teks yama purwana tattwa
DESCRIPTION
Teks mengenai Lontar Purwana TattwaTRANSCRIPT
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 1/45
TEKS YAMA PURWANA TATTWAALIH AKSARA TEKS YPT ALIH BAHASA TEKS YPT
1b Om Awighnamastu Yama Purwana
Tattwa, Ika sastra Yama Purwana Tattwa,
sdeng Bhatari Durgga ring gaganantara
tumon atma sasar ring kawah agheni,
apalih warna Bhatari marupa Sang
HyangYama Dipati, angamel ala-ayuning
atma, waneh Yani ring oka, tumdhun
ring !anti Pura, mandadi Bhatari "ma
Dewi, ri sdeng nira melinggih ring
Setragung mraga Bhatari Durgha Dewi#
!asitakna Padanda $tap %nder, &umu&ug
ring linggih Bhatari, dadi kagyat Bhatari,
mangkrak-mingkrik kadi singha lodra,
ling ira, wwang paran iki dateng tan
pararapan, mangke ndak tugel gulunta,
ridas tinugel gulunya sang &umu&ug
linggih Bhatari, saksana dating Bhatara
Brahma, tka lesu
'udah-mudahan tidak mendapat
rintangan
Ini sastra Yama Purwana Tattwa, pada
waktu Dewi Durgha berada di awang-
awang men&umpai roh manusia yang
sedang menderita di kawah api# Disitu
Dewi Durgha berubah men&adi Sang
Hyang Yama Dipati yang mengetahui
baik dan buruknya atma (roh)# Setelah
Beliau bosan di Yama oka, kemudian
Beliau turun ke !antipura berwu&ud
Dewa "madewi# Pada waktu beliau
bersemayam di *uburan, beliau
berwu&ud Dewi Durghadewi#
*emudian disebutkan Pendeta $ntap
%nder mendatangi tempat Dewi Durgha,
disitu beliau ter+engang dan men&erit
bagaikan singa yang garang, lalu beliau
berkata manusia apa ini datang dengan
tiba-tiba# Sekarang akan kupenggal
lehermu, hampir sa&a leher orang itu
dipenggal oleh Bhatari Durgha, segera
Dewa Brahma datang menghadap,seketika itu kemarahan Dewi Durgha
men&adi reda,
a gleng Bhatari, irika ta sang matapa %nder Disitu sang $ntapa %nder memohon
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 2/45
aminta nugraha ring Bhatari, ribwat
kasadyaning a&nana krttha siksa, mwah
aminta kahilanganing letuh awaning
wwang mati, mangda siddha molih
swargga bhuwana, irika Bhatari asiluman
rupa, awarnna Sang Hyang Yama, krura
rupa tulia .udra 'urtti, sarika ta sira
Sang Hyang Yama, maweh anugraha
warah-warah suksma ring sang atapan
%nder, kalugraha sipinihitan nira sahindik
amahayu sawa, irika kalane ana sastra,
nga, Yama Purwana Tattwa, sampun
kabye de sang sdaya kuna-kuna, ring
Bhumi Pasurwan, Blambangan,
sawengkon
Nihan daging ka! Yama Pu"wanaTattwa, par
$nugrah kepada Dewi Durgha, memohon
keberhasilan pikirannya (adnyana
kretasiksa), serta memohon untuk
menghilangkan/membebaskan
penderitaan/dosa roh orang yang
meninggal dunia, agar dapat men+apai
sorga/nirwana# Disaat itu Dewi Durgha
berubah wu&ud berupa Sang Hyang Yama
berwa&ah seram seperti Dewa .udra,
pada waktu berwu&ud .udra 'urti#
*emudian Sang Hyang Yama
menganugrahkan we&angan suksma
kepada sang Pendeta, dianugrahinya
segala permintaan pendeta $ntapan
%nder untuk mengupa+arai orang yang
meninggal#
Inilah sebabnya ada sastra yang disebutYama Pu"wana Tattwa, yang amat
diutamakan dan dilaksanakan oleh umat
dari 0aman kuno di daerah Pasuruan,
Blambangan, di seluruh wilayah Pulau
awa termasuk di Bali# Inilah isi dari
Yama Purwana Tattwa tersebut
b ssi, tingkah angupakara sawa sang mati,
agung alit, nistha madhia utama, maka
patuting wulah sang magama tirtha ring
Balira&ia, kewala wwang mati bner tan
Bila melakukan upa+ara kematian sesuai
dengan kemampuan yang disebut
sederhana, menengah dan "tama (nista,
madya, utama)# $gar tidak menyimpang
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 3/45
wnang mapendem, mangde magseng
&uga, saika supa+arania, prasida Sang
$tma molih ring Bhatara Brahma, apitwi
tan pabia, swastha ring Sang Hyang
$ghni sida amanggih rahayu Sang Hyang
$tma#
Kunang u!aka"ania mags#ng dulurin
daksina 1, +anang 2 tanding, &inah 3,
bras +atur warna mawadah tembekur,
gnahakena ring dadaning sawa, gesengan
kabeh, ring sampuning basmi ika sawa,
arengnia supit kadi +ara pinipis ring watu
yadyapi sasenden pada wenang rayuwadahin nyuh
dari petun&uk bagi umat yang beragama
Hindu di pulau Bali# Hanya orang yang
mati se+ara wa&ar tidak boleh dikuburkan,
agar dibakar sa&a, disertai dengan upa+ara
supaya roh orang tersebut mendapat
tempat disisi Dewa Brahma# !alaupun
tanpa biaya, dengan &alan upa+ara swasta
gheni. $tma akan berhasil mendapat
kebahagian yang abadi#
$dapun upa+ara pembakaran (ngaben)
setibanya dikuburan diper+iki tirta
pangentas, pada waktu proses
pembakaran ber&alan disertai daksina
satu buah, canang 2, uang 3 kepeng,
beras empat warna ditempatkan pada
tembekur , ditaruh pada dada mayat,
semuanya dibakar# Setelah mayat ituhabis terbakar, kemudian arangnya
diambil dengan menggunakan sepit , &uga
bisa dilakukan seperti menggiling diatas
sasenden atau batu, baru ditempatkan
pada bungkak nyuh gading ( kelapa
gading yang muda),
4a gading, adegakna puspa lingga tumuli
ayabin bubur pirata, ketupat pesor, sa&i
pun&ungan putih kuning, dyus kamaligi,
anyut ikang puspa lingga ikang
dibuatkan puspa lingga. *emudian
dihaturkan bubur pirata, ketupat pesor,
sesa&en punjungan putih, dyus kamaligi,
setelah itu buanglah puspa lingga itu
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 4/45
kampuhnia, prasida sahika kramanya#
*unang wekasan wenang sakama-kama
amreteka sawa karyaning angatma
wedana, nga, nyekah, memukur, kunang
yan sampun sah kadadia sama amanggih
rahayu Sang Pitara, i++ha pada bhatara
lumingga ring &agat#
*unang yan ana sawaning wang mati
bner tinanem kadi tingkahing anyolong,
yan tan saking ana kapyahaning &agat,
kadi angganing katkan satru, gring
agung, sakalwir pakewuhin &agat, mwah
tingkahing amendem tan saking mape&ati
ring arep,
sampai pembungkusnya kesungai atau
kelaut, begitulah rangkaian
pelaksanaannya #
Selan&utnya sewaktu-waktu dapat
dilaksanakan upa+ara Atma W#dana
yaitu N$#kah%Mamuku"# $pabila ini
sudah terlaksanakan Sang $tma sama-
sama mendapat kebahagiaan, dan para
Dewata merasa senang berada didunia
ini# Tetapi bila ada mayat orang yang
mati wa&ar, dikubur dengan +ara
sembunyi, terke+uali karena masyarakat
sedang ka+au seperti halnya diserang
musuh, musibah penyakit, dan yang
lainnya yang menyebabkan masyarakat
ka+au# Serta pelaksanaan didalam
penguburan tidak menghaturkan upakara pe&ati kepada Tuhan seperti tertulis
didepan,
4b Ika sinamakna "ing wwang mati a&a,
lwirnia mati salah pati, mati ke +arik,
mati kapanghwan, mati knag ring, tan
yogia, kang pada ngawa sengker, yan tan
tutug sengkernya kadi sengker wwang
mati ala ika tan wnang kaprateka, ya
angadakaken panesing &agat, punah
bhatara makabehan, sah sakeng
5rang yang mati tersebut sama dengan
orang yang mati tidak wa&ar, antara lain
mati salah mati; mati disawah, mati
tenggelam disungai, serta mati karena
penyakit lepra, semuanya masing-masing
terikat oleh batas waktunya# Bila belum
+ukup batas waktunya untuk orang yang
mati tidak wa&ar, itu tidak boleh
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 5/45
parhyangan mur#
Ka&ingania $an ana iteh amendem sawa
kang mati bener ika, kayogyania teher
mangda atirtha pangentas sakabwatan,
saha angadakaken bisama pakingsan, tur
angaturaken banten pe&ati ke Dalem, ka
'ra&apati, mwah ring tengahing setra,
lwirnia daksina gede 1, su+i 1, peras,
a&engan, sorohan lis pada swang-swang,
ature makingsan,
diupa+arai# $pabila diupa+arai akan
menimbulkan kekeringan di muka bumi,
para Dewa akan meninggalkan dan pergi
dari tempat su+i tersebut#
*esimpulan &ika ada orang menguburkan
mayat orang yang mati wa&ar, hendaknya
langsung sa&a disertai upa+ara pangentas
selengkapnya, serta mengu+apkan
per&an&ian menitipkan orang mati tersebut
disertai upakara sesa&en berupa pejati
yang dihaturkan dipura Dalem, Pra&apati,
serta dikuburan, antara lain daksina gede
1, pras gede, nasi ajengan, soroan elis
pada masing-masing upakara tersebut
disertai denan u+apan menitipkan,
6a sawa pa+ang glis maprateka, kunang
rikalaning maprateka, mangda nebusin
pakingsan ika, kunang dening upakara
panebusan, bantenia pateh kadi pe&ati,
arthania 7888, artha manista, madya
utama, nging pakingsan ika tan wenang
liwaran saking limang tahun, yan liwaran
sengkere dadi Sang $tma dinenda tur
katmah denira Bhatara Yama Dipati,
manadi ya Bhuta 'ui&(
mayat tersebut akan se+epatnya
diupa+arai# $dapun bila akan
mengupa+arai mayat tersebut, supaya
menghaturkan upakara panebusan,
sesa&ennya sama seperti pejati, yang
berisi uang sebanyak 7888, sesuai dengan
tingkatan upa+aranya yaitu nista, madya,
utama. $kan tetapi penitipan itu tidak
boleh lebih dari 3 tahun, bila lebih dari
yang telah ditentukan, roh itu akan
disiksa dan dihukum oleh Dewa
Yamadipati, men&adi, Butacuil.
