teknologi informasi-dan-transformasi-organisasi-eko-yulianto
TRANSCRIPT
��
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������ ������������������������������������ ������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������ ������������������������������������ ������������������������������������
�������� ��������� ��!" ��#���� ���#���� $�� ��������" ���#��%����������$���������&�'�������$�������������&��%��'������������(�������)�#����"�������"��#������"$�����������*����%�����$��
���&�%������ ��&�����%�+ ,���� ������ ��� &��%�� ����������" &��� #��*�����#��#�&���"�����$�#���%���&��������'��������#���&�'��+����$���%������� ����� ������������ ��������� ��� ����� ��������������� ����*�������������� $����� '���#�� ���� &��� ������������ ��������� $�� ������*��������������+ ���� ��-��� ��� ������ ���� ������������ $��� -����� &�'������%���� ��#��' ����� ���&��� $�� ����.������� �� ����� ��#������������������+
�����#�� $������� ��#������ ��*������ �����&�� &���� ������ $�������-���������� %��� ����$��+ ,���� ���" &�&���#� #�����%��� ������ &��� ��-�$��-����" � �����%�/ #���' ��*������ �����&�� ������ &��� ���������������������$��������*������#����%���$�'���#���0 #���'��%���$��$�#��&�������&�'����������"���#������$�%������"������������#��$����*����"$�����#��&������������#��$��$����%����0
��������� $�����# ���' 1����������" �223! &�'��� ���������#������%����� %��� ������' ������� &�������� $����� '�� ���+ ��� ���%������&�'(� ��$�� �$� �������� ������ ��*�� ��*������ ��������� ��������� $�������$�����������-�����������"� �����%�#��-�����"��&�#�����%�(��"$���������'��+ ��� �����%� ��$�� �$� -������ &�'(� ������� ������ ��*������ ��"�������#��$�������&��'����������+��$����$����#�����'���%������������-��������������&���������������'��*��������������$��&������������������������#��������&�����������+
��*������ �� ������ ������ $���#��� &��&���� ��� $�� $�&�� ��������������������%�+ 4��������� 5������6 ��*������ $�� $��#�� ���� ���'�$�#�������������-�$��������%�����7�� $�$�����(������&�&�����#��#��'%��������� ��������� ������ '���� $�#����������-�(�&���+ ��� ����#� %������-�$���#��'�������$���'���%�����&�'(�'������#� -���������&�'�����$��#����'$��������$�����������#�&���+��$���$��%�#�&�������������������������*��������$�������#��������'��&����&��������$���$�������'+������ ��%� ����� %��� �����'��" ��$�� #����' $�����+ 4���'�%�" �����#��*������ ��������� ������� ������� -��� ��#��' $� ������ ��� '��%� $�������-�������������������#�������������"����&�'���������%����������������$�.�$�/ ����$�� ��������� ���� $�� &��� $������# ��$���+ �����#�� �$�" ��$��&��%�� ���������� #�&��� %��� &�����'� �����#����� �� $���� ��������������������������$��&����.&�������-�$��������&����������������������+
�����$��� #�������������&��" ������� ��� ��)��� �'���� ���������-�� �$������������������ $���� ������������������� ���������� ����" 84�"
1 4�������$���'#���(��84�4��(��������9��-������"��$���&���-��$����)�����,��*�����%",�"-�������������������)'�����%"����������"��$��������������:'�����+
�
��
%��� ����'" ��$���" $�� ���� ����� ��������� ��*������ ��+ ���� ����$�'���#��� ���)�� #���#����� %��� &��������� �������� $���� �����$�����*������ ��� ��)��� ������" ��$�� ���� �� ��� ������$" ��'����� ���#����&������ #�������� %��� ����������� ���� ��*������ �����&�� ��$�� ���.���+ �����������%���$��'�����-�"%����&�'(�$�����*�����������&��$�#�����'$��� #�-�� %��� &�%�� ���' ���%�� ��'����� �����# ��#��' %��� $��������������� �� '���� &����.&���� &��$��#�� #������ &��� ��������� %��� ���-�$����$����������&������#�&���$����������+
