telecommunications, the internet, and wireless...

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011

DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ

Yönetim Bilişim Sistemleri

TELEKOMÜNİKASYON, iNTERNET VE KABLOSUZ TEKNOLOJİ

Bölüm 7



• Telekomünikasyonun, ağların ve anahtar ağ oluşturma teknolojilerinin en temel bileşenleri nelerdir?

• Telekomünikasyon için ana iletim ortamları ve ağ türleri nelerdir?

• İnternet ve internet teknolojisi nasıl çalışır? Bunlar iletişimi ve e-ticareti nasıl destekler?

• Kablosuz ağlar, iletişim ve internet erişimi için gerekli temel teknolojiler ve standartlar nelerdir?

• Radyo frekanslı tanımlama (RFID) ve kablosuz algılayıcı ağlar işletmeler için neden değerlidir?

Öğrenme Hedefleri

BÖLÜM 7: TELEKOMÜNİKASYON, İNTERNET ve KABLOSUZ TEKNOLOJİ

2



• Problem: Gemi inşa alanının çok büyük olması ve karmaşık olmasından gerçek zamanda envanterin izlenememesi etkinliği sınırlanmaktadır

• Çözüm: Radyo algılayıcılar, notebooklar, mobil araçlar ve Web kameraları kullanarak KT Corp. tarafından kurulan yüksek hızlı kablosuz ağ

• Görülenler:

– Çağdaş ağ teknolojisi tarafından sunulan güçlü olanaklar ve çözümler

– Envanteri izlemede radyo sensor teknolojilerinin kullanımı

Hyundai Heavy Industries’in Kablosuz Bir Tersane Ağı Kurması

3




• Ağ iletişimi ve iletişim eğilimleri

– Yakınsama:

• Telefon ve bilgisayar ağları internet standartlarını kullanarak tek bir dijital ağa dönüşmektedir

• Kablolu yayın işletmeleri ses aktarımı hizmeti vermeye başlamışlardır

– Geniş bant:

• ABD internet kullanıcılarının % 60’ının geniş bant erişimi vardır

– Kablosuz geniş bant:

• Ses ve veri iletişimi, internet erişimi gibi artan oranda geniş bant kablosuz platformlar üzerinden gerçekleşmektedir

Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları

4




• Bir bilgisayar ağı nedir?

– İki veya daha fazla birbirine bağlı bilgisayar

– Basit bir ağın temel bileşenleri • İstemci bilgisayar • Sunucu bilgisayar • Ağ arabirimleri (ağ arabirim kartı AK) • Bağlantı ortamı • Ağ işletim sistemi • Göbek (hub) veya anahtar

– Yönlendirici • Farklı ağlara veri paketlerini yönlendiren bir iletişim işlemcisidir.

Bunun yanı sıra gönderilen verinin doğru adrese gittiğini de garanti altına almaktadır

5





YALIN BİR BİLGİSAYAR AĞININ BİLEŞENLERİ

Burada temsil edilen son derece yalın bir bilgisayar ağıdır . Ağ bilgisayarlardan, bir sunucu bilgisayar üzerinde çalışan ağ işletim sisteminden, cihazları bağlayan kablolardan, ağ kartlarından, anahtarlardan ve bir yönlendiriciden meydana gelmektedir.

Şekil 7-1

6





• Büyük işletmelerdeki ağlar

– Bir işletme için ağ altyapısı çok sayıdaki küçük yerel ağlardan meydana gelir

– Bir dizi güçlü sunucu

• Web site

• Kurumsal intranet, extranet

• Arka plan sistemleri

– Mobil yerel ağlar

– Görüntülü konferans sistemleri

– Telefon ağı

– Kablosuz cep telefonları

7





İŞLETME AĞ ALTYAPISI

Günümüzün işletme ağ altyapısı kamusal telefon ağından internete; çalışma gruplarını, bölümleri ve ofis katlarını birbirine bağlayan bütünleşik yerel ağlara kadar pek çok farklı ağın birleşimidir.

