test rehberi biyokimya

TRABZON NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

BİYOKİMYALABORATUARI TEST

REHBERİ2011

HAZIRLAYANLARKlinik Biyokimya Uzmanı Dr. Neslihan KAYAOĞLUKlinik Biyokimya Uzmanı Dr. Hüseyin YILMAZ

İÇİNDEKİLER

1. LABORATUAR KALİTE SİSTEMİ …………………………………2-4

2. PREANALİTİK EVREDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ……….

2.1- HASTA HAZIRLIĞI VE ÖRNEK ALIMI………………………….2.2- GLUKOZ YÜKLEME TESTLERİ……………………………..2.3- KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASI……………………………..2.4- İDRAR ÖRNEKLERİNİN ALINMASI…………………………2.5- GAYTA ÖRNEKLERİNİN ALINMASI………………….2.6- TEST SONUÇLARINI ETKİLEYEN ETMENLER………..2.7- NUMUNE KABUL - RED KRİTERLERİ VE GÜVENLİ TRANSFERİ.2.8- NUMUNELERİN ANALİZİ…………………

2.9- SONUÇ RAPORLANMASI VE RAPORLAMA SÜRELERİ

3. LABORATUAR TESTLERİ………………

3.1- BİYOKİMYA TESTLERİ…………………………………………3.2- HORMON-TÜMÖR-KARDİYAK TESTLER…………………………………3.3- SPESİFİK HORMON TESTLERİ……………………………………..3.4- KOAGÜLASYON TESTLERİ ……………………………3.5- TAM İDRAR TESTİ

3.6- HA1C TESTİ……………………………3.7- KAN GAZI ELEKTROLİT METABOLİT ANALİZİ……………………………..3.8- GAYTADA GİZLİ KAN TESTİ3.9. İDRARDA UYUŞTURUCU TARAMA TESTİ3.10-ACİL LABORATUAR TESTLERİ…………………………………………………

4. LABORATUAR TESTLERİ PANİK DEĞERLERİ…………

1. LABORATUAR KALİTE SİSTEMİ

Sağlık sektöründe kalitenin sağlanabilmesi yönetim sorumluluğunda olan bir süreç gerektirir. Toplam kalite yönetimi sistemi herhangi bir organizasyon için tanımlandığında; değişik birimlerin kaliteyi geliştirme, koruma ve sürekli olarak iyileştirme çabalarını müşteri beklentilerini de göz önünde tutarak üretim ve hizmeti en ekonomik düzeyde, verimli bir şekilde gerçekleştirebilmek adına yapılan çalışmaların bütünüdür.

Toplam kalite yönetiminde doğruyu ilk seferde yapmak, insan faktörü ve bilimsellik ilk planda yer almaktadır.

İyi klinik laboratuar uygulamaları için bina, yerleşim, planlama, insan kaynakları, ekipman, araç, gereç, reaktifler, denetlemeler, eğitim, gelişmeler, insana ve topluma yararlılık, maliyet yararlılık, klinik yararlılık, kanıta dayalı uygulamalar, kanıta dayalı tıp, kanıta dayalı laboratuar tıbbı ve sistematik analiz komponentlerini dikkate alan kılavuzlar belirlenmiştir:

2. PREANALİTİK EVREDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİLaboratuarda analiz işlemleri 3 aşamada incelenir:

1- Preanalitik evre: Testin klinisyen tarafından istenmesiyle laboratuarda analiz edilmesine kadar geçen süreçtir.

2-Analitik evre: Laboratuarda analizin yapıldığı evredir.3- Post analitik evre: Testin sonuçlanmasından klinisyene ulaşmasına kadar geçen süreçtir.

Laboratuarlarla ilgili hata kaynakları araştırıldığında hataların yaklaşık %68’inin preanalitik evrede, %20’sinin post analitik evrede ve sadece %12’sinin analitik evrede olduğu tespit edilmiştir. Analitik evredeki hataların düzeltilmesi diğerlerine oranla daha zordur. Dolayısıyla hep düşünülenin aksine analitik evre hataları düzeltme faaliyetleri içerisinde küçük bir yer alır.

Sağlık personelinin laboratuar testleri için gerekli numuneler konusunda bilgi ve becerilerinin artırılması ile her evrenin kontrol altına alınması; gereksiz örnek alımını, ek test isteklerini ve hastaların hastanede kalış sürelerini azaltacak, sağlık hizmetlerinin doğru ve hızlı olarak gerçekleşmesine, koruyucu ve önleyici hekimlik hizmetleri ile topluma sunulan sağlık hizmeti kalitesinde bir artışa yol açacaktır.

Laboratuar testleri için örnek alımı öncesinde, istek yapan hekimin, istek formunda, laboratuara gönderilecek örnek ve örneğin alındığı hasta ile ilgili demografik bilgilere ( yaş, cins, ırk vs.) ek olarak, klinik ön tanıyı da belirtmesi, analiz yapılması ya da örnek ayırma işlemleri kadar büyük bir önem taşımaktadır.

Laboratuar testleri için; venöz, subkütan ve arteriyel kan örnekleri, sabah ilk idrarı ile zamanlı idrar örnekleri, beyin omurilik sıvısı (BOS), perikardiyal, plevral, peritoneal sıvılar ve sinoviyal sıvı gibi ponksiyon sıvıları, doku, sürüntü ve gaita örnekleri kullanılmaktadır.

2.1.HASTA HAZIRLIĞI VE ÖRNEK ALIMI

Test isteği yapılan hastadan alınacak kan örnekleri için, steril enjektör ile vakumlu tüp ve iğne sistemleri başta olmak üzere kelebek iğne (infüzyon setleri), cildin delinmesi ile kapiller kan örneği ya da kalıcı intravenöz örnek alma kateterleri gibi değişik yöntemler kullanılabilmektedir.

Test sonuçlarını etkileyen etmenler: Doğru örneğin, doğru biçimde ve uygun koşullarda alınması Alınan örneğin uygun şartlarda saklanması ve taşınması Yaş Cinsiyet Irk Hamilelik Beslenme Egzersiz Yükseklik İlaç Sigara

Alkol Kafein Örnek alım zamanı (açlık, tokluk) Sirkadiyen ritm Menstruasyon İlaç infüzyonu Kan transfüzyonu Stres Postür Turnike kalış süresi

gibi değişkenler, test sonuçlarını etkileyebilecek preanalitik etmenler arasındadır.

TEST SONUÇLARINI ETKİLEYEN ETMENLER

Hastanın yeni doğan, puberte, yetişkin olmasına ve cinsiyete göre çeşitli hormon, enzim, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişim gösterir. Örneğin: alkalen fosfataz, kemik büyümesine paralel olarak pubertede en yüksek değerlere ulaşır. Puberteden sonra aktivite azalır. Menstrüel döngü sırasında da kadınların hormon değerleri çok değiştiğinden LH, FSH gibi testler için kan gönderilirken, döngü gününün de belirtilmesi unutulmamalıdır. CA-125 menstrüel periyotta normalin 2 katına çıkabilir.

Kırk sekiz saatten uzun süren açlık, serum bilirubin düzeylerinde artışa yol açmaktadır. Yetmiş iki saatten uzun süren açlık, kadınlarda açlık kan şekeri düzeyinin 45 mg/dL altında bulunmasına, erkeklerde ise trigliserid ve serbest yağ asidlerinin yükselmesine neden olmaktadır.

Et yenmesi plazma potasyumunu, trigliseridleri ve ALP enzimini yükseltir. ALP enzimi ayrıca B Rh ve 0 Rh kan grubuna sahip kişilerde özellikle yağlı yemeklerden 2 saat sonra artış göstermektedir.

Proteinden zengin gıda alımı; serum üre, amonyak ve ürat düzeylerini artırmaktadır. Muz, domates ve avokado gibi gıdalar serotoninden zengindir ve idrarla 5-HIAA atılımını

artırmaktadır.

Tüm bunlara ek olarak yemeklerden sonra kanda artan şilomikronlar serum veya plazmada bulanıklık yaparak ölçüm yapılan metodların yanlış sonuçlar vermesine neden olabilmektedir.

Kanda glukoz, trigliserid, kolesterol ve elektrolitler ( sodyum, potasyum, klor ), folat, vitamin B12, magnezyum gibi testler için kan örneği 10-12 saatlik açlık sonrası alınmalıdır.

Fiziksel aktivitenin testler üzerine kısa ve uzun vadeli etkileri izlenir. Egzersiz sonrası kısa süreli olarak laktat, CK, AST, LDH yükselir. Bu değişiklikler egzersiz sonlandırıldıktan kısa bir süre sonra normale döner. Egzersizin uzun süreli etkisi olarak CK, AST, LDH, plazma testesteronu, lutenizan hormonu yükselttiği bilinmektedir. Bu nedenle tetkik için hastaneye gelmeden önce AĞIR VE ZORLAYICI EGZERSİZDEN KAÇINILMALI, kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenmiş olunması önerilir.

