tesisatmuhendisligi-170-kapak copy.pdf 1 26.03.2019 14:41 · • makina mühendisleri odası...
TRANSCRIPT
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
TesisatMuhendisligi-170-Kapak copy.pdf 1 26.03.2019 14:41
MSSR
YÜKSEK BASINÇLI BUHAR VE KIZGIN SU KAZANLARI
HIGH PRESSURE STEAM AND SUPER HEATED WATER BOILERS
TAM OTOMATİK DEGAZÖRLERFULL AUTOMATIC DEAERATOR
TEK-ÇİFT SERPANTİNLİ BOYLERLER VE AKÜMÜLASYON TANKLARI
SINGLE-DOUBLE SERPENTINE WATER HEATER AND ACCUMULATION TANK
ELEKTRİKLİ MEKATRONİK BUHAR JENERATÖRLERİ
ELECTRICAL MECATRONIC STEAM GENERATORS
KALORİFER KAZANLARICENTRAL HEATING BOILERS
ELEKTRİKLİ KALORİFER KAZANLARIELECTRICAL HEATING BOILERS
EKONOMİZER ECONOMIZER
MERDİVEN IZGARALI BUHAR, KIZGIN YAĞ, SICAK SU VE KIZGIN SU KAZANLARI
LADDER GRATED STEAM, THERMAL OIL, HEATING AND HOT WATER BOILER
MEKATRONİK BUHAR JENERATÖRLERİ
MECATRONIC STEAM GENERATORS
KATI YAKITLI STOKERLİ ÖN OCAKLI BUHAR KAZANLARI
KIZGIN YAĞ KAZANLARITHERMAL OIL BOILERS
YÜKSEK BASINÇLI KATI YAKITLI MEKATRONİK KENDİNDEN STOKERLİ BUHAR KAZANLARI
HIGH PRESSURE STEAM BOILERS WITH SOLID FUEL
ŞASE ÜSTÜ PAKET BUHAR KAZANLARIPACKAGE STEAM BOILERS ON CHASIS
WENTA ISI TEKNOLOJİLERİ A.Ş.
www.WENTA.com.tr
KIRŞEHİR FABRİKA
Cacabey/KIRŞEHİR, T. +90 312 267 49 00
TEKNOLOJI ILE IÇ IÇE, ZAMANLA BAŞA BAŞ ADOPTING TECHNOLOGY TOGETHER WITH THE TIME
PAKET BUHAR KAZANIPACKAGE STEAM BOILER
HİDROFOR VE GENLEŞME TANKLARIHYDROFOR & EXPANSION TANKS
MOBİL BUHAR SANTRALLERİMOBILE STEAM POWER PLANTS
ANKARA FABRİKA, GENEL MÜDÜRLÜK ASO 1.OSB Türkmenistan Cad. No: 11 Sincan / ANKARAT. +90 312 267 49 00F. +90 312 267 55 99M. +90 530 148 0 888
Kırşehir OSB. Güldiken Mah.
İSTANBUL BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ T. +90 216 347 50 05F. +90 216 526 57 42M.+90 541 661 84 34
STEAM BOILERS WITH FRONT FURNACE
Doğru Hava Uzmanı
YENi YENi
Doğru Hava Uzmanından,Tüm Daikin Kombilere
6 Yıl Garanti
MODERN TASARIMIYLA
ESTETiKVERİMLİLİĞİYLEEKONOMiK
ÖZELLİKLERİYLE TEKNOLOJiK
ERP YÖNETMELiĞiNE UYGUN DAIKIN YOĞUŞMALI KOMBİLER
Çağrı Merkezi 444 999 0 www.daikin.com.tr30.06.2019 tarihine kadar Daikin A.Ş yetkili servisleri tarafından devreye alınan Daikin Marka Kombilerde geçerlidir.
6YILGARANTİ
Tesisat-169-05022019.indd 80 6.03.2019 10:42
KLİMA TESİSATIMakina Mühendisleri Odası İstanbul ŞubesiEditör : Doç. Dr. Hüseyin BulgurcuKatkıda Bulunanlar: Arif Hepbaşli, Aydin Yörükoğlu, Aziz Erdoğan, E. Aybars Özer, Emrah Altun, Erdoğan Şimşek, Hasan Bayram, Hasan Heperkan, Hüseyin Bulgurcu, İ. Yalçin Uralcan, İsmail Caner, Levent Acar, M. Ziya Söğüt, Meliha Alaloğlu, Mustafa Bilge, Necati Koçyiğit, Nermin Köroğlu, Serdar Uzgur, Sinmaz Ketenci, Turhan Yücel, Zeki AksuYayın No : MMO/663Birinci Baskı : Mayıs 2016ISBN : 978-605-01-0878-1Sayfa Sayısı : 848Ebat : 19,5*27,5 cm
tmmobmakina mühendisleri odasıistanbul şubesi
SOĞUTMA SİSTEMLERİMakina Mühendisleri Odası İstanbul ŞubesiEditör : Doç. Dr. Hüseyin BULGURCUKatkıda Bulunanlar: Dr. Volkan ŞAHİN Dilan KARABULUT Burak ASKARYayın No : MMO/645Birinci Baskı : Ekim 2015ISBN : 978-605-01-0748-7Sayfa Sayısı : 552Ebat : 19,5*27,5 cm
HAVALANDIRMA TESİSATIMakina Mühendisleri Odası İstanbul ŞubesiEditör : Doç. Dr. Hüseyin BULGURCUKatkıda Bulunanlar: MMO İstanbul Şube 31. Dönem (2014-2015) Havalandırma Tesisatı Kitap KomisyonuYayın No : MMO/650Birinci Baskı : Ocak 2016ISBN : 978-975-395-508-9Sayfa Sayısı : 672Ebat : 19,5*27,5 cm
1Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
ISSN 1300 - 3399Süreli - Teknik Yayın
Mart-Nisan 2019Yıl: 27 Sayı: 170
TMMOB MMO Adına Sahibi(Tüzel Kişi Temsilcisi)
Yunus YENER
Sorumlu Yazı İşleri Müdürüİbrahim M. TATAROĞLU
EditörDoç. Dr. Eyüp AKARYILDIZ
YTÜ Emekli
Yayın KoordinatörüSema KEBAN
Dizgi ve MizanpajSema KEBAN
ReklamEmine ÇAKIR
Kapak ResmiMMO İstanbul Şube’nin
hazırladığı Hastane İklimlendirme Tesisatı ve Denetim Esasları kitabı
kapağında kullanılan görsel.
BaskıEzgi Matbaacılık
Çobançeşme Mah. Sanayi Cad.Altay Sok. No: 14 Yenibosna/İst.
Tel: 0212 452 23 [email protected]
Baskı Tarihi30.03.2019
Yönetim MerkeziKâtip Mustafa Çelebi Mah. İpek
Sok. No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel: 0212 252 95 00 - 01
Baskı Adedi1.500
1993’ten beri aralıksız olarak yayınlanmakta olan Tesisat
Mühendisliği Dergisi’ndeki yazı ve çizimlerin her hakkı saklıdır. İzin
alınmadan yayınlanamaz.
C. Ahmet AKÇAKAYAOrient ResearchYük. Mak. Müh. Muammer AKGÜNBACADERZeki ARSLANIsıso MühendislikYük. Mak. Müh. Uğur AYKENAdeks MühendislikTurgut BOZKURTEkin MühendislikDr. Öğretim Üyesi Ali CELENErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiAli Metin DURUKISKAVProf. Dr. Müfit GÜLGEÇÇankaya ÜniversitesiProf. Dr. Ali GÜNGÖREge ÜniversitesiProf. Dr. Hasan Alpay HEPERKANİstanbul Aydın Üniversitesi
Prof. Dr. Birol KILKIŞBaşkent ÜniversitesiMuammer KOÇERATM MühendislikDr. Burak OLGUNSolution Home BilişimProf. Dr. İsmail Cem PARMAKSIZOĞLUİstanbul Teknik ÜniversitesiTevfik PEKERISISO Sanayi Sitesi Yönetim Kurulu ÜyesiProf. Dr. Galip TEMİRYıldız Teknik ÜniversitesiProf. Dr. Macit TOKSOYİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsüİsmail TURANLINorm TeknikDoç. Dr. Nihal UĞURBİLEKEskişehir Osmangazi ÜniversitesiÜzeyir ULUDAĞArtes Havuzculuk
Doç. Dr. Eyüp AKARYILDIZ
Mak. Müh. C. Ahmet AKÇAKAYA
Yük. Mak. Müh. Muammer AKGÜN
Prof. Dr. Mahir ARIKOL
Prof. Dr. Ahmet ARISOY
Yük. Mak. Müh. Uğur AYKEN
Prof. Dr. Z. Düriye BİLGE
Dr. Mustafa BİLGE
Mak. Müh. Turgut BOZKURT
Prof. Dr. Ahmet CAN
Dr. Öğretim Üyesi Handan ÇUBUK
Prof. Dr. Taner DERBENTLİ
Yük. Mak. Müh. Metin DURUK
Prof. Dr. Ekrem EKİNCİ
Mak. Müh. Serper GİRAY
Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
Prof. Dr. Hasan A. HEPERKAN
Mak. Müh. Ali Haydar KARAÇAM
Prof. Dr. Haluk KARADOĞAN
Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ
Prof. Dr. Olcay KINCAY
Mak. Müh. Levent KIRKAYAK
Mak. Müh. Tunç KORUN
Dr. Nuri Alpay KÜREKCİ
Doç. Dr. Ebru MANÇUHAN
Dr. Burak OLGUN
Prof. Dr. Rüknettin OSKAY
Prof. Dr. Derya Burcu ÖZKAN
Prof. Dr. Recep ÖZTÜRK
Prof. Dr. Cem PARMAKSIZOĞLU
Dr. Mustafa Kemal SEVİNDİR
Prof. Dr. Galip TEMİR
Prof. Dr. Macit TOKSOY
Mak. Müh. İsmail TURANLI
Mak. Müh. Üzeyir ULUDAĞ
Mak. Müh. Cafer ÜNLÜ
Prof. Dr. Recep YAMANKARADENİZ
Prof. Dr. Tuncay YILMAZ
Prof. Dr. Zerrin YILMAZ
Prof. Dr. Zehra YUMURTACI
Hakem Kurulu
Yayın Kurulu
Tesisat-170-14032019.indd 1 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 20192
• Makina Mühendisleri Odası Tesisat Mühendisliği Dergisi, tesisat mü-hendisliği alanındaki güncel gelişmeleri içeren makaleler, sektörle il-gili haberler, sektöre yönelik akademik çalışmalar ve duyuruları ile bu alanda çalışan makina mühendisleri arasında iletişimi ve bilgi birikimi aktarımını sağlamak üzere çıkarılan bir yayındır.
• MMO adına İstanbul Şube tarafından 2 aylık periyotlarla hazırlanarak basımı gerçekleştirilen Tesisat Mühendisliği Dergisi, Tesisat alanında çalışmakta olan üyelerimiz için 1993 yılından beri yayınlanan hakemli bir dergidir.
• Derginin baskı adedi 1.500 olup, Serbest Mühendislik Müşavirlik Bürolarına (SMM), ülke çapında Makina Mühendisleri Odası üye-lerine, firmalara, İstanbul il ve ilçe belediyelerine, sanayi ve ticaret odalarına, üniversitelerde konu ile ilgili öğretim üyelerine, kamu kurum ve kuruluşlarına ücretsiz olarak gönderilmektedir. Dergi ay-rıca elektronik ortamda www.mmo.org.tr web sayfamızda yer alan “Yayınlar” bölümünden ve Makina Mobil uygulaması üzerinden takip edilebilmektedir.
Yazarlara Bilgi
Derginin Amacı ve Kapsamı1. MMO adına İstanbul Şube tarafından 2 aylık periyotlarla ha-
zırlanarak basımı gerçekleştirilen Tesisat Mühendisliği Dergisi, Tesisat alanında çalışmakta olan üyelerimiz için 1993 yılından beri yayınlanan hakemli bir dergidir. Dergimiz, 1993 yılından bu yana düzenli olarak yayımlanan ulusal hakemli bir dergidir.
2. Makaleler internet ortamında da yayınlanmaktadır. 3. Makale metinleri ve öz üzerinde yer alan her türlü görüş, dü-
şünce ve yazım hatası açısından sorumluluk tamamen yazar-lara aittir.
4. Makalelerde, bölümler (giriş, tanımlamalar, incelemeler, araş-tırmalar, gelişmeler, sonuçlar, şekiller ve değerlendirmeler vb.) bir bütünlük içinde olmalıdır.
5. Dergimizde, Türkçe dilinde yazılmış özgün niteliği olan oriji-nal araştırma kategorisindeki veya derleme makaleler yayım-lanır. Bu kategorideki makalelerin; üretilen bilginin yeni olması, yeni bir yöntem öne sürmesi ya da daha önce var olan bilgiye yeni bir boyut kazandırmış olması gibi niteliklere sahip olması beklenir.
6. Makalelerde kullanılan bütün birimler SI birim sisteminde ol-malıdır. Gerekli görüldüğü takdirde farklı birim sistemindeki değerleri parantez içinde verilmelidir.
7. Makalenin üslubu, formatı ve dili etkinlik yapısına ve mühen-dislik etiğine uygun olmalıdır.
8. Makalelerde belirli bir grup, sınıf veya toplumu oluşturan ta-bakalardan herhangi birinin, firma veya firma topluluklarının menfaati ön plana çıkartılmamalı, bu konuda reklam ve pro-paganda yapılmamalıdır. Makalelerde herhangi bir firmanın, ürünün (veya sistemin), cihazın veya markanın reklamı yapıl-mamalıdır. Şekil, resim ve tablolarda ticari bir kuruluşun adı, logosu yer almamalıdır.
9. Makaleleri değerlendiren hakemlerin isimleri yazarlara bildiril-mez (blind peer review). Hakemlerin de yazar isimlerini görme-den (double-blind peer review) makaleleri değerlendirmeleri gerçekleştirilir.
10. Hakemlere gönderilen makalelerin 30 gün içerisinde değer-lendirilmesi beklenir. Bu sürenin aşılması durumunda editörler yeni hakem ataması yaparak eski hakemden isteği geri çe-kerler.
11. Makale hakkında kabul-ret kararı editörler tarafından verilir. Hakem önerileri doğrultusunda yeterli görülmeyen makalelere geliştirilmesi hususunda major (değerlendirme için yeniden gönder) ya da minor (düzeltme gerekli) revizyon kararı verilir. İstenilen seviyeye ulaşmayan ve bilimsel açıdan yeterli görül-meyen makaleler reddedilir.
12. Yayımlanmak üzere gönderilen makalelerin herhangi bir yerde yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere herhangi bir dergiye gönderilmemiş olması zorunludur.
13. Dergimizde yayımlanmak için gönderilen makalelerden her-hangi bir değerlendirme ve başvuru ücreti alınmamaktadır.
Yayın İlkeleri
• Makale Hazırlama: Dergimizde yayınlanacak makaleler, “Öz ve Ma-kale Yazım Kuralları”nda belirtilenlere uygun olarak Microsoft Word programında hazırlanmalıdır.
• Makalenin Dergimize İletilmesi: Dergide belirlenen yazım kuralları-na uygun bir şekilde düzenlenmiş makale, http://omys.mmo.org.tr/tesisat/ adresinde yer alan online makale yönetim sistemine yüklen-melidir.
• Hakem Değerlendirme Süreci: Tüm yazılar, kimliği kapalı olarak bir hakem değerlendirme sürecinden geçirilir ve editör tarafından be-lirlenen, konusunda uzman en az iki adet hakeme değerlendirilmek üzere gönderilir. En az iki hakemden basım için onay alınan maka-leler basım için kabul edilir; bir kabul, bir red durumunda üçüncü bir hakemin görüşüne başvurulur; iki olumsuz hakem raporu makalenin basılamayacağını belirler.
• Değerlendirme süreci sonunda olumlu görülen makaleler en kısa sü-rede yayımlanmak üzere baskı sıralamasına alınır ve makale sahibine bildirilir. Yazarlar, basımdan önce hakem raporunda yer alan düzelt-meleri yapmak ve derginin yazım kurallarına göre yazılarını düzenle-mekle yükümlüdürler. Dergi yazım kurallarının yazar veya yazarlarca dikkatle uygulanması gerekmektedir. Dergi gerekli gördüğü yerlerde uygun redaksiyon yapma hakkını saklı tutar.
* Bilindiği üzere, araştırmacı, bilim insanı ve akademisyenlerin bilim-sel çalışmalarındaki isim/kurum benzerliklerinden kaynaklanan bazı sorunların önüne geçilebilmesi amacıyla araştırmacı kimlik numara-ları kullanılmaktadır. TÜBİTAK ULAKBİM ve YÖK arasındaki işbirliği ile yürütülen çalışmalar kapsamında, ORCID bilgisinin kullanılması-na karar verilmiştir. Bu bağlamda, makale yazarlarının uluslararası geçerliliği de bulunan “ORCID” bilgisine makalelerde yer verilmesi gerekmektedir. ORCID, Open Researcher ve Contributor ID’nin kısalt-masıdır. ORCID, Uluslararası Standart Ad Tanımlayıcı (ISNI) olarak da bilinen ISO Standardı (ISO 27729) ile uyumlu 16 haneli numaralı bir URL’dir. http://orcid.org adresinden bireysel ORCID için ücretsiz kayıt oluşturabilirsiniz.
• Dergiye gönderilen makalelerde COPE (Committee on Publication Ethics)’un Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları dikkate alınmalıdır.
• Dergiye gönderilen makalelerde etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belge-lendirilmelidir.
• Sunulan kaynakların ve verilerin doğruluğundan yazarlar sorumlu-dur. Hatalı¸ aldatıcı veya yanlış yönlendirici bilgilerin varlığı fark edil-diğinde editör makaleyi bilimsel literatürden çekme ve bunu duyur-ma hakkına sahiptir.
• Dergimizde yayınlanan veya yayınlama amacı ile gönderilen yazılar-da intihal ve izinsiz veri kullanımına ilişkin tüm sorumluluk çalışmanın yazar ya da yazarlarına aittir. Böyle bir durumda Tesisat Mühendisliği dergisi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
• Tüm yazarların gönderilen makaleye akademik ve bilimsel açıdan katkıları bulunmalıdır. Yazarlar gönderilen yayının herhangi bir şekil-de öncelikli hale getirilmesini isteyemez.
Etik Kurallar
Tesisat-170-14032019.indd 2 26.03.2019 15:34
3Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
İÇİNDEKİLER
7-19
20-28 58-69
73
ARAŞTIRMA
ARAŞTIRMA
DERLEME
37-46
ARAŞTIRMA
47-57DERLEME
70ETKİNLİK
• Makalelerde yer alan resim, çizim, program ekran görüntüsü, şekil, tablo, grafik ve formüllerin yerleşimi metin akışına uygun olarak metin içinde ol-malı ve refere edilmelidir.
• Tablo içermeyen bütün görüntüler (fotoğraf, çizim, diyagram, grafik, harita vs.) şekil olarak isimlendirilmelidir.
• Makalelerde ana konu başlıkları 1., 2., 2.1., 2.1.1. vb. şeklinde numara-landırılmalıdır.
• Kullanılan semboller ve indisler kaynaklardan önce 8 punto ve italik olarak verilmelidir.
• Makalede geçen kaynaklar veya alıntılar [1], [2] vb. parantezler arasında gösterilmelidir. Makale sonunda “Kaynaklar” başlığı altında [1], [2] şek-linde verilmelidir.
• Makaleler: [1] yazar(lar) soyadı, adının baş harfi, makalenin açık adı, der-ginin açık adı, cilt numarası, sayfa aralığı, basım yılı. Kitap: [2] yazar (edi-tör) soyadı, adının baş harfi., kitabın açık adı, basım evi, basım yeri, basım yılı. Tez: [3] yazar soyadı, adının baş harfi, tezin açık adı, tezin yapıldığı üniversite, tezin basıldığı yer/ülke, basım yılı düzeninde yazılmalıdır.
• Makale metinlerinin elektronik kopyaları e-posta ve Online Makale Yöne-tim Sistemi üzerinden (http//omys.mmo.org.tr/tesisat) gönderilmelidir.
Öz ve Makale Yazım Kuralları• Makaleler, Open Office veya Microsoft Word belgesi şeklinde Windows
ortamına uygun şekilde hazırlanmalıdır.• Makaleler sayfada solda 3,5 cm, üstte, altta ve sağda 2,5 cm boşluk
bırakılarak yazılmalıdır.• Makale metinleri, kaynaklar ve şekiller dâhil en fazla 15 sayfadan oluş-
malıdır. • Makale başlığı en fazla 15 sözcük veya iki satırı geçmeyecek şekilde
oluşturulacaktır. Başlıklar 14 punto Times New Roman yazı tipi kulla-nılarak yazılmalıdır.
• Makale başlığının ardından; yazar isimleri, yazarların çalıştığı kurum-lar, yazara ait ORCID* bilgisi ve varsa e-posta adresleri bilgilerine yer verilmelidir.
• Yazar isimlerini takiben makalenin İngilizce başlığı, Türkçe ve İngilizce öz (abstract) ve anahtar kelimeler (keywords) bilgileri yer almalıdır.
• Makale öz metninin 200 sözcükten fazla olmamasına dikkat edilmelidir. • Makale metinlerinin tamamı 9 punto Times New Roman yazı tipi kulla-
nılarak yazılmalıdır.
29-36
Örnek Bir Malzemede Lineer Isı İletiminin Deneysel ve Sayısal Olarak İncelenmesi
Experimental and Numerical Investigation of Linear Heat Conduction for Different
MaterialsGüven ÖZÇELİKDeniz YILMAZİ. Timuçin İNCEAhmet CAN
Türkiye’nin Derece Gün Bölgelerinde Evaporatif Ped Kullanımının Kuru Soğutucu Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi
Investigation of the Effect of Evaporative Pad Usage on Dry Cooler Capacity
Emre ALTAYDerya Burcu ÖZKAN
Farklı Oda Sıcaklığı ve Hava Hızı Değerlerinde İki Farklı Ameliyathanede Ameliyat Masası Üzerindeki Partikül Sayılarının İncelenmesi
Investigation of Particle Numbers on Surgical Table in Two Different Operating
Rooms at Different Room Temperatures and Air Inlet Velocities
Hande UFATRecep YAMANKARADENİZ
Araç Radyatörünün Isı Transferi Performansının Su Tabanlı Nanoakışkanlar Kullanılarak Deneysel Olarak AraştırılmasıExperimental Investigation of Auot Radiator Heat Transfer Performance by using Water
Based NanofluidsFerhat KILINÇErtan BUYRUKKoray KARABULUT
Veri Merkezlerinin İklimlendirilmesinde Evaporatif Soğutma Desteğinin Ekonomikliğinin İncelenmesi
Investigation of the Economical Efficiency of Evaporative Cooling Support in Air
Conditioning of Data CentersBüşra MEMİK TAYLANZeynep Düriye BİLGE
Gri Su Geri Kazanımının Ülke Ekonomisine Katkısının Örnek Bir Konut Binası Üzerinde İncelenmesi
The Evaluation of the Contribution of Gray Water Recovery to the Country Economy on
an Example Residential BuildingGalip TEMİRTuğba DEMİR
“Taslak Programı Yayınlanan Teskon 2019 Sektörü İzmir’de Buluşturuyor”Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
TESKON 2019 Kurslar
TESKON 2019 Program
TESKON 2019 Delege Katılım Formu
TTMD Olağan Genel Kurulunda MMO Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Yener’in yaptığı konuşmaARAŞTIRMA 79
Tesisat-170-14032019.indd 3 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 20194
MMO TEKNİK YAYIN LİSTESİY. No Yayın Adı
697 Asansör Avan Projesi Hazırlama Teknik Esasları
687 Mekanik Tasarımda Korozyon ve Önlemleri671 Mekanik Tasarımda Titanyum ve Özellikleri666 Hava Kirliliği Kontrol Teknolojisi Absorsiyon Kuleleri İle Kirli Gaz ve P.T.
664 Yalıtım
663 Klima Tesisatı
650 Havalandırma Tesisatı
645 Soğutma Sistemleri
644 Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tes. Doğal Gaz Kullanımı ve Uyg. Es.
638 Araç İmal ve Tadilatına Ait Tarifler, Bazı Esaslar ve Asgari Şartlar
633 10 Derste Şantiye Tekniği
632 Buharlaşmalı Soğutma
631 Kızgın Sulu, Kızgın Yağlı ve Buharlı Isıtma Sistemleri
630 Atık Su Arıtma Tesisi Pratik Bilgiler El Kitabı
629 Krenlerde Çelik Konstrüksiyonlar
625 Statik
623 Basınçlı Hava Tesisatı Tasarım ve Uygulama Kitabı
612 Endüstriyel Tesislerde Buharlaştırıcılar
610 Plastisite Teorisi
606 Uygulamalı Nitel Yöntemlerle Kalite İyileştirme Teknikleri
604 LPG Dolum Tesisleri ve Otogaz İstasyonları Sorumlu Müdür Kitabı
599 Havanın Nemlendirilmesi
598 Motorlu Taşıtlarda Hibrit Tahrik
596 Tesisatlarda Sismik Koruma
595 Duman Kontrolü ve Basınçlandırma Tesisatı Projelendirme Es.
594 Mekanik Tasarımda Alüminyum ve Özellikleri
593 Biyoyakıt Üretimi ve Kullanımı
577 Geometrik Toleranslar
576 Motor Konstrüksiyonu
575 Doğal Gaz İç Tesisat Uygulama Es.
572 Kaldırma Makinalarında Yorulma Test ve Analizleri
570 Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ve Uygulamaları
560 Kompresörler
558 Tozlu Ortamlarda Patlama Güvenliği
557 Uçak Mühendisliği Terimleri Sözlüğü
554 Sığınak Havalandırma Projesi Hazırlama Es.
552 Kompozit Malzeme Temelleri - Polimer Matrisli
546 Yenilikçilik ve Mekan (Ankara’daki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri)
545 Malzeme Bilimleri Serisi Cilt-2 Malzeme Bilgisine Giriş
544 Sayısal Kontrol ve Takım Tezgahları
543 İşletme Problemleri için Optimizasyon-Adım Adım Uygulama
516 Mühendisler için Araç Proje El Kitabı
511 Motorlu Taşıtlar Çözümlü Problemleri
509 Pratik Proses Kontrol ve Otomasyon Sis. İçin Enstrümantasyon Kıl.
508 Dönen Makinaların Kontrolü ve Hassas Bakımı
507 Endüstriyel Fırçasız Servomotorlar
506 Mekanik Tahrik Sistemleri
505 Bağlama Elemanları (Cıvata ve Somun)
504 Geçme Toleransları
503 Hastane ve Klinikler için HVAC Tasarım Kılavuzu
502 Taşıt Lastikleri ve Kaplanmış Lastikler Kitabı
501 Yangın Söndürme Tesisatı Proje Hazırlama Es. Kitabı
500 LPG Tanker Şoförleri Eğitim Kitabı
499 Tüplü LPG Dağıtım Personeli Eğitim Kitabı
498 LPG Dolum ve Boşaltım Personeli Eğitim Kitabı
495 Hastane Hijyenik Alanlarının Klima ve Havalandırma Proje Haz. Es.
492 LPG Dolum Tesisleri ve Otogaz İstasyonları Sorumlu Müdür El Kitabı
488 Çalışma Yaşamı ve Ücretli Mühendisler
Y. No Yayın Adı
485 Motorlu Taşıtlar Temel ve Tasarım Es. Yapı Elemanları Cilt 2
484 Motorlu Taşıtlar Temel ve Tasarım Es. Yapı Elemanları Cilt 1
483 Krenlerde Çelik Konstrüksiyonlar II.Cilt
483 Krenlerde Çelik Konstrüksiyonlar I.Cilt
481 Hastane İklimlendirme Tesisatı ve Denetim Es.
464 Uçak Tasarım Projeleri
462 İmalat Sektöründe Proses Planlama
461 Paslanmaz Çelikler, Geliştirilen Yeni Türleri ve Kaynak Edilebilirlikleri
460 Sürtünen Eleman ile Kaynak (FSW) Yöntemi
448 Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin ve Siirt İllerinde San. Gen. Gör.
445 Yanma ve Bacalar
442 Gaziantep, K.Maraş,ve Kilis İlleri Tekstil Sektörünün Genel Görünümü
441 Pratik Risk Değerlendirme El Kitabı: Tolley Yaklaşımı
434 Yapılarda Doğal gaz Dönüşümü ve Denetimi
426 İngilizce-Türkçe Endüstri Müh. ve Müh. Yönetimi Terimleri Sözlüğü
425 Mekanik Tasarımda Çelik ve Özellikleri
423 Geometrik Toleranslar
422 Mekatronik Mühendisliği (Kavramlar ve Uygulamalar)
417 Enerji Politikaları Yerli, Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Raporu
413 LPG’ye Dönüştürülmüş Araçlarda Denetim Uygulamaları
408 Türkiye’nin Doğal Gaz Temin ve Tüketim Politikalarının Değ. Raporu
391 Kaldırma Makinaları (Krenler)
377 Doğal Gaz İç Tesisatı
375 Sulama Tekniği
369 Plastik Enjeksiyon Kalıpları
363 Yeni Mevzuatın Işığında İş Sağlığı ve Güv. Açıklama-Yorum-Uygulama
362 Teknik Terimler Sözlüğü
359 Makina İmalat Sanayi Sektör Araştırması
358 Kaldırma-İletme ve Basınçlı Kaplarda Denetimsizlik
356 Kaynak Teknolojisi El Kitabı Cilt-1 (Ergitme Esaslı Kaynak Yöntemleri)
355 Dökme LPG Sistemleri ve Dökme LPG Kullanımı
354 Atık Su Arıtma Tesisi Pratik Bilgiler El Kitabı
353 Mukavemet Değerleri
352 Kalorifer Tesisatı
343 Basınçlı Hava Tesisatı ve Kompresörler
325 Gaz Yakan Cihazlarda CE İşaretlemesi Uygulama Rehberi
325 Sıcak Su Kazanlarında CE İşaretlemesi Uygulama Rehberi
325 Basınçlı Ekipmanlarda CE İşaretlemesi Uygulama Rehberi
325 Makinalarda CE İşaretlemesi Uygulama Rehberi
324 Asansörlerde Denetimsizlik
318 Otomatik Kontrol Tesisatı
313 Hidrolik Pnömatik Türkçe-Almanca- İngilizce Sözlük
308 Pres İşleri Tekniği Cilt-3
307 Pres İşleri Tekniği Cilt-2
306 Pres İşleri Tekniği Cilt-1
305 İş Makinaları El Kitabı-4 (Kazıma, Serme, Sıkıştırma Makinaları)
304 İş Makinaları El Kitabı-3 (Kazıma ve Yükleme Makinaları)
303 İş Makinaları El Kitabı-2 (Kaldırma Makinaları)
302 İş Makinaları El Kitabı Cilt-1 (Genel Konular)
300 Yangın Söndürme Sistemleri
299 LPG Tesisatı (Konutlarda ve Sanayide Dökmegaz Tesisi)
293 Pnömatik Devre Elemanları ve Uygulama Tek.
292 Hidrolik Devre Elemanları ve Uygulama Tek.
282 Kızgın Sulu, Kızgın Yağlı, Buharlı Isıtma Sis.
271 Malzeme Bilimleri Serisi Cilt -1
261 Psikrometritamamı www.mmo.org.tr/merkez/satistaki-kitaplar adresinde...
Tesisat-170-14032019.indd 4 26.03.2019 15:34
5Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
SUNUŞ
Merhaba Değerli Meslektaşlarımız,
Odamızın önemli etkinliklerinden Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi-TESKON 2019, 17-20 Nisan 2019 ta-rihlerinde İzmir’de yapılacak. Dergimizin sayfalarında etkinliğimizin program, kurs bilgilerine, delege katılım formuna ulaşılabilmektedir. Üyelerimizin Kongremize katılımını bekliyoruz.
* * * *
Kardeş örgütümüz Türk Tesisat Mühendisleri Derneği-TTMD’nin 23 Mart’ta yapılan Olağan Genel Kuruluna katıldık. Yeni Yönetim Kurulu’nu tebrik ediyor, çalışmalarında daimi başarılar diliyoruz. TTMD ile ortak çalış-maları sürdürme kararlılığımızı bu vesileyle belirtmek isteriz.
* * * *
TMMOB her yılın ilk aylarında olduğu gibi bu yıl da Odalarımızın üye sayılarını açıkladı. Açıklamaya göre TMMOB’ye bağlı Odaların toplam üye sayısı 558 bin 954’e ulaştı. Odalarımızın üyelerinin 125 bin 954’ü kadınlardan, 433 bini erkeklerden oluşuyor. TMMOB içinde İMO’dan sonra en fazla üyesi olan Odamızın ise 10 bin 766’sı kadın, 101 bin 50’si erkek olmak üzere toplam 111 bin 816 üyesi bulunuyor.
* * * *
Odamızın asli işlevleri arasında yer alan meslek içi eğitimler konusuna ve MİEM Çalışma Grubumuz kanalıyla kurs ve eğitimleri nicelik ve nitelik olarak geliştirme faaliyetlerine geçen sayımızda değinmiştik. Bu çalış-malar somut bir ürün daha verdi ve Bursa’da faaliyet gösterecek ancak diğer Şubelerimizle birlikte Türkiye genelinde hizmet sunacak olan Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi/KEMM’in kurulduğunu memnuniyetle belirtmek isteriz.
* * * *
Bu sayımızda; Örnek Bir Malzemede Lineer Isı İletiminin Deneysel ve Sayısal Olarak İncelenmesi, Türkiye’nin Derece Gün Bölgelerinde Evaporatif Ped Kullanımının Kuru Soğutucu Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelen-mesi, Farklı Oda Sıcaklığı ve Hava Hızı Değerlerinde İki Farklı Ameliyathanede Ameliyat Masası Üzerindeki Partikül Sayılarının İncelenmesi, Araç Radyatörünün Isı Transferi Performansının Su Tabanlı Nanoakışkanlar Kullanılarak Deneysel Olarak Araştırılması, Veri Merkezlerinin İklimlendirilmesinde Evaporatif Soğutma Des-teğinin Ekonomikliğinin İncelenmesi, Gri Su Geri Kazanımının Ülke Ekonomisine Katkısının Örnek Bir Konut Binası Üzerinde İncelenmesi başlıklı makalelerin yanı sıra “Taslak Programı Yayınlanan Teskon 2019 Sektörü İzmir’de Buluşturuyor” başlıklı Kongre Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ali Güngör’ün yazısı, TESKON 2019 Delege Katılım Formu, TESKON 2019 Programı, TESKON 2019 Kursları’na ulaşılabilmektedir.
Dergimiz www.mmo.org.tr internet sitemizde yer alan “Yayınlar” bölümünden takip edilebilmektedir.
Esenlik dileklerimizle.
TMMOB Makina Mühendisleri OdasıYönetim Kurulu
Nisan 2019
Tesisat-170-14032019.indd 5 26.03.2019 15:34
SIHHİ TESİSAT PROJE HAZIRLAMA ESASLARI
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Yazar : İ. Cem Parmaksızoğlu
N. Alpay Kürekci
Yayın No : MMO/260
Birinci Baskı : Mart 2001
Sekizinci Baskı : Aralık 2018
ISBN : 978-605-01-1256-6
Sayfa Sayısı : 295
Ebat : 19,5*27,5 cm
tmmobmakina mühendisleri odasıistanbul şubesi
ÖNSÖZMakina mühendisliğinin en önemli uygulama alanlarından birisi sıhhi te-sisattır. Çeşitli etkinlikleri ile üyelerine yardımcı olan Makina Mühendisle-ri Odası’nın bu konudaki en önemli yayını, 260 nolu “Sıhhi Tesisat Proje Hazırlama Esasları” kitabıdır. Zaman içinde kitabın konu zenginliğinin art-mış olmasının yanı sıra, standartların yenilenmiş olması ve yeterli örnek projelerin olmaması
nedeniyle, Makina Mühendisleri Odası, 2014 yılında 260 nolu “Sıhhi Tesi-sat Proje Hazırlama Esasları” kitabının yenilenmesine ihtiyaç duymuştur.
TMMOB MMO İstanbul Şubesi’nin 26 Haziran 2014 tarihinde düzenlenen Sıhhi Tesisat Kitap Komisyonu toplantısında, 260 nolu yayının yenilenerek ve örnek proje eklenerek basılması konusunda karar alınmıştır. Bu karara göre görevlendirilen komisyonumuz, bu yayındaki konuları göz önünde tutarak sunulan kitabı hazırlamıştır. Kitapta halen yürürlükte olan Türk Standartları ve SI birim sistemi esas olarak alınmıştır. Sıhhi tesisat projesi-nin yapılması için gerekli olan TS 1258 “Temiz Su Tesisatı Hesap Kuralları” ve TS EN 12056 “Cazibeli Drenaj Sistemleri-Bina İçi” bu kitabın esasını oluşturmaktadır.
Kitabın ilk on bir bölümü, sıhhi tesisata gerekli olan temel konulara ayrıl-mıştır. Bu bölümlerde makina mühendisliği eğitiminde verilen “akışkanlar mekaniği” ve “ pompalar” konularının, gerekli
olan kısımları tekrarlanmıştır. Bu kitap, proje yapan mühendislerin yanı sıra, Makina Mühendisleri Odası’nın düzenlediği yetkilendirme kursların-da da kullanılacağı için, kitaba bu bölümler eklenmiştir.
Ayrıca bölüm sonlarına, sıhhi tesisat projesi ile ilgili örnekler konulmuş-tur. 12. Bölüm’de, Sıhhi Tesisat Hazırlama Esasları özetlenmiştir. Bu kitap, MMO 352 Kalorifer Tesisatı kitabı ile birlikte kullanılacak şeklinde düşü-nülmüş ve 13. Bölüm’de TS 825 ve MMO 352 nolu Kalorifer Tesisatı ki-tabındaki örnek binanın Sıhhi Tesisat Projesi, 14. Bölüm’de aynı binanın beş katlı olması hali için Sıhhi Tesisat Projesi ve 15. Bölüm’de diğer proje örnekleri verilmiştir.
Kitabın Ek’ler kısmında, bilgiler, proje ve hesaplar için gereken standart-
lar, şekiller ve çizelgeler bölümlere göre düzenlenmiştir. Örneğin Ek.3; 3. Bölüm’ün ekleridir. İlgili standartlar özetlenirken standardın şekil ve çi-zelge numaraları değiştirilmemiştir. Kitabın önceki baskılarında emekleri geçen editörlere ve yazarlara şükranlarımızı arz eder, görüş bildirenlere teşekkür ederiz. Sıhhi Tesisat dersini aldığım ve ders notlarından bu kita-bı hazırlarken yararlandığım değerli hocam Dr. İhsan Gülferi’yi rahmetle anarım.
Kitabın yayına hazırlanmasında emeği geçen mühendis Sema Keban’a te-şekkür ederiz.
Daha sağlıklı bir gelecekte, kitabın makina mühendislerimize ve öğrenci-lerimize yararlı olmasını dileriz.
C. Parmaksızoğlu, 2018, İstanbul
İÇİNDEKİLERSimge ListesiBölüm 1. Sıhhi Tesisat TekniğiBölüm 2. Akışkanlar Mekaniğinin TemelleriBölüm 3. Temiz Su TesisatıBölüm 4. Pis Su Tesisatı TasarımıBölüm 5. Yağmur Suyu TesisatıBölüm 6. Pis Su ArıtmaBölüm 7. Yüksek Yapılarda Sıhhi TesisatBölüm 8. Sıhhi Tesisat BorularıBölüm 9. Sıhhi Tesisat Gereçlerinin Ve Elemanlarının YerleşimiBölüm 10. Sıhhi Tesisatta Gürültü Ve Ses YalıtımıBölüm 11. Enerji VerimliliğiBölüm 12. Sıhhi Tesisat Proje Hazırlama EsaslarıBölüm 13. Sıhhi Tesisat Proje ÖrneğiBölüm 14. Diğer Sıhhi Tesisat Proje ÖrnekleriBölüm 15. Diğer TesisatlarEklerKaynaklar
Şube: Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel : 0212 252 95 00-01 Fax: 0212 249 86 74 e-posta : [email protected]
Tesisat-170-14032019.indd 6 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019 7
Örnek Bir Malzemede Lineer Isı İletiminin Deneysel ve Sayısal Olarak İncelenmesi
ÖZ
Literatür çalışmaları incelendiğinde; metalik malzemelerin, yapı malzemelerinin ve karma malzemelerin ısı iletim katsayılarının belirlenmesini, birbirlerine göre üstünlüklerinin ve zafiyetlerinin tespitini sağlayan bir sisteme ihtiyaç olduğu göz-lemlenmiştir.Yapılan bu gözlemler sonucunda, herhangi bir saf malzemenin ya da içeriğindeki malzeme özellikleri belli olan herhangi bir bileşim ya da alaşımın ısı iletim kat-sayılarının daha kolay bir yoldan belirlenerek akademik çalışmalara aktarılması ihtiyacı olduğu açıktır.Bu çalışmada, farklı tip malzemelerin deneysel ve sayısal çalışması yapılarak sayı-sal modelin gerçeğe uygunluğunun gösterilmesi ve diğer malzemeler için de kulla-nılmasının teşviki amaçlanmıştır. Bu maksatla metalik malzemelerin, yapı malzeme-lerinin ve karma malzemelerin ısı iletim katsayılarının belirlenmesi sonucu özellikle arkeolojik bulgulardan elde edilen veya tarihi yapılarda mevcut olan taş, ahşap ve benzeri malzemelerin ısı iletim katsayılarının belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu çalışmada seçilen temel malzemelerin deneysel ve sayısal ısı iletim katsayısı tespiti yapılmıştır.
Anahtar KelimelerIsı İletimi (Kondüksiyon), Sayısal Analiz.
Güven ÖZÇELİK Arş. Gör.İstanbul Arel ÜniversitesiMakina Mühendisliği Bölümü, İ[email protected]
Deniz YILMAZDr. Öğretim Üyesiİstanbul Arel ÜniversitesiMakina Mühendisliği Bölümü, İ[email protected]
İ. Timuçin İNCE Dr. Öğretim Üyesiİstanbul Arel ÜniversitesiMakina Mühendisliği Bölümü, İ[email protected]
Ahmet CANProf. Dr.-Ing.Rumeli ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Bölümü, İ[email protected]
ABSTRACT
In literature survey has been observed that a system is needed to determine heat conduction coefficient of metalic, construction and composite materials and detect to classify these in strong and weak properties to one another.In these observations it is clear that heat conduction coefficient any properties of material, pure material or a compand or an alloy which contents known can be easily determine and transferred to academic studies.In this study, it’s aimed that experimental and computational test of different type materials had been done in order to demonstrate the convenience of the computa-tional model to real model and intended to incentive use for the other material. For that purpose, it’s aimed to detect heat conduction coefficient of stone, wood and similar materials which are especially derived from archaeological find or avail-able in historic buildings as a result of determine heat conduction coefficient of metalic, construction and composite materials. In this study, chosen basis materi-als’ experimental and computational heat conduction coefficient has been detected.
KeywordsHeat Conduction, Numerical Analysis.
Geliş Tarihi : 07.10.2016Kabul Tarihi : 07.03.2017
Experimental and Numerical Investigation of Linear Heat Conduction for Different Materials
Özçelik, G., Yılmaz, D., İnce, T., Can, A.,, Örnek Bir Malzemede Lineer Isı İletiminin Deneysel ve Sayısal Olarak İncelenmesi, 13. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, sf. 1495-1513, Nisan 2017.
Tesisat-170-14032019.indd 7 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 20198
1. GİRİŞ
Son yıllarda özellikle endüstriyel uygulamalarda ve akademik çalışmalarda ısı transferi ile ilgili problemlerle sıkça karşılaşılmaktadır. Bu yüzden herhangi bir sistemin tasarımının, üretiminin ve çalışmasının sağlamasından önce ısı transfer ana-lizi yapılması gerekmektedir. Isı transferi ile ilgili günümüze kadar birçok çalışma yapılmıştır. Yapı-lan çalışmalardan elde edilen sonuçlar ışığında ısı transferi çözümlemesinde çoğunlukla, sürekli yü-zey sıcaklıkları ve şartları altındaki ortamlarda ısı transferi hızı ile ilgilenildiği gözlemlenmektedir. Özellikleri bu şekilde belirlenebilen mühendislik problemlerinin çözümü ısıl direnç kavramı kulla-nılarak kolaylıkla bulunur [1].
Isı iletimi ile ilgili yapılan en kapsamlı çalışmalar-dan birinde katı, sıvı ve gaz halindeki malzemele-rin farklı teknik özellikleri de belirtilerek ısı iletim katsayıları detaylı şekilde incelenmiştir [2]. Bu ça-lışmada farklı malzemeler için genel bir inceleme yapılmış daha sonra ayrıntılı bir şekilde seçilen malzemelerin ayrı ayrı ısı iletim katsayıları üzerin-de durulmuştur. Başka çalışmalarda kompozit ve çok tabakalı hacimler için kararlı hal çalışması üze-rinde durulmuştur [3,4]. Kompozit malzemeler için kararlı hal ısı iletimi problemlerinde önerilen eşde-ğer enklüzyon metodunu kullanarak farklı kompo-zit yapılara ısıl iletkenliği ve fiber kompozitlerde sıcaklık alanını ele alınan örnekler üzerinde çalı-şılmıştır [3]. Çok boyutlu ve çok katmanlı hacimsel yapılar için sıcaklık çözümlemesi ve temas diren-cini içeren bir hesaplama geliştirilmiştir. Yapılan çalışmada matematiksel modelleme yardımıyla öz fonksiyonların (karakteristik denklemlerin) gerçek ya da imajiner olmasına göre tabakaların homojen ya da ortotropik olduğu gözlemlenmiştir [4]. Za-mana bağlı ısı iletimi bir boyutlu kompozit malze-me için ayrıca incelenebilir [5].
Sonlu elemanlar yöntemi ile lineer ve radyal ısı iletimi incelemeleri yapılmıştır [6-8]. Sınır koşul-ları, problemin formüle edilmesi, sonlu eleman yaklaşımı gibi temeller bir boyutlu model üzerinde incelenmiş ve mevcut problemin sınır koşullarına ve malzeme özelliklerine göre uygulanabilirliği gösterilmiştir [6]. Karmaşık katı yapılar için uy-gulanabilen sonlu elemanlar yöntemi farklı termal özellikler, sıcaklık ve ısı akısı sınır koşulları uygu-lanabilirliği sayesinde diğer sayısal yaklaşımlarla karşılaştırıldığında daha avantajlıdır. [8] Homojen
ve homojen olmayan malzemeler için zamana bağlı ısı iletimi sınır elemanlar metodu kullanılarak da incelenmiştir [9].
Isı iletiminin yanında taşınımın da bulunduğu du-rumlar incelenmiştir [10,11]. Bu çalışmalarda tek bir silindirde, borular içerisinde, düz plakalar içe-risinde zorlanmış taşınım ele alınmıştır ve dairesel kesitli boru içerisinde laminer-türbülans geçiş böl-gesi incelenmiştir.
Literatürde malzemelerin ısıl iletkenliklerinin hızlı ölçümü için farklı araştırmalar yapılmış ve mate-matiksel modellemeler geliştirilmiştir [12-14]. Bu araştırmalardan yararlanılarak deneysel çalışmalar esnasında daha çabuk sonuç alınması sağlanarak yapılan araştırmalar daha hızlı hale gelebilir. Isı transferi analizi yoluyla belirlenen mazlemelerin ısıl iletkenlik katsayısı malzemelerin kullanım alanlarına bağlı olarak yeterli anlam ifade etmediği durumlarda; katı hal özellikleri, termodinamik ve transport özellikleri, kimyasal özellikleri, atomik ve moleküler özellikleri, yüzey özellikleri, nükleer özellikleri gibi kavramlarla birlikte ele alınır [2].
Isı iletimi, ısıl transfer analizinin önemli bir bölü-münü oluşturmaktadır ve görüldüğü üzere bu ko-nuda literatürde yeteri kadar çalışma mevcuttur. Ancak teknolojik gelişmeler ve karşılaşılan yeni mühendislik problemleri de var olan malzemelerin belirli koşullar altında yeniden ısı iletkenliğinin in-celenmesini ya da ısıl iletkenlik etüdü yapılmamış malzemeler üzerinde deneysel ve sayısal çalışma-lar yapmayı gerektirmektedir.
Biz bu çalışmada deneysel çalışma ile belirli mal-zemelerin ısı iletiminin sayısal çözümünü yapaca-ğız. Çalışmamızın özgün kısmı ise ısı iletimi deney düzeneğini modellerken soğutucu kısmın soğutucu pirincin içinden soğutma yapılması ile soğutucu pirincin dışından soğutma yapılması durumlarının ikisini birden modelleyerek, deneysel verilere en yakın modelin belirlenmesi ve daha sonraki çalış-malarda bu modelin kullanımının amaçlanmasıdır.
2. LİNEER BİR BOYUTLU ISI İLETİMİ
2.1. Tek Bir Malzemede Isıl İletkenlik
Fourier Yasası deneysel bulguların genelleştiril-mesi esasına dayalı iletimle ısı transferinin teme-lini oluşturan bir özelik olan eş sıcaklık eğrisine (izoterm) dik olan ısı akısını ve bu akı yönündeki
Tesisat-170-14032019.indd 8 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
9Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
sıcaklık düşüşünü ifade etmek için kullanılan bir vektör ifadesidir. İletim ısı transferi Fourier Yasası esas alınarak geliştirilmiştir ve iletim ısı transfer hızı (ısı akısı) denkleminin genel ifadesi aşağıdaki şekilde yazılır [15].
′′q = −k∇T = −k i∂T∂x
+ j∂T∂y
+ k∂T∂z
⎡
⎣⎢
⎤
⎦⎥
(1)
Bu formülasyonda üç-boyutlu del operatörüdür ve T(x, y, z) skaler sıcaklık alanıdır. İzotermal yüzeylere dik olan ısı akısı vektörünün kartezyen koordinatlarda düzenlenmiş genel ifadesi;
′′q = i ′′qx + j ′′qy + j ′′qz (2)
Sonuç olarak her yöndeki ısı akısı ayrı ayrı aşağı-daki şekilde tanımlanabilir.
′′qx = −k∂T∂x
′′qy = −k∂T∂y
′′qz = −k∂T∂z
(3)
Belirlenen bu ifadelerin her biri yüzeye dik olan bir yöndeki sıcaklık gradyeni ile oluşan ısı akısı ile ilgilidir. Ayrıca bu ifade yüzeyin orta kısmının izotropik olması kabulü ile yazılmaktadır. Böyle bir durumda ısıl iletkenlik koordinat yönünden ba-ğımsızdır [15].
2.2. Ara Yüzey Sınır Koşulları
Katı malzemeler üzerinde yapılan deneylerde k1 ve k2 gibi farklı ısıl iletkenliğe sahip iki farklı mal-zemenin teması sırasında yüzeyler arasında kusur-lu birleşim meydana gelmesi durumunda sıcaklık profili iki malzeme arasındaki ara yüzey boyunca ani düşüş göstermektedir. Bu sıcaklık düşüşünün fiziksel gösterimi için Şekil 3’de iki malzeme ara-sındaki ara yüzeyin genişletilmiş hali göz önüne alındı ve metal-metal teması durumu için ara yü-zeydeki akışkan malzemesi hava olarak seçildi. Havanın ısıl iletkenliği metalin ısıl iletkenliğine göre çok küçük olduğu için ara yüzey boyunca sıcaklık düşüşü meydana gelecektir. Fiziksel gös-terimi verilen ara yüzey için sınır koşulunu geliş-tirmek amacıyla enerji dengesini yazacak olursak; [16]
−k1
∂T1
∂x i = hc(T1 − T2 )i = −k2
∂T2
∂x i
(4)
Belirtilen ifadede “i” ara yüzeyi, “hc [W/m2K]” ise ara yüzey için temas iletkenliği olarak adlandırılan bir sabiti ifade etmektedir.
Şekil 1. Farklı tip malzemelerin ısı iletim katsayılarının sıcaklıkla değişimi [1]
Tesisat-170-14032019.indd 9 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201910
Şekil 2. Temas halindeki iki katı yüzey için sınır koşulları [16]
Özel durumda yüzeyler arasında mükemmel ter-mal temas mevcut ise hc →∞ olacaktır. Bu koşul sağlandığında eşitlik aşağıdaki forma indirgene-cektir.
−k1
∂T1
∂x i = −k2
∂T2
∂x i
(5)
Deneysel ve sayısal çalışmada bu özel durum in-celendi. Ayrıca incelenmek istenirse tipik malze-meler için temas iletkenliğini dikkate alarak da deneysel ölçümler ve sayısal doğrulamalar yapıla-bilir. Bu çalışmaları yaparken ara yüzey sıcaklığı, ara yüzey basıncı ve sıcaklığı, katı malzemenin ısıl iletkenliği ve ara yüzey akışkanının cinsi gibi
etmenlerin temas iletkenliğini etkileyen faktörler olduğu bilinmelidir [16]. Örnek olarak Şekil 3’te alüminyum-alüminyum teması halinde temas ilet-kenliğinin belirtilen parametrelere bağlı olarak de-ğişim grafiği gösterildi.
Sonuç olarak biz modelimizde mükemmel termal temas kabulü ile sonuçlarımızı elde ettik. Litera-türdeki veriler ile elde edilen veriler arasındaki farklılıkların bir kısmı bu kabul esnasında ihmal edilen verilerden kaynaklamaktadır.
3. DENEYSEL ÇALIŞMA
Deneysel çalışmada kompozit bir çubuk boyunca ısı iletiminin incelenerek, malzemelerin ısı iletim katsayılarının belirlenmesi amaçlandı.
3.1. Deney Cihazı ve Deneysel Parametreler
Sistemin soğutma suyu kendi bünyesindeki su de-posundan devir daim pompası vasıtası ile sağlan-maktadır. Devir daim suyu basıncı 3 bardır. Mo-düller üzerinde sıcaklık adımları oluşturmak için su debisi ayarlanabilmektedir. Modüller üzerindeki sıcaklıklar, rezistans güçleri soğutma suyu debileri ve su giriş çıkış sıcaklık verileri 24 V DC akımla çalışan 5” LCD ekrandan izlenebilmektedir. Elde edilen veriler ile termal iletkenlik otomatik olarak hesaplanabilmektedir. [17]
Şekil 3. Ara yüzey basıncının, temas sıcaklığının ve pürüzlülüğün temas iletkenliği üzerine etkisi alüminyum-alüminyum teması örneği [16]
Tesisat-170-14032019.indd 10 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
11Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Deney cihazı lineer modül için;
• 12 noktadan sıcaklık ölçümü• 5 adet numune (bakır, pirinç, alüminyum ala-
şımı, demir, paslanmaz çelik)• Numune ebatları: 30*40 mm• Sıcaklık sensörü çalışma aralıkları: -20+200 °C• Rezistans gücü: 220 V AC 150 WIsı iletim modül malzeme ve özellikleri;
• Yalıtım malzemesi 15 mm kalınlıkta “delrin”• Isıtıcı ve soğutucu kısım “pirin甕 Deney numunesi “değişken”
3.2. Deneysel Veriler
Bu çalışmada deney numunesi olarak pirinç ve alüminyum alaşımını kullanıldı ve 50 W güç giri-şi altında 70 °C sabit rezistans sıcaklığı altında ısı iletim katsayılarının zamana bağlı olarak değişimi incelendi. Bulunan veriler tablo oluşturularak göz-lemlendi.
Tablo 1. Ölçüm Sonucu Elde Edilen Deneysel Veriler [Pirinç Malzeme]
Ortam sıcaklığı: 17 oC Güç: 50 WÖlçüm Süresi
(Dakika)T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 Isı İletim
Katsayısı (k)5 17,6 17,6 17,6 17,1 18,1 17,6 18,6 19 26,9 33,7 568,69
10 18,1 18,1 18,1 17,6 18,6 18,6 19,5 21,5 37,4 68,4 274,54
15 18,1 18,1 18,1 17,6 18,6 19 20,5 24,4 41,5 43 147,44
20 18,1 18,1 18,1 17,6 18,6 20 21,5 25,9 43,5 44,4 134,95
25 18,1 18,1 18,1 18,1 19 20,5 22,5 26,4 43,5 45,4 134,95
30 18,1 18,1 18,1 18,1 19 21 23 27,3 44,4 45,4 126,38
35 18,1 18,1 18,1 18,1 19 21 23 27,3 43,9 45,4 126,38
40 18,6 18,6 18,1 18,1 19 21 23 27,3 43,9 45,9 126,38
45 18,6 18,6 18,1 18,1 19,5 21 23 27,3 43,9 45,9 126,38
50 18,6 18,6 18,6 18,6 19 21 23 27,3 43,5 44,9 126,38
55 18,6 18,6 18,6 18,1 19,5 21 23,4 27,3 43 48,3 126,38
60 18,6 18,6 18,6 18,1 19,5 21 23 27,3 43,5 48,8 126,38
Şekil 4. Deney düzeneği ve deneyde kullanılan malzemeler [17]
Tesisat-170-14032019.indd 11 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201912
(a)
(b)Şekil 6. Isı iletim problemi için oluşturulan model
ve geometrik parametreleri (a) Tüm sistem, (b) Orta kısım numunesi
4. SAYISAL ÇALIŞMA
Deneysel verilerin sayısal doğrulanması Sonlu Ha-cimler Yöntemi tabanlı Ansys-Workbench kullanı-larak yapıldı.
4.1. Problemin Tanımlanması
Bu çalışmada geometrik boyutlandırmalar üç bo-yutlu geometrik model üzerinden alınarak göste-rildi ve geometrik model önceki çalışmalardan ve gözlemlerden alınan verilere göre düzenlendi [18]. Oluşturulan geometrik model üzerinden ısı ileti-
mini gerçekleştiği yöndeki veriler kullanılarak li-neer bir boyutlu ısı iletimi çözümü gerçekleştirildi.
Belirlenen problem tanımlamasında soğutucu akışkan kısmının modellemesi gösterilmedi çünkü araştırma sırasında hem içten su ile soğutma hem de dıştan su ile soğutma durumları incelenerek karşılaştırılması yapıldı.
Sayısal çalışmada, problemin tanımlanması aşa-masında gerekli geometrik ölçüler ve deneysel ça-lışmanın doğrulanması amacıyla verilmesi gereken sınır koşulları deneysel çalışmadan alındı. Bu de-ğerler bir tablo halinde gösterildi.
Tablo 2. Ölçüm Sonucu Elde Edilen Deneysel Veriler [Alüminyum Alaşımı]
Ortam sıcaklığı: 17 oC Güç: 50 WÖlçüm Süresi
(Dakika)T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 Isı İletim
Katsayısı (k)5 17,1 16,6 16,6 16,1 17,1 17,1 17,6 18,6 25,4 25,4 796,18
10 17,1 17,1 16,6 16,1 17,6 18,1 19,5 22 39,6 40 306,2215 17,1 17,1 16,6 16,6 17,6 19 20,5 24,9 42,5 42,5 202,4220 17,1 17,1 17,1 16,6 17,6 20,5 22,5 27,3 44,4 43,9 175,6325 17,6 17,6 17,1 17,1 18,1 21,5 23,4 28,3 44,4 45,4 175,6330 17,6 17,6 17,1 17,1 18,6 22 23,9 28,8 44,4 44,9 175,6335 17,6 17,6 17,1 16,6 18,6 22,5 24,4 29,3 44,4 44,9 175,6340 18,1 17,6 17,1 17,1 18,6 22,5 24,9 29,3 44,4 44,4 175,6345 17,6 17,6 17,1 17,1 18,6 22 24,9 28,8 43,5 43,9 175,6350 17,6 17,6 17,6 17,1 18,6 22,5 24,4 29,3 43,5 43,5 175,6355 18,1 17,6 17,6 17,1 18,6 22,5 24,9 29,3 43 43,5 175,6360 18,1 18,1 17,6 17,6 19 22,5 24,9 29,3 43 43 175,63
Şekil 5. Örnek bir deney numunesi için ısı iletim probleminin şematik gösterimi [18]
Tesisat-170-14032019.indd 12 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
13Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
4.2. Soğutucu Akışkan Kısmın Matematik Modellemesi
Bu çalışmada sayısal model oluşturulmadan önce deney düzeneğinde soğutucu akışkan dolaşımı olan kısmın matematiksel modellemeye nasıl dâhil olacağı belirlendi. Isı iletim katsayısı tespiti sıra-sında deneysel sonuçların çabuk eldesi için deney düzeneğinin ısıl dengeye daha hızlı gelmesi ama-cıyla maksimum debi olan 5 lt/dk değerinde ölçüm yapıldı ve soğutucu akışkan kısmın modellemesi de bu kabule göre yapıldı. Soğutucu akışkanı çev-releyen sistemden soğutucu akışkana ortalama sa-bit bir ısı akısı gerçekleştiği kabulü ile matematik-sel modelleme oluşturuldu.
(6)Vort =VAc
Re = VortDAc
(7)
Lh = Lt = 10D
(8)
Sayısal çözüm için maksimum debi değerinden or-talama hız değeri ve Reynolds sayısı elde edildi. Deneysel çalışmada verilen maksimum debi için akışın türbülanslı olduğu gözlemlendi. Hidrodina-mik ve ısıl giriş uzunluklarının soğutma suyunun dolaştığı kanalı toplam uzunluğundan çok daha kısa olduğu gözlemlendi ve böylece tam gelişmiş akış kabulü yapıldı.
Nu = hDk
= 0,023Re0,8 Pr0,4
(9)
(10)h = kD
Nu
Modellemede D hidrolik çap değeri deneysel dü-zenekte akışkanın geçtiği dairesel kesit olan 0,008 m olarak alındı. Pr sayısı, akışkanın ısıl iletkenlik de-ğeri ve kinematik viskozite değeri 20 °C sıcaklık-taki sıvı su için tablolardan okundu [1]. Soğutucu akışkan kısmın modellenmesi sırasında hesapla-nan veriler tablo halinde düzenlendi.
Bu sonuçlar neticesinde soğutucu kısmın sayısal modellenmesinde kullanılacak taşınım katsayısı değeri h= 7.419 W/m2K olarak bulundu.
4.3. Sonlu Elemanlar Yöntemi ile Matematik Modelleme
Isı iletimi eşitliğinin bir boyut yaklaşımı düzlem duvarlar, kanatlar ve benzeri birçok fiziksel prob-lem için kullanılabilirdir. Bu problemlerde başlıca sıcaklık değişimi tek yönde olmaktadır ve diğer yönler ihmal edilebilir. Bir boyutlu ısı transferi-nin görüldüğü başlıca diğer alanlar, içerisindeki sıcaklık değişiminin sadece radyal yönde meydana geldiği silindirik ve küresel katılardır. Sayısal ça-lışmada hesaplamalar belirtilen örneklerdeki gibi bir boyutlu kararlı hal kabulü ile yapıldı.
Birden fazla malzeme tabaka halinde mevcut olsa bile bir boyutta kararlı hal çözümlemesi yine ge-çerli olacaktır [19]. Mevcut problem birden fazla tabakanın mevcut olduğu durum göz önüne alına-rak modellendi.
Fourier Isı İletim Kanunu Şekil 7’de gösterilen düzlem duvarda uygulanır ve oluşturulan enerji dengeleri yeniden düzenlenirse, taşınımın da mec-vut olduğu durumlar için daha genel bir ifadeyle;
Q = (T1 − Ta )x1
k1A+ x2
k2A+ x3
k3A+ 1
hA
(11)
Tablo 3. Isı İletim Probleminin Verileri
Güç RezistansSıcaklığı
Soğutucu Akışkan Debisi
Numune Çapı (Dn)
Numune Uzunluğu (∆xnumune)
Yalıtım Mlz. Çapı
(Dy)
Yalıtım Malzemesi
Uzunluğu (S)
RezistansÇapı (Dr)
50 W 70 °C 5 lt/dk 40 mm 30 mm 70 mm 270 mm 8 mm
Tablo 4. Isı İletim Probleminin Verileri
Soğutucu Akışkan Debisi
Akışkanın Kinematik Viskozitesi
Akışkanın Isıl
İletkenliği
Akışkanın Ortalama
Hızı
Hidrodinamik ve Termal Giriş
Uzunluğu
ReynoldsSayısı
PrandtlSayısı
NusseltSayısı
5 lt/dk 1,004×10-6 m2/s 0,598 W/mK 1,658 m/s 0,08 m 13211 7,01 99,25
Tesisat-170-14032019.indd 13 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201914
4.3.1. Sonlu Eleman Ayrıklaştırması
Bir tarafında sabit sıcaklık ve bir tarafında da ısı taşınımı sınır koşulu olan homojen bir duvar ele alınarak sonlu eleman yaklaştırması yapıldı.
Şekil 8. Tek doğrusal eleman yaklaşımı [19]
T = NiTi + NjTj
Ni =xj − x
xj − xi Nj =
x − xi
xj − xi (12)
Nodlar için; Ni = 1− xl
ve Nj =xl
olduğu bilin-
diğinden [19];
dTdx
= −1l
Ti +−1l
Tj =−1l−1l
⎡⎣⎢
⎤⎦⎥
Ti
Tj
⎧⎨⎩⎪
⎫⎬⎭⎪= B[ ] T{ }
(13)
(14)
K[ ]e= B[ ]
Ω∫
TD[ ] B[ ]dΩ+ h N[ ]T
N[ ]dAsAs
∫
= B[ ]TD[ ] B[ ]Adx + h N[ ]T
N[ ]dAsAs∫
l∫
f{ }e= G N[ ]
Ω∫
TdΩ− q N[ ]T
dAsAs
∫ + hTa N[ ]TdAs
As
∫
(15)
Herhangi bir iç ısı üretimi ya da sınır koşulu olarak bir ısı akısı girişi yoksa Şekil 8’deki gibi bir homo-jen levha için sonlu eleman eşitliği aşağıdaki gibi yazılabilir.
kxAl
1 −1−1 1
⎛
⎝⎜⎞
⎠⎟+ hA
0 00 1
⎛
⎝⎜⎞
⎠⎟⎧⎨⎪
⎩⎪
⎫⎬⎪
⎭⎪
Ti
Tj
⎧⎨⎩⎪
⎫⎬⎭⎪=
0
hTaA⎧⎨⎩
⎫⎬⎭
(16)
Belirtilen sonlu eleman yaklaşımı kompozit duvar için uygulanarak (Şekil 7) sonlu eleman yaklaşımı ile bulunabilir.
Şekil 9. Kompozit duvar için lineer eleman yaklaşımı [19]
Kompozit duvar için aşağıdaki gibi bir sonlu ele-man eşitliği elde edilir [19].
k1Ax1
− k1Ax1
0 0
− k1Ax1
k1Ax1
+ k2Ax2
⎛⎝⎜
⎞⎠⎟
− k1Ax2
0
0 − k2Ax2
k2Ax1
+ k3Ax3
⎛⎝⎜
⎞⎠⎟
k3Ax3
0 0 − k3Ax3
k3Ax3
+ hA
⎡
⎣
⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢⎢
⎤
⎦
⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥⎥
T1
T2
T3
T4
⎧
⎨⎪⎪
⎩⎪⎪
⎫
⎬⎪⎪
⎭⎪⎪
=
qA
0
0
hATa
⎧
⎨⎪⎪
⎩⎪⎪
⎫
⎬⎪⎪
⎭⎪⎪
(17)
Sonuç olarak modelimizde ısıtıcı pirinç-numune ve numune-soğutucu pirinç temasları mükemmel olarak kabul edildi ve ısı iletimi hesaplanması sı-rasında sonlu eleman eşitliğindeki taşınım hesaba katılmadı. Levhadaki malzeme sayısının artışına göre bu matris genişletilebilir.
Şekil 7. Kompozit bir duvarda bir boyutlu ısı iletimi [19]
Tesisat-170-14032019.indd 14 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
15Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
(a)
(b)
(c)Şekil 10. Soğutucu akışkan kısmın modellenmesi için oluşturulan iki model ve uygulanan ağ yapısı
(a) Dıştan soğutma, (b) İçten soğutma (c) Sonlu eleman ağ yapısı
4.4. Sayısal Modelin Oluşturulması ve Sayısal Verilerin Eldesi
Sayısal model oluşturulurken soğutucu kısım mo-dellemesinde hesaplanan taşınım katsayısı dikkate alındı. İçten soğutma ve dıştan soğutma yapılması durumları için iki farklı geometrik model oluştu-ruldu. Aynı taşınım katsayısı değeri için içten so-ğutma ve dıştan soğutma ile bulunan değerlerin de-neysel çalışmayı doğrulama başarıları kıyaslandı. Taşınım yüzey alanı çözüm aşamasında kolaylık olması amacıyla basit şekilde modellendi.
Soğutucu akışkan kısmı için h= 7.419 W/m2K ısı taşınım katsayısı ve rezistans sıcaklığı için
Tsabit = 70 °C sıcaklığı için Ansys-Workbench sonlu elemanlar kodu kullanılarak sayısal çözüm yapıldı. Orta kısım numunesi olarak pirinç ve alüminyum alaşımı kullanıldı ve içten soğutma ve dıştan so-ğutma durumları ayrı ayrı incelendi. Deneysel ça-lışmada sabit sıcaklık eldesi için 50 W güç girişi yapıldığı için ısı iletim katsayısı hesaplanırken bu güç kullanıldı. Bulunan veriler detaylı olarak akta-rıldı (Tablo 5).
Oluşturulan tabloda giriş ve çıkış sıcaklıkları orta kısım numunesinin giriş ve çıkış sıcaklıklarıdır. Dolayısıyla ısıl iletkenlik hesaplanırken ısı iletimi-nin boyu olarak numune boyu alındı.
Tesisat-170-14032019.indd 15 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201916
5. ANALİZ
Deneysel verilerin sayısal doğrulanması çalışma-sını göstermek için; her iki deney numunesi ve soğutucu kısım modellemesi için ayrı ayrı grafik oluşturuldu. Elde edilen grafiklerin daha kolay in-celenmesi amacıyla aynı tür orta kısım malzemesi için içten soğutma ve dıştan soğutma durumları yan yana gösterildi.
Sayısal çalışma sonucunda hem pirinç malzemesi hem de alüminyum alaşımı için her iki modelin de yaklaşık olarak doğru veriler üretmesine karşın
Tablo 5. Ölçüm Sonucu Elde Edilen Sayısal Veriler
İçten Soğutma [Pirinç]Güç: 50 WRezistans sıcaklığı: 70 °C
İçten Soğutma [Alüminyum (Al)]Güç: 50 WRezistans sıcaklığı: 70 °C
Ölçüm Süresi (dakika)
Numune Giriş Sıcaklığı (T1)
Numune Çıkış Sıcaklığı (T2)
Isı İletim Katsayısı (k)
Ölçüm Süresi (dakika)
Numune Giriş Sıcaklığı (T1)
Numune Çıkış Sıcaklığı (T2)
Isı İletim Katsayısı (k)
5 54,56 44,636 120,8 5 53,634 46,045 15,729
10 55,373 45,667 122,98 10 54,608 47,23 161,79
15 55,724 46,099 124,02 15 54,981 47,681 163,52
20 55,979 46,41 124,74 20 55,248 47,998 164,64
25 56,175 46,651 125,33 25 55,453 48,243 165,56
30 56,328 46,839 125,79 30 55,612 48,433 166,27
35 56,447 46,985 126,15 35 55,737 48581 166,81
40 56,539 47,1 126,46 40 55,833 48,697 167,27
45 56,611 47,189 126,69 45 55,908 48,787 167,63
50 56,667 47,258 126,86 50 56,967 48,857 167,88
55 56,711 47,313 127,01 55 56,012 48,912 168,12
60 56,744 47,355 127,13 60 56,048 48,954 168,26
Dıştan Soğutma [Pirinç]Güç: 50 WRezistans sıcaklığı: 70 °C
Dıştan Soğutma [Alüminyum (Al)]Güç: 50 WRezistans sıcaklığı: 70 °C
Ölçüm Süresi (dakika)
Numune Giriş Sıcaklığı (T1)
Numune Çıkış Sıcaklığı (T2)
Isı İletim Katsayısı (k)
Ölçüm Süresi (dakika)
Numune Giriş Sıcaklığı (T1)
Numune Çıkış Sıcaklığı (T2)
Isı İletim Katsayısı (k)
5 58,053 47,155 109,93 5 57,312 48,979 143,25
10 58,724 48,182 113,23 10 580,72 50,057 143,93
15 59,008 48,589 114,57 15 58,377 50,472 151
20 59,202 48,867 115,50 20 58,584 50,751 152,39
25 59,35 49,078 116,21 25 58,74 50,962 153,47
30 59,465 49,243 116,77 30 58,862 51,126 154,30
35 59,553 49,37 117,22 35 58,956 51,252 154,94
40 59,622 49,469 117,57 40 59,028 51,351 155,49
45 59,676 49,547 117,85 45 59,065 51,427 155,87
50 59717 49,607 118,07 50 59,129 51,487 156,20
55 59,749 49,653 118,23 55 59,163 51,533 156,44
60 59,774 49,69 118,37 60 59,189 51,569 156,65
içten soğutma modellenmesi durumunda daha iyi bir ısıl iletkenlik yaklaşımı elde edildiği gözlem-lendi. Pirinç için ısı iletim katsayısı değeri karar-lı durumda içten soğutma için kiç= 127,13 W/mK, dıştan soğutma için ise kdış= 118,37 W/mK olarak belirlendi. Aynı şekilde alüminyum alaşımı için ısı iletim katsayısı değeri kararlı durumda içten soğut-ma için kiç= 168,26 W/mK, dıştan soğutma için ise kdış= 156,65 W/mK olarak belirlendi. Kararlı duru-ma gelene kadar her iki model için de ısıl iletken-liklerin değişimi ayrı grafiklerde gösterildi (Şekil 12).
Tesisat-170-14032019.indd 16 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
17Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Şekil 11. Her iki deney numunesi için içten soğutma ve dıştan soğutma durumlarının deneysel verilerle karşılaştırılması
Şekil 12. Her iki deney numunesi için içten soğutma ve dıştan soğutma durumlarının deneysel verilerle karşılaştırılması
Tesisat-170-14032019.indd 17 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201918
6. SONUÇLAR
Deneysel ve sayısal çalışmalar için sonuç grafiği oluşturuldu (Şekil 13). Sonuçlar bu grafik ve daha önce elde edilen sayısal sonuçlar üzerinden değer-lendirildi.
Deneysel veriler ile yapılan sayısal çalışma hem kendi içerisinde hem de karşılaştırılmalı olarak incelendi. Elde edilen verilerden ulaşılan sonuçlar:• Sayısal yaklaşımın deneysel çalışmayı doğru-
lama oranı oldukça yüksektir.• Deneysel çalışmada uygulanan sabit ısı akısı
rezistans sıcaklığını belirli bir değerde tutmak için devreye girmektedir ve bu durumda sayı-sal modelde sabit rezistans sıcaklığı kabulü ile sonuçlar alınabilir.
• İçten soğutma durumunda ısı iletim katsayısı tahmini daha doğru olmaktadır. Ayrıca bu du-rumda orta kısım numunesinin ısıl iletkenliği daha stabil bir değişim göstermektedir.
• Sayısal çalışmada soğutucu akışkan kısmın modellenmesi yaklaşım soncu elde ettiğimiz verileri daha gerçekçi kılacaktır.
• Taşınım katsayısının hatalı modellemesi duru-munda sayısal çözüm yakınsama durumunda bile hatalı yorumlar getirmemize neden olabi-lir.
• Orta kısım malzemelerinin ısıl iletkenlikle-rinin sıcaklıkla değişimine bağlı olarak hem deneysel verilerde hem de sayısal verilerde ha-talar meydana gelebilmektedir.
İleriki çalışmalarda yapılabilecekler:
• Orta kısım malzemesinin ısıtıcı ve soğutucu malzemeye teması sırasında aradaki boşluğun modellenerek ısıl iletim katsayısı sonucuna etkisinin gözlemlenmesi. Bu durumda numu-neler arasındaki akışkanın ortalama sıcaklık değişimini belirleyecek bir yaklaşım izlenme-si gerekecektir.
• Farklı yönlerde farklı termal özellik gösteren malzemelerin ısıl iletkenlikleri bir boyutlu, iki boyutlu ve üç boyutlu model yaklaşımları ile incelenerek aralarındaki farklılıkların göz-lemlenmesi. Bulunan sonuçların deneysel ve-rilerle karşılaştırılması.
Şekil 13. Deneysel ve sayısal çalışmalar için oluşturulan sonuç grafiği
Tesisat-170-14032019.indd 18 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
19Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
KAYNAKLAR
[1] Cengel, A., Y., “Heat Transfer; A Practical Ap-proach”, New York: McGraw-Hill, 2004.
[2] Powell, R., W., Ho, C., Y., Liley, P., E., “Ther-mal Conductivity of Selected Materials”, Nov., 1966.
[3] Hatta, H., Taya., M., “Equivalent Inclusion Method For Steady State Heat Conduction in Composites”, 1986.
[4] Beck, J., V., Agonafer, D., Haji-Sheikh, A., “Steady-State Heat Conduction in Multi-Layer Bodies”, Nov., 2002.
De Monte, F., “An Analytic Approach to the Unste-ady Heat Conduction Processes in One- Dimensio-nal Composite Media”, Jan., 2001.
[5] Pentenrieder, B., “Finite Element Solutions of Heat Conduction Problems in Complicated 3D Geometries Using the Multigrid Method”, Jul., 2005.
[6] Hernandez Wong, J., Suarez, V., Guarachi, J., Calderon, A., Juarez, G., A., Rojas-Trigos J. B., Marin, E., “Heat Transfer Monitoring in Solids By Means of Finite Element Analysis Software”, 2012.
[7] Wilson, L., E., Nickell, E., R. “Application of the Finite Element Method to Heat Conduction Analysis”, Aug., 1966.
[8] Sutradhar, A., Paulino, H., G., Gray, J., L., “Transient Heat Conduction in Homogeneous and Non-Homogeneous Materials by Laplace Trasform Galerkin Boundary Element Meth-od”, Aug., 2001.
[9] Whitaker, S., “Forced Convection Heat Trans-
fer Correlations for Flow in Pipes, Past Flat Plates, Single Cylinders, Single Spheres, and for Flow in Packed Beds and Tube Bundles”, Mar., 1972.
[10] Huber, D., Walter, H., “Forced Convection Heat Transfer in theTransition Region Between Laminar and Turbulent Flow for a Vertical Cir-cular Tube”, Jul. 2010.
[11] Pope, A., L., Zawilski, B., Tritt, M., T., “De-scription of Removable Sample Mount Appa-ratus for Rapid Thermal Conductivity Meas-urements”, Aug., 2001.
[12] He, Y., “Rapid Thermal Conductivity Meas-urement with a Hot Disk Sensor: Part 1. Theo-retical Considerations”, Oct., 2005.
[13] He, Y., “Rapid Thermal Conductivity Meas-urement with a Hot Disk Sensor: Part 2. Char-acterization of Thermal Greases”, Jul., 2005.
[14] Bergman, L., T., Lavine, S., A., Incropera, P., F., Dewitt, P., D., “Fundamentals of Heat and Mass Transfer”, John Wiley & Sons, Inc, 2011.
[15] Özisik, N., M., “Heat Conduction”, John Wiley & Sons, 1993.
[16] Ogen Didactic Eğitim Sistemleri, “OTG–310L Termal İletkenlik (Doğrusal ve Radyal Isı İle-timi) Deney Seti”, 2012.
[17] Özdenefe, M., “Observe Unsteady State Con-duction of Heat”, Eastern Mediterranean Uni-versity Department of Mechanical Engineer-ing Laboratory Handout, 2016.
[18] Lewis, W., R., Nithiarasu, P., Seetharamu, N., K., “Fundamentals of the Fınıte ElemenMeth-ods for Heat and Fluid Flow”, John Wiley & Sons, 2004.
Tesisat-170-14032019.indd 19 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201920
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Türkiye’nin Derece Gün Bölgelerinde Evaporatif Ped Kullanımının Kuru Soğutucu Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi
ÖZ
Bu çalışmada evaporatif ped kullanımının kuru soğutucu kapasitesi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Türkiye’nin dört farklı iklim bölgesinden İstanbul, Ankara, Antalya ve Erzurum illeri seçilerek pedsiz kuru soğutucudan ve evaporatif pedli kuru soğutucudan elde edilen kapasiteler hesaplanarak karşılaştırma yapılmıştır. Belirtilen iller için Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden alınan saatlik sıcaklık ve nem değerleri aylık ortalama değerlere çevrilerek hesaplamalar yapılmıştır. Kuru soğutucunun farklı hava şartlarındaki kapasite hesabı yapılırken hava debisi, akış-kan giriş sıcaklığı ve akışkan debisi sabit kabul edilmiştir. Hemen hemen her ilde her ay evaporatif ped kullanılması kapasiteye olumlu etki sağlamıştır. Özellikle Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında dört il için de evaporatif ped kulla-nılması kapasiteyi %20 ve üzerinde arttırmıştır. İstanbul için yıl boyunca evapora-tif ped kullanıldığında kapasite evaporatif pedsiz kuru soğutucuya göre ortalama %19,4 artmaktadır. Bu değer Ankara için %17,2, Antalya için %20,4 ve Erzurum için %11,1’dir. Antalya ili (1. bölge) için evaporatif pedli kuru soğutucu kullanılması diğer illere göre daha etkili olduğu görülmüştür.
Anahtar KelimelerKuru Soğutucu, Evaporatif Ped, Evaporatif Soğutma, Farklı İklim Bölgeleri.
Emre ALTAYMakine MühendisiFriterm İ[email protected]
Derya Burcu ÖZKANProf. Dr.Yıldız Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümüİ[email protected]
ABSTRACT
In this study, the effect of evaporative pad usage on dry cooling capacity was inves-tigated. Dry cooler capacities with and without evaporative ped were compared for the cities of Istanbul, Ankara, Antalya and Erzurum from 4 different climatic regions of Turkey. Hourly temperature and humidity values obtained from Turk-ish Meteorological General Directorate for specified proviences are calculated by converting them to the monthly average values.Fluid inlet temperature and flow rate are considered as constant while the calculation of the dry cooler capacities in different weather conditions. Using evaporative pad has a positive effect on ca-pacity in almost every provinces every month. Especially in June, July, August and September, evaporative pads for four provinces increased the capacity by 20% or more. During the year using evaporative pad dry cooler for İstanbul increased the capacity by 19,4% on average . This value is 17,2% for Ankara, 20,4% for Antalya and 11,1% for Erzurum. The use of evaporative pad dry cooler for Antalya province (1st region) was found to be more effective than other provinces.
KeywordsDry Cooler, Evaporative Ped, Evaporative Cooling, Different Climatic Regions.
Geliş Tarihi : 13.02.2019Kabul Tarihi : 18.02.2019
Investigation of the Effect of Evaporative Pad Usage on Dry Cooler Capacity
Altay, E., Özkan, D. B., Türkiye’nin Derece Gün Bölgelerinde Evaporatif Ped Kullanımının Kuru Soğutucu Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, MMO, Tesisat Mühendisliği, sayı: 170, sayfa: 20-28, Mart-Nisan 2019.
Tesisat-170-14032019.indd 20 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
21Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
1. GİRİŞ
Kuru soğutucular su soğutma işleminde kullanılan cihazlardır. Sistemin temel çalışma prensibi, klima ya da proses soğutma suyu ısısının bir fanlı batarya sistemi yardımıyla havaya aktarılarak soğutulma-sıdır. Fanlar vasıtasıyla emilen havanın, lameller arasından geçerken boru içindeki akışkanın so-ğuması esasına göre çalışır. Kuru soğutucularda elde edilen su sıcaklığı, ortamın kuru termometre sıcaklığına bağlıdır. Kuru soğutucular yardımıy-la havanın kuru termometre sıcaklığının yaklaşık 5 ºC üzerine kadar soğutulmuş su elde edilebilir. Daha düşük sıcaklıklarda soğutma suyuna ihtiyaç duyulan durumlarda ıslak/kuru soğutucular kul-lanılır [1]. Şekil 1’de yatay olarak tasarlanmış bir kuru soğutucu gösterilmiştir.
Şekil 1. Yatay olarak tasarlanmış kuru soğutucu[1]
Adyabatik soğutma sistemleri kuru soğutucular-da ürün verimliliğini arttırmak amacıyla sunulan bir aksesuardır. Genel olarak kuru soğutucularda; doğrudan spreyleme, sisleme, ağ üzeri spreyleme, hibrit sistemler ve evaporatif soğutma petekli so-ğutma olmak üzere beş şekilde adyabatik soğutma yapılmaktadır.
Bu çalışmada evaporatif soğutma petekli soğut-ma yapıldığı için sadece bu konuya değinilecektir. Evaporatif soğutma sistemi bulunan ıslak/kuru soğutucularda petekler lamel bloğu önüne mon-tajı yapılan özel sac aksama yerleştirilir. Pompa yardımıyla üst kısımdan akıtılan su ile peteklerin ıslatılması sağlanır. Kuru ve sıcak olan dış hava, ıslak evaporatif peteklerin üzerinden geçirilerek ön soğutmaya tabi tutulur. Islak soğutma petekleri ile temas eden hava neme doyurularak sıcaklığı yaş termometre sıcaklığına yaklaştırılır.
Su direkt olarak lamellerle temas etmediği için la-mel ömrü direkt su spreyleme sistemine göre daha uzundur. Suyun direkt lamellerle temas etmemesi lamellerin kirlenmesini engeller. Mikroorganiz-malar, mineraller ve benzeri parçalar suyun bu-harlaşma fazında havaya karışmadığı için çalışma prensibi tamamen sağlıklıdır. Sistem minimum se-viyede su tüketimi ile ürün verimliliğinin arttırıl-masını sağlar [1]. Şekil 2’de evaporatif petekli bir kuru soğutucu gösterilmiştir.
Şekil 2. Evaporatif pedli kuru soğutucu
Bir ıslak/kuru soğutucunun gerekli performansı gösterebilmesi için dikkat edilmesi gereken tasa-rım kriterleri vardır. Diğer bir deyişle, bazı nokta-lar belirlenmeden verilen soğutma kapasitesi bilgisi anlamlı değildir. Islak/kuru soğutucuların tasarımı ve seçimi için ihtiyaç duyulan veriler; ünitenin bo-yutları, giriş havası (ortam) kuru termometre ve yaş termometre sıcaklıkları, su giriş ve çıkış sıcak-lıkları, su debisi, su tarafı basınç kaybı, glikol oranı ve gerekli soğutma kapasitesi değerleridir.
Üretici firmalar, yukarıda bahsedilen tasarım veri-leri ve istenen diğer ek özelliklerin belirtilmesi ile kendi üretim tekniklerine uygun olarak kuru soğu-tucu tasarımı ve imalatı yapabilir. Üretici firmanın performans onaylı tasarım yazılımının olması ve ürünlerin bu yazılım veya program vasıtasıyla ta-sarlanması sonradan ortaya çıkabilecek telafisi zor olumsuz durumları önlemede çok önemlidir [2].
Evaporatif soğutma, kuru ve sıcak havanın nemli bir yüzeyden geçerken buharlaşan suyun, havadan buharlaşma gizli ısısını çekmesi sonucunda mey-dana gelen sıcaklığın düşmesi olayıdır. Sistemde %100 taze hava kullanıldığı için doğal soğutma ismiyle de adlandırılır. Havanın içerisine püskür-tülen suyun buharlaştırılmasında ihtiyaç duyulan buharlaştırma gizli ısısı, havanın duyulur ısısından alınır. Sonuç olarak havanın neme doyurularak kuru termometre sıcaklığının düşmesi ile soğutma
Tesisat-170-14032019.indd 21 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201922
elde edilir. Bu sistemde işlem sabit entalpide ger-çekleştiğinden adyabatik işlemdir ve havanın gizli ısısı artarken duyulur ısısı aynı miktarda düşmek-tedir.
Bu soğutma tekniği çok eski zamanlara dayanmak-tadır. Sıcak ve kuru bir yaz gününde avluda zemin sulandığında, havanın daha soğuk hissedilmesi evaporatif soğutmanın etkisidir [3]. Isı transferinin olmadığı, tamamen yalıtılmış bir kapalı ortamdaki doymamış havayı sistem olarak düşündüğümüzde bu doymamış havanın içerisine nozüller vasıtasıyla küçük damlacıklar halinde su püskürtüldüğü za-man bu su damlacıklarının buharlaştığı görülür. Bu buharlaşma sebebiyle ortam havasının duyulur ısısı suyun buharlaşma gizli ısısına dönüşür [4].
Evaporatif soğutma sistemlerinin performansı, buharlaştırılan suyun miktarına bağlı olarak de-ğişkenlik göstermektedir. Buharlaştırılan suyun miktarı arttıkça, sıcaklık daha fazla düşeceği için sistemin performansı da o seviyede artar. Bu du-rum aynı zamanda soğutulmaya çalışılan giriş ha-vasının bağıl nem oranına bağlıdır. Havanın bağıl nem oranı azaldıkça daha fazla su buharlaştırılabi-lir, bu durum da sistemin performansını o seviyede arttırır [5].
Evaporatif soğutma için kullanılan pedlerin yapı-mında kâğıt, ahşap, metal, cam, mineral, ve son yıllarda çimento, plastik vb. malzemeler kullanıl-maktadır. Kâğıt ve ahşaptan daha dayanıklı mal-zemeler olsa da, bu malzemelerin çoğu suyun yü-zey üzerindeki dağılımını kolaylaştıracak özellikte malzeme değildir. Bu tür malzeme yüzeylerinde su damlaları dağılmadan aşağıya doğru hareket etmektedir, bu sebeple pedin istenilenden daha kü-çük bir yüzey alanı ıslatılmış olur. Pedli evaporatif soğutma sistemleri tasarlanırken, kullanılan pedin yüzey alanının doğru şekilde seçilmesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Pedin yüzey alanı küçük seçilirse pedden geçen havanın hızı artar. Bu du-rumda hem soğutma sisteminin verimi düşer hem de fanların yenmesi gereken statik basınç farkı ar-tar, havalandırma debisinde düşme meydana gelir. Pedin kalın olması, pedin içerisinden geçen hava-nın ped yüzeyi ile olan temas süresini arttırır fa-kat bu durum pedin hava akışına karşı göstereceği direncin artmasına da sebep olur. Bunun yanında hava, pedin içerisinden geçerken buhar basıncı far-kı (pedin içinden geçirilen havanın sahip olduğu buhar basıncı ile ped yüzeyinin sahip olduğu buhar
basıncı arasındaki fark) azalır. Bu durumda ped yüzeyinden suyun buharlaşma hızı azalacaktır. [4].
Sıcak ve kuru iklim bölgelerinde, ped içerisinden geçen havanın pedde bulunan suyu buharlaştırma hızı, su sirkülasyon sistemi tarafından pedin ıslatıl-ması için sağlanan sudan fazla olması durumunda sistemin doyma verimi değişebilir. Bu nedenle su sirkülasyon sistemi tarafından sağlanan su debisi belirlenirken bölgenin en zor iklim şartları dikkate alınmalıdır [4].
Ped yüzeyinden geçen suyun akış debisinin doyma seviyesinden az olması durumunda sistemin soğut-ma verimi hızla azalır. Pedi ıslatan suyun akış de-bisinin az olması durumunda ped yüzeyinden akan suyun tamamı buharlaşacaktır. Akış debisinin az olması durumunda su içerisindeki mineraller ped malzemesi üzerinde birikir ve tıkanmalara sebep olur. Bu durum zamanla sistemin veriminde azal-maya neden olur [4].
Bir evaporatif soğutma sisteminde pedi ıslatacak su dikkatli kullanılmalı ve çalışma süresinde ped-lerin ıslak tutulması için soğutma sistemlerinde bir su deposu kullanılmalıdır. Kullanılacak olan de-ponun büyüklüğü, ped tipi, pompanın özellikleri ve atık su debisine bağlı olarak değişiklik gösterir. Pompa vasıtasıyla ped üzerine gönderilen su debi-sinin fazla kısmı, buharlaşma gerçekleşmeden pe-din alt tarafındaki depoya toplanır. Buharlaşmadan aşağı akan suyun içerisinde bulunan mineraller ped üzerinde birikme olmadan depoya taşınır. De-poda biriken suda bulunan mineraller sistemin ça-lışma süresince artış gösterir. Deponun uzun süre temizlenmediği durumlarda sirkülasyon suyunda bulunan mineral miktarında artış olur ve istenme-yen seviyeye ulaşır. Bu durumda sistemin soğut-ma verimi ve ömrü olumsuz olarak etkilenir. Bu sebeple, pedin ıslatılmasında kullanılacak suyun sertlik derecesi göz önüne alınarak deponun belirli periyotlarla temizlenmesi gerekir [4].
Literatürde evaporatif soğutma ile ilgili birçok ça-lışma yapılmıştır.
Kök [5] çalışmasında; yıl boyu soğutma suyu kul-lanılan ve mevcut bir hava soğutmalı chiller sistemi olan tesis için gerekli soğutma kapasitesini karşıla-yacak bir kuru soğutucu seçimi yaparak sağlana-cak enerji tasarrufunu hesaplamıştır. Hesaplamalar İstanbul ve Konya illeri için ayrıntılı olarak yapıl-mıştır. Hesaplama yapılırken bu şehirlere ait lite-
Tesisat-170-14032019.indd 22 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
23Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
ratürde bulunan bin dataları kullanılmıştır. Suyun kuru soğutucudan çıkış sıcaklığı, yaklaşık olarak hava giriş sıcaklığı ile suyun kuru soğutucuya giriş sıcaklığının ortalaması olarak kabul edilerek kuru soğutucunun harcayacağı güç hesaplanmıştır. Dış hava sıcaklığı soğutma suyu dönüş sıcaklığının 2 °C altına düştüğünde kısmi doğal soğutma, 10 °C altına düştüğünde ise %100 doğal soğutma ya-pılacak şekilde şehirlerin sıcaklık değerlerinin yıl-lık tekrarlanma sıklığı kullanılarak tesisin çalışma süresine göre enerji maliyetleri hesaplanmıştır.
Acül [1] çalışmasında; dış ortam sıcaklıklarının is-tenen soğutma suyu sıcaklılarının altına düşmesi ile birlikte soğutma grubu sistemine kuru soğutu-cu sistemi ilave edilerek sağlanan enerji tasarrufu hesabını yapmıştır. Çalışmasında kuru soğutucu-lar için malzeme, performans, enerji kullanımı ve konstrüktif özellikler hakkında da bilgi vermiştir. Ülkemizdeki şehirlere ait bin verileri kullanılarak doğal soğutma ile enerji verimliliğin hangi oranda arttırılabileceği hesaplanmıştır. Hesaplar Ankara şehri için detaylı biçimde yapılmıştır. Yapılan ça-lışma sonucunda A sınıfı kuru soğutucu kullanıl-dığında %62,23 verimlilik hesaplanmıştır.
Kara [6] çalışmasında; deney verilerini esas alarak sistemin soğutma (COPS) ve ısıtma (COPI) tesir katsayı değerlerini hesaplamıştır. Mekanik soğut-ma sisteminin çalışma prensipleri anlatılarak sis-tem elemanları olan kompresörler, genleşme valf-leri, evaporatörler ve kondanserler hakkında bilgi verilmiştir. Hava soğutmalı kondenser ve evapora-tif kondenser için mekanik soğutma sistemi hesabı anlatılmıştır. Deney sistemi ve kullanılan cihazlar tanıtılmıştır. Amaca yönelik evaporatif kondenser tasarlanarak, sistem hem hava soğutmalı hem de evaporatif soğutmalı çalıştırılarak deneyler ger-çekleştirilmiştir. Evaporatif kondenserli soğutma sistemlerinin daha etkin bir soğutma sağladığı gö-rülmüştür.
Akdeniz ve Osma [7] çalışmalarında evaporatif so-ğutmanın mekanik soğutma ile entegre olduğu bir sistemde Çorlu için enerji tasarrufunu incelemiş-lerdir. Çalışmada bir toplantı salonu için gerekli soğutma kapasitesi hesaplanarak evaporatif soğut-mayla yapılan enerji tasarrufu mekanik sıkıştırma-lı soğutma sistemiyle karşılaştırılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, dış hava özgül nem değerinin, üfleme havası özgül neminden yüksek olduğu gün-lerin %87 mertebesinde olduğu Çorlu için evapora-
tif soğutmanın enerji tasarrufu sağlayan bir sistem olmadığı açıklanmıştır.
İdiz vd. [8] çalışmasında evaporatif soğutmayı açıklayarak türlerini anlatmışlardır. Evaporatif so-ğutma sisteminde bulunan elemanlar anlatılmıştır. Evaporatif soğutma kullanım alanlarından bahset-mişlerdir. Direkt evaporatif soğutma, endirekt eva-poratif soğutma, endirekt/direkt evaporatif soğut-ma ve endirekt evaporatif ve soğutma serpantinli iki kademeli soğutma sisteminin termodinamik analizlerini yaparak COP değerlerini hesaplamış ve karşılaştırma yapmışlardır. Yapılan çalışma ne-ticesinde evaporatif soğutma sistemlerinin gerek yalın kullanımlarında gerekse diğer sistemlerle en-tegre çalışmasında ciddi derecede avantajlar sun-duğu görülmektedir.
Angelis, A. vd. [9] yapmış oldukları çalışmada, alışveriş merkezi binalarına hizmet veren soğut-ma tesislerinde kuru soğutucuların kullanılması ile elde edilebilecek olası enerji tasarrufunu araş-tırmışlardır. Bu binalarda insan yoğunluğu, ay-dınlatma, elektrikli cihazlar, koridorlarda bulunan büyük tavan pencerelerinden güneş ışınlarının girmesi gibi nedenlerle ısı kazançları oldukça faz-ladır. Bu nedenle bu binaların bazı bölgelerinin ge-çiş mevsimlerinde ve kış aylarında da soğutulması gerekmektedir. Yapmış oldukları çalışmada alış-veriş merkezi için bir su dolaylı serbest soğutma sistemi geleneksel bir soğutma ekipmanına entegre edildiğinde elde edilen enerji tasarrufunu incele-mişlerdir. Dış hava koşullarına bağlı olarak kuru soğutucular suyu soğutmak için alternatif olarak kullanılabilirler. Bu sayede sağlanan su fancoille-re gönderilerek dolaylı bir şekilde serbest soğutma elde edilir, bu durum da chiller cihazını kapatmaya olanak sağlar. Farklı lokasyonlarda enerji simülas-yonları ile elektrik enerjisi tasarrufu incelenmiştir. Simülasyon sonuçları, geleneksel bir tesis ile kuru soğutucu ile donatılmış bir tesis arasında bir karşı-laştırma yapılmasına izin vermiştir.
Sohani, A. vd. [10] yapmış oldukları çalışmada bir selüloz malzemeden üretilmiş evaporatif soğutma pedi sisteminin performans özelliklerini açıkla-mak için hesaplama ve istatistiksel araçların geliş-tirilmesi üzerinde çalışmışlardır. Besleme havası sıcaklığı ve ped basınç düşüşünü tahmin etmek için yapay sinir ağı, genetik programlama ve çoklu doğrusal regresyon olmak üzere üç hesaplama ve istatistiksel araç kullanmışlardır. Elde edilen mo-
Tesisat-170-14032019.indd 23 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201924
deller analiz edilmiş ve analitik modeller ile karşı-laştırılmış ve kapsamlı bir hata analizi yapılmıştır. Çoklu doğrusal regresyon ve yapay sinir ağı mo-dellerinin sırasıyla besleme havası sıcaklığını ve ped basınç düşüşünü ölçmek için diğer yaklaşım-lardan daha iyi performans gösterdiği bulunmuş-tur. Giriş hava koşullarının ve ped özelliklerinin farklı sistem performans parametrelerine kapsamlı olarak incelenmiştir. Ped kalınlığı ve temas alanı için en iyi değerlerin termal konfor şartlarını sağ-layan minimum değerler olduğu bulunmuştur. Çok sıcak ve kuru hava koşullarında soğutulmuş hava-nın bir kısmının yeniden sirkülasyonu ile doğrudan evaporatif soğutma sisteminin kullanılması araştı-rılmış ve geleneksel sistemlere alternatif olarak önerilmiştir.
Yapılan bu çalışmada Türkiye’nin dört farklı iklim bölesinden birer il seçilerek evaporatif ped kulla-nılmasının kapasite üzerindeki etkisi incelenmiş-tir. Hangi iklim bölgesinde ne oranda fayda elde edileceği hesaplanmıştır.
2. KURU SOĞUTUCUDA ISI TRANSFERİ
Kuru soğutucu toplam kapasitesi 1 no’lu denklem ile hesaplanmıştır.
Q = U x A x ΔTm (1)
Logaritmik sıcaklık farkı ΔTm, 2 no’lu denklem ile hesaplanmıştır.
ΔTm = (ΔTo - ΔTi)/ln(ΔTo - ΔTi) (2)
ΔTo = Tsg - Thç (3)
ΔTi = Tsç - Thg (4)
Kuru soğutucu toplam ısı transfer katsayısı 5 no’lu denklem ile hesaplanır.
1UA
= 1h1A1
+ dxw
kA+ 1
h2A2 (5)
3. EVAPORATİF PED KULLANIMI İLE KURU SOĞUTUCUDAKİ ISI TRANSFERİ
Havanın evaporatif pedden geçtikten sonraki sı-caklığı psikrometri diyagram yardımıyla hesaplan-mıştır.
Evaporatif ped sayedinde hava neme doyurularak sıcaklığı düşürülür böylece hava duyulur olarak soğutulmuş olur.
Duyulur soğutma aşağıdaki formül yardımıyla he-saplanabilir.
Qduyulur = m x cp x ΔT (6)
ΔT = T1 - T2 (7)
Evaporatif pedin verimi aşağıdaki formül yardı-mıyla hesaplanabilir.
η = (T1 - T2) / (T1 - Tyt) (8)
4. BULGULAR ve SONUÇLAR
Kuru soğutucunun farklı hava şartlarındaki ısıl ka-pasite hesabı yapılırken akışkan debisi, hava debi-si, akışkan giriş sıcaklığı sabit kabul edilmiştir. Bu değerler Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Kuru Soğutucu Hesabında Sabit Kabul Edilen Değerler
Su Debisi 20.000 kg/hHava Debisi 26.967 m3/hSuyun Giriş Sıcaklığı 50 °C
Hesaplamalar Türkiye’nin dört farklı derece gün bölgesinden birer şehir seçilerek İstanbul, Ankara, Antalya ve Erzurum için yapılmış olup, Meteoro-loji Genel Müdürlüğü’nden alınan 2017 yılı sıcak-lık ve nem değerlerinin aylık ortalaması alınarak gerekli hesaplamalar yapılmıştır. Evaporatif pedin havayı %100 neme doyurduğu kabul edilerek ped-den geçen havanın sıcaklığı hesaplanmıştır.
Şekil 3. Evaporatif soğutmanın psikrometrik diyagram üzerinde gösterilmesi
Tesisat-170-14032019.indd 24 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
25Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
4.1. 1. İklim Bölgesi
Antalya ilinde evaporatif ped kullanılması hava-nın üniteye giriş sıcaklığı düşürmüştür. Evaporatif ped kullanılması özellikle yaz aylarında havanın üniteye giriş sıcaklığını ciddi derecede düşürmüş-tür. Örnek olarak Haziran ayı sıcak ortalaması 26,45 °C iken evaporatif ped sayesinde ortalama sıcaklık 21,1 °C’ye düşmüştür.
Şekil 4. Antalya ili için aylara göre hava sıcaklık ve evaporatif ped sonrası sıcaklık değerleri
Evaporatif ped sayesinde elde edilen sıcaklık dü-şüşü ürün kapasitesinde artışa neden olmuştur. Antalya ili için kapasite artışı her ay görülmüştür. Örnek olarak Haziran ayında kuru soğutucudan 154,69 kW kapasite alınırken, evaporatif pedli kuru soğutucu kullanıldığında bu kapasite 191,86 kW ol-maktadır.
Şekil 5. Antalya ili için kuru soğutucu ve evaporatif soğutmalı kuru soğutucu kapasiteleri
4.2. 2. İklim Bölgesi
Şekil 6’da Türkiye 2. iklim bölgesinde bulunan İstanbul ili için aylık ortalama hava sıcaklık de-ğerleri ve evaporatif pedden geçen havanın aylık ortalama sıcaklık değerleri verilmiştir. Şekilden görüleceği üzere İstanbul ili için evaporatif ped kullanımı kuru soğutucuya giren havayı neme do-
yurarak sıcaklığını düşürür. Evaporatif ped kulla-nımı sayesinde sıcaklık düşüşü her ay gerçekleş-mesine rağmen, Mayıs-Eylül ayları arasında daha fazla bir sıcaklık azalması olduğu görülmektedir.
Şekil 6. İstanbul ili için aylara göre hava sıcaklık ve evaporatif ped sonrası sıcaklık değerleri
Şekil 7’de aylara göre kuru soğutucu ısıl kapasitesi ve evaporatif ped olduğu durumdaki kuru soğutu-cu kapasiteleri karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Seçilen kuru soğutucu modeli için, İstanbul veri-lerine göre hesaplama yapıldığında, evaporatif ped sayesinde ürün kapasitesinde artış olduğu, şekil-den anlaşılmaktadır. Evaporatif ped kullanımının soğutma yükünün fazla olduğu Mayıs-Eylül ayları arasında daha fazla ısıl kapasite elde edildiği gö-rülmektedir.
Şekil 7. İstanbul ili için kuru soğutucu ve evaporatif pedli kuru soğutucu kapasiteleri
4.2. 3. İklim Bölgesi
Şekil 8’de de görüleceği üzere Ankara ili için eva-poratif ped kullanımı kuru soğutucuya giren hava-yı neme doyurarak sıcaklığını düşürür. Evaporatif ped kullanımı sayesinde sıcaklık düşüşü her ay olsa da Mayıs-Eylül ayları arasında daha fazla bir düşüş olduğu görülmektedir.
Tesisat-170-14032019.indd 25 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201926
Ocak ayı gibi hava değerlerinin 0 °C’nin altına in-diği sıcaklıklarda evaporatif ped kullanımı avantaj sağlamamaktadır. Bu aylarda evaporatif ped kulla-nılması tavsiye edilmemektedir.
En fazla sıcaklık düşüşü Şekil 8’de görüleceği üze-re Temmuz ayında yaşanmıştır. Temmuz ayı sıcak-lık ortalaması 25,61 °C iken, evaporatif ped kulla-nılarak aylık ortalama sıcaklık değeri 15,8 °C’ye düşürülmüştür.
Şekil 8. Ankara ili için aylara göre hava sıcaklık ve evaporatif ped sonrası sıcaklık değerleri
Ankara ili için kuru soğutucuda evaporatif ped kullanılması sayesinde ürün kapasitesinde yaşanan artış Şekil 9’da gösterilmiştir.
Şekil 9. Ankara ili için kuru soğutucu ve evaporatif soğutmalı kuru soğutucu kapasiteleri
4.2. 4. İklim Bölgesi
Şekil 10’dan da görüleceği üzere evaporatif ped kullanımı kuru soğutucuya giren havayı neme do-yurarak sıcaklığını düşürür. Havanın eksi değerle-re düştüğü Ocak, Şubat aylarında evaporatif ped kullanımının avantajlı bir durum olmadığı görül-müştür.
Şekil 10. Erzurum ili için aylara göre hava sıcaklık ve evaporatif ped sonrası sıcaklık değerleri
Aşağıdaki grafikte normal kuru soğutucu ve eva-poratif pedli kuru soğutucudan alınan kapasiteler gösterilmiştir.
Şekil 11. Erzurum ili için kuru soğutucu ve evaporatif soğutmalı kuru soğutucu kapasiteleri
5. SONUÇ
Bu çalışmada Türkiye’nin 4 farklı ili için kuru so-ğutucularda evaporatif soğutmanın kapasiteye olan etkisi incelenmiştir.
İstanbul, Ankara ve Antalya illeri için evaporatif soğutma yöntemiyle soğutma kapasitesinde her ay artış yaşanırken, Erzurum gibi soğuk iklime sahip lokasyonlarda evaporatif soğutmanın her ay avan-tajlı olmadığı gözlenmiştir. Kuru soğutucular ile birlikte evaporatif ped kullanılmasının özellikle yaz aylarında soğutma kapasitesinde önemli bir ar-tış sağladığı gözlenmiştir.
1. iklim bölgesinde bulunan Antalya için yıl bo-yunca evaporatif pedli kuru soğutucu kullanılma-sı kapasiteyi ortalama %20 arttırmıştır. Bu oran
Tesisat-170-14032019.indd 26 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
27Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Temmuz ayında %56 olarak en yüksek değerine ulaşmıştır.2. iklim bölgesinde bulunan İstanbul ili için yıl bo-yunca evaporatif pedli kuru soğutucu kullanılması kapasiteyi ortalama %19,40 arttırmıştır. Bu oran Temmuz ayında %42,6 olarak en yüksek değerine ulaşmıştır.3. iklim bölgesinde bulunan Ankara ili için yıl bo-yunca evaporatif pedli kuru soğutucu kullanılma-sı kapasiteyi ortalama %17,3 arttırmıştır. Bu oran Temmuz ayında %43 olarak en yüksek değerine ulaşmıştır.4. iklim bölgesinde bulunan Erzurum ili için yıl bo-yunca evaporatif pedli kuru soğutucu kullanılması tavsiye edilmemektedir. Hava sıcaklığının eksi de-ğerlere düştüğü aylarda evaporatif ped kullanılma-sı anlamsızdır. Ped kullanılması hava sıcaklığının artı değerlerinde fayda sağlamaktadır. Erzurum ili için evaporatif ped kullanıldığında kapasite artışı Ağustos ayında %37,3 olarak en yüksek değerine ulaşmıştır.Hesaplama yapılan İstanbul, Ankara, Antalya ve Erzurum illeri için Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında evaporatif ped kullanıldığında kapasitede %20 ve daha fazla artış olduğu hesap-lanmıştır.
Türkiye’nin 4 farklı iklim bölgesinden seçilen İs-tanbul, Ankara, Antalya ve Erzurum için yapılan çalışmalar neticesinde özellikle bahar ve yaz ay-
larında evaporatif ped kullanımının kapasiteye olumlu katkı sağladığı görülmüştür. Evaporatif ped sayesinde suyun çıkış sıcaklığı düşürülerek sistem için gerekli soğutmayı sağlamak için kul-lanılan enerji miktarında tasarruf sağlanır. Evapo-ratif ped kullanımının 4 il için de Haziran, Tem-muz, Ağustos, Eylül aylarında %20 ve yukarısında avantaj sağladığı Şekil 12’de gösterilmiştir. İstan-bul, Ankara, Antalya ve Erzurum için evaporatif pedli ve pedsiz kuru soğutuculardan alınan kapa-siteler Şekil 12’deki gibi tek bir grafik üzerinde gösterilmiştir.
KISALTMALAR
A Akışkan temas yüzeyi [m2]A Isı transferi yüzey alanı [m2]U Toplam ısı transferi katsayısı [W/m2K]H Konveksiyon ısı transfer katsayısı [W/m2K]K Malzeme ısı iletim katsayısı [W/mK]Q Isı miktarı [W]ΔTo Sıcak akışkan girişi için itici güç [°C]ΔTi Sıcak akışkan çıkışı için itici güç [°C]Tsg Su giriş sıcaklığı [°C]Tsç Su çıkış sıcaklığı [°C]Thç Hava çıkış sıcaklığı [°C]Thg Hava giriş sıcaklığı [°C]U Toplam ısı transfer katsayısı [W/m2K]
Şekil 12. Aylara göre evaporatif ped kullanımının kapasiteye etkisi
Tesisat-170-14032019.indd 27 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201928
mesi, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversit-esi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük, 2015.
[5] Kök, G., Kuru Soğutucu Kullanımının Ener-ji Verimliliği Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilim-leri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
[6] Kara, A., Evaporatif Kondanser Tasarımı, İm-alatı ve Deneysel Olarak İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Fen Bilim-leri Enstitüsü, Karabük, 2008.
[7] Akdeniz, H. ve Osma E., Evaporatif Soğut-manın Çorlu İçin Kullanılabilirliği, Mühendis ve Makine, 52 (619) : 63-70, 2011.
[8] İdiz vd., İklimlendirme Sistemlerinde Evapo-ratif Soğutma Uygulamaları, 13. Ulusal Tesi-sat Mühendisliği Kongresi, İzmir, 1761-1776, 2017.
[9] Angelis, A. vd., Energy Savings Evaluation for Dry-Cooler Equipped Plants in Shopping Mall Buildings, International Journal of Heat and Technology, Cilt:35, Özel Sayı:1, 361-366, 2017.
[10] Sohani, A. vd., A Comprehensive Performance Investigation of Cellulose Evaporative Cool-ing Pad Systems Using Predictive Approach-es, Applied Thermal Engineering, 1589-1608, 2017.
ΔTm Logaritmik sıcaklık farkı [°C]Qduyulur Duyulur soğutma [W]m Havanın kütlesi [kg/s]cp Özgül ısı [j/kg°C]ΔT Sıcaklık farkı [°C]T1 Evaporatif ped giriş sıcaklığı [°C]T2 Evaporatif ped çıkış sıcaklığı [°C]η Evaporatif ped verimi [%]Tyt Yaş termometre sıcaklığı [°C]
KAYNAKLAR
[1] Acül, H., Kuru Soğutuculu Doğal Soğutma Uygulamaları ile İklimlendirme Sistemler-inde Enerji Verimliliği, IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, İzmir, 83-114, 2009.
[2] Friterm A.Ş., Plastik Endüstrisinde Soğut-ma Sistemleri ve Uygulamaları, Friterm A.Ş. Teknik Yayını, İstanbul, 978-605-89090-0-7, 2019.
[3] Bulut, H., Soğutma ve Klima Tekniği, Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü, Şanlıurfa, 2017.
[4] Eser, S., Evaporatif Soğutmanın Havanın Psikrometrik Özelliklerine Etkisinin İncelen-
Tesisat-170-14032019.indd 28 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019 29
Farklı Oda Sıcaklığı ve Hava Hızı Değerlerinde İki Farklı Ameliyathanede Ameliyat Masası Üzerindeki Partikül Sayılarının İncelenmesi
ÖZ
Bu çalışmada, biri laminer akış (LAF) ünitesi diğeri difüzör ile iklimlendirilme-si yapılan iki farklı ameliyathanede ameliyat masası üzerinden partikül sayımları yapılmıştır. Her iki odada, oda sıcaklıkları 19 °C-22 °C arasında iken ölçümler alınmıştır. LAF üniteli odanın günlük kullanımda ortalama hava giriş hızı değerinin 0,1 m/s olduğu tespit edilmiş ve bu değer standartlara uygun olmadığından sistemin çıkabildiği maksimum ortalama hava giriş hızı değeri olan 0,2 m/s değerinde de partikül sayımı yapılmıştır ve bulunan sonuçlar kıyaslanmıştır.Elde edilen partikül sayılarına bakıldığında sıcaklığın direkt olarak partikül sayı-ları üzerinde etkisi olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak hava giriş hızının LAF üniteli sistemlerde partikül sayısını oldukça etkilediği söylenebilir. Ayrıca LAF ünitesi ile iklimlendirme yapılan ameliyathanede ortalama hava giriş hızı değeri 0,1 m/s civarlarında olduğunda partikül sayısı açısından difüzörlü sistemden çok farklı olmadığı görülmüştür.
Anahtar KelimelerAmeliyathane İklimlendirmesi, Laminer Akış Ünitesi Sistemi, Difüzör, Partikül Sa-yımı.
Hande UFATDr. Öğretim ÜyesiBursa Uludağ Ü[email protected]
Recep YAMANKARADENİZProf. Dr.Bursa Uludağ ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümü [email protected]
ABSTRACT
In this study, particle counts were performed on an operating table in two different operating rooms, One of the rooms is air-conditioned with a laminar flow (LAF) unit and the other is with diffusers. Measurements were taken when the room tem-peratures were between 19 °C and 22 °C in both rooms. The average inlet air veloc-ity of the LAF room was found to be 0,1 m/s for daily use, and since this value was not in compliance with the standards, so particle counts were made at 0,2 m/s, the maximum average air inlet velocity of the system.According to the results, it is not possible to say that the temperature directly affects the number of particles. However, it can be said that the inlet air velocity greatly af-fects the number of particles in LAF unit systems. It was also found that the number of particles was not much different from the diffuser system when the average air inlet velocity was around 0,1 m/s in the operating theater with the LAF unit.
KeywordsOperating Room Air Conditioning, Laminar Air Flow Unit System, Diffusor, Par-ticle Counting.
Geliş Tarihi : 29.09.2016Kabul Tarihi : 02.03.2017
Investigation of Particle Numbers on Surgical Table in Two Different Operating Rooms at Different Room Temperatures and Air Inlet Velocities
Ufat, H., Yamankaradeniz, R., Farklı Oda Sıcaklığı ve Hava Hızı Değerlerinde İki Farklı Ameliyathanede Ameliyat Masası Üzerindeki Partikül Sayılarının İncelenmesi, 13. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, sf. 1529-1540, Nisan 2017.
Tesisat-170-14032019.indd 29 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201930
1. GİRİŞ
Hastane iklimlendirmesi tesisat mühendisliğinin en karmaşık alanlarından biridir. Isıl konfor şart-larını sağlamanın yanında, hava yoluyla yayılan enfeksiyon kaynaklarının azaltılması ve minimize edilmesi için iklimlendirme ve havalandırma sis-temleri gereklidir [1, 2]. Özellikle ameliyathane iklimlendirmesi, ameliyat enfeksiyonunu önemli derecede etkilemekte olduğundan iklimlendirme sistemlerinin tasarımı, uygulaması ve işletmesi sı-rasında oldukça dikkatli olmak gerekmektedir. İk-limlendirme sistemi, ameliyat boyunca hastayı en-feksiyondan korumalı, havayla yayılan enfeksiyon kaynaklarını minimize etmeli ve aynı zamanda hem hasta hem de ameliyat ekibi için konforlu ve hijyenik bir ortam oluşturmalıdır. Bu şartların hep-sinin bir arada sağlanması gerektiğinden dolayı, ameliyathane iklimlendirmesi tesisat mühendisliği alanının en zor konularından biridir [3, 4, 5, 6].
Standartlara uygun yapılmayan ve işletim sırasın-daki bakımlarına dikkat edilmeyen ameliyathane iklimlendirme sistemleri, ortamdaki ısıl konfor şartlarını sağlayamadığı gibi hava yoluyla gelen mikrobiyolojik maddeler enfeksiyona sebep ola-bilmektedir. Ameliyathane enfeksiyonu hastanın sağlığını tehlikeye soktuğu gibi hastanın iyileşme süresini uzatarak maddi anlamda da büyük kayıp-lara neden olmaktadır. Enfeksiyonu minimize ede-bilmek için uygun hava sıcaklığı ve bağıl nemiyle birlikte hava giriş hızı ve dağıtım şeklinin kontrolü oldukça önemli rol oynamaktadır.
2- İNCELENEN AMELİYATHANELER
Laminer akış (LAF) ünitesi bulunan ameliyatha-nedeki ünite 300x300 cm boyutlarındadır. Ünite etrafında 50 cm genişliğinde kısmi perde vardır. Ameliyat masası ünitenin altında tam ortada ko-numlandırılmıştır. Odanın karşılıklı iki duvarın-da 4 noktadan emiş yapılmaktadır. Menfezin ikisi tabana, diğer ikisi de tavana yakın konumlandırıl-mıştır. Ameliyat lambalarının da ameliyatlar esna-sından genelde Şekil 1’deki konumunda kullanıldı-ğı öğrenilmiştir ve ölçümler sırasında bu konumda tutulmuştur. Difüzörler vasıtasıyla iklimlendiril-mesi yapılan ameliyathane de Şekil 2’de görül-mektedir. 61x61 cm boyutlarında 4 adet difüzörle ortama hava girişi yapılmaktadır ve kirli hava LAF ünitesi olan odayla aynı şekilde dışarıya atılmak-tadır. Her iki sistemde HEPA filtreler mevcuttur.
Şekil 1. Laminer flow üniteli ameliyathane
Şekil 2. Difüzörlü ameliyathane
Sıcaklık ölçüm cihazlarıyla laminer flow izdüşümü içerisinde ve dışarısında, ameliyat masası yanında olmak üzere 4’er noktadan ölçümler alınmıştır.
Tesisat-170-14032019.indd 30 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
31Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
LAF ünitesi dışındaki ölçümlerin ortalaması alı-narak odanın sıcaklığı belirlenmiştir. LAF ünitesi yüzeyinden de 6 noktada hava hızı ölçümü alınıp ortalaması bulunarak yaklaşık hava giriş hızı he-saplanmıştır. Ameliyat masası üzerinden, masanın baş, orta ve ayak kısmı olmak üzere 3 noktasından partikül sayımı yapılmıştır. Benzer ölçümler Şekil 2’de görülen difüzörlü sistemle iklimlendirilmesi sağlanan ameliyathanede de yapılmıştır. Ölçümler sırasında lambaların ve ameliyat masasının ko-numları her ölçümde aynı pozisyona getirilmiştir. Lambaların konumu da bir ameliyathane hemşire-sine danışılarak ameliyatlarda en çok tercih edilen konuma ayarlanmıştır ve Şekil 1 ve 2’de görülmek-tedir.
3. ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ
3.1. Ameliyathane İç Hava Kalitesiyle İlgili Genel Bilgiler
Hastane içerisinde çok farklı koşullarda mahal-ler olması ameliyathane iklimlendirme sistem tasarımını zorlaştıran ana sebeplerinden biridir. Ameliyathane iklimlendirmesi de hastane iklim-lendirmesinin en önemli kısmını oluşturmaktadır. Ameliyathane personelinin ısıl konforunu sağlar-ken ameliyat yarasının de enfeksiyon kapma ola-sılığını minimize etmek gerekir. Bunları sağlamak için içerideki sıcaklık, bağıl nem, hava giriş hızı, odanın basınç farkı ve mahaldeki partikül sayısı gibi parametrelerin hepsinin belli sınırlar içerisin-de olması gerekmektedir ve işin zorluğu da bunu yapabilmektir. Bu şartların olması gereken sınır değerleri için uluslararası geçerli tek bir standart yoktur. Her ülkenin kullandığı belli standartlar bulunmaktadır ve klima tasarımlarını bu standart-lara göre yapmaktadırlar. Ülkemizde genelde DIN 1946/4, ISO 14644, ASHRAE ve VDI 2167 stan-dartları tercih edilmektedir.
Yapılan çalışmalar hastane enfeksiyonunun %14-16 civarı ameliyathanelerden kaynaklandığını gös-termektedir. Hastane enfeksiyonu hastanın hayatı-nı tehlikeye soktuğu gibi tedavi süresini de 10 gün civarında uzatabilmektedir [7]. Uzayan bu süreç maddi olarak da bir yük oluşturmaktadır. Ameli-yat yarasındaki kontaminasyon %80-90 oranında ortamdaki havadan kaynaklanmaktadır [8, 9]. Bu sebeplerden dolayı hem ısıl konforu sağlamak hem de içeriyi hijyenik tutmak için aşağıda bahsedilen özelliklerin sürekli kontrol altında olması gerekir.
Sıcaklık: ASHRAE standartlarına göre ameliyat-hane sıcaklığı 20-24 °C arasında [10], DIN 1946-4 standardında 19-26 °C arasında [11] ve VDI 2167 standartlarına göre 22 °C olmalıdır [12]. Ameliyat-hane içerisindeki herkesin ısıl konforunu sağlamak oldukça zordur. Cerrahlar 18-19 °C’de, hemşireler ise 22-24,5 °C arasında kendilerini konforlu his-setmektedir. Hasta için ise 24-26 °C aralığı tavsiye edilmektedir [9].
Bağıl Nem: Bağıl nem de ısıl konforu sağlamak için sıcaklık kadar önemli bir parametredir. Ayrıca belli bir bağıl nem oranı üzerinde bakteri artışı hız-landığından hijyen kontrolü için de önemlidir. Çok düşük bağıl nem değerleri de ameliyat sırasında hastanın kan pıhtılaşmasına engel olabildiği gibi ameliyathane içerisindeki cihazların statik yükü-nü arttırmaktadır. Bu fazla statik yük de içerideki anestezik gazların tutuşmasına sebep olabilmek-tedir [9]. Standartlarda istenilen bağıl nem değer-leri ASHRAE’de %30-60 [10] ve %VDI 2167 [12] Standardı’nda %30-50 önerilmektedir [13,14].
Hava Giriş Hızı ve Hava Dağılım Şekli: Hava dağıtım şekli ameliyathanenin hijyenini sağlamak açısından oldukça önemlidir. Eski hastanelerde daha çok karışık hava akışlı sistemler kullanıl-maktaydı. Ancak bu sistemlerde parçacıklar tüm ortama dağılmaktadır [13]. Bu sistemlerde ortama sağlanması gereken toplam taze hava miktarının 2,400 m3/h olması istenmektedir [14]. Daha son-ra tek yönlü laminer akış sağlayan “Laminer Akış Üniteleri” kullanılmaya başlanmıştır. Başlangıçta çoğunlukla 120x240 cm boyutlarında LAF ünite-leri kullanılmaktaydı. Ancak bu ölçülerdeki ünite-lerde özellile personelin üzerinde türbülanslı hava akış bölgeleri oluşmaktadır. Ayrıca steril cerrahi aletlerin bulunduğu masa bu akış bölgesinin dı-şında kaldığından dolayı bu aletlerin üzerindeki bakteri üremesine engel olunamamıştır [15]. Son-rasında VDI 2167 Standardı’nda 320x320 cm bo-yutlarında LAF ünitesi tavsiye edilmiştir [12]. Bu sayede hastayla birlikte ameliyathane personeli ve steril aletlerin bulunduğu masa da laminer akış altına alınmıştır [9]. Partiküllerin ortamdan uzak-laştırılması için hava giriş hızı da oldukça önemli-dir. Hava giriş hızı ise ASHRAE standartlarında ortalama 0,13-0,18 m/s [10], DIN 1946/4 ve VDI 2167’de ise minimum 0,23 m/s [11, 12] civarların-da tavsiye edilmektedir. Ancak çalışmalarda 0,45 m/s hızın ameliyathane personelini rahatsız ettiği belirtilmiştir [2]. Mahalde en uygun akışı yakala-
Tesisat-170-14032019.indd 31 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201932
yabilmek, havanın toplanış şekline de dikkat et-mek gerekir. Genelde tavsiye edilen karşılıklı iki duvardan, havanın 2/3’ünün tabandan 1/3’ünün de tavandan yakın olacak şekilde toplamda 8 nokta-dan toplanmasıdır. Benzer mantıkla 4 noktadan da toplanabilir [9, 19].
Basınçlandırma: Ameliyathanenin hijyenini ko-ruyabilmek için içeriden dışarıya doğru bir hava akışı oluşturmak gerekir. Buna pozitif basınçlan-dırma denir. Bu sayede komşu mahalden içeriye doğru toz ve partiküllerin geçişini önlenmiş olur [13]. Bunun için üflenen havanın bir kısmı egzoz havası olarak atılırken bir kısmı içeride basınç oluşturmak üzere bırakılır.
Partiküller: Ameliyat yaralarında meydana gelen enfeksiyonun %98’inin havadan geçtiği belirlen-miştir [15]. Havayla taşınan deri döküntüleri ve diğer partiküller, anestezik gazlar, aerosoller vb. canlı mikroorganizma kaynaklarıdır [9] ve bunlar enfeksiyona sebep olmaktadır. Yapılan çalışmalar-da bakterilerin 1-5 µm [8], 2,5-20 µm [18, 19] ve 5-10 µm [20] arasındaki boyutlarda partiküllerle taşınmakla olduğunu söylenmektedir. Partikül sayım işlemlerinde ise 0,5 µm’den büyük parti-küllerin sayısı önemsenmektedir [1,21]. Ayrıca 5 µm’den büyük partiküllerle canlı mikroorganizma arasında bir bağlantı vardır [20]. ISO Standardı’nda oda sınıflarına göre mahalde bulunabilecek maksi-mum partikül sayıları Tablo 1’de verilmiştir.
3.2. Ölçüm Yöntemleri
3.2.1. Ameliyathane Sıcaklık Ölçümü
Oda içerisindeki sıcaklık kararlı hale geldikten sonra oda içerisinde, hava dağıtım difüzörü izdü-şümü alanından uzakta, eşit mesafede 4 nokta be-lirlenerek, duvardan 0,5 m uzaklıkta olmak üzere
yer seviyesinden itibaren 1,5 m yükseklikte sıcak-lık ve bağıl nem ölçümleri yapılır [22]. Buna bağlı olarak oda sıcaklığını belirlemek için laminer flow ünitesi izdüşümü dışarısında 4 noktadan ölçümler alınmıştır. Cihazlar online olarak çalışmakta ve alınan ölçümler bir baz ünitesine iletilmektedir ve ölçümler buradan bilgisayara aktarılabilmektedir. Cihazlar dakikada bir ölçüm alacak şekilde ayar-lanmıştır. Herhangi bir ölçüm süresi belirtilmedi-ğinden cihazların bulundukları noktalarda 30’ar dakika boyunca ölçüm alınmış ve ortalamaları alı-narak odanın sıcaklık değeri belirlenmiştir. Şekil 3 ve Şekil 4’te baz ünitesi ile radyofrekanslı sıcaklık ve bağıl nem ölçer görülmektedir.
Şekil 3. Baz ünitesi
Şekil 4. Online sıcaklık ve bağıl nemölçer
Tablo 1. ISO Standardı’na Göre 1 m3 Havada Bulunabilecek Maksimum Partikül Sayısı [21]
ISO Sınıf 0,1 µm 0,2 µm 0,3 µm 0.5 µm 1 µm 5 µm1 10 22 100 24 10 43 1,000 237 102 35 84 10,000 2,370 1,020 352 835 100,000 23,700 10,200 3,520 832 296 1,000,000 237,000 102,000 35,200 8,320 2937 352,000 83,200 2,9308 3,520,000 832,000 29,3009 35,200,000 8,320,000 293,000
Tesisat-170-14032019.indd 32 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
33Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
3.2.2. Hava Giriş Hızı Ölçümü
Ortalama giriş havası hızının belirlenmesi için en az 100 saniye ölçüm alınması gereklidir [22]. Hava giriş hızını belirlemek için laminer flow üzerinde belli noktalardan Şekil 5’de gösterilen transmitter ve hız probu ile 5’er dakika ölçüm alınarak bu öl-çümlerin ortalaması alınmıştır. Difüzörlü odada da benzer şekilde difüzör yüzeyinden ölçüm alınmış ve ortalama hava giriş hızları belirlenmiştir. Bu cihaz online olarak çalışmaktadır. Hız probuyla alınan ölçümler transmittere ve oradan da sinyalle baz ünitesine gönderilmektedir.
Şekil 5. Transmitter ve hız probu
3.2.3. Havadan Partikül Sayım Cihazı
Ameliyathane içerisinde laminer flow ünitesinin altı ve özellikle ameliyat masası üzeri hizasındaki partikül sayıları önemli olduğundan ameliyat ma-sası üzerinde partikül sayım değerleri alınmıştır. Tablo 1’de görüldüğü üzere müsaade edilen par-tikül sayıları değerleri 1 m3 hava için verilmiştir. Cihaz 1 m3 hava vakumlamak üzere ayarlanmış ve masanın baş kısmı, ortası ve ayak kısmına gelen noktalarda 3 defa bu işlem uygulanarak elde edilen değerlerin ortalamaları alınmıştır.
Şekil 6. Havadan Partikül Sayım Cihazı
Partikül sayımları LAF ünitesi olan ameliyathane-de tercih edilen kullanım hızı ayarlanmış ve ölçüm alınmıştır. Elde edilen verilere göre ortalama hava giriş hız 0,1 m/s olacak şekilde sistem ayarlanmak-tadır. Hava giriş hızının standartlarda tavsiye edi-len minimum değerinin LAF üniteli sistemlerde 0,23 m/s olduğu belirtilmişti. Ancak sistem maksi-mum hız değerine ayarlandığında ortalama 0,2 m/s civarlarında bir hız değerine çıkmıştır. Bu sebep-ten dolayı bir de ortalama hava giriş hızı 0,2 m/s’de partikül sayımı yapılmıştır.
Difüzörlü odada ise difüzörlerden aşağıya dikey yönde olan ortalama hız değeri Vg= 2-2,2 m/s civar-larında olup odaya yaklaşık 2.400 m3/h taze hava verildiği tespit edilmiş ve kullanılan hava giriş hızı şartlarında LAF üniteli odadakine benzer şekilde ameliyat masasının üzerinde üç noktadan üçer kere partikül sayımı yapılarak ortalamaları bulunmuş-tur. Kullanılan cihazların özellikleri Tablo 2’de görülebilir. Cihazların hepsi ölçümlerin kısa bir süre öncesinde satın alınmıştır ve kalibrasyonları yapılmıştır.
Tablo 2. Kullanılan Ölçüm Cihazlarının Özellikleri
Ölçüm Aleti Ölçüm Aralığı Çözünürlük HassasiyetOnline sıcaklık ve bağıl nem sensörü
Sıcaklık: -20…+50 °CBağıl nem: 0%….+100%
±0,1 °C±1%
±0,5 °C<90% RH ±2%, >90%RH 3%
Transmitter ve hız probu
0 … +60 °C0 … 20 m/s
±0,01 m/s 0,02 mA / 1,5 mV resp. 15 mV±0,03 m/s
Partikül sayım cihazı Partikül kanal boyutları : 0,3 µm, 0,5 µm, 1 µm ve 5 µm Konsantrasyon limiti: 13,3x106 partikül/m3 (10% doğruluk) Örnekleme hızı: 75 litre/dakika
Tesisat-170-14032019.indd 33 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201934
4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA
Yapılan ölçümler sonucunda LAF üniteli odada or-talama hava giriş hızı (Vg) 0,1 m/s için farklı oda sıcaklıklarında elde edilen partikül sayım sonuçları aşağıda verilmiştir. Klima santrali günlük kullanım şartlarına ayarlanmış ve ortalama hava giriş hızı değeri yukarıda bahsedildiği şekilde ölçülmüştür. Hava giriş hızı değişken olmakla birlikte ortalama olarak 0,1 m/s elde edilmiştir.
Tablo 3. Toda=19 °C Vg=0,1 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 19.362.829* 69.693 1.204 296*
Orta kısmı 487.832 21.499 2.202 259
Ayak kısmı 2.881.079* 7.852 1.736 516*
Tablo 4. Toda =20 °C Vg=0,1 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 1.038.215* 19.713 2.553 430*
Orta kısmı 337.535* 23.450 2.440 352*
Ayak kısmı 10.294.254* 10.501 1.400 321*
Tablo 5. Toda =21 °C Vg=0,1 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 2.516.513* 15.331 2.070 376*
Orta kısmı 262.679* 15.249 1.790 363*
Ayak kısmı 315.987* 11.797 1.797 622*
Tablo 6. Toda =22 °C Vg=0,1 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 9.950.544* 18.731 2.324 331*
Orta kısmı 200.009* 12.424 1.688 267
Ayak kısmı 76.637 5.603 1.246 350*
Vg= 0,2 m/s için farklı oda sıcaklıklarında elde edi-len partikül sayım sonuçları aşağıda verilmiştir. Bu hız değeri de klima santrali en yüksek kapasi-tede çalıştırılırken elde edilmiştir.
Tablo 7. Toda=19 °C Vg=0,2 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 15.925.862* 11.506 878 134
Orta kısmı 235.430* 12.479 805 80
Ayak kısmı 233.185* 14.443 1.239 150
Tablo 8. Toda=19 °C Vg=0,2 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 30.172.732* 5.244 726 76
Orta kısmı 211.683* 8.716 791 71
Ayak kısmı 53.428 8.891 1.220 278
Tablo 9. Toda =21 °C V=0,2 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 74.360 4.027 858 142
Orta kısmı 45.528 3.350 723 104
Ayak kısmı 20.202 1.469 332 90
Tablo 10. Toda =22 °C V=0,2 m/s İçin Ameliyat Masası Üzerindeki Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 2.183.176* 35.533* 3.565 268
Orta kısmı 483.982* 32.418 3.006 168
Ayak kısmı 149.086 12.139 1.292 218
Difüzörlü odada ise ortalama 2400 m3/h taze hava miktarının sağlandığı görülmüş ve bu şartlarda farklı sıcaklıklarda yapılan partikül sayım değer-leri aşağıda verilmiştir.
Tablo 11. Toda=19 °C için Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 213.638* 14.426 1.960 484*
Orta kısmı 159.644* 11.034 1.411 394*
Ayak kısmı 148.033* 8.958 1.335 487*
Tablo 12. Toda=20 °C için Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 978.424* 5.681 2.342 536*
Orta kısmı 25.926 4.071 1.575 384*
Ayak kısmı 15.273 2.533 1.058 389*
Tesisat-170-14032019.indd 34 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
35Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Partikül sayımlarıyla ilgili net olarak konuşmak çok mümkün değildir. Odanın ölçüm alınan günkü temizlik durumu, ölçüm esnasında cihazın yakı-nında bulunmak, ameliyathane kapısının açılıp ka-panması vb. gibi birçok kontrol edilemeyen etken vardır.
ISO 6 sınıfı ameliyathane için partikül sayılarının olması gereken değerlerine Tablo 1’den bakarak, uygun olmayan değerler çizelge üzerinde (*) işa-retlenmiştir. Partikül sayısını etkileyen çok fazla etken olduğundan Vg= 0,1 m/s için farklı sıcaklık-lara göre yapılan sayımlarda bu farka direkt olarak sıcaklığın etki ettiğini söylemek çok doğru olma-yacaktır. Özellikle baş kısmında >0,3 µm boyu-tundaki partiküllerde çok yüksek değerde çıkan sonuçların neden kaynaklandığı belirlenememiştir.
Vg= 0,2 m/s hız için yapılan ölçümlerde yine sıcak-lığın direkt olarak etkisi olduğunu söyleyemesek de Vg= 0,1 m/s hava giriş hızına göre partikül sayı-larının düştüğü rahatlıkla görülebilmektedir.
Difüzörlü odadaki partikül sayılarına bakıldığında standartlarda istenilen değerlerin üzerinde olduğu görülmektedir. Ayrıca LAF üniteli sistemin Vg= 0,1 m/s olduğu durumdaki partikül sayılarıyla kı-yaslandığında her iki odadaki partikül sayılarının birbirlerine yakın değerlerde ve kabul edilebilir de-ğerler üzerinde olduğu görülmektedir.
Elde edilen sonuçlara bakıldığında ölçüm alınan ameliyathanelerde sıcaklığın direk olarak etki ettiğini söyleyememekle birlikte LAF üniteli sis-temlerde hava giriş hızının oldukça önemli olduğu görülmektedir. Gürültü ve ameliyathane ekibinin
konforu için hava giriş hızının düşük kullanılması sebebiyle partikül sayısının oldukça arttığı görül-müştür. Amaç ameliyathane ekibinin konforunun yanında enfeksiyon riskini azaltmak olduğundan dolayı sistemin bu kadar düşük hızlarda kullanıl-maması gerekmektedir. Vg= 0,1 m/s olduğunda di-füzörlü odadaki partikül sayılarına yakın değerler elde edilmesi LAF üniteli sisteme yapılan yatırımı boşa çıkarmaktadır. Sistemi sadece yapmak yeterli değildir, uygun şartlarda kullanılması gerekmek-tedir.
Difüzörlü sistemde ise amaç saatte belirli miktar-da taze hava sağlamak olduğundan mecburen hava girişi yüksek hızlarda yapılmaktadır. Ameliyatha-nede tercih edilen hava giriş hızı değerleriyle is-tenilen 2,400 m3/h değeri yaklaşık olarak sağlan-dığından hızı daha düşük kullanma şansı yoktur. Zaten difüzörlü sistemde hava giriş hızının yüksek olması ve oluşan türbülans sebebiyle partikül sa-yılarının ameliyat bölgesinde artmasından dolayı LAF üniteleri kullanılmaktadır.
Alınan ölçümler sırasında içeride sadece ölçüm alan tek bir kişinin bulunduğu ve ameliyathane ekibi ve hastayla birlikte partikül sayılarının çok fazla artacağı unutulmamalıdır. Bu sebepten dolayı ameliyat ekibinin hijyene çok fazla önem vermesi gerekmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Anıl, O. B., Mobedi, M., Özerdem, M. B., “Bir Ameliyat Odasında Klima ve Havalandırma Tasarım Parametrelerinin Değişimi Üzeri-ne Deneysel Bir Çalışma”, 9. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, Say. 1191-1201, Mayıs 2009.
[2] Van Gaever, R., Jacobs, V. A., Diltoer, M., Peeters, L., Vanlanduıt, S. “Thermal Comfort of the Surgical Staff in the Operating Room”, Building and Environment, 81: 37-41, 2014.
[3] Forejt, L., Drkal, F., Hensen, J., In Seppänen, O., Säteri, J., Seppänen, O. June, “Assessment of Operating Room Air Distribution in a Mo-bile Hospital: Field Experiment Based on VDI 2167”, In Proceedings of the 10th Int Room-vent Conference, Say. 57-69, Haziran 2007.
[4] Ho, S. H., Rosario, L., Rahman, M. M., “Three-Dimensional Analysis For Hospital Operating Room Thermal Comfort and Con-taminant Removal”, Applied Thermal Engi-neering, 29(10): 2080-2092, 2009.
Tablo 13. Toda=21 °C için Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 4.894.441* 3.751 1.989 457*
Orta kısmı 10.663 1.860 926 260
Ayak kısmı 9.356 1.799 1.035 1.219*
Tablo 14. Toda=22 °C için Ortalama Partikül Sayısı
>0,3 µm >0,5 µm >1 µm >5 µm
Baş kısmı 24.014.902* 3.670 1.689 445*
Orta kısmı 22.742 3.145 1.353 355*
Ayak kısmı 19.670 3.057 1.423 377*
Tesisat-170-14032019.indd 35 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201936
[5] Wang, F. J., Lai, C. M., Cheng, T. J., Liu, Z. Y., “Performance Investigation for the Cleanroom Contamination Control Strategy in an Operat-ing Room”, Ashrae Transactions, 116(1): 74-80, 2010.
[6] El Gharbi, N., Benzaoui, A., Khalil, E. E., Kameel, R., “Analysis of Indoor Air Quality in Surgical Operating Rooms Using Experimen-tal and Numerical Investigations”, Mechanics & Industry, 13(2): 123-126, 2012.
[7] Rui, Z., Guangbei, T., Jihong, L., “Study on Bi-ological Contaminant Control Strategies Un-der Different Ventilation Models in Hospital Operating Room”, Building and Environment, 43(5): 793-803, 2008.
[8] Liu, Y., Moser, A., Harimoto, K., “Numerical Study of Airborne Particle Transport in an Op-erating Room”, International Journal of Venti-lation, 2(2): 103-110, 2003.
[9] Balaras, C. A., Dascalaki, E. and Gaglia, A., “HVAC and Indoor Thermal Conditions in Hospital Operating Rooms”, Energy and Buildings, 39(4): 454-470, 2007.
[10] American Society For Heating, Air Condi-tioning Engineers Ashrae/Ashe Standard 170, “Ventilation of Heating Care Facilities”, 2008.
[11] Deutches Institut Fur Normung E. V. DIN 1946, Teil 4, “Raumlufttechnische Anlagen in Krankenhausern”, 2007.
[12] Verein Deytscher Ingenieure, VDI 2167, “Teschniche Gebaudeausrüstung Von Krank-enhausern”, 2007.
[13] Anıl, O. B., Mobedi, M., Özerdem, M. B., “Hastane Hijyenik Ortamları İçin Klima ve Havalandırma Sistemleri Tasarım Parametre-leri”, 8. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, Say. 497-509, Ekim 2007.
[14] Anıl, O. B., Mobedi, M., Özerdem, M. B., “Hastanelerin Hijyenik Sınıf 1 Ortamlarında Kullanılan Klima ve Havalandırma Sistem-leri İçin Tasarım Parametreleri”, Türk Tesi-
sat Mühendisleri Derneği Dergisi, 58: 23-30, 2008.
[15] Diab-Elschahawi, M., Berger, J., Blacky, A., Kimberger, O., Oguz, R., Kuelpmann, R., Kramer, A. and Assadian, O., “Impact of Dif-ferent-Sized Laminar Air Flow Versus No Laminar Air Flow on Bacterial Counts in the Operating Room During Orthopedic Surgery”, American Journal of Infection Control, 39(7): 25-29, 2011.
[16] Yamankaradeniz, R., Horuz, İ., Kaynaklı, Ö., Coşkun, S., Yamankaradeniz, N. İklim-lendirme Esasları ve Uygulamaları, Dora Yayınevi, Bursa, 602 s. 2012.
[17] Sadrizadeh, S. and Holmberg, S., “Effect of a Portable Ultra-Clean Exponential Airflow Unit on the Particle Distribution in An Oper-ating Room”, Particuology, 18: 170-178, 2015.
[18] Chow, T. T., Yang, X. Y., “Performance of Ventilation System in a Non-Standard Operat-ing Room”, Building and Environment, 38(12): 1401-1411, 2003.
[19] Chow, T. T., Yang, X. Y., “Ventilation Per-formance in the Operating Theatre Against Airborne Infection: Numerical Study on an Ultra-Clean System”, Journal of Hospital In-fection, 59(2): 138-147 2015.
[20] Sadrizadeh, S., Tammelin, A., Ekolind, P., Holmberg, S., “Influence of Staff Number And Internal Constellation on Surgical Site In-fection in an Operating Room”, Particuology, 13: 42-51, 2013.
[21] Dharan, S. and Pittet, D., “Environmental Controls in Operating Theatres”, Journal of Hospital Infection, 51(2): 79-84, 2013.
[22] Boylu, A., “Ameliyathane ve Yoğun Bakım Hijyenik Havalandırma Sistemlerinin Per-formans Doğrulaması”, 9. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, Say. 1233-1244, Mayıs 2009.
Tesisat-170-14032019.indd 36 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019 37
Araç Radyatörünün Isı Transferi Performansının Su Tabanlı Nanoakışkanlar Kullanılarak Deneysel Olarak Araştırılması
ÖZ
Bu çalışmada, araç radyatöründeki ısı transferi performans artışı saf su, su ta-banlı grafen oksit ve su tabanlı grafen nano ribon nanoakışkanları kullanılarak deneysel olarak incelenmiştir. Deneyler farklı akışkan sıcaklıkları (36 °C, 40 °C ve 44 °C) ve debilerde (0,6 m3/h, 0,7 m3/h, 0,8 m3/h ve 0,9 m3/h) gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar kullanılarak toplam ısı transferi katsayısı, U hacimce %0,01 konsantrasyondaki grafen oksit (GO) ve grafen nano ribon (GNR) nanoakışkanı için hesaplanmıştır. Radyatör soğutması için kullanılan havanın debisi sabit tutul-muştur. Deneylerden elde edilen toplam ısı transfer katsayıları saf su ve nanoa-kışkanlar için karşılaştırılarak ısı transferi performansındaki artış belirlenmiştir. Sonuçlar, toplam ısı transferi katsayısındaki en yüksek artış miktarlarının %0,01 GO-su nanoakışkanı için %8,7 ve %0,01 GNR-su nanoakışkanı için %18,9 olduğu-nu göstermektedir.
Anahtar KelimelerNanoakışkan, Grafen Oksit (GO), Grafen Nano Ribon (GNR), Araç Radyatörü.
Ferhat KILINÇDr. Öğretim ÜyesiCumhuriyet ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümü[email protected]
Ertan BUYRUKProf. Dr.Cumhuriyet ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümü[email protected]
Koray KARABULUTDr. Öğretim ÜyesiCumhuriyet ÜniversitesiSivas Meslek Yü[email protected]
ABSTRACT
In this study, heat transfer performance enhancement of a car radiator by using pure water, water- based graphene oxide and water-based graphene nanoribbon nanofluids is investigated experimentally. Experiments are conducted at different fluid temperatures (36 °C, 40 °C and 44 °C) and flow rates (0,6 m3/h, 0,7 m3/h, 0,8 m3/h and 0,9 m3/h). Overall heat transfer coefficient, U is calculated from obtained results for graphene oxide (GO) and graphene nanoribbon (GNR) (0,01% vol. con-centration) nanofluids. The flow rate of the air side which is used for cooling of radiator is kept constant. Overall heat transfer coefficient obtained from the ex-periments are compared with pure water and the nanofluids to determine increase in heat transfer performance. Results showed that, the highest amount of increase in the overall heat transfer coefficient is 8,7% for 0,01% GO-water nanofluid and 18,9% for 0,01% GNR-water nanofluid respectively.
KeywordsNanofluid, Graphene Oxide (GO), Graphene Nano Ribon (GNR), Car Radiator.
Geliş Tarihi : 10.10.2016Kabul Tarihi : 10.03.2017
Experimental Investigation of Auot Radiator Heat Transfer Performance by using Water Based Nanofluids
Kılınç, F., Buyruk, E., Karabulut, K., Araç Radyatörünün Isı Transferi Performansının Su Tabanlı Nanoakışkanlar Kullanılarak Deneysel Olarak Araştırılması, 13. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, sf. 1353-1366, Nisan 2017.
Tesisat-170-14032019.indd 37 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201938
1. GİRİŞ
Her sektörde olduğu gibi otomotiv sektöründe de enerji verimliliği, enerji tüketiminin minimu-ma indirilmesi, üretilmesi planlanan parçaların optimizasyon testlerinin yapılması konularında çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar yapılıp enerji tasarrufu sağlanırken aynı zamanda ihtiyaç duyulan performans kriterinin de sağlanması ge-rekmektedir. Otomobil soğutma sistemlerinin en önemli elemanlarından birisi radyatörlerdir. Oto-mobil radyatörleri bir çeşit kompakt ısı değiştirici-sidir [1]. Isı değiştiricideki iş yapan taban akışkan içerisine katı parçacıkların süspansiyon şeklinde katılması pasif ısı transferi iyileştirme yöntemle-rinden biridir. Bu yöntem geleneksel akışkanın ısıl iletkenliğini artırarak akışkanın ısı transferi karak-teristiklerini iyileştirmektedir [2].
Soğutucu akışkanlar, su, motor yağı, etilen glikol vb. gibi geleneksel akışkanlar zayıf ısı transfer per-formansına sahiptir ve bu yüzden gereken ısı trans-ferini elde edebilmek için yüksek kompaktlıkta ve etkenlikte sistemler gerekmektedir. Isı transferi geliştirilmesi için gösterilen çabalar arasında akış-kana katkılar uygulaması daha belirgindir. Son za-manlarda nano teknolojideki ilerlemeler nanoakış-kan denilen yeni bir akışkan kategorisi gelişmesini sağlamıştır [3]. Choi, enerji verimli nanoakışkanlar ve daha küçük ve daha hafif radyatörler geliştiril-mesi yoluyla otomotiv endüstrisi için yakıt tasar-rufunu hedefleyen bir proje sunmuştur. Nanoakış-kanlar projesinin temel amacı, güç motorlarının yüksek soğutma ihtiyacına rağmen araç soğutma sistemlerinin boyut ve ağırlıklarının %10’dan daha fazla oranda azaltılmasıdır [4].
Nanoakışkan 100 nm ve daha küçük boyuttaki me-tal, metal oksit, karbon nanotüp veya grafen parça-cıkların genelde Newton kuralına uyan akışkanlar içerisine düşük konsantrasyonlarda eklenmesiyle oluşturulan süspansiyon şeklindeki akışkanlara denilmektedir. Nanoakışkanlar, ısıl yayılım ve ısıl iletkenlik gibi termofiziksel özellikleri iyileştirir-ken, mükemmel bir kararlılık ve taşınım ısı trans-fer katsayısı sağlamaktadırlar ve ayrıca basınç düşüşü ve pompalama gücünde taban akışkanında çok az bir artış meydana getirmektedirler [5, 6, 7]. Karbon tabanlı malzemelerden olan grafen, nano-teknolojinin çeşitli alanlarında yaygın bir şekil-de kullanılan en yeni nanoparçacıklardan biridir. Karbon elementinin bal peteği örgülü yapısı olan
grafen, iki boyutlu düzlemsel yapıların çok en-der örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bilim dünyasında oldukça fazla heyecan yaratan grafen aslında çok nadir bulunan bir malzeme de-ğildir. Kullandığımız kurşun kalemlerin içindeki grafit, grafen tabakalarının üst üste binmesinden oluşmaktadır. Grafen, karbon atomlarının tek düz-lemde altıgen yapıda dizilmesiyle oluşan iki bo-yutlu, bir atom kalınlığında, karbon allotropu bir yapıdır [8]. Grafen suyu sevmez özelliğe sahiptir. Grafit oksitlenerek grafen oksite dönüştüğünde ısıl iletkenliği grafitten daha düşük olmaktadır. Fakat grafen oksit suyu sever özellikte olduğundan kulla-nıldığı nanoakışkanda stabilite (kararlılık) artmak-ta ve çökelme olmamaktadır [9]. Başta metaller olmak üzere yaygın kullanılan nanoparçacıklara kıyasla sahip olduğu üstün özellikler ve literatürde az miktarda çalışma bulunması nedeniyle deney-lerde grafen nanoparçacıkları tercih edilmiştir.
Bazı araştırmalar nanoakışkanların ısı değiştiricisi uygulamalarında faydalanılması için başlatılmış-tır ve önceki çalışmaların çoğu sayısaldır. Roy vd. [10], radyal akışlı soğutma sisteminde Al2O3-su nanoakışkanını kullanarak 1200 Re sayısı için ısı transferini araştırmışlardır. Yaptıkları çalışma, %5 ve %10 hacimsel konsatrasyon ile ısı transferinin %45 ve %110 arttığını göstermiştir. Yine benzer bir soğutma sisteminde ve sıcaklık-bağımlı özel-likler kullanılarak Palm vd. [11] tarafından Al2O3-su nanoakışkanının ısı transferine faydası sayısal olarak araştırılmıştır. Sonuç olarak %4 hacimsel fraksiyon için saf suya kıyasla ısı transferi katsa-yısında %25 artış elde etmişlerdir. Jang ve Choi [12], mikrokanallı ısı değiştiricisinde nanoakışkan kullanımının önce ve sonraki soğutma perfor-mansı sayısal olarak çalışılmıştır. Suya eklenen elmas parçacıklar (%1 hacim konsantrasyonu ve 2 nm çapında), sabit pompalama gücünde %10 daha yüksek ısı transferi performansı sergilemişlerdir. Nguyen vd. [13], kapalı bir devredeki Al2O3-su nanoakışkanının ısı transferi performansını ölç-müşlerdir. Çalışmaları göstermiştir ki, %6,8 hacim konsantrasyonunda ısı transferi katsayısındaki, h artış %40 daha yüksektir. Ayrıca 47 nm parçacık çapının 36 nm boyutuna göre daha fazla iyileşme sağladığından da bahsetmişlerdir. Chun vd. [14], konsentrik çift borulu ısı değiştiricisi sisteminde yağ taban akışkanı için alümina nanoparçacıklar kullanmışlardır. Çalışmalarında %0,5 hacimsel konsantrasyonu için taşınım ısı transferi katsayı-
Tesisat-170-14032019.indd 38 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
39Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
sında, h %10-13 artış ve düşük Re sayısı (Re < 200) için ortalama ısı transferi katsayısında, h yaklaşık %25 artış elde etmişlerdir. Daha yakın zamanda, Duangthongsuk ve Wongwises [15], konsentrik çift borulu ısı değiştiricisinde TiO2–su nanoakış-kanı kullanarak deneysel bir çalışma yapmışlardır. Hacimsel konsantrasyon %0,2 (21 nm ortalama çapında) ve türbülanslı akış koşullarında taşınım ısı transferi katsayısında, h %6-11 artış elde ettik-lerini bildirmişlerdir. Karabulut vd. [16] çalışmala-rında 8 mm iç çaplı ve 1830 mm uzunluklu bakır bir boruda %0,01 konsantrasyonlu MWCNT-su nanoakışkanının taşınım ısı transferi artışında ısı akısı ve hacimsel debinin etkilerini araştırmışlar-dır. Re=2753’te en yüksek ısı akısı değerinde taban akışkanına göre ısı taşınım katsayısında %20’lik artış elde etmişlerdir.
Peyghambarzadeh vd. [17], deneysel çalışmala-rında geleneksel etkenlik, e-NTU (Number of Transfer Unit) yöntemine göre toplam ısı transfe-ri katsayısını (U) hesaplayarak otomobil radyatö-ründe ısı transferi performansını araştırmışlardır. Deneyler 60 nm boyutundaki bakır oksit (CuO) ve 40 nm boyutundaki demir oksit (Fe2O3) nanoparça-cıklar ile sıvı tarafındaki Reynolds sayısı, Re 50-1.000 arasında değiştirilmiş ve sıvının radyatöre giriş sıcaklığı 50 oC, 65 oC ve 80 oC’de sabit tu-tularak yapılmıştır. Sonuç olarak; sıvı giriş sıcak-lığı azaltıldığında toplam ısı transferi katsayısının arttığı, sıvı ve havanın debilerinin artırılmasının toplam ısı transferi katsayısını artırdığı, nanopar-çacık konsantrasyonunun artırılmasının toplam ısı transferi katsayısını (U) (özellikle de Fe2O3-su nanoakışkanında) artırdığı sonuçları elde edilmiş-tir. Nieh vd. [18], 10-20 nm boyutundaki Al2O3 ve 20-30 nm boyutundaki TiO2 nanoparçacıklarla 210 mmx27 mmx133 mm ölçülerinde 16 düz borudan oluşan alüminyumdan bir motosiklet radyatörüyle deneysel bir çalışma yapmışlardır. NC (nano-co-olant) olarak tanımladıkları 6 farklı nanoakışkan kullanarak 4,5 l/dak, 6,5 l/dak ve 8,5 l/dak debile-rinde; 80 oC, 85 oC, 90 oC ve 95 oC sıcaklıklarında ve 3,5 m3/dak sabit hava debisinde deneyler gerçek-leştirmişlerdir. Tüm deneyler sonucunda EG-su ile karşılaştırıldığında en yüksek ısıl iletkenlik oranı %39,7, en yüksek özgül ısı oranı %3,2 ayrıca en yüksek viskozite oranı ise %30,4 olarak elde edil-miştir. Genel olarak ise, EG-su ile kıyaslandığında ısı yayma kapasitesi, basınç düşüşü, pompalama gücü ve EF (Efficiency Factor: verimlilik faktörü;
ısı yayma kapasitesinin pompalama gücüne ora-nı) en yüksek artış oranları sırasıyla %25,6, %6,1, %2,5 ve %27,2 deneysel olarak elde edilmiştir. Kılınç vd. [19] deneysel çalışmalarında farklı akış-kan sıcaklıkları ve debilerde grafen tabanlı nanoa-kışkan kullanarak 36 adet yatay tüplü ve stadyum kesitli araç radyatörünün soğutma performansını incelemişlerdir. Deneylerden elde edilen toplam ısı transfer katsayıları saf su ve nanoakışkanlar için karşılaştırılarak ısı transferi performansında-ki artış belirlenmiştir. Sonuç olarak akışkan 44 oC sıcaklıkta iken toplam ısı transferi katsayısındaki en yüksek artış miktarının %0,01 GO-su nanoa-kışkanı için %7,9 ve %0,02 GO-su nanoakışkanı için %33,9 olduğunu elde etmişlerdir. Elsebay vd. [20], su akışkanı yerine nanoakışkan kullanılması nedeniyle bir radyatör yeniden boyutlandırılmıştır. Radyatörün düz borusunda akan iki nanoakışkan (Al2O3-su ve CuO-su) hem ısıl hem de akış perfor-mansını değerlendirmek için sayısal olarak araştı-rılmış ve yeniden boyutlandırma işlemi gerçekleş-tirilmiştir. Çalışmada, %1, 3, 5 ve 7 olmak üzere dört farklı hacimsel konsantrasyonla çalışılırken, Reynolds sayısı 250 ile 1.750 arasında değişmek-tedir. Isı transferi performansındaki dikkat çekici iyileşme nedeniyle radyatörün hacminde önemli bir azalma sağlanmıştır. Ramalingam vd. [21] ısı borularında soğutucu olarak CeO2-etilen glikolün ısıl performansının analizini gerçekleştirmişlerdir. 40 oC sıcaklıkta farklı konsantrasyon ve debilerde deneysel olarak araştırmalar yapmış ve sonuçlar bükülmüş plaka yerleştirilmiş yatay akış ve çap-raz borulu ısı değiştiricisinde sayısal olarak analiz edilmiş ve etilen glikol/su kombinasyonuyla karşı-laştırıldığında hacimsel %0,75 CeO2-etilen glikol konsantrasyonunun daha fazla ısı transfer katsayısı artışı sergilediği görülmüştür. Bu nedenle gele-neksel soğutucu yerine önerilen kombinasyonun kullanılmasının radyatörün boyutlarını, kullanılan akışkan hacmini ve pompalama gücünü azaltaca-ğını böylece akışkanın motor soğutma sistemi için enerji verimli bir akışkan olacağını belirlemişler-dir. Naik vd. [22] çalışmalarında suda alüminyum oksit ve bakır oksidi içeren iki nanoakışkanı dü-şünerek otomobil radyatörünün performansını deneysel olarak araştırmışlardır. %0,1’lik hacim-sel konsantrasyonda her iki nanoakışkanın taban akışkanının üzerinde performansta iyileşme gös-terdiğini saptamışlardır. Karşılaştırma, eşit kütle-sel debi, eşit hava debisi ve eşit radyatör soğutucu giriş sıcaklığı olmak üzere üç önemli değişken göz
Tesisat-170-14032019.indd 39 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201940
önüne alınarak yapılmıştır. Her iki nanoakışkanın taban akışkanıyla karşılaştırıldığında ısı transferi oranında artış sergilediğini belirlemişlerdir.
Bu çalışmada su tabanlı grafen oksit ve grafen nano ribon nanoakışkanlarının ısı transferi perfor-mansına etkisi saf suyla kıyaslanarak incelenmiş-tir. Hazırlanan deney sisteminde 3 farklı sıcaklık (36 oC, 40 oC ve 44 oC) ve 4 farklı debide (0,6 m3/h, 0,7 m3/h, 0,8 m3/h ve 0,9 m3/h) iki farklı nanoakış-kan %0,01 hacimsel konsantrasyonu için deneyler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler kullanıla-rak etkenlik değeri ve toplam ısı transferi katsayı-sındaki artışlar hesaplanmıştır. Böylece saf suyla kıyaslamalar yapılarak hem grafen oksit (GO) hem de grafen nano ribon (GNR) nanoakışkanlarının ısı transferi performansına etkisi sıcaklık, debi ve hacimsel konsantrasyon açısından incelenmiştir. Toplam ısı transferi katsayısındaki artış saf suya kıyasla yüzdesel olarak hesaplanmıştır.
2. DENEYSEL YÖNTEM
2.1. Nanoakışkanların Hazırlanması
Nanoakışkan üretmek için taban akışkanı olarak saf su ve nanoparçacık olarak grafen kullanılmıştır. Nanoakışkanın hazırlanması işlemi Cumhuriyet Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma Merkezi’nde gerçekleştirilmiş olup, deneyde kullanılan nanoa-kışkan buradan temin edilmiştir. Deneylerde kul-lanılan GO, grafitten sentezlenerek elde edilmiştir. GO sentezlenirken grafit, nitrit ve sülfirik asit ve ayrıca sodyum nitrat, hidrojen peroksit ve potas-yum permanganat gibi çeşitli kimyasallarla işleme tabi tutulmuştur. Daha sonra saf suyla yıkanarak asitten ve kimyasallardan ayrıştırıldıktan sonra fı-rında kurutularak GO nanoparçacığı elde edilmiş-tir [23, 24]. Literatürde ribon olarak adlandırılan karbon nanotüp nanoşerit nanoparçacıklar kısa ve uzun olmak üzere iki farklı uzunluktaki (L=0,5-2 μm ve L= 10-30 μm) 20-30 nm dış çapa sahip çok duvarlı karbon nanotüplerin iyileştirilmiş Hummers metodu (grafit oksidin eksfoliasyonu) ile boylamasına açılması ile sentezlenmiştir. Ribon nanoparçacık silindir tüp şeklindeki karbon nano-tüplerin boylamasına açılması ile elde edilen iki boyutlu düzlem şeklindeki yapraklardır. Diğer bir ifade ile ribon, grafenin karbon nanotüplerden elde edilmiş haline denilmektedir [25].
Deneyler öncesi hazırlanmak istenilen konsantras-yona göre grafen parçacıkları, 0,0001 g (0,1 mg) hassasiyete sahip terazi ile tartılmıştır. Nanoparti-kül tartım işleminden sonra kütlesel oranlar Eş. (1) ile hacimsel orana çevrilmiştir. Yapılan deneylerde 4 lt saf suya 0,4 gr grafen katılarak hacimce %0,01 konsantrasyonda nanoakışkanlar kullanılmıştır. Nanoakışkan hazırlanırken nanoparçacıkların topaklaşmasını önleyerek kararlılığını artırmak amacıyla 4-8 saatlik süreyle 50 Hz’lik frekansa ve 230 W’lık maksimum güce sahip ultrasonifikatör cihazında sonifikasyon işlemine tabi tutulmuştur. Ayrıca nanoakışkanın kararlılığının sağlandığına gözlemsel ve zeta potansiyel ölçümleri sonunda karar verilmektedir [26]. Sonuç olarak, mürekkep benzeri siyah homojen bir süspansiyon elde edil-miştir. Daha sonra elde edilen kararlı nanoakışkan, deney sisteminde ısıtma tankına konularak deney-ler yapılmıştır.
Vp
Vnf
=Vp
Vf + Vp
=
mp
ρp
mp
ρp
+ mf
ρf
=mpρf
mpρf + mfρp
(1)
Eşitlik (1)’deki, mp nanoparçacığın kütlesi, mf taban akışkanın kütlesi, ρf ve ρp ise sırasıyla taban akış-kanının ve parçacığın yoğunluklarıdır. p parçacığı, f akışkanı ve nf nanoakışkanı belirtmektedir.
Deneylere başlamadan önce ve deneyler tamam-landıktan sonra sistem tankındaki grafen oksit na-noakışkanına ait fotoğraflar Şekil 1a ve 1b’de ve-rilmiştir. Görüldüğü üzere nanoakışkanlar deney sırasında havadaki oksijenle teması sonucu kara-rarak daha koyu bir renk almaktadır. Grafen nano ribon için de benzer durumlar gözlemlenmiştir.
a) b)Şekil 1. Grafen oksit nanoakışkanına ait fotoğraflar
a) deney öncesi b) deney sonrası
Tesisat-170-14032019.indd 40 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
41Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
2.2. Nanoakışkanlara Ait Termofiziksel Özellikler
Kütlesel olarak hazırlanan nanoakışkanların reolo-jik analizi koni ve plaka (cone and plate) gerilim kontrollü reometre ile yapılmıştır. Isıl iletkenlik öl-çümü için literatürde de çok sık kullanılan sıcak tel yöntemi kullanılmış ve bu amaçla deneysel olarak ısıl iletkenlik ölçer cihazı kullanılmıştır. Nanoakış-kanın yoğunluk ölçümü deneysel olarak yoğunluk ölçer cihazı ile yapılmıştır.
Özgül ısı, Pak ve Cho [27] tarafından önerilen ana-litik modellerle belirlenmiştir. Nanoakışkan özgül ısısı,
Cnf = φCp + (1− φ)Cbf (2)
Eşitlik (2)’de nf, p ve bf sırasıyla nanoakışkan, par-çacık ve taban akışkanını belirtmektedir. Nanoa-kışkan ve taban akışkanı olan saf suyun ısıl özel-likleri Tablo 1’de gösterilmektedir.
2.3. Deneysel Sistem ve Kalibrasyon
Bu çalışmada kullanılan deneysel sistem Cumhu-riyet Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümüne ait 11 mx7,5 mx3,5 m ölçülerindeki laboratuvarda bulunmaktadır. Yapılan çalışma, C.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından M-526 no’lu proje kapsamında desteklenmektedir.
Deneylerde kullanılan otomobil radyatörü (Şekil 3), kıvrımlı kanatçık tipi olan 36 adet yatay tüplü ve stadyum kesit alanlı çapraz akışlı bir ısı eşan-jörüdür. Paslanmaz çelikten yapılmış ısıtma tan-kı (30 cm çap ve 35 cm yükseklik) yaklaşık 25 lt hacminde olup, DC güç kaynaklı varyak kontrol-lü elektrikli bir ısıtıcı (2500 W) ile ısıtılmaktadır. Toplam tank hacminin yaklaşık üçte biri (8 lt) mik-tarında akışkan kullanılarak tüm deneyler gerçek-leştirilmektedir. Sistemdeki akışkan, 1” çapındaki plastik borulardan oluşan gidiş-dönüş hattından akmaktadır. Sistemde 1” (DN25) çaplı, 2,7 m3/h maksimum debili, 6 m basma yüksekliğe sahip, 10
Tablo 1. Farklı Sıcaklıklarda Akışkanların Termofiziksel Özellikleri
Akışkan k (W/mK) ρ (kg/m3) Cp(J/kgK) µ (kg/ms)
Saf Su (36 oC) 0,6246 992,0 4179 707x10-6
Saf Su (40 oC) 0,6310 992,0 4179 653x10-6
Saf Su (44 oC) 0,6358 992,0 4179 607x10-6
%0,01 GO (35 oC) 0,6696 994,6 4179 1000x10-6
%0,01 GNR (35 oC) 0,6972 994,5 4179 1000x10-6
Şekil 2. Çalışmada kullanılan deneysel sistem
Tesisat-170-14032019.indd 41 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201942
bar basınca dayanabilen ve 0 ile +110 oC sıcaklık aralığında çalışabilen frekans konvertörlü sirkü-lasyon pompası bulunmaktadır. Pompa üç farklı güçte çalışabilmekte olup, ayrıca boru hattında bulunan küresel vana ile akışkan debisi ayarlana-bilmektedir. Akışkana ait debi değerleri, 10 bar basınca ve 80 oC sıcaklığa dayanabilen, 0,01 lt/dk hassiyette (±%2 doğruluğa sahip) ayar yapılabilen, 1,6-32 lt/dk aralığında çalışabilen bir akış ölçer ile ölçülmektedir. Dikdörtgen kesitli (40x63 cm) 2,5 m uzunluğa sahip paslanmaz çelik hava kanalı içeri-sinden bir fan (1350 rpm) ile radyatör üzerine hava gönderilmektedir. Hava giriş-çıkış sıcaklıkları iki adet K tipi ısıl eleman çiftiyle (termokupl), akışkan giriş-çıkış sıcaklıkları iki adet daldırma J tipi ısıl eleman çiftiyle ve radyatör duvar yüzey sıcaklığı 7 adet J tipi ısıl eleman çiftiyle ölçülmektedir. Sani-yede 250 kanala kadar tarama yapabilen 6 ½-DDM (22-bit) veri toplayıcı ile veriler kayıt altına alın-maktadır.
Deneylerde kullanılan araç radyatörüne ait özellik-ler Tablo 2 ve Tablo 3’de verilmiştir.
Çalışmalarda deneysel sisteminin güvenilirliğini
ve hassasiyetini belirlemek için saf suyla farklı akışkan sıcaklıkları ve debilerinde deneyler tekrar-lanmıştır. Sisteme ait ana bileşenlerin (tank, tesisat ve radyatör vb.) ve ölçüm bileşenlerinin hassas ve güvenilir olduğundan emin olunması sonrasında farklı tipte ve konsantrasyondaki nanoakışkanlar ile deneyler gerçekleştirilmiştir. Deneysel veriler sistem dengeye ulaştıktan sonra 20 saniye aralık-la toplam 10 dakika boyunca kayıt altına alınmış ve son 10 verinin ortalaması alınarak hesaplamalar yapılmıştır.
2.4. Hesap Yöntemi
Bu çalışmada, deneyler sonucu elde edilen veriler logaritmik ortalama sıcaklık farkı yöntemi kulla-nılarak toplam ısı transferi katsayısının hesaplan-masında kullanılmıştır. Bu yöntem için aşağıda verilen eşitliklerden faydalanılmıştır.
qh = !mhcp,h (Th,i − Th,o ) (3)
ve
qc = !mccp,c (Tc,o − Tc,i ) (4)
a) b)Şekil 3. a) Deney sisteminde kullanılan otomobil radyatörü b) Kıvrım tipli kanatçıklar ve tüp kesiti
Tablo 2. Radyatöre Ait Boyutlar (Su-Nanoakışkan Tarafı)
Boyut Sembol DeğerRadyatör uzunluğu Lrad 0,66 m
Radyatör yüksekliği Hrad 0,44 m
Radyatör genişliği Wrad 0,026
Tüp uzunluğu Lt 0,0621 m
Tüp yüksekliği Ht 0,0021 m
Tüp genişliği Wt 0,0260 m
Tüp sayısı - 36
Tüp hidrolik çapı dh 0,00395 m
Toplam tüp alanı Ai 1,214 m2
Tablo 3. Radyatöre Ait Boyutlar (Hava Tarafı)
Boyut Sembol DeğerKanatçık uzunluğu Lf 0,009 mKanatçık yüksekliği Hf 0,001 mKanatçık genişliği Wf 0,026 mHer kolondaki kanal sayısı - 287Toplam kanal sayısı - 10619Toplam tüp alanı Ao 6,74 m2
Tesisat-170-14032019.indd 42 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
43Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Burada h ve c indisleri, sıcak ve soğuk akışkanları, i ve o indisleri ise giriş ve çıkış koşullarını belirtir. Diğer bir yararlı eşitlik, sıcak ve soğuk akışkanlar arasındaki;
ΔT ≡ Th − Tc (5)
sıcaklık farkı ile toplam ısı geçişi q arasında bir ilişki kurularak elde edilebilir. Böyle bir eşitlik, Newton’un soğuma yasasında, ısı taşınım katsayısı h yerine toplam ısı transferi katsayısı U’yu yaza-rak bulunabilir. Uygun ortalama sıcaklık farkı için ∆Tlm ortalama logaritmik sıcaklık farkı tanımı;
q = UAΔTlm (6)
bu eşitlikte;
ΔTlm = ΔT2 − ΔT1
ln(ΔT2 / ΔT1)= ΔT1 − ΔT2
ln(ΔT1 / ΔT2 ) (7)
olup ayrıca ∆Tlm=F ∆Tlm,CF çapraz akışlı ısı değiş-tiricilerinde kullanılır. Burada F düzeltme katsayı-sıdır.
NTU (Number of Transfer Unit) ile gösterilen, ge-çiş birimi sayısı, ısı değiştiricilerinin çözümleme-sinde yaygın olarak kullanılmakta olup;
NTU = UACmin
(8)
ε = 1− exp1
C*
⎛⎝⎜
⎞⎠⎟ NTU0,22 exp −C*(NTU)0,78⎡⎣ ⎤⎦ −1{ }⎡
⎣⎢⎤⎦⎥
(9)
ε = qort
Cmin (Th,i − Tc,i ) (10)
Cmin (Th,i − Tc,i)
Değişik ısı değiştiricisi türleri için benzer bağıntı-lar çıkarılmış olup, C* = Cmin/Cmax ısıl kapasite de-bilerinin oranıdır [28].
3. DENEYSEL SONUÇLAR
Saf suyla yapılan deneyler sonrasında %0,01 ha-cimsel konsantrasyonda grafen oksit (GO) ve grafen nano ribon (GNR) nanoakışkanları kulla-nılmıştır. Elde edilen veriler neticesinde sistemin ısıl performansına ait grafikler aşağıda verilmiştir. Başta saf su, grafen oksit ve grafen nano ribon na-
noakışkanlarına ait etkenlik ve çıkış sıcaklıkları değerleri gösterilmiştir.
Deneyler sonrasında elde edilen verilerden 36 oC sıcaklık için hesaplanan etkenlik değerleri Şekil 4’te karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Deneysel so-nuçların sayısal sonuçlarla uyumlu olduğu açıkça görülmektedir. Diğer akışkan sıcaklıklarında (40 ve 44 oC) da aynı davranış uyumu elde edilmiştir. Saf suya kıyasla her iki nanoakışkanın (%0,01 GO ve %0,01 GNR) etkenlik değerlerinde artışlar elde edilmiştir. Saf su için en yüksek analitik 0,88 ve deneysel 0,86 etkenlik değerleri hesaplanırken, GO ve GNR nanoakışkanları için bu değerler sırasıyla 0,90, 0,88 ve 0,90, 0,89 olarak hesaplanmıştır.
Akışkan sıcaklığı 44 oC iken %0,01 konsantrasyo-nundaki GO ve GNR nanoakışkanlarına ait çıkış sıcaklıkları değişimine ait değerler Şekil 5’te gös-terilmiştir. Çıkış sıcaklığının debinin artması ile her üç akışkan için de arttığı açıkça görülmektedir. Saf su için sıcaklık farkındaki değişim 0,7 oC, GO nanokışkanı için 0,8 oC ve GNR nanoakışkanı için 1,1 oC olmaktadır. Düşük akışkan sıcaklıklarında
Şekil 4. Araç radyatörünün 36 oC sıcaklıktaki etkenlik değerlerinin saf su, GO ve GNR nanoakışkanları için
karşılaştırılması
Şekil 5. Araç radyatörünün giriş sıcaklığı 44 oC iken çıkış sıcaklıkları değerlerinin saf su, GO ve GNR
nanoakışkanları için karşılaştırılması
Tesisat-170-14032019.indd 43 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201944
(36 ve 40 oC) sıcaklık farkı daha az olduğundan ayrıca gösterilmemiştir. Ancak belirtilen sıcaklık-larda da benzer davranış açıkça görülmüştür. Çı-kış sıcaklıklarındaki bu değişim oranı, ısı transferi performansındaki iyileşmenin de bir göstergesi olarak yorumlanması açısından önem arz etmek-tedir.
Şekil 6. 36 oC sıcaklıktaki %0,01 GO ve GNR nanoakışkanlarının toplam ısı transferi katsayısı
deneysel verilerinin saf su ile karşılaştırılması
Şekil 6’da grafen oksit ve grafen nano ribon nano-akışkanlarının %0,01 konsantrasyon ve 36 oC sı-caklıktaki toplam ısı transferi katsayısına (U), ait değerler karşılaştırılmıştır. Saf suya kıyasla her iki nanoakışkanın ısı transferi katsayısı (U), de-ğerlerinde artış görülmektedir. GO nanoakışkanı için toplam ısı transferi katsayısındaki en yüksek artış miktarı 0,6 m3/h debide %8,7 iken GNR na-noakışkanı için 0,7 m3/h debide %11,3 olarak ger-çekleşmiştir. Verilen sıcaklıkta GO nanoakışkanı için toplam ısı transferi katsayısındaki ortalama artış miktarı %6,9 ve GNR nanoakışkanı için %9,1 olduğu hesaplanmıştır. Nanoakışkanların birbirleri ile karşılaştırılması durumunda ise GNR nanoa-kışkanının GO nanoakışkanından daha fazla artış sergilediği görülmektedir. Toplam ısı transferi kat-sayısındaki bu artış ortalama olarak %2,06 olarak gerçekleşmiştir.
Toplam ısı transferi katsayısının (U), saf su, GO ve GNR nanoakışkanları ile 40 oC sıcaklık için karşılaştırıldığı değerler Şekil 7’de gösterilmiştir. Saf suya kıyasla her iki nanoakışkanın ısı transfe-ri katsayısı (U), değerlerinde artış görülmektedir. Verilen sıcaklıkta GO nanoakışkanı için toplam ısı transferi katsayısındaki ortalama artış miktarı %2,8 ve GNR nanoakışkanı için %18,9 olduğu he-saplanmıştır. Grafen nano ribon nanoakışkana ait toplam ısı transferi katsayısı (U), değerindeki artış miktarının saf su ve GO nanoakışkanına kıyasla daha fazla olduğu belirgin olarak görülmektedir. GNR nanoakışkanının GO nanoakışkanına kıyasla toplam ısı transferi katsayısındaki (U), artış ortala-ma %15,73’tür.
Saf su, GO ve GNR nanoakışkanların toplam ısı transferi katsayılarının (U), 44 oC sıcaklıkta kar-şılaştırılması ait değerler Şekil 8’de gösterilmiştir. Verilen diğer sıcaklıklarda olduğu gibi 44 oC sı-caklıkta da saf suya kıyasla her iki nanoakışkanın toplam ısı transferi katsayısı değerlerindeki artış görülmektedir. Saf suya kıyasla her iki nanoakış-kanın ısı transferi katsayısı (U), değerlerinde artış görülmektedir. GO nanoakışkanı için toplam ısı transferi katsayısındaki en yüksek artış mikta-rı 0,6 m3/h debide %7,4 iken GNR nanoakışkanı için 0,6 m3/h debide %25,3 olarak gerçekleşmiştir. Verilen sıcaklıkta GO nanoakışkanı için toplam ısı transferi katsayısındaki ortalama artış miktarı %5,4 ve GNR nanoakışkanı için %18,8 olduğu he-saplanmıştır. Yine benzer olarak GNR nanoakış-kanın toplam ısı transferi katsayısındaki (U), artış GO nanoakışkanından daha fazla olup, ortalama %12,68 olarak gerçekleşmiştir.
Farklı akışkanlar (saf su, GO ve GNR nanoakış-kanı) için verilen grafiklerde akışkan debisinin artmasının toplam ısı transferi katsayısında artış sağladığı görülmektedir. Her üç sıcaklık değerinde
Şekil 8. 44 oC sıcaklıktaki GO ve GNR (%0,01) nanoakışkanlarının toplam ısı transferi katsayısı
deneysel verilerinin saf su ile karşılaştırılması
Şekil 7. 40 oC sıcaklıktaki GO ve GNR (%0,01) nanoakışkanlarının toplam ısı transferi katsayısı
deneysel verilerinin saf su ile karşılaştırılması
Tesisat-170-14032019.indd 44 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
45Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
de saf suya kıyasla nanoakışkanların ısı transferi performansında artış olduğu açıkça görülmektedir. Ayrıca grafen nano ribon nanoakışkanının aynı konsantrasyondaki grafen oksit nanoakışkanından daha yüksek ısı transferi performansı gösterdiği de görülmektedir.
4. SONUÇ
Bu çalışmada, araç radyatörünün soğutma per-formansına nanoakışkan kullanılmasının etkisi araştırılmıştır. Su tabanlı akışkana hacimce %0,01 konsantrasyonda grafen eklenmiştir. Elde edilen grafen oksit (GO) ve grafen nano ribon (GNR) na-noakışkanları ile farklı akışkan giriş sıcaklıkların-da ve farklı debilerde deneyler gerçekleştirilmiştir. Akışkan debisindeki artışın ısı transferi perfor-mansını artırdığı tüm akışkanlarda net olarak gö-rülmektedir. Her iki nanoakışkanın grafen tabanlı olmasına rağmen sentezlenme yöntemlerindeki farklılık elde edilen sonuçları da farklı kılmıştır. Elde edilen nanoakışkanlardan GO nanoakışka-nının saf suya kıyasla ısı iletim katsayısındaki ar-tış miktarı %5,32 ve GNR nanoakışkanının ise %9,66’dır. Verilen tüm sıcaklıklar (36 oC, 40 oC ve 44 oC) için toplam ısı transferi katsayısındaki (U), ortalama artış GO nanoakışkanında %5,04 ve GNR nanoakışkanında % olarak hesaplanmıştır. Verilen her üç sıcaklık değeri için %0,01 GNR nanoakış-kanın %0,01 GO nanoakışkanına kıyasla toplam ısı transferi katsayısındaki ortalama artış miktarı %10,16 olarak hesaplanmıştır. Nanoakışkanların ısı transferi performansı konusundaki üstünlükleri her ne kadar belirgin olsa da son kullanıcıya su-nulması konusu henüz kesin olarak belirlenebilmiş değildir. Sonuç olarak; toplam ısı transferi katsayı-sında (U), elde edilen artışlar araç radyatörlerinin ısı transferi performansını artırmakta olup aynı miktarda ısının daha küçük boyutlardaki araç rad-yatörleri ile sistemden atılabileceği anlamına gel-mektedir. Bu durum araç soğutma sistemlerinde kullanılan oto radyatörlerin boyutlarının küçültü-lebileceği ve ağırlıklarının azaltılabileceği anlamı-na gelmektedir.
SEMBOLLER
A Alan [m2]Cp Özgül ısı [J/kg K]h Isı taşınım katsayısı [W/m2K] q Isı [W]
k Isıl iletkenlik [W/mK] ṁ Kütlesel debi [m3/h] m Kütle [g]T Sıcaklık [oC]ϕ Konsantrasyon [%]µ Viskozite [kg/ms]
KAYNAKLAR
[1] Canbolat, A. S., Türkan, B., Yamankaraden-iz, R., Can, M., Etemoğlu, A. B., “Otomobil Radyatörlerinde Boru Sayısının Isıl Perfor-mansa ve Etkenliğe Etkisinin İncelenmesi”, Otekon’14, 7. Otomotiv Teknolojileri Kongre-si, Bursa, 26-27 Mayıs, 2014.
[2] Şahin, B., Çomaklı, K., Çomaklı, Ö., Yıl-maz, M., “Nanoakışkanlar İle Isı Transferinin İyileştirilmesi, Mühendis ve Makine, Cilt:47, Sayı: 559, S. 29-34, 2006.
[3] Peyghambarzadeh S. M., Hashemabadi S. H., Hoseini S. M., Seifi Jamnani M., “Experimen-tal Study of Heat Transfer Enhancement Using Water/Ethylene Glycol Basednanofluids as a New Coolant for Car Radiators”, International Communications in Heat and Mass Transfer 38, 1283-1290, 2011.
[4] Choi, S. U. S., “Nanofluids for Improved Effi-ciency in Cooling Systems, in: Heavy Vehicle Systems Review”, Argonne National Labora-tory, 362, Auditorium, 2006.
[5] Hong, K. S., Hong, T. K., Yang, H. S., “Ther-mal Conductivity of Fe Nanofluids Depending on the Cluster Size of Nanoparticles”, Applied Physics Letters, 88, 1-3, 2006.
[6] Hwan, L., Hwang, K., Janga, S., Lee, B., Kim, J., Choi, S. U. S., Choi, C., “Effective Viscos-ities And Thermal Conductivities of Aqueous Nanofluids Containing Low Volume Concen-trations of Al2O3 Nanoparticles”, Int. Journal of Heat and Mass Trans., 51, 2651-2656, 2008.
[7] Jang, S. P., Choi, S. U. S., “Effects of Various Parameters on Nanofluid Thermal Conductiv-ity”, Journal of Heat Transfer, 129, 617-623, 2007.
[8] Singh, V., Joung, D., Zhai, L., Das, S., Khonda-ker, S., Seal, S., “Graphene Based Materials: Past, Present and Future”, Progress in Materi-als Science, 56, 1178-1271, 2012.
[9] Yu, W., Xie, H., Chen, L., Li, Y., “Enhancement of Thermal Conductivity of Kerosene-Based FE3O4 Nanofluids Prepared Via Phase-Trans-fer Method”, Colloids and Surfaces A, 355, 109- 113, 2010.
Tesisat-170-14032019.indd 45 26.03.2019 15:34
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201946
[10] Roy, G., Nguyen, C. T., and Lajoie, P. R., “Nu-merical Investigation of Laminar Flow and Heat Transfer in a Radial Flow Cooling Sys-tem With the Use of Nanofluids, Superlattic-es and Microstructures”, Vol. 35, Pp. 497-511, 2004.
[11] Palm, S. J., Roy, G., and Nguyen, C. T., “Heat Transfer Enhancement With the Use of Nano-fluids in Radial Flow Cooling Systems Con-sidering Temperature-Dependent Properties”, Applied Thermal Engineering, Vol. 26, Pp. 2209-2218, 2006.
[12] Jang, S. P., and Choi, S. U. S., “Cooling Per-formance of a Microchannel Heat Sink With Nanofluids”, Applied Thermal Engineering, Vol. 26, Pp. 2457-2463, 2006.
[13] Nguyen, C. T., Roy, G., Gauthier, C., and Gala-nis, N., “Heat Transfer Enhancement Using Al2O3–Water Nanofluid For and Electronic Liquid Cooling System”, Applied Thermal En-gineering, Vol. 27, Pp. 1501-1506, 2007.
[14] Chun, B-H, Kang, H. U., And Kim, S. H., “Ef-fect of Alumina Nanoparticles İn the Fluid On Heat Transfer in Double-Pipe Heat Exchanger System”, Korean Journal of Chemical Engi-neering, Vol. 25, No. 5, Pp. 966-971, 2008.
[15] Duangthongsuk, W., Wongwises, S., “Heat Transfer Enhancement and Pressure Drop Characteristics of TiO2–Water Nanofluid in aDouble-Tube Counter Flow Heat Exchanger”, International Journal of Heat And Mass Trans-fer, Vol. 52, Pp. 2059–2067, 2009.
[16] Karabulut, K., Yapıcı, K., Buyruk, E., Kılınc, F., “Karbon Nanotüp İçeren Nanoakışkanın Isı Transferi Artışı ve Basınç Düşüşü Perfor-mansının Deneysel ve Sayısal Olarak İncelen-mesi”, Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongresi, 96-105, Balıkesir, 02-05 Eylül 2015.
[17] Peyghambarzadeh, S. M., Hashemabadı, S. H., Naraki M., Vermahmoudı, Y., “Experimental Study of Overall Heat Transfer Coefficient in the Application of Dilute Nanofluids in the Car Radiator, Applied Thermalengineering 52, 8-16, 2013.
[18] Nieh, H. M., Teng, T. P., Yu, C. C., “Enhanced Heat Dissipation of a Radiator Using Oxide Nano-Coolant”, International Journal of Ther-
mal Science, 77, 252-261, 2014.[19] Kılınc, F., Buyruk, E., Yapıcı, K., Karabulut,
K., “Oto Radyatör Soğutma Performansının Su Tabanlı Grafen Oksit Nanoakışkan İle İyileştirilmesi İçin Deneysel Çalışma”, Ulu-sal Isı Bilimi ve Tekniği Kongresi, 189-195, Balıkesir, 02-05 Eylül 2015.
[20] Elbesay, M., Elbadawy, L., Shedid, M. H., Fa-touh, M., “Numerical Resizing Study of Al2O3 And CuO Nanofluids in the Flat Tubes of a Ra-diator”, Applied Mathematical Modelling, 40, 13-14, 6437-6450, 2016.
[21] Ramalingam, S., Dhairiyasamy, R., Rajen-dran, S., Radhakrishnan, M., “Contraction of Radiator Length in Heavy Vehicles Using Cerium Oxide Nanofluid by Enhancing Heat Transfer Performance”, Thermal Science, 20, 1037-1044, 2016.
[22] Naik, R. G., Mohite, A. S., Dadi, J. F., “Ex-perimental Evaluation of Heat Transfer Rate İn Automobile Cooling System By Using Nano-fluids”, Proceedings of the Asme Int. Mechan-ical Eng. Cong. and Exposition, 8A, 2016.
[23] Hajjar, Z., Rashidi, A., Ghozatloo, A., “En-hanced Thermal Conductivities of Graphene Oxide Nanofluids”, Int. Comm. in Heat and Mass Transfer, 57, 128-131, 2014.
[24] Hummers, W. S., Offeman, R. E., “Prepara-tion of Graphitic Oxide”, Am. Chem. Soc., 80, 1339, 1958.
[25] Eravcu, F., “Karbon Tabanlı Nanomalzemeler-in Sentezi, Karakterizasyonu, Reolojisi, Isıl İl-etkenliği ve Kararlılığı”, Cumhuriyet Üniver-sitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 15, 2016.
[26] Kılınç, F., “Oto Radyatörlerde Nanoakışkan Kullanılarak Isı Aktarım Performansının Art-tırılması”, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilim-leri Enstitüsü, Doktora Tezi, 62-63, 2015.
[27] Pak B. C., Cho Y. I., Hydrodynamic and Heat Transfer Study of Dispersed Fluids With Sub-micron Metallic Oxide Particles, Exp. Heat Transf., 11, 151-170, 1998.
[28] Incropera, F. P., Dewitt, D. P., Isı ve Kütle Geçişinin Temelleri, Dördüncü Basımdan Çeviri, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2000.
Tesisat-170-14032019.indd 46 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019 47
Veri Merkezlerinin İklimlendirilmesinde Evaporatif Soğutma Desteğinin Ekonomikliğinin İncelenmesi
ÖZ
Bir veri merkezinin iklimlendirilmesi için doğru soğutma sisteminin seçilmesi çok önemlidir. Bu çalışmada Ankara ilinde bir veri merkezinin soğutulması üzerine ça-lışmalar yapılmıştır. Bu amaçla ekonomik ve verimli çözümler elde edebilmek için klasik soğutma sistemi olan mekanik buhar sıkıştırmalı soğutma sistemi ile direkt evaporatif soğutma sistemi karşılaştırılmıştır. Bu sistemlerin enerji sarfiyatları ve ekonomikliklerinin analizleri yapılmıştır. Sistemlerin güç tüketimleri incelendiğin-de mekanik buhar sıkıştırmalı sistemin güç tüketimi evaporatif sistemden yaklaşık 2,5 kat daha fazladır. Ekonomik analizde ise net şimdiki değer metodu ve geri öde-me yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmaların sonucuna göre; mekanik buhar sıkıştır-ma yöntemi hem ilk yatırım maliyeti hem de işletme maliyetleri açısından oldukça yüksektir. Evaporatif soğutma sistemi enerji sarfiyatının da klasik sisteme göre daha düşük olduğu görülmüştür.
Anahtar KelimelerEvaporatif Soğutma, Veri Merkezi, Net Bugünkü Değer.
Büşra MEMİK TAYLANYıldız Teknik ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüMakine Mühendisliği Bölümüİstanbul A.T.C. Air Trade Centre Hav. Sis. San ve Tic. A.Ş[email protected]
Zeynep Düriye BİLGEProf. Dr.Yıldız Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümüİstanbul [email protected]
ABSTRACT
Choosing the right cooling system for air conditioning of data center is very impor-tant. In his study, studies are conducted on the cooling of a data center in Ankara.For the purpose, the mechanical vapor compression system that known as classical cooling system and direct evaporative cooling system are was compared to obtain economic and efficient solutions. Energy consumption ans economics of these sys-tems are analyzed. When the power consumption of the systems are examined,it seen that the mechanical vapor system consumed power 2,4 times more than the evaporative cooling system. The net present value method and the payback method are used in economic analysis. The results of calculations show that the mechanical vapor compression system are very high both initial investment and operating costs.Evaporative cooling system has been found to be lower in terms of energy consump-tion compared to classical cooling system.
KeywordsEvaporative Cooling, Data Center, Net Present Value.
Geliş Tarihi : 07.02.2019Kabul Tarihi : 12.02.2019
Investigation of the Economical Efficiency of Evaporative Cooling Support in Air Conditioning of Data Centers
Taylan, B. M., Bilge, Z. D., Veri Merkezlerinin İklimlendirilmesinde Evaporatif Soğutma Desteğinin Ekonomikliğinin İncelenmesi, MMO, Tesisat Mühendisliği, sayı: 170, sayfa: 47-57, Mart-Nisan 2019.
Tesisat-170-14032019.indd 47 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201948
1. GİRİŞ
Veri merkezinde bulunan cihazların büyük bir bö-lümü hızlı bir şekilde ve yüksek oranda ısı üret-mektedir. Bu ortaya çıkan fazla ısı performans kaybı ve daha sonra arızaya neden olmaktadır. Veri merkezindeki sıcaklık değerlerinin artması veri merkezinin süreklilik durumunu ciddi olarak riske atmaktadır. Dolayısı ile soğutma sistemleri, kesintisizliğin sağlanması konusunda en önemli ünitelerdir. İklimlendirme planlaması yapılırken, veri merkezinin yapısına ve cihaz özelliğine uygun olarak nem ve ısı değerini dengede tutan bir soğut-ma sistemi oluşturulmalıdır. (1)
Veri merkezindeki soğutma sistemindeki optimi-zasyonun iki amacı; sunucu ekipmanının güvenli çalışmasını sağlamak; ve soğutma sisteminin ener-ji tüketimini azaltmak. (2)
Veri merkezlerinde iklimlendirme; havanın temiz-lenmesi, sıcaklık, soğukluk, nem gibi değerlerin yönetilmesi ve hava akışının sağlanması amacıy-la dünya standartları kapsamında ölçeklendirilen bir süreç olarak tanımlanabilir. Genellikle yapılan hataların önüne geçmek için dünya standartlarının iyi bilinmesi gerekiyor. Veri merkezinin kontrol-lü soğutulmasının yanı sıra iklimlendirilmeye de ihtiyacı vardır. Çünkü veri merkezlerinde hizmet veren sunucu, depolama aygıtları, yedekleme ci-hazları, ağ bileşenleri gibi BT ekipmanlarının, üreticilerin belirlediği değerlerde soğutması ile be-raber sıcaklık, nem, hava akışı ve havanın temiz-lenmesine de ihtiyaçları vardır. Sürekli çalışan bu ekipmanların ürettikleri ısı ve genişleyen iş hacmi, artan ekipman sayıları nedeni ile iklimlendirilmiş hava şartlarının bozulma eğiliminde olması süre-cin hassasiyetle değerlendirilmesi gereken bir konu olduğunu göstermektedir. Cihazların ihtiyacı olan oda şartları sağlanmazsa bu cihazlar kendi ısıttık-ları havayla beraber hata vermeye ve iş süreklili-ğini etkilemeye başlarlar. Veri merkezinde çalışan ekipmanlar verimli şekilde çalışabilmek için ge-rekli oda şartlarına ihtiyaç duyarlar. (3)
Başarılı bir iklimlendirme için ASHRAE tara-fından 2004 yılında yayınlanan “Thermal Gui-delines for Data Processing Environments” (Veri İşleme Birimleri İçin Isı Önerileri) 2008 yılında kuru sıcaklık, nem ve yoğunlaşma değerlerini tek-rar güncellemiştir. Bu güncellemeler üreticilerden gelen bilgiler, testler ve değerlendirmeler ışığında yapıldığı için ASHRAE standartlarına dikkat ede-
rek iklimlendirmenin sağlanması çok önemlidir. Bu değerler veri merkezi verimliliğini en üst sevi-yeye çıkarmak için planlandığı gibi aynı zamanda iklimlendirme maliyetlerini de düşürmektedir. (4)
Tablo 1. Ashare 2004 ve 2008 Yönergeleri Karşılaştırması (4)
2004 Yılı Değerleri
2008 Yılı Değerleri
En Düşük Sıcaklık (°C) 20 18
En Yüksek Sıcaklık (°C) 25 27
En Düşük Nem (%) 40 60
En Yüksek Nem (%) 55 60
ASHRAE iklimlendirme ortamlarını 4 farklı sınıf-ta incelemektedir. Aşağıdaki tablolarda sınıflara göre iklimlendirme değerleri ve versiyonlar arası karşılaştırma verileri verilmektedir. (4)
Şekil 1. Veri merkezi sınıfları termal yönergeleri (4)
Bu kurallar, minimum enerji tüketimi ile maksi-mum BT ekipmanı güvenilirliğini sağlamak için geliştirilmiştir. 2008’den bu yana ASHRAE, her veri merkezinin veya güneş altındaki her bir IT ekipmanının bu yönergeleri izlememesi gerekti-ğine karar vermiştir. Farklı veri merkezleri farklı uygulama türlerine ve BT ekipmanına sahip oldu-ğundan, uygun çevre aralıkları belirli bir uygula-mayı kapsamalıdır. 2011 yönergeleri, her biri kendi tavsiye edilen termal zarfına sahip farklı veri mer-kezleri sınıflarını tanımlar.
2011 sınıfındaki her bir sınıfın özet açıklaması:
Sınıf A1: Tipik olarak sıkı kontrol edilen çevresel parametrelere (çiğlenme noktası, sıcaklık ve ba-ğıl nem) ve kritik görev operasyonlarına sahip bir veri merkezi. Bu ortam için tipik olarak tasarlan-mış ürün türleri; kurumsal sunucular ve depolama ürünleridir.
Sınıf A2: Tipik olarak bazı çevresel parametrelerin (çiğlenme noktası, sıcaklık ve bağıl nem) kontrolü-nü içeren bir bilgi teknolojisi alanı veya ofis veya
Tesisat-170-14032019.indd 48 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
49Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
laboratuar ortamı. Bu ortam için tipik olarak ta-sarlanan ürün türleri; birim sunucuları, depolama ürünleri, kişisel bilgisayarlar ve iş istasyonlarıdır.
Sınıf A3/A4: Tipik olarak bazı çevresel paramet-relerin kontrolü (çiy noktası, sıcaklık ve bağıl nem) olan bir bilgi teknolojisi alanı veya ofis veya labo-ratuar ortamı. Bu ortam için tipik olarak tasarlanan ürün türleri; birim sunucuları, depolama ürünleri, kişisel bilgisayarlar ve iş istasyonlarıdır.
B Sınıfı: Tipik olarak minimum çevresel paramet-relerin kontrolü olan bir ofis, ev veya taşınabilir ortam (yalnızca sıcaklık). Bu ortam için tipik ola-rak tasarlanan ürün türleri; kişisel bilgisayarlar, iş istasyonları, dizüstü bilgisayarlar ve yazıcılardır.
Sınıf C: Tipik olarak hava şartlarına karşı koru-ma, yeterli kış ısıtması ve havalandırması olan bir satış noktası veya hafif endüstriyel veya fabrika ortamı. Bu ortam için tipik olarak tasarlanan ürün türleri; satış noktası ekipmanı, sağlamlaştırılmış denetleyiciler veya bilgisayarlar ve PDA’lardır.
İzin verilen: BT donanımının genel güvenilirli-ğini ve çalışmasını etkilemeden, önerilen zarfın dışında (yani izin verilen zarfın içinde) kısa süre boyunca kullanılması kabul edilebilir.
Bu, kritik görev tesisi için (A1 sınıfı) aşağıdaki termal aralıkların kısa bir süre için kabul edilebilir olduğu anlamına gelir.
Tablo 2. A1 Sınıfı İçin Termal İzin Verilen Aralık (4)
A1 SINIFI İzin verilen aralık
Sıcaklık59 °F - 89,6 °F(15 °C - 32 °C)
Nem %20 -%80 bağıl nem
Amerikan Isıtma, Soğutma ve İklimlendirme Mü-hendisleri Derneği (ASHRAE), termal rehberliği belirleyen veri merkezi (ASHRAE 2011) içindeki çevresel performans ve izin verilen sunucular ve iletişim ekipmanı için sıcaklık ve nem aralığını be-lirleyen ve BT ekipmanı için önerilir.
Tavsiye edilen aralık, yüksek güvenilirlik ve yük-sek verimle bakım sağlamalıdır. Ek olarak, izin ve-rilen aralık, üreticilerin bu çevresel sınırlara göre ayarlamak için ekipmanlarını ve cihazlarını test ettiği bir aralıktır. Önerilen alana rağmen (kırmızı aralık), çok çeşitli sıcaklık ve nem değerleri kabul
edilebilir. Ancak önerilen aralık, ekipman tasarı-mı için kilit kriterdir. Ayrıca, elektronik cihazlar yüksek nem nedeniyle belirli nem koşullarında zarar görür. Aslında, yüksek nem, başarısızlığa ve yıkıma neden olur. Bununla birlikte, havanın bu-har içeriği, ekipmanı statik elektrik tahliyesinden korur. Bu nedenle, uygun nem oranı ile elektronik ekipmanın yetenekleri arttırılabilir ve işletme ma-liyetleri azaltılabilir.
2. EVAPORATİF SOĞUTMA SİSTEMLERİ
Evaporatif soğutma sistemleri, enerji tüketimleri az olan ve çevre dostu iklimlendirme sistemlerin-den biridir. Evaporatif soğutma basit bir prensibe dayanır. Havanın içine püskürtülen suyun buhar-laştırılması için gerekli olan buharlaştırma gizli ısısı havanın duyulur ısısından alınır. Evaporatif soğutma ortam sıcaklığında bir hava akımı içinde suyun buharlaştırılması ile sağlanır. Bu soğutma yönteminde soğutma, hava kuru termometre sıcak-lığı, sabit yaş termometre sıcaklığında azaltılarak ve havanın içerdiği nem miktarının artırılması ile sağlanır. (5)
Bu işlem sabit entalpide meydana geldiğinden ad-yabatik işlemdir. Çünkü sisteme ne dışarıdan ısı verilmekte ne de sistem dışarıya ısı vermektedir. Sistem içinde işlem boyunca sadece bir ısı alışve-rişi vardır. Aynı oranlarda duyulur ısı azalmakta, gizli ısı artmaktadır. Bu yöntemde sağlanabilecek en çok kuru termometre sıcaklık farkı, giren hava-nın kuru ve yaş termometre sıcaklıkları farkıdır. (6), (7)
Şekil 2. ASHRAE veri merkezi için termal kurallar (Thermal guidelines for data processing
environments) (4)
Tesisat-170-14032019.indd 49 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201950
İklimlendirme sistemleri incelendiğinde, yaygın olarak kullanılan buhar sıkıştırmalı soğutma sis-temleri, diğer alternatif sistemlere göre enerji tü-ketimi daha fazla olan sistemlerdir. Enerji sarfiyatı açısından karşılaştıracak olursak; buhar sıkıştır-malı soğutma sistemleri elektrik enerjisini kulla-narak kompresörde soğutucu akışkan buharını sı-kıştırmaktadır. Evaporatif soğutma sistemlerinde ise elektrik tüketimi hava hareketini sağlayan fan sisteminde ve sirkülasyon pompasında olmaktadır. Aynı soğutma kapasitesi birim soğutma için en fazla enerji tüketimi buhar sıkıştırmalı soğutma sisteminde olacaktır. Elektrik enerjisi tüketiminin fazla olması, elektriğin üretiminde kullanılan yakıt debisini etkileyecektir ve yakıt debisinin artması CO2 salınımını artıracaktır. Dolayısıyla, buhar sı-kıştırmalı soğutma sistemleri yerine kullanım yeri ve kapasitesine bağlı olarak çeşitli alternatif süreç-ler denenerek elektrik enerjisinin daha verimli kul-lanımı ve CO2 salınımının azaltılması sağlanabilir. Evaporatif soğutma, diğer soğutma tekniklerine göre çok daha ucuz ilk yatırım maliyeti gerektirir ve daha az enerji tüketir. Buna karşın, evapora-tif soğutma daha çok kurak ve nemsiz iklimlerde daha verimlidir. Temel olarak bulundurdukları ya-pısal farklılıklar nedeniyle evaporatif soğutma ci-hazlarının, kompresörlü iklimlendirme cihazlarına göre avantajları ve dezavantajları vardır. (6)
Evaporatif soğutucuların düşük kurulum ve işlet-me maliyetlerinin yanı sıra, sıfır kirlilik, kolay ba-kım, düşük enerji tüketimi, kolay kurulum, basit sistem ve yüksek iç hava kalitesi gibi özellikleri de vardır. Evaporatif soğutma sistemlerinin sağladığı avantajların yanı sıra bazı olumsuz özellikleri de bulunmaktadır. Soğutma havasının nem oranını çok fazla artırdıklarından, nemli iklimlerde kul-lanılmaları pek mümkün olmamaktadır. Bu sorun, evaporatif soğutucuların farklı sistemlerle birleşti-rilerek hibrid sistemler oluşturulması ile çözülmüş ve yüksek verimli soğutucuların elde edilmesine olanak sunulmuştur. (8)
Evaporatif soğutma talebinin artmasıyla, bu sis-temlerde birçok yeni tasarımlar ortaya çıkmıştır. Bu çeşitlilikleri doğrudan evaporatif soğutma, dolaylı evaporatif soğutma ve birleşik evaporatif soğutma olarak üç sınıfa ayırmak mümkündür. (9)
2.1. Doğrudan Evaporatif Soğutma
Doğrudan evaporatif soğutma sistemi evaporatif soğutma sistemleri arasındaki en temel soğutma sistemi olup evaporatif soğutma teorisinin en basit örneğini teşkil eder. Genellikle belirli bir nem ora-nına ihtiyaç duyulan ortamlarda ve uygulamalarda sıklıkla kullanılır. Doğrudan evaporatif soğutma-da, sisteme giren hava, mahale gönderilecek olan üfleme havasını da temsil eder ve hava içerisinde suyun direkt olarak buharlaştırılması vasıtasıy-la soğutulur. Psikrometrik diyagram incelenecek olursa giren taze havanın yaş termometre sıcaklığı sabit bir değerde kalırken hava ve su arasındaki eş zamanlı gizli ve duyulur ısı transferi dolayısıyla kuru termometre sıcaklığında bir düşüş meydana gelir. Havaya nem eklendiğinden dolayı ise özgül nemde eklenen neme bağlı olarak artış görülür. (10)
Doğrudan evaporatif soğutmanın temelinde su bir pompa yardımıyla basınçlandırılarak fıskiyele-re (nozullara) verilerek küçük zerrecikler halinde hava akımına tabi tutulmaktadır. Su zerrecikleri-nin buharlaşmasıyla hava akımı soğumaktadır. Su buharının eklenmesiyle nemli havanın gizli ısısı artmaktadır. Şekil 3’te direkt evaporatif soğutma sistemi ve psikrometrik diyagramda görüldüğü gibi bu izentalp işlem sabit yaş termometre sıcaklı-ğı çizgisi boyunca olmaktadır. (11)
Şekil 3. Direkt evaporatif soğutma sistemi ve psikrometri diyagramında gösterimi (12)
Tesisat-170-14032019.indd 50 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
51Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Doğrudan buharlaştırmalı soğutmada çıkış havası-nın en düşük kuru termometre sıcaklığı ancak giriş havasının yaş termometre sıcaklığına eşit olabilir. Giriş ve çıkış sıcaklıkları kullanılarak buharlaştır-malı soğutucuların yani nemlendirici verimi tarif edilebilir. Bu nemlendirici verimi doyma verimi olarak da bilinir. Pratikte kullanılan nemlendiri-cilerin verimleri %70-90 arasında değişmektedir. Şekil 1-b esas alınarak nemlendirici verimi veya buharlaştırmalı soğutma verimi, εN, aşağıdaki gibi yazılabilir. (11)
εN =Tg − Tç
Tg − TgD
Burada Tg giriş havası kuru termometre sıcaklığı-nı, Tç çıkış havası kuru termometre sıcaklığını, TgD giriş havası yaş termometre sıcaklığıdır.
Hava akımında buharlaşarak tüketilen su miktarı yani havaya geçen nem miktarı, msu (kg/s):
msu = mhava ∙ (Wç – Wg)
Burada mhava, hava akımının kütlesel debisi (kg/s), Wg ve Wç sırasıyla nemlendiriciye giriş ve çıkış ha-vasının özgül nemi (kg/kg kuru hava)’dir.
2.2. Dolaylı Evaporatif Soğutma
Dolaylı evaporatif soğutma sisteminin en büyük özelliği soğutma işlemi boyunca hava neminin artmamasıdır. Dolaylı evaporatif soğutma; proses havasının, evaporatif olarak soğutulmuş hava va-sıtasıyla duyulur olarak soğutulmasıdır. Dolaylı soğutmada iki hava akımı vardır (6). İki hava akı-mı asla karışmaz ve direkt temasta bulunmazlar. Birinci hava akımı ısı değiştiricinin bir tarafından geçerken soğur, direkt buharlaşma ile soğutulan ikinci hava akımı ise ısı değiştiricinin diğer tara-fına geçer. (11) Kuru proses hava akımı hava-hava ısı eşanjöründen geçerken ısı verici akışkan olarak ıslak hava akımını kullanır. Direk evaporatif so-ğutma kuru ve ılıman iklimler için uygundur. Hava sıcaklığını nemini artırmadan düşürdüğü için kon-for şartları açısından direkt soğutuculara göre daha çekicidir. (13)
Şekil 4’te direkt evaporatif soğutma sistemi ve psikrometrik diyagram üzerinde gösterilişi ve-rilmiştir. Direkt soğutmada ulaşılacak en düşük sıcaklık ikinci hava akımı yaş termometre sıcak-lığına eşit olabilir. Bu ancak ısı değiştirici ve nem-lendirici verimlerinin %100 olması durumunda mümkündür. (11)
Şekil 4. Endirekt evaporatif soğutma sistemi ve psikrometri diyagramında gösterimi (12)
2.3. Birleşik Evaporatif Soğutma
İki basamaklı evaporatif soğutma olarak adlandırı-lan endirekt-direkt evaporatif soğutma sistemi, en-direkt soğutucu ve direk soğutucunun seri olarak bağlanmasıyla oluşur. Endirekt soğutucuda nemi sabit kalarak soğuyan hava, direk evaporatif soğu-tucuya girer. Sonuç olarak hava sıcaklığı ön soğut-ma yapılmış havanın yaş termometre sıcaklığına kadar erişir. Bu sıcaklık dış havanın yaş termomet-re sıcaklığından düşüktür. (14) Şekil 5’te birleşik evaporatif soğutma sistemi ve psikrometrik diyag-ram üzerinde gösterilişi verilmiştir.
Şekil 5. Endirekt-direkt evaporatif soğutma sistemi ve psikrometri diyagramında gösterimi (12)
Tesisat-170-14032019.indd 51 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201952
3. VERİ MERKEZLERİ İÇİN EVAPORATİF SOĞUTMA SİSTEMLERİ
Evaporatif soğutmanın veri merkezleri için kulla-nılabilen 3 çeşidini inceleyeceğiz.
• Doğrudan Evaporatif Soğutmalı Klima Sant-rali Sistemi
• Dolaylı Evaporatif Soğutmalı Klima Santrali Sistemi
• Chiller ve Kuru Soğutucular için Evaporatif Soğutma Sistemi
3.1. Doğrudan Evaporatif Soğutmalı Klima Santrali
Doğrudan evaporatif soğutma, bir AHU tarafından alınan temiz havanın soğutulmasını ve nemlendi-rilmesini içerir. Bu teknoloji çok verimlidir ve dış hava sıcak ve kuru olduğunda maksimum potansi-yelinden veya veri merkezlerinde olduğu gibi ekip-man tarafından üretilen ısının hem nem kontrolünü hem de emilimini gerektiren uygulamalarda kulla-nılabilir. (15)
Şekil 6. Direkt evaporatif soğutmalı klima santrali uygulaması (15)
Sıcak dönüş havası ile dış hava ünite kontrollerin-deki damper pozisyonunu ayarlayarak karışır. Sı-cak, kuru ve karışmış hava bir filtre ve suya doy-muş bir ortam içerisinden geçirilir. Havadaki ısı suyu buharlaştırır. Ortaya çıkan nem, soğuk hava sonrasında fan vasıtasıyla veri merkezine geri ve-rilir. Direkt evaporatif serbest soğutma sistemi dış havanın serin ve nemin düşük olduğu ve veri mer-kezi yöneticilerinin daha geniş ısı ve nem aralık-larında çalışabildiği coğrafi bölgeler için idealdir. Kompresör olmadığından ve tüketimin büyük bir kısmı su pompası ve fan tarafından gerçekleşti-ğinden soğutmanın diğer formlarına göre önemli ölçüde daha az enerji tüketilir. Bu tasarım ile elekt-riksel altyapı küçültülerek kullanılan enerji tüke-timi diğer tip klima santrallerine göre daha düşük olacaktır. Bir direkt evaporatif serbest soğutma ünitesi dış havayı bilgi merkezine alır ve arıtılmış suyun sürekli olarak sağlanmasını gerektirir. (16)
3.2. Dolaylı Evaporatif Soğutmalı Klima Santrali
Dış nem yüksekse dolaylı evaporatif soğutma kul-lanılabilinir. Bu sistemde bir adyabatik nemlendi-rici ile ısı değiştirici ya da plakalı eşanjör kullanır. (15)
Endirekt evaporatif serbest soğutma sistemi (Şe-kil 2) iki adet hava akımı barındırır: Veri merke-zi içerisinden dönen sıcak dönüş havası (birincil akış) ısı eşanjörü üzerinden geçirilir ve burada dış hava ile soğutulur (ikincil akış). İkincil hava akışı-nın soğuk olmasının sebebi daha önceden eşanjör üzerine püskürtülen havanın buharlaştırılması ile gerçekleşir. Daha sonra bir fan soğutulmuş birin-ci havayı veri merkezi içerisinde sirküle ederken, ikincil hava birincil hava ile karışmadan dış orta-ma atılır. (16)
Şekil 7. Endirekt evaporatif soğutmalı klima santrali uygulaması (16)
Ünite kontrol sistemleri besleme havasını kullanı-cı-ayarlı ayar noktasına getirerek fanı ünitenin ça-lışma moduna göre çalıştırır. Dış ortam sıcaklığı-nın düşük olduğu ve ünite kuru modda çalışırken, kontrol sistemi soğutma kapasitesini; dış hava fanı-nı istenilen hava set değerinde besleyecek şekilde ayarlar. Soğutma kapasitesinin artırılması için fan hızı artırılır, azaltmak için de fan hızı azaltılır. Dış hava sıcaklığı yükselip de ünite (kuru modda ve sadece ısı eşanjörünü kullanarak) istenilen ayar de-ğerine verimli bir şekilde ulaşamadığı durumlarda; ünitenin pompaları devreye girer ve ısı eşanjörü üzerine su püskürtülür. Bu işlem, dış hava sıcaklı-ğını yaş termometre sıcaklığına yakınlaştırarak, ısı eşanjörünün kapasitesini artırır. (16)
Tesisat-170-14032019.indd 52 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
53Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
3.3. Chiller ve Kuru Soğutucular için Evaporatif Soğutma
Basınçlı su atomizörlerinin bir soğutucuya veya kuru soğutucuya monte edilmesiyle dış havanın minimum güç tüketimi ile soğutulmasına imkân tanır. (Şekil 3) Ortaya çıkan sonuç, sistem bu du-rumda dış hava sıcaklığı daha düşükmüş gibi ça-lışır. Örneğin, 30 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda bile, soğutma sistemi 25 °C’ye eşdeğer bir sıcak-lıkta çalışır, aşırı yüksek yaz sıcaklıklarında bile oldukça ideal çalışır. (15)
Şekil 8. Chillerde evaporatif soğutma uygulaması (15)
4. ENERJİ SARFİYATI ANALİZİ
Ankara’da bir veri merkezinin iklimlendirilmesi için soğutma yükü ve debi hesabı ASHRAE stan-dartlarına göre HAP (Hourly Analysis Program) programında aşağıda belirtilen tablolardaki değer-ler seçilerek yapılmıştır.
Sistem odaları tasarlanırken, iklimlendirme sis-temleri için seçilecek soğutma kapasitesi sistem odasındaki cihazların güç tüketimleri hesaplana-rak belirlenir. Yük hesabında veri merkezinde IT yükleri programa işlenmiştir.
Minimum taze hava gereksinimi ASHRAE Stan-dart 62.1’den alınmış olup, Leed havalandırma kre-disi gereksinimi için %30 arttırılmıştır. Buna göre veri merkezlerinde taze hava ihtiyacı için 0,6 l/s.m2 değeri alınmıştır.
Klasik soğutma sistemi olan mekanik buhar sıkış-tırmalı sistem için chiller yazılım seçim progra-mında veri merkezimizden elde ettiğimiz soğutma yükümüze göre hava soğutmalı bir chiller seçil-miştir.
Tablo 3. Veri Merkezine Ait IT Yükleri
Yük Mekan/ Sistem
Kabin Boyut
Adet Güç/ad.(kW)
Toplam (kW)
IT Yük HBYS Network
800x1200 4 7 28
HBYS Sunucu
800x1200 3 7 21
HBYS Pasif 800x1200 1 2 2Zayıf Akım Network
800x1200 3 7 21
Zayıf Akım Sunucu
800x1200 2 7 14
Zayıf Akım Pasif
800x1200 1 2 2
Toplam IT Yük 14 88
Şekil 9. Örnek veri merkezi odası projesi
Tesisat-170-14032019.indd 53 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201954
Şekil 10. Veri merkezine ait soğutma yükü ve hava debisi miktarı için HAP raporu
Şekil 11. Hava soğutmalı chiller seçim teknik verileri
Tesisat-170-14032019.indd 54 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
55Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Chiller seçim programından elde edilen verilere göre:
Chiller güç tüketimi: 35,20 kW= 35.200 watt (kon-denser fan güç tüketimi dâhildir.)
Chiller sirkülasyon pompası güç tüketimi: 2.065 watt
N =Vw ⋅ Δp
1000 ⋅ η
N = 4,72 ⋅350 ⋅103
1000 ⋅0,8
N= 2065 watt
Toplam enerji tüketimi= 37.265 W
Evaporatif soğutma sistemi için direkt evaporatif soğutmalı klima santrali seçilmiştir.
Şekil 12. Direkt evaporatif klima santrali
Klima santrali seçim programından elde edilen verilere göre:
Tablo 4. Seçilen Evaporatif Sprey Nemlendirici Teknik Verileri
Adiabatic humidifier 80% efficiency stainless steel spray humidifier (without pump)Efficiency 80,00%
air inlet t° / rh % 30 °C / 21,2%(RH)
air outlet t° / rh % 18,6 °C / 74,7%(RH)
Evaporated water flow 284,00 l/h
Tablo 5. Seçilen Klima Santrali Fan Teknik Verileri
Fan section type MP (backward curved blades)Number of fan(s) 1Air flow rate 53.960 m3/hDuct available pressure 300 PaDiameter of fan impeller 0,9 mFan efficiency 79%Impeller rotation speed 839 rpmImpeller rotation maximum speed 1.350 rpmPower input 16.590 W
Specific fan power1.036 W/(m3/s), 0,29 W/(m3/h)
Air speed at the fan outlet 11,7 m/s
Santral fanı güç tüketimi: 16.590 W
Klima santrali seçim verilerine göre evaporatif so-ğutucu için su debisi 284 lt/h vermiştir.
Buna göre;
N =Vw ⋅ Δp
1000 ⋅ η
N = 284.000 ⋅103
3600 ⋅1000 ⋅0,7
N= 42 watt
Evaporatif soğutucu su besleme pompası güç tüke-timi: 42 watt
Toplam enerji tüketimi= 16.632 W
5. SİSTEMİN EKONOMİK ANALİZİ
Çalışmaların ekonomik değerinin ölçümü için bir çok metod vardır. Bu çalışmada iki sistemin eko-nomik analizi için net şimdiki değer metodu ve geri ödeme süresi metodu kullanılacaktır. Şimdi-ki değer metodu ekonomi mukayeselerinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu metod ile, gelecek zaman içindeki tüm para akışları şimdiki değere getirilir ve alternatif yatırımların şimdiki değerleri muka-yese edilerek en ekonomik olan seçilir. Alternatif maliyet mukayesesi yapılıyorsa, toplam masrafla-rın şimdiki değerinin en düşük olduğu alternatif tercih edilmelidir. Bu amaçla, alternatif yatırımla-rın maliyetlerinin şimdiki değer hesabı için aşağı-daki formül kullanılır. (17)
Tesisat-170-14032019.indd 55 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201956
NBD =NNAn
(1+ i)tt=1
n
∑
NNAn: net nakit akışı i: faiz oranı ya da kâr oranı
Geri ödeme süresi, yatırımın yıllık gelirleri ile baş-langıçtaki yatırım tutarına eşit oluncaya kadar geç-mesi gereken süredir. Enflasyon oranının düşük olduğu piyasalarda uygulanabilir. Bu yönteme göre kendisini en kısa sürede ödeyecek yatırım, riski en az olan yatırımdır. Geri ödeme süresi yönteminde ise aşağıdaki formül kullanılır. (18)
GÖS = Yatırım MaliyetiYıllık Net Kazanç
Ekonomik analiz 10 yıllık süre için yapılmıştır. Mekanik buhar sıkıştırmalı sistem (MBSS) ile eva-poratif soğutmalı klima santrali (ESKS) sistemle-
rinin ilk yatırım maliyeti ve yıllık işletme giderleri hesaplanmıştır.
Elektrik birim fiyat tüketimi 0,7148 TL/kWh kabul edilmiştir. Su birim tüketimi 11,48 TL/m3 kabul edilmiştir.
Ürünün hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin %2’si olarak kabul edilmiştir. 91.500x%20= 9.150 TL olarak alınmıştır. Faiz oranı (i): %10 olarak kabul edilmiştir.
Mekanik buhar sıkıştırmalı sistem A, evaporatif soğutmalı klima santrali B diye adlandırılmıştır.
İŞLETMEA - İŞLETMEB = TASARRUF (TL/YIL)
YATIRIMA - İŞLETMEB = YATIRIM (TL)
NBD = ∑TASARRUF - ∑YATIRIM
NBD = ∑FAYDA - ∑MASRAF
Şimdiki değer faktörü (BDF) formülü aşağıda ve-rilmiştir.
BDF = 1(1+ i)t
NBD > 0 ise projeye uygundur.
NBD = 547.612,2 > 0 olduğundan projenin uygula-nabilirliği oldukça mümkündür.
Geri ödeme hesabı için belirlenen net nakit mikta-rı kullanılarak elde edilen sonuca göre geri ödeme süresinin 1 yıldan kısa olduğu görülmüştür.
GÖS = 91.500103.620
GÖS = 0,88 Yıl
Tablo 6. Sistem İlk Yatırım Maliyetleri
Sistem MBSS ESKSİlk Yatırım Maliyeti 183.000 TL 91.500 TL
Tablo 7. İşletme Giderleri
İşletme Giderleri
MBSS ESKS
Yıllık Tüketim Bedeli
Bakım Bedeli 6.100 TL/Yıl 3.050 TL/Yıl
Elektrik Tüketim Bedeli
233.283,96 TL/Yıl 104.143,73 TL/Yıl
Su Tüketim Bedeli
- 28.560,41 TL/Yıl
Toplam Maliyet 422.383,96 TL/Yıl 227.254,13 TL/Yıl
Tablo 8. Seçilen Sistemler için Net Bugünkü Değer Metodu Hesap Tablosu
Yıl 0 1 2 …... 8 9 10İlk Yatırım Bedeli -91.500 …... 0
Hurda Bedeli …... 9150
Elektrik Gideri (A) 233.283,96 233.283,96 …... 233.283,96 233.283,96 233.283,96
Elektrik Gideri(B) -104.144 -104.144 …... -104.144 -104.144 -104.144
Bakım Gideri (A) 6100 6100 …... 6100 6100 6100
Bakım Gideri (B) -3050 -3050 …... -3050 -3050 -3050
Su Gideri (B) -28.560 -28.560 …... -28.560 -28.560 -28.560
Net Nakit Akışı (NNA) -91500 103629,82 103629,82 …... 103629,82 103629,82 112779,82
Şimdiki Değer Faktörü 1 0,90909091 0,8264463 …... 0,4665074 0,424097618 0,385543289
NBD -91500 94208,9273 85644,479 …... 48344,076 43949,15985 43481,50278NBD= 548.788 > 0
Tesisat-170-14032019.indd 56 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
57Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
6. SONUÇLAR
Ankara’da bulunan hastane projesine ait veri mer-kezinin iklimlendirilmesi için çalışmalar yapılmış-tır. Veri merkezlerinde yüksek IT yüklerine sahip kabinetler bulunmaktadır. Normal bir mahalin şartlandırılması gibi bir durum söz konusu olma-dığından soğutma yükleri hesabında hassas dav-ranılmıştır. Mahalde ısı yayan yüksek kapasiteli cihazlar dikkate alınmıştır. HAP (Hourly Analysis Program) kullanılarak soğutma kapasitesi yapıl-mıştır.
Elde edilen soğutma yüklerine göre mahalin nem ve sıcaklık gibi kritik termal sınır şartları da göz önünde bulundurularak hem mekanik buhar sıkış-tımalı soğutma sistemi hem de evaporatif soğutma-lı klima santrali seçimleri software programlarda yapılmıştır. Elde edilen teknik verilere göre enerji sarfiyatları belirlenmiştir. Sonuca göre klasik so-ğutma sistemi olan mekanik buhar sıkıştırmalı soğutma sistemlerinin oldukça fazla güç tükettiği görülmüştür. Bu sistemlerin enerji sarfiyatının ar-tışını sağlayan komponent kompresördür.
Net bugünkü değer metodu ve geri ödeme süresi metodu kullanılarak ekonomik analizler yapılmış-tır.
Yatırımın uygunluğu tabloda gösterilmiştir. Eva-poratif sistem kullanıldığında klasik sistemle kı-yaslandığından geri ödemesi çok kısa sürede ken-dini tamamladığı görülmüştür.
Bu çalışmaların sonucuna göre; mekanik buhar sıkıştırma yöntemi hem ilk yatırım maliyeti hem de işletme maliyetleri açısından oldukça yüksektir. Evaporatif soğutma sistemi enerji sarfiyatı açısın-dan da klasik sisteme göre daha düşük olduğu gö-rülmüştür.
KAYNAKLAR
[1] Zhang H., Shao S., Xu H., Zou H., Tian C., “Freecooling of Data Centers: A Review”, Re-newable and Sustainable Eenrgy Reviews, Cilt 35, syf. 171-182, 2014.
[2] Zhang K., Zhang Y., Liu J., Niu X., “Recent Advancements on Thermal Management and Evaluation for Data Centers”, Applied Ther-mal Engineering, Cilt 142, syf. 215-231, Eylül 2018.
[3] Moral, O., Veri Merkezi İklimlendirme, www.onurmoral.com, 25 Eylül 2016.
[4] ASHRAE TC 9.9, Thermal Guidelines for Data Processing Environments, Expanded Data Center Classes and Usage Guidance, 2011.
[5] Çalışır T., Alptekin M., Yılmazoğlu M. Z., “Bir Direkt Evaporatif Soğutma Sisteminin Deneysel, Ekonomik ve Çevresel İncelemesi", Ulusal İklimlendirme Kongresi İKLİM 2011, Antalya.
[6] Bulut H., Yenigün B., “Taşınabilir Bir Evap-oratif Soğutucunun Performans Analizi”, Sayı 135, MMO Tesisat Mühendisliği Dergisi, Mayıs/Haziran 2013.
[7] O. F., Genceli, “Buharlaşmalı Serinletme Özellikleri ve Uygulamaları”, MMO Teskon, İzmir, 1993.
[8] Özdemir F., Yaşar E., Prof. Dr. Güngör A., “Evaporatif ve Sulu Bir Hava Soğutma Sis-teminin Termodinamik İncelenmesi”, Soğut-ma Dünyası, Sayı 17, Bornova, İzmir, 2016.
[9] Mathews C. N., Kleingeld M., Grobler L. J., “Integrated Simulation of Buildings and Evap-orative Cooling Systems”, Building and Envi-ronment, Cilt 29, syf. 197-206, 1994.
[10] El-Refaie M. F, Kaseb S. “Speculation in the Feasibility of Evaporative Cooling Building and Environment”, Building and Environ-ment, Cilt 44, syf. 826-838, 2009.
[11] H., Yılmaz, T., Bulut, “Çift Buharlaşmalı Soğutma Sisteminde Konfor Şartlarının İn-celenmesi”, Türk Tesisat Mühendisleri Dergi-si, 1998.
[12] Wang S. K., Handbook of Air Conditioning and Refrigeration, Second Edition, McGraw Hill, 2000.
[13] Joudi K. A., Mehdi S. M., “Application of Indi-rect Evaporative Cooling to Variable Domestic Cooling Load”, Energy Conversion&Manage-ment, Cilt 41, syf.1931-1951, 2000.
[14] Al-Juwayhel F., “El-Dessouky H., Ettouney H., Al-Qattan M., “Experimental Evaluation of One, Two, and Three Stage Evaporative Cooling Systems”, Heat Transfer Engineering, Cilt 25, syf. 72-86, 2004.
[15] Evaporative Cooling: Cooling the Air With Water, www.carel.com/evaporative-cooling.
[16] Valiulis J. P., “Air-Handling Units for Data Centers”, HPAC Engineering Ebook, Wester-ville, Ohio, 14 Aralık 2015.
[17] Şahin B., Aybers N., Enerji Maliyeti, YTÜ, 1995.
[18] Bolak M., Finansman, İTÜ, 1990.
Tesisat-170-14032019.indd 57 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201958
DERLEME MAKALE
Gri Su Geri Kazanımının Ülke Ekonomisine Katkısının Örnek Bir Konut Binası Üzerinde İncelenmesi
ÖZ
Bu çalışmada gri su geri kazanımının önemi vurgulanmak istenmiştir. Gri su geri kazanımın prosesinin kurulması durumunda su tasarruf bedelleri gösterilerek ya-tırımın ekonomik analizi yapılmıştır. İstanbul'da bulunan bir sitenin sadece 1 blo-ğu üzerinde inceleme yapılmıştır. Çalışmada günlük rezervuarlardan harcanan su miktarına göre gri su tesisatı kurulmuştur. Gri su arıtma tesisatının kurulması ile günde 6 m3, yılda ise 2.160 m3 suyun kanalizasyona gitmeden kazanıldığı görül-müştür. Sistemin kapasitesine bağlı sistem dizayn şartları oluşturulmuş hidrofor ve gri su prosesindeki elektrik harcamaları yıllık gider kalemine eklenerek tablo-larda gösterilmiştir. Net Bugünkü Değer yöntemleri kullanılarak ekonomik analizi yapılmıştır. Yatırımın uygunluğu gösterilmiştir. Burada maliyetten elde ettiğimiz kazançtan çok suyun geri kazanımının önemi vurgulanmak istenmiştir. Değerlen-dirme sonucunda, gri suyun yeniden kullanımı ekonomik analizde de gösterdiği gibi hem doğal kaynakların korunmasında hem de su koruma teknolojisinin geliştiril-mesine oldukça elverişlidir. Genel olarak evlerde kullanılan suyun %25'i tuvalet rezervuarlarında harcanmaktadır. Bu çalışmada da görüldüğü gibi tüketilen suyun %25'i gri su sisteminden geri kazanılabilmektedir.
Anahtar KelimelerGri Su, Gri Su Projelendirmesi, Net Bugünkü Değer.
Galip TEMİRProf. Dr.Yıldız Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Bölümüİstanbul [email protected]
Tuğba DEMİR Yıldız Teknik ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüMakine Mühendisliği BölümüİstanbulCIAT Isıtma-Soğutma Havalandırma Sis-temleri [email protected]
ABSTRACT
In this study, the importance of priority gray water recovery was emphasized. In the case of gray water recovery, economic analysis of the investment was made by showing water saving costs. Only 1 block of a site in Istanbul was examined. In the study, gray water installation was established according to the amount of water spent from daily reservoir. Installation of gray water treatment plant with it was seen that 6 m3 per day and 2.160 m3 water annually were achieved without sewer-age. System design conditions depending on the capacity of the system formed water booster and electricity costs in the gray water process are added to the annual ex-pense item and shown in the table. Economic analysis is made by using net present value analysis. Investment suitability is shown. We emphasized the importance of water recovery more than our earnings. As a result of the evaluation, as the reuse of gray water shows in economic analysis, it is very suitable for both conservation of natural resources and development of water conservation technology. In general, 25% of the water used in households is spent in toilet reservoirs. As seen in this study, 25% of the water consumed can be recovered from the gray water system.
KeywordsGray Water, Gray Water Project, Net Present Value.
Geliş Tarihi : 05.02.2019Kabul Tarihi : 13.02.2019
The Evaluation of the Contribution of Gray Water Recovery to the Country Economy on an Example Residential Building
Temir, G., Demir, T., Gri Su Geri Kazanımının Ülke Ekonomisine Katkısının Örnek Bir Konut Binası Üzerinde İncelenmesi, MMO, Tesisat Mühendisliği, sayı: 170, sayfa: 58-69, Mart-Nisan 2019.
Tesisat-170-14032019.indd 58 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
59Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
1. GİRİŞ
Her geçen gün dünya ve ülkemizde nüfusun hızla artması su kaynaklarının önemini ortaya çıkar-maktadır. Su, insanın temel ihtiyacını karşılaması yanında; sürdürülebilir tarım, enerji üretimi, en-düstri, ulaşım ve turizm gibi konularda da geliş-menin kaynağıdır. Çağımızda birçok ülke su fakiri haline gelmiştir.
Su sıkıntısını en aza indirmemizin yollarından öncelikli olanı elimizdeki doğal su kaynaklarının daha verimli bir şekilde kullanılmasından geçmek-tedir. Bilindiği üzere yeraltı suları içme suyu için öncelikli (en önemli) kaynaklarımızdandır, bunun için suyumuzu ne kadar verimli kullanırsak doğal su kaynaklarımızı da o kadar çok korumuş oluruz. Suyumuzu verimli kullanmanın en basit ve en et-kili yolu, evlerimizde kullandığımız sulardan içme suyu kalitesinde olmayan suların geri kazanılmış sulardan kullanılmasıdır. İçme suyu kalitesinde olmayan sulara örnek olarak tuvalet rezervuarları, çamaşır yıkama, bahçe sulama ve araba yıkama gibi kaba temizlik işlerini gösterebiliriz. Bu alan-larda kullandığımız suları geri kazanılmış sular-dan elde edersek doğal su kaynaklarımızı korumuş oluruz [1].
Türkiye su kaynakları açısından değerlendiril-diğinde henüz su sıkıntısı çeken ülkeler arasında yer almamakla birlikte su zengini bir ülke de de-ğildir. Ancak nüfus artışı, çevre kirliliği, maliyet, bilinçsiz su tüketimi, iklim şartlarındaki değişim sebebiyle yenilenebilir tatlı su kaynakları oranı her geçen gün azaltılmaktadır [1].
1960’larda 28 milyon olan ülke nüfusunda kişi ba-şına düşen yıllık su miktarı 4.000 m3 iken, 2000’li yıllarda nüfusun 67,8 milyona ulaşmasıyla bu de-ğer yaklaşık yarıya düşmüştür. Kullanılabilir su miktarındaki bu düşüşün aynı oranda devam ede-ceği yönündeki öngörülerle Türkiye İstatistik Ku-rumu (TÜİK) 2030 yılı için nüfusumuzun 100 mil-yon olacağını öngörmüştür. Bu durumda 2030’lu yıllarda nüfus 100 milyona erişecek ve kullanıla-bilir su miktarı da kişi başına 1.000 m3 dolayına düşecektir.
Bu sonuca göre Türkiye şu anda bulunduğu su stresli ülkeler sınıfından 25 yıl sonra su kıtlığı çe-ken ülkeler sınıfına düşeceği DSİ tarafından belir-tilmiştir. [2]
Şekil 1. DSİ’nin verilerine göre, 1960-2030 yılları arasında kişi başına düşen ve düşecek olan yıllık su
miktarı
Su varlığına göre ülkeler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:
Su Fakirliği: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1.000 m3’ten daha az.
Su Azlığı: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 2.000 m3’ten daha az.
Su Zenginliği: Yılda kişi başına düşen kullanıla-bilir su miktarı 8.000-10.000 m3’ten daha fazla. [2]
Tablo 1. Ülke-Kıta Bazında Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su Miktarı [3]
Ülke-Kıta Ortalaması Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su Miktarı (Yıllık)
Suriye 1.200 m³Lübnan 1.300 m³Türkiye 1.430 m³Irak 2.020 m³Asya Ortalaması 3.000 m³Batı Avrupa Ortalaması 5.000 m³Afrika Ortalaması 7.000 m³Güney Amerika Ortalaması 23.000 m³Dünya Ortalaması 7.600 m³
Tablo 1 incelendiğinde, ülkemizin su zengini bir ülke olmadığı göze çarpmaktadır.
Dolayısıyla gelecek nesillere sağlıklı ve yeterli su bırakabilmemiz gerekmektedir. Bunun için su kay-naklarımızın tasarruflu bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Su kaynaklarımızdan tasarruf ede-bilmemiz için suyun da mutlaka geri dönüşümünü sağlayıp içme suyu kalitesinde olmayan kullanım suyu olarak tekrar kullanmamız gerekmektedir.
Tesisat-170-14032019.indd 59 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201960
Suyun tasarrufu ve yeniden kullanılmasıyla ilgili yapılan çalışmalar neticesinde gri su geri kazanım sistemleri ülkemizde de yaygınlaşmaya başlamış-tır.
2. GRİ SU KARAKTERİSTİĞİ
2.1. Gri Su
Gri su, ismini bulutlu görünümünden ve temiz, içi-lebilir su “beyaz su” ile atık su “siyah su” arasında olma durumundan alır. Gri su; duş, banyo, lavabo-sundan kaynaklanan atık sudur. Mutfak atık suyu arıtılmamış ise gri su olarak kullanılması tavsiye edilmez. Gri su, tuvaletler, pisuvarlar veya bideler-den kaynaklanan atık suları içermez. Buna kara su (insan dışkısı içeren su) denir. Gri su, bu kaynak-ların bir kısmından veya tamamından toplanabilir ve çeşitli arıtma işlemlerinden sonra, içme suyu kalitesi gerektirmeyen tuvalet sifonu veya bahçe sulaması gibi ev çevresindeki amaçlar için kulla-nılabilir [4].
Konutlardan, okul, otel, ofis ve hastane gibi farklı binalardan kaynaklanan, insanların günlük yaşam faaliyetlerindeki ihtiyaç ve kullanımları nedeniyle oluşan atık sular evsel atık sular olarak tanımlan-maktadır [5].
Evsel atık sular gri su ve siyah su olmak üzere iki akımda değerlendirilmektedir. Genellikle duştan, banyodan, lavabodan, çamaşır ve bulaşık makine-lerinden gelen sular gri su olarak tanımlanırken ge-riye kalan tuvalet suları ise siyah su olarak tanım-lanmaktadır. Gri sular; az kirli gri su ve çok kirli gri su olarak iki ayrı şekilde değerlendirilebilmek-tedir. Az kirli gri sular duş, banyo ve lavabodan ge-len atık suları, çok kirli gri sular ise mutfak ve ça-maşır makinesinden gelen atık suları içermektedir. Gri su %75’lik pay ile hacimsel olarak evsel atık suyun en büyük yüzdesini oluşturmaktadır [5].
Düzgün bir şekilde yönetildiğinde, gri su bahçeci-lik ve tarım üreticilerinin yanı sıra bahçıvanların yararlanabileceği değerli bir kaynak olabilir. Ayrı-ca, tesis içi gri su arıtma / yönetiminin tasarım ve peyzaj avantajları nedeniyle peyzaj planlamacıları, inşaatçılar, geliştiriciler ve müteahhitler için de de-ğerli olacaktır. Sonuçta, aynı fosfor, potasyum ve azottan oluşan su göller, nehirler ve yeraltı suları için kirletici bir kaynak yapar ve bu özel arıtılmış gri su formunun sulama için uygun hale getirilmesi durumunda bitki örtüsü için mükemmel besin kay-nağı oluşturacaktır. [6]
Su, içinde bulunan kirletici miktarına göre 4 kate-goriye ayrılır.
İçme suyu: Arıtılmış temiz sudur, içinde hiç bir kirletici barındırmaz.
Yağmur suyu: Yağmur suyu hasatı sonucunda elde edilmiş sudur.
Gri Su: Lavabo ve duşlardan gelen, az kirlenmiş sudur.
Siyah Su: Tuvalet ve pisuvar atığı içeren, kirletici oranı yüksek pis sudur [7].
Şekil 2. Gri suyun kaynaklarına göre sınıflandırılması [8]
Gri su geri kazanımı, evsel atık suyun en az kirli olan kısmının, yani duştan, lavabodan, küvetten gelen suyun tekrar kullanılmak üzere arıtılmasıdır. Bazı özel durumlarda çamaşır makinesi ve mutfak-tan atılan su da gri suya dâhil edilerek geri kaza-nımı sağlanabilir. Arıtılmış gri sular ise Şekil 2’de verilen alanlarda kullanılabilir [8].
Şekil 3. Başlıca arıtılmış gri su kullanım yerleri [8]
Temizlik
Yangın Söndürme
Arıtılmış Gri Su
Süs Havuzu
Araba Yıkama
Sulama
Tuvalet Rezervuarı
Çamaşır Yıkama
Tesisat-170-14032019.indd 60 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
61Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Arıtılmış atık suların tarımsal sulama, sanayi, tu-valet sifon suyu, yeşil alan sulaması vb. amaçlı ye-niden kullanımı, dünyada giderek yaygınlaşmak-tadır. Bazı ülkelerde arıtılmış atık suların yeniden kullanım oranı %80’lere ulaşmıştır. Bu nedenle konu ülkemiz açısından da büyük önem taşımak-tadır. Arıtılmış atık suların yeniden kullanımında, kullanım amacının gerektirdiği su kalitesi kriterle-rinin sağlanması da ayrıca önemlidir [9].
Şekil 4.Günlük evsel su tüketim oranları [5]
Binalarda evsel nitelikli atık sular, insanların ya-şamsal faaliyetlerindeki ihtiyaç ve kullanımları sonucu oluşmaktadırlar. İklimsel şartlar, yaşam standartları ve kültürel alışkanlıklar evsel nitelikli atık su özelliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Şe-kil 4’ten bakıldığında, genel olarak günlük evsel su tüketimi; duş, lavabo ve banyolarda %40, mutfakta %12, çamaşır yıkamada %13, rezervuarlarda %25, bahçede %5, temizlikte %5 oranındadır [5].
Konutlarda oluşan gri su hacmi azımsanmayacak kadar fazladır. Konutlarda kullanılan su, tek kul-lanımdan sonra atık su şebekesine verilmektedir. Su kaynaklarının giderek azalması nedeniyle atık suyu arıtıp yeniden kullanmak sürdürülebilirlik açısından oldukça önemlidir [5].
Evsel su tüketimi, evlerde, otellerde, lokantalarda ve çamaşırhanelerde içme suyu, besin hazırlama suyu, temizlik, çim ve bahçe sulama ve hizmet üretimi amaçlı olarak binalarda kullanılan su mik-tarıdır. Birçok ülkede toplam su tüketimi içerisinde küçük bir oran oluşturmaktadır. Evsel su tüketim oranı günde kişi başına 75 litre ile 380 litre arasın-da değişmekte olup genellikle ekonomik düzeyin ve yaşam standartlarının artışı ile doğru orantılı olarak artmaktadır. [1]
2.2. Gri Su Miktarı
Herhangi bir hane tarafından üretilen atık su mik-tarı hanede yaşayan insanların dinamiğine göre büyük ölçüde değişecektir. Bazı bölgelerde su kul-lanım araştırmaları yapılmıştır, gri su yönetimine genel bakış: sağlıkla ilgili konularda farklı ülkeler ortalama 586 litre atık su akışı tespit etmişlerdir. Tablo 2’de gösterildiği gibi her hane için günlük su tüketimi gösterilmiştir [10].
Tablo 2, gri suların toplam atık suyun yaklaşık %61’ini temsil ettiğini göstermektedir. Bu oranlar yönetilebilecek önemli bir su kaynağı olduğunu göstermektedir. Ekolojik olarak çevreye duyarlı bir şekilde insan sağlığına tehdit oluşturmayan sürdü-rülebilir kalkınma ilkeleri ile su kaynağının sürdü-rülebilirliğine katkıda bulunacaktır [10].
Tablo 2. Üretilen Atık Su / Hane Halkının Yaklaşık Yüzdesi [10]
Pis Su Tipi
Toplam Pis Su Toplam Gri SuToplam (%) (L/Gün) Toplam (%) (L/Gün)
Klozet 32,0 186,0 - -Lavabo 5,0 28,0 8,0 28,0Duş 33,0 193,0 54,0 193,0Eviye 7,0 44,0 - -
Çamaşır Makinesi
23,0 135,0 38,0 135,0
Toplam 100,0 586,0 100,0 356,0
2.3. Gri Su Bileşenleri
Gri su kalitesi kaynağına bağlı olarak değişir. Örneğin, otomatik çamaşır makinesi çıkışı; askı-da katı maddeler, organik malzeme, yağ ve gres, sodyum, nitratlar, fosfatlar (deterjandan) ve tuzlar içerir. Bu suyun pH’ı yüksektir [11].
Tablo 3 otomatik çamaşır makinesinden ve diğer yerel kaynaklardan gelen gri suların olası bileşen-lerini göstermektedir. Bu kaynakların çoğunda ısının reddedildiğine dikkat edilmelidir. Bu du-rumda, gri su bir süre soğutmak için bir depolama tankına konulmalıdır. Otomatik çamaşır makine-sinden ve otomatik bulaşık makinesinden çıkan su nedeniyle bu suyun pH değeri yüksek olabilir. Bu nedenle, bu su doğrudan bahçede kullanıldığında dikkatli olunmalıdır. Suyun pH değeri, sulama için kabul edilen sınırlar içerisinde olmalıdır [11].
Tesisat-170-14032019.indd 61 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201962
Tablo 3. Gri Suların Tipik Bileşenleri [11]
Gri Su Kaynakları
Kirletici Maddeler
Çamaşır Makinesi
Askıda katı madde, organik madde, yağ ve gres, sodyum, tuzluluk, nitrat, fosfor (deterjan), çamaşır suyu, pH.
Bulaşık Makinesi
Askıda katı madde, organik madde, yağ ve gres, artan tuzluluk, pH, bakteri ve deterjan.
Duş Bakteri, saç, askıda katı madde, organik madde, yağ ve gres, sabun, şampuan kalıntıları.
Lavabo ve Eviye Bakteri, saç, askıda katı madde, organik madde, yağ ve gres, sabun, şampuan kalıntıları.
Yüzme Havuzu Organik maddeler ve askıda katı maddeler.
Gri su içerisinde kolayca ayrışabilen organik mad-deler deterjanlardan, vücut yağlarından, saçlardan ve saç kepeğinden kaynaklanır. Biyolojik ayrış-tırma hızla başlayacağından, arıtma da aynı hızla başlanmazsa sülfatla birleşme noktalarda kötü ko-kular oluşur. Gri su içerisindeki kirletici organik maddeler KOİ ve BOİ parametreleriyle ölçümlen-dirilir. Gri su içindeki organik madde miktarı, su-yun geldiği kaynaklara bağlı olarak değişir [7].
Duşlardan ve banyo küvetlerinden gelen gri su az miktarda kirlenmiştir. Buna karşın, çamaşır ma-kinelerinden gelen gri su içindeki kirletici miktarı
oldukça yüksektir, bu nedenle ileri arıtım gerekti-rir. Benzer şekilde, mutfak lavabolarından gelecek olan suyun da kirletici miktarı yüksektir [7].
Aşağıdaki tabloda verilen parametreler, örnek alımı yapılan kaynaklara bağlı olarak değişir. Ör-neğin, sularda bulunan yüksek miktardaki fosfat borularda korozyona engel olur. Çamaşır makine-lerine konulan deterjanlar, ekstra fosfat kaynağıdır [7].
Gri suyun mikrobiyal kalitesi, dışkı varlığının bu-laşmasına bağlıdır. Gri sulardan kaynaklanan asıl tehlike dışkıdan kaynaklanmaktadır. Küvet, duş ve el lavabolarından kaynaklanan atık sular göz önün-de bulundurulduğunda daha az kirli gri su olduğu görülmüştür [12].
Yapılan çok sayıdaki araştırmalara bakıldığında, banyo küveti, duş ve el yıkama lavabosundan gelen atık su içerisindeki toplam koliform bakteri sayısı, evsel pis suya göre 100 kat daha azdır.
3. GRİ SU ARITIMI ve YENİDEN KULLANIMI
3.1. Gri Suyun Doğrudan Yeniden Kullanımı
Gri suyun doğrudan uzun vadeli sulama amaçlı kullanımı, suda tuzların, yüzey aktif maddelerin, yağ ve gresin birikmesine yol açmaktadır. Bu bağ-
Tablo 4. Farklı Kaynaklardan Alınan Gri Suyun İçeriği [11]
BirimKüvetten, duştan ve lavabodan gelen su (çökelme deposundan sonra ölçülen değerlerdir)
Küvetten, duştan, lavabodan ve çamaşır yıkamadan gelen su
Küvetten, duştan, lavabodan, çamaşır yıkamadan ve mutfaktan gelen su
KOI [mg/l] 150-400 Ø225 250-430 400-700 Ø535
BOI5 [mg/l] 85-200 Ø111 125-250 250-550 Ø360
AFS [mg/l] 30-70 Ø40 n/a n/a
Ptoplam(A) [mg/l] 0,5-4 Ø1,5 n/a 3-8 Ø5,4
Ntoplam(A) [mg/l] 4-16 Ø10 n/a 10-17 Ø13
pH [-] 7,5-8,2 n/a 6,9-8
Tablo 5. Binalardaki Arıtılmamış Gri Su ve Pis Su İçindeki Toplam Koliform ve E.coli Bakterisi [7]
Parametre Birim
Küvetten, duştan ve lavabodan gelen gri su
Küvetten, duştan, lavabodan ve çamaşır yıkamadan gelen gri su
Küvetten, duştan, lavabodan, çamaşır yıkamadan ve mutfaktan gelen gri su
Foseptik atığı da içeren evsel atık su
Toplam koliform bakteri l/ml 101-105 102-106 102-106 104-107
e-koli (kolibasili) l/ml 101-105 101-105 102-106 104-107
Tesisat-170-14032019.indd 62 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
63Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Zayıf gri su
Orta ve kuvvetli gri su
Depolama ve ön arıtma
(çöktürme, ızgara)Depolama ve ön arıtma
(çöktürme, ızgara)
Membran
Biyoreaktör (MBR)
Kimyasal arıtma (koagülasyon, iyon değişimi, vb.)
Biyolojik arıtma (aeorobik) (Dönerbiyodisk, AKR, yapay sulak alan)
Membran filtrasyon
Kum filtresi
Kum filtresi
Membran filtrasyon
İçme haricinde kısıtlı kentsel kullanım
Dezenfeksiyon (UV, klor)
Geri kazanılmış gri suyun içme haricinde kısıtlı olmayan kentsel kullanım
lamda bitki sağlığını ve toprağın yapısını olumsuz yönde etkilemekte olup sonucunda yeraltı sula-rının kirlenmesine neden olmaktadır. Gri suyun arıtılmadan doğrudan rezervuarlarda kullanımı ise klozet üzerinde leke bırakmaktadır. Bu durum tü-keticileri daha çok miktarda tuvalet temizleyicisi kullanması konusunda teşvik etmektedir [13].
Arıtılmadan bahçe sulamasında (yeraltından) kul-lanılmaktadır. Bu tip kullanımlarda gri su herhan-gi bir arıtmadan geçmeden, bakteri oluşumunun artması ve koku gibi nedenlerden ötürü en fazla 24 saat içerisinde kullanılmak zorundadır. Ayrıca hastalık yapıcı bakteri ve mikroplar da yok edilme-diği için insan temasından kaçınılması gerekmek-tedir. Gri suyun herhangi bir arıtmadan geçmeden bahçe sulamasında kullanılması yönlendirici vana-lar sayesinde yapılmaktadır. Bu sistemde yönlendi-rici vanalar ile konutta farklı kaynaklardan gri su toplanarak dışarıya verilmektedir [1].
Ancak kimyasallar ya da sabunlar toprakta yetişen bitkilere zarar verebilmektedir. Özellikle sodyum bitkileri yakıcı özelliğe sahip olduğu için sodyum miktarı çok daha az olan sıvı sabunlar kullanıl-makta ya da bu tip sistemler için özel deterjanlar kullanılmaktadır [1].
Ancak kimyasallar ya da sabunlar toprakta yetişen bitkilere zarar verebilmektedir. Özellikle sodyum
bitkileri yakıcı özelliğe sahip olduğu için sodyum miktarı çok daha az olan sıvı sabunlar kullanıl-makta ya da bu tip sistemler için özel deterjanlar kullanılmaktadır [1].
3.2. Gri Suyun Arıtılarak Yeniden Kullanımı
Gri su arıtma teknolojileri, gri suyu yönlendiren basit düşük maliyetli cihazlardan, tuvaletler veya dış mekan peyzajı gibi doğrudan yeniden kulla-nımlara, sedimantasyon tankları, biyoreaktörler, filtreler, pompalar ve dezenfeksiyon içeren kar-maşık arıtma işlemlerine kadar uzanmaktadır. Öte yandan, saç, tüy ve döküntüleri gidermek ve kirle-ticileri, bakterileri, tuzları, ilaçları ve hatta virüs-leri gri sudan uzaklaştırmak için suyu filtreleyen çeşitli ticari gri su sistemleri de mevcuttur [14].
Şekil 5. Gri suyun arıtılmadan kullanılması
Tablo 6. Kaynağına Göre Gri Suların Arıtılması Yöntemleri [15]
Tesisat-170-14032019.indd 63 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201964
Günümüzde, bir çok farklı tipte arıtım sistemi mevcuttur. Arıtma tesislerinin boyutunu belirle-mek için kirletici noktalar; evler ve çoklu tesisler belirlenir. Arıtma tesisi büyüdükçe; yapılan arıtım işlemleri artar ve çıkış suyunun standartları yük-selir [1].
Gri suyun arıtıldıktan sonra kullanıldığı alanlar;
• Bahçe sulaması (yeraltı ve yerüstünden sulama)• Tuvaletlerin rezervuarları, • Çamaşır makinaları, şeklinde sıralanabilir.Literatürde yer alan çalışmalar incelendiğinde, gri su arıtımı amacıyla çok farklı teknolojilerin uygulanabilirliğinin araştırıldığı görülmektedir. Çalışma yapılan teknolojiler filtrasyon, ultrafilt-rasyon gibi fiziksel arıtma seçeneklerinden yapay sulak alan, döner biyodisk, ardışık kesikli reaktör (AKR), membran biyoreaktör (MBR) gibi biyolojik arıtma seçeneklerine kadar çok çeşitlidir [15].
Önemli gri su geri kazanım sistemleri:
• Yapay Sulak Alanlar (Wetlands)• Döner Biyolojik Reaktörler (Rotating Biologi-
cal Contactors-RBC)• Ardışık Kesikli Rektörler (Sequencing Batch
Reactors-SBR)• Membran Biyoreaktörler (MBR)Gri suyu arıtmak için en verimli sistemler fiziksel arıtma işlemleriyle birleştirilmiş biyolojik arıtma sistemlerdir. Bu tip sistemlerin gri sudaki BOİ’nin 10 mg/l’nin altına düşürdüğü kanıtlanmıştır, böy-lece sadece fiziksel arıtma işlemlerin uygulandığı sistemlerden daha iyi arıtılmış su kalitesi ortaya çıkmaktadır. Müstakil evler, oteller, çok katlı ko-nutlar gibi bugüne kadar farklı alanlarda uygulan-mış çok çeşitli gri su geri kazanım sistemleri ör-nekleri bulunmaktadır [7].
3.2.1. Yapay Sulak Alan
Son yıllarda yapay sulak alanlar evsel ve endüst-riyel atık su arıtımı için konvansiyonel arıtma sis-temlerine bir alternatif olarak önerilen enerji ihti-yacının az, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşük, işletim şartlarının basit, çamur üretiminin çok az olduğu doğal bir atık su arıtma sistemidir. Özellik-le arazinin bol olduğu yerler için uygun bir arıtma yöntemidir. Basit bir arıtma sistemi olarak gözükse de yapay sulak alanlarda mikroorganizmalar, hay-vanlar, bitkiler ve sucul ortamı çevreleyen ekolojik
fazlar arasında kompleks ve bütünleşmiş ilişkiler mevcuttur. Başarılı bir tasarım ve işletim için bu ekolojik ilişkilerin iyi kavranması gereklidir. [16]
Şekil 6. Yapay sulak alan [16]
3.2.2. Döner Biyolojik Reaktörler [Rotating Biological Contactors - RBC]
Bir dizi dairesel, hafif dönen disk; içinden atık su-yun aktığı bir şafta monte edilir. Kısmen suya ba-tırılmış diskler atık sudan yavaşça döner. Diskler en yaygın şekilde yüksek yoğunluklu plastik taba-kalardan yapılır ve alanı arttırmak için genellikle çıkıntılı, oluklu veya kafes benzeridir. Disklerin yüzeyi, bakteriler için bir birleşme yeri sağlar ve diskler döndükçe yüzeylerinde bir biyo-kütle fil-mi büyür. Bu biyofilm, alternatif olarak, döndükçe havaya veya atık suya maruz kalır. Bu mikroorga-nizmaların büyümesi için gerekli olan oksijen, disk üzerindeki biyofilm sıvının dışına döndürüldüğü için havadan adsorpsiyonla elde edilir. Biyofilm sıvı fazdan geçerken, besinler ve organik kirletici-ler alınır [14].
Şekil 7. Döner biyolojik reaktörler [14]
3.2.3. Ardışık Kesikli Reaktörler [Sequencing Batch Reactors - SBR]
Ardışık kesikli reaktörler aktif çamur yönteminin bir başka biçimidir. Bu sistemlerin aktif çamur yönteminden farkı sadece aralıklı olarak çalışma-
Tesisat-170-14032019.indd 64 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
65Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
sıdır (dolması ve boşalması). Ardışık kesikli reak-törlerde artıma için dört aşama vardır; doldurma, havalandırma, çökeltme ve tortudan ayırma. Bu arıtma sistemi gri sudaki kolloidal ve çözülmüş formlarda bulunan ve çökelemeyen maddeleri çö-kelebilen biyolojik yumaklara dönüştürür. Biyolo-jik yumaklar havalandırma deposunda meydana getirilir ve son çökeltme deposunda çökeltilerek sistemden atılır [17].
Şekil 8. SBR teknolojisinin şematik diyagramı [19]
3.2.4. Membran Biyoreaktörler
Membran biyoreaktörler, durultucular yerine katı/sıvı ayırımı için mikro-gözenekli zarlar kullanan bir aktif çamur sistemidir. Sistem, ön arıtma yer-leşim tankı, havalandırmalı yerleşim deposu (bu depo üretilen gri suyu depolamak için kullanılır) ve havalandırmalı aktif çamur deposundan oluşur. Oluşturulan çamur havalandırma tankında kuru-lu membran filtre modülü tarafından geri tutulur. Arıtılmış ve bakteri içermeyen atık su, 0,1-0,3 bar arasında bir basınç altında partiküllerden, mikrop-lardan, bakterilerden ve virüslerden arındırılarak membrandan geçer [7].
Gri suların arıtımı için fiziksel proseslerden biyo-lojik sistemlere kadar geniş yelpazede çalışmalar yapılmış ancak yapılan çalışmalar biyolojik arıtma dışında hiç bir arıtma yönteminin yeniden kulla-nımı için tatmin edici kalitede su sağlayamadığı gözlenmiştir [7].
3.3. Gri Suyun Kullanım Suyu İçin Kalite Standartları
Geri kazanımı sağlanan gri suyun kullanılacağı yerin standartlarını sağlıyor olması gerekmektedir. Arıtılmış gri sular; tuvalet rezervuarları, çamaşır yıkama, bahçe sulama, süs havuzlarında kullanıl-maktadır.
3.3.1. Tuvalet Rezervuarları
Tuvalet süpürmesi için kullanılacak suyun standart kalite parametreleri Tablo 7’deki gibi olmalıdır. Toplam koliform ve fekal koliform ile ilgili hijyen değerleri için Avrupa Birliği Banyo Suyu Rehberi standart alınmıştır (76/160/EEC). Bu standart, in-sanın temas halinde olduğu su ile ilgili bir takım hijyen değerlerine uygunluğu zorunlu kılar [7].
Tablo 7. Tuvalet Rezervuarı İçin Gereken Kalite Gereksinimleri [7]
Parametre DeğerlerBOI7 <50 mg/LOksijen Doygunluğu >50%Toplam Koliform A) <100/mLToplam Koliform A) (E Koli) <10/mL
Pseudomonas aeriginosa B) <1/mLA) AB 76/160/EEC Yönetmeliği’ne uygunB) Alman içme suyu standartlarına uygun
Tablo 8. Bir Bloktaki Kişi Sayısı
Daire Tipi Daire Sayısı
Daire Kişi Sayısı
Toplam Kişi Sayısı
2 + 1 33 3 993 + 1 26 4 1044 + 1 5 5 25Toplam Kişi Sayısı: 228
4. MATERYAL ve METOT
Türkiye su kaynakları açısından değerlendiril-diğinde henüz su sıkıntısı çeken ülkeler arasında yer almamakla birlikte su zengini bir ülke de de-ğildir. Ancak nüfus artışı, çevre kirliliği, maliyet, bilinçsiz su tüketimi, iklim şartlarındaki değişim sebebiyle yenilenebilir tatlı su kaynakları oranı her geçen gün azalmaktadır.
Bu çalışmada amaç gri suyun geri kazanımı ve yeniden kullanımının önemini ortaya koymaktır. Ortaya çıkan bu sonucu sayısal verilerle de destek-lemek için İstanbul’da bulunan bir sitenin 1 bloğu için gri su hesabı yapılmıştır. Gri su hesabında rezervuarlardan günlük harcanan su göz önünde bulundurulmuştur. Günlük tüketime göre gri su hesabı yapılmıştır.
Siteye ait veriler,
Sitedeki 1 blok üzerinde inceleme yapılmıştır. Her bir blokta 2+1, 3+1 ve 4+1 daireler bulunmaktadır.
Tesisat-170-14032019.indd 65 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201966
Gri sudan kazanılan arıtma suyu klozet rezervuar-larında kullanılacaktır.
5. BULGULAR ve TARTIŞMA
Günümüzde çift kademeli gömme rezervuarlar kullanılmaktadır. Kademelerden biri 3 litre, diğer kademe ise 6 litredir.
Günlük rezervuardan gri su tüketimi hesabında konutlar için, bir kişinin 3 litrelik rezervuarı kul-lanma frekansı 6; 6 litrelik rezervuarı kullanma frekansı ise 1 olarak kabul edilmiştir.
1 daire için kişi başı gri su tüketimine bakıldığın-da,
Gri su tüketimi = 3 litre * 6 (kullanım frekansı) + 6 litre * 1 (kullanım frekansı)
2+1 tip dairelerde 3 kişi yaşadığı kabul edilmiştir.
Kişi başı günlük gri su tüketimi : 24 litre/gündür.
Su tüketimi : 24 litre/gün * 3 = 72 litre/gün
3+1 tip dairelerde 4 kişi yaşadığı kabul edilmiştir.
Su tüketimi : 24 litre/gün * 4 = 96 litre/gün
4+1 tip 5 kişi yaşadığı kabul edilmiştir.
Su tüketimi : 24 litre/gün * 5 = 120 litre/gün
Yukarıdaki hesaplar, günlük farklı tip dairelerin su tüketimini göstermektedir. 64 daireli bir bloğun günlük su tüketimi Tablo 9’da yer almaktadır.
Membran biyoreaktör ile gri su arıtma prosesinin kurulması, gri su geri kazanım sistemi kullanılan
binalarda öncelikli olarak lavabo, duş ve banyolar-dan gelen sular, pis su hattından ayrılarak, ayrıca toplanır ve gri su geri kazanım sistemine gönde-rilir. Gri sular ultrafiltrasyon teknolojisiyle, MBR daldırma tip membran filtrasyonu yöntemi ile veya basınçlı tip membran filtrasyon yöntemi ile arıtılır. Bu teknikte, gri sular 0,02 mikron büyüklüğünde gözenekleri olan filtre dokusundan geçirilir. Atık suda bu büyüklüğün üzerinde bulunan tüm katı maddeler tutulurken nerdeyse hiç katı madde ve mikroorganizma içermeyen su geri kazanılır. BOİ yükü 5 mg/l’den daha düşük su elde edilir [18].
Tablo 9. Günlük Gri Su Tüketimi
Daire Tipi Daire Sayısı
Bir Dairedeki Kişi Sayısı
Toplam Kişi Sayısı
2+1 33 72 2.376
3+1 26 96 2.496
4+1 5 120 600
Günlük Gri Su Tüketimi: 5.472 litre/gün
5.1. Ekonomik Analiz
5.1.1. İlk Yatırım Maliyeti
Ekonomik analiz 10 yıllık süre için yapılmıştır. Gri su için yatırım maliyeti hesaplanırken, yukarıdaki proseslerin kurulması için gerekli maliyetler, gri su tesisatı için gerekli ek pis su borusu, temiz su borusu tesisatı maliyeti ve rezervuarları beslemek için gerekli olan hidrofor maliyeti göz önünde bu-lundurulmuştur.
Şekil 9. Membran biyoreaktör teknolojisi arıtma prosesi [33]
Tesisat-170-14032019.indd 66 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
67Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Tablo 10. İlk Yatırım Maliyetleri
Tanım Adet Toplam Fiyat Gri Su Arıtma Prosesi 1 49.560 TLTemiz&Pis Su Tesisatı 1 27.430 TLHidrofor 1 set 10.520 TLİlk Yatırım Maliyeti: 87.600 TL
5.1.2. Yıllık Elektrik Giderleri
Tablo 11. Yıllık Elektrik Tüketim
Giderler kWh/gün Yıllık Tüketim Hidrofor 8 8*30 gün*12 ayGri Su Sistemi 12 12*30 gün*12 ay
Hidrofor yıllık elektrik tüketimi: 2.880 kWh
Gri su yıllık elektrik tüketimi: 4.320 kWh
2019 verilerine göre elektrik birim fiyatı: 0,54 TL olarak alınmıştır.
2015-2019 zam oranları incelenmiştir ve yıllık or-talama zam oranı %5,26 olarak kabul edilmiştir.
Yıllık bakım giderleri için yılda %5 zam ön görül-müştür.
Gri su sisteminin kurulması ile sudan tasarruf edilmektedir. Tasarruf bedelleri gelir olarak kabul edilerek ekonomik analiz yapılmıştır.
Günlük tüketim 6 m3/gün olarak hesaplanmıştı.
Yıllık tüketim:
6 m3/gün * 30 gün * 12 ay = 2.160 m3
2019 verilerine göre su birim fiyatı: 6,63 TL olarak alınmıştır.
2015-2019 zam oranları incelenmiştir ve yıllık or-talama zam oranı %8,92 olarak kabul edilmiştir.
Gri su sisteminin kurulması ile rezervuarların ayrı hidroforla beslenmesi sebebiyle bina ana hidrofo-ru küçülecektir ve bu küçülmenin maliyeti 3.000 TL olarak alınmıştır. Ana hidroforun küçülmesi ile elektrik tüketiminden tasarruf elde edilecektir.
Hidroforun küçülmesi; 3 kwh/gün * 30 gün * 12 ay = 1.080 kW elektrik tüketiminden tasarruf elde edilecektir.
Tablo 12. Yıllık Elektrik Tüketim Maliyetleri
Yıl Yıllık Elektrik Giderleri Hidrofor (TL)
Yıllık Elektrik GiderleriGri Su Sistemi (TL)
0 - -1 -1.548 -2.3222 -1.629 -2.4443 -1.715 -2.5724 -1.805 -2.7075 -1.900 -2.8056 -2.000 -3.0007 -2.105 -3.1578 -2.215 -3.3239 -2.332 -3.49810 -2.454 -3.682
Tablo 13. Yıllık Bakım Maliyetleri
Yıl Yıllık Bakım Giderleri (TL)0 - 1 -1.9502 -2.0473 -2.1494 -2.2575 -2.3706 -2.4887 -2.6138 -2.7439 -2.88110 -3.025
Tablo 14. Yıllık Su ve Elektrik Tasarruf Bedelleri
Yıl Yıllık Su Tasarruf Bedeli (TL)
Yıllık Elektrik Tasarruf Bedeli (TL)
0 - -1 15.466 5802 16.845 6113 18.347 6434 19.983 6765 21.765 7126 23.706 7507 25.820 7898 28.122 8309 30.630 87410 33.361 920
Ürünün hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin %10’u olarak kabul edilmiştir. 87.600 * 0,1 = 8.760 TL olarak alınmıştır. Faiz oranı (i): %10 olarak kabul edilmiştir.
Tesisat-170-14032019.indd 67 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201968
Tablo 15. Gri Su Sistemi Net Bugünkü Değer Yöntemi Hesabı
i= 10%
Yıl 0 1 2 … 9 10
İlk Yatırım Maliyeti - 87.600 TL
Hidrofor - 10.620 TL
Gri Su Arıtma Sistemi - 49.550 TL
İlave Temiz Su Ve Pissu Tesisatı - 27.430 TL
Ana Hidroforun Küçülmesi 3.000 TL
Yıllık Gelir&Giderler
Su Tasarrufu(6 m³/gün) x (30 gün) x (12 ay) x (Su Birim Fiyatı TL/m³)
15.466 TL 16.846 TL … 30.630 TL 33.361 TL
Hidrofor Elektrik Harcama (Rezervuarlara Ait Hidrofor)
(8 kWh/gün)*(30 gün) x (12 ay) x (Elektrik Birim Fiyatı TL/kWh)
- 1.548 TL - 1.629 TL … - 2.332 TL - 2.455 TL
Ana Hidrofor Küçülme Ve Şalt Sayısı Azalması
(3 kWh/gün)*(30 gün) x (12 ay) x (Elektrik Birim Fiyatı TL/kWh)
581 TL 611,03 TL … 874,63 TL 920,61 TL
Gri Su Sistemi Elektrik Harcama
(12 kWh/gün)*(30 gün) x (12 ay) x (Elektrik Birim Fiyatı TL/kWh) (1 m³ gri su elde edilmesi için 2 kWh elektrik tüketimi olur.)
- 2.322 TL - 2.444 TL … - 3.499 TL - 3.682 TL
Bakım - 1.950 TL - 2.048 TL … - 2.881 TL - 3.025 TL
Hurda Bedeli 8.760 TL
1/ (1+1,01)^0
1/ (1+1,01)^1
1/ (1+1,01)^2
… 1/ (1+1,01)^9
1/ (1+1,01)^10
Net Nakit Akışı - 84.600 TL 10.227 TL 11.336 TL … 22.793 TL 33.880 TL
Net Bugünkü Değer - 84.600 TL 9.297 TL 9.368 TL … 9.666 TL 13.062 TL
0 < NBD 14.082 TL
Toplam NNA x BDF > 0 ise uygundur. 14.082 > 0 olduğundan UYGUNDUR.
6. SONUÇ
İstanbul’da bulunan bir sitenin sadece 1 bloğunda gri su tesisatının kurulmasının ülke ekonomisine katkısı incelenmiştir. Ekonomik analizin yapılabil-mesi için gerekli olan yatırım maliyetleri, tesisatın kurulması için gerekli ilave temiz, pis su tesisatı ve hidrofor maliyetleri gibi ilk yatırım maliyetleri piyasadaki bilgilerden temin edilmiştir.
Çalışmada günlük rezervuarlardan harcanan su miktarına göre gri su tesisatı prosesi oluşturulmuş-tur. Gri su tesisatının kapasitesi günlük 6 m3 olarak hesaplanmış ve gri su sistemi kurulmuştur.
Çalışma kapsamında sistemin kapasitesine bağlı sistem dizayn şartları oluşturulmuş hidrofor ve gri
su prosesindeki elektrik harcamaları yıllık gider kalemine eklenerek tablolarda gösterilmiştir.
Net Bugünkü Değer yöntemleri kullanılarak eko-nomik analizi yapılmıştır. Yatırımın uygunluğu tablolarda gösterilmiştir.
Gri su arıtma tesisatının kurulması ile 6 m3/gün, yılda ise 2.160 m3 suyun kanalizasyona gitmeden kazanıldığı görülmüştür. Suyun korunumu ile bir-likte ekonomik olarak baktığımızda 2019 yılı için bakıldığında tabloda verildiği gibi 15.466 TL ka-zanç elde edilmektedir. Yıllara göre su birim fiyat-larına gelen zamlar ile bu maliyetler artmaktadır.
Burada maliyetten elde ettiğimiz kazançtan çok suyun geri kazanımının önemi vurgulanmak is-
Tesisat-170-14032019.indd 68 26.03.2019 15:34
DERLEME MAKALE
69Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
tenmiştir. Değerlendirme sonucunda, gri suyun yeniden kullanımı ekonomik analizde de gösterdi-ği gibi hem doğal kaynakların korunmasın hem de su koruma teknolojisinin geliştirilmesine oldukça elverişlidir.
Genel olarak evlerde kullanılan suyun %25’i wc rezervuarlarında harcanmaktadır. Bu çalışmada da görüldüğü gibi tüketilen suyun %25'i gri su siste-minden geri kazanılabilmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Şahin, N. İ., “Binalarda Su Korunumu”, İs-tanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2010.
[2] http://www.dsi.gov.tr [3] Ergin, Ö., “Su Farkındalığı”, TMMOB 2. Su
Politikaları Kongresi, Dokuz Eylül Üniversite-si, Buca Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi AD, 20-22 Mart 2008.
[4] Urban Greywater Design and Installation Handbook, page 6, November 2008.
[5] Karahan, A., “Gri Suyun Değerlendirilmesi” IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, 1155-1164, 2011.
[6] Lambe, J. S., Chougule R. S., “Greywater - Treatment and Reuse”, IOSR Journal of Me-chanical and Civil Engineering, ISSN: 2278-1684, PP: 20-26.
[7] Kantaroğlu, Ö., “Sıhhi Tesisat Teknolojisi”, TTMD Yayınları, 2007.
[8] Kutlu, S., Şentürk İ., ve Büyükgüngör H., “Alanya İlçesinde Seçilen Pilot Bölge İçin Gri Su Potansiyelinin Belirlenmesi”, Afyon Ko-catepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilim-leri Dergisi, 2017.
[9] Tanık, A., et al., “Arıtılmış Atıksuların Yeni-den Kullanımı ve Yağmur Suyu Hasadı Sis-temleri”, El Kitabı, 2. Baskı, Ankara, Nisan 2016.
[10] NSW Department of Health, Domestic Grey-water Treatment Systems Accreditation Guidelines, April 2000.
[11] Center for the Study of the Built Environment (CSBE), “Greywater Reuse in Other Countries and Its Applicability to Jordan”, Project Fund-ed by Ministry of Planning Enhanced Produc-tivity Program, 2003.
[12] Ottosson J., “Hygiene Aspects of Greywa-ter and Greywater Reuse, Licentiate Thesis”, Royal Institute of Technology, Department of Water and Environmental Microbiology, Stockholm, 2003.
[13] Boyjoo, Y., Pareek, V. K., Ang, M., “A Review of Greywater Characteristics and Treatment Processes”, Water Science&Technology, 67: 1403-1422, 2013.
[14] Dr. Mohamed, A. W., “Grey Water Recycling & Reuse”, Egyptian-German Private Sector Development Programme, 2007.
[15] Fangyue, Li., Wichmann, K., Otterpohl, R., “Review of the Technological Approaches for Grey Water Treatment and Reuses”, Science of the Total Environment 407, 3439–3449, 2009.
[16] Greywater Recycling Planning Fundementals and Operation Information, fbr-Information Sheet H 201, 2005.
[17] Overview of Greywater Management Health Considerations, WHO-Amman, Jordan, 2006.
[18] www.rielli.com[19] Üstün E. G., Tırpancı A., “Gri Suyun Arıtımı
ve Yeniden Kullanımı”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, 2015.
Tesisat-170-14032019.indd 69 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201970
14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi kapsamında bu yıl düzenlenecek olan sempozyum, seminer, kurs çalışmalarının konuları belirlendi. Teskon 2019’un içeriğine ilişkin çalışmalar tamamlanmak üzere.
İlk kez 1993 yılında düzenlenen ve bu yıl 14. kez düzenlenecek olan Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) tarafından İzmir Şubesi yürütücülüğünde 17-20 Nisan 2019 tarihleri arasında MMO Tepekule Kongre ve Sergi Merkezi’nde gerçekleştirilecek. Hazırlığına iki yıl önce başlanan kongrenin taslak programı yayımlandı.
14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ali Güngör kongreye ilişkin şunları söyledi:
“Taslak Programı Yayınlanan TESKON 2019 Sektörü İzmir’de Buluşturuyor”
Prof. Dr. Ali GÜNGÖRKongre Yürütme Kurulu Başkanı
Tesisat-170-14032019.indd 70 26.03.2019 15:34
71Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
“Kongremiz her defasında tesisat mühendisliği-nin temel, güncel ve gelişmekte olan konularını ele alan, çeşitli platformlarda eğitim, bilgilendir-me, düşünme ve tartışma ortamları yaratan zen-gin içeriğiyle ve sosyal etkinlikleri ile katılımcı-larının takdirini kazanmakta, bir sonraki kongre tarihi hemen takvimlere işaretlenmektedir. Tesi-sat Kongreleri, en az bir yıl öncesinden başlayan Yürütme Kurulu çalışmaları, Düzenleme Kurulu, Danışmanlar Kurulu görüşleri, sektör dernekleri görüşleri, Seminer-Sempozyum-Kurs Yöneticileri görüşleri, bir önceki Kongre katılımcılarının gö-rüşlerini yansıtan anketler ile şekillenir ve iletilen her bir fikrin, önerinin titizlikle değerlendirilmesi ile oluşur. Bu kez de aynı heyecanla kongre hazır-lıkları sürmektedir.
İzmir, İstanbul, Antalya gibi illerden belirlenen ve alanlarında uzman olan 26 kişiden oluşan Yürütme Kurulumuz bugüne kadar geniş katılımlı 7 toplantı gerçekleştirmiştir.
Yürütme Kurulumuz; Danışmanlar Kurulu ve sek-tör derneklerinin görüş ve önerilerini yazılı alma-nın yanı sıra 26 Temmuz 2018 tarihinde Odamız İstanbul Şubesi toplantı salonunda gerçekleştirdiği toplantıda da bilgi edinme imkânı yakalamıştır. Bu toplantıya 16 dernek temsilcisi katılım sağla-dı. Katılımcıların, 14. Ulusal Tesisat Mühendisli-ği Kongresi’nin geliştirilmesine yönelik görüş ve düşüncelerini dile getirmelerinin yanı sıra toplan-tıda ilgi alanlarına giren konularda birçok dernek görev de almak istediğini ifade etti. Düzenleme, Yürütme, Danışmanlar Kurulları ile sektör dernek ve temsilcilerinin talepleri doğrultusunda kongre programımız son aşamaya gelmiştir.
TESKON 2019’un Ana Teması: “Mekanik Tesisatta Gerçekler ve Gelecek”
Mekanik tesisat alanında bugüne kadar yapılan tasarımlar ve ortaya çıkan uygulamalar arasında ciddi çelişkiler olduğu gerçekliğini bu alanda çalı-şan mühendisler ve mimarlar olarak bizler bilmek-teyiz. Bununla birlikte, mekanik tesisat alanında teknoloji, operasyonel talepler, kodlar ve tasarım hedefleri sürekli değişiyor. Sistem tasarımcıları, üreticiler, temsilciler ve taahhüt firmaları değişen endüstri ortamına uyum sağlamak durumundadır.
Kongrede; “Entegre Yenilenebilir Enerjili Sistem-ler”, “Konfor, İç Hava Kalitesi ve Enerji Verimlili-ğinin Birleşimi”, “Mekanik Tesisat Mühendisinin
Mimarideki Rolü”, “Güvenli, Sürdürü-lebilir, Sağlıklı ve Verimli Ortamlar”, “Mekanik Tesisatta Dijital Dönüşüm ve Nesnelerin İnterne-ti (IoT: Internet of Things) Kavramının Etkisi”, “Ortak Sistem Sorunları ve Yanlış Uygu-lamalar”, “Yüksek Performanslı Sistemlerin İşlet-mesi ve Bakımı” konularına bağlı olarak tasarım, sistemler, uygulama, test ve devreye alma, işletme, ölçme, denetim, eğitim, eğitim araçları ve yön-temleri, yasal düzenlemeler vb. mekanik tesisat sistemlerindeki faktörlerin önemini ve uygulama yöntemlerini tartışarak gelişen dijital teknolojile-re bağlı olarak geleceğimizi kurgulamaya çalışa-cağız. 14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi içeriğindeki çok çeşitli ortamlarda bilgi ve bilginin paylaşılması için değerli bir fırsat sunulacaktır.
TESKON Kapsamında Seminer ve Sempozyumlar Önemli Yer Tutmakta
Teskon, farklı konu başlıklarında düzenlenen sempozyum ve seminerler ile çeşitli alanlarda-ki uzmanlık konularını kongreye taşımayı amaç edinmiştir. Yöneticilerinin çalışmalarıyla gerçek-leştirilen bu platformlara gelen bildiri ve gösteri-len ilgi her kongrede daha da artmaktadır. Teskon 2019’da da bu platformlar yine önemli bir yer tut-maktadır.
Teskon 2019’da toplam yedi tane sempozyum dü-zenlenecektir. Bunlar; “Akışkanlar Mekaniği”, “Binalarda Enerji Performansı ve Akıllı Binalar”, “Isıl Konfor”, “İç Hava Kalitesi”, “Simülasyon ve Simülasyon Tabanlı Ürün Geliştirme”, “Soğutma Teknolojiler” ve “Termodinamik” sempozyumları-dır. Ayrıca Kongre kapsamında; “Mekanik Tesisat-ta Dijitalleşme”, “Jeotermal Enerji”, “Yangın Gü-venliği Konusundaki Yeni Gelişmeler; Mekanik ve Elektrik Yangın Korunum Sistemlerinin Bütünle-şik Tasarımı”, “Bacalar”, “Bina Performans Simü-lasyonları: Uygulamalar, Fırsatlar, Kısıtlar”, “CO2
Salımlarının Azaltılmasında Ezber Bozan Yenilik-çi Önlemler ve Ekserji”, “Mekanik Tesisatta Ses ve Pasif Yangın Yalıtımı”, “Test Ayar Dengeleme (TAD) // Commissioning - Kontrol İşletmeye Alma Kabul (KİK)” ve “Tesisatlarda Sismik Koruma” seminerleri düzenlenecektir.
Tesisat-170-14032019.indd 71 26.03.2019 15:34
Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 201972
Kongre, tesisat mü-hendisliği alanında-ki bilimsel ve tek-nolojik gelişmeleri kapsayan bildirilerin yanında, tesisat mü-hendisliği ile ilgili olmak üzere temel bilim dallarında ya-
pılmış teorik ve deneysel bildirilerin sunumuna da imkân vermektedir. Hakemler ve Kongre Bilim Kurulu değerlendirmelerinden sonra sunum için kabul edilen bildirilerden seçilenler ayrıca MMO Tesisat Mühendisliği Dergisi’nde yayımlanacaktır. Kongre platformlarından seminer ve sempozyum çalışmaları, yöneticileri vasıtasıyla çok yoğun bir şekilde devam etmektedir.
Geçen kongrelerimizde olduğu gibi TESKON 2019’a da özet ve bildiri katılımı anlamında önemli sayıda başvuru gerçekleşmiştir. 286 özetin gönde-rildiği kongremize gelen bildiriler, seminer sem-pozyum yöneticilerinin yanı sıra yürütme kurulu ve danışmanlar kurulu tarafından hassasiyetle de-ğerlendirilmiş ve 188 bildiriye taslak programda yer verilmiştir.
15 Farklı Konuda Kurs Gerçekleştirilecek
Her TESKON’da olduğu gibi kurslar bu sefer de önemli bir hacim tutmaktadır. Kurs açmak için 15 ayrı konuda başvuru oldu ve bu kurslar Yürütme Kurulunda tartışılarak açılması planlanmaktadır.
Kurslar, “Havuz Nem Alma İklimlendirmesi”, “Sistem Seçimi”, “Mekanik Tesisatlarda Flushing ve Kimyasal Korozyon Koruma Uygulamaları”, “İndüksiyon (Chilled Beam) Sistemlerinin Tasarım Kriterleri ve Uygulaması”, “VAV (Değişken Hava Debili) ve Laboratuvar Havalandırma Sistemleri”, “Pompaya Giriş ve Enerji Verimliliği”, “Soğut-ma Sistemlerinin Tasarım Esasları”, “Bilgisayar Destekli Hidrolik Analiz Metodu İle Yangın Sön-dürme Sistemleri Hesaplamaları”, “Uygulamalı Psikrometri ve İklimlendirme”, “Hastane Hijyenik Alanlar Proje Hazırlama Esasları”, “İklimlendirme Sistemlerinde Gürültü Denetimi Teorisi ve Pra-tik Hesaplamaları”, “Hava Kanalı İmalatı Monta-
jı ve Testleri”, “Havalandırma ve İklimlendirme Sistemlerinde Hava Dağıtım Ekipmanları”, “Isıl Sistemlerin Tasarımı” ve “Medikal Gaz Tesisatı” konularında düzenlenecektir. Kursların içerikleri sekretaryamıza ulaşmıştır. Kurs katılımcı sayısı, salon kapasitesi ile sınırlı olduğu için başvuruda öncelik esas kabul edilecek ve yeterli kayıt alma-yan kurslar açılmayacaktır. Bu açıdan kurslara önceden kayıt yaptırmak kursların programda yer almasının tespiti için önemli olacaktır.
Bu kongremizde bakanlık, dernek, oda ve sektör temsilcilerinin konuşmacı olarak katılacağı pa-nelde “Mekanik Tesisat Proje Şartname ve Keşif Özetinde Uyum” konusu tüm yönleriyle ele alına-cak. Ayrıca “Tesisat Sektöründe Yeni Gelişmeler, Uygulamalar ve Eğilimler” konusunda bir forum düzenlenecektir. Kongremizin önemli platformla-rından olan sabah toplantılarına ilişkin konu ve da-vetli katılımcılar Yürütme Kurulumuz tarafından belirlenerek Düzenleme Kurulumuzun onayına sunulmuştur.
Bu kongremizde çok uzun yılların birikimi olarak sektörümüzde kullanılan terminolojileri öğrenmek ve yeni ortak kullanımlara ulaşmak amacıyla “İk-limlendirme terimleri sözlüğü” çalışmasını baş-lattık. Kongre sürecinde ilk basımı tüm sektörle paylaşılacak, gelen öneri ve katkılarla sürekli geliş-tirilecek bir sözlük sektörümüze kazandırılacaktır.
Teskon; seminerleri, sempozyumları, kursları, tek-nik bildiri oturumları, paneli, forumu, konferans-ları, sabah toplantıları ve sosyal etkinliklerinin yanı sıra kongre paralelinde Hannover Messe orga-nizasyonunda düzenlenen Teskon+Sodex fuarı ile oluşturduğu bütünlükle, sektör için gelenek haline gelen önemli bir bilgi üretme ve paylaşma platfor-mu olma özelliği taşımaktadır.
Başlangıcından beri destek gören ve sektörümü-zün tüm bileşenleriyle sahiplendiği “Ulusal Te-sisat Mühendisliği Kongresi”nin yakın zamanda içerikli programını paylaşacağız. Şimdiden bu oluşumda destek olan kişi, kurum, kuruluşlarımı-za kongre yürütme kurulu adına teşekkür ediyo-rum. 14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Teskon+Sodex Fuarı’nda sektörün tüm bileşenle-riyle birlikte olmayı ümit ediyorum.”
Tesisat-170-14032019.indd 72 26.03.2019 15:34
73Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
17-20 Nisan 2019 tarihlerinde gerçekleştirilecek 14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi kapsamında bu yıl 15 kurs düzenlenecektir. Kongre katılımcıları tarafından ilgi gören kurslar 4 gün boyunca 4 farklı salonda gerçekleşti-rilecektir. Kurslar yeterli katılım sağlanması durumunda açılacaktır ve katılımcı sayısı salon kapasiteleri ölçeğinde sınırlıdır, bu da erken kaydı zorunlu kılmaktadır.Web sayfasından (www.teskon.mmo.org.tr) kurs detayları hakkında bilgi alabilirsiniz. Lütfen kayıt öncesinde Kongre Sekretaryası ile iletişime geçerek kurs doluluğu ile ilgili bilgi aldıktan sonra ödemenizi yaparak kaydınızı gerçekleştirin.Tel: 0 232 462 33 33 - 208/209
Tesisat-170-14032019.indd 73 26.03.2019 15:34
teskon 2019 Taslak Programı » 17 Nisan 2019, ÇarşambaSAAT
ANAD
OLU
SALO
NUAK
DENİ
Z SA
LONU
EGE
SALO
NUKA
RADE
NİZ
SALO
NUM
ARM
ARA
SALO
NU
08.30-09.00
KAY
IT09.00-10.30
A
ÇIL
IŞ O
TUR
UM
U10.30-10.45
ARA
OTUR
UM 1A
| Bİ
NALA
RDA
ENER
Jİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
isi:
Hasa
n He
perk
an
OTUR
UM 1B
| SO
ĞUTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
ileri:
M. S
erha
n Kü
çüka
, Orh
an E
kren
OTUR
UM 1C
| TE
RMOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
isi:
Ahm
et C
anOT
URUM
1D |
AKIŞ
KANL
AR M
EKAN
İĞİ S
EMPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
ileri:
Gül
den
Gökç
en A
kkur
t - M
acit
Toks
oy
10.45-11.15
Konu
t Bin
alar
ının
Ene
rji E
tkin
İyile
ştirm
esi İ
çin
Yeni
Bir
Uzun
Dö
nem
Yak
laşı
mı
Tour
aj A
shra
fian
- Özy
eğin
Üni
vers
itesi,
A. Z
errin
Yılm
azNa
zani
n M
oazz
en -
Mal
tepe
Üni
vers
itesi
Kend
inde
n Ka
dem
eli B
uzdo
labı
Soğ
utm
a Çe
vrim
inin
Te
rmod
inam
ik A
naliz
iFa
tma
Ayça
Ata
mtü
rk, M
. Ser
han
Küçü
ka -
Doku
z Eyl
ül Ü
nive
rsite
si
Bina
ların
Eks
erji
Bazl
ı Ter
mod
inam
ik A
naliz
leri
ve
Değe
rlend
irmel
eri
Arif
Hepb
aşlı,
Hüs
eyin
Gün
han
Özca
n, N
urda
n Yı
ldırı
m -
Yaşa
r Ün
iver
sites
i, Hü
seyi
n Gü
nerh
an -
Ege
Üniv
ersit
esi
Rady
al F
anla
rda
Kana
t Pro
fili B
içim
inin
Per
form
ansa
Etk
isi
Salih
Den
iz De
veli
- Can
Klim
aEr
kan
Ayde
r - İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
11.15-11.45
Bir İ
lköğ
retim
Bin
asın
ın Y
aşam
Dön
güsü
Ene
rji V
erim
liliğ
i De
ğerle
ndiri
lmes
iNa
zani
n M
oazz
en -
Mal
tepe
Üni
vers
itesi,
Mus
tafa
Erk
an K
arag
üler
- İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i, To
uraj
Ash
rafia
n - Ö
zyeğ
in Ü
nive
rsite
siÖz
ge A
ktür
k - M
alte
pe Ü
nive
rsite
si
Çift
Kat
man
lı Jo
ule-
Thom
son
Mik
ro K
riyoj
enik
Soğ
utuc
u İç
in Is
ı De
ğişt
irici
Geo
met
risin
in O
ptim
izas
yonu
Berk
ay H
alva
şi, M
esut
Gür
- İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Jeot
erm
al D
este
kli B
ir Sı
vı H
ava
Ener
ji De
pola
ma
Sist
emin
in
Term
odin
amik
Ana
lizi
Tuğb
erk
Haka
n Çe
tin -
Gebz
e Te
knik
Üni
vers
itesi,
Meh
met
Kan
oğlu
- G
azia
ntep
Üni
vers
itesi,
Nes
lihan
Yan
ıköm
er -
Gebz
e Te
knik
Ün
iver
sites
i
Ekse
nel Ç
ıkış
lı Ra
dyal
Fan
Sis
tem
i Tas
arım
ıSa
lih D
eniz
Deve
li, O
lgun
Sön
mez
- Ca
n Kl
ima
Erka
n Ay
der -
İsta
nbul
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
11.45-12.15
Bina
Kab
uğun
da F
orm
ve
Mal
zem
e Se
çim
inin
Kab
uğun
Olu
şum
En
erjis
i, Ka
rbon
Sal
ımı v
e M
aliy
etin
e Et
kisi
nin
İnce
lenm
esi
Kem
al F
erit
Çetin
taş -
İsta
nbul
Are
l Üni
vers
itesi
Evse
l ve
Endü
striy
el S
oğut
ma
Uygu
lam
alar
ında
Res
orbs
iyon
lu
Soğu
tma
Sist
emle
rinin
Kul
lanı
mın
ın İn
cele
nmes
iBi
lsay
Pas
takk
aya
- Ulu
dağ
Üniv
ersit
esi
Hava
dan-
Hava
ya S
plit,
Sal
on T
ipi İ
klim
lend
irme
Ciha
zlar
ında
En
erji
ve E
kser
ji-Op
timum
Çöz
üm v
e De
ğerle
ndirm
e Öl
çütle
riHa
mza
Son
kur,
Doru
k To
nya
- Ald
ağ ,
Biro
l Kılk
ış
Kana
t Pro
fili -
Sili
ndir
Konf
igür
asyo
nunu
n Ae
rodi
nam
ik v
e Ae
roak
ustik
Per
form
ansı
nın
Sayı
sal A
naliz
iEy
up K
oçak
, Ece
Ayl
ı, Ha
şmet
Tür
koğl
u - Ç
anka
ya Ü
nive
rsite
si
12.15-13.00
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
OTUR
UM 2
A | B
İNAL
ARDA
ENE
RJİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
2B
| SOĞ
UTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
2C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
2D
| AKI
ŞKAN
LAR
MEK
ANİĞ
İ SEM
POZY
UMU
13.00-13.30
Kam
u Bi
nala
rında
Düş
ük K
arbo
n Sa
lınım
lı En
erji
Yöne
tim M
odel
i ve
Örn
ek U
ygul
ama
İsm
ail P
açac
ı, Ko
ray
Ülge
n - E
ge Ü
nive
rsite
siM
. Ziy
a Sö
ğüt -
Piri
Rei
s Üni
vers
itesi
Herm
etik
Pis
tonl
u Ko
mpr
esör
Em
me
Sust
uruc
usun
un S
oğut
ma
Perf
orm
ansı
Üze
rinde
ki E
tkis
inin
Den
eyse
l ve
Sayı
sal İ
ncel
enm
esi
Sem
ih G
ürel
- Ar
çelik
, Hüs
nü K
erpi
ççi -
Arç
elik
Sert
aç Ç
adırc
ı - İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Bina
ların
Hav
alan
dırıl
mas
ında
Isı G
eri K
azan
ım C
ihaz
ların
ın
Ekse
rjik
Perf
orm
ansı
Biro
l Kılk
ış
Mik
ro Tu
rboj
et M
otor
ları
İçin
Bas
it Eg
zoz I
sı K
azan
ım
Kana
lların
ın Ta
sarım
Opt
imiz
asyo
nu v
e M
otor
a Ol
an E
tkile
riDe
niz H
akye
mez
- Do
ğu İk
limle
ndirm
e, C
ansu
Yıld
ırım
- Av
cı S
anay
i Sa
vunm
a, S
erca
n Ac
arer
- İz
mir
Katip
Çel
ebi Ü
nive
rsite
si
13.30-14.00
Duva
rdan
/ Ta
vand
an Is
ıtma
ve S
oğut
ma
Sist
emle
rinde
Yoğ
uşm
a Ko
ntro
lünd
e Ye
ni B
ir Ya
klaş
ımAr
tuğ
Fene
rcio
ğlu
- On
Oto
mas
yon,
Rem
zi Uğ
ur -
Mir
Araş
tırm
a Ge
liştir
me,
Hak
an K
ara
- HVK
Müh
endi
slik
Evap
orat
if So
ğutu
cu T
asar
ımı
Talip
Çel
ebi -
Can
Klim
aHa
san
Bedi
r - B
oğaz
içi Ü
nive
rsite
siO
lgun
Sön
mez
- Ca
n Kl
ima
Yata
y To
prak
Kay
nakl
ı Isı
Pom
pası
Sis
tem
inin
Siv
as Ş
artla
rında
Ek
serji
Ver
imin
in B
elirl
enm
esi
Mus
tafa
Can
er, N
etic
e Du
man
, Ert
an B
uyru
kFe
rhat
Kılı
nç, H
alil
İbra
him
Aca
r - S
ivas
Cum
huriy
et Ü
nive
rsite
si
Deni
z Per
vane
si K
avita
syon
Gür
ültü
sünü
n He
sapl
amal
ı Ak
ışka
nlar
Din
amiğ
i İle
İnce
lenm
esi
Emre
Alp
man
- M
arm
ara
Üniv
ersit
esi
Leve
nt A
. Kav
urm
acıo
ğlu
- İst
anbu
l Tek
nik
Üniv
ersit
esi
14.00-14.30
Bütü
nleş
ik Y
apıla
rda
Karb
on Te
knol
ojile
ri ve
Ene
rji Y
önet
imi
M. Z
iya
Söğü
t - P
iri R
eis Ü
nive
rsite
siEn
ver Y
alçı
n - B
alık
esir
Üniv
ersit
esi
T. H
ikm
et K
arak
oç -
Eski
şehi
r Tek
nik
Üniv
ersit
esi
Fark
lı Am
açla
r İçi
n İm
al E
dilm
iş Te
st O
dala
rının
Çal
ışm
a Şa
rtla
rı ve
Ene
rji T
üket
imle
riBa
rbar
os B
atur
- Yı
ldız
Tekn
ik Ü
nive
rsite
siM
. Cem
Çel
ik -
Mar
mar
a Ün
iver
sites
iM
uam
mer
Akg
ün -
Baca
der
Sana
yi S
ektö
ründ
e En
erji
Yöne
timin
e Ba
ğlı G
az M
otor
u Ta
hrik
li Ko
jene
rasy
on S
antr
alin
in Te
rmoe
kono
mik
Ana
lizi
M. Z
iya
Söğü
t - P
iri R
eis Ü
nive
rsite
siZu
hal O
ktay
- İz
mir
Dem
okra
si Ün
iver
sites
i T.
Hik
met
Kar
akoç
- Es
kişe
hir T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Elek
trik
li Ar
abal
arın
Aer
odin
amik
Kar
akte
ristik
lerin
in P
arça
cık
Görü
ntül
emel
i Hız
Ölç
üm Y
önte
mi (
PGHÖ
) ve
Sayı
sal O
lara
k İn
cele
nmes
iCe
yda
Güna
y, D
ilek
Kum
luta
ş, Ut
ku A
lp Y
ücel
kaya
- Do
kuz E
ylül
Ün
iver
sites
iÖz
gün
Özer
- Iş
ık A
raşt
ırma
Geliş
tirm
e M
ühen
disli
k
14.30-15.00
ARA
OTUR
UM 3
A | B
İNAL
ARDA
ENE
RJİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
3B
| SOĞ
UTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
3C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
3D
| AKI
ŞKAN
LAR
MEK
ANİĞ
İ SEM
POZY
UMU
15.00-15.30
Mek
anik
Tesi
sat Y
alıtı
mın
da K
arşı
laşı
lan
Soru
nlar
ve
Çözü
m
Öner
ileri
Beng
ül B
öke
Diz -
Ode
Yal
ıtım
İki B
orul
u VR
F Si
stem
lerd
e Dı
ş Üni
te S
eçim
inde
Div
ersi
te
Fakt
örün
ün D
eğer
lend
irilm
esi
Ali P
olat
- SG
K İz
mir
İl M
üdür
lüğü
Bütü
nleş
ik P
arab
olik
Yan
sıtıc
ılı v
e İç
Bor
ulu
Vaku
m T
üplü
Gün
eş
Topl
ayıc
ısın
ın B
uhar
Üre
timi P
erfo
rman
s Ana
lizi
Azat
Ser
ver,
Serh
an K
üçük
a - D
okuz
Eyl
ül Ü
nive
rsite
si
Suyu
n M
aksi
mum
Yoğ
unlu
k Ci
varın
da D
oğal
Taşı
nım
ının
Say
ısal
İn
cele
nmes
iÇa
ğrı M
etin
, M
ehm
et A
kif E
zan
- Dok
uz E
ylül
Üni
vers
itesi
15.30-16.00
Bina
lard
a En
erji
Tasa
rruf
u Sa
ğlay
an E
lekt
rokr
omik
Cih
az
Tasa
rımı
Esra
Zay
im -
İsta
nbul
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
İsm
ail B
ütün
- İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Ejek
tör G
enle
ştiri
cili
Soğu
tma
Çevr
imin
de S
ıvı-
Buha
r Ayı
rıcı
Verim
liliğ
inin
R13
4A, R
1234
YF v
e R1
234Z
E(E)
Soğ
utka
nlar
ı İçi
n Fa
rklı
Çalış
ma
Koşu
lların
da Te
orik
Ola
rak
İnce
lenm
esi
Ayşe
Uğu
rcan
Atm
aca,
Ayt
unç E
rek
- Dok
uz E
ylül
Üni
vers
itesi
Orh
an E
kren
- Eg
e Ün
iver
sites
i
Güne
ş Ene
rjisi
Des
tekl
i Isı
Pom
pası
nın
Aksa
ray
Şart
ların
da
Term
odin
amik
Ana
lizi
Fatih
Yılm
az -
Aksa
ray
Üniv
ersit
esi
Açık
Kay
nak
Kodl
u He
sapl
amal
ı Akı
şkan
lar D
inam
iği İ
le
Boru
lard
a Su
Dar
besi
Ana
lizi
Anıl
İsta
nbul
lu -
Subo
r Bor
u Sa
nayi
Emre
Alp
man
- M
arm
ara
Üniv
ersit
esi
16.00-16.30
Yeni
Su
ve E
nerji
Tasa
rruf
çula
rı; S
ıcak
Kul
lanı
m S
uyu
“By-
Pass
Po
mpa
lı Si
rkül
asyo
n” S
iste
mle
ri ve
“Si
rkül
asyo
n İş
levl
i Mus
luk”
El
eman
ları
İske
nder
Kos
tak
- ERK
Ejek
tör K
ısım
Ver
imlil
ikle
rinin
Eje
ktör
Gen
leşt
irici
li Tr
ansk
ritik
CO
2 So
ğutm
a Çe
vrim
i Üze
rinde
ki E
tkile
rinin
Gaz
Soğ
utuc
u Ba
sınc
ına
ve Ç
ıkış
Sıc
aklığ
ına
Göre
İnce
lenm
esi
Ayşe
Uğu
rcan
Atm
aca,
Ayt
unç E
rek
- Dok
uz E
ylül
Üni
vers
itesi
Orh
an E
kren
, Mus
tafa
Tur
han
Çoba
n - E
ge Ü
nive
rsite
si
Yağm
ur S
uyu
Pota
nsiy
eli v
e Ku
llanı
m S
uyu
Olar
ak
Değe
rlend
irilm
esi
Ahm
et C
an -
İsta
nbul
Rum
eli Ü
nive
rsite
siÜm
it Yı
lmaz
Sol D
uvar
ı Sin
üzoi
dal A
lt Du
varı
Line
er O
lara
k Is
ıtıla
n M
anye
tik
Akış
kanl
arda
Isı T
rans
ferin
in İn
cele
nmes
iBi
rol Ş
ahin
- Re
cep
Tayy
ip E
rdoğ
an Ü
nive
rsite
si
16.30-17.00
ARA
OTUR
UM 4
A | B
İNAL
ARDA
ENE
RJİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
4B
| SOĞ
UTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
4C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
4D
| TES
İSAT
LARD
A Sİ
SMİK
KOR
UMA
SEM
İNER
İSe
min
er Y
önet
icis
i: Er
en K
alaf
at
17.00-17.30
Bitk
ilend
irilm
iş D
uvar
Sis
tem
lerin
in B
inal
arın
Isıl
Perf
orm
ansı
Üz
erin
dekı
Etk
ileri
Serp
il Çe
rçi -
Çuk
urov
a Ün
iver
sites
i
Kapa
lı Çe
vrim
Dol
gu E
klen
tili S
oğut
ma
Kule
si Ta
sarım
ı ve
Ener
ji Ve
rimlil
iği
Hüse
yin
Bulg
urcu
, Mur
at B
aşar
anla
r - K
onuk
Isı
Neca
ti Ko
çyiğ
it
Cerr
ahi O
pera
syon
Tip
ine
Göre
Tekl
i ve
Çokl
u Si
stem
le
Tasa
rlanm
ış A
mel
iyat
hane
lerin
İklim
lend
irme
Sist
emle
rinin
Ta
sarım
ı ve
Kıya
slam
ası
Ahm
et C
an -
İsta
nbul
Rum
eli Ü
nive
rsite
siHa
san
Özgü
ç Div
arcı
- Bi
rleşim
Müh
endi
slik
Bina
ların
Dep
rem
Tasa
rımın
da Y
eni Y
akla
şım
lar v
e Te
sisa
tlar
İçin
Dep
rem
Kor
umas
ı Yön
tem
leri
Cüne
yt T
üzün
- CT
Müh
endi
slik
17.30-18.00
İzm
ir’de
Bir
Ofis
Bin
asın
ın K
onfo
r Sta
ndar
tların
a Ul
aşm
asın
da
Yapı
Kab
uğun
un E
tkis
inin
Değ
erle
ndiri
lmes
iAy
şe S
ena
Çıld
ır, A
yça
Toku
ç - D
okuz
Eyl
ül Ü
nive
rsite
si
Kapa
lı Çe
vrim
Bir
Soğu
tma
Kule
sini
n Te
orik
ve
Dene
ysel
Ola
rak
İnce
lenm
esi
Oğu
z Dal
kıra
n - İ
mas
Aytu
nç E
rek
- Dok
uz E
ylül
Üni
vers
itesi
Ultr
a Dü
şük
Sıca
klık
Uyg
ulam
alar
ında
Kul
lanı
lan
Bir K
aska
t So
ğutm
a Si
stem
inin
Term
odin
amik
Ana
lizi
Dila
ra K
urtb
oğan
, Den
iz Yı
lmaz
- Fr
igob
lock
, Ebr
u M
ançu
han
- Yıld
ız Te
knik
Üni
vers
itesi,
Bar
ış Yı
lmaz
- M
arm
ara
Üniv
ersit
esi
İ.Tim
uçin
İnce
- İs
tanb
ul A
rel Ü
nive
rsite
si
Tesi
satla
rda
Sism
ik K
orum
a Ke
şif Ö
zeti
Hazı
rlam
a Es
asla
rıAl
i Cen
k Te
pegö
z - U
lus Y
apı
18.00-18.30
Nem
Kon
trol
ünün
Yap
ı Fiz
iğin
deki
ve
Yaşa
m A
lanl
arın
daki
Et
kile
rinin
Ene
rji V
erim
liliğ
i Açı
sınd
an İn
cele
nmes
iHa
tice
Nüke
t Akı
ncı -
Har
mon
al E
nerji
Isla
k Ti
p So
ğutm
a Ku
lele
rinde
Dol
gu Y
ükse
kliğ
inin
Per
form
ansa
Et
kisi
nin
Dene
ysel
İnce
lenm
esi
Görk
em Z
engi
n - C
enk
Endü
stri
Ayha
n O
nat -
Mar
mar
a Ün
iver
sites
i
Otel
Soğ
utm
asın
da D
eniz
Suy
u Ka
ynak
lı So
ğutm
a Si
stem
inin
Pe
rfor
man
sıO
nur V
ahip
Gül
er, A
li Ke
çeba
ş - M
uğla
Sıtk
ı Koç
man
Üni
vers
itesi
Öm
er S
açka
n - T
an M
ühen
disli
k
Depr
em Y
alıtı
mlı
ve G
elen
ekse
l Bin
alar
da Te
sisa
tlar İ
çin
Sism
ik
Koru
ma
Hesa
bı v
e Ge
reks
inim
iBa
hadı
r Şad
an -
OBS
Pro
je M
ühen
disli
k
19.00
KOKT
EYL
| M
MO
Tepe
kule
Kon
gre
ve S
ergi
Mer
kezi
(İP
RAGA
Z’ın
kat
kıla
rıyla)
Tesisat-170-14032019.indd 74 26.03.2019 15:34
teskon 2019 Taslak Programı » 18 Nisan 2019, PerşembeSAAT
ANAD
OLU
SALO
NUAK
DENİ
Z SA
LONU
EGE
SALO
NUKA
RADE
NİZ
SALO
NUM
ARM
ARA
SALO
NUOT
URUM
5A
| BİN
ALAR
DA E
NERJ
İ PER
FORM
ANSI
VE
AKIL
LI
BİNA
LAR
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icis
i: Ha
san
Hepe
rkan
OTUR
UM 5
B | S
OĞUT
MA
TEKN
OLOJ
İLER
İ SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icle
ri: M
. Ser
han
Küçü
ka, O
rhan
Ekr
enOT
URUM
5C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
isi:
Ahm
et C
anOT
URUM
5D
| ISI
L KON
FOR
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icis
i: İb
rahi
m A
tmac
aOT
URUM
5E
| JEO
TERM
AL E
NERJ
İ SEM
İNER
İSe
min
er Y
önet
icile
ri: N
iyaz
i Aks
oy -
Mac
it To
ksoy
09.00-09.30
Akıll
ı Kon
trol
Van
alar
ının
Mek
anik
Tesi
satt
a Ku
llanı
mın
ın Te
sisa
t ve
Kon
trol
Sis
tem
i Tas
arım
ve
Uygu
lam
alar
ına
Etki
leri
Erde
m C
an P
amuk
lu -
Danf
oss O
tom
asyo
n, A
rtuğ
Fen
erci
oğlu
- O
n O
tom
asyo
n, İb
rahi
m U
tku
Başy
azıc
ı - D
oxa8
7
Eski
şehi
r İlin
de R
744
Soğu
tucu
Akı
şkan
lı İk
i Buh
arla
ştırı
cılı
Bir
Soğu
k Ha
va D
epos
u Ta
sarım
ıÖz
ge A
ltun
- Osm
anga
zi Ün
iver
sites
i, Kı
vanç
Asla
ntaş
,En
gin
Sökm
en -
Danf
oss
Fark
lı Gı
da Ü
rünl
erin
in K
urum
a Ka
rakt
eris
tikle
rinin
Gün
eş E
nerji
De
stek
li Bi
r Kur
utuc
uda
Dene
ysel
Ola
rak
Belir
lenm
esi
Doğa
n Bu
rak
Sayd
am, K
amil
Neyf
el Ç
erçi
, Ert
aç H
ürdo
ğan
- O
sman
iye
Kork
ut A
ta Ü
nive
rsite
si
Nesn
eler
in İn
tern
eti K
avra
mın
ın Ç
eşitl
i Isı
l Kon
for U
ygul
amal
arı
İçin
Kul
lanı
labi
lirliğ
i, Ar
aştır
ma
ve U
ygul
ama
Pota
nsiy
eli
Sezg
i Koç
ak S
oylu
, İbr
ahim
Atm
aca
- Akd
eniz
Üniv
ersit
esi
Türk
ıye’
de Je
oter
mal
- Gü
ncel
Bak
ışAb
durr
ahm
an S
atm
an -
İsta
nbul
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
09.30-10.00
Otom
asyo
n Ay
ar D
eğer
i Tan
ımın
da E
nerji
Etk
in B
ir Ya
klaş
ım-
HVAC
Uyg
ulam
alar
ında
Kon
for B
ölge
si Ta
nım
ıM
usta
fa D
eğirm
enci
- SB
C O
tom
asyo
n
Karb
ondi
oksi
t Akı
şkan
lı Tr
ansk
ritik
Soğ
utm
a Si
stem
lerin
de V
alf
Seçi
m K
riter
leri
Erbi
l İyi
m, A
yber
k Al
tınta
ş, Ça
ğlar
Alm
ış - E
.C.A
.
Elip
tik B
oru
Dem
eti Ü
zerin
den
Geçe
n Na
noak
ışka
nlar
ın L
amin
er
Akış
ının
Isı T
rans
ferin
e Et
kisi
Ünal
Akd
ağ -
Aksa
ray
Üniv
ersit
esi
Selm
a Ak
çay
- Kay
seri
Sağl
ık M
üdür
lüğü
Nesn
eler
in İn
tern
eti B
ağla
mın
da Is
ıl Ko
nfor
Uyg
ulam
alar
ının
İn
cele
nmes
iAl
i Sak
in -
Adan
a Bi
lim v
e Te
knol
oji Ü
nive
rsite
si
Türk
iye’
de Je
oter
mal
Kay
nakl
arda
n El
ektr
ik Ü
retim
iNi
yazi
Akso
y - D
okuz
Eyl
ül Ü
nive
rsite
si
10.00-10.30
Mah
al Ç
evre
sel P
aram
etre
lerin
in N
esne
lerin
İnte
rnet
i Tab
anlı
Kabl
osuz
Sen
sör A
ğlar
ı İle
İzle
nmes
i – H
asta
ne Ö
rneğ
i Vak
a An
aliz
iİb
rahi
m U
tku
Başy
azıc
ı - D
oxa8
7Ar
tuğ
Fene
rcio
ğlu,
Utk
u Uh
la -
On
Oto
mas
yon
Endü
striy
el S
oğut
mad
a En
erji
Verim
li Si
stem
Çöz
ümü
ve
Term
oeko
nom
ik A
naliz
iM
. Ziy
a Sö
ğüt -
Piri
Rei
s Üni
vers
itesi
Ham
it M
utlu
- M
ekan
ik P
roje
Müh
endi
slik
Bütü
n ve
Dili
mle
nmiş
Pat
ates
lerin
Kon
vekt
if Ku
rutu
cuda
Ku
rutu
lmas
ının
Den
eyse
l İnc
elen
mes
iBu
rak
Türk
an, Y
akup
Şen
, Akı
n Bu
rak
Etem
oğlu
- Ul
udağ
Ün
iver
sites
i
Isıl
Konf
or İç
in N
esne
lerin
İnte
rnet
i Kul
lanı
mı
M. Ö
zgün
Kor
ukçu
, Muh
sin K
ılıç -
Ulu
dağ
Üniv
ersit
esi
Ülke
miz
de Je
oter
mal
Ene
rji A
raşt
ırma
ve U
ygul
amal
arın
ın
Günc
el D
urum
uUm
ran
Serp
en, H
ilal K
ıvan
ç Ate
ş - N
TU Je
oter
mal
10.30-11.00
ARA
OTUR
UM 6
A | B
İNAL
ARDA
ENE
RJİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
6B
| SOĞ
UTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
6C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
6D
| ISI
L KON
FOR
SEM
POZY
UMU
OTUR
UM 6
E | J
EOTE
RMAL
ENE
RJİ S
EMİN
ERİ
11.00-11.30
Bina
lard
a En
erji
Perf
orm
ansı
Dire
ktifi
Doğ
rultu
sund
a Av
rupa
Bi
rliği
Üye
Ülk
eler
inin
nZE
B Ça
lışm
alar
ı ve
Türk
iye
İnce
lem
esi
Uygu
r Kın
ay, M
urat
Bay
ram
- T.
C. Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanl
ığı
Isı P
ompa
sı E
nteg
re E
dilm
iş Is
ı Ger
i Kaz
anım
lı Ha
vala
ndırm
a Ci
hazl
arın
ın Ta
sarım
Krit
erle
riO
rhan
Ekr
en -
Ege
Üniv
ersit
esi,
Sina
n Ak
takk
a - E
neko
Mac
it To
ksoy
Dönm
eli E
ş Eks
enli
Çarp
an Je
tlerd
e Is
ı Tra
nsfe
rinin
Den
eyse
l İn
cele
nmes
iBu
rak
Mar
kal -
Rec
ep T
ayyi
p Er
doğa
n Ün
iver
sites
i O
rhan
Ayd
ın -
Kara
deni
z Tek
nik
Üniv
ersit
esi
Bina
lard
a Is
ıl Ko
nfor
Hes
apla
ma
Yönt
emle
ri ve
Kul
lanı
cı
Değe
rlend
irmes
i İle
Kar
şıla
ştırı
lmas
ıNu
rdil
Eski
n, T
uğçe
Ake
r - İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Jeot
erm
al E
nerji
nin
Geliş
imi v
e Ay
dın’
da Je
oter
mal
Ka
ynak
lı Sı
kınt
ılara
Çöz
üm Ö
neril
eri
Ali K
ında
p - J
esde
r
11.30-12.00
Yakl
aşık
Sıfı
r Ene
rjili
Bina
ların
Avr
upa
Birli
ğind
e Uy
gula
nma
Süre
ci v
e Tü
rkiy
e’ye
Uyg
ulan
abili
rliği
Esra
Tur
an T
omba
k - T
.C. Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanl
ığı
Bura
k Ho
zatlı
- M
uğla
Büy
ükşe
hir B
eled
iyes
i
Isı G
eri K
azan
ım C
ihaz
ların
da F
arkl
ı Tip
te Is
ı Değ
iştir
ici
Kulla
nım
ının
İnce
lenm
esi
Gökn
il Ağ
ar -
Sam
sun
Yurt
Sav
unm
aÖz
ay A
kdem
ir - E
ge Ü
nive
rsite
si
Doğr
udan
Met
anol
lü Y
akıt
Pili
(DM
YP) S
iste
min
deki
Yo
ğuşt
uruc
unun
Hav
a Ta
rafı
Term
al M
odel
lem
esi
Alpe
r Can
İnce
, Mus
tafa
Faz
ıl Se
rinca
n - G
ebze
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
Can
Özgü
r Çol
pan
- Dok
uz E
ylül
Üni
vers
itesi
Isıl
Konf
or v
e En
erji
Tüke
timi A
çısı
ndan
İki Ü
nive
rsite
Bin
asın
ın
İnce
lenm
esi
Nurd
an Y
ıldırı
m, H
acer
Şek
erci
, Şad
iye
Birc
e O
ngun
- Ya
şar
Üniv
ersit
esi
Jeot
erm
al R
ezer
vuar
lard
a Ka
rbon
Dio
ksit
Mik
tarın
ın Ç
oklu
Ta
nk M
odel
i İl M
odel
lenm
esi
Alpe
r Sül
eym
an C
an, Ö
mer
İnan
ç Tür
eyen
, Abd
urra
hman
Sa
tman
- İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
12.00-12.30
Net
Sıfı
r Ene
rjili
(nZE
B) B
inal
arda
HVA
C Ta
sarım
ve
Uygu
lam
a Es
asla
rıLe
vent
Yılm
az
Nem
Alm
a M
alze
me
Kapl
amal
ı Isı
Değ
iştir
icile
r ve
Sist
em
Perf
orm
ansı
Değ
erle
ndirm
eler
iTü
rkan
Üço
k Er
kek,
Ali
Güng
ör -
Ege
Üniv
ersit
esi
Mot
orlu
Ara
çlar
da Tu
rbo
Sist
emin
de K
ompr
esör
Kıs
mın
ın B
ir Bo
yutlu
Tasa
rım v
e An
aliz
iM
uham
med
Tah
a To
pcu,
Hak
tan
İbra
him
Yılm
az, K
adir
Bile
n -
Atat
ürk
Üniv
ersit
esi
Met
abol
ik A
ktiv
iteni
n Iş
ınım
Etk
isi A
ltınd
a Is
ıl Ko
nfor
Üze
rine
Etki
sini
n İn
cele
nmes
iNu
rulla
h Ar
slano
ğlu,
Abd
ulva
hap
Yiği
t - U
luda
ğ Ün
iver
sites
i
Endü
stri
4.0
’ın J
eote
rmal
Yat
ırım
lara
Uya
rlam
ası
Ciha
n Ça
nakç
ı - P
oziti
f Ene
rji
12.30-13.30
Yakl
aşık
Sıfı
r Ene
rji B
inal
ara
Ulaş
mad
a Ak
deni
z Ülk
eler
inde
Ka
rşıla
şıla
n En
gelle
r Çer
çeve
sind
e Tü
rkiy
e’de
ki D
urum
un
Değe
rlend
irilm
esi
Neşe
Gan
iç S
ağla
m -
Özye
ğin
Üniv
ersit
esi
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
OTUR
UM 7A
| Bİ
NALA
RDA
ENER
Jİ P
ERFO
RMAN
SI V
E AK
ILLI
Bİ
NALA
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
7B
| SOĞ
UTM
A TE
KNOL
OJİL
ERİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
7C
| TER
MOD
İNAM
İK S
EMPO
ZYUM
U ÖZ
EL O
TURU
MU
OTUR
UM 7
D | I
SIL K
ONFO
R SE
MPO
ZYUM
UOT
URUM
7E
| JEO
TERM
AL E
NERJ
İ SEM
İNER
İ
13.30-14.00
TS 8
25 S
tand
ardı
: Gün
celle
mel
er Ü
zerin
e Kr
itik
Bir
Değe
rlend
irme
Özgü
r Bay
er -
Ort
a Do
ğu T
ekni
k Ün
iver
sites
iÖ
mer
Üna
l - İz
omer
k Ya
lıtım
Sade
ttin
Özk
alen
der -
Mak
ina
Müh
endi
sleri
Oda
sı
Soğu
tma
Çevr
imle
rinin
Ene
rji V
erim
liliğ
i Yön
ünde
n İrd
elen
mes
iFı
rat Ö
zdem
ir, U
mut
Ard
a, H
arun
Buz
dem
ir, A
li Gü
ngör
- Eg
e Ün
iver
sites
i
Müh
endi
slik
İçin
Term
odin
amik
Gürb
üz A
tagü
ndüz
Ulus
al v
e Ul
usla
r Ara
sı A
nlam
da Te
rmod
inam
ik E
ğitim
Öğr
etim
iYu
nus Ç
enge
l
Term
odin
amiğ
in Te
sisa
t İçi
n Ön
emi
Yalç
ın G
öğüş
Term
odin
amik
Eği
tim-Ö
ğret
imin
e Ba
kış
İsm
ail T
osun
Altt
an Is
ıtma
Sist
emin
in K
ulla
nıld
ığı B
ir Of
is O
dası
nda
Isıl
Konf
or v
e İç
Hav
a Ka
lites
inin
Say
ısal
Ola
rak
İnce
lenm
esi
Baha
dır E
rman
Yüc
e, E
rhan
Pul
at -
Ulud
ağ Ü
nive
rsite
si
İki F
azlı
Jeot
erm
al O
rifis
Sadi
q J.
Zarr
ouk
- Auc
klan
d Ün
iver
sites
iM
oham
ad H
usni
Mub
arok
- Au
ckla
nd U
nive
rsity
John
E. C
ater
- Au
ckla
nd U
nive
rsity
14.00-14.30
Sağl
ık Te
sisl
erin
deki
Tem
iz O
dala
rın Ta
sarım
ına
Yöne
lik E
nerji
Ko
runu
mu
Yakl
aşım
ları
Cela
l Şak
ar, G
amze
Kar
akaş
- İs
tanb
ul İl
Sağ
lık M
üdür
lüğü
Yata
y Bo
ru İç
inde
ki A
mon
yak
(R71
7) Y
oğuş
ma
Isı T
rans
feri
ve
Bası
nç K
aybı
nın
Mev
cut K
orel
asyo
nlar
İle
İnce
lenm
esi
Ayku
t Bac
ak, H
üsey
in O
nbaş
ıoğl
u -
Frite
rm,
Ali P
ınar
başı
- Yıld
ız Te
knik
Üni
vers
itesi
Amel
iyat
hane
İklim
lend
irme
Sist
emle
rinde
Hav
a Gi
riş
Sıca
klığ
ının
Mah
al İç
eris
inde
ki H
ava
Dağı
lımın
a Et
kisi
Hand
e Uf
at, G
iray
Gonc
agül
, Rec
ep Y
aman
kara
deni
z - U
luda
ğ Ün
iver
sites
i
Avru
pa’d
a Je
oter
mal
Paz
ar Y
önel
imle
ri v
e Ri
sk
Değe
rlend
irmes
iPh
ilipp
e Du
mas
, Tho
mas
Gar
abet
ian
- EGE
C-Eu
rope
an
Geot
herm
al E
nerg
y Co
unci
l
14.30-15.00
Müz
eler
de İk
limle
ndirm
e Üz
erin
e: A
nado
lu M
eden
iyet
leri
Müz
esi
Örne
ğiZa
fer T
üysü
z, H
üsey
in Ş
alva
rlı -
Doku
z Eyl
ül Ü
nive
rsite
siM
usta
fa A
ktaş
- Ga
zi Ün
iver
sites
i
Ofis
İçi I
sıl K
onfo
r Şar
tların
ın H
esap
lam
alı A
kışk
anla
r Din
amiğ
i Yö
ntem
i İle
İnce
lenm
esi
Ezgi
Yap
ıcı,
Türk
ay G
ençe
r - N
umes
ysUğ
ur A
y - A
nova
Yeni
Zel
anda
’nın
Jeot
erm
al E
nerji
Tarih
i: Zo
rlukl
ar v
e Çö
züm
ler
Sadi
q J.
Zarr
ouk
- Auc
klan
d Un
iver
sity
15.00-15.30
ARA
Eğiti
m Y
apıla
rında
Isıl
Konf
or Ü
zerin
e Ya
pıla
n Ça
lışm
alar
ın
Değe
rlend
irilm
esi
Esra
Lak
ot A
lem
dağ
- Rec
ep T
ayyi
p Er
doğa
n Ün
iver
sites
iÇa
ğla
Sayi
toğl
u Ta
ş - A
vras
ya Ü
nive
rsite
si
ARA
PANE
LPa
nel Y
önet
icis
i: Yu
nus Y
ener
OTUR
UM 7
E | J
EOTE
RMAL
ENE
RJİ S
EMİN
ERİ
15.30-18.00
MEK
AN
İK T
ESİS
AT
PRO
JE Ş
AR
TNA
ME
VE
KEŞ
İF Ö
ZETİ
ND
E U
YU
M
Panelistle
r:Cü
neyt
Akı
n - T
.C. Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanl
ığı
Haru
n Er
pola
t - M
akin
a M
ühen
disle
ri O
dası
İrfan
Çel
imli
- Mek
anik
Tes
isat
Müh
endi
sleri
Dern
eği
Gökh
an Ü
nlü
- Tür
k Te
sisat
Müh
endi
sleri
Dern
eği
Tane
r Yön
et -
İklim
lend
irme
Soğu
tma
Klim
a İm
alat
çıla
rı De
rneğ
iAb
dulla
h Bi
lgin
Şina
si Ka
raoğ
lu
Avru
pa’d
a Je
oter
mal
Ris
kler
in D
eğer
lend
irilm
esi
Phili
ppe
Dum
as, T
hom
as G
arab
etia
n - E
GEC-
Euro
pean
Ge
othe
rmal
Ene
rgy
Coun
cil
Batı
Anad
olu’
da Je
oter
mal
Uyg
ulam
alar
ve
Çevr
esel
So
runl
arO
rhan
Gün
düz,
Cel
alet
tin Ş
imşe
k - D
okuz
Eyl
ül Ü
nive
rsite
si
Endo
nezy
a Je
oter
mal
Ene
rji P
otan
siye
linin
Ara
ştırı
lmas
ıBa
ran
Kayp
akoğ
lu, D
jon
Moe
hard
jono
Mun
arso
- EL
C In
c.
Doğu
Afr
ika’
da Je
oter
mal
Pro
je G
eliş
tirm
e Ça
lışm
alar
ıUm
ran
Serp
en -
NTU
Danı
şman
lık”
Tesisat-170-14032019.indd 75 26.03.2019 15:34
teskon 2019 Taslak Programı » 19 Nisan 2019, Cuma
SAAT
ANAD
OLU
SALO
NUAK
DENİ
Z SA
LONU
EGE
SALO
NUKA
RADE
NİZ
SALO
NUM
ARM
ARA
SALO
NUOT
URUM
8A
| BİN
ALAR
DA E
NERJ
İ PER
FORM
ANSI
VE
AKIL
LI
BİNA
LAR
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icis
i: Ha
san
Hepe
rkan
OTUR
UM 8
B | S
İMÜL
ASYO
N VE
SİM
ÜLAS
YON
TABA
NLI Ü
RÜN
GELİ
ŞTİR
ME
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icile
ri: A
. Alp
er Ö
zalp
- Zi
ya H
akta
n Ka
rade
niz
OTUR
UM 8
C | T
ERM
ODİN
AMİK
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icis
i: Ah
met
Can
OTUR
UM 8
D | İ
Ç HA
VA K
ALİT
ESİ S
EMPO
ZYUM
USe
mpo
zyum
Yön
etic
isi:
Sait
C. S
ofuo
ğlu
OTUR
UM 8
E | J
EOTE
RMAL
ENE
RJİ S
EMİN
ERİ
Sem
iner
Yön
etic
ileri:
Niy
azi A
ksoy
- M
acit
Toks
oy
09.00-09.30
Çatı
Tipi
PVT
Topl
açla
rın E
lekt
rik v
e Sı
cak
Su Ü
retim
inde
En
Fazl
a Ek
serji
Kaz
anım
ı İçi
n Ye
rleşi
m Ç
özüm
lem
esi
Biro
l Kılk
ış
Fırın
İçi M
omen
tum
ve
Isı T
rans
feri
Mek
aniz
mal
arın
ın N
umer
ik
İnce
lenm
esi
Bura
k Ki
şin, M
ahm
ut B
urha
n, C
anbe
rk Ç
elik
, A. A
lper
Öza
lp -
Ulud
ağ
Üniv
ersit
esi
Oky
ay D
ede,
Kağ
an İl
eri -
İnok
san
Alte
rnat
if So
ğutk
anlı
Kask
ad S
oğut
ma
Çevr
imle
ri ve
Gün
cel
Geliş
mel
erİla
yda
Yılm
az, S
elin
Çek
in, H
ilmi C
enk
Bayr
akçı
, Arif
Em
re Ö
zgür
–
Süle
yman
Dem
irel Ü
nive
rsite
si
Bir A
mel
iyat
hane
de H
ava
Deği
şim
Kat
sayı
sını
n Pa
rtik
ül
Dağı
lımı Ü
zerin
e Et
kisi
Aley
na A
ğırm
an, Y
unus
Em
re Ç
etin
, Met
e Av
cı, O
rhan
Ayd
ın -
Kara
deni
z Tek
nik
Üniv
ersit
esi
Yüks
ek M
ikta
rda
Yoğu
şmay
an G
az İç
eren
Sah
alar
da
Kom
bine
Çev
rim S
antr
al K
ulla
nım
ının
Ara
ştırı
lmas
ıBa
ran
Kayp
akoğ
lu -
ELC
Inc.
Ugo
Barb
on -
ELC
Inc.
09.30-10.00
Yapı
ya E
nteg
re F
otov
olta
ik S
iste
m İl
e El
ektr
ik Ü
retil
erek
İk
limle
ndiri
len
Sera
Tasa
rımla
rıHa
san
Hüse
yin
Öztü
rk, H
asan
Kaa
n Kü
çüke
rdem
- Çu
kuro
va
Üniv
ersit
esi,
Nurd
an Y
ıldırı
m Ö
zcan
- Ya
şar Ü
nive
rsite
si, B
ekir
Cans
evdi
- Ün
tes
Bir Ş
ofbe
n Eş
anjö
rünü
n Bo
ru İç
Yüz
eyle
rine
Elip
s Boş
altm
alı
Kana
tlı T
ürbü
latö
r Ekl
enm
esin
in Ş
ofbe
n Ve
rimin
e Ol
an E
tkis
iHa
mdi
Sel
çuk
Çelik
- Tu
saş M
otor
San
ayi,
Meh
met
Uça
r - T
ürk
Dem
irDök
üm F
abrik
alar
ı, L.
Ber
rin E
rbay
- O
sman
gazi
Üniv
ersit
esi
Tica
ri So
ğutm
a Si
stem
lerin
de E
nerji
Ver
imlil
iği Y
önte
mle
riHü
seyi
n Bu
lgur
cu –
Kon
ther
m A
r-Ge
Dan
ışm
anı
Kent
sel A
lanl
arda
Ula
şım
Ara
çlar
ında
n Ka
ynak
lana
n İn
ce
Part
ikül
Mad
de M
aruz
iyet
inin
Bel
irlen
mes
iBu
rcu
Uzun
, Bur
cu O
nat,
Ülkü
Alv
er Ş
ahin
, Özc
an A
kın,
Faz
ilet
Özka
ya,
Coşk
un A
yvaz
- İs
tanb
ul Ü
nive
rsite
si
Jeot
erm
al E
nerji
San
tral
lerin
de O
ptim
um M
ekan
ik Ta
sarım
Kr
iterle
riGö
khan
Göy
men
, Kıv
anç K
avla
k - G
MD
Müh
endi
slik
10.00-10.30
Bina
Isıtı
lmas
ında
Hav
alı G
üneş
Kol
ektö
rü D
este
kli I
sı P
ompa
sı
Kulla
nım
ıO
nur V
ahip
Gül
er, T
olga
Ura
l, Al
i Keç
ebaş
- M
uğla
Sıtk
ı Koç
man
Ün
iver
sites
i
Bir B
asın
çlı K
ap E
kipm
anın
ın S
ıcak
Döv
me
Sonr
ası S
oğum
a Hı
zına
Ba
ğlı M
ekan
ik Ö
zelli
kler
inin
Sim
ülas
yon
İle İn
cele
nmes
iÇa
ğlar
Hoc
alar
- M
anis
a Bü
yükş
ehir
Bele
diye
siNu
rşen
Sak
lako
ğlu
- Cel
al B
ayar
Üni
vers
itesi
Hibr
it Ti
p Ka
palı
Çevr
im S
oğut
ma
Kule
lerin
in Te
knik
İnce
lem
esi
Toro
s Ars
lany
an, G
örke
m Z
engi
n –
Cenk
End
üstr
i
Taşı
t Kay
nakl
ı İç O
rtam
PCB
Kirl
iliği
nin
Değe
rlend
irilm
esi:
Otop
ark
Örne
ğiHe
psen
Bah
ar A
kyıld
ız, D
emet
Ars
lanb
aş -
Koca
eli Ü
nive
rsite
si
Bir J
eote
rmal
Ene
rji S
antr
alin
in Te
rmod
inam
ik A
naliz
i ve
Hav
a ve
Su
Soğu
tmal
ı Çev
rim P
erfo
rman
slar
ının
De
ğerle
ndiri
lmes
iAn
ıl Er
doğa
n, S
erha
n Kü
çüka
- Do
kuz E
ylül
Üni
vers
itesi
10.30-11.00
ARA
OTUR
UM 9
A | M
EKAN
İK T
ESİS
ATTA
DİJ
İTAL
LEŞM
E SE
MİN
ERİ
Sem
iner
Yön
etic
isi:
Nevr
oz K
arak
uş
OTUR
UM 9
B | S
İMÜL
ASYO
N VE
SİM
ÜLAS
YON
TABA
NLI Ü
RÜN
GELİ
ŞTİR
ME
SEM
POZY
UMU
OTUR
UM 9
C | T
ERM
ODİN
AMİK
SEM
POZY
UMU
OTUR
UM 9
D | İ
Ç HA
VA K
ALİT
ESİ S
EMPO
ZYUM
UOT
URUM
9E
| JEO
TERM
AL E
NERJ
İ SEM
İNER
İ
11.00-11.30
İklim
lend
irmed
e Di
jital
leşm
eZa
fer D
üşün
mez
- Gr
undf
os
Klim
a Sa
ntra
llerin
de Is
ı Köp
rüsü
Olu
şum
unun
Den
eyse
l ve
Sayı
sal O
lara
k İn
cele
nmes
iM
ürüv
vet Z
engi
noğl
u, M
elte
m K
oçak
, İ. M
ert S
alm
an -
Aera
İk
limle
ndirm
e Te
knol
ojile
ri
Para
bolik
Gün
eş K
olek
törlü
Sis
tem
lere
Ait
Deği
şken
lerin
Ene
rji
Verim
liliğ
i Açı
sınd
an D
eğer
lend
irilm
esi
Hüse
yin
Güne
rhan
- Eg
e Ün
iver
sites
iF.
Mer
tkan
Ars
lan
Tem
izlik
Mal
zem
eler
inin
İç H
ava
Kalit
esin
e Et
kisi
Sibe
l Men
teşe
, Bah
ar A
kça
- Çan
akka
le O
nsek
iz M
art Ü
nive
rsite
siAl
i Çağ
lar
Sıca
k Ku
ru K
ayal
ar’ın
(EGS
) Pot
ansi
yeli,
Geç
miş
i, Ge
lece
ği
ve G
erçe
kler
Umra
n Se
rpen
- NT
U Je
oter
mal
11.30-12.00
Akıll
ı Bin
alar
Seçi
l Kız
anlık
İske
nder
- Re
sideo
Hon
eyw
ell H
ome
Yera
ltı R
aylı
Sist
em İs
tasy
onla
rında
Güv
enli
Tahl
iye
Koşu
lların
ın
Sağl
anm
asın
da E
kipm
an K
apas
ite E
tkis
inin
Had
İle
Para
met
rik
Olar
ak İn
cele
nmes
iÜn
al A
ltınb
aş -
Daim
on M
ühen
disli
kEn
gin
Deni
z Can
baz -
İsta
nbul
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
AL2O
3/Er
imiş
Tuz N
anoa
kışk
an K
arış
ımın
ın P
arab
olik
Gün
eş
Kole
ktör
lerin
de Is
ı Tra
nsfe
rine
Etki
sini
n İn
cele
nmes
iF.
Mer
tkan
Ars
lan
Hüse
yin
Güne
rhan
- Eg
e Ün
iver
sites
i
Tuva
let T
emiz
lik Ü
rünl
erin
in K
ulla
nım
ı İle
Sal
ıver
ilen
Karb
on
Tetr
aklo
rür’ü
n İç
Hav
a Dü
zeyl
eri v
e Sa
ğlık
Ris
kler
iİlk
nur A
yri,
Mes
ut G
eniş
oğlu
, Han
dan
Gayg
ısız
, Ays
un S
ofuo
ğlu,
Sa
it Ce
mil
Sofu
oğlu
- İz
mir
Yüks
ek T
ekno
loji
Enst
itüsü
Balç
ova
- Nar
lıder
e Je
oter
mal
Kay
nakl
ı Böl
gese
l Isı
tma
İşle
tmes
iM
ünev
ver F
ürka
n Eş
refg
il, T
olga
Say
ık, K
oray
Yiğ
it, H
asan
Çığ
Se
zer,
Erka
l Sin
an A
rsla
n - İ
zmir
Jeot
erm
al
12.00-12.30
Dijit
alle
şmen
in M
ekan
ik Te
sisa
ta E
tkis
i ve
Gele
ceği
Cem
al A
hmet
Akç
akay
a - O
rient
Res
earc
h
Isı B
orul
u Is
ı Ger
i Kaz
anım
Sis
tem
inin
Per
form
ansı
nı E
tkile
yen
Fakt
örle
rin İn
cele
nmes
iAb
dulk
erim
Okb
az, H
üsey
in O
nbaş
ıoğl
u - F
riter
mi
Mot
orlu
Ara
çlar
da Tu
rbo
Sist
emin
de T
ürbi
n Kı
smın
ın B
ir Bo
yutlu
Ta
sarım
ve
Anal
izi
Hakt
an İb
rahi
m Y
ılmaz
, Kad
ir Bi
len,
Muh
amm
ed T
aha
Topc
u -
Atat
ürk
Üniv
ersit
esi
Bir A
mel
iyat
hane
İçin
Çık
ış M
enfe
z Kon
umun
un Te
miz
lem
e Sü
resi
ne E
tkis
iYu
nus E
mre
Çet
in, M
ete
Avcı
, Orh
an A
ydın
- Ka
rade
niz T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Jeot
erm
al E
nerji
İle
Bölg
esel
Isıtm
a Si
stem
leri:
Af
yonk
arah
isar
Örn
eği
Yusu
f Ulu
türk
, iha
n Şa
hin,
İlke
r Gür
ler -
Afje
t
12.30-13.30
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
Bir K
ontr
ol V
alfin
in D
inam
ik M
odel
lem
esi v
e Si
mul
asyo
nuEr
ol U
yar
Lutf
i Mut
lu, M
ücah
id C
anda
n - E
ge Ü
nive
rsite
siÖ
ĞLE
YEM
EĞİ
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
OTUR
UM 10
A | M
EKAN
İK T
ESİS
ATTA
DİJ
İTAL
LEŞM
E SE
MİN
ERİ
OTUR
UM 10
B | S
İMÜL
ASYO
N VE
SİM
ÜLAS
YON
TABA
NLI Ü
RÜN
GELİ
ŞTİR
ME
SEM
POZY
UMU
OTUR
UM 10
C | B
İNA
PERF
ORM
ANS
SİM
ÜLAS
YONL
ARI:
UYGU
LAM
ALAR
, FIR
SATL
AR, K
ISIT
LAR
SEM
İNER
İSe
min
er Y
önet
icis
i: Gü
lsu U
luka
vak
Harp
utlu
gil
OTUR
UM 10
D |Y
ANGI
N GÜ
VENL
İĞİ K
ONUS
UNDA
Kİ Y
ENİ
GELİ
ŞMEL
ER; M
EKAN
İK V
E EL
EKTR
İK Y
ANGI
N KO
RUNU
M
SİST
EMLE
RİNİ
N BÜ
TÜNL
EŞİK
TASA
RIM
I SEM
İNER
İSe
min
er Y
önet
icis
i: Ka
zım
Bec
eren
OTUR
UM 10
E | J
EOTE
RMAL
ENE
RJİ S
EMİN
ERİ
13.30-14.00
Moo
re Y
asas
ı, Te
knol
ojik
Teki
llik
ve P
reka
rya
Mac
it To
ksoy
Eş-
Ekse
nli Y
ivli
Isı D
eğiş
tiric
i Üze
rinde
Önc
ül v
e Ge
ri Et
kile
rin
Tepk
i Yüz
eyi Y
önte
mi v
e St
okas
tik O
ptim
izas
yon
Algo
ritm
alar
ı İle
Ana
lizi
Şahi
n Gü
ngör
, Lev
ent A
ydın
, Ziy
a Ha
ktan
Kar
aden
iz - İ
zmir
Katip
Çe
lebi
Üni
vers
itesi
Sim
ülas
yon
Dest
ekli
Ener
ji Et
kin
Bina
Tasa
rımın
da U
ygul
amal
arEc
e Ka
layc
ıoğl
u - Ö
zyeğ
in Ü
nive
rsite
siA.
Zer
rin Y
ılmaz
Mek
anik
Yan
gın
Koru
num
Sis
tem
lerin
in M
imar
i Tas
arım
la
Etki
leşi
mi
Abdu
rrah
man
Kılı
ç - İs
tanb
ul T
ekni
k Ün
iver
sites
i
Ente
gre
Kulla
nım
Örn
eği J
ES v
e JI
SCi
han
Çana
kçı -
Poz
itif E
nerji
Nesli
han
Buda
klı -
Sul
tan
Sera
14.00-14.30
Nesn
eler
in İn
tern
eti
Nevr
oz K
arak
uş -
Bosc
h Te
rmot
ekni
k
Düz K
anat
lı Bo
rulu
Bir
Isı D
eğiş
tiric
isin
de G
eom
etrik
Pa
ram
etre
lerin
Isıl
Verim
e Et
kisi
nin
Sayı
sal A
naliz
iAl
i Rız
a Da
l - T
.C. U
laşt
ırma
ve A
ltyap
ı Bak
anlığ
ı
Akış
Ana
lizle
ri (C
FD) v
e M
ühen
disl
ik S
üreç
lerin
e Ka
tkıla
rıSi
nan
Soğa
ncı,
Meh
met
Oğu
z Tut
kun
- Aka
na M
ühen
disli
k
Yang
ın A
lgıla
ma
ve K
ontr
ol S
iste
mle
rinin
Mek
anik
Yan
gınd
an
Koru
nma
ve D
iğer
Bin
a Ko
ntro
l Sis
tem
leriy
le E
tkile
şim
iA.
Hal
uk Y
anık
- EE
C
Derin
Kuy
ular
a Uy
gula
nabi
lece
k Ye
ni B
ir Is
ıl Ce
vap
Test
i (T
RT) M
etod
uM
urat
Ayd
ın -
İsta
nbul
Tek
nik
Üniv
ersit
esi
14.30-15.00
İklim
lend
irme
Sist
emle
rinde
3B
Ekle
mel
i Üre
tim U
ygul
amal
arı
Ziya
Hak
tan
Kara
deni
z - İz
mir
Katip
Çel
ebi Ü
nive
rsite
si
Mod
ifiye
Gra
fit K
öpük
İle
Hava
Ara
sınd
aki O
rtal
ama
Haci
mse
l Isı
Ta
şını
m K
atsa
yısı
nın
Tayi
niGü
rşah
Gür
üf, İ
smai
l Sol
muş
, Kad
ir Bi
len
- At
atür
k Ün
iver
sites
iCi
han
Yıld
ırım
- Ad
ana
Bilim
ve
Tekn
oloj
i Üni
vers
itesi
Nükl
eer T
esis
lerd
e Ya
ngın
Güv
enliğ
i ve
Sim
ülas
yonl
arı
İlker
İbik
- Ef
ectis
Sönd
ürm
e Si
stem
leri
Fonk
siyo
nlar
ı, Di
ğer M
ühen
disl
ik
Disi
plin
leri
İle E
nteg
rasy
onu
Özle
m K
arad
al G
üneç
- Pr
ofel
Yan
gın
15.00-15.30
Yere
l Hav
alan
dırm
a Si
stem
leri
İçin
Isıl
Etke
nliğ
i Yük
sek
Çapr
az
Akış
lı Le
vhal
ı Isı
Değ
iştir
ici T
asar
ımı
Mur
at Ü
nver
di, H
asan
Küç
ük -
Saka
rya
Üniv
ersit
esi
Mim
ari T
asar
ımda
Aku
stik
Mod
elle
me
Uygu
lam
alar
ı ve
Örne
k İn
cele
mel
erEz
gi T
ürk
Gürk
an -
Pro-
Plan
Dum
an K
ontr
ol S
iste
mle
rinin
Oto
mas
yonu
Gökh
an B
alık
- Et
ik M
ühen
disli
k
15.30-16.00
ARA
16.00-18.00
FORU
MFo
rum
Yön
etic
isi:
Ali M
etin
Dur
uk
JEOT
ERM
AL E
LEKT
RİK
SANT
RALL
ERİ B
AKIM
VE
SERV
İS
HİZM
ETLE
RİNİ
N YÖ
NETİ
Mİ
Mod
erat
ör: M
acit
Toks
oy
TESİ
SAT
SEKT
ÖRÜN
DE Y
ENİ G
ELİŞ
MEL
ER, U
YGUL
AMAL
AR V
E EĞ
İLİM
LER
Ciha
n Ça
nakç
ı - P
oziti
f Ene
rjiSe
rkan
Say
gılı
- Kar
key
Fasih
Kut
luay
- Ex
ergy
Inc
Ali Ş
imşe
k - S
oyak
Mis
Ener
ji
Tesisat-170-14032019.indd 76 26.03.2019 15:34
teskon 2019 Taslak Programı » 20 Nisan 2019, CumartesiSAAT
ANAD
OLU
SALO
NUAK
DENİ
Z SA
LONU
EGE
SALO
NUKA
RADE
NİZ
SALO
NUM
ARM
ARA
SALO
NUOT
URUM
11A
| CO₂
SAL
IMLA
RINI
N AZ
ALTI
LMAS
INDA
EZB
ER
BOZA
N YE
NİLİ
KÇİ Ö
NLEM
LER
VE E
KSER
Jİ S
EMİN
ERİ
Sem
iner
Yön
etic
isi:
Biro
l Kılk
ış
OTUR
UM 11
B | S
İMÜL
ASYO
N VE
SİM
ÜLAS
YON
TABA
NLI Ü
RÜN
GELİ
ŞTİR
ME
SEM
POZY
UMU
Sem
pozy
um Y
önet
icile
ri: A
. Alp
er Ö
zalp
- Zi
ya H
akta
n Ka
rade
niz
OTUR
UM 11
C | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 11
D | B
ACAL
AR S
EMİN
ERİ
Sem
iner
Yön
etic
isi:
Mua
mm
er A
kgün
OTUR
UM 11
E | M
EKAN
İK T
ESİS
ATTA
SES
VE
PASİ
F YA
NGIN
YA
LITI
MI S
EMİN
ERİ
Sem
iner
Yön
etic
isi:
Hasa
n He
perk
an
09.00-09.30
Yeşi
l Yap
ılı Ç
evre
de D
oğru
Bili
nen
Yanl
ışla
rBi
rol K
ılkış
Kapa
lı Tü
rbül
ansl
ı Çev
rintil
i Akı
şlar
ın M
odel
lem
esi v
e Sa
yısa
l Ar
aştır
ılmas
ıTa
hir K
aras
u - O
sman
gazi
Üniv
ersit
esi
Geliş
tirile
n İz
lem
e, K
ontr
ol, R
apor
lam
a ve
Ana
liz Y
azılı
mı İ
le
Kaza
n Da
irele
rinde
Uyg
ulam
alı E
nerji
Yön
etim
i ve
Mal
iyet
Ana
liz
Sist
emle
ri H.
Cem
Çap
ın -
Koon
, Rüş
tü K
asım
Boz
acı -
Ent
ekse
r Müh
endi
slik
Arif
Söyl
em -
Atas
el M
ühen
disli
k
Endü
striy
el B
acal
ar v
e Sa
ha U
ygul
amal
arı
Oğu
z Altı
parm
ak -
Rote
kM
uam
mer
Akg
ün -
Baca
der
Pasi
f Yan
gın
Durd
uruc
u Si
stem
lerin
Tesi
satla
rda
Kulla
nım
ına
Dair
Tasa
rım v
e Uy
gula
ma
Esas
ların
ın D
eğer
lend
irilm
esi
Tolg
a Ay
cı, O
nur Y
ücel
- Hi
lti İn
şaat
Mal
zem
eler
i
09.30-10.00
Ekse
rji v
e Op
timiz
asyo
nAt
illa
Bıyı
koğl
u - G
azi Ü
nive
rsite
si
Open
foam
İle
Turb
omak
ina
Uygu
lam
alar
ına
Gene
l Bak
ış v
e Bi
r Ha
va T
ürbi
nini
n Si
mül
asyo
nuEr
dem
Kay
a - D
ifera
ns M
ühen
disli
k ve
Sim
ülas
yon
Utku
Şen
türk
- Eg
e Ün
iver
sites
i
Boru
İçi T
ürbü
lans
lı Ak
ışta
Dal
galı
Buru
lmuş
Şer
it El
eman
ların
Isı
Tran
sfer
i ve
Akış
Kar
akte
ristiğ
i Üze
rine
Etki
lerin
in A
raşt
ırılm
ası
Aziz
Haka
n Al
tun
- Kon
ya T
ekni
k Ün
iver
sites
iSo
ner Ö
rs -
Selç
uk Ü
nive
rsite
si
Baca
Sis
tem
lerin
de S
ekon
der K
lape
lerin
Ver
im Y
önün
den
İnce
lenm
esi
Ergü
n Gö
k - B
acad
er
Kabl
o ve
Bor
u Ge
çiş S
iste
mi İ
le Te
sisa
t Yal
ıtım
ıAh
met
Ayd
oğan
- Ro
xtec
Yal
ıtım
Çöz
ümle
ri
10.00-10.30
Ekse
rji A
kılc
ılığı
nda
Kaza
n m
ı, Ko
jen
mi,
Trije
n m
i?Bi
rol K
ılkış
Bir T
urbo
jet M
otor
Dön
er-S
abit
Boşl
uğun
da G
iriş Y
önün
ün D
öngü
Or
anı A
çısı
ndan
İnce
lenm
esi
E. N
adir
Kaça
r - T
usaş
Mot
or S
anay
iL.
Ber
rin E
rbay
- O
sman
gazi
Üniv
ersit
esi
Çevr
imse
l (Ru
n-Ar
ound
) Isı
Ger
i Kaz
anım
Sis
tem
inde
Ver
imi
Etki
leye
n Is
ı Değ
iştir
icis
i Tas
arım
Par
amet
rele
rinin
İnce
lenm
esi
Ayku
t Bac
ak, F
eyza
Şah
in, H
üsey
in O
nbaş
ıoğl
u - F
riter
m
Baca
Kay
nakl
ı Kar
bonm
onok
sit Z
ehirl
enm
eler
inin
İsta
tistik
sel
Anal
izi
Mua
mm
er A
kgün
- Ba
cade
r
Mah
faza
lar v
e Ka
binl
erAy
han
Çakı
r - İz
ocam
10.30-11.00
ARA
OTUR
UM 12
A | T
EST
AYAR
DEN
GELE
ME
(TAD
) // C
OMM
İSSİ
ONİN
G - K
ONTR
OL İŞ
LETM
EYE
ALM
A KA
BUL (
KIK)
SEM
İNER
İSe
min
er Y
önet
icis
i: Ha
san
Hepe
rkan
OTUR
UM 12
B | S
İMÜL
ASYO
N VE
SİM
ÜLAS
YON
TABA
NLI Ü
RÜN
GELİ
ŞTİR
ME
SEM
POZY
UMU
OTUR
UM 12
C | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 12
D | B
ACAL
AR S
EMİN
ERİ
OTUR
UM 12
E | M
EKAN
İK T
ESİS
ATTA
SES
VE
PASİ
F YA
NGIN
YA
LITI
MI S
EMİN
ERİ
11.00-11.30
Geçe
rlilik
Den
etim
i (Co
mm
issi
onin
g-CX
) Kav
ram
ına
Bir Y
akla
şım
Mus
tafa
Bilg
e - M
econ
Meh
met
Bar
ış Ye
şilba
ş - M
econ
Kase
t Tip
i Klim
alar
da Te
rmos
tat Y
erle
şim
inin
Ort
am İç
eris
inde
ki
Hız,
Sıc
aklık
ve
Part
ikül
Dağ
ılım
ına
Olan
Etk
isin
in S
ayıs
al
Araş
tırılm
ası
Mus
tafa
Mut
lu -
Ulud
ağ Ü
nive
rsite
siEm
re Ç
alış
kan
- Dai
kin
Bası
nçlı
Hava
Nem
Kon
trol
ü: E
nerji
Ver
imlil
iği B
akış
ıyla
Örn
ek
Bir U
ygul
ama
Ahm
et S
aim
Pak
er
Hava
Atık
Gaz
Sis
tem
leri
ve U
ygul
ama
Deta
ylar
ıBa
rış S
ay -
SCH
Baca
Sis
tem
leri
Mua
mm
er A
kgün
- Ba
cade
rr
Müh
endi
sler
İçin
Bin
alar
ın G
ürül
tüye
Kar
şı K
orun
mas
ı Ha
kkın
da Y
önet
mel
ik D
eğer
lend
irmes
iM
ert K
avas
11.30-12.00
Avru
pa’d
a Ge
çerli
lik D
enet
imi Ç
alış
mal
arı,
Com
mis
sion
ing
Euro
vent
-Reh
va-C
opilo
t İşb
irliğ
iHa
san
Hepe
rkan
- İs
tanb
ul A
ydın
Üni
vers
itesi
Yerd
en Is
ıtma
Sist
emin
de P
artik
ül K
ayna
ğını
n Od
a İç
eris
inde
ki
Solu
nabi
lir M
adde
Mik
tarın
a Ol
an E
tkis
inin
Say
ısal
İnce
lenm
esi
Mus
tafa
Mut
lu -
Ulud
ağ Ü
nive
rsite
si
Yeşi
l Çat
ılard
a Bi
tki T
aşıy
ıcı T
abak
a De
rinliğ
i ve
Yapr
ak A
lan
İnde
ksin
in E
nerji
Per
form
ans D
eğer
lend
irmes
iDe
niz S
ayla
m C
anım
- Ka
rade
niz T
ekni
k Ün
iver
sites
i
İsta
nbul
İlin
de U
ygul
anan
Bac
a Ko
ntro
l Uyg
ulam
alar
ının
Ana
lizi
Serh
at E
rdoğ
an -
Mak
ina
Müh
endi
sleri
Oda
sıM
uam
mer
Akg
ün -
Baca
der
Yapı
lard
aki M
ekan
ik S
iste
mle
rin T
itreş
im İz
olas
yonu
Güna
y Dü
rmüş
- DK
M P
roje
12.00-12.30
Com
mis
sion
ing
Süre
ci: U
lusl
arar
ası U
ygul
amal
arda
ki F
arkl
ı Ya
klaş
ımla
rIş
ık Y
üces
oy -
Mak
rote
st
Dize
l Mot
or “
Com
mon
-Rai
l” D
ağıtı
cısı
ndak
i Akı
şta
Seçi
len
Para
met
rele
rin P
artik
ül D
avra
nışı
na E
tkis
inin
Say
ısal
Ola
rak
İnce
lenm
esi
Hasa
n M
elih
Kın
agu,
Cem
il Gü
nhan
Erh
uy, V
olka
n Tu
tay,
Sey
ed
Sohr
ab H
eida
ri Sh
abes
tari
- Bar
ida
Mak
ina
Bir T
ekst
il İş
letm
esin
in E
nerji
Tük
etim
i ve
Verim
lilik
Ana
lizi
M. Z
iya
Söğü
t - P
iri R
eis Ü
nive
rsite
siCa
npol
at Ç
akal
- M
esye
b En
erji
Verim
lilik
Mer
kezi
Fatih
Era
y O
kur -
Ulu
dağ
Üniv
ersit
esi
Baca
Sek
törü
nün
Dünü
, Bug
ünü
ve Y
arın
ıM
uam
mer
Akg
ün -
Baca
der
Lond
ra 2
012
Gree
nwıc
h Pa
rk B
inic
ilik
Müs
abak
a Al
anı
Gürü
ltü v
e Se
s Kon
trol
üKo
nca
Şahe
r - K
adir
Has Ü
nive
rsite
si
12.30-13.30
Doha
Met
rosu
nda
Tüne
l Hav
alan
dırm
a Si
stem
inin
Kab
ul Te
stle
riM
ahir
İlter
Bilg
e, O
rhan
Çel
ebi,
Mus
tafa
Bilg
e - M
econ
Eren
Mus
luoğ
lu -
Qat
ar R
ail
ÖĞL
E YE
MEĞ
İ
Ram
Mak
inel
erin
de B
aca
Filtr
asyo
nu v
e En
erji
Geri
Kaza
nım
Si
stem
lerin
in Te
rmoe
kono
mik
Kar
şıla
ştırm
ası
Meh
met
Em
in U
ğur Ö
z - U
luda
ğ Ün
iver
sites
iÖ
ĞLE
YEM
EĞİ
ÖĞL
E YE
MEĞ
İÖ
ĞLE
YEM
EĞİ
OTUR
UM 13
A | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 13
B | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 13
C | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 13
D | B
İLİM
SEL/
TEKN
OLOJ
İK A
RAŞT
IRM
A OT
URUM
LARI
OTUR
UM 13
E | M
EKAN
İK T
ESİS
ATTA
SES
VE
PASİ
F YA
NGIN
YA
LITI
MI S
EMİN
ERİ
13.30-14.00
HVAC
Uyg
ulam
alar
ında
Kok
u Öl
çüm
ve
Tutm
a Yö
ntem
lerin
deki
So
n Ge
lişm
eler
Süle
yman
Kav
as -
Doğu
İklim
lend
irme
Kuru
tmad
a Ku
llanı
lan
Deği
şik
Tip
Hava
Isıtm
a Ko
lekt
örle
rinin
Pe
rfor
man
slar
ının
Den
eyse
l Kar
şıla
ştırm
ası
Hasa
n Ha
cışe
vki -
Doğ
u Ak
deni
z Üni
vers
itesi
Sulu
Yan
gın
Sönd
ürm
e Si
stem
leri
Elem
anla
rı Be
lgel
endi
rme
ve
Test
Sür
eçle
riAh
met
Bar
las,
Onu
r Can
Şah
in -
Duya
r Van
a
Kirli
lik D
irenc
inin
Bire
ysel
Isıtm
a Si
stem
lerin
e Et
kisi
Havv
a De
mirp
olat
- Se
lçuk
Üni
vers
itesi
Süle
yman
Ork
un D
emirp
olat
- Se
lçuk
Üni
vers
itesi
Tesi
satla
rda
Ses Y
alıtı
mı
Meh
met
Oka
y - D
KM P
roje
14.00-14.30
Ster
il Bö
lüm
lerd
e İn
san,
“M
alze
me
Dola
şım
ı ve
Hava
Akı
şı”
Cela
littin
Kırb
aş
Hava
lı Gü
neş K
olek
törle
rinin
Hac
im Is
ıtma
Uygu
lam
alar
ında
Ku
llanı
mı
Ali E
tem
Gür
el, G
ökha
n Yı
ldız
- Düz
ce Ü
nive
rsite
siİlh
an C
eyla
n - K
arab
ük Ü
nive
rsite
si
Yüks
ek B
asın
çlı S
u Si
si (W
ater
Mis
t) S
iste
mle
rinin
End
üstr
iyel
Uy
gula
mal
arda
Kul
lanı
mı v
e Pe
rfor
man
s Değ
erle
riBo
ra Ş
iranl
ı, İs
mai
l Tur
anlı
- Nor
m T
ekni
k
Bir Y
apıd
a “Y
alıtı
m Y
atırı
mdı
r” K
onus
unun
İrde
lenm
esi
İsm
ail E
kmek
çi -
İsta
nbul
Tic
aret
Üni
vers
itesi
Nevz
at Ş
adoğ
luYa
şar Y
etiş
ken
- Kar
abük
Üni
vers
itesi
Bina
lard
a M
ekan
ik Te
sisa
t Gür
ültü
sü K
ontr
ol A
dım
ları
Mer
t Kav
as
14.30-15.00
Doğa
l Gaz
İç Te
sisa
tların
da P
eriy
odik
Kon
trol
ler v
e So
nuçl
arı
Ümit
Ertu
rhan
, Neş
e Öz
dem
ir - E
sgaz
İzm
ir Ko
şulla
rında
Açı
k Gö
kyüz
ü Iş
ınım
ı İçi
n Fo
tovo
ltaik
/Ter
mal
(P
V/T)
Kol
ektö
rün
Teor
ik M
odel
lenm
esi
Erha
n Kı
rtep
e, A
li Gü
ngör
- Eg
e Ün
iver
sites
i
45° E
ğik
Boşl
ukla
ra S
ahip
Yap
ı Tuğ
lala
rının
Isıl
Perf
orm
ansı
Furk
an E
rman
Kan
, Meh
met
Em
in A
rıcı -
Kar
aden
iz Te
knik
Ün
iver
sites
iM
oham
med
Alh
abac
hM
osta
fa A
bdel
mak
soud
15.00-15.30
ARA
15.30-16.30
KA
PAN
IŞ F
OR
UM
U
Tesisat-170-14032019.indd 77 26.03.2019 15:34
Havuz Nem Alma İklimlendirmesi // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
Sistem Seçimi // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
Mekanik Tesisatlarda Flushing ve Kimyasal Korozyon Koruma Uygulamaları // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
İndüksiyon (Chilled Beam) Sistemlerinin Tasarım Kriterleri ve Uygulaması // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
VAV (Değişken Hava Debili) ve Laboratuvar Havalandırma Sistemleri // 18 Nisan 2019 - Yarım Gün
Pompaya Giriş ve Enerji Tasarrufu // 18 Nisan 2019 - Yarım Gün
Soğutma Sistemlerinin Tasarım Esasları // 18 Nisan 2019 - Tam Gün
Bilgisayar Destekli Hidrolik Analiz Metodu İle Yangın Söndürme Sistemleri Hesaplamaları // 18 Nisan 2019- Tam Gün
Uygulamalı Psikrometri ve İklimlendirme // 18 Nisan 2019- Tam Gün
Hastane Hijyenik Alanlar Proje Hazırlama Esasları // 19 Nisan 2019 - Tam Gün
İklimlendirme Sistemlerinde Gürültü Denetimi Teorisi ve Pratik Hesaplamaları // 19 Nisan 2019 - Tam Gün
Hava Kanalı İmalatı Montajı ve Testleri // 19 Nisan 2019 - Yarım Gün
Havalandırma ve İklimlendirme Sistemlerinde Hava Dağıtım Ekipmanları // 19 Nisan 2019 - Yarım Gün
Isıl Sistemlerin Tasarımı // 19 Nisan 2019- Tam Gün
Medikal Gaz Tesisatı // 20 Nisan 2019 - Yarım Gün
- Katılım sayısı sınırlı olup başvuru önceliği esas alınacaktır.- Kursa kayıt yaptırmadan önce web sayfasından doluluk durumunu kontrol ediniz.- Lütfen katılmak istediğiniz kursu/kursları formda işaretleyerek kongre sekretaryasına iletiniz.
14. ULUSAL TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ
DELEGE KATILIM FORMU / 17 - 20 Nisan 2019
DELEGE KATILIM ÜCRETİ
Delegeler; bildiri oturumları, öğle yemekleri, kongre çantası,kongre dijital yayınından yararlanır. Ücretlere KDV dahildir.
(*) Bir kuruluştan 3 ve daha fazla kişi katılması durumundadelege katılım ücretinden %10 indirim uygulanır.(**) 2018-2019 Mekanik Tesisat SMM Büro Tescilini yenileyen üyelerin teskon delege katılım formunuiletmesi koşuluyla geçerlidir.
NOT: Öğrenci üyeler Kongre’yi ücretsiz izleyebilirler.(Öğle yemekleri, kongre çantası, dijital yayın hariç)
Ad Soyad : .......................................................................... Oda Sicil No: ................................................
Bağlı Olduğu Kuruluş : ......................................................................................................................................................
Görev / Ünvan : ......................................................................................................................................................
Yazışma Adresi : ......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Telefon : .......................................................... Faks : .....................................................................
E-posta : .......................................................... GSM : .....................................................................
Fatura Adresi : ......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Vergi Dairesi No : ......................................................................................................................................................
Katılmak istediğiniz etkinlikleri aşağıdaki kutucuklara işaretleyiniz.
Kongre Katılımcısı Kurs ........... adet
Delege Katılım Şekli : MMO Üyesi SMM TMMOB Üyesi Diğer
Öğrenci Üye Öğrenci Diğer
Banka Hesap No : Makina Mühendisleri Odası İş Bankası Yenişehir Şubesi 4218 5994223
IBAN : TR 79 0006 4000 0014 2185 9942 23
* Kayıt için başvuru formunuzu banka dekontu ile birlikte kongre sekretaryasına iletiniz.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Tepekule Kongre ve Sergi MerkeziAnadolu Caddesi No: 40 K: M2 35010 Bayraklı - İZMİR
Tel: (0232) 462 33 33 / 210- 209 Faks: (0232) 462 43 77Web: http://teskon.mmo.org.tr • e-posta: [email protected]
KURS KATILIM ÜCRETİ
TMMOB Üyesi* (180.00 TL)
TMMOB Üyesi Olmayan** (250.00 TL)
Mekanik Tesisat Büro Tescil Yaptıran SMM** (Ücretsiz)
Öğrenci Üye (75.00 TL)
Öğrenci Diğer (100.00 TL)
Delege (60.00 TL / kurs)
Diğer (90.00 TL / kurs)
[Katılmak istediğiniz etkinliklerin önündeki kutucuğu işaretleyiniz.]
KURSLAR
Tesisat-170-14032019.indd 78 26.03.2019 15:34
SEKTÖRDEN
79Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019
Havuz Nem Alma İklimlendirmesi // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
Sistem Seçimi // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
Mekanik Tesisatlarda Flushing ve Kimyasal Korozyon Koruma Uygulamaları // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
İndüksiyon (Chilled Beam) Sistemlerinin Tasarım Kriterleri ve Uygulaması // 17 Nisan 2019 - Yarım Gün
VAV (Değişken Hava Debili) ve Laboratuvar Havalandırma Sistemleri // 18 Nisan 2019 - Yarım Gün
Pompaya Giriş ve Enerji Tasarrufu // 18 Nisan 2019 - Yarım Gün
Soğutma Sistemlerinin Tasarım Esasları // 18 Nisan 2019 - Tam Gün
Bilgisayar Destekli Hidrolik Analiz Metodu İle Yangın Söndürme Sistemleri Hesaplamaları // 18 Nisan 2019- Tam Gün
Uygulamalı Psikrometri ve İklimlendirme // 18 Nisan 2019- Tam Gün
Hastane Hijyenik Alanlar Proje Hazırlama Esasları // 19 Nisan 2019 - Tam Gün
İklimlendirme Sistemlerinde Gürültü Denetimi Teorisi ve Pratik Hesaplamaları // 19 Nisan 2019 - Tam Gün
Hava Kanalı İmalatı Montajı ve Testleri // 19 Nisan 2019 - Yarım Gün
Havalandırma ve İklimlendirme Sistemlerinde Hava Dağıtım Ekipmanları // 19 Nisan 2019 - Yarım Gün
Isıl Sistemlerin Tasarımı // 19 Nisan 2019- Tam Gün
Medikal Gaz Tesisatı // 20 Nisan 2019 - Yarım Gün
- Katılım sayısı sınırlı olup başvuru önceliği esas alınacaktır.- Kursa kayıt yaptırmadan önce web sayfasından doluluk durumunu kontrol ediniz.- Lütfen katılmak istediğiniz kursu/kursları formda işaretleyerek kongre sekretaryasına iletiniz.
14. ULUSAL TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ
DELEGE KATILIM FORMU / 17 - 20 Nisan 2019
DELEGE KATILIM ÜCRETİ
Delegeler; bildiri oturumları, öğle yemekleri, kongre çantası,kongre dijital yayınından yararlanır. Ücretlere KDV dahildir.
(*) Bir kuruluştan 3 ve daha fazla kişi katılması durumundadelege katılım ücretinden %10 indirim uygulanır.(**) 2018-2019 Mekanik Tesisat SMM Büro Tescilini yenileyen üyelerin teskon delege katılım formunuiletmesi koşuluyla geçerlidir.
NOT: Öğrenci üyeler Kongre’yi ücretsiz izleyebilirler.(Öğle yemekleri, kongre çantası, dijital yayın hariç)
Ad Soyad : .......................................................................... Oda Sicil No: ................................................
Bağlı Olduğu Kuruluş : ......................................................................................................................................................
Görev / Ünvan : ......................................................................................................................................................
Yazışma Adresi : ......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Telefon : .......................................................... Faks : .....................................................................
E-posta : .......................................................... GSM : .....................................................................
Fatura Adresi : ......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Vergi Dairesi No : ......................................................................................................................................................
Katılmak istediğiniz etkinlikleri aşağıdaki kutucuklara işaretleyiniz.
Kongre Katılımcısı Kurs ........... adet
Delege Katılım Şekli : MMO Üyesi SMM TMMOB Üyesi Diğer
Öğrenci Üye Öğrenci Diğer
Banka Hesap No : Makina Mühendisleri Odası İş Bankası Yenişehir Şubesi 4218 5994223
IBAN : TR 79 0006 4000 0014 2185 9942 23
* Kayıt için başvuru formunuzu banka dekontu ile birlikte kongre sekretaryasına iletiniz.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Tepekule Kongre ve Sergi MerkeziAnadolu Caddesi No: 40 K: M2 35010 Bayraklı - İZMİR
Tel: (0232) 462 33 33 / 210- 209 Faks: (0232) 462 43 77Web: http://teskon.mmo.org.tr • e-posta: [email protected]
KURS KATILIM ÜCRETİ
TMMOB Üyesi* (180.00 TL)
TMMOB Üyesi Olmayan** (250.00 TL)
Mekanik Tesisat Büro Tescil Yaptıran SMM** (Ücretsiz)
Öğrenci Üye (75.00 TL)
Öğrenci Diğer (100.00 TL)
Delege (60.00 TL / kurs)
Diğer (90.00 TL / kurs)
[Katılmak istediğiniz etkinliklerin önündeki kutucuğu işaretleyiniz.]
KURSLAR
Sayın Divan, Sayın Başkan, Sayın Delegeler, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu ve şahsım adına hepinizi saygıyla, dostluk-la selamlıyor; Türk Tesisat Mühendisleri Derneği Genel Kurulu’nun verimli ve başarılı geçmesini diliyorum. Odamız, makina mühendislerinin başlıca uzman-lık dallarından biri olan tesisat mühendisliği ala-nında faaliyet yürüten TTMD’yi organik bir par-çası olarak görmekte ve başarılı çalışmalarından ötürü kıvanç duymaktadır. Odamızın ve TTMD’nin mesleki-örgütsel konum-ları birbirini bütünlemektedir. Bu durumun bize yüklediği sorumluluk ve görevleri birlikte yerine getirmeye çalışmaktan dolayı memnun olduğumu-zu belirtmek isterim. Tesisat mühendisliğinin ve sektörünün korunma-sı ve geliştirilmesi; meslektaşlarımız, Odamız ve TTMD için özel önem taşıyor. Bu nedenle bilindiği üzere birçok çalışmayı birlikte yürütüyoruz. Sayın Delegeler,Bilindiği üzere MMO olarak, tesisat mühendisliği ve sektörüne yönelik birçok konuyu meslek ve ka-muoyu gündemine taşıyan etkinlikler düzenliyo-ruz. Uzman mühendislik, enerji verimliliği, imar mevzuatı, yapı denetimi, disiplinler arası işbirliği, mesleki akreditasyon, tesisat mühendisliğinde per-sonel belgelendirmesi, enerji yöneticisi belgelen-
dirmesi, AB teknik mevzuatı, Ar-Ge, binalarda enerji performansı yönetmeliği, hastanelerde kli-ma–havalandırma sistemlerinin uluslararası stan-dartlara ulaştırılması ve denetimi gibi birçok konu, TESKON/Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongreleri aracılığıyla meslektaş, sektör ve toplum yararına uygun olarak ele alınmıştır. Önümüzdeki ay yapacağımız 14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi’nin ana teması da, “Meka-nik Tesisatta Gerçekler ve Gelecek” olarak belir-lenmiştir. Teskon+Sodex Fuarı, 17-20 Nisan tarih-lerinde yine İzmir’de yapılacak. Doğal davetliler olan sizleri kongremize beklediğimizi özellikle belirtmek istiyorum. Değerli Meslektaşlarım,Ülkemizin ciddi bir ekonomik, siyasi, sosyal bu-nalımla/krizle yüz yüze olduğunu, bizler de özel-likle meslek alanlarımızdan hareketle görüyoruz. Örneğin inşaat sektöründeki sorunların tesisat mü-hendisliğini ve sektörünü nasıl olumsuz biçimde etkilediğini yakından biliyoruz. Makro göstergeler de oldukça yakıcı. Milli gelir, sanayi üretimi, tarım üretimi, inşaat ve sıcak para-ya bağımlı büyümede önemli gerilemeler söz ko-nusu. Yüksek enflasyon, bütçe açıkları, yüksek dış borç ve yüksek işsizlik kronik hale gelmiş durum-da. Eylül ayında açıklanan Yeni Ekonomi Progra-mındaki revize edilmiş hedeflerin de gerisinde bir tablo söz konusu.
Böylesi kaotik koşullarda mes-lek, meslektaş yararına mesle-ki demokratik dayanışmamı-zı geliştirmemiz gerektiğine önemle işaret etmek istiyorum. Ülkemiz için, mesleklerimiz, meslek örgütlerimiz, Cumhu-riyet, demokrasi ve laiklik için dayanışma duygularıyla Genel Kurulunuzu bir kez daha se-lamlıyor, başarılar diliyor, say-gılar sunuyorum.
23 Mart 2019 tarihinde yapılan TTMD Olağan Genel Kurulu'na Oda Başkanı Yunus Yener katıldı ve aşağıdaki konuşmayı yaptı. Genel Kurulda Kemal Gani Bayraktar TTMD’nin yeni Yönetim Kurulu Başkanı oldu. Yeni Yönetim Kurulu'na başarılar diliyoruz.
Tesisat-170-14032019.indd 79 26.03.2019 15:34
TESİSATLARDA SİSMİK KORUMA
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Hazırlayanlar : Eren KALAFAT
Yayın No : MMO/596/2
Birinci Baskı : Temmuz 2012
İkinci Baskı : Eylül 2013
ISBN : 978-605-01-0390-8
Sayfa Sayısı : 96
Ebat : 19,5*27,5 cm
tmmobmakina mühendisleri odası
ÖNSÖZ
7 Ağustos 1999 gününün sabahında ülkemiz büyük bir acıyla uyandı. 17 binin üzerinde ölü, 30 bini aşkın yaralı ve yaklaşık 500 bin evsiz insanımız… Bu bilanço daha acısız olabilir miydi veya tıpkı ABD ve Japonya’daki gibi bizde de bu acı olay daha az kayıpla atlatılabilir miydi sorularının cevabı, hiç şüphesiz ‘’Evet’’.
Depremler öngörülemeyen doğal afetlerdir. Günümüz-deki teknoloji düzeyinde hiçbir insan gelecekteki bir depremi önceden bilip bunun sonuçlarından kaçamaz. Bununla birlikte, günümüze kadar gerçekleşmiş olan depremlerden elde edilen gözlemsel veriler doğrultu-sunda, bundan sonra olacak depremlerin büyüklüklerine dair gözleme dayalı hesaplar yapılabilir. Neticede bu hesaplar, içinde yaşadığımız mekânların, binalarımızın ve tesislerimizin depreme karşı korunmasına bir temel oluşturacaktır.
Günümüzde profesyonel deprem mühendisleri, dep-reme dayanıklı binalar inşa etmemizi sağlayacak bilgi birikimine ve deneyime sahiptirler. Ancak büyük bir projenin karar vericileri için kabul edilemez bir hata, yapısal olmayan bileşenlerin (özellikle tesisatların) sismik korumasının yaptırılmamasıdır. Gerçekte yapısal olma-yan bileşenlerin, özellikle yangın tesisatı yağmurlama (sprinkler) boruları, yakıt hatları, acil durum ve enerji
sistemleri ve benzerlerinin sismik koruması hayati önem taşımaktadır. İşlevlerini tam olarak yerine getirebilen mekanik ve elektrik tesisatları olmadan ne yangın ko-ruması, ne enerji beslemesi, ne iletişim ve ne de sağlık hizmetleri sağlanabilir.
Böylesi bir durumun da insan yaşamı ve kamu güvenliği açısından ölümcül sonuçlara sebep olacağı aşikardır.
Tesisatların sismik koruması, yönetmelikler ve uygulama-lar konusunda deneyimli ve yetkili uzman mühendislerce projelendirilmelidir. Ayrıca sismik donanımlar, bağımsız kuruluşlarca sertifikalandırılmış olmalıdır. Atölye işi imal edilmiş parçaların, sismik koruma amacıyla kullanılma-sının bedeli insan hayatıyla ödenebilir. Üstelik ürünler ve donanımlar doğru seçilse dahi, ancak bunların doğru projelendirmesi yapıldığı taktirde gerekli deprem güven-liği sağlanmış olacaktır.
Bu kitap, başta proje müellifleri ile tasarımcılar ve uygu-lama mühendisleri olmak üzere herkesin üzerine düşen görev ve sorumlulukları tanımlayan bir başvuru kılavuzu olması amacıyla kaleme alınmıştır.
Kitabın tasarımcılara şartname hazırlama esaslarını ve sismik tasarım hizmetlerinin disiplinler arası koordinas-yonunu, uygulama mühendislerine ise sismik tasarım ile uygulama ilişkilerini ve proje aşamalarını tarifleyen bir yol haritası olması beklenmektedir.
Eren KALAFAT
İstanbul Şube: Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel: 0212 252 95 00 e-posta: [email protected]ınlarımıza ve güncel fiyatlarına https://www.mmo.org.tr/merkez/satistaki-kitaplar adresinden ulaşabilirsiniz.
TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Yazar : Cavit ŞENTÜRK
Birinci Baskı : Haziran 2014
ISBN : 978-605-01-0625-1
Sayfa Sayısı : 316
Ebat : 19,5*27,5 cm
tmmobmakina mühendisleri odası
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1LİFLERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM 2İPLİĞİN YAPISI VE İPLİK NUMARALAMA SİSTEMİ
BÖLÜM 3PAMUK İPLİĞİ EĞİRME PROSESİ
BÖLÜM 4YÜNLÜ İPLİK EĞİRME SİSTEMLERİ
BÖLÜM 5SENTETİK ELYAF VE İPLİK ÜRETİM SİSTEMLERİ
BÖLÜM 6BOBİN
BÖLÜM 7ÇÖZGÜ
BÖLÜM 8HAŞIL
BÖLÜM 9DOKUMA
BÖLÜM 10KUMAŞLARIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM 11ÖRME
BÖLÜM 12DOKUSUZ (NON-WOVEN) KUMAŞLAR
BÖLÜM 13TEKSTİL DİZAYNI, GİYİMDE UYUM VE MODA
BÖLÜM 14HALI
BÖLÜM 15BRODE
BÖLÜM 16BOYA-TERBİYE
BÖLÜM 17HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON
BÖLÜM 18ÜRETİM KAPASİTESİ VE PRODÜKTİVİTE
BÖLÜM 19KALİTE KONTROL
BÖLÜM 20ORGANİZASYON VE ÇALIŞMA DÜZENİ
BÖLÜM 21BİNALAR VE SERVİSLER
BÖLÜM 22İŞLETMENİN MALİ YAPISI
BÖLÜM 23İŞLETMECİLİKTE EKONOMİK ANALİZLER
İstanbul Şube: Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel: 0212 252 95 00 e-posta: [email protected]ınlarımıza ve güncel fiyatlarına https://www.mmo.org.tr/merkez/satistaki-kitaplar adresinden ulaşabilirsiniz.
OTOMATİK KONTROL TESİSATI:
BİNA OTOMASYON SİSTEMLERİ
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Editör : Uğur AYKENYayın No : MMO/318/2Birinci Baskı : Mart 2003İkinci Baskı : Kasım 2017ISBN : 978-605-01-1083-8Sayfa Sayısı : 130Ebat : 19,5*27,5 cm
tmmobmakina mühendisleri odası
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ2. BİNA OTOMASYON SİSTEMİ NEDİR?3. BİNA OTOMASYONU SİSTEMİ MİMARİ YAPISI
3.1. SAHA ELEMANLARI (SAHA SEVİYESİ)3.2. DOĞRUDAN SAYISAL DENETLEYİCİLER VE YAZILIMSAL FONKSİYONLAR (KONTROL SEVİYESİ)3.3. İLETİŞİM PROTOKOLLERİ (YÖNETİM SEVİYESİ)
4. PRENSİP ŞEMASI VE VERİ (DATA) NOKTASI LİSTESİ4.1. PRENSİP ŞEMASI4.2. VERİ (DATA) NOKTASI TİPLERİ4.3. TEKİL ELEMANLAR VERİ NOKTA LİSTESİ
5. UYGULAMALAR5.1. HVAC UYGULAMALARI5.2. ODA KONTROL SİSTEMLERİ5.3. ISITMA SİSTEMİ5.4. SOĞUTMA SİSTEMİ5.5. SIHHİ TESİSAT
6. ARIZA ANALİZİ7. AKILLI BİNALAR
7.1. KÜRESEL ÇERÇEVEDE AKILLI BİNALAR 7.2. AKILLI BİNA TANIMLARI7.3. AKILLI BİNA SİSTEMLERİ
8. YEŞİL BİNALAR
HAZIRLANMASINA KATKIDA BULUNANLAR (Soyadı sırasına göre)Alihan Arol (Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Uğur Ayken (ADEKS Mühendislik ve Ticaret A.Ş.)Mustafa Değirmenci (SAUTER-SBC Otomasyon Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Selçuk Ercan (ALARKO Carrier Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Sevan Kurak (Johnson Controls Klima ve Soğutma, Servis, Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Fahri Cem Uzun (Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Bu kitap Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin katkılarıyla basılmıştır.
Şube: Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel : 0212 252 95 00-01 Fax: 0212 249 86 74 e-posta : [email protected]
GÜRÜLTÜ KONTROLÜEndüstriyel ve Çevresel Gürültü
Türk Akustik Derneği
Yazar : H. Nevzat Özgüven
İkinci Baskı : 2008
ISBN : 978-605-89991-0-7
Sayfa Sayısı : 272
Ebat : 16*23 cm
Birinci Baskı : MMO-118-1986 Endüstriyel Gürültü Kontrolü
tmmobmakina mühendisleri odası
Bu kitap, 1986 yılında TMMOB Makina Mü-hendisleri Odası tarafından “Endüstriyel Gü-rültü Kontrolü” ismiyle yayımlanmış olan ki-tabın genişletilmiş ve tümü gözden geçirilerek güncelleştirilmiş ikinci baskısıdır.
Genişletilmiş yeni şekliyle bu kitap; hem en-düstriyel ve çevresel gürültünün azaltılması amacıyla alınacak mühendislik önlemleri üze-rinde çalışanlara mühendislik uygulamaları konusunda, hem de endüstriyel ve çevresel gürültünün ölçüm ve denetiminde çalışanlara gerekli temel bilgileri edinmeleri konusunda yararlı olacak şekilde hazırlanmıştır.
Bu kitapta, ses ve gürültüye ilişkin temel kav-ramlardan başlayarak, gürültü kontrol yön-temlerinin hayata geçirilmesine kadar değişik aşamalarda gerekebilecek temel ve uygulamaya dönük mühendislik bilgileri verilmiştir.
Kitap bu şekliyle; hem başta mühendisler ol-mak üzere bütün uygulayıcılara teknik konu-larda yol gösterici niteliktedir, hem de özellikle çevre ve makine mühendisliği eğitimlerinde uygulamaya yönelik gürültü ve gürültü kontro-lü derslerinde kullanılabilir.
Şube: Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No: 9 Beyoğlu/İstanbul Tel : 0212 252 95 00-01 Fax: 0212 249 86 74 e-posta : [email protected]
H. Nevzat Özgüven
GürültüKontrolüEndüstriyel ve Çevresel Gürültü
2009 YILI
TÜBA ÜNİVERSİTE
DERS KİTAPLARI
TELİF ÖDÜLÜ
TÜRK AKUSTİK DERNEĞİ
Bu kitap, 1986 yılında TMMOB Makine Mühendisleri Odası tarafından “Endüstriyel Gürültü Kontrolü” ismiyle yayımlanmış olan kitabın genişletilmiş ve tümü gözden geçirilerek güncelleştirilmiş ikinci baskısıdır.
Genişletilmiş yeni şekliyle bu kitap; hem endüstriyel ve çevresel gürültünün azaltılması amacıyla alınacak mühendislik
önlemleri üzerinde çalışanlara mühendislik uygulamaları konusunda, hem de endüstriyel ve çevresel gürültünün ölçüm ve denetiminde çalışanlara gerekli temel bilgileri edinmeleri konusunda yararlı olacak şekilde hazırlanmıştır. Bu kitapta, ses ve gürültüye ilişkin temel kavramlardan başlayarak, gürültü kontrol yöntemlerinin hayata geçirilmesine kadar değişik aşamalarda gerekebilecek temel ve
uygulamaya dönük mühendislik bilgileri verilmiştir.
Kitap bu şekliyle; hem başta mühendisler olmak üzere bütün uygulayıcılara teknik konularda yol gösterici niteliktedir, hem de özellikle çevre ve makine mühendisliği eğitimlerinde uygulamaya yönelik gürültü ve gürültü kontrolü derslerinde kullanılabilir.
Tel: 0 212 279 95 22 • Faks: 0 212 264 65 07
GurultuKontrolu-TanitimBulteni.indd 1 19.12.2018 14:31
C M Y CM MY CY CMY K
Güvenilir Çözüm Ortağınız
Sertif ikalı
Kuru Soğutucuları
V TipiKuru Soğutucu
Aksiyel Fanlı Yatık TipKuru Soğutucular
Aksiyel Fanlı Dik TipKuru Soğutucular
Merkez/ Fabrika 1:İstanbul Deri Organize Sanayi Bölgesi Dilek SokakNo:10 X-12 Özel Parsel Tuzla 34957 İstanbul / TÜRKİYEFabrika 2:Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi 6.Cadde 17. SokakNo:1 Demirciler Köyü Dilovası 41455 Kocaeli / TÜRKİYETel: +90 216 394 12 82 (pbx) Faks: +90 216 394 12 [email protected] www.friterm.comfacebook.com/friterm linkedin.com/company/fritermtwitter.com/friterm
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
19,5x27,5 eurovent ilan.pdf 1 26.02.2019 14:59