Teoria Stosunków Międzynarodowych

• 1919 powstała pierwsza katedra stosunków międzynarodowych – formalnie uznano stosunki międzynarodowe jako odrębną dyscyplinę naukową.

• „starsze” dyscypliny naukowe (prawo, filozofia, ekonomia, polityka, historia dyplomacji) też zajmowały się stosunkami międzynarodowymi

• Trudno jest oddzielić podstawy nauki o stosunkach międzynarodowych od intelektualnej reakcji na koszmar I wojny światowej

• Nauka o stosunkach międzynarodowych jako reakcja na bezprecedensową grozę konfliktu.

• Pod wpływem doświadczeń wojennych badacze zapragnęli rozpatrzyć następujące kwestie:

• 1. Co można osiągnąć w wyniku wojny, poza śmiercią i nieszczęściem milionów?

• 2.Jakie lekcje można wyciągnąć z tej wojny, tak aby można było uniknąć powtórzenia się konfliktu na tak dużą skalę?

• 3. Czy wojna została spowodowana przez błąd, niezrozumienie lub złe zamiary?

pierwsza szkoła stosunków międzynarodowychIDEALIŚCI (LIBERAŁOWIE, UTOPIŚCI)

POGLĄDY:Wojna nie jest wytworem ludzkiej natury, ale rezultatem

niezrozumienia politykówWojna to bezsensowne i destruktywne narzędzie polityki

międzynarodowejWiara w postęp cechą charakterystyczna

Tą szkołę cechował normatywizm (dominował pogląd, że wojna nie może się powtórzyć).

• Przed II wojną światową miała miejsce pierwsza „wielka debata” w obrębie dyscypliny.

• Wnioskiem było stwierdzenie o dualizmie nauki o stosunkach międzynarodowych

• Między idealizmem a realizmem

• W 1966 roku Martin Wight pytał, „dlaczego nie istnieje teoria stosunków międzynarodowych?”. Uważał, że stosunki międzynarodowe jako dziedzina badań nie posiadają tak dobrego teoretycznego zaplecza jak teoria polityki.

Zdaniem Martina Whigta

Teoria polityki• Była filozoficznie bogata,• bo zajmowała się „teorią

dobrego życia”

Teoria stosunków międzynarodowych

• To:• „teoria przetrwania” w

świecie, gdzie „polityka międzynarodowa jest sferą nawrotów i powtórzeń

• Od lat siedemdziesiątych nastąpił wzrost teoretycznej aktywności w obrębie dyscyplin.

• Wpływowymi teoriami stały się:• Internacjonalizm• Neorealizm• Racjonalizm• Marksizm• Konstruktywizm • Ekologizm• Feminizm

Różne rozumienie „teorii”

• Teorie wyjaśniają prawa, które określają niezmienne lub prawdopodobne związki (Waltz)

• Wyodrębnić, uogólnić, połączyć (Hollis, Smith)• Sposób relacji między państwami (Wight)• Używanie obserwacji do testowania hipotez odnośnie do świata

(teoria empiryczna)• Przedstawianie obrazu świata, jaki powinien być(teoria

normatywna)• Ideologiczna krytyka teraźniejszości, przedstawiająca alternatywne

ścieżki zmiany, wolności i autonomii ludzkiej (teoria krytyczna)• Refleksja odnośnie do procesów teoretyzowania, obejmująca

kwestie epistemologii i ontologii ( teoria konstytutywna)

Po co się tworzy teorie?

• Są teoriami wyjaśniającymi:• Aby lepiej zrozumieć politykę międzynarodową, nadać

lepszego znaczenia instytucjom, zjawiskom i procesom, które zachodzą we współczesnym świecie.

• Aby zbudować wiarygodny obraz świata wymagają one testowania hipotez, proponowania określonych wyjaśnień, opisywania zdarzeń i wyjaśniania ogólnych tendencji i zjawisk.

• Pozwalają na konceptualizację i kontekstualizację zdarzeń• Pomagają myśleć logicznie, krytycznie i spójnie.

• Są teoriami konstytuownymi: pozwalają zbadać naszą własną optykę, nasz

sposób patrzenia na świat;Skupiają się bezpośrednio na znaczeniu ludzkiej

refleksji nad naturą i charakterem polityki światowej

Jakimi problemami zajmuje się obecnie dyscyplina?

• Relacje (współzależność ekonomiczna, związki dominacji i zależności związane z Trzecim Światem, rosnące globalne nierówności, międzynarodowy handel, nowe formy politycznej tożsamości i obywatelstwa, reżimy, międzynarodowa społeczność państw, natura anarchii, regionalne stowarzyszenia gospodarcze, równowaga sił, demokratyzacja, bezpieczeństwo po zakończeniu zimnej wojny)

• Aktorzy (państwa narodowe, korporacje transnarodowe, rynki finansowe, organizacje pozarządowe, supra- i subnarodwe wspólnoty polityczne, siły rozjemcze ONZ, nowe ruchy społeczne, G8, Bank Światowy)

• Problemy empiryczne (globalizacja i rozdrobnienie, prawa człowieka, interwencja i suwerenność, pomoc, uchodźcy, etyczny nacjonalizm, kwestia kobiet, ochrona środowiska, AIDS, narkotyki, zorganizowana przestępczość, tożsamość polityczna)

• Zagadnienia etyczne i filozoficzne (kwestie epistemologii, ontologii i metodologii, perspektywa płciowa, debaty wewnątrzparadygmatyczne, etyka i polityka zagraniczna, nowe formy społeczności politycznej, kwestie moralne między społecznościami zachodnimi i niezachodnimi, kwestie inkluzji, wykluczenia i różnic)

Co jest istotne w ocenie stosunków międzynarodowych?

• zrozumienie przez teorię problemu lub procesu

• wyjaśniająca moc teorii• Sukces teorii w przewidywaniu zdarzeń• Konsekwencja i spójność intelektualna teorii• Zasięg teorii• Zdolność teorii do krytycznej samooceny oraz

intelektualny spór z konkurującymi teoriami.

• Analiza – rozwikłanie, oddzielenie wątków lub rozłożenie na kawałki

• Synteza – złożenie, połączenie wszystkich części, tak, aby składały się w sensowną całość

• Ontologia - nauka o bycie, podstawowy dział filozofii zajmujący się teorią bytu, charakterem i strukturą rzeczywistości

• Epistemologia – analiza procesów poznawczych prowadzących do zdobywania wiedzy, zwłaszcza istoty i struktury poznania

• Paradygmat – przyjęty sposób widzenia rzeczywistości w danej dziedzinie, doktrynie, wzorzec, model