Alkol alımı; laktat, ürat ve trigliserid düzeylerini, kafein ise serbest yağ asidlerini artırmakta ve katekolamin salınımına neden olmaktadır.

Kronik alkol tüketiminde gama-glutamil transferaz, ortalama eritrosit hacmi, ürat ve yüksek yoğunluklu kolesterol (HDL) artışı görülmektedir.

Sigara içimi ile karboksihemoglobin artmakta, katekolamin ve kortizol düzeyleri artmaktadır. Ayrıca sigara içimi eritrosit ve lökosit sayısı ile ortalama eritrosit hacminin yüksek bulunmasına

neden olmaktadır. Birçok ilaç laboratuar testlerini değişik biçimlerde etkileyebilmektedir. Kullandığınız ilaçlar

hakkında doktorunuzdan bilgi isteyiniz. Düzenli kullandığınız ilaçlar var ise, doktorunuz almamanızı söylemediği sürece kesinlikle günlük düzeninizi bozmaksızın ilaçlarınıza devam ediniz.

Kortizol, demir, vitamin B12, folat, TSH vb.testlerde günlük biyolojik değişkenlik çok belirgin olabilir. Bu nedenle, özellikle bu testler olmak üzere laboratuar tetkikleri için sabah açlık kan örneğinin verilmesi önerilir.

Stres ve anksiyete, hormon salınımını ve asid baz dengesini etkilemekte, lökosit sayısı, laktat ve

serbest yağ asidi düzeylerini yükseltmektedir. Postürün ve uzun süren turnike uygulamasının etkisi: Ayakta duran bir kişide kan hacmi yatan bir

kişiye göre 600-700 ml daha azdır. Bu durum kan hacminde %10 civarında azalmayı gösterir. Gerçek neden kanın proteinsiz sıvısının doku arasına geçmesi olup plazma hacminde önemli farka neden olur. Buna paralel olarak enzimler ve protein hormonlar dâhil tüm proteinler, albumin, proteinlere kısmen bağlı kalsiyum, bilirubin, kolesterol ve trigliserid düzeyleri ve proteine bağlı ilaçların konsantrasyonu etkilenir.

Yüksek ateş, serum hormon düzeyleri yanı sıra lipidler, kalsiyum, ürik asit gibi birçok parametreyi etkiler.

Kanda lipid ( Kolesterol, Trigliserid, HDL ) analizi öncesi bilmemiz gerekenler: En az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi, Kilonun sabit olarak korunması (ani kilo değişikliklerinden kaçınılması), 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi, Duygusal ve fiziksel stresten kaçınılması, 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması önerilir.

Bu nedenle;

GENEL SAĞLIK TARAMASI LABORATUVAR TETKİKLERİ İÇİN 10-12 SAATLİK AÇLIK SONRASI SABAH KAN VERİLMESİ,

TEST İÇİN KAN VERECEK KİŞİLERE; GECE SAAT 21:00'DEN SONRA SU HARİÇ HİÇBİRŞEY YEMEMELERİ VE İÇMEMELERİ!! İHTİYAÇ DUYDUKLARI MİKTARDA SU ALABİLECEKLERİ VE BU SÜRE BOYUNCA SİGARA, ÇAY, KAHVEDEN SAKINMALARI,

TETKİK İÇİN HASTANEMİZE GELMEDEN ÖNCE AĞIR VE ZORLAYICI EGZERSİZDEN KAÇINILMASI, KAN VERMEDEN ÖNCE YARIM SAAT KADAR DİNLENİLMESİ,

DÜZENLİ KULLANILAN İLAÇLAR VAR İSE KESİLMEDEN ÖNCE DOKTORA DANIŞILMASI ÖNERİLİR.

Ayrıca kanın hemolizli (kırmızı kan hücrelerinin parçalanmış olması), bulanık (yüksek şilomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek biluribin düzeyi) olması laboratuarımızda yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyeceğinden sonuçların bu özellikler göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gerekmektedir.

GLUKOZ YÜKLEME TESTLERİ:(OGTT-Oral Glukoz Tolerans Testi)

50 gram şeker yükleme testi: 24-28. gebelik haftaları arasında, gebelik diyabeti (şeker hastalığı) için yapılmaktadır. İlk önce açlık kan şekerine bakılır. 50 gr. glukoz 200-250 ml su içerisinde içildikten 1 saat sonra hastadan kan alınır.

75 gram şeker yükleme testi: Hastanın aç olması ve 3 gün karbonhidrat içeren bir diyet yapılması gereklidir. İlk önce açlık kan şekerine bakılır 75 gram glukoz içeren 400-500 ml su içildikten sonra yarımşar saat aralıklarla hastanın glukozuna bakılır.

100 gram şeker yükleme testi: 50 gr. şeker yükleme testi anormal olan hastalar ile gebelik diyabeti için risk faktörü taşıyanlara yapılır. Hastanın aç olması ve 3 gün karbonhidrat içeren bir diyet yapılması gereklidir. İlk önce açlık kan şekerine bakılır. 100 gram glukoz içeren 400-500 ml su içildikten sonra birer saatlik aralar ile 3 defa kan alınır.

Şeker yükleme testi için, test öncesi 3 gün yeteri kadar karbonhidrat alınması (en az 150 gr/gün karbonhidrat ), bu testi etkileyecek ilaç alınmaması ve test sırasında su, sigara vs içilmemesi ve yenmemesi gerekir.

KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASIKan analizleri için ven, arter veya kapillerden kan alınır.

Venöz kan, genel olarak tercih edilen kandır ve vene girilerek (flebotomi)alınır.Arteriyel kan, kan gazları analizi için alınır.Kapiller kan, çocuklardan bazı analizler için, periferik yayma (formül lökosit) yapmak için, hasta başı glukoz ölçümleri için vb. alınır.

Venöz kan örneği alınması

Venöz kan alımında bazı konulara dikkat edilmesi gerekmektedir: Standardizasyon amacı ile hastanın en az 8-12 saat aç olması ve örneklerin sabah erken saatlerde

alınması gerekmektedir. Venöz kan örneği alınmadan önce, hasta için sessiz ve sakin bir ortam yaratılmalı ve kan örneği

hasta oturur pozisyonda iken alınmalıdır. Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz uzatması sağlanmalıdır.

Fistül ya da damar grefti uygulanmış ya da mastektomili meme tarafındaki kol, ödemli ve skarlı bölgeler, hematom, kan transfüzyonu ile IV sıvı tedavisi uygulanan koldan üst seviyeler, venöz kan alımı için uygun değildir.

Sıvı tedavisi uygulanan, intravenöz (IV) damar yolundan kesinlikle örnek alınmamalıdır. Potasyum ya da glukoz desteği verilen bir hastanın damar yolundan alınacak örnekte yaşamla bağdaşmayacak derecede yüksek değerlerin bulunması oldukça sık rastlanan preanalitik hatalar arasında yer almaktadır

IV yoldan örnek almanın kaçınılmaz olduğu durumlarda ise infüzyon 3 dakikalığına durdurulmalı ve sonra tercihan diğer koldan kan alınmalıdır veya örnek alınmadan önce 10 mL örnek alınıp atılarak damar yolunda kalmış sıvı etkisi dışlanmalıdır.

Hastadan ne kadar hacimde kan alınacağı belirlenmeli, istenen testler için uygun sayıda ve türde tüp ve uygun iğne seçilmelidir. En sık kullanılan iğneler 19-22 numaradır (numara büyüdükçe çap küçülür, normal erişkinde genellikle 21 numara iğne tercih edilir).

Venöz kan alımı için öncelikle ön kol iç yüzeyindeki venler seçilmelidir. Yetişkinlerde antekubital fossada kalın ve derinin yüzeyine yakın ven tercih edilir. Elle yoklama ven seçimini kolaylaştırır. Örnek steril bir enjektör ya da vakumlu tüp ve iğne sistemleri ile doğrudan testin çalışılacağı tüpe alınmalıdır.

Üst kol yüzeyel venleri: 1- Median kübital, 2- Bazilik ve 3- Sefalik ven

Seçilen vene girilecek nokta merkez olmak üzere en az 5 cm çapında bir daire büyüklüğündeki alanı, merkezden çevreye doğru hareketlerle dezenfektanlı solüsyonla ıslatılmış pamukla temizlenir.

Bundan sonra bu bölgeye steril olmayan hiçbir şey dokundurulmamalıdır. Derinin kendi kendine kuruması beklenmelidir.

Turnike kanın alınacağı bölgenin 3-4 parmak (5-10 cm) üst kısmından, kolayca açılabilecek şekilde ve venöz dönüşü engelleyecek fakat arteriyel kan akımını engellemeyecek şekilde çok sıkmadan bağlanır.

Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum, fosfat ve laktat konsantrasyonlarını arttırır.

Uzun süren turnike uygulaması sonrası alınan kan örneklerinde, bazı analitlerin düzeyleri anlamlı derecelerde değiştiğinden (total protein, albümin, potasyum, enzimler, lipoproteinler, proteinlere bağlı olarak taşınan maddeler vb.) turnike uygulaması bir dakikadan uzun sürmemelidir.

Kan akışı başladıktan sonra turnike gevşetilmelidir. Ardından iğne çıkartılır ve bölgeye kuru pamukla bası yapılır.

Kanı alınan kişiye bölgeyi 2-3 dakika, eğer antikoagülan alıyorsa kolunu katlamadan 5 dakika bastırmasını söyler.

Vakumlu kan tüpüne kan almak için , kan alma tüpü tutucusuna iğnesi vidalanır. Vene girmek için iğne, kan alınacak venle hizalanmalı ve deriye yaklaşık 15 derecelik açı yapacak

şekilde venin içine itilmelidir

İğne yerine yerleştikten sonra tüp, tıpayı delmek ve vakumu boşaltmak amacıyla ileri (adaptöre

doğru) bastırılmalıdır. Kan tüpün içine akmaya başladığında iğne hareket ettirilmeden turnike gevşetilmelidir.

Vakum bitinceye kadar tüp doldurulur, sonra tüp adaptörden çekilir ve yerine başka tüp sokulur.

Enjektöre kan almak için, iğne enjektörün ucuna sıkı bir şekilde yerleştirilir ve iğnenin üzerindeki kılıf çıkarılır.

Enjektör ve iğne kan alınacak vene paralel tutulur ve iğne deriye yaklaşık 15 derecelik bir açıyla venin içine itilir. Ven duvarı delinirken ilk anda hissedilen direnç ortadan kalktığı zaman, enjektördeki basınç gevşer ve piston geri çekilirken enjektöre kan dolar.

İkinci enjektöre kan alınacaksa, iğne sabit tutularak takılı enjektör nazik fakat çabuk çekilir ve ikinci enjektör yerleştirilir, kan almaya devam edilir.

Enjektöre alınmış kan, hemoliz olmaması için, iğne enjektörden uzaklaştırıldıktan sonra, hazırlanmış tüplere yavaşça ve tüp kenarından kaydırarak dikkatli bir şekilde aktarılmalıdır.

Hemoliz, eritrositlerin parçalanmasıdır. Hemoliz sonucunda, eritrosit içindeki maddeler seruma geçerler. Serumda hemoglobin konsantrasyonu 20 mg/dL’nin üzerinde olursa hemoliz olduğu gözle anlaşılır.

Hemolizin etkileri: Eritrositlerden salınımı sonucu yüksek ölçülen parametreler -Potasyum -Magnezyum -LDH -AST -Protein -Demir -Fosfat -AmonyakAnalitik etkileşim sonucu yüksek ölçülenler

-Total Kolesterol -Trigliserid -CK -CK-MB

Analitik etkileşim sonucu düşük ölçülenler -Bilirubin -Albumin -Karoten -İnsülin

Kan numuneleri (örnekleri)

Tam kan (total kan): Serum veya plazması ayrılmamış kandır. Kan sayımı (hemogram), eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) tayini, kan gazı analizleri, periferik yayma ve kan hücrelerinin (eritrosit, lökosit, trombosit) eldesi için gereklidir. Antikoagulanlı tüplere alınır.

Serum: Pıhtılaşmış kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Birçok analiz için tercih edilir. Antikoagulansız tüpe alınan kandan elde edilir.

Plazma: Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Bazı özel analizler ( koagülasyon testleri, D-dimer vb.) için gereklidir. Antikoagulanlı tüpe alınan kandan elde edilir.

Örnek tüplerinin alınma sırası

vakumlu sistemler ile kan örneği alınırken ,

kan kültürü tüpleri, mavi ya da siyah kapaklı sodyum sitratlı tüpler, kırmızı veya sarıkapaklı katkılı ya da katkısız serum tüpleri yeşil kapaklı heparinli tüpler, mor kapaklı EDTA'lı tüpler, gri kapaklı glikoliz inhibitörlü tüpler sırası ile alınmalıdır.

Vakumlu tüplere kan alınma sırası;

Enjektör ile kan alınırken

Pıhtılaşma, vücut için yabancı bir yüzey olan enjektörle temasın hemen ardından başlayacağından, enjektöre alınan kan örneği sırası ile;

mor kapaklı EDTA'lı tüp, mavi ve siyah kapaklı sodyum sitratlı tüpler, yeşil kapaklı heparinli tüp, kırmızı veya sarı kapaklı katkılı ya da katkısız serum tüplerine boşaltılmalı, içinde katkı maddesi

olan tüplerden birbirine enjektör aracılığı ile bulaş olmamasına özellikle dikkat edilmelidir.

Örnek tüpleri içerikleri ve tüp kapak renkleri

Renk Kullanım Amacı, İçerik Yetersiz ya da Fazla Örnek Alımı

KırmızıSerum ayrımı için kullanılır. Katkı maddesi içermez.

Yetersiz serum, testin tekrar edilememesi

Kırmızı - SARISerum ayrımı için kullanılır. Polimer jel ve pıhtı aktivatörü silika partikülleri içermektedir.

Yetersiz serum, testin tekrar edilememesi

Mor Tam kan eldesi için kullanılır. EDTA içermektedir.

Örnek miktarı azlığında eritrositlerde şişme, düşük eritrosit sayımı, boyanma değişiklikleri,fazlalığında ise pıhtı oluşumu

YeşilTam kan eldesi için kullanılır. Heparin içermektedir.

Eksik örnek alındığında, arta kalan fazla heparine bağlı hatalı sonuçlar

SiyahSedimentasyon çalışmalarında tam kan eldesi için kullanılır. Sodyum sitrat içermektedir

Eksik örnek alındığında sedimentasyon süresinde uzama,yetersiz karıştırıldığında pıhtı oluşumu

Mavi Koagülasyon testleri ve D-Dimer için plazma ayrımında kullanılır.Sodyum sitrat içermektedir.

Eksik ya da fazla örnek alındığında koagülasyon testlerinde hatalı ölçümler

Gri Glukoz tolerans testi için plazma ayrımında kullanılır. Glikoliz inhibitörü olarak sodyum florid içermektedir.

Yetersiz örnek, testin tekrar edilememesi

Çeşitli analitlerin düzeylerini etkileyebileceğinden (Ca, K, ALP vb.) veya pıhtılaşma, hemoliz gibi sonuçlara yol açacağından; herhangi bir tüpe alınmış örnek, kesinlikle bir diğerine eklenmemeli, aktarılmamalıdır.

Tüp üzerine, hasta ismi, alınma tarihi ve saati vb. bilgilerin olduğu barkod, örnek alınma seviyesini gösteren çizgiyi kapatmayacak şekilde yapıştırılmalıdır.

Örnekler, tüp üzerindeki işaret düzeyine kadar alınmalıdır ( max. hata oranı total alınması gereken miktarın ± %10’u kadardır.)

Özellikle koruyucu içeren tüplerde eksik örnek alımı dilüsyon hatalarına, analitlerin düzeylerinde düşmeye, pıhtılaşma süresinde uzamaya, fazla alımı ise pıhtılaşmaya ve ölçülen analit düzeylerinde bozulmaya yol açar.

Enjektörle alınmış örnek tüplere aktarılırken, bu sırada oluşabilecek hemolizi engellemek için, kan örneği tüpe iğne ucu çıkarılarak ve tüpün kenarından sızdırılarak yavaşça boşaltılmalıdır.

Kan alınan damarın bulunduğu yerde ekimoz oluşmaması için, iğne, kesinlikle turnike serbestleştirildikten sonra çıkarılmalı, kuru bir pamuk ya da gazlı bez ile örnek alınan damar üzerine kol açık biçimde baskı uygulanmalıdır.

Kan örneklerinin alındığı tüplerin çoğunda pıhtılaşmayı önlemek için antikoagülan ya da pıhtılaşmayı hızlandıran aktive edici maddeler kullanılmaktadır. Bu nedenle kan örneği alındıktan sonra, alınan kan örneğinin tüpteki madde ile karışmasını sağlamak için tüp yavaşça alt üst edilerek karıştırılmalıdır.

Örnek alındıktan sonra

Mor kapaklı EDTA, yeşil kapaklı heparin ve gri kapaklı sodyum florid içeren tüpler 8-10 kez, Mavi kapaklı sitratlı tüp 3-4 kez, Kırmızı veya sarı kapaklı silika partikülleri ve siyah kapaklı sodyum sitrat içeren tüplerin 5-6 kez

alt üst edilmesi önerilmektedir.

Kapiller kan alınması

Elin 3, 4. veya 5. parmak ucundan Kulak memesinin alt kenarından Bebeklerde topuktan veya ayak baş parmağından alınmaktadır.

Sıklıkla parmak ucundan alınan kapiller kan örneği arteriol, venül ve kapillerlerin bir karışımı olup, interstisiyel ve intrasellüler sıvıları da içermektedir.

Örneğin alınması için, lanset, alkollü pamuk, kuru gazlı bez, lamlar, kapiller hematokrit (Hct) pipetleri gibi diğer gerekli malzemeler hazırlanmalıdır.

Kan alınacak bölge %70 izopropanol içinde bekletilmiş gazlı bezle temizlenir. Alkolün tamamen buharlaşması beklenir. Lanset çabuk bir şekilde saplanır. Kesinin derinliği 2,5 mm’yi geçmemelidir. Lanset, parmak pulpasının hemen yanından, parmak izi oluklarına dik biçimde uygulanmalıdır. Parmak, kan alınmasını kolaylaştıracak ve yer çekiminden yararlanılacak şekilde tutulmalıdır. Kan

akışını uyarmak için parmağa masaj yapılmamalıdır.

Parmak ucunun aşırı sıkılması, alınan kan örneğinin doku sıvısı ile karışmasına neden olmakta ve bu durumda hatalı düşük sonuçlar ile karşılaşılmaktadır

Kanın ilk damlası silindikten sonra, ardından açığa çıkan damlalar, bastırılmadan nazik bir şekilde uygun tüplere alınır. Pıhtılaşmayı önlemek için tüp hızlı doldurulmalı, tüpün içine hava kabarcıklarının girmesi önlenmelidir.

Kan, kapiller tüplere kapiller etki ile de alınabilmektedir. Özellikle birinci basamak sağlık hizmeti verilen kurumlarda sıklıkla kullanılan testlerden Guthrie

ve kapiller bilirubin analizi gibi testler için, altı aylıktan küçük bebeklerde, parmak kullanılmamalı, kapiller kan örneği topuktan alınmalıdır.

o Yeni doğan taramaları için filtre kağıdına kan alma işleminde filtre kağıdı, büyük bir kan damlasına nazikçe bastırılır.

o Kan, işaretli dairenin içini dolduruncaya kadar, kağıda nüfuz etmesi sağlanır. o Emilimin tam olup daireyi doldurduğundan emin olduktan sonra bütün daireler doluncaya

kadar işlem tekrarlanır.o Filtre kağıdı havada kurutulur.o Pıhtılaşma olabileceğinden, kapiller tüplerde toplanmış kan filtre kağıdına

aktarılmamalıdır.

Arteriyel kan alınması

Arter kanını hekim veya tecrübeli bir hemşire almalıdır. Uygun arter seçimi yapılır.

Femoral arterden sızma olasılığı nedeniyle kol bölgesi tercih edilir. El bileğindeki radial arterden Dirsekteki brakial arterden Kasıktaki femoral arterden Yeni doğanlarda umbilikal arterden (kateter ile)

Bölge temizlenir, turnike gerekmez. Heparinize enjektör kullanılır. Steril eldiven giyilerek damar 2. ve 3. parmaklarla palpe edilir. Girişim, bölge betadin ya da

klorheksidin benzeri bir antiseptik solüsyon ile temizlendikten sonra yapılmalıdır. Ardından iki parmak arasından enjektör dik olarak tutularak artere girilir. Arteriyel kan örneği, kan gazları analizi için kullanılan bir örnektir ve az miktarda (yaklaşık 1-2

mL) alınması yeterlidir. Enjektör, arterin basıncıyla kendi kendine dolar ve hava kalmaz. Enjektörün iğnesi kıvrılarak, hava alması engellenmeli ve buz üzerinde taşınarak en geç 10 dakika

içinde laboratuara ulaştırılmalıdır. Hematom oluşmaması için arteriyel kan örneği alınan damar üzerine yaklaşık 10 dakika sıkı

kompres uygulanmalıdır.

Koagülasyon Testleri İçin Kan Alımında Dikkat Edilecek Hususlar

Enjektör ile kan alınması durumunda düşük hacimdeki (2 ml) enjektörler kullanılmalıdır. Hava sızdırmamasına dikkat edilmelidir. Enjektör ile alınan kan enjektör iğnesi çıkartılıp koagülasyon tüpünün kapağı açılarak normal bir

hızda tüpe aktarılmalıdır. Enjektörden koagülasyon tüpüne kan aktarımı 1 dakika içerisinde tamamlanmalıdır. Turnike uygulamasında, hasta kolu şiddetle sıkılmamalı ve koagülasyon tüpüne kan alımına başlar

başlamaz turnike çözülmelidir. Eğer birden fazla tüpe kan alınacaksa kan alımında belirlenen sıraya göre tüplere kan alınmalıdır. Kan alımında kullanılan koagülasyon tüpünün üzerinde bulunan seviye çizgisine kadar kan

alınmalıdır. Fazla ya da az alınan kan hatalı sonuçlara yol açar. Kan tüpe alındıktan sonra 3-4 kez alt üst edilmelidir. Çok fazla karıştırma işlemi hemolize yol

açar.

Hastaya heparin verilen hattan kan alınmamalıdır. Bu hatalı yüksek sonuçlara yol açar. Eğer heparin verilen hattan kan alınmak zorunda kalınıyorsa hasta damar yoluna 5 ml salin solüsyonu verilmeli bundan sonra alınan kanın ilk 5 ml’si atılmalı, daha sonrasında koagülasyon tüpüne kan alınmalıdır.

İDRAR ÖRNEKLERİNİN ALINMASI

Tam idrar tetkiki

Rutin idrar incelemesi için sıklıkla sabah alınan ilk idrar örneği tercih edilmektedir. Mesanede beklemiş olan bu idrar örneği konsantre olduğundan, protein ve silendirlerin analizi için idealdir. Bunun söz konusu olmadığı durumlarda mesanede en az dört saat beklemiş örnekler kullanılabilmektedir.

İdrar temiz ve kuru bir plastik kaba alınmalıdır. Adet kanaması ya da vajinal akıntı varlığında, rutin idrar incelemesi yapılacaksa, idrar kültürü için

alınan orta akım idrar örneği tercih edilmeli ve hastaya nasıl toplayacağı tanımlanmalıdır. Toplanan idrar örneği en kısa zamanda, en geç iki saat içinde laboratuara ulaştırılmalı ve

çalışılmalıdır. Oda ısısında bekleyen idrar örneğinde hücre sayısı ve içerik yönünden önemli değişiklikler meydana gelmektedir.

24 saatlik idrar örneğinin toplanması

24 saatlik idrarın tam ve doğru olarak toplanmış olması ve tamamlandıktan sonra derhal çalışılacak laboratuara teslim edilmesi sonuçların güvenilirliğini etkilediğinden aşağıdaki kurallara uyulması gerekmektedir.

24 saatlik idrarın toplanmaya başlanacağı sabah uyandıktan sonra ilk idrar tuvalete boşaltılır ve bu saat not edilir (örneğin sabah saat 08.00)

Bu andan itibaren 24 saatlik tüm idrar gündüz ve gece boyunca dikkatlice temiz ve kuru bir kapta biriktirilir. Ertesi sabahki idrar da (örneğin ertesi sabah saat 08.00'deki idrar) toplama kabına eklenerek, idrar toplama işlemi tamamlanır.

İdrar toplanan kabın temiz olması çok önemlidir. 3-5 litrelik temiz ve kuru bir kap temin edilir. Su için kullanılan pet şişeler en uygunudur. Kola, deterjan gibi maddelerin konmuş olduğu kaplar kesinlikle uygun değildir.

Örneğin bitirme süresince evin en serin yerinde, kesinlikle ışık almayan karanlık bir ortamda saklanması gerekmektedir. Her idrar ilavesinde tüm idrar karıştırılır.

Birinci idrar toplama kabı dolarsa, başka idrar toplama kabına geçildiğinde bir önceki kapta bulunan idrarın yaklaşık yarısı da bu kaptakiyle karıştırılır.

İdrar toplama kabı siyah, ışık geçirmeyen bir poşet içinde bekletmeden hastaneye getirilir. Bazı analizler için 24 saatlik idrar örneklerinin özel koruyucu maddeler üzerine toplanması

gerekmektedir (Örneğin 10 mL konsantre (6 mol/L) hidroklorik asid (HCl) üzerine). 24 saatlik idrarda yapılacak özel testler için herhangi bir yiyecek ya da içecek kısıtlaması olup

olmadığı örneğin toplanmasından önce hastaya kesinlikle belirtilmelidir.

. NUMUNE KABUL VE RED KRİTERLERİ VE GÜVENLİ TRANSFERİ

Biyokimya, Hormon, Kardiyak testleri ;1. Kan numunesi 8 mL.lik vacutainer jelli tüplere alınır.2. Clot activatörle yeterince etkileşmesi için tüpler nazikçe birkaç kez alt üst edilir.3. Barkodları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir.4. En geç 30 dk. içinde laboratuara gönderilir.

HbA1C testi;1. Kan numuneleri 2 mL.lik EDTA’lı mor kapaklı tüplere alınır.2. Tüpler nazikçe birkaç kez alt –üst edilir.

3. Barkotları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir.4. En geç 30 dk. içinde laboratuara gönderilir.

Koagülasyon testleri ;1. Kan numunesi 2 mL. sitratlı mavi kapaklı tüplere alınır.2. Nazikçe birkaç kez alt-üst edilir.3. Barkotları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir.4. En geç 30 dk içinde laboratuara ulaştırılır.

Kan gazı testleri ;1. Arteriyel veya venöz kan numunesi heparinli kan gazı enjektörlerine alınır, kapak sıkıca

kapatarak hava ile teması önlenir. Barkodu yapıştırılır.2. Mümkün olan en kısa süre içinde acilen laboratuara ulaştırılır, değilse buz aküsünün üzerinde

bekletilir.

İdrar numunesi ;1. Azami 10 mL. idrar örneği idrar numune tüplerine koyulur.2. Barkotları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir.3. En geç 30 dk.içinde laboratuara gönderilir.

Gaitada gizli kan numunesi ;

1. Gaita en az nohut tanesi büyüklüğünde gaita numune kabına alınır.2. En geç 20 dakika içinde laboratuara ulaştırılır.

Numune Transferi

1. Kan alma ünitesinde sporlara yerleştirilen numuneler 30 dakika ara ile laboratuara ulaştırılır.2. Spor dolmuş ise sürenin tamamlanması beklenmez.3. Acil Polikliniğe başvuran hastalardan alınan numuneler hemen numune taşıma görevlisi

aracılığı ile laboratuara teslim edilir.4. Mesai saatleri dışında (nöbet/hafta sonu) servis hastalarından ve yatan acillerden alınan

numuneler görevli ya da yardımcı personel aracılığı ile laboratuara ulaştırılır. Ayaktan acil hastaların kanları acil laboratuarında görevli personel tarafından alınır.

5. Kliniklerden numuneler tanımlı numune toplama alanlarında toplanır. Mesai saatleri içerisinde laboratuara transferi yarım saat aralıklarla görevli personel tarafından yapılır. Saat 15.00 den sonra laboratuara numune kabul edilmeyecektir.

6. Bir tüp üzerine, örnek alımının problemli olduğu hastalar hariç birden fazla barkot yapıştırılmaz.

7. İkinci bir barkot için ayrı bir tüpe örnek alınır.8. Serum, plazma ya da tam kan örnekleri alındıktan sonra, genel bir kural olarak yarım saat

içinde laboratuara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırılamayacaksa, serum ya da plazmadan çalışılacak testler için, örnek santrifüj edilerek, kanın şekilli elemanlarından ayrılmalıdır.

9. Ayrılan serum ya da plazma, pıhtılaşma testleri dışında birçok test için +2 ila +8 ºC soğuklukta 24 saat süreyle saklanabilmektedir. Örnekler uygun taşıma kaplarında en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır. Bilirubin gibi analitler ışığa duyarlı olduğundan transport sırasında, ışıktan korunması gerekmektedir.

10. Kurum dışında çalışılan testler için örnek alımı öncesinde laboratuardan bilgi alınması doğru bir yaklaşım olacaktır.

Örneklerin Laboratuara Kabulü ve Ayrıştırılması

1. Örnekler laboratuara gelince, LİS’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğuna bakılır

2. Örnek miktarı, pıhtılasma, kontaminasyon vb. kontrolü yapılır. 3. Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalısılacak testler için olanlar santrifüj edilir.

Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değisiklik gösterebilir. Genel olarak biyokimyasal analizler, hormon, kardiyak analizleri için serum ve koagülasyon

testleri için plazma eldesinde santrifüjü 3000 rpm, 5 dakika döndürmek yeterlidir. İdrar mikroskopisi için sediment hazırlığında idrar örneği 2000 rpm 5 dakika döndürülür.4. Santrifüj sonrası hemoliz görülen serumların hemolizli olduğu belirtilir. 5. Numuneyi çalışan personel, numunenin kayıp-hasar ve reddi durumunda; Gelen numune servisten ise Servis sorumlu hemşiresi ve Poliklinikten ise; poliklinik

sekreterine ve/veya hemşiresine haber verir ve hastadan tekrar numune alınmasını ister. “Uygunsuz Numune Bildirim Formu” na kaydını yapar.6. Hemen çalışılmayacak olan örnekler saklama koşullarına uygun olarak saklanır. 7. Donmuş örnekler çözüldükten sonra tekrar dondurulmamalıdır.

Biyokimya Laboratuarı Numune Red Kriterleri:

1. Numune tüplerinin barkotsuz olarak laboratuara gelmesi2. Alınan kan numunelerinin tüpte belirtilen seviyenin altında ya da üzerinde olması3. Uygun olmayan şartlarda ve sürelerde beklemiş örnekler,4. Sızdıran kaplarda gönderilen örnekler,5. Kontamine olmuş örnekler,6. Alınan kan numunelerinin hemolizli olması7. Alınan kan numunelerinin aşırı derecede lipemik ve ikterik olması8. Numunelerin uygun numune tüplerine alınmaması9. Alınan tam kan numunelerinin pıhtılı olması

NUMUNELERİN ANALİZİ

1. Laboratuar iş akışları “Biyokimya Laboratuarı Çalışma Talimatı” ile belirlenmiştir.2. Talimatlarda; personelin çalışma kuralları, cihazların kontrolleri, temizliklerin kontrolü,

numunelerin kabul şekli, testlerin yapılması, onaylanması, sisteme aktarılması, sonuçların verilme süreleri, internal ve external kontroller, panik değerler, geciken testlerin takibi yöntemleri ayrıntılı olarak belirlenmiştir.

3. Laboratuardaki çalışma sistemi mesai saatlerinde ve mesai dışı saatlerde aynen uygulanır.4. Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların bakım prosedürleri gerçekleştirildikten

sonra kontrolü ve “internal kalite kontrol” çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz gerekli kalibrasyon ve kontrol çalışmaları gerçekleştirilir.

5. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS’e gönderir. LİS’de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır.

6. Onaylanmayan testler yeniden çalışılır. 7. LİS bağlantısı olmayan cihazlarla çalışılan testler ve cihazlarla çalışılmayan testlerin analiz

sonuçları manuel olarak LİS’e girilip onaylanır. (Gaytada gizli kan vb.)

LABORATUARA ÖRNEK KABUL VE RED KRİTERLERİ

ÖRNEK KABUL ŞARTLARI ÖZEL TALİMATLAR VE REDDETME NEDENLERİ

BİYOKİMYAHORMONTÜMÖR MARKERİKARDİYAK

-Jelli clot aktivatörlü sarı kapaklı biyokimya tüpüne alınır.-Miktarı 5-8mL.

-AKŞ için hasta açken örnek alınmalı.-Kan hemolizli olmamalı-Aşırı lipemik olmamalı

Hb1AC

-Mor kapaklı antikoagülanlı tüpe alınır.-Miktarı 2mL.

-Tüpün üzerinde bulunan seviye çizgisinden az veya çok olmamalı.-Kan pıhtılı olmamalı.

SPESİFİK HORMON TESTLERİ

Jelli clot aktivatörlü sarı kapaklı biyokimya tüpüne alınır.-Miktarı 5-8mL.


KOAGÜLASYONVe D-DİMER -Mavi kapaklı antikoagülanlı

tüpe alınır.-Miktarı 2mL.


İDRAR-İdrar kabına alınır.-En az Miktarı 10 mL.

-Spot idrar örneği 30 dakikadan fazla bekletilmemelidir.

KAN GAZI Heparinli Kan Gazı Enjektörü

-Mümkün olan en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalı,-Pıhtı olmamalıdır

GAYTADA GİZLİ KAN

-En az nohut büyüklüğünde gayta kabına alınır.

-Miktarı yeterli olmalı,30 dakika içinde lab.a ulaştırılmalıdır.

8. Acil örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır.9. Panik Değer Listesine ait bir test sonucu bulunursa ilgili prosedür uygulanır.10. Üyesi olduğumuz “eksternal kalite kontrol” programının belirlediği takvim günlerinde program

dâhilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır.

Arıza Durumunda Yapılacak İşlemler:

1. Cihazlarda veya manüel çalışılan bir tahlil barkodlamada oluşan bir arıza sonucu etiketlenemiyorsa; örneğin üzerine hastanın adı-soyadı yazılıp kabul edilir.

2. Aygıta yüklenip çalışılır. 3. Sonuç kaydedilir. 4. Sonuç telefonla ilgili servise/doktora bildirilir. 5. Barkodlama sorunu çözülünce örneğe barkot çıkarılıp sonuç bilgi işlem üzerinden de erişime açılır.6. Otomasyon arızası nedeniyle çalışılan herhangi bir tahlilin sonucu aktarılamıyorsa bilgi işlem

birimine arıza bildirimi yapılır. Sonuç telefonla ilgili servise/doktora bildirilir. Gerekiyorsa bir kağıda sonuç yazılıp kaşelenip verilir.

7. Çalışılan cihazlardan birinde arıza oluşursa hemen ilgili cihazın teknik servisi aranır. Sorumlu hekim ve kan alma birimi bilgilendirilir.

8. Hastaneye ait cihazlarda meydana gelen arızalarda teknik birime arıza talebi yapılarak arızanın giderilmesi sağlanır.

9. Herhangi bir nedenden ötürü çalışılamayan tahliller (kit bitmesi, arıza) bilgi işlem ekranında kapatılır ve bilgi işlem üzerinden tüm birimler bilgilendirilir.

10. Kan alma birimi de telefonla haber verilip uyarılır.11. Sonuçlarda bir gecikme olacaksa ayaktan hastalar için kan alma birimi uyarılıp bilgilendirilir. 12. Yatan hastalar için servisleri aranıp bilgilendirilir.

SONUÇ RAPORLANMASI VE RAPORLAMA SÜRELERİ

1. Test sonuçları LİS’ de onaylandığı zaman otomatik olarak HBYS’ye geçer.2. Poliklinik, acil ve servislerdeki bilgisayarlarda hasta sonuçları görülebilir. 3. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları da hastanın muayene olduğu ve yattığı birim sekreterleri

tarafından hastaya verilir.

Laboratuar Tetkik Sonuçları Verme Süreleri:

Laboratuarda her sabah 08.00-09.00 saatleri arasında cihazlara günlük bakım ve kalite kontrol çalışmaları yapıldığı için test çalışmaya acil testler hariç olmak kaydıyla 09.00 itibariyle başlanmaktadır.

Acil tetkikleri 24 saat çalışılmakta olup, rutin tetkikler 08.00-15.00 saatleri arasında çalışılmaktadır.

Saat 15.00 den sonra istenecek tetkikler için acil test menülerinden istem yapılmalıdır.Testlerin çalışılmasında herhangi bir nedenle gecikme olması durumunda Laboratuar sorumlusu tarafından hastane otomasyon sistemi üzerinden tüm birimlere gerekli bilgilendirme yapılacaktır.

İlgili numunenin laboratuara kabul edildiği zaman itibariyle aşağıda belirtilen süreler içinde sonuç verilmektedir.

3. LABORATUVAR TESTLERİ

BİYOKİMYA HORMON-TÜMÖR-KARDİYAK SPESİFİK HORMON TESTLERİ

Glukoz* Free T3 25-OH D VitÜre* Free T4 GHKreatinin* TSH ACTHÜrik Asit Estradiol TGKolesterol FSH EritropoetinTrigliserid LH HomosisteinHDL Progesteron MikroalbüminLDL Prolaktin IGF 1Total Protein* B-HCG* KalsitoninAlbümin* Ferritin KOAGULASYONALT* Kortizol PT*AST* Testosteron APTT*ALP AFP FibrinojenCK* CEA Faktör 8CK- MB* CA 125 Faktör9LDH* CA 19-9 KAN GAZI*

GGT CA 15-3 TAM İDRAR TAHLİLİ*Amilaz* Total PSA GAİTADA GİZLİ KAN*Na* Kompleks PSA UYUŞTURUCU TARAMA TESTİ (idrarda)K* Vitamin B 12 HBA1C Cl* Folik AsitKalsiyum* DHEASO4Fosfor PTHMagnezyum ATGTotal Bilirubin* ATPODirekt Bilirubin* İnsülinDemir C PeptidDemir Bağ.Kap BNPASO Total IGECRP* D-Dimer*RF Kütle CK-MB*IG A Myoglobin*IGG Troponin I/T*IGM KarbamazepinC3 Valproik Asit

TEST ADI SONUÇ VERME SÜRESİACİL TESTLER RUTİN TESTLER

Biyokimya 1 saat 4 saatHormon-tümör-kardiyak 1 saat 5 saatSpesifik hormon testleri - 1 haftaHemoglobin A1C - 4 saatKoagülasyon 1 saat 3 saatTam idrar 30 dakika 3.5 saatGaitada gizli kan 30 dakika 1 saatKan Gazı 15 dakika -Hemogram 30 dakika -

C4 FenitoinUCFP Digoksin

Not: * işareti olan testler hem acil laboratuarında da 24 saat çalışılmaktadır

3.1. BİYOKİMYA TESTLERİ

GLUKOZ

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1saat sonra

Rutin: Aynı gün 4saat sonraNumune Türü: Serum, BOS, İdrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 8-12 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite : 4 °C 72 saatÇalışma Yöntemi: Enzim atik(Glukoz Oksidaz)Referans Aralığı: 74-106 mg/dl(serum) 40-70 mg/dl(BOS) >0.5g/gün(idrar)

KAN ÜRE AZOTU

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1.saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum,24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp .Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite : 2-8 °C 3 gün -20 °C 3 ayÇalışma Yöntemi: Enzim atik(üreaz)Referans Aralığı: 9 - 23mg/dl(serum) 12 - 20g/gün(24 saatlik idrar)

KREATİNİN Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum,24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite : 2-8 °C 3 gün -20 °C 1 ayÇalışma Yöntemi: kinetik(Alkalin pikrat JAFFE)Referans Aralığı: Kadın : 0.5 - 1.1 mg/dl(serum) 600 - 1800mg/gün(24 saatlik idrar)

Erkek: 0.7 - 1.3 mg/dl 800 - 2000mg/gün(24 saatlik idrar)

ÜRİK ASİT Çalışma zamanı: HergünSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum,24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite : 2-8 °C 3-5 gün -20 °C 6 ayÇalışma Yöntemi : Enzimatik(Ürikaz-Peroksidaz)Referans Aralığı: Kadın : 3.1-7.8 mg/dl

Erkek: 3.7-9.2 mg/dl 24 saatlik idrar: 250 -750mg/gün TOTAL PROTEİN

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Hastanın Hazırlanması: Turnikenin uzun süre tutulmasına bağlı olarak oluşan venöz staz ve ayakta durmak serum total protein düzeyini yükseltirken gebeliğin son trimesteri ve uzamış yatak istirahati total protein düzeyini düşürür.Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, lipemik numune, yetersiz serum, uzamış turnike uygulamasıStabilite : 2-8 °C 1 ay -20 °C 2 ayÇalışma Yöntemi: Biüret, endpointReferans Aralığı: 5.7 - 8.2 g/dl

ALBÜMİN


Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli veya lipemik numune, yetersiz serum, uzamış turnike uygulamasıStabilite: 4 °C 72 saat -20 °C: 6 ay -70 °C: süresiz Çalışma Yöntemi: Brom Cresol Green (BCG)Referans Aralığı: 3.2 - 4.8 g/dl

TOTAL BİLİRUBİN Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite: oda ısısı 4 saat (karanlık ortamda) -70 °C 3 ay (karanlık ortamda)

Işıktan korunmalıdır.Çalışma Yöntemi: Enzim atik (vanadate okidasyon)Referans Aralığı: 0.3-1.2 mg/dl

DİREKT BİLİRUBİN Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite: 2-8 °C 72 saat -70 °C 3 ay

Işıktan korunmalıdır.Çalışma Yöntemi: enzim atik (Vanadate oxidation)Referans Aralığı: 0.0-0.2 mg/dl

TOTAL KOLESTEROL

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı:

Rutin: Aynı gün 4 saat sonraNumune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 8-12 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite: 2-8 °C 4 gün -20 °C 3 ayÇalışma Yöntemi : Enzim atik Referans Aralığı: 50-200 mg/dl

HDL KOLESTEROL


Rutin: Aynı gün 4 saat sonraNumune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 8-12 saatlik sabah açlığı gereklidir.

Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune veya, yetersiz serum.Stabilite: 2-8 °C 4 gün -20 °C 3 ayÇalışma Yöntemi : Enzimatik Referans Aralığı: 40-60 mg/dl

LDL KOLESTEROL


Rutin: Aynı gün 4 saat sonraNumune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 8-12 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite: 2-8 °C 4 gün -20 °C 3 ayÇalışma Yöntemi : Enzim atikReferans Aralığı: 60-130 mg/dl TRİGLİSERİD


Rutin: Aynı gün 4saat sonraNumune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 8-12 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum.Stabilite: 2-8 °C 5-7 gün -20 °C 3 ayÇalışma Yöntemi : EnzimatikReferans Aralığı: 60-15 mg/dl ALANİN AMİNOTRANSFERAZ


Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, Stabilite: 2-8 °C 3 gün

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdır.Çalışma Yöntemi : Enzim atik Referans Aralığı: Kadın: 10 - 49 U/l

ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, Stabilite: 2-8 °C 24 saat Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdır.Çalışma Yöntemi : Enzim atikReferans Aralığı: Kadın: 13 – 40 U/l ALKALEN FOSFATAZ Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp

EDTA ya da oksalat içeren antikoagülanlı tüpler kullanılmaz.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, Çalışma Yöntemi : EnzimatikStabilite: 0-4 °C 3 gün

-20 °C 2 ay Referans Aralığı: 30-120 mg/dl

GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ


Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, Stabilite: 2-8 °C 7 gün

-20 °C 1 yılÇalışma Yöntemi : Enzim atikReferans Aralığı: Kadın: 7 - 38 U/L Erkek: 7 - 55 U/L

KREATİN KİNAZ


Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın Hazırlanması: Numune vermeden önce aşırı kas egzersizlerinden kaçınılmalıdır.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli, ikterik, aşırı lipemik numune, yetersiz serum, Stabilite: : 2-8 °C 7 gün

-20 °C 4 hafta

Örnek ışıktan korunmalıdır.Çalışma Yöntemi : Enzim atikReferans Aralığı: Kadın: 0-146 U/L Erkek: 0-172 U/L

KREATİN KİNAZ - MB


Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Hastanın Hazırlanması: Numune vermeden önce aşırı kas egzersizlerinden kaçınılmalıdır.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli, ikterik, aşırı lipemik numune, yetersiz serum, Stabilite: 2-8 °C 5 gün

-20 °C 4 hafta Örnek ışıktan korunmalıdır.Çalışma Yöntemi : İmmün İnhibisyonReferans Aralığı: 0 - 25 U/L

LAKTAT DEHİDROGENAZ


Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, Stabilite: Aktivite kaybı meydana geldiğinden buzdolabında veya dondurularak saklanmamalıdır

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdırÇalışma Yöntemi : Enzim atikReferans Aralığı: 25 - 250 U/L POTASYUM Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, lipemik örnek, uzamış turnike uygulaması.Stabilite: 2-8°C 14 gün

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdırÇalışma Yöntemi: ISEReferans Aralığı: 3.5-5.5 mEq/L24 saatlik İdrar: 25 – 125 mEq/gün

SODYUM


Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte, özellikle yüksek ısılı ortamda tüpün kapağı açık olarak uzun süre beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, lipemik örnekStabilite: 2-8°C 14 gün

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdırÇalışma Yöntemi: ISEReferans Aralığı: 135-155 mEq/L24 saatlik İdrar: 40 – 220 mEq/gün

KLORÜR


Rutin: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrarNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte, özellikle yüksek ısılı ortamda tüpün kapağı açık olarak uzun süre beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, lipemik örnek.Stabilite: 2-8°C 14 gün

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdırÇalışma Yöntemi : ISEReferans Aralığı: 99 -109 mEq/L24 saatlik İdrar: 110 – 250 mEq/gün

FOSFOR

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1 saat sonra


Antikoagülanlı tüpler kullanılmazHastanın hazırlanması: Numune açlıkta alınmalı ve mümkün olduğunca çabuk serum ayrılmalıdır. Sirkadyen ritim gösterir. Yemek ile mensturasyon döneminde, fosfat bağlayan antiasitlerin kullanımında seviye düşer.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemolizli numune, yetersiz serum, uzamış turnike uygulaması.Stabilite: 2-8°C 1 hafta

-20 °C 1 yıl Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdır

Çalışma Yöntemi: Fosfo molibdat UVReferans Aralığı: 2.4 - 5.1 mg/dl KALSİYUM

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil: Aynı gün 1 saat sonra


Antikoagülanlı tüpler kullanılmaz

Hastanın hazırlanması: Numune alınması için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir. Numune alımı sırasında turnike 10 dk'dan uzun süre tutulmamalıdır. Egzersiz sonrası örnek alınmamalıdır. Kan kalsiyum seviyesi 02.00-04.00 saatleri arasında en düşük, saat 20.00'de ise en yüksek seviyede bulunur.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli numune, yetersiz serum,

Stabilite: 2-8°C 3 hafta -20 °C 1 yılÇalışma Yöntemi: ArsenozoReferans Aralığı: serum: 8.3 - 10.6 mg/dl 24 saatlik İdrar:100 – 300 mg/gün

MAGNEZYUM

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp

Antikoagülanlı tüpler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC :1 hafta -20 ºC : 1 yıl

Serum örnek alındıktan sonra mümkün olan en kısa sürede çalışılmalıdırÇalışma Yöntemi: ksilidil blueReferans Aralığı: serum: 1.3 - 2.7 mg/dl 24 saatlik İdrar: 7.3 12.2 mg/gün

AMİLAZ


Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrarNumune kabı: Sarı kapaklı jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli numune, yetersiz serum. Stabilite: Oda ısısı : 2 gün 2-8 ºC :1 ay Çalışma Yöntemi: Etiliden blokReferans Aralığı: serum: 30 -118 U/L 24 saatlik İdrar: < 650 U/L DEMİR Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp

Antikoagülanlı tüpler kullanılmazHastanın hazırlanması: 10 saatlik açlık sonrasında numune alınmalıdır. Ayrıca sabah örneklerdeki serum demir konsantrasyonu, öğleden sonra alınanlara göre daha yüksek olduğundan numunenin sabah

alınmasına özen gösterilmelidir. Enfeksiyon varlığında serum Fe düzeyinin geçici olarak düşebileceği unutulmamalıdır.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, uzamış turnike uygulaması, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC :1 hafta Çalışma Yöntemi: KolorimetrikReferans Aralığı: 50 - 175 µg/dl

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp

Antikoagülanlı tüpler kullanılmazHastanın hazırlanması: 10 saatlik açlık sonrasında numune alınmalıdır.Ayrıca sabah örneklerdeki serum demir konsantrasyonu, öğleden sonra alınanlara göre daha yüksek olduğundan numunenin sabah alınmasına özen gösterilmelidir. Enfeksiyon varlığında serum Fe düzeyinin geçici olarak düşebileceği unutulmamalıdır.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, uzamış turnike uygulaması, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC :1 hafta Çalışma Yöntemi: kolorimetrikReferans Aralığı: 250 – 450 µg/dl ASO

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: İmminotürbidimetrikReferans Aralığı: 0 - 200 IU/ml

CRP Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 saat sonra

Rutin: Aynı gün 4saat sonra Numune Türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 yılÇalışma Yöntemi: İmminoTürbidimetrikReferans Aralığı: 0 - 0.5 mg/dl

RF

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: İmminotürbidimetrikReferans Aralığı: 0-14 IU/ml

IG A

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: İmminotürbidimetrikReferans Aralığı: 40 – 350 mg/dl

IG G

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: İmminotürbidimetrikReferans Aralığı: 650 -1600 mg/dl

IG M

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: SerumNumune Kabı: Sarı Kapaklı Jelli Tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Hemoliz, ikter, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: TürbidimetrikReferans Aralığı:

C3


C4


UCFP

Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonra Numune Türü: Spot idrar, 24 saatlik idrar, BOS, mayiNumune Kabı: Düz cam Tüp Numune Red Kriteri: yetersiz örnek Stabilite: 2-8 ºC 8 gün -20 ºC 3 ayÇalışma Yöntemi: TürbidimetrikReferans Aralığı: 24 saatlik idrar: 1 – 14 mg/dl

İstirahatte: 50 -80 mg/gün Yoğun egzersiste: < 250 mg/gün

3.2. HORMON – TÜMÖR - KARDİYAK TESTLERİ

SERBEST T3


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 14 gün -20 ºC 3 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 2.3 - 4.2 pg/ml

SERBEST T4


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0.89 - 1.76 ng/dl

TİROİD STİMULAN HORMON


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Hastanın Hazırlanması: Diürnal ritmi vardır. Saat 02:00 - 04:00 arasında max. 17:00 -18:00 arasında ise min. düzeydedir. Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum.

Stabilite: 2-8 ºC 3 gün -20 ºC 3 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0.35 - 5.5 µlU/ml

FSH


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Hastanın Hazırlanması: Değişken salınımı vardır, saat 02.00 - 04:00 arasında en çok 17:00 - 18:00 arasında en az düzeydedir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Foliküler Faz: 2.5 – 10.2 mIU/ml

Mid siklüs: 3.4 – 33.4 mIU/ml Luteal Faz: 1.5 – 9.1 mIU/ml Hamilelikte: < 0.3 mIU/ml Post menapoz: 23 – 116.3 mIU/ml Erkekte: 1.4 – 18.1 mIU/ml

LHÇalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı:

Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Foliküler Faz: 1.9 – 12.5 mIU/ml

Mid siklüs: 8.7 – 76.3 mIU/ml Luteal Faz: 0.5 – 16.9 mIU/ml Hamilelikte: 0.1 – 1.5 mIU/ml Post menapoz: 15.9 – 54.0 mIU/ml Erkekte: 20 – 70 yaş: 1.5 – 9.3 mIU/ml > 70 yaş: 3.1 – 34.6 mIU/ml

ESTRADİOLÇalışma zamanı: Her gün

Sonuç Verme Zamanı: Rutin: Aynı gün 5 saat sonra

Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)

Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Foliküler Faz: 11 – 69 pg/ml

Mid siklüs: 146 – 526 pg/ml Luteal Faz: 33 – 150 pg/ml Post menapoz: 0 – 37 pg/ml Erkekte: 0 -52 pg/ml

PROGESTERON


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Foliküler Faz: 0.15 – 1.40 ng/ml

Luteal Faz: 3.34 – 25.56 ng/ml Post menapoz: 0 – 0.73 ng/ml Erkekte: 0.28 -1.22 ng/ml

PROLAKTİN

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Hastanın Hazırlanması: Uyku, ruhsal gerginlik, bedensel alıştırma, gebelik ve koitus sonrasında PRL düzeyi artar. Sabahları prolaktin düzeyi en üst seviyede bulunur. Bu nedenle hasta uyan dıktan 3-4 saat sonra kan alınmalıdır.Ayrıca hastanın aç olması tercih edilir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Erkek: 2.1 – 17.7 ng/ml

Kadın: 2.8 – 29.2 ng/ml Hamilelikte: 9.7 - 208.5 ng/ml

B-HCG


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 7 gün -20 ºC 1 ay (1 kez dondurulur)Çalışma Yöntemi: Elektrokemilüminesans

Referans Aralığı: 0 – 5 mIU/ml Hamilelikte:1 hafta: 5 – 50 mIU/ml1 – 2 hafta: 50 – 500 mIU/ml2 – 3 hafta: 100 – 5.000 mIU/ml3 - 4 hafta: 500 – 10.000 mIU/ml4 – 5 hafta: 1.000 – 50.000 mIU/ml /ml5 – 6 hafta: 10.000- 100.000 mIU/ml6 – 8 hafta: 15.000- 200.000 mIU/ml2 – 3 ay: 10.000- 100.000 mIU/ml

FERRİTİN

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp

Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: Elektrokemilüminesans

Referans Aralığı: Kadın: 10 - 291 ng/ml Erkek: 22 - 322 ng/ml

KORTİZOL

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Gün içi değişimi olduğundan kan alma zamanı önemlidir.Sabah 06:00-08:00 arasında en yüksek, öğleden sonra saat 16:00’da ise en düşük düzeydedir. Örnek alındığı saat laboratura bildirilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum.

Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Sabah saat 7 – 9 : 4.30 – 22.40 µg/dl

Öğleden sonra saat 15 -17: 3.09 – 16.66 µg/dl

TESTOSTERON

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüpHastanın hazırlanması: Total testeron düzeyi saat 07:00’de en yüksek, 20:00’de ise en düşük düzeydedir. Bedensel alıştırma sonrası toplam testesteron düzeyi artarken hareketsiz kalma ve glikoz yüklemesi sonrasında düşer, 50 yaşın üzerindeyse ilerleyici düşüş olur.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Kadın: 14 -76 ng/dl

Erkek: 241 – 827 ng/dl

AFP


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 8 ng/ml

CEA


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum.

Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 5 ng/ml

CA 125


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 35 U/ml

CA 19-9

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı : Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp

Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 31 U/ml

CA 15-3


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün

-20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0- 38

TOTAL PSA

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı : Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüpÖrnek alma: Rektal muayene ve sonda takılmasından sonra örnek almak için 72 saat beklemek gerekir. Hastanın hazırlanması:PSA günden güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. Ayrıca supin duruş PSA değerini düşürürken, prostat maniplasyonu PSA düzeyinde artışa neden olur. Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 4 ng/ml

KOMPLEKS PSA

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Rektal muayene ve sonda takılmasından sonra örnek almak için 72 saat beklemek gerekir. Hastanın hazırlanması:PSA günden güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. Ayrıca supin duruş PSA değerini düşürürken, prostat maniplasyonu PSA düzeyinde artışa neden olur. Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 3.7 ng/ml

VİTAMİN B12

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: Serum

Numune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Örnek almak için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 211 – 911 pg/ml

FOLİK ASİT

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Örnek almak için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir. Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 3.1 – 20 ng/ml

DHEA SO4

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı : Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp

Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Kadın: 25.9 – 460.2

Erkek: 34.5 – 568.9PTH


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.

Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 11.1 – 79.5 pg/ml

ATG

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Örnek almak için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir. Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 60 U/ml

AntiTPO

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Örnek alma: Örnek almak için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 - 60 U/ml

C PEPTİD

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı : Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumÖrnek alma: Örnek almak için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0.81 – 385 ng/ml

İNSÜLİN


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.

Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 2.6 – 17.6 ng/ml

BNP


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Kadın: 0 – 100 pg/ml

TOTAL IG E


Örnekler iyi santrifüj edilmelidir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC : 2 gün -20 ºC : 1 yıl Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 378 IU/ml

D-DİMER

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1saatsonra

Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: Sitratli plazma

Numune kabı: Mavi kapaklı tüp Numune Red Kriteri: Plazması ayrılmadan tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, seviyesinden az ya da fazla alınmış örnek. Stabilite: 2-8 ºC : 24 saat -20 ºC : 2 ay Çalışma Yöntemi: Floresan immünoassayReferans değerleri: 0 - 500 ng/ml

TROPONİN IÇalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1saat sonra

Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp

EDTA ve Sitratlı örnekler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 C 1 gün -20 C 3 ay Çalışma Yöntemi : ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 0.1 ng/ml

CK-MB (KÜTLE)

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1 dakika sonra

Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 - 5 ng/ml

MYOGLOBİN


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: Serum

Numune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 - 110 ng/ml

DİGOKSİNÇalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı: Acil : Aynı gün 1saat sonra


EDTA ve Sitratlı örnekler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 C 1 gün -20 C 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0.8 – 2.0 ng/ml (terapotik konsantrasyon)VALPROİK ASİTÇalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı:


EDTA ve Sitratlı örnekler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 C 1 gün -20 C 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 50-100ng/ml (terapotik konsantrasyon)

KARBAMAZEPİNÇalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı:


EDTA ve Sitratlı örnekler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 C 1 gün -20 C 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 4 -10 ng/ml (terapotik konsantrasyon)

FENİTOİN

Çalışma zamanı: Her günSonuç Verme Zamanı

Rutin: Aynı gün 5 saat sonra

Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp

EDTA ve Sitratlı örnekler kullanılmazNumune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 C 1 gün -20 C 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 10 – 20 ug/ml

3.3.SPESİFİK HORMON TESTLERİ

VİTAMİN D3(25-OH VİT D3)


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 10 – 40 ng/ml GH HORMON


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüpHastanın Hazırlanması: Numune tercihen sabah aç karnına ve 30 dakika dinlenme sonrası alınmalıdır.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 2 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Erkek: 0 – 3 ng/ml

Kadın: 0 – 8 ng/ml ACTH

Çalışma zamanı: Her gün

Sonuç Verme Zamanı: Rutin: Aynı gün 5 saat sonra

Numune türü: EDTA lı plazmaNumune kabı: Mor kapaklı hemogram tüpüHastanın Hazırlanması: Numune alınır alınmaz acilen, soğuk ortamda laboratuara ulaştırılmalıdır.Numune Red Kriteri: Plazması ayrılmadan beklemiş kan. Aşırı hemolizli numune, yetersiz örnek,transport şartlarına uyulmaması Stabilite : -20 ºC 1 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 46 pg/ml

TG



Hastanın Hazırlanması: Troid muayenesinden sonra numune alınmaması gerekmektedir.Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 3 gün -20 ºC 2 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0.73 – 84 ng/ml ERİTROPOETİN


Rutin: 1hafta sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 3.75 – 31.5 mIU/ml

HOMOSİSTEİN


Sonuç Verme Zamanı: Rutin: 1 hafta sonra

Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 14 gün -20 ºC 6 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 5 – 15 µmol/l

MİKROALBÜMİN


Rutin: Aynı gün 5 saat sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: 2-8 ºC 14 günÇalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 0 – 18 µg/dk

IGF 1(SOMATOMEDİN C)


Rutin: 1 hafta sonra Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: oda ısısı 4 saat 2-8 ºC 8 saat -20 ºC 3 ay Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: 110 - 250 ng/ml

KALSİTