Tema: Šumski požari

Sadržaj:

1. Uvod2. Nastanak šumskih požara3. Vrste šumskih požara4. Faktori koji utiču na nastajanje šumskih požara5. Dinamika pojave šumskih požara6. Štete od šumskih požara7. Prevencija šumskih požara8. Zaključak

Uvod

Šumski požar je nekontrolisano, stihijsko kretanje vatre po površinišume i predstavlja jednu od najdestruktivnijih prirodnih sila.

Godišnje se registruje oko 50 000 šumskih požara u svetu koji odnesu uproseku oko 400 000 ha šume

Šume prekrivaju oko 4 milijarde ha odnosnooko 30% ukupne površine Zemlje.

U Sibiru je šumski požar 1915. godine u julu i avgustuodneo oko 1 000 000 ha šume i niskog rastinja.

Nastanak šumskog požara

Uslov za izbijanje šumskog požara je da se obezbede 3 osnovnaelementa tzv. „požarni trougao“:

1. Gorivi materijal2. Toplotni izvor3. Vazduh

Oblik površine na kojoj se požar širi zavisi od:

1. Konfiguracije terena2. Stanja i tipa gorivog materijala3. Vazdušnih strujanja

Najkarakterističniji oblici su:

Kružni

Eliptični

Nepravilni

Vrste šumskih požara

Podzemni požar ili požar zemlje:

On sagoreva suve naslage treseta ispodgornje površine zemlje.

On sagoreva suve naslage treseta ispodgornje površine zemlje.

Čisti podzemni požari su vrlo retki i najčećese javljaju u kombinaciji sa prizemnim

Čisti podzemni požari su vrlo retki i najčećese javljaju u kombinaciji sa prizemnim

Prizemni ili niski požar:

Prizemni požar sagoreva materijal koji se nalazi na površinišumskog zemljišta: suvu travu, suve grane, suva ležeća stabla,

humus, snegoizvale, vetroizvale itd.

Prizemni požar sagoreva materijal koji se nalazi na površinišumskog zemljišta: suvu travu, suve grane, suva ležeća stabla,

humus, snegoizvale, vetroizvale itd.

Ovo je najčešća vrsta šusmkog požara koji se u većini slučajevajavlja kao početak svih ostalih vrsta požara.

Ovo je najčešća vrsta šusmkog požara koji se u većini slučajevajavlja kao početak svih ostalih vrsta požara.

15-30km/dnevno

Požar u deblima ili panjevima - srednji požar:

Pod ovim požarom podrazumeva se sagorevanje suvih i šupljih stabala ivisokih panjeva.Pod ovim požarom podrazumeva se sagorevanje suvih i šupljih stabala ivisokih panjeva.

Ovi požari mogu biti vrlo nezgodni jer ova stabla dugo gore i ponašajuse kao užareni dimnjaci iz kojih sevaju varnice koje mogu da izazovuneku drugu vrstu šumskog požara, najčešće prizemni ili visoki požar.

Ovi požari mogu biti vrlo nezgodni jer ova stabla dugo gore i ponašajuse kao užareni dimnjaci iz kojih sevaju varnice koje mogu da izazovuneku drugu vrstu šumskog požara, najčešće prizemni ili visoki požar.

Požar u krunama drveća ili visokipožar:

Najčešće nastaje od prizemnog požara kada se vatra pomoćusuvih grana i grančica ili suve mahovine prebaci u krune.

Najčešće nastaje od prizemnog požara kada se vatra pomoćusuvih grana i grančica ili suve mahovine prebaci u krune.

Sa visokim požarom uporedo bukti i prizemni požar kog visokipožar konstantno podražava masom letaćih iskri i gorućim

granama koje padaju.

2-5km/h

Čelo požaraČelo požara Prsti požaraPrsti požara

ZačeljepožaraZačeljepožara Bočne strane

požaraBočne strane

požara

Delovi šumskih požara su sledeći:

Faktori koji utiču na nastajanješumskih požara

Gorivi materijal i njegove karakteristike

Uslovi terena

Geološka podloga i zemljište

Klimatski uslovi

Izloženost šume uticaju čoveka

Neorganski sastojciOrganski sastojci

Glavni Sporedni Ugljenik Vodonik Kiseonik Azot

Celuloza Ugljeni hidrati Lignin

Smole Voskovi Terpeni Ulja Masti Proteini Boje Glukoza Alkaloidi Skrob Pektini Mineralne materije Voda

Gorivi materijal

Tipovi gorivog materijala:

Sitni lako zapaljivi materijal

Krupni materijal

Zelena masa

Stanje gorivog materijalaStanje gorivog materijala

Vrsta drvećaVrsta drveća

Ariš

Beli bor

Starost

Tip obrasta

Uslovi terena

Nagib Ekspozicija

Nadmorskavisina

Geološka podloga izemljište

Pedološki uslovi u najvećoj meri utičuposredno na nastanak i širenje požara,

i to preko vegetacije.

