဏသကၡာရသည အေျခ

အေနျဖစရန လအပပါသည။57 UNHCR အေနျဖင

လျခမႈရေရးႏငပတသက၍ ပသဏၭာနသးခက ရငးျပရာ

တြင ဥပေဒေၾကာငးဆငရာ (လျခမႈက အာမချခငးႏင

ခြျခားဆကဆျခငး၊ အဖမးခရျခငး သ႔မဟတ အျပစ

ေပးခရျခငးတ႔အား ေၾကာကရြ႕ရမႈမ ကငးေဝးျခငး)၊

႐ပပငးဆငရာ (လကနကကငတကခကမႈ၊ ေျမျမႇပမငး

အႏရာယႏင အျခားစးရမစရာမားမ အကာအကြယရရမႈ)

ႏင ႐ပဝတပငးဆငရာ (ေျမယာ သ႔မဟတ အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈအတြက လကလမးမ ရရပငခြင) တ႔

ျဖစပါသည။58 ဂဏသကၡာရမႈက ေျပာရမည ဆလင

UNCHR မ “ထဒကၡသညမားသည အျခားသမား၏

ဓားစားခ မဟတသညအတြက ႁခြငးခကမရ လြတလပစြာ

ေနရပျပနခြင ရရမည၊ ၎တ႔မသားစမားႏင အေျခအေန

အရ မခြခငဘ ခြခြာရျခငးျဖစသညအတြက ၎တ႔၏

အခြငအေရးမား အျပညအဝ ရရေစျခငးအပါအဝင

ႏငငအာဏာပငမားမ အသအမတျပျခငးႏင အျပညအဝ

ျပနလညလကချခငး” တ႔ပါ ပါဝငသညဟ သတမတထား

ပါသည။59


tdk;tdrf? ajr,mESifh ydkifqdkifrI tcGifhta&;

60 Office of the High Commissioner for Human Rights, “Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law,” UN GA Resolution 60/147, 16 December, 2005, p. 19. Available at http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/Reme-

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အးအမ၊ ေျမယာႏင

ပငဆငမႈ ျပနလည ျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ ကစၥမားမာ

ဥပေဒေၾကာငးအရႏင လကေတြ႔ၾကား မားစြာ ကြာျခား

႐ႈပေထြးႏငပါသည။ အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး

ဥပေဒအေပၚ အေထြေထြ ခးေဖာကမႈမား၊ ႏငငတကာ

လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ဥပေဒမားအေပၚ ျပငးထနစြာ

ခးေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ နစနာရသမားအတြက

ကစားေပးျခငး၊ ေလာေၾကးေပးျခငးတ႔အတြက ကလ

သမဂၢ၏ အေျခခမမားႏင လမးၫႊနမႈမားမ အနမဆး

စနႈနးက ေပးခၿပး နစနာရသမားသည “အျပညျပညဆငရာ

လ႔အခြငအေရး ဥပေဒအေပၚ အေထြေထြ ခးေဖာကမႈ

မားႏင ႏငငတကာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ဥပေဒမား

အေပၚ ျပငးထနစြာ ခးေဖာကမႈမား မျဖစမက မလအေျခ

အေနအတငး ျဖစႏငသမ ျပနလည ရရေစရမညဟ

ေဖာျပထားပါသည။ ျပနလည ျဖညဆညးေပးျခငးတြင …

မလ ေနထငရာေနရာသ႔ ျပနလည အေျခခခြငအျပင…

ပငဆငမႈမားက ျပနလညေပးအပေရးပါ ပါဝငသည။”60

အတငးအကပ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစျခငး၊ ပငဆငမႈမား

၂၀၁၂ ခႏစ KNPP ႏင ျမနမာအစးရတ႔အၾကား ျပလပထားေသာ ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညခကပါ

အခကတစခက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငႏငေရးအတြက IDP မားႏင ဒကၡသညမား ေနရပျပနရန

သလြငအေရ႕ဘကျခမးရ မလယတြင ေဆာကလပထားေသာ အမအလးေပါငး ၅၀ ေကာက ယခဓာတပထတြင

ေတြ႔ရမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အေျခအေနမတညၿငမမႈမားေၾကာင အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငမႈမားက

မစတငႏငဘ ျဖစေနပါသည။ [ဓာတပ - Karenni Legal and Human Rights Center]


က အဓမၼသမးဆညးျခငး သ႔မဟတ ဖကဆးျခငးတ႔သည

လ႔အခြငအေရး ဥပေဒအေပၚ အေထြေထြ ခးေဖာကမႈမား

ျဖစသညအျပင အလားတ ႏငငတကာ လသားခငး

စာနာမႈဆငရာ ဥပေဒမားအေပၚ ျပငးထနစြာ ခးေဖာက

ျခငးလညး ျဖစေသာေၾကာင61 နစနာခစားရသမားအေန

ျဖင ျပနလည ျဖညဆညးခပငခြင ရသည။

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အးအမ၊ ေျမယာ

ႏင ပငဆငမႈဆငရာ အခြငအေရးမားက ဒကၡသည

ႏင IDP မားအတြက အးအမႏင ပငဆငမႈ ျပနလည

ျဖညဆညးေပးေရး အေျခခမမား (ပငန႐း အေျခ

ခမမားဟလညး သၾကသည။) ထတြင ပါဝငၿပး

ႏငငတကာ ဥပေဒဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားႏင လ႔အခြင

အေရး စနႈနးမားက ျခင သးသပထားကာ ႏငငမားႏင

ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား အတြက ထအခြင

အေရးမားက လကေတြ႔တြင ကာကြယ အေကာင

dyAndReparation.aspx.61 International Committee of the Red Cross, “Rule 129. The Act of Displacement,” Customary International Humanitarian Law.

Available at https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule129.62 UN Commission on Human Rights, “Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons,”

Principle 10, E/CN.4/Sub.2/2005/1, 28 June, 2005, Principle 2. Available at http://www.unhcr.org/protection/idps/50f94d849/principles-housing-property-restitution-refugees-displaced-persons-pinheiro.html.

အထည ေဖာႏငရန လမးၫႊနအျဖစ ပပးေပးထားပါသည။

ပငန႐းအေျခခမမား၏ အေျခခမာ ထြကေျပး တမး

ေရာငရသမား အေနျဖင အးအမႏင ပငဆငမႈ အတြက

ျပနလည ျဖညဆညးေပးမႈ ရရရန သ႔မဟတ လက

ေတြ႔အရ မျဖစႏငပါက ေလာေၾကးေပးရန ျဖစပါ

သည။62 ျပနလည ျဖညဆညေပးရန အခြငအေရးသည

သးျခား ကစၥရပတစခ ျဖစေသာလညး ထြကေျပးတမး

ေရာငရသမား ေနရပျပနလင လေလာကေသာ ေျမ ယာ၊

အးအမရရရနကစၥႏင ဆကစပေနပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား အေနျဖင မညသညေနရာတြင

ျပနလည ေနထငရန ဆးျဖတသညျဖစေစ ေရႊ႕ေျပာငး

ခရခန မတငမကေသာလညးေကာငး သ႔မဟတ ေနာက

ပငးမေသာလညးေကာငး ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမားအား

တရားမဝင သမးပကထားျခငးမားအေပၚ ျပနလညျဖည

ဆညးေပးရန သ႔မဟတ ေလာေၾကး ရရရနအတြက

၎တ႔ထ၌ ဥပေဒေၾကာငးအရ အခြငအေရး ရပါသည။

jynfwGif;Oya'

ျမနမာႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးရမႈ အေျခအေနမားႏင

ပတသက၍ ဥပေဒတခ႕ရေသာလညး ပဋပကၡေၾကာင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပနေရး၊ ျပနလည

ေနရာခထားေရးႏငပတသက၍ မညသည ဥပေဒမ မရပါ။

ထသကဆငရာ ဥပေဒမားထတြင စစတပမ ေရးဆြခေသာ

၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည တစခအပါအဝငျဖစၿပး

ေရႊ႕ေျပာငးခရသမားအပါအဝင အားလးအတြက အေျခခ

အခြငအေရးမားအေၾကာငး ထညသြငးထားပါသည။

မညသ႔ပင ဆေစကာမ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒအရ

ေရရညတညတခငၿမေသာ ေနရပျပနေရးမး ျဖစရန

အေျခအေနမား ဖနတးေရးအတြက အတားအဆးမား

ရေနေပသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပနေရး

ဆးျဖတရာ၌ ေျမယာကစၥက ေသေရးရငေရးကစၥတစခ

သကသ႔ အေရးပါသျဖင ေျမယာႏင အျခား သယဇာတ

မား စမခန႔ခြအသးျပမႈဆငရာ ဥပေဒမားသည ၎တ႔ႏင

တက႐ကသကဆငပါသည။ ျခငေျပာရမညဆလင၂၀၀၈

ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအပါအဝင ျပညတြငးဥပေဒမား

သည ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အကာ

အကြယမေပးႏင႐မမက အခကအခမားပင ျဖစေစသျဖင

ပငဆငမႈအခြငအေရးမား ျပနလညျဖညဆညးေပးမည


အခြငအေရးမား အပါအ၀င ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားက

အျပညအဝ ရရေစမည မမဆႏၵအေလာက လျခ၍

ဂဏသကၡာရစြာ ေနရပျပနႏငေရးက အကးေဆာငမည

ဥပေဒမားအျဖစ ျပငဆငသငပါသည။ ဖကဒရယစနစ

ေအာကတြင အနာဂတစစဥမႈမားအတြက ဥပေဒေၾကာငး

အရ မေသခာ မေရရာမႈမား၊ လကရ ရေနေသာ

ဓေလထးတမးဥပေဒႏင EAO ထနးခပနယေျမမားတြင

၎တ႔ ကငသးအပခပေနသည ဥပေဒမား၏ အနာဂတ

63 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, 2008, Art. 347-363. Available at http://www.president-office.gov.mm/en/sites/default/files/myanmarconstitution2008mm.pdf.

64 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, 2008, Art. 155-56.Available at http://www.president-office.gov.mm/en/sites/default/files/myanmarconstitution2008mm.pdf.

65 Displacement Solutions and Norwegian Refugee Council, “Restitution in Myanmar,” March 2017. Available at http://displace-mentsolutions.org/wp-content/uploads/2017/03/Restitution-in-Myanmar.pdf.

66 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, 2008, Art. 37. Available at http://www.president-office.gov.mm/en/sites/default/files/myanmarconstitution2008mm.pdf.

အေျခအေနသည ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက

ေရရညေရြးခယစရာမား ရရႏငေရးဆငရာ ဥပေဒေၾကာငး

အေျခအေနက ပမ ႐ႈပေထြးေစပါသည။ ထ႔အျပင EAO မား

ဥးေဆာင ကငသးေနေသာ ေျမယာအပခပမႈ စနစမားႏင

ဓေလထးတမးစနစမားအား အသအမတျပျခငးသည

ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးရသမား၏ အခြငအေရးမားအား

အကာအကြယေပးေရးႏင ေရရညတညတခငၿမမည

ေနရပျပနေရးအတြက လြနစြာအေရးပါပါသည။

2008 zGJUpnf;ykHtajccHOya'

ခြျခားဆကဆမႈ မရေရး၊ ဥပေဒ၏တညေသာ ကာကြယ

မႈႏင အေျခခ လ႔အခြငအေရးမားအပါအဝင ဖြ႔စညးပ

အေျခခဥပေဒဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအား အကာအကြယေပးေရး

တြင အကးဝငပါသည။63 ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ၏

ပဒမ ၃၅၅ အရ ႏငငသားတငးသည “ျပညေထာငစသမၼတ

ျမနမာႏငငေတာအတြငး မညသည အရပေဒသ၌မဆ

ဥပေဒႏငအည အေျခစက ေနထငခြငရသည” ဟေသာ

အခြငအေရးက အသအမတျပထားပါသည။ အလားတ

ဥပေဒပဒမ ၃၅၆ အရ ႏငငေတာသည “ႏငငသားမား၏

တရားဝင ရရပငဆငထားေသာ ေရႊ႕ေျပာငးႏင ေသာပစၥညး၊

မေရႊ႕ေျပာငးႏငေသာပစၥညးမားႏင စပလဥး၍ ဥပေဒအရ

ကာကြယေပးရမည” ဟ ျပ႒ာနးထားပါသည။64 ထဥပေဒ

ပဒမမားက အတယဥတြ သးသပၾကညပါက ၎တ႔သည

ေနရပျပနလေသာ သ႔မဟတ မညသည ေနရာျဖစျဖစ

အေျခခလေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက

၎တ႔၏ ပငဆငမႈမား သ႔မဟတ ေလာေၾကးအတြက

ျပနလည ျဖညဆညးခပငခြငႏင သးျခားျဖစေနေသာ

အျခား အေျခခအခြငအေရးမား ျဖစႏငပါသည။65 မည

သ႔ပင ဆေစကာမ စတႀကက ထငရာျမငရာ အဓပၸာယ

ဖြငျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးက ခြငျပထားေသာ

အျခားေသာ ပမ ကန႔သတခပခယသည ဥပေဒမားက

သ႔ပင ဤဥပေဒကလညး အာဏာပငမားအား လသလ

အဓပၸာယဖြငဆခြင ျပေနသျဖင “ဥပေဒအရ” ဆေသာ

စကားရပသည ဤအေျခခဥပေဒႏင အျခားဥပေဒမား

အေပၚတြင စနေခၚမႈအျဖစ ဆကလက ရေနပါသည။

ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမ ႏငငေတာသည “ႏငငသား

မားအား ပစၥညးပငဆငခြငက ခြငျပရမည” ဟ

ဆေသာျငားလညး အျခားတစဘကတြင “ႏငငေတာသည

- ႏငငေတာရ ေျမအားလး၊ ေျမေပၚေျမေအာက၊

ေရေပၚေရေအာကႏင ေလထအတြငးရ သယဇာတ

ပစၥညးအားလး၏ ပငရငးပငရင ျဖစသည” ဟ

ဆထားျပနသည။66 ထသ႔ ဆန႔ကငဖလာျဖစေန


သည ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားသည ေျမယာမားအား

ပဂၢလကပငဆငမႈက အသအမတျပဟနရေသာျငားလညး

လကေတြ႔တြင ျမနမာႏငင၌ ေျမယာ ပဂၢလကပငဆငမႈ

သည လငစငခြငျပခကမားျဖင ေျမယာ အသးခခြင

ရျခငးသာျဖစၿပး ႏငငေတာအေနျဖင ေျမယာမားက

အကြြငးမပငဆငမႈေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

၏ ျပနလညျဖညဆညးခပငခြင အခြငအေရးက ျငငးဆန

ရနအတြက အေျခခတစရပ ျဖစေနျပနပါသည။67

ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည စစတပအား ႀကးမားေသာ

အာဏာေပးထားၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမားတြင

စစတပက အဓကလပေဆာငသ ျဖစေနျခငးေၾကာင

မမဆႏၵအေလာက လျခစြာ ဂဏသကၡာရရ ေနရပျပနႏင

ေရးအတြက အေျခအေနမားဖနတးရာတြင ႀကးမား

ေသာ အတားအဆးတစရပ ျဖစေနပါသည။68 ပဋပကၡ

ေဒသမားတြင စစေရးတညေဆာကမႈက ႐ပသမးရန၊


68 Burma Lawyer’s Council, “The Most Problematic Provisions in the 2008 Constitution and Burmese Laws,” June 2012. Available at http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2012/06/Top-Laws-and-Constitutional-Provisions-to-Be-Repealed-or-Amended.pdf.

69 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, 2008, Art. 109(b), 141(b) and 436. Available at http://www.president-of-fice.gov.mm/en/sites/default/files/myanmarconstitution2008mm.pdf.

စစတပအား ျပျပငေျပာငးလရန၊ တာဝနယမႈ၊ တာဝန

ခမႈ ရေစရနနင စစမနေသာ ဖကဒရယစနစႏင ကယ

ပငျပ႒ာနးခြငက ေဖာေဆာငႏငရနအတြက အပခပမႈ

စနစက ျပျပငေျပာငးလရန အစရသညတ႔ အားလး

သည ေရရညတညတခငၿမေသာ ေနရပျပနေရးႏင

ၿငမးခမးေရးအတြက မရမျဖစလအပၿပး ဖြ႔စညးပအေျခခ

ဥပေဒ ျပငဆငကာ စစတပ၏အာဏာက ေလာခကန႔

သတေရးတ႔ လပေဆာငရနလညး လအပပါသည။

သ႔ေသာ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး

အတြက လႊတေတာတြင ၇၅% အထက လအပၿပး

ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ အာမခထားေပးေသာ လႊတ

ေတာ၏ ၂၅% ေနရာကမ ျမနမာစစတပမ ရယထား

ပါသည။69 သ႔ျဖစ၍ အနညးဆး ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ

ျပျပငေျပာငးလေရး လအပခကမား အပါအဝင အဓက

ကေသာ ေျပာငးလမႈမားအတြက စစတပ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈ

မရလင ျပငဆငျခငးကစၥမား လြယကႏငမည မဟတပါ။

ajr,mOya'

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ေျမယာႏင သယဇာတမား

အပခပစမမႈသည အဓကကေသာကစၥျဖစၿပး အနာဂတ

ဖကဒရယ ဒမကေရစျပညေထာငစ တစခအေနျဖင

ေျမယာႏင သယဇာတမား စမခန႔ခြမႈက တငးရငး

သား ေဒသမားအတြက သသာထငရားေသာ အာဏာ

ခြေဝမႈ ျပလပရန လပါလမမည။ ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငး

ရသ အမားစ၏ ဇာတေဒသမားတြင အမားဆး ကင

သးေနသည ဓေလထးတမးအရ ေျမယာအသးခမႈစနစ

မားအား အသအမတျပျခငးသည ေရရညတညတေသာ

ေနရပျပနေရးအတြက အေရးပါလပါသည။ လကရတြင

ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ တငးရငးသားလမးစ နယေျမမား

ရ ေျမယာအေပၚတြင ေဒြးေရာယကတငျဖစေနေသာ

ဥပေဒစနစမား ရေနပါသည။ ေနာကပငးတြင အေသး

စတ ဆကလကေဆြးေႏြးသြားမည ျမနမာအစးရ၏

ေျမယာဥပေဒမားအျပင ေျမာကျမားစြာေသာ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား၏ မလေျမေနရာမားသည EAO

မား၏ အပခပမႈေအာကတြင ရေနၿပး ၎တ႔၏

ေျမယာမဝါဒမားေအာကတြငလညး သကေရာကေနပါ

သည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည EAO

မား အပခပေနေသာ နယေျမမားသ႔ ျပနလင


ေျမယာပငဆငမႈက သကေသျပရန ထအဖြ႔မား၏

လအပခကမားက ျပညမရမည ျဖစသကသ႔ ၎တ႔၏

အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရး ယႏရားမားအတငး ေဆာင

ရြကရမညျဖစပါသည။ ထ႔အျပင တငးရငးသားလမးစ

ေဒသမားတြင ဓေလထးတမးဥပေဒက မၾကာခဏဆ

သလ အသးျပေနေသာလညး ျမနမာအစးရ ဥပေဒ

စနစအမးမးမ အျပညအ၀ အသအမတျပျခငး မရပါ။

ဤအေျခအေနတြင EAO မား၏ စနစမားအရ အသးျပ

ေနေသာ ဓေလထးတမး စနစအရ ေျမယာပငဆငမႈ

အေထာကအထားႏင မတတမးမားအား ျမနမာအစးရမ

အသအမတ မျပလင ပဋပကၡ ျဖစပြားလာႏငသည အေျခ

အေန ေရာကသြားႏငပါသည။

လကရျမနမာအစးရ၏ ဥပေဒႏင မဝါဒမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈက ပမ ျဖစပြားေစရန အားေပး

ေနသကသ႔ ျဖစေနၿပး လကရ ေျမပငဆငသမား၏

အခြငအေရးအား ကာကြယေပးျခငးထက ေျမယာသမး

ဆညးမႈက ေရး႐ႈေစသည အႀကးစား လယယာစကပးေရး

က႑က ပမ ဥးစားေပးေနပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ လယ

ယာေျမဥပေဒသည တရားဝငျဖစေရး ရညရြယခက

အရ မတပတငျခငး ျဖစစဥျဖင ပငဆငမႈက တရားဝင

ျဖစရနအတြက ဓေလထးတမးအရ ေျမယာပငဆငမႈက

အသအမတျပထားေသာလညး ဥပမာအားျဖင ေမြးျမ

ေရးသး စားကကေျမ သ႔မဟတ ဘာသာေရး သ႔မဟတ

ယဥေကးမႈဆငရာ ကစၥရပမား အစရေသာ ရပရြာအသငး

အဝငးသး ေျမမားအတြက မပါဝငဘ လယယာ စကပး

မႈအတြက တစဥးခငး ပငဆငမႈမား မတပတငရနကသာ

ခြငျပထားပါသည။ ဤဥပေဒသည မ႐းဖလာ ေျမယာ

ပငဆငသ/ အသးျပသမားမ မတပတငရန လအပျခငး

ေၾကာင ထရလြယ အငအားနညးသည လယသမား

70 Displacement Solutions, “Myanmar at the HLP Crossroads,” October 2012. Available at http://displacementsolutions.org/wp-content/uploads/Myanmar-at-the-HLP-Crossroads-Public.pdf. http://displacementsolutions.org/wp-content/uploads/Myan-mar-at-the-HLP-Crossroads-Public.pdf.

71 Burma Environmental Working Group, “Resource Federalism,” 2017. Available at http://www.bewg.org/sites/default/files/pdf_report_file/ResourceFederalismWEB_0.pdf.

72 Land in Our Hands and Myanmar Alliance for Transparency and Accountability, “Civil Society Organizations’ Statement on

မားအတြက ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမည အေျခအေနသ႔

ပမ ေရာကရသြားေစႏငပါသည။ မတပတငရနအတြက

လအပခကသည ခြျခားဆကဆခရျခငး၊ ေဒသႏရ

အကငပကျခစားျခငး၊ မားစြာေသာ တငးရငးသားလမး

စမား လပေဆာငထားျခငး မရသည အစးရ၏ တရား

ဝင အေထာကအထား မတတမးမား ေပးအပရန လအပ

ျခငး၊ ဥပေဒ အသအျမင ခ႕ယြငးျခငး အစရသည တ႔ႏင

ေပါငးစပလကေသာအခါ အမားအျပားအေန ျဖင ၎တ႔၏

ေျမယာမားက မတပမတငႏငေတာဘ အသမးခရမည

အေနအထားသ႔ ပမ ေရာကရသြားေစပါသည။70 ေျမယာ

မတပတငျခငးသည ေျမယာပငဆငမႈက အသအမတ

ျပျခငး သ႔မဟတ အပႏငးျခငးမး မဟတဘ အစးရ

(ေျမက အႏမပငဆငသ) ထမ အခနအတငးအတာျဖင

ငားယျခငးသေဘာ ပေဆာငေနပါသည။ ခြငျပခကမရဘ

စကပးသးႏ အမးအစား ေျပာငးလငေသာလညးေကာငး

သ႔မဟတ စကပးေရးအတြက အသးမျပေတာလင ေသာ

လညးေကာငး အစရသည အခ႕ အေျခအေနမားႏင

မကကညေတာလင မတပတငထားမႈက ႐ပသမးႏင

သည။71 ဤကစၥတြင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈေၾကာင

လယယာစကပးေရး မလပႏငေတာသည ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား၏ ေျမယာမားလညး ပါႏငပါသည။

ေျမယာအခြငအေရး အဖြ႕အစညးတခ႕မ ေထာကျပ

ထားသညအတငး ဓေလထးတမးဥပေဒအရ ပငဆငသည

ေျမအား မတပတငျခငးသည ဘးဘြားစဥဆက ပငဆင

ခသည ေျမအား ျမနမာအစးရ စနစေအာကသ႔ သြတ

သြငးလကျခငး ျဖစသညအတြက ေနာကပငးတြင ေျမယာ

မားက စြန႔လႊတရသညအေျခအေန ေရာကသြားႏငပါ

သည။72 ထ႔အျပင ဤဥပေဒ အသကမဝငခငကတညးက

ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရမႈေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရသ

အမားအျပားမာ ေျမယာမားက တရားဝင မတပတင


ခငလငပင မတပတငႏငျခငး ရခမည မဟတပါ။

ေျမယာသးစြမႈႏင ရြာျပငပသ႔ ခြေဝေရာငးချခငးက

ထနးခပထားေသာ ဓေလထးတမးစနစမား၏ လအပ

ခကမားႏငဆန႔ကငစြာ လယယာေျမ ဥပေဒသည

ပဂၢလက ေျမယာအသးျပမႈ လကမတမားက ေရာငးခ

ခြင ျပထားသျဖင ဆငးရေသာ လယသမားမားအတြက

ေရတလအပခကမား ေျဖရငးႏငရန ဝငးဝနးဖအား

ေပးေသာ ေရာငးဝယမႈ အႏရာယက ၾကေစႏငကာ

ေရရညတြငလညး ၎တ႔၏ ထရလြယ အငအားနညးမႈက

ပမ ျဖစပြားေစႏငပါသည။73 လယယာေျမဥပေဒအျပင

အထးစးပြားေရးဇနဥပေဒႏင ျမနမာႏငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ

ဥပေဒ ႏစခစလးသည ေျမယာပငဆငသမား သ႔မဟတ

ေဒသခ အသငးအဝငးမားႏင တငပငမႈမရဘ ျပလပသည

ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈအတြက ေျမယာမားက သမးဆညး

ျခငး၊ စမျခငးမားအေပၚ ဗဟခပကငမႈမားသည စနစ

တစခက ပပးေပးပါသည။74

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အဓက အေရးႀကး

သည အခကတစခကမာ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ

႐ငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒသည တစသးပဂၢလမား

သ႔မဟတ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမား အပါအဝင

ကမၸဏမားအား သးစြခြငျပေပးသည ေျမလြတ၊ ေျမလပ

ႏင ေျမ႐ငး ဗဟေကာမတက လပပငခြငအာဏာ

ေတာေတာမားမား ေပးထားၿပး ၎တ႔မာ “ေျမလပ”

သ႔မဟတ “ေျမ႐ငး” ဆသညက သတမတၿပး အသးျပ

the Vacant, Fallow & Virgin Land Management 2018 and Related Announcement,” 16 November, 2018. Available at https://www.facebook.com/landinourhands/photos/pcb.2263398110604159/2263397833937520/?type=3&theater.

73 Displacement Solutions, “Myanmar at the HLP Crossroads,” October 2012. Available at http://displacementsolutions.org/wp-content/uploads/Burma/Myanmar-at-the-HLP-Crossroads-Public.pdf. Interview with the Author, Yangon, January 2018.

74 Burma Environmental Working Group, “Resource Federalism,” 2017. Available at http://www.bewg.org/sites/default/files/pdf_report_file/ResourceFederalismWEB_0.pdf.

75 Burma Environmental Working Group, “Resource Federalism,” 2017. Available at http://www.bewg.org/sites/default/files/pdf_report_file/ResourceFederalismWEB_0.pdf. Durable Peace Program Consortium, “Displaced and Dispossessed: Conflict-Affected Communities and Their Land of Origin in Kachin State, Myanmar,” May 2018. Available at https://d1tn3vj7xz9fdh.cloudfront.net/s3fs-public/file_attachments/bp-displaced-dispossessed-land-myanmar-210518-en.pdf.

76 Durable Peace Program Consortium, “Displaced and Dispossessed: Conflict-Affected Communities and Their Land of Origin in Kachin State, Burma/Myanmar,” May 2018. Available at https://d1tn3vj7xz9fdh.cloudfront.net/s3fs-public/file_attachments/bp-displaced-dispossessed-land-Burma/Myanmar-210518-en.pdf.

ေစျခငးျဖစသည။ “ေျမလပမား” သ႔မဟတ “ေျမ႐ငးမား”

ဟ လကေတြ႔တြင သတမတထားေသာ ေျမမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငေနရသမားမ ပငဆငသညေျမမား၊

ေဒသခရြာသားမားက ပငဆငၿပး မ႐းဖလာ စကပးေရး

ဆငရာ လကေတြ႔လပေဆာငမႈမားအရ ရညရြယခကရရ

ေျမလပျဖစေအာင ထားရသညေျမမားႏင တရားဝင

အေထာကအထားမား မရေသာလညး ေျမမားက

ဓေလထးတမး အစဥအလာမားအရ ပငဆငၿပး

ပငဆငသမား လကရ ေနထငလပကငေနေသာ ေျမမား

ပါဝငေနပါသည။75 “(သဘာဝ ေဘးအႏရာယေၾကာင

ေျမယာက စြန႔ပစ ေရႊ႕ေျပာငးသြားခၾကျခငးကသ႔) ႁခြငး

ခက” အေျခအေနမားေၾကာင လစလပသြားေသာ ေျမ

ယာအတြက ဥပေဒတြင ႁခြငးခကေပးထားေသာလညး

ပဋပကၡေၾကာင ျဖစရေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည

ထသ႔ေသာ ႁခြငးခကအေျခအေနတြင အကးဝငျခငး

ရ၊ မရ အစးရမ ရငးလငးေဖာျပထားေသာ ခငမာသည

သတမတခကတစခ ရမေနသညအတြက ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား၏ ေျမမားက ေျမလြတမားအျဖစ

သတမတျခငး မရေစရန ကာကြယေစာငေရာကေပးမႈ

ရေန၊ မရေနကလညး ရငးရငးလငးလငး မသႏငပါ။76

ေျမ လစလပျခငး၊ မလစလပျခငးအား ႀကကသလ

ဆးျဖတႏငေသာ ဗဟခပကငမႈႀကးမားသည ျဖစစဥ

ရေနသညအျပင လကေတြ႔တြင ထြကေျပးတမးေရာင

ေနထငၾကရသမားသည မားေသာအားျဖင ၎တ႔၏ ေျမ

အနးအနားတြင ရမေနသညအတြက ၎တ႔၏ ေျမမားက


အစးရမ ေျမ႐ငးဟ သတမတၿပး (အျခားသမားက လက

လႊ) ေပးပစလကႏငသည ႀကးမားေသာအႏရာယ ျဖစ

ေပၚေစပါသည။77 ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလတြင

ေျမယာဥပေဒတြငး ထပမ ထညသြငးလကေသာ ျပငဆင

ခကမားတြင ေျမလြတ၊ ေျမလပ၊ ေျမ႐ငးမားေပၚတြင

ေနထင စကပးလပကငၾကသမား အေနျဖင ၎တ႔

ေျမအား ေျခာကလအတြငး မတပတငရနႏင မတပ

မတငပါက ေျမေပၚမ ေမာငးထတျခငး၊ ဒဏ႐ကျခငးႏင

ေထာငဒဏခမတျခငး ခရမညဟ ပါရပါသည။78 ၂၀၁၈

ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင ေျမလြတ၊ ေျမလပ၊ ေျမ႐ငး

စမခန႔ခြေရး ဗဟေကာမတမ လကရ အသးျပေနေသာ

ေျမမားအား မတပတငရနႏင မတပမတငပါက ၎ေျမ

မားအား ေျမလြတအျဖစ ရက ၉၀ အတြငး ေၾကညာ

မညဟ ထတျပနခကတစေစာင ထတျပနခပါသည။79

ထဥပေဒ ျပငဆငျဖညစြကခကမားႏင ထတျပနခက

တ႔အား ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသ အသငး

အ၀ငးမားႏင ၎တ႔ႏင ပးတြလပကငေနသည အဖြ႕

အစညးမားမ အျပငးအထန ကန႔ကြကခၾကပါသည။

ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယတ႔မ IDP မားက ၎တ႔

ေျပးလႊား ပနးေရာငရသျဖင စြန႔လႊတခရေသာ ေျမမားအား

အစးရမ ထနးသမးေစာငေရာကေပးရန ေတာငးဆသည

ထတျပန ေၾကညာခကတစေစာင ထတျပနခၿပး ထသ႔

77 Durable Peace Program Consortium, “Displaced and Dispossessed: Conflict-Affected Communities and Their Land of Origin in Kachin State, Burma/Myanmar,” May 2018. Available at https://d1tn3vj7xz9fdh.cloudfront.net/s3fs-public/file_attachments/bp-displaced-dispossessed-land-Burma/Myanmar-210518-en.pdf.

78 Republic of the Union of Myanmar, “Law Amending the Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law (2018),” Pyidaungsu Hluttaw Law No. (24), 11 September, 2018. Unofficial translation available at http://www.burmalibrary.org/docs25/2018-09-11-VFV-amendment-en.pdf?fbclid=IwAR28pI4bA1HRdAVr02RMzOf2ineF1cO86IpfJJhbZxk4hPNVwt10feNEmvE.http://www.burmalibrary.org/docs25/2018-09-11-VFV-amendment-en.pdf?fbclid=IwAR28pI4bA1HRdAVr02RMzOf2ineF1cO86IpfJJhbZx-k4hPNVwt10feNEmvE.

79 Government of the Union of Myanmar, Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Central Committee, “Notification to the persons and organizations who are occupying and utilizing the VFV lands without permits,” Letter No. 12/MaLaYa-1 (370-2018), 30 October, 2018. Unofficial translation available at http://www.burmalibrary.org/docs25/2018-10-30-VFV_Notification-en.pdf.

80 IDPs from Kachin and Shan State, “Statement on 2018 VFV Law by IDPs from Kachin and Shan State,” 26 November, 2018. Available at https://progressivevoicemyanmar.org/2018/11/26/statement-on-2018-vfv-law-by-idps-from-kachin-and-northern-shan-state/.

81 Land in Our Hands and Myanmar Alliance for Transparency and Accountability, “Civil Society Organizations’ Statement on the Vacant, Fallow & Virgin Land Management 2018 and Related Announcement,” 16 November, 2018. Available at https://www.facebook.com/landinourhands/photos/pcb.2263398110604159/2263397833937520/?type=3&theater.

82 Natural Disaster Management Law, Pyidaungsu Hluttaw Law No. 21,2013, 31 July, 2013, Art. 2(b), 5. Available at http://www.

ထတျပနျခငးအားျဖင ၎တ႔တြင အးအမ၊ ေျမယာႏင

ပငဆငမႈ ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ အခြင

အေရးမား ရပငခြငရေနၿပး ေနရပသ႔ ျပနလည

အေျခခကာ ၎တ႔ပငေျမအား ျပနလညရယ ၾကမည

ျဖစေၾကာငးလညး သတေပးေနသလ ရေနပါသည။80

တငးရငးသား အရပဘကလထအဖြ႕အစညးမားမလညး

သတေပး ေၾကညာထားသည ရကျပညပါက ေနရပစြန႔ခြာ

ထြကေျပးရသမား၏ ေျမမား အမားအျပား အသမးခရမည

အေရးအား စးရမေၾကာငး ေဖာျပၾကပါသည။81

ပဋပကၡကစၥႏင ပတသက၍ တတကက ေျပာရလင

၂၀၁၃ ခႏစ သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ စမခန႔ခြမႈ

ဥပေဒ၏ အဓပၸာယဖြငဆမႈတြင “အၾကမးဖကျခငး၊

လကနကကငေသာငးကနးမႈ ျဖစပြားျခငး” ကပါ ထည

သြငးထားသျဖင ဤဥပေဒမ အမးသား သဘာဝေဘး

အႏရာယဆငရာ စမခန႔ခြမႈေကာမတ (National

Natural Disaster Management Committee -

NNDMC) အား (သ႔ျဖစ၍ ပဋပကၡေဒသမား အပါ

အဝင) သဘာဝေဘးအႏရာယ ၾကေတြ႔ေနရေသာ

ေဒသမားတြင ျပနလည တညေထာငျခငးႏင ျပနလည

တညေဆာကျခငးဆငရာ လပငနးမားက စမခန႔ခြခြင

အာဏာ ေပးထားပါသည။82 ထလပငနးမားထတြင


“အေဆာကအအႏင အမရာမား ျပနေဆာကေပးျခငး”ႏင

“စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင အျခားသကေမြးဝမးေကာငး

မႈမား ျပနလညရရေစရန ျပစပးေထာငျခငး” အျပင

လမႈဘဝ ျပနလညေပါငးစညးျခငးႏင ထခကနစနာသ

မားအတြက ေဆးဝါးကသေပးျခငးမား ပါဝငပါသည။83

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏ အေျခအေနထတြင ဤဥပေဒက

မားမားစားစား ေဆြးေႏြးထားမႈ မရေသာလညး ရခင

ျပညနယ ေျမာကပငးတြင ႐ဟငဂာ ဒကၡသညမားထား

ခေသာ ေကာကပသးႏမား ရတသမးေရးႏင မးေလာင

ေျမမားအား ႏငငေတာမ စမခန႔ခြျခငးအေပၚ တရားမတ

ေၾကာငး ျပႏငရနအတြကကမ ဤဥပေဒက အသး

ျပခသည။84 ၂၀၁၅ ခႏစတြင ျဖစပြားခေသာ ႀကးမား

ဆးဝါးသည ေရႀကးမႈအပါအဝင သဘာဝေဘးအႏရာယ

မား ကေရာကမႈအေပၚ တ႔ျပနရာတြငလညး ဤဥပေဒ

က အသးျပခသည။ ဤ NNDMC သည ထေရႀကး

မႈမား ၿပးသညေနာက စကပးေရးႏင အျခား အသက

ေမြးဝမးေကာငးမႈမား၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ အေျခခ

အေဆာကအအ၊ လငကြျပားမႈဆငရာႏင သဘာဝ

ပတဝနးကင ထခကမႈမားက ဆနးစစၿပး မညသ႔

တ႔ျပနရမညက အဆျပခသည။ ေရႀကးၿပးေနာက ျပန

လည ထေထာငေရး ျမႇငတငရနအတြက ေျခလမးမားတြင

သးႏပကစးသြားေသာ လယသမားမားက စပါးမးေစမား

ႏင လယယာသး အေထာကအကျပပစၥညးမား ေပး

myanmar-law-library.org/IMG/pdf/2013-07-31-natural_disaster_management_law-en.pdf.83 Natural Disaster Management Law, Pyidaungsu Hluttaw Law No. 21,2013, 31 July 2013: Art. 18(d)-(g). Available at

http://www.myanmar-law-library.org/IMG/pdf/2013-07-31-natural_disaster_management_law-en.pdf.84 ျမနမာႏငငအေရ႕ပငး ေရႊ႕ေျပာငးခရမႈႏင ပတသကေသာ ျပနာမားက ကငတြယရသည လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလည

ေနရာခထားေရး ဝနႀကးျဖစေသာ ဥးဝငးျမတေအးက ရခငျပညနယ ေျမာကပငးအေရးႏင ပတသက၍ အစးရ၏ ရပတညခကက ထတျပနခက၌ မတခကျပရာတြင “ဥပေဒေၾကာငးအရ မးေလာငေသာေျမမားသည အစးရ စမခန႔ခြရေသာ ေျမမားျဖစသြားသည။” ဟ ေျပာဆခသည။ ပဋပကၡအတြငး ျမနမာစစတပေၾကာင မးေလာငသြားေသာ သ႔မဟတ ဖကဆးခေသာ ေျမမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားမႈမား အၾကား ခနရစခေသာ ေျမမားအေပၚ ဤဆလမႈက သကေရာက ေစႏငသည။ Simon Lewis, “Government Will Take Over Burned Myanmar Land: Minister,” Reuters, 27 September, 2017. Available at https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rohingya/government-will-take-over-burned-myanmar-land-minister-idUSKCN1C20OU.

85 National Natural Disaster Management Committee Republic of the Union of Myanmar, “Situation Report 6,” 6 October, 2015. http://www.myanmargeneva.org/pressrelease/20151008%20NNDMC%20Situation%20Report%206_6%20October%202015.pdf.

86 Natural Disaster Management Law, Pyidaungsu Hluttaw Law No. 21,2013, 31 July, 2013, Art. 18(d)-(g). Available at http://www.myanmar-law-library.org/IMG/pdf/2013-07-31-natural_disaster_management_law-en.pdf

အပျခငး၊ ယာယခလႈရာေနရာမား ျပလပေပးျခငးႏင

ကနးမာေရး၊ ပညာေရး အေဆာကအအမား ျပနလည

တညေဆာကျခငးတ႔ ပါဝငပါသည။85 ျမနမာအစးရအေန

ျဖင NNDMC မတစဆင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား

ပငဆငသည ေျမမားအားလးက သမးယၿပး “ျပနလည

တညေဆာကေရး” ကနဥး လပေဆာငမႈမားအတြကဟ

ဆကာ ရငးႏးျမႇပႏမႈရရန ရညရြယခကျဖင ပဂၢလက

စးပြားေရးလပငနးမားသ႔ ထေျမယာမား ေပးအပလက

မည ႀကးမားေသာအႏရာယက ဤဥပေဒမ ဖနတး

ႏငပါသည။ သ႔ေသာ ဥပေဒ၏ အစတအပငးတခ႕က

အစးရ ရနပေငြျဖင အမရာမားႏင အျခား အေဆာက

အအမား ျပနလညေဆာကလပျခငးႏင ေျမယာ

ျပနလညျပျပငျခငးမားက86 အားေပးၿပး ထသ႔ ျပလပ

ျခငးမားအား ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားႏင တငပင

ကာ ၎တ႔၏အခြငအေရးမားက အသအမတျပ ေဆာင

ရြကျခငးသညလညး ျပနလညထေထာငေရးအတြက

အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မား ျဖစပါသည။

ဥပေဒတစခ မဟတေသာလညး “ေပါငးစထားသည

အမးသား ေျမယာဥပေဒေရ႕ေျပး” ႏင အစးရဌာန

အသးသးတ႔အတြက လမးၫႊနအျဖစ ရညရြယထားသည

အမးသားေျမအသးခမႈ မဝါဒ (National Land Use

Policy - NLUP) သည ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား၏


ပစၥညးပငဆငမႈ အခြငအေရးမားက ျပနလညအစားထး

ျဖညဆညးေပးမည လပငနးစဥအား ခန႔မနးျပငဆငမႈမား


88 The Republic of the Union of Myanmar, “National Land Use Policy,” Article 38, 2016. Available at http://www.eprpinformation.org/wp-content/uploads/National-Land-Use-Policy-Myanmar-Jan2016-eng.pdf.

89 The Republic of the Union of Myanmar, “National Land Use Policy,” 2016. Available at http://www.eprpinformation.org/wp-con-tent/uploads/National-Land-Use-Policy-Myanmar-Jan2016-eng.pdf.

လပေဆာငပါသည။87 ပမ သကဆင ဆကစပသည အပဒ

၃၈ တြင ေအာကပါအတငး ေဖာျပထားသည-

“ေျမသမးဆညးျခငးႏင ေျမခြေဝခထားျခငးတ႔ေၾကာငလညးေကာငး၊ ေျမက မတရား သမး

ဆညးခရျခငး သ႔မဟတ စစေဘးစစဒဏခရ၍ ေျမက စြန႔လႊတခရျခငးေၾကာငလညးေကာငး ေျဖရငး

ေဆာငရြကရန လအပသည ျပနလညေနရာခထားျခငး၊ ေလာေၾကးေပးျခငး၊ ျပနလည ထေထာငျခငး

ႏင ျပနလည အစားထးျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ ကစၥရပမားက စမခန႔ခြရာတြင ၿမ႕နယ၊ ရပကြက

သ႔မဟတ ေကးရြာအပစအဆငရ အကးသကဆငသမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၊ တငးရငး

သား လမးစ ကယစားလယမားႏင ကြမးကငသမား ပါဝင၍ အျပညျပညဆငရာ ရငးလငးသည

အေကာငးဆး နညးလမးမားႏင လ႔အခြငအေရး စႏႈနးမားက ကငသးေဆာငရြကရမည။"88

ျမနမာအစးရအေနျဖင ေျမယာသမးဆညးခရမႈ ေျဖရငး

ရန ေတာငးဆျခငးမားအား စရငဆးျဖတရနနင ျပနလည

ေပးအပရနအတြက အမးမးေသာ ေကာမတမားက

ဖြ႔စညးခေသာလညး ပဋပကၡႏင ပတသကေနေသာ အမႈ

ကစၥရပမားက ထေကာမတမားမ ကငတြယေျဖရငး

ႏငသည အထးလပပငခြင အာဏာမားမရဘ ၎တ႔

လကခရရသည ေျမယာသမးဆညးခရျခငးမား ျပနလည

ေတာငးဆမႈအထတြင အစတအပငး အနညးငယမကသာ

ေျဖရငးႏငခပါသည။89 ပ၍အေရးႀကးသည အခကမာ

မညသည ျပညတြငးဥပေဒကမ ေျမယာ ျပနလည

အစားထး ျဖညဆညးေပးမႈက မကငတြယဘ ေလာေၾကး

ေပးျခငးကသာ အဓကထားပါသည။ လမႈေရးဆငရာ

ယဥေကးမႈဆငရာ တနဖးမား ရေနသျဖင ေလာေၾကး

ေပး သ႔မဟတ အစားထးမရႏငေသာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငရသအမားစသည ၎တ႔၏ ကယပငေျမမား

ကသာ ျပနလညလခငၾကပါသည။ NLUP တြင

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားအတြက ျပနလည ျဖညဆညး

ေပးရန ျဖစစဥတစရပက ေမာမနးထားေသာလညး ထ

ေမာမနးမႈက ဥပေဒအျဖစ အေကာငအထည ေဖာႏငျခငး

မရေသးပါ။

wdkif;&if;om; vufeufudkif awmfvSefa&; tzGJUtpnf;rsm;\ ajr,mOya'

တခ႕ေသာ EAO မားတြင ေျမယာ အသးျပမႈႏင

ေျမယာပငဆငမႈအေပၚ အပခပရနအတြက တရားဝင

မဝါဒမားရေသာလညး ထမဝါဒမားက ျမနမာအစးရမ

အသအမတျပမထားပါ။ ယငးမဝါဒမားသည EAO

ထနးခပ နယေျမမားတြငသာ အသကဝငၿပး အနာဂတ၌

ဖက ဒရယစနစထသ႔ ထညသြငးသြားႏငဖြယရာ ရပါသည။

ထမ၀ါဒ အမားစထတြင ေဒသဆငရာ ဓေလထးတမး

ဥပေဒမားအား ထညသြငးထားၿပး ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕


ေျပာငးေနထငရသမားႏင တငးရငးသားေဒသမားရ

အျခား တစႏငတစပင ေျမယာပငဆငသမား၏ အခြင

အေရးမားအား ကာကြယရာတြင ပမ ထေရာကသည

မ၀ါဒမားအျဖစ ႐ႈျမငၾကပါသည။

KNU၊ NMSP ႏင KIO တ႔တြင ၎တ႔ ထနးခပမႈ ေအာကရ

နယေျမမားအတြက ေျမပငဆငမႈ အေထာကအထားမား

ထတေပးေသာ စနစမား ရပါသည။ ကယားျပညနယတြင

၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး

မားႏင အျခားေသာ အဓက သကဆင ပတသကသမား

ေရးဆြခသည ကရငနျပညနယ တစခလးအား လႊမးျခ

ေသာ ဘေျမယာမ၀ါဒအား အသးျပရန ကရငနအမးသား

တးတကေရးပါတ (KNPP) မ သေဘာတထားပါသည။90

KNU အေနျဖင ၂၀၁၆ ခႏစ တြင ရပရြာအသငးအဝငးႏင

အရပဘကလထအဖြ႔ အစညးမားျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔

တငပင ညႇနႈငးကာ ေရးဆြၿပးစးခေသာ တရားဝင

ေျမယာမဝါဒ ရလာၿပးခနတြင NMSP ႏင KIO တ႔မာမ

၎တ႔၏ ကယပငမဝါဒမား မၾကမး ေရးဆြ ေနဆ

ျဖစပါသည။91 KNU ေျမယာမဝါဒတြင ဆးျဖတခကခမႈႏင

ေျမယာစမခန႔ခြမႈအား လပပငခြင လႊေျပာငးေပးသည

စနစက ထေထာငထားၿပး ေကးလက ေျမယာ

ေကာမတမားႏင မ႐းဖလာ ေခါငးေဆာငမားအား

သသာသည အာဏာ ေပးထားျခငး၊ တစဥးခငး ေျမယာ

ပငဆငမႈစာရငးမား ခြငျပေပးထားျခငးတ႔ႏင အတ ရပရြာ

ေျမ အပါအဝင ဓေလထးတမး ေျမယာစနစကလညး

90 “Karenni Land Seminar Statement,” 7 December, 2018. Available in Burmese at https://www.facebook.com/landinourhands/photos/a.1708632312747411/ 2276622045948432/?type=3&theater.

91 Burma Environmental Working Group, “Resource Federalism,” 2017. Available at http://www.bewg.org/sites/default/files/pdf_report_file/ResourceFederalismWEB_0.pdf; Ethnic Community Development Forum, “Our Customary Lands,” 2016, p. 38. Avail-able at https://www.tni.org/files/article-downloads/our_customary_land_-_eng.pdf.

92 Karen National Union, “KNU Land Policy,” December 2015, at Art. 1.2.4 and 3.5. Available at https://www.tni.org/files/arti-cle-downloads/knu_land_policy_eng.pdf (hereinafter “KNU Land Policy”).

93 KNU Land Policy, Art. 1.2.94 Durable Peace Program Consortium, “Displaced and Dispossessed: Conflict-Affected Communities and Their Land of Origin

in Kachin State, Myanmar,” May 2018. Available at https://d1tn3vj7xz9fdh.cloudfront.net/s3fs-public/file_attachments/bp-dis-placed-dispossessed-land-Burma/Myanmar-210518-en.pdf; Burma Environmental Working Group, “Resource Federalism,” 2017, http://www.bewg.org/sites/default/files/pdf_report_file/ResourceFederalismWEB_0.pdf.

95 KNU Land Policy, Art. 1.2.5.96 KNU Land Policy, Art. 2.3.7.

အသအမတျပထားပါသည။92 အမးသမးမား ေျမယာပင

ဆငခြငႏငပတသက၍ တးတကမႈ တစစတစရာ ရလာ

ေစရန ထညသြငးေဆာငရြကေရးအား ဓေလထးတမး

ဥပေဒမားတြင ထညသြငးရန ေတာငးဆထားသျဖင KNU

၏ ေျမယာမဝါဒသည အမးသမးမား၏ အခြငအေရးက

ကာကြယရာတြင အစးရ၏ ဥပေဒထက သာလြနေနပါ

သည။93 လကေတြ႔တြင NMSP ႏင KIO သညလညး

ဓေလထးတမးအစဥအလာ ေျမယာဥပေဒက အလားတ

အသအမတျပထားပါသည။94

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈႏင ပတသက၍ KNU ေျမယာ

မဝါဒသည “အးအမမား၊ ေျမမားႏင သကေမြးဝမး

ေကာငးမႈမားအား” စြန႔ခြာကာ တမးေရာငရသည

ဒကၡသညမားႏင IDP မား၏ ျပနလညျဖညဆညး

ေပးျခငးရပငခြငက တတကက အသအမတျပထားသည

အျပင95 ထျပနလညျဖညဆညးေပးျခငး ရပငခြငသည

သးစားခခြင အျငငးပြားမႈမားအား ေျဖရငးရန နညးလမး

တစခလညး ျဖစႏငပါသည။96 အပဒ ၄.၂ တြင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား အတြက ျပနလညျဖညဆညးျခငး

အေၾကာငး ေျပာရာ၌ ပငန႐းအေျခခမမားက တတကက

ထညသြငး ေပါငးစပထားၿပး ဒကၡသညမား ႏင IDP

မားအား ေျမယာျပနလည ျဖညဆညးေပးေရး အတြက

ဥးစားေပးထားကာ ျပနလည ျဖညဆညးေပးရန

မျဖစႏငသည အေျခအေနမားတြင ေဒသခအသငး

အဝငး၏ အားလး သေဘာတညမႈျဖင ကစၥတစခခငး


အေပၚ အျခားနညးလမးသးကာ အေျဖရာ ဆးျဖတရန

ခြငျပထားပါသည။97 ေနရပျပနမညသမားအား ၎တ႔

၏ မလေျမမားက ျပနလည မေပးႏငေတာလင ထသ

မားအတြက ေျမမား သးသန႔ ဖယထားေပးရနႏင

အစားထးေပးရမည ေျမက သတမတလငလညး နယခ

လထအသငးအဝငးႏင ေနရပျပနသမားၾကား ညႇႏႈငး

တငပငလပေဆာငရန ေဒသခ KNU ေခါငးေဆာငမား

က ၫႊနၾကားထားပါသည။98 မဝါဒအားျဖင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား မရခနတြင ၎တ႔၏ ေျမမားက

အျခားသမား အသးျပႏငရနအတြက KNU အား

ယာယ စမခန႔ခြႏငရန ခြငျပထားကာ အကယ၍

ထြကေျပးတမးေရာငသမား ျပနလာပါက ၎တ႔ ေျမ

တြင ဝငေရာက ေနထငသမားအေနျဖင KNU မ ထပမ

ခေပးသည အျခားေျမေနရာတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရ

မညျဖစၿပး ျပနလာသမားအား ၎တ႔ မလေျမေနရာက

ျပနလည ရယပငဆငႏငရန ခြငျပထားပါသည။99

KIO တြင တမးေရာင အေျခခေနထငရမႈမားအေပၚ

ေရးသားထားေသာ မဝါဒမရေသာလညး IDP မား ပငဆင

ေသာ ေျမယာမားအား သမးဆညးထားျခငးအတြက

စးရမပပနေၾကာငး ေဖာျပသည ေၾကညာခကမား

ထတျပနထားပါသည။100

တမးေရာငၿပးေနာက ေနရပျပနလာသမားႏင ၎တ႔၏

ေျမယာမားအား သမးယ အသးျပေနသည (စြန႔ခြာျခငး

မျပဘ ရြာတြငကနေနခသည) တစရြာတညးသား

နယခမားၾကား ျဖစပြားေသာ အျငငးပြားမႈမားအနက အဓက

ျဖစသည အခ႕ေသာ အျငငးပြားမႈမားက EAO မားက

ျဖစေစ သ႔မဟတ ပဋပကၡေဒသရ လထအသငးအဝငး

ေခါငးေဆာငမားက ျဖစေစ ဖြ႔စညးထားေသာ အျငငးပြားမႈ

97 KNU Land Policy, Art. 4.298 KNU Land Policy, Art. 4.2.599 KNU Land Policy, Art. 4.2.5100 Tun Lin Aung, “KIO Releases a Warning Against Land-Grabbing,” Eleven Myanmar, 29 November, 2017. Available at http://

www.elevenmyanmar.com/local/12603. Nyein Nyein, “KIA Objects to Use of Vacant IDP Lands,” Irrawaddy, 22 December, 2017. Available at https://www.irrawaddy.com/%20news/burma/kia-objects-use-vacant-idp-lands.html.

101 Interviews with the author, Mae Sot and Yangon, Jan. – Feb. 2018.

ေျဖရငးေရးယႏရားမားအား အသးျပကာ ကငတြယ ေျဖ

ရငးၾကပါသည။ ထယႏရားမားသည ရြာသားမားႏင

ေနရပျပနလာသမားအၾကား ညႇႏႈငးေျဖရငးေရး ကစၥ

ေတာေတာမားမားတြင ေအာငျမငေလ ရပါသည။

EAO မားအေနျဖင ထယႏရားမားအား အသးျပကာ

စးပြားေရးလပငနးရငမား သ႔မဟတ ျမနမာစစတပတ႔ႏင

အလြတသေဘာ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈမား လပေဆာငႏင

ေသာလညး ျမနမာစစတပႏင စးပြားေရး လပငနးရင

ႀကးမားအပါအ၀င ေျမယာ အေျမာကအျမား ပငဆင

ထားၾကသမား တရား၀င ပးေပါငးေဆာငရြကလာေအာင

လပေဆာငႏငျခငး မရသျဖင ထယႏရားမားမာ ေျမယာ

အေျမာကအျမား ပငဆငထားသမား ပါ၀ငပတသက

ေနသည ကစၥရပမားတြင မဆစေလာကသာ ထေရာကမႈရ

သညက ေတြ႔ရပါသည။101

ျမနမာႏငင၏ တညဆဥပေဒတြင ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားမ ဂဏသကၡာရရ၊ လျခစြာျဖင မမဆႏၵ

အေလာက ေနရပျပနႏငေရးအတြက ေျမာကျမားစြာေသာ

အခကအခ အတားအဆးမား ရေနပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားအေနျဖင ၎တ႔မရခနတြင ၎တ႔၏

ေျမယာမားသည သမးပကခထားသျဖင ေရရညတညတ

ေသာ ေနရပျပနေရးအတြက အခြငအလမးမားက အထး

သျဖင ေျမယာဥပေဒက ေလာနညးေစပါသည။ တငး

ရငးသားလထမားမ ၎တ႔နယေျမမားရ ေျမယာမား

အပါအဝင သဘာဝအရငးအျမစမားက ကယတင စမ

အပခပႏငမည ဖကဒရယစနစတစခက ဖနတးရန

အတြက ဥပေဒမေဘာင ေျပာငးလျပငဆငေရးသည

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင အဓက ေတာငးဆခက ျဖစလာ

ပါသည။ သကဆငရာဥပေဒမားသည ထြကေျပးတမး


ေရာငရသမား ေနရပမျပနခင၊ ျပနေနခနအတြငး

သ႔မဟတ ျပနၿပးခနတြငလညး အေျပာငးအလ

ျဖစႏငပါသည။ ဥပေဒထတြင ေျမယာ ျပနလည ျဖည

ဆညးမႈက ေပးေသာ၊ ေျမယာ စမအပခပမႈက တးတက

ေကာငးမြနလာေစေသာ၊ အလားတ ေနရပျပနသမား၏

အေျခအေနအေပၚမတည၍ ေပးေသာ ဥပေဒအတြငး

ေျပာငးလမႈမားက ျမငေတြ႔ႏငပါသည။

ydkif&Sif&Sdonf/ rusL;ausmf&/

ae&yfpGefYcGm xGufajy; wdrf;a&Smif&rI taMumif;&if;rsm; 49

ae&yfpGefYcGm xGufajy; wdrf;a&Smif&rI

taMumif;&if;rsm;

102 ပဋပကၡ၊သဘာဝေဘးအႏရာယတ႔ႏင မသကဆငေသာေျမယာသမးမႈမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငးမား ျမနမာႏငငအႏ႔ ရေသာလညးဤအစရငခစာတြငပဋပကၡႏငပတသကေသာေရႊ႕ေျပာငးရမႈကအဓကအေလးေပးေဖာျပထားပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစအၾကား ထြကေျပးတမး

ေရာငေနထငရမႈအတြက အဓက အေျခခအေၾကာငး

ရငးမာဆယစႏစမားစြာျမနမာႏငငတြငေတာကေလာင

ခေသာလကနကကငပဋပကၡမးႏငဖႏပအပခပမႈတ႔ႏင

ဆကႏႊယေနသညခးေဖာကမႈမားႏငေဘးဖယပစပယမႈ

တ႔ စနစတက ျဖစေပၚလာျခငးေၾကာင ျဖစသညဟ

ဆၾကပါသည။102 အခနတငးတြင ထြကေျပးတမးေရာင

ေနရျခငးသည ျမနမာစစတပအေနျဖင တငးရငးသား

မးႏြယစ လထမားအေပၚ ထနးခပရနႀကးစားသည

ရညရြယခကရရ လပေဆာငေသာ မဟာဗဟာ ျဖစ

သည။ ဆယစႏစမားစြာ ျဖစေပၚေနသည ထြကေျပး

တမးေရာငေနရမႈသညတငးရငးသားလနညးစမားအေပၚ

အခြငအေရး ခးေဖာကျခငး၊ ေဘးဖယပစပယျခငးႏင

ခြျခားဆကဆျခငးတ႔၏ရလဒလညး ျဖစပါသည။ ထြက

ေျပးတမးေရာငရမႈ၏ အဓကအေၾကာငးရငးမာ အေျခ

အေန ျဖစရပတခ႕တြင အပစႏစစအၾကား ထေတြ႔

တကခကမႈသကသကေၾကာငျဖစသညမားရေသာလညး

မားေသာအားျဖငမာမ ျမနမာစစတပမအရပသားျပညသ

မားအား ပစမတထားတကခကျခငးႏင ႀကးမားေသာ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

ျပညသလထမားထြကေျပးတမးေရာငရေသာပဋပကၡႏင

ဆကစပသည အေၾကာငးရငးမားက ေယဘယအားျဖင

အမးအစားေလးခ ခြျခားႏငပါသည။ ၎တ႔မာ အတငး

အကပ ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး၊ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈႏင တငးရငးသားလထမားအား စနစ

တက ခြျခားဖယၾကဥဖႏပထားျခငး၊ လကနကကင

ထေတြ႔ တကခကမႈမားႏင ျပညသလထမားအား ပစ

လကနကကငထေတြ႔တကခကမႈမားႏငအရပသားျပညသမားအားပစမတထားျခငး

အတငးအကပေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈႏငတငးရငးသားလထမားအားစနစတကခြျခားဖယၾကဥဖႏပထားျခငး

ပဋပကၡႏငဆကႏႊယေသာေျမယာသမးဆညးမႈမား

ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငထြကေျပးရမႈအေၾကာငးရငး(၄)မး



မတထားျခငးႏင ပဋပကၡႏင ဆကႏႊယေသာ ေျမယာ

သမးဆညးခရျခငးတ႔ ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ဤအစ

ရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးထားေသာသမားထမ

ထြကေျပးတမးေရာငရသ အနညးအကဥးကမ ၎တ႔

အေနျဖင ပဋပကၡျဖစပြားေသာ နယေျမတြင ေနသည

ျဖစေစ၊ ျပညမတြငေနသညျဖစေစ၊ မညသညေနရာတြင

ေနသညျဖစေစ၊ ၎တ႔၏ ႏငငေရးလႈပရားမႈမားက ပစ

မတထားခရျခငးေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရျခငး ျဖစ

သညဟလညး ဆသည။ ထအမးအစား သတမတမႈ

103 FormoreinformationonforceddisplacementinBurma/Myanmar,seeBurmaEthnicResearchGroup,“ConflictandDisplacement

မားတြငအမားစေသာျဖစရပမားသညေဒြးေရာယကတင

ျဖစေနၿပး အနညးငယေသာ ျဖစရပမားသညသာ အမး

အစားတစခတညးတြင သးသးသန႔သန႔ သကဆငေန

သည။ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာေနရာတြငရေသာသမား

သည အမးအစား ႏစခ သ႔မဟတ ႏစခထက ပေသာ

အမးအစားမားက ေတြ႔ၾကခစားရၿပး ထအေၾကာငးအရာ

မား စျပၾကေတြ႔ရမႈက ထြကေျပးတမးေရာငရမႈက

ဥးတညေစခသည။

twif;tusyf ae&yfpGefYcGm a&TUajymif;cH&jcif;

ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသ အမားအျပားအေနျဖင ျပညသ

လထမားက အငအားသး၍ ေရႊ႕ေျပာငးေစျခငး ႏင/

သ႔မဟတ ျမနမာစစတပမ ရြာလးကြတ မး႐ႈ႕ျခငးမား

ေၾကာင အတငးအကပ ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးခရမႈက

ေတြ႔ၾကခစားရသညဟ ဆသည။ ထသ႔ေသာ ျဖစရပ

မားတြငထြကေျပးတမးေရာငရမႈသညတစႀကမတညးႏင

ရြာလးကြတထြကေျပးရျခငးမး ျဖစၿပးမားေသာအားျဖင

ႀကတငသတေပးမႈႀကတငသရျခငးမးမရဘ႐တတရက

ထြကေျပးရျခငးျဖစသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမားက ရငးျပသညမာ ျမနမာစစ

သားမားသည ရြာထဝငေရာကလာၿပး ေရႊ႕ေျပာငးၾကရန

အမန႔ထတၿပးေနာက မလကနာဘ ဆကေနလင သတ

မညသ႔မဟတႏပစကမညဟၿခမးေျခာကၿပးမၾကာခဏ

ဆသလ အမမားႏင လယကြငးမားက ဓာတဆျဖင

စနစတက မး႐ႈ႕ျခငးမား ျပလပၾကပါသည။ကနေနခသ

အရပသားျပညသမားသညလညးအၿမလလႏပစကခရ

သ႔မဟတသတျဖတခရပါသည။အခ႕ေသာအေျခအေန

မားတြင စစတပမ၎တ႔စခနးမားႏင ကပလကတည

ေဆာကထားသညေနရာမားတြငအရပသားမားေနထင

ၾကရၿပးမၾကာခဏဆသလရကၡာႏငလပအားေပးအတြက

ဆငေခၚျခငး ၾကၾကရပါသည။ ႀကမဖနမားစြာ ေနရာေရႊ႕

ေျပာငးခရသတခ႕က ျမနမာစစသားမားသည ၎တ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေသာIDPစခနးမားသ႔မဟတရြာမား

ကမးရႈ႕ျခငးေၾကာငဒတယအႀကမေရႊ႕ေျပာငးရမႈမားက

ျဖစေစရသညဟ ေျပာၾကပါသည။ ၁၉၇၀ ခႏစမားတြင

ရမးျပညနယေတာငပငးႏင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငး၊

လတတေလာ တကပြမား ျဖစပြားေနသည ရမးျပညနယ

ေျမာကပငးႏငကခငျပညနယမားအပါအဝငဤအစရင

ခစာအတြက ကြငးဆငး သေတသနလပခေသာ ေနရာ

ေဒသမားအားလးတြင ယငးသ႔ေသာ ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕

ေျပာငးမႈမားျဖစပြားခပါသည။103


“ဗမာစစသားေတြက ရြာက မး႐ႈ႕တယ [လြနခတ ၁၈ ႏစက]။ ရြာသားေတြန႔ သတ႔ပစၥညးေတြ

ရြာထမာ ရေသးလား မရေတာဘးလားသတ႔ ဂ႐မစကဘး။ကမတ႔က ရြာထက ေမာငးထတတယ။

ကမတ႔ေတာထမာေနေနရတယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမ ပအဝးIDPအမးသမးတစဥး

“သးရကလးလးေန႔ေရာညေရာတကပြေတြဆကတကျဖစတယ[၂၀၁၅ခႏစဒဇငဘာလလယ]။

ဗမာစစတပကတမငသကသကတစရြာလးကဓာတဆေလာငးၿပးမးရႈ႕တယ၊တစရြာလးမးေလာငၿပး

အမႏစလးသးလးပကနတယ။တကပြျဖစလ႔ပစၾကလ႔ဗးကြလ႔ရြာကမးရႈ႕တာမဟတဘး။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတအာငးတစဥး

inKarenni,”May2000.Availableathttp://www.ibiblio.org/obl/docs/responses.htm.KarenHumanRightsGroup,“CyclesofDis-placement,”12January,2009.Availableathttp://khrg.org/2009/01/cycles-displacement-forced-relocation-and-civilian-respons-es-nyaunglebin-district.HumanRightsWatch,“UntoldMiseries:WartimeAbusesandForcedDisplacementinBurma’sKachinState,”March2012.Availableathttps://www.hrw.org/report/2012/03/20/untold-miseries/wartime-abuses-and-forced-displace-ment-burmas-kachin-state.LahuNationalDevelopmentOrganization,“UnsettlingMoves:TheWaForcedResettlementPrograminEasternShanState,”April2002.Availableathttps://www.lndoess.org/wp-content/uploads/2016/10/The-Wa-forced-resettle-ment-program-in-eastern-Shan-State.pdf.

104 See,e.g.,KarenHumanRightsGroup,“VillageAgency:RuralRightsandResistanceinaMilitarizedKarenState,”2008.Availableathttp://khrg.org/2008/11/village-agency-rural-rights-and-resistance-militarized-karen-state.JamesC.Scott,“TheArtofNotBeingGoverned,”YaleUniversityPress,2009.

ရြာတစရြာက ၎တ႔ တပအေျခစကစခနး အနးသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးရန ျမနမာစစတပမ ႀကးစားတငးတြင အခ႕

ေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ထြကေျပးၾကသညဟ

ေဖာျပၾကၿပး ခးေဖာကခရျခငး ႏင/သ႔မဟတ

ေဘးဖယပစပယျခငး အေတြ႔အၾကမား မၾကာခဏ

ၾကရေလရေသာေၾကာင ျမနမာစစတပ၏ ထနးခပမႈ

ေအာကတြင မေနလျခငးျဖစသညဟ ဆၾကသည။

“အစးရအား ေရာငၾကဥျခငး” အား ျမနမာအစးရ၏

ထနးခပမႈက တြနးလနရနအတြက ရြာသားမားမ

အသ ရရ ကငသးေသာ ဗဟာတစရပ ျဖစပါသည။104

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ျမနမာအစးရ ထနး

ခပမႈေအာကတြငေနရန ျငငးဆမႈကဆကလကေဖာျပ

ၾကသညအတြက၎တ႔၏အနာဂတအတြကေဆြးေႏြးမႈ

မားတြင ထအခကက ထညသြငးစဥးစားရန လအပပါ

သည။


“၂၀၀၃ခနစမာဗမာစစသားေတြလာၿပးကမတ႔ရြာကထနးခပလကတယ။အဒလျဖစေတာရြာမာ

ဘယလမဆကမေနခငေတာဘး။”

ကရငျပညနယရIDPစခနးမIDPကရငအမးသမးတစဥး

“တခ႕ရြာသားေတြကေတာ [အစးရထနးခပေသာရြာဆသ႔] ေျပာငးသြားၾကတယ။ ကမ

ထငတာကေတာအဒေနရာကသြားရငဗမာေတြကကမတ႔ကထနးခပမာပ။ဗမာေတြထနးခပထားတ

ေနရာတစခမာကမမေနခငဘးေလ။ကမတ႔ေခါငးေဆာင[ကရင]ေတြထနးခပတေနရာမာပကမ

ေနခငတယ။အဒါေၾကာငဒမာလာေနတာ။”

ကရငျပညနယရIDPစခနးမIDPကရငအမးသမးတစဥး


vlYtcGifhta&; csKd;azmufjcif;ESifh wdkif;&if;om; vlxkrsm;tm; pepfwus

cGJjcm; z,fMuOfzdESdyfxm;jcif;

“ဝနပတာကမခႏငေတာတအဆးမာကမထြကေျပးဖ႔ဆးျဖတလကတယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရIDPရြာမIDPပအဝးအမးသမးတစဥး

105 ဤသ႔ေသာေရႊ႕ေျပာငးမႈမားအတြကသတငးအခကအလကမားပမသလလငဥပမာအားျဖငကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏“ေတာငငခ႐ငအတြငးေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားကလႈ႔ေဆာေနျခငး -အဓမၼလပအားေပးျခငး၊ကန႔သတျခငးႏငတကခကမႈမား” ၂၀၀၇ ခနစ ႏဝငဘာ ၁၁ ရကေန႔တြငၾကညပါ။http://khrg.org/2007/11/khrg07f4/provoking-displacement-toungoo-district-forced-labour-restrictions-and-attacks.

၎တ႔၏အးအမမားကပစထားခရသညအေၾကာငးရငး

က ရငးျပသညအခါ အျခား ေတြ႔ဆ ေမးျမနးခသမားမ

႐ပပငးဆငရာ လျခမႈက ၿခမးေျခာကမႈမား၊ လ႔အခြင

အေရး ခးေဖာကမႈမား၊ စးပြားေရး ဖစးမႈမားႏင ၎တ႔

ရြာမားတြင ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ခစားခြငရရရန

အားနညးေနေသာ အေျခအေနမား ပါဝငသည အျပန

အလန သကေရာကမႈက ထတေျပာၾကပါသည။105

အထကတြငေဖာျပထားခသည ရြာလးကြတ တစၿပင

တညး ထြကေျပးရမည ႐တျခညးအေျခအေန တစခ

ဆကေရာကလာသကသ႔ မဟတဘ သကေရာက

ေနေသာ အေၾကာငးအရာမားက တျဖညးျဖညး စစညး

ေပါငးဆလာသညအခါ မညသညအခနတြင ထြကေျပး

ၾကမည၊အမမားႏငရြာမားတြငမညမအထဆကလက

ေနထငၿပး ေျမမားတြငအလပလပႏငရနအတြက နစနာ

ခစားရမႈႏင ခးေဖာကခရမႈမားက မညသည အတငး

အတာအထ ေတာငခၾကမညက မသားစတစစခငးစမ

ဆးျဖတရသညအေျခအေနမားရပါသည။

“ပထမအခကအေနန႔က ရြာမာ လပကငစားေသာကဖ႔ ခကလာတယ။ ဒတယကေတာ

ကေနာကေလးေတြအတြကပညာေရးန႔ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေကာငးေကာငးမရဘး။ေနာကဆး

ေျပာရမယဆရငစစတပရ႕ဖႏပမႈပစေၾကာငပ။အဒမာတကပြေတြျဖစမေနေတာေပမယစစတပက

သတ႔လခငတာေတာငးတယ၊ကေနာတ႔မလပခငလညး[အလပေတြ]အတငးအကပလပခငးတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကရငအမးသားတစဥး


စားနပရကၡာမား၊ သးႏမားႏင တရစာၦနမားက သမးယ

ျခငး၊ EAO မားအား ေထာကပသညဟေသာ စြပစြ

ခကျဖင ဖမးဆးႏပစကျခငး၊ မဒမးကငျခငးႏင အျခား

ေသာ ပစမားျဖင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး

အစရသညတ႔ကသ႔ ျမနမာစစတပ၏ ခးေဖာကမႈမား

ေၾကာင ေၾကာကရြ႕စြာ ေနထငၾကရသညဟ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသအမားအျပားကရငးျပခၾကသည။106အျခား

သမားကမEAOမား၏မတရားအခြနေကာကချခငးႏင

အတငးအကပ လသစစေဆာငးျခငးတ႔ ကသ႔ေသာ

ဝနထပဝနပးေၾကာင ျဖစသညဟ ေဖာျပခၾကသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ တခ႕မ ရငးျပသည ဤအစရငခ

စာ လႊမးျခႏငသညဧရယာ အျပငဘကရ လ႔အခြင

အေရး ခးေဖာကမႈမား၏ အတငးအတာႏင

ၾကမးတမး ရကစကမႈမားက ဤအစရငခစာထတြင

ထညသြငး မထားေသာလညး ထျဖစစဥမားက တျခား

အဖြ႔အစညးမားက ေသခာေကာငးမြနစြာ မတတမးတင

106 တရားဥပေဒေၾကာငးအရ အကအညရယရန နညးလမးမား မရျခငး၊ ယဥေကးမႈအရ တားျမစထားျခငးႏင ခြျခားဆကဆ မႈမားေၾကာငလငပငးဆငရာ အၾကမးဖကခရျခငး အျဖစအပကမားသည ျဖစေနသညထက အစရငချခငး နညးပါးႏငပါသည။ အစရငခမႈမား အတြကအတားအဆးအကန႔အသတမားအေၾကာငးသတငးပသလလငအမးသမးအဖြ႔ခပႏငAsiaJusticeandRightsတ႔၏AccesstoJusticeforWomenSurvivorsofGender-BasedViolenceCommittedbyStateActorsinBurma(Nov.2016)တြငၾကညပါ။availableathttp://womenofburma.org/wp-content/uploads/2016/11/VAW_BriefingPaper-Nov2016-Eng.pdf.

