technologie informatyczne - alchemik.ch.pwr.wroc.pl · Ćwiczenia zŁo śone dokument tekstowy cz...

TECHNOLOGIE INFORMATYCZNE

TYDZIE Ń 6 – 8

Przetwarzanie tekstów

Przygotował: dr inŜ. Piotr Rutkowski

Technologie informatyczne – przetwarzanie tekstów

2

SPIS TREŚCI:

I. INFORMACJE WST ĘPNE

II. ĆWICZENIA PODSTAWOWE 1. Zasady wpisywania, poprawiania i usuwania tekstu; 2. Zaznaczanie, przenoszenie i kopiowanie tekstu; 3. Metody formatowania czcionki, akapitu i dokumentu; 4. Znajdowanie i zastępowanie tekstu; 5. Wykorzystanie tabulatorów; 6. Wstawianie symboli i rysunków; 7. Przygotowanie dokumentu do druku.

II. ĆWICZENIA ZŁO śONE 1. Tworzenie i formatowanie tabel; 2. Wstawianie i edycja równań; 3. Wstawianie i formatowanie rysunków; 4. Listy, spisy i odsyłacze; 5. Przygotowanie etykiet adresowych; 6. Wykorzystywanie narzędzi językowych; 7. Podział na sekcje i strony; 8. Formatowanie stron, nagłówki i stopki;

III. EDYCJA WZORÓW I RÓWNA Ń CHEMICZNYCH

IV. ĆWICZENIA SPRAWDZAJ ĄCE


3

I. INFORMACJE WST ĘPNE

Przygotowanie tekstu technicznego wymaga zastosowania odpowiedniego programu, który umoŜliwia jego wprowadzanie, edycję, wstawianie róŜnego rodzaju obiektów, np. tabel, wzorów matematycznych, chemicznych i rysunków.

Edytor tekstu jest programem komputerowym słuŜącym do edycji dokumentów

tekstowych. UmoŜliwia on jedynie wprowadzanie tekstu i jego podstawową edycję. Posiada jedynie ograniczone moŜliwości formatowania i wyglądu tekstu.

Systemy operacyjne są zazwyczaj wyposaŜone w podstawowy edytor tekstu: • Notatnik (Microsoft Windows) • SimpleText (Mac OS) • TextEdit (Mac OS X) Procesor tekstu to zaawansowany edytor, który umoŜliwia nie tylko wprowadzanie tekstu, ale takŜe formatowanie (np. formatowanie czcionki), tworzenie tabel, łączenie tekstu z grafiką (np. rysunki, zdjęcia). Procesory tekstu zazwyczaj posiadają moduły słuŜące do sprawdzania pisowni, gramatyki i stylu edytowanego tekstu. Najbardziej znane procesory tekstu to Microsoft Word, OpenOffice Writer, WordPerfect. Na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat pojawiały się nowsze i coraz doskonalsze wersje tych programów umoŜliwiające lepszą edycję i formatowanie tekstu.

Microsoft Word Program Microsoft Word jest częścią pakietu Office, który zawiera liczne aplikacje biurowe słuŜące do kompleksowego wykonywania zadań biurowych (umoŜliwia tworzenie dokumentów, arkuszy kalkulacyjnych i prezentacji oraz zarządzanie notatkami i informacjami). Microsoft Word to procesor tekstu, który ma posiada wiele funkcji umoŜliwiających edycję dokumentów, ich formatowanie, wyświetlanie w róŜnej formie, drukowanie.

Uruchamianie programu Po uruchomieniu programu otwiera się okno programu z pustym dokumentem, który moŜna wypełniać tekstem. W trakcie wypełniania dokumentu moŜna go odpowiednio formatować. Do tego słuŜy szereg poleceń skrótowo opisanych poniŜej. KaŜde okno programu MS Office zawiera kilka stałych elementów: • Pasek tytułu – informuje nas z jakiego programu korzystamy, jaka jest nazwa

pliku/dokumentu, który tworzymy; zawiera przyciski słuŜące do ukrywania, pomniejszania i powiększania okna programu i zamykania programu;

• Pasek menu tekstowego – mocno rozbudowane menu, które zawiera nazwy grup poleceń – po kliknięciu myszą na wskazaną nazwę rozwija się lista poleceń dostępnych w danej grupie; polecenie zakończone strzałką rozwija się dodatkowo do kolejnych poleceń, a kliknięcie polecenia zakończonego wielokropkiem skutkuje otwarciem okna dialogowego, w którym moŜna ustawiać parametry danego polecenia;