Geološka podloga je faktor koji uslovljavavodni režim, termičke osobine i tip

vegetacije određenog područja.

Klimatski uslovi

Temperaturavazduha

Toplotazemljišta

Visoka temperatura vazduha potpomaže brže isušivanje vlage izgorivog materijala i povećanje sopstvene temperature blizu tačke

paljenja.

Na mestima gde je sklop redak ili razbijen, nagib i ekspozicijaomogućavaju veći uticaj direktne insolacije pa se to zagrevanje brzo

prenosi i na zemljište.

Padavine

Relativnavlaga

Oblačnost

Padavine svojim viškom ili nedostatkom direktno utiču nastanje gorivog materijala.

Utiče na intenzitet zračenja, kolebanje temperaturevazduha i količinu padavina.

Relativna vlaga varira sa temperaturom vazduha.

Vetar

Utiče na isparavanje vlage i ubrzava proces isušivanja gorivog materijala.

Podstiče požar na intenzivnije gorenje.

Utiče na brže širenje požara po površini.

Povećava priliv kiseonika i ubrzava proces gorenja.

Podiže vazduh i iznosi varnice, iskre i zapaljive baklje koje izazivaju dalje širenje požara.

Iznenada menja pravac čela požara kada može ugroziti i život ljudstva koji učestvuju u gašenjupožara.

Može izazvati i sopstveni požarni vetar u slučaju kada se pregrejani vazduh iznad vatre naglopodiže u visinu i na njegovo mesto se ubacuje hladan vazduh.

Klimatskepromene

Klima je osnovni prirodni resurs i ima odlučujuć uticaj na ekosisteme.

Nova klimatska ispitivanja francuskih naučnika su potvrdila da će do 2100.godine temperatura na Zemlji porasti za 2-5°C.

Usled promene faktora kao što su temperatura i količina padavina, naročitou mesecima koji su najrizičniji u smislu nastanka šumskih požara,povećava se

broj, intenzitet i površina zahvaćena šumskim požarima.

Dinamika pojave šumskihpožara

3 perioda su najkritičnija za pojavu požara:

1.Požari koji se javljaju tokom proleća: mart i druga polovinaaprila.

2.Požari koji se javljaju tokom letnjeg perioda: druga polovinajula do kraja avgusta.

3.Požari koji se javljaju krajem leta i početkom jeseni:druga polovina septembra i prva polovina oktobra.

Ponašanje požara u toku 24-časovnog ciklusagorenja

Faza A – vreme od 10h – 18h: Ovo je najtopliji deo dana svi faktori značajniza razvoj požara su u najvećem intenzitetu.

Faza B – vreme od 18h – 04h: Vetar se stišava, vazduh se hladi, relativnavlaga se povećava, gorivi materijal vlaži.

Faza C – vreme od 04h – 06h: U ovoj fazi požar ima najmanji intenzitetgorenja.

Faza D – vreme od 06h – 10h: U ovoj fazi požar povećava svoj intenzitetgorenja, tinjajuća vatra prelazi u plamen i ponovo napreduje.

Štete od šumskih požara

Neposredne štete

Posredne štete

Ukupna šteta od šumskih požara Dinara

I Troškovi gašenja šumskih požara 44 498 395,31

II Štete od požara ( II/1 + II/2) 34 199 158 808,00

II/1 Direktne štete 2 849 923 528,00

II/2 Indirektne štete ( II/2.1 + II/2.2 ) 31 349 235 280,00

II/2.1 Štete od izgubljenog prirasta 2 850 000 000,00

II/2.2 Ekološke štete 28 499 235 280,00

III Troškovi sanacije, gajenja, zaštite šuma I izgradnje puteva ( III/1 – III/8) 2 211 105 203,00

III/1 Izrada i dopuna planskih akata 6 518 000,00

III/2 Sanitrane seče – uklanjanje oštećenih stabala 26 763 164,78

III/3 Prirodno obnavljanje 7 339 801,00

III/4 Veštačko obnavljanje 1437 823 339,39

III/5 Izgradnja šumskih puteva 128 270 080,00

III/6 Izgradnja šumskih vlaka 31 838 064,00

III/7 Uzgojno – zaštitni radovi u novoosnovanim zasadima 541 195 292,56

III/8 Osvetljavanje podmlatka 31 357 461,52

Svega I+II+II 36 454 762 406,56

Procena štete od šumskih požara u JP „Srbijašume“za period 2000.-2009. godine

Prevencija šumskih požara

Obrazovno-vaspitne i propagandne mere

- Štampane i ilustrovane brošure i letci koji sebesplatno dele turistima i ostalim građanima pohotelima i kampovima.

- Članci u dnevnoj štampi naročito u perioduopasnosti od izbijanja šumskih požara.

- Radio i televizija kroz prenošenje informacija putemnaučno-obrazovnih emisija, kao i davanju kraćihobaveštenja, upozorenja i saveta.

- Filmovi i video prezentacije (naročito pogodni zamlađu populaciju).

- Stavljanje znakova zabrane i upozorenja na ulazu ušumu.

Biološke mere

Obuhvataju uzgojne mere koje se sprovode pri podizanjušume, kao i mere koje se sastoje u podizanju

protivpožarnih prepreka.

Tehničke mere:

Izgradnja povezane mreže osmatračnica naodređenim uzvišenjima.

Rizik od požara može se oceniti na osnovusakupljenih podataka pomoću satelitskih snimaka

Deliblatskapeščara

Organizacione i operativne mere

Organizacija zaštite šuma od požara se sastoji od 3 osnovna cilja:sprečavanje pojave požara, brzo otkrivanje i efikasno gašenje.

Poseban deo se odnosi na neophodnost postojanjaprotivpožarnih karata koje su sastavni deo Plana zaštite šuma

od požara.

Prema vrsti i sastavu šumske vegetacije šume se prema stepenu ugroženostikategorizuju u 5 osnovnih grupa koje se na kartama predstavljaju odgovarajućim

bojama

I kategorija: šume i šumske kulture kserotermnih i mezotermnihčetinara sa većim sadržajem smole u drvetu ( npr. crni i beli bor ) iova kategorija se obeležava crvenom bojom.

II kategorija: šume kserotermnih lišćara (npr. medunac, crni jasen,grabić,cer), šume mezotermnih lišćara (crni grab i kitnjak) na toplijimekspozicijama i goleti na toplijim ekspozicijama gusto obrasleprizemnom vegetacijom, ova kategorija se obeležava žutom bojom.

III kategorija: šume i kulture mezofilnih i frigofilnih četinara sa manjimsadržajem smole (jela, omorika, smrča, molika, ariš, duglazija, borovac); šumemezotermnih lišćara na hladnijim ekspozicijama; goleti na osojnim stranamagusto obraslim prizemnom vegetacijom i prisojne goleti slabije obrasleprizemnom vegetacijom, ova kategorija se obeležava smeđom bojom.

IV kategorija: mešovite šume mezofilnih i frigofilnih četinara i lišćara(jela,smrča i bukva); goleti na hladnijim ekspozicijama retko obrasle prizemnomvegetacijom; mešovite šume mezofilnih i mezotermnih lišćara (obični grab ikitnjak); goleti gusto obrasle prizemnom višegodišnjom vegetacijom (npr.Vaccinium sp.), ova kategorija se označava zelenom bojom.

V kategorija: šume u kojima dominiraju mezofilne vrste listopadnog drveća(bukva, obični grab, breza i jasika); goleti manje više bez prizemne vegetacije:goleti na kojima u prizemnoj vegetaciji dominiraju mahovine (Sphagnum sp. IHulocomium sp); ili paprati Equisetup sp.; zabarene površine, bez obzira nastepen pokrivenosti i sastav vegetacije, ova kategorija se ozbačava plavombojom.

Zaključak

Šume predstavljaju jedanod najznačajnijih prirodnih

resursa.

U 97% slučajeva iniciraniantropogenim faktorom a samo 3%

izazivaju prirodni uticaji.

Šumski požari su nepogodakoja u vrlo kratkom

vremenskom periodu možeuništiti stotine hiljada hektara