tekn İk res İm - kişisel sayfalarkisi.deu.edu.tr/mehmet.cevik/teknikresim/09_ders_tr.pdfdokuz...
TRANSCRIPT
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
2/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme• Ölçülendirmenin Gereği ve Önemi
• Ölçekler
• Ölçek Çeşitleri
• Ölçülendirme Elemanları
• Ölçü Çizgisi
• Ölçü Rakamı
• Ölçü Sınır Çizgisi
• Açı ve Yay Ölçüleri
• Yay Ölçülendirmesi
• Çap ve Yarıçap Ölçülendirmesi
• Koparılmış Parçalar
• Ölçü Çizgilerinin Kesişmesi
• Ölçü Çizgilerinin Kısa Bırakılması
• Okun Tek Tarafa Konması
• Köşelerin Belirtilmesi
• Ölçü Sınır Çizgilerinin Kesilmesi Durumu
• İki Görünüş Arasındaki Sınır Çizgileri
• Ölçü Okları
• TS 11398’e göre Ölçü Oklarının Büyüklükleri
• Ölçülendirme Kuralları
• Fazla Ölçülendirme
• Okların Kesilmemesi
• Çeşitli Şekillerin Ölçülendirilmesi
• Eğimin Ölçülendirilmesi
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
3/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirmenin Gereği ve Önemi
• Yapı elemanlarının ve parçaların yapımı için gerekli ölçülerin belirli kurallara göre parça üzerinde veya görünüşlerin üzerinde yazılmasıişlemine ölçülendirme denir.
• Teknik resimde izdüşüm kurallarına göre çizilmiş bir parçanın görünüşleri, o parçanın sadece biçimi hakkında bilgi verebilir.
• Bunun yanı sıra parçanın boyutlarını ifade eden bilgilere de ihtiyaçduyulur.
• Ayrı ayrı yerlerde ve ayrı ayrı işçiler tarafından yapılan parçaların, yerlerine takıldıkları zaman sorunsuz olmaları gerekir.
• Bu özelliklere sahip parçaların üretimi, ancak eksiksiz ve kurallara uygun ölçülendirilmiş çizimlerle mümkündür.
• Ölçülendirmeye neden gerek vardır?
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
4/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçekler
• Teknik resmi çizilen cisimlerin bazıları çok küçük, bazıları ise çok büyük boyutlu olabilir.
• Bu nedenle büyük boyutlu cisimlerin resimleri küçük, küçük boyutlu cisimlerin resimleri ise büyük çizilmelidir.
• Teknik resmi çizilen parçanın, resim üzerindeki çizim ölçüsünün, o parçanın gerçek ölçüsüne oranına ölçek denir.
• Ölçek = Çizim Ölçüsü / Gerçek Ölçü
• Ölçek ne olursa olsun, resim üzerine gerçek ölçü değerleri yazılmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
5/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçek Çeşitleri
• Gerçek Ölçek: Parçaların üzerinden alınan ölçülere göre çizilen ölçek çeşididir. Ölçek 1:1 diye belirtilir.
• Küçültme Ölçeği: Büyük parçaların küçültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 1:5, 1:10, 1:20, 1:50… veya 1/5, 1/10, 1/50, 1/100 … diye belirtilir.
• Büyültme Ölçeği: Küçük parçaların büyültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1…… diye belirtilir.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
7/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Çizgisi• Üzerine, ölçü verilecek yerin uzunluğunu gösteren rakamların yazıldığı
sürekli ince çizgilerdir.
• Ölçü çizgileri elemana paralel olur.
• Görünüşten yaklaşık 8 ~ 12 mm uzaklıkta bulunmalıdır.
• İki ölçü çizgisi arasında yaklaşık 7 ~ 10 mm aralık bırakılır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
8/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Rakamı
• Ölçü rakamları düzgün ve okunaklı yazılmalıdır.
• Ölçü çizgisinin tam ortasına ve 1mm. üst tarafına yazılmalıdır.
• Ölçü rakamları, ölçü çizgisine paralel olmalıdır.
• Ölçü rakamları, görünüş çizgileri (cisim) üzerine yazılmamalıdır.
• Yazılan bütün ölçü rakamları, oklar ve yazılar aynı büyüklükte olmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
9/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Sınır Çizgisi• Ölçülendirilecek elemana dik veya gerektiğinde eğik, ancak birbirine
paralel olarak çizilen sürekli ince çizgilerdir.
• Son ölçü çizgisinden 2 ~ 3 mm dışarıya uzatılır.
• Mümkün olduğunca başka çizgilerle kesişmemelidir.
• “Bağlama çizgisi” olarak da adlandırılır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
10/33Ö
lçü
len
dir
me
Açı ve Yay Ölçüleri
• Açı ve yay ölçüleri, açının tepe noktası ve yayın merkezi etrafında daire yayıolarak çizilir.
• Kiriş ölçüsüdüz çizgi olarak çizilir.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
11/33Ö
lçü
len
dir
me
Yay Ölçülendirmesi
• Merkezi belli olmayan yay ölçüleri yazılırken yarıçap ölçüsü, önüne R harfi konularak belirtilmelidir.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
12/33Ö
lçü
len
dir
me
Çap ve Yarıçap Ölçülendirmesi
• Çap ve yarıçap ölçü çizgileri merkezden hiza almalıdır.