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 6/45
9ihan tingkahing wwang sadosa pati,
sawangsanya tka wnang nganti
sengkernya, dadi wnang mamrateka, yan
wang salah pati, sengkerrnya 11 tawun
wenang prateka# Yan dudu ngulah pati,
matmahan sinangkala kawasa p&ah wnang
ika mapalwirnia, singgating kbo, sampi,
mati amamenek, sa
Ini tentang pelaksanaan orang mati yang
tidak wa&ar, apapun golongannya
sepantasnya sesuai dengan batas waktu
baru boleh diupa+arai# Bila orang yang
mati salah pati, batas waktunya 11 tahun
baru bisa diupa+arai# Bilamana orang
yang mati tersebut bukan ngulah pati,
seperti ke+elakaan yang mengakibatkan
kematian, sebagai +ontohnya mati karena
diseruduk kerbao , sapi, &atuh,6b lwiraning mati kapanghwanan, pada, 4
tawun sengkernia wenang prateka# 'alih
yan gring ila mati, 3 tawun sengkernya
wenang prateka, yan tan lalu sengkernia,
tan wenang entasen, yan mamuruga
linghing sastra iki, rusak ikang gumi,
sang prabhu pralaya, sang pandita
sodosa#
*unang sawaning wong rare, kewalya
liwar asambutan, 4 sasih tuwuhnia,
wnang magseng kadi sawaning wwang
mati rare, yan mawagsa Brahmana,
ksatria, yan matuwuhn3 lek, p&ah kna
gring, wehana toya panglepas rare,
gawenen sa&i tarppana, gsengana &uga,
mati hanyut, batas waktunya 4 tahun baru
boleh diupa+arai# Bilamana mati
disebabkan karena menderita sakit lepra,
batas waktunya 3 tahun baru boleh
diupa+arai, bila belum batas waktunya
tidak boleh diupa+arai pengentas &ika
melanggar seperti u+apan sastra ini,
pemerintahan akan men&adi ka+au, sang
ra&a menemui a&alnya, pendeta &atuh ke
alam dosa#
"ntuk mayat yang masih ke+il, bila
umurnya lebih dari 4 bulan, boleh
dibakar seperti orang tua# Dalam
pelaksanaan upa+ara hanya sampai
Ng&ungah# Pelaksanaan upa+ara
kematian bagi anak ke+il, bila kaum
brahmana, *esatrya, baru berumur 3
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 7/45
anyut galihnia kepanguluning setra,
sgara, yadyan maring lwah pramangke,
bulan lalu mati karena penyakit, +ukup
diberikan tirta panglepas bayi, disertai
sesa&en terpana, kemudian dibakar, lalu
tulangnya dibuang ke laut atau ke sungai
pada saat itu &uga#
3a yan tan mangkana winastu de Bhatara
Yama, dadi Bhuta $ngga .are,
angadang-ngadang atma wawu rawuh#
Yan sira wus pe&ah, wnang magseng,mapendem, wnang maka&ang,
mapengentas, yan nora mangkana, boya
kadi wangkening &anma, makadi
wangkening sato ngarania#
Yan sira anapakkan linging a&i, maka
wnangnia mapengentas, masurat ka&ang,
kadi u&ar ring arep# Iki ling agama ra&ya
ngaran# Yaning nusang sawa, mandus
dumun, mambuh, masisig, raris makbat
tikeh halus ring asagane, mwah
panusangan, wawu makamben,
mapakebah, pasalin, tetep upakarania,
mapun, mapetat, maswah, maskar,
matirtha, panglukatan, pabresihan,
Bila tidak demikian pelaksanaanya akan
dikutuk oleh Dewa Yama men&adi Buta
Angga Rare, yang akan menghalang-
halangi roh yang baru datang#
Bila orang yang telah dewasa mati, patutdibakar, dikuburkan, patut disertai
kajang , serta mapangentas, bila tidak
demikian pelaksanaannya, tidak seperti
mayat manusia, bangkai binatang,
namanya#
Bilamana berpedoman dengan u+apan
sastra agama, maka sepantasnya
mapengentas, memakai ka&ang seprti
yang diu+apkan di depan# Bilamana
menyu+ikan mayat (manusang sawa),
pertamakali dimandikan, dikeramas,
membersihkan gigi (mesisig ), kemudian
dialasi tikar halus di atas asagan#
*emudian baru memakai busana yang
baru, disertai upa+ara selengkapnya,
rambutnya disisir, disuntingkan bunga,
diper+ikan, tirta penglukatan dan
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 8/45
pabresihan#
3b raris maka&ang, pabayuhan, kawangen
pangabhaktian, isin galeng sawane don
bingin, don kroya wnang don dapdap,
raris pineka gnah kwangenia, ri
ulunangen 1, &inah 13, ring madhya
kawangen 1, &inah 14, pabaktian
kwangen 1, &inah 11, ring sarira kwangen
1, &inah 4, buku-buku tangan kwangen 6,
&inah , buku-buku suku kwangen 6, &inah , &ri&i tangan kiwa tengen kwangen
, &inah 3, raris ringkes, wawu ke baleen,
raris aturang sa&i pun&ungan, darppana,
raris tirtha pangentas, wawu ke setra#
Iki tingkah Pit"a Yadn$a) mayaban
plak
kemudian diisi kajang , bebayuhan,
kwangen persembahyangan, mayat
tersebut diberi bantal yang berisi daun
beringin, daun kroya, bilamana tidak ada
boleh diganti dengan daun dapdap#
*emudian kwangen tersebut diletakkan
pada ulu hatinya berisi uang 13 kepeng,
dipinggangnya 1 buah berisi uang 14
kepeng, pada dadanya ditaruh kwangenyang berisi uang 11 kepeng, pada
badannya ditaruh sebuah kwangen yang
berisi uang 4 kepeng, pada persendian
tangan ditaruh 6 buah kwangen berisi
uang kepeng, pada &ari-&ari tangan kiri
dan kanan disi buah kwangen berisi
uang 3 kepeng, setelah itu lalu digulung,
dipindahkan kebalai, lalu dihanturkan
sesa&en punjungan, darpana, diper+iki
tirta pangentas, kemudian langsung
kekuburan# Ini tentang pelaksanaan
upa+ara itra Yadnya;
:a sana, 1, nusang sawa ngrigkes , di
banten 4, byakaon 6, matirtha
panglukatan 3, mabakti :, matirtha hning2, matatbus 7, malebaran# .ing lebuh
papegatan#
Di semane mabayan 1, ke sanggah sawa
Pertama menyu+ikan mayat (ngeringkes),
yang kedua dihaturkan upakara, yang
ketiga byakaonan, yang keempatdiper+ikan tirta panglukatan, yang
kelima sembahyang, yang keenam
diper+ikan tirta suci, yang ketu&uh
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 9/45
, di banten 4, di papegatan# Plaksana 1,
sanggah sawa , di banten 4,mrsihin sawa
6, byakaon 3, matirtha :, maktang sawa
2, matirtha hning 7, matatbus ;, nataban
18, mapamit 11, mabakti 1, nglebar#
Piteket, yan nyoroh banten rikalaning
nanem sawa, mangda ditengahan sawane#
Yan mapamit tuwuhne soring sang sawa
metetebusan, yang kedelapan dilebarkan
di tempat keluar pintu rumah pekarangan
atau papegatan# Setibanya di kuburan
upa+ara dihaturkan pada sanggar mayat
yang pertama, yang kedua menghaturkan
upa+ara tersebut, yang ketiga
menghaturkan papegatan#
Pelaksanaanya pertama pada sanggar
mayat, kedua pada upakara, ketiga
membersihkan mayat, keempat
byakaonan, kelima diper+iki tirta
panglukatan, keenam sembahyang pada
mayat, ketu&uh diper+iki tirta suci
kedelapan metetebus, kesembilan
menghaturkan upa+ara, kesepuluh
pamitan, kesebelas sembahyang,
keduabelas dilebarkan# Sekilasketerangan di waktu membagi masing-
masing upakara disaat penguburan
mayat, agar dekat pada kuburan mayat
tersebut, bila pamitan umurnya agar di
bawah umur yang mati tersebut#
:b P#nga*#nan, bwin telun pengutangan,
mabayan 1, sanggah sang sawa , ke
hulun setra 4, ke sang sawa 6, ke
pengendag 3, ngeplugin ngendag :,
numbeg ping 4, :, toya panglukatan 2,
Tentang pengabenan lagi tiga hari akan
pengabenan, pertama menghaturkan
upakara pada sanggar mayat, kedua ke
rajapati, ketiga pada mayat tersebut#
Pelaksanaanya pertama ke sanggar
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 10/45
toya hning 7, ngenahing pipil ;, ngulapin,
ngaukin, dundunin#
Ring natah#, serawuhe ring setra 1,
nusang sawa, ngringkes , mnek
tumpang salu 4, banten oton, sa&i#
Tingkah ngenahang sawa ring tumpang
salu nuhut turah# Sane lanang-lanang
mangda ring kiwa marerod, sane wadu
sakeng kaler sane
mayat, kedua ke rajapati, ketiga ke
angendag , keempat ngeplugin di bawah
sanggar tiga kali, kelima ngeplugin,
ngendag , men+angkul sebanyak tiga kali,
keenam diper+iki tirta panglukatan,
ketu&uh diper+iki tirta suci, kedelapan
menaruh pipil , kesembilan ngulapin,
memanggil dan membangunkan# Setelah
tiba di halaman rumah, datang dari
kuburan, pertama nusang mayat, kedua
ditaruh pada balai tumpang salu, ketiga
upakara oton, dilengkapi sesa&en (sa&i)#
Tentang +ara menempatkan mayat pada
tumpang salu sesuai dengan adat istiadat
setempat# Yang laki-laki paling tertua
agar di taruh dari selatan ber&a&ar
tempatnya ke utara# Yang perempuan2a paling klih mererod ngelodang, dadosne
sane alit matmu ring tengah luh kalawan
muani#
+i !#ngutangan# banten oton, sa&i,
menek bya 1, ngning eteh-eteh
pengningan rangkep , ngaskara 4,
nga&um sekah 6, skar hura 3, tirtha
panglukatan :, tirtha hning 2,
nampih#Sane ka&angkepin 1, pisang &ati ,
paling tua ditaruh paling utara ber&a&ar ke
selatan, sehingga yang terke+il baik laki-
laki maupun perempuan bertemu di
tengah-tengah#
Pada hari pembakaran, banten oton,
sesa&en selengkapnya, menek bya, ngning
alat-alat pengeningan rangkap dua,
pangaskaran, ngajum sekah, adegan,
kedua ngajum kajang , ketiga
membersihkan, keempat sekar ura,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 11/45
damar angenan 4, panguriyagan 6, pring
3, banten pemlapas#
Tingkah , ka sanggah su+i , panguntap
4, pamutan 6, ke banten 3, ka sawa :,
mayaban pateh kadi ring arep 2,
ngadegang 7, ngaturang pras ;,
magunting sekah 18, ma&a
kelima tirta panglukatan, keenam tirta
suci, ketu&uh nampih# Yang dilengkapi
upakara, pertama pisang jati, kedua
dammar angenan, ketiga pangruyagan,
keempat pering , kelima upakara
pamlaspas#
Di dalam pelaksanaanya, pertama ke
sanggar su+i, kedua panguntap, ketiga
pamutan, keempat ke upakara, kelima ke
mayat, keenam dihaturkan seperti
didepan, ketu&uh ngadegang , kedelapan
menghaturkan pras, kesembilan
magunting sekah, kesepuluh