107 ရမးအမးသမးေရးရာ လႈပရားေဆာငရြကမႈအသငးႏင ရမးလ႔အခြငအေရးမ႑ငတ႔၏ “မဒမးကငခြငလငစင” ၂၀၀၂ ခနစ၊ ဇြနလ၊ မြနလ႔အခြငအေရးေဖာငေဒးရငးမ ထတေဝေသာ “ငါမတမေနေသးတယ” ၂၀၁၇ ခႏစ ဒဇငဘာလ အစရငခစာ၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏“ေၾကာကရြ႕ျခငး၏အေျခအျမစ၊ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမား၏၂၅ႏစအသမား”၂၀၁၇ေအာကတဘာလ၊ကခငအမးသမးအစညးအ႐းထငးႏငင၏“ၿငမးခမးေရးအတြကေဝးလြနးေသာအသ-အငနအယလဒအစးရေအာကလကထကတြငျမနမာႏငငေျမာကပငး၌ဆကလကျဖစပြားေနေသာျမနမာတပမေတာ၏စစေရးထးစစမားႏငခးေဖာကမႈမား”၂၀၁၆ခႏစႏဝငဘာလ၊ကခငအမးသမးအစညးအ႐းထငးႏငင၏ “ျဖစေနဆ ျပစဒဏေပးချခငးမ ကငးလြတေနမႈမား - ကခင ျပညသမားအေပၚ ျဖစပြားေနဆျဖစေသာ ျမနမာစစတပ၏ရကစကယတမာမႈမား” ဇြနလ ၂၀၁၂ ခႏစ။ တအာငး အမးသမးအဖြ႔အစညး “ႏပစကရန ေလကငထားျခငး - ရမးျပညနယေျမာကပငးရတအာငးေဒသမားတြင ျမနမာ စစတပမားက စနစတက ျပလပေနေသာ စစရာဇဝတမႈမား” ၂၀၁၆ ခႏစ ဇြနလ။ အျပညျပညဆငရာလြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔ “ျမနမာ-အမကထြကၿပ” ၂၀၀၅ ခႏစ စကတငဘာ ၅ ရက။ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔“ျမနမာႏငငအေရ႕ပငးတြငလသားမးႏြယစအားဆန႔ကငသညရာဇဝတမႈမား”၂၀၀၈ခႏစဇြနလ၅ရကေန႔။လ႔အခြငအေရးေစာငၾကညအေရးအဖြ႔“မေျပာရေသးသညအလြနအမငးစတပကစရာမား”၂၀၁၂ခႏစမတလ၂၀ရကေန႔၊လ႔အခြငအေရးေစာငၾကညေရးအဖြ႔“သတ႔ငါတ႔ရြာကလာၿပးေနာကတစခါဖကဆးျပနၿပ”၂၀၀၅ခႏစဇြနလ၉ရကေန႔။

ထားၿပး ျဖစပါသည။107 ထကသ႔ေသာ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားမာ လကနကကငပဋပကၡႏင ဆကႏြယ

ေနသျဖင အထကတြင ေဖာျပခသည ခးေဖာကမႈ

နညးဗဟာမားေၾကာငျမနမာစစတပႏငEAOမားၾကား

လကနကကင တကပြမား တးျမငလာသညအခါတြင

သ႔မဟတ ျမနမာ စစတပမ စစအငအားတးခ႕သည

လပငနးမားလပေဆာငလာသညအခါတြငထခးေဖာက

မႈမားလညးတးျမငလာႏငပါသည။ ရြာသားမားအေနျဖင

အတတကာလကစစတပ၏ ၾကမးတမးရကစကမႈမားက

အေတြ႔အၾက ရေနျခငးေၾကာငလညးေကာငး သ႔မဟတ

အျခားရြာမားမ ၾကားဖးထားျခငးေၾကာင လညးေကာငး၊

ျမနမာစစတပလာေနၿပဟ ၾကားသညႏင ေဒသခ

ရြာသားမားသည ရြာမ ထြကေျပးေသာေၾကာငႀကတင

ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပး တမးေရာငရမႈမား ျဖစေနတတ

ပါသည။

“ကေနာတ႔ကယရြာမာရတနးကဗမာတပကအၿမေၾကာကလန႔ေနရတယ၊အေၾကာကတရားန႔ပ

အၿမ ေနေနခရတယ။ ဒမာ [ဒကၡသညစခနးမာ] အနညးဆးေတာ လျခတယ။ ရြာမာရတနးကဆရင

ဗမာစစတပကကေနာတ႔ကလလမဆကဆတအျပငအၿမရြာသားေတြက႐ကတယ၊ႏပစကတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကရငနအမးသားတစဥး


“သတ႔ေတြကထြကသြားဖ႔ေျပာတာမးေတာမရဘး[အမန႔မေပးဘး]။ဒါေပမယသတ႔လပပေတြက

ကေနာတ႔ေတြထြကသြားေအာငဖအားေပးေနတယ။သတ႔ကအစားအေသာကေတြန႔စစသားသစေတြ

အတငးေတာငးယတယ၊ၿပးေတာသတ႔စစတကရငလညးအဒါကရြာသားေတြအေပၚမာလာထတယ။

တစခါတေလအဒမာမေပါကကြေသးတလကနကႀကးကညေတြလညးရေနတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

လကနကကငပဋပကၡႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား

ေၾကာငပဋပကၡဒဏခေနရာေဒသမားရအသကေမြးဝမး

ေကာငးမႈမားအေပၚကယျပန႔ၿပး အစဥအဆက ေျပာငး

လမႈမရေသာသကေရာကမႈမားရေနပါသည။လကနက

ကငေဆာငသမား ရြာနားတြင ထေတြ႔တကခကမႈ ျဖစ

သညအခါတငး သ႔မဟတ ထလကနကကငမား အထး

သျဖင ျမနမာစစတပ ရြာမားတြငးသ႔ ဝငလာသည

အခါတငး ရြာသားမား အၿမလလ ေတာထတြင ညလး

ေပါကပနးေအာငးၾကရသည။အေျခအေနမားပမဆးဝါး

လာပါက တစႀကမလင ရကေပါငးမားစြာ သ႔မဟတ

ရကသတပတေပါငး မားစြာခ၍ ရြာႏင ေဝးေသာ

ေနရာမားတြင တမးေရာငၾကရသည။ အဆးဝါးဆးေသာ

ခးေဖာကမႈမားကကာကြယရနမၾကာခဏေအာငျမငေလ

ရေသာကာကြယမႈနညးနာမားရေသာလညးယငးကသ႔

တမးေရာငရမႈမား ဆကတကျဖစေနပါက အခနကာလ

အလက စကပးရသည စကပးေရးလပငနးမား ထခက

လာပါသည။အတငးအကပတပသားသစစေဆာငးျခငး

ႏင ေပၚတာေခၚျခငးတ႔က ေရာငလႊရန အမးသားမား

ပနးေရာငၾကသညအခါတြငျမနမာစစတပ၏လစလေခၚ

သည ထေတာငးဆမႈမားမလြတကငးမညဟေသာေမာ

လငခကျဖင အမးသမးမား၊ သကႀကးရြယအမားႏင

ကေလးမားအား ရြာတြင ခနထားခၾကရပါသည။ လက

ေတြ႔တြငမ ထသ႔ ခနထားခရသည ကေလးသငယမား၊

သကႀကးရြယအမားႏင အမးသမးမားသည လငပငး

ဆငရာအၾကမးဖကမႈ၊ ႏပစကညႇဥးပနးမႈႏင အဓမၼ

လပအားေပးေစမႈကသ႔ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ

မားတြင ပ၍ ထခကပြနးရလြယ အားနညးသမား ျဖစ

ေနၾကပါသည။ ျမနမာစစတပႏင တစခါတစရတြင EAO

မား၊ေဒသချပညသ႔စစမားကရြာသားမားထမရကၡာႏင

အျခားေထာကပမႈမား တစခနလးေတာငးဆေနမႈသည

ပဋပကၡေဒသမားရလထမားအားအသကရင႐သ႔မဟတ

စားနပရကၡာ မဖလသည အဆငသ႔ ေရာကေစရန

တြနးပ႔သကသ႔ ျဖစေနပါသည။ ထသ႔ ျဖစရသညအျပင

ပဋပကၡႏင ေဘးဖယပစပယမႈတ႔သည ႏငငအတြငး

ဆငးရတြငး နကေနၿပးသား တငးရငးသားေဒသမား၏

အေျခအေနကပမဆးဝါးေစၿပးထေဒသမားရလယသမား

မားအေနျဖင ျမနမာႏငငအလယပငးရ လယသမားမား

ႏငစာလငေစးကြက၊ေရအရငးအျမစႏငအျခားမရမျဖစ

ထညသြငးစရာမားအားရရႏငေျခပမနညးပါးပါသည။


“DKBA န႔ KNU တကပြျဖစတ အခနမးဆရင ရြာထမာ ဘယလမ ဆကမေနရဘး။ တျခား

မသားစေတြန႔ အတ ေတာထမာ သြားပနးရတယ။ အဒလအခနမးဆရင စစသားေတြက ေၾကာက

ေနရလ႔ ကမတ႔ လြတလြတလပလပ ျခစကလ႔ မရဘး။ ျခက မၾကညႏငေတာ ေတာေကာငေတြ

လာၿပးသးႏေတြကစားပစလကတယ။အဒလအစားအေသာကအတြကအခကအခေတြ႔ေနရေတာ

ေအးေအးခမးခမးေနထငစားေသာကႏငမယဘဝတစခစႏငဖ႔နညးလမးရာဖ႔လလာတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကရငအမးသမးတစဥး

108 TheAsiaFoundation,“EthnicConflictandSocialServices inBurma/Myanmar’sContestedRegions,”June2014.Availableathttps://asiafoundation.org/resources/pdfs/MMEthnicConflictandSocialServices.pdf.

109 AnneDécobert,“ThePoliticsofAidtoBurma:AHumanitarianStruggleontheThai-BurmeseBorder,”2016.

ပဋပကၡမားသညကနးမာေရးႏငပညာေရးအခြငအလမး

မားက အကန႔အသတ ျဖစေစသည။ ပဋပကၡ ျပငးထန

ရာ ေနရာအမားစတြင အစးရေကာငးမား မရျခငး

သ႔မဟတဆရာ၊ဆရာမမလေလာကျခငး၊လအပသည

ေကာငးအခေၾကးေငြမား ေပးသြငးရန မတတႏငျခငး

သ႔မဟတ ျမနမာဘာသာျဖင သငၾကားပ႔ချခငးႏင တငး

ရငးသား လငယမားႏင ကေလးသငယမားအား ခြျခား

ဆကဆျခငးတ႔ေၾကာင ပညာေရး နမကေနရျခငး ျဖစပါ

သည။ သ႔ေသာ EAO မားႏင ခတဆကထားေသာ

ဝနေဆာငမႈေပးသည အဖြ႔အစညးမားႏင လထအေျချပ

အဖြ႔အစညးမားေၾကာင တစခါတစရ၌ EAO ထနးခပ

နယေျမမားတြင ပညာေရးအခြငအလမးမား ရႏငပါ

သည။108 ေတာထတြင မၾကာခဏ ပနးေရာငရျခငးသည

လညး ကေလးမား၏ ပညာေရးက ထခကေစပါသည။

ထအခကအခမားသည မနးကေလးငယမား ပညာေရး

လကလမးမမႈအားလညး အဓက ထခက သကေရာက

ေနေစပါသည။ မသားစမားအေနျဖင ေကာငးထားမည

သက မျဖစမေန ေရြးခယရၿပဆပါက ေယာကားေလး

မားကသာ ေရြးခယေလရပါသည။ ထ႔အျပင လငပငး

ဆငရာ အၾကမးဖကမႈႏင အျခားေသာ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈတ႔ေၾကာင လျခမႈ မရသည အေျခအေနမား

တြင မဘမားအေနျဖင မနးကေလးမားအား အမထမ

အမျပငေပးထြကရနတြန႔ဆတတတၾကပါသည။

“တကပြေတြျဖစၿပးေတာထကေျပးရတာဆေတာကမတ႔ေကာငးကမသြားႏငဘး၊အဒါၿပးေတာ

ရြာကႏစရကသးရကေလာကပျပနလာႏငတယ၊တကပြေတြထပျဖစေတာကမတ႔ေတြေတာထက

ထပေျပးၾကရျပနေရာ။အဒေတာကမတ႔မာေကာငးသြားဖ႔အခနကမရဘး။”

မြနျပညနယရIDPစခနးမမြနအမးသမးIDPတစဥး

ပဋပကၡသကေရာကမႈ အႀကးဆးေသာ ေဝးလေခါငသ

သည ေဒသမားတြင ကနးမာေရးအတြက လအပေသာ

အေထာကအပပစၥညးမား အၿမလလ ျပတလပေလ ရ

သည။109 မဘမားအေနျဖင ပဋပကၡ၏ အခကအခမား

အၾကား ႏစေပါငးမားစြာ ေနလာလငကစား၎တ႔သား

သမးမား၏ အနာဂတအတြက စးရမပပနမႈက အးအမ


စြန႔ခြာထြကသြားေစရန၎တ႔အားတြနးအားေပးခသညဟ

ရငးျပၾကပါသည။ တခ႕ကမ ကနးမာေရး လအပခက

မားက ဆးျဖတခကက ႐တျခညး တြနးပ႔သညဟ ဆပါ

သည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသတခ႕ကမ စနႈနးနမကေသာ

110 Formoreontheimpactofconflictonwomen,see:KarenWomen’sOrganization,“StateofTerror:TheOngoingRape,Murder,TortureandForcedLabourSufferedbyWomenLivingundertheBurmeseMilitaryRegimeinKarenState,”February2007.Avail-ableathttps://karenwomen.files.wordpress.com/2011/11/state20of20terror20report.pdf.TrocaireandOxfam,“LifeonHold:ExperiencesofWomenDisplacedbyConflictinKachinState,Burma/Myanmar,”June2017.Availableathttps://www.trocaire.org/sites/default/files/resources/policy/life-on-hold-trocaire-oxfam-2017.pdf.WomenandChildRightsProject (SouthernBur-ma),“MonWomen,theMilitaryandForcedLaborinMonState,”March2009.Availableathttp://www.burmalibrary.org/docs07/WCRP2009-03.pdf.

111 “SeealsoWomen’sLeagueofBurma,“IfTheyHadHope,TheyWouldSpeak:TheOngoingUseofState-SponsoredSexualVi-olenceinBurma’sEthnicCommunities,”November2014.Availableathttp://womenofburma.org/if-they-had-hope-they-would-speak/.ShanHumanRightsFoundationandShanWomen’sActionNetwork,“LicensetoRape,”May2002.Availableathttp://

ဝနေဆာငမႈမားႏငဘာသာစကားအဆငမေျပမႈမားသည

ရညရြယရရ ခြျခားဆကဆျခငး ျဖစေၾကာငး အဓပၸာယ

ဖြငၾကသည။

vdifuGJjym;rIt& y#dyu©wGif; jcm;em;aom tawGUtMuHKrsm;

ပဋပကၡမားႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားကအမးသားႏငအမးသမးမားအၾကားေတြ႔ၾကခစားရပ

ျခငးကြာျခားေလရၿပးထြကေျပးတမးေရာငရမႈပစမားအေပၚတြငလညးသကေရာကမႈရကာတခ႕ေသာ

ထြကေျပးတမးေရာငရာ ေနရာမားတြင အမးသမးမား ဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမားလညး ရေန

ပါသည။110 အမးသမးမားအေနျဖင အမးသမးျဖစမႈ အေပၚတြငလညးေကာငး၊ တငးရငးသ ျဖစမႈ

အေပၚတြငလညးေကာငး ခြျခားဆကဆမႈႏင အၾကမးဖကမႈ အဆငမးစက မၾကာခဏရငဆငရၿပး

အထးသျဖင ပဋပကၡ အေျခအေနမးတြင၎တ႔၏ လငကြျပားမႈက ပစမတထားသည တခ႕ေသာ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားကမၾကာခဏခရေလရသည။တငးရငးသမားအေနျဖငထသ႔ေသာ

ခြျခားဖႏပဆကဆမႈမားခရသညအျပငအမးသမးျဖစမႈေၾကာင၎တ႔အသငးအ၀ငးတြငးတြငလညး

ခြျခားဆကဆခရသျဖငလကနကကငပဋပကၡႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၏ဒဏကအဆးဆး

ခရသမားျဖစၾကပါသည။

အတငးအဓမၼ စစသားစေဆာငးျခငးက ကငသးေသာ ျမနမာစစတပႏင EAO မားသည ရြာတငး၌

အလပလပႏငေသာအသကအရြယရသညအမးသားအေရအတြကတခ႕ကေတာငးဆေလရသည။

ဤအေျခအေန၏အဓပၸာယမာယငးကသ႔ ေတာငးဆခရသညျဖစေစသ႔မဟတလကနကကငတပဖြ႔

တစခခက အနးအနား၌ ရသညအခနတြငျဖစေစ အမးသားမားႏင ေယာကားငယေလးမားမာ

ေတာတြငးသ႔ မၾကာခဏဆသလ တမးေရာငပနးေအာငးရၿပး အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယမား၊

ကေလးသငယမားႏင သကႀကးရြယအမားက အမမား၌ ခနထားရပါသည။ တစခါတစရတြင

အမးသမးမားသည အမးသားမားအစား လပအားေပးခငးေစျခငး ခရၿပး အမးသားမားနညးတ

ခငးေစခရသညအျပငမဒမးမႈႏငအျခားေသာလငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားကရငဆငရႏငသည

အႏရာယကလညးရငဆငၾကေတြ႔ၾကရပါသည။111တခ႕ေသာကယဝနေဆာငအမးသမးမားဆလင


ေပၚတာအျဖစေခၚေဆာငသြားျခငးခရသျဖငရလဒမာကယဝနပကကျခငးမားကမၾကာခဏဆသလ

ၾကေတြ႔ခစားၾကရပါသည။112 လထအသငးအဝငးအား အၾကမးဖကရနႏင EAO မားက ကည

ေထာကပျခငးေၾကာငအျပစေပးရနရညရြယ၍ျမနမာစစတပမစစလကနကသဖြယအသးျပေနေသာ

မဒမးကငမႈႏင အျခားပစမားျဖင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ပဋပကၡေဒသရ အမး

သမးမားမာပမထရလြယသညအေနအထားတြငရေနပါသည။113

“အဒတနးက ဗမာစစသားေတြက ရြာထက ၀ငလကထြကလက အလပ႐ႈပေနၾကတယ။

ကမတ႔ရြာကလာရငသတ႔ႀကကတအမဝငတယ၊ ၿပးေတာရြာထကမနးကေလးေတြက

ေႏာငယကတယ။သတ႔ရြာကဘယအခနပေရာကလာေရာကလာေယာကားေလးေတြက

ေပၚထာထမးခငးေတာ ေယာကားေလးေတြက လြတေအာင ထြကေျပးၿပး ပနးၾကတယ။

ေယာကားေတြထြကေျပးကနေတာအမမာကနေနခတမနးမေတြကႏပစကျပနတယ။”

မြနျပညနယရIDPစခနးမIDPမြနအမးသမးတစဥး

အမးသားမားႏင အမးသမးမားသည အတငးအဓမၼ လပအားေပးခငးေစရန ဖမးဆးခရၿပး

ထခငးေစမႈသည တစခါတစရ လေပါငးမားစြာ ၾကာျမငတတၿပး အ႐ကခရေသာ အေျခအေနသ႔

လညးေကာငး၊ ေျမျမႇပမငးမားႏင ပဋပကၡမားေၾကာင ဒဏရာရမႈ သ႔မဟတ ေသဆးရမႈ အႏရာယ

မားႏငလညးေကာငး၊ အစာေရစာ ခ႕တျခငးႏင ေရာဂါမားကလညးေကာငး ရငဆငခစားၾကရသည။

ကနရစခေသာ အမးသမးမား၊ ကေလးသငယမားႏင သကႀကးရြယအမားသညလညး အသကေမြး

ဝမးေကာငးအတြကပမ႐နးကနၾကရၿပးသတငးႏငစားနပရကၡာေတာငးျခငးအပါအဝငစစသားမား၏

ခးေဖာကမႈမားကလညးရငဆငခစားရသညထရလြယအေျခအေနသ႔ပမေရာကရေစသည။

“အေျခအေနကတစေနရာန႔ တစေနရာ မတဘး။တခ႕ေနရာေတြမာအမးသမးေတြက

ေနာကမာကနေနခတယ၊ဒါေပမယအဒါကသတ႔အတြကလျခတယလ႔ေျပာလ႔မရဘး။

သတ႔က မေျပးႏငလ႔ ကနေနခရတာ။ သတ႔အတြက လျခတယလ႔ တခ႕က ထငခင

ထငလမမယ၊ဒါေပမယသတ႔ရ႕လျခေရးကဘယသမအာမမခႏငဘး။တကယတမး

ျပနၾကညမယဆရငအတငးအဓမၼလပအားေပးအခငးခရတ၊ေပၚတာထမးရတအမးသမး

ေတြရတယ။”လထအေျချပအဖြ႔အစညးကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး

ထြကေျပးေနရေသာအခနမားတြင ေနထငစရာ ရာေဖြႏငစြမးႏင လျခေရး အေျခအေနအရ မသားစ

www.shanwomen.org/reports/36-license-to-rape.112 KarenWomen’sOrganization,“StateofTerror:TheOngoingRape,Murder,TortureandForcedLabourSufferedbyWomen

LivingundertheBurmeseMilitaryRegime inKarenState,”February2007.Availableathttps://karenwomen.files.wordpress.com/2011/11/state20of20terror20report.pdf

113 KarenWomen’sOrganization,“StateofTerror:TheOngoingRape,Murder,TortureandForcedLabourSufferedbyWomenLivingundertheBurmeseMilitaryRegime inKarenState,”February2007.Availableathttps://karenwomen.files.wordpress.com/2011/11/state20of20terror20report.pdf


မားမာ ကား-မ အေပၚမတည၍ ရဖနရခါ ခြၿပး ေနထငၾကရပါသည။ အတငးအဓမၼ လစေဆာငးမႈ

အႏရာယ နညးပါးသညအခါမးတြင အမးသမးမားႏင ကေလးငယမား ခရးသြားလာမႈအတြက

ပလျခမညဟထငရလငတစခါတစရ၌၎တ႔အားအရငထြကခြာေစပါသည။အျခားအခနမားတြင

အမးသားမားက အရငထြကခြာၿပး ခလႈစရာေနရာမား ရာေဖြကာ ဇနးသညႏင ကေလးငယမားက

လကပါေစသည။လငယအမးသားမားအတြကလညးEAOမား၏အဖြ႔ဝငဟစြပစြကာျမနမာစစတပမ

ဖမးဆးျခငး ခရႏငသညအႏရာယရေနေသာေၾကာင ပဋပကၡေဒသမားအနးသ႔ ခရးသြားလာျခငးမာ

၎တ႔အတြကအႏရာယ ရေနပါသည။တကပြ ထ ျဖစသျဖင စစဥရန အခနမရသည အခါမးတြင

အမးသားမားက ဥးစြာ ထြကေျပးတမးေရာငရၿပး ကေလးသငယမားႏင သကႀကးရြယအမားအား

တစစတညးျဖစရနအတြကအမးသမးမားအားေနာကတြငခနထားရေလရပါသည။

“ကေနာမနးမန႔ ကေလး ေလးေယာကက အရင ေျပာငးခငးတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ

အမးသမးေတြန႔ကေလးေတြကခရးသြားဖ႔ပလြယတယ။ကေနာကေတာဗမာစစတပက

ေၾကာကေနရေတာပနးၿပးမရြာကေနတတတတေလးထြကလာရတယ။”မြနျပညနယရ

IDPစခနးမIDPမြနအမးသားတစဥး

အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစခရျခငး၊ေပၚတာသ႔မဟတစစသားအျဖစအတငးအကပစေဆာငးျခငး

ခရၿပးေနာက အမးသား အမားအျပား မညသညအခါမ ျပနလညေရာကရလာျခငး မရေတာပါ။

၎တ႔ မရေတာေသာအခနတြင မၾကာခဏ ေရႊ႕ေျပာငးေနရေသာ ကနရစသ မသားစကလညး

၎တ႔က ေသဆးၿပဟသာယဆထားၾကပါသည။ တခ႕မာ ျမနမာစစတပမ သတျဖတျခငးက ခရပါ

သည။ ထြကေျပးတမးေရာငရာ အရပသ႔ ေရာကၿပးခန အသကေမြးဝမးေကာငးရန အခြငအလမး

အကန႔အသတရမႈမားေၾကာင အမးသားမားသည အမးသမးမား၊ ကေလးသငယမားႏင သကႀကး

ရြယအမားအားထားခၿပးထငးႏငငသ႔မဟတတ႐တႏငငသ႔သြားေရာကအလပလပကငၾကရပါသည။

ထ႔အျပငအရြယရေသာလငယအမးသမးမားသညလညး၎တ႔၏ကေလးမားကအဘး၊အဘြားမား

ႏငထားခကာတ႐တသ႔မဟတထငးႏငငမားတြငသြားေရာကအလပလပၾကရပါသည။


twif;t"r®vkyftm;ay; cdkif;apjcif;ESifh ay:wmxrf;cdkif;jcif; -

a&;-xm;0,f rD;&xm;vrf; jzpf&yf avhvmrI

ပဋပကၡဒဏသင လထအသငးအဝငးမားအား အတငးအဓမၼလပအားေပး ခငးေစျခငးႏင ေပၚတာမား

အျဖစ ဖမးဆးခငးေစသည ျမနမာစစတပ၏လပရပမားအေပၚ ေသခာေကာငးမြနစြာ ျပစထားသည

မတတမးမားကပဋပကၡ၊လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၊အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား၊ကနးမာေရးႏင

ပညာေရးတ႔အၾကားတြငတစခႏငတစခအျပနအလနသကေရာကမႈရေနသညကေဖာျပေနပါသည။

ထသ႔ေသာ ပသဏၭာနမားကသ႐ပေဖာျပေနေသာ ျဖစရပတစခမာ မြနျပညနယေတာငပငး ေရးၿမ႕မ

တနသၤာရတငးေဒသႀကး ထားဝယၿမ႕သ႔ ဆကသြယသည မးရထားလမး ေဖာကလပရနအတြက

အတငးအဓမၼ လပအားစေဆာငးျခငး ျဖစသည။114 ဤစမကနးက ႏငငေတာ ၿငမဝပပျပားမႈ

တညေဆာကေရးအဖြ႔ (နဝတ) မ ၁၉၉၃ ခႏစတြင စတငချခငးျဖစၿပး ေရးႏင ထားဝယအၾကား

မငေပါငး ၁၁၀ အကြာအေဝးက လပေဆာငျခငး ျဖစသည။ ယငးမးရထားလမးက ယေန႔အခနအထ

အသးျပေနေသာျငားလညးထေဖာကလပမႈေၾကာငေရႊ႕ေျပာငးတမးေရာငခရသမားမာမဆကလက

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေနၾကရဆျဖစပါသည။

မးရထားလမး ေဆာကလပေရး၏ သကေရာကမႈတစခမာမ အးအမမားႏင စကခငးမား အပါအဝင

ေျမယာမားက ေလာေၾကး တစစတစရာမေပးဘ အခနအနညးငယသာ ႀကတငအသေပးျခငး သ႔

မဟတလးဝအခနမေပးဘသမးဆညးျခငးပငျဖစသည။

“သတ႔က ရထားလမးေဖာကမယလ႔ ေျပာတာက ကေနာတ႔ မယခဘး။ ဒါေပမယ

ေနာကတစေန႔ကေတာ သတ႔ ရြာကေရာကလာၿပး ကေနာတ႔ အမေတြက ေျမတးစက

ေတြန႔ ဖကဆးၾကတယ။ ကေနာတ႔ရ႕ မးဖေခာငသး ပစၥညးေတြကေတာငမ သမးဖ႔

အခနမရဘး။”တနသၤာရတငးေဒသႀကးရေရာစပရြာမIDPမြနအမးသားတစဥး

ထေဒသရရြာမားမအမးသားမားႏငအမးသမးမားကမးရထားလမးေဆာကလပေရးအတြကအတငး

အကပေပၚတာထမးရနခငးေစသညအျပငကေလးမားကလညးအတငးအဓမၼအလပလပေစခသည။

ေရျဖၿမ႕နယမရြာသားတစဥးကမးရထားလမးေဆာကလပေရးကာလအတြငးက၎၏ကေလးဘဝ

အေတြ႔အၾကကယခလရငးျပခပါသည။

“ကေနာအဒအခနတနးကကေလးသာသာပရေသးတယ။[ဗမာစစသားေတြက]ကေနာက

114 FormoreinformationonforcedlaborinBurma/Myanmaringeneral,andtheYe-Daweirailwayspecifically,see:ReportoftheCommissionofInquiryappointedunderArticle26oftheConstitutionoftheInternationalLaborOrganizationtoExaminetheObservancebyBurma/MyanmaroftheForcedLaborConvention,1920(No.29).Availableathttp://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:50012:0::NO::P50012_COMPLAINT_PROCEDURE_ID,P50012_LANG_CODE:2508280,en.


အေဖဘယမာလလ႔ ေမးတယ။ကေနာကကေနာအေဖမရဘးလ႔ ျပနေျပာလကတယ၊

ေနာကေတာ သတ႔က ၾကကေတြအကနလး ဖမးၿပးယသြားတယ။ သတ႔ အဒလမး

အမတငးမာ လပတယ။ တကယလ႔ တစေယာကေယာကက ဖမးမရင ေပၚတာလပဖ႔

ေခၚသြားတယ။ အဒလမး လေတာေတာၾကာတယ။ တစခါတေလ ဗမာစစသားေတြက

ကေလးေတြက ရထားလမး ေဆာကဖ႔ ေခၚသြားတယ။ အဒအခန တနးကကေနာ ၁၂

ႏစပ ရေသးတယ။ သတ႔က ေဆာကလပေရးအတြက တစအမ ကေလးတစေယာကစ

ေခၚသြားတယ။”မြနျပညနယရေရာစပရြာမIDPမြနအမးသားတစဥး

“ေရး-ထားဝယ ရထားလမးက ေဆာကတ ႏစတနးက ဗမာစစတပက ကမတ႔က

အတငးအကပ အလပလပခငးတယ၊ ရထားလမးျဖစဖ႔အတြက ေကာကေတာငေတြက

ေဖာကၿပး လမးလပေပးရတယ။ ေမြးကငးစ ကေလးငယရတ အေမေတြေတာငမ သတ႔

အတြကသြားၿပးအလပလပေပးရတယ။အစားအေသာကလညးကယဟာကယသယ

သြားရတယ။သြားမလပရငလညးအ႐ကခရတယ။စစသားေတြကအမးသမးေတြကလညး

ေစာကားတယ။ ညဆရင သတ႔ရ႕လခညေတြ ခြတပစတယ။ စစတပကကမတ႔ ရြာက

ေရႊ႕လာတအခါကေတာကမတ႔သတ႔အတြကဆကမလပေပးႏငေတာဘး။အဒါေၾကာင

ျခေတြ၊ လယေတြ ဒအတငးပစၿပး ထားဝယက မသားစတစခလး ထြကေျပးလာတယ။”

မြနျပညနယရIDPစခနးမIDPမြနအမးသမးတစဥး

အခနကာလအလက အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစမႈမား ပမနျဖစပြားေနသည ေနရာမား

ထကပင ယငးကသ႔ မးရထားလမးအတြက အခနၾကာျမငၿပး ရကစကၾကမးတမးစြာ အတငးအဓမၼ

လပအားေပးခငးေစျခငးႏင၎၏အကးဆကျဖစေသာဝငေငြနညးပါးျခငး၊ပညာေရးတြငအေႏာင

အယကျဖစျခငးႏင ကနးမာေရးတြင ဆးကးသကေရာကမႈမား ျဖစေပၚျခငးတ႔သည ျပညသ

လထမားအား ထြကေျပးတမးေရာငေစရမႈဘကသ႔ ပမတြနးပ႔ေနပါသည။ သ႔ေသာ ထရြာမားရ

လတငးအေပၚ၌တညေသာပစျဖငသကေရာကေနသညေတာမဟတပါ။ေပၚတာအျဖစေခၚေဆာင

ျခငးက မလကလပါက ျမနမာစစတပအား ပကဆေပးျခငးျဖင ကငးလြတခြငရႏငၿပး ေပးေဆာငရန

မတတႏငသမားမာမ ေပၚတာထမးရန ေခၚေဆာငျခငးမ ကငးလြတခြငမရပါဟ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

မားကေျပာျပၾကပါသည။ရြာသားမားထြကေျပးေသာအခါဥးတညရာအသးသးသ႔ထြကေျပးၾကပါသည။

“တခ႕ရြာသားေတြက MRDC ဆကေန ေနထငစရာရဖ႔ ရြာက ထြကေျပးၾကတယ။

တခ႕ကထငးကသြားၿပးအလပထြကလပၾကတယ။အဆငေျပတလေတြကေတာၿမ႕က

ေျပာငးသြားၾကတာေပါ။”မြနျပညနယေရာစပရြာမIDPမြနအမးသားတစဥး


vufeufudkif xdawGUwdkufcdkufrIrsm;ESifh t&yfom;jynfolrsm;tm;

ypfrSwfxm;jcif;

115 Formoreinformation,seeTa’angWomen’sOrganization,“BurdenofWar,”19October,2012.Availableathttp://taangwomen.org/2012/10/19/the-burden-of-war-women-bear-burden-of-displacement/. KachinWomen’sAssociationThailand,“AFarCryfromPeace:OngoingBurmaArmyOffensivesandAbusesinNorthernBurmaUndertheNLDGovernment,”15November,2016.Availableathttps://kachinwomen.com/far-cry-from-peace-ongoing-burma-army-offensives-abuses-northern-burma-under-nld-government/.

116 Duringfieldresearchinthislocation,aerialattackstookplaceneartheIDPcamp,causingIDPstotemporarilyseekshelter.

၂၀၁၁ ခႏစကတညးက ထြကေျပးတမးေရာငေနရေသာ

ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ ေျမာကပငးမ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသမားက၎တ႔ထြကေျပးလာရျခငးမာအတငး

အကပေရႊ႕ေျပာငးခရျခငးႏငအထကတြငေဖာျပခေသာ

ခးေဖာကမႈမား၊စနစတကခြျခားဖႏပမႈမားစျပလာျခငး

တ႔ေၾကာငျဖစသညအျပငအဓကအေၾကာငးရငးမာEAO

စခနးအနးရ ရြာမားအား ေလေၾကာငးမ တကခကမႈမား

အပါအဝင ျပငးထနေသာတကခကမႈမားႏင အရပသား

ေဒသမားအေပၚစစေရးအရတကခကမႈမားႏစခစလး၏

ေပါငးစပမႈတ႔ေၾကာင ျဖစသညဟ ေျပာျပၾကပါသည။115

ျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡႏင အရပသားမားအား

ပစမတထားျခငးသည အျခားေနရာမားရ ထြကေျပး

တမးေရာငရေစမႈ၏ အဓက အေၾကာငးရငး မဟတ

ေသာလညး ထြကေျပး တမးေရာငေစရမႈက ျဖစေပၚေစ

ေသာအေၾကာငးအခကမားတြငပါဝငပါသည။

“ျပနေျပာရရင [၂၀၁၁] ဒဇငဘာလမာတနးက ညသနးေခါငေလာကမာ တကပြျဖစတယ၊

အရမးဆးတယ၊ အဒါန႔ ကေနာတ႔ကသမားအမေဘးနားက ေတာငေျခနားမာသြားပနးေနခရတယ။

ေန႔ဘကျဖစတ တကပြေတြကေတာ ခနတနးကလ ခဏေလးပျဖစၿပး ေလေၾကာငးတကခကတာ

မပါတဟာမးဆရင116ညဘကျပငးျပငးထနထနတကပြျဖစတာန႔စာရငခႏငေသးတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမIDPတအာငးအမးသားတစဥး

လတတေလာ ႏစမားအတြငး ျမနမာႏငင ေျမာကပငး၌

ျဖစပြားေနေသာျပငးထနသညတကပြမားကဤအခက

က ထငဟပပါသည။ ေျမာကျမားစြာေသာ ေတြ႔ဆေမး

ျမနးခသမားက အတတကာလ၌ တကပြမား ျဖစေနခန

အတြငး နးစပရာ ေတာမားထသ႔ထြကေျပး ပနးေအာငး

ၾကၿပး ရကအနညးငယအၾကာတြင ျပနလာျခငး အပါ


အဝငထြကေျပးတမးေရာငေနထငရမညအျဖစမ ေရာင

ၾကဥႏငရန နညးနာမား ရာေဖြ လပေဆာငခၾကေသာ

လညး ေနာကပငးတြင တကပြမား ပမ ဆးဝါး ျပငးထန

လာသျဖင ထသ႔ေသာနညးနာမားက မလျခေတာ

117 See, e.g., KHRG, “Foundation of Fear,” October 2017, pp. 164-67. Available at http://khrg.org/2017/12/founda-tion-fear-25-years-villagers-voices-southeast-myanmar.HURFOM,“IStillRemember,”December2017,p.38.Availableathttp://www.rehmonnya.org/reports/I-still-remember-online-publishing.pdf.

118 “HtunKhaing,“KachinIDPsFearLandGrabsintheVillagesTheyOnceCalledHome,”FrontierMyanmar,19January,2018.Availableathttps://frontiermyanmar.net/en/kachin-idps-fear-land-grabs-in-the-villages-they-once-called-home.

သညအတြက ေရ႕တနးနယေျမမားႏင ပ၍ ေဝးရာသ႔

ထြကေျပးတမးေရာငရန လအပလာခသညဟ ရငးျပပါ

သည။

ajr,modrf;qnf;jcif;

ေျမယာသမးဆညးျခငးသည ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ၏

အေၾကာငးရငး ျဖစသကသ႔ သကေရာကမႈလညး ျဖစပါ

သည။ ျမနမာႏငငရ ပဋပကၡသည စစတပႏင အျခား

ဆကႏႊယေနေသာကမၸဏမားအား ေျမယာသမးဆညးမႈ

အႀကးအကယလပေဆာငရနအေျခအေနမားကဖနတး

ေပးၿပးႀကးမားကယျပန႔ေသာထြကေျပးတမးေရာငရမႈက

ျဖစေစကာ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား၊ သဘာဝ

ပတဝနးကငႏငမ႐းဖလာေျမယာသးစြမႈကငထးမားက

ၿခမးေျခာကေနပါသည။117 ေျမယာသမးဆညးမႈသည

ျမနမာတစႏငငလး အတငးအတာႏင ျဖစေနခနတြင

သမးဆညးထားေသာ ေျမယာမားေပၚရ ေဒသခမားက

ျမနမာစစတပမအငအားသးဖယရားျခငး၊ေဒသခမားႏင

စစတပအၾကား အာဏာ မညမမႈ ျမငမားျခငးတ႔

အပါအဝငပဋပကၡသညေျမယာသမးဆညးမႈခရႏငသည

ထရလြယအေျခအေနက ျမငတကေစပါသည။ ဥပမာ

အားျဖင ကခငျပညနယအတြငး ပဋပကၡေဒသမားရ

စးပြားေရး ရငးႏးျမႇပႏမႈမား တရားဝငျခငး၊ မဝငျခငး

အေပၚအရပသား ႀကးၾကပမႈသ႔မဟတလြတလပေသာ

အနးကပ ေစာငၾကညမႈမား လပေဆာငႏငမႈ မရျခငး

က အခြငေကာငးယကာ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမား

အပါအဝင စစတပႏငဆကႏႊယေနေသာကမၸဏမားက

ေျမအေျမာကအျမားသမးယၿပး ငကေပာႏင ၾကစက

ခငးမားကအႀကးအကယလပကငၾကပါသည။118



“ဗမာစစတပကေျမဧကေပါငး၈၀,၀၀၀ေကာသမးလကတယ။၁၀ဧကေလာကရတကေနာရ႕

သဟဠသရကစကခငးကလညးသမးလကတယ။သတ႔[ဗမာစစတပ]ကရြာသားေတြကေျမေပၚကေန

ထြကသြားဖ႔ အမန႔ေပးတယ။ ဒါေပမယ အခထကထေတာ ကေနာျခက ဘာမ မလပေသးဘး၊

အေဆာကအအ တစခမ မေဆာကထားေသးဘး။ သဟဠေစေတြကပ ယသြားတယ။ [ဒါေပမယ]

အျခားစကခငးေတြမာေတာအေဆာကအအေတြေဆာကထားတယ။”

တနသၤာရတငးေဒသႀကးရေရာစပရြာမIDPထားဝယအမးသားတစဥး

119 KevinWoods, “Ceasefire Capitalism:Military-Private Partnerships, Resource Concessions, andMilitary-State Building in theBurma-ChinaBorderlands,”38JournalofPeasantStudies747,14September,2011.Availableathttps://www.researchgate.net/publication/233066790_Ceasefire_Capitalism_Military-Private_Partnerships_Resource_Concessions_and_Military-State_Build-ing_in_the_Burma-China_Borderlands.HURFOM,“IStillRemember,”December2017,p.38.Availableathttp://www.rehmonn-ya.org/reports/I-still-remember-online-publishing.pdf.

120 KHRG,“FoundationofFear,”October2017,pp.164-67.HURFOM,“IStillRemember,”December2017,p.38.Availableathttp://www.rehmonnya.org/reports/I-still-remember-online-publishing.pdf.

121 HURFOM,“IStillRemember,”December2017.Availableathttp://www.rehmonnya.org/reports/I-still-remember-online-publish-ing.pdf.

122 Transnational Institute, “NeitherWarnorPeace:TheFutureof theCeasefireAgreements inBurma,”July2009,pp.24-29.Availableathttps://www.tni.org/files/download/ceasefire.pdf.KHRG,“TruceorTransition?,”14May,2014.Availableathttp://khrg.org/2014/05/truce-or-transition-trends-human-rights-abuse-and-local-response.

၁၉၉၄ ႏင ၁၉၉၅ ခႏစတြင မြနျပညနယႏငကခငျပည

နယမားမ အပစအခတရပစေရးမားသည ေျမယာသမး

ဆညးမႈ ပစအမးမးက ဥးတညေစခၿပး ၂၀၁၅ ခႏစ

NCA လကမတေရးထးၿပး ေနာကပငးတြင ယငးကသ႔

ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမးက အျခားေနရာမား၌

လညး ေတြ႔ျမငရမည ျဖစသည။ စစတပမ ပဂၢလက

စပြားေရးလပငနးမားႏင အျခား စးပြားေရးစမကနးမား

က ေျမယာလပပငခြငမား ေပးျခငးျဖင အပစအခတ

ရပစထားေသာ ေဒသမား ထနးခပမႈက စစညး ခငမာ

ေစပါေသည။119 ပဋပကၡ ေလာကသြားသညႏငအမ

ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ အျခား လကနကကငအဖြ႔မား

ပါဝငမႈရသည စးပြားေရး လပေဆာငမႈမား ႀကးထြား

လာသကသ႔စစဘကဆငရာအေျခခအေဆာကအအမား

တညေဆာကမႈသည ပဋပကၡ ေဒသမား၌ အထးသျဖင

တနသၤာရတငးေဒသႀကး၊ မြနႏင ကရငျပညနယမားတြင

တးပြားလာပါသည။120 ၁၉၉၅ ႏင ၂၀၁၇ ခႏစအၾကား

ထေဒသ၌ေျမဧကေပါငးတစသနး(၁၀၀,၀၀၀)အထက

သမးဆညးခရသညဟ မြနျပညလ႔အခြငအေရးေဖာငေဒး

ရငး(HURFOM)ကမတတမးတငထားပါသည။121

NCA လကမတေရးထးၿပး လတတေလာ ႏစမားတြင

စစတပႏင/ သ႔မဟတ ပဂၢလက ကမၸဏမား၏ ေျမယာ

သမးဆညးမႈမားေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမား

ပမ တးပြားလာၿပး ပဋပကၡျဖစပြားေသာ ေဒသမားတြင

စကပးေရး အေျခခသည စးပြားေရး၊ လမးေဖာကလပ

ေရးႏငသဘာဝသယဇာတအရငးအျမစထတယေရးတ႔

အပါအဝငအႀကးစားစးပြားေရး လပငနးမားအားတးျမႇင

လပေဆာငလာမႈမားသညေလာေၾကးမေပးဘကယျပန႔

ေသာ ေျမယာ သမးဆညးမႈမားက ဥးတညေစသည

အျပင လထအသငးအဝငးႏင သဘာဝ ပတဝနးကင

အေပၚတြငလညး အပကသေဘာ သကေရာကမႈမားက

ျဖစေပၚေစပါသည။122အထကတြငေဆြးေႏြးထားသကသ႔

ျမနမာႏငင၏ လကရ ဥပေဒမေဘာငမားကလညး ေျမ

ယာမားကကနပစၥညးသဖြယသေဘာထားကာအႀကးစား


လယယာစးပြားေရးက႑ကသာ ဥးစားေပးျခငးေၾကာင

အေသးစား လယသမား လပငနးရငမား ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငခရႏငသည ထရလြယ အေျခအေနက ျမငမား

ေစကာ ေျမယာ အသးျပမႈဆငရာ မ႐းဖလာ ကငသးမႈ

မားႏင သဘာဝပတဝနးကင ကာကြယထနးသမးမႈ

မားကလညး ၿခမးေျခာကလာပါသည။123 ေနရာစြန႔ခြာ

တမးေရာငရျခငးသည စြန႔ခြာရသမား ခနထားခရသည

ေျမမားအား ေျမလပအျဖစ ေၾကညာကာ ရငးႏးျမႇပႏသ

မားအား ေပးအပလကမည အႏရာယက လမးဖြငေပး

လကသကသ႔ရပါသည။

123 “BurmaCentrumNederland,“AccessDenied:LandRightsandEthnicConflictinMyanmar,”BurmaPolicyBreifing,BriefingNo.11,May2013.Availableathttps://www.tni.org/en/publication/access-denied-land-rights-and-ethnic-conflict-in-burma.

124 Formoreinformationontheexperienceofpoliticalactivistsandtheirfamilies,seeAssistanceAssociationforPoliticalPrisonersandFormerPoliticalPrisoners’Society,“AfterReleaseIHadtoRestartMyLifefromtheBeginning,”2016,pp.60-62.Availableathttp://aappb.org/wp-content/uploads/2016/05/Report-eng.pdf.

ယခငသကေရာကမႈ မရေသးေသာ တငးရငးသားေဒသ

တခ႕အထ ထဥပေဒမားမ သကေရာကမႈ ရလာေအာင

အပစအခတရပစေရးက လမးဖြငေပးရာေရာကသျဖင

တငးရငးသားလထ အသငးအဝငးမား မးဆကႏင ခ၍

ေျမယာႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈက ကာကြယေနခ

သည ရႏငၿပးေသာ ယဥေကးမႈႏင မ႐းဖလာဆငရာ

ဗဟသတ၊တနဖးႏငလကေတြ႔ကငသးမႈမားကအေျခ

ခသည တငးရငးသား လမးမား၏ အေရးႀကးေသာ

စနစမားကၿခမးေျခာကေနပါသည။

EdkifiHa&;wuf<uvIyf&Sm;rI

ဤသေတသန အစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခ

ေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားထတြင ႏငငေရး

တကကြလႈပရားသမားႏင၎တ႔၏မသားစဝငမားသည

အစတအပငးငယတစခအျဖစသာ ပါဝငေသာလညး

ေရရညတညတေသာ အေျဖရာေရးအတြက မဝါဒမား

ေရးဆြ ခမတရာတြင ၎တ႔၏ မတညေသာ ေနာကခ

အေျခအေနႏင စနေခၚမႈမားက နားလညထားရနအေရး

ႀကးပါသည။

ႏငငေရးကစၥရပမားႏငပတသကေသာေတြ႔ဆေမးျမနးခ

သ အမားစမာ ႏငငေရးလႈပရားမႈတြင ကယတငတက

႐ကပါဝငပတသကျခငးမရေသာလညး၎တ႔ မသားစ

ဝငမား၏ ပါဝငပတသကမႈေၾကာင ထခကခရသမား

ျဖစပါသည။ ျဖစရပအမားစတြင ႏငငေရးတကကြလႈပ

ရားသမားကအရငဥးဆးထြကေျပးတမးေရာငၾကသည။

မသားစဝငမားအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသည

ဒကၡမားက ေရာငရားႏငေရး ေမာလငခကျဖင လျခ

ေရးတပဖြ႔မား၏ ေစာငၾကညမႈေအာကတြင ဆကလက

ကနရစေနထငႏငရနႀကးစားၾကရသည။သ႔ေသာလညး

စစေထာကလမးေရး၊ အျခား လျခေရးတပဖြ႕ မားႏင

ေဒသႏရ အာဏာပငမားမ ျပညပေရာကေနေသာ

ႏငငေရးအတကအခမား၏ မသားစဝငမားအား

မၾကာခဏဆသလ ေႏာငယကျခငး၊ စစေဆးေမးျမနး

ျခငးႏင ဖမးဆးျခငးမားက လပေဆာငတတၾကသည။

ထမသားစဝငမားက အမရငမားမ အမမငားရန၊

ေဒသႏရ အာဏာပငမားက ပနးေအာငးေနေသာ

သ႔မဟတ အလပရငမားမ အလပမခန႔ရနႏင ၎တ႔၏

ဆငမားက ရပရြာအသငးအဝငးမ အားေပးျခငးမျပရန

စသည ဖအားေပးျခငးမားအပါအဝင ၎တ႔၏ အသက

ေမြးဝမးေကာငးမႈအေပၚ ကန႔သတမႈမား ထားရပါ

သည။124ဤသ႔ေသာ ၾကမးတမးမႈမားသညတခ႕ေသာ

မသားစမားက ၎တ႔ မသားစဝငမားႏင ျပနလည


ေပါငးဆရနသ႔မဟတ၎တ႔မသားစဝငမား၏ႏငငေရး

တကကြလႈပရားမႈႏင ဆကႏႊယ ပတသကမႈေၾကာင

ခစားရေနရမႈမားအေပၚကန႔သတမႈမား မရသည ႐းရငး

ေသာဘဝက တညေထာငႏငရနအတြက နယစပသ႔

ထြကေျပးရမႈကျဖစေစပါသည။

“မသားစျပနလညေပါငးစညးဖ႔အတြကကေနာသမး၊ကေနာေျမးန႔ကေနာဒစခနးကလာခတာပါ။

ကေနာအမးသမးက ႏငငေရးပတသကမႈေၾကာင ကေနာတ႔န႔ ေဝးေနခရတယ။ ၂၀၀၀ ခႏစမာ သ

ေထာငကလြတတယ၊ကေနာတ႔န႔၂၀၀၁ထတစႏစပေနခရတယ။စစေထာကလမးေရးေတြခဏခဏ

ေႏာငယကလြနးေတာသမေဆာကကထြကသြားၿပးတတယႏငငမာခလႈမယလ႔ဆးျဖတလကတယ။

သ တတယႏငင ထြကသြားတအခနမာ ကေနာရယ၊ အမေထာငကြေနတ သမးန႔ သ႔ကေလးရယ

ရနကနမာ ကနခတယ။ စစေထာကလမေရးေတြက သ ဘယကထြကသြားလ ဆတအေၾကာငးက

ခဏခဏလာေမးတယ။ အဒလန႔ ကေနာတ႔လညး ခဏခဏ ေႏာငယကတာ ခရတယ၊ အၿမတမး

ေစာငၾကညတာခရတာရယေၾကာငကေနာတ႔ရနကနမာေနလ႔မရေတာဘးျဖစလာတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညအမးသားတစဥး

မနလIDPစခနးမမခငႏငေမြးကငးစကေလးငယ[ဓာတပ-Ta’angWomen’sOrganization]

xGufajy;wdrf;a&Smif&rIjzpfay:apaom xd&SvG,f vlrIpD;yGm;taetxm; 69

xGufajy;wdrf;a&Smif&rIjzpfay:apaom

xd&SvG,f vlrIpD;yGm;taetxm;ဆးဝါးသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားေၾကာင ရြာ

လးကၽြတထြကေျပးရေသာ အတငးအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးရမႈ

ျဖစရပမားသည လမႈစးပြားအေျခအေနႏင မဆင

ေသာျငားလညး တခ႕ျဖစရပမားတြင လမႈစးပြားအေျခ

အေနမားသည ျပညသမားအား ေရႊ႕ေျပာငးရမႈအတြက

ထရလြယသည အေျခအေနက ျမငတကေစပါသည။

ဆငးရႏြမးပါးမႈသည အထးသျဖင လကနကကငအဖြ႔

မားမ ေတာငးဆေသာ စားနပရကၡာႏင ေငြေၾကးမားက

ျပညသလထမားမ မနမန ေပးေဆာငႏငေရးႏင အခန

ကာလအလက အတငးအဓမၼ လပအားေပးခငးေစမႈႏင

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအေပၚ ၎၏ အကးသက

ေရာကမႈမားက တြနးလန ရပတညႏငေရးတြင ထ

ခကမႈမား ျဖစေပၚေစပါသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕

ေတာငပငးရ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက အတငးအဓမၼ

လပအားေပးခငးေစျခငးအတြက အျခားသမားက ေငြေပး

ငားရမးႏငေသာလညး ၎တ႔အထမ အမားအျပားက

အတငးအဓမၼ လပအားေပးရန အႀကမေရ အနညးငယ

ခငးေစျခငး ခရၿပးေနာက ၎တ႔၏ ခကခရားပါးေသာ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ ပကစးသြားသျဖင ေပးေဆာင

ရန ေငြေၾကးမလာၿပး ထြကေျပးၾကရသညဟ မတခကျပ

ၾကပါသည။

“အသကရငရပတညဖ႔ ဘာမ မလပႏငေတာ ကမတ႔ ရြာကေန ထြကသြားဖ႔ ဆးျဖတခတယ။

ေပၚတာထမးဖ႔ အတငးခငးခရရင တစလ ႏစလ ၾကာတတတယ။ ဆငးရတ မသားစေတြအေနန႔

ရပတညဖ႔ အရမးခကခလာတယ။ တစေယာကေယာကက ေပၚတာ မလပခငဘးဆရင ကယေနရာမာ

အစားထးဖ႔ အျခားတစေယာကက ငားေပးရတယ။ အဒအတြက တစပတက ၁ ေသာငး [ကပ] ေပးရ

တယ။ ဗမာစစတပလာရင ေယာကားေလးေတြ ထြကေျပးေရာပ။ ေယာကားက ေပၚတာထမးရရင

မနးမန႔ ကေလးေတြက စားစရာ ဘာမ မရေတာဘး။”

မြနျပညနယရ IDP ရြာမ IDP ထားဝယအမးသမးတစဥး

လမႈစးပြားအေျခအေနက ျပညသမား မညသညေနရာသ႔

ထြကေျပးမညႏင ေနရာသစမားတြင ၎တ႔ဘာသာ

လျခစြာ အေျခခႏငမည မခႏငမညက အဆးအျဖတ

ေပးပါသည။ ပငဆငမႈ ရသမားထမ တခ႕အေနျဖင ၎တ႔

ထြကမေျပးခင ၎တ႔၏ ပငဆငမႈက ေရာငးခႏငခသျဖင

ေနရာသစသ႔ ေရာကေသာအခါ ရငးျမစတခ႕ျဖင အေျခ

ခႏငရနအတြက ေျမယာဝယယျခငး သ႔မဟတ ငားရမး

ျခငးတ႔က လပေဆာငၾကပါသည။ ပမလျခရာ ေနရာ

မားတြင ေနထငၿပး ေထာကပႏငေသာ မသားစ၀င ရသ

မားသည ထမသားစ၀ငမားထသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ ေနထငၾက

ပါသည။


“တခ႕လေတြက ဒက ေျပာငးလာကတညးက လလေလာကေလာက စေဆာငးထားတာ ပါလာ

ေတာ သတ႔ပကဆန႔ အမငားေနလ႔ရတယ။ အမငားဖ႔ မတတႏငတ သေတြကေတာ ေဆြမးအမေတြမာ

ေနရာေတာငးၿပး ေနရတယ၊ ေရရညအတြကေတာ မေကာငးဘးေပါ။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ စခနးေခါငးေဆာင ကခငအမးသားတစဥး

“မတပတငရတသေတြန႔ မသားစဝင ရၿပးသားသေတြကေတာ အျဖေရာင [အစးရ ထနးခပ

ေသာ] နယေျမက ေျပာငးသြားၾကတယ။ ၿပးေတာ ဗမာစကား ေျပာတတတသ၊ ၿမ႕မာ ေကာငး

ေနဖးတသေတြလညး အျဖေရာငနယေျမထက ေျပာငးသြားတာမားတယ။”

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကရငအမးသားတစဥး

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈတြင အသကရငႏငေရးအတြက

တစဥးခငးစ၏ အရညအေသြးႏင ကြမးကငမႈအေပၚ

မတညၿပး ျမနမာစစတပ၏ ခးေဖာကမႈမားက ေရာင

ရားႏငရနအတြက ထြကေျပးတမးေရာငရျခငးကလညး

ႏးၾကားသညဗဟာတစရပ ျဖစႏငပါသည။ ေတာေတာင

ထတြင ေရရည ခလႈရငသနေရးအတြက အရည

ရမးျပညနယ သေပါၿမ႕ရ IDP စခနးတစခ [ဓာတပ - Maung Ne Lynn Aung]

xGufajy;wdrf;a&Smif&rIjzpfay:apaom xd&SvG,f vlrIpD;yGm;taetxm; 71

အေသြးႏင ကြမးကငမႈရသည ရြာသားမားသည

ေနရာတစခသ႔ ေျပာငးေရႊ႕အေျခချခငးထက ေတာေတာင

မားထတြင ေရႊ႕ေျပာငးခလႈေနရမႈက ေရြးခယၾကသညဟ

တခ႕ေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ထငျမငခကျပ

ၾကသည။ သစေတာထြကပစၥညမား၊ မ႐းဖလာေဆးဝါး

မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးစကပးမႈမား စသညတ႔ႏင ပတ

သကသည ဗဟသတ အပါအဝင ထသ႔ေသာ ရငသနႏင

စြမး ကြမးကငမႈမားႏင ေရြ႕လားေနထငရမႈက ျပညသ

လထအား စစတပ၏ခးေဖာကမႈမားမ ၎တ႔ဘာသာ

ပမေကာငးမြနစြာ ကာကြယႏငစြမးႏင အစးရႏင စစတပ

တ႔၏ ထနးခပမႈေအာက ေနထငရျခငးက ေရာငရား

ႏငသည ေရြးခယႏငစြမးက ေပးပါသည။

“ဒကၡသညစခနးေတြ၊ ပနးခစရာ ေနရာေတြက ထြကေျပး သြားတသေတြက စားဝတေနေရးအတြက

ရရာ အလပက လပတတၾကရတယ။ ေတာငယာခတတတတသေတြက ေတာငယာခတၾကတယ၊

တခ႕ကေတာ ေတာကြမးေတာ ေတာထ ရာစားၾကတယ။”

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကရငအမးသားတစဥး

ထြကေျပးတမးေရာငရသ အမားအျပားသည ထရလြယ

သည အေနအထားႏင ရငဆငရၿပးသားသမား ျဖစၿပး

ထသ႔ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည ၎တ႔အား ပမ

ထရလြယသည အေျခအေနမားႏင ရငဆငရေစသျဖင

ထကြျပားျခားနားမႈမားက နားလညထားရန အေရးႀကး

ပါသည။ ဆကလက ထြကေျပးတမးေရာငေနရဆသ

မားႏင အနးအနား ၿမ႕မားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားသမား

သ႔မဟတ ထအခနကတညးက ၎တ႔ဘာသာ ျပနသြား

ႏငသမားအၾကား အသကေမြးဝမးေကာငး ကြျပားျခားနား

မႈက ယငးအခကက ျမငသာေစပါသည။ ေနရပျပနေရး

ကစၥ၌လညး ေျမယာမားက ျပနလညျဖညဆညးမေပးပါ

က မသားစ အဆကအသြယႏင ေျမယာ သးစြျခငးက

အားမျပသည သကေမြးဝမးေကာငး ကြမးကငမႈမား

အပါအဝင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား ကယထကယထ

ရပတညရန တြနးအားေပးရာတြင ရငးျမစမား နညးပါး

ပါလမမည။ တခ႕သမားမာ ဆကလကထြကေျပး

တမးေရာငေနရၿပး တခ႕သမားမာမ ၎တ႔ ကယပင

အရငးအျမစမားက အားျပ၍ ၎တ႔ အစအစဥျဖင မညသ႔

ေနရပျပနၾကသညက ဤသညက ရငးျပႏငပါလမမည။

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ မငးယေလး IDP စခနး [ဓာတပ - Progressive Voice]

vuf&Sdtajctae - toufarG; 0rf;ausmif;rIESifh axmufyHhulnDrI 73

vuf&Sdtajctae - toufarG;

0rf;ausmif;rIESifh axmufyHhulnDrIအေရ႕ေတာငႏင အေရ႕ေျမာက တငးရငးသားေဒသမား

တစေလာက ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမားတြင ဘ

အေၾကာငးရငးမား ရေနေသာလညး ထြကေျပးတမး

ေရာငရသည ကာလမာမ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာမ လ

အနညးငယအထ ကြာဟမႈမား ရေနပါသည။ အလားတ

ယခထကထ ထြကေျပးတမးေရာငေနရသမား၏ အေျခ

အေနမာလညး ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငးမားအတြငး

အမားစ ေပါငးစပေနထငသြားရာမ သမား႐းက မဟတ

ေသာ တမးေရာငေရႊ႕ေျပာငး အေျခခမႈမား၊ တရားဝင

ဒကၡသညႏင IDP စခနးမားတြင ေနထငမႈမား အစ

ရသျဖင ပစအမးမး ကြျပားသြားပါသည။ ဥပမာအားျဖင

တခ႕ေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အထးသျဖင

မြန၊ ပအဝးႏင ကရငနေဒသမားရ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

မားသည မေရႊ႕ေျပာငးရေသာသမားအၾကား ေရာစပ

ေနထငၾကၿပး ၎တ႔၏ အေျခအေနမာ မေရႊ႕ေျပာငးရ

ေသာ ျပညသမားႏင တညေနၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရ

သမားတြင ရသည အျခားေသာ လကၡဏာမားလညး

ရေနပါသည။ ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားႏင ကရင

ျပညနယ၊ ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာက

ပငးရ IDP စခနးမား၌ ေနထငေနေသာ ထြကေျပးတမး

ေရာငရသမားသည ေရႊ႕ေျပာငးမခရေသာ ျပညသမားႏင

သးျခားစ ခြေနထငျခငးျဖစၿပး ေနထငရာ ဝနးကငႏင

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားအေပၚတြင ပမ ကန႔သတခ

ရမႈမား ရေနပါသည။

IDP စခနးအမားစႏင အျခားေသာ IDP ရြာမားမာ

ေ၀းလေခါငဖားေဒသမားတြင ရေနၾကျခငးျဖစၿပး IDP

မားအေနျဖင အျခားေသာေဒသမားႏင အဆကအသြယ

မရသေလာက နညးပါးပါသည။ ဥပမာအားျဖင ကခင

ျပညနယတြင အခ႕ေသာ IDP စခနးမားမာ တ႐တ-

ျမနမာ နယစပတြင ရၾကၿပး ကခငျပညနယ အျခားေသာ

ေဒသမားႏင ျမနမာႏငငသ႔ ဆကသြယသြားေရာကရန

တ႐တႏငငတြငးမ ျဖတသနး သြားလာၾကရပါသည။

တ႐တႏငငအေနျဖင ျမနမာႏငငတြင ၎၏ အကး

စးပြားအတြက ရငးႏးျမႇပႏရန ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

တြင ပါ၀ငပတသကေနျခငးေၾကာင ၎တ႔ အသးျပ

သြားလာေသာ လမးမားက တ႐တအစးရမ မၾကာခဏ

တားဆးပတဆ႔ျခငးလညး ၾကရပါသည။ ထသ႔ ပတဆ႔

တားဆးျခငးေၾကာင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈအျပင

စခနးမားအတြငး ကသမႈ မေပးႏငသည ကယ၀နေဆာငႏင

မးဖြားျခငးဆငရာ ျပနာမား၊ စးရမရသည ထခက

ဒဏရာရမႈမားႏင ေရာဂါေ၀ဒနာမားအတြက ကနးမာ

ေရး ျပစေစာငေရာကမႈတ႔တြင ဆးကးမား ရငဆငၾကရ

ပါသည။ အျခား IDP စခနးမားမာ ကခငျပညနယ၏

ၿမ႕ေတာ ျမစႀကးနား အပါအ၀င ၿမ႕ႀကးမား အနးအနား

တြင ရၾကၿပး ဘရားေကာငး၀ငးမားတြင လေပါငး ရာခ

စခနးခၾကရၿပး လေပါငးအနညးငယသာ ၾကာမညဟ

ယဆခၾကေသာလညး ႏစခၾကာေအာင တညရေနၾကဆ

ျဖစပါသည။ အခနအနညးငယသာ ၾကာမညဟ ယဆကာ

စခနးခခြငေပးခခနတြြင ထသ႔ေသာ ႏစခ ၾကာလာသည

အေျခအေန၏ သကေရာကမႈက ႀကတငတြကခက

မထားမျခငးေၾကာင စခနးတြင ေနသမား ႏင

ေဒသခ အသငးအ၀ငးမားၾကားတြင တငးမာမႈမား

ျဖစပြားလာၾကပါသည။

ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပး တမးေရာငရမႈ အတြငး

အမးသမးမားမာ ေျမာကျမားလစြာေသာ အခကအခ

မားက ရငဆငၾကရၿပး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖက


မႈမားႏင အမတြငး အၾကမးဖကမႈမားလညး ၾကေတြ႔

ၾကရသည အျပင အမးသားမား အရကႏင မးယစ

ေဆးစြသည အေျခအေနမးတြင အမတြငး အၾကမးဖကမႈ

လညး ျမငတကလာပါသည။ မးယစေဆး အလြယတက

ရရႏငသည အေျခအေနႏင ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာင

ရျခငး၏ ေမာလငခကမ စတပကဖြယ အေျခအေန

မားေၾကာင အရကႏင မးယစေဆးစြျခငးသည ေနရပ

စြန႔ခြာ တမးေရာငရသမား ေနထငရာ ေနရာေဒသ အမားစ

တြင ပမန ၾကရေလရေသာ ျပနာ ျဖစပါသည။125

အမးသမးမားအား အားေပးျမႇငတငမႈတြင တးတက

မႈမား ရေနေသာလညး အပခပေရးပငးတြင ဓေလ

ထးတမး ၾသဇာအာဏာ တညေဆာကပကသာ ဆကလက

စြကင အသးျပေနၿပး ဆးျဖတခကခရာတြင အမးသမး

မားမာ ဖယခနခထားေနရဆ ျဖစပါသည။ အမးသမးမား

125 For more on drug use and trafficking in conflict areas, see Ta’ang Women’s Organization, “Still Poisoned,” 25 October, 2011. Available at http://taangwomen.org/2011/10/25/still-poisoned/. Kachin Women’s Association Thailand, “Silent Offensive,” 10October, 2014. Available at https://kachinwomen.com/silent-offensive-how-burma-army-strategies-are-fuelling-the-kachin-drug-crisis/.

အေပၚ အၾကမးဖကမႈမားသည ထတေဖာ ေျပာဆမႈ

မရျခငး သ႔မဟတ ခးေဖာကခရသ အမးသမး

မားအား ေလာေၾကး အနညးငယေပးကာ ေရငႏႈတပတ

ေနေစသည မ႐းဖလာ ေျဖရငးနညးမားကသာ အသးျပ

ျခငးမးႏင ၾကေတြ႔ရပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစသည ေရရညတညတသည

အေျဖရာရန နညးလမးမား ေဖာထတေရးအတြက

အခြငအလမးႏင စြမးေဆာငႏငစြမး အနညးငယသာ

ရေသာ ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈတြင ႏစေပါငးမားစြာ အခနကန ေနခၾကရပါ

သည။ ၎တ႔ႏင အလားတ ထြကေျပး တမးေရာငခၾကၿပး

ေနရပျပနသြားကာ ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငးႏင ေပါငး

စပေသာသမား သ႔မဟတ တတယႏငငတြင အေျခခ

ကခငျပညနယရ Je Yang IDP စခနး [ဓာတပ - Kachin Women’s Association – Thailand]


ေနထငေသာသမားအေၾကာငးက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

တခ႕က ေျပာျပၾကပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသည

ေနရာမားမ စြန႔ခြာသြားသမားသည ေျမယာ၊ မသားစ

အဆကအသြယ သ႔မဟတ ၎တ႔၏ ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈက ေျဖရငးႏငသည အတတပညာဆငရာ

ကြမးကငမႈ အစရသည အရငးအျမစ ရထားသမား

ျဖစ ၾကၿပး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားကမ ၎တ႔အေနျဖင

ထသ႔ေသာ အရငးအျမစမားမရဟ ခစားရေၾကာငး ေျပာ

ျပၾကပါသည။ ေနရပျပနလာၾကသမားႏင ဆကလက

တမးေရာငေနၾကသမားအၾကား ကြျပားျခားနားခကမား

အေပၚ သးသပခကတစခ ရရႏငရနမာ ယခ သေတသန

အစရငခစာမ ရညမနးသည နယပယအတငးအတာ

အျပငတြင ရေနေသာလညး တစၿပငနကတညးတြင ေနရပ

ျပနမႈ အရနျမငတက မလာသညတင ဆကလက ျဖစေန

မညဆသည ယဆခကႏင ဆန႔ကငသည ထသ႔ေသာ

ကြျပားျခားနားမႈမား ရေကာငးရမည ျဖစေၾကာငး ယခ

သေတသန အစရငခစာ ေတြ႔ရခကမားမ ေဖာျပေနပါ

သည။ ထအစား ကနရေနေသာ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားသည ၎တ႔၏ ေနရပျပနေရးအတြက အရငး

အျမစမား အလြနနညးပါးမည ျဖစသျဖင ေနရပျပနႏင

ရနအတြက အကအည အေထာကအပမား ပမ လအပ

ႏငပါသည။ တစခနတညးတြင မေသခာ မေရရာသည

၎တ႔၏ အနာဂတေၾကာင စးရမပပနမႈမားသညလညး

ပမ ျမငမားလာလမမည ျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ ေရရည

တညတခငၿမေသာ ေနရပျပနေရး ျဖစရနအတြက

ဘကေပါငးစ လႊမးျချပညစေသာ ခဥးကပမႈျဖင လပ

ေဆာငရန အလြန အေရးႀကးပါသည။

jynfwGif; ae&yfpGefYcGm xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif;

toufarG;0rf;ausmif;rI - a'ocHrsm;ESifh a&mpyffaygif;pnf;&ef

twm;tqD;rsm;

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည IDP မားထမ အနညးငယမသာ

ႏစ ၂၀ ေကာ ထြကေျပးတမးေရာငရၿပးေသာလညး

၎တ႔၏ ေနရာသစတြင ေရရညတညတစြာ အေျခခ

ႏငၾကပါသည။ မညသ႔ပငဆေစ ယခအခါတြင ၎တ႔

ဘာသာ အေျခခႏငၿပး အမရင ရပရြာအသငးအဝငးထသ႔

ေပါငးစညးသြားကာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားအျဖစပင

သတမတမခရေတာသည ယခငက ထြကေျပးတမးေရာင

ခရသမားက သရေၾကာငး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက

ရငးျပၾကပါသည။

ေဒသခမားႏင ေရာစပေပါငးစညးႏငမႈသည ပမ

တညၿငမေသာ ေဒသမား၌ မသားစ အဆကအသြယမား

ရျခငး သ႔မဟတ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ အသစမားတြင

ရငးႏးျမႇပႏႏငသည ၎တ႔ ရႏငၿပးသား ရငးျမစမား

ေၾကာင ျဖစသည။ တခ႕အေျခအေနမားတြင ပဋပကၡ

အခန အေစာပငးကတညးက ထြကေျပးတမးေရာင

သြားၾကသမား ျဖစၿပး EAO မားထမ ေျမယာလကခရရျခငး

သ႔မဟတ အေျခခရာ ေနရာအနးအနားတြင ေျမလြတ

ရယႏငျခငးတ႔ေၾကာင ျပနလညအေျခခရာတြင အဆင

ေျပျခငး ျဖစသည။ ဤသ႔ရေစကာမ IDP မားသည

စေဆာငးရန အာမခခက မရျခငး၊ (ဓေလထးတမး

အစဥအလာ အပါအ၀င) ေျမ/အမ ပငဆငမႈစနစႏင

ေဆြမးအသငးအဝငး ဆကစပမႈမားမရဘ ကနရေန

ေသာ ရပရြာအသငးအဝငး နညးတ ခကခေသာ စးပြား


ေရး အေျခအေနမားက ၾကေတြ႔ၾကရသည။ ေရးႏင ေရျဖ

ၿမ႕နယမားရ ေရာစပရြာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေသာ

မြန IDP မားအေနျဖင ၎တ႔ ေရႊ႕ေျပာငးအေျခစကရာ

ေနရာမား၌ ေဒသခမားႏင ေပါငးစညးေနထငသြားႏငရန

အမားဆးျဖစႏငေျခရေသာလညး ဤကသ႔ ေဒသခမားႏင

ေရာစပ ေပါငးစညးႏငရသည အေၾကာငးျခငးရာမားမာ

ျမနမာႏငင မညသညေနရာအတြကမဆ အကးဝင

သကဆငေနပါသည။ အလားတပင ရမးျပညနယေတာင

ပငးရ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ ပအဝးတငးရငးသား တခ႕

ကလညး ပပစပ (ပပပ) ႏင ဆနစကရနအတြက ေျမ

ကြကငယေလးမား ရရခေသာလညး အမားစမာမ အျခား

သမား၏ ျခမားတြင ေန႔စားအလပသမားမားအျဖစ လပ

ကငၾကရပါသည။ ထေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားမ ၎တ႔

အေနျဖင ရငသန ရပတညႏငေရးအတြက ႐နးကနေနရ

ဆျဖစေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည။

“အရငက ဒေနရာက ေတာပေလ၊ အဒေတာ အရငေရာကလာတသေတြက ေျမက အလကားယလ႔

ရတာေပါ။ ေနာကပငးမာ မသားစေတြ အမားႀကး ေရႊ႕လာေတာ ကမတ႔ ေျမဝယဖ႔ လလာတယ။”

မြနျပညနယရ IDP ရြာမ IDP မြနအမးသမးတစဥး

“ဒရြာက လာတနးက ကမန႔အတ ဘာမမပါလာေတာ ျခရဖ႔န႔ အမတစလး ရဖ႔အတြက

ေတာေတာေလး ႐နးကနရတယ။ အလပမရဘန႔ေတာ ကမမာ ဝငေငြေကာငးေကာငး မရႏငဘး၊ ဒမာ

ေနထငရတာ အရမးခကခတယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေရာစပရြာမ IDP ရမးအမးသမးတစဥး

ေအာကပါ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈသည ေဒသခ အသငးအဝငး

အတြငး ေရာစပေပါငးစညး အေျခခ ေနထငမႈႏင ပတ

သကသည အေအာငျမငဆး ျဖစရပမားထမ တစချဖစၿပး

လေလာကေသာ ရငးျမစမား ေထာကပေပးေသာ

မသားစအသငးအဝငး အဆကအစပမား၏ က႑က

ေဖာျပထားပါသည။

“ကမတ႔ ေမာငငက ေရႊ႕လာၿပး အဒမာ သးႏစေလာကေနတယ။ ကမေယာကားရ႕ အမး

အမမာေနၿပး စားဖ႔ ေသာကဖ႔ကကေတာ ငါးဖမးတယ။ ငါးဖမးတအလပက အရမးအႏရာယမားတယ၊

ငါးဖမးေနတနး အသကဆးမလေတာင ျဖစတာန႔ ကမတ႔ [တနသၤာရတငးေဒသႀကး အေရ႕ပငးရ]

အနးပငကြငးက ေရႊ႕ခတယ။ ကမအရငေျပာငးၿပး ေနစရာရေတာမ မသားစက ေနာကက လကလာ


တယ။ ကမတ႔ သမားအမမာ ေနရတယ၊ ဘာအလပမလညး မရဘး။ အခကအခေတြ ေတာေတာ

ၾကရေတာ ဘဝက စတပကစရာႀကး။ ေနာကေတာမ သားေတြ ပ႔ေပးတ ပကဆန႔ ေလးသနး (ကပ)

တန ေျမတစကြကဝယလကၿပး တေလး ေဆာကလကတယ။”

တနသၤာရတငးေဒသႀကးတြငးရ ေရာစပရြာမ IDP ထားဝယအမးသမးတစဥး

126 Food and Agriculture Organization, “Myanmar at a Glance.” Available at http://www.fao.org/myanmar/fao-in-myanmar/myan-mar/en/ [accessed 21 March, 2018].