ŞEKİL 7-2

8





• Anahtar dijital ağ teknolojileri

– İstemci/Sunucu bilgi işlem modeli • Dağıtılmış bir bilgi işlem modeli

• İstemciler ağ aracı ile birbirine bağlıdır ve ağ sunucu bir bilgisayar tarafından kontrol edilir

• Sunucu ağ iletişimin kurallarını koyar ve her istemciye bir adres sağlar böylelikle de diğerleri onu ağ üzerinde bulabilirler

• İstemci/Sunucu bilgi işlem modeli yerini merkezi ana bilgisayar bilgi işlem modeline bırakmıştır

• İnternet: En büyük istemci/sunucu bilgi işlem modeli uygulamasıdır

9





• Anahtar dijital ağ teknolojileri (devam)

– Paket anahtarlama

• Dijital mesajların paket denilen parçalara ayrılması, mevcut iletişim yolları üzerinden paketlerin gönderilmesi ve paketlerin hedefe ulaştığında yeniden birleştirilmesi yöntemidir

• Önceden çevrim anahtarlamalı ağlarda, noktadan noktaya tam bir çevrim kurulur ve iletişim bunun üzerinden yapılırdı

• Paket anahtarlama, bir ağın iletişim kapasitesinin çok daha verimli kullanılmasını sağlar

10





PAKET ANAHTARLAMALI AĞLAR ve PAKET İLETİŞİMİ

Veriler küçük paketlerde gruplanır ve bunların her biri farklı iletişim kanalları üzerinden iletilir.

Varış noktasında ise paketler tekrar bir araya getirilir.

ŞEKİL 7-3

11





• Anahtar ağ teknolojileri (devam)

– TCP/IP ve bağlanılırlık • Bilgisayarlar arasındaki bağlantı protokollerle sağlanır

• Protokol: Ağdaki iki nokta arasındaki bilgi iletimini idare eden kurallar ve usuller kümesi

• İletim Kontrol Protokolü/İnternet Protokolü (TCP/IP)

– İnternet için dünya genelinde tek bir ortak standart

• Savunma Bakanlığının TCP/IP için dört katmanlı başvuru modeli

– Dört katman

1. Uygulama katmanı

2. İletim katmanı

3. İnternet katmanı

4. Ağ arayüz katmanı

12





İLETİŞİM KONTROL PROTOKOLÜ/ İNTERNET PROTOKOLÜ (TCP/IP) BAŞVURU MODELİ

Bu şekil iletişim için dört katmanlı TCP/IP başvuru modelini göstermektedir.

ŞEKİL 7-4

13





• Sinyaller: dijital ve analog

– Modem: Dijital sinyali anolog veya analog sinyali dijitale dönüştürür

• Ağ türleri

– Yerel ağlar (LANs)

• Kampus ağ (CANs)

• Eşler arası (peer-to-peer)

• Topoloji: yıldız, doğrusal, halka

– Metropol ve Geniş ağlar

• Geniş ağlar(WANs)

• Metropol ağlar (MANs)

14

İletişim Ağları




BİR MODEMİN İŞLEVLERİ

Bir modem dijital sinyalleri analog biçime (veya tam tersi) dönüştüren bir aygıttır.

Böylece bilgisayarlar telefon veya kablolu yayın ağları gibi analog ağlar üzerinden veri aktarabilirler.

ŞEKİL 7-5

15

İletişim Ağları




AĞ TOPOLOJİLERİ

Üç temel ağ topolojisi

Yıldız, doğrusal ve halka ağ topolojileridir.

ŞEKİL 7-6

16

İletişim Ağları




• Fiziksel iletim ortamı

– İki damarlı kablo

– Eş eksenli kablo

– Fiber optik ve optik ağlar

– Kablosuz iletim ortamı ve araçları

• Mikrodalga

• Uydular

• Cep telefonları

– İletim hızı (hertz, band genişliği)

17





BP’NİN UYDU İLETİM SİSTEMİ

İletişim uyduları BP’ye, petrol tarama gemileri ile ABD’deki araştırma merkezi arasındaki sismik verilerin aktarımı için yardımcı olmaktadır.

ŞEKİL 7-7

18

İletişim Ağları




• İnternet nedir?

• İnternet adresleri ve mimarisi

– Alan adı sistemi

• Hiyerarşik yapı

• Üst seviye alanlar

– İnternet mimarisi ve yönetişim

• Resmi bir yönetim yok:İnternet Mimari Kurulu, İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurulu, Dünya Çapında Web Birliği

– İnternetin geleceği: IPv6 and Internet2

Küresel İnternet

19




ALAN ADI SİSTEMİ

Alan Adı Sistemi bir kök alan, üst seviye alanlar, ikinci seviye alanlar ve üçüncü seviyede anasistem bilgisayarın bulunduğu hiyerarşik bir sistemdir.