• Pasek narzędzi – poszczególne polecenia kryją się pod ikonami, a o ich pojawianiu się decyduje uŜytkownik, który moŜe je zdefiniować w dowolny sposób korzystając z opcji „Dostosuj...” w poleceniu „Narzędzia” (menu tekstowe) ;

• Pasek przewijania (poziomego lub pionowego);


4

• Pasek stanu – zawiera ogólne informacje o parametrach pracy programu i bieŜącym pliku.

Mogą pojawiać się takŜe inne paski (np. linijka) przy odpowiednich ustawieniach programu. Korzystając z opcji zawartych w poszczególnych paskach, moŜna ustawić parametry tworzonego dokumentu, tak aby spełniał nasze oczekiwania.

Pasek tytułu Pasek narzędzi Pasek menu

Pasek stanu Pasek przewijania


5

II. MICROSOFT WORD – ĆWICZENIA PODSTAWOWE

1. Zasady wpisywania, poprawiania i usuwania tekstu Wpisywanie tekstu. Tekst wpisywany jest w miejscu zaznaczonym kursorem (migająca pionowa kreska). Kursor moŜna ustawiać za pomocą myszy lub za pomocą strzałek i klawiszy Home, End, Page Up i Page Down. Kombinacja klawiszy Ctrl+strzałka powoduje przeskok kursora o jeden wyraz. Po osiągnięciu prawego marginesu tekst przechodzi do nowego wiersza. Wciśnięcie przycisku „ENTER” powoduje zakończenie akapitu i otwarcie nowego. Znaki interpunkcyjne dopisuje się do wyrazu poprzedzającego bez odstępu (spacji), aby uniknąć ich przenoszenia na początek nowego wiersza. Jeśli konieczna jest modyfikacja tekstu, naleŜy umieścić kursor w miejscu zmiany tekstu (klawisz DEL kasuje znaki na prawo od kursora, a przycisk Backspace kasuje znaki na lewo od kursora. Przycisk „¶” umoŜliwia włączenie i wyłączenie widoku znaków niedrukowalnych, np. spacji (kropka), tabulatorów (strzałka) i znaków końca akapitu (¶).

2. Zaznaczanie, przenoszenie i kopiowanie tekstu Zaznaczanie tekstu. Czasami konieczna jest zamiana nie tylko pojedynczych znaków, czy słów, ale całego zdania lub akapitu. Wtedy naleŜy zaznaczyć modyfikowany tekst: • przeciągając myszą (lewy przycisk wciśnięty); • trzymając wciśnięty klawisz Shift przesuwać kursor za pomocą strzałek i klawiszy Home,

End, Page Up i Page Down. Jeśli potrzeba zaznaczyć cały tekst moŜna skorzystać z kombinacji klawiszy: Ctrl+A (lub z polecenia Edycja →→→→ Zaznacz wszystko”). Kopiowanie i wklejanie tekstu moŜna wykonać po zaznaczeniu poŜądanego fragmentu. SłuŜy do tego kilka opcji: • odpowiednie przyciski z paska narzędzi; • odpowiednie polecenia z paska menu tekstowego (polecenie Edycja); • skróty Ctrl+C (kopiowanie) i Ctrl+V (wklejanie); • na zaznaczonym tekście klika się prawym przyciskiem myszy i wybiera odpowiednią

opcję. Wklejanie wymaga zaznaczenia kursorem miejsca, w które będzie wstawiony tekst/obiekt. Przenoszenie tekstu polega na przeciąganiu zaznaczonego tekstu za pomocą myszy w określone miejsce. Kursor musi znaleźć się na miejscu, gdzie będzie początek przenoszonego tekstu.