လမႈေရးႏင ဘ႑ာေရး အရငးအႏး မရသညအျပင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည တရားဝင သ႔မဟတ

တရား၀င မဟတေသာ ကန႔သတမႈမားႏင ခြျခား

ဆကဆမႈမားက အၿမ ၾကေတြ႔ရေသာေၾကာင အသက

ေမြးဝမးေကာငးမႈမားအတြက လယယာစကပးေရးအေပၚ

မခေနရၾကသည။ ေျမယာရရရနအတြက ရပရြာအသငး

အ၀ငးမားတြင လကရအေျခကၿပးေသာ ျပညသလထမား

အတြကပင ခကခေနၿပးသားျဖစရာ IDP မားကသ႔ေသာ

အသစ ေရာကရလာသမားအတြက ေျမယာရရရန၊

လယယာစကပးေရးလပငနး လပကငရန သ႔မဟတ

အျခား ကနထတလပငနးမားတြင အလပရရရန ပမ

ခကခေစပါသည။126 ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား တးမားလာ

ျခငးေၾကာင ေျမယာမား ေစးတကလာျခငး၊ စစတပ

သ႔မဟတ ပဂၢလက စးပြားေရးလပငနးမားေၾကာင ေဒသခ

လထအသငးအဝငးမားရ ျပညသလထ အမားအျပား၏

ေျမယာမား သမးဆညးခေနရသည အေျခအေနတြင

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည IDP မားအတြကမ ေျမယာ

ရရႏငရန ပမ ႐နးကနၾကရပါသည။

“ေျမေစးေတြ အရမးတကလာၿပလ႔ ကေနာ ၾကားတယ။ အဒါက ေျမအလအေလာက

မရႏငတာကစၿပး စက႐ေတြ ကေနာတ႔နယဘကက လာေဆာကတ အထ အေၾကာငးအမးမးပ။

အခဆရင လြငေကာမာ ေျမကြကေတြ ေရာငးဖ႔ရေနတယ၊ တကယဆရင အဒါက ကေနာတ႔

စားဝတေနေရးအတြက စကပးဖ႔ မေပးႏငရငေတာင ေနဖ႔အတြက ေပးခငရင ေပးလ႔ ရတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကရငနအမးသားတစဥး

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင IDP မား အေျခခ

ေနထငရာ ေနရာမားသည မားေသာအားျဖင အေျခကၿပး

ရပရြာမားႏင အလမးေဝးလၿပး စကပးရန သငေတာသည

ေျမယာမားလညး မရ ႏင/သ႔မဟတ ေစးကြကႏင ဆက

သြယေပးမည လမးပမးဆကသြယေရးမားလညး မရ

သ႔မဟတ အျခား အလပအကင အခြငအလမးမားလညး

မရ ျဖစေနပါသည။ ထေဒသမားရ IDP မားသည မစ၊

အမေဆာကရန ဝါး၊ အမေခါငမး မးရန သကကယႏင

တျမကစညး လပရန အပငမား အစရသည သစေတာ

ထြကပစၥညးမားက အနးအနားရ ရြာမားတြင ေငြေၾကး

အနညးငယျဖင ေရာငးခကာ မခေနရပါသည။ ထသ႔ေသာ

ပစမားက ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယႏင တနသၤာရ

တငးေဒသႀကးမားတြငလညး ေတြ႔ႏငပါသည။


“ကမေယာကားက ခေလာကခနက စကခငးထ ေပါငးရငးတအလပ လပၿပး ဝငေငြရာရတယ။

တစရကက ဘတ ၂၀၀ [၆.၅၀ အေမရကန ေဒၚလာ] ရတယ။ ဒါေပမယ သအလပျပတသြားေတာ

[ထငးႏငင] ဆနခလဘရဘက တကၿပး အလပသြားလပတယ၊ တစရကက ဘတ ၁၈၀ [၅.၇၅

အေမရကန ေဒၚလာ] ပရတယ။ အဒမာ အမးသမးေတြအတြက ဘာအလပမမရဘး။ ေႏြရာသဆ

ကမတ႔ တျမကစညးလပဖ႔ အပငေတြ လကစတယ။ အမးသမးေတြလပႏငတာ အဒါအကနပ။”


“ေႏြရာသဆရင ဝငေငြရဖ႔ အပငေတြခတၿပး တျမကစညးလပၾကတယ။ တစခါတေလ သမားျခမာ

အလပ သြားလပရတယ။ မးရာသဆရငေတာ ကမတ႔ အလပသပမရဘး။ ၾကာၾကာမတစခါ ေတာထ

သြားၿပး မစသြားရာတယ။”


ရမးႏင ကခငျပညနယမားတြင IDP မားသည တ႐တ

ႏငငထရ စကခငးမားအပါအဝင စကခငးမားတြင ရာသ

ေပၚ အလပမားက ရာလပၾကရေသာလညး ေဒသခ

အလပသမားမားထက ပမနညးပါသည အခေၾကးေငြသာ

ရရသညအျပင ရတသမးခန တစႏစအတြငး အႀကမေရ

အနညးငယသာ လပၾကရသည။ ထ႔အျပင အလပ

လပလသ အားလးအတြက အလပအကင လလေလာက

ေလာကမရဟလညး ေျပာျပၾကပါသည။ ပမနအားျဖင

ထကသ႔ေသာ စကပးေရး လပငနးမားသည ေပါငးသတ

ေဆးကသ႔ ဓာတေဆး၀ါးမားႏင ထေတြ႔လပကငရ

သညအတြက အလပလပသမားအတြက ကနးမာေရး

ထခကေစသညအျပင IDP မား၏ ေရအရငးအျမစက

လညး ညစညမးေစပါသည။ ရမးျပညနယ ေတာငပငးရ

IDP တခ႕ကမ ၎တ႔ မတမးေရာငရခငက ကယပင

ေျမယာမား ရခၾကၿပး ယခတြငမ ေျမယာမျဖစကာ

အနးအနား စကခငးမားတြင ေန႔စားအလပသမားမား

အျဖစ အလပလပၾကရေသာလညး ၎တ႔ ေန႔စဥ လအပ

မႈအတြကပင လေလာကမႈမရဟ ေျပာျပၾကသည။

“ကေနာတ႔က အျခားသေတြရ႕ ျခမာ ၾကရာကပနး ေန႔စားလပဖ႔အတြက အငားလကရတယ။

ကေနာတ႔အတြက [လပအားခ] အဆငမေျပဘး။ ပမနေစး ငါးေထာင (ကပ) [၃.၇၅ အေမ

ရကနေဒၚလာ] ျဖစေနတအခနမာ ကေနာတ႔က သးေထာင (ကပ) [၂.၂၅ အေမရကနေဒၚလာ]

ဒါမမဟတ ေလးေထာင (ကပ) [၃ အေမရကနေဒၚလာ] ေလာကပရတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ IDP တအာငးအမးသားတစဥး


“ဒမာ လအပသေလာက ရေအာငရာႏငဖ႔ ခကတယ၊ တစခါတေလ ၾကစကခငးမာ အလပသြား

လပရတယ။ အဒလ အလပမးေတာင ကမတ႔အတြက တစခါတေလမ ရတာ၊ အဒေတာ အလပ

မရတအခါ ဝငေငြရဖ႔ အရမးက ခကခလာတယ။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP ကခငအမးသမးတစဥး

127 KHRG, “Villagers Risk Arrest and Execution to Harvest Their Crops,” KHRG #2007-F11, 4 December, 2007. Available at http://khrg.org/sites/default/files/khrg07f11.pdf.

စခနးမား၏ ေနရာေဒသႏင လကနကကင ထေတြ႔

တကခကမႈ အေပၚမတညၿပး တခ႕ေသာ IDP မားသည

မလရြာအနးရ ၎တ႔၏ ျခမားတြင ဆကလကလပကငရန

ႀကးစားၾကပါသည။ IDP စခနးမားသည

မလေနထငရာရြာမားႏင နးစပေနျခငးအျပင ထြကေျပး

တမးေရာငရသည ကာလ ပ၍ တေတာငးေသာ

အေျခအေနမားရသည အခါမးတြင ထသ႔ေသာ

လပေဆာငမႈမားက ကခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ

ေျမာကပငးႏင ႏငင၏ အေရ႕ေတာငပငးရ တခ႕ေသာ

IDP မား အၾကား၌ ေတြ႔ရရတတသည။127

ကခငျပညနယရ Je Yang IDP စခနး [ဓာတပ - Kachin Women’s Association – Thailand]


“စခနးထက ေထာကပမႈတစခတညးန႔ မလေလာကေတာ တခ႕လေတြက ရြာမာ အလပလပဖ႔

ေနရစခရတယ၊ ဒါမလညး သတ႔မသားစက ေထာကပႏငမယေလ။”


ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးမ အေျခအေနမားသည

KNU အပါအဝင EAO တခ႕ႏင ျမနမာစစတပၾကား

အပစခတရပစေရး သေဘာတညခကမားက ၂၀၁၁

ႏင ၂၀၁၂ ခႏစတ႔တြင လကမတေရးထးၿပးေသာအခါ

တစစတစရာ တညၿငမမႈ ရလာခပါသည။ ထအခနမစ၍

ထငး-ျမနမာ နယစပရ ဒကၡသညအခ႕သည သးႏမား

စကပးခနတြင လအနညးငယ အမျပနၿပး ရတသမး

ၿပးေသာအခါမ စခနးမားသ႔ ျပနလာၾကသညဟ ဆပါ

သည။ သ႔ေသာလညး ထေတြ႔တကခကမႈမား၊ စစေရး

ခ႕ထြငမႈမားႏင ေျမျမႇပမငးမား ရေနျခငးတ႔က ၎တ႔

အတြက ထသ႔ျပနရနပင အႏရာယရေနဆျဖစသညဟ

ေဖာျပေနပါသည။

“သတ႔က [ဒကၡသညစခနးမ ေပးေသာအေထာကအပ] ပျဖတေလ ျပညသေတြက သတ႔

စားဝတေနေရးအတြက နညးလမး ပရာရေလပ။ ရြာျပနတာ မလျခမနး သေနေပမယလညး သတ႔ရြာက

ျပနၿပး စကပးတ အလပက လပဖ႔ ႀကးစားၾကမာပ။”

EAO အဖြ႔တစဖြ႔မ ေခါငးေဆာငတစဥး

စကပးရာသတြင စကခငးသ႔ ျပနျခငးသည အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈ အတြက ရငသနရပတညႏငေရးက

အေထာကအက ေပးႏငေသာလညး လကနကကငအဖြ႔

မားႏင ဆေတြ႔ႏငေသာ အႏရာယ ၾကရပါက လပအား

ေပးအတြက ေခၚေဆာငခရျခငး၊ EAO မားႏင ပတသက

မႈ ရသညဆကာ ဖမးဆး၊ ညႇဥးပနးႏပစကျခငး သ႔ မဟတ

အျခားခးေဖာကမႈမား ခႏငရျခငးတ႔က ဥးတညသြား

ႏငပါသည။ ထ႔အျပင မညသညေနရာတြင ျမႇပႏထား

သညက ေျမပဆြမထားသည ေျမျမႇပမငးမားကလညး

ပဋပကၡျဖစသည ေနရာအႏ႔တြင ရေနေသးရာ IDP

မားအေနျဖင ၎တ႔၏ စကခငးမားတြင ျပနလည

စကပးသညအခါ ထေျမျမႇပမငးမားေၾကာင ထခက

ဒဏရာရမႈ သ႔မဟတ ေသေၾကပကစးမႈ အႏရာယမား

က ရငဆငရႏငပါသည။ စခနးမားတြင မသားစဝငမားက

ခနထားခရျခငးသညလညး အမးသမးမားႏင ကေလး

ငယမားအေပၚ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားႏင

လကနကးမႈမားတြင ထရလြယမႈက ျမငတကေစျခငး

အပါအဝင တစဥးခငးစအတြက လျခေရးအႏရာယ

မားလညး မားျပားပါသည။ သ႔ေသာလညး လအမားစ

သည မသားစမားအား စားနပရကၡာ ျဖညဆညးေပး

ႏငရနႏင လျခစတခရသညအခနတြင ျပနလညေနထင

ႏငရနအတြက ၎တ႔ ပငဆငေသာ ေျမယာမားက

ထနးသမး ေစာငေရာကေနရျခငးေၾကာင ထအႏရာယမား

က မလြမေသြ ရငဆငၾကရပါသည။


“ဒကမလာခင နမၼတမာ ခဏေလးေနလကေသးတယ။ သးႏေတြ ရတသမးခန ေရာကၿပဆေတာ

ရြာက ျပနသြားခတယ။ ေနရာအသစမာ စကပးဖ႔ အရမးေနာကကသြားၿပေလ။ အဒေတာ အဒေနရာကပ

ခဏျပနသြားၿပးမ ဒကျပနလာတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသ တအာငးတစဥး

trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;

အမးသမးဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမားက ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသမားၾကား

ေတြ႔ရေလရၿပး အထးသျဖင ကခငႏင တအာငးလထမားအၾကားတြင ပမ ေတြ႔ရရပါသည။

ပဋပကၡအတြငး အမးသား ေျမာကျမားစြာမာ အသတခရျခငး၊ ေပၚတာ သ႔မဟတ အတငးအဓမၼ

လပအားေပးအျဖစ ေခၚယခရျခငးက ရငဆငၾကရပါသည။ တခ႕ျဖစရပမားတြင အမးသားမားသည

ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအျဖစ ထြကခြာသြားၾကကာ တစခါတစရ ေငြေၾကး ျပနလညပ႔ေပးတတၿပး

တစခါတစခါတြင လေပါငး သ႔မဟတ ႏစေပါငးမားစြာ ျပနေရာကမလာသည ျဖစရပမားလညး

ရပါသည။ အမးသမး ဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမားသည သားသမးမားအား ေစာငေရာကျခငးႏင

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာ အလပမားအၾကား ထနးညႇရန ႀကးစားရျခငး အပါအဝင အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈဆငရာ စနေခၚမႈမား ႀကးမားလာျခငးက ရငဆငရေလ ရပါသည။

“ကမအမးသားက ဆးသြားၿပ၊ ကမန႔ ကေလးေတြပ ကနခတယ။ ကေလးေတြအတြက

စားစရာရဖ႔ ေတာထက အသးအရြကပျဖစျဖစ တစခခက ခးၿပး ေရာငးလ႔ရတေငြန႔

ကေလးေတြအတြက စားစရာဝယရတယ။ အခထ ကမတ႔အေနန႔ ေန႔စဥကနကစရတက

ဝငေငြန႔ ကာမဖ႔ အခကအခေတြန႔ ၾကေနရတနးပ။” မြနျပညနယရ IDP ရြာမ IDP

ထားဝယအမးသမးတစဥး

“မသားစအတြက ဝငေငြရာရတာ ေတာေတာခကတယ။ ကေလးငယရတ ကမလ

အေမေတြအတြက အလပ သြားႏငဖ႔ ခကတယ။ ကမ ကေလးေတြ ေကာငးသြားဖ႔

ၾကည႐ႈေစာငေရာကရေတာ ဝငေငြရာဖ႔ မလြယဘး။ အခက ဝငေငြရဖ႔ ဝက ေမြးထားတယ။

ေငြေရးေၾကးေရး ျပနာရၿပ ဆကတညးက ကနးမာေရးကပါ ထခကတယ။ စားေန

တာေတြကေန အာဟာရဓာတ လလေလာကေလာက မရဘး။ ကေလးေတြကလညး

ေကာငးေကာငး မစားရေတာ ပနလနေနတာေပါ။” ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP

ကခငအမးသမးတစဥး


သာမနအေျခအေနတြင ေဆြမးအသငးအဝငးႀကးေသာ မသားစမားသည အတတကြ ေနထငၾက

ကာ ကေလးငယမားအား ေစာငေရာကျခငးႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားက တာဝနမယတတၾက

ေသာလညး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈေၾကာင ယငးကသ႔ေသာ မသားစႏင အသငးအဝငး၏

အေရးပါေသာ ဝနးရ ေထာကပမႈစနစမား ပကစးသြားသျဖင ဒကၡသညႏင IDP စခနးမားတြငမ

ကေလးငယမားက ကညေစာငေရာကရန ေဆြမးရငးခာ မညသမ မရေၾကာငး အမးသမး အမား

အျပားက ေျပာျပၾကပါသည။ တခ႕ေသာ အမးသမးမားမာ ခငပြနးသညမား ရေသာလညး ၎တ႔မာ

ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအျဖစ လပေနရသျဖင ခငပြနးႏင အၿမ အတရမေနႏငဘ တစဥးတညး

ကယဝနေဆာငရျခငးေၾကာင လေပါငးမားစြာ အလပမလပႏငျခငးႏငအတ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊

အာဟာရဓာတ ျပညဝသည အစားအစာ ခ႕တမႈမားႏင ၾကေနရသျဖင ေမြးလာေသာ ရငေသြးငယႏင

အျခားကေလးငယမားအတြက ဆးဝါးေသာ ကနးမာေရးဆငရာ ေနာကဆကတြ အေျခအေနမားသည

၎တ႔အား ထပမ ဝနပေစပါသည။

“ကမအမးသားက [အေဝးေရာကေနေတာ] ကမတ႔က သပမကညႏငဘး။ ကမ

ကယဝနေဆာငေနတ အခနမာ အလပ ပငပငပနးပနး လပရတယ။ ကေလးေမြးၿပး

အနားယဖ႔လေတာ ကမမာ ဝငေငြ မရဘး၊ အဒါက မသားစအတြက အခကအခ

ျဖစေစတယ။ အျခားသေတြဆကလညး ဘာအကအညမ မရဘးေလ။ ကမကေလး

ေျခာကလအရြယေလာက ေရာကေတာ ကေလးက ၾကညေပးဖ႔ ေယာငးမက အကအည

ေတာငးၿပး ပကဆရဖ႔ အလပထြကလပရတယ။ … ဆေတာ အဒါေတြက ကမတ႔အတြက

ေတာေတာေလးက ခကခတ အခနေတြပ။” ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP


128 Human Rights Watch, “From the Tiger to the Crocodile: Abuse of Migrant Workers in Thailand,” February 2010. Available at https://www.hrw.org/report/2010/02/23/tiger-crocodile/abuse-migrant-workers-thailand. Kachin Women’s Association Thai-land, “Pushed to the Brink: Conflict and Human Trafficking on the Kachin-China Border,” June 2013. Available at https://kachin-women.com/pushed-to-the-brink-conflict-and-human-trafficking-on-the-kachin-china-border/; Benjamin Harkins and Meri Ahl-berg, “Access to Justice for Migrant Workers in South-East Asia,” International Labour Organization, 2017. Available at https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/wcms_565877.pdf. Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health and Kachin Women’s Association Thailand, “Estimating Trafficking of Myanmar Women for Forced Marriage and Childbearing in China,” December 2018. Available at https://www.jhsph.edu/departments/international-health/news/_publications/Myanmar-forced-

မားစြာေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသည မသားစမား

သည အထးသျဖင ထငးႏငငအတြငး သ႔မဟတ ထငး

ႏငငႏင နးေသာ ေဒသမားတြင အမားအျပား ေတြ႔ရ

တတၿပး တ႐တႏငငႏင နးေသာ ေဒသမားတြင ပမာဏ

အရ နညးေသာလညး ၎တ႔၏ မသားစဝငမား မားေသာ

အားျဖင လငယ အမးသားႏင အမးသမးမားက မသားစ

မားအား ေထာကပရနအတြက ထႏငငမားသ႔ အလပ

လပရန ေစလႊတတတၾကပါ သည။ အလပ လပရနအတြက

အမနးနားခငး ႏငငမားသ႔ အထးသျဖင တရားဝင ခြငျပ

ခကမရဘ ေရႊ႕ေျပာငး ဝငေရာကျခငးသည ေခါငးပျဖတ

အျမတထတခရမႈ၊ လကနကးခရမႈ၊ အဓမၼ အမေထာင

ျပေစမႈ၊ အဓမၼ ကယ၀နေဆာငေစမႈႏင အျခား

ခးေဖာကမႈမား ခရျခငးက ဥးတညသြားေစႏငပါသည။128


IDP ဘဝမ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားအျဖစ ေျပာငးသြား

ရသမား၏ အမတြင ကနေနခသည မသားစဝငမားမာ

သကႀကးရြယအမားႏင ကေလးသငယမားသာ အျဖစ

မားသညအတြက ဒကၡသညစခနးမားႏင IDP မား

ေနထငရာ ေနရာမားတြင ရေနေသာ ၎တ႔၏ မသားစ

ဝငမားထ ေပးပ႔ႏငေသာ ဝငေငြအနညးငယသည ထ

မသားစဝငမား အထးသျဖင ပမ ကာလရညၾကာ ေနရပ

marriage-report-embargoed-until-07-Dec-2018.pdf.

စြန႔ခြာေနထင ေနရသမားအတြက တစခတညးေသာ

ဝငေငြ ျဖစေနေလ ရပါသည။ တ႐တႏငင နယစပတြင

ရသမားအတြက ေရႊ႕ေျပာငး ဝငေရာကအလပလပျခငး

သည ပမ အႏရာယမားေသာလညး ေျမာကျမားစြာေသာ

IDP မားသည အလပရာေဖြရနအတြက တ႐တႏငငသ႔

သြားေနရဆ ျဖစပါသည။

“လငယအမားစက ဒကေနထြကၿပး တ႐တျပညကသြားၾကတယ။ လကနကးခရတ မနးကေလး

ေတြက တ႐တေယာကားေတြန႔ လကထပရတယ၊ သတ႔ေတြက မားေသာအားျဖင အသက ၁၅ ႏစ

ပတဝနးကငေလာကပ၊ ဒါေပမယ သတ႔လကထပရတ ေယာကားေတြက အသက ၅၀ ဒါမမဟတ ၆၀

အရြယေတြ။ အဒါက အတငးအကပ လကထပခငးတာ။ ပကဆေပးၿပး လကထပခငးတယ။ ဒါေပမယ

ဒါက သတ႔က လကနကးမႈလ႔ မထငဘး။ မးယစေဆးဝါးန႔ အလပမရတာေၾကာင တ႐တျပညက လကန

ကးေနတာေတြ အမားႀကးပ။”

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ တအာငးအမးသမးတစဥး

IDP မားေနထငသည ေနရာအားလးတြင ၎တ႔

အနားပတဝနးကငတြငရသည ေဒသခ ရပရြာအသငး

အဝငးသညလညး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကခရမႈမား၊

ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ေစာငေရာကျခငး အလ

အေလာက မရရမႈမား၊ ခြျခားဆကဆခရမႈမားႏင လ

ေလာကေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ အခြငအလမး

မား ရရႏငရနအတြက အခကအခမား အပါအဝင ပဋပကၡ

၏ သကေရာကမႈဒဏမားက အလားတ ခစားၾကရပါ

သည။ ထသ႔ေသာ ရငးျမစလေလာကစြာ ရမေနသည

ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငးသ႔ IDP မား ေရာကရလာ

ျခငးသည ႀကးမားေသာ ဝနထပဝနပးဖစးမႈက ျဖစေစ

ကာ ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငးႏင IDP မား အၾကား

တငးမာမႈက ျဖစေပၚလာေစႏငပါသည။ အေျခခ လအပ

ခကမားႏငပတသက၍ တညေသာ အေျခအေန ရေန

ႏငသည ေဒသခရပရြာ အသငးအဝငးမား မရရႏငသည

ျပငပအကအညမားက IDP မားက ရရသညအခါ အဆပါ

တငးမာမႈမာ ပ၍ပင ႀကးထြား လာႏငပါသည။ သ႔ျဖစ၍ IDP

မားအတြက ေပးမည မညသ႔ေသာ ေထာကပမႈကမဆ

စဥးစားရာ၌ ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငး၏ လအပခက

မားကပါ ထညသြငးစဥးစားရန လအပၿပး တငးမာမႈမားႏင

ျဖစလာႏငေျခရေသာ ပဋပကၡမားက ေရာငရားရနလညး

စစဥလပေဆာငသငပါသည။


'ku©onfESifh IDP pcef;rsm; twGif; toufarG;0rf;ausmif;rIqdkif&m

tuefYtowfrsm;

129 Human Rights Watch, “Thailand: Refugee Policies Ad Hoc and Inadequate,” September 2012. Available at https://www.hrw.org/news/2012/09/13/thailand-refugee-policies-ad-hoc-and-inadequate.

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားတြင အသကေမြး၀မး

ေကာငးမႈဆငရာ စနေခၚမႈမားသည အဆး၀ါးဆးမားထမ

တစခ ျဖစကာ အလပလပရနအတြက စခနးမ ထြကခြာမႈ

မားက တငးကပစြာ ကန႔သတထားမႈ (စခနးတြင ေန

ထငခြငႏင ရကၡာ ဆး႐ႈးႏငသည အလားအလာ) ႏင

အတ ထငးႏငငအလပသမား ဥပေဒႏငအည ျဖစသည

အေထာကအထား စာရြကစာတမးမား ရရရန ခကခၿပး

ထငးအလပသမားမားထကစာလငလညး ပမ ေလာ

နညးေသာ လပအားခကသာ ရရၾကပါသည။129 အထး

သျဖင လအပခကႀကးမားေသာ အခနမား၌ ဥပမာ

အားျဖင ကေလးေမြးဖြားခါနးအခန သ႔မဟတ ေန႔စဥ

လအပခကမား မျပညမႏငေတာသည အဆငမားအထ

ေထာကပမႈမား ေလာခခရသည အေျခအေနမားတြင

ၾကႏငသည အႏရာယႏင ယဥပါက ရရမႈ နညးပါးေသာ

လညး အနညးဆး တစခါတစရျဖစျဖစ အလပလပရန

ႀကးစားၾကရသညဟ အမားအျပားက ဆၾကသည။

“ျပနာက [ဒကၡသညေတြက] အလပလပခြင မျပဘး၊ အဒေတာ တရားမဝင အလပလပရတယ။

ရဖမးရင ရတာထကပၿပးေတာ ရက ေပးရျပနေရာ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ရမးအမးသမးတစဥး

“ဒေနရာက ကယႏငင မဟတေတာ သတ႔ေပးထားတ ကဒက လြၿပး တျခား ဥပေဒန႔ ညတ

ဒါမမဟတ တရားဝငျဖစတ အေထာကအထား မရေတာ လြတလြတလပလပ သြားလာဖ႔ အကန႔အသတ

ရတာေပါ။ အဒလ အကန႔အသတေတြေၾကာင ဝငေငြပရႏငတ အလပေတြလပဖ႔ စခနးအျပငက

သြားလ႔ မရဘးေလ။ ကေနာတ႔အေနန႔ စခနးက ေထာကပတ ဆနန႔ NGO ေတြဆက ရတ ဝငေငြ

နညးနညးပါးပါးေပၚမာပ လးဝ မခ ရပတညေနရတယ။”


တရားဝင ပျဖစသညစခနးမားတြင ေနထငၾကသည IDP

မားသညလညး ဝငေငြရရန ကစၥတြင ကန႔သတမႈမား

ၾကေနရပါသည။ တခ႕ေသာ IDP စခနးမားတြင

အလပရာရနအတြက စခနးမားမ ထြကခြာမႈမားအေပၚ

စညးကမးမား ခမတထားကာ အကယ၍ တစစတစဥး

စခနးျပငပထြက၍ အလပလပကငျခငးက တာဝနရသမား


သရသြားပါက ၎အတြက ေထာကပမႈမားကရပဆငးျခငး

သ႔မဟတ ေလာချခငးမား ရငဆင ရႏငပါသည။

၎တ႔အား ယာယေနထငခြင ေပးထားျခငးေၾကာင ေဒသခ

ရပရြာ ျပညသလထမားအေပၚ ဝနထပဝနပး ႀကးႀကးမားမား

မျဖစေစရန ေဒသခ အာဏာပငမားက စညးကမးမား

သတမတျခငး သ႔မဟတ ျပငပတြင အလပလပစရာ

မလအပေအာင ရကၡာမား ေပးထားသညဟ အေၾကာငး

ျပေနေသာ ကညေရးအဖြ႔အစညးမား သ႔မဟတ အျခား

အေထာကအပ ေပးသမားက စညးကမးမား သတမတ

ျခငး ျဖစႏငပါသည။ ထစညးကမးမားသည အကန႔

အသတ ရသည အရငးအျမစမားက ခြတမးေပးႏငရန

အတြက ရေနျခငး ျဖစေသာလညး ရကၡာခြတမးမား

မလေလာကခန အထးသျဖင မသားစဝငမားထတြင

ကနးမာေရး အေျခအေနေၾကာင ျဖညစြကအစာမား

သ႔မဟတ ေဆးဝါးအတြက ေငြေၾကးမား လအပလာခန

တြင မလအပေသာ ဆး႐ႈးမႈႏင ရငဆငရေသာ အေျခ

အေနတစခက ေရာကရသြားႏငပါသည။ ဝငေငြရရရန

လပကငေသာ အလပမားတြငလညး တရားဝငစညး

ကမးမား ခမတထားျခငး မရပါက စးပြားေရး မလျခမႈႏင

အကန႔အသတ ရေသာ ရငးျမစမားအေပၚ အေျခခကာ

IDP မားႏင ေဒသခ ရပရြာ အသငးအဝငးမားၾကား

တငးမာမႈမား ျမငတကလာႏငပါသည။

ကခငျပညနယရ Woi Chyai IDP စခနးတြင IDP မား ရကၡာယရနေစာငေနစဥ [ဓာတပ - Kachin Women’s

Association – Thailand]


“တစေယာကေယာကက စခနးအျပငဘကက တစလေလာက ထြကသြားရင WFP က ရကၡာ

ေထာကပတာက ျဖတတယ။ ေနာကၿပး စခနးအျပငဘကမာ အၾကာႀကးေနတ ဘယသ႔ကမဆ စခနး

အမေထာငစစာရငးကေန ပယဖကႏငတ တကတ စညးကမးလညး ရတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ IDP တအာငးအမးသမးတစဥး

“အမားစ ထငခတာက အေျခအေနက ၾကာမာမဟတဘးေပါ။ အခဟာက အေျခအေန ေျပာငး

လလာေတာ IDP ေတြအတြက တငးမာမႈေတြန႔ ဖအားေတြ မားလာတယ၊ အရငးအျမစေတြရဖ႔ ၿပင

ဆငေနရတယ။ အဒထမာမ ပညာေရးအေထာကအပ ကစၥေတြလညး ပါတယ၊ ေကာငးအမားစက

စာသငခနးအပေတြ ထပမေဆာကေတာ ဒစာသငခနးထမာပ အကနလးက ႁပြတသပထညေတာတယ။

အခေလာေလာဆယေတာ [ခရစယာန] ဘရားေကာငးက IDP ေတြန႔ေရာ ရပရြာအသငးအဝငးန႔ေရာ

အေျဖရာဖ႔ ႀကးစားေနတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ ၾကာၾကာ ဆကေနရမယဆရင တစခနခနမာ ေပါက

ကြလာလမမယ။ အဒလ ျဖစလာမာက ကေနာတ႔အားလး စတပေနၾကတယ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကခငအမးသားတစဥး

ulnDaxmufyHhrIESifh ulnDaxmufyHhrItay: rSDcdkae&rI

အထကတြင ေဖာျပခေသာ အခကအခမား အားလးေၾကာင

မမဘာသာ ဖလေရးက ျပနလညထေထာငရာတြင

ဒကၡသညစခနး သ႔မဟတ IDP စခနးမားတြင ေနထင

ေနရသည ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစႏင စခနး ျပငပရ

IDP တခ႕သည ေန႔စဥ ရငသနရပတညႏငေရးအတြက

ႏငငတကာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အဖြ႔မား၊ EAO

မား သ႔မဟတ ေဒသခ လထအသငးအဝငးမား သ႔မဟတ

ဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားမ ေပးေသာ အကအည

ေထာကပမႈတခ႕ အေပၚတြင မခေနၾကရသည။ ထအက

အည ေထာကပမႈသည မားေသာအားျဖင ဆန၊ ဆႏင

ငါးပမားသာ ျဖစၿပး ရဖနရခါတြင ပ သ႔မဟတ ၾကကဥ

မားက ျဖညစြကေပးၾကသည။ အကအည ေထာကပမႈ

မားအေပၚ မခေနရသည ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အားလး

က ၿပးခသညႏစက သ႔မဟတ မတငခငကပင အက

အည ေထာကပမႈမားက ေလာခလကျခငးေၾကာင ၎တ႔

ရငသန ရပတညေရးအတြက အလြနအမငး စးရမရသည

အေျခအေနက ျဖစေပၚေစၿပး တခ႕မာ ဒကၡသညစခနး

အျပငဘကထြက၍ အလပလပရန ႀကးပမးမႈမား တးျမင

လာျခငးအပါအဝင အႏရာယမား ၾကေတြ႔ရႏငသည

တခ႕အေျခအေနမားက ရငဆငရေစရန ၎တ႔အား

တြနးပ႔ေနပါသည။ အကအညေထာကပမႈမား ေလာခ

ျခငးႏငအတ အနာဂတအတြက ေရရာေသခာမႈ မရ


ျခငးႏင ေရြးခယစရာနညးလမးမား မရျခငးေၾကာင

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားတြင စတဓာတကဆငး

မႈႏင မမကယက ေသေၾကာငးၾကစညမႈႏႈနး တးျမင

လာသညအထ ဥးတညလာခသည။ အလားတ အမတြငး

130 Karen News, “In Thai Border Camps, Funding Cuts Leave Refugees in Limbo,” 21 November, 2017. Available athttp://karennews.org/2017/11/in-thai-border-camps-funding-cuts-leave-refugees-in-limbo/.

အၾကမးဖကမႈ၊ ေလာငးကစား၊ မးယစေဆးဝါးႏင အရက

စြျခငးတ႔ေၾကာင အျခားလမႈေရး ဆးကးသကေရာကမႈ

မား ျမငတကလာေၾကာငး ေဖာျပမႈမားလညး ရပါသည။130

“ရကၡာအတြက TBC က လစဥ ဆန ၁၂ ကလန႔ ဆား ေထာကပေပးတယ။ တစခါတေလ

ကမတ႔မသားစအတြက ေတာထမာ အသးအရြက သြားရာၾကတယ။ အလပ တစခါတစခါ ပကဆရဖ႔

တျခားသေတြဆမာ အလပသြားလပတယ။ အျပငထြကၿပး အလပလပလ႔မရဘး။ ဒကၡသညစခနးထမာ

ဒလပ တစေယာကန႔ တစေယာကကရတာပ။ တစေယာကဆက တစေယာက ပကဆ ေခးၾကရတယ၊

တစခါတေလ ကမတ႔ အေကြးတငတယ။ သတ႔က ရကၡာေပးေနတာေတြ ရပေတာမယလ႔ ေျပာတယ။

စးပြားေရး [လအပခကမား] လပဖ႔ကေတာလညး ကမတ႔မာ ဘာမရတာမဟတဘး၊ အဒေတာ

ဒါဟာ ကမတ႔ ရငဆငေနရတ အႀကးဆးျပနာ ျဖစလာတယ။ ကမတ႔ နညးလမးေတြ ႀကးစားၿပး

ရာၾကညေတာလညး ဘာမမေတြ႔ဘး။”

ကရငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP ကရငအမးသမးတစဥး

အကအည ေထာကပမႈ ေလာချခငးသည စခနးမားႏင

အေျခခရာ ေနရာမား၏ မရမျဖစ လပငနးမားအေပၚ

သကေရာကမႈမား ရေနပါသည။ ေကာငးဆရာ၊ဆရာမမား၊

ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား၊ လျခေရး ဝနထမးမားႏင

လပအားေပး သ႔မဟတ လခ အနညးငယျဖင ဝန

ေဆာငမႈေပးေနသည အျခား စခနးလပသားမားအေန

ျဖငလညး ထသ႔ ရကၡာျဖတေတာကမႈေၾကာင အမား

အျပားမာ ၎တ႔၏ တာဝနမားမ မျဖစမေန ႏတ

ထြကခၾကရၿပး အေရးႀကးေသာ စခနးလပငနးမားတြင

ဝနထမးလေလာကမႈ မရသည အေျခအေနႏင ရင

ဆငေနၾကရသည။ ဆကလကအလပ လပေနၾကသမား

မာလညး အျခား IDP မားႏင ဒကၡသညမားကသ႔ ရကၡာ

ျဖညစြကေရး လပငနးမားျဖစသည ဥပမာအားျဖင ၾကက၊

ဝကမား ေမြးျမျခငး သ႔မဟတ စကခငးငယမား စကပး

ျခငး အစရသညတ႔အတြက အခနမေပးႏငၾကေတာဘ

၎တ႔အတြက အေရးပါသည ရငသနမႈနညးနာကပါ ဖယ

ရားလကသလ ျဖစသြားပါသည။

“အာဏာပငေတြက တငးကပတ ဘတဂကကပ ေပးလာေတာ စခနးရ႕အပခပေရးန႔ လျခ

ေရးအတြက လပတလ နညးသြားတယ။ လျခေရးက နဂကတညးက ရေနတ ျပနာျဖစတယ။

ဘတဂကေၾကာင စခနးလျခေရးအတြက ရပကြကတငးမာ လပေပးေနတ လေတြက ေလာခလကရ

ေတာ ပဆးသြားတယလ႔ ကေနာထငတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသတစဥး


ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ေထာကပခေသာကညမႈမား

အတြက ေကးဇးတငရေၾကာငးႏင အလရငမားအေနျဖင

အကအညမားက ဆကလကေထာကပသြားရန ခကခ

ေနသညက ၎တ႔မ နားလညေၾကာငးကလညး အေလး

ထား ေျပာျပၾကပါသည။ အကယ၍ အမရငလထ

အသငးအဝငးမား၊ ေဒသခ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား၊

EAO မားႏင ႏငငတကာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ

အဖြ႔႕အစညးမားထမ ကညေထာကပမႈမား မရခလင

၎တ႔အေနျဖင ရငသနႏငမည မဟတေၾကာငးကလညး

သရခစားၾကသည။ သ႔ေသာလညး ကညေထာကပမႈမရဘ

၎တ႔ မညသ႔မညပ အသကရငရမညက ရာေဖြမေတြ႔

ႏငျဖစေနၾကၿပး ၎တ႔၏ ရငသနေရးသည အျခားသမား၏

ကညေထာကပမႈ ေပးျခငး၊ မေပးျခငး ဆးျဖတမႈအေပၚ

မတညေနရေသာေၾကာင အေတာမားမားမာ ခကးရာမ

ျဖစေနေသာ စတခစားမႈႏင စတဓာတကဆငးမႈတ႔ ျဖစ

ေနေၾကာငး ထတေဖာေျပာျပၾကပါသည။

“ျပနာက ကေနာတ႔က ဘယကမ သြားလ႔မမရတာ။ ဘာလပငနးမလညး လပလ႔ မရဘး။

ျပနာေတြ အမားႀကး ရတယ။ တျခားသေတြက ကေနာတ႔က ကညႏငသလား မကညႏငဘးလား

လညး မသဘး။ သတ႔ ကညႏငတယဆ ကေနာတ႔ လခငတယ။ အဒအတြက ကေနာတ႔ ဝမးသာရမယ။

သတ႔ မကဘးဆရင ကေနာတ႔လညး ဘာမ လပလ႔မရဘး။ အဒါေတြအားလး ကေနာတ႔က

ကညႏငတသေတြ အေပၚမာပ မတညတယ။”

ကရငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP ကရငအမးသားတစဥး

“ကမတ႔က စားနပရကၡာ မေပးေတာဘးဆရင ကမတ႔ ဒမာ အသကရငေနႏငမာ မဟတ ဘး။

အသကေမြးဝမးေကာငးဖ႔အတြက ေျမလညးမရဘး။ လပစားဖ႔ ေျမ မေျပာန႔၊ ေနဖ႔ ေနရာေလး

အတြကေတာင ရာဖ႔ ခကေနတာ။ ဒမာ ေထာကပကညမႈ ရေနလ႔သာ ကမတ႔ အသကရင ေနႏင

ၾကတာေလ။”


ေနရပျပနေရးအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ တး

တကေကာငးမြနလာေစရန ႏင/သ႔မဟတ အသက

ေမြးဝမးေကာငးမႈအတြက ျပငဆငႏငရန ရညရြယ၍

ႏငငတကာႏင ေဒသခ အဖြ႔အစညးမားမ ျပလပေပး

ေသာ သကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာ သငတနးမားႏင

အျခား အစအစဥမားအေၾကာငးက မားစြာေသာ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသမား အထးသျဖင ထငးႏငငရ ဒကၡသည

စခနးႏင ကခငျပညနယ IDP စခနးမားမ လထမားက

ရငးျပၾကပါသည။ ပါဝငတကေရာကသမားအတြက အသး

ဝငေသာ အတတပညာမားက ေပးေဝသညအတြက

ထအစအစဥ အမားစက ေကနပလကခၾကပါသည။

သ႔ေသာလညး အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအေပၚ ရေန

သည ကန႔သတခကမား ျဖစေသာ ေျမႏင အရငးအႏး

ကငးမေနမႈတ႔ေၾကာင ထအတတပညာသစမားက

လကေတြ႔အသးခရန ခကခလမမညဟ တခ႕က မတ

ခက ျပၾကပါသည။ သငတနးမားမ ရရေသာ ဗဟသတ


အသစမားက တက႐က အေကာငအထညေဖာရန

မစြမးေဆာငႏငျခငးႏင တကေရာကရန စတဝငစားသ

မား အားလးအတြက ထသ႔ေသာ သငတနးမား မေပးႏင

ေသးျခငးတ႔ေၾကာင ထသကေမြးဝမးေကာငးမႈ ဆငရာ

သငတနးမားသည လအပေနေသာ စားနပရကၡာႏင

အျခားအေရးေပၚ ကညေထာကပမႈမားအတြက အစား

ထးမႈ တစရပေတာ မျဖစသငပါေပ။

“ဒကၡသညေတြအတြက အလအပဆး အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ သငတနးကေတာ စကပးေရး

သငတနးပ။ [အမားစသည ေနရပျပနသညအခါ စကပးေရးလပငနး လပကငၾကမညသမား ျဖစ

သညအတြက] လကေတြ႔ဘဝန႔ အကကညဆးပ။ ဒါေပမယ ေျမမရတာေၾကာင ထငးမာေတာ အသးခ

လ႔ရမာ မဟတေပမယ အနာဂတအတြက ဗဟသတရသြားမယ။ TBC န႔ စခနးအပခပေရးမးက

သငတနးဆငးၿပးတ ဒကၡသညေတြအတြက အဒ ဗဟသတေတြက အသးခလ႔ရေအာင လယကြကေလး

တစကြက ငားေပးထားတယ။ အဒါက ဒကၡသညအားလးအတြက မလႊမးျခေတာင မသားစ ၄၅ စေလာက

ထ အတြကေတာ ဝငေငြရတယေလ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကရငအမးသားတစဥး

“အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက စခနးတနးက အသကေမြးဝမးေကာငးသငတနးမာ ရလာ

တ ပညာက အသးခဖ႔ ႀကးစားၾကညတယ။ ပပငေပါက ေဖာကတဟာေလ။ အဒါကလပႏငဖ႔

အျခားသေတြဆက ပကဆေခးၿပး လပၾကညတယ။ ဒမာက စးပြားေရးမေကာငးေတာ မေအာငျမငဘး။”

ကရငျပညနယရ ျပနလညေနရာခထားေပးသည ရြာမ ဗမာအမးသမးတစဥး

“ေမတာ [ေဖာငေဒးရငး] က ရြာတစရြာမာ ေမြးျမေရးစတဝငစားတလက အရငးအႏးထတေပးတယ၊

စကပးေရးလပဖ႔ မးေစေတြ ေပးတယ။ စကပးေရးက အရမးေသးေတာ သပအလပမျဖစဘး။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ စခနးေခါငးေဆာငတစဥး

အျခားသမားမ ေနရပျပနျခငး သ႔မဟတ အျခားေနရာသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးမားက လပေဆာငၿပးသား ျဖစေန

ရာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား ေျပာဆေနေသာ ၎တ႔၏

လကရ အေျခအေနႏင အနာဂတစမခကအေပၚ

စနေခၚမႈမားသည ထသမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားရာ ပထဝ

ေနရာေဒသနင ေရႊ႕ေျပာငးေသာေနရာ အမးအစားတ႔ႏင

ႀကးမားစြာ သကဆငလသည မဟတဘ တညေသာ

အသြငပစမားသာ ျဖစေနပါသည။ အေထြေထြ လသား


ခငး စာနာမႈဆငရာ၊ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈဆငရာ

ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စမကနးမား၊ အလားတ ၿငမးခမး

ေရး ေစစပညႇနႈငးမႈမားႏင အျခား မဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈ

မားအတြငး ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ရငဆငရသည

တကေသာ အခ႕ စနေခၚမႈမားက ထညသြငး စဥးစား

သငသညဟ ဤအခကက အႀကျပေနပါသည။ ဥပမာ

အားျဖင ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေဒသမား၌ ပညာေရး

အတြက ႏငငတကာ ရနပေငြျဖင ေထာကပကညမႈမးသည

၎တ႔ ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခေသာ ေနရာမားတြင ေနထင

ရေသာ ကေလးသငယမား ပညာေရးရရမႈတြင ၾကေတြ႔

ရငဆငေနရသည အတားအဆးမားက ကငတြယ ေျဖ

ရငးသည တကေသာ နညလမးမားကပါ ထညသြငးႏင

ပါသည။ ပဋပကၡ သကေရာကေနေသာ ေဒသမားရ

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားႏင ထြကေျပးတမးေရာငရ

ျခငး မရသည လထအေျခအေနႏင လအပခကမား အပါ

အဝင ထပဆင ျပလပရမည သေတသနသည လထ

အပစတစခခငးစ၏ လအပခကက ပငးျခားသျမငေစႏင

ၿပး ပဋပကၡ၏ ေယဘယ သကေရာကမႈမားႏင ဆန႔ကင

ဘက ျဖစသည ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ၏ တကေသာ

သကေရာကမႈမားကလညး ခြျခားသျမငႏငကာ ေဒသခ

အမရင လထအသငးအ၀ငးအျပင ပဋပကၡ သကေရာကမႈ

က ခစားေနရေသာ ျပညသအားလး၏ လအပခကမားႏင

ကကညမႈရသည မဝါဒမားက အစအစဥတက ပစခႏင

မည ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ေနရပျပနေရးက ေထာကပ

သည မဝါဒမားက လပေဆာငေနေသာ အဓက သက

ဆငအကးဝင ပတသကေနသမား အားလးအေနျဖင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည ၎တ႔၏ ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈအေပၚ အေျခခသည သးသန႔ စနေခၚမႈမား

ရေနၿပး ၎တ႔အေနျဖင ႐း႐းတနးတနး ေနရပျပနရန

မလြယသကသ႔ အျခားတစဘကတြင ထရလြယ အေျခ

အေနႏင ေဒသခ အမရင လထအသငးအဝငး အပါအဝင

အျခားသမား၏ အေနအထားႏငလညး မတေၾကာငးတ႔က

ပထမ ေျခလမးအေနျဖင အသအမတျပရန လအပပါ

သည။

owif;tcsuftvuf 93

owif;tcsuftvuf

“ေရြးခယလ႔ရတယ ဒါေပမယ ေနာကဆကတြ ဘာျဖစလာမယဆတာကေတာ မသရဘး။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကရငအမးသမးတစဥး

131 “၎တ႔ဘာသာ” ဆသည ကစၥသည တစဥးတစေယာကခငး သ႔မဟတ မသားစလကဆသည အေျခခတြင မတည၍ ေျပာဆ ျခငး မဟတပါ။ လကေတြ႔အားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက အပစတစခအေနျဖင ၎တ႔ ႀကကႏစသကရာ ဆးျဖတခက တစခက ျပခငၿပး ၎တ႔ ယၾကညသည တရားဝငသညဟ ယဆသည ေခါငးေဆာငမားက ဥးေဆာငေစလျခငး ျဖစသည။ ထပမသရလပါက လမႈအသငးအဝငး၊ ေခါငးေဆာငမႈႏင ဒဏခႏငမႈ ေခါငးစဥတြင ၾကညပါ။

ကာလရညၾကာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ၏ အဓက

သကေရာကမႈမာ လတစဥးတစေယာက၏ ဘဝတြင

ထနးခပႏငမႈ ေပာကဆးသြားျခငးပင ျဖစေပသည။

၎တ႔၏ အေျခအေနမား တးတက ေကာငးမြနေအာင

ႀကးစားမႈမားႏင ထြကေျပးတမးေရာငရခနအတြငး လမ

အသငးအဝငး ျပနလညတညေထာငႏငရနက ဥးတညၿပး

အျပနအလန ကည၍ ေရ႕ဆကလမးျခငးမားျဖင ထြက

ေျပး တမးေရာငရသမားက ၎တ႔၏ တ႔ျပနမႈက ေဖာျပ

ခၾကပါသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ လေလာကၿပး

အဓပၸာယရေသာ တငပငညႇနႈငးမႈမားမရသည ဥပေဒ

ေၾကာငးဆငရာႏင မဝါဒျဖစစဥမား၌ မညသညအရာက

ေရြးခယရမညက ဆးျဖတႏငသည အေျခအေန မရမႈ

ေၾကာင ၎တ႔အေနျဖင သတငးအခကအလက အျပည

အစ မရသည အေနအထားတြင ဆးျဖတခကမား မခႏင

ဘ ျဖစေနရသည။

“ကမတ႔ အေျခအေနက ျခငးေတာငးထမာ အပတခထားရတ ၾကကေတြလပ၊ အစာေပးတ

အခနကမ အစာရသလ ျဖစေနတယ။ အဒါေၾကာင လအေတာမားမားက စတဓာတကေနၾကတယ။

ကမကေတာ အမကျပနၿပး ကယဘာသာကယ စကပးစားႏငမယလ႔ ယၾကညၿပး အသကရငေနတနးပ။”


မမတ႔၏ မလ လာရာေနရာ သ႔မဟတ အျခားေနရာတစခသ႔

ေနရပျပနရမညဆလင ယငးအခကသည ထြကေျပး

တမးေရာငသမား ျပလပရမည အဓက ဆးျဖတခကမား

ထမ အေရးအပါဆးကစၥ တစချဖစၿပး ၎တ႔ဘာသာ131

ဆးျဖတႏငရန ေမာလငသညဟ ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသ

မားက ရငးရငးလငးလငး ေျပာျပၾကပါသည။ မညသည

အတငးအတာအထ တကေသာအကအညမား ရမည၊

မညသည အခနအထ ရမည၊ မလေနထငရာ ေနရာမား

ႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရန အဆျပထားသည ေနရာမား၏

လကရ လျခေရးအေျခအေန၊ လမႈစးပြားအေျခအေန၊

ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥႏငအတ ေရရညတညတသည

ၿငမးခမးေရးအတြက လကေတြ႔ကေသာ အျမငမား အစ

ရသည ကစၥမား ပါဝငသည ျပနလညေနထငမႈ အပါအဝင

လေလာက ရငးလငးသည သတငးအခကအလကမားက


ျပညျပညစစ သရေစၿပး ဆးျဖတခကခႏငရန အတြက

၎တ႔ နားလညေသာ မခငဘာသာစကား သ႔မဟတ

၎တ႔ နားလညႏငေသာ အျခား ဘာသာစကား တစရပ

ရပျဖင သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝေပးရန လအပ

ပါသည။

“ျပနလည ေနရာခထားေရးန႔ ပတသကၿပး အဖြ႔အစညးတငးက ေျပာတာကေတာ အဒါ ခငဗားတ႔

ကယပငဆးျဖတခကအေပၚမာပ မတညတယလ႔ ေျပာၾကတယ။ ခငဗားတ႔ ဒမာ ေနတာ ျဖစျဖစ၊

ျပနတာပ ျဖစျဖစ၊ မျပနတာဘျဖစျဖစ ေရြးခယတအတငး ျဖစႏငတယ။ ဒါေပမယ ေနာကဆကတြ

ဘာျဖစလာမလဆတာ ဘယသမမသၾကဘး။ ဆလတာက ကယဘဝအတြက ကယဘာသာကယ

ဆးျဖတခကခဖ႔ ျပညစလေလာကတ သတငးအခကအလက မရဘး။”


သတငးအခကအလက ရရမႈအေနအထားမာ ကယကယ

ျပန႔ျပန႔ ကြျပားမႈမား ရေသာျငားလညး ေရြးခယစရာ

မားႏင ေနာကခအေျခအေနမားႏင ပတသကၿပး

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ရရသည သတငးအခက

အလကမား ကြာဟခကမား ရေနေၾကာငး ဤအစရငခ

စာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ေဖာထတေျပာဆ

ၾကပါသည။ တခ႕ေသာေနရာမားတြင လထအေျချပ

အဖြ႔အစညးမားႏင ေခါငးေဆာငမားက ဆကစပမႈရသည

ေနာကဆးရ သတငးအခကအလကမားက အလြယတက

ေဝမေပးပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထင

ရာ တခ႕ေသာေနရာမားသည သးသန႔ျဖစေနမႈေၾကာင

ျပငပမလာသည သတငးအခကအလကမားက ရရရန

ခကခပါသည။ ၎တ႔ ရရနားလညေသာ သတငးအခက

အလက၊ အတငးအတာႏင အမးအစားမားသည ၎တ႔

၏ ယၾကညမႈ၊ စးရမေၾကာကရြ႕မႈႏင တစဥးခငးစ

ေနရပျပနေရး စစဥမႈတ႔အေပၚတြင ေနာကဆကတြ

သကေရာကမႈမား ရပါသည။

ပ၍ စးရမစရာေကာငးသညအခကမာ ႏငငတကာ NGO

မားႏင UNHCR တ႔ထမ ထြကေျပး တမးေရာငရသမား

ရရသည တခ႕ေသာ သတငးအခကအလကမားသည

ေရြးခယ စစစထားသည သတငးအခကအလကမား

ျဖစေနသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသ လထအသငး

အဝငးမားႏင အလပလပေနသည လထအေျချပအဖြ႔

အစညးမားက လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမား

သည ေနရပျပနႏငေျခ ရသည ေနရာေဒသ သ႔မဟတ

အနးတစဝက၏ လကရအေျခအေနမား အေၾကာငးက

သတငးအခကအလကေပးရာတြင လတတေလာျဖစ

ပြားသည တကပြမားအေၾကာငးက ထညသြငးေျပာၾကား

ျခငးမရဟ ေဖာျပၾကသည။ ထအစား ၿငမးခမးေရး

လပငနးစဥသည ေခာေခာေမြ႕ေမြ႕ ျဖစေပၚေနသည

ဆသည ၎တ႔၏ သးသပခကမားက အခကအလက

အျဖစ ေဖာျပၾကသည။ ၎တ႔က ေနရပျပနသြားသ

တခ႕၏ အဆငေျပေသာ သတငးအခကအလကမားက

သာ မေဝေပးၿပး အဆငမေျပဘ အခကအခမား

ၾကေတြ႔ေနၾကရသည ေနရပျပနသမား၏ သတငးအခက

အလကမားကမ မေဝ မေပးသညအျပင လထအေျချပ

အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ လပေဆာင

ျခငးႏင ေနရပျပနသမား၏ ႐နးကနရမႈမားႏင ပတ

သကေသာ သတငးအခကအလကမား မေဝျခငးက

၎တ႔က အားမေပးသည အေျခအေနမား ရသညဟ

ေဖာျပၾကသည။ ထနညးတ စခနးတစခတညးတြင

owif;tcsuftvuf 95

လပကငေနေသာ မတကြျပားသည ႏငငတကာ အဖြ႔

အစညးမားကေပးသည သတငးအခကအလက မတည

မႈမားေၾကာင ရႈပေထြးမႈမားႏင ယၾကညမႈကငးမျခငးမား

ျဖစေပၚေစသညဟ လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားက

ေထာကျပၾကပါသည။ ညႇႏႈငး ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊

ရညရြယခကမနမနျဖင သတငးအခကအလကမား

ဖလယျခငးတ႔ အေရးႀကးပႏင ယငးကသ႔ေသာ လပ

ေဆာငမႈမားက ထြကေျပးတမးေရာငရသ လထအသငး

အဝငးက ယၾကညသည လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားမ

တစဆင လပေဆာငသြားရနလညး ထလထအေျချပ

အဖြ႔အစညးမားက ထတေဖာ အႀကျပၾကပါသည။

ထအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကေသာ ေခါငးစဥမား

ထမ အေရးႀကးေသာ ကစၥတစခမာ ေကာလာဟလႏင

နားလညလြမားမႈက ျဖစေပၚေစသည ေနရပျပနေရး

လပငနးစဥႏင ယငးႏငဆကစပေသာ အကအည

ေထာကပမႈဆငရာ အစအစဥမား၏ သတငးအခက

အလက အားနညးမႈပင ျဖစသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည

ဒကၡသညမားအေနျဖင ေနရပျပနေရး အစအစဥႏင

ပတသက၍ ၎တ႔ ၾကားသရမႈ၊ ေလလာစးစမးရမႈႏင

အေတြ႔အၾကမားအေပၚ မတညကာ မတညေသာ ရလဒ

မားက ျဖစေပၚေစၿပး ဤ႐ႈပေထြးမႈမားက စတဖစးမႈႏင

စတဓာတကဆငးမႈမားက ဥးတညသြားေစသညဟ ဆၾက

ပါသည။ ျမနမာႏငငတြင လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရး

ႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာနက ရခင၊

ကခင၊ ရမးႏင ကရငျပညနယတ႔တြင ရေနသည IDP

စခနးမားက ပတသမးရနအတြက လပငနးအစအစဥ

ေရးဆြမညဟ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင ေၾကညာခက

132 Nan Lwin Hnin Pwint, “Ministry Announces Plan to Close IDP Camps in Four States,” The Irrawaddy, 5 June, 2018. Available at https://www.irrawaddy.com/news/burma/ministry-announces-plan-close-idp-camps-4-states.html

133 The Republic of the Union of Myanmar Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement, “National Strategy on Closure of IDP Camps (Draft)” [last accessed 18 December, 2018].

134 Sa Isue, “Gov’t urged to address root causes before closing down IDP camps,” Karen Information Center, 26 June, 2018. Avail-able at https://www.bnionline.net/en/news/govt-urged-address-root-causes-closing-down-idp-camps; Ye Mon, “Aid Workers Concerned over Ambitious Plan to Close IDP Camps,” Democratic Voice of Burma, 5 June, 2018. Available at https://www.burmalink.org/aid-workers-concerned-over-ambitious-plan-to-close-idp-camps/

ထတျပနခပါသည။132 IDP စခနးမား ပတသမးေရး

ႏငငေတာ မဟာဗဟာအစအစဥ စာတမးမၾကမးအား

၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင ထတျပနခရာတြင ေနရပ

စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးရမႈ ျဖစေစသည အေျခခအေၾကာငး

ရငးမားအား ေဖာျပထားျခငး မရသညအျပင ေနရပ

စြန႔ခြာ တမးေရာငရမႈမား ဆကလက ျဖစပြားေနဆျဖစ

ေၾကာငးက ေဖာျပရနလညး ပကကြကခပါသည။133

အစအစဥ မၾကမးတြင ပါ၀ငသည အခကမားက ၾကည

ပါက ေနရပစြန႔ခြာရသမားအား ဇာတရပရြာသ႔ ျပနပ႔ေရး

အတြက မဟတဘ ေနရာေဒသသစမားတြင ရြာသစမား

ေဆာကကာ ျပနလည ေနရာခထားေရးလပရန ရညရြယ

ပ ေပၚပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားႏင "အဆင

တငး"တြင တငပငညႇႏႈငး လပေဆာငခသညဟ ရည

ၫႊနး ေျပာဆခကမားရေသာလညး ထလပငနးစဥတြင

ထညသြငးခရျခငး မရသည ထြကေျပးတမးေရာငရသ

လထအသငးအဝငးႏင အရပဘက လထအဖြ႔အစညးမား

က ထလပရပအေပၚ စးရမေၾကာငး ေဖာျပခၾကပါသည။134

အဓက အကးဝင သကဆငသမားအေနျဖင သတငး

မေဝျခငး အားထတမႈမားက ျမႇငတငသငၿပး ၎တ႔

အေနျဖင ဒကၡသညမားႏင လေလာကေသာ ဆကသြယ

မႈ ေသခာေစေရးအတြက ေနာကဆကတြ ပမ နက႐ႈငး

ေသာ အသငးအဝငးမားႏင ထေတြ႔ဆကဆမႈ၊ ဒကၡသည

မားႏင လေလာကေသာ ဆကသြယမႈမားက ၎တ႔၏

မခငဘာသာစကား အပါအဝင ပမ ေကာငးမြနၿပး

ရငးလငးေသာ နညးလမးမားျဖင ေသခာေစေရးက

လပေဆာငသငပါသည။ ရမးဒကၡသညစခနးႏင IDP

စခနးမားတြင လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အဖြ႔အစညး


မားက သတငးအခကအလကမားက မေဝေပးရာတြင

ျမနမာဘာသာစကားက အသးျပၾကၿပး ယငးစခနးမား

ထတြင ေနထငသအမားစမာ ျမနမာစကားက မေျပာ

တတၾကေပ။ ပမေကာငးမြနသည ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈ

သည ျပနာမားက အေျဖရာရနႏင ၎တ႔၏ အနာ

ဂတႏင ပတသကေသာ အေျဖမားက အဆျပႏငသည

အဓပၸာယရေသာ ေနရာတစခက ျဖစေပၚေစမည ျဖစ

သည။

စးရမမႈႏင စတ႐ႈပေထြးမႈမားက ျဖစေစသည အဓက

အေၾကာငးအရာႀကးတစခမာ UNHCR မ မမဆႏၵ

အေလာက ေနရပျပနေရးစငတာ (Voluntary Return

Center – VRC) မားက ဒကၡသညစခနးမားတြင ဖြင

လစလာျခငးျဖစၿပး ဒကၡသညစခနးတြငမဟတဘ ေနရပ

ျပနသညအခနတြငသာ အသးျပႏငမည အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈ အေထာကအကျပေစရန ရညရြယသည

လပေဆာငမႈမားကလညး အလားတ မားျပားလာသည

အတြက မားစြာေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ၎တ႔

အေနျဖင မၾကာခင ျပနရေတာမညဆသည စဥးစား

ခကမား ျဖစေပၚေစပါသည။ ကညေထာကပမႈ ခြတမးမား

ေလာချခငးကလညး ၎တ႔က ေနရပျပနရနအတြက

ဖအားေပးသညအေနျဖင ကညေထာကပမႈမားက ေလာ

ခေနသညဟ ဒကၡသညမား ထငျမငလာၾကသည။ ေနရပ

ျပနမည လပငနးစဥႏင ပတသကေသာ ရငးလငးသည

သတငးအခကအလကမား မရရျခငး၊ ေနရပျပနေရး

အတြက အေထာကအကျပမည ျမငသာေသာ ျပငဆင

မႈမား လပေဆာငလာျခငးတ႔က ဒကၡသညမားအေနျဖင

ျပနရနမတစပါး အျခား ေရြးခယစရာ မရေတာဟသည

ထငျမငခကမားက ဖနတးေနသည အႏရာယက ျဖစေပၚ

ေစပါသည။ ေနရပျပနမညသမားအတြက ရြာသစမား

တညေထာငျခငးႏငပတသက၍ မညသည ရညရြယ

ခကမားျဖင လပေဆာငျခငးက ေသေသခာခာ မသရ

ျခငးကလညး စတ႐ႈပေထြးမႈက ထပမ ျဖစေပၚေစပါသည။

“ဒကၡသညေတြအေနန႔ ေနရပျပနေရးလပငနးစဥန႔ ပတသကလ႔ ေသခာတ သတငးအခက

အလကေတြ မရေတာ အဒအေပၚမာ စးရမမႈေတြ ပျဖစလာတယ။ အခ လတတေလာ ေနရပျပနေရး

အစအစဥန႔ ပတသကလ႔ ဘာသတငးအခကအလကမ မရေတာ ဒကၡသညအမားစက စတဓာတကလာ

ၾကတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသညကရငအမးသားတစဥး

“ကေနာ [ဇာတရြာက] ျပနတနးက အမအသစ ေဆာကထားတာေတြ ေတြ႔တယ။ ရြာသား

ေတြ ေျပာတာကေတာ ဒကၡသညေတြအတြက ျပငထားတာလ႔ ေျပာတယ။ အာဏာပငဆ သြား

စစမးၾကညေတာ သတ႔က ကေနာက တတကက ဘာမ ျပနမေျဖဘး။”


အခ႕ေသာ ဒကၡသညမားအေနျဖင သတငးအခက

အလကမား ျပညျပညဝဝ ရရထားၾကၿပး အျခားေသာ

ဒကၡသညမားအား အေျခအေနက နားလညေစနငရန

အတြက UNHCR ထမ ရရ နားလညထားသညမားက

ျပနလည ရငးျပေပးေၾကာငး ေျပာျပပါသည။ သ႔ေသာလညး

သတငးအခကအလက ျပညျပညဝဝ ရရထားသညဟ

owif;tcsuftvuf 97

ယဆသမားပငလင ထသတငးအခကအလကမားက

မမဘာသာ ႐းအမးမးသ႔ အႀကမႀကမ သြားေရာက

ရယချခငးျဖစၿပး သာမနဒကၡသည အမားစအေနျဖင

လပေဆာငရန ခကခသည ကစၥ ျဖစပါသည။

“VRC န႔ပတသကလ႔ အေတာမားမားက သထားပါတယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ ကမ အဒက

သြားခၿပးၿပ။ သတငးအခကအလကေတြလညး ရခတယ။ သတ႔က ေမးခြနးေတြလညး အမားႀကး

ေမးခတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

ေယဘယအားျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသမားသည

၎တ႔ မလေနထငရာ ေနရပေဒသမား၏ လကရ

အေျခအေနႏငပတသက၍ ရငးလငးေသာ သတငး

အခကအလကမား မရရၾကပါ။ ၎တ႔အေနျဖင ထြကေျပး

တမးေရာငလာကတညးက ၎တ႔၏ မလေနရပေဒသ

မားသ႔ မျပနႏငဘ ထေနရာမားႏင ပတသကေသာ

ပဋပကၡ အေျခအေန၊ ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမားက ျပနလည

ရယႏငခြင အပါအဝင ေနရပျပနသင၊ မျပနသင ဆ

သည ဆးျဖတခက ခႏငရနအတြက လအပသည

သတငးအခကအလကမားက မသရၾကပါ။ ယခငက

ပငဆငခသည ေျမယာႏင ပတသက၍ ၎တ႔ မရ

သညအခနတြင တစဥးတစေယာကမ သမးဆညးလက

ျခငး သ႔မဟတ ဝငေရာကေနထငျခငး စသည သတငး

အခကအလကသညလညး အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ

ေမာလငခကျဖင ၾကညမည ဆလင အေရးႀကးသည

အခနးက႑တစခ ျဖစပါသည။ မဘငးဖနးမားႏင

အငတာနကမား သးစြမႈ ပမတးျမငလာသညႏငအမ

တခ႕သမားမာ ၎တ႔၏ မလရြာမားမ မတေဆြမားႏင

ျပနလည ဆကသြယႏငၾကၿပ ျဖစသည။

“ကေနာတ႔ ဘယမသြားလ႔ မရကတညးက ဘာမက မသေတာဘး။ အေျခအေန ဘယလရတယ

ဆတာ ျမငလညး မျမငရဘး၊ ၾကားလညး မၾကားရဘး။ ဒေနရာမာက ဘာသတငးမ မရဘးေလ။”


“ရြာန႔ အဆကအသြယျပနလပဖ႔ကေတာ သတ႔မာ ေျမအနညးအကဥးန႔ အမပရတာဆေတာ သတ႔

ျပနလ႔ရတအခန ဒါမမဟတ ဗမာစစတပ အေျခစကစခနး မရတအခနေတြမာေတာ တစခါတစခါ ျပနဖ႔

ႀကးစားၾကတယ။ အရငတနးကေတာ အဆကအသြယလပဖ႔ ဘာမမရဘး၊ အခေတာ ဖနးေတြရလာၿပ။

အဒါေၾကာင အခ ရြာန႔ အဆကအသြယ နညးနညးျပနရလာတယ။”

လထအဖြ႕အစညးေခါငးေဆာင ကရငအမးသားတစဥး


ထသ႔ေသာ သတငးအခကအလက ရရႏငျခငးသည

ရြာ သ႔မဟတ အနးအနား တစဝကတြင ေဆြမးမား

ကနရေနျခငး သ႔မဟတ အခ႕အေျခအေနမားတြင

အလညအပတ ျပနႏငျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ တခ႕

ေသာသမားမာ ၎တ႔ ထြကေျပးလာခနတြငပင ၎တ႔

၏ ပငဆငမႈမား မးေလာငၿမကေနသညက ေတြ႔ခရ ျခငး

သ႔မဟတ ေျမသမးခရမႈေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးၾကရျခငး

ျဖစရာ ထအေျခအေနမားက အနညးဆး အေနျဖင

အစးရ အရာရမားက ဝငေရာက ေဆာငရြကေပးမႈ မရ

ဘ ၎တ႔ ျပနလင ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမားက ျပနလည

ေတာငးဆရန မျဖစႏငေၾကာငးက သရထားၾကပါသည။

“ရြာက ျပနၿပး ေမြးထားတ တရစၧာနေတြက ျပနၾကညၾကတ မသားစေတြရတယ။ သတ႔ဆကေန

သတငးေတြ ရႏငတယ။ အခရကေတြမာေတာ ရြာနားမာ တကပြေတြ ျဖစေနတယ။”


မညသ႔ပငဆေစ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည

ေယဘယအားျဖင ၎တ႔ ဇာတေဒသ၏ အေျခ

အေနမားထက ျမနမာႏငင၏ ပမ ကယျပန႔ေသာ အေျခ

အေနႏင ပတသကသည သတငးမားက ရရၾကသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက တငးျပညအတြငး

ပမ ပြငလငးလာသညဟ ထငရေသာ အေျခအေနမား၊

မဒယာႏင အျခား လြတလပခြငမားဆငရာ ျပျပငေျပာငး

လေရးႏင ပတသကေသာ ထငျမငခကမားက မတခက

ေပးၾကၿပး အမားစမာ ၎တ႔ ေဒသမားရ EAO မား

NCA က လကမတေရးထးသည၊ မေရးထးသညက

သရၾကသည။ သ႔ရာတြင အမားအျပားက ကခငႏင

ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင ပဋပကၡမား ဆကလက

ျဖစပြားေနသညက သရၾကၿပး ၎တ႔အေနျဖင ထ

ေဒသမားမ လာၾကျခငး မဟတေသာလညး ေနရပ

ျပနေရး စဥးစားခကတြငမ ယငးအခက၏ လႊမးမးမႈမား

ရေနပါသည။ အတတကာလတြင ျမနမာစစတပမ

တစေနရာတြင အပစခတ ရပစထားၿပး အျခားတစေနရာ

တြင တကခကျခငးႏင အရပသား ျပညသမားအေပၚ

ခးေဖာကမႈမား ကးလြနျခငး၊ ထ႔ေနာက အေစာပငး

အပစအခတ ရပစထားေသာ ေဒသမားသ႔ တစဖန

ျပနေရာကလာကာ တကပြမား ဆငႏႊျခငးကသ႔ေသာ

လပရပမားေၾကာင ဤစးရမမႈမး ျဖစေပၚရျခငး ျဖစပါ

သည။ ထသ႔ ထပတလလ တကပြ အေျခအေနမားက

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားအေနျဖင ေကာငးေကာငး

သၾကၿပး ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင အပစအခတ

ရပစထားေသာလညး တကပြမား အခနမေရြး ျပနလည

ျဖစပြားႏငသညက စးရမေနၾကပါသည။ ၎တ႔ သရ

ထားေသာ စစတပ၏ လတတေလာ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားကလညး ေနရပျပနေရး စဥးစားခက

အေပၚတြင သကေရာကမႈရေနပါသည။ သ႔ေသာလညး

ျမနမာဘာသာျဖင မဒယာမား အထးသျဖင IDP စခနး

မားႏင အျခားေနရာမားတြင လကလမးမသည ႐ပျမင

သၾကား သတငးဌာနမားမ ပဋပကၡႏင ပတသကေသာ

သတငးအခကအလက၊ လ႔အခြငအေရးႏင လ႔အခြင

အေရး ကစၥရပမားက လလေလာကေလာကႏင တတ

ကက ေဖာျပေပးမးမရဘ ထသ႔ေသာအစြနအဖားေဒသ

မ ျပညသလထမားအတြက ျပညစ ျခငမႈရၿပး ရညရြယ

ခကရေသာ သတငးအခကအလကမား ရယႏငေရးက

ခကခေအာင လပေဆာငထားပါသည။

owif;tcsuftvuf 99

“ကေနာတ႔ဒကၡသညေတြအေနန႔ ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥေတြ စလပတအခနမာ

ကေနာန႔ တျခား ကခငအဖြ႔အစညးေတြ ေတာေတာေလးက တနလႈပၿပး ေဒါသျဖစသြားတယ၊

မေကမနပလညး ျဖစမတယ။ ဘာလ႔လညးဆေတာ ကခငန႔ ရမးျပညနယေျမာကပငးမာ တကပြေတြ

ဆကျဖစေနတာ သထားတယ။ စစတပရ႕ ဖနပမႈေတြ ခးေဖာကမႈေတြက ဆရယမဒယာန႔ သတငး

ေတြကေနတစဆင ကေနာတ႔ ၾကားေနရတယ။ အဒမာ ေနေနၾကရတ ျပညသေတြအတြက

ကေနာတ႔ စးရမတယ၊ ဒါေပမယ ကေနာတ႔ ဆေတာငးေပး႐က လြၿပး ဘာမ လပမေပးႏငဘး။ သတ႔

အၿမေၾကာကေနရၿပး အသကရငဖ႔ ခကခတယလ႔ ေျပာတယ။ ဒါက ျမနမာႏငငန႔ ကေနာတ႔ေဒသ

ေတြမာ ျဖစေနတ လကရအေျခအေနပ။ ဒါေပမယ ကေနာတ႔က ျပနပ႔မယဆတ အစအစဥက ၾကား

ေတာ ဘာလ႔လဆတာက နားမလညေတာဘး။ ေမာလငခကမသလ ခစားရတယ။”


“ကမေယာကားက အၿမတမး ေရဒယနားေထာငတယ။ အဒေတာ ကမတ႔ရြာကသတငး

ထက ျမနမာအစးရရ႕ သတငးေတြက ပနားေထာငျဖစတယ။ သတငးေတြအရက အစးရထမာ ဘာ

အေျပာငးအလမ မရဘး၊ ဒအစးရက ဒအစးရပ။ အဒမာ ဘာအေျပာငးအလမ ျဖစလာတာ မရဘး။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသညကရင အမးသမးတစဥး

tem*wftwGuf

qkH;jzwfcsufcs&mwGif t"du

taMumif;t&mrsm;

3

4

2

56

7

1½kyfydkif;qdkif&m

vkHjcHKrI

toufarG;0rf;ausmif;rI?

ajr,mESifh tdk;tdrf

usef;rma&;ESifh

ynma&;

Oya'ESifh tkyfcsKyfa&;

qdkif&m twm;tqD;rsm;

jyefvnfaygif;pnf

aexdkifjcif;ESifh ywfoufonfh

pdk;&drfylyefrIrsm;

wpfOD;csif; qE´tavsmuf

a½G;cs,frI

ae&yfjyefa&;twGuf

tultnDaxmufyHhrI

tem*wftwGuf qkH;jzwfcsufcs&mwGif t"dutaMumif;t&mrsm; 101

tem*wftwGuf qkH;jzwfcsufcs&mwGif

t"dutaMumif;t&mrsm;ထြကေျပး တမးေရာငရသ အမားအျပားအတြက

အႏမပနးတငမာ ၎တ႔ မလေနထငရာ ေနရပ

သ႔မဟတ အနးအနားသ႔ ေနရပျပနႏငေရးျဖစၿပး

ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ အေၾကာငးအရာမား

မာ ေနရပျပနေရးအတြက ၎တ႔မ ယၾကညမႈရရျဖင

ဆးျဖတခကခႏငရန လအပသည အခက အလကမား

ျဖစပါသည။ တခ႕သမားမာ ယခလကရ ေနထငေသာ

ေနရာမားတြငသာ ဆကလက ေနထငလၾကၿပး ၎တ႔၏

သကေမြးဝမးေကာငးမႈ ေရရညတညတႏငေရးအတြက

အကအည အေထာကအပမား လအပျခငး သ႔မဟတ

၎တ႔ႏင ၎တ႔ ကေလးမားအတြက ကနးမာေရးႏင

ပညာေရး ေစာငေရာကမႈ ပ၍ လကလမးမႏငမညဟ

ယၾကညရသည အျခားတစေနရာသ႔ လးဝအၿပးတင

ေျပာငး ေရႊ႕သြားလၾကပါသည။ ဤအခနးက႑တြငအဓက

အကးဝင သကဆငေနသမား အေနျဖင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားမ ၎တ႔၏ အနာဂတအတြက

ဆးျဖတခက ခရာတြင ထညသြငး စဥးစားေလရ

သည အခကမားက စတင နားလညထားရမည

ျဖစၿပး ထြကေျပး တမးေရာငရသမားႏင ေဆြးေႏြး

ညႇႏႈငးတငပငမႈမား လပေဆာငျခငး၊ ဆးျဖတခက ခသည

အဆငမားႏင ပမ အေသးစတကေသာ အစအစဥမား

အေကာငအထညေဖာရာတြင ၎တ႔အား ထညသြငး

ပါဝငေရးတ႔က နားလညလာေစရန ရညရြယပါသည။

tem*wftwGuf qkH;jzwfcsufcs&mwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrI

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး အမးသမးမား၏ စြမးရညျမႇငတငေရးမာ စနေခၚမႈမားႏင ဆကလက

ရငဆင ေနၾကရဆျဖစၿပး အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ အခြငအေရးႏင တရားမတမႈရရရနပင

အျမတမး ခငခငမာမာ ျဖစမေနေသးသည အေျခအေန ျဖစပါသည။ ဤအခကသည အမးသမးမား၏

လကရအေျခအေနကသာမက ေနရပျပနေရးအတြက ဆးျဖတခကခရာတြငလညး သကေရာကမႈ

ရေနပါသည။

“IDP စခနးေတြမာ ေခါငးေဆာငတာဝန အေတာမားမားက အမးသားေတြက

ယထားၾကတယ။ IDP စခနးက စခနးေကာမတေတြမာလညး အဒလပ။ အမးသမး

နညးနညးပ ပါတယ။ အဒါေၾကာင ဆးျဖတခက ခတအဆငတငးမာ အမးသမးေတြ

ပမပါဝငလာဖ႔ ကမတ႔ ႐နးကနေနရတယ။ ဒါေပမယ သပေတာ မလြယဘး။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကခငအမးသမးတစဥး


“တခ႕အမးသမးေတြက အရမးတက ကြၿပး အသငးအဝငးထမာ ပါဝငလပကငခငၾကတယ။

သငတနးေတြက အတတႏငဆး လကတကတယ၊ ရပရြာအလပေတြမာ ဝငပါတယ။ အဖြ႔

အစညးေတြထမာ ဝငလပရတာက သတ႔ ေပာတယ။ ဒါေပမယ တခ႕ေယာကားေတြက

ျပနာ ရာတယ၊ သတ႔မနးမေတြ သတ႔ထက သာသြားမာက ေၾကာကတယ။ အမးသမး

ေတြလညး ပြစပြစ လပတဒဏ မခႏငေတာ ဆကမလပၾကေတာဘး။ အဒလ အမးသမးေတြ

အမားႀကးပ။” အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကရငအမးသမးတစဥး

အမးသမးမားအေနျဖင ပဋပကၡႏင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး ညႇႏႈငးဖနေျဖျခငး၊ ေစစပညႇႏႈငး

ျခငး၊ ေခါငးေဆာငမႈေပးျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးဆငရာ စသည အေတြ႔အၾကမား ရရခပါသည။ ယငးက

သ႔ေသာ အေတြ႔အၾကမားက အသအမတျပၿပး ေနရပျပနေရးတြင အေထာကအကျပႏငရနအတြက

အသးချခငးႏင အမးသမးမားက ၎တ႔၏ အသမားအား ေဘးဖယထားသည ေရး႐းအစဥအလာ

စနစထသ႔ ျပနလညတြနးပ႔ျခငးမ ကာကြယေပးရပါမည။

ေနရပျပနေရးႏင ပတသကသည မဝါဒေဆြးေႏြးမႈမားႏင လထအသငးအဝငး၏ ဆးျဖတခကခမတမႈ

မား၌ အမးသမးမား၏ ပါဝငမႈအျပင “မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနေရး” ဆသည အျမငသေဘာ

ထားေအာကတြင ေနရပျပနေရးအတြက အမးသမးမားအေနျဖင ဆႏၵအေလာက အမနတကယ

ဆးျဖတခကႏငခေရး ေသခာေစရန လငကြျပားမႈကအေျခခသည ႐ႈေထာငမ နားလညထားရမည

ျဖစသည။ ကလသမဂၢ၏ မမဆႏၵအေလာက ျပနလညေနရာခထားေရး လကစြစာအပတြင ထြကေျပး

တမးေရာငရသ ျပညသလထႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမား လပေဆာငျခငးျဖင အမးသမးမား၏ အျမင

သေဘာထားမား ပါဝငလာေစျခငးႏင ေနရပျပနေရးအတြက အစအစဥေရးဆြျခငးႏင အေကာင

အထညေဖာေဆာငရြကေရး အဆငတငးတြင အမးသမးမား၏ပါဝငမႈ ေသခာေစျခငး စေသာ

အခကမား၏ အေရးႀကးမႈက အေလးေပးေဖာျပထားပါသည။135 ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမား၌

အလပလပေနေသာ NGO အဖြ႔တစခမ ဝနထမးတစဥးက -

“မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနေရးဆတ ကစၥမာ ျပနာတစခက ဆႏၵအေလာကလ႔သာ

ေျပာလကတာ။ တကယတမး ဆးျဖတခကခတာက အမေထာငဥးစးေတြပ ျဖစေနတယ။

အမေထာငဥးစး အမားစကလညး အၿမတမးလလ အမးသားေတြပ ျဖစေနတယ။

အဒါက UNHCR ႐းန႔ အျခားသေတြ သရေအာင ကမတ႔က ရငးျပေနရတာမး ျဖစတယ။

အမးသမးေတြအတြက စြမးရညျမႇငတငေရးက အမေထာငစထမာ ေနရပျပနေရးကစၥန႔

ပတသကၿပး အမးသားေတြန႔ ညႇနႈငးႏငတ အဆငက မေရာကေသးဘး၊ ဒါက ေတာေတာ

ေလးက စးရမစရာေကာငးတအခက ျဖစတယ။” အစးရမဟတေသာ ႏငငတကာ

အဖြ႔အစညးတစခမ ဝနထမးအမးသမးတစဥး

135 UNH UN High Commissioner for Refugees, “Voluntary Repatriation: International Protection,” 1996. Available at www.unhcr.org/uk/3bfe68d32.pdf.


