Tema 10: UML specifikacija, tehnike

i dijagramii dijagrami

dr Vladislav Mikovic

Fakultet za raunarstvo i informatiku

PROJEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA

2014/2015

1

Sadraj predavanja

1. Uvod

2. Pregled osnovnih UML dijagrama

3. Upotreba UML dijagrama u projektu softvera

4. Primer objektno-orijentisanog razvoja4. Primer objektno-orijentisanog razvoja

2

1. Uvod

Nastanak standarda UML

Jezik za modeliranje UML

UML 2.x dijagrami

Nastanak standarda

1994/1995. autori Booch,

Rumbaugh i Jacobson osnovali

Rational Software Inc

www.rational.com

1995. objavljena UML verzija 0.8

Jezik UML definisalo udruenje Jezik UML definisalo udruenje

Object Management Group,

svetski konzorcijum prodavaca

objektno orijentisanih proizvoda

www.omg.org

1997. UML standardizovan

Sadanja UML verzija 2.41

usvojena verzija 2.5

http://www.omg.org/spec/UML/

4

Jezik za modeliranje UML

(Unified Modeling Language)

UML je jezik za specifikaciju, vizualizaciju,

konstruisanje i dokumentovanje razvoja softvera

Jezik za modeliranje ine:

1. elementi modela: koncepti i semantika1. elementi modela: koncepti i semantika

2. notacija: vizuelni izgled elemenata modela

3. preporuke: za upotrebu elemenata i notacije

UML 2.x dijagrami

Specifikacija UML 2.0 sadri

13 tipova dijagrama u tri

kategorije

statika struktura (6)

opte ponaanje objekata (3) opte ponaanje objekata (3)

interakcije objekata (4)

Specifikacija UML 2.5 sadri

dodatne dijagrame

(oznaene plavom bojom)

koji nisu deo zvaninog

standarda

Osnovni UML dijagrami

(koje podrava veina CASE alata)

1. Dijagrami sluajeva korienja (Use-Case Diagrams)

2. Dijagrami klasa i objekata (Class & Object Diagrams)

3. Dijagrami ponaanja (Behavior)

dijagrami stanja (State Machine Diagrams)

dijagrami aktivnosti (Activity Diagrams) dijagrami aktivnosti (Activity Diagrams)

4. Dijagrami interakcije (Interaction)

dijagram sekvenci (Sequence Diagram)

dijagram saradnje/komunikacije (Communication Diagram)

5. Dijagrami implementacije (Implementation)

dijagram komponenti (Component Diagram)

dijagram realizacije/isporuke (Deployment Diagram)

Tipina upotreba osnovnih UML dijagrama

Dijagram TipKorisniki

zahtevi

Opis sluaja

korienja

Struktura

sistema

Razrada

strukture

sistema

Use Case Statiki + +

Class Statiki + + +

Activity Dinamiki + +

Interaction Dinamiki + +

State Dinamiki +

Implementation Statiki +

Package Statiki + + +

8

2. Pregled osnovnih UML dijagrama

1. Dijagrami sluajeva korienja

2. Dijagram klasa

3. Dijagrami ponaanja

4. Dijagrami interakcije4. Dijagrami interakcije

5. Dijagrami implementacije

2.1 Dijagrami sluajeva korienja

Dijagram sluajeva

korienja (Use Case)

opis interakcija izmeu sistema

i korisnika / eksternih sistema

Specifikacija korisnikih Specifikacija korisnikih

zahteva obuhvata jo

Specifikacije (Use-Case

narrative/Specifications)

tekstualni opis zadataka i naina na

koji e korisnik saobraati sa

sistemom radi izvrenja zadataka

Renik (Glossary)

Dodatne specifikacije

10

Realizacija sluaja korienja

Opis sluaja korienja

u projektnom modelu

(design model)

skup UML dijagrama koji

modeliraju:

klase/objekte koji implementiraju

sluajeve korienja i njihove relacije

(dijagram klasa)

interakcije saradnje klasa/objekata

kada izvravaju sluaj korienja

(dijagrami komunikacije i sekvenci)

omoguava praenje realizacije

korisnikih zahteva kroz ceo

proces analize i projektovanja

2.2 Dijagram klasa (Class Diagram)

Model objekata i relacija

izmeu objekata

klase

(iz Use Case i dr.)