6

3. Metody formatowania czcionki, akapitu i dokumentu Tworzony dokument moŜna sformatować albo w trakcie jego tworzenia, albo po napisaniu całego tekstu i wstawieniu wszystkich obiektów. Formatowanie czcionki moŜna wykonać za pomocą przycisków z paska narzędzi (odpowiednie przyciski naleŜy wstawić korzystając z polecenia: „Narzędzia →→→→ Dostosuj...”), z menu tekstowego (opcja: Format →→→→ Czcionka...) lub skrótów. Skróty do formatowania tekstu:

• Ctrl+B – pogrubianie czcionki • Ctrl+I – czcionka pochylona • Ctrl+U – tekst podkreślony • Ctrl+Shift+= - indeks górny (ponowne naciśnięcie zestawu klawiszy likwiduje

indeks) • Ctrl+= - indeks dolny (ponowne naciśnięcie zestawu klawiszy likwiduje indeks)

Formatowanie akapitu moŜna wykonać za pomocą przycisków z paska narzędzi lub z menu tekstowego (polecenie Format →→→→ Akapit...). MoŜna formatować zarówno wyrównanie tekstu, jak i wcięcia tektu i odstępy między kolejnymi liniami. Ustawienia mogą dotyczyć pojedynczych linii, całych akapitów, sekcji, czy teŜ dokumentów.

Przyciski słuŜą do wyrównywania tekstu w poŜądany sposób w stosunku do marginesów strony.


7

4. Znajdowanie i zastępowanie tekstu Czasami istnieje konieczność znalezienia konkretnego słowa, frazy lub zdania. MoŜna wtedy skorzystać z opcji „Edycja →→→→ Znajdź” (Ctrl+F ). MoŜna teŜ powtarzające się słowo zamienić w jednym kroku, korzystając z opcji „Edycja →→→→ Zamień” (Ctrl+H ).

5. Wykorzystanie tabulatorów Tabulatory (przy włączonym znaku końca akapitu (¶) widoczne jako strzałki →) moŜna wstawiać poprzez naciśnięcie klawisza Tab. SłuŜą one do wyrównywania tekstu. PołoŜenie tabulatora moŜna takŜe zmieniać korzystając z myszy poprzez przesuwanie suwaków na linijce.

Korzystając z polecenia: „Format →→→→ Tabulatory...” moŜna dowolnie i bardzo precyzyjnie ustawiać połoŜenie punktów tabulacji.

6. Wstawianie symboli i rysunków

Podczas pisania tekstu, zwłaszcza naukowego, konieczne jest korzystanie z niestandardowych znaków (np. strzałki), symboli (np. ° - st. Celsjusza), które nie są dostępne na klawiaturze. Wtedy niezbędne jest skorzystanie z polecenia: „Wstaw →→→→ Symbol...”. Gotowe rysunki moŜna wklejać do dokumentu za pomocą polecenia: „Wstaw →→→→Rysunek►” .


8

7. Przygotowanie dokumentu do druku

Niejednokrotnie po przygotowaniu dokumentu konieczny jest jego wydruk. Korzysta się wtedy z polecenia Plik →→→→ Drukuj..., a następnie ustawia się parametry wydruku.

Czasami istnieje potrzeba zmiany ustawienia strony (polecenie „Plik →→→→ Ustawienie strony...”), np. formatu papieru lub marginesów, Rysunek.


9

II. ĆWICZENIA ZŁO śONE Dokument tekstowy często zawiera dodatkowe obiekty, np. tabele, rysunki, zdjęcia, wykresy itp. Microsoft Word oferuje szereg opcji, które umoŜliwiają wstawianie i edycję tego typu obiektów.

1. Tworzenie i formatowanie tabel Tabele moŜna rysować lub wstawiać do tekstu na kilka sposobów:

• ustawianie wierszy i kolumn za pomocą tabulatorów;

• wstawianie tabeli (polecenie: „Tabela →→→→ Wstaw →→→→ Tabela...” lub przycisk );

• rysowanie tabeli (polecenie: „Tabela →→→→ Rysuj tabelę” lub przycisk );

Po wstawieniu tabeli moŜna ją w precyzyjny sposób sformatować ustawiając wielkość komórek, wyrównanie tekstu, odstępy, kierunek tekstu, obramowanie, kolory ramek, tła i czcionki. Po zaznaczeniu pojedynczej komórki, całego wiersza lub kolumny naleŜy kliknąć prawy przyciskiem myszy i skorzystać z odpowiedniego polecenia lub z menu tekstowego wybrać polecenie „Tabela” i odpowiednią opcję.

temperatura, °C

ciśnienie,

MPa

a b c d a, b c, d

100 120 140 160

0,1 0,5

prób

a1

200 220 240 260

1,0 5,0

250 300 350 400

300 500

próba 2 350 400

450 500


10

Czasami istnieje potrzeba dodania do istniejącej tabeli wierzy lub kolumn. NaleŜy zaznaczyć miejsce, w którym będzie dodany poŜądany element i wstawić go korzystając z polecenia „Tabela → Wstaw ►” .