2b ya-&aya 11, mlapas 1, mabakti 14,
maktyang sawa 16, tumpang salu 13,
raris munggah ka bale tumpang salu#
Piteges 1, ka&ang , pisang &ati 4,
adegang 6, angenan 3, panguriyagan#
M#n#k *$a) 1, ka sanggah su+i ,
panguntap 4, Bhatara a&i 6, pamutan 3,
damar kurung :, pamendak pabaktyan 2,
pamrasan 7, ke banten gede ;, mayaban
majaya!jaya, kesebelas melaspas,
keduabelas sembahyang, bagi yang
melakukan upakara tersebut, ketigabelas
maktiang sawa, mundur tiga tapak
keempat belas tumpang salu, kelimabelas
kemudian ditempatkan pada balai
tumpang salu tersebut. Pelengkapnya
pertama kajang , kedua pisang jati,
ketiga adegan, keempat angenan, kelima
pangruyagan#
Menek bya) pertama kesanggar su+i,
kedua panguntap, ketiga Bhatara $&i,
keempat pamutan, kelima damar kurung ,
keenam pamendakan, persembahyangan,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 12/45
path kadi ring a&eng 18, ma&aya-&aya 11,
nataban 1, mabakti mapamit, myakaonin
sane mapras 14, melukat 16, mabhakti
13, matirtha hning 1:, matatbus 12,
natabin#
ketu&uh pamerasan, kedelapan ke banten
gede, kesembilan dihaturkan sesuai
dengan yang di depan, kesepuluh
majaya!jaya, kesebelas natabin,
keduabelas sembahyang, pamitan,
mabyakaon yang di pras, ketigabelas
melukat , keempatbelas sembahyang,
kelimabelas diper+iki tirta suci,
keenambelas metetebus, ketu&uhbelas
natab.7a pamrasan 17, matirtha 1;, matabuh#
Pangutangan) 1, mlapas bade , lembu
4, pemalungan 6, bale# Di pemuhunan 1,
ngentas sawa , matoya panembak 4,
ngenahang ka&ang 6, matirtha
panglukatan 3, tirha pinunas :, tirtha
hning 2, pangentas 7, ngenahang adegang
;, pengutangan pisang &ati 18, ngen&utin#
Disampune basmi 1, ndhuh , masang
don buwah 4, pangeblag 6, nuduk galih 3,
ngreka kasa don bingin galih :, mrsihin
tur matirtha 2, nuduk galih bakta ke
sesendene tur nguyeg ke bale#
pamerasan, majaya!jaya, kedelapan
belas mrelina#
P#ngutangan ( pembakaran mayat );1#
mlapas bade, # lembu, 4# pamalungan, 6#
balai, Di tempat pembakaran; 1# ngentas
mayat, . diperciki tirta penembak, 4#
menaruh kajang, 6# diperciki tirta
panglukatan, 3# tirta pinunas, :. tirta
suci, 2# tirta pangentas, 7# menaruh
adegan, ;# pangutangan pisang jati, 18#
mulai pembakaran# Sesesudah mayat
tersebut habis terbakar 1# disiram dengan
air, # memasang daun pisang, 4#
pangeblag , 6# memungut tulang, 3#
ngreka, dialasi kain putih daun beringin
di bawah tulang, :# dibersihkan, langsung
diper+iki tirta suci, 2# memungut tulang
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 13/45
di taruh pada sasenden digilas di balai
7b salunglung, 7, nga&um kasturi ;, gnahang
ring pamuhunane#
Pangi"iman) mayaban 1, ka sanggah
su+i , panguntap 4, pamutan 6, ke
banten 3, ke sawa :, mayaban pateh ring
a&eng 2, ma&aya-&aya 7, nataban ;,
mabakti 18, toya mapralina 11, bangun
makirig tigang tampak, malih mapurwadaksina tur nglahut mamargi mangirim#
Muku") 1, nga&um sekah , udeng 4, tali
6, anteng 3, kakusang :, ka&ang 2,
kwangen 7, orthi ;, sekar ratna putih
salunglung , 7# ngajum kasturi, ;# di
tempatkan pada tempat pembakaran#
engiriman 1# upakara tersebut pertama
kali dihaturkan pada sanggar su+i, #
panguntap, 4# pamutan, 6# ke upakara,
3# ke mayat, :# dihaturkan sama dengan
yang didepan, 2# majaya!jaya, 7#
nataban, ;# sembahyang pamitan, 18#tirta pralina, 11# persembahyangan
mayat, 1# berdiri kemudian mundur tiga
tampak, kemudian mapurwa daksina, 14#
mapralina dihadapan pemu&aan, 16#
selesai di buang ke laut, sehabis
berkeliling tiga kali (mapurwa daksina)
kemudian langsung pergi ke laut#
Mukur; pertama kali ngajum sekah, #
udeng , 4# tali, 6# selendang, 3# kakusang,
:# kajang , 2# kwangen, 7# orti, ;# bunga
ratna putih,
;a madori putih, sulasih miyik, blangsah
buwah, tali kubal, 18, prarahi 11, nama
1, mapralina di a&eng pawedan#
Pangi&#nang) 1, ke sanggah su+i ,
panguntap 4, Bhatara $&i 6, ulun +aru 3,
+aru pangresiganaan :, +aru siap man+a
madori putih, sulasih miyik , blangsah
buah, tali kubal , 18# prarai, 11# nama,
sesudah selesai ditaruh di depan balai
pemu&aan#P#&aksanaan$a) 1# ke sanggar su+i, #
panguntap, 4# Bhatara $&i, 6# ulun caru,
3# caru pangresiganan, :# caru ayam
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 14/45
2, tiben tuwuh 7, ke banten +aru ;, ke
panggungan 18, ke damar kurung 11, ke
pabhaktian 1, pemrasan 14, ke banten
pamukuran 16, maparba ring arep 13,
mabhakti +aru 1:, nguug +aru 12,
ngilenang sekah 17, ma&aya-&aya 1;,
purwwa daksina 8, munggah ka
paya&nan#
manca warna, 2# tiben tuwuh, 7 # ke
sesa&en caru, ;# ke panggungan, 18# ke
dammar kurung , 11# ke tempat pemu&aan,
1# pamerasan, 14# ke sesa&en
pamukuran, 16# maparba di depan, 13#
sembahyang ke caru, 1:# membongkar
caru (membuang +aru), 12# ngilenang
sekah, 17# majaya!jaya, 1;# purwa
daksina, 8# ditaruh dibalai payadnyan,
;b 1# ke su+i , ke panggungan 4, kedamar kurung 6, ke pabhaktyan 3, ke
pamrasan :, mapasupati 2, natabin 7,
mabhakti mapamit ;, mabyakaonan 48,
melukat 41, mabhakti 4, matirtha hning
44, natab 46, tirtha mapralina 43, pralina
4:, nedunang sekah 42, ngan+ungin
sekah 47, nguyeg wus puput raris
khaturin pabresihan, 4;, tirtha
panglukatan 68, nga&um sekah kasturi,
wus puput kahaturin pras 61, mlapas
bukur 6, munggah ka bukur 64,
nganyut#
Nga*#n nistha) 1, nusang sawa
1# ke suci, # ke panggungan, 4# kedamar kurung , 6# ke pamujaan, 3# ke
pamerasan, :# mapasupati, 2# natabin,
7# sembahyang pamitan, ;# mabyakaon
yang di pras, 48# malukat , 41#
sembahyang, 4# diper+iki tirta suci,
metetebus, 44# natab pamerasan, 46#
tirta pabresihan, 43# pralina, 4:#
menurunkan sekah, 42# membakar sekah,
47# menggilas, setelah selasai
dibersihkan, 4;# tirta panglukatan, tirta
suci, setelah dihaturkan pras, 68# ngajum
sekah kasturi, 61# mlaspas bukur , 6# di
taruh di bukur , 64# dihanyut#
Nga*#n nista menyu+ukan &enasah
(nusang sawa)18a ring balene, banten oton, sa&i, dapetan,
byakaonan -( P#ngi"iman) nan+eb
sanggah su+i, banten oton, su+i, pan&ang
di balai-balai sesa&en oton, saji, dapetan,
byakaon, # pengiriman mendirikan
sanggar su+i, sajen oton, suci, panjang
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 15/45
matah lebeng, nasi angeb, bubur pirata,
nasi rare, nasi pengangon, pengrekaan,
pabresihan, pengasturian, penganyutan#
4, Penganyutan banten soroan
pengulapan#
Ring *a&#n#, ngentas sawa, penembak,
toya panglukatan, toya pakideh, mwah
pinunas, toya hning, tirtha pangentas, tur
ngan+ungin, wus puput raris nuduk galih
tur ngreka, disampune puput nguyeg
galih, kagnahang ring kasturi tur hyasin#
Nga*#n Madh$a, nusang sawa
matah lebeng (mentah dan masak), nasi
angkeb, bubur pirata, nasi rare, nasi
pangkonan, perlengkapan pangrekan,
pabresihan, pengasturian, penganyutan#
Perlengkapan penganyutan upakara
soroan pengulapan#
P#"&#ngka!an di*a&ai ngentas sawa,
tirta penembak, tirta pengukatan, tirta
pekideh, serta tirta pinuas, tirta suci,
tirta pengentas, kemudian dibakar#
Selesai membakar tulangnya dipungut
lalu dibuatkan pengerekan, selan&utnya
tulang itu digilas kemudian dituangkan
kedalam kelapa gading lalu dihiasi
dengan busana#
Nga*#n Mad$a, penyu+ian mayat
(nusang sawa)18b ring balene, nan+eb sanggah su+i,
tarpana, pan&ang matah lebeng, nasi
angkeb, bubuh pirata, nasi rare, nasi
pangkonan, byakaonan, soroan
pengulapan, nasi pangkonan be
karangan# Sampun munggah ring
pragembal, pamrasan di ngiyu, man&uk
&ukung, pamudakan, sayut pengambeyan,
pengasturian# Pabhaktian, damar kurung,
soroan su+i,
1# pada balai-balai menan+apkan sanggar
su+i, pula gembal suci, tarpana, panjang
ilang matah lebeng, nasi angkeb, bubur
pirata, nasi rare, nasi pangkonan,
byakaonan, soroan pengulapan, nasi
pangkonan, ulam karangan, ditempatkan
pada pula gembal, pamerasan sayut
pengambeyan, pamerasan pada nyiru,
mancuk jukung. amudakan, sayut
pangambeyan pengasturian, pabaktyan,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 16/45
Pamutan, siap brumbun# !usan di
balene raris mapepegat# 9gning, pe&ati#
+i !amuwunan#, pangentas prabot
agagawa, tirtha panembak , tirtha pakideh,
tirtha panglukatan, tirtha hning,
dammar kurung, soroan suci, pamutan,
ayam brumbun# Setelah selesai
melakukan upa+ara di atas balai, lalu
mapapegatan menghaturkan pejati# Di
tempat pembakaran pertama kali
dilakukan pemotongan tali mayat, lalu
diper+iki tirta penembak, tirta pakideh,
tirta pengukatan, tirta suci,
11a tirtha pangentas, raris nga+ungin#
Pengiriman nan+eb sanggah su+i, bebangkit, su+i, tarpana, pan&ang matah
lebeng, nasi angkeb bubuh pirata, nasi
rare, nasi pangkonan, nasi takilan, nasi
sagulung, alasan-alasan, pasu+yan,
pangrekaan, kasturi, pamutan#
P#ngan$utan, soroan su+i, soroan
pengulapan#
Nga*#n uttama diawali nan+eb sanggah
su+i# "pakara su+i , daksina gede 4,
tutwan 1, kayu sugih, pamayu 1, guru 1,
pras 4, +atur atos, dharmagni atos,
dharma wiku, penguntap, su+i , soroan
, sesantun gede #
tirta pengentas, lalu dibakar#
angiriman menan+apkan sanggar suci,bebangkit, suci, tarpana, panjang ilang
matah lebeng, nasi angkeb, bubur pirata,
nasi rare, nasi pangkonan, nasi takilan,
nasi sagulung, alas!alasan, pesucian,
pengerekan, kasturi. enganyutan,
soroan suci, soroan pengulapan.