atributi (vidljivost, tip)

metodi (vidljivost, parametri)

relacije

Analitike klase

Ponaanje sluaja korienja

se rasporeuje na klase

Vrste

granina klasa

klasa entiteta

klasa upravljanja

Prelazak sa analitikog na projektni model

Analitike klase se kreiraju u toku

analize sluajeva korienja

U analizi klasa vri se preciziranje

analitikih klasa

analitike klase prikazuju funkcionalne

zahteve u terminima problema

projektni model predstavlja projektni model predstavlja

nefunkcionalne zahteve, odnosno

reenja

Proces identifikacije projektnih klasa

odreuje koje su analitike klase

projektne klase (treba ih projektovati)

podsistemi (tek e se dekomponovati)

postojei elementi (ve postoje, ne

treba ih projektovati)

preslikavanje "vie-prema-vie" analitikih

klasa u projektne elemente (klase,

podsisteme, postojee elemente)

Elementi dijagrama klasa

Dijagram klasa

klase

atributi (vidljivost, tip)

metodi (vidljivost, parametri)

relacije (OO)

komentari komentari

Proces identifikacije projektnih elemenata

Identifikacija projektnih elemenata se vri u svakoj iteraciji

Analiziraju se interakcije analitikih klasa radi pronalaenja elemenata pronalaenja elemenata projektnog modela

analitike klase se menjaju u projektnom modelu (proiruju, saimaju, kombinuju ili briu)

Rezultat: projektni model

klase

paketi

podsistemi

Razliiti nivoi detaljnosti dijagrama klasa

Konceptualni model

nazivi klasa i atributa

relacije

Projektni model

nazivi klasa i atributa nazivi klasa i atributa

detaljna specifikacija atributa

relacije

2.3 Dijagrami ponaanja

Dijagrami stanja (State Machine Diagrams)

Dijagrami aktivnosti (Activity Diagrams)

2.4 Dijagrami interakcije

Dijagram sekvenci (Sequence Diagram)

Dijagram saradnje/komunikacije (Communication

Diagram)

Dijagram sekvenci (Sequence Diagram)

Elementi

vertikalna vremenska

skala

objekti

poruke poruke

2.5 Dijagrami implementacije

Dijagram komponenti (Component Diagram)

Dijagram realizacije (Deployment Diagram)

Primer: Dijagram realizacije/isporuke

Konkretni softverski elementi, hardverski ureaji i

komunikacije

3. Upotreba UML dijagrama u

projektu softvera

Meusobna zavisnost proizvoda procesa OO razvoja

Raspored

Meusobna zavisnost proizvoda

procesa OO razvoja

Prikaz zavisnosti nekih

produkata objektno-

orijentisanog procesa

razvoja softvera (UP)

4. Primer objektno-orijentisanog

razvoja

1. Problem i zahtevi korisnika

2. Specifikacija korisnikih zahteva (Requirements)

3. Dijagrami sekvenci (Sequence)

4. Dijagrami klasa (Class Diagram)4. Dijagrami klasa (Class Diagram)

4.1 Problem i zahtevi korisnika [6]

Proizvodna kompanija trai informatiko reenje za distribuciju informacija

o novim proizvodima, kao i raspoloivim koliinama proizvoda u skladitu,

koje mogu da koriste prodavci iz njihovih prodajnih kompanija u razliitim

zemljama sveta i kupci

Zadatak razvoja softvera je kreiranje informacionog sistema/aplikacije koja

zadovoljava sledee zahteve:zadovoljava sledee zahteve:

svakoj prodajnoj kompaniji omoguava brz pristup informacijama o

karakteristikama i raspoloivim koliinama proizvoda

svakoj prodajnoj kompaniji omoguava slanje (upload) interesantnih digitalnih

fotografija za potrebe marketinga u centralnu bazu podataka

svakom kupcu omoguava pristup informacijama o karakteristikama proizvoda

omoguava centralizovanu kontrolu pristupa sistemu: sve prodajne kompanije

vide sve informacije o proizvodima, ali auriraju samo bazu podataka digitalnih

fotografija; ostali korisnici (kupci) vide samo karakteristike proizvoda.