������������������������������������������������������������������������������������
�������� �������� %��� ���-�$� $���� $������ ��� ����#���� '����#��������� 1���������� &������ &������ �������%� $� ��� ����� �)'��� ������������ #�$� �(�� ��'�� �22;.��+ �����#�� ���#������%� &������ $���$���� &����� #��*��" ����� ��%� #��)�%� '�� ��� -��� ����*�� &��� ����������#�&���+1���������� �223!����������&�'(������#��%��#������'%����*���������$����*������������'�$�#����������+4������'���$���'���������#�������� $�� ��������� ������������ �� ���'�$�# ����������" ��#���� �����'��#�$����&��&������+
��)���7�$�<#�����������)���7�$�<#�����������)���7�$�<#�����������)���7�$�<#���������
4�$� ��*�� ���" ���������� '��%� ������������ �����#��� $���� ��"� �����%���)�#����$���������+��&����)����'�$���'#������������#������������������������ ������������� ��#���� #��&�������#����"����-����#����$����" ���� �������� �����%� ��#���� #��������� ����(��� ��������������%� )��#���$ ��$�$ $����� : �! ���� )��#���� ��$�$ ������)������ : �!+4�����������$��������������&������������$��&�����%�$���-����
��������������� � ��� �� � ��� ����� � ��� � � ��� � �
������ � � ��� ��� � ��� �� ��� �� ������� � � �
� � � �
�����
�� � ��� �� �� � � �� �� ��� � �
� ��� � ��� ��� � ��� � �
� � ��� ����� � � � ����� �� ���� � �
� � ��� ����� �� � � ! �� �� ���� � �
� � ��� ����" � � � ��� �� ���� ���� � �
� �� �� ��� � � # ��������
� ��� �� ��� � � # ��������
� � � � � �� � � � �� � � � ���� � ��
��
�������������� ���������.���������%��� ������%��#���������" $� ���#���������������#��$����*����%���&������� ��$�*�$�������$�#����������+���'���������"��������%�'��%�&���$����������)������&�������'#�������%�"���� #����� ������ '��%� ���#�� ��*�� ����-�� $�#������� $����� �� ���$�����������+ �� '��%� $�#���� ��&���� ������ ����� ���#����$�'#�����&������#������+
����������������������������������������������������������������������������
�����������&�'������$�����)���#��%�����&�'����"��$�������������&������$�����������������������������'������%����$�$������&��'����������+ :��� ����� ��*�� ��� �$���' #��������� -������� ���#���� �������#��������������������)������%�����'+���������%���$������$#�$���*����� ���$��� $�����)'��)�� �����)����)��*��% $�� &������� �����$�#��$��)�+ ����#���������%������ ����������������� $���#����� ����������� $�� �#������%���&��&�$� $���� ��&��'#���������+ ��$������%�����$�� &��'�&�����$����� �����$�#��$���� #���� $�� �������� -�(�& ������ ������ $� $��������������+��$�����������#������$��'����$�#���'�+1�������������&���)����'"�������%�)&��'����$����������������:��'���������� ))���� :� ! &���� '��%� ��)�����'�� %��� &������� �������� ��-�" ��������� -���$�$����� ���' �����#����%� ���)�#����� ��&��' #����� &����� %��������$�#��$��� %��� ��������� �� ����� ���)�#����� ��&��' 5���������$6#��$������������#���#���������#����%�������+
9����������&���#�$����&��"��$����*���������'&���$�#�$�����%�������%�����*���������%+�����#��&��&�$�$�������������#������������"�������$���%�����'&�����'����������������������������������#����� &����� %��� ����' �$� ���������� �'� �<������ &������� #��)���! $��&�������#��%��$��#���#�#�����������&�'#����������&��+4�$���'�#������������$����������������'�%�&������������)�#��������#�����%���$������������ ������� ��-� ����#���� #����� %��� ��$�� �������+ �� &������#��%�� #������*���������% -��� $�#���� ����� ���$����� ���&��� #�����&�����" -������� &�����" ���� &�'���)���#�� &����� ��&��'����������" ��#��������$�-�������&������+
8�������4��)�����$�����8�������4��)�����$�����8�������4��)�����$�����8�������4��)�����$�����
�� ���#��� ����� ��������������� #����� &����� �� -��� &��� ���-�$�������&����������������$����� ���&��� #����� &�����%�������'$�-����������������+��'�#���&��&�$�$����������������������������#������������$�������$����������������$�������'�$�##�����&�����%��������'$�-�����+4����� ��$����� ��� $�$������� #�$� ������ &�'(� �#� %��� ��������$�������� &���� ����� ���)�������� ��&��' #����� %��� #����� ������� $���������+����������'��������'�����&���$����)���������$����������-�������#�����%�������$����&������/ #���'#��������������#����0 #���'������$���������'�����%���������&��'#�����0
�����# ���$������$�����&�������#��)�����$���������������������� 84�!$��$�#�#����������'��)'���=�����$���'������*��#���"-���$������+=����� �223!"������%�"���%������&�'(�84��$���'�����$������$�� ���)�#����� #����� &����� %��� ������ $�#������� $�� ������&��" $�����
��
�������� #�������� �� &��� $����������� ��)��� #���' $�� ���$��������������� ���� &����+ ��� ���#�����' ������� ��&����.&�����%� $��� ��"������������&����%���$����������������#����������-�(�&����&��'#�������#�$� &�&���#� $�#�������" ��������� $��������+ �����������%�"#��%�����#����������������$�'���#����������-�(�&��$�����#��)�#��#�����+ :��� ���-� �� ��$�� &��� $������.����� ��������� #��� �������������$�������+ �����%�" #����� &����� '���� ��������� ������ ��" %���� )�#��"������&��$���������+����������'����&���������'��������#�����%�����$��#����$�����-�$��������&����������#�������#�����&�����%���&���+
��&���� )����'" �8�:��$��" ��&��' $�*��� �8�%������������ ���$����������" &��'���� ������������ #��$����*�����%� &����#��.��#�� ������'���$����� ���&��� #����� ���$�� $�� ������������ ����(��� �'���� %���$�&�����������$����� #�����%���&���+���������� ���" #��������������$�� $�������� ��#���� &�����%� ������ $�$�'���� $����� �������� ���'�$�##�����%�������'$�#�������#���������$���������'��#����������&����)���������+ 4����� %��� ��$�� ������� $�&����+ ���� ��&��' ��������� #����� &���$�)�#����� $����������������� �������� ��+ 4���� �#�)������ ��#���� )��$��)'�)����"#��)���"$�&+$������������'�����������������"%���&������������#�����.#�����������������"$�����&��������+
8����������(�����$�����8����������(�����$�����8����������(�����$�����8����������(�����$�����
��$�� ��#���� ���� ��*�� ������������ ��&�����%� %��� ���-�$� $������&��'������������)�����������"&����������(�����$���������#������&��'������������%�������&����� &�&���#�����������%������-���� $���� ��&��'-������� ���-�+ 4�$� ��*�� ��� �� ���#��%�� #������ ��&�' $��� ����$������������$�����������&���$�������������&������$�������������������$��#������'������������������+
����� ������� ��������������� '�� ��� $����� ������������*���������&����� ������� #��������� ��� ���)�����) $��� �����)'����! %��� &����$�������� #�����'��� $����� #������ $�� #��������+ ��� ����#� $���������� ������������ #�$� ��*�� ��� #���� ����&�' $��� ����$�����+9��� ���'��%� &����������� #�$� #��������� $��� ����� ���#����$�'" ������%�"��������� #��&�����" #���� �� $���� ��.��$����� -������� &����� ��&�'���������� #��������� ��������� $���� ���� %��� ��&�' ����+ ��*�� ���������$����� �$��%� #������#��� $�� ���-� ���� �����#�'�� %��� �����&��$���� -�������+ ���������� %��� ���#� ���-������ ��*�� ��� ���� &�����������������%�����&�'���� $��� #�$� ����$�� ��������� �#�����+������&��� &������� ���������" &��&��� ���&�� $�%�" $�� ������&������ &�������(��$��%���$�#�������&����������-�������+