Autoformatowanie tabeli jest opcją, która umoŜliwia sformatowanie tabeli w zdefiniowany wcześniej sposób (kilkanaście dostępnych formatów).

Konwersja tabela ↔ tekst – istniejącą tabelę moŜna przekonwertować w tekst i odwrotnie. Korzysta się wtedy z polecenia „Tabela → Konwertuj → Przekształć tabelę (tekst) na tekst (tabelę)...”. Znak tabulacji wstawiamy w tabeli klawiszami Ctrl+Tab .

2. Wstawianie i edycja równań i wzorów matematycznych Teksty naukowe niejednokrotnie wymagają opisu w formie równań matematycznych. Równania, szczególnie te bardziej skomplikowane, wstawia się w punkcie wyznaczonym

kursorem korzystając z Edytora równań lub z polecenia „Wstaw → Obiekt wybierając następnie jako typ obiektu: Microsoft Equation 3.0.


11

Po uruchomieniu edytora równań pojawia się ramka, w której moŜna zapisywać równanie. Obok znajduje się pasek narzędzi edytora, a zamiast menu Worda pojawia się menu Edytora równań. Korzystając z dostępnych opcji moŜna w dowolny sposób edytować równania matematyczne. Gotowe równanie matematyczne moŜna poprawiać uaktywniając Edytor równań poprzez kliknięcie w nie dwukrotnie myszą.

Przykłady wzorów matematycznych:

∫+∞

∞−

− = mnn

nm !n2de)(H)(H2

δπξξξ ξ

∑∑∑∞

=

∞

=

∞

=

− ≡

−+−−002

2 0a1a2a)1(ν

νν

ν

νν

ν

νν ξ

αλξνξνν

3. Wstawianie i formatowanie rysunków Do tworzenia podstawowych rysunków w Microsoft Word słuŜy pasek narzędzi

Rysowanie (włączany przyciskiem ). Dostępne są zarówno obiekty rysunkowe, jak i rysunki.

Obiekt rysunkowy Rysunek stanowiący część dokumentu programu Microsoft Word. Rysunki moŜna edytować za pomocą opcji paska narzędzi Rysowanie. Do obiektów rysunkowych naleŜą autokształty, krzywe, linie i obiekty rysunkowe WordArt. Rysunek W programie tym dostępne są dwa rodzaje rysunków: takie, które moŜna rozgrupować i przekształcać w obiekty (takie jak np. pliki typu Metafile) oraz takie, których nie moŜna


12

rozgrupować (takie jak mapy bitowe). Po rozgrupowaniu rysunku moŜna poddać go modyfikacji za pomocą narzędzi do rysowania. Po zaznaczeniu rysunku pojawia się pasek narzędzi Rysunek, a na nim narzędzia słuŜące do zmiany atrybutów rysunku. MoŜna np. przyciąć rysunek lub zmienić jego jasność. Autokształty Zestaw gotowych kształtów, wśród których znajdują się takie podstawowe kształty jak prostokąty i koła, a takŜe róŜnorodne linie i łączniki, strzałki blokowe, symbole schematów blokowych, gwiazdy i wstęgi oraz objaśnienia. Aby wstawić Autokształt, na pasku narzędzi Rysunek kliknij przycisk Autokształt. Aby dołączyć tekst do Autokształtu, (oprócz linii, łącznika i dowolnego kształtu), kliknij kształt i wpisz tekst. Tekst staje się częścią Autokształtu. Pole tekstowe UmoŜliwia ono wzbogacanie grafiki w objaśnienia, etykiety i inne teksty. Po wstawieniu pola tekstowego moŜna je modyfikować za pomocą opcji na pasku narzędziowym Rysowanie, tak jak w przypadku kaŜdego innego obiektu rysunkowego. Tekst moŜna dodać takŜe do autokształtu lub wykorzystać autokształt w charakterze pola tekstowego.