Nga*#n Utama nanceb sanggah suci,
upakara; suci ", daksina gede #, tutuan
$, kayu sugih, pamayu $, guru $, pras #,
catur atos, dharmagni atos, dharma
wiku, penguntap, suci ", soroan ",
sesantun gede ".
11b Ng#ndag ngu&a!in( 9an+eb sanggah
miwah pengulapan# wirnia dagingin, pesu+yan, byakaonan, pe&ati ke Dalem,
soroan su+i, soroan pengulapan#
*e 'ra&apati, soroan su+i, soroan
Ngendag ngulapin. 'enan+apkan
sanggar serta pengulapan, antara lain pesucian, byakaonan, pejati dihaturkan
ke Pura Dalem, soroan suci, soroan
pengulapan# *e Pra&apati, soroan suci,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 17/45
pengulapan#
*e Sedahan Setra soroan su+i, soroan
pengulapan# .ing bambange, sabilang
bambang soroan su+i, soroan pengulapan,
panak byu, pitik 1, silur bambang# 9gaba
sangga urip, pengawak +endana,
pebresihan, pengulapan, byakaonan,
pebrsihan, tirtha panglukatan, byakaonan,
pabresihan, nan+eb sanggah soang-soang#
'ersihin, ngringkes, pebersihan, nan+eb
sanggah soang-soang# mersihin,
ngringkes, pebersihan#
soroan pengulapan#
*e Sedahan Setra soroan suci, soroan
pengulapan# "pakara pada masing-
masing liang lahat soroan suci, soroan
pangulapan, anak pisang, anak ayam 1
ekor, sebagai penukar liang lahat
(bangbang), disertai sangga urip,
pengawak cendana, pabresihan,
pengulapan, byakaonan, pabresihan
masing-masing ditan+apkan pada sanggar
+u+uk#
'embersihkan ngringkes; pebersihan#
1a pangrekaan, lis sen&ata 3, ka&ang sari,
Pengrikesan, padudusan ptik +enik#
+i *a&# tum!ang sa&u, paplengkungan,
ayabane banten oton, sa&i +enik# +i
!a*"#sihan ngning, eteh-eteh
pangeningan, soroan su+i, soroan
pengulapan#
Ngaska"a) ngayab ring sanggah su+i,
ngayab ka&ang pabresihan, kembang ura,
kereb sinom ental, lengis miyik, ukur,
ka&ang, tetukon, ka&ang, klakat sudamala#
Pan+a layuan, runtutane pisang &ati,
pangerak, lis senjata 3 buah, kajang sari,
pengrikesan, padudusan pati cenik #
an&utan Nga*#n Utama, tumpang salu
ditaruh di atas balai, paplengkungan,
disertai upakara otonan, sa&i ke+il# Di saat
pembersihan disiapkan perlengkapan
pembersihan, soroan suci, soroan
pangupan#
Diwaktu pangaskaran ngayab kajang
pabresihan, kembang ura, kereb sinom
ental, minyak wangi, ukur, kajang,
klakat sudamala. anca %ayuan,
perlengkapannya pisang jati, damar
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 18/45
damar kurung, angenan, panguryagan,
tukon, pisang &ati, adegan, pring, dasar
kurung, angenan, panguryagan, tukon,
pisang jati adegan, pering.
1b sarwwa 3#
Pam&a!as ka.ang, nistha, madya, utama#
Pam&a!as pring, soroan su+i, soroan
pengulapan, daksina gede# Pam"asan)
banten soroan su+i, soroan pengulapan,
daksina gede, &ukung#
P#m&a!as *ad#) soroan bebangkit sesuaidengan tetagihan tukang#
P#ngu&a!an "ing !amuwunan
pangentas-entas, penembak, panglukatan,
tirtha pekideh mwah pinunas, tirta hning,
pengentas, ngaturin wus puput tibakang
pan&ang pangedig lebeng matah#
+isam!un# n$#duh tbsang pangeblag,
lwirnia matatakan ngiyu anyar, aled
busung, nasi mun+uk kukusan, nasi
mun+uk kukusan, nasi gibungan,
semuanya berdasarkan perhitungan
ber¨ah lima#
Pamlapas kajang nista , madya utama,
pamlapas pering, soroan suci, soroan
pengulapan, daksina gede, amrasan;
banten soroan suci, soroan pengulapan,
daksina gede, jukung # P#m&a!as Bad#
soroan bebangkit sesuai dengan permintaan tukang#
P#ngu&a!an di tempat pembakaran
pangentas!entas, panglukatan,
penembak, tirta pekideh serta tirta
pinuas, tirta suci pengentas, setelah
selesai menghaturkan panjang pengedig
lebeng matah (mentah dan masak),
kemudian disiram dilan&utkan dengan
menghaturkan pangeblag, upakara
selengkapnya antara lain dialasi dengan
nyiru baru, beralaskan janur (aled
busung) nasi u&ung kukusan, nasi
gibungan,
14a dadi kawisan, raka sarwa galahan dena &angkep, &a&a sahawnang maulam siap
mapanggang, sampyan metumpang,
tungked mun+uk dapdap, pasu+ian#
dadi kawisan, buah-buahanselengkapnya, serta &a&an diisi daging
ayam panggang, sampian metumpang ,
tongkat +abang pohon dadap, pasucian#
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 19/45
Pangi"iman#) soroan bebangkit sesa&en
darpana# pangadang-adang, pabresihan,
pangrekaan, kasturi, pamutan, sanggah
su+i, bale selunglung pragembal(
Pangan$utan soroan su+i, sorotan
pangulapan#
Iti tingkah nusang sawa 1) pabresihan,
) pengerekaan, 4) pangulungan, 6) rurub
ka&ang, 3) kreb sinom, :) lis sen&attha, 2)
tirtha panglukatan, 7) tirtha pengentas, ;)
tirtha hning 18) tirtha pengentas, 11)
pa&ati
Pangi"iman soroan bebangkit sesajen
darpana, pangadang!adang, pabresihan,
pangrekaan, kasturi, pamutan, sanggar
agung, bale salunglung, pragembal.
anganyutan ; soroan suci , sorotan
pangulapan.
Ini tataa"a m#n$uikan ma$at
(menyu+ikan mayat) yang
pelaksanaannya 1# pabresihan, ".
pangrekan, #. pangulungan, &. rurub
kajang, '. kereb sinom, . elis sanjata
', ) tirta panglukatan, *. tirta pinunas,
+. tirta suci, $. tirta pangentas, $$
pejati.
