tema 9: un planeta dinámico
TRANSCRIPT
![Page 1: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/1.jpg)
UN PLANETA DINÁMICO
![Page 2: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/2.jpg)
A xeosfera e o seu relevo Podemos realizar un estudo
directo da xeosfera a través da observación das rochas superficiais, pola sondaxe, rádares e sónares e fotografías aéreas.
O conxunto de accidentes xeográficos que podemos contemplar sobre a superficie terrestre, como as montañas, as ladeiras, os vales, as chairas e as mesetas, constitúen o relevo.
![Page 3: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/3.jpg)
Relevo terrestre
Situados sobre a codia continental. Escudos ou cratóns. Cordilleiras. Canóns e rifts. Plataformas
continentais. Noiros continentais.
Situados sobre a codia oceánica. Chairas abisais. Dorsais oceánicas. Guyots. Fosas oceánicas. Arcos de illa. Illas volcánicas
Relevos continentaisRelevos fondos oceánicos
![Page 4: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/4.jpg)
Tipos de relevo
1
3
3
2
4
5
1
2 4
5
Chairas abisais
Guyots
Dorsais oceánicas
Fosas oceánicas
Arcos de illas
Cordilleiras
Rifts
Plataformas continentais
Noiros continentais
Escudos
Relevos característicos da codia oceánica
Relevos característicos da codia continental
![Page 5: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/5.jpg)
Interior da xeosfera
Coñecemos o seu interior polos estudos indirectos. O método sísmico é o procedemento que máis
información proporciona sobre a estrutura terrestre. Baséase no estudo dos terremotos e da forma de propagación das ondas sísmicas.
![Page 6: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/6.jpg)
Ondas sísmicas
Vibracións nas que se dispersa a enerxía desde o hipocentro.
![Page 7: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/7.jpg)
Ondas internas
Ondas lonxitudinais. Rápidas. Desprázanse en medios sólidos e líquidos.
Ondas transversais. Máis lentas. Só se desprazan en medios sólidos.
![Page 8: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/8.jpg)
Ondas superficiais
Ondas LOndas L Ondas ROndas R
Dirección de propagación da onda
Movemento das partículas
Dirección de propagación da onda
Movemento das partículas
Ondas transversais. As partículas desprázanse con movementos laterais. Lentas e moi destrutivas. Desprázanse en medios sólidos.
Ondas transversais . As partículas desprázanse con movementos elípticos. As máis lentas. Desprázanse en medios sólidos e líquidos.
ovem
![Page 9: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/9.jpg)
Descontinuidades sísmicas
Para a detección das ondas empregamos sismógrafos. As ondas varían a súa dirección e velocidade ao
atravesar a terra a profundidades concretas chamadas descontinuidades.
![Page 10: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/10.jpg)
Mohororovic: entre codia e manto.
Repetti: entre manto superior e inferior.
Gutenberg: entre manto e núcleo.
Lehman: entre núcleo externo e interno.
Descontinuidades sísmicas
Descontinuidade de Repetti
Descontinuidade de Lehman
Descontinuidade de
Gutenberg
Descontinuidade de
Mohorovicic
![Page 11: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/11.jpg)
Na xeosfera distínguense tres capas:
Codia Manto Núcleo
Modelo xeoquímico
![Page 12: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/12.jpg)
Codia
Continental Oceánica
Forma as masas continentais.
O grosor varía entre 30 e 70 km.
Formada por granito.
Forma os fondos oceánicos.
Grosor de 10 km. Formada por basalto e
gabro.
![Page 13: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/13.jpg)
Capa rochosa, quente e sólida, formada por rochas ricas en olivina.
Divídese en: Manto externo: ata 670
km de profundidade. Manto interno: máis
denso ca o manto externo.
Manto
![Page 14: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/14.jpg)
Composición metálica, formado por ferro e níquel.
Divídese en: Núcleo externo: líquido,
axitado por correntes de convección que orixinan o campo magnético.
Núcleo interno: sólido, tamén presenta solifluxión.
Núcleo
![Page 15: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/15.jpg)
Litosfera:formada pola codia e parte do manto superior. É totalmente ríxida e nela a calor interna propágase por condución.
Mesosfera: formada polo resto do Manto. Actualmente pénsase que o transporte de calor por esta zona é convectivo. Presenta solifluxión.
Endosfera: Corresponde ao Núcleo terrestre.
Modelo xeodinámico
![Page 16: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/16.jpg)
Litosfera
Litosfera continental: fría, ríxida, máis grosa. Nela atopamos os continentes.
Litosfera oceánica: delgada, flexible e máis densa.
Codia continentalCodia oceánica
Litosfera continental
Manto sublitosférico
Litosfera oceánica
Manto litosférico
![Page 17: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/17.jpg)
Placas litosféricas
Os fragmentos en que está rota a litosfera chámanse placas litosféricas.
![Page 18: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/18.jpg)
Cando quentamos un fluído se dilata, perde densidade e ascende. Establécense así correntes ascendentes desde o límite manto-núcleo. Cando chega a zonas con menor temperatura, arrefría e descende.
Fluxo de materiais no manto
LitosferaManto superior
Manto inferior
Descontinuidade de RepettiPenacho
térmico
Fluxo descendente
Fluxo radial
![Page 19: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/19.jpg)
Os continentes permaneceron sempre fixos nas mesmas posicións que ocupan na actualidade.
Dinámica da xeosfera: o fixismo
![Page 20: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/20.jpg)
Explica os movementos verticais da codia terrestre.
Entre a litosfera e o resto do manto establécese unha situación de equilibrio de flotación.