��&����)����'�$���'8���"��&��'#�����'�����$��"%������&���������#�� �'���� &��� #��(������ ��-�' #������ $� #�����'��� �����&��+4��(���������&��#������������������#�����&�����#��&�����$�8���+9�$������# #������ $�������� ���' #��(������.#��(������ ��� �������� $��� $��$����� ����������� ��������� ���#���� 8���+ ������ ���" ������ -���$�#���������� ����#�������������$�8���$����������� �����$���%���$�#�������+ ������ )��� ��� &��� ��$�� &���' #�'�� $����������+ 8��� 8���"��������� #��&����� ���-�$� ��&�' ��$�' $�� '����+ ��������� &��� #���#������" �������� #�������� &��� $�������� ������ $����� )��� ��� ������&�����&�'�����������-���'�&�����&���+
��
8��������)�#���$���������8��������)�#���$���������8��������)�#���$���������8��������)�#���$���������
�'���%�"�� -������#��%�������#�����������$���������������$�������$�������������&���)���#��&������%�+��������"��&��'����������&��� ���&����� ��&��' ���#������ ������$��� %��� #�$� ����� �������� &���-��� $����������� ���' ���������� ����" �������� %��� &���� ����#�����������+ ���#������ ��� -��� $����#������ ��)��� &���� &�'��� &��� ���-�$����&�� #���'������ &���+=��%� ��$�������������� %������#� &���$� #�$���*�����"������������)�#��������#������&�����������%�����$�'+��������"����������%���&�������$�������)���#��&������$���'������%���#�$��(���%� ��$�� #����' #��%� ���� ����� ���-��� ���#������ %��� $���������#�$� #�����'��� �����%�+ ���� ���#���� �$���' &�������� ���������)�#����� �����#���%��� $�����)��*������ &�������+ ��� ����#� $����#��-������ (���� �����#��� ��� ����%��� &��� &��������� -��� �����#�����'���%�������+��&����)����'�$���'���#�������$�����<#����$������������� �������� ��)��� ������� $����� &������ �� %��� ������ ������+������ ������ &��� ���#�����' ������� $��� ���#������ ��)�� ���" $��#�����'���&����"�8�$��8�������'���%����%�(��$�<����������������������������+��&����'�����%�"�$�<�������#��%��5��'��&�����6&���%��� &��� ���$�������� #��$�#���� %��� ��$�� ����' ���������� $�����#��$�#����$���&�����������%�"#���������&�����+
4����4����4����4������������$�$�$�$�84�84�84�84�
,����&��������#�������*�������������� ���#�$�����������#�&���"#������������%�'���������&�'������������������������ 5&�������6%��������������#�$�)����'.)����'$�����+������������������������$��'����&������#�����.����*��)��*�����"�������������*��������%���$�����������'����� -���� ����������+ ������ $�������" ����� ����*���� ���������� #�&���"��������84� -�������#���� ��&��' 5&�����6+����#���'���� ��� ����������%� �����-�� �$� ����� ����'�� ��*�� ���� ��&����%� 84� &���$� $��$�����#������������������$�������������������������+
������� ��%�" �� %��� ���� #��%�� '���� &��� ���&�(� 84� &���$�#�$� ��*�� ����/ &������� #��)��� ��$�����+ ��� �$���' ��'�# %��� ����$���%�#����$�)�#��+��������������84�&���'��-�#��%���&��������&���$�#�$���*��%�����&�'������+ �������#�'����$������&�'(���*��$�������*������������$����� �$��%� -������� ���-� ���������������+ ��%� &���� ��������������� &�'(� '�� ��� ��$�� �������+ ��*�� ��#�� ���� ���� &��� ��-�$��#�%����" ��#� ��� ����' ������� -��'+ 4������ ����� '���� �$� ���%�����&�'(�84���������������&�����-����������-�%���&����.&����'�$�#"#��%� ����*���� �����" $�� �$� �������������������� ���� ���� ����+ ��$��"%������#�����������������������%��$���'���&���'������-�84���&������&��'���&���$�������*��������&����+9�$�����������%�����'#�$��#�%����-�$������$�84����������#�����#�������%���&��������������������+ ������%�������������''��%���&�����������%�����$��&���&�)����#�.�#���������������������+���#����)�����'����'�������������������"$�� -������� ���#���� '��%� ���&��� �����#���� #���(�� ����� ����������������������-���%�����$���$�������$�������#������������������+
������ $������� ����� ���� ����� #�$� #��&���'�� ��������" $�������������������)�#����*������+ �������#������#�����������"���#��&����#���'��%�����$�'+4�$���*�� ������������ ����&�������� #�$������� ����
��
$�#�������" ��������� #�����+ ���� $������$ #����� $����� �$���' ����*��������� %��� ���-�$� #���� ��&���$��� 84�+ ��&���� )����'" ��$��+ ������������ ���" ��������'�� #����� ��$�� '���� $�������� ���' ��&��' ��� %������$��� ��$�� '��%� ������� ��� $�� ����� ��� ��-�" ��������� ���)���##�-�&�� ��������� $� ���� ��#������ ���� ������ ��$�� ��� $�&���+ ����������#���%� ���� ��$�' ��������� '�� ���" ��#� ��%� ���� &����+ �����#�0������ #����� ��� ���#���� ������' ��� ��$�� ���%���'��� '���� ���-��%���#�$�" � �����%� ��#��� #��(������+ ������' ��� ���������� '��%� ���-�$������� ��#���#��(������ $�� #�-�&�� $�84�9������+�� ���������'��&�'(��������������������$��$�#����������������������+
9��� ����� ������� �� ����� ���$����� #����� ���" ���� ����� ����������� ��������� ��&�&�����������������$�� &��� $������.��������'���������� $�#�������+ 9��� ������ &������ ������� �� ��&���� #������� �����$����#�������$��$�84�"%���'����$������������������&�'$�#�������.�������$ ���-�$� #��)���.�������$+ ����' ���� ������������%�" ����������'���� ����� $�������� ������ ������� ��� ���#�� $�����" � �����%�" ��$���������" ��)��� ��������+ 9��� ������� ��$����� ����� ���������� '���� ��$��"� �����%�" �� ��$�� #���� ����'�&���� ��#��� ��$������+ �� &��� ��������&������ $����� ���" ���&�'�� #�������� %��� ���)��" $�� ���)��� ���������&��� ��)��� �����.�������+ ���" ����� ��� $�������� $����� ��������������������������+:����'#�������$��'���"$�����&����%��������"�$���'������������.����$��#��%��#������#������)�������������+
��������� ������&������ ��$��" ��%� '��%� &��� ���������� &�'(�����' ���� ��� ����� #���������� �� #�$� ��*�� ��� �$���' ���� #���&�'������������������������������+4��)���.�������$������$�����$����$�����%������.����� &��������+ �� &��� &�������� &��� $���� �������� ���������� %�����$�� ���� '�������" ��������� ���� $�� $����� ������ %��� �������� $���������� ��$�*�$�%��������$����������� 5&����6�������$��$�$�� 5����-�$���������#�����&��$��6+�������-�$�#�����%���������%�/�#���'&���0
4�����#4�����#4�����#4�����#
��&���� ���� ��'��" $����� ��������� $���� ��&��' ���������� �����������)����� &��%�� ���������" �����&�' -��� ���������� ������ ������������������%� ��)��� ������� ��&���� ��$�� ������������+ ����� &��%�������#�������������������������'��%�������#�����������������"��#����#���&�'�� ������+ 9��� ���� ���&��� #�$� #�����%��� 5�#���' &���6 ��������������%�" '�� ��� -���� ������ ���������� #�$� ��$�*�$� %��� #��%����������$����������&����#������$����&������+�����#�����������&������' �����%� &�������� $����� ������� ����� ��������� &��������" %������������%���$��#����'���&����������*�����%�&���������������&�&'��%����-�$�&�&��"������������)�#�������-�"$��������������#��$�����+����������" #���������%� �$���' �#���' ���� &����� ��������� ������.����������-����%��� ���� #��%�� $�� &����� &�����' #�$� #�����#���������� %�����&�'������&��$����������" $�������������� ��������� $�#�� &���$�#���� $�������������� #�������%� %��� ���� &���� $���� ������������ �������������������$�����������������������+
���)�����>�����>;;?
��
������������������������������������
��*��#���"�+=+��$�'���"9+�+ �22;!5�'���(��$������������������/�������������)'�����%��$8�������4��)�����$�����6"�����������������*��("������"##+��.>@+
=�����" �+ ��$ :'��#%" 9+ �223! ������������� �'� :��#�������/ ��������� ��� 8���������*�������"���$��"��)'����8�����%4�&���'�����$+
1����������"�+ �223! 5��.���&��$8���������������������/��� �����������8��������)�#���$���������6"�����������������*��("A �����"##+@?.B@+