ŞEKİL 7-8

20

Küresel İnternet




İNTERNET AĞ MİMARİSİ

İnternet omurgası bölgesel ağlara bağlanır. Bölgesel ağlar da internet servis sağlayıcılara, büyük işletmelere ve kamu kurumlarına erişim sağlar. Ağ erişim noktaları (AEN’ler) ve metropol bağlantı noktaları (MBN) omurgayla bölgesel ve yerel ağların kesiştiği noktalardaki göbeklerdir. Ayrıca omurga sahibi işletmeler AEN’ler ve MBN’ler sayısında birinden diğerine bağlanabilmektedir.

ŞEKİL 7-9

21

Küresel İnternet




Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız

• Ağ tarafsızlığı nedir? Niçin internet şu ana kadar ağ

tarafsızlığı altında işletilmiştir?

• Kimler ağ tarafsızlığından yanadır? Kimler karşısındadır? Neden?

• Eğer internet kademeli hizmet modeline geçerse, bireysel kullanıcılar, işletmeler ve devlet bundan nasıl etkilenir?

• Siz ağ tarafsızlığını zorlayan kanuni düzenlemelerden yana mısınız? Neden?

AĞ TARAFSIZLIĞI ÜZERİNE SAVAŞ

22

Küresel İnternet




• İnternet hizmetleri

– E-mail

– Sohbet ve anında mesajlaşma

– Haber grupları

– Telnet

– Dosya Aktarım Protokolü (FTP)

– Dünya Çapında Web

– IP üzerinden ses iletimi (VoIP)

– Sanal Özel Ağlar (VPN)

23

Küresel İnternet




İNTERNETTE İSTEMCİ/SUNUCU BİLGİ İŞLEM MODELİ

Web sunucuyla işleyen müşteri bilgisayarları ve başka yazılımlar internet aracılığıyla sunucular üzerinde hizmetlerin dizilişine erişilebilir. Bu hizmetler tek bir sunucu ya da çoklu uzman sunucu üzerinden tümüyle yürütülebilir.

ŞEKİL 7-10

24

Küresel İnternet




IP ÜZERİNDEN SES İLETİMİ NASIL ÇALIŞIR

Bir VoIP telefon görüşmesi ses mesajını dijitalleştirir ve veri paketlerine parçalar. Böylece varış noktasında bir araya getirilmeden önce her bir paket farklı rota üzerinde yol alabilir. Ağ geçidi (gateway) olarak da adlandırılan arayana en yakın bir işlemci paketleri düzgün bir sıralamaya koyar ve bunları alıcının telefon numarasına veya alıcı bilgisayarın IP adresine yönlendirir.

ŞEKİL 7-11

25

Küresel İnternet




İNTERNETİ KULLANAN BİR SANAL ÖZEL AĞ (VPN)

Bu VPN, internet üzerinde güvenli “tünel” bağlantısını kullanarak birbirine bağlanmış bilgisayarın özel ağıdır. Genel internette taşınan veriyi şifreleyerek ve bunları İnternet Protokolü (IP) içine yerleştirerek korur. Bunu da içeriğini saklamak için bir ağ mesajına eklediklerinde, örgütler genel internette yol alan özel bir bağlantı oluştururlar.

ŞEKİL 7-12

26

Küresel İnternet




Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız

• Yöneticiler, çalışan e-posta ve internet kullanımını

izlemeli midir? Neden?

• Bir işletme için etkili bir e-posta ve Web kullanım politikası belirleyiniz.

• Yöneticiler çalışanları Web davranışlarının izlendiğine dair bilgilendirmeli midir? Veya yöneticiler gizlice mi izlemelidir? Neden?

ÇALIŞANLARIN AĞLARDA İZLENMESİ: ETİK DIŞI MI YOKSA İYİ BİR İŞ Mİ?

27

Küresel İnternet




• WEB

– HTML (Bağlantılı Metin İşaretleme Dili):

• Web’deki dil belgelerini biçimlendirir

– Bağlantılı Metin Aktarım Protokolü (HTTP):

– Web’teki sayfaların aktarımı için kullanılan iletişim standardı

– Örnek Kaynak Arabulucu(URLs): Web sayflarına göstermek için kullanılacak protokolü tanımlar

– E.g. http://www.megacorp.com/content/features/082602.html

– Web Sunucuları

• Web sayfalarının yerini belirleyen ve onları yöneten yazılımdır

28

Küresel İnternet




• WEB (devam)

– Arama motorları

• Web arama motorları 1990’ların başlarında nispeten basit yazılım programları olarak ortaya çıkarılmıştır

• Bugün, arama motorları en hızlı büyüyen pazarlama ve reklamcılık yöntemi olan arama motoru pazarlama için esas olmaktadır

– Alışveriş Robotları

• Zeki ajan yazılımlarını internette alışveriş bilgisini aramak için kullanırlar

29

Küresel İnternet




GOOGLE NASIL ÇALIŞIR

Google arama motoru sürekli Web’te dolanır, her sayfanın içeriğini dizinler, onun popülerliğini hesaplar ve sayfaları depolar ki sayfayı görmek isteyen kullanıcıların isteklerine hızla cevap verebilsin. Tüm süreç yaklaşık bir saniye içerisinde tamamlanır.

ŞEKİL 7-13

30

Küresel İnternet




EN POPÜLER ABD ARAMA MOTORLARI

Google Web’teki en popüler arama motorudur. Tüm Web aramalarının yüzde 72’sini yönetmektedir. ŞEKİL 7-14

31

Küresel İnternet




• Web 2.0

– Dört açıklayıcı özellik 1. Etkileşimlilik

2. Gerçek zamanlı kullanıcı kontrolü

3. Sosyal katılım

4. Kullanıcı tarafından üretilmiş içerik

– Bunun arkasındaki teknoloji ve hizmetler • Bulut bilgi işlem

• Bloglar/Zengin site içeriği veya gerçekten basit dağıtım (RSS: Rich Site Summary or Really Simple Syndication))

• Mashups ve widgets

• Wikiler

• Sosyal ağlar

32

Küresel İnternet




• Web 3.0 − Semantik Web – Mevcut Web’in üzerine bir de anlam katmanı ekleme gayreti

– Kullanıcılar aradıklarını bulmalarını kolaylaştırma

• Diğer vizyonlar – Daha “zeki” bilgi işlem

– 3D Web

– Yayılımcı Web

– Bulut bilgi işlemde artış, SaaS iş modelleri

– Mobil ortamlar ve internet erişimi cihazları arasındaki bağlantı

– Daha kesintisiz bir Web yapma

33

Küresel İnternet




• Hücresel sistemler

– Dijital hücresel hizmetler için rekabetçi standartlar

• Kod Bölüşümlü Çoklu Erişim(CDMA): ABD

• Küresel Mobil İletişim Sistemi (GSM): Dünyanın çoğunda, AT&T and T-Mobile Wireless sistemleri vardır

– Üçüncü nesil (3G) ağlar

• Kablosuz geniş bant internet erişimi için uygun

• 144 Kbps – 2Mbps

– 4G ağlar

• Tamamıyla paket anahtarlamalı

• 100 Mbps – 1Gbps

Kablosuz Devrim

34




• Kablosuz bilgisayar ağları ve internet erişimi

– Bluetooth (802.15)

• 10 metrelik alanda sekiz cihaza kadar bağlar

• Kişisel ağ için ve el araçlarından başka vericilere iletmek için işletmede yararlıdır

– Wi-Fi (802.11)

• Standart kümesi: 802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n

• Kablosuz yerel ağlar ve kablosuz internet erişimi

• Erişim noktası kullanma: Kablolu ağa, yönlendiriciye veya göbeğe bağlayan radyo alıcı/vericisi ve antenden oluşan bir kutudur

35

Kablosuz Devrim




BİR BLUETOOTH AĞI (PAN)

Bluetooth cep telefonları, akıllı telefonlar, kablosuz klavye ve fareler, PC’ler ve yazıcılar da dâhil çok çeşitli cihazların 10 metrelik küçük bir alanda birbiriyle kablosuz olarak etkileşime geçmesini sağlar. Bu gösterilen bağlantılara ilave olarak, Bluetooth benzer cihazlarla ağ oluşturulması için de kullanılabilir. Örneğin; bir PC’den bir diğerine veri göndermek için.

ŞEKİL 7-15

36

Kablosuz Devrim




802.11 KABLOSUZ AĞ ALANI

Ağ kartları bulunan mobil dizüstü bilgisayarlar erişim noktasıyla iletişime geçerek kablolu LAN’a bağlanabilirler. Erişim noktası ağ sinyallerini kablolu ağdan istemci uyarlayıcısına iletmek için radyo dalgalarını kullanır. Uyarlayıcı sinyalleri mobil cihazın anlayabileceği veriye dönüştürür. İstemci uyarlayıcısı daha sonra veriyi mobil cihazdan erişim noktasına geri gönderir. O da veriyi kablolu ağa aktarır.

ŞEKİL 7-16

37

Kablosuz Devrim




• Kablosuz bilgisayar ağları ve internet erişimi

– Wi-Fi (devam)

• Hotspots: bir ya da daha fazla erişim noktasını barındırır ve bir kamu alanında kablosuz internet bağlantısı sağlar

• Zayıf güvenlik

– WiMax (802.16)

• Kablosuz erişim için kapsama alanı 50 km

• Wimax antenler

• Sprint Nextel 4G ağlar için kurulmuş Clairware Vimax’ı kullanmaktadır

38

Kablosuz Devrim




• Radyo frekanslı tanımlama (RFID)

– İçlerine mikroçipler gömülü olan küçük etiketler kullanır

– Etiketler işlem için bilgisayara ağ boyunca veri gönderen özel RFID okuyucularına kısa mesafeler boyunca radyo sinyallerini çevirir

– Etkin RFID: Etiketler pile sahiptir, veri yeniden yazılabilir, yüzlerce metreye iletim sağlar, daha pahalı

– Pasif RFID: Kapsama alanı daha kısadır, daha da küçüktür,daha az pahalı, güçlerini RFID okuyucunun yaydığı radyo frekans enerjisinden sağlar

39

Kablosuz Devrim




• Radyo frekanslı tanımlama (RFID) (devam)

– Genel kullanımlar:

• Otomatik para toplama (OGS-KGS)

• Tedarik zincirinde malları izleme

– Özel yazılım ve donanımlara sahip olmak gerekmekte

– Fiyat düştükçe, RFID işletmelerdeki bazı uygulamalar için uygun hale gelmektedir

40

Kablosuz Devrim




RFID NASIL ÇALIŞIR

Ağ kartları bulunan mobil dizüstü bilgisayarlar erişim noktasıyla iletişime geçerek kablolu LAN’a bağlanabilirler. Erişim noktası a ğ sinyallerini kablolu ağdan istemci uyarlayıcısına iletmek için radyo dalgalarını kullanır. Uyarlayıcı sinyalleri mobil cihazın anlayabileceği veriye dönüştürür. İstemci uyarlayıcısı daha sonra veriyi mobil cihazdan erişim noktasına geri gönderir. O da veriyi kablolu ağa aktarır.

ŞEKİL 7-17

41

Kablosuz Devrim




• Kablosuz algılayıcı ağlar (KAA)

– Geniş alanlar boyunca pek çok noktanın ölçümlerini sağlamak için fiziksel çevreyi içine alan birbiriyle bağlantılı kablosuz araçların yüzlercesi veya binlercesinin ağı

• Kendi içlerinde işlemci, saklama alanı, radyo frekansı algılayıcı ve antene sahiptirler

• Düşük güç, dayanıklı pil ve bakımsız olarak yerleştirildikleri alanlarda dayanma yeteneği

– Tehlikeli maddelerin algılanması, güvenlik şeritlerinin oluşturulması, çevresel değişiklerin izlenmesi, trafik ve askeri hareketliliklerin izlenmesi

42

Kablosuz Devrim




BİR KABLOSUZ ALGILAYICI AĞ

Küçük çemberler düşük seviye düğümleri, büyük çemberlerse üst düzey düğümleri temsil etmektedir. Düşük seviye düğümler veriyi birbirlerine veya üst seviye düğümlere aktarırlar. Üst seviye düğümler de hızlıca veriyi iletir ve ağ performansını yükseltir.

ŞEKİL 7-18

43

Kablosuz Devrim



All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored

in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means,

electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the

prior written permission of the publisher.

Printed in the United States of America.

Copyright © 2011 Pearson Education, Inc.

Publishing as Prentice Hall


44

telecommunications, the internet, and wireless...

Documents