½kyfydkif;qdkif&mvkHjcHKrI

136 Amnesty International, “Syrian Refugees at Risk of Being Returned,” 17 October, 2014. Available at https://www.amnestyusa.org/files/uaa26014.pdf.

137 Burma Human Rights Network, “Persecution of Muslims in Burma,” 2017. Available at http://bhrn.org.uk/en/component/edoc-man/?task=document.viewdoc&id=1&Itemid=; KHRG, “Foundation of Fear,” pp. 245-64, October 2017. Available at http://khrg.org/2017/12/foundation-fear-25-years-villagers-voices-southeast-myanmar.

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား အၾကားတြင ႐ပပငးဆငရာ

လျခမႈသည အားလးနးပါးအတြက အေရးႀကးဆးအခက

တစချဖစၿပး ၎တ႔ မလ ေနထငရာေနရပ သ႔မဟတ

အျခား ျပနလညေနရာခထားမည ေနရာမားသည

လကရအခနတြင ၎တ႔ ေနရပျပနေရးအတြက လျခ

စတခရသည အေျခအေနမး မျဖစေသးေၾကာငး

ခစားရ သညဟ ေျပာျပၾကသည။ ျမနမာႏငင၏

အခ႕ေဒသမား၌ ပဋပကၡ ျဖစပြားမႈမား ေလာကလာ

သညႏငအမ ဒကၡသညႏင IDP မား ေနရပျပနေရးက

အမးမးေသာ အဖြ႔အစညးမားမ တြနးအားေပးေနသည

စနေခၚမႈမားလညး ရေနပါသည။ သ႔ေသာလညး ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားအေနျဖင ေနရပျပနရန စးရမေၾကာက

ရြ႕မႈမားႏငပတသက၍ ၎တ႔တြင ရငးလငးခငမာေသာ

အေၾကာငးျပခကမားရေနၿပး ထအေၾကာငးျပခကမားက

နားလညထားျခငးက ၎တ႔၏ လျခမႈႏင ဂဏသကၡာက

ကာကြယေပးႏငမည ေနရပျပနေရး အစအစဥမား ခမတ

ေရးဆြရာတြင အေထာကအက ျပႏငမည ျဖစသည။ ေန

ရပျပနလာမညသမားအတြက ေရတကာလတြင ရငဆင

ရမည အထးသျဖင လျခေရးဆငရာ တက႐က အႏရာယ

မား ရေနျခငး၊ ေရရညတြင လျခစြာ ေနႏငမည ဆသည

ယၾကညမႈကငးမျခငးႏင လျခေရးဆငရာ တာဝနေပးထား

သညသမားမ ၎တ႔အေပၚတြင ခးေဖာကမႈ မကးလြနဘ

အမနတကယ အကာအကြယေပးမည ဆသည ယၾကည

မႈကငးမျခငး စသညအခကမား ေရာယက ပါဝငေသာ

သးသပခကက အေၾကာငးျပခက မားစြာထမ တစခက

ျဖစပါသည။ ယငးကသ႔ေသာ လျခေရးဆငရာ စးရမခက

မားက အေလးအနကထား ကငတြယရန လအပၿပး

အတငးအကပ ျပနလည မပ႔ေဆာငေရး အေျခခမက

ခးေဖာကမႈ မျဖစေစရနအတြက ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမား၏ အသကႏင လြတလပခြငက အႏရာယျဖစ

ေစမည အေျခအေနသ႔ ၎တ႔အား အတငးအကပ

သ႔မဟတ ဖအားေပး ေနရပျပနေစျခငးက ေရာငၾကဥရမည

ျဖစသည။136

xGufajy;wdrf;a&Smif&olrGwfqvifrsm;twGuf vkHjcHKa&;qdkif&m pdk;&drfrI

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသအားလးတြင တညစြာရေနသည ႐ပပငးဆငရာ စးရမမႈမားႏင ယၾကညမႈ ကငးမျခငး

မားအျပင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ မြတဆလငမားအတြက ရခငျပညနယတြငသာမက အျခားေနရာ

မားတြငပါ မြတဆလငဆန႔ကငေရး ခြျခားဆကဆခရမႈမားႏင အၾကမးဖကမႈမား တးျမငလာျခငးေၾကာင

လျခေရးတြင ထပေဆာငး စးရမရမႈမား ရေနပါသည။ “မြတဆလင ကငးစငရြာမား” အပါအဝင

မြတဆလင ဆန႔ကငေရး လႈပရားမႈမားသည ကရငႏင ရမးျပညနယအပါအဝင ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ

နယေျမေဒသမားတြငပါ ျဖစပြားမႈႏႈနး တးျမငလာပါသည။137 ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ မြြတဆလင

အမားအျပားသည ဘာသာမတသမားႏင မးဆကခ၍ ၿငမးခမးစြာ ေနထငလာခသမား ျဖစပါသည။


သ႔ေသာလညး လြနခသည ႏစမားအတြငး တငးမာမႈမား ျမငမားလာသညက ၎တ႔ သတထားမၿပး

အျခားေသာ ဘာသာဝင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပနႏငၾကေသာလညး တခ႕သမားမာမ

ေနရပသ႔ မျပနႏငၾကဘ ျဖစေနရသည။

“ပဋပကၡျဖစၿပး [၁၉၉၇ ခႏစ] ေနာကပငး ထြကေျပးသြားတ ရြာသားေတာေတာမားမား

ရြာက ျပနလာၾကတယ၊ အဒမာ ကေနာတ႔က ဘယသဘယဝါ၊ ကးကြယတဘာသာေတြ

စစတလေတြ ရတယ။ သတ႔က တျခား ယၾကညကးကြယတသေတြန႔ တငးရငးသားေတြ

က [ေနရပျပနဖ႔] ခြငျပတယ။ ဒါေပမယ မြတဆလငေတြကကေတာ ကေနာတ႔ရ႕ကးကြယ

တ ဘာသာက စြန႔လႊတၿပး ဗဒၶဘာသာက ေျပာငးမလားလ႔ အေမးခရတယ။ ကေနာတ႔ရ႕

ကးကြယယၾကညမႈက စြန႔ၿပး ဗဒၶဘာသာက ယၾကညမယဆမ ျပနလာခြငျပမယလ႔ ေျပာ

တယ။” ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည မြတဆလငအမးသားတစဥး

“စခနးထက အရာရေတြက ဆႏၵအေလာက ေနရပျပနၾကဖ႔ ေျပာတယ။ ဘယမြတဆလငမ

ျပနဖ႔အတြက စာရငးမေပးၾကဘး။ ကေနာတ႔က ေနစရာန႔ ေထာကပေၾကးေတြ ေပးမယ

လ႔ သတ႔ေျပာေပမယ မြတဆလင အသငးအဝငးအေနန႔ ျပညတြငးထမာ ျဖစေနတ

အၾကမးဖကမႈေတြက ေၾကာကေတာ ဘယသမ စာရငးမေပးရၾကဘး။” ထငးႏငငရ

ဒကၡသညစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသ မြတဆလငအမးသားတစဥး

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားတြင ေနထငၾကသည ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ မြတဆလငအမားစအေနျဖင

အမျပနရန ေမာလငခကက လကလႊတလကၾကၿပး ျဖစသည။ ႏငငအတြငးရ မြတဆလငမား

ရငဆငေနရသည အႏရာယမားကၾကညလင လထအသငးအဝငးႏင/သ႔မဟတ ႏငငတြငးမ

ႏစေပါငးမားစြာ ထြကခြာေနထငၿပး ေနရပျပနလာမညသမားအတြက ပ၍ပင အႏရာယမားႏငသညဟ

ခစားရေၾကာငး ေျပာျပၾကသည။ သ႔ျဖစ၍ ေနရပျပနေရးအစအစဥမား ခမတေရးဆြရာ၌ ထစးရမ

ပပနမႈမားက ထညသြငး စဥးစားရမည ျဖစသကသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငရသ မြတဆလင အသငး

အဝငးအတြက လျခေရးေပးႏငမည ေရရညေျဖရငးနညးမားကလညး ႀကးပမးအားထတ လပေဆာင

သငပါသည။

“အဓက ကေတာ အစၥလာမဘာသာဝင တစေယာကအေနန႔ ဒကၡသညေတြအတြက

ျပနလည ေနရာခထားေရးကစၥ ေျပာလာရင စခနးထမာ ဆကေနတာထက ပၿပး စးရမစရာ

မားတယလ႔ ခစားရတယ။ အဒါေၾကာင မြတဆလင အသငးအဝငးအေနန႔ လျခေရးကစၥ

ေျပာမယဆရင စခနးထ အေျခအေနေလာကကေတာ ျမနမာျပညထက အေျခအေနက

ဘယလမ ယဥလ႔မရဘးလ႔ ခစားရတယ။ အနာဂတန႔ပတသကၿပး စခနးထက အေျခအေန

က ေမးရငေတာလညး အေျဖက မေသခာမေရရာဘး။ ဒါေပမယ ကေနာ ေျပာႏငတာကေတာ

အဒ မေသခာမႈေလာကက ျပနရမယ စးရမမႈက ဘယလမယဥလ႔ မရဘး။” ထငးႏငငရ

ဒကၡသညစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသ မြတဆလငအမးသားတစဥး


“ဒႏငငထမာ မးဆက တစခၿပး တစခ ေနလာတ မြတဆလငေတြေတာင [မတပတငန႔

ႏငငသားျဖစေရး] စာရြကစာတမးေတြ မရႏငတအေျခအေနမာ ရေနတာ၊ ကမတ႔

[မြတဆလင ဒကၡသညေတြ] ျပနရင ဘာျဖစလာမလ။” ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ

ဒကၡသည မြတဆလငအမးသမးတစဥး

vwfwavm ½kyfydkif;qdkif&m wdkuf½dkufNcdrf;ajcmufrIrsm;

138 Amnesty International, “All the Civilians Suffer: Conflict, Displacement and Abuse in Northern Myanmar,” 2017, pp. 22-31. Avail-able at https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/06/Myanmar-report-FINAL-VERSION.pdf.

139 Amnesty International, “All the Civilians Suffer: Conflict, Displacement and Abuse in Northern Myanmar,” 2017, pp. 22-31.

ျပညသလထက ထြကေျပးတမးေရာငရေစေသာ လျခေရး

ဆငရာ စးရမပပနမႈမားသည ပဋပကၡျဖစပြားမႈမားႏင

တက႐က သကဆငေနေသာ ကစၥမားေၾကာင သကသက

မဟတဘ ျမနမာစစတပႏင အလားတ အျခား လကနက

ကငတပဖြ႔မားမ ကးလြနေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာက

မႈမားႏင အျခား ဖႏပမႈမား၊ စစအငအား တးခ႕မႈႏင

ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဆကစပေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

မားေၾကာငလညး ျဖစပါသည။ ပဋပကၡမား မရေတာျခငး

သ႔မဟတ ေလာနညးသြားျခငးေၾကာင လျခေရးဆငရာ

အႏရာယမား၏ အတငးအတာႏင ပစက ေျပာငးလသြား

ေစႏငၿပး အဆးဝါးဆးေသာ အၾကမးဖကမႈႏင ခးေဖာကမႈ

မား၏ ျဖစပြားမႈ ပသဏၭာနမား သသာ ထငရားစြာ ေလာက

သြားႏငေသာလညး လးဝ ဖယရားပစလကသညေတာ

မဟတပါ။

“တခ႕ေနရာေတြမာ လကနကကငတကပြေတြ ဆကျဖစေနေပမယ အခ႕ေနရာေတြမာ စစပြေတြ

လးဝမရေတာဘး။ ဒါေပမယ ဖႏပမႈေတြကေတာ ဆကရေနတနးပလ႔ ကေနာ ထငတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

ျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡမားသည နစစ သ႔မဟတ

ႏစစထကပေသာ လကနကကင တပဖြ႔မား အၾကား

မၾကာခဏ သ႔မဟတ တစခါတစရ ထေတြ႔တကခကမႈ

မား ပါဝငၿပး ယငးသည အရပသားမား၏ လျခေရးက

အႏရာယ ျဖစေစပါသည။ ျမနမာစစတပ အေနျဖင အရပ

သားျပညသမား၏ ဘရားေကာငးမား၊ ေကာငးမားႏင

IDP စခနးမား အစရသညတ႔က လကနကႀကးမားျဖင

လကလြတစပယ ပစခတေနသညဟ စြပစြခထားရၿပး EAO

မားမာမ အရပသား ျပညသမားႏင နးစပသည ေနရာမား

အနးတြင ပနးေအာငးျခငးႏင ျပညသမားႏင စစတပမ

အသးျပသည လမးမားႏင တတားမား အပါအဝင အေျခခ

အေဆာက အအမားက ပစမတထားျခငးတ႔ေၾကာင

အတငးအတာ အားျဖင အနညးငယသာ စြပစြခထား

ရပါသည။138 အေရ႕ေျမာကပငးတြင ျမနမာစစတပသည

တကေလယာဥမား အပါအဝင ေလေၾကာငးအငအားက

အသးျပၿပး အရပသားျပညသမားႏင အရပသား

ျပညသမား၏ အေဆာကအအမားက မၾကာခဏ

ထခကေစသည ပစခတျခငးမား လပေဆာငပါသည။139


ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေဒသအားလးတြင ေျမျမႇပ

မငးမား ရေနသကသ႔ အပစအခတ ရပစထားေသာ

ေဒသမားတြငလညး ေျမျမႇပမငးမား ဖယရားေပးျခငး

Available athttps://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/06/Myanmar-report-FINAL-VERSION.pdf.140 Landmine and Cluster Munition Monitor, “Myanmar/Burma: Mine Action,” last updated 21 November, 2017. Available at http://

www.the-monitor.org/en-gb/reports/2017/myanmar_burma/mine-action.aspx.

မရေသးေသာေၾကာင အရပသား ျပညသမားအေပၚ

တစစတစရာ အႏရာယ သကေရာက ႏငပါသည။140

“[တကပြျဖစေနတာ] ေန႔တငးေတာ မဟတဘး၊ ဒါေပမယ တစခါတေလ တခ႕ေနရာေတြမာ ျဖစေန

တနးပ။ ဆယခါမ တစခါ ဆဥးေတာ၊ ျပညသေတြအတြက အႏရာယမားတယ။ ကမတ႔က အဒါကပ

စတပေနရတယ။”


“ပဋပကၡေၾကာင ထြကေျပးခရတ ကေနာတ႔ရ႕ ေနရာေဟာငးက ေျမျမႇပမငးေတြေၾကာင အခထ

အႏရာယ ရေနတနးပ။ အဒလဆေတာ ကေလးေတြရ႕ဘဝက အႏရာယထမာ သြားထားသလမး

ျဖစေနတာေပါ။”


မၾကာခဏ ထေတြ႔တကခကမႈ ျဖစပြားေသာ သ႔မဟတ

တငးမာမႈမား ျမငမားေသာ ေနရာမားတြင အရပသား

ျပညသမားအေနျဖင EAO မားႏင ပတသကဆကႏႊယ

သညဟေသာ စြပစြခကမားျဖင ျမနမာစစတပမ ဖမးဆး

ထနးသမးျခငး၊ ညႇဥးပနးႏပစကျခငးႏင/သ႔မဟတ သတ

ျဖတျခငး စသည ႀကးမားေသာ အႏရာယမားက ရငဆင

ရႏငပါသည။ ထခးေဖာကမႈမားသည အထးသျဖင ကခင

ျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငး ေဒသမားတြင

၂၀၁၈ ခႏစ တစေလာကလး ဆကလက ျဖစပြားေနခၿပး

ေဒသအားလးမ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား သရေန

ၿပးသား ျဖစရပမားႏင ထေတြ႔တကခကမႈမား ႀကမႏႈနးေရ

မညမပင ျဖစေစ စစတပအေျခစက စခနးမား အနး

ေနထငရသမားအတြက မညသညအရာမ ေျပာငးလေန

ျခငး မရဘ အႏရာယရေနသည ဆသည အျမငက ပမ

ခငမာေစပါသည။

“ႏစဘကစလးက ေျမျမႇပမငးေတြက ေထာငေခာကလ ဆငထားေတာ ကယေျမကေတာင ျပနလ႔

မရဘး။ ဗမာစစသားေတြက ကေနာတ႔ရြာကလာရင ရြာသားေတြက ဘာအေၾကာငးျပခကမ မရဘ

အႏငကငတယ။ ကေနာတ႔ ကခငတငးရငးသားေတြအားလးက KIA လ သေဘာထားၿပး ဆကဆ

တယ။ အားလးက အဒစစသားေတြက ေၾကာကၾကတယ၊ ဘယေတာမ မေတြ႔ခငဘး။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP ကခငေခါငးေဆာငတစဥး


“ရြာကျပနရင အဒမာ လကနကကငအဖြ႔ေတြ အမားႀကးရတယ။ သတ႔က ေၾကာကရတယ။

သတ႔က တစေယာကေယာကက ၀ကထားတယဆၿပး အရငကလ စြပစြမာက စးရမတယ။ ကေနာ

တ႔ ရြာကျပနခငေပမယ မျပနရဘး။ တကယလ႔ ကေနာတ႔ ဗမာစစတပန႔ လမးမာေတြ႔ရင လကနက

ကငတပဖြ႔ တစခခန႔ ေတြ႔ခသလားလ႔ အေမးခရလမမယ။ ကေနာတ႔က မေတြ႔ဘးလ႔ေျဖရင လမတယ

ဆၿပး အစြပစြခရမယ။ ေတြ႔ခတယလ႔ ေျဖျပနရငလညး ကေနာတ႔ အဖမးခရၿပး အ႐ကခရဥးမယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသတစဥး

တစဖြ႔ထကပေသာ EAO မား ႏင/သ႔မဟတ ေဒသခ

ျပညသ႔စစမား လႈပရားေနသညေဒသမားတြင ပဋပကၡမား

ျဖစပြားမေနေသာလညး ထအပစမားက အဓကကေသာ

လမးမား၊ သတမငးမားႏင တပသားသစစေဆာငးမႈမား

အစရသည အရငးအျမစမားအတြက ၿပငဆငမႈ ႀကးမား

ေသာေၾကာင အခြငအေရး အခးေဖာကခရႏငသည

အႏရာယမားလညး ျမငမားပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမား အေနျဖင EAO မားႏင ျမနမာစစတပမ

ေထာကပေပး ထားေသာ ေဒသခ ျပညသ႔စစမား အပါအဝင

လကနကကငအငအားစမား ကးလြနတတသည အဓမၼ

အခြနေကာကချခငးႏင အတငးအကပ တပသားသစ

စေဆာငးမႈမားကလညး ေၾကာကရြ႕ရေၾကာငး ေျပာျပ

ၾကသည။

“အဒမာ တပဖြ႔ အမးမးရတယ၊ ျပညသေတြက အဒတပဖြ႔ေတြက ေထာကပၾကရတယ။ အဒါ

ေတြက လေတြ မျပနခငၾကတ ဒါမမဟတ မျပနရၾကတ အဓကအေၾကာငးရငးပ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကးကန႔အမးသားတစဥး

“အဒမာ လကနကကငအဖြ႔သး ေလးဖြ႔ ရတယ။ ကေနာတ႔ဘယသ႔ကယရမနး မသဘး။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေရာစပရြာမ IDP ပအဝးအမးသားတစဥး

ျမနမာစစတပ ႏင/သ႔မဟတ အျခားလကနကကငအဖြ႔

မား ရေနေသာ ျဖစရပအားလးတြင အပစအခတရပစ

ေရး လပထားသညတငေအာင ထအဖြ႔မားရေနျခငးက

အႏရာယမားပါသည။ အပစအခတ ရပစထားေသာ

ေဒသမားႏင အပစအခတ ရပစမထားေသာေဒသမား တြင

ျဖစပြားေနသည မတရား ဖမးဆးခပေႏာငျခငး၊ ဥပေဒမ

သတျဖတျခငး၊ လကနကကငမားမ ေျမျမႇပမငးမား

ေထာငထားျခငး၊ ပငဆငမႈမား သမးဆညးျခငး၊ မတရား

အခြနေကာကချခငး၊ ဆကေၾကးေကာကျခငး၊ အတငး

အကပ တပသားစေဆာငးျခငးႏင အတငးအဓမၼ လပ

အားေပး ခငးေစျခငးမား အပါအဝင မဒမးကငျခငးႏင

အျခားလငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက လ႔အခြင


အေရး အဖြ႔အစညးမားက မတတမးတငထားပါသည။141

အတငးအဓမၼ လပအားေပး ခငးေစျခငးႏင ညႇဥးပနး

ႏပစကျခငးမးကသ႔ေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား

သည အပစအခတ ရပစထားသည ေဒသမားတြင ေလာ

နညးသြားေသာလညး အျပညအဝ ရပတန႔သြားျခငးမး

မဟတပါ။ အေရ႕ေတာငပငးရ အရပသားျပညသမားကမ

ျမနမာစစတပ၏ လႈပရားမႈ ပမ မားျပားလာၿပး တပအေျခ

စကစခနး အသစ သ႔မဟတ တးခ႕မႈမား၊ စစေဆးေရး

ဂတအသစမားႏင ရႏငၿပးသား အေျခစကစခနးမားတြင

စစသားအငအား တးျခငးမား အစရသည တ႔က လပ

ေဆာငေနသညဟ အစရငခ ထားပါသည။142 ျမနမာစစ

တပမ စစသားမား၏ စနစတက ခးေဖာကမႈမားက ခခရ

ေသာ ျပညသမား၏ အျမငတြင စစသားအေရအတြက

141 Shan Human Rights Foundation, “Year’s End Brings Fresh Attacks and Human Rights Violations by Burma Army in all Parts of Shan State,” 26 January, 2018. Available at http://www.shanhumanrights.org/eng/index.php/342-year-s-end-brings-fresh-at-tacks-and-human-rights-violations-by-burma-army-in-all-parts-of-shan-state.

142 KHRG, “Foundation of Fear,” October 2017, pp. 38-66. Available at http://khrg.org/2017/12/foundation-fear-25-years-villag-ers-voices-southeast-myanmar. HURFOM, “In Pursuit of Justice,” July 2014. Available at http://www.rehmonnya.org/reports/Inpursuit-of-Justice-4print.pdf.

ပမားလာျခငးသည ခးေဖာကမႈအႏရာယ ပမားလာျခငး

ပင ျဖစပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ေဒသ

အတြငး စစအငအား တးခ႕ျခငးသည ေနာကတစဖန

တကခကရနအတြက ျမနမာစစတပမ ျပငဆငျခငး ျဖစ

မညက စးရမၾကၿပး ပဋပကၡထပမျဖစပြားမည အႏရာယ

အေပၚလညး စးရမေၾကာငး ေျပာၾကသည။ တစႏငင

လး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပ

က ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ စးပြားေရး အခြင

အလမးမားက လမးဖြငေပးခသျဖင ေျမယာသမးဆညးမႈ

ျမငမားလာျခငး၊ ေျမယာ သမးဆညးမႈက ဆန႔ကငေသာ

ျပညသလထအေပၚ အၾကမးဖကျခငးမားဘကသ႔ ဥး

တညလာပါသည။

“အခ ဗမာစစသားေတြက အပစအခတရပစေရးစာခပက လကမတထးထားၿပးၿပဆေပမယ

သတ႔ရ႕ စစေဆးေရးဂတေတြ ရြာနားမာ လာလာေဆာကေတာ ကမတ႔ေတြ စတပရတယ။ တျခား

ေနရာကလညး ကမတ႔ လြတလြတလပလပ သြားလ႔မရဘး။”

ကရငျပညနယရ IDP ရြာမ IDP ကရငအမးသမးတစဥး

“ကေနာတ႔က ဗမာစစသားေတြက ေၾကာကရေတာ ရြာကမျပနရေသးဘး။ တကယလ႔ အဒမာ

တကပြမရေတာဘး၊ ၿငမးခမးေနၿပဆရငေတာင ကေနာတ႔ [သတ႔က] ေၾကာကေနတနးပ။”

မြနျပညနယရ IDP ရြာမ IDP မြနအမးသားတစဥး

အထကတြင ေဖာျပခေသာ လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈ

မား ရေနရာ ေနရပျပနရန ျဖစႏငေျခရေသာ ေနရာမား

က လကနကကငအဖြ႔မားအၾကား ျဖစပြားေသာ ထေတြ႔

တကခကမႈမားအေပၚ အေျခခသည အကျဖတဆးျဖတ


မႈမား မလပေဆာငရန အေရးႀကးပါသည။ ထအစား

တကပြမားႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား

က ေဒသခအဖြ႔အစညးမား ေကာကယထားသည လ႔

အခြငအေရး မတတမးမားႏင မဒယာ၏ သတငးမားက

ပပးေပးႏငမညျဖစၿပး ထြကေျပး တမးေရာငရသမား

ေနရပျပနလာခလင ၾကေတြ႔ရမည လျခေရး အႏရာယ

မားက ကယျပန႔ေသာ ျမငကြငးျဖင ျမငႏငမညျဖစသည။

ထ႔အျပင အပစခတရပစေရးသည ပဋပကၡေဒသမား

အတြငးရ ျပညသလထ၏ လျခေရးက တးတက ေကာငး

မြနလာေစမည တစခတညးေသာ ေျဖရငးနညး မဟတဘ

လကနကကင အဖြ႔အစညးမား အထးသျဖင ျမနမာ

စစတပအေနျဖင တငးရငးသား ေဒသမားမ ထြကခြာကာ

ဒမကေရစနညးအရ ဖကဒရယ အပခပမႈေအာကတြင

တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈ ရသည တငးရငးသား ျပညသ

လထ၏ ယၾကညမႈက ခရသည အဖြ႔အစညး တစရပအျဖစ

ျပျပင ေျပာငးလရမည ျဖစသည။

vuf&SdESifh tem*wf vkHjcHKa&;tay:wGif ,kHMunfrIuif;rJhjcif;

“ကးလြနခရသတစဥး ျဖစခဖးေတာ မျပနရဘး။”


လကရအခနတြင ပဋပကၡမား ရမေနေတာသည ေနရာ

မားမ လာခသမား သ႔မဟတ ထေနရာမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငရန စဥးစားေနသမားႏင လျခေရး အေျခအေန

ေကာငးလာၿပဟ ေျပာခေသာ ေတြ႔ဆ ေမးျမနးခသမား

ပငလင ေနရပျပနေရးႏင ပတသကေသာ ၎တ႔၏

စးရမပပနမႈမားက ေျပာျပၾကသည။ ယငးစးရမပပနမႈမား

သည တစခႏငတစခ ဆကစပေနေသာ ေၾကာကရြ႕မႈမား

အေပၚအေျခခၿပး ပထမတစခအေနျဖင ပဋပကၡမား

ျပနလညျဖစပြားႏငၿပး ျပညသလထအေပၚ အႏရာယ

ကေရာကႏငျခငး ႏင ဒတယတစခအေနျဖင ပဋပကၡမား

ျပနမျဖစေသာလညး ျမနမာစစတပ ႏင/သ႔မဟတ အျခား

လကနကကင အငအားစမားက ျပညသလထအေပၚ

ခးေဖာကမႈမား ဆကလက ကးလြနေနျခငး ျဖစပါ

သည။ ထြကေျပး တမးေရာငရသမား၊ ျမနမာအစးရ၊

ျမနမာစစတပႏင EAO မားအၾကား ယၾကညမႈ

တညေဆာကေရးသည ေရရည လပငနးစဥတစခ

ျဖစေသာလညး မမဆႏၵအေလာက လျခမႈ ရရႏင

ဂဏသကၡာရရ ေနရပျပနေရးက ျမႇငတငေပးရာတြင

အလြန အေရးပါေသာ အခက ျဖစပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားသည ျမနမာအစးရႏင စစတပတ႔၏

မားယြငးေသာ လပရပမားေၾကာငသာ ထြကေျပး

တမးေရာငခၾကရျခငး ျဖစရာ ၎တ႔အား ေနရပ

ျပနေစလလင ၎တ႔၏ ယၾကညမႈ ရယရမညမာ ျမနမာ

အစးရ၏ တာဝန ျဖစသည။

ျမနမာႏငင လြတလပေရးရၿပး ခနမစ၍ ျမနမာ

စစတပႏင EAO မား အၾကား လပေဆာငခသည

ေျမာကျမားစြာေသာ အပစခတရပစ ေရးမားသည EAO

မားအတြငး ခြထြကမႈမားႏင အငအားစအသစမား

ေပၚထြကလာျခငးႏငအတ ခး ေဖာကျခငး သ႔မဟတ

အကးဝငသကေရာကမႈ မရျခငး မား ျဖစခပါသည။

တငးရငးသား ေဒသအႏ႔အျပားတြင ျဖစပြားေနေသာ

တကပြမားႏငအတ ဤကသ႔ေသာ ေရ႕ ျဖစစဥမားက

အခ႕ေနရာမားရ အလားတ ၿငမးခမးေရးက

တငးရငးသား ျပညသလထအေနျဖင ယၾကညရန ခကခ

ေစၿပး အတတတြငျဖစခသည ပစမား ထပမ တလလ

ျပနျဖစမညက စးရမေစပါသည။


“သတ႔က အေျခအေနေတြ ေျပာငးလေနၿပလ႔ ေျပာေပမယ ကယက ျမငေန ၾကားေနရေတာ

မယႏငေသးဘး။ ၈၈ အေရးအခငး143 မတငခငကတညးက ဒါမးျဖစေနတာ ႏစ ၂၀ ေလာကရေနၿပ၊

ေနာကထပ ႏစ ၂၀ လညး ဒါမးပ ျဖစေနဥးမယလ႔ ျမငတယ။”


143 In 1988, nationwide anti-government protests were brutally suppressed by the ruling military junta. The protests are widely considered the starting point of the modern pro-democracy movement.

အျခားသမားကမ ေျမာကပငးတြင ဆကလက ျဖစပြား

ေနေသာ ပဋပကၡသည အေရ႕ေတာငပငးရ ၿငမးခမးေရးက

မယၾကညရျခငး၏ အေၾကာငးတရားမား ျဖစေနသညဟ

ဆသည။ ျပညနယတစခခငးအလက၊ ၿမ႕နယတစခခငး

အလကထက စာလင တစႏငငလး၏ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ

ႏင လျခေရးအေျခအေနက ႐ႈႈျမငပါက ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား၏ ေနရပျပနေရး ေၾကာကရြ႕မႈက

နားလညႏငမည ျဖစသည။

“အစးရက ၿငမးခမးေရးန႔ အပစအခတရပစေရးအေၾကာငး ေျပာေနၿပး တငးရငးသားတခ႕န႔ NCA

က လကမတထးထားေပမယလညး တစဘကမာ စစအစးရက တခ႕တငးရငးသားနယေျမေတြမာ

စစဆငေရးေတြ လပေနတနးပေလ။ အဒေတာ ကမတ႔အေနန႔ ေနရပျပနဖ႔ စတခရၿပလ႔ မထငေသး

ဘး။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကရငနအမးသမးတစဥး

အပစအခတ ရပစထားေသာ ေဒသမားတြင စစအငအား

တးခ႕မႈမား ျပလပျခငးေၾကာင ျမနမာစစတပ၏ ရည

ရြယခကမားအေပၚ စးရမပပနမႈမား ျမငတကလာေစၿပး

ပဋပကၡေဒသမားအတြငး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား

ဆကလက ျဖစေပၚေနဆ သတငးမားက ေတြ႔ဆေမးျမနး

ခရသမား၏ ကယပင အေတြ႔အၾကမားက ျပနလည

သတေပးေနသလျဖစကာ မယၾကညမႈႏင ေၾကာကရြ႕မႈ

မားက ထပမ အားျဖညသကသ႔ ျဖစေစပါသည။ သ႔ျဖစ၍

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ပဋပကၡ ရေနသည

ျဖစေစ၊ မရသည ျဖစေစ ၎တ႔ေဒသမ ျမနမာစစတပ

မဆတခြာမခငး ၎တ႔ ေနရပမျပနဟ ရငးျပၾကသည။

တငးရငးသား လထအေျချပအဖြ႔အစညး အေတာမား

မားက ျမနမာစစတပသည အပစအခတရပစထားေသာ

ေဒသမားႏင အပစအခတရပစမထားေသာ ေဒသမား

တြင ၎တ႔၏ အေျခစကစခနးမားက တးခ႕လာၾကၿပး

ဘနးႀကးေကာငးမားႏင ဘရားေကာငးေဆာငမားက

လညး အေျခစကစခနးမားအျဖစ အသးျပေနၾကသည

ဟ ေဖာျပၾကပါသည။ ယငးကသ႔ေသာ ဘာသာေရး

အေဆာကအအမားက အသးခေနျခငးသည ေဒသခ

ျပညသမား၏ ဘာသာေရးလႈပရားမႈမားက အေႏာင

အယက ျဖစေစၿပး ဘာသာေရး အေဆာကအအမားသည

သးျခား တညေဆာကထားေသာ စစအေျခစက စခနးမား

ကသ႔ မဟတဘ လထအသငးအဝငးအတြငး တညရေန

သညျဖစရာ အေၾကာကတရားမားက ျဖစေပၚေစပါသည။


“ကေနာျပနရင ျပနာေတြ အမားႀကးရလမမယ။ [ကေနာ] ရြာမာက ဗမာစစသားေတြ

အမားႀကးဆေတာ ကေနာမျပနဘး။ ကေနာ ဒမာပ ေနမယ။”


“ဒျပနာက ေျဖရငးဖ႔န႔ စစမနတအေျဖကရဖ႔ဆလ႔ရရင ဗမာစစတပက သတ႔န႔ဆငတေနရာကပ

ျပနသြားသငတယ။ ကမတ႔က ကယေျခေထာကေပၚ ကယရပၿပး ဂဏသကၡာရရန႔ ကယေျမေပၚ

ကယေနခငတာ။ အဒါက ကယကယေလာငေလာင ေျပာျပခငတယ။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ ေခါငးေဆာငအမးသမးတစဥး

144 Free Expression Myanmar, “66(D): No Real Change,” December 2017. Available athttp://freeexpressionmyanmar.org/wp-con-tent/uploads/2017/12/66d-no-real-change.pdf. Kachin Women’s Association Thailand, “Recent Defamation Case in Phakant Highlights Urgent Need to Bring the Burma Army under Civilian Control,” 8 September 2017. Available at https://kachinwomen.com/recent-defamation-case-phakant-highlights-urgent-need-bring-burma-army-under-civilian-control/.

145 Amara Thiha, “On the Second Anniversary of the NCA, Is Myanmar Keeping Peace on Track?,” Frontier Myanmar, 15 October, 2017. Available at https://frontiermyanmar.net/en/on-the-second-anniversary-of-the-nca-is-myanmar-keeping-peace-on-track.

စစတပ၏ ျပငးထနေသာ ခးေဖာကမႈက ခစားခရေသာ

သ႔မဟတ ၎တ႔၏ မသားစဝငမားအေပၚ ကးလြနခသည

က မကဝါးထငထင ၾကေတြ႔ခရေသာသမားအၾကား

ျမနမာစစသားမားအား ေၾကာကရြ႕မႈသည နကနက႐ႈငး

႐ႈငး အျမစတြယေနသည။ ၎တ႔အေနျဖင ယၾကညမႈ

လးဝ မရေတာျခငးကလညး နားလညႏငမည ျဖစသည။

စစတပအေနျဖင ထခးေဖာကမႈမားအေပၚ ဆန႔ကင

႐ႈတခေနသမားအား အျပစေပးအေရးယျခငး၊144 လျခ

ေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ေဆြးေႏြးရန

ျငငးဆနေနျခငးက145 နစနာခရသမားႏင ၎တ႔၏

မသားစမားအတြက နစနာခစားခရေသာ ခးေဖာကခရ

မႈမား ေနာကတစဖန ထပမျဖစေတာပါ ဆသညက

ယၾကညရန အေၾကာငးျပခကမရ ျဖစေနပါသည။ ထ

ျပညသမား ျမနမာႏငငသ႔ ေနရပျပနရန ဆးျဖတမည

ဆပါက ေနာငတရေၾကာငးႏင ျပမကငၾကပ ေျပာငးလ

ေနၿပဆသည အခကက ေဖာထတျပသရန တစစတစရာ

အားထတမႈမား လပေဆာငရန လအပမညျဖစသည။

“အစးရအေနန႔ ကေနာတ႔မျပနခင လျခေရးန႔ အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးေတြအတြက

အာမခေပးရမယ။ အဒလမဟတဘ အရငက ဗမာစစသားေတြ ကေနာတ႔က ဆးဆးဝါးဝါး ဆကဆခတ

အေျခအေနအတငး ဆရငေတာ ကေနာ မျပနဘး။”



“အဒမာ ၿငမးခမးသြားၿပဆရငေတာင ကမေတာ မျပနဘး။ ဗမာစစသားေတြက ကမ အရမး

ေၾကာကတယ။ အခထ သတ႔အသ ၾကားရမာေတာင မေတြးရဘး။”


146 ဤကစၥရပသည ေနရာမားစြာတြင ျဖစႏငေနၿပးသားျဖစၿပး မတေရာခ႐ငတြင လတတေလာတြင ျဖစပြားခေသာ ျမနမာစစတပႏင KNU တ႔အၾကား တကပြမားေၾကာင လဥးေရ ၁၇၀၀ ေကာ ထြကေျပးတမးေရာငခၾကရၿပး ထအထမ အမားစမာ ၎တ႔၏ မလေနထငရာ ရြာမားသ႔ ျပနလာသည ယခငထြကေျပး တမးေရာငခၾကရသမား ျဖစၿပး ဤသ႔ အတငးအကပ ထပမ ထြကေျပးရမႈ မျဖစမ ၎တ႔၏ ဘဝမားက ျပနလည တညေထာငေနသမား ျဖစၾကပါသည။ Karen Peace Support Network, “Myanmar Military Aggression Violates the Nationwide Cease-fire Agreement and Endangers Villagers in Mutraw District, Karen State,” 9 March, 2018. Available at https://progressivevoice-myanmar.org/2018/03/09/burma-myanmar-military-aggression-violates-the-nationwide-ceasefire-agreement-and-endan-gers-villagers-in-mutraw-district-karen-state/.

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၎တ႔ ေနရပျပနလင

ေနာကတစႀကမ ထပမထြကေျပး တမးေရာငရမညက

ေၾကာကရြ႕ေနၾကၿပး ေနာကတစႀကမဆလင ခလႈစရာ

ေနရာ ရာ၍ရႏငမည မဟတေၾကာငး ေျပာၾကသည။146

ယခ လကခထားေသာ အမရငအသငးအဝငး၏ ႀကဆမႈ

မာလညး ပါးလေနၿပး ၎တ႔ထြကသြားခပါက ေနာက

တစႀကမ ပဋပကၡထပျဖစ၍ ျပနလာရမညဆလင ျပန

လာ ႏငေရးအတြက စးရမသသယရေနၾကသည။ ဤ

အခကသည အထးသျဖင သကႀကးရြယအမားႏင ထြက

ေျပး တမးေရာငရၿပးေနာက ကနးမာေရးျပနာမား ပမ

ဆးဝါးလာသမားအတြက မနကနၿပး လအပလင ထပမ

ထြကေျပးတမးေရာငႏငရနအတြက အတားအဆး ျဖစေန

ပါသည။ ပထမအႀကမ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈတြင

ရငသနႏငေရးအတြက ႀကးပမးခရၿပး ေနာကဆးတြင

လျခရာသ႔ ေရာကရခသမားသည လကရတြင ယယြငး

ေသာ အေျခအေန၌သာ ရေနေသးၿပး ေနရပျပနေရးမာ

၎တ႔အတြက အလြနအမငး ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈပင

ျဖစပါသည။

“ကမအမးသားက ကနးမာေရး သပမေကာငးဘး၊ အဒါေၾကာင သျပနရမာ ေၾကာကေနတယ။

ဘာလ႔လဆေတာ အေျခအေနက ဘာမ မေျပာငးလေသးဘးလ႔ေျပာတယ။ တစခချဖစရင သ ထြက

မေျပးႏငေတာဘး။”


“ကမတ႔ ျပနၿပး ေနာကတစခါ ထြကေျပးလာရရင ကမတ႔က ဘယသမ လကခေတာမာ မဟတဘး။

ကမတ႔ မငးထၿပး ေျချပတ၊ လကျပတခလ႔ တစေယာကေယာကက ေဆးကေပးရငေတာင ဒမာ

ရတလေတြက ျပနေနဖ႔ ခြငျပေတာမာ မဟတဘး။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ IDP တအာငးအမးသမးတစဥး


ဆငးရဒကၡမားစြာ ခစားခရၿပး ဆး႐ႈးမႈမား ႀကးမားခသည

ေနရာတစခသ႔ ေနရပျပနေရး ဆးျဖတရနမာ ၎တ႔အား

အကာအကြယေပးပါမညဆသည ထငရား လေလာက

ေသာ ယၾကညမႈရရန လအပပါသည။ ပဋပကၡမား ဘယ

ေသာအခါမ ျပနလည မျဖစပြားေတာပါဟ အာမခရန

ခကေနေသးသည အခနတြင အရပသားျပညသမားအေပၚ

ကေရာကႏငမည ပဋပကၡႏင စစအငအား တညေဆာက

မႈမားႏင ပတသကေသာ အႏရာယက ေလာခႏငမည

ျဖစသည။ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား

တညတၿပး ပဋပကၡမား ထပမျဖစေရး က ေသခာေစျခငးျဖင

ယငးလပငနးစဥက အရပသားျပညသမား ယၾကညမႈ

ရလာေစရနအတြက လပေဆာငရန လအပပါသည။ ဤ

အခကက လကရ အပစအခတရပစေရးမား၏ တည

တမႈက အလြနအမငး ဝါဒျဖန႔ရန ဆလျခငး မဟတဘ

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး တညၿငမေသာ တးတကမႈႏင

အေျခအေနႏင ကကညမႈရၿပး လကေလာညေထြျဖစမည

လထယၾကညမႈ တညေဆာကေရးက ထနးညႇေပးရန

ျဖစသည။

ပထမဆးႏင အေရးႀကးဆးမာ ျမနမာစစတပအေနျဖင

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားကးလြနျခငးမ ေရာငၾကဥ

ရမညျဖစၿပး ပဋပကၡျဖစပြားမႈ သကေရာကေသာ နယ

ေျမအတြငးရ အရပသားျပညသမား၏ ယၾကညမႈက

ရယႏငရနအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈႏင တာဝနယမႈ၊

တာဝနခမႈ ျဖစစဥတစရပက အေလးအနကထား လပ

ေဆာငရမည ျဖစပါသည။ ျမနမာအစးရအေနျဖင လ႔

အခြငအေရးႏင လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ဥပေဒမား

ႀကးမားစြာ ခးေဖာကခရသည နစနာခစားရသမားအတြက

147 UN Commission on Human Rights, “Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons,” Prin-ciple 10, E/CN.4/Sub.2/2005/1, 28 June, 2005. Available athttp://www.unhcr.org/protection/idps/50f94d849/principles-hous-ing-property-restitution-refugees-displaced-persons-pinheiro.html.

148 UN Security Council, Resolution 1325, UN Doc. No. S/RES/1325, 2000. Available at https://documents-dds-ny.un.org/doc/UN-DOC/GEN/N00/720/18/PDF/N0072018.pdf?OpenElement.

ကစားမႈတစရပ လပေဆာငေပးရမည ၎၏ တာဝန

ဝတရားမားက ျဖညဆညးျခငး အပါအဝင ထြကေျပး

တမးေရာငရေသာ ျပညသလထ၏ ယၾကညမႈက ရရရန

အတြက ေျခလမးမား စတင လမးသငပါသည။147 ယ

ၾကညမႈ တညေဆာကရာတြင အေရးႀကးေသာ အခကမာ

အားလး ပါဝငမႈရေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ျဖစၿပး

အမးသမးမား၏ (အထးသျဖင ပဋပကၡေဒသမားမ)

ပါဝငမႈက ျမႇငတငျခငးအပါအဝင ကလသမဂၢ လျခေရး

ေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ ၏ ေဖာျပခကအရ

ပဋပကၡေၾကာင ျဖစပြားေသာ လငပငးဆငရာ အၾကမး

ဖကမႈမားႏင ကား-မ ကြျပားမႈအေပၚ အေျခခသည ဆးကး

သကေရာကမႈမားက တတကက ေဆြးေႏြးရမည ျဖစ

သည။148 ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင အျခား အေရးႀကးေသာ

အေၾကာငးအရာမား ျဖစသည ဖကဒရယစနစ၊ သဘာဝ

အရငးအျမစမား ခြေဝေရးႏင ေျမယာ အခြငအေရးမားက

IDP ႏင ဒကၡသညမား၏ ပါဝငမႈျဖင အဓပၸာယရသည

ေဆြးေႏြးမႈႏင သေဘာတညခက ရယေရးတ႔လညး

ပါဝငပါသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ပပးသအလရင

မားအေနျဖင နက႐ႈငးေသာယၾကညမႈ ခ႕ယြငးေနျခငး

ႏင ယၾကညမႈ ျပနလညတညေဆာကရန ထပသးပငး

အဆင အစညးအေဝးမားတြငသာမက ခငမာေသာ

ေျခလမးမားလညး လအပေနသညက လမးေၾကာငး

လြမသြားေစရနႏင ယၾကညမႈ ျပနလညမတညေဆာက

ႏငေသးသေရြ႕ ထြကေျပးတမးေရာငရသ တငးရငးသား

ျပညသလထ၏ မမဆႏၵအေလာက ဂဏသကၡာရရႏင

လျခမႈရရ ေနရပျပနေရးသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက

အဓကကေသာ အစတအပငး ျဖစသညက လကခေပးရ

မည ျဖစသည။


toufarG;0rf;ausmif;rI? ajr,mESifh tdk;tdrf

149 Food and Agriculture Organization, “Myanmar at a Glance.” Available at http://www.fao.org/myanmar/fao-in-myanmar/myan-mar/en/ [accessed 21 March, 2018].

150 UN Commission on Human Rights, “Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons,” Prin-ciple 10, E/CN.4/Sub.2/2005/1, 28 June, 2005. Available at http://www.unhcr.org/protection/idps/50f94d849/principles-hous-ing-property-restitution-refugees-displaced-persons-pinheiro.html.

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစက လျခေရးကစၥအျပင

မညသညေနရာတြင ေနထငရမည၊ မညသ႔ လပကင

စားေသာကရမည ဆသည စးရမပပနမႈက ထတေဖာ

ေျပာျပၾကပါသည။ အမားစအတြက အသကေမြးဝမး

ေကာငးမႈသည ေျမရႏငမႈအေပၚတြင အေျချပၿပး ထြက

ေျပးတမးေရာငရသအမားစသည အတတကာလတြင

လယယာစကပးေရး လပကငသမား ျဖစၾကရာ ေနရပ

ျပနလငလညး လယယာစကပးေရး လပရနကသာ ပမ

လလားၾကပါသည။ ျမနမာႏငင၏ တစႏငငလး အတငး

အတာအရ ၇၀ ရာခငႏႈနးေသာ လပသား အငအားစသည

စကပးေရးက႑တြင လပကငေနၾကၿပး ယငးပမာဏ၏

အမားစမာ ေကးလကေဒသမားတြင ရပါသည။149

ေနရပျပနသမားအတြက ေျမယာ၊ အးအမႏငပတသက၍

ဆကစပေနေသာ အေၾကာငးအရာ ႏစခ ရပါသည။

ပထမတစခမာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအားလး

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ မတငမ ပငဆငခေသာ အးအမ၊

ေျမယာ၊ ေမြးျမေရးတရစာၦနႏင သးႏပငမား အပါအဝင

ပငဆငမႈမားက ဥပေဒအရ ပငဆငခြငရသည။150 ဤ

အခြငအေရးသည ထြကေျပး တမးေရာငရသမားအေနျဖင

၎တ႔ မလေနထငရာေနရာသ႔ ျပနသညျဖစေစ၊ မျပန

သညျဖစေစႏင ကငးလြတမႈ ရရမညျဖစၿပး ၎တ႔

အေနျဖင လြတလပစြာ ေရြးခယၿပး ထအခြငအေရးက

လကလႊတ ျငငးပယပငခြငလညး ရပါသည။ ဒတယ

တစခမာ ေနရပျပနသမား အားလးအေနျဖင ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈ မတငမ ယခငက မညသညအမးအစား

သ႔မဟတ မညမပငဆငမႈ ရချခငးႏင မသကဆငဘ

လေလာကေသာ အးအမႏင စကပးေရးအတြက

သငေတာေသာ ေျမယာရရေရး သ႔မဟတ အသက

ေမြးဝမးေကာငးမႈ၊ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ လအပ

ခကမား ရပါသည။ ျပညသလထအား ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈ မတငမ ၎တ႔၏ ပငဆငမႈႏင မသက

ဆငေသာ ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငး သ႔မဟတ

ေလာေၾကးေပးျခငးမား လပေဆာငေရးသည ထြကေျပး

တမးေရာငရသမား ေနရပျပနလာခနတြင ေျမယာ

သ႔မဟတ အျခား အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား လက

လမးမရရႏငရန ေသခာေစေရးႏင ဆကစပမႈရေသာ

လညး သးျခားျဖစသည ေမးခြနးျဖစပါသည။ ႏငငတကာ၊

ႏငငအဆငႏင/ သ႔မဟတ ေဒသႏရအဆင အဖြ႔

အစညးမားက ေနရပျပနသမားအား လသားခငးစာနာမႈ

ဆငရာ ပပးေပးမႈမား ရေနသညတင ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာသည အးအမ၊ ေျမယာႏင

ပငဆငမႈအခြငအေရးမား မေတာငးဆႏငျခငးက ေျဖရငး

ေပးရနမာ ျမနမာအစးရ၏ တာဝနသာျဖစပါသည။

ဤကစၥက ပ၍ပင ရႈပေထြးေစေသာ အေၾကာငးအရာမာ

ထြကေျပး တမးေရာငရမႈ ေနာကခသမငးေၾကာငးႏင

မသကဆငဘ ေကးလကေန ျပညသလထ ရငဆငေန

ရေသာ ေျမယာႏငပတသကသည ခႏငရည အားနညး

မႈႏင ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားတြင အႀကမ

ေပါငးမားစြာေသာ ထြကေျပး တမးေရာငရမႈတ႔ပင ျဖစပါ

သည။ ႏငင၏ ေနရာေဒသ အေတာမားမားသည

အရပသားျပညသမား ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ ျဖစပြားခ

သညေနရာမား ျဖစသကသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငရသ

မား ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည ေနရာမားလညး ျဖစေန

ကာ ၎တ႔ ႏစေပါငးမားစြာ ေနထငခၾကၿပး ျဖစပါသည။


“မလပငရင” မညသဆသညက ဆးျဖတႏငရနအတြက

ေျမယာ ျပနလညျဖညဆညးေပးေရး ျဖစစဥက မညမ

အထ ေနာကေၾကာငး ျပနၾကညမညက ဆးျဖတျခငးႏင

ဒတယေျမာက ဝငေရာကေနထငသ၏ အခြငအေရး မည

သ႔ ရသညမာလညး အျငငးပြားဖြယ ျဖစေနၿပး ေျမတစခ

တညးအေပၚ ပငဆငခြင အၿပငအဆင ေတာငးဆေနသ

မားအၾကား ပဋပကၡျဖစပြားမႈက ေရာငၾကဥႏငရနလညး

မျဖစမေန လအပပါသည။

ထြကေျပး တမးေရာငရမႈႏင အးအမ၊ ေျမယာႏင

ပငဆငမႈ အခြငအေရးမားႏင ပတသက၍ Trans-

national Institute ၏ သေတသန ျပခကအရ “အပစ

အခတရပစေရး အသစမားႏငအတ ၂၀၁၂ ခႏစ

ေျမယာဥပေဒသည ျပငပ ရငးႏးျမႇပႏသမား စးပြားေရး

151 Transnational Institute, “Re-Asserting Control: Voluntary Return, Restitution and the Right to Land for IDPs and Refugees in Myanmar,” Myanmar Policy Briefing No. 20, May 2017. Available at https://www.tni.org/files/publication-downloads/voluntary_return_restitution_and_the_right_to_land_for_idps_and_refugees_in_myanmar.pdf.

လပရနအတြက ယခငက ခြငမျပခေသာ တငးရငးသား

လမးမား၏ ေဒသမားတြင ေျမယာသမးဆညးမႈမား

က ေစေဆာခပါသည။ တရားဥပေဒေၾကာငး အရ

ပငဆငမႈက သကေသျပႏငသည အေထာကအထားမား

မရျခငးႏင အပစအခတရပစေရး အသစမားေၾကာင

ျဖစေပၚလာေသာ ျပနာမားက ေဆြးေႏြးႏငသည

ယႏရားမရျခငးသည ေဒသခ ရြာသားမားက ကးလြနခရ

လြယသည သားေကာငမား ျဖစလာေစပါသည။”151 ေနရပ

ျပနလာသမားအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈက မၾက

ေတြ႔ခေသာ ျပညသမား ရငဆငေနရသည အားနညး

ခကမား အျပင အသမးဆညးခထား ရေသာ ေျမယာမားက

ျပနလည ေတာငးဆႏငရနအတြက ေဖးမကညေပးမည

လမႈေရး အရငးအႏးႏင အခတအဆက မရျခငးမားလညး

ရငဆငရမည ျဖစသည။

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ မငးယေလး IDP စခနး (အသစ) [ဓာတပ - Progressive Voice]


tdk;tdrf? ajr,mESifh ydkifqdkifrI tcGifhta&;

လကနကကင ပဋပကၡ သ႔မဟတ ႏငငေရးလႈပရားမႈ

ေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရေသာ ျပညသလထ၏

အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈ (Housing, Land and

Property – HLP) အခြငအေရးမားက အဓပၸာယရရျဖင

အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငေပးႏငေရးတြင အတား

အဆးမားစြာ ရေနပါသည။ ထအတားအဆးမားမာ

ေယဘယအားျဖင ပငဆငမႈက ျပနလညေတာငးဆျခငး

သ႔မဟတ ေလာေၾကးေငြရယျခငးႏင ပငဆငမႈတစခက

လပဂၢလတစဥးမ အနာဂတတြင ပငရငအျဖစႏင

လကဝယပငဆငခြငက ရရေစႏငမည ႐ပဝတပငး

ဆငရာႏင ဥပေဒပငးဆငရာ အခြငအေရးမား ေသခာ

ေစျခငးတ႔ႏင ဆကစပပါသည။ ထ႔အျပင ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမား

မညသ႔ျဖစ သြားသညက မသၾကဘ ၎တ႔အေနျဖင

ျပနလည ေတာငးယ၍ ရႏင၊ မရႏငကလညး မသၾကပါ။

ေနရပျပနရနအတြက သတငးအခကအလက ရရမႈ ခ႕တ

ေနျခငးကလညး ႀကးမားေသာ အခကအခတစရပ ျဖစေန

ပါသည။

“ကေနာ အမက ထြကလာတာ အႏစ ၂၀ ေလာကရၿပ။ အရငတနးက ကေနာတ႔ မသားစမာ

လကဖကစကခငးတစခန႔ လယဧက နညးနညးပါးပါး ရတယ။ ဒါေပမယ ကေနာလညး ေဝးေနတာ အနစ

၂၀ ေတာငရၿပဆေတာ အဒါေတြ ကေနာတ႔ ပငေသးလား၊ မပငေတာဘးလားဆတာ မသေတာဘး။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ရမးအမးသားတစဥး

တခ႕ေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအဖ႔ ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈ အခနကာလ တေတာငးမႈေၾကာငလညး

ေကာငး၊ ထြကေျပးတမးေရာငေနရခန အတြငးမာပင

ဆကလက ထြနယက လပကငေနေသာေၾကာငလညး

ေကာငး သ႔မဟတ မသားဝငတစဥးဥးက ကနေနချခငး

သ႔မဟတ အနးအနား တစဝကတြင ၾကည႐ႈ ေစာငေရာက

ေနေသာေၾကာငလညးေကာငး ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမား

အားလး သ႔မဟတ တခ႕တစဝကက ျပနာ ႀကးႀကး

မားမား မရဘ ျပနလညရယႏငၾကသည။

“အခဆရင တခ႕မသားစေတြက ကေလးေတြက စခနးထမာ ခနထားတယ၊ ၿပးေတာ သတ႔

ေနရာကျပနၿပး စကပးေရး ျပနလပတ မသားစေတြ ရတယ။ အဓကအေၾကာငးရငးကေတာ သတ႔

ေျမေတြ မဆး႐ႈးသြားဖ႔ပ။ အခအခန သတ႔ ျပနမလပဘးဆရင တစေယာကေယာကက ယသြားမာက

စးရမၾကတယ၊ အဒါေၾကာင သတ႔ျပနၿပး လပၾကတာ။ ဒါေပမယ စပါးရတၿပးရငေတာ သတ႔

ျပနလာၾကတယ။ တစခါတေလ ေလးလ ငါးလေလာကအထ ေနၿပး စခနးထက ျပနလာၾကတယ။”



သ႔ေသာလညး အမားစမာ ျငငးခေျပာဆရျခငး မရဘ

၎တ႔၏ ပငဆငမႈမားက အလြယတက ျပနေတာငး

ဆ၍ မရၾကပါ။ ပငဆငမႈမား ျပနလညေတာငးဆရာ

တြင အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးယႏရား လအပမညသမား

အထတြင ၎တ႔၏ ထြကေျပး တမးေရာငရမႈႏင

တက႐က သကဆငသည ပငဆငမႈ ဆးရႈးခရသမား

ပါဝငပါသည။ ဤျဖစရပမားထတြင ျမနမာစစတပမ

ရညရြယခကရရျဖင ဖကဆးချခငး အမားအားျဖင

မးရႈ႕ဖကဆးချခငး၊ စစတပ သ႔မဟတ စစတပႏင

ဆကႏႊယေသာ စးပြားေရးလပငနးမားမ သမးယျခငး

သ႔မဟတ ေရကာတာမားႏင အျခား အေျခခ အေဆာက

အအ စမကနးမားေၾကာင ဖကဆးျခငးခခရသည ပင

ဆငမႈမား ျဖစပါသည။ တခ႕သမား၏ ေျမမားမာမ

၎တ႔ ထြကေျပးတမးေရာငေနရခနအတြငး အျခားသ

တစဥးတစေယာကက ဝငေရာကေနထငျခငး၊ သ႔မဟတ

စစတပ သ႔မဟတ ပဂၢလက ကမၸဏမားက သမးယထားၿပး

ျဖစသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက ေျမယာ

သမးဆညးခရမႈ ပမလြယကေနျခငးမာ ထသ႔ေသာ သမး

ဆညးမႈက ဆန႔ကငႏငရနအတြက ထအခန၊ ထေနရာ

တြင ၎တ႔ကယတင ရမေနျခငး ျဖစသည။ ေျမလြတ၊

152 Moe Myint, Ex-Ministers, Armed Groups Operate Farms in Kachin’s Conflict Areas, The Irrawady, 3 Ocbtober 2017. Available at https://www.irrawaddy.com/features/ex-ministers-armed-groups-operate-farms-kachins-conflict-areas.html.

ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရး ဥပေဒကသ႔ေသာ

ေျမယာဥပေဒအရ ေျမလြတ သ႔မဟတ ေျမလပ ဟတ၊

မဟတက သရရန ေဒသႏရအပခပေရးမးမားက ထ

ေျမေနရာသ႔ သြားေရာကစစေဆးမႈမား လပေဆာငရ

မညျဖစၿပး ေျမလြတ သ႔မဟတ ေျမလပဟ သတမတ

ယဆသည ေျမမားအား သမးဆညးမႈက ကန႔ကြကႏငရန

အတြက ႀကတငအသေပးသည အခနကာလတစခ

ေပးထားပါသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားအတြကမ

၎တ႔သည ၎တ႔၏ ေျမမားတြင သ႔မဟတ အနးအနား

တစဝကတြင ရမေနေသာေၾကာင အထကပါျဖစစဥ

ႏစရပစလးမာပင အသာစးမရဘ နစနာမႈမား ရေနပါ

သည။ ကရငျပညနယရ ရြာမားမ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

အမားအျပားက ေရကာတာေၾကာင ၎တ႔၏ ေျမမား

ပကစးဆး႐ႈးသြားၿပဟ ေျပာျပၾကၿပး တစခနတညးတြင

ကခငျပညနယရ IDP မား၏ ေျမမားက တ႐တ

ကမၸဏမားက ငကေပာစကခငးမား အတြက သမး

ယလကၿပ ဆသည သတငးမား ထြကေနခခနလညး

ျဖစသည။152 ဤသညမာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

အေနျဖင ေျမယာသမးဆညးခရမႈႏင ပတသကေသာ

အားနညးခက ဥပမာတခ႕သာ ျဖစပါသည။

“ငါတ႔ေျမေတြ ျပနရဖ႔ မလြယဘး။ ငါတ႔ေတြ မရတအခနမာ ျမနမာႏငငထက လတခ႕န႔ အစးရက

ငါတ႔ေျမေတြက ခးယလကၿပ၊ ငါတ႔မရတအခန ငါတ႔က ခြျခားဆကဆလကတယ။ ရြာမာရတ ငါေျမက

ေရကာတာေၾကာင ေရဖးသြားၿပ။”



“ထြကေျပးတမးေရာငရသပ ျဖစျဖစ၊ ထြကေျပးတမးေရာငမႈ မၾကရသ [တစဥး] ပ ျဖစျဖစ ေျမကစၥန႔

ပတသကလာရင အေၾကာငးအရာက အတတပ။ ဘာလ႔လဆေတာ ေျမျပနာက IDP ေတြခညးပ

ျဖစေနတာမဟတဘး။ IDP မဟတတ သေတြလညး ျဖစတာပ၊ ဒါေပမယ သတ႔ကေတာ သတ႔ [ေျမက]

ၾကညေနလ႔ ရတယ၊ ၿပးေတာ သတ႔အတြက ကငတြယေျဖရငးဖ႔ အေျခအေန ပရတယလ႔ ေျပာလ႔ရတယ။

IDP ေတြအတြကကေတာ အျခားသေတြက သတ႔ေျမေပၚမာ အလပလပေနတယဆတာ သတယ။

အဒေတာ အခကအခ အဆငဆငက သတ႔ပခးေပၚ ပၿပး ဝနပေစတယ။”


ေျမယာသမးဆညးမႈသည ျမနမာႏငငရ ေကးလကေန

ျပညသလထ၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအတြက ေယဘ

ယအားျဖင ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေနသကသ႔

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားႏင ေျမယာသမးဆညးခရ

သည အျခားနစနာခစားရသမားအတြက အထးသျဖင

စစတပ သ႔မဟတ ပဂၢလက စးပြားေရးမားမ သမးယထား

ေသာ ၎တ႔ ေျမယာမားက ျပနလညျဖညဆညးေပး

ရန သ႔မဟတ ေလာေၾကးရယႏငရနမာမ ေတာငတက

တကပြက ရငဆငေနရသကသ႔ ခကခလပါသည။ ပဋ

ပကၡ ျဖစပြားေသာ ေနရာေဒသ အေတာမားမားတြင

ဓေလထးတမး ေျမယာအပခပမႈစနစကသာ ကငသး

ၾကၿပး ယငးက ျမနမာအစးရက အသအမတျပမထားေသာ

ေၾကာင အသမးခထားရေသာ ေျမယာမားက ျပနလည

ေတာငးဆျခငး အပါအဝင ၎တ႔၏ ေျမယာအခြငအေရး

မားက မကာကြယႏငၾကဘ ျဖစေနရပါသည။ ျမနမာႏငင

အႏ႔တြင ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင နစနာခစားရသမား

ၾကေတြ႔ရသည စနေခၚမႈမားအျပင ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားအေနျဖင အျခား စနေခၚမႈမားကလညး ထပမ

ၾကၾကရသည။ ပထမဥးဆးအေနျဖင ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈသည ဆယစႏစမားစြာ ၾကာျမငေနၿပးျဖစသည။

ထြကေျပးတမးေရာငရသ အမားအျပားသည ၎တ႔

ထကေစာ၍ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏ ေျမမား

ေပၚတြင ဝငေရာက ေနထငျခငးျဖစရာ ေျမယာေတာငးဆ

မႈမားႏငပတသက၍ ႐ႈပေထြးမႈမား ရႏငပါသည။

ဒတယအခကမာ မားစြာေသာ ထြကေျပး တမးေရာင

ရသမား အေနျဖင အခြနေဆာငထားသည ျဖတ

ပငး (ျခေျပစာ) ကသ႔ေသာ အစားထးျပသႏငသည

အေထာကအထား အပါအဝင တရားဝင ေျမယာ ပငဆင

သည စာရြကစာတမးမား ေပာကဆးသြားျခငး ျဖစသည။

သ႔ေသာလညး ၿပးခသညႏစမားအတြငး ျမနမာႏငငအႏ႔ရ

ျပညသအမားအျပား ရာေဖြသရခသညမာ ၎တ႔

အေန ျဖင ေျမယာပငဆငမႈက သကေသျပႏငလငပင

၎တ႔၏ ေျမမားက ျပနရခငမ ရႏငမညျဖစသည။

ထ႔အျပင ျမနမာႏငငမ ေျမယာပငဆငမႈ မတပတငျခငး

လပငနးစဥသည ေျမယာပငဆငမႈက ေပးအပ အသ

အမတျပျခငးမဟတဘ ေျမယာအား စကပးရန အသး

ျပမႈအတြကသာ အသအမတျပျခငး ျဖစပါသည။

“ဒကၡသညေတြအေနန႔ သတ႔ေျမက ျပနလခငရငေတာငမ တခ႕ကမၸဏေတြက အစးရန႔ သေဘာ

တညမႈယၿပး အဒေျမေတြက သမးထားတာဆေတာ ျပနရဖ႔ မလြယဘး။”



“အရငတနးကေတာ ကေနာမာ ေျမရတယ။ အခေတာ တျခားရြာသားေတြ ယၿပး ဝငလပကန

ၾကၿပ။”


“ကေနာတ႔ေျမေတြ ကေနာတ႔ ျပနလခငတာေပါ။ ဒါေပမယ ကေနာတ႔ေျမေပၚမာ အေဆာက

အအေတြ ေဆာကထားေတာ ေျမေတြက ျပနရဖ႔ မလြယေတာဘး။”

တနသၤာရတငးေဒသႀကးရ ေရာစပရြာမ IDP ထားဝယအမးသားတစဥး

“သတ႔ ထြကသြားေတာ ေျမေတြက ခနထားခရတယ။ တခ႕ေျမေတြက ကမၸဏေတြဆ

ေရာကသြားၿပး တခ႕က ျမနမာစစတပဆမာ၊ တခ႕ကေတာ တျခားရြာသားေတြ ယသးလကၾကၿပ။

ဗမာစစတပ သမးသြားတ တခ႕ေျမေတြကေတာ ျပနရဖ႔ အရမးခကတယ။ ကမၸဏေတြ သးေနတ

ေျမလညး ျပနရဖ႔ ခကတယ။ ရြာသားေတြ သးခတ ေျမတခ႕ေတာ ျပနရၾကတယ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကရငအမးသားတစဥး

jrefrmEdkifiH ajr,mOya'ESifh xGufajy;wdrf;a&Smif&rI

၂၀၁၂ ခႏစ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရး ဥပေဒသည ေကးလကေန လထအသငး

အဝငး၏ ေျမယာႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအတြက မလျခမႈကျဖစေစၿပး ရပရြာလထအေနျဖင

စားကကေျမအျဖစေသာလညးေကာငး သ႔မဟတ ေရရညတညတစြာျဖင သစေတာထြကပစၥညးမား

ခးဆြတေရာငးခရနအတြက ယခငက အသးခခေသာ “ေျမလြတ” သ႔မဟတ “ေျမလပ” မားက အစးရမ

ထနးခပခြငရထားျခငးတ႔ ပါဝငပါသည။ အထးသျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ထားရစခေသာ

ေျမမားသည ေျမလြတ သ႔မဟတ ေျမလပမားအျဖစ ေၾကညာခရႏငသည အားနညခကမား ရေနပါ

သည။153

“ကေနာသသေလာကဆရင ေရးၿမ႕နယထမာ IDP ၁၀၀ ေကာေလာက ရတယ။ ဒါေပမယ

သတ႔က EAO ထနးခပနယေျမထမာ မဟတဘ အစးရ ထနးခပနယေျမထမာ ရေနတာ။

153 Displacement Solutions and Norwegian Refugee Council, “Restitution in Myanmar,” March 2017. Available at http://displace-mentsolutions.org/wp-content/uploads/2017/03/Restitution-in-Myanmar.pdf. Private Conversations with Author, Yangon, Janu-ary 2018.