Se a litosfera aumenta a súa masa afunde parcialmente no manto, e se reduce a súa masa, ascende.
Dinámica da xeosfera: o fixismo
![Page 21: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/21.jpg)
Wegener propuxo que os continentes podían desprazarse sobre o fondo oceánico.
Hai 300 m.a. estiveran unidos formando un supercontinente, Panxea.
Aportou probas, pero non puido explicar a causa do movemento.
Wegener e a deriva continental
![Page 22: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/22.jpg)
Probas de Wegener
Probas paleontolóxicasEncontrábanse fósiles iguais en continentes diferentes o que non podería explicarse a menos que os continentes estivesen en contacto.
Probas paleoclimáticas As pegadas da erosión do xeo de hai 300 m.a. cobraban sentido se se supoñía que os continentes estaban xuntos .
Probas xeográficasO encaixe dos perfís dos continentes.
![Page 23: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/23.jpg)
Distribución de terremotos e volcáns A actividade tectónica concéntrase nos límites
das placas litosféricas.
![Page 24: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/24.jpg)
Polas dorsais sae material procedente do manto. Ao arrefriar forma nova codia oceánica que empurra
cara aos lados á anterior. Probas:
A idade das rocas aumenta ao afastarnos da dorsal. Os sedimentos mariños aumentan de espesor segundo nos
afastamos da dorsal.
Idade do fondo oceánico
![Page 25: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/25.jpg)
O campo magnético terrestre é inestable e a súa polaridade invertese cada certo tempo.
Estas inversións quedan rexistradas nas rocas volcánicas con minerais magnéticos.
Vine e Matthews interpretaron os resultados das medidas do magnetismo remanente das rocas, e apoiaron a expasión dos fondos.
Paleomagnetismo
![Page 26: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/26.jpg)
Medicións directas
Os láseres ou os GPS detectaron pequenos movementos entre as placas, axustándose as predicións teóricas.
![Page 27: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/27.jpg)
Tectónica de placas
A litosfera está dividida en placas litosféricas. As placas son dinámicas. Nos bordos das placas hai unha intensa
actividade xeolóxica. A dinámica das placas permite explicar os
procesos xeolóxicos.
![Page 28: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/28.jpg)
Bordo diverxente
Límite entre dúas placas tectónicas que se separan, novo material ascende desde o manto, creando nova codia, polo que tamén recibe o nome de bordo constructivo.
Aprécianse nas dorsais e nas zonas de rift.
![Page 29: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/29.jpg)
Rifts intracontinentais e dorsais Son extensas chairas
levantadas pola presión dun penacho térmico.
Cando as rocas se dilatan, fanse menos densas e abómbanse, ao fracturarse orixinan un rift.
O rift pode transformarse nunha dorsal.
![Page 30: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/30.jpg)
Bordo de cizalla
Os bordos pasivos prodúcense cando as placas deslizan unha con respecto a outra, o fan ao longo de fallas denominadas transformantes, sen que se produza creación nin destrución da codia.
O desprazamento orixina un rozamento continuo horizontal que xerará importantes sismos.
![Page 31: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/31.jpg)
Bordo converxente
Bordo de choque entre dúas placas tectónicas. Cando unha das placas afunde baixo a outra, consumíndose no manto fálase de subducción.
Formación de cordilleiras e está asociado con zonas de actividade volcánica e sísmica orixinadas pola fricción das placas. Placa cabalgante
Placa subducente
Fosa oceánicaPrisma de acreción
Manto
Vulcanismo
Fusión parcial
![Page 32: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/32.jpg)
Se chocan unha placa oceánica e unha continental, afunde a oceánica (máis densa) formando un oróxeno térmico.
Se é entre dúas placas continentais, fórmase un oróxeno de colisión.
Se é entre dúas placas oceánicas, fórmase un arco de illas.
Bordos converxente
![Page 33: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/33.jpg)
Arcos de illas
A placa cabalgante é oceánica. Fórmase un arquipélago de illas
volcánicas. Intensa actividade sísmica e magmática
Litosfera oceánica
Arco de illasFosa oceánica
Magmatismo
![Page 34: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/34.jpg)
Oróxenos térmicos
A placa cabalgante é continental.Oróxeno térmico
Prisma de acreción
Litosfera continental
Magmatismo
MetamorfismoLitosfera oceánica
![Page 35: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/35.jpg)
Oróxeno de colisión
Choque entre placas continentais que non poden subducir.
Predomina a tectónica.
Placa continentalPlaca continental
Oróxeno de colisión
![Page 36: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/36.jpg)
Oróxenos intraplaca
O choque entre placas continentais forma no interior do continente un pregamento dunha conca sedimentaria, orixinando un oróxeno.Placa Ibérica Europa Cordilleira Ibérica
Conca sedimentaria Oróxeno intraplaca
![Page 37: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/37.jpg)
Penachos térmicos e puntos quentes
Os penachos térmicos son columnas de material rochoso quente que ascende desde a base do manto lentamente.
Orixinan unha zona de intenso vulcanismo, chamada punto quente.
Asociados aos puntos quentes hai: dorsais, arquipélagos volcánicos e mesetas continentais elevadas.
![Page 38: Tema 9: Un planeta dinámico](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012323/5a6574297f8b9aa84f8b49ed/html5/thumbnails/38.jpg)
Arquipélagos volcánicos
O vulcanismo dun punto quente na litosfera oceánica produce varios edificios volcánicos ao estar as placas en movemento, orixinándose un rosario de volcáns que se extinguen o afastarse do foco.