14b Tingkah) 1, sisig , ambuh 4, toya anyar
6, ngenahang kamben pengulungan 3,
lengis :, ptat swah bunga, mameka,
boreh, minyak kumkuman, byakaonan,
matirtha, ngenahang rurub ka&ang,
mabakti, ngenahang pangrekaan, raris
matirtha pengentas tur gulung, magnah
ring petine# Iti tingkah rare mati sa&roning
3 oton, dwang tiban tengah#
+i!a*"#sihan pun&ung kuning,
pangiriman, daptan, saha plangkiran
padaharan# Pang"#kan nganggen
P#&aksanaan selan&utnya 1 sisig, "
ambuh, 4 air bersih, 6 kain pembungkus,
3 minyak wangi, : sisir, petat dan bunga,
ber+ermin diolesi bedak harum, minyak
kumkuman, byakaon, diper+iki air su+i,
diisi rurub kajang , sembahyangkan, diisi
pangrekan, lalu diper+iki tirta pangetas
dan dibungkus ditaruh dalam peti# Ini
tentang pelaksanaan upa+ara kematian
bayi yang baru berumur ,3 tahun#
Pada !#m*#"sihan diisi bunga tun&ung
putih dan kuning#
Pangi"iman dapetan serta pelangkiran
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 20/45
kawangen ma&inah 11# Tirtha panglukatan
dados awadah# Tirtha pakideh, disampune
mareka manusa sane matuwuh 3 oton
kawas
padaharan#
Pang"#kan menggunakan kwangen diisi
uang 11, tirta panglukatan, tirta pakideh,
setelah selesai di<reka< diper+iki air su+i,
manusia yang berumur ,3 tahun
16a tannin rare(
U!aka"a mati matan#m &wi"n$a) yan
nan+eb sanggah su+i, upakaranya, lwire,
soroan pulagembal, pamutan ayam
brumbun 1( Yan tan nganggen pragembal,upakaranya, sesayut pengambeyan, pras,
dapetan, odel kurenan, katipat soda
pangaturan, soroan pengulapan,
byakaonan# .untutannya, pan&ang lebeng
matah, nasi rare, nasi pangkonan, sui
darppana, sa&i, be karangan# "pakara
asoroh lwirnya 1, sesayut , pras 4,
pangambeyan 6, dapetan 3, odel :,
kurenan 2, katipat, soda 7,
disebut anak-anak#
U!aa"a /"ang mati $ang diku*u"
antara lain menan+apkan sanggar su+i,
upakaranya sebagai berikut soroan pula
gembal, pamutan ayam brumbun 1,# Bilatidak menggunakan pula gembal
upakaranya sebagai berikut sesayut
pangambean, pras, dapetan udel
kurenan, ketupat sodan serta
perlengkapan upa+aranya tersebut
soroan pangulapan byakaonan
dilengkapi panjang lebeng matah, nasi
rare, nasi pangkonan, su+i darpana, saji
be karangan# "pakara yang satu lagi
sebagai berikut= 1# sesayut , # pras 4#
pangambyan, 6# dapetan, 3# odel
kurenan, :# ketupat 2# soda, 7
16b pangaturan ;, byakaonan#
Iti, nga, !an.ang &#*#ng( wirnya, raka,
woh-wohan rangkep, banten agalah, nasimatempelos abesik mabe lan&ang base,
tipat akelan, &a&a uli abug, makaput ambu
pada malalima, barak putih, nasi atanding
menghaturkan , byakaon.
Ini $ang dis#*ut !an.ang &#*#ng
perlengkapan= buah-buahanselengkapnya, banten agalah, satu
tanding nasi matempelos, berisi lauk
lanjang base (sirih), ketupat sebanyak :
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 21/45
mabe sra, nasi atanding mabe kakul, nasi
atanding mabe +andana, nasi dwang
gulung mabe padang lepas, nasi
atempelos mabe glagah, ben katipate
taluh bakasem, blayag akelan mabe pesan
telengis, nasi takilan magantung disisine,
sate +alon balung katupang, balung
gending, nasi subeng mawadah +e
buah, &a&an uli, abug dibungkus dengan
ambu masing-masing 3 buah, merah
putih, satu tanding nasi diisi lauk terasi,
satu tanding nasi berisi lauk siput, satu
tanding nasi berisi lauk +endana, dua
buah lauk nasi berisi lauk padang lepas,
satu pelos nasi berisi lauk glagah, ketupat
berisi telur asin, blayag sebanyak : buah
berisi pesan telegis, satu mangkok nasi
berisi lauk telengis digantung disisinya,
sate calon balong katupang , balung
gending, nasi subeng
13a per mabe piling-piling, nasi bantal mabe
sra, &a&a mapinda barong, balung +ili, nga,
kuping, kikil, +unguh, sami lebeng, ika
nga, pan&ang lebeng#
Iti, nga, !an.ang matah( wirnya, bras
a+atu, nyuh, taluh pada mabungkul,
gegtungan base tampelan, byu kayu a i&as
maiket benang selem, pis 3 keteng,
lelampadan genep, mawadah ko&ong,
timbul, nangka, sra barak, isen, &ahe,
kunyit mawadah ko&ong, bakaran
rangkep, panak kladi 1, akah nyane kari,
&inah 3 keteng bolong, katipat nasi matah
ditaruh pada ceper diisi lauk piling!
piling , nasi bantal berisi lauk terasi, &a&an
yang berbentuk barong yang disebut
balung cili, adalah telinga, kaki, hidung,
semua dimasak, itulah yang disebut
panjang lebeng #
Ini $ang dis#*ut !an.ang matah, antara
lain beras satu acatu, kelapa, telur
masing-masing satu butir, gagetungan,
srih tampelan, satu tandan pisang kayu
diikat dengan benang hitam, uang kepeng
3, lelampedan selengkapnya ditaruh
didalam kojong , buah tiwul, buah nangka,
terasi mentah lengkuas, &ahe, kunir,
ditaruh didalam kojong , Bakaran
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 22/45
magantung, taluh matah, katipat lepet
matah , taluh bebek
selengkapnya, satu batang anak pohon
keladi yang masih berisi akar, uang
kepeng 3, digantungkan ketupat nasi
yang masih mentah, ketupat lepet yang
masih mentah, telur itik sebutir
13b malablab 1, otot, dagdag, &ali-&ali, godem,
tbu mawadah +eper, bras sewarnna
mewadah +epr busung, padang lepas,
glagah, ambengan, pada 4, katik apesel,
mun+uk lidi, mun+uk dapdap 4 pesel, &inah mapesel dadi bsik, bnang tri datu,
mwah &e&ahitan, ktan, in&in, kamben, sate
matah sewarna sate &aåan, balung
gending, balung gantung# Ika ngaran
pan&ang matah#
Iti !angadang0ngadang( wirnya
pangalas-alas matatakan taledan, raka
sarwwa matah, don kayu kikyan, sente
bang, paku a&i, kladi, simbar man&angan,
empak byu, glagah, ambengan, +a+ing
base, padang lepas,
yang direbus, otot, dagdag, jail!jali,
gudem, tebu ditaruh pada ceper , beras
berwarna ditempatkan pada ceper &anur,
padang lepas, glagah, alang-alang,
masing-masing 4, katik satu ikat, pu+uk lidi, pu+uk dapdap, 4 ikat uang diikat
man&adi satu tridatu, serta jeahitan, beras
ketan, beras hitam, kain, sate mentah,
berbagai &enis, jejaringan, balung
gending , balung gantung , itulah yang
disebut panjang mentah#
Ini&ah $ang dis#*ut pengadang!adang
sebagai berikut pangalas!alas, dialasi
dengan taledan, buah-buahan serba
mentah, daun kayu kikian, sente bang ,
pakis sa&i, keladi, simbar manjangan,
empak pisang, glagah, alang-alang,
+a+ing sirih, padang lepas,
1:a mun+uk dadap, mun+uk lidi, bluluk, don
dapdap, an+ak, bingin, kayu sugih, donandong, bi&a +atur, ran+angan atamas,
kdis, nyawan, taban, byu maiket
madaging &inah 3 keteng bolong, su&ang,
Pu+uk dapdap, pu+uk lidi, kolang-kaling,
daun dagdag , daun ancak , daun beringin,kayu sugih, daun andong , bi&a +atur,
rancangan $ tamas, sarang burung,
lebah, tabuan, pisang diikat diisi uang
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 23/45
+ambeng, ilih, klakat sudamala, ke+er
padi, ulamnya daging alas#
Iti nasi !#ngang/n, lwirnya matatakan
taledan, nasi mawadah takir 3, maulam
ka+ang komak, saur, bi&a +atur, ke+er
padi, sampyan ulangsang, malih atanding
nasi mawadah takir 11, maulam serbuk
ka+ang komak, bi&a +atur, ke+er padi,
sampyan ulangsang#
Iti nasi taki&an, lwirnya ma
lima kepen, sujang, cambeng, ilih, klakat
sudamala, kancer padi, lauknya binatang
hutan#
Ini nasi !angang/n (pengembala) antara
lain dialasi dengan taledan, nasi ditaruh
pada takir 3 buah, diisi lauk ka+ang
komak, saur, bija catur, kecer padi,
sampaian ulangsang ditambah satu
tanding nasi ditaruh pada takir sebanyak
11 buah, diisi lauk serbuk ka+ang polong,
bija catur, kecer padi, sampaian
ulangsang.