4. Listy, spisy i odsyłacze

Listy numerowane i listy wypunktowane moŜna dodawać do tekstu korzystając z

polecenia: „Format → Wypunktowanie i numerowanie...” lub z przycisków . Dwie pierwsze ikony słuŜą do wstawiania listy numerowanej i listy wypunktowanej, natomiast dwie kolejne do poprawiania wcięć na listach. Listy moŜna w dowolny sposób edytować, tworzyć listy i spisy kaskadowe. Indeksy i spisy wstawia się za pomocą polecenia: „Wstaw → Odwołanie → Indeksy i spisy...”.


13

W tekstach naukowych często zachodzi potrzeba wstawienia przypisów i odsyłaczy. Dodaje się je podobnie jak listy i spisy. Przypisy mogą być wstawiane na końcu dokumentu lub na dole strony. MoŜemy dodawać odsyłacze, które będą przenosić nas z tekstu do róŜnego rodzaju obiektów, np. tabeli, rysunku itp.

5. Przygotowanie etykiet adresowych Za pomocą polecenia: „Narzędzia → Koperty i etykiety...” moŜna teŜ tworzyć etykiety na koperty oraz inne rodzaje kart i etykiet, jak np. wizytówki, skoroszyty i pocztówki. Po utworzeniu etykiet moŜna je od razu wydrukować lub zapisać w nowym dokumencie, aby je później edytować i drukować.

6. Wykorzystywanie narzędzi językowych; Korzystanie z narzędzi językowych ułatwia poprawne napisanie tekstu. Opcje umoŜliwiające sprawdzenie i korektę napisanego tekstu są dostępne w menu tekstowym „Narzędzia”. Obejmują one:

• Pisownia i gramatyka... – słuŜy do sprawdzania ortografii i gramatyki; • Autokorekta – automatyczne poprawianie błędów pisowni oraz niewłaściwego

układu wielkich i małych liter;


14

• Język ► – słuŜy do wyboru języka (polski, angielski, niemiecki i inne); • Statystyka wyrazów – podsumowanie dokumentu (liczba stron, wyrazów znaków

itp.).

7. Podział na sekcje i strony; Obszerne dokumenty często dzieli się na rozdziały, które mogą być w róŜny sposób sformatowane. Wygodny jest wtedy podział na sekcje lub na strony. Wstawianie takiego podziału odbywa się za pomocą polecenia: „Wstaw → Znak podziału...”. Pojawia się okno dialogowe, które umoŜliwia wybór odpowiedniego podziału dokumentu.

8. Formatowanie stron, nagłówki i stopki Większe dokumenty wymagają umieszczenia w nich numeracji stron i opisu rozdziałów za pomocą nagłówków. Numerację stron wprowadza się za pomocą opcji: „Wstaw → Numery stron...”. Numery stron moŜna takŜe wprowadzać korzystając z opcji: „Widok → Nagłówek i stopka”. Opcja ta umoŜliwia wprowadzanie do nagłówka i stopki róŜnych elementów dodatkowych, tj. tytuły rozdziałów, daty, nazwisko autora i inne. |Dla kaŜdej sekcji moŜemy tworzyć niezaleŜne nagłówki. Inne opisy mogą być teŜ wprowadzone na stronach parzystych, a inne na stronach nieparzystych. Istniejący nagłówek i stopkę uaktywnia się przez dwukrotne kliknięcie na nie myszą.


15

III. Edycja wzorów i równań chemicznych NiemalŜe kaŜdy tekst chemiczny, począwszy od sprawozdania z laboratorium, poprzez projekt, kończąc na publikacji naukowej, wymaga opatrzenia go w chemiczny „obrazek”. Raz jest to wzór chemiczny związku, innym razem równanie reakcji chemicznej, a czasami projekt instalacji technologicznej. Wszystkie te elementy muszą być tworzone przy uŜyciu odpowiednich programów. Istnieje wiele programów (zarówno komercyjnych, jak i darmowych), które umoŜliwiają rysowanie wzorów chemicznych i reakcji chemicznych o róŜnym stopniu skomplikowania. Spośród wersji darmowych najpopularniejsze są dwa programy: • Isis Draw – program dostępny w róŜnych wersjach (wersja 2.5 w roku 2007) na stronie

http://www.mdli.com (MDL Information Systems Inc.); • Chem Sketch – najnowsza wersja 10 (rok 2007) jest dostępna wraz z dodatkami na