သတ႔မာလညး အထးသျဖင အစးရရ႕ ၂၀၁၂ ေျမယာဥပေဒအသစေၾကာင စနေခၚမႈေတြ

အကန႔အသတေတြ အမားႀကးန႔ ၾကေနရတယ။ သစေတာေတြက သတ႔ အသးျပလ႔

မရဘး။ ေျမ႐ငး၊ ေျမလြတ ဒါမမဟတ ေျမလပေတြကလညး သးလ႔မရဘး။ ရပရြာလထ

ပငတ ေျမေတြကလညး သတ႔ အသကရင ရပတညဖ႔အတြက သးလ႔မရဘး ဆေတာ

အဒါက အႀကးမားဆး စနေခၚမႈပ။ အခေတာ တျဖညးျဖညးန႔ ေျမေတြက ရငးႏးျမႇပနသ

ေတြန႔ ကမၸဏေတြက ပငကနၿပ။” အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ မြန

အမးသားတစဥး

ထ႔အျပင လထသငးအဝငးတခ႕တြင ေျမယာမေသာ လထ အသးျပႏငရနအတြက ခန႔ခြ သတမတထား

ေသာ လထအသငးအဝငးပင ေျမမား ရပါသည။ အထကတြင ရငးျပခသညအတငး မားစြာေသာ

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားအေနျဖင ေတာထြကပစၥညးမားက ရာေဖြ ခးဆြတမႈအေပၚ မချခငးႏင

ေျမလြတမား ထတြင ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအတြက လပကင စားေသာကေနၾကၿပး

ယငးကသ႔ေသာ လပကငစားေသာကမႈမားက အစးရ ထနးခပေသာ ေဒသမားတြင ၂၀၁၂ ခႏစ

ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရး ဥပေဒက တရားမဝင ျဖစေစပါသည။ ယငးေျမလြတ၊

ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒ ျပငဆငခကက ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလတြင

အတညျပခၿပး အစးရမ ေျမလြတဟ သတမတထားေသာ ေျမမားေပၚတြင ဥပေဒႏငအည ခြငျပမန႔

မရေသာ ေျမယာ အသးျပမႈက ဒဏေငြ ၅၀၀,၀၀၀ ကပ (၃၁၅ အေမရကနေဒၚလာ) ႏင/သ႔မဟတ

ေထာငဒဏ ႏစႏစအထ ကခရမညဟ ေဖာျပထားပါသည။154

“ကရငနရြာသားတခ႕က စကားေျပာၾကညေတာ ေျမေနရာ မရရင အဒါက ေကးရြာႀကးၾကပ

ေရးေကာမတမာ ေျမအသးျပဖ႔အတြက ေလာကထားလ႔ရတယ၊ အဒလဆရငေတာ အဒမာ

အလပျဖစႏငမယလ႔ ထငတယ။ ဒါေပမယလညး သတ႔ရ႕စနစက အၿခမးေျခာကခေနရတယ။

အဒဓေလထးတမးစနစ ေကာငးေကာငးလညပတေနတယဆရင ေျမယာမကစၥက

ကငတြယႏငတယ၊ ဒါေပမယ အမားစက အဒလျဖစမေနဘး။ .. ေျမယာမ ဒါမမဟတ

ေျမယာခ႕တသေတြက ေနရာေပးႏငၿပး အလပျဖစတ စနစေတြ အမားႀကးက ကေနာတ႔

ေတြ႔ခဖးတယ။” အစးရမဟတေသာ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးတစခမ ကယစားလယ

အမးသားတစဥး

ဓေလထးတမး ေျမယာစနစသည တငးရငးသားေဒသမားတြင ျမနမာႏငင ေျမယာဥပေဒမားထက

သာ၍ ပမ သကေရာကမႈရၿပး ေျမယာအခြငအေရးမားက အကာအကြယေပးျခငး၊ ေရရညတညတေသာ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈက ျဖညဆညးေပးျခငးႏင ေျမယာ လကလမးမ ရရႏငေရးက ေသခာေစပါ

သည။ ထစနစမားက အသအမတျပျခငးႏင ဖကဒရယက အေျခခသည ေျမယာမဝါဒတစခ ျဖစေပၚေရး

154 Republic of the Union of Myanmar, “Law Amending the Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law (2018),” Pyidaungsu Hluttaw Law No. (24), 11 September, 2018. Available in unofficial translation at http://www.burmalibrary.org/docs25/2018-09-11-VFV-amendment-en.pdf?fbclid=IwAR28pI4bA1HRdAVr02RMzOf2ineF1cO86IpfJJhbZxk4hPNVwt10feNEmvE.


လပေဆာငျခငးသညလညး ေရရည တညတခငၿမေသာ ေနရပျပနေရးအတြက အလြန အေရးပါၿပး ထြက

ေျပးတမးေရာငရသမားက မမဘာသာ မမ ဖလေရးႏင ျမနမာႏငငထသ႔ ျပနလည ဝငေရာကေပါငးစညး

ေနထငႏငေရးက ျဖစေပၚေစပါလမမည။ ဓေလထးတမး ေျမယာဥပေဒက အသအမတ ျပမထားေသာ

လကရ ေျမယာဥပေဒေအာကတြင ေနရပျပနမညဆပါက တငးရငးသားလထ အသငးအဝငး၏

ယဥေကးမႈႏင လမႈေရးဆငရာ အေဆာကအအမား ဆကလက ရငသနေရးအျပင ေနရပျပနသမားက

အငအားနညးေစၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈႏင ဆငးရမႈ သသရာထတြင ဆကလကရေနၾကရမည

ျဖစသည။

လကရ တရားဥပေဒစနစ ေအာကတြင ေျမယာမား

ျပန လညေတာငးဆရာ၌ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

အေနျဖင ပငဆငမႈ အေထာကအထားပစတခ႕က ျပႏင

ရန လအပေသာလညး အမားစတြင ယငးအေထာက

အထားမား မရၾကပါ။ အစးရ၏စနစမတစဆင ေျမယာ

ျပနလည ေတာငးဆမညဆပါက ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာ

ေျမဥပေဒေအာကတြင မတပတငရန လအပၿပး အစးရ၏

စနစတစခတညးကသာ “ေရြးခယ” လကျခငးျဖင ဓေလ

ထးတမးဥပေဒမ အခြငအေရးမားက စြန႔လႊတလကရမည

ျဖစသည။ အထးသျဖင တငးရငးသားလမးမား၏ နယေျမ

မားတြင လကရ ကယျပန႔ေသာေျမယာသမးဆညးမႈ

အေနအထားက ၾကညျခငးအားျဖင ေနရပျပနသမား

ျပနလညေရာကရခနတြင ၎တ႔၏ ေျမႏင ပငဆငမႈမား

အသမးမခရေသးျခငး သ႔မဟတ ျပနလညရယႏငေသာ

သမားအေနျဖင အနာဂတတြင သမးဆညးခရမႈမားမ

ကာကြယႏငရနအတြက ၎တ႔၏ ပငဆငမႈက အသ

အမတျပသည အေထာကအထား တစစတစရာ လအပ

မည ျဖစသည။ မားစြာေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

အေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငေနရစဥအတြငး တရားဝင

အေထာကအထားမားအားလး ေပာကဆးေနၾကၿပး ျဖစ

သည။ အျခားေသာသ အမားအျပားမာလညး အစက

တညးက တရားဝင အေထာကအထားမား မညသညအခါမ

မရခၾကဘ ဓေလထးတမး ပငဆငမႈကသာ မခလာခရာ

အထးသျဖင ႏငငေတာ သ႔မဟတ ပဂၢလကက႑၏

အကးစးပြားတ႔ႏင ပဋပကၡ ျဖစလာလင ျမနမာအစးရမ

ယၾကည စတခရေလာကသည အသအမတျပျခငးႏင

အတညျပထားျခငးမးလညး မရ ျဖစေနပါသည။ ဓေလ

ထးတမးစနစအရ ေပးအပထားသည အခြငအေရးမားအား

တရား၀င အသအမတျပျခငးသည လကရ ျမနမာႏငင

ေျမယာဥပေဒမားအရ မတပတငျခငးထကစာလင အလြန

လအပေနသည ေျမယာက စတခလကခ ပငဆငႏငမႈ

အား ပမ ထေရာကစြာ ေဆာငၾကဥးေပးႏငပါသည။

“ဒမာရတသေတြအားလး အမန႔ ေျမေတြ လခငၾကပါတယ။ ေျမေတြကလညး တရားဝင [ပငဆငမႈက

အသအမတျပထားတာ] ျဖစေစခငတယ။ အဒါဆ ေရရညအတြက စတပစရာမလေတာဘး။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသ တအာငးအမးသားတစဥး


“အဒမာက လကနကကငအဖြ႔ေတြက အမားႀကးရေတာ ေျမေနရာ ပငဆငမႈအတြက ဘယသ႔န႔

ညႇႏႈငးရမယမနးလညး မသေတာ ကေနာတ႔ အခထ စးရမေနတနးပ။ ကေနာတ႔အတြက ေျမက

တရားဝင ျဖစလားဆတာလညး ကေနာတ႔ မသဘး။”


155 UN Commission on Human Rights, “Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons,” Prin-ciple 4, E/CN.4/Sub.2/2005/1, 28 June, 2005. Available at http://www.unhcr.org/protection/idps/50f94d849/principles-hous-ing-property-restitution-refugees-displaced-persons-pinheiro.html. Convention on the Elimination of Discrimination Against Women, 1979. Available at http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm.

156 KNU Land Policy, Art. 1.2.

ဓေလထးတမးဥပေဒသည ႏငငအႏ႔အျပားတြင အမးမး

ကြျပားေနသညျဖစရာ ေျမယာအခြငအေရးဆငရာ လပ

ကငေဆာငရြကေနသည အဖြ႔အစညးတခ႕က အမး

သမးမား၏ ေျမယာအေမြ ဆကခႏငစြမးႏင ပတသက

၍ အနညးဆး တခ႕ေသာ ဓေလထးတမးဥပေဒမား

တြင အသအမတျပထားေသာလညး ၎တ႔၏ စးရမ

ပပနမႈမားက ထတေဖာ ေျပာျပၾကပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသ အမားအျပားမာ အမးသမးဥးေဆာင

ေသာ အမေထာငစမား ျဖစသညအေလာက ယငးအခက

သည ေနရပျပနလာမည IDP ႏင ဒကၡသညမားအတြက

ႀကးမားေသာ စးရမပပနမႈ တစခပငျဖစသည။ ပငန႐းအေျခ

ခမမား (Pinheiro Principles)ႏင အမးသမးမားအေပၚ

နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈမားအားလး ပေပာကေရး

သေဘာတစာခပ (CEDAW) အရ အမးသမးမား၏

တနးတ ေျမယာရရပငခြင ေသခာေစေရး အေရးႀကးမႈက

အေလးေပး ေဖာျပထားပါသည။155 အခ႕ေသာ EAO မား

၏ ေျမယာမဝါဒသည အမးသမးမားအတြက ထပေဆာငး

ကာကြယမႈမားႏငအတ ဓေလထးတမးဥပေဒက အသ

အမတျပထားပါသည။156 ႏငငအဆင ဥပေဒမားတြင

ဓေလထးတမး ေျမယာဥပေဒက အမးသားႏင အမးသမး

ႏစရပစလးအတြက အသအမတျပျခငးျဖင ဓေလထးတမး

ဥပေဒတြင ရႏငသည ခြျခားဆကဆမႈမားမ ကာကြယေပး

ႏငမည ျဖစသည။

“ကမတ႔ဆ [အသငးအဝငးထ]မာ လေတာေတာမားမားက သတ႔ရ႕ေျမေတြက အေဖနာမည

ဒါမမဟတ ေယာကားနာမညန႔ ထားၾကတယ။ ကမတ႔ မသားစထမာလညး ဒအတငးပ၊ ေျမက ကမ

အေဖနာမညန႔ပ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကရငအမးသမးတစဥး

ထ႔အျပင တသးပဂၢလ ေျမယာပငဆငမႈမား လပေဆာင

ေပး႐ျဖင ေရရညတညတသည ေနရပျပနေရးႏင သက

ေမြးဝမးေကာငးမႈက ေသခာေစမညဟ ဆလ၍ မရႏငပါ။

ေဒသႏရ အပခပေရး၏ ဓေလထးတမး ပစမားတြင

ရြာတစရြာရ ေျမမားက တစဥးခငးပင ေျမမားအျဖစ

လြယက႐းရငးစြာ ေဝျခမးထားျခငး မဟတဘ ပငရင


အေနျဖင ၎၏သေဘာဆႏၵအတငး အသးျပျခငး

သ႔မဟတ ေရာငးချခငးမား လပေဆာငႏငၿပး အျခား

ေျမယာအသးျပမႈႏင အမားပငေျမ ပစသတမတေပး

ျခငးတ႔ပါဝငၿပး မားေသာအားျဖင ရြာျပငပမသမား

အား ေျမယာေရာငးချခငးက ပတပငတားျမစထားပါ

သည။ ျမနမာႏငငထတြင တစဥးခငး ေျမယာပငဆငမႈ

ထတေပးျခငးသည အခ႕ကစၥမားတြင တစဥးခငး ပင

ဆငမႈ တငျပခကက ရပရြာပငေျမႏင သကဆငေနေသာ

အခါ လထအသငးအဝငးၾကား ပဋပကၡ ျဖစေပၚေစၿပး

ဆငးရခ႕တေသာ သမားအတြက မကလးႀကးေသာ

ေစးႏႈနးမားေၾကာင ၎တ႔၏ ေျမမားက ေရာငးခႏင

သည ခႏငရညစြမး အားနညးမႈကလညး ျမငမားေစပါ

သည။ ေခတသစ ေစးကြကစးပြားေရးစနစက အားေပး

သည လကရ ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒမားသည ေျမကြက

မားက ေရာငးကနအျဖစ သတမတလာျခငးႏင တငးရငး

သားလမးမား၏ ေဒသတြငး မ႐းဖလာအသကေမြးဝမး

ေကာငးမႈႏင အပခပမႈပစမားက အႏရာယ ကေရာကေစ

ျခငးျဖင ၿခမးေျခာကေနပါသည။

“ခငဗားေျမက မတပတငလကတာန႔ အဒါ ခငဗားပငတေျမ ျဖစသြားမယ၊ ဒါေပမယ တစဘကမာက

ရပရြာအသငးအဝငးထမာ ျပနာမးစက ျဖစလာလမမယ။ ဘာလ႔လဆေတာ ရပရြာအသငးအဝငးန႔

အရင မတငပငဘ ခငဗားေျမအေၾကာငးက ဘယလလပၿပး သမာလ။ မတပတငတကစၥက တစေယာက

တညး လပလကရင ျပနာေတြ အမားႀကးျဖစလာႏငတယ။ ေနာကတစခက အဒါ [မတပတငတကစၥ]

က စလပတာန႔ ခငဗားေျမက ဆး႐ႈးဖ႔ ၁၀၀ ရာခငႏႈနးနးပါး ေသခာသြားၿပ။ အေႏးန႔ အျမန ခငဗားေျမက

ျပနေရာငးရလမမယ။ ကေနာတ႔ အချမငေနအတငးဆ အေထာကအထား စာရြကစာတမးေတြက

ကနပစၥညးတစခလ ျဖစေနတယ၊ အခ ငကေပာစကခငးမာ ရငးႏးျမႇပႏခငတသေတြက IDP ေတြဆ

ခဥးကပေနသလေပါ၊ ခငဗားမာ အေထာကအထားရရင သတ႔က ေလး၊ ငါးႏစ ငားလ႔ရတယဆၿပး

ခငဗားက ေျပာလမမယ။ ဒလပစမး တျခားႏငငေတြမာ အမားႀကး ျဖစေနတာေတြက ကေနာတ႔

ျမငထားၿပးၿပ၊ အဒလပစမးန႔ သတ႔ေျမက ဆး႐ႈးသြားဖ႔ လြယလြယေလးပ။”


ယခငေျမယာက ျပနလညေတာငးဆရနအတြက စနေခၚမႈ

မား ရေနေသာလညး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသအမားစမာ

ျဖစႏငလင ၎တ႔၏ မလေနထငရာ ေနရာမားကသာ

ျပနလခငၾကသည။ ထေနရာသည ၎တ႔၏ အမ၊ မဘ

ဘးဘြားမား၏ အမျဖစေသာေၾကာင ၎တ႔၏ ပငဆငမႈမား

ရႏငေနၿပး ထေနရာေဒသႏင ရငးႏးကြမးဝငကာ သက

ေသာငသကသာ ျဖစေသာေၾကာင ျပနလခငၾကေၾကာငး

အစရသျဖင ရငးျပၾကပါသည။ အရညအေသြး ေကာငး

မြနေသာ ေျမဆလႊာရျခငး၊ ေျမဆလႊာႏင ေျမအေနအထား

အေပၚတြင ရငးႏးကြမးဝငမႈရျခငး၊ အျခား ႐းရာဓေလ၊

ေဒသႏရဗဟသတႏင ရပရြာအဝနးအဝငး၏ ဆကထး

မား အစရသညတ႔သည ၎တ႔၏ မလရြာမားတြင

သကေမြးဝမးေကာငးမႈ ျပႏငမညဟ ယၾကညမႈရေၾကာငး

ထတေဖာ ေျပာျပၾကပါသည။ ျမနမာႏငငရ ေျမေနရာ

မားသည အားေကာငးေသာ လမႈ-ယဥေကးမႈဆငရာ

တနဖးမားရၾကၿပး ၎သည တစဥးခငးစ၏ ေျမႏင ဆက

ႏႊယေနသညသာမက ေဘးပတဝနးကင ေဒသမားႏင

လညး ခတဆကေနကာ ယဥေကးမႈႏင ဘာသာေရးအရ

အေရးႀကးၿပး ရပရြာလထအသငးအဝငး ပငဆငေသာ

ေနရာမား အစရသည တနဖးမားလညး ပါဝငပါသည။


“တကယလ႔ ကေနာတ႔အားလး ရြာေဟာငးက အတတျပနၾကမယဆရင ကေနာလညး ျပနခင

တယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ ကေနာ တျခားေနရာမာ ေနရတာ မေပာဘး။ ၿပးေတာ ကေနာ ကြနးန႔

တျခားသစမာေတြ ျပနစကခငတယ။ စားဖ႔အတြက သခြား၊ ပႏၷပငန႔ သရကပငေတြလညး စကခငတယ။

အဒမာ အပငစကဖ႔ ေျမေကာငးတယလ႔ ကေနာ ထငတယ။”

ကရငနျပညနယရ ေရာစပရြာမ IDP ကရငနအမးသားတစဥး

“ကေနာျပနရင အဒမာ လယလပဖ႔အတြက ေျမေတြ ရလမမယ။ ေျမႀကးက ေျမဆအရမးေကာငး

ေတာ ဓာတေျမၾသဇာ သးစရာမလဘး၊ အဒမာက ကေနာတ႔အတြက အသကေမြးဝမးေကာငး အခြင

အလမးေတြ လလေလာကေလာက ရႏငတယ။”

ရမးျပညနယရေရာစပရြာမ IDP ပအဝးအမးသားတစဥး

“ကေနာတ႔မာ ေျမေတြ အမားႀကးရတယ။ မသားစတငးက ေျမရေတာ ေတာငယာစကတာက

လပႏငတအျပင ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစကတာေတြ၊ လကဖကစကခငးေတြလညး လပၾကတယ။”


HLP အခြငအေရးမားက အတညျပလကနာမႈ အား

ေကာငးေစမည ထေရာကေသာ စနစတစခသည

အနာဂတတြင ေနရပျပနမည ျဖစစဥအတြက အလြန

အေရးပါ႐သာမက ေျမယာက အပခပသည ဥပေဒ၊

ဓေလထးတမး ေျမယာအခြငအေရးမားက အသအမတ

ျပျခငးႏင ဖကဒရယက အေျခခသည ေျမယာႏင သဘာဝ

ရငးျမစမား အပခပေရးဆငရာစနစတစခ အေကာင

အထညေဖာေရးတ႔ အေပၚတြငလညး ေျပာငးလမႈမား

ျဖစေပၚေစမည ျဖစသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမတင

မ ပငဆငခေသာ ၎တ႔၏ ပငဆငမႈ အခြငအေရးမားက

မလပငဆငခေသာ ေျမမား ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငး

ျဖငသာမက တငးရငးသားလမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏

သကဆငရာေဒသမားရ ေျမႏင သဘာဝသယဇာတ

အရငးအျမစမားက ပငဆင၊ ထနးခပ၊ စမခန႔ခြျခငးမား

အား အသအမတျပျခငးတ႔မ တစဆငလညး ၎တ႔၏

အခြငအေရးမားက ေလးစားသမႈျဖင အတညျပလကနာ

ရမည ျဖစသည။ ျပနလညျဖညဆညးေပးရန မျဖစႏင

သည အေျခအေနမားအတြက ေျမ၏ တနဖးက ေလာ

ေၾကးေပးျခငးသညလညး အျခားေသာ နညးလမးတစခ

ျဖစႏငပါသည။ ေလာေၾကးေပးရာတြင ေျမ၏ ကာလ

ေပါကတနဖးသာမက အထးသျဖင ရညရြယခကရရျဖင

ဖကဆး သ႔မဟတ သမးယထားေသာ ျဖစရပမားတြင

သးႏမား၊ ေမြးျမထားေသာ တရစာၦနမား၊ အးအမႏင

အျခားပငဆငမႈ တနဖးမားကပါ ထညသြငးတြကခကရ

မည ျဖစသည။ ထ႔အျပင ေျမမား ဖကဆးခရျခငး

သ႔မဟတ သမးဆညးခရျခငးေၾကာင ပကစးဆး႐ႈးသြား


ေသာ ေျမ၊ သးႏအမးအစားႏင ထြကနႈနးအေပၚ မတည

၍ ေျမ၏တနဖးက တြကခကသငၿပး ေနရပျပနသမား

အေနျဖင ေျမယာက မလအတငး ျပနလညျပျပငရန

ရငးႏးျမႇပႏရမည ေထာကပမႈ အငယစားမားကလညး

ထညသြငး တြကခကေပးရပါမည။

ajr,mESifh toufarG;0rf;ausmif;rIrsm; vufvSrf;rD&&Sda&;

ပငဆငမႈရခေသာ ေနရပျပနလာသမားအေနျဖင ၎တ႔

ယခငပငဆငခသည ပငဆငမႈမားက လကလမးမ ျပန

လညရရေရးအတြက အခကအခမား ၾကေနရစဥ ေျမယာ

မပငဆငခေသာေၾကာငေသာလညးေကာငး သ႔မဟတ

ထထေရာကေရာက ျပနလည မေတာငးဆႏငေသာ

ေၾကာငလညးေကာငး ေျမယာမ ေနရပျပနလာသမား

သည ဆငးရမြေတမႈႏင ခးေဖာကမႈ ခရရန ပမလြယကၿပး

၎တ႔အတြက ေရရည တညတခငၿမေသာ အသကေမြး

ဝမးေကာငးမႈ ရရေရးအတြက ပမ ႀကးမားေသာ ကညမႈ

မား လအပပါသည။ ဤသညက ထြကေျပးတမးေရာငမႈ

မၾကခရသမားအတြကပင ေျမယာႏငပတသကၿပး ဆး

ဝါးလာေနေသာ ထရလြယ အေျခအေနအတြငး လပ

ေဆာငရမညျဖစရာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက

ေျမယာရရရနႏင လပပငခြငရရေရး ေသခာရနအတြက

ပ၍ပင ခကခေစပါသည။ ထ႔အျပင တငးရငးသားေဒသ

မားတြင ေျမယာမသမားက ရပရြာပငေျမ (အမားပငေျမ)

အသးျပခြငေပးျခငးႏင ကညေထာကပမႈေပးသည စနစ

မားက အႀကးစား-စကပးစးပြားေရး အားေပးသည

ေခတသစ ေစးကြကစးပြားေရး ေျမယာမဝါဒမား ႏငအတ

တငးရငးသားေဒသမားတြင တးပြားလာေနေသာ ျပငပ

ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက မမဘာသာ အပခပႏငမႈႏင ေရ

ရညတညတေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈက ေသ

ခာေစမည လထအသငးအဝငး၏ စြမးေဆာငႏငရညက

အားနညးေစကာ မ႐းဖလာစနစမားက ၿခမးေျခာကေနပါ

သည။

“ကယပငေျမရတသေတြကေတာ သတ႔ေျမေတြမာ အလပလပႏငၿပး ေျမယာမရတသေတြအတြက

ဘယလ ျပငဆငမႈေတြ လပထားေပးၿပးၿပလ။ သတ႔ျပနမယ ေနရာေတြမာ မသားစေတြန႔ ကယပငေျမ

ရတသေတြပ ျပနႏငၾကမယ။ မသားစန႔ ေျမမရတသေတြက ျပနႏငၾကမာ မဟတဘး။”

ရမးျပညနယရ IDP ရြာမ IDP ကရငနအမးသားတစဥး

“ရြာသားေတြကယတင စးပြားေရးအခြငအလမး မားမားစားစား ရတာ မဟတဘးဆတာ ကေနာ

ေတြ႔ေနတယ။ ကေနာတ႔ျပနရင ကေနာတ႔ေရာ သတ႔အတြကပါ ဒကၡေတြ ျဖစကနၾကမာ။”



ေနရပျပနသမား အေနျဖင အသကေမြးဝမးေကာငး

အတြက အားလးက စကပးေရးက လပခငၾကသမား

မဟတပါ။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသတခ႕က ထြကေျပးတမး

ေရာငေနခနအတြငး အသကေမြးဝမးေကာငးမႈသငတနး

မားက တကေရာကခၿပး ၎တ႔ ေနရပျပနခနတြင

လပေဆာင ၾကညခငၾကသညဟ ေျပာျပခၾကပါသည။

ေျမျမႇပမငးမားေၾကာင ေျခလက ဆး႐ႈးရမႈမားႏင ညႇဥး

ပနးႏပစကမႈ၊ ပဋပကၡႏင ဆကစပေသာအၾကမးဖကမႈ

ေၾကာင ျဖစရသည မသနစြမးမႈမား အပါအဝင ႐ပပငး

ဆငရာ မသနစြမးသမားအတြက အငအားစကထတရ

သည လပငနးမားတြင လပႏငရန အဟန႔အတား ျဖစေန

ပါသည။157 ထ႔အျပင လငယ အမားအျပားမာလညး

စကပးေရးက႑ထက ေကာလြနေသာ အလပအကင

157 For more on livelihoods challenges and opportunities facing displaced people with disabilities, see: Handicap International, “Research into Refugees’ Employment and Income Generation Opportunities in Thailand and Myanmar,” January 2015. Available at http://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Refugees_Employment_and_Income_Generation_Opportu-nities_in_Thailand_and_Myanmar_HI_2014.pdf.

158 Kim Jolliffe, “Ethnic Conflict and Social Services in Myanmar’s Contested Regions,” The Asia Foundation, June 2014. Avail-able at https://asiafoundation.org/resources/pdfs/MMEthnicConflictandSocialServices.pdf. Pon Nya Mon, “Education Reform and National Reconciliation in Burma,” Salween Institute, October 2014. Available at https://www.salweeninstitute.org/up-

ရညမနးခကမား ရၾကၿပး အမားအားျဖင ၎တ႔၏ လထ

အသငးအဝငးက အကးျပႏငမည ကနးမာေရးႏင ပညာ

ေရးက႑မားတြင ဝငေရာက လပကငလၾကသည။ ထ႔

ေၾကာင ေနရပျပနေသာသမားအားလးသည လယယာ

လပႏင သ႔မဟတ လပလမမညဟ၍ ယဆ မထားရန

အေရးႀကးၿပး စကပးေရးႏင အျခားထြကကနမားအတြက

ျပနလည ေနထငမညေနရာႏင ေစးကြကမားက ဆက

သြယေပးမည အေျခခ အေဆာကအအမား၊ အလားတ

အျခား အလပအကငမားႏင ပညာေရး အခြငအလမးမား

ရရနငမည နညးလမးမား အပါအဝင အျခားေသာ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားကလညး စဥးစားေပးရန

လအပပါသည။

“ဒကၡသညေတြအတြက စခနးထမာလပေပးတ စးပြားေရးန႔ စကပးေရးန႔ပတသကတ အရည

အေသြးျမႇငတငေရး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ/သငတနးေတြ တကခရမယဆရင ကေနာတ႔ ျပနတ

အခနကရင အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးေတြအတြက ပၿပးကေကာငးလမမယ ထငတယ။

မတကခ ရရငေတာ အလပစလပဖ႔အတြက စးပြားေရးန႔ စကပးေရးအေျခခေတြ ကေနာတ႔ ဘာမ

နားလညမာ မဟတဘး။”


usef;rma&;ESifh ynma&;

ျမနမာႏငင၏ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးသည ႏငငတည

ေဆာကေရး၏ ကရယာမားအျဖစ အသးခခေနရၿပး

ျမနမာအစးရမ တငးရငးသား ေဒသမားတြင ၎

တ႔၏ ထနးခပမႈက ျမႇငတငရန နညးလမးမားအျဖစ

အသးျပၾကသကသ႔ EAO မားကလညး ၎တ႔၏ တရား

ဝငမႈ အရငးအျမစမားအျဖစ ထားရၾကပါသည။158 ႏငင


အဆင ဘာသာစကားမဝါဒသည တငးရငးသားဘာသာ

စကား သငၾကားမႈ၊ သတငးစာမား၊ ေရဒယမားႏင အျခား

မဒယာမားတြင တငးရငးသား ဘာသာစကားအသးျပမႈက

တားျမစထားၿပး ႏငထကစးနငး ျပကငေသာ နငငေတာ

တညေဆာကေရး ျဖစစဥ၏ အစတအပငးျဖစကာ

သတငးအခကအလကမား ျပန႔ပြားမႈက တားဆးျခငးျဖင

“ျဖတေလးျဖတ” မဝါဒႏင ခတဆကထားပါသည။159

တငးရငးသား ဘာသာစကားက အေျခခေသာ

ပညာေရး၊ ဖကဒရယက အေျခခသည ကနးမာေရးႏင

ပညာေရးစနစေဖာေဆာငေရး၊ ၎တ႔ႏငသကဆင သည

ကစၥရပမားသည ဖကဒရယစနစႏင ကယပငအပခပေရး

အတြက တငးရငးသားမား ေတာငးဆေသာ အဓက

ေသာခက ျဖစသည။160 ဖကဒရယက အေျခခသည

ပညာေရးႏင ကနးမာေရးစနစ ေဖာေဆာငေရးႏင

အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈမား မလပေဆာင

ႏငမ ကာလအတြငး ခကခ ၾကမးတမးသည အေျခ

အေနမား၌ပင အရညအေသြး ရရ ေကာငးမြနစြာ

လပေဆာငႏငစြမး ရသည လထ အသငးအ၀ငးမ

ယၾကညေသာ ရႏငၿပးသား ကနးမာေရးႏင ပညာေရး

၀နေဆာငမႈ ပစမားက ေထာကပေပးရမည ျဖစသည။

ျမနမာ အစးရ၏ ပညာေရးမာ အရညအေသြးညဖငး႐သာ

မက ျမနမာသမငးကသာ သငၾကားေသာေၾကာင တငး

loads/1/2/6/3/12630752/ed_reform_and_national_reconciliation_1.pdf. Bill Davis and Kim Jolliffe, “Achieving Health Equity in Contested Areas of Southeast Myanmar,” June 2016, pp. 11-13. Available at https://asiafoundation.org/wp-content/up-loads/2016/07/Achieving-health-equity-in-contested-corner-of-southeast-myanmar_ENG.pdf.

159 Lian H. Sakhong, “The Dynamics of Sixty Years of Ethnic Armed Conflict in Burma,” Burma Centre for Ethnic Studies, January 2012. Available at http://www.burmalibrary.org/docs13/BCES-AP-01-dynamics(en).pdf.

160 Karen Information Center, “Karen Communities Hold Ethnic Language Education Summit,” 12 October, 2017. Available athttps://www.bnionline.net/en/news/karen-state/item/3533-karen-committes-hold-ethnic-language-education-summit.html. HUR-FOM, “MNEC to Hold Conference to Draft National Ethnic Language Policy,” 14 February, 2018. Available at http://monnews.org/2018/02/14/mnec-to-hold-conference-to-draft-national-ethnic-language-education-policy/.

161 Thein Lwin, “The Educational Cost of Army Rule in Burma,” September 2000. Available at http://www.ibiblio.org/obl/docs/Educational_Cost_of_Army_Rule.htm.

162 Thein Lwin, “The Educational Cost of Army Rule in Burma,” September 2000. Available at http://www.ibiblio.org/obl/docs/Educational_Cost_of_Army_Rule.htm.

163 Jared Downing, “Healing Behind Military Lines in Kayin State,” 22 November, 2017. Available at https://frontiermyanmar.net/en/healing-behind-military-lines-in-kayin-state.

ရငးသားမားႏင ဘာသာေရးဆငရာ လနညးစမားက

ေဘးဖယႏမခကာ ဆးကးသကေရာကမႈက ဥးတည

ေသာ ပစခြကသြငးျခငးမား ဆကျဖစေစပါသည။161

ထ႔အျပင တငးရငးသားေကးလကေဒသမားတြင ေျပာ

ဆသးစြမႈမရသည ျမနမာဘာသာစကား တစမးတညး

ျဖငသာ စာသငၾကားေနျခငးျဖစသည။162 တငးရငးသား

ေဒသမားရ ေကာငးမားမ ဆရာ၊ ဆရာမမားသည

ျမနမာျပညမမ လာျခငးျဖစၿပး ေဒသခ ဘာသာစကားက

မေျပာဆတတျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ ေကာငးသ/သား

မားႏင ေျပာဆဆကဆရာတြငပင အခကအခမား ရပါ

သည။

ဗမာလမးအမားစ ေနထငေသာ ျမနမာျပညမမာပငလင

ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈသည ရနပေငြ အလြနအမငး

နညးပါးလြနးေနၿပး ပဋပကၡျဖစေသာ ေဒသမားတြင

အစးရေဆးခနး အနညးငယမသာ ရပါသည။ ပဂၢလက

ေဆးခနးမားမာ ေငြေၾကးခမးသာေသာ သမားမလြ၍

အားလးအတြက လကလမးမမႏငသည အခေၾကးေငြ

ေတာငးဆမႈမားႏင အမားစေသာ ေဆးခနးမားမာလညး

တငးရငးသားဘာသာစကား မေျပာဆေသာ ဗမာဝနထမး

မားကသာ ခန႔အပထားေသာေၾကာင ကသေစာငေရာကမႈ

ေပးရာတြင ဘာသာစကား အတားအဆးမားႏင ခြျခား

ဆကဆမႈမားက ျဖစေပၚေစပါသည။163 EAO


မားႏင ဆကႏႊယေသာ ၀နေဆာငမႈ ေပးသမား၊

လထအေျချပအဖြ႔ အစညးမားမ လညပတေပးေနသည

၀နေဆာငမႈမား အပါအဝင တငးရငးသားဝနေဆာင

မႈေပးသညအဖြ႔မားက ႀကးစြာေသာ အရနအဟနျဖင

လအပေနသည ကြကလပမား က ျဖညေပးခၾကၿပး

အရညအေသြးရေသာ ပညာေရးႏင ကနးမာေရး

ဝနေဆာငမႈမားက ေထာကပေပးေနခနတြင ျမနမာ

164 Bill Davis and Kim Jolliffe, “Achieving Health Equity in Contested Areas of Southeast Myanmar,” June 2016, pp. 11-13. Available at https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Achieving-health-equity-in-contested-corner-of-southeast-myan-mar_ENG.pdf.

အစးရမ ၎တ႔၏ လပကငေဆာငရြကမႈ မားႏင

ရနပဘ႑ာေငြမား အေပၚတြင ကန႔သတထားမႈ

မားေၾကာင ပဋပကၡ သကေရာကမႈဒဏ ခေနရေသာ

ေဒသမားတြင လအပေနေသးသည ဝနေဆာငမႈမားက

ဆကလကေထာကပ မေပးႏငေတာသည အေျခအေန

ေရာကရခပါသည။164

“ကေနာတ႔ရြာမာ ဘာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမ မရဘး။ လေတြဖားနာရင တျခားရြာက

သနာျပဆရာမက သြားေခၚရတယ။ အဒလပ ကေနာတ႔ရြာမာ ဘာေကာငးမ မရဘး။”


“ပကဆရတ မသားစေတြကေတာ ပညာေရးအတြက သတ႔ကေလးေတြက ၿမ႕က ပ႔ၾကတယ၊

ဒါေပမယ အမားစက ဆငးရၾကတယ။ သတ႔ကေလးေတြက ၿမ႕ ဒါမမဟတ ၿမ႕ႀကးေတြက

မပ႔ႏငၾကေတာ ကေလးေတြ ဘာပညာေရးမ မရဘးေပါ။”


xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; ynma&;

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး ပညာေရးရရႏငေရးသည

ထြကေျပးတမးေရာငေသာ ေနရာအေနအထား၊ ႏငင

တကာ အကအည ႏင/သ႔မဟတ ေဒသခ ေကာငးမား

လကလမးမႏငမႈ၊ ႏင/သ႔မဟတ ေဒသခ အသငးအဝငးမ

၎တ႔၏ ေကာငးမားတြင ေကာငးသားမားအား ေကာငး

တကခြငေပးရန လလားမႈ ရ၊ မရတ႔အေပၚတြင မတည

ပါသည။ ပညာေရးဆငရာအခြငအလမးမား အတငး

အတာ ကယကယျပန႔ျပန႔ ရသညဟလညး ေဖာျပၾကပါ

သည။ ကေလးမားအေနျဖင အဖြ႔အစညးပငးဆငရာ၊

ရနပေငြပငးဆငရာ၊ ဝနထမးႏင သင႐းၫႊနးတမး ဖြ႕ၿဖးမႈ

ပငးဆငရာ စသည ကယျပန႔ေသာ အတငးအတာ၊

အဆငအမးမး ရၾကၿပး တစခ သ႔မဟတ တစခထက

ပေသာ ယငးပညာေရး အစအစဥမားက တကေရာကၾက

သည။ ထေကာငးမားမာ EAO မား၏ ေကာငးမား၊

ထငး အစးရေကာငးမား၊ ႏငငတကာ သ႔မဟတ ေဒသခ

NGO အဖြ႔မား ေထာကပသည ေကာငးမား၊ ရပရြာ

အသငးအဝငး အေျခစကႏင ကးကြယယၾကညမႈက

အေျခခသညအဖြ႔အစညးမား၏ ေကာငးမားႏင ျမနမာ


ႏငင၏ ၿမ႕ႀကးမားရ ဘနးႀကးေကာငးမား ျဖစပါ

သည။ တခ႕ေသာကေလးမားမာမ ၎တ႔၏ မသားစ

မားက ေကာငးအခေၾကးေငြ မတတႏငေသာေၾကာင

လညးေကာငး၊ လညပတ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမႈမား

ေသာေၾကာငလညးေကာငး၊ အမတြင ၎တ႔၏ လပအား

က လအပေသာေၾကာငလညးေကာငး သ႔မဟတ ပညာ

သငၾကားႏငသည ေရြးခယမႈ လးဝ မရေသာ ေဝးလ

ေခါငသသညေနရာမားတြင ေနထငရေသာေၾကာငလညး

ေကာငး ေကာငးတကႏငျခငး မရၾကပါ။ လျခမႈမရသည

နယေျမေဒသ အေျခအေနအရ ေယာကားေလးမား

ပမနေကာငးတကႏငသည အေျခအေနတြငပင အမား

အားျဖင မနးကေလးငယမားမာ မသားစမားမ အမတြင

ပမလျခသညဟ ယဆကာ ေကာငးမတကခငးေတာ

သည အေျခအေန အမားအျပား ရပါသည။ အထက

တြငေဖာျပခေသာ ေကာငးေနရမႈ ပစမားထမ အမား

အျပားသည ျပငဆငမႈေကာငးေကာငး မရဘ အဆင

ေျပသလ ဖြငထားျခငးမး ျဖစၿပး ေလကငထားေသာ

သ႔မဟတ ကြမးကငေသာ ဆရာမား မရဘ ရပရြာအသငး

အဝငးထမ ေစတနာဝနထမးမားက ၎တ႔သငေပးႏင

သည ဘာသာရပမားက သငၾကားေပးျခငးႏင တစခါတစရ

တခ႕ေသာ အေျခအေနမားတြင အခနတ လာေရာက

ေနထငေသာ ႏငငျခားသား ေစတနာဝနထမးမားမ

သငၾကားေပးျခငးတ႔ အေပၚတြင အမျပေနရပါသည။

ေယဘယအားျဖင ဒကၡသညကေလးမားသည ရပရြာ

လထအေျချပ တညေထာငထားၿပး ျပငပမ ကညေပး

ေသာ ပညာေရးစနစ ရရႏငျခငးေၾကာင ပညာေရးအတြက

အေကာငးဆး လကလမးမေနေသာလညး EAO ထနးခပ

နယေျမမားတြင ခလႈေနရေသာ IDP မားအေနျဖင

အစးရေကာငးမားတြငထက EAO မား သ႔မဟတ လထ

အသငးအဝငးမ ထေထာငထားေသာ ေကာငးမားသ႔သာ

တကေရာကၾကပါသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရစဥ

ကာလအတြငး အမားအားျဖင ပညာေရးသည မသားစႏင

လထအသငးအဝငးမားအတြက အဓကဥးစားေပးမႈ တစ

ရပျဖစၿပး မညသညေနရာသ႔ ထြကေျပးမညႏင အကန႔

အသတရေသာ အရငးအျမစမားက မညသ႔ အသးျပမည

ဆသည အေပၚတြငလညး လႊမးမးမႈရပါသည။

“ကေနာတ႔ ဒမာရေနတနးေတာ ပညာေရးအတြက ေပးတဟာက ကေနာတ႔ ယရတာပ၊

ဒါေပမယ ကေနာတ႔ပညာေရးက ျမနမာျပညမာ အသအမတမျပဘး။ စခနးထမာက ပညာေရးန႔

သငယေလလာဖ႔ဆရင ကေနာတ႔မာ ေရြးခယစရာ အခြငအလမး မားမားစားစား မရဘး၊ ဒါေပမယ

ဒႏငငက [ထငးႏငင] ခြငျပခကန႔ စခနးထမာ ေပးသမ အားလးကေတာ ကေနာတ႔ ႀကးစားၿပး

သငယတယ။”


“ဒေနာကပငး ၾကတ ဆရာမနသမန႔ သတ႔ သငယၾကတယ။ အဒႏစက ေကာငးသားေတြ

မြနဆရာန႔ ၾကရင မြနစာက သငၾကတယ။ ျမနမာဆရာန႔ ေတြ႔ရငေတာ ျမနမာစာ သငၾကရတာေပါ။”



“ေတာထမာဆလညး ေတာထမာ သတ႔ စာသငၾကတယ။ အဒမာ ေကာငးမရရငေတာငမ ေတာထ

မာ သတ႔စာသငၾကတယ။ သတ႔ ဒမးဆကက ပညာတတေစခငၾကတယ။ ေကာငးဆရာ မရဘး

ဆရငေတာင သတ႔ ပညာတတခငၾကတယ။ ေကာကတးေတြေပၚမာ ဒါမမဟတ သစပငေအာကမာ

စာသငၾကတယ၊ ေကာငးသားေတြက စာသငႏငမယ နညးလမး သတ႔ရာၾကတယ။”


ျပညတြငး ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမးေရာင ရသမား

အတြက အနးအနားတြင အစးရ ဖြငထားေသာေကာငးမား

ရေနေစကာမ ထြကေျပးတမးေရာငရသည ကေလးမား

တကေရာကရနအတြက အတားအဆးမား ရေနသည။

ျမနမာႏငငတြင ကေလးမား ေကာငးေျပာငးရနအတြက

၎တ႔ ယခငတကခေသာ ေကာငးမ တရားဝင ခြငျပ

ခက (ေကာငးထြကလကမတ) ရရရန လအပၿပး ထြက

ေျပးတမးေရာငရသ အမားစမာ ၎တ႔၏ မလရြာမား

သ႔ ျပနသြားႏငျခငး မရေသာေၾကာင ယငးကသ႔ေသာ

ခြငျပခက ရယရနမာ မျဖစႏငသည အေျခအေန ျဖစပါ

သည။ ေဒသခေကာငးမားက ေကာငးသားမားက

ေကာငးတကခြငျပသညတင IDP စခနးမ ကေလးမား

သည ေကာငးတစေကာငးတညးတြင စျပ မေနေစရန

အတြက ေကာငးအသးသးက လခြ တကေရာကၾကရရာ

ေကာငးအသြားအျပနအတြက အလြနေဝးၿပး အႏရာယ

မားသည သြားေရးလာေရးက ျဖစေစပါသည။

“တအာငးေဒသ ပညာေရးန႔ပတသကၿပး ေျပာရရင လေတြ ထြကေျပးတအခန ဘာ မတပတင

အေထာကအထားမ ရၾကတာ မဟတဘး၊ ေကာငးတစေကာငးကထြကၿပး ေနာကေကာငးတစ

ေကာငးက ေျပာငးဖ႔ တရားဝင ခြငျပခကလညး မရဘး။ အဒေတာ ဒေဒသခ ေကာငးေတြမာ တကလ႔

မရဘး ျဖစေနတယ။ ျမနမာျပညမာက ေကာငးေျပာငးဖ႔အတြက ခြငျပခက ယက ယရမယလ႔ေျပာတယ။

အဒအတြက ဒမာ ဘယသက တာဝနယ လပေပးမာလ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ တအာငးအမးသမးတစဥး

“ေယဘယအားျဖငေတာ ကေလးေတြ ေကာငးသြားႏငပါတယ၊ ဒါေပမယ ျပနာေတြ အမားႀကး

ရေနေသးတယ။ မသေဘာအရက ဒမာေရာ ဒါမမဟတ အစးရဆ [ထနးခပထားေသာ နယေျမမား]

မာေရာ ေကာငးဝငေၾကး ေပးစရာမလဘး၊ ဒါေပမယ ျမနမာျပည ပညာေရးစနစကၾကညရင ေကာငး

ပညာေရးစနစက အကငပကျခစားမႈန႔ အမားႀကး ဆကႏႊယေနတယ။ ေကာငးဆရာေတြက ကရငေတြ

ေပးၾကတယ [ေကာငးခနျပငပတြင စာသငျခငး]၊ ဆလတာက သတ႔ေကာငးမာ စာေကာငးေကာငး

မသငေတာဘး။ IDP ကေလးေတြက ကရငခမတတႏငဘး၊ ေနာကဆကတြအေနန႔ ဘာျဖစသလ

ဆေတာ ကေလးေတြက ေကာငးသငခနးစာေတြက မလကႏငေတာဘး။”



ေရႊ႕ေျပာငးရျခငးေၾကာင သမား႐းကမဟတသည ပညာ

ေရး အခြငအလမးမား၏ သကေရာကမႈတစခမာ ကေလး

တခ႕ အေနျဖင တကေသာ ဘာသာရပမားက ျပညျပည

ဝဝ သငယရမႈမရဘ ရႏငေသာ ဘာသာရပမား၏ တစ

စတတစပငး ဗဟသတမားကသာ ရရျခငး ျဖစပါသည။

ဒကၡသညႏင IDP စခနးမားတြင ရေသာ ကေလးမားမာ

ေဒသႏရ အသးမားဆး ေဒသခလမးစ ဘာသာစကား

အပါအဝင (၎သည ကေလးမား၏ မခငဘာသာ

စကား ျဖစခငမ ျဖစလမမည။) ဘာသာစကားမးစ သင

165 Karen Refugee Committee Education Entity, Karenni Education Department, Karen Education Department, Karen Teachers Working Group, and Karen Women’s Organization, “Refugee Student Transition: Policy Position and Program Recommenda-tions,” October 2015. Available at http://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Refugee_Student_Transi-tion_Policy_Position_Program_Recommendations_Oct2015.pdf.

ၾကားၾကရၿပး ထငးဘာသာစကားက နယစပေဒသ တစ

ေလာကရ ေကာငးမားတြငလညးေကာငး၊ ဒကၡသည

စခနးမားတြင အဂၤလပ ဘာသာစကားမားကလညးေကာငး

သငၾကားၾကေသာလညး ျမနမာစကားကမ သငခလပါ

သည။ ပညာေရး ကြာဟမႈမားႏင ဘာသာစကား စနေခၚမႈ

မားသည ေနရပျပနမညကေလးမား ျမနမာႏငငရ လကရ

သ႔မဟတ အသစဖြငေသာ ေကာငးမား၌ ျပနလည

ေပါငးစညး တကေရာကရာတြင ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈက

ၾကေတြ႔ေစမည ျဖစသည။165

“ကမသမးရ႕ပညာေရးက ထငးမာ စခတာ၊ အခ သက ထငးလ ေရးႏငေျပာႏငတယ၊ ဒါေပမယ

ျမနမာလေတာ မရဘး။ တကယလ႔ ကမတ႔ျပနရင ကေလးက အစကေန ျပနစရမယဆေတာ မျဖစႏင

ဘးေလ။”


“သတ႔ ရြာေတြမာရတ မြနအမးသားေကာငးေတြက ရစတနးအထပ သငေပးႏငတယ။ ကေလး

ေတာေတာမားမားက ရစတနးၿပးရင သတ႔ ပညာေရးက အဆးသတရတယ။ ကေလးေတြက ျမနမာလ

ေကာငးေကာငး မေျပာႏင၊ မေရးႏငဘး။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ မြနအမးသားတစဥး

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; usef;rma&;apmifha&SmufrI

ထြကေျပးတမးေရာငရသ အမားအျပားက ၎တ႔၏ မလ

ရြာမားတြင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ေကာငးေကာငး

မရေၾကာငးက ထတေဖာ ေျပာျပၾကပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈ မတငမကတညးက လအမားအျပားမာ

အတငးအဓမၼ လပအားေပးခငးေစခရျခငး၊ ေျမျမႇပမငး

မားႏင ပဋပကၡမားေၾကာင ထခကဒဏရာရၿပး မသန

စြမး ျဖစေနသမား အပါအဝင ကနးမာေရးျပနာ

ဆးရြားလာသမားလညး ရေနပါသည။ ထြကေျပးတမး

ေရာငရစဥ ကာလအတြငး ဆးရြားေသာ ထြကေျပးတမး

ေရာငရသည ေနရာအေျခအေန၊ ကနးမာေရးေစာင

ေရာကမႈ လကလမးမရရႏငေရး ခကချခငးႏင ဝငေငြ

နညးပါးျခငးတ႔သည ႀကတငကာကြယႏငေသာ ေရာဂါ


ကးစကမႈမားကပင ဆးရြားလာေစၿပး စခနးမား၌ ငကဖား

ေရာဂါႏင အျခားေရာဂါမား ကးစက ျပန႔ပြားမႈမားက

ေဖာျပခၾကသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထင

ရာ ေနရာမားတြင အခ႕ေဆးေပးခနးမားက ဖြငထားေပး

ေသာလညး လအပေသာေဆးဝါးမားႏင သငေလာေသာ

ကနးမာေရးလပသားမား ရႏငရနအတြကကမ ႐နးကန

ၾကရသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရသမား၏ အျမင

႐ႈေထာငမ ၾကညလင လမႈ-စးပြားအေျခအေနမားက

ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ အရညအေသြးမားအေပၚတြင

သကေရာကမႈ ရေနပါသည။

“တခ႕ခမးသာတသေတြက တစခါတေလ ၿမ႕ေပၚက ေဆး႐ကသြားၿပး ေဆးကႏငေပမယ

ဆငးရတ သေတြအတြကကေတာ အၿမတမးလလ ကနစဆငက ေဆးကပ ဝယေသာကၿပး ကယ

ဘာသာ ကယ ကေနၾကရတယ။ ကေနာတ႔ အနးအနားမာရတ KNU ေဆးခနးကလညး သြားၾကတယ၊

တစခါတေလ ေဆးအျပညအစ ရေပမယ တစခါတစခါ ကေတာလညး ေဆးမရဘး။”

တနသၤာရတငးေဒသႀကးရ ေရာစပရြာမ IDP ကရငအမးသားတစဥး

လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအည ေထာကပမႈ

ရရေရးအေပၚ ျမနမာစစတပမ လပေဆာငေနေသာ တား

ျမစမႈမားသည ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာက

ပငးေဒသမားတြင အျဖစမားၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရသ

မား ေနထငရာေနရာမားရ ကနးမာေရးေစာငေရာက

မႈမားအေပၚတြင သကေရာကမႈမား ရပါသည။ IDP

စခနးမား အျပငဘကရ အစးရ ထနးခပနယေျမမားတြင

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရႏငရန အခြငအလမး အလြန

နညးပါးပါသည။ သ႔ေသာ ဒကၡသညစခနးမားတြငမ လထ

အသငးအဝငး ဥးေဆာငေသာ ကနးမာေရးစနစမား

ရခၿပး ဆးဝါးေသာ ကနးမာေရး အေျခအေနမားတြင

အကန႔အသတရသည ထငးေဆး႐ႀကးမားသ႔ ပ႔ေဆာင

ေပးျခငးႏငအတ ေဆးခနးမားအတြက လအပသည

ျပငပနညးပညာပငးဆငရာႏင ဘ႑ာေငြအေထာကအပ

မားက လကလမးမ ရရခၾကပါသည။ မယေတာေဆးခနး

ႏင နယလညေကာပး အတ ကနးမာေရး အဖြ႔တ႔ကသ႔ေသာ

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမားကလညး ထငး-ျမနမာ

နယစပတစေလာကရ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပည

သလထအတြက ကနးမာေရးႏငပတသကေသာ အေရး

ႀကးသည ၀နေဆာငမႈမား ပပးေပးၾကပါသည။ ဤသ႔

ေသာ အေျခအေနေအာကတြငပင ဘ႑ာေငြ ေထာက

ပမႈ ျဖတေတာကျခငးမားေၾကာင ကနးမာေရးဆငရာ

အရငးအျမစမား ရားပါးလာျခငးႏင ေလာနညးလာျခငး

မားက ရငဆငေနၾကရသည။

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; om;zGm;usef;rma&;ESifh uav;arG;zGm;rI

ထြကေျပးတမးေရာငေနရမႈအတြငး ကယဝနေဆာင အမးသမးမားႏင ကေလးေမြးဖြားသမားအေနျဖင

အာဟာရျပညဝေသာ အစားအစာႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား မရရျခငး၊ အလားတ ထြကေျပးရမႈ

ေၾကာင ေျပးလႊား ပနးေအာငးရျခငး၏ သကေရာကမႈမားရျခငး သ႔မဟတ ကယဝနေဆာငေနခနအတြငး

အလပၾကမးမား လပရျခငးတ႔ေၾကာင ၎တ႔အေနျဖင စးရမဖြယ ကနးမာေရးအႏရာယမား ရရႏငပါ

သည။ အခ႕ေသာ ကယဝနေဆာငအမးသမးမားႏင ေမြးကငးစ ကေလးငယရေသာ မခငမားကပင


အတငးအဓမၼ လပအားေပး ခငးေစရန ေခၚေဆာငသြားျခငးသည မခငႏငကေလး၏ ကနးမာေရးက

အႏရာယ ျဖစေစပါသည။

“ဗမာစစသားေတြက သတ႔အတြက ကမတ႔က အတငးအကပ အလပလပခငးတာ၊

မသားစတစစက တစေယာက မျဖစမေန လပအားေပး သြားလပေပးရတယ။ ကမ

အေမက ေမြးကငးစ ကေလးေလးက အမမာ ခနထားခၿပး သတ႔အတြက အလပသြား

လပေပးရတယ။” မြနျပညနယရ IDP ရြာမ IDP မြနအမးသမးတစဥး

အရပသားမား ေနထငသည ေကးရြာမား တကခကခရျခငး၊ ေကးရြာ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရန

ဖအားေပးခရျခငးတ႔ကသ႔ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးမႈျဖစရပမား ႐တတရက ေပၚေပါကခနတြင ထျဖစရပမား၏

အကးဆကက ခစားရသည ေဒသခ အမးသမးမား အထတြင ကယ၀နေဆာင အမးသမးမားလညး

ပါ၀ငႏငပါသည။ ဤသေတသနအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည တခ႕ေသာ အမးသမးမားက ၎တ႔

ကယဝနေဆာငေနခနအတြငး လကနကကင ပဋပကၡျဖစပြားမႈေၾကာင ထြကေျပးရျခငး၊ ၎တ႔၏ ရြာမား

မး႐ႈ႕ခရျခငးႏင အျခား ခးေဖာကမႈမား အေၾကာငး ေျပာျပခၾကသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး

ၾကရေသာ ၾကမးတမးမႈမားေၾကာင တခ႕ေသာ သမားမာ ကယဝနပကကမႈမား ရခပါသည။

“စစပြက လြတေအာင တစေနရာကေန ေနာကတစေနရာက ထြကေျပးေနရတအခနမာ

ကမရ႕ ပထမဥးဆး ကေလးက ေမြးခတာဆေတာ ကမတ႔မသားစအတြက တကယ

အဆးဆး အေျခအေနမာ သ႔က ေမြးခရတယ။ အဒအခနမာ ကမတ႔ ေကာငးေကာငး

မစာရေတာ ကေလးက ကနးမာေရး မေကာငးဘ ေမြးလာတယ။” ကခငျပညနယရ IDP

စခနးမ IDP ကခငအမးသမးတစဥး

ကယဝနေဆာင အမးသမးမားအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထငရာ ေနရာက ေရာက

ေသာလညး ၎တ႔အတြက လေလာကေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင ကေလး၏ ကနးမာေရး

ေကာငးမြနေစရန လအပသည အာဟာရဓာတျပညဝေသာ အစားအစာမား လေလာကစြာ မရရၾက

ပါ။ အမးသမး အမားအျပားက လေလာကေသာ အစားအစာရရရန ၎တ႔၏ ႀကးပမးမႈမားႏင

ရငေသြးအတြက လအပခကက ျဖညဆညးေပးႏငရန လေလာကစြာစားသးႏငမႈ မရေၾကာငး

သရသညအခါတြင စတဖစးမႈႏင စတဓာတကဆငးမႈမား ခစားၾကရေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည။

“ကမကယဝနရတနးက အျခား ကယဝနေဆာင အမးသမးေတြလ အာဟာရျပညတ

အစားအစာ ဒါမမဟတ တျခား ျဖညစြကစာေတြ ဝယမစားႏငဘး။ အဒအခနေတြက

ျပနစဥးစားတငး ကမ ဝမးနညးလာတယ။” ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP



သ႔ေသာ တခ႕ေသာေနရာမားတြင ကယဝနေဆာငအမးသမးမား၊ ကေလးငယမားႏင သကႀကး

ရြယအမားအတြက အကအည အေထာကအပက ဥးစားေပးထားၿပး အရပဘက လထအေျချပ အမးသမး

အဖြ႔အစညးမားက လေလာကေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမား ပပးေပးရန ႀကးစားၾကပါသည။

အမးသမး အမားအျပားသည သားဖြားႏင ေမြးကငးစ ကေလးသငယမား၏ ကနးမာေရးႏင မသားစ

စမကနးဆငရာ ကနးမာေရး အသပညာမား နညးပါးေနျခငးႏင အမးသမး အဖြ႔အစညးမားထ

အကအညရယရန သ႔မဟတ ၎တ႔၏ အမျပငပတြင ကေလးေမြးရနအတြက အကအညရယရနပင

တ႔ဆငးေနၾကျခငး စသညတ႔ေၾကာင ထအဖြ႔အစညးမားမာလညး စနေခၚမႈမားႏင ရငဆငေနရပါသည။

“အငယဆး ကေလးႏစေယာကက စခနးထမာပ လလျချခေမြးရေတာ သတ႔က ကမ

ေကာငးေကာငး ျပစေပးႏငတယ။ ေနာကၿပး ကေလးမေမြးခင သားဖြားန႔ဆငတ သငတနး

ေတြ ကမတကခရေသးတယ။ အဒါက ကေလးထနးေကာငးဖ႔ ကမအတြက ပၿပး

လြယကေစတယ။” ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP ကခငအမးသမးတစဥး

IDP စခနး အေတာမားမားတြင လေလာကမႈမရေသာ ရကၡာခြတမးမားေၾကာင အမးသမးမားအေနျဖင

ကယဝနေဆာငခနအတြငး အလပမား လပၾကရၿပး တစခါတစရတြင အႏရာယရေသာ ဓာတပစၥညး

မားက ထေတြ႔ ကငတြယရသည အလပမားအပါအဝင ပငပနးေသာ အလပၾကမးမားက မၾကာခဏ

လပရေလရပါသည။ တခ႕ေသာ အမးသမးမားမာ စကခငးမားႏင လကျဖငလပရေသာ အလပမား

ေၾကာင ကယဝနပကကမႈမား ရသညဟ ေျပာျပၾကပါသည။

“၂၀၁၄ ခႏစတနးက ကမ ကယဝန တစခါ ပကကဖးတယ။ ကမ ထငတာကေတာ ကမ

ကယဝနရစမာ ငကေပာစကခငးထ အလပသြားလပလကလ႔ ျဖစမယ။ အဒ စကခငးမာ

ေန႔စားအလပသမားအေနန႔ ကမ တစပတေလာက သြားလပတယ။ ျပနလာေတာ တစ

ကယလး အရမးကကခလာတယ၊ အဒါန႔ ကမေယာကၡမက အႏပခဖ႔ အၾကေပးတယ။

အဒါန႔ ကမ ေဆးခနးသြားၿပး အေျခအေန သြားစစေဆးၾကညေတာ ကေလးက အထမာ

[ကမကယထမာ] ေသေနၿပဆတာက သလကရတယ။” ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ

IDP ကခငအမးသမးတစဥး

ae&yfjyefcsdefwGif ynma&;ESifh usef;rma&;apmifha&SmufrIqdkif&m t&nftcsif;rsm;udk todtrSwfûyjcif;

ထြကေျပးတမးေရာငေနရေသာ ကာလအတြငး အေကာငး

ဆးျဖစေသာ ပညာေရးဆငရာ အခြငအလမးမားထမ

တခ႕ မာ စခနမ သင႐းၫႊနးတမးႏင သငတနးဆငးဆရာ/

ဆရာမမားျဖင ထငး-ျမနမာနယစပတြင ဖြငလစထား

ေသာ မလတနး၊ အလယတနး၊ ၁၀-တနးလြနေကာငးမား

ႏင စခနမ သင႐းၫႊနးတမးႏင သငၾကားၿပး သငတနး

ဆငး ဆရာ/ဆရာမမားကပါ ခန႔ထားသည EAO မား

လညပတသည ေကာငးတခ႕အပါအဝင ပမ စညး႐း


စစညးမႈ ေကာငးေသာ စခနစနႈနး ျပညဝေသာ အစးရ

ေကာငးမားမ မဟတသည ပညာေရးပင ျဖစပါသည။166

ေနရပျပနသမားအတြက တကေသာ စနေခၚမႈတစခမာ

ထေကာငးမားမ ထတေပးသည ပညာေရးဆငရာ ေအာင

လကမတမားႏင ကနးမာေရးလပသား၏ အရညအခငး

မားက အသအမတျပေပးေရးႏင အလားတ အျခား

ထြကေျပးတမးေရာငရသည ေနရာမားမ EAO လညပတ

ေသာ ေကာငးမားႏင အရပဘက လထအသငးအဝငး

လညပတေသာ ေကာငးမားမ ေအာငလကမတမားကပါ

အသအမတျပေရး ျဖစပါသည။ ျမနမာအစးရသည

ယငးကသ႔ေသာ သမား႐းက မဟတသည ေကာငး မားမ

ထတေပးေသာ လကမတမားက အသအမတ ျပျခငး မရပါ။

ဤအခကက ေနရပျပနမည ေကာငးသားမား အတြက

ျမနမာအစးရ ေကာငးမား၌ သငေတာေသာ အတနးပညာ

တကေရာကႏငစြမးႏင/ သ႔မဟတ တကသလ

တကရန ေလာကထားႏငေရးတြင သကေရာက

မႈရၿပး ထြကေျပး တမးေရာငရသမား အေနျဖင ၎တ႔၏

166 Su-Ann Oh, “Education in Refugee Camps in Thailand: Policy, Practice and Paucity,” Background Paper: Education For All Glob-al Monitoring Report 2011. Available at http://unesdoc.unesco.org/images/0019/001907/190709e.pdf. Kim Jolliffe and Emily Speers Mears, “Strength in Diversity: Towards Universal Education in Burma/Myanmar’s Ethnic Areas,” The Asia Foundation, October 2016. Available at https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/10/Strength-in-Diversity-Toward-Universal-Ed-ucation-Burma/Myanmar-Ethnic-Area.pdf.

167 Karen Refugee Committee Education Entity, Karenni Education Department, Karen Education Department, Karen Teachers Working Group, and Karen Women’s Organization, “Refugee Student Transition: Policy Position and Program Recommenda-tions,” October 2015. Available at http://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Refugee_Student_Transi-tion_Policy_Position_Program_Recommendations_Oct2015.pdf.

အနာဂတမးဆက အတြက အရညအေသြးရေသာ

ပညာေရး အခြငအလမးမား ေပၚထြနးလာေစရန

ႏစေပါငးမားစြာ ႀကးပမးအားထတခမႈက ခးႏမ

ဖယရားလကျခငးပင ျဖစပါသည။167 ထေကာငး

မားမ ဆရာ/ ဆရာမမားမာလညး ၎တ႔၏

အရညအခငးမားက အသအမတ ျပခထားရျခငး

မရသညအတြက အစးရေကာငးမားတြင အလပ

ရႏငမည မဟတပါ။ တခ႕ေသာ အရပဘက လထ

အဖြ႔အစညးမားက ဒကၡသညႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပ

သမား ေကာငးမားမ ေကာငးသ၊ ေကာငးသားအခ႕က

ျမနမာအစးရေကာငးမားသ႔ လႊေျပာငးအပႏႏငသည

တးတကမႈ တခ႕ ရေသာလညး ယငးသည ႏငငအဆင

လႊမးျခမႈရသည မဝါဒက အေျခခေသာ ရလဒတစခ

မဟတဘ ယငးအဖြ႔အစညးမားႏင သကဆငရာ ေဒသႏရ

ပညာေရး အရာရမား၏ ယခငရႏငၿပးသား ဆကဆေရး

အေပၚ မတည၍ လႊေျပာငးႏငျခငးသာ ျဖစပါသည။

“ကမတ႔အေနန႔ ေနရပျပနမယဆရင ကမတ႔ရ႕ပညာေရးက အသအမတျပေစခငတယ။

ဘာလ႔လဆေတာ ကမတ႔ ျပနရင ေကာငးသား အေတာမားမားက သတ႔ပညာေရးက ဆကၾကမယ၊

အဒလပ တခ႕ဆရာ၊ ဆရာမေတြကလညး သတ႔အလပက သတ႔ ဆကလပခငၾကတယ။ အဒါေတြ

ဆကရဖ႔ဆရင အစးရအေနန႔ ကမတ႔ရ႕ပညာေရးစနစက အသအမတျပဖ႔လတယ။ အဒလမ မဟတ

ဘးဆရငေတာ ကမတ႔အတြက ေတာေတာခကလမမယ။ အနာဂတမာ ကမတ႔ [တငးရငးသား]

ပညာေရးစနစ ဒါမမဟတ သင႐းၫႊနးတမးက ႏငငတကာစႏႈနး မေစခငတယ။ အဒလပ ႏငငတကာ

အသငးအဝငးကလညး ကမတ႔ [တငးရငးသား] ပညာေရး သင႐းၫႊနးတမးက အသအမတျပေစခင

တယ။”



ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး အမားအျပားမာ က႑

အမးမးမ ကနးမာေရးလပသားမားအျဖစ ေလကင

သငၾကားထားျခငးျဖင ၎တ႔၏ လထအသငးအဝငးက

ႏစေပါငးမားစြာ ဝနေဆာငမႈ ေပးေနခၾကပါသည။ ျမနမာ

အစးရ၏ ကနးမာေရးဝနႀကးဌာနႏင KNU ၏ အစတ

အပငးျဖစေသာ168 ကရငကနးမာေရးႏင လမႈဖလေရးဌာန

168 In August 2017, 31 ethnic health workers trained in a joint training by the Karen Department of Health and Welfare and the Burma/Myanmar Ministry of Health received certificates allowing them to practice in Burma/Myanmar. Karen News,”Ethnic Health Workers Complete Approved Governmetn and Karen Health Training,” 11 August, 2017, http://karennews.org/2017/08/ethnic-health-workers-complete-approved-government-and-karen-health-training/.

169 Karen News, “Karen Health Workers Push for Recognition,” 8 October, 2013. Available at http://karennews.org/2013/10/kar-en-health-workers-push-for-recognition/.

တ႔မ တစစတတစပငး အစအစဥခထားသည က႑မ

လြ၍ တခ႕ေသာ ကနးမာေရးလပသားမားက အသ

အမတျပထားေသာလညး အျခားမားစြာေသာ အရည

အခငးရသညသမားမာ ေနရပျပနလင ကနးမာေရး

ေစာငေရာကမႈ က႑၌ အလပရႏငမည အခြငအလမး

မရဘ ျဖစေနပါသည။169

ynma&;ESifh usef;rma&; vdktyfcsufrsm;tay: oufa&mufrI&Sdonfh tem*wf tpDtpOf csrSwf

a&;qGJrIrsm;

၎တ႔၏ မလရြာမားတြင လေလာကေသာ ပညာေရး

ႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရရရန လကလမးမႏင

သညအေျခအေန မရေသာေၾကာင ၎တ႔၏ မလရြာ

မားသ႔ ေနရပျပနႏငရနအတြက ႀကတငသတမတခက

တစရပအေနျဖင စာသငေကာငးႏင ေဆးခနးအသစမား

ေဆာကေပးရန လအပေၾကာငး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

အမားအျပားက မတခကျပၾကပါသည။ အထးသျဖင

ပဋပကၡအတြငး ေျမျမႇပမငးမား၊ အတငး အဓမၼ လပအားေပး

ခငးေစခရျခငးမားႏင ညႇဥးပနးႏပစကမႈမားေၾကာင ယငး

အခကသည တခ႕ေသာ မသနစြမးသ မသားစဝငမား

အတြက အေရးႀကးပါသည။ အမားစက ပညာေရးႏင

ကနးမာေရးဆငရာ အရညအေသြးမား တးတက

ေကာငးမြနလာေစေရး လပေဆာငရန ႀကးႀကးမားမား

လအပေနေသးေၾကာငး သတျပမေသာလညး တခ႕ေသာ

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားက ပညာေရးႏင ကနးမာေရး

ေစာငေရာကမႈမား အလြယတက လကလမးမႏငသည

ျမနမာႏငင၏ ၿမ႕ႀကးမား အမားအားျဖင ၎တ႔၏ ရြာ

ေဟာငးမားအနး သ႔မဟတ ၎တ႔ လကရ ခလႈေနေသာ

ေနရာမားအနးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငလၾကပါသည။

တခ႕ေသာ ျဖစရပမားတြင ဒကၡသည ကေလးမားသည

ထငးအစးရေကာငးမားတြင တကေရာကႏငၾကၿပး မဘ

မားက ထေကာငးမားတြငပင ဆကလက ပညာသငၾကား

ေစလပါသည။ ျမနမာအစးရေကာငးမားက ေရာငရား

လသည စတဆႏၵကလညး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား

အေနျဖင မညသညေနရာႏင မညသညအခနတြင ေနရပ

ျပနမညဟေသာ ဆးျဖတခကအေပၚတြင သကေရာကမႈ

ရပါသည။

“ကမ ဒမာဆကေနရင ကမ ကေလးေတြ ပညာတတလမမယ။ ကမ ျပနရငေတာ ပညာေရး ရဖ႔က

ဒမာလ လြယမာ မဟတဘး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလညး အဒအတငးပ။”



“တကယလ႔ ျဖစႏငမယဆရင ရြာက ျပနတာထက ေဆး႐၊ ေဆးခနးန႔ ေကာငးေတြသြားဖ႔

လြယကတ ၿမ႕အနးအနားမာ အမေဆာကၿပး ေနခငတယ။ ဘယလပျဖစျဖစ ကမ ကေလး

ေတြရ႕ပညာေရးက ဥးစားေပးၿပး လပရမယ၊ အဒါမ ကမ ကေလးေတြရ႕ ကနးမာေရးန႔ ပညာေရးက

အလားအလာ ေကာငးမယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေရာစပရြာမ IDP ပအဝးအမးသမးတစဥး

“ကေနာကေလးေတြအားလးက [EAO] ေကာငးကပ သြားေစခငတယ။ သတ႔ ျမနမာေကာငး

သြားရင ဘာမ တးတကလာမာ မဟတဘး။”


170 The Asia Foundation, “Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid and Development,”2017, pp. 7-72. Available at https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2017/10/ContestedAreasMyanmarReport.pdf.