Ini nasi takilan antara lain
1:b tatakan taledan, madaging katipat baan
upih 2 bsik, mun+uk lidi 3 pesel, saur
bira, ke+er padi, sampyan ulangsang#
Iki !ak#t/k, &wi"n$a) matatakan taledan, payuk anyar, madaging lis kumaligi,
padma, ortthi paketok, ke+er padi, sawur,
bira, sampyan ulangsang#
Iti daging !isang .ati, lwirnya bras
a+atu, taluh, pangi, pada 1, grang 4 ukud,
ka+ang komak gnep, gula mawadah
tangkih, bras +atur warnna mawadah
tangkih, glagah, ambengan, dapdap,
padang lepas, padma 4, mun+ukne matali
lawe tridatu, &inah 4 keteng bolong,
dialasi dengan taledan, diisi ketupat yang
dibuat dari upih 2 buah, pu+uk lidi 3 ikat,
saur bira, sampian ulangsang #
Ini Pak#t/k , beralaskan taledan, priuk baru, berisi lis kumaligi, padma, orti
paktok, kecer padi, saur bira, sampian
ulangsang #
Ini !#"&#ngka!an !isang .ati antara
lain beras acatu, telur, keluak, masing-
masing 1 buah, ikan teri 4 ekor, ka+ang
polong selengkapnya, gula ditaruh pada
tangkih, 6 ma+am warna beras masing-
masing ditaruh pada tangkih, glagah,
alang-alang, dapdap, padang lepas,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 24/45
panak byu kayu, byu bunga1, makalung
&inah
padma 4 buah, u&ungnya diikat dengan
benang tridatu (4 warna), uang kepeng 4,
anak pisang kayu, pisang bunga 1 buah,
diikatkan uang
12a 3, byu kayu a i&as maiket benang tridatu,
&inah 3 keteng bolong, panakbyune
mambat benang selem, &inah :: keteng
bolong# Ika nga pisang &ati#
Iki !an.ang ta*#, lwirnya nasine
tumpeng 1, madaging an+ak maulam
urutan sumuwuk, &ukut kasisat, bayem,
don dapdap, sambel maulig, nasi slem
mapinda bangkal, idup matanya botor,
layahnya &ahe, ma+undang kunyit, tabya,
nyuh, nasi barak mapinda barong,
malayah tabya, ma+undang kunyit, nasi
turas maleter paku, nasi samar maleter
gagirang,
3 kepeng, setandan pisang kayu, diikat
dengan benang tridatu (benang putih,
merah, hitam), uang kepeng lima, anak
pisang diikat dengan benang warna
hitam, uang :: kepeng, itulah yang
disebut pisang jati#Ini $ang dis#*ut Pan.ang ta*# antara
lain sebuah tumpeng berisi daun
beringin, sebuah tumpeng berisi alang-
alang, sebuah tumpeng berisi daun ancak
berisi lauk berupa urutan sumuuk, sayur
kasisat , bayam, daun dapdap, sambal
yang digilas, nasi hitam berwu&ud
bangkal bermata bi&i ke+ipir, lidahnya
&ahe ber+ula kunir, +abe, kelapa# 9asi
merah berwu&ud barong, lidahnya +abai
ber+ula kunir, nasi turas maleter paku,
nasi samar maleter gegirang,
12b taluh bebek makaput baan don byu,
maguling ban +arang dapdap, sate
maguling balung gnep, mwah sawarnnasate sane lebeng, bubuh pirata, bras
warnna 6, atanding, lidi 4 katih, don
dapdap 4 mun+uk madaging &inah 4
Telur itik dibungkus dengan daun pisang,
diguling dengan tangkai dapdap, sate
diguling dan balung selengkapnya, sertasegala ma+am sate yang masak, bubur
pirata, beras berwarna sebanyak 6
tanding, 4 batang lidi, 4 pu+uk daun
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 25/45
keteng bolong, lawe tridatu, su&ang
madaging twak arak, tungked, padi,
padang lepas matali bnang tridatu# Ika
nga, pan&ang tabe#
Panu"$agan, &wi"n$a) kampil masurat
padma, masrombong ental, bras +atu,
&inah 2 keteng bolong, bnang putih, byu
kayu matah i&as, maiket bnang tridatu
madaging &inah 3 keteng bolong
maiket ental, gluga
dapdap, diisi uang kepeng 4, benang
tridatu, sujang diisi nira arak, tongkat,
padi, padang lepas, dikiat dengan benang
tridatu, inilah yang disebut anjang
-abe#
Pang"u$agan antara lain kampil ditulis
padma, diserobongi dengan daun lontar,
beras catu, uang 2 kepeng, benang
putih, pisang kayu yang mentah tandan,
diikat dengan benang tridatu, berisi uang
3 kepeng diikat dengan lontar, gluga,
17a gtih matah, gtih warak, gula 1, temu-
temu 3 soroh, sami mewadah tangkih,
tampelan makaput don byu, numbe ,
skar tun&ung biru matatakan tamas, ragi
, isen kunyit, bungkak makasturi, &aum
, kasuna 3, sami mawadah tangkih,
tamas, duren, sukun, nangka, bligo,
ketimun pada mabungkul, tingkih 3,
tiying buluh a+engkang makaput ipit don
tuwung sutra, kamben putih madaging
&bugarum, mapa+ek wa&akling, tabya,
kasuna, ka+ang komak putih, bras
mawarnna 3, +raken asiki madaging
pripih +endana, tembaga, kawat emas,
kawat tembaga, kawat slaka, +andana
darah mentah, darah badak, gula merah 1
buah, temu-temuan 3 ma+am, semuanya
ditempatkan pada tangkih, tampelan
dibungkus dengan daun pisang, numba ,
bunga teratai biru, ditaruh pada tamas,
ragi butir, lengkuas, kunir, kelungah di
kasturi, &arum buah, bawang putih 3
buah, telur butir, semuanya ditaruh
pada tangkihtamas, durian, sukun,
nangka, bligo, mentimun masing-masing
satu buah, kemiri 3 buah, bamboo buluh
1 +engkal dibungkus dengan daun terong
ipit, daun terong sutra, kain putih diisi
pala, ditan+apkan majakeling , +abai,
bawang putih, ka+ang polong putih, beras
berwarna 3, satu craken diisi pripih
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 26/45
+andana, tembaga, kawat emas, kawat
tembaga, kawat perak, +endana#
17b lenga wangi, burat wangi, pring 1,
madaging sindrong rangkep, madaging
&bugarum, sampar wantu, don pala, sintok
maswi, katik +engkeh, pula sai, sutra ba&u
emas, gaguling bulun landak, bulun
banyak, bungbung ma&epit 3, madaging
lengis mawarna3, kben 3, madaging
kembang ura, mwah &inah manut ringurip, sasih# 'atali bnang mawarnna 3,
don an+ak, don bingin, tipat bagya3, ika
nga, panguryagan#
Ma&ih !a"i da"tthaning "a"#, durung
limang oton yusanya, ika ngaran rare, yan
sampun 3 oton wenang mapangentas,
masurat ka&ang, tetap upakaranya kadi
arep, yan patuting rare, wenang
ngalungah, puput
minyak wangi, sebuah piring diisi
sindrong rangkep, diisi pala, sampar
wantu, daun pala, sintok masui, +engkeh,
pulasai, sutra, ba&u emas, geguling, bulu
landak, bulu banyak, bungbung di&epit, 3
buah diisi minyak 3, keben 3 buah diisi
kembang ura, serta uang pangurip!urip,
sasih diikat dengan benang berwarna 3,daun an+ak, daun berigin ketupat bagia 3,
inilah yang disebut pangyuragan#
Lagi !#n.#&asan t#ntang *a$i, bila
umurnya belum mengin&ak ,3 tahun itu
yang disebut bayi, &ika sudah mengin&ak
,3 tahu sebaiknya mapangentas,
memakai kajang , upakaranya lengakap
seperti yang tertera didepan, kalau masih
bayi upa+aranya +ukup sampai ng&ungah
sa&a dikuburan#
1;a ring setra#
Iki agama n$atu" !addha, ngaran
utamaning utama,kapuusan ring
pramayoga di gumi arab, di gumi 'kah,di gumi Industan, di gumi awa, di gumi
$sya, di gumi .a&a Pandita# Iki
kaputusan widhi widana ngaran utama
Ini dis#*ut Agama N$atu" Pada yang
sangat utama yaitu *eputusan Pramayoga
di 9egara $rab, di 'ekah, di Hindustan,di awa, di $sia, di .a&a Pandita# Ini
*eputusan !idhi !idana sangat utama,
sangat dirahasiakan oleh Sang 'aha
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 27/45
ika, ngaran pingitan ring ageraning ri
Dhang >uru aywa akweh winilang pati
lawaning urip# Iti sarining bebantenya
ngaran, tumurun ke Bali hing kuna,
ngaran Buddha kuna, ngaran Buddha
kalarem#
Ring Pu"wwa s#sa$ut kusuma .ati, nga,
taledan busung nyuh bulan, bungkakne 1,
momone 61 utama, madhya 11, nistha 3,
nga# antaran ptak, bras limang +atu,
tampelan 3, don kayunya
>uru, &anganlah anda banyak menghitung
hidup dan mati# Ini intisari dari upakara
yang diturunkan ke Bali pada masa
lampau, yang disebut Buda /una yang
&uga disebut *alarem
U!aka"a ditimu", disebut 0esayut
/usuma 1ati, sebagai alasnya (taledan)
dibuat dari &anur kelapa bulan, disertai
buahnya yang muda satu butir,
momonnya yang utama sebanyak 61,
yang menengah 11, yang sederhana 3,
yang disertai lantaran putih, beras 3 catu,
tampelan 3 buah, daun kayunya
1;b rwaning ganin&ring, rwanig nagasari,
rwaning +emara, tumpeng sweta1, pras,
tulung penyeneng +enik, biyu putih, tebu
putih, sekar putih, rakanya sarwwa petak,
ortthi 3, lawe sweta, &inah 61 keteng
bolong, iwak saung swettha pinanggang#
Ring daksina s#sa$ut *"ahma, nga#
tatakane busung nyuh udang,
bungkakne1, momone 6; utama, madhya
;, nistha 3, nga# Duhur dulange madaging
beras 3 +atu, rakta lantarannya, tampelan
3, don kayuning rwaning ginin&ring,
nagasari, naga puspa, nga, rwaning
daun ganinjring , daun nagasari, daun
+emara, tumpeng putih sebuah, pras
tulung, panyeneng ke+il, pisang putih,
tebu putih, bunga putih, benang putih,
uang 61 kepeng, lauk-pauknya ayam
putih dipanggang#
+i S#&atan disebut 0esayut Brahma
namanya, alasnya (taledan) digunakan
&anur kelapa udang, buahnya yang muda
sebuah, momonnya 6; yang utama,
menengah ;, sederhana 3, diatas dulang