stronie http://www.acdlabs.com (Advanced Chemistry Development). Darmowe programy do rysowania i edycji wzorów chemicznych są kompatybilne z płatnymi dodatkami, np. bazami danych związków chemicznych. Dzięki przejrzystemu interfejsowi, ich uŜytkowanie jest w znacznym stopniu intuicyjne. Mają oczywiście swoje wady, takie jak ograniczona baza gotowych wzorów, tzw. szablonów (templates) i ograniczenia w nazewnictwie związków chemicznych na podstawie narysowanych wzorów. W dalszej części zostanie opisane tworzenie wzorów chemicznych w programie IsisDraw. Wstawianie wzorów chemicznych do Microsoft Word Wzory chemiczne lub równania reakcji chemicznych moŜna wstawiać do dokumentu w Microsoft Word na dwa sposoby: 1. Z poziomu programu Word: • Zaznaczyć miejsce osadzenia obiektu, • Wstaw→Obiekt... (utwórz nowy → typ obiektu → Isis/Draw Sketch → OK) – uruchamia

się program Isis Draw (rysunek obok), • Narysować wzór chemiczny, • Korzystając z opcji „Update Microsoft Office Word” lub „Exit & Return to Microsoft

Office Word” wkleić obiekt do Worda.


16

2. Z poziomu programu Isis/Draw: • Uruchomić program Isis/Draw, • Narysować wzór chemiczny, • Zaznaczyć obiekt i go skopiować, • Przejść do pliku tekstowego w programie Microsoft Word, • Wkleić obiekt w odpowiednie miejsce. Podstawowe narzędzia w programie Isis/Draw Po otwarciu nowego okna programu Isis/Draw moŜna przystąpić do tworzenia wzorów chemicznych i/lub równań reakcji chemicznych. Poszczególne elementy tworzonego obiektu moŜna wprowadzać i je następnie edytować za pomocą poleceń paska narzędzi, za pomocą menu tekstowego lub za pomocą klawiatury wykorzystując odpowiednie kombinacje klawiszy.

• Pasek narzędzi

narzędzia* funkcja

„lasso” – słuŜy do zaznaczania obiektów

słuŜy do obracania obiektu (obrót 2D)

„gumka” – umoŜliwia wymazywanie fragmentu lub całości obiektu

wstawianie atomu w strukturę, np. tlenu, azotu

wstawianie wiązania chemicznego

wstawianie wiązania

zapis łańcucha węglowodorowego

znak „plus”

zapisywanie strzałek, np. w równaniu reakcji chemicznej

zapisywanie sekwencji, np. DNA, białek

wstawianie nawiasów, np. do pisania wzorów polimerów

wstawianie tekstu

wstawianie linii prostej

wstawianie prostokątów

podstawowe szablony wzorów chemicznych

*wszystkie ikony ze strzałką w dolnym prawym rogu moŜna rozwinąć przytrzymując na nich przycisk myszy


17

• Menu tekstowe (omówienie wybranych funkcji)

menu polecenie funkcja

File otwieranie, zapisywanie, drukowanie plików; importowanie i eksportowanie obiektów

undo cofanie o jedno polecenie

cut, copy, paste wycinanie, kopiowanie, wklejanie

insert object wstawianie obiektów stworzonych w innych programach

Edit

duplicate duplikowanie zaznaczonego obiektu

Options zoom show/snap grid

show ruler

snap to ruler

settings

powiększenie/pomniejszenie siatka/dopasowanie obiektu do siatki

linijka

dopasowanie obiektu do linijki

ustawienia (przedstawione na rysunku poniŜej)

Object flip/rotate, group, crop, scale,

obracanie, grupowanie, przycinanie, skalowanie obiektu

Text edycja czcionki

Templates szablony wzorów, orbitali, grup funkcyjnych; moŜna ustawiać grupy podręcznych szablonów

Chemistry podstawowe obliczenia dla reakcji i związków chemicznych; wizualizacja struktur w programie RasMol

Window układ okien

Help pomoc, opis programu,

Opcje słuŜące do formatowania wzorów chemicznych:

Literatura pomocnicza

1. Andrzej Eilmes, Ćwiczenia z... Word dla chemików, Wydawnictwo Mikom, Warszawa 2001.

technologie informatyczne - alchemik.ch.pwr.wroc.pl · Ćwiczenia zŁo śone dokument tekstowy cz...

Documents