171 The Asia Foundation, “Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid and Development,” 2017, pp. 57-72.Available at https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2017/10/ContestedAreasMyanmarReport.pdf.

172 According to ethnic service providers, they are generally tolerated by the Burma/Myanmar government when they operate in remote areas not accessible to government services. When the government builds a clinic in a certain area, it can argue that the area is covered by government services and thus ethnic service providers are not needed and thus are not allowed to operate there.

အပစခတရပစေရး ကာလအတြငး ႏငင၏ တခ႕ေသာ

ေဒသမားတြင ျမနမာအစးရ၏ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး

ဝနေဆာငမႈမားက ပဋပကၡ သကေရာကေနေသာ နယေျမ

ေဒသမား အတြငးထ တးခ႕လာခပါသည။ ဤသ႔ ခ႕ထြငမႈ

က ထအခနက ႏငငတကာ အလရငမားက ပပးေပးချခငး

ျဖစၿပး ျမနမာအစးရအေနျဖင တငးရငးသားေဒသမားတြင

၎တ႔၏ ထနးခပမႈက ကယျပန႔ေစရနႏင တငးရငး

သား လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား၊ EAO မားႏင

ဆကစပမႈရသည တငးရငးသား ဝနေဆာငမႈေပးသမား

က ေဘးဖယ ခးႏမရနအတြက ႏငငေရး လကနကတစခ

သဖြယ အသးျပေနသညဟ ေဒသခ လထအသငးအဝငး

က ႐ႈျမငၾကသည။170 ဖကဒရယစနစ တညေဆာကေရးႏင

ပတသကသည လကရ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေနဆ အခငး

အကငးေအာကတြင ေဒသႏရ ပညာေရးအေပၚ ထငထင

ရားရား ထနးခပျခငးျဖင အစးရ၏ ဝနေဆာငမႈမား

ခ႕ထြငလာျခငးသည ေကာငးကးမျပသညအျပင လည

ပတေနေသာ ေဒသႏရစနစမားက ထခကပကစးေစၿပး

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥကလညး ယၾကညမႈ ေလာနညးေစပါ

သည။171 ထ႔ျပင ေဒသခ အရပဘကလထအဖြ႔အစညး

မားက အစးရ တညေထာငထားေသာ ေဆးခနးမားသည

အလြတ သကသကသာျဖစၿပး ေဆးမးဝနထမးမား

သ႔မဟတ မညသည အေထာကအပပစၥညးမ မရဟ

ထတေဖာ ေျပာျပၾကပါသည။ ထအစား အစးရမ တငး

ရငးသား ဝနေဆာငမႈေပးသမား ဝငေရာက လပကငျခငး

က တားျမစႏငရနအတြက ယငးက အေၾကာငးျပခက

တစခအျဖစ အသးခေနျခငးသာ ျဖစပါသည။172 ယငး

နညးဗဟာသည ပဋပကၡ သကေရာကမႈ ရေသာ

ေဒသမားရ ျပညသလထက ဆးကး သကေရာကမႈ


ျဖစေပၚ ေစသညသာမက ၿငမးခမးေရး၊ တနးတေရးႏင

ဖကဒရယစနစ တညေဆာကေရးအတြက အစးရ၏ ရည

ရြယခကႏင ကတကဝတအေပၚ ယၾကညမႈကငးမျခငးႏင

သသယမား ျဖစေပၚေစမည ျဖစသည။

လတတေလာႏစမားတြင ကနးမာေရးႏင ပညာေရး

စနစမား တးတကေကာငးမြနလာေစရန ဥးတည၍

ေဒသခ အဖြ႔အစညးမားႏင အစးရ မဟတေသာ

ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားမ ကနဥး ေရ႕ေဆာငမႈမားက

အရနအဟနျဖင လပေဆာငခေသာလညး ေယဘယ

အားျဖငဆရလင ျမနမာႏငင၏ ယငးက႑မားသည

ေဒသတြငး အျခားႏငငမားႏင ႏႈငးယဥပါက မားစြာ ဖြ႔ၿဖးမႈ

နမကေနပါေသးသည။ ထြကေျပးတမးေရာငသမားအေန

ျဖင မညသညအခနတြင ေနရပျပနသည ျဖစေစ ပဋပကၡ

သကေရာကေသာ ေဒသမားထမ အျခား ျပညသလထ

ကသ႔ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး လကလမးမ ရရႏငရန

အတြက တညေသာစနေခၚမႈမားက ရငဆငရမညသာ

ျဖစသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားႏင ပဋပကၡေဒသ

တြငးရ အျခားသမားတြင အထးသျဖင ပဋပကၡေၾကာင

ျဖစေပၚလာသည မသနစြမးမႈ၊ ေျမျမႇပမငးေၾကာင ကယ

လကအဂၤါ ဆးရႈးရမႈႏင စတပငးဆငရာ ကညေစာင

ေရာကမႈ လအပခက စသည ကနးမာေရးလအပခက

173 UNHCR, “Supporting Durable Solutions in South-East Myanmar: A Framework for UNHCR Engagement,” 15 June, 2013. Avail-able at http://www.burmalibrary.org/docs21/UNHCR-2013-06-Supporting_Durable_Solutions_in_SE_Myanmar-en-red.pdf.

မားက ထတေဖာေဆြးေႏြးရမည ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး ရရခသည မျပညစေသာ

ႏင/သ႔မဟတ အသအမတျပျခငး မခရေသာ ေကာငး

တကရမႈႏင ကနးမာေရးျပနာမားအပါအဝင ထြက

ေျပးတမးေရာငရမႈ၏ ေရရည သကေရာကမႈမားသည

ထပတးစနေခၚမႈမားအျဖစ ရေနမည ျဖစသည။ ဤစန

ေခၚမႈမားက ပဋပကၡသကေရာကမႈ ရေသာ ေဒသမား

အတြက ကနးမာေရးႏင ပညာေရးစနစမားႏင လပငနး

အစအစဥမား ေရးဆြေသာအခါတြင ထညသြငး စဥးစား

ရမည ျဖစသည။

ေနရပျပနသမားႏင ပဋပကၡ သကေရာကမႈရေသာ ေဒသ

မားရ အျခားျပညသမား အတြက ကနးမာေရးႏင ပညာေရး

လကလမးမ ရရႏငေရး တးတကေကာငးမြနလာေစမည

နညးလမးတစခမာ ထြကေျပး တမးေရာငရသမားအား

ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ဝနေဆာငမႈမား ေပးေနခသည

တငးရငးသား ဝနေဆာငမႈေပးသမားႏင အရပဘက

လထ အဖြ႔အစညးမားက ေထာကပေပးရနႏင ဖကဒရယ

ဒမကေရစစနစက အေျခခသည ကနးမာေရးႏငပညာေရး

ျပျပငေျပာငးလမႈတစရပက ႏငငအတြငး လပေဆာငသြား

ရန ျဖစပါသည။

ae&yfjyefa&;twGuf tultnDaxmufyHhrI

ႏငငတကာ အလရငမားအေနျဖင ေနရပျပနေရး သ႔

မဟတ ျပနလညေနရာခထားေရးတြင ကညေထာကပမႈ

လအပခကက အသအမတျပထားၿပး မမဆႏၵအေလာက

ေနရပျပနသမားအတြက သယယ ပ႔ေဆာငေရးႏင သးလ

စာ စားနပရကၡာက ဒကၡသညစခနးမားမ ေနရပျပနမည

သမားအတြက “ေနရပျပနေရး ေထာကပမႈအစအစဥ“ ၏

အစတအပငးတစရပအေနျဖင ကတျပထားပါသည။173

သ႔ေသာလညး ေနရပျပနသမားအတြက ေရရညတည

တေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈတစခ ထေထာငႏင

ရန ၎တ႔ ရငဆငရမည စနေခၚမႈမား အထးသျဖင

အမားစသည ဆယစႏစမားစြာ ထြကေျပးတမးေရာင

ခၾကရၿပး ေနရပျပနလငလညး လယယာစကပးေရး


အေပၚတြငသာ မခရမညျဖစရပက ၾကညပါက ယငး

အကအညသည မညသ႔မ မလေလာကသညက ရငးရငး

လငးလငး ေတြ႔ရမညျဖစသည။ အကယ၍ ႏငငတကာမ

ကညေထာကပမႈက ပ၍ တးျမႇငေထာကပရန မျဖစႏငပါက

အျခားသကဆငသမားအေနျဖင ေနရပျပနေရးႏင မမ

ဘာသာမမ ဖလႏငေရးအၾကား ကြာဟေနေသာ ကြက

လပအား မညသ႔ ျဖညတငးေပးမညက စဥးစားဆးျဖတ

ရန လအပပါလမမည။ အမနတကယမာ ေနရပျပနလာ

သမား ေရရညတညတမည ဘဝက ၎တ႔ဘာသာ ထ

ေထာငႏငရန လအပေသာ ရငးျမစမားအားလး ရရေစေရး

လပေဆာငေပးရမည အဓကအကဆး တာဝနရသမာ

အစးရပင ျဖစပါသည။

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ ကာလၾကာျမငခနက ၾကညပါ

က ေနရပျပနလာသမား အေနျဖင ၎တ႔၏ ေျမမားက

ျပနလည ပငဆငခြငရမည ဆလငပင ၎တ႔ျပနရ

ေသာ ေျမမားသည အရညအေသြးႏင ေျမဆအား

ေလာကေနျခငးမား အပါအဝင ေအာကပါ အေၾကာငး

အရာ တစမး သ႔မဟတ တစမးထကပေသာ အၾကာငး

မားေၾကာင ျဖစေနႏငပါသည။ ျမနမာစစတပမ ျဖတ

ေလးျဖတမဝါဒက အေကာငအထညေဖာသညအေန

ျဖင မး႐ႈ႕ျခငး ႏင/သ႔မဟတ ျပညသလထက အတငး

အကပ ေရႊ႕ေျပာငးေစျခငး၊ စစတပႏင ပဂၢလကပင

ကမၸဏမားမ စကပးေရးမဟတသည ကစၥမားအတြက

သမးဆညးအသးျပျခငး သ႔မဟတ ေျမဆလႊာ၏ ေျမ

ၾသဇာမားက ခနးေျခာကသြားေစဖြယ ရသည သးႏ

တစမးတညး စကပးျခငးႏင ေျမလပမားအျဖစ ႏစ

ေပါငးမားစြာ စြန႔ပစထားျခငး အစရသညတ႔ ျဖစပါ

သည။ ထအေျခအေနမားထမ တစခခငးစသည ေျမဆ

လႊာ၏ ေျမၾသဇာမားက ေလာနညးသြားေစသည ျဖစ

ႏငေျခမားျခငး၊ ေရသြငးစနစမား အစရသည ပဓာန

ကေသာ အဂၤါရပမား ဖကဆးခရမႈက ျဖစေပၚေစျခငးႏင

အျခားပစမားျဖင ပကစမႈမားရႏငရာ ထအေျခအေန

မားက ျပနလည ျပျပငမြမးမႏငရနအတြက အခန၊ အမး

မးေသာ ျဖညဆညးမႈမား၊ လပအားႏင ဗဟသတတ႔

လအပမည ျဖစပါသည။

“ခငဗားရ႕ေျမေပၚမာ [တစေယာကေယာကက] ငကေပာစကခငး လပလကတာန႔ အကနလး

နးပါးက ဖကဆးလကသလ ျဖစသြားၿပ၊ ဘာလ႔လဆေတာ လကရ ငကေပာစကခငးေတြမာ ေျမၾသဇာပ

ျဖစျဖစ ပးသတေဆးပျဖစျဖစ ဓာတေဆးဝါးေတြ အရမးသးထားေတာ ေတာေတာ ပကစးကနတယ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးမ ကယစားလယ ကခငအမးသားတစဥး [ကခငျပညနယရ IDP မား၏ ေျမမားတြင ငကေပာစကခငးမား လပကငေနျခငးက ရညၫႊနးသည။]

“လေတြ ထြကေျပးေနရတာ အခနကာလ အၾကာႀကးျဖစေနၿပဆေတာ သတ႔ရ႕ေျမေတြက

ပစထားတာလညး ႏစေတြေတာေတာၾကာေနၿပ။ ၁၀ ႏစေကာေလာကရၿပ ထငတယ။ ဆေတာ

သတ႔ရ႕ မလရြာက မျပနႏငေသးတလေတြက သတ႔ရ႕ေျမေတြက ျပနျပျပငၿပး အလပ လပခငၾကတယ၊

အဒေတာ ေရေျမာငးေတြ လတယ၊ အဒါမ ျမစထက ေရေတြက လယေတြထ လႊသြယႏငမယ။

ၿပးေတာ ေျမေပၚက ျခေတြရငးရမယ၊ အဒလမးေပါေနာ။ ျမငၾကညလ႔ရတာက တစႏစ ဒါမမဟတ


ႏစႏစေလာက လပၿပးရငေတာ လယေျမေတြရ႕ ၅၀ ရာခငႏႈနး ေကာေကာေလာကေတာ ျပနလပ

[ႏငလမမယ]ႏငမယ ထငတယ။ ဒါေတြလပႏငဖ႔က ကေနာတ႔ဆက အကအညရရင သတ႔အတြက

ပေကာငးတယ၊ ၿပးေတာ သစပငေတြ ရငးရမယကစၥလညး ရေသးတယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ

တခ႕အပငေတြက မနကညးပငေလာက ရတယ။”




လယယာေျမမား စကပးထတလပႏငရန ေျမျပျပင

အခနယေနရသည ကာလအတြငး မသားစမားအေနျဖင

ရကၡာေထာကပမႈ၊ အခမပညာေရးႏင ကနးမာေရးေစာင

ေရာကမႈမား လကလမးမႏငရန လအပပါသည။ အကယ

၍ ယငးကသ႔ေသာေထာကပမႈမား မရရပါက လတ

တေလာ လအပသညအစားအစာမား ျဖညဆညးရန

အတြက ၎တ႔၏ လယယာေျမမားက ေစးေပါေပါျဖင

ေရာငးခႏငသည အႏရာယရေနၿပး ပမန ေန႔စားအလပ

သမားဘဝက မခေနရျခငး သ႔မဟတ ၿမ႕မားသ႔ ေရႊ႕

ေျပာငးေနထငကာ အႏရာယမားသည အေျခအေနတြင

လပအားခ အနညးအကဥးသာ ရသည ျပညတြငး

ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားဘဝျဖင ၿမ႕ျပဆငေျခဖးမားသ႔

ေရာကသြားမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ေယဘယ

အားျဖင ေကးလကႏင ၿမ႕ျပရ ေျမယာမ ဆငးရခ႕တ

မႈမား၏ အေျခအေန တးတက ေကာငးမြနလာေစရန

အတြက ႀကးပမးအားထတမႈမား လအပေနခနတြင မလ

ကတညးက ခႏငရညစြမးအား နညးေနေသာ ထလထ

အတြငးသ႔ ေနရပျပနလာမညသမားအား ထပမ ေပါငး

ထညလကသည ပစမးက တတႏငသမ ေရာငၾကဥႏင

မည ေနရပျပနေရး မဝါဒမားက ေရးဆြရမည ျဖစသည။174

ထ႔အျပင သးႏ အထြကေကာငးသည ေျမယာတစခတညး

ျဖင ေရရညတညတေသာ စကပးေရးအသကေမြးဝမး

ေကာငးမႈအတြက လေလာကမညမဟတဘ ျမနမာႏငင

အႏ႔ရ လယသမားမားသည ေစးကြကသ႔ လမးေပါက

ေရး၊ မတေသာ ေစးႏႈနး သတမတမႈရေရးႏင ရာသ

ဥတက ၾက႕ၾက႕ခႏငေရးတ႔အတြက ႐နးကနလႈပရား

ေနၾကရပါသည။ ေနရပျပနသမားက အေကာငးဆးေသာ

အစအစဥမားျဖင ကညေထာကပေပးေသာလညး တစပင

တစႏင လယသမားမားအတြက အေထာကအကျဖစ

ေစမည ကယျပန႔ေသာမဝါဒမား ယဥတြခမတမႈ မရပါက

၎တ႔အား အျခား လယသမားမား အလားတ ခခႏငစြမး

အားနညးေသာ အေနအထားသ႔ ေရာကရေစမည ျဖစ

သည။175

မားစြာေသာ အေျခအေန ျဖစရပမားတြင ၎တ႔၏ ရႏင

ၿပးသား အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားအား ျပနလည

တညေဆာကႏငရနအတြက ဒကၡသညမားႏင IDP

မားသည တစႏစတြင အခနကာလတစခၾကာ လယယာ

မားထတြင ျပနလညလပကငၾကၿပး တစခနတညးတြင

စခနးအတြငးရရေသာ ေထာကပမႈ တခ႕တစဝကက

ဆကထနးသမးျခငးျဖင ျပငလြယ ေျပာငးလြယေသာ

အစအစဥမား လပေဆာငၾကပါသည။ လယယာစကပး

ေရးက အေျခမခသည အသကေမြး ဝမးေကာငးမႈမား

အတြက ကညေထာကပမႈ ၾကာရညစြာ လအပခငမ

လအပပါ လမမည။ သ႔ေသာ ဤျဖစရပမားက ေသခာစြာ

ဆနး စစၿပး ေနရပျပနသမားက ပပးေပးမည အာဏာပငမား

အေနျဖင ၎တ႔၏ ကြမးကငမႈႏင ကကညမႈရသည

အလပမား အဆငသငရေစရန ေသခာေအာင လပ

ေဆာငၿပး အမေထာငစ၏ အဓက ဝငေငြရာသမား

အလပရသညအထ ေထာကပကညမႈမားက ဆကလက


ေပးရနႏငအတ အလပအကင သငတနးမားက ပပးေပး

ရန လအပပါသည။

အမးသမး ဥးေဆာငသည အမေထာငစမား၊ မသနစြမးသ

မားႏင တစဥးတညး ေနထငသည သကႀကးရြယအမား

အစရသည ခႏငရညစြမးအား နညး၍ ထခကလြယေသာ

မသားစမားအတြက လမႈေရးအေထာကအပႏင သငတင

ေလာကပတေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊ ပညာေရး

အခြငအလမးမား အပါအဝင ကညေထာကပမႈမားႏင

176 Transnational Institute, “Linking Women and Land in Myanmar,” February 2015. Available at https://www.tni.org/en/briefing/linking-women-and-land-myanmar.

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈတ႔အတြက စနစတက စစဥလပ

ေဆာငထားေသာ အစအစဥမား လအပပါလမမည။

အမေထာငဥးစး အမးသမးမားအပါအဝင အမးသမး

အေတာမားမား အေနျဖင စကပးေရး လပေဆာငၾက

ေသာလညး လမႈေရးအစြအလမးမားႏင အမးသမးမား၏

အခနးက႑အေပၚ ထငျမငယဆခကမားေၾကာင ၎တ႔

၏ ေျမပငေရး အခြငအေရးမားႏင ေစးကြကသ႔ လကလမး

မႏငေရး အခြငအလမးမားမာ အမးသားမားထက ပမ

ကန႔သတမႈမား ရေနပါသည။176

av;auaumfNrdKUopf

၂၀၁၅ ခႏစတြင ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU)၊ နပြနေဖာငေဒးရငး (Nippon Foundation)

ႏင ကရငျပညနယအစးရတ႔သည ထငးႏငငနယစပအနးရ ေကာကရတၿမ႕နယတြင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားအတြက ေရ႕ေျပး စမးသပမႈတစခအျဖစ “စျပၿမ႕” စမကနးက စခၾကပါသည။

ဤစျပၿမ႕သစက ေလးေကေကာဟေခၚၿပး အမေထာငစ ၁,၇၀၀ ခန႔အား ေနရာခထားေပးပါသည။

ဤသေတသနအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခေသာ ေနထငသမားက ေနထငရမႈႏငပတသက၍ ေရာေထြး

ေသာအျမငမားက ထတေဖာေျပာျပခၾကသည။ အဓကကေသာ စနေခၚမႈမားမာ အလပအကင မရျခငး၊

စကပးစားရနအတြက ေျမယာမရျခငးႏငအတ ေကာငးဆရာ/ဆရာမမား နညးပါးျခငး၊ လပစစ

မး မရျခငးႏင ကနးမာေရးဆငရာအရငးအျမစ အနညးငယသာရျခငးတ႔ ျဖစပါသည။ အသကေမြး

ဝမးေကာငးအတြက အခြငအလမး ရားပါမႈမားေၾကာင တခ႕ေသာေနထငသမားက ၎တ႔၏

မသားစဝငမားက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအျဖစ ထငးႏငငသ႔ ေစလႊတၾကသညဟ ေျပာျပၾကၿပး

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသထမ တစဥးဆလင ၎၏ခငပြနး ကနးမာေရး အေျခအေနအရ ဒကၡသညစခနးရ

ေဆြမးတစဥးထမ ေဆးဝါးမား ဆကလက မာယေနရသညဟ ရငးျပပါသည။

“ကေလးေတြက ေကာငးသြားလ႔ ရတယ။ သတ႔ ပညာသငဖ႔ အခြငအလမးေကာငးရတယ။

သတ႔ ၁၀ တနးေအာငရငေတာ တကသလမာ စာဆကသငလ႔ရတယ။ ဒါေပမယ ဒမာ

ေကာငးဆရာ/ဆရာမ အလအေလာကမရဘး။ ေနာကၿပး ေကာငးဆရာ/ဆရာမေတြက

လခ ေပးႏငဖ႔အတြက ကေနာတ႔မာ ျပနာရတယ။ တစခါတေလ ကေနာတ႔

ေခါငးေဆာငေတြန႔ မဘေတြ အတတ ပးေပါငးလပၾကတယ။ ပကဆစေကာကၿပး ဆရာ/

ဆရာမေတြက လခေပးရတယ။” ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ကရငအမး

သားတစဥး


“ကမတ႔ အလပမရတာ ေတာေတာေလး ၾကာၿပ၊ အဒေတာ ကမအမးသားန႔ သားက

ဟဘကကမးက ျပနသြားၿပး အလပလပၾကတယ။ ကမက ကနးမာေရး သပမေကာငးေတာ

ဒမာပ ေနခတယ။” ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ဗမာအမးသမးတစဥး

“ကမ အမးသားက ေဆးကသဖ႔အတြက ကယဘာသာကယ တာဝနယရတယ။

ေဆးခနးက အခမ စတနး။ ကမရ႕ ညမကေန တစဆင စခနးထက အလကားရတ ေဆးက

မာရတယ။ ေဆးဝါးန႔ ဒပတဝနးကငမာ ေလေကာငးေလသန႔ရေတာ သ႔ကနးမာေရး

တးတကလာတယ။” ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ဗမာအမးသမးတစဥး

ေလးေကေကာသ႔ သြားေရာကေနထငသမားက ၎တ႔တြင အျခားေရြးခယစရာ မရေသာေၾကာင

သြားရျခငးျဖစၿပး ၎တ႔ မလေနထငရာ ရြာမားတြင မသားစ သ႔မဟတ ေျမယာမရေသာေၾကာင

ထေနရာမားသ႔ မျပနလၾကျခငးအျပင ဒကၡသညစခနးႏင IDP စခနးမားတြငလညး မေနႏင

ေတာေသာေၾကာငလညး ျဖစသညဟ ေျပာျပၾကသည။

“ကမ ထငးမာေနဖ႔ မတပတငမရဘး။ ကမတ႔ရြာက ျပနရငလညး ေနစရာေနရာန႔ ေျမ

မရဘး။ မဘေတြက ကမ ငယငယေလးကတညးက ဆးသြားၾကၿပ။ အဒါန႔ ေနာကဆးေတာ

ဒမာလာေနဖ႔က ကမဘာသာပ ဆးျဖတလကတာ။” ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ

ကရငအမးသမးတစဥး

“အမနအတငးေျပာရရင ကမ ကယရြာမာ ကယျပနေနဖ႔ မတတႏငဘး၊ ကမမာ ဘာမ

မရဘး။ ထငးမာေနၿပး လပကငစားေသာကဖ႔ကေတာလညး တရားမဝငျပနဘး၊ ဆေတာ

ကမတ႔ တရားဝင ေနလ႔မရဘး ျဖစေနတယ။ ေနာကေတာ အဒေနရာမာ လေတြအတြက

အမေတြ၊ ေျမေတြေပးတယလ႔ ကမတ႔ ၾကားတယ။ ၿပးေတာ အဒၿမ႕ကလညး

ၿငမးခမးေရး ယေဆာငလာေပးမယ ၿမ႕ဆၿပး တငစားထားတယ။ ေနာကၿပး အဒမာ

သြားေနတသေတြအတြက ႏငငျခား အေထာကအပေတြ ရတယလ႔ ၾကားတယ။ လေတြက

[NGO၊ INGO၊ ILO န႔ ေရ႕ေနအဖြ႕ေတြက] ကမတ႔က အဒလ ေျပာျပတယ။ အဒေတာ

ကမတ႔လညး ဒမာေနဖ႔ ေမာလငခကအျပညန႔ ေရာကလာတာ ျဖစတယ။” ေလးေကေကာ

ၿမ႕သစတြငေနထငသ ဗမာအမးသမးတစဥး

ေလးေကေကာတြင အေျခခ ေနထငၿပးေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားႏင ထၿမ႕သစအေၾကာငး ၾကားဖး

သမားက ထၿမ႕သစတြင မညသမား အေျခခေနထငရနအတြက ရညရြယထားျခငးႏင ပတသက၍

- KNU စစသားမား၏ မသားစမား၊ IDP မား၊ ဒကၡသညမား၊ ေဒသခေနထငသမား သ႔မဟတ

အထကတြင ေဖာျပထားသည ေရာစပေနထငသမား - အနာဂတတြင ထၿမ႕က မညသ (KNU သ႔မဟတ

အစးရ) က အပခပမညဆျခငးႏင ေနထငသမားအေနျဖင ထအမမားက ပငဆငသည သ႔မဟတ

ေနထငခြင ေပးထား႐မသာျဖစသည အစရသညတ႔ႏငပတသက၍ ႐ႈပေထြးမႈမား ရေနေၾကာငးက


ေျပာျပၾကပါသည။ အမားစမာ ထ ေနရာခထားမႈ အေၾကာငးက တစဆငစကား ၾကားၿပးေနာက

ေရာကရလာျခငးျဖစၿပး တခ႕မာ မေရႊ႕ေျပာငးလာမ သြားေရာက လညပတမႈမား လပေဆာငကာ

အေျခအေနမားက ဆနးစစၿပးမ ေျပာငးေရႊ႕လာျခငး ျဖစသည။

“ကေနာ ဒမာ လာမေနခငကတညးက ေလးေကေကာ အေၾကာငးက ကေနာဘာသာ

ကေနာ လကစစမးတယ။ ေလးေကေကာအေၾကာငး သရၿပးတေနာကမာ ဒေနရာဟာ

ကေနာအတြက ဒမာရတ ေခါငးေဆာငေတြန႔ အတတေနၿပး ပးေပါငးပါဝငလ႔ ရမယ

ေနရာဆတာ သလကတယ။ အဒါန႔ ေနာကဆးေတာ ဒမာ လာေနလကတာပ။”

ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ကရငအမးသားတစဥး

စနေခၚမႈမား ရေနေသာျငားလညး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစက ၎တ႔ႏငငတြင ကယပငအမမားျဖင

KNU အပခပမႈေအာကတြင ေနထငရျခငးက ေပာရႊငေကနပသညဟ ဆၾကပါသည။ သ႔ေသာလညး

အနာဂတတြင အနးအနား၌ ပဋပကၡမား ျပနလညျဖစပြားမည သ႔မဟတ အနာဂတတြင ယငးၿမ႕သည

KNU ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင ဆကမရေတာမညက ၎တ႔မ စးရမပပနေနၾကပါသည။

“ကမတ႔ ဒကမလာခငက သတ႔ ေျမကြကပ ေပးမယ၊ အမေတာ မေပးေသးဘးလ႔ ကမ

ၾကားတယ။ အဒလဆေတာ ကမတ႔အတြက ေျမကြကတစကြကန႔ အမေဆာကဖ႔ အခန

နညးနညးေတာငးတယ။ ဒနားက ေတာထမာ သစေတြ၊ ဝါးေတြစၿပး ကယဘာသာကယ

အမေဆာကမယလ႔ စဥးစားထားတာ။ ကမတ႔အတြက အမေပးမယဆတာ ႀကမသထား

ဘး။ သတ႔က အစစအရာရာ အားလးစစဥေပးၿပး ကမတ႔က အမတစလးထမာ ေနရာခေပး

တယ။” ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ဗမာအမးသမတစဥး

“အဒ [ဒကၡသညစခနး] မာ ႏစအနညးငယေလာက ေနၿပးေတာ ကမ ဒက ေျပာငးလာဖ႔

ဆးျဖတလကတယ။ ကမ အမးသားက အဒကေန [ဒကၡသညစခနး] ဆးခရလာတယေလ၊

သ အဒ [ဒကၡသညစခနး] မာ ဆကေနရင ေသလမမယ။ ကမတ႔ အမတစလး

ရမယလ႔ ၾကားတယ၊ ဒါေၾကာင ကမတ႔လညး ဝမးသာၿပး ဒက ေရာကလာတာ။ ဒက

ေရာကၿပးတေနာက သ႔ကနးမာေရး ေတာေတာေကာငးလာတယ။ [င၍ ေျပာသည]

ေနာကၿပး ကမသားေလးလညး ေကာငးတတႏငတယ ဆေတာ ကမ ေပာတယ။”

ေလးေကေကာၿမ႕သစတြငေနထငသ ဗမာအမးသမးတစဥး

ရညရြယခက၊ ေနထငခြငျပမညသမားႏင စမအပခပမႈ အေျခအေန အစရသညတ႔ႏင ပတသက၍

မရငးမလငးႏင ႐ႈပေထြးမႈမား ရေနေသာလညး အျခားေသာ အလားတ စမကနးမားက ဆကလကစစဥ

အေကာငအထညေဖာ ေဆာကလပေနမႈမား ရေနေၾကာငး ေဖာျပမႈမားလညး ရပါသည။


Oya'ESifh tkyfcsKyfa&;qdkif&m twm;tqD;rsm;

ေနရပျပနေရး အတြက ဥပေဒႏင/ သ႔မဟတ အပခပေရး

ပငးဆငရာ အေထာကအထားႏင ပတသက၍လညး

ေကာငး၊ ဒကၡသညမားႏင IDP မား၏ တရားဝငမႈ

အေထာကအထားႏင ပတသက၍လညးေကာငး သက

ဆငေသာ အတားအဆးမား သ႔မဟတ အႏရာယမား

ရေနၾကပါသည။ ျမနမာႏငငရ ဥပေဒပငးဆငရာ အေျခ

အေနမာ ကလနေခတကတညးက ကငသးေနခသည

ေခတေနာကကေသာ ဥပေဒမားသည စာအပမားထတြင

ရေနဆျဖစၿပး ယငးတ႔က လသလ ေရြးခယ အသးျပေနခ

ၾကပါသည။ ဤသညက မေသခာ မေရရာေသာ အေျခ

အေနတစရပက ဖနတးေနၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရ

သမားအေနျဖင ၎တ႔၏ တရားဝင အဆငအတနးက

ေသခာမသရဘ ေနရပျပနေရး ဆးျဖတခကခရန ခကခ

ေနပါသည။ ဥပေဒမားက ၎တ႔အေပၚ အေရးယရန

ျဖစႏငေျခရမႈ အပါအဝင ဥပေဒေၾကာငးအရ ရငဆင

ရႏငေသာအႏရာယမားက မသရပါက ၎တ႔အေနျဖင

ေနရပျပနရန လျခမႈ မရျခငးက ခစားရမည ျဖစသည။

ျပညသလထအေနျဖင ၎တ႔တြင ယခငကတညးက

တရားဝငအေထာကအထား စာရြကစာတမးမား ရေနခ

ပါလငလညး ပဋပကၡျဖစပြားေနျခငး သ႔မဟတ ရြာမား

မးရႈ႕ခရျခငး သ႔မဟတ အဓမၼလပအားေပး ခငးေစ

ခရျခငးမ လြတေျမာကရန ႐တတရက ထြကေျပးလာရ

ျခငးေၾကာင အားလးက အၿမလလ ခနထားခၾကရပါသည။

ထအေထာကအထားမားက မညသ႔နညးျဖငမ ျပနလည

ရယရန မျဖစႏငျခငးႏင ဖကဆးခရျခငးမားလညး ရရာ

မညသည ေနရပျပနလာမႈမးကမဆ ပမ ေရရညတည

တေစမည ႏငငသားျဖစမႈ၊ ေျမယာပငဆငမႈႏင အျခား

ပငဆငမႈမား အစရသညတ႔က ျပနလညရရႏငရန သ႔

မဟတ သကေသျပႏငရန အေရးႀကးေသာ အေထာက

အထားမား ဆး႐ႈသြားျခငး ျဖစပါသည။ တခ႕ေသာသ

အမားအျပားမာမ ဖယၾကဥခထားရျခငးႏင တငးရငးသား

လမးစမား ေနထငရာ ေကးလက အရပေဒသမား၏

သေဘာ သဘာဝတ႔ေၾကာင မတပတငႏင ေမြးစာရငး

စသည အေထာကအထားမား အစကတညးက မရခဖးၾက

သမား ျဖစပါသည။ ထ႔ျပင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

အတြငး ေမြးဖြားလာေသာ ကေလးမားသည တရားဝင

ေမြးစာရငးမား မရၾကဘ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး

ရရထားေသာ ေမြးစာရငးမားကမ ျမနမာအစးရက အသ

အမတျပျခငး မရပါ။

“အငး အကနလးက [ႏငငသားကဒ] ရၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အမားစက တကပြေတြျဖစလ႔

ကနခတယ။ ျဖစျဖစခငး ကေနာတ႔ေတြ အကနလး အဒေနရာက ခကခငး ထြကလာခၾကတာ၊

ကေနာတ႔ အသကထက ဘာကမ ဂ႐မစကႏငဘး။”


တခ႕ေသာသမားမာ အစးရအား ယၾကညမႈနညးျခငးႏင

လအပေသာ ေနာကခသမငးေၾကာငး စစေဆးမႈက

ေရာငရားရနအတြက အစးရမ ထတေပးေသာ မတပတငက

မေလာကထားရန ေရြးခယၾကသည။ အစးရထတေပး

ေသာ မတပတငက ရရရနအတြက ေလာကထားသ၏

ေနာကခသမငးေၾကာငးက စစေဆးျခငး၊ ေလာကထားသ


၏ မသားစ၀ငမားသည EAO ႏင ဆကႏႊယမႈ ရ၊ မရ

စစေဆးျခငး အပါအဝင အျခားစစေဆးမႈမားက ေအာင

ျမငရမည ျဖစသည။ မသားစဝင တစဥးဥးက EAO အဖြ႔၏

စစသားႏင ဆကႏႊယမႈရပါက မတပတငထတေပးမည

မဟတပါ။

ေကးလကေဒသမားတြင ေနထငသည တခ႕ေသာသ

မားသည ဘယေသာအခါမ မတပတင မရခၾကဘ

၎တ႔ဘဝအတြက မလအပဟ ယၾကညေသာေၾကာင

သ႔မဟတ အတတကာလတြင အတငးအဓမၼလပအားေပး

ခငးေစျခငးႏင ေပၚတာအျဖစ ေခၚေဆာငျခငးတ႔အတြက

အသးခခသည အစးရ လပေဆာငေသာ စာရငးေကာက

မႈတြင မပါဝငလေသာေၾကာင ျဖစသည။ ယခအခနတြင

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအေနျဖင မတပတငရလ

သညဆပါက ႏငငအတြငး၌ အနညးဆး ေျခာကလ ေန

ထငေနေၾကာငး သကေသႏငအတ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသ အမားစတြင မရသည အမေထာငစစာရငးကပါ

ျပရမည ျဖစသည။ အတတတြင အစးရမ ေနရပျပနသ

မားက မတပတငထတေပးသည စစဥလပေဆာငမႈ

ရခၿပး အနာဂတတြင ေနရပျပနလာမည သမားအတြက

တညေသာ ၀နေဆာငမႈေပးမည ဆသည ကယျပန႔ေသာ

ကတက၀တ ျပထားျခငး မရေသးပါ။ မတပတငကစၥႏင

ပတသကလာလင ပမနအားျဖင ႏငငသားဟ သတမတ

ျခငး မခရေသာ မြတဆလငမားအတြက ပ၍ပင ခကခေန

ပါသည။177 ျဖစရပအားလးက ၾကညပါက မတပတင

အသစ ရရထားေသာ သမားအတြက ၎တ႔၏ တငးရငး

သားၾကနအငလကၡဏာ ေဖာျပခြငကလညး အသအမတ

ျပေပးရမည ျဖစသည။

နယစပျဖတေကာ ထြကေျပးရမႈကလညး ဥပေဒေၾကာငး

အရ ေနာကဆကတြ သကေရာကမႈမားက ထပမ ျဖစေပၚ

177 Burma Human Rights Network, “Existence Denied,” 26 June, 2018. Available at http://www.bhrn.org.uk/en/report/1052-bur-ma-reinforces-muslims-statelessness-as-thai-migrant-registration-deadline-looms.html.

178 Immigration and Refugee Board of Canada, “Myanmar: Treatment of Failed Refugee Claimants Who Return to Myanmar, Partic-ularly Those Who Engaged in Political Activities While Outside Myanmar,” 7 August, 2007. Available at http://www.refworld.org/docid/47d65467c.html.

ေစပါသည။ စစအပခပေရးေအာကတြင ျမနမာႏငငမ

တရားမဝင ထြကခြာသြားၿပး ျပနလညဝငေရာကရန

ႀကးစားသမားသည အထးသျဖင ၎တ႔သည ျမနမာ

ႏငငျပငပတြင ႏငငေရးလႈပရားမႈမားႏင ထေတြ႔ဆက

စပသညဟ အထငခရျခငး တစခတညးေၾကာင မဟတ

ေသာလညး လဝငမႈႀကးၾကပေရး ဥပေဒႏင အျခား

ေသာ ဥပေဒပဒမမားျဖင ဖမးဆးခရႏငပါသည။178 ဤ

ကသ႔ေသာ အလားတ ဖမးဆးမႈမးက ၂၀၁၁ ခႏစမ စ၍

သထားသညအမႈမား မရေသာလညး ထသကဆငရာ

ဥပေဒမားသည အသက၀ငေနဆ ျဖစၿပး ယငးက အခန

မေရြး အသးျပႏငသည။ တခ႕ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား

က ဒကၡသညဟ လသရငၾကား သတမတေဖာျပခရျခငး၊

ဥပမာအားျဖင ေနရပျပနေရး ပပးေပးေသာ အဖြ႔အစညး

မားမ ေနရပျပနေရးက လမႈကြနရကေပၚတြင ဓာတပမား

လႊငတငျခငးမးအား စးရမ ေၾကာကရြ႕ၾကၿပး ၎တ႔အေန

ျဖင ေနရပျပနမညဟ ဆးျဖတသည အခနေရာကလင

တရားဝငျဖစစဥ၏ ျပငပမ ေနရပျပနရန စစဥလၾကသည။

လတတေလာ ႏစမားအတြငး ေနရပျပနသည ဒကၡသည

မားအား လ၀ငမႈႀကးၾကပေရး ဥပေဒျဖင ဖမးဆးသည

တကေသာ ဥပမာမား မေပးႏငေသာလညး အမားအျပား

က ျမနမာႏငငရ ဥပေဒမား၏ လသလ “ဆန႔လြယ

က႕လြယေသာ” သေဘာသဘာဝက ရညၫႊနးကာ ၎

တ႔ ဒကၡသညစခနးမားတြင ေနခရသည အခနမားႏင

ဆကစပ၍ အဖမးဆးခရမညက ေၾကာကရြ႕ေနဆ ျဖစပါ

သည။ ပမနအားျဖင ဒကၡသညမားသည EAO မားႏင

ပတသကဆကႏႊယေနသညဟေသာ ျမနမာႏငငရ အမား

စ၏ အျမငေၾကာင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက

မတရားအသငးအကဥပေဒျဖင တရားစြခရမညက စးရမ

ေနၾကသည။


“လသရငၾကား ျပနရမာက စတပစရာပ၊ ဘာလ႔လဆေတာ ကေနာတ႔ ဒကလာတနးက ေၾကညာ ၿပး

လာခၾကတာ မဟတဘး၊ အဒေတာ အခ ကေနာတ႔ျပနရငလညး လသရငၾကား မလပခငဘး။ အဒါက

ကေနာတ႔ရ႕ အနာဂတမးဆကကေရာ၊ ထြကလာခနမာ ကနခတ မသားစဝငေတြကပါ ထခကမာ

ကေနာ စးရမတယ။”


“အခ ကေနာ သခငတာက ျမနမာျပညက တကယျပနလ႔ရၿပလား။ ကေနာေတာ မထငဘး။

သတ႔က ကေနာတ႔က ပဒမမးစန႔ တရားစြလမမယ။ တရားမဝင နယစပျဖတေကာတာတ႔၊ လကနက

ကင အဖြ႔အစညးေတြန႔ ပတသကဆကႏႊယတာတ႔ စသျဖငေပါေလ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ရခငအမးသားတစဥး

“အခေလာေလာဆယ ပဒမ ၁၃/၁ ဆတာ ရတယ၊ တရားမဝင နယစပျဖတေကာမႈတ။ အဒ

ဥပေဒက ေနရပျပနမယ ျပညသေတြအေပၚ မသးသငဘး။ အဒအေၾကာငး ကေနာ ၾကားဖးတယ။

ဒါေပမယ အဒလမး တကယျဖစေနလား [ေနရပျပနသမားအား ထဥပေဒက အသးျပ၍ တရားစြဆျခငး]၊

မျဖစဘးလား ဆတာ ကေနာ ေသခာမသဘး။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညး ကယစားလယ အမးသားတစဥး

အျခား ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားကမ ပမတကေသာ ဥပေဒ

ေရးရာ စးရမမႈမားရၾကသည။ တခ႕က ႏငငေရး တကကြ

လႈပရားမႈမားေၾကာင ဝရမးထတခထားရမႈမ ထြကေျပး

တမးေရာငျခငး၊ သ႔မဟတ ရမား သ႔မဟတ စစတပလကမ

တရားမဝင ထြကေျပးတမးေရာငျခငး အထးသျဖင ႏငင

ေရး တကကြလႈပရားသမား၊ အတငးအဓမၼ လပအားေပး

ခငးေစခရျခငးႏင ေပၚတာဆြခရျခငးမ ထြကေျပးတမး

ေရာငသမား ျဖစၾကသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမား

အျပားက ေနရပျပနခနတြင လကရ အသကဝငေနေသး

ေသာ ဝရမးမား သ႔မဟတ လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင

ဆကစပေသာ အႏရာယမားအား ေၾကာကရြ႕ရမႈက ထတ

ေဖာ ေျပာျပၾကသည။ စစတပအေနျဖင လြနခသည ႏစ

ေပါငးမားစြာက အတငးအဓမၼ လပအားေပးခငးေစမႈမားမ

ထြကေျပး တမးေရာငခၾကေသာ အရပသားျပညသမားက

ဆကလကရာေဖြေနဆ ဟတ၊ မဟတက မေသခာေသာ

လညး ဥပေဒေၾကာငးအရ မေသခာ မေရရာမႈက ေနရပ

ျပနေရးအတြက ႀကးမားေသာ စးရမမႈႏင အတားအဆးက

ျဖစေစပါသည။ ႏငငေရးလႈပရားမႈေၾကာင ျပညပေရာက

ေနသမားႏင အလပလပေနေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

တစဥးက ျမနမာစစတပသည တပေျပးစာရငး (အတငး

အဓမၼလပအားေပး ခငးေစခရသမား ပါေကာငးပါႏင

သည) က ဆကလကျပစထားမည အေနအထား ရႏငၿပး


ဖမးဆးေနသညဆေသာျဖစရပမား မၾကားသရေသာ

လညး ေနရပျပနသမားရငဆငရမည အႏရာယတစခ

ျဖစႏငသညဟ ဆပါသည။

“ကေနာက ေပၚတာ ေျပးလာတာဆေတာ တကယ ျပနရမယဆရင ကေနာမာ စးရမပပနမႈ

ရတယ။ ကေနာက သတ႔ဆက ေသနတေတာင ယလာခတာ။ အဒေတာ ကေနာ ျပနရင အခနမေရြး

အဖမးခရႏငတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ပအဝးအမးသားတစဥး

“ကေနာ ရြာက မျပနဘး၊ ဘာလ႔လဆေတာ ကေနာ မျပနရလ႔။ အစးရက ကေနာက သတငးစာ

ထမာ ဝရမးေျပးအျဖစန႔ ေၾကညာထားၿပးသား။ ကေနာ မျပနခငဘး၊ ျပနလ႔လညး မျဖစဘး။”


တခ႕ေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမားက တငးရငးသား

လကနကကငတပဖြ႔မားမ ၿခမးေျခာကမႈႏင ဖမးဆးမႈက

စးရမေၾကာငး ေဖာျပခၾကသည။

“ကေနာတ႔ အချပနရင RCSS/SSA က သတ႔ စစသားစေဆာငးတအခနမာ ကေနာတ႔ သားေတြက

ထညမေပးရင ကေနာတ႔က ဖမးၾကလမမယ။”


တခ႕ေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမားက ထြကေျပးတမး

ေရာငရမႈမ ေနရပျပနရနႀကးစားၿပးေနာက ျဖစေပၚလာ

ေသာ ၿခမးေျခာကမႈမားႏင ဖမးဆးမႈမားက ေဖာျပၾက

သည။

“ကမတ႔ ရြာကေန ထြကသြားၿပးေတာ ၁၉၉၈ ခႏစေလာကမာ ျပနေျပာငးလာတယ။ ကမတ႔

ျပနလာတ ပထမႏစထမာပ ဗမာစစတပက ကမက ဖမးၿပး ေထာင သးႏစခတယ။ သတ႔က

ကမက သပနေတြန႔ ဆကသြယတယ [မတရားအသငးအကဥပေဒက ခးေဖာကတယ] ဆၿပး

စြပစြတယ။ ကမက ဖမးၿပး ညႇဥးပနးႏပစကတယ။ ကမ တရား႐းမာ တရားရငဆငၿပးေတာ ကမက


ေထာငဒဏ သးႏစဆၿပး ခလကတယ။ အဒါ ၁၉၉၈ ခႏစ ေအာကတဘာလမာတနးက ျဖစခတာ။

အဒတနးက ဒရြာက ငါးေယာက ေျခာကေယာကန႔ တျခားရြာက လေတြလညး ပါတယ။ ေထာငထက

ညႇဥးပနးႏပစကမႈေတြေၾကာင လ ႏစေယာက သးေယာက ေသသြားတယ၊ သတ႔ ျပနမလာႏငေတာဘး။

တခ႕လေတြက ဒမာ ဆကမေနရၾကေတာလ႔ ဒကၡသညစခနးထက ေျပာငးသြားၾကတယ။”

ကရငနျပညနယရ ေရာစပရြာမ IDP ကရငနအမးသမးတစဥး

179 The Unlawful Associations Act (India Act XIV, 1908), 11 December, 1908. Available at http://www.burmalibrary.org/docs09/UNLAWFUL_ASSOCIATIONS_ACT.pdf. EAOs who signed the NCA have been de-listed from the list of Unlawful Associations (Aik Sai, “3 of 8 Ethnic Groups Delisted from Unlawful Associations Act,” Mon News, 3 October, 2015. Available at http://monnews.org/2015/10/13/3-of-8-ethnic-groups-delisted-from-unlawful-association-act/. Ei Ei Toe Lwin, “Mon and Lahu Armed Groups Removed from Blacklist,” Myanmar Time, 12 February, 2018. Available at https://www.mmtimes.com/news/mon-and-lahu-armed-groups-removed-blacklist.html.).

180 FORUM-Asia, Progressive Voice and Swedish-Burma Committee, “Joint Statement: Myanmar Authorities Must Immediately Re-lease and Drop Charges Against Three Detained Journalists,” 14 July, 2017. Available at https://www.forum-asia.org/?p=24400.

181 Asian Legal Resource Centre and Asian Human Rights Commission, “Cases under the Unlawful Associations Act 1908 Brought against People Accused of Contact with the Kachin Independence Army,” January 2013. Available at http://www.humanrights.asia/news/press-releases/AHRC-PRL-002-2013/.

ေနရပျပနေရး အေျခအေနေအာကတြင ထြကေျပးတမး

ေရာငရသမား စးရမေၾကာကရြ႕ၾကသည အသးအမားဆး

ဥပေဒမားထမ တစခမာ ၁၉၀၈ ခႏစ မတရားအသငး

အကဥပေဒပဒမ ၁၇ ျဖစပါသည။ ၁၉၀၈ ခႏစတြင

အသကဝငခေသာ ေခတႏင ကကညမႈ မရေတာသည

မတရားအသငး အကဥပေဒအရ အရပသားျပညသမားႏင

လကနကကင တကခကသမားသည “တရားမဝငေသာ

အဖြ႔အစညး” ႏင ပတသကဆကႏႊယမႈေၾကာင အဖမး

ခ ရႏငၿပး ဤ တရားမဝင အဖြ႔အစညးဆသည အစးရ၏

သတမတခကမာ မျမငကြယရာတြင လပထားျခငးျဖစကာ

အနညးဆးအေနျဖင NCA က လကမတေရးထးမထား

ေသာ EAO မား၊ စစတပ၏ ခးေဖာကမႈမားက ဆန႔

ကငတကခကေနေသာ အျခား ႏငငေရး သ႔မဟတ လ႔

အခြငအေရးဆငရာအဖြ႔အစညးမား ပါဝငသညဟ သရ

ထားပါသည။179 သ႔ေသာ ဤအႏရာယက ရငဆငရ

သညမာ လကရ သ႔မဟတ ယခင လကနကကင တက

ခကသမားသာမကဘ EAO မားႏင ပတသကသညဟ

အၿမလလ ျမနမာစစတပမ စြပစြျခငးက ခေနရသည

အရပသားျပညသမားလညး ပါဝငပါသည။ ဤဥပေဒ

ေအာက၌ လတတေလာ ဖမးဆးခေနရသမားထတြင

EAO မား၏ လႈပရားမႈမားက ေဖာျပခသည သတငး

ေထာကမားအျပင180 အထးသျဖင ကခငျပညနယႏင

ရမးျပညနယ ေျမာကပငးရ EAO မားႏင ပတသကမႈမရဟ

ျငငးဆနထားသည IDP မား အပါအဝင အရပသားျပည

သမားလညး ပါဝငပါသည။181

“ပဒမ ၁၇ ရေနေသးသေရြ႕ ကေနာတ႔ မျပနရဘး။ ေနရပျပနေရး ျဖစစဥေနာကမာ သတ႔က

ဒပဒမန႔ အခနမေရြးျပနဖမးႏငတယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ တစခနတနးက ကေနာတ႔ လကနကကင

အဖြ႔အစညးေတြန႔ ပတသကခဖးတာကး။”



“သတ႔အေနန႔ စစတပက ေမာငးထတမာ၊ ေစာကားေႏာငယကမာက ေၾကာကၾကတယ။

ဘာလ႔လဆေတာ ဒါက ျမနမာစစတပက ကငသးတ နညးဗဟာေတြထက တစခပေလ။ ခငဗားက

ေျပာမယ၊ ခငဗားက စစသားမဟတပါဘးလ႔၊ ဒါေပမယ သတ႔က ခငဗား ညအစကဝမးကြေတြ၊ ဥးေလး၊

အေဒၚေတြက ကရငစစတပမာ ရေနတာပ မဟတဘးလားဆၿပး ဖမးႏငတယ။ လေတာေတာမားမားက

အဒါက ေၾကာကတယ။ ျမနမာစစတပ ထနးခပထားတ ေဒသမာေနရင အဒါက ျပနာတစခပ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညး ကယစားလယ ကရငအမးသားတစဥး

ဥပေဒေၾကာငးအရ ေသခာေရရာမႈသည တရားဥပေဒ

စးမးေရး၏ အေရးႀကးေသာ က႑ျဖစၿပး သတမတ

ထားေသာ အခကမားႏင သကဆငသည ဥပေဒ

ပငးဆငရာ အႏရာယမားအား လကေတြ႔ကက

ဆနးစစမႈ အေပၚ အေျခခ၍ အရပသားျပညသမား

အေနျဖင ဆးျဖတခက ခႏငမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈႏင ပဋပကၡ

သကေရာကမႈရေသာ ေဒသမားတြင ေယဘယ အားျဖင

အရပသား ျပညသမားသည ၎တ႔အေပၚ အသး

ျပႏငသည မျမငႏငေသာ ဥပေဒမားစြာ ရေနျခငးေၾကာင

အခကအလက ႀကတငသရၿပးမ ျပလပရမည ဆးျဖတ

ခကမားက လပေဆာငႏငျခငး မရပါ။ ထြကေျပးတမး

ေရာငရသမားအတြက ဥပေဒေၾကာငးဆငရာ ေျဖရငးေပး

ျခငးအျဖစ လြတၿငမးခမးသာခြငေပးျခငး၊ ၎တ႔အား

အျခားဥပေဒပဒမမား အထးသျဖင လဝငမႈႀကးၾကပေရး

ဥပေဒႏင မတရားအသငးအကဥပေဒတ႔ျဖင တရားစြဆ

ျခငး မျပရနက အျခားေသာ ဥပေဒဆငရာ အာမခမႈမား

လပေဆာငေပးရမညျဖစၿပး မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပန

ေရးအတြက အလြနေရးႀကးေသာ လပေဆာငရမည အေန

အထားမား ျဖစပါသည။

jyefvnfaygif;pnf;aexdkifjcif;ESifhywfoufí pdk;&drfylyefrIrsm;

ေနရပျပနသမားအတြက ျပငဆငထားသည ေနရာမား

သည ေကးရြာမားအတြငး သ႔မဟတ အနးအနားတြင

တညရသည ျဖစရပမား၌ လကရ ေနထငႏငၿပးသားသ

မားႏင မတကြျပားစြာ ဆကဆခရမညက စးရမေၾကာငး

တခ႕ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ထတေဖာ ေျပာျပၾကပါ

သည။ အနညးငယေသာသမားက ၎တ႔၏ ရြာမားသ႔

အလညအပတ ျပနေရာကေသာအခါတြင ရနလျခငး သ႔

မဟတ သသယျဖင ဆကဆျခငး ခရသညဟ ေျပာျပၾက

သည။ အမရင လထအသငးအဝငးမားအေနျဖင အေျခခ

လအပခကမားက ျပညမရန ႐နးကနေနၾကရၿပး ျပငပ

အကအညမား မရရခနတြင ေနရပျပနသမားမာမ ရက

ေရာလေသာ ကညေထာကပမႈမား အစအၿပလက ရရေန

သညဟ ထငျမငခရပါက တငးမာမႈမား ျမငမားလာႏင

ပါသည။ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားႏင အမရငလထ

အသငးအဝငးမားအၾကား နားလညမႈႏင ယၾကညမႈ

လအပခကမားက ေနရပျပနေရး မစတငခငကတညးက

ႀကတငေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငထားရန လအပပါ

သည။ လထအေျချပအဖြ႔အစညးႏင အရပဘကလထ

အဖြ႔အစညးမားသည ေနရပျပနမညေနရာမား အနး

အနားရ ေဒသခ လထအသငးအဝငးမားႏင ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားႏင အလပလပေနေသာ အဖြ႔အစညး

ေခါငးေဆာငမားအၾကား အျပနအလနေတြ႔ဆေဆြးေႏြး


မႈမားက စတင စစဥလပေဆာငေပးေနၿပ ျဖစသည။182

ျဖစႏငေျခရေသာ အမရငလထအသငးအဝငး တခ႕ႏင

ခတဆကမသည ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက အမရင

လထ အမားစအေနျဖင ထေဒသမားတြင မလေနထငခ

သမားက ျပနလညလကခရနႏင ကညေထာကပမႈေပး

ရန လလားၾကၿပး ထရြာမားမ မဟတဘ တညေသာ တငး

ရငးသားအပစထက ျဖစလငမ လလားမႈ အနညးငယ

ေလာကာ အျခား တငးရငးသားလမးမားမ လကရ

ရြာမားသ႔ လာေရာက အေျခခလငမ ျပနာမား ရႏင

သညဟ ဆပါသည။ အမရငလထအသငးအဝငးႏင

182 ဥပမာအားျဖင Committee for Internally-Displaced Karen People (CIDKP) ကသ႔ေသာ အဖြ႔အစညးတြင ဒကၡသညႏင IDP မားႏင ဆကစပေသာ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား၏ ကယစားလယမား အပါအဝင ေနရပျပနႏငေျခရေသာ ေနရာမားႏင ကရငျပညနယအတြငးရ အရပဘက လထအဖြ႔အစညးမားမ ကယစားလယမားလညး ပါဝငပါသည။

ေနရပျပနမညသမားအတြက လပကင ေဆာငရြကေပးေန

ေသာ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားက ေနရပျပနသ

မားအတြက သးသန႔ ကညေထာကပမႈမား ရေနသညတင

ေရစနစမား ေကာငးမြနလာေရး သ႔မဟတ ပညာေရး သ႔

မဟတ ကနးမာေရး လကလမးမရရေစရန လပေဆာင

ေပးျခငးကသ႔ေသာ အမရငႏင ေနရပျပနသအပါအ၀င

အသငးအ၀ငးတစခလးက အကးျပမည စမေဆာငရြက

မႈမားႏငအတ ျပနလညေပါငးစညးေနထငျခငး ျဖစပါက

ပ၍ ေအာငျမငမႈရမညဟ ေဖာျပၾကသည။

“ကေနာတ႔ အခလျပနရင ဒထမာ ေဒသခ ရြာသားတခ႕ပါတယ၊ သတ႔က ကေနာတ႔က တစမး

ဆကဆခငၾကတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔ လမႈေရးကစၥေတြမာ ဝငပါဖ႔ဆရင သတ႔က ကေနာတ႔က

အခြငအေရး မေပးေတာဘး။ ကေနာတ႔ ေတာေတာ စတမေကာငးျဖစရတယ။ သတ႔က ၾကညရတာ

ကေနာတ႔က လအပတယ ထငရေပမယ ကေနာတ႔က ဘာအကအညမ မေပးေစခငဘး။”

ကရငျပညနယရ ေရာစပရြာမ IDP ကရငအမးသားတစဥး

“[အထငေသးတ] ခြျခားဆကဆမႈက ရေနဥးမာပ။ ကေနာ ရြာက ျပနသြားတနးက ကေနာတ႔က

ဒကၡသညစခနးကမနးသတ ရြာသားေတြက ကေနာတ႔က တစကယေကာငးဆနတယ၊ တျခားႏငငက

ထြကေျပးသြားတယ၊ ဒမာရေနတ အေျခအေနေတြက ဘာမ မသဘးဆၿပး ကေနာတ႔က ေျပာတယ။”


သ႔ေသာ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ အမရငလထ

အသငးအဝငးတ႔ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား လပေဆာင

ဖးသည တခ႕ေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ေကးရြာ

အခ႕တြင အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးစနစမား ရေနၿပး

ေနရပျပနသမားႏင အမရငလထ အသငးအဝငးၾကား

အမားအားျဖင ျပငပမ လႈ႕ေဆာမႈမားေၾကာင ျဖစလင

ကစား တခ႕ေသာ ပဋပကၡမားက ၾကားဝင ဖနေျဖေပးႏင

ခၿပး ေနရပျပနလာသမား အတြက အသကေမြး၀မး

ေကာငးမႈ အခြငအလမးမားႏင အကအညေထာကပမႈ

မားက လပေဆာငေပးခပါသည။ ယငးကသ႔ေသာ စနစ

မားသည တခ႕ေသာေဒသမားတြင ျဖစလာႏငသကသ႔

မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနေရး ျဖစေပၚလာေစရန

အတြက အားျဖည လပေဆာငသငပါသည။


“အမရငလထေတြဆက ခြျခားဆကဆတ တ႔ျပနမႈေတြ ရႏငပါတယ။ ဒါေပမယ အခေလာေလာ

ဆယေတာ သတ႔ထက တခ႕ေလာကပ ေဒသခအသငးအဝငးန႔ ေျမယာျပနာေၾကာင ပဋပကၡ

ျဖစေနတယ၊ သတ႔ ရြာလႀကးဆသြားၿပး အဒျပနာက ေျဖရငးၾကတယ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညး ကယစားလယ ကရငအမးသားတစဥး

u&ifeD ae&yfjyefrIESifh ywfoufaom avhvmrI

၂၀၁၇ ခႏစတြင ကရငနဒကၡသည ေနရာျပနလညခထားေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးလပငနးအဖြ႔

(Karenni Refugee Repatriation and Reconstruction Working Group - KnRRWG) သည (ဘန

မငႏြငဆြငႏင ဘန မဆရင) ကရငနဒကၡသညစခနး အမတ (၁) ႏင အမတ (၂) မ ေနရပျပနသြားသည

မသားစ ငါးစအား ေစာငၾကညေလလာမႈတစခ လပေဆာငထားပါသည။ ထေလလာခကအရ ေနရပ

ျပနမည ေနရာမားက ႀကတငစစမးေလလာျခငးႏင အမမားေဆာကလပျခငး စသည ျပငဆငမႈမား

လပေဆာငခသညတင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ၊ ေျမယာ၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ၊

ေနထငမႈ သကေသအေထာကအထား၊ မတပတငရရေရးႏင ႐ပပငးႏင စတပငးဆငရာ လျခမႈမားႏင

ပတသကေသာ စနေခၚမႈမားစြာက ရငဆငၾကရသည။ ဒကၡသညစခနးမားတြင ေမြးဖြားသည ကေလး

မားအတြက အထးသျဖင မတပတငရရရနအတြက စနေခၚမႈမား ရေနၿပး ဒကၡသညစခနးမားတြင

ေကာငးတကခေသာ ကေလးမားမာလညး အစးရေကာငးမားရ သင႐းၫႊနးတမးႏင ဘာသာစကား

အခကအခမားေၾကာင ခကခကခခ ႐နးကနေနၾကရသည။ ေနရပျပနသမားက ၎တ႔အေနျဖင

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ကနကစရတ သ႔မဟတ ေျမကြကဝယႏငရနအတြက မစြမးေဆာငႏငၾကဘ

အမားအျပားမာလညး ၎တ႔ကေလးမား၏ ပညာေရးအတြက ေကာငးစရတႏင အျခား ကနကစရတ

မားက မေထာကပေပးႏငေၾကာငးက ထတေဖာေျပာျပၾကသည။


wpfOD;csif; qE´tavsmufa&G;cs,frI

ကနဥးေဖာျပခသည အေၾကာငးအရာမား ျဖစေသာ

လျခေရး၊ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ၊ ပညာေရးႏင ကနး

မာေရးတ႔အားလးသည ေရရညတညတေသာ ေနရပျပန

ေရးအတြက လအပခကက ေမးျမနးရာတြင ေတြ႔ဆ ေမး

ျမနးခသ အမားစက ေဖာျပခသည အေၾကာငးအရာမား

ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ မညသညေနရာသ႔ ျပနမည သ႔

မဟတ အျခားတစေနရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးမည ဟေသာ

ဆးျဖတခကသည ဆႏၵစြကငးမႈႏင ယတရမႈ အေၾကာငး

အခကမားအေပၚတြငသာ အေျခခေနျခငး မဟတပါ။

အနာဂတအတြက စဥးစားရာတြင အျခားေသာ အေျခခ

အေၾကာငးအရာ႐ႈေထာင အမားအျပား ရေနသညဟ

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ရငးျပၾကၿပး ထအထတြင

တခ႕ေနရာမားအေပၚ သေယာဇဥႏင တြယတာမႈမား၊

အသငးအဝငး၏ စညးေႏာငမႈမား၊ ၎တ႔ႏင ကေလးမား

၏ အနာဂတအတြက ေမာလငခကႏင ရညမနးခကမား၊

၎တ႔ မလရြာမားႏင/သ႔မဟတ ထြကေျပးတမးေရာင

ရခန ေတြ႔ၾကခစားခရေသာ ဒဏရာမားမ ရရခသည

အပကသေဘာေဆာငေသာ ခစားခကမား စသျဖငတ႔

ပါဝငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကသ႔ေသာ တငးတာ၍ မရ

သည အေျခခအေၾကာငးအရာမားကလညး အသအမတ

ျပရန အေရးႀကးပါသည။ မမဆႏၵအေလာကဟ ဆရာတြင

ဓမၼဓ႒ာနကေသာ အေျခအေနမားႏင ျပညစသညတင

ပဂၢလတစဥးခငးစအေနျဖင မမတ႔ မလေနထငရာ

ရြာမားသ႔ ေနရပမျပနရန ေရြးခယႏငၿပး အကယ၍

ဓမၼဓ႒ာနကေသာ အေျခအေနမား မရေသာလညး တခ႕

ေသာသမားအေနျဖင အႏရာယက ရငဆငရမည လမးက

ေရြးခယၿပး ေနရပျပနႏငသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား

၏ စတပငးဆငရာ အေျခအေနႏင ဆႏၵမားက ခြျခမး

သးသပရမညအစား ဤက႑သည ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားအေနျဖင ၎တ႔၏ အေျခအေနမားက အေျခခ

သည ကယပငေရြးခယမႈ နမနာပစက ႐းရငးစြာ တငျပ

ထားျခငး ျဖစပါသည။


ကမ ျမနမာျပညက မျပနခငဘး ဘာလ႔လဆေတာ ကမ ကေလးေတြအားလး ဒမာပ ႀကးလာၾကတာ၊ ေဆြမးေတြအားလးကလညး ဒမာပ။ ဒေနရာက ကယအမလ ျဖစေနၿပ။ ဆေတာ ကမ ဒမာပ ေနခငတယ။


ကမ ဒမာေနတာ ႏစ ၂၀ ေလာက ရၿပဆေတာ ေနလ႔ ဝၿပလ႔ ခစားရတယ။ ျဖစႏငရင ကမဇာတေနရာက မနကျဖန သနဘကခါပ ထျပနသြားခငတယ။ ကမ ျပနခငေပမယလညး အေျခအေနေတြက မတညၿငမေသးဘးေလ။



ျဖစႏငရင ကမ စခနးထမာ မေနခငေတာဘး။ ကမ ျမနမာျပညက ျပနၿပး အလပေကာငးေကာငး တစခ ရခငတယ။

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဥးတည အစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသတစဥး

ကမ အမးသားရ႕ မဘေတြက စစတပက လပတ စစဆငေရးေၾကာငေရာ၊ ကခငေတြကေန ၿခမးေျခာက ေငြေတာငးတာေတြ ခစားရလ႔ေရာ ေသကနၾကၿပ။ ကမ မဘေတြလညး ျမနမာျပညထမာ မရေတာဘး။ အဒေတာ ဒေလာကနာကငစရာ အတတေတြ ရေနတ လ႔အဖြ႔အစညးထက ကမ ျပနမသြားခငေတာသလ ကမ ကေလးေတြကလညး ဒအေၾကာငးေတြ ေျပာျပခငတစတ မရေတာတ အထက ျဖစတယ။


ကမတ႔ရ႕ အဘးအဘြားေတြ ခနခတ ပငဆငမႈေတြ ရေသးတယဆေတာ ကမတ႔ ျပနသငတယလ႔ ကမ ထငတယ။


ကမတ႔ ဒထငးမာေနမယဆရင ေနႏငမယ အေထာက အထား ဘာမမရဘး။ ျဖစႏငရင ကမ ဒမာပ ေနခငတယ ဘာလ႔လဆေတာ ကမ ကေလး ႏစေယာကလညး ဒမာပ၊ ျမနမာျပညမာက ဘယသမ မရေတာဘး။ ခကတာက ကမမာက ဘာအေထာကအထားမ မရဘး ျဖစေနတယ။


ကေနာတ႔ ျပနရမယဆရင ျပနရမယ ေနရာက ကေနာတ႔ ႀကးျပငးခတရြာ ျဖစေစခငတယ။



အး၊ ကမ ေျပာၿပးၿပေလ၊ ကမ မျပနဘး။ ျမနမာျပညက ျပနမယအစား ကမ ဒမာပ ေသတာေကာငးတယ။ ဘယ လလပၿပး အသကေမြးဝမးေကာငးလပမလ၊ ဘယလ လပၿပး ေဆးကမလ။ အဒါေၾကာင ကမ မျပနဘးလ႔ ဆးျဖတထားၿပးၿပ။ ကမ ဒမာပ ေသမယ။


အနာဂတမာ အေျခအေနေတြက ပေကာငးလာမယဆရင ေတာင ကမ ရြာေဟာငးက မျပနေတာဘး။ ဒမာပ ေနၿပး ဒမာပ ေသမယ၊ ဒေနရာဟာ ကမရြာလ႔ စတထမာ ပငးျဖတထားၿပးၿပ။ ရြာက တညေထာငခတသ တစဥးအေနန႔ ဒရြာန႔ ကေလးေတြ ရ႕ အနာဂတ ေပာကမသြားေအာင ရြာသားေတြက ၾကည႐ႈေစာငေရာကရဥးမယ။ ဒါေပမယ ရြာေဟာငးက ေဆြမးေတြဆကေတာ တစခါတေလ ကမ သြားလညမယ။


ကမတ႔ အရငေနခတ ေနရာက ျပနႏငမယအခန အျမတမး ေမာလငတယ။ မနကကေန ညအထ ကမတ႔ ျပနဖ႔ေတြးရငး ေစာငေနတယ။

တနသၤာရတငးေဒသႀကးရ ေရာစပရြာမ IDP ထားဝယအမးသမးတစဥး

ကမတ႔ ေျမက ျပနရႏငမယဆရင ကမ ျပနလခငတယ၊ အဒါက ကမတ႔ ပငတ ပစၥညးေလ။ ကမတ႔ ေျမေပၚမာ ကမတ႔ ျပနေနခငတယ။ တစခါတစခါ ကမတ႔ မသားစေတြ အားလး စကခငးထမာ အတတေနၾကတယလ႔ အပမကမကတယ၊ အရမး သာယာတာပ။


မြနျပညနယရ ေရာစပရြာမ IDP မြနအမးသမးတစဥး

ဒါေပမယ ကမတ႔က ဒမာ အေျခခၿပးေနၿပေလ။ အခ ေနရာက ကယဇာတေျမလ ျဖစေနၿပ။ ကမတ႔ ဒက ေျပာငးလာတနးက ရြာေဟာငးက အရမးသတရတယ။ အခေတာ ဒမာ အေျခကလာတာန႔အမ ေနရာေဟာငးက သပသတ မရေတာဘး။ ဒက ရြာအသငးအဝငးန႔လညး ရငးႏးေနၿပ။ အစတနးကေတာ ကမတ႔ အခကအခ ေတာေတာေတြ႔တယ။ ကမတ႔ ဟးအစကေန စခၾကရတာ။

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေရာစပရြာမ IDP ပအဝးအမးသမးတစဥး

ကမ ရြာေဟာငးက ျပနသြားဖ႔ မစဥးစားဘး။ ကမ စတထမာ ျပနဖ႔ စတကးက မရဘး။

မြနျပညနယရ ေရာစပရြာမ IDP မြနအမးသမးတစဥး

ကမက အခေနရာမာ ေပာတယ။ ကမ မျပနခငဘး ဒါေပမယ ကမ ၾကေတြ႔ခရတာကေတာ အၿမမတမေနတယ။ အခက အသကလညး ႀကးလာၿပ၊ ဘယေနရာကမ မေျပာငးခငေတာဘး။ မသားစန႔ပ ေအးေအးခမးခမး ေနခငေတာတယ။

လတငး ကယအမ ကယခစတယ၊ အဟတပ။ ကေနာလညး ကယၿမ႕ကယရြာက ျပနခငတာေပါ။ ရြာက ၿငမးခမးေရးန႔ ပဋပကၡေတြေၾကာငသာ အခလ ျဖစေနတာ။


ရပရြာလထမား အတတကြအလပလပေနပ [ဓာတပ - Sai Vijit၊ Koung Jor Shan Refugee Camp]

vlrItodkif;t0dkif;? acgif;aqmifrIESifh awmifhcHEdkifrI 157

vlrItodkif;t0dkif;? acgif;aqmifrIESifh

awmifhcHEdkifrI

183 ဤအစရငခစာတြင အသျပထားေသာ “ေခါငးေဆာငမား“ ဆ သညမာ ေခါငးေဆာငမႈက႑တြင ရေနေသာ မညသကမဆ ဆလျခငးျဖစၿပးအသငးအဝငးထတြင သမား႐းကမဟတဘ ရေနေသာ၊ စခနးအပခပမႈတြင တရားဝင ျဖစေနေသာ၊ ဘာသာေရး အဖြ႔အစညးတစခခ၌ရေသာ၊EAOတစခခ၌ရေနေသာသ႔မဟတအျခားနညးအားျဖငဆေသာေတြ႔ဆေမးျမနးခသတစဥးမသတမတထားေသာတရားဝငမႈရသညေခါငးေဆာငမႈႏင အာဏာပငမား၏ ရငးျမစျဖစေသာသမားက ဆလသည။ ဤအစရငခစာအေနျဖင ေခါငးေဆာငတစဥးတစေယာက၏တရားဝငျဖစမႈသ႔မဟတကယစားျပမႈအေပၚ ႀကတငအကျဖတမႈသ႔မဟတ ျပညသအားလးကကယစားျပသညေခါငးေဆာငမာမညသျဖစသညဟ သတမတျခငး စသျဖင သးသပတငျပထားျခငး မဟတပါ။ ဤအသးအႏႈနး၏ ရညရြယခကမာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားကယၾကညသည၊တရားဝငမႈရသညဟ ျမငသည၊ ေနရပျပနေရးအတြက၎တ႔၏လမးၫႊနမႈက ခယမညဟသတမတထားေသာေခါငးေဆာငမားရေနျခငးအေပၚအေလးေပးေဖာျပထားျခငးသာျဖစသည။

184 For an assessment of the relevance of ‘do no harm’ principles and the negative impact of reduction in cross-border aid, see NorwegianChurchAid,“DoNoHarm:Cross-BorderandThailandBasedAssistancetoRefugees,IDPsandMigrantsfromBurma/Myanmar – Report on Findings from Consultancy,” April 2012. Available at http://www.burmalibrary.org/docs13/NCAMyan-mar_consultancy_report-public-ocr-red.pdf..

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈမတငမကာလအတြငးႏငေနာက

ပငးကာလမားတြင ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည

ခကခေသာ အေျခအေနမားႏင ရငဆငေနရခနတြငပင

အၾသဖြယေကာငးေသာတ႔ျပနမႈႏင ေတာငခႏငမႈမားက

ျပသခၾကသည။ ၎တ႔သည ရငသန႐အတြကသာမက

ဘအကာအကြယေပးျခငး၊ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ၊

ပညာေရး၊ဘ႑ာေရး၊အစားအေသာကႏင စတခြနအား

ပပးေပးမႈ အစရသညတ႔က ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

ကာလအတြငး တတႏငသမ ပပးကညမႈေပးသည

လထအသငးအဝငး ဖြ႔စညးတညေဆာကပႏင အျပန

အလနပပးေပးသည နညးဗဟာမားက တးတက

ေကာငးမြနလာေစရနႏင ထနးသမး ေစာငေရာကရန

အတြက အားႀကးမာနတကလပေဆာငခၾကသည။၎

တ႔ထတြင တရားဝငမႈႏငအတ ယၾကညမႈ အပႏငးခရ

ေသာ ေလးစားထကသည ေခါငးေဆာငမား183 ရၾကၿပး

ထေခါငးေဆာငမားကလညး ၎တ႔အား ကာကြယ

ေစာငေရာကမႈေပးျခငးႏင ၎တ႔၏ ရငသနေရးအတြက

ေစစပညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငခၾကပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသအမားအျပားမာျပငပေထာကပကညမႈ

မားအေပၚ မခေနရဆျဖစၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

က လႊမးျခၾကညပါက အမားစအတြက စတအား ညႇး

ႏြမးေစေသာအေတြ႔အၾကတစရပ ျဖစခရာလထအသငး

အဝငးႏင လြတလပမႈက ထနးသမးရနအတြက ႀကးပမး

အားထတခမႈမားက ပစပယ၊ ဖယခန သ႔မဟတ ဖက

ဆးပစမညအစား ေနရပျပနေရး သ႔မဟတ ျပနလည

ေနရာခထားေရးျဖစစဥတြင ၎တ႔အား အသအမတ

ျပျခငးအားျဖင ေထာကခ ပပးသငပါသည။ ေနရပျပန

ေရးကအားေပးသညႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင

ႏစေပါငးမားစြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈကာလအတြငး

ဂ႐တစက တညေဆာကခရေသာ အသငးအဝငး၏

ထရလြယေသာ ခညေႏာငမႈႏင ေတာငခႏငမႈမားႏင

ပတသက၍ “မညသမ ထခကနစနာျခငး မရေစရ”

မက ကငစြကာထထေရာကေရာကလကနာရမည ျဖစ

သည။184 ဤဆလရငးမာ အျခားလပစရာမားအျပင

လထအသငးအဝငးအေျချပ ဝနေဆာငမႈမားဆကလက

လညပတႏငရန ေထာကပေပးျခငးႏင ၎တ႔၏ အနာ

ဂတႏငပတသကသညေဆြးေႏြးပြမားတြငလထအသငး

အဝငးမ ေရြးခယထားသည ေခါငးေဆာငမားအား ပါဝင

ေစျခငးတ႔ျဖစပါသည။


xGufajy;wdrf;a&Smif&rIaMumifh ,Ofaus;rIESifh vlxktodkif;t0dkif;

ysufpD;oGm;jcif;

185 InterviewwithAuthor,Yangon,January2018.

ရြာတစရြာဆသညမာ လမားႏင အးအမမားကသာ

စစညးထားျခငး မဟတပါ။ သမား႐းကႏင သမား႐းက

မဟတေသာ အေဆာကအအမားျဖစသည ေကာငး

မား၊ ဘာသာေရးဆငရာ ဝတျပရာေနရာမားႏင အဖြ႔

အစညးမား၊ ေစးမား အပါအဝင လထအသငးအဝငး၏

ခညေႏာငဆကထးမားႏင ယႏရားအေဆာကအအမား၊

လထ အသငးအဝငး၏ ထးျခားေသာ ယဥေကးမႈႏင

အျခား ဖြ႔စညးမႈမားသည ေကးရြာသားမား အတြက

ေထာကပကညမႈႏငအဓပၸာယရေသာဘဝမားက ေဖာ

ေဆာငေပးပါသည။ လထအသငးအဝငးအတြငး အျငငး

ပြားမႈ ေျဖရငးေရးႏင ေျမယာစမခန႔ခြေရးစနစမား တး

တက ေကာငးမြနေစရနအတြက မးဆကေပါငးမားစြာ

လပေဆာငခရၿပးယငးတ႔ကပဋပကၡႏငေျမယာၿပငဆင

အသးျပျခငးမား ႀကတငကာကြယရနႏင သဘာဝ

အရငးအျမစမား စမခန႔ခြရန အတြက တနဖးရေသာ

ယႏရားမားအျဖစ မၾကာခဏ အသးျပၾကပါသည။185

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည အထးသျဖင တစရြာလး

ျဖစပါကဤယႏရားအေဆာကအအမားက ဖကဆးပစ

တတသည။ အမားအားျဖင ရပရြာလထမားသည မတ

ကြျပားေသာ ေနရာမားသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငၾကရ

သည။ထြကေျပးတမးေရာငရျခငးေၾကာငဝ႐နးသနးကား

ျဖစေနခနတြင မားစြာေသာ အရပသားျပညသမားသည

အသငးအဝငးမား၊ မသားစဝငမားႏင ကြကြာသြားရၿပး

တခ႕ဆလင မညသ႔ ျဖစသြားသညကပင ယခတင

မသရသညမားလညး ရပါသည။ အခ႕ျဖစရပမားတြင

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ၎တ႔ မသားစဝငမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈကျဖစေစခေသာ တကပြအတြငး

ေသဆးသြားမနး သရေသာလညး ၎တ႔အား ေျမျမႇပ

သၿဂႋဟႏငျခငးမရသကသ႔၎တ႔မာလညးထအခနမစ၍

ယခတငေနရပျပနႏငျခငးမရဘျဖစေနပါသည။

“ရြာသားေတြကေၾကာကေတာ ထြကေျပးၾကၿပး ေတာထမာသြားေနၾကတယ။ စားစရာေတြက

အမမာကနခတယ။သတ႔အသကရငႏငဖ႔အတြကသစရြကေတြန႔အသးအရြကေတြ ခကျပတစား

ေသာကရတယ။မသားစဝငေတြကလညးတကြတျပားစပ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမIDPအမးသားတစဥး

“ကမတ႔ရြာကေန ထြကလာေတာ လမးမာ ေသသြားတလေတြ အမားႀကးပ။ ကမတ႔ အးအမ၊

ေျမယာ၊အသကေမြးဝမးေကာငးန႔မသားစဝငေတြအကနလးဆး႐ႈးကနတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမIDPတအာငးအမးသမးတစဥး


ရပရြာျပညသမားအတတေနႏငၾကေသာလညးေနရာႏင

အရငးအျမစကငးမမႈႏင မသားစ၏ လတတေလာ

အေရးေပၚ လအပခကမားက အေလးေပးရမႈတ႔ေၾကာင

၎တ႔ ထြကေျပးတမးေရာင အေျခခရာ ေနရာတြင

အသငးအဝငးဘဝကျပနလညထေထာငရနခကခေနဆ

ျဖစသည။ဆလရငးမာအခ႕ထြကေျပးတမးေရာငအေျခ

ခရာေနရာမားတြင အထးသျဖင သကႀကးရြယအမား၊

အမးသမးဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမားႏင အျခား

ခႏငရညစြမး အားနညးေသာ အပစမားအတြက ကည

ေထာကပမႈ ေပးႏငသည မ႐းဖလာအရငးအျမစမား

ကငးမေနျခငးပငျဖစပါသည။

xGufajy;wdrf;a&Smif&rI jzpfpOftwGif; axmufyHhrI

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားႏငေခါငးေဆာငမားသည

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ ျဖစစဥမတငမႏင ျဖစစဥ

အတြငးအေရးပါေသာအခနးက႑တြငပါဝငခၾကသည။

ရပရြာမားရ ဘာသာေရး သ႔မဟတ ယဥေကးမႈဆငရာ

ေခါငးေဆာငမားသည ပဋပကၡႏင ဖႏပမႈကာလမား

အတြငး ရြာသားမားက လျခစတခရာသ႔ ဥးေဆာင

ေခၚယရန ႀကးစားၾကၿပး အခြနအေကာကမားႏင လ

အငအားစေဆာငးမႈမား၏ဝနထပဝနပးေလာကေစရန

အတြက လကနကကင အငအားစမားႏင ေစစပညႇႏႈငး

ေပးသညအျပင ရြာသားမားက ကာကြယရနအတြက

အျခားနညးနာမားက အသးျပခၾကပါသည။ တခ႕ေသာ

EAO မားက တကပြမားမျဖစပြားမ ရြာသားမားက

ႀကတငသတေပးျခငး၊ ပဋပကၡေဒသ၏ အျပငဘက

လျခေသာေနရာမားသ႔ လမးၫႊနေပးျခငးႏင ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈအတြငး၌ အစားအေသာကႏင လျခေရး

မားကပပးေပးေလရၿပးအခ႕ျဖစရပမားတြငေနရပျပနရန

လျခေသာအေျခအေန ျဖစပါက ရြာသားမားအား အသ

ေပးၾကသည။ ဤသ႔ အကာအကြယေပးသညသမငး

ေၾကာငးက ထြကေျပးတမးေရာငရသမားမ ထြကေျပး

တမးေရာငရခနတြင၎တ႔၏တငးရငးသားလထအသငး

အဝငးအတြငးမ ေခါငးေဆာငမားက လမးၫႊနမႈႏင

ကာကြယမႈအတြကေမာၾကညျခငးကျဖစေပၚေစသည။

“ေခါငးေဆာငေတြက [ျပနလညေနရာခထားေရး] အတြက ေျပာေနၾကတယ။ ကေနာတ႔ရြာမာ

အေျခအေနက ေကာငးမလာေသးဘး၊ တကယလ႔ တကပြေတြဆကျဖစလာရင ကေနာတ႔က

တျခားေနရာတစခကေရႊ႕ေပးဖ႔အစအစဥရတယလ႔ေျပာတယ။”

ကရငျပညနယရIDPစခနးမIDPကရငအမးသားတစဥး


“အဒအခနတနးက [တငးရငးသား လကနကကငေတာလနေရးအဖြ႔] ထက တစေယာကက

ကမတ႔မသားစက ကညခတယ။ ကမကေလးငယေတြထက နစေယာကက ကမန႔အတ လြတလာ

တယ။လႀကးေတြကထြကေျပးကနၿပ၊ဗမာစစသားေတြကရြာသားေတြကျပနေခၚခငးၿပးျမနမာဘကက

ပ႔ခငးတယ၊ဒါေပမယ [EAO]ေခါငးေဆာငကသတ႔ကအဒလလပဖ႔ခြငမျပဘး။သကကမန႔ကမ

မသားစကနယစပေကာဖ႔အတြကကညခတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညရမးအမးသမးတစဥး

“ရြာသႀကးန႔တျခားဘာသာေရးဆရာေတြကကမအမးသားကလႊတေပးဖ႔[စစတပန႔သြားညႇႏႈငး]

ေတာငးပနတယ၊သလြတလာတာန႔ရြာသႀကးကကမတ႔ကအျခားတစေနရာေရႊ႕ဖ႔အၾကေပးတယ။

ဒါန႔ကမတ႔လညး ေျပာငးသြားလကတယ။ကမတ႔ ေနာကတစခါ ရြာကျပနလညတအခါအမနးခငး

ေတြ ေျပာတာက စစသားေတြ မၾကာမၾကာလာၿပး ကမတ႔အေၾကာငးက ေမးတယတ၊ ေနာကၿပး

ကမတ႔ကရြာကထြကသြားဖ႔အၾကေပးတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကခငအမးသမးတစဥး

ထြကေျပးတမးေရာငမႈျဖစရာလမးေၾကာငးတစေလာကရ

အမရငလထအသငးအဝငးမားႏင ျပညသမားသည

၎တ႔ကယတငက ပဋပကၡႏင စးပြားေရး ဖစးမႈမားက

ခေနရေသာျငားလညးထြကေျပးတမးေရာငရသမားအား

ခရးစဥတစေလာကကညကာကြယခၾကပါသည။ေဒသ

ခအသငးအဝငးမားက၎တ႔ ၿမ႕မားသ႔မဟတရြာမား

သ႔ ထြကေျပးလာရေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား

အတြက အတတကြ စစညးၿပး ေျမ၊ အစားအစာႏင

ခလႈရာေနရာမားကေထာကပေပးၾကသည။ထငးႏငငတြင

ထငး ကရငရြာသားမားသည နယစပက ေကာျဖတ၍

လျခရာကရာေဖြလာေသာကရငျပညနယမကရငလမး

မားႏင ျမနမာႏငငမေရာကလာေသာအျခားသမားအား

ကညခၾကၿပးထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငးအခ႕ေသာ

ေထာကပမႈမားလပေဆာငေပးခပါသည။

“ကမတ႔ ရြာကေန [အတတ ထြကေျပးလာတ] လာခတ မသားစ သးစ ရတယ။ အဒတနးက

ဒကၡသညစခနး ရတယဆတာက ကမတ႔ လးဝမသဘး။ ကမတ႔ အဒမာ [ရြာမာ] ေနေနၾကတယ။

အဒမာ ကရငေတြ အမားႀကးပ။ ေနာကေတာ ကရငလငယေတြက အဒမာေနဖ႔ အဆငမေျပဘးလ႔

ကမတ႔က ေျပာတယ။အဒမာကဘာအလပမ မရဘး၊ ၿပးေတာ မလျခဘးေပါေနာ။အဒါန႔သတ႔က

သြားေနလ႔ရမယေနရာတစခ ရတယလ႔ေျပာတယ။ UN က ေစာငေရာကေပးထားတ ေနရာလ႔

ေျပာတယ။ အဒါန႔ သတ႔က ကမတ႔ သြားဖ႔အတြက တစဆငၿပး တစဆင စစဥၿပး ကမတ႔က ဒက

ပ႔ေပးလကတာပ။”



“လေတြကမနကမာကေနာတ႔ကလာေခၚၿပး[--]ဘနးႀကးေကာငးထမာေပးေနတယ။ကေနာတ႔

အဒမာ ႏစလေလာက ေနတယ။ အဒါၿပးေတာ ကေနာတ႔ ဘနးႀကးေကာငးထမာ အၾကာႀကးေနဖ႔

မသငေတာတာရယ၊ IDP ေတြ အရမးမားတာရယေၾကာင တအာငးစာေပန႔ ယဥေကးမႈအဖြ႔ကေနၿပး

ကေနာတ႔ေနဖ႔ ေနရာတစခ စစဥေပးတယ။အဒေျမကပနးေစးရြာပငတ ေျမ။အဒေတာကေနာတ႔

ေနဖ႔အတြက ခြငျပခက ေတာငးရတယ၊သတ႔ကလညးကေနာတ႔က ေနဖ႔ခြငျပတယ။အဒါေၾကာင

ကေနာတ႔ဒကေရာကလာတာ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPရြာမIDPတအာငးအမးသားတစဥး

xGufajy;wdrf;a&Smif&rItwGif; vlxktodkif;t0dkif;ESifh awmifhcHEdkifrI

စနေခၚမႈမား ရေနလငကစား ထြကေျပးတမးေရာငရသ

မားသည ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး လထအသငး

အဝငး၏စညးေႏာငမႈႏငယႏရားအေဆာကအအမားက

ျပနလညတညေဆာကႏငရန ျပငးျပငးထနထန ႀကးစား

ခၾကပါသည။ လမႈအသငးအဝငး အဖြ႔ဝငမားက ကယ

ပငအပခပမႈ ယႏရားမားက စညး႐းတညေထာငကာ

၎တ႔အနးအနားပတဝနးကငရအမးမးေသာအာဏာ

ပငမားႏင ဆကဆရာတြင ၎တ႔အား ကယစားျပမည

ေခါငးေဆာငမားကေရြးခယၾကသည။မားေသာအားျဖင

ေစတနာဝနထမးမႈအား အေျခခ၍ လထအသငးအဝငး

အတြငးမ ပညာတတမားက စေဆာငးကာ ကေလး

မားက စာသငၾကားေပးၿပး တျဖညးျဖညးႏင စနစတက

လပေဆာငထားသည တးတကေကာငးမြနေသာ သင႐း

ၫႊနးတမးမားႏင အေဆာကအအ ပရဝဏမားက

ဖြ႔ၿဖးလာေစျခငး သ႔မဟတ ျဖစႏငေျခရသည ေဆး

ကသေစာငေရာကမႈ ပပးေပးျခငးတ႔ လပေဆာငခၾက

သည။ေဆးမးမားႏငအေျခခကနးမာေရးေစာငေရာက

မႈေပးသမားက သငတနးေပးႏငရနအတြက ေဆးခနး

မားႏင အဖြ႔အစညးမားက ထေထာငခၾကသည။ ထသ႔

ေသာ အားထတမႈမားက ႏငငတကာ အလရငမားက

ပပးလာခေသာလညး ကနဥး အစျပ၍ ဥးေဆာင

အေကာငအထည ေဖာခသမားမာ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားသာျဖစၿပးတစခါတစရဘာသာေရးအဖြ႔အစညး

မား၊ ေဒသခ အမရငအသငးအဝငးမား သ႔မဟတ

လမးတ တငးရငးသားအပစမ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမား မဟတသည အျခားေသာသမားလညးပါဝင

ပတသကမႈရပါသည။

ေခါငးေဆာငမားႏင အရပဘက လထအဖြ႔အစညးမား

သည ဒကၡသညႏင IDP စခနးမားက စမခန႔ခြျခငး၊

အကအညမား ေပးေဝျခငးႏင စမေပးျခငး၊ လျခေရး

ႏင စခနး စမခန႔ခြမႈဆငရာ လပငနးမားက စညး႐း

လပေဆာငေပးျခငးႏင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား၏

အကးစးပြားအတြကျပငပမအကးဝငသကဆငသမားထ

ကယစားျပျခငးတ႔တြင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ

ပါဝငလပေဆာငခၾကသည။


“၁၉၉၀ ခႏစမာ ဗမာစစတပက ဘရားသးဆက ဝငသမးေတာ မြနျပညသ ေတာေတာမားမား

သတ႔ရြာကေန ထြကေျပးခၾကတယ။ အဒ ထြကေျပးလာတ ရြာသားေတြက ကညေထာကပဖ႔ ဆၿပး

ကေနာတ႔ မြနအမးသားကယဆယေရးေကာမတ (MNRC)က ဖြ႔ခၾကတယ။၁၉၉၅ခႏစအပစခတ

ရပစေရးၿပးေတာသတ႔အတြကစခနးသးခကစစဥေပးခတယ။၁၉၉၅ခႏစကေန၂၀၀၀ခႏစအထ

ရြာသားအေယာကစတငးကဆနတစပးစေထာကပခတယ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးကယစားလယမြနအမးသားတစဥး

“CIDKPက ၁၉၈၈ ခႏစမာ ဖြ႔စညးခတယ၊ ပထမေတာ အဒအခနကလအပခကအရ ဒလထ

အေျချပအဖြ႔တစခကထေထာငလကတယလ႔ပကေနာထငခတယ။မာနယပေလာကၿပးတေနာက186

ေနာကပငးႏစေတြမာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈက ပၿပး ေရရညသေဘာမး ျဖစလာတယ။ အရငက

အဒမာ ယာယ ထြကေျပးရတာေလာကပ ျဖစၿပး လေတြက သတ႔ အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက

ရကသတပတ ဒါမမဟတ လအနညးငယ ၿပးရင ျပနလ႔ရတယ၊ ဒါေပမယ မာနယပေလာကၿပးတ

ေနာကပငးမာ ပကယျပန႔ၿပး ၾကာရညတ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ ျဖစလာေတာ ရြာသားေတြအေနန႔

ရကၡာျပတကနတယ။CIDKPကအဒလအပခကကတ႔ျပနဖ႔အတြကဖြ႔ခတာ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးကယစားလယကရငအမးသားတစဥး

186 မာနယပေလာသညကရငျပညနယရ ရြာတစရြာျဖစၿပး KNUႏင ၁၉၈၈ခႏစ ဒမကေရစတကကြလႈပရားမႈႀကးအၿပးထြကေျပးလာေသာဒမကေရစတကကြလႈပရားသမားပါဝငသညအျခားေသာအတကအခအငအားစမား၏ဌာနခပအျဖစတညရေနခသည။၁၉၉၅ခႏစDKBA၏ အကအညျဖင ျမနမာစစတပမ ထးစစဆငကာ မာနယပေလာက သမးပကႏငခၿပး ေထာငေပါငးမားစြာေသာ အရပသားျပညသမားအားထငးႏငငအတြငးသ႔ထြကေျပးတမးေရာငရမႈကျဖစေပၚေစခသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားကရကၡာခြတမးမားေဝမေပးျခငး

ႏငအေသးစား ေငြေခးျခငးအပါအဝငတစဥးႏငတစဥး

အျပနအလန ႐ငးပငးကညသည လထအသငးအဝငး၏

အားထတမႈမားကလညး ရညၫႊနးၾကေလ ရပါသည။

အသငးအဝငး အဖြ႔ဝငမားအေနျဖင အကန႔အသတ ရ

ေသာရငးျမစမားကစပ၍ေကာငးဆရာ/မမားအတြက

အခနးႏင အေဆာငမား ပပးေပးျခငး၊ အမားျပညသ

ေနရာမားက သန႔ရငးေနေစရန ထနးသမးျခငး၊ ေရသန႔

ေထာကပေရး အပါအဝင စခနး တးတကေကာငးမြန

လာေစေရး စမခကမားတြင ေစတနာဝနထမး လပအား

ေပးျခငးႏင ရပရြာရ ခႏငရညအား ပမနညးသမားက

ကညေပးျခငးအစရသညတ႔ကလပေဆာငၾကသည။

“တစခါတေလမာ ရကၡာခြတမးကလေလာကေပမယ တစခါတေလ မလေလာကတ အခါကရင

သငယခငးေတြ၊အမနးနားခငးေတြဆကေခးငားရတယ။”



“လေတြကတနဂၤေႏြေန႔တငးမာ ေငြေလး နညးနညးရဖ႔ ၾကခတတ႔အလပန႔ ႐ႈပေနတတေပမယ

စခနးထမာရတလတငးအမႈကသန႔ရငးေရးကလပၾကတယ။”

ကခငျပညနယရIDPစခနးမIDPကခငအမးသမးတစဥး

“လကနကကငတကပြျဖစတအခနတနးက[ကမတ႔ရြာက]ဆးသြားတာ၁၀ေယာကဒါမမဟတ

ဒထက ပမားတယ၊ ကနေနတ မသားစဝငေတြကေတာ တစေယာကက တစေယာက ကညရငး

သတ႔ဘဝကဆကၾကရတယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမIDPပအဝးအမးသမးတစဥး

ရပရြာလထမားအတတကြအလပလပေနပ[ဓာတပ-SaiVijit၊KoungJorShanRefugeeCamp]


“ၿပးခတႏစေတြက အဒဆရာေတြက ပပးေပးဖ႔ ကေနာတ႔အားလး ပးေပါငးၿပး လပခၾကတယ။

ကေနာတ႔က ၿပးခတနးႏစက ကညႏငၿပး ဒႏစမာ ကေနာတ႔ မကညႏငဘးဆရင မေကာငးဘး။

ကေနာတ႔ရြာက လေတြက ေကာငးသန႔ရငးေရးအတြက တာဝနယၾကတယ။ ရြာသားေတြက

ေကာငးသးပရေဘာဂလအပခကေတြျဖစတစာသငခန႔ထငခေတြကေထာကပၾကတယ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

trsKd;orD;rsm;\ pGrf;&nfjr§ifhwifrI

ပဋပကၡႏင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး အမးသမးအမားအျပားသည ၎တ႔၏ မ႐းဖလာ

အခနးက႑မား၏အျပငဘကထြက၍တာဝနမားယခၾကရသည။တခ႕ေသာ ပဋပကၡသကေရာက

သညေဒသမားတြင အမးသမးမားသည ေကးရြာအပခပေရးမးမား ျဖစလာျခငး သ႔မဟတ

အမးသားမားမရေတာေသာအခါအျခားေခါငးေဆာငမႈအခနးက႑မားကပါတာဝနယၾကရသည။187

အမးသမး ဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမား ျဖစတညလာမႈက ၾကညပါက အမးသမးမားသည

၎တ႔၏ ကေလးငယမားႏင မသားစဝင သကႀကးရြယအမားက ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ ျဖစစဥ

ကာလတစေလာကလးတြင အစဥအၿမ ထနးသမးေစာငေရာကခၾကရၿပး လေလာကေသာ ကည

ေထာကပမႈမားရာေဖြစေဆာငးျခငးႏငအသကေမြးဝမးေကာငးမႈအတြကအခြငအလမးမားရာေဖြျခငး

တ႔က လပေဆာငခၾကရပါသည။ အမးသမး အမားအျပားအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈအတြငး

ေကာငးဆရာမမားသ႔မဟတကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသမားအျဖစလညးေစတနာဝနထမးမား

အျဖစဝငေရာကလပကငခပါသည။

“ရြာေတြမာ အမးသားေတြ အကနလး ထြကေျပးၿပး ဘယသကမ ရြာသႀကး မျဖစ

ခငၾကေတာတအခါ ကနခတ အမးသမးေတြပ ေခါငးေဆာငမႈ တာဝနက ယၾကရ

တယ။ သတ႔ ဒကမေရာကခငကတညးကအေျခအေနေတြေၾကာင သတ႔အခနးက႑က

ေျပာငးလၿပးသားျဖစေနၿပ။အမးသမးေတာေတာမားမားရြာသႀကးေတြျဖစလာၾကသလ

အမးသားေတြန႔ ယဥရင တခ႕က အရမးက သတရၾကတယ။” အရပဘကလထအဖြ႔

အစညးကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး

“ကမတ႔ အမးသမးေတြဆမာလညး စခနးထက သငယထားတ အတတပညာေတြ

ရတယ။ ကမတ႔ ျပနမယဆရင ရပရြာအသငးအဝငး တးတကေကာငးမြနလာဖ႔အတြက

187 KarenWomen’sOrganization,“WalkingAmongstSharpKnives:TheUnsungCourageofKarenWomenVillageChiefsinConflictAreasofEasternBurma,”February2010.Availableathttps://karenwomen.files.wordpress.com/2011/11/walkingamongstsharp-knives.pdf.


ကမတ႔လညး အၾကဉာဏေတြ မေဝႏငတ အခြငအလမး ရသငတယ။” ထငးႏငငရ

ဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကရငအမးသမးတစဥး

အမးသမးအဖြ႔အစညးမားက ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထငသည ေနရာမားတြင ဖြ႔စညး

တညေထာငထားၾကၿပး (အထးသျဖင ဒကၡသညစခနးမားတြင သာမက) ဘ႑ာေရးဆငရာ အေျခခ

တတေျမာကမႈ၊ သားဖြားကနးမာေရးႏင လငကြျပားမႈအေပၚအေျခခသည အၾကမးဖကမႈမားအား

ႀကတငကာကြယျခငးႏငတ႔ျပနျခငးအစရသည ေခါငးစဥမားျဖငသငတနးမားႏင စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈ

မားက လပေဆာငၾကပါသည။ ထလႈပရားမႈမားသည ထြကေျပးတမးေရာငရသ အမးသမးမားအား

၎တ႔၏ အသငးအဝငးအတြငး တကကြေသာ အခနးက႑တစခတြင ပါဝငေစခၿပး ပမနအားျဖင

မရရႏငသည ဗဟသတႏင အရညအေသြးမားက ရရရန ကညေပးပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ

အမးသမးအေျမာကအျမားကထအေတြ႔အၾကမားသညအဓပၸာယျပညဝၿပးအနာဂတတြငလညးထ

အလပမားကဆကလကလပေဆာငႏငလမမညဟေမာလငၾကသည။

“ရြာမာတနးကအမးသမးေတြကတရစၧာနေတြကအစာေကြးဖ႔န႔အမအလပေတြရတယ။

စခနးထက ေရာကလာေတာ သတ႔အတြက ဘာအလပမ မရေတာဘး။ စခနးထမာက

သတ႔အတြက ေမြးဖ႔ တရစၧာနလညး မရေတာ သတ႔က အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ

သငတနးေတြ ေပးတယ။ ေနာကၿပးေတာ စခနးထက သငတနး ဒါမမဟတ အလပ႐

ေဆြးေႏြးပြေတြမာဝငပါၾကတယ၊သတ႔ေတြကအသငးအဝငးရ႕တကကြတပါဝငလႈပရား

သေတြျဖစလာတယ။ေနာကၿပးလထအသငးအဝငးထမာရတကနးမာေရးျပနာေရာ၊

အျခား ျပနာအမးမးကေရာ သတ႔ နားလညလာၾကတယ။” အရပဘကလထအဖြ႔

အစညးကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး

အမေထာငစ၏ အလပတာဝန ခြေဝမႈႏင ဆးျဖတပငခြငအာဏာမာ အမားစေသာ ထြကေျပး

တမးေရာငရသ မသားစမားတြင ညမမႈ မရေသးပါ။ အမးသမးမားမာ အမေထာငစျပငပရ အျခား

လႈပရားမႈမားအျပင ကေလးေစာငေရာကေရးႏင အမမႈကစၥအလပအမားစ သ႔မဟတ အားလး

အေပၚတြငတာဝနရေနဆျဖစၿပး၎တ႔၏အမးသားမားက၎တ႔လမႈအသငးအဝငးတြငတကကြ

ေသာအခနးက႑တြငဝငေရာကလပေဆာငေနျခငးကတားဆးေနႏငပါသည။

“ေယာကားေတြကသတ႔တစခခလပမယလ႔စဥးစားရငအမကထြကသြားၿပးလပလက႐ပ။

အမးသမးေတြ အတြကကေတာ အဒါက ႀကးမားတစနေခၚမႈ ျဖစတယ။ သတ႔ေတြက

သတ႔ကေလးေတြအတြကဘာေတြျပငေပးရမလဆၿပးကေလးေတြအတြကစဥးစားရတယ။

ေယာကားေလးေတြက အဒလကစၥေတြ မစဥးစားဘး။ သတ႔ရ႕အမးသားေတြကမ

သတ႔က ေထာကပမေပးဘးဆရင အမးသမးေတြအတြကက စနေခၚမႈ ျဖစလာတယ။

လမႈအသငးအဝငးထမာ ပါဝငႏငဖ႔ သတ႔ အေကာငးဆး ႀကးစားေပမယ အဒါက သပ


ၾကာၾကာမခဘ တစခနခနကရင သတ႔ေတြ ရပသြားၾကရတယ။ အမားစက အဒလပ။

တခ႕ကအသငးအဝငးထမာပါခငတယ၊ဒါေပမယကေလးထနးဖ႔၊ခကျပတဖ႔သတ႔က

ကေပးမယသ တစေယာကမ မရေတာ သတ႔ဘာမ မလပႏငေတာဘး။” အရပဘက

လထအဖြ႔အစညးကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး

စခနးႏင သမား႐းကမဟတေသာ IDP မား ေနထငရာ ေနရာမား၏ ေခါငးေဆာငမႈမားတြင ပမန

အားျဖင အမးသားမား ႀကးစးပါသည။ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားႏငပတသက၍ေသာ

လညးေကာငးသ႔မဟတမးယစေဆးဝါးႏငပတသက၍လညးေကာငးစခနးေခါငးေဆာငမားအေနျဖင

အေရးယ လပေဆာငမႈမား မရသညက အမးသမးအဖြ႔အစညးမားက ထတေဖာေျပာျပၾကသည။

မဒမးမႈျဖစရပမားတြင ေလာေၾကးအနညးငယျဖင အမးသမးမားက အမႈေၾကေအးခငးၿပး ၎တ႔၏

အေတြ႔အၾကမားကျပနေျပာျပျခငးအားပတပငတားျမစၾကသည။

ေနရပျပနရာတြင ရရထားၿပးသား အမးသမးမား၏ ေအာငျမငမႈမားက ၿခမးေျခာကႏငပါသည။

ပဋပကၡကာလအတြငး ရပရြာတြင ဥးေဆာငမႈတာဝနမားက ယခၾကေသာ အမးသမးမားသည

အပစအခတရပစေရး လကမတထးၿပးေနာက အမးသားမား ရြာသ႔ ျပနေရာကလာသည အခါတြင

ထတာဝနမားမ ႏတထြကေပးရန အတငးအကပ ဖအားေပးျခငး ခေနရသညဟ ကရငျပညနယ

အတြငးရ အဖြ႔အစညးတခ႕က ထတေဖာခၾကသည။ တခ႕အမးသမးမား အေနျဖင အနားယရန

အဆငသငျဖစေသာလညး အျခားသမားမာ ဤသ႔ ေဘးဖယထတခရျခငးေၾကာင မခခငမႈမား

ျဖစေနရသည။ တခ႕ေသာေဒသမား၌ ပ၍ မ႐းဖလာဆနသည ရပရြာမားသ႔ ျပနၾကရသည

အမးသမးမား၏ အနာဂတအတြက အထးသျဖင အမေထာငမားက ဥးစးရေသာ အမးသမးမားႏင

မဆးမမားအတြကစးရမပပနရမႈကအမးသမးအဖြ႔အစညးမားကထတေဖာေျပာျပၾကပါသည။

“ယဥေကးမႈအရဒါမမဟတထးတမးအစဥအလာအရကမဆးမတစေယာကဒါမမဟတ

တစခခေပါေနာ..လထအသငးအဝငးအမားစကအဒလအမးသမးေတြကသပၿပးကည

ေထာကပေပးၾကတာ မဟတဘး။ အဒါေၾကာင အစးရအေနန႔ အဒ အမးသမးေတြက

အထးသျဖင ျပညတြငးစစဒဏက ရငဆငခစားခရတ အမးသမးေတြန႔ ကေလးေတြက

တာဝနယ ေစာငေရာကေပးရမယ။” အရပဘကလထအဖြ႔အစညး ကယစားလယ ကခင

အမးသမးတစဥး

“ပဋပကၡ ၿပးတာန႔ အမးသမးေတြက အမရငမ ျပနျဖစသြားတယ။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ

စလကတာန႔အမးသမးေတြဟာမးဖေခာငျပနသြားရၿပးထမငးခကရေတာတယ။အဒမာ

ရြာသႀကးအေနန႔သတ႔ေနရာေတြကဆကၿပးထနးသမးထားႏငတအမးသမးတခ႕ေတာ

ရတယ၊ ဒါေပမယ အမားစက ဆကမလပၾကေတာဘး။” အရပဘကလထအဖြ႔အစညး

ကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး


“အေရ႕ေတာငပငးဘကမာ ဝနေဆာငမႈေတြ [ေနရပျပနသ အမးသမးမားအတြက]

န႔ ပတသကၿပးကမတ႔ စတပတယ။အမးသမးေတြအတြက ဝနေဆာငမႈအခြငအလမး

ေတြရဖ႔က စခနးမာထကက ပၿပး ခကလမမယ။ တစဘကက ၾကညျပနေတာလညး

အဒလ ေဒသေတြမာ အငအားေကာငးတ အမးသမးအဖြ႔အစညးေတြ အမားႀကး

ရလာေတာ ျဖစလာမယ ျပနာမနသမက သတ႔က ကညၿပး ေလာနညးေအာင

လပေပးႏငမယလ႔ေမာလငရတာပ။”အစးရမဟတေသာႏငငတကာအဖြ႔အစညးတစခမ

အမးသမးဝနထမးတစဥး

xGufajy;wdrf;a&Smif&rI\ tEkwfoabmaqmifaom vlrIa&;ESifh

vlxktodkif;t0dkif;qdkif&m oufa&mufrI

188 InternationalOrganizationforMigration,“AssessmentofSuicideRisksandFactorsinaRefugeeCampinThailand,”June2016.Available at https://progressivevoicemyanmar.org/wp-content/uploads/2017/06/IOM-Mission-in-Thailand-Assessment-of-Suici-de-Risks-and-Factors-in-a-Refugee-Camp-in-Thailand.pdf.

လထအသငးအဝငးက ထနးသမးေစာငေရာကရန ႀကး

ပမးမႈမား ရေနေစကာမ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည

လထအသငးအဝငးႏင မသားစ စညးေႏာငမႈမားအေပၚ

တြင ႀကးမားေသာ စတဖစးမႈတခ႕က ျဖစေပၚလာေစပါ

သည။ပဋပကၡႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားႏင

ပတသကေသာ အတတက အေတြ႔အၾကႏင လကရ/

အနာဂတအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာ ေရြး

ခယစရာမား ကငးမျခငးတ႔ ေပါငးစပမႈအေပၚအေျခခ

သည ေမာလငခကကငးမမႈႏင စတဓာတကဆငးမႈ

တ႔သည မးယစေဆးဝါးႏင အရကမား သးစြမႈမားက

ျမငတကလာေစၿပး အမတြငးအၾကမးဖကမႈမားလညး

ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထငရာ ေနရာမားတြင

အထးသျဖင ဒကၡသညစခနးမားတြင ျမငတကလာပါ

သည။ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားဆငရာ ႏငငတကာ

အဖြ႔အစညး (International Organization for

Migration) ၏ ၂၀၁၇ ခႏစ သေတသနျပခကက

ေတြ႔ရထားသညမာ မယလဒကၡသည စခနးတြင

မမကယမမ ေသေၾကာငး ၾကစညမႈနႈနးသည တစကမၻာ

လးဆငရာ ေသေၾကာငးၾကစညမႈနႈနး ထကစာလင

သးဆေကာ ပမားေနၿပး ဒကၡသည ၂၈ ဥးမ

ေသေၾကာငး ၾကစညကာ ၆၆ ဥးက ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၇

ခႏစအတြငး မမကယမမ ေသေၾကာငးၾကစညရန

ႀကးစားခပါသည။188 ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားသည ၿပးခ

သညႏစမားတြင စခနးထ၌ ေသေၾကာငးၾကစညမႈမား၊

အမတြငးအၾကမးဖကမႈမား၊ မးယစေဆးဝါးႏင အရက

သးစြမႈ/မခမႈႏင စတဓာတကဆငးမႈတ႔ ျမငမားလာ

သညက ကယပငအေတြ႔အၾကအရ သတျပမၾကၿပး

ထတးျမငလာမႈမားသည ရကၡာျဖတျခငး၊ ဆႏၵမပါဘ

ေနရပျပနေစျခငးႏငအတတတယႏငငသ႔ေနရာခေပးေရး

အစအစဥအမားစ ရပဆငးသြားျခငးတ႔ႏင ဆကစပေန

သညဟ ဆသည။ ဤအေျခအေနသည သြားလာ

လႈပရားမႈႏင အလပ လပပငခြငအေပၚ တငးကပစြာ

ပတပငထားမႈမားေၾကာငဒကၡသညစခနးမားတြင ႀကးစြာ

ေသာ အပကသေဘာေဆာငသည သကေရာကမႈက

ျဖစေပၚေစႏငၿပး တကယလကေတြ႔တြငလညး အသက

ဝငေနေသာ ပဋပကၡႏင/သ႔မဟတ ျမနမာစစတပစခနး

မားႏင ေျမျမႇပမငးခငးမားအနးတြင ခလႈေနရေသာ

IDP မားအတြကလညး လြတလပစြာ သြားလာလႈပရား


ရနႏငလပကငစားေသာကရနအတြကကန႔သတမႈမား

ရေနပါသည။ နးကပကပတညးစြာ ေနထငရေသာ ေန

ထငရမႈမားကလညး မသားစႏင လထအသငးအဝငး

မားၾကား ပဋပကၡမား ျပငးထနေစသကသ႔ အမတြငး

အျငငးပြားမႈမားကလညးအမနးနားခငးမားကမားေသာ

အားျဖင ၾကားေနၿပး လကထပၿပးစ စတြမားအေနျဖင

လညး ၎တ႔၏ ကယပငအမေထာငစ ထေထာငရန

ေနရာဟ၍ မရလဘ မဘမား၊ အပစႀကးေသာ မသားစ

မားႏင ဆကလက ေနထငၾကရသညဟ ေတြ႔ဆေမး

ျမနးခသမားက မတခကျပၾကသည။ ထ႔အျပင IDP

စခနးမားသည ဗဒၶဘာသာေစတမား အနးတြင တညရ

ပါက တခ႕ေသာအမးသမးမားအတြက လမႈေရးႏင

ဘာသာေရး ကန႔သတမႈမားရေနၿပး အထးသျဖင အမး

သမးမား ဓမၼတာလာသညအခနမးတြငအမးသမးမား

မညသညေနရာတြငေနရမညဆသညကန႔သတခကမား

ရေနပါသည။

“ကမတ႔အားလးက ခနးမႀကးထမာ အတတ အပၾကရေတာ ကေလးမရတသတခ႕က ကေလး

ေတြရ႕ခးေတြ၊ေသးေတြသတ႔ေနရာေတြမာအမားႀကးေရာကေနလ႔ဆၿပးတငၾကတယ။အဒေတာ

ပတဝနးကငန႔ ေပာေပာပါးပါးေနဖ႔ေရာ၊ သန႔ရငးမႈအတြကေရာ ေတာေတာခကတယ၊ အဒါက ဒမာ

ေနတလေတြရ႕ကနးမာေရးအတြကလညးအေတာထခကတယ။”


“အမေတြက လအရမးကပတယ။ အဒေတာ သတ႔အတြက ကယပငလြတလပမႈလညး မရဘး၊

အမးသမးေတြဆရင ေရခးဖ႔ ဒါမမဟတ အမသာသြားဖ႔ေတာင လျခတေနရာ မရေတာဘး။

မသားစအတြငးမာ ဆရငလညး လမားေတာ အတြငးကစၥေတြေျပာဖ႔၊ ဥပမာ - မသားစကစၥလ

ဟာမးအတြကလြတလပမႈမရေတာဘး၊သမားၾကားမယေလ။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးကယစားလယကခငအမးသမးတစဥး

မသားစအတြငး ႐ငးပငးေစာငေရာကမႈ ဥပမာအားျဖင

မဘမား ျပငပတြင အလပသြားလပရန လအပသည

အခါမးတြင ေဆြမးမားကကေလးမားက ေစာငေရာက

ေပးျခငး အစရသညတ႔ ပါဝငသည ပမနစနစမားသည

မသားစမား ကြကြာရသညအခါႏင အမေထာငစတစခ

ခငး၌ ႀကးမားေသာ ကယပငစးပြားေရး လအပခကမား

ရလာသညအခါ ထအရာမားမာ ပကစးယယြငးသြားပါ

သည။ ဤအေျခအေနသည အထးသျဖင အမးသမး

ဥးေဆာငသည အမေထာငစမား၊ အမျပငပတြင အလပ

မလပႏငသညအျပင အျခားေသာနညးျဖင ေထာကပမႈ

မားလညး ရမေနေသာ ကယဝနေဆာင အမးသမး

မား၊ ေမြးကငးစ ကေလးငယမားႏင မခငမားအေပၚ

တြင သသာေသာ သကေရာကမႈမား ရပါသည။ ကခင

ျပညနယရIDPစခနးမားထကစာလငထငးႏငငအတြငးရ

ဒကၡသညစခနးမားတြင ေနထငသည မသားစမားမာ

အတတ ပေနႏငၾကေသာလညး ေနရာတငးရ ထြကေျပး

တမးေရာငရမႈမ မသားစအတြငး အခငးခငး ႐ငးပငး

ကညမႈစနစမားႏငပတသကေသာဖစးမႈမားလညးပမ


မားျပားလာသည။ လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားႏင

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမားက ဤကြာဟခကက

ျဖညဆညး ေပးခေသာလညး လတတေလာတြင ထ

အဖြ႔အစညးမားမာ ရနပေငြျဖတေတာကျခငးက ရငဆင

ေနရပါသည။

“ကမ ကယဝနရတနးက စနေခၚမႈေတြ အမားႀကးၾကရတယ။ ကမ အဒါေတြက အကန

ျပနမေျပာခငေတာဘး။အဒအခနကအမးသမးေတြအတြကအရမးကအေရးႀကးတအခနတစခပါ။

ရြာမာဆရင ကမက ကေပးမယ ေဆြမးတခ႕ ရေပမယ စခနးထမာကေတာ မရဘးေလ။ ကမန႔

ကမမသားစရငသနႏငဖ႔ကမဘာသာကစၥအားလးကလပဖ႔လလာတယ။”


“မသားစဝင မရတ အမးသမးေတြက အဒျပနာက ရငဆငရတယ။ စခနးထမာဆရင

အမးသမးေတြကေဆးခနးမာမးဖြား၊အမးသားေတြကခကျပတ၊ေလာဖြပ၊ ၿပးေတာေဆးခနးက

မနးမကကေပးတယ။ သတ႔မာ ကေပးမယမသားစဝင မရရင အရမးဒကၡေရာကတယ။ တကယလ႔

ရြာမာဆရငေတာ မသားစဝငေတြ မရဘးဆရငေတာငမ အမနးနားခငးေတြက မခငေတြ က

ဝငးကေပးၾကတယေလ။တစခါတေလ[ကမတ႔အဖြ႔အစညးက]အမးသမးေတြကသတ႔ကေလးေမြးတ

အခနမာကညေထာကပမႈေတြေပးတယ[ဒကၡသညစခနးေတြမာ]။”

အရပဘကလထအဖြ႔အစညးကယစားလယကရငအမးသမးတစဥး

ae&yfjyefcsdef

ေနရပျပန မျပန၊ ဘယအခန၊ ဘယေနရာႏင ဘယလ

ပစ ဟေသာကစၥမားက ဆးျဖတရမညဆလင ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသ အမားစက တညတၫြတတညး ဆးျဖတ

ထားသညမာတစဥးတညး/မသားစတစခတညးမျပနၾက

ရန ျဖစၿပး ၎တ႔၏ အသငးအဝငးမ သ႔မဟတ EAO

မားမ ေခါငးေဆာငမား၏ ေထာကပမႈ၊ လမးၫႊနမႈႏင

အတ အပစတစခအေနျဖငသာ ျပနလၾကသည။ ေတြ႔

ဆေမးျမနးခသ အမားစက ၎တ႔အေနျဖင ေနရပျပန

သညျဖစေစသ႔မဟတတစေနရာရာသ႔ ျပနလညအေျခ

ခၾကသညျဖစေစတစဥးတစေယာကတညးမလပလဘ

“အတတကြ” သာ သြားခငသညဟ ထတေဖာ ေျပာျပ



“ကေနာတ႔ တစေယာကတညး ျပနရမယဆရင ျပနရမာ ေၾကာကတယ။ အားလးျပနမယဆမ

ကေနာတ႔လညးျပနဖ႔ေရြးခယမယ။”


“ကေနာတ႔ အရငေနခတ ရြာက ျပနရမယ [အစအစဥအရ] ဆရင ျပနခငပါတယ။ ဒါေပမယ

တစေယာကတညးေတာမျပနဘး။[အရငရြာမာ]ေနခတသေတြအားလးန႔ပအတျပနၿပးလယသမား

ျပနလပမယ။”

ရမးျပညနယရIDPရြာမအသက၂၀အရြယIDPကရငနအမးသားတစဥး

“စခနးအသးသးမာ ျပန႔ကေနေပမယ တခ႕လေတြက ေဆြမးေတြ၊ မသားစဝငေတြ ရၾကတယ။

သတ႔အတြကကေတာအခတစစခနးထမာအတရမေနၾကေပမယသတ႔အားလးတစေနရာတညးက

တတျပနခငၾကတယ။တခ႕လေတြကျပနေတာသတ႔မာျပနစရာရြာေဟာငးန႔အမေတြကမရေတာဘး

ဆေတာအားလးကျပနမယဆရငသတ႔အေနန႔ကျပနရမယေနရာတစခကေရြးခယရလမမယ။အဒ

ေတာသတ႔အေနန႔လကရလထအသငးအဝငးန႔ပအတျပနဖ႔ေရြးခယလမမယ။”

လထအသငးအဝငးေခါငးေဆာငကရငအမးသားတစဥး

ရြာလးကြတ ဖကဆးခရလကရေသာ ျဖစရပမားတြင

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစက ေနရပမျပနလၾကဘ

၎တ႔စကားအရ ဆရလင “အဒမာ ဘာရြာမ မရ

ေတာဘး” ဟေသာေၾကာင ျဖစသည။ အးအမမား၊

လယယာမားသာမကဘ ေကာငးမား၊ ေဆးခနးမား၊

ေစးမားႏင ဘာသာေရး အေဆာကအအမား အစရ

သည လထအသငးအဝငး၏ အေဆာကအအ ယႏရား

မားပါ ဖကဆးခလကရၿပး ျဖစသည။ထ႔အျပငအမားစ

အေနျဖငမညသမမရေတာသညေနရာသ႔မျပနလၾကပါ။

ထေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား အတြကမ မသားစ အတြက

အးအမႏငလယယာမားသာမကရြာတစခလး၏အေျခခ

အေဆာကအအမားကပါျပနလညတညေဆာကေပးျခငး

မလပေပးသမေနရပျပနရနလြယကလမမညမဟတပါ။

“ကေနာတ႔ရြာကသြားလကၿပေလ။အဒမာဘာမမရေတာဘး၊လ၊စာသငေကာငး၊အမ၊ေဆးခနး

ဘာတစခမမရေတာဘး။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမIDPပအဝးအမးသားတစဥး


“ကေနာတ႔ မနကျဖန ေန႔လယ ျပနမယ။ ကေနာတ႔ရြာက ေကာငးေအာင ျပျပငထားၿပးၿပ။

စာသငေကာငးန႔ ဘနးႀကးေကာငးေတြလညး ကေနာတ႔ ေဆာကထားၿပးၿပ။ အဒေတာ ျပနၾကဖ႔

မားတယ။ကေနာတ႔ကဘယသကမျပနဖ႔မတကတြနးဘး။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမIDPတအာငးအမးသားတစဥး

189 See,e.g.,SawYanNaing,“KarenRefugeeCommitteeCriticizesRefugeeReturnProcess,”TheIrrawaddy,15November,2016.Availableathttp://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-refugee-committee-criticizes-refugee-repatriation-process.html.

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ၎တ႔၏ ေခါငးေဆာငမား

အေပၚ ကာကြယမႈႏင လမးၫႊနမႈအတြကသာ မချခငး

မဟတဘ ၎တ႔ ေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔အား

တာဝနသစြာလမးၫႊနေပးျခငးႏင၎တ႔ကယစားလပ

ကငေဆာငရြကေပးလမမညဟေမာလငထားၾကပါသည။

မားစြာေသာသမားအေနျဖငလညးဆးျဖတခက ခသည

ျဖစစဥတြငပါဝငလၾကၿပးဆးျဖတခကမားတြင၎တ႔၏

ဆႏၵမားကထညသြငးျဖညစြကျခငးႏငေခါငးေဆာငမား၊

ရပရြာအသငးအဝငးတ႔၏ လမးညႊနမႈ၊ ျဖညစြကေပးမႈ၊

ေထာကခမႈတ႔ျဖင ၎တ႔ဘာသာ ဆးျဖတခကမားက

ခလေၾကာငးေဖာျပၾကပါသည။

“ကမေျပာခငတာကေတာ“ေခါငးေဆာငမားအားလးရင၊ေကးဇးျပၿပးကယကကယ[သပၿပး]

ဂဏယမေနၾကပါန႔” လ႔ ေျပာခငတယ။ သတ႔ေတြက ဒကၡသညေတြရ႕ အသက ဂ႐စကလမမယ၊

ႏငငသားေတြကေလးစားၿပးနားေထာငလမမယလ႔ကမေမာလငမတယ။”


“ကေနာကေတာ ကေနာတ႔ရ႕ KNU ေခါငးေဆာငေတြက ေျပာခငတာက ခငဗားတ႔

ကေနာတ႔အတြက ႀကးစားေနတာဆရင ခငဗားတ႔ အ႐ႈးေပးမာ မဟတဘးလ႔ ေမာလငတယ။

ဒကၡသညေတြရ႕အသေတြန႔မကရညေတြကသတတရရလမမယလ႔လညးေမာလငတယ၊ဘာလ႔လ

ဆေတာကေနာတ႔အားလးကယဇာတေျမကလြမးေနၾကလ႔ပ။”


ယခထကထ မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနမည ျဖစစဥ

အတြက စစဥရာတြင ထငး-ျမနမာနယစပရ စခနးမားမ

ဒကၡသညမား အဓကတငျပေနသညမာ ဒကၡသညမား

အေနျဖင တရားဝငသညဟ ယဆထားေသာ ေခါငး

ေဆာငမားအား ထညသြငး မထားသညအတြက စခနး

မားရ လထအသငးအဝငး ေခါငးေဆာငမားႏင EAO

ေခါငးေဆာငမားကထညသြငးပါဝငလာေစေရးကစၥရပပင

ျဖစပါသည။189 ဒတယ ေတာငးဆမႈတစခမ ျမနမာႏင


ထငးအစးရမားမစစဥေဆာငရြကၿပးႏငငတကာအကး

ဝငသကဆငသမားေထာကပေပးေနသညေနရပျပနေရး

တြင မသားစတစစခငးစ ေနရပျပနေရးအတြကသာ

190 RonCorben,“MyanmarRefugees inThaiCampsFaceRepatriationChallenges,”VoiceofAmerica,11May,2017.Availableat https://www.voanews.com/a/myanmar-refugees-thai-camps-repatriation-challenges/3847329.html. Amy Sawitta Lefevre,“FirstRepatriationofMyanmarRefugeesinThailandBegins,”Reuters,25October,2016.Availableathttps://www.reuters.com/article/us-thailand-refugees/first-repatriation-of-myanmar-refugees-in-thailand-begins-idUSKCN12P091.

ျဖစၿပး190 ဒကၡသညမား ပမ လလားသည လမႈအသငး

အဝငးအလက ေနရပျပနသည ကစၥမး ျဖစမေနျခငးပင

ျဖစသည။

“တကယလ႔ကေနာတ႔အားလးျပနရမယဆရငကေနာတ႔ကKNUရ႕စမအပခပမႈေအာကမာပ

ေနခငတယ။ဒါေပမယသတ႔ကKNUကအဒေခါငးစဥထမာထညမထားဘး။KNUကလညးအဒ

ကစၥက ဘာမမသဘး။ [ကေနာတ႔] အဒကစၥန႔ ပတသကၿပး အမားႀကးစးရမတယ။ ကေနာတ႔မာ

ျမနမာမတပတငမရသလ ျမနမာစကားလညးမေျပာတတဘး။ေနာကၿပးကေနာတ႔က ၿမ႕သားေတြ

မဟတဘး၊ေတာထမာပပေနခငတယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

xGufajy;wdrf;a&Smif&olrsm;\ odjrifem;vnfrIudk pdefac: jcif; 175

xGufajy;wdrf;a&Smif&olrsm;\

odjrifem;vnfrIudk pdefac: jcif;

wef;wlnDrQrI&Sdaom EdkifiHom;rsm;tjzpf tumtuG,fay;rI &&Sda&;

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားက ျမနမာအစးရထ ေပးပ႔လ

ေသာ သတငးစကားမားမာ ၎တ႔ မညသ႔မညပ ျပမ

ဆကဆခခရသညဆသည ကစၥႏငပတသကၿပး ျမနမာ

ႏငင၏ ႏငငသားမားအျဖစ တညေသာ အကာအကြယ

ေပးမႈမား မညသညအတြကေၾကာင အကးခစားခြင မရ

ရျခငးႏင မညသညအတြကေၾကာင မရရေသးသညက

သရလၾကျခငး ျဖစပါသည။

“အစးရက ကေနာတ႔က ဘာ အကာအကြယ၊ ဘာ လျခမႈမ မေပးခဘး။ ကေနာတ႔ေတြဟာ

ဒႏငငရ႕ ႏငငသားေတြ ျဖစတယ။ ကေနာတ႔မာ လျခေရး ခစားပငခြငရတယ။ အဒါက ကေနာတ႔က

မကညေပး႐တင မကဘး၊ ကေနာတ႔ကပါ ညႇဥးပနးႏပစကလကေသးတယ။ ကေနာတ႔က ကယ

ဘာသာ ကယ ႐နးကနလႈပရားရတယ။”


“ဘာျဖစလ႔ ကေနာတ႔အတြက အာမခမႈရတလျခေရးန႔ အလားအလာရတ အနာဂတမရတာလ။

ကေနာတ႔လညး ကေနာတ႔ ဘဝေတြက ဒကၡသညစခနးထမာပ ေခာငပတ ဘဝဆးမာမး မလ

ခငဘး။ ဒမာ ဘယသမ အမကမလြမးတသ မရဘး၊ ဒါေပမယ ပေကာငးတအနာဂတ၊ ပေကာငးတ

အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးေတြရတ ဘဝေလးတစခေတာ လခငတာေပါ။ ကေနာအေနန႔

ဒအေျခအေနမာ ကေနာတ႔အတြက အလားအလာရတ အနာဂတ ရတယလ႔ မခစားရဘး၊ ကေနာ

တ႔က ရကစကတ ကားန႔ ေခာကကမးပါးအၾကားမာ ပတမေနသလ ျဖစေနတယ။”



“ကေနာတ႔က ျပညတြငးထမာ ေနတာမဟတေတာ သတ႔က ကေနာတ႔က မသကးကြ ျပႏငတယ။

ဒကၡသညျပနာက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈထမာ ထညဖ႔က ေမာလငခကမရဘး။ ေသခာတာကေတာ

သတ႔က ျပညတြငးထမာ ေနေနတ ျပညသေတြအေၾကာငးပ စဥးစားေပးမာေပါ။ ကေနာတ႔က အစးရန႔

မသကဆငေတာဘးဆေတာ ကေနာတ႔က ျပနလကခဖ႔ သတ႔အတြက မျဖစႏငဘးလ႔ ထငတယ။

ကေနာတ႔က ျပနဖ႔အတြက ဖအားေပးရငလညး ကေနာတ႔က ဒတယအတနးစား ႏငငသားေတြပ

ျဖစသြားလမမယ။”


191 For an example of a young, urban Burma/Myanmar woman’s change in perception of IDPs in Kachin State, which discusses how the author experienced common public perceptions of displaced people, see Thinn Thinn, “A Journey to the North,” Tea Circle Oxford, 15 January, 2018. Available at https://teacircleoxford.com/2018/01/15/a-journey-to-the-north/.

ထြကေျပး တမးေရာငရသမား၏ အေတြ႔အၾကမားက

နားလညရန ႐းသားပြငလငးေသာ အားထတမႈမား အပါ

အဝင ၎တ႔အား အဖးတနေသာ ႏငငသားမားအျဖစ

အသအမတျပရနမာ ျမနမာအစးရအတြက သာမက

ျမနမာႏငင လ႔အဖြ႔အစညးရ ၾသဇာရေသာ အကးဝင

သကဆငသမားႏင အလားတ ႏငငတကာ အကးဝင

သကဆငသမား လကနာလပေဆာငရန အေရးႀကးပါ

သည။ ျမနမာအစးရ၏ ပါဝငသကဆငသမားက မညက

သ႔ေသာ ရညရြယခကမား ရေစကာမ ထြကေျပးတမး

ေရာငရသ ျပညသမားအေနျဖင ၎တ႔အား အေလးေပး

အာ႐စကမႈ သ႔မဟတ အကအည ေထာကပမႈႏင

မထကတနေသာ ဒတယတနးစား ႏငငသားမားအျဖစ

သတမတျခငးခရသညဟ ထငျမင ခစားၾကရသည။

ikHYcHolrsm; r[kwfonfh udk,fwdkif vkyfaqmifolrsm;

ထြကေျပး တမးေရာငရမႈ မတငမ၊ ကာလအတြငးႏင

ေနာကပငး ကာလမားတြင ေခါငးေဆာငမားႏင

လထ အသငးအ၀ငးမား အၾကား အျပနအလန

အကာအကြယေပးမႈမား လပေဆာငခသညက ၾကညပါက

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားသည ျဖစသမက

င႔ခေနသည အျပခမား မဟတဘ ၎တ႔၏ မသားစႏင

လထ အသငးအဝငး အတြက စတပကစရာ အေျခ

အေနဆးႀကးမားၾကားမ ၎တ႔၏ ဘဝမား တးတက

ေကာငးမြနလာေစရန အေကာငးဆး ေရြးခယမႈမားက

လပေဆာငေနၾကသည တကကြစြာႀကးစား တ႔ျပနသမား

ျဖစေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။ သ႔ေသာ ဤသေတသန

အတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ႏငင

အတြငးရ ျမနမာႏငငသားမားက ၎တ႔အား ပငးရၿပး

ေပးကမး ေထာကပမႈမားကသာ ေမာကးေနသမားအျဖစ

ျမငေနသညဟ ခစားရေၾကာငး ေျပာျပၾကသည။191 ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၎တ႔၏ အေျခအေန၊

အရညအခငးမားႏင ပတသက၍ မေဝအသေပးလသည

သတငးစကားမား ရေနပါသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၎တ႔တြင ႏငင

က အလပအေကြး ျပႏငသည လပကငႏငမႈ စြမးရည

မားစြာ ရေၾကာငးႏင ၎တ႔အေနျဖင ပငးရေသာေၾကာင

xGufajy;wdrf;a&Smif&olrsm;\ odjrifem;vnfrIudk pdefac: jcif; 177

သ႔မဟတ ေလာဘႀကးေသာေၾကာင ဒကၡသညမား/

IDP မား ျဖစလာျခငး မဟတသညက ျမနမာႏငငရ

ျပညသလထႏင ေခါငးေဆာငမားက သရနားလညေစ

လပါသည။ ၎တ႔၏ လထအသငးအဝငးႏင ႏငင

အတြက အကးျပလသည ဆႏၵမားက အေလးထားၿပး

၎တ႔အား ႏငငသားအျဖစ အျပညအဝ အသအမတ

ျပျခငး၊ လမႈအဖြ႔အစညးႏင ႏငင၏ လမႈေရးႏင ႏငငေရး

ဘဝမားတြင ျပညဝစြာ ပါဝငႏငခြင ေပးျခငးတ႔က လလား


“ကေနာတ႔လညး တျခားသေတြ ေပးကမးတာက အၿမေမာကးေနရတ ဒလဘဝမးန႔ မေနခင

ဘး။ ကေနာတ႔မာ ေကာငးေကာငး လပႏငတ ခႏၶာကယအစတအပငးေတြ ရတယ။ တကယလ႔

ကေနာတ႔က ပေကာငးတအေျခအေနန႔ အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးေတြရတ ေနရာ

တစခက ပ႔ေပးမယဆရင အျခားသေတြလပ ရငသနရပတညႏငဖ႔ ကေနာတ႔ အေကာငးဆး

ႀကးစားမယဆတာက ျပခငတယ။”


“ကေနာတ႔ ဒမာေနခငလ႔ ေနေနၾကတာမဟတဘး။ ရြာမာက ဘယလမ ေနလ႔မရေတာလ႔ ေဆြမး၊

မသားစေတြန႔ ခြခြာ၊ ဒကၡမးစက ရငဆငၿပး ဒမာလာေနရတာ။ ကေနာန႔ သကဆငတေနရာမာပ ကေနာ

ေနခငတာေပါ။”


“တကယေတာ ကေနာတ႔ နယစပကထြကေျပးလာရကတညးက ဒကၡသညေတြ မျဖစခငၾကဘး။

ကေနာတ႔ ထငခတာက ယာယခလႈမယ ၿပးရငျပနမယေပါ၊ ဒါေပမယ ေနာကၾကာလာေတာ ျပညတြငး

စစရ႕ ရညၾကာမႈေတြေၾကာင ကေနာတ႔ ဒကၡသညေတြ ျဖစလာတယ။ “ဒကၡသည” ဆတစကားလး

ၾကားရတာကက မေပာဘး။ လာမယ တစႏစ ႏစႏစေလာကဆရင ကေနာအသက ၆၀ ျပညၿပ။

သမားႏငငမာ ဆကမေနခငေတာဘး။ ကယဇာတႏငငမာပ ၿငမးၿငမးခမးခမး ျပနေနခငတယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသည ကရငနစခနးေခါငးေဆာငတစဥး


“တခ႕လေတြက ကေနာတ႔မာ စားစရာမရလ႔ စခနးထမာ လာေနတယလ႔ ျမငၾကတယ။

ကေနာ ၾကားတယ၊ ကေနာတ႔ေတြက စားစရာက အလကားယတယ၊ အဒါက အကငျဖစလာေတာ

အလပမလပခငၾကေတာဘး ဆၿပးေျပာၾကတယ။ ကေနာ ေျပာခငတာက ကေနာတ႔ အလပမလပ

ႏငေတာလ႔ ဒက ေရာကလာတာ မဟတဘး။ တခ႕ အဖြ႔အစညးေတြက ေျပာတယ၊ ကေနာတ႔က

အလပမလပဘ အစားအေသာကေတြ အလကား လာယတယေပါ။ တခ႕က ေျပာျပနေရာ ကယေျခ

ေထာကေပၚ ကယရပတညႏငဖ႔ အလပလပရမယတ။ ကေနာတ႔က အေျခအေနေၾကာင ဒက

ေရာကေနတာ။ အဖြ႔အစညးေတြအေနန႔ ကေနာတ႔ စတမေကာငးျဖစေစမယ အဒလ စကားမး မေျပာဖ႔

ကေနာ ေမတာရပခခငတယ။ ပဋပကၡေၾကာင ဒလ ခစားေနရတာက ၾကညၿပး ခငဗားတ႔ ေပာၾကလား။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ IDP စခနးေခါငးေဆာငတစဥး

အလားတပင တခ႕ေသာ ဒကၡသညမားႏင IDP မားက

လညး အာဏာပငမားႏင ႏငငတကာ အကးဝင သက

ဆငသမားႏငအဖြ႔အစညးမားက ၎တ႔၏ အသမားအား

မၾကားေနေသးသညက စတပကမေၾကာငး ထတေဖာ

ေျပာျပၾကသည။

“ကေနာ ဘာမ ထပမေျပာခငေတာဘး။ တျခားလေတြလာၿပး အမားႀကးေမးၾကတယ ဒါေပမယ

သတ႔ေမးၿပးရင တစခါမ ျပနေရာကလာတာ မရဘး။ ကေနာတ႔အတြက ေမာလငခကမတယလ႔

ခစားရတယ။”


“အငတာဗး လာလပတသေတြက အျမလလ ဒေမးခြနး လာေမးၾကတယ။ “ခငဗားတ႔ ဒစခနးထမာ

ေပာၾကလား” တ။ စဥးစားၾကညပါဥး။ အရငတနးက အမ ကယကယဝနးဝနးန႔ ေနာကေဖးမာ ျခန႔ ဝငးန႔

ေနခတသေတြက IDP ဘဝန႔ ဘယလလပ ေပာမလ။ ကေနာ ေမးခြနးေမးတလရ႕မကႏာက ၾကညၿပး

“ခငဗား ဒမာ လာေနၾကညပါလား” လ႔ ျပနေျပာလကတယ။ အဒါေၾကာင ခငဗားတ႔ ေမးမယဆရင

ေကးဇးျပၿပး ေမးခြနးေလးေတြက သတထားၿပး ေမးရငေကာငးမယ။”

ကခငျပညနယရ IDP စခနးမ ကခင IDP စခနးေခါငးေဆာငတစဥး


မြန IDP စခနးမ သကႀကးရြယအတစဥး [ဓာတပ - Human Rights Foundation of Monland]

tem*wftwGuf arQmfvifhcsufrsm; 181

tem*wftwGuf arQmfvifhcsufrsm;၎တ႔၏ လကရအေျခအေနတြင ေမာလငခကကငးမ

ေနမႈမားက မၾကာခဏ ေဖာျပေနသညတင ေတြ႔ဆေမး

ျမနးခသ အမားစက ႏငင၊ လထအသငးအဝငးႏင

မသားစမားအတြက ပမ ေကာငးမြနေသာ အနာဂတက

စတကးယဥ ေမာလငေနၾကသည။ အခြငအလမးမား

ရရမညဆပါက ၎တ႔ႏင ၎တ႔၏ ကေလးမားအား

ေကာငးကးျပႏငသည လပကငႏငမႈမား ရၾကၿပး ၎

တ႔ႏင ၎တ႔၏ အသငးအဝငးမာလညး ကယေျခေထာက

ေပၚ ကယရပတညႏငမညဟ ယၾကညေၾကာငး ေျပာျပ

ၾကသည။

EdkifiHtwGuf jyif;jyaom &nfrSef;csufrsm;

ျမနမာႏငငရ အျခားေသာ အရပသားျပညသအမားစ

ကသ႔ပင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားသညလညး ၿငမးခမး

ေရး၊ ဒမကေရစေရး၊ တငးရငးသားေဒသမားတြင တနး တ

ညမေရးႏင ကယပငအပခပခြင အစရသညတ႔ျဖင ဝနးရ

ဗဟျပထားသည ႏငင ျဖစလာေစရနအတြက ျပငးျပေသာ

ရညမနးခကမား ရၾကပါသည။ ၎တ႔ႏင ၎တ႔၏

ကေလးမား ၿငမးခမးစြာ ေနထငႏငၿပး ျမနမာႏငငရ

အျခားသမားကသ႔ တနးတညမစြာျဖင ၎တ႔၏ အပမက

မားေနာကသ႔ လကႏငသည လြတလပမႈႏင အခြင

အလမးမားက ေမာလငေနၾကပါသည။

“ကေနာတ႔ ရြာသားေတြအေနန႔ ၿငမးၿငမးခမးခမး ေနရဖ႔ကပ ေမာလငတယ၊ ဒလ အေျခ

အေနမးကလညး အနာဂတမာ ထပမၾကခငေတာဘး။ လကနကကငတကပြေတြ ထပရငမဆငရေတာ

ဘ ဂဏသကၡာရရ၊ တနးတညမမႈ ရရန႔ ေပာေပာရႊငရႊင ၿငမးၿငမးခမးခမး ေနခငတယ။”


“ကေနာကေတာ စစပြေတြရပၿပး ၿငမးခမးေရးက ယလာေပးပါလ႔ပ ထပေျပာခငတယ။ ေသနတ

သေတြ၊ ပစခတသေတြ ဘာမ မၾကားခငေတာဘး၊ လတငး အမကျပနၿပး အရငလ ေပာေပာရႊငရႊင

ေနခငၾကတယ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရ IDP စခနးမ ဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင ပါဝငသတစဥး

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၿငမးခမးေရးဆ

သညမာ စစပြႏင ပဋပကၡမား မရ႐မမကဘ ထြကေျပး

တမးေရာငရမညက စးရမပပနစရာ မလဘ မသားစႏင

အတတကြ ေနထငႏငျခငးႏင အျခားတငးရငးသား

လမးစမားႏင ခြျခားဆကဆမႈ မရဘ သဟဇာတျဖစစြာ

အတယဥတြ ေနထငႏငျခငးဟ အဓပၸာယ ဖြငဆပါသည။

182 tdrfrvGrf;ol b,fol &SdrvJ - jrefrmEdkifiH\ vufeufudkify#dyu©ESifh qufpyfaeaom umv&SnfMum ae&yfpGefYcGmxGufajy;wdrf;a&Smif&rIrsm;

“ကေနာကေတာ ျမနမာျပညမာရတ တငးရငးသား လမးစေတြအားလး ညၫြတၾကၿပး စစမနတ

ၿငမးခမးေရး ျပနလညရရမႈန႔အတ ၿငမးၿငမးခမးခမး၊ သဟဇာတရရ အတတေနေစခငတယ။”


“ကေနာ ၿငမးၿငမးခမးခမးေနခငတယ။ ကေနာသားေတြ၊ သမးေတြန႔ အတတေနခငတယ။ သတ႔

[ဗမာတပန႔ တငးရငးသားတပ]ေတြ တကပြျပနျဖစလ႔ ကေနာတ႔ ေနာကတစခါ ထပထြကေျပးရရင

ကေနာမသားစေတြန႔ ေနာကတစခါ ထပခြရအးမာေပါ။”

ကရငျပညနယရ ရြာသစတြငေနထငသ ကရငအမးသားတစဥး

“ကမတ႔အေနန႔ တရားမမႈ ရတ အစးရမးကပ လခငတယ။ ေနာကၿပး ႐းသားမႈလညး ရဖ႔ လတယ။

အစးရအေနန႔ ျမနမာျပညက တငးရငးသားအားလးက ခစခငၿပး ေစာငေရာကသငတယ။”


ကယပငအပခပခြင သ႔မဟတ “ကယၾကမၼာ ကယဖနတး

ေရး” ဆသည အခကမာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစ

အတြက အနာဂတ ေမာလငခကမား၏ အဓက အစတ

အပငး တစရပ ျဖစပါ သည။ ၎တ႔၏ ဘဝမားက

ကယတင ဥးေဆာင ပကငႏငမႈ မရျခငးႏင ၎တ႔၏

လထ အသငးအဝငးမား တးတက ေကာငးမြနေစရန

ႏစေပါငးမားစြာ မလပႏငခသညေနာက မားစြာေသာ

ျပညသတ႔သည ၎တ႔ ဘာသာ အပခပရနႏင ၎တ႔

ေရြးခယၿပး ၎တ႔က ကယစားျပသညဟ ယၾကညရ

သမား၏ အပခပမႈက ခယႏငမည အခြငအေရးက

လလားၾကပါသည။

“ အစးရကေနၿပး ကေနာတ႔က ၿငမးခမးေရး ေပးေစခငတယ။ အဒလပ အစးရက ကေနာတ႔က

ကယဘာသာကယ အပခပႏငမယ အခြငအလမးက ေပးေစခငတယ။”



“ျမနမာႏငငဟာ ဒမကေရစႏငင ျဖစလာၿပး ကရငလမးေတြကလညး တကယႏငငသားေတြ

အျဖစန႔ ကယအခြငအေရးန႔ ကယ လြတလြတလပလပ ေနႏငလမမယလ႔ ကမ ေမာလငပါတယ။”


“အေရးႀကးဆးက စစမနတ ၿငမးခမးေရးပ။ အဒဟာ ရၿပဆရင အဒမာရတ ေခါငးေဆာငေတြန႔

တငးျပညက တညေဆာကလ႔ရၿပ။ အဒမာ အလားအလာရတ ေခါငးေဆာငေတြ အမားႀကးပ၊ ကရင

ျပညသေတြအတြက ကရငေခါငးေဆာငေတြ၊ ကခငျပညသေတြအတြက ကခငေခါငးေဆာငေတြ ရ

တယ။ သတ႔ဟာ သတ႔ရ႕ ျပညသေတြန႔ လထအသငးအဝငးအတြက သတ႔ အေကာငးဆး လပၾကမာ

ေသခာတယ။ စစမနတ ၿငမးခမးေရးက ရမေနေတာ ဒကစၥေတြက အလပမျဖစေသးဘး။”


ေနာကဆးအေနျဖင မားစြာေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား

က အေလးေပး ေဖာျပၾကသညမာ ၎တ႔ႏင ၎တ႔

မသားစမားအေပၚ ျဖစပကခသညမး ဘယေသာအခါမ

ထပမ မျဖစပြားရနႏင အနာဂတ မးဆကမားအေနျဖင

၎တ႔ ၾကေတြ႔ခရေသာ ခးေဖာကခရမႈမားက ဘယ

ေသာအခါမ မခစားရေစရနတ႔ ျဖစပါသည။

“ ကေနာတ႔အေနန႔ အနာဂတမာ စစပြန႔ တကခကမႈေတြ မျဖစေစခငေတာဘး။ အနာဂတ

အတြက ၿငမးခမးေရးန႔ တနးတညမမႈကပ ကေနာ လခငတယ။ ကရငလမးေတြန႔ အျခား

တငးရငးသားလမးစေတြ အနာဂတမာ ဒလအေျခအေနမးေတြ ေနာကတစႀကမ ထပမခစားေစခငဘး။

ဒါဟာ ကေနာလခငတ အေရးႀကးဆး အရာပ။”


¤if;wdkY\ b0ESifh ¤if;wdkY rdom;pkb0rsm;twGuf jyif;jyaom &nfrSef;csufrsm;

အနာဂတအတြက ၎တ႔၏ ေမာလငခကမားက ေမး

ေသာအခါ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားအျပားက ၎တ႔၏

ေမာလငခကက ကေလးမားႏင ေနာကမးဆကမား

အေပၚတြငသာထားေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည။ ၎တ႔

သည ၎တ႔ကေလးမား၏ ပညာေရးက အဓက ဥးစား

ေပးၾကၿပး ပညာေရးသညသာလင ၎တ႔ မသားစ

အေျခအေနမား တးတကေကာငးမြနလာေစရန အေကာငး

ဆးနညးလမးဟ ျမငထားၾကပါသည။ ကေလးမား


အေပၚတြငထားေသာ ေမာလငခကႏင ဆန႔ကငစြာပင

၎တ႔ဘဝမား တးတကေကာငးမြနလာေအာင လပ

ေဆာငရန အခနေနာကကသြားၿပဟ အမားအျပားက

ေျပာဆၾကၿပး ၎တ႔ ကယတငအတြကမ ေမာလငခက

အနညးငယသာ ထားရၾကပါသည။

“အနာဂတအတြက ကေနာ ဘာေျပာရမနး မသဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ အစးရက ကေနာ

တ႔အေပၚ အတငးအကပလပတယ၊ ညႇဥးပနးႏပစကတယ၊ အဒေတာ အနာဂတအတြက ကေနာမာ

ဘာေမာလငခကမ မရေတာဘး။ ထားလကေတာ၊ ကေနာကေလးေတြအားလး ေကာငးတကႏငၿပး

အခြငအလမးရေအာင ကေနာ ႀကးစားမယ။ အနာဂတအတြက ကေနာေမာလငခကက အဒါပ။”


“ကေနာေမာလငခကက ကေနာကေလးေတြအတြက သကသကပ။ အနာဂတမာ သတ႔ေတြ

ပညာတတျဖစလာရင ကေနာတ႔ မဘေတြ ေပာတယ။ ကေနာတ႔မာ ဘာမမရေတာ သတ႔ေတြ

ကနးမာဖ႔ ေမာလငတယ။ သတ႔ရ႕ပညာေရးက ေထာကပေပးႏငဖ႔ အလပတစခရရင ပေကာငးမယ။”

ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသညကရငနအမးသားတစဥး

“ေနာကႏစကရင ကေနာသမးက တကသလ သြားတကရၿပ။ ကေနာသမးက ဘယလလပ

ေပးရမလ ကေနာ မသဘး။ ကေနာတ႔ကေတာ အသကႀကးၿပေလ။ ကေနာတ႔အတြက ဘာမ

မလေတာဘး။ ကေလးအတြကပ ကေနာ စတပတယ။ ကေနာကေတာ [သမ] ေကာငးေကာငးမြနမြန

ႀကးလာၿပး ေကာငးဆရာမ ျဖစေစခငတယ၊ အဒါဆ သ႔ဘဝန႔ သ ေနသြားလ႔ ရၿပ။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေရာစပရြာမ IDP ရမးအမးသားတစဥး

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ လငယမားကမ ၎တ႔၏ ပညာေရး

အေၾကာငး၊ ႏငငႏင လထအသငးအဝငးအေပၚ အကးျပ

လသည ၎တ႔၏ ဆႏၵမားက ရငးျပခၾကသည။

“ကမ သနာျပတစေယာက ျဖစခငတယ။ ကမတ႔ ျပညသေတြက ကညခငတယ။”



“တကယလ႔ ျပနပ႔မယ အခနေရာကလာရင ကမကေတာ ကမတ႔ရ႕ လထအသငးအဝငး အတြကပ

အလပလပခငတယ။ လထအသငးအဝငးန႔ ဆကစပတ အလပကပ ေရြးမယ။ အကးအျမတအတြက

ကယပငစးပြားေရး ထေထာငတာမးလ လပဖ႔ ကမမာ အစအစဥမရဘး။”


“အခေလာေလာဆယေတာ ကေနာက ေကာငးသားတစေယာက ျဖစတယ။ ကေနာ

ေကာငးၿပးသြားရင ရြာမာရတ ကေလးေတြက ကေနာရ႕ အေတြ႔အၾကေတြ ဖလယေပးခငတယ။

သတ႔က ကေနာထက ပၿပး ဗဟသတေတြ အေတြ႔အၾကေတြ ရေစခငတယ။ အဒါ အနာဂတအတြက

ကေနာရ႕ ေမာလငခကပ။”


twdwfumvtwGuf w&m;rQwrI 187

twdwfumvtwGuf w&m;rQwrI

192 OHCHR, “Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of Interna-tional Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law,” UN GA Resolution 60/147, 16 December, 2005, Principle 19. Available at http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/RemedyAndReparation.aspx.

193 အမနတရားႏငအေဆာကအအပငးဆငရာျပျပငေျပာငးလေရးကဤသေတသနျပမႈတြငအနညးအကဥးသာေဖာျပၾကသညအတြကအထကပါေဖာျပမႈမားတြငတတကကေဆြးေႏြးမႈမားထညသြငးမထားဘအနာဂတလျခေရးအေပၚယၾကညမႈကငးမျခငးႏငထြကေျပးတမးေရာငရသျပညသမား၏သျမငနားလညမႈႏငပတသကေသာစနေခၚမႈမားအပါအဝငလာမညအခနးမား၏အစတအပငးမားတြငထညသြငးေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။

တရားမတမႈႏငပတသက၍ ထြကေျပးတမးေရာငရသ

မား၏ သျမငနားလညမႈမားႏင လအပခကမားက ဆရ

လင ေဒြးေရာယကတငျဖစေသာ တ႔ျပနမႈပစ ႏစမး

ရေနပါသည။ ပထမတစခမာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခေသာ

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားကတာ၀နယမႈတာ၀နခမႈ၊

ျပနလညျဖညဆညးေပးမႈႏင အေျခခ အေဆာကအအ

ပငးဆငရာကယျပန႔ေသာေတာငးဆမႈမားႏငေမာလင

ခကမား ျဖစၿပးထအရာမားက ျပညျပညဝဝ ျဖညဆညး

ႏငရနအတြကတကေသာတရားမတမႈဆငရာယႏရား

မားလအပမညျဖစသည။ဥပမာအားျဖငအတတကာလ

တြငခးေဖာကခခရမႈမားအတြကမညကသ႔ေသာတရား

မတမႈမး လခငပါသနညးဟ ေမးျမနးရာတြင ေျဖဆသ

အမားအျပားကယငးကသ႔ေသာ ခးေဖာကမႈမား ဘယ

ေသာအခါမ ထပမမျဖစပြားေစေရး ေသခာေစရန လပ

ေဆာငေပးေစလသညဟ႐းရငးစြာေျဖၾကားခၾကပါသည။

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏင ႏငငတကာ လသား

ခငးစာနာမႈဆငရာဥပေဒအား ျပငးထနစြာေဖာကဖကမႈ

မားက ၾကေတြ႔ခရသည နစနာခစားရသမားအေနျဖင

ႏငငတကာ ဥပေဒေအာကတြင ကစားမႈ ရပငခြငရၿပး192

ခးေဖာကခရမႈႏင နစနာခစားရသ (မား) ၏ ႏစသက

ေရြးခယမႈႏငလအပမႈအေပၚတြငမတည၍ထအထတြင

တာဝနယတာဝနခမႈ၊ျပနလညကစားေပးျခငး(ျပနလည

ျဖညဆညးေပးျခငး၊ ေလာေၾကးေပးျခငး၊ ျပနလည ထ

ေထာငေပးျခငးႏင/သ႔မဟတျပယဂသေဘာေဆာငေသာ

နညးလမးမား အစရသည ပစမားျဖင)၊ အမနတရား

ႏင အေဆာကအအပငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈတ႔

ပါဝငပါသည။193 ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငး သ႔မဟတ

ေလာေၾကးေပးျခငးတ႔ အျပညအဝ မလအပလင သ႔

မဟတလပေဆာငရနမျဖစႏငလငအထးသျဖငအဆး

ဝါးဆးေသာ ခးေဖာကမႈမားျဖစသည လငပငးဆငရာ

အၾကမးဖကမႈ၊ ညႇဥးပနးႏပစကမႈႏင သတျဖတမႈမား

စသညတ႔အတြက အစးရအေနျဖင လေလာကေသာ

ကစားမႈေပးျခငးကလပေဆာငေပးရမညတာဝနဝတရား

ရရပါသည။ ျပနလညကစားေပးမႈအတြက တကေသာ

ပသဏၭာနသည ေနာကခအေျခအေနႏင နစနာခစားရ

သ၏လအငဆႏၵမားအေပၚတြငမတညၿပးအတတကာလ

က ထတေဖာတငျပႏငရနအတြက နညးလမးမား ေဆြး

ေႏြးမႈသည အားလးပါဝငေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏

အစတအပငးတစရပအေနျဖင ပါဝငသငၿပး IDP မားႏင

ဒကၡသညမား၏ေနရပျပနေရးသညစစမနေသာမမဆႏၵ

အေလာက၊ ဂဏသကၡာရရ၊ အျပညအဝ ေလးစားမႈႏင

အတလျခမႈရသညေရရညတညတေသာေနရပျပနမႈက

ေသခာေစရမညျဖစသည။

w&m;rßSwrIawmif;qdk&mwGif twm;tqD;rsm;

စစတပမ ကးလြနေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား

အတြက ျမနမာအာဏာပငမားထ တရားမတမႈ ေတာငး

ဆရာတြင လြနခေသာဆယစႏစမားစြာအတြငး ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခရသမား၏ အေတြ႔အၾကက သငေပးသညမာ


အေကာငးဆးရလဒအျဖစမသကးကြအျပခရျခငးျဖစၿပး

အဆးဆးရလဒအျဖစ တရားမတမႈ ေတာငးဆသမား

အေနျဖင တ႔ျပနကလစားေခမႈ ခရျခငးမားပင ျဖစပါ

သည။ စစတပမ ကးလြနခေသာ လ႔အခြငအေရး ခး

194 Women’s League of Burma, “Same Impunity, Same Patterns,” January 2014. Available at http://womenofburma.org/wp-con-tent/uploads/2014/01/SameImpunitySamePattern_English-final.pdf. International Center for Transitional Justice, “ImpunityProlonged,”September2009.Availableathttps://ictj.org/sites/default/files/ICTJ-Myanmar-Impunity-Constitution-2009-English.pdf. InternationalCommissionof Jurists, “AchievingJustice forGrossHumanRightsViolations inMyanmar,” January2018.Available at https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study-Publications-Reports-Themat-ic-reports-2018-ENG.pdf.InternationalCommissionofJurists,“AchievingJusticeforGrossHumanRightsViolationsinMyan-mar,”January2018.Availableathttps://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Myanmar-GRA-Baseline-Study-Publica-tions-Reports-Thematic-reports-2018-ENG.pdf.

ေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ တရားမတမႈ ေတာငးဆ

ေသာ ျမနမာႏငငရ အရပသားျပညသမား ရငဆငၾက

ေတြ႔ေနရသည စနေခၚမႈမားကအျခားအဖြ႔အစညးမားမ

အေသးစတအစရငခတငျပထားပါသည။194

“တခ႕ဗမာစစသားေတြကမနးကေလးေတြကဆြေခၚသြားၿပးမဒမးကငတယ။ဒါေပမယအဒါက

ဘယသမ မေျပာရၾကဘး။ လတငးက စစတပက ေၾကာကၾကတယ။ ကမတ႔ အကနလးျမငတယ၊

ဒါေပမယကမတ႔မခခရဘး၊တငလညးမတငရဘး။”

မြနျပညနယရေရာစပရြာမIDPမြနအမးသမးတစဥး

“ဘယသ႔ကသြားၿပးတငရမလ။အစးရကလညးကမတ႔မတငခပါဘး။သတ႔ကတကယတမးဆ

စစတပအပခပေရးေအာကမာ ရေနတာပေလ။ ကမတ႔က သတ႔လကခပထကေရ ျဖစေနတယ။

သတ႔ကဆန႔ကငၿပးကမတ႔ဘာမလပလ႔မရဘး။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

“ကမတ႔ ျပနမယဆရင ကမတ႔ လခငတာက တကယေတာငးဆလ႔ ရမာလား။ ကမတ႔

ေတာငးဆရငေရာတကယရမာမ႔လ႔လား။”


ေတြ႔ဆေမးျမနးခရသမား ကယတငၾကေတြ႔ေနရသည

ခကခေသာ စးပြားေရးအေျခအေနႏင ေယဘယအားျဖင

ေမာလငခက ကငးမေနမႈႏင ျမနမာအစးရအေပၚ အယ

အၾကညကငးမမႈတ႔ အားလးက ေပါငးစပလကပါက

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ အမားစအေနျဖင ၎တ႔သည

တရားမတမႈကဘယေသာအခါမရရလမမညသ႔မဟတ


အစးရမ ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားက အေလးထား

ဥးစားေပးမညမဟတဆသညအဓပၸာယကသကေရာက

ေနပါသည။ ထ႔အျပင ေတြ႔ဆေမျမနးခသမား၏ ဆး႐ႈး

မႈ အတငးအတာပမာဏႏင ေယဘယအားျဖင အစးရ

195 PatrickPierceandCaitlinReiger,“NavigatingPathsofJustice inMyanmar’sTransition,” InternationalCenter forTransitionalJustice,2014,p.16.Availableathttps://www.ictj.org/sites/default/files/ICTJ-Myanmar-Development-Report-2014.pdf.

ရငဆငေနရေသာ စနေခၚမႈမားအရ ၎တ႔ ဆး႐ႈးသြား

ခသည ပငဆငမႈမားအတြက ေလာေၾကးခစားရမႈမာ

ျဖစႏငေျခမရေသာေၾကာငေတာငးဆလသညစတဆႏၵ

လညးမရဘျဖစေနပါသည။

“ဗမာစစသားေတြကကမရ႕ေဆြမးေတြက သတခတယ၊ ဒါေပမယ ေသတသေတြအတြက ျပန

ေျဖရငးေပးပါဆရငသတ႔မလပႏငဘးဆတာကမသတယ။”


“အဒမာ နစနာခစားရတသေတြ အမားႀကးရတယ၊ အဒေတာ ကမ ထငတာက အစးရအတြက

အဒါေတြက ေလာေၾကးေပးဖ႔လြယမာမဟတဘး။အဒါက ရဖ႔အတြကဆႏၵရေပမယ ျဖစႏငမယလ႔

ကမမထငဘး။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညရမးအမးသမးတစဥး

“သတ႔ ကေနာတ႔အေပၚ လပခတာေတြက အမားႀကးပ။ အဒါေတြအတြက သတ႔က ပကဆ

ျပနေတာငးမယဆရငသတ႔ေပးႏငမယလ႔ကေနာမထငဘး။”


တရားမတမႈ ေတာငးဆျခငးသည နစနာခစားရသမား၏

လကရ အေျခအေနအေပၚတြငလညး မတညေနျခငးက

နားလညထားရမညျဖစသည။အထးသျဖငတရားမတမႈ

ေတာငးဆျခငးမာ အႏရာယႀကးမားၿပး ေအာငျမငႏငေျခ

နညးပါးေသာအခါ အရပသားျပညသမား အေနျဖင

လတတေလာ လအပခကမား ျပညမေအာငသာ ဥးစား

ေပးၾကရပါသည။195 သ႔ေသာ ျမနမာႏငငႏင အလားတ

အျခားႏငငမား၏ အေတြ႔အၾကအရ ညႇဥးပနးႏပစက

မႈ၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈႏင ခစခငရသမား

အသတျဖတခရမႈမားအပါအဝငျပငးထနေသာလ႔အခြင

အေရး ခးေဖာကခရမႈမားကၾကေတြ႔ရျခငးေၾကာင ျဖစ

တညလာေသာ နာကငမႈမားႏင တရားမတမႈအေပၚ


လအငဆႏၵမားသည ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာသညအထ

ေမးမနေပာကကြယ မသြားဘ ရေနတတပါသည။196

တကယတမးဆရလင ၎တ႔ ဇာတရြာမားတြင ၾက

ေတြ႔ခရေသာ အျဖစအပကမားအေၾကာငး ျပနလည

ေျပာျပရာတြင ႏစေပါငး ၂၀ သ႔မဟတ ၂၀ ႏင

အထကတြင ျဖစပြားခသညဟဆသညတင ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသ အမားအျပားမာ ခစားခကမားျဖင လႊမးမး

ကာ ေျပာဆေနၾကရဆ ျဖစသည။ အမားအားျဖင ထ

အေၾကာငးအရာမားက ျပနလညေျပာဆရန ျငငးပယ

ၾကၿပး ထအတတအေၾကာငးက စဥးစားမပါက၎တ႔၏

ခစားခကမားက မထနးခပႏငေသာေၾကာင ျဖစသည

196 HURFOM, “I Still Remember,” December 2017. Available at http://www.rehmonnya.org/reports/I-still-remember-online-pub-lishing.pdf.Network forDocumentation–Burma, “ToRecognizeandRepair,” June2015.Availableathttp://nd-burma.org/to-recognize-and-repair/.

197 TaniaGhanem,“WhenForcedMigrantsReturn‘Home’:ThePsychosocialDifficultiesReturneesEncounterintheReintegrationProcess,”OxfordRefugeeStudiesCentreWorkingPaperNo.16,October2003.Availableathttps://www.rsc.ox.ac.uk/files/files-1/wp16-when-forced-migrants-return-home-2003.pdf.

ဟ ေျပာျပၾကသည။ ဤသညက ခးေဖာကမႈမားသည

နစနာခစားရသမား၏ ဘဝမားအေပၚ ႀကးမားေသာ

႐ကခတမႈမား ရေနဆျဖစေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။

၎တ႔အေနျဖင ႏစေပါငးမားစြာ ေဝးကြားေနခသည

ဇာတရြာမားသ႔ပထမဆးအႀကမေနရပျပနသညအခန

တြင ျမနမာစစတပ၏ စစသားမားႏင ေတြ႔ပါက ဤ

႐ကခတမႈမားကပမႀကးထြားလာေစႏငပါသည။သ႔ျဖစ၍

ေနရပျပနသညအခနတြငဆးဝါးသညအတတျဖစရပမား

ျပနေပၚႏငလာသညအတြကစတႏငလမႈေရးပငးဆငရာ

ႏစသမေဆြးေႏြးမႈမားလညးလအပလာႏငပါသည။197

“ဒအေျခအေနန႔ပတသကၿပး မေျပာခငဘး။ ဒအေၾကာငးေတြ ျပနေျပာမယဆရင မကရည

မထနးႏငဘး။အရမးနာကငခစားရတယ။”


“အတငးအတာတစခအထ နာကငခစားခရတအတတေတြ ျပညေနတ လ႔အဖြ႔အစညးထက

ျပနမသြားခငဘး၊ ဘယေလာကအထ ျဖစလဆရင အဒအေၾကာငးေတြ ကေလးေတြ ကေတာင

ျပနမေျပာျပခငဘး။”


“အဒရြာက ပဋပကၡေၾကာင ပကစးသြားတေနရာ ျဖစတာေၾကာင ပဋပကၡကေန ကေနာတ႔

ခစားခရတ ေျပာမျပႏငေလာကတ အခကအခန႔ နာကငမႈေတြရ႕အတငးအတာက ခငဗား ခန႔မနး

ၾကညလ႔ရတယ။ ကေနာအေနန႔ အဒအေၾကာငးေတြက ျပနေတြးရင ပဆး႐ပမ႔ အဒအေၾကာငးေတြ

ထပၿပးမေျပာခငေတာဘး။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမIDPပအဝးအမးသားတစဥး


“ကမတ႔ ရြာက ထြကလာကတညးက ကမ ႏလးက ဘယလမ မေကာငးေတာဘး။ လေတြ

ရနျဖစသ/ျငငးခသၾကားရရငကပကမႏလးကအလလေဖာကလာတယ။စစတပကေနၿပးကမတ႔က

ဘယလျပမဆကဆတယဆတအေၾကာငးေျပာျပရမယဆရငတစေန႔ကနေတာငၿပးမယမထငဘး။”

ရမးျပညနယေတာငပငးရေရာစပရြာမIDPရမးအမးသမးတစဥး

198 PatrickPierceandCaitlinReiger,“NavigatingPathsofJusticeinMyanmar’sTransition,”InternationalCenterforTransitionalJustice,2014,p.16.Availableathttps://www.ictj.org/sites/default/files/ICTJ-Myanmar-Development-Report-2014.pdf.

တရားမတမႈအတြကအသထြကေတာငးဆမႈမားရမေန

ေသာေၾကာငနစနာခစားရသမားအေနျဖင“ခြငလႊတကာ

ေမပစလကျခငး”သ႔မဟတ“ခြငလႊတေသာလညးအမတ

ရေနဆ” ျဖစသညဟနားလညမထားသငပါ။ယခေတြ႔

ဆေမးျမနးခသမားကသ႔ အေျခခ ရငသနရပတညႏင

ေရးအတြကပငဆးဝါးေသာစနေခၚမႈမားႏငၾကေနရသည

နစနာခစားရသမားအေနျဖငရငသနရပတညေရးအတြက

တစစတစရာ ပမလျခမႈရပါမ တရားမတမႈအတြက

ေတာငးဆမမားကလပေဆာငႏငမညျဖစသည။ပဋပကၡ

လြနကာလ အရပသားျပညသမားအၾကား တရားမတမႈ

အေပၚ ဥးစားေပးေရြးခယျခငးႏင ေတာငးဆျခငးအား

ေလလာမႈတြင ပဋပကၡ ျဖစၿပးၿပးခငး အခန၌ အေျခခ

လအပခကမားျဖစသည စားနပရကၡာ၊ ခလႈစရာ

ေနရာႏင လျခေရးတ႔က တရားမတမႈထက ပ၍

ဥးစားေပးၾကေၾကာငး ေဖာျပေနၿပး အေျခခ လအပခက

မားျပညမမႈေပၚမတညကာဥးစားေပးအဆငသတမတ

ခကမားလညးေျပာငးလသြားႏငပါသည။198တရားမတမႈ

ေတာငးဆျခငးသည အခနႏငအမ ေျပာငးလသြားႏင

သကသ႔ အေျခခလအပခကမားက ဥးစားေပးသတ

မတမႈအားအတတကာလခးေဖာကခရမႈအတြကကစား

ေပးျခငး လအပခကႏင ဆန႔ကငေနသညဟ မျမငမ

ေစရနလအပၿပးျဖစရပအေတာေတာမားမားတြငအေျခခ

လအပခကမား ျပညမေစရနအတြက ၾကေတြ႔ရေသာ

အခကအခမားသညနဂမလလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ

မားႏငတက႐ကဆကႏႊယမႈရေနပါသည။ဥပမာအားျဖင

မသားစတစစအတြက အဓက ဝငေငြရာေဖြေပးေနသ

တစဥးအသတခရျခငး၊ညႇဥးပနးႏပစကမႈေၾကာငမသန

စြမးျဖစသြားရျခငးသ႔မဟတအတငးအဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရ

မႈေၾကာငပငဆငမႈသ႔မဟတေျမယာမားဆး႐ႈးသြားျခငး

အစရေသာ ျဖစရပမး ျဖစပါသည။ ဤသေတသနတြင

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား၏ တရားမတမႈေပၚ အယအဆ

မား သ႔မဟတ ၎တ႔အေနျဖင မညကသ႔ေသာ တရား

မတမႈပစက ပမ လလားျခငးအစရသညတ႔အေပၚ ႏႈက

ႏႈကခြတခြတ မလပေဆာငႏငခပါ။သ႔ေသာ ေတြ႔ဆေမး

ျမနးခသအမားစအေနျဖင၎တ႔ခစားခရမႈမားအတြက

မညသည ပစျဖင ျဖစရမညသ႔မဟတ ျဖစႏငသညကမ

ေသခာမႈ မရေသာျငားလညးတရားမတမႈတစစတစရာ

ရပငခြငရသညဟခစားၾကရပါသည။

“ကေနာတ႔က အမကေန ထြကသြားရၿပး ထြကေျပးတမးေရာငရေအာင လပခတအတြက

ကေနာတ႔ကတရားမတမႈတစခခေတာသတ႔လပေပးသငတယ။အဒျဖစစဥကလညးစနစတကန႔

လတစေယာကခငးစအတြကမတမႈရရမယ။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညကရငနအမးသားတစဥး


“ကေနာကေတာ နစနာခစားခရသ တစေယာကအေနန႔ ျဖစခတာေတြက သတ႔အေနန႔ ဘာ

တစခမလပမေပးဘးဆရငကေနာကေတာဘယေတာမေကနပမာမဟတဘး။”


jyefvnfukpm;ay;avsmfjcif;rsm;

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားႏငသမးဆညးခရမႈပမာဏ

အတငးအတာက ၾကညမညဆပါက ျဖစႏငေျခနညးလမ

မညဟတခ႕ကသသယရေသာလညးသမးဆညးခထား

ရေသာ ႏင/သ႔မဟတ ဖကဆးခလကရေသာ ပငဆငမႈ

မားက အစးရအေနျဖင ျပနလညေပးအပရမည ႏင/

သ႔မဟတ ျပနလညျဖညဆညးေပးရမညဟ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခသမား အားလးနးပါးက သေဘာတညၾကပါ

သည။ ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးႏင ေျမယာအား

အေလာေပးျခငးမားအတြက ႏစသကရာ ေရြးခယမႈႏင

လအပခကမားကအထကပါအနာဂတအတြကဆးျဖတ

ခကခရာတြငအဓကအေၾကာငးအရာမားအခနး၌ေဆြး

ေႏြးထားခၿပးျဖစပါသည။ အေရးႀကးသညမာ ေလာေၾကး

ေပးမႈသည ေျမကြကတစကြက၏ တက႐ကတနဖးထက

ပမ ေပးေလာသငၿပး ဖကဆးခရေသာ အျခားပငဆငမႈ

မားႏင ပစၥညးဥစၥာမား၊ ထ႔အတ သးႏမား၏ တနဖးႏင

ေျမယာေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကရမည ကစၥမား

အတြကလညးပါဝငသငသညဟေတြ႔ဆေမးျမနးခသမား

ကမတခကျပၾကပါသည။

“ဗမာစစသားေတြက ကေနာတ႔ရြာက မး႐ႈ႕ၿပး ကေနာတ႔ေျမေတြက သမးတယ၊ အဒေတာ

ကေနာတ႔က ပကဆအေလာ ျပနေပးေစခငတယ။ သတ႔ ဖကဆးခတ ဟာေတြက ျပနေဆာက

ေပးေစခငတယ။”

ကရငျပညနယရIDPစခနးမဥးတညအစအဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝငသတစဥး

“ကမရ႕စကခငးေလး ကမ ျပနလခငတယ။ ကမတ႔က ဆငးရတယ၊ အသကႀကးလာရင

အဆငေျပေျပေနႏငေအာငလ႔ဆၿပးစကခငးထမာကမတ႔ရငးႏးျမႇပႏထားတာ။”

တနသၤာရတငးေဒသႀကးရေရာစပရြာမIDPထားဝယအမးသမးတစဥး

အျခား ခးေဖာကမႈမားျဖစသည သတျဖတမႈ၊ ညႇဥးပနး

ႏပစကမႈႏင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားႏင ပတ

သက၍ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားကေငြေၾကးအားျဖငေပး

ေလာမႈသည ၎တ႔ ခစားရမႈမားက ျပျပငေပးႏငမည


မဟတေသာလညး ၎တ႔၏ ဘဝမား ျပနလည တည

ေဆာကႏငရနအတြက ျပနလည ထေထာငေပးျခငးဆင

ရာအကအညမားလခငသညဟမတခကျပၾကပါသည။

“ကေနာတ႔ ျပနတအခနမာ ပဋပကၡေၾကာင ဆး႐ႈးခရတာေတြ ဥပမာ ေျမယာ၊ တရစၧာန၊

ပငဆငမႈေတြန႔ မသားစဝငေတြ ဆး႐ႈးသြားတသေတြအတြက အစးရအေနန႔ ကေနာတ႔က ကညေပး

သငတယ။အျခားသေတြလပ ဂဏသကၡာရရန႔ ကယဘဝကယ ျပနတညေဆာကႏငဖ႔ ကေနာတ႔က

အေလာေပးသငတယ။”


“ကေနာတ႔ခခရတာေတြကတနဖးအားျဖငေျပာရခကသလျပနေလာေပးဖ႔လညးမျဖစႏငဘး။”

ထငးႏငငရဒကၡသညစခနးမဒကၡသညတအာငးအမးသားတစဥး

“ကမတ႔ ရြာကေနထြကလာတနးက လမးမာ လေတြ အမားႀကး ေသသြားတယ။ ကမတ႔မာ

ရသမ အးအမ၊ ေျမယာ၊ အသကေမြးဝမးေကာငးန႔ မသားစဝငေတြ ဆး႐ႈးကနတယ။ ကမတ႔

အကနလးျပနရဖ႔မေတာငးဆပါဘး။ကမတ႔ပငဆငမႈထကတစဝကေလာကျပနရရငပအသကေမြး

ဝမးေကာငးအတြကအေထာကအကျဖစၿပ။”

ရမးျပညနယေျမာကပငးရIDPစခနးမIDPတအာငးအမးသမးတစဥး

wm0ef,lrI wm0efcHrI

တာဝနယမႈ တာဝနခမႈဆသညမာ တစဥးတစေယာက

ခငးစႏငဆငေသာရာဇဝတမႈဆငရာတာဝနခမႈမားသာ

မကဘ အေဆာကအအ အဖြ႔အစညး ပငးဆငရာႏင

လပဂၢလ တစဥးခငးစ၏ ေဆာငရြကမႈမားအတြက တာ

ဝနယျခငးႏင ေနာကဆကတြ သကေရာကမႈမားက

တာဝနချခငး ျဖစသညဟကယျပန႔စြာနားလညထားၿပး

ထျပစမႈအတြက ရာဇဝတေၾကာငးအရ အျပစေပးအေရး

ယျခငးသာမကတရားဝင ရာထးမားမ ႏတထြကေစျခငး

ႏင လမႈေရးအရ ဖယၾကဥျခငးမားလညး ပါဝငပါသည။

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအတြက တာဝနယမႈ

တာဝနခမႈသည ျမနမာႏငငတြငအထးသျဖငထရလြယ

သည ေခါငးစဥတစချဖစၿပး အမးမးေသာ ဥပေဒႏင

အေဆာကအအပငးဆငရာ အကန႔အသတမားက စစ

တပအရာရမား၊အထးသျဖငရာထးႀကးေသာအရာရမား


က ရာဇဝတမႈျဖင အမႈဖြင တရားစြျခငးမး မျပႏငရန

တားဆးထားပါသည။ ထအဓက အတားအဆးႀကးတစခ

မာ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ဥပေဒပဒမ

၄၄၅ျဖစၿပး“ထပဒမတြငႏငငေတာၿငမဝပပျပားမႈတည

ေဆာကေရးအဖြ႔ႏင ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင

ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာငစ သ႔မဟတ အဖြ႔ဝင တစဥးဥး

သ႔မဟတအစးရအဖြ႔ဝငတစဥးဥး၏တာဝနအရေဆာင

ရြကခကမားအေပၚ အေၾကာငးျပလက တရားစြဆျခငး၊

အေရးယျခငးမရေစရ။”ဟ၍ျပ႒ာနးထားပါသည။199

ႏငငေရးႏငဥပေဒေၾကာငးအရအကန႔အသတမားရေန

ေသာလညး ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပန

သည အခနတြင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ျပန

လညျဖစပြားမႈမရေစေရးတားဆးေပးႏငမညတာ၀နယ

မႈ တာ၀နခမႈ ပစတစခသည မျဖစမေန လအပေသာ

အစတအပငး တစရပျဖစပါသည။ ျမနမာစစတပသည

၎တ႔ ကးလြနခေသာ ခးေဖာကမႈမား အတြက

ေနာကဆကတြ အေရးယ ခရမႈ တစစတစရာ မရဘ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားကးလြနေနၾကျဖစေသာ

အဖြ႔အစညး တစခ ျဖစသည အေလာက ခးေဖာက

ကးလြနမႈမားက လြယလြယကကျဖင ရပတန႔သြားမည

မဟတပါ။ အမနစငစစ အပစခတ ရပစထားေသာ

အခ႕ေဒသမားတြင ျပငးထနသည ခးေဖာကမႈမား

199 ယငးကအစးရအဖြ႔ဝငေဟာငးမားအားလးအတြကအလးစကအကာအကြယေပးထားသညဟဆႏငၿပးပမကဥးေျမာငးစြာအဓပၸာယဖြငဆႏငသညဟ ဥပေဒပငးဆငရာ အျငငးပြားမား ရေနကာ အျခားႏငငမားရ တရား႐းမားက ယငးသ႔ေသာ အလားတ ဥပေဒပဒမမားက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏငကကညမႈမရဟဆထားၿပးထအခကကျမနမာႏငငတြငကးကားအသးျပႏငပါသည။

200 Network for Human Rights Documentation-Burma, “ND-Burma Update on the Human Rights Situation Finds Continued Im-punity for Abuses,” 15 August, 2017. Available at http://nd-burma.org/nd-burma-update-finds-continued-impunity-for-hu-man-rights-violations/.KarenWomen’sOrganization,“KarenWomen’sOrganizationStatementonBurmeseMilitaryPersecutionof the Rohingya People,” 18 September, 2017. Available at https://karenwomen.org/2017/09/18/karen-womens-organisa-tion-press-statement-on-burmese-military-persecution-of-the-rohingya-people/.

ေလာနညးလာခနတြင အတတကာလ ခးေဖာက

မႈမားသည ျပနလညျဖစေပၚျခငး မရေတာၿပ ဟေသာ

ေမာလငခကမာလညး ကခငႏင ရမးျပညနယမားကသ႔

ေသာပဋပကၡေဒသမားတြငမားေနသညဟသကေသျပ

ေနျပနပါသည။လကေတြ႔တြငပဋပကၡျဖစပြားေသာတငး

ရငးသားေဒသမားတြင လပကငေဆာငရြကေနၾကသည

ျမနမာႏငငရ အရပဘကလထ အဖြ႔အစညးမားက

အတတကာလခးေဖာကမႈမားအေပၚျပစဒဏေပးအေရး

ယခရမႈ ကငးလြတေနျခငးႏင ႏငင၏ အျခား တငးရငး

သားေဒသမားတြင ဆကလက ျဖစပြားေနေသာ လကရ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအၾကားဆကႏႊယမႈရေန

သညက ေထာကျပၾကၿပး ထသသရာစကဝငးက ရပ

တန႔ႏငရနအတြက စစတပ၏ ျပစဒဏေပး အေရးယမႈ

ခရျခငးမကငးလြတေနခြငကအဆးသတရနေတာငးဆ

ေနၾကပါသည။200

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားထမ အမားစမာ တာဝနယမႈ

တာဝနခမႈႏင ပတသက၍ ပြငပြငလငးလငး မေဆြးေႏြး

ခၾကပါ။ ေဆြးေႏြးခသမားကတာဝနရေသာအဖြ႔အစညး

မားအေနျဖင၎တ႔ ကးလြနထားသညမားက ဝနခရန

ႏင ေနာငတရမႈက ေဖာျပရန လအပသညဟ ဆၾကၿပး

တခ႕သမားကမ တရားစြဆရနအတြက ေတာငးဆခၾက

ပါသည။

“ကေနာတ႔ေဆြမးသားခငးေတြကသတ႔သတခတအတြကေခါငးေဆာငေတြအေနန႔တာဝနယ

စစမးစစေဆးၿပးသတ႔ကးလြနခတာေတြအတြကျပစဒဏေပးသငတယ။”



“ကမတ႔ [အတတက ရာဇဝတမႈေတြက] မေမႏငဘး၊ နစနာခစားရသေတြအတြက အရမးက

နာကငရတယ။ ဒါေၾကာင စစမးစစေဆးၿပး သတ႔က အျပစေပးလမမယလ႔ ကမ ေမာလငတယ။

ေခါငးေဆာငေတြအေနန႔ရငးရငးလငးလငးစစမးစစေဆးဖ႔လတယ။”


“သတ႔လပခတအရာအားလးအတြကသတ႔ေနာငတရသငတယ၊သတ႔လပခတဟာေတြကလညး

သတ႔မျငငးသငဘး။”


ျပစဒဏေပးအေရးယခရျခငးမကငးလြတခေနမႈႏငပတ

သက၍ ေယဘယအားျဖငသာ ေဆြးေႏြးၾကၿပး ျမနမာ

စစတပအေနျဖင ဤသ႔ ခးေဖာကေနသည ပစမား

ဆကလက မလပေဆာငေရး ေသခာေစမည အေရးယ

ေဆာငရြကမႈမားက ေတာငးဆၾကပါသည။ တာဝနယမႈ

တာဝနခမႈ တစစတစရာမမရဘ ျပစဒဏေပး အေရး

ယခရျခငး ကငးလြတေနသည ပစမားက ခငခငမာမာ

ေဖာထတႏငရနမာခကခမညျဖစပါသည။

“အခေတာငမ သတ႔လပခငတာ လပေနၾကတာ။ သတ႔ စတထရတအတငး ဘယသ႔ကမဆ

သတလ႔ရတယ။ အဒမာ ဘာဥပေဒမ မရဘး။ သတ႔က တရားစြလ႔လညး မရဘး။ တစေန႔ ကမတ႔

ျပနသြားတအခါကရငလညး စစတပက အေၾကာငးတစခခန႔ ကမတ႔ကသတခငရင ကမတ႔လညး

အဒလအသတခမာပ။”


“အာဏာရငေတြအေနန႔သတ႔မဝါဒေတြေျပာငးလလာၿပးစမအပခပမႈအသစေတြလပလာလမ

မယလ႔ ကမ ေမာလငတယ။ အာဏာရငေတြအေနန႔ မေကာငးတာေတြက မလပေတာဘး၊ လ

မသတေတာဘးလ႔ ကမ တကယကေမာလငတယ။ သတ႔လပခတ မေကာငးတာေတြက အခ

ရပသငၿပ။”



တရားမတမႈက စကထႏငရန စနေခၚမႈမား ရေနသည

ၾကားမပငအရပသားျပညသမားအတတကာလကတညး

က ယခအထ ခစားခရေသာ ႀကးမားသည လ႔အခြင

အေရးခးေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ အစးရအေနျဖင

တစစတစရာ လပေဆာငသငေၾကာငး ေတြ႔ဆေမးျမနး

ခသမားက ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပၾကသည။ ဥပေဒ

ပငးဆငရာ၊ ႏငငေရးပငးဆငရာႏင႔ ဘ႑ာေရးဆငရာ

အကန႔အသတမား ရေနသညက အျပညအဝ အသ

အမတျပေသာလညး ၎တ႔အေနျဖင ဖကဆး

ခထားရေသာ ဆး႐ႈးမႈမားအတြက ျပနလည ျဖညဆညး

ေပးျခငးႏင ျပနလည တညေဆာကႏငရန အတြက

အစးရ၏အားထတမႈမားတစစတစရာမရလင၎တ႔၏

ဘဝမားက ျပနလည ထေထာငရန မလြယကေၾကာငး

အေလးထား ေျပာျပၾကသည။ ထြကေျပး တမးေရာငရ

သမားအားေနရပစြန႔ခြာသြားေစသညအထျဖစပြားခေသာ

ခးေဖာကမႈမားသည၎တ႔၏အနာဂတႏငပတသက၍

ေဆြးေႏြးရာတြင အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစရပ

အျဖစ ပါဝငသငပါသည။ ထခးေဖာကမႈမားသည

ယေန႔ထကတင အရပသား ျပညသမား အေပၚ

သကေရာကမႈ ရေနဆျဖစၿပး ေနာကဆကတြ ျဖစေပၚ

လာသည ယၾကညမႈ ကငးမျခငး၊ စတပငးႏင ႐ပပငး

ဆငရာ ကနးမာေရးႏင ေျမယာႏင ပငဆငမႈမား ဆး႐ႈး

သြားျခငးတ႔သည ေနရပျပနေရး ျဖစစဥ အေပၚတြင

ျပငးထနေသာသကေရာကမႈကျဖစေပၚေစပါသည။


ရမးျပညနယသေပါၿမ႕နယရယာယခလႈရာစခနးအတြငးမတအာငးအမးသမးမား[ဓာတပ-MaungNeLynnAung]

ed*kH; 199

ed*kH;ကာလရညၾကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ

သည ျမနမာႏငငသမငးတြင ထညသြငးရမည အေရးပါ

ေသာ အစတအပငးတစခ ျဖစပါသည။ ထြကေျပး

တမးေရာငရသမားသည တငးရငးသားလမးစမား၏

ေနရာေဒသအမးမးမ ျဖစၾကၿပး ၎တ႔၏ လကရ

ထြကေျပးတမးေရာငေသာ ေနရာသ႔ အေျခအေန အမး

မးျဖင ေရာကရလာျခငး ျဖစပါသည။ ၎တ႔ ခစားခရ

ေသာ အၾကမးဖကမႈႏင ခးေဖာကခရမႈမားသည ျမနမာ

ႏငငသားတငးက အမကေဒါသ ထြကေစသငပါသည။

ေဘးအႏရာယမားအတြငးမ ၎တ႔၏ ေတာငခႏငမႈႏင

တစဥးႏင တစဥး ႐ငးပငးကညရန အတတကြ စစညး

လာေသာ လထအသငးအဝငးမားသည ႏငငတစ၀နးႏင

ကမၻာႀကးအတြက အတယစရာ ေစေဆာမႈတစရပလညး

ျဖစသငပါသည။

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင ႏငငေရး အသြငကးေျပာငးမႈတြင

ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသမား၏ ပါဝငမႈသည

ျမနမာႏငငတြင ေရရညတညတခငၿမေသာ ၿငမးခမးေရး

က ရရေရး ေသခာေစရနသာမက ႏငငက အလားအလာ

ေကာငးမားျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရနအတြကပါ မျဖစ

မေန လအပပါသည။ ၎တ႔တြင ပမေကာငးမြနေသာ လ႔

အဖြ႔အစညးႏင ႏငငက ပမေကာငးမြနေသာ ေနရာအျဖစ

လပေဆာငႏငသည အရညအေသြးမား၊ ဗဟသတ၊

ျပငးျပေသာ ဆႏၵႏင သႏၷ႒ာနတ႔ ရၾကပါသည။ သ႔ရာတြင

ထြကေျပး တမးေရာငရသမားက မၾကာခဏဆသလ

ေမထားေလရၿပး သနားစရာအျဖစ ႐ႈျမငျခငး၊ ပငးရသ

မားအျဖစ ျမငၾကျခငး သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရ ျပညသ

လထႏင မတေသာ၊ သစၥာမရေသာသမား အျဖစ အထင

အျမငခ ေနၾကရပါသည။ ၎တ႔၏အသမားက

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမ ေသာလညးေကာငး၊ ႏငငေရး

ျပျပငေျပာငးလမႈ ျဖစစဥမားမ ေသာလညးေကာငး၊

ျမနမာႏငငရ အရပဘက လထအဖြ႔အစညး အမားစ၏

အေလးေပး အာ႐ထားမႈမားမ ေသာလညးေကာငး

ဖယခနထားျခငးက ခေန ၾကရပါသည။

ႏငငေရး၊ စစေရးႏင အရပဘက လထအသငးအဝငး

ေခါငးေဆာငမားမ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအေပၚ

ျပမဆကဆပသည ဒမကေရစ နညးလမးကေသာ၊

အားလး ပါဝငမႈရၿပး ၿငမးခမးေသာ လ႔အဖြ႔အစညးတစခ

ေဖာေဆာငရနအတြက သႏၷ႒ာန ကငးမေနမႈက ေဖာျပ

ေနပါသည။ ေနရပျပနေရးကစၥအေပၚ ထြကေျပးတမးေရာင

ရသမားက ထတေဖာေျပာဆသည ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈ

မားသည ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးႏင အမးသား

ျပနလညသငျမတေရး ျဖစစဥအတြက အေရးပါလပါသည။

ျမနမာႏငငရ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက သငေပး

ေနသညမာ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဟသည စစပြႏင

ပဋပကၡ မရျခငးမသာ မကဘ ေရရညတညတ ခငၿမ

ေသာ ၿငမးခမးေရးတစခသည ျမနမာႏငငရ ႏငငသားမား

အားလးက တနးတညမစြာျဖင ဂဏသကၡာရရ၊ ေလးစား

သမႈႏင ဆကဆရန လအပျခငးပင ျဖစပါသည။

ထ႔အျပင ျမနမာႏငင၏ အတတကာလ ဒဏရာမားသည

အလြယတက ေမေပာကသြားႏငသည အရာမား မဟတဘ

ၿငမးခမးေရးႏင အမးသား ျပနလညသငျမတေရးတ႔တြင

သကေရာကမႈမား ဆကလကရေနမည ျဖစေၾကာငးက

၎တ႔မ သငၾကားေပးေနပါသည။

tMuHjyKcsuf wdkufwGef;csufrsm; 201

tMuHjyKcsuf wdkufwGef;csufrsm;

jrefrmtpdk;&odkY

�� စစတပ၏ ထးစစဆငမႈမားအား ရပတန႔ျခငး၊ ျမနမာစစတပအား ၎တ႔ ကးလြနခေသာ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားအတြက ျပစဒဏကခေစျခငး၊ တငးရငးသားေဒသမားရ ျမနမာစစတပ၏ အေျခစက

စခနးမားအားလး ႐ပသမးဖယရားျခငးႏင တနးတညမမႈႏင ကယပငျပ႒ာနးခြငက အေျခခသည စစမနေသာ

ဖကဒရယဒမကေရစ အပခပေရးစနစတစခ တညေထာငႏငရန ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငျခငးတ႔

အပါအ၀င လကနကကငပဋပကၡ ျဖစပြားရသည အရငးခ အေၾကာငးတရားမားက ေျဖရငးႏငမည စစမနေသာ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေဖာေဆာငႏငေရးအတြက ခငမာသညေျခလမးမား ခမတလပေဆာငသြားရန၊

�� ျပညသလထ၏ ယၾကညမႈက ရရရနအတြက နယျခားေစာငတပမား၊ ျမနမာစစတပ၏ ထနးခပမႈ ေအာကတြင

ရေနသည အျခား ျပညသ႔စစတပဖြ႔မားႏင ျမနမာစစတပတ႔အား အရပသားအပခပမႈေအာကသ႔ အျပညအဝ

လႊေျပာငး ထားရျခငး အပါအ၀င လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥအဆငမားအား စတင

လပေဆာငရန၊

�� လကနကကင ပဋပကၡမားအတြငး တငးရငးသား ျပညသလထအေပၚ ကးလြနခေသာ ဆးဝါးသည ရာဇဝတမႈမား

အတြက တာဝနရသမားအား ပြငလငးျမငသာ၍ တရားမတမႈရေသာ ဥပေဒလမးေၾကာငးအတငး လသရငၾကား

ျပစဒဏေပး အေရးယႏငရနအတြက ႏငငတကာ ရာဇဝတမႈဆငရာ တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈ ယႏရားမားႏင

ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထအေပၚ သကေရာကမႈရသည မဝါဒပငးဆငရာ လပငနးစဥမား

အားလး၏ ဆးျဖတခကခသည အဆငတငးတြင ၎တ႔မ အဓပၸာယရၿပး ျပညဝစြာ ပါဝငႏငေရး ေသခာေစရန၊

�� လဝငမႈႀကးၾကပေရးဥပေဒႏင မတရားအသငးအကဥပေဒမား အပါအ၀င အျခားသကဆငရာ ဥပေဒမား အားလး

ကလညး ပယဖကျခငး ႏင/သ႔မဟတ ျပငဆငမြမးမျခငးမား လပေဆာငကာ ေနရပသ႔ ျပနလာမည ေနရပစြန႔ခြာ

ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအား ၎ဥပေဒမားျဖင အေရးယမည မဟတေၾကာငး တရားဝင လသရငၾကား မဝါဒ

ခမတထတျပနျခငးျဖင ၎တ႔ လျခစတခစြာ ေနရပျပနလာႏငေရးအတြက အာမခေပးရန၊

�� လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ကညေထာကပမႈေပးသည အဖြ႔အစညးမားက ဥပေဒဆငရာႏင သ႔မဟတ အျခား

ေသာ ေႏာငယကျခငးမားႏင ၿခမးေျခာကျခငးမား ခရမႈ မရေစဘ EAO ထနးခပနယေျမမားသ႔ လြပလပစြာ

သြားေရာကႏငေရး ခြငျပျခငးအပါအဝင ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသမားရရာ ေနရာဌာန

အားလးသ႔ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမား ပ႔ေဆာငရာတြင တားျမစကန႔သတခကမရ ခြငျပေပးရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အေထာကအပေပးျခငးႏင ၎တ႔

အား ကာကြယေစာငေရာကမႈမားဆငရာ ကစၥရပမားအား ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားတြင တရားဝင

ေဆြးေႏြးရမည ေခါငးစဥတစခအျဖစ ထညသြငးရန၊

�� ေနရပျပနလာမည IDP မားႏင ဒကၡသညမား၏ အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈ အခြငအေရးမားက ပငန႐း

အေျခခမမားႏငအည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အေရးပါေသာ အစတအပငးတစခအျဖစ ထညသြငးေဆြးေႏြး

အေကာငအထညေဖာေရး ေသခာေစရန၊


�� ဖကဒရယစနစ၏ အေျခခမမားအေပၚအေျခခကာ တငးရငးသားလထမား၏ ဘးဘြားစဥဆက ေျမယာပငဆင

မႈမားႏင ဓေလထးတမး ေျမယာအသးခမႈႏင ပငဆငမႈမားက အသအမတျပေသာ၊ အမးသမးမား၏ တနးတ

ေျမယာ ပငဆငခြငက ေသခာေစေသာ ေျမယာမဝါဒႏင ဥပေဒပငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈက ေဆာငရြကရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈမား ျပနလည ျဖညဆညးေပးမည

မဝါဒတစရပက ပငန႐း အေျခခမမားပါ အခကမားႏငအည သငေလာေသာအခနတစခ သတမတၿပး အေကာင

အထညေဖာ လပေဆာငေပးရနႏင ျပနလည ျဖညဆညးေပးရန မျဖစႏငပါက ေျမယာသမးဆညးခရျခငး သ႔မဟတ

ထြကေျပးတမးေရာငရမႈေၾကာင ပကစးဆး႐ႈးသြားေသာ ေျမယာ၊ သးႏႏင ေမြးျမေရးတရစာၦနမားအတြက ကာလ

ေပါကေစးျဖင အစားထး ေလာေၾကးေပးရန၊

�� လကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငရမႈသည ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမ႐ငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒ

ေအာကတြင “သာမနထကလြနကေသာ အေျခအေန” တစရပ ျဖစေၾကာငးႏင ထြကေျပးတမးေရာငရသမားမ

ပငဆငခေသာ ေျမယာမားက ေျမလြတ သ႔မဟတ ေျမလပမားဟ သတမတျခငးမျပရနႏင ထေျမယာမားက

ပဂၢလက အကးစးပြားမား သ႔မဟတ အစးရ၏ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားအတြက အသးချခငး မျပရဟ ခကခငး

ထတျပနေၾကညာရန၊

�� သကဆငသမား အားလးႏင ျပညဝၿပး အဓပၸာယရေသာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငျခငး၊ စမကနး

ဆငရာ အခကအလကမားက ခနလပမထားဘ အသေပးအေၾကာငးၾကားျခငးတ႔ လပေဆာငကာ ၎တ႔၏

သေဘာတညမႈျဖင ဖကဒရယစနစက အေျခခေသာ ေျမယာႏင သဘာဝရငးျမစမား စမအပခပမႈဆငရာ စနစ

တစခ မေဖာေဆာငႏငေသးခနတြင တငးရငးသားေဒသမား၌ သဘာဝရငးျမစမား ထတယျခငး၊ အေျခခ

အေဆာကအအမား ေဆာကလပျခငးႏင စကပးေရး စသည အႀကးစား ရငးႏးျမႇပႏမႈ စမကနးမားက တရား၀င

ထတျပန ဆငးငထားရန၊

�� EAO မား ဖနတးအပခပ အေကာငအထညေဖာေနသည ရႏငၿပးသားစမခန႔ခြအပခပမႈစနစႏင ဝနေဆာငမႈ

ေပးေသာ အေဆာကအအမားက အသအမတျပရန၊

�� ေရရညတညတေသာ ဖကဒရယစနစတစခ တညေထာငရန ရညရြယေသာအားျဖင ဝနေဆာငမႈ ေပးသည လပငနး

မားက တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအစးရမားထ လႊေျပာငးေပးျခငးျဖင ဗဟခပကငမႈ ေလာခရန၊

�� ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး အပါအဝင သကဆငရာက႑ ျပျပငေျပာငးလ

ေရးမား လပေဆာငရာတြင တငးရငးသား လထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင အရပဘက လထ

အသငးအဝငးမားအား တနးတညမေသာ မတဖကမားအျဖစ အသအမတျပ လကတြလပေဆာငရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ တငးရငးသားလထအား အမည၊ မသားစ အမညႏင တငးရငးသား

အမညမား အပါအဝင ၎တ႔ တငးရငးသားမးႏြယစမားအား ကယစားျပေသာ ၾကနအငလကၡဏာမားက

အသအမတျပကာ ၎တ႔အေနျဖင သကဆငရာ စာရြကစာတမးမားက ရငးရငးလငးလငးႏင အလြယတက

လကလမးမေစၿပး ျမနမာႏငင၏ အျခားေသာ ႏငငသားမားနညးတ တနးတညမေသာ ႏငငသားမားအျဖစ

အျပညအဝ အသအမတျပရန၊

�� ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားတြင ေနထငသမားအေနျဖင တရားဝင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအျဖစ အလပ

လပႏငေရး လပေဆာငေပးျခငး အပါအဝင ေနရပစြႏ႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား မတပတငရရႏငေရး၊

ေျမယာ မတပတငႏငေရး ႏင/သ႔မဟတ ဝနေဆာငမႈမား ရရေရး၊ မတပတငရန လအပသည စာရြကစာတမးမား

ရယေရးတ႔အတြက ဥပေဒပငးဆငရာ စာရြကစာတမးမားႏငပတသက၍ ဝနေဆာငမႈေပးေသာ စနစတစခ

ထားရႏငရန EAO မားနငအတ ပးေပါငး ညႇႏႈငးေဖာေဆာငရန၊


�� EAO မားႏင အျခားေသာ အာဏာပငမား၊ ႏငငတကာ NGO မား၊ ေအဂငစမားႏင ပညာေရးဆငရာ အဖြ႔အစညး

မားမ ထတေပးထားေသာ ေမြးစာရငးမား၊ ပညာေရးႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာ လကမတမားအပါအဝင

ထြကေျပးတမးေရာငရာ ေနရာေဒသမား၌ ထတေပးေသာ အေထာကအထား စာရြကစာတမးမားက အသအမတ

ျပရန၊ ႏင

�� သကဆငပတသကသမားအားလး သေဘာတသည အားလးပါဝငမႈရေသာ ၿငမးခမးေရး ေျဖရငးခကတစခ ရရ

လာလင အရပသားေဒသမားရ ေျမျမႇပမငးမားက စနစတက ရငးလငးႏငရနအတြက သကဆငရာ ေဒသႏရ၊

ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား ပးေပါငးပါဝငေသာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ေျမျမႇပမငးရငးလငးေရး

အစအစဥတစခက တညေထာငရန။

jrefrmppfwyfodkY

�� မဒမးကငျခငးႏင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငးမားက စစလကနကသဖြယ အသးျပျခငး အပါအဝင စစ

ရာဇဝတမႈမား၊ လသားမးႏြယစအေပၚ ကးလြနေသာ ရာဇဝတမႈမားႏင ျပညသလထအေပၚ ကးလြနေသာ

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအားလး ရပတန႔ရန၊

�� တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ (Nationwide Ceasefire Agreement) ႏင

ႏစဥးႏစဘက အပစခတရပစေရး သေဘာတ စာခပမားပါ အခကမားက လကနာၿပး EAO မား အားလးအေပၚ

ပစခတ တကခကမႈ ရပစေၾကာငး တစဖကသတ ခကခငး ေၾကညာရန၊

�� တငးရငးသားေဒသမားတြင အေျခစကထားေသာ တပဖြ႔မားအားလးႏင ၎တ႔၏ မသားစဝငမားႏင အေျခခ

ေနထငမႈမားက ျပန႐ပသမးရန အပါအဝင စစဘကဆငရာ အေဆာကအအမားက ဖယရားေပးရနႏင စစဆင

ေရးမား အားလး ရပတန႔ရန၊

�� ေျမယာသမးဆညးမႈမားက ရပတန႔ၿပး ယခငသမးဆညးထားသည ေျမယာမားက ျပနလညေပးအပရန၊

�� လသတမငးမား ထတလပျခငးႏင အသးျပျခငးမားက ရပတန႔ရန၊ ႏင

�� တနးတညမမႈႏင ကယပငျပ႒ာနးခြငက အေျခခသည စစမနေသာ ဖကဒရယဒမကေရစ အပခပမႈစနစတစခ ေဖာ

ေဆာငႏငရနအတြက ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငျခငးက အားေပးေထာကခရနႏင ႏငငေရးတြင

စစတပမ ပါဝငစြကဖကမႈမားက ႐ပသမးရန။

wdkif;&if;om; vufeufudkif awmfvSefa&; tzGJUtpnf;rsm;odkY

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထမားအပါအဝင ၎တ႔ႏငအတတကြ အလပ လပေနေသာ

လထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမား ပမနလပေဆာငသြားျခငးျဖင ၎တ႔၏

အနာဂတအတြက စးရမပပနမႈမား၊ လအပခကမားႏင အျမငရႈေထာငမားက နားလညသေဘာေပါကၿပး

အၾကျပတကတြနးခကမားႏင ျဖညစြကခကမား ရယကာ ၎တ႔အေပၚ သကေရာကမႈရမည မဝါဒမားႏင

လပငနးမားအားလးႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက အသေပး မေဝျခငး လပေဆာငရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထ၏ စးရမပပနမႈမား၊ လအပခကမားႏင အျမငရႈေထာငမားက

မဝါဒပငးဆငရာႏင ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားတြင ထညသြငးေဆြးေႏြးျခငး၊ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ


အေထာကအကႏင ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ အခြငအေရးမား အပါအဝင ဒကၡသညႏင IDP မား၏

အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင ျမႇငတငေပးျခငးမားအတြက စညးရးလႈ႔ေဆာမႈမား လပေဆာငရန၊

�� ပငန႐းအေျခခမမားကသ႔ေသာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အတြက အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈ

မားအား ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးဆငရာ ႏငငတကာစႏႈနးမား၊ ႏင တငးရငးသား လထအေျချပ အရပဘက

အဖြ႔အစညးမား၏ ရပတညခကမား၊ အၾကျပတကတြနးခကမားႏင ကကညမႈရေသာ ဘမဝါဒတစခ ခမတကာ

လပငနးအစအစဥ ေရးဆြျခငးက အတတကြ လပေဆာငသြားရန၊

�� ေနရပျပနလာမည IDP မားႏင ဒကၡသညမား၏ အးအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈ အခြငအေရးမားက ပငန႐း

အေျခခမမားႏငအည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အေရးပါေသာ အစတအပငးတစခအျဖစ ထညသြငးေဆြးေႏြး

အေကာငအထညေဖာေရး ေသခာေစရန၊

�� ေျမယာမဝါဒမား တးတကေကာငးမြနလာေစေရး လပေဆာငရနႏင ထသ႔ လပေဆာငရာတြင အမးသမးမား၏

တနးတ ေျမယာအသးခမႈႏင ပငဆငမႈဆငရာ အခြငအေရးက အသအမတျပ ကာကြယႏငေရး ေသခာစြာ လပ

ေဆာငရန၊

�� ရႏငၿပးသားဝနေဆာငမႈေပးေနသည လထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားအား ပမအားျဖညေပးရနႏင

လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အေထာကအပေပးသမားက ေဒသႏရလထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင

ပးေပါငးလပေဆာငရနအတြက ၎တ႔အား ခတဆကစစဥေပးျခငးအားျဖင EAO ထနးခပေဒသမားရ ထြကေျပးတ

မးေရာငရသမားအားလးထ အကအညေထာကပမႈမား ပ႔ေဆာငေပးႏငေရးလပေဆာငရန၊

�� ေဒသႏရတငးရငးသား လထအေျချပ အရပဘကအဖြ႔အစညးမား201၏ အေရးပါေသာ အခနး႑က အသအမတျပ

ပပးေပးကာ ၎တ႔၏ လပငနးမားအေပၚ ကန႔သတတားျမစျခငးမား မလပေဆာငရန၊

�� EAO ထနးခပနယေျမအတြငးရ ၿမ႕မား၊ ေကးရြာမားႏင ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနထငရာ

ေဒသမားတြင စမအပခပမႈ ေပးေနသည ေဒသခေခါငးေဆာငမား၊ အထးသျဖင အမးသမး ေခါငးေဆာငမားက

အသအမတျပရန၊

�� တငးရငးသားအဖြ႔မား အခငးခငးၾကား ျဖစေစ၊ အျခားအဖြ႔မားႏင ျဖစေစ အျပနအလန ထပတက ပစခတ

တကခကမႈမားက ေရာငၾကဥရနႏင တငးရငးသားမား၏ စညးလးညၫြတေသာအသႏင ျပညသလထမားက

အကာအကြယေပးႏငရနအတြက အတတကြ လကတြ လပေဆာငရန၊

�� အားလးပါ၀ငမႈရၿပး ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရး ေျဖရငးခကတစခ ရရလာလင အရပသားေဒသမားရ

ေျမျမႇပမငးမားက စနစတက ရငးလငးႏငရနအတြက သကဆငရာ ေဒသႏရ၊ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ

အဖြ႔အစညးမား ပးေပါငးပါဝငေသာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ေျမျမႇပမငးရငးလငးေရး အစအစဥတစခက

တညေထာငရန၊ ႏင

201 မၾကာေသးမႏစမားအတြငး တငးရငးသား လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားအျဖစ ခယေသာ အဖြ႔အစညးအသစမား ေပၚေပါကလာၿပး အမားအျပားမာ အစးရႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး သ႔မဟတ အလတ အလပါမား ျဖစေနကာ သကဆငရာ လထ အသငးအဝငးမားက တရား၀င ကယစားျပသညဟ ၎တ႔မ အခငအမာ ေျပာဆေနၾကသည တစခနတညးမာပင ၎တ႔တြင တကမနကနေသာ သတငးအခကအလက လေလာကမႈ မရျခငးေၾကာင ေျမျပငရ အေျခအေနမားက ႏငငတကာ အလရငမား၊ UN ေအဂငစမားႏင INGO မားထသ႔ မားယြငးစြာ တငျပေနၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသခလထ အသငးအဝငးမား အၾကားမ ေပါကဖြား၍ ထေဒသခမားႏင ႏစေပါငးမားစြာ အတတကြ ပးေပါငး လပေဆာငေနၿပး တရားဝငမႈႏင လပကငႏငစြမးရေသာ တငးရငးသား လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားသညသာလင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား အပါအဝင ပဋပကၡ သကေရာကမႈဒဏ ခေနရေသာ လထအသငးအဝငးမား၏ အသမားက ျမႇငတငရာတြင အမနတကယ ကယစားျပသမား ျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးမား အေနျဖင ထခကနစနာသ ျပညသမားအၾကား အေျခစကၿပး ထျပညသမားက အမနတကယ ကယစားျပေနသည တငးရငးသား လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆက ဆကသြယၿပး ပးေပါငး လပေဆာငမႈမား ျပလပေရးႏင ၎တ႔၏ လပငနးမားက ပပးကညေရး ေသခာေစရန လပေဆာငရမည ျဖစသည။


�� ျပညသလထ အသးျပေသာ လမး၊ ရြာႏင စကပးထားသည ေျမယာမား အနးတစဝကတြင ေျမျမႇပမငးမား

ေထာငထားပါက ၎တ႔အား ခကခငး အသေပးအေၾကာငးၾကားရန။

Nidrf;csrf;a&;twGuf axmufyHhay;aeaomtvSL&Sifrsm;?

UNHCR ESifh tpdk;&r[kwfaom EdkifiHwumtzGJUtpnf;rsm; tygt0if

EdkifiHwumtodkif;t0dkif;odkY

�� ျမနမာႏငငအတြငးႏင အမနးခငးႏငငမားတြင ေနထငေနၾကေသာ IDP မားႏင ဒကၡသညမားအတြက မရမျဖစ

လအပေသာ ဝနေဆာငမႈမားက ၎တ႔ ဆႏၵအေလာက လျခစြာျဖင ဂဏသကၡာရရ ေနရပျပနႏငသညအထ အက

အညမား ဆကလက ေထာကပေပးရနႏင ပ႗ပကၡျဖစပြားေသာ ေဒသမားတြင ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက

ဝနေဆာငမႈေပးေနသည အဓက အဖြ႔အစညးမား၊ လထအေျချပ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားႏင တငးရငးသား

ဝနေဆာငမႈ ေပးေနသည အဖြ႔အစညးမားက လေလာကေသာ ေငြေၾကးအကအညမား ဆကလကေထာကပေပးရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထအတြက နယစပျဖတေကာ ေပးပ႔ေသာ အေထာကအပမား

အပါအဝင UNHCR ၏ လမးၫႊနတြင သတမတထားေသာ အေရးေပၚအေျခအေနတြင လတစဥး၌ လအပေသာ

အစားအေသာကႏင အာဟာရဓာတ စႏႈနးခန႔မနးခကႏငအည မရမျဖစ လအပေသာ အေထာကအပႏင စားနပ

ရကၡာမားက အေရးတႀကး ျပနလညပပးေပးရန၊

�� လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အေထာကအပမားက အခနႏင တစေျပးည ေႏာငေႏးမႈမရ ပ႔ေဆာငေပးရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးတမေရာငရသမားအတြက လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အေထာကအပေပးျခငးႏင ၎တ႔အား

ကာကြယေစာငေရာကမႈမားဆငရာ ကစၥရပမားအား ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားတြင တရားဝင ေဆြးေႏြးရ

မည ေခါငးစဥတစခအျဖစ ထညသြငးျခငးအား တြနးအားေပးလပေဆာငရန၊

�� ႏငငတကာ ဓေလထးတမးဥပေဒတြင ေဖာျပထားသညအတငး ဒကၡသညမားအား “အတငးအကပ ျပနမပ႔ေရး”

အေျခခမက လကနာရန၊

�� အစးရ ဥးေဆာငေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ပပးေပးရာတြင စစတပ၏ ထးစစဆငမႈမားအား ရပတန႔ျခငး၊

ျမနမာစစတပအား ၎တ႔ ကးလြနခေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအတြက ျပစဒဏကခေစျခငး၊ တငးရငး

သားေဒသမားရ ျမနမာစစတပ၏ အေျခစက စခနးမားအားလး ႐ပသမးဖယရားျခငးႏင တနးတညမမႈႏင ကယ

ပငျပ႒ာနးခြငက အေျခခသည စစမနေသာ ဖကဒရယ ဒမကေရစ အပခပေရးစနစတစခ တညေထာငႏငရန

၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငျခငးတ႔ အပါအ၀င လကနကကငပဋပကၡ ျဖစပြားရသည အရငးခ

အေၾကာငးတရားမားက ေျဖရငးႏငမည စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေဖာေဆာငႏငေရးအတြက ခငမာသည

ေျခလမးမား လပေဆာငလာေရး သတမတခကမား ခမတရန၊

�� သကဆငပတသကသမားအားလးႏင ျပညဝၿပး အဓပၸာယရေသာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငျခငး၊ စမကနး

ဆငရာ အခကအလကမားက ခနလပမထားဘ အသေပး အေၾကာငးၾကားျခငးတ႔ လပေဆာငကာ ၎တ႔၏

သေဘာတညမႈျဖင ဖကဒရယစနစက အေျခခေသာ ေျမယာႏင သဘာဝရငးျမစမား စမအပခပမႈဆငရာစနစတစခ

မေဖာေဆာငႏငေသးခနတြင တငးရငးသားေဒသမား၌ သဘာဝရငးျမစမား ထတယျခငး၊ အေျခခ အေဆာကအအ


မား ေဆာကလပျခငးႏင စကပးေရးစသည အႀကးစားရငးႏးျမႇပႏမႈ စမကနးမားက တရားဝငထတျပန ဆငးငထား

ေရးက ကညပပးေပးရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထအေပၚ သကေရာကမႈရေသာ ဆးျဖတခက၊ မဝါဒ သ႔မဟတ

လပငနးစဥမားႏင သကဆငေသာ သတငးအခကအလကမား မေဝေပးရာတြင မတကြျပားေသာ ႏငငတကာ

အဖြ႔မားမေပးသည သတငးအခကအလက ႐ႈပေထြးမႈမားက ႀကတင ကာကြယႏငရနအတြက ရညရြယခကရရ၊

ျပညျပညစစ ျခငမႈရၿပး ပမန ညႇႏႈငးတငပငျခငးမားက ေသခာစြာ လပေဆာငရန၊

�� ဆႏၵအေလာက လျခစြာျဖင ဂဏသကၡာရရ ေနရပျပနေရးဆငရာ ႏငငတကာစႏႈနးမားႏင ပတသကသည

သတငးအခကအလကမား ပပးေပးရာတြင ရငးရငးလငးလငးႏင အလြယတက လကလမးမေစၿပး ထစႏႈနးမားက

လကနာ ကငသးပါမညဟ ရငးလငးေသာ ကတကဝတျပရန၊ ႏင

�� ထြကေျပးတမးေရာငရသ ျပညသလထအပါအဝင လထအေျချပ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားႏင ျပညဝၿပး

အဓပၸာယရေသာ တငပငေဆြးေႏြးပြမားက အခနႏင တစေျပးည ပမနလပေဆာငသြားရနႏင ၎တ႔၏

အနာဂတႏင သကဆငေသာ ဆးျဖတခကခသည လပငနးစဥတြင ပါဝငႏငေရး ေသခာစြာ လပေဆာငရန၊

အမးသမးမားႏငလညး ၎တ႔၏ လအပခကမားႏင စးရမပပနမႈမားအတြက သးသန႔ တငပငေဆြးေႏြးပြမား

လပေဆာငေပးရန။

txufyg tMuHjyKcsufrsm;tjyif vuf&Sd odkYr[kwf aemifwGif &SdvmEdkifonfh ae&yfjyefa&; vkyfief;pOfrsm;wGif atmufygtcsufrsm;

xnfhoGif;&ef-

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားက ၎တ႔၏ ေျမယာမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား

ရရႏငေရးႏင ေနရပျပနမည နယေျမေဒသ၏ လျခေရးအေျခအေနက ကယတင “သြားေရာကေလလာ” ႏငေရး

အတြက ေထာကပကညေပးရန၊

�� တခ႕ေသာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားမ ၎တ႔ ျပနလည ေနထငမညေနရာသ႔ အခနအပငးအျခား တစခ

သြားေရာကကာ ေျမယာ ျပနလညျပျပငျခငးမားႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားအတြက ျပငဆငသညကာလ

တြင စခနးအတြငး ၎တ႔၏ စားနပရကၡာ ႏင/သ႔မဟတ ေနထငသညစာရငးက မဆးရႈးေစေရးအတြက မဝါဒတစခ

ျပငဆငေရးဆြရန၊

�� ပဋပကၡျဖစပြားဆ နယေျမမားသ႔ ေနရပျပနမညသမားအတြက လယယာစကပးေရးက အေျခခေသာ ေရရည

တညတခငၿမသည အသကေမြးဝမးေကာငး ျပနလည တညေဆာကႏငေရးအတြက ေျမယာ ျပနလညျပစ

ပးေထာငရာတြင အကအညေပးေနေသာ ေဒသခတငးရငးသား လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားက ပပးကညေပးရန၊

�� ေနရပျပနမညသမား အားလးအတြက တငၾကားစာမား လကခရယျခငးႏင ေလလာေစာငၾကညျခငးမား

အပါအဝင ၎တ႔ ေနရပျပနမည ေနရာသည အစးရ ထနးခပနယေျမ ျဖစေစ၊ EAO ထနးခပနယေျမ ျဖစေစ

အကညေထာကပမႈမား တနးတညမစြာ ေရာကရေစေရး ေသခာေစရနအတြက တငးရငးသား လထ အေျချပ

အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင အတတကြ လပေဆာငရန၊

�� ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက ျပနလည ျဖညဆညးေပးျခငး လပငနးစဥမား

လပေဆာငရာတြင ပငန႐း အေျခခမမားပါ အခကမားႏငအည ဆႏၵအေလာက လျခစြာ ဂဏသကၡာ ရရ

ေနရပျပနႏငေသာ အေျခအေန ျဖစေရး ေသခာေစရနအတြက ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားတြင ပငန႐း


အေျခခမမားက ထညသြငးေဆြးေႏြးကာ သေဘာတညမႈရရေရးအတြက ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါဝငေသာ

အစအဖြ႔မားအားလးက စညး႐းလႈ႔ေဆာျခငးျဖင ပပးကညရန၊

�� မညသည ေနရပျပနေရးလပငနးတြငမဆ ေနရပျပနမည ထြကေျပးတမးေရာငရသမားအတြက အထးသျဖင

ထြကေျပးတမးေရာငရခန သ႔မဟတ ထြကေျပးတမးေရာငရမႈ မတငခငတြင ဆးဝါးေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာက

မႈမားက ၾကေတြ႔ခရေသာသမားအတြက စတပငးဆငရာ ေဆြးေႏြးႏစသမမႈေပးသည အစအစဥက ထညသြငး

လပေဆာငရန၊

�� ေနာကထပ ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငရသမားႏင ယခင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ၾကေတြ႔ရမည သးျခားစနေခၚမႈ

မားက တ႔ျပန စဥးစားေပးသညအေနျဖင ထြကေျပးတမးေရာငရသမား ေနရပျပနရန အလားအလာရေသာ ေဒသမား

ႏင/သ႔မဟတ ၎တ႔ မလေနထငခေသာ ေဒသမားတြင လပေဆာငေနသည ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားအားလးတြင

လအပလင စမကနးမား ရပတန႔လကျခငးမား အပါအဝင “ထြကေျပးတမးေရာငရမႈဆငရာ ခြျခမးစတျဖာ သးသပ

ခက” တစခက ထညသြငးလပေဆာငရန၊ ႏင

�� အားလးပါဝငမႈရၿပး ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညမႈႏင လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရးမား

ေဖာေဆာငၿပးသည ေနာကပငးတြင စနစတက လပေဆာငမည လသားခငး စာနာမႈဆငရာ ေျမျမႇပမငးရငးလငးေရး

လပငနးတစခအတြက ေငြေၾကးႏင နညးပညာပငးဆငရာ အကအညမား ေထာကပေပးရန။

qufoG,f&efvdyfpm

ေရ႕ေျပးအသအဖြ႔

www.progressivevoicemyanmar.org

[email protected]

tdrfrvgrf;ol ,folsdrvj - progressivevoicemyanmar.org · q trsmpm မိမိသည္...

Documents