diisi beras 3 catu, lantarannya berwarna
merah, tampelan 3 buah, daun kayunya
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 28/45
+mara, bang tumpengnya, pras, tulung
panyeneng +enik, raka sarwwa bang,
pisang bang, tebu bang, skar bang, ortthi
3, iwak sato wiring pinanggang 1#
daun ganinjring, nagasari, daun +emara,
tumpengnya merah, pras, tulung,
panyeneng ke+il, buah- buahnya semua
berwarna merah, pisang merah, tebu
merah, bunga merah, orti 3 buah, lauk-
pauknya ayam merah dipanggang 1,
8a arthnya 6; keteng bolong, lawe bang#
Ring Pasima s#sa$ut masning ati, nga,
taledan sesayute busung nyuh gading, bungkakne 1, monmone 61 nga uttama,
madhya 2, nistha 3, duhur dulange
medaging bras 3 +atu, lantaranya pittha1,
pras, tulung, sayut, panyeneng +nik,
donkayunya rwaning ginin&ring, rwaning
nagasari, rwanig +emara, raka sarwa
pittha, biyu mas, tbu kuning, skar kuning,
ortthi 3, iwak sawung putih siwungan
pinanggang 1, &inah 61, lawe pittha#
Ring utta"a s#sa$ut t&aga wa.a, nga#
tatakane busung nyuh mulung, nyuh
gadang wnang bungkakne 1, momone 62
utama, madhya 2, nistha 3, bras
uangnya 6; kepeng, benang merah#
+i Ba"at dis#*ut Sesayut Masning Hati ,
sebagai alasnya (taledan) digunakan &anur kelapa gading, buahnya yang muda satu
butir, momonnya 61 yang utama, yang
menengah 2, yang sederhana 3, diatas
dulang diisi beras 3 catu, lantarannya 1
buah berwana kuning, pras, tulung,
penyeneng ke+il, daun kayunya daun
ganinjring , daun nagasari, daun +emara,
diisi buah-buahan serba kuning, pisang
mas, tebu kuning, bunga kuning, orti 3
buah, lauk-pauknya ayam putih siyungan
dipanggang, uang 61 kepeng, benang
kuning#
+i Uta"a dis#*ut Sesayut Telaga Waja ,
alasnya (taledan) digunakan &anur kelapa
mulung , boleh &uga digunakan &anur
kelapa hi&au, buahnya yang muda sebuah,
momonnya 62 yang utama, yang
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 29/45
menengah 2, dan yang sederhana 3, beras
8b 3 +atu, lantaran ireng, tampelan 3, don
kayune pateh kadi ring arep, tumpeng
kresna 1, pras, tulung, penyeneng +nik,
raka sarwwa slem, by lumut, tbu +emeng,
skar ireng, ortthi 3, iwak sata ireng
mapanggang 1, &inah 62 utama, madhya
2, nistha 3, lawe ireng#
Ring Madh$a s#sa$ut t"i mu"ti, nga,
kulit sayut busung nyuh sudamala,
bungkakne 1, momonne 63 uttama,
madhya 13, nistha 3, bras 3 +atu, lantaran
brumbun, tampelan 3, pras, tulung,
penyeneng +nik, skar sarwwa brumbun,
byu ra&a, byu ratu pada wnang#
3 catu, lantarannya hitam, tampelan 3
buah, daun kayunya daun ganinjring,
daun nagasari, daun +amara, tumpeng
hitam 1 buah, pras, tulung, penyeneng
ke+il, buah-buahan serba hitam, pisang
lumut, tebu hitam, bunga hitam, orti 3
buah, lauk-pauknya ayam hitam
dipanggang 1, uang 62 kepeng yang
utama, menegah 2, dan yang sederhana 3, benang hitam#
Yang dit#ngah0t#ngah dis#*ut Sesayut
Tri Murti , kulit sesayut tersebut dibuat
dari &anur kelapa sudamala, buahnya
yang muda sebutir, momonnya 63 yang
utama, yang menengah 13, yang
saderhana 3, beras 3 catu, lantarannya
brumbun, tampelan 3 buah, daun
kayunya sama seperti diatas, tumpeng
brumbun sebuah, tampelan 3 buah, pras,
tulung, penyeneng ke+il, bunga warna
brumbun, pisang ra&a, pisang ratu sama-
sama boleh,
1a tebu ratu, skar brumbun, ortthi 3, iwak ayam brumbun 1, pinanggang, &inah 63,
bnang brumbun#
tebu ratu, bunga warna brumbun, orti 3,lauk-pauknya seekor ayam brumbun
dipanggang, uang 63 kepeng,, benang
brumbun#
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 30/45
Nga*#n uttama, 'unggah ring sanggah
su+i, santun gede sarwwa 3, asiki, su+i
asoroh, +atur asoroh, +handra gheni,
dharma wiku, tumpeng guru, pras,
a&uman, tipat kelanan, pu+uk bahu,
tuttwan, +anang pasu+yan, tigasan,
pemayu, prangkatan#
Ring Na*#, munggah su+i asoroh, santun
gede sarwwa 3, kekalih, pras a&uman,
tipat kelanan, +anang pasu+yan, tigasan,
prangkatan#
Ring s/" sanggah suin#, pamutan
sarwwa 3, su+i 3, soroan 3, sesayut
penganbeyan 3,
Nga*#n Utama yang ditaruh pada
sanggar su+i, daksina gede dengan
perlengkapannya serba 3, suci asoroh,
catur asoroh, candra geni darma wiku,
tumpeng guru, pras ajuman, ketupat :
buah, pucuk tutuan, canang pasucian,
tigasan, pamayu, prangkatan#
Pada Na*# diisi suci asoroh, santun
gede serba 3, dua buah, pras, ajuman,
tipat kelanan, canang pesucian, tigasan
prangkatan#
U!aka"a $ang dihatu"kan dibawah
sanggar agung, pamutan serba 3, su+i 3,
soroan 3, sesayut pangambean 3,
1b tipat 3, &eg&eg urip 1, byakaonan 1#
Pangaska"aan ka.ang, pragembal,
Pam&a!as tuk/n, santun gede sarwwa 3,
su+i asoro# Pamlapas pring, su+i asoroh,
santun gede sarwa 3, asiki# Pemlapas
banten, su+i asoroh, santun gede sarwwa
3# Sanggah su+i ngaskara ka&ang, su+i
asoroh, santun gede sarwwa 3, asiki,
+andra gheni, dharma wiku, pras, a&uman,
tipat kelanan, +anang pasu+yan, tigasan#
.ing sor sanggah su+ine, pamutan syap
brumbun 1, linggih ring a&eng santun
ketupat 3, jegjeg urip 1 buah, byakaon 1
buah#
Pangaska"an Ka.ang pulagembal #
Pam&as!as Tuk/n daksina gede serba 3,
suci asoroh# P#m&as!as P"ing suci
asoroh, daksina gede serba 3# Pam&as!as
Ba*ant#n, suci asoroh, daksina gede
serba 3, Sui Ngaska"a Ka.ang suci
asoroh, daksina gede dengan
perlengkapannya serba lima, candra geni
darma wiku, pras, ajuman,ketupat : buah
(kelan), canang pesucian tigasan#
"pakara yang dihaturkan dibawah
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 31/45
gede, su+i asoroh, pras, a&uman, tipat
kelanan, pras penguntingan, pungun-
pungun, blayag#
sanggar su+i, pamutan, ayam brumbun#
"pakara dihadapan sang pendeta
daksina gede, suci asoroh, pras,ajuman,
ketupat :, pras paguntingan, pungun!
pungun blayag ,
a +asa" k# g"i$a bebek 3, taluh 3, pangi 3,
nyuh 3, syap 3# $tos bebek 1, bras 1,
basa-basa magnep, taluh, lengis, base,
gula#
P#*haktian, bebangkit asoroh,
pangadang-ngadang asoroh, pan&ang ,
nasi angkeb 1, bubuh pirattha, paketok,
okem-okem, gula sakerek, nasi
pangangon 36 mabe ka+ang komak, nasi
rare , putih 11, ane putih mabe taluh,
ane kuning mabe sarin taluh, nasi
pangadang-ngadang, angkal, barong
gnep, sa&i darppana 6 soroh#
Pangi"iman, bebangkit asoroh,
+asa" $ang dihatu"kan k# 1"i$a 3
ekor itik, 3 catu beras, 3 butir telur, 3
buah pangi, 3 butir kelapa, 3 ekor ayam,
atos, 1 ekor itik, beras, bumbu-bumbu
selengkapnya, telur, minyak , sirih, gula#P#*aktian bebangkitan asoroh#
P#m&as!as bebangkitan asoroh,
pangadang!adang asoroh, panjang dua
buah, nasi angkeb sebuah, bubur pirata,
paketok, okem!okem, gula sakerek , nasi
pangangon 36, lauk-pauknya ka+ang
polong, nasi rare , nasi putih 11 lauk-
pauknya putih telur, yang kuning
memakai lauk kuning telur, nasi
pangadang!adang , bangkal, barong
selengkapnya, sesa&en darpana 6 soroh#
Pangi"iman bebangkit asoroh,
b santun gede sarwwa 3 asiki, a&uman 1,
tipat akelan, pasu+yan, tigasan# .ing sor
su+i, +aru ayam brumbun 1, gnep#inggih ring a&eng mu&a sa&ine, sa&i gede,
daksina gede , su+i soroh, pras ,
soroh tipat kelan# !us ngirim, rawuh
daksina gede dengan perlengkapannya
serba3, ajuman asoroh, ketupat : buah,
pesucian tigasan# Di bawah sanggar su+idihaturkan +aru ayam brumbun, dan
selengkapnya# "pakara yang ditempatkan
dihadapan sang Pendeta memu&a, saji
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 32/45
ring nganyut mapapegatan#
Nga*#n Madh$a, nga# pranawa,
pamlapas ka&ang su+i asoroh# Pamrasan
su+i asoroh# Pebhaktian su+i asoroh,
arepan, bebangkit asoroh, pan&ang , nasi
angkeb 1, sa&i darppana &angkep
Pangi"iman, pragembal asoroh, pan&ang
gede, daksina gede buah, suci soroh,
peras soroh, ketupat kelan (1 bi&i)#
Setelah selesai Pengiriman sampai
penganyutan dan papegatan#
Nga*#n Madia, yang disebut ngaben
madia adalah !"anawa# P#m&as!as
ka.ang, suci asoroh# Pam#"asan, suci
asoroh. pabaktian suci asoroh# Di depan
bebangkit asoroh, panjang , nasi
angkeb sebuah, saji darpana
selengkapnya#
Pangi"iman) pulagembal asoroh#
4b ilang , nasi angkep 1, bubuh pirata 1,
pangadang-ngadang 1, sa&i atangkep#
Pemlapas tunon, su+i asoroh# Sanggah
su+i pangiriman, munggah su+i asoroh,
santun gede sarwwa 3 asiki, sodan 1,
tipat kelanan, tebasan +andhra gheni,
dharma wiku#
Sor sanggah su+i, syap brumbun 1, gnep#
Tingkah-tingkah nyekah#
Ring sanggah sui munggah +atur,
&a&ane nganut urip# Tebasan +andra gheni
dharma wiku, daksina gede sarwwa 3,
tatiga, su+i soroh, tumpeng guru 1,
pu+uk bahu, tutwan# Pamayu, pras 4
panjang ilang buah, nasi angkeb
sebuah, bubur pirata 1 buah pangadang!
adang 1, sa&i selengkapnya#
P#m&as!as Tun/n, suci asoroh# Sanggar
su+i pada pengiriman perlengkapannya,
suci asoroh, daksina gede serba 3 sebuah,
sodaan satu tanding , ketupat : (kelan),
tebasan candra geni, darma wiku#
"pakara caru di bawah sanggar su+i
ayam brumbun selengkapnya#
Tentang P#&aksanaan N$#kah
perlengkapan upakara pada sanggar su+i,
dihaturkan catur , &a&an sesuai dengan
pangurip!urip, tebasan candra geni,
darma wiku, daksina serba 3 tiga buah,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 33/45
tanding, soroan 4, suci 4 soroh, tumpeng guru 1 buah,
pucuk batu tutuan# Pama$u, pras tiga
tanding , soroan 4,
4b tipat 4 kelan, perangkatan 4, rantsan
saparadeg, pasu+yan# .ing sor sanggah
su+i +aru rsi gana asoroh, +aru ayam
aman+a gnep# Banten ring payadnyan,
puspa i&o 1, tukon 1, pisang &ati 1, su+i
asoroh, sa&i 1, prangkat 1, pras , sodan1, pasu+yan 1, +atur asoroh, &a&ane
pasangan, rantasan putih kuning, pras
angkepan 1, bebangkit asoroh,
kaklentingan awadah, brukn , misi
kumkuman 1, tken ambuh 1, gan&aran
apasang, sangsangan apasang, linggih
ring a&eng, daksina gede sarwwa 3,
kakalih,
ketupat 4 kelan, parangkatan 4, rantasan
saperadeg, pasucian#
Di bawah sanggar su+i caru rsi gana
asoroh, bebangkit asoroh, caru ayam
manca warna selengkapnya# U!aka"a di
Ba&ai P$adn$an 1 buah puspa hi&au,tukon satu buah, pisang jati satu buah,
suci asoroh, sa&i 1 buah, prangkat 1, pras
, sodaan 1 tanding, pasucian 1, catur
asoroh, &a&an selengkapnya, rantasan
putih kuning, pras angkepan 1, bebangkit
asoroh, kaklentingan ditempatkan pada
bruk buah yang satu diisi air
kumkuman, serta yang satu lagi berisi
ambuh, satu pasang ganjaran, satu
pasang sangsangan# Di depan sang
pendeta memu&a daksina gede lengkap
serba 3 buah sebanyak buah,
6a +atur pasangan asoroh, pras , a&uman ,
tipat kelan, prangkat , tigasan
asaparadeg, pasu+yan#Bant#n tukang, su+i asoroh, +atur
pasangan asoroh, nasi prangkatan 1,
pasegeh 1, nasin taksu 1, tigasan 1,
catur pasangan asoroh, pras , ajuman ,
ketupat kelan, prangkat , tigasan
selengkapnya, pasucian# S#sa.#nTukang suci asoroh, catur pasangan
asoroh, suci parangkatan 1, pasegeh 1#
Nasi Taksu 1 buah, tigasan, pasucian,
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 34/45
pasu+yan tipat, a&uman, pras 1#
Sane perlu kasyapang ritatkala ngaben
pan&ang isin alas, paya, blego, waluh,
klongkang, ka+ang lentor, pusuh, pare,
ka+ang komak putih, ka+ang putih,
ka+ang u+u, ka+ang i&o, ka+ang barak,
temu lawak, temutis, temupoh,
temuagung, temuireng, temugongseng,
temukun+i, ubi kladi,
ketupat ajuman, pras 1#
Yang perlu dipersiapkan di saat
melakukan upa+ara 9gaben panjang isi
hutan, peria, blego, waluh, ke+ipir,
ka+ang lentor , ka+ang pusuh, pare,
ka+ang polong putih, ka+ang ucu, ka+ang
hi&au, ka+ang merah, Temulawak,
Temutis, Temupoh, Temu agung, Temu
gongseng, Temukon+i, umbi keladi,
6b basa-basa gnep, panak byu kayu#+/nd/nan, paku a&i, sente bang, kikyan,
simbar man&angan, dagdag sehe, &i&ih,
wot, biyas, endut, bluluk, sebun kedis,
nyawan, tabwan, +a+ing base, ambengan,
myana +emeng, padang lepas, glagah,
slasih miyik, don tabya bun, don te&a,
nagasari, sokasti, suddhamala, +mara,
+arang abas, plasa, waru lot, gatep,
kepelan#
Sui, 1) dasar tebu, tape, biyu, pan+a# )
bunga-bungaan, kabeber tanpa sari,
kuluban, bolong-bolong, karna,
bumbu selengkapnya, anak pisang kayu,+aun0daunan, pakis a&i, sente bang,
kikian, simbar menjangan, dagdag sehe,
gabah, dedak, pasir, lumpur,
kolangkaling, sarang burung, tawon,
tabwan, +a+ing sirih, sulasih merik , daun
tabia bun, daun teja, nagasari, sokesti,
sudamala, +emara, carang abas, plasa,
warulot, gatep, kepelan.
Suci asoroh, dasar , tebu, tape, pisang
pan+a, dasar &a&an putih ditaruh paling
depan, bunga!bunga, kabeber masari ,
bunga-bunga kabeber yang tidak berisi
sari, kuluban 6, bolong! bolong, karna,
3a kabwan udang, &a&a kukus putih kuning,gegodoh, kekiping sengait# a&a kuning
magnah ring tebenan, kuluban, +andigara,
bunga-bungaan, kabeber masari#
kabuan udang , &a&an kukus putih kuning, pisang goreng, kakiping , sengait # a&an
kuning ditaruh di tebenan, kuluban,
candigara, bunga! bunga, kabeber
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 35/45
Penangkeb, bungan temu, bungan duren,
klongkang, tuding padma, pe+uk telu,
+andigara, simbar, kemimitan, toro-toro,
krang, &a&a uli, bagina, penyon# Poros
solasan, base peselan 11 bidang mawadah
tangkih, mwah +eper saraswati# Bras,
base tampelan benang, roko, don andong,
&agut 1, bubuh pre+et, don bingin, don
bingin magiling 4, madaging
masari, kabeber tidak berisi sari dengan
panangkebnya (panutupnya) bungan
temu, bunga durian, ke+ipir, tuding,
padma, pucuk telu, candigara, simbar,
kamimitan, toro! toro, kacang, jajan uli,
bagina, penyon. oros 0olasan; base
(sirih2 digabung $$ helai ditaruh pada
tangkih atau ceper # a&an Saraswati
beras, sirih, tampelan, benang, rokok,
daun endong , &agut 1, bubur preced daun
beringin, daun beringin yang digulung 4
diisi
3b bubuh, matampelan, ) samwan, pan+a,
tebu, byu, &a&a su+i gnep, &a&a magoreng,
tampelan 1, mawadah +eper apasang,
dumma, pan+a, ka+ang komak putih 3,
ka+ang putih 3, ubi 3 iris, kladi 3 iris,
isen 3 iris, bras mes, tampelan 3 bidang
mauwap &bugarum, mayeh +endana,
masusun antuk pabresihan, payasan#
Pisang mawadah +lekontong, mwah
bedogan-bedogan , pisang matah,
ko&ong mwah pan+a, tebu, yape, pisang
masak, &a&a kukus putih kuning,
bubur matampelan # 0amuan; panca,
tebu, tape, pisang, &a&an suci
selengkapnya, &a&an digoreng, tampelan
1, ditaruh pada sepasang ceper , Duma
panca, ka+ang komak putih 3, ketela
pohon 3 iris, keladi 3 iris, lengkuas 3 iris,
beras basah, tampelan 3 helai diolesi
dengan pala di+ampur dengan air
+endana disusun dengan pabresihan
payasan, Pisang ditaruh pada
celekontong serta bedogan buah, pisang
mentah, kojong serta panca tape, porosan
tegesan 3 helai, pisang masak, kojong
serta panca, tebu, tape, pisang masak,
&a&an kukus putih,
:a kuning, gagodoh, kakiping, sengait, pisang goreng, kakiping, sengait , &a&an
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 36/45
sanganan su+i gnep, &a&a uli, bagina,
sampyan pusung# ampad, # .erasmen
mawadah +lemik, &u&ukutan mawarnna
masusun bantal lada mwah keber
keberan# 9asi pnek 6, madaging
rerasmenan mwadah +lemik, 3, Yan
makaryya munggah su+i gede, wewehin
sanganane mangda &angkep 11, warnna
nasi sekul#
Iti surat pripih +andanna
Iti surat pripih emas
Iti rara&ahan dyunnika
suci selengkapnya, &a&an uli, bagina,
sampian pusung, lampad , rerasmen
ditaruh pada celemik , sayur-sayuran
selengkapnya disusun bantal lada serta
keber3keberan, nasi penek 6 diisi
rerasmen ditaruh pada celemik 3#
Bilamana melakukan upa+ara
mamungkah, suci gede ditambah &a&an
selengkapnya 11 warna, nasi sekul #
Ini lembaran (pripih) +endana
Ini lembaean (pripih) emas
Ini rera&ahan (gambar) pada &un#
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 37/45
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 38/45
:b Payuk madaging padma# Tampus payuk,
yan lanang, lawe bang, yan wadu, lawe
ireng# awen ipun, 1 ileh, 11 katih#
Sehet mingmang agabung 11 katih, 11
sehet# Sehet mingmang pangiriman,
agabung 3 ktih, 4 sehet#
Periuk diisi padma, tampus periuk, bila
laki-laki digunakan benang merah, bila
peremupuan digunakan benang hitam,
benang dilingkarkan 1 kali, padang
lepas 11 batang, seet mingmang digabung
&adi satu sebanyak 11 batang#
Pangiriman satu gabung sebanyak 3
batang dan 4 ikat#
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 39/45
2a
"lap ulap muah tulis klasa "lap ulap muah tulis klasa
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 40/45
*akitir *akitir
2b Iki ka&ang Sari, *a&ang 'abrsih,
lanang, $ngkaranya, Bang
Yan !adu $ngkaranya ireng
Iki *a&ang .are,
Ini ka&ang sari, ka&ang mebersih
aki-laki $ngkaranya Bang
Perempuan $ngkaranya Ireng
Ini ka&ang .are
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 41/45
Padma sane lanang
Padma sane wadu
Padma yang laki-laki
Padma yang perempuan
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 42/45
7a *a&ang sekah "ttama lanang
*a&ang sekah "ttama !adu
*a&ang sekah "tama laki-laki
*a&ang sekah "tama !anita
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 43/45
*a&ang sekah 'adya anang
*a&ang sekah 'adya !adu
*a&ang sekah 'adya aki-laki
*a&ang sekah 'adya !anita
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 44/45
7b N$an tingkahing kam*#n d/n *ingin#
Sane lanang 36 bidang, sane istri 6;
bidan, uttama# Sane lanang 43 bidang,
sane istri 44 bidang madhya# Yen nyibak
buluh ne mwani dadi 11, ne luh dadi ;#
Tingkah nga&um sekah skar putih mwah
kuning, blangsah buah, buluh masurat
adan sang kaprateka, tngah buluh mirah#
*apas, maduri putih, madhyaning buluh
misi nama, soring buluh tngah, misi
sosokan, makampuh putih, masurat
kaputusan, maprrahi, matungked, sheet
mingmang#
Ini tata a"a kam*#n daun *#"ingin#
Yang laki-laki 36 helai, yang perempuan
6; helai, yang menengah, laki-laki 43,
yang permpuan 44 helai# *alau
membelah bambu, untuk laki-laki
men&adi 11, untuk yang perempuan
men&adi ;# Tata+ara ngajum sekah,
memakai bunga putih kuning, blangsah,
bambu bertuliskan nama orang yang
diupa+arai, ditengah bambu diisi mirah
dan kapas, madori putih, pada bagian
tengah bambu diisi nama, dibagian
bawah dalam, berisi soksokan, memakai
kain putih, bertuliskan keputusan, diberi
gambar wa&ah, bertongkat, sehet
7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa
http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 45/45
Inan lontar druwen I 'angku $rkka,
Byaslantang Tukad Bsi, *atdhunin olih i
9yoman Degeng# Ban&ar *uwum
*arangasem# Puput sinurat, kala dina,
$,", !ara !ayang, Sasih *asa, Isaka
1;1:#
mingmang #
Babon lontar milik I 'angku $rka,
Byaslanyang Tukad Besi# Disalin oleh I
9yoman Degeng, Ban&ar *uwum
*arangasem# Selesai ditulis, hari Selasa,
"manis, !uku !ayang, bulan *asa,
Isaka 1;1:#