148
8
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
13/33Ö
lçü
len
dir
me
Koparılmış Parçalar
• Koparılmış parçaların ölçülendirilmesinde ölçü çizgisi koparılmaz.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
14/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Çizgilerinin Kesişmesi
• Ölçü çizgileri, birbirleriyle, sürekli geniş çizgilerle ve bağlama çizgileriyle kesişmemelidir.
• Kesişme zorunlu olduğunda ölçü çizgileri koparılmamalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
15/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Çizgilerinin Kısa Bırakılması
Ölçü çizgileri
• çap ölçülerinin gösterilmesinde
• simetrik cisimlerin sadece yarısının gösterilmesinde
• bir cismin yarım kesit olarak gösterilmesinde
• merkez noktaları resim alanının dışında kalan ölçülendirmelerde
kısa bırakılmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
16/33Ö
lçü
len
dir
me
Okun Tek Tarafa Konması
• Yarım kesit ve yarım görünüşlerde çapları gösteren ölçü çizgilerine tek taraflı ok konur.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
17/33Ö
lçü
len
dir
me
Köşelerin Belirtilmesi
a) Çevrelerin birbirini kesen uzantıları kesişme noktasını biraz aşacak şekilde çizilmelidir.
b) Köşe kavislerinin ölçülendirilmesinde, ölçü bağlama çizgisi bunların çevre çizgilerinin uzantılarının kesişme noktasından başlamalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
18/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Sınır Çizgilerinin Kesilmesi Durumu
• Ölçü sınır çizgileri, uzantıları açıkça görülüyorsa koparılabilir.
• Sürekli geniş ve eksen çizgisi sınır çizgisi olarak kullanılabilir.
• Açı ölçüleri için açının kolları uzatılarak ölçü sınır çizgisi oluşturulmalıveya açının tepe noktası uzatılmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
19/33Ö
lçü
len
dir
me
İki Görünüş Arasındaki Sınır Çizgileri
• Ölçü sınır çizgileri iki görünüşü birleştirmemeli ve tarama çizgilerine paralel olmamalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
20/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçü Okları
• Ölçü oklarının / çentiklerinin büyüklükleri, çizilen resimlerin büyüklüklerine göre ayarlanır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
21/33Ö
lçü
len
dir
me
TS 11398’e göre Ölçü Oklarının Büyüklükleri
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
22/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
• Düzgün bir ölçülendirmede, cismin esas çizgileri kalın iken, ölçülendirme çizgileri ince olur.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
23/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
• Ölçüler, parçanın en açık şekilde görüldüğü görünüş üzerine konulmalıdır.
• Zorunlu olmadıkça görünmeyen kenarlara (kesik çizgiler üzerine) ölçüverilmemelidir.
Tüm ölçüler cephe görünüşünden verilmiştir.
Tüm ölçüler yanlışgörünüşlerden verilmiştir.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
24/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
• Ölçüler, mümkün olduğunca, görünüşlerin dışında verilmelidir.
• Çok gerekmedikçe ve anlaşılırlığı kolaylaştırmayacaksa, pratik olsa bile çizim sınırları içerisinde ölçülendirme yapmayınız.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
25/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
• Ölçülendirmeler, okuyucu tarafından rahat bulunup okunacak şekilde, mantıklı ve standartlara uygun şekilde yerleştirilir.
• Ölçüler, resim üzerindeki başka ölçülerden faydalanmaya veya hesaplama yapmaya meydan vermeyecek şekilde yazılmalıdır.
• Ölçü çizgisi, ölçü rakamını kesmemelidir.
• Makine teknik resminde ölçü birimi milimetredir. (Ölçü üzerine mm yazılmaz.)
• İnşaat ve mimari teknik resminde ölçü birimi santimetredir. (Ölçü üzerine cm yazılmaz.)
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
27/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
• Kademeli ölçülendirmelerde, önce küçük ölçüler, sonra büyük ölçüler verilerek ölçü çizgilerinin birbirini kesmesi önlenmelidir.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
28/33Ö
lçü
len
dir
me
Ölçülendirme Kuralları
Sürekli ölçülerde, ardışık ölçü çizgileri aynı hizada olmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
29/33Ö
lçü
len
dir
me
Fazla Ölçülendirme
• Aynı ölçü, zorunlu olmadıkça birden fazla yerde verilmemelidir;
sadece, parçanın en açık şekilde görüldüğü görünüş üzerine konulmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
30/33Ö
lçü
len
dir
me
Fazla Ölçülendirme
• Gereksiz ve fazla ölçülendirmeden kaçınılmalıdır.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
31/33Ö
lçü
len
dir
me
Okların Kesilmemesi
a) Kalın çizgilerde içten konan okların şeklini görebilmek için çizginin o kısmı çizilmez veya kalın çizgi koparılır.
b) Taranmış yüzeyler içine yapılan oklar, tarama çizgileri tarafından kesilmez.
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
32/33Ö
lçü
len
dir
me
Çeşitli Şekillerin Ölçülendirilmesi