Napomena o UML

U praksi se za opis sistema koristi samo deo mogunosti jezika

UML (oko 20%)

ali, nije uvek istih 20%

4.2 Specifikacija

korisnikih zahteva (Requirements) [6]

Korisniki zahtevi se

analiziraju kroz model

sluajeva korienja

(Use Case)

uesnici uesnici

sluajevi korienja

relacije

Dijagrami i njihove relacije

su samo pomona sredstva

sluajevi korienja su

tekstualni dokumenti - njihova

izrada je pisanje teksta

4.3 Dijagrami sekvenci (Sequence) [6]

Sluaj korienja Upload Picture

Diagram sekvenci sluaja Upload Picture

(prva verzija)

Diagram sekvenci sluaja Upload Picture Diagram sekvenci sluaja Upload Picture

(detaljniji)

Sluaj korienja Upload Picture

Akter: Prodavac

Osnovni scenario

1.1 Korisnik otvara formu Upload Picture

1.2 Korisnik bira fajl za slanje1.2 Korisnik bira fajl za slanje

1.3 Korisnik bira tip slike (Product picture/Add picture/Store

picture)

1.4 Korisnik oznaava proizvod kome slika pripada

1.5 Slanje slike

1.6 Skaliranje slike na odreenu irinu

2.1 Pamenje slike

30

Diagram sekvenci sluaja Upload Picture

(prva iteracija)

Sistemski zahtevi se dalje analiziraju

sluaj korienja Upload Picture iz perspektive korisnika

1.1 Korisnik (sales company)

otvara formu Upload Picture

1.2 Korisnik bira fajl za slanje

1.3 Korisnik bira tip slike (Product

picture/Add picture/Store

picture)

1.4 Korisnik oznaava proizvod

kome slika pripada

1.5 Slanje slike

1.6 Skaliranje slike na odreenu

irinu

2.1 Pamenje slike

Diagram sekvenci sluaja Upload Picture

(detaljniji)

Detaljniji projektni dijagram, blii realizaciji (baza podataka)

1.1 Korisnik (sales company) otvara formu 1.1 Korisnik (sales company) otvara formu

Upload Picture

1.2 Korisnik bira fajl za slanje

1.3 Korisnik bira tip slike (Product

picture/Add picture/Store picture)

1.4 Korisnik oznaava proizvod kome slika

pripada

1.5 Slanje slike

1.6 Skaliranje slike na odreenu irinu

2.1 Pamenje slike

4.4 Dijagrami klasa (Class Diagram) [6]

Dijagram klasa (prva iteracija)

Dijagram klasa (druga iteracija)

Dijagram klasa (trea iteracija)

Dijagram klasa (prva iteracija)

Klase

Upload (Slanje)

UploadForm

(FormaSlanje)

User (Kupac) User (Kupac)

SalesCompanyUser

(Prodavac)

Dijagram perzistentnih klasa

(baza podataka, Picture Database i User)

Klase baze podataka

PictureTypes (VrsteSlika)

Pictures (Slike)

Detalji klasa Detalji klasa

User (Kupac)

SalesCompanyUser

(Prodavac)

Dijagram klasa (druga iteracija)

Relacija generalizacije

User (Korisnik) i

SalesCompanyUser

(Prodavac)

Nova klasa Nova klasa

LegalRight

(AutorskoPravo)

Dijagram klasa (trea iteracija)

Dodaju se detalji operacija

Dijagram klasa (konana verzija)

Literatura

1. Mikovic V., Projektovanje informacionih sistema (predavanja), Univerzitet

Sinergija, 2014

2. Kurbel K. E., The Making of Information Systems: Software Engineering

and Management in a Globalized World, Springer, 2008

3. Sommerville I., Software Engineering, 9thEd, Addison Wesley, 2011

4. IBM Rational Product Training: DEV475 Mastering Object-Oriented 4. IBM Rational Product Training: DEV475 Mastering Object-Oriented

Analysis and Design with UML

5. Kroll P., P. Kruchten, Rational Unified Process Made Easy A Practitioners

Guide to RUP, John Waley, 2003

6. Hansen E., Thomsen C., Enterprise Development with Visual Studio .NET,

UML, and MSF, Apress, 2004

7. Prirunici za programske alate i Web reference

39

dr Vladislav MikovicProjektovanje informacionih sistema

Tema 10: UML specifikacija, tehnike i dijagrami

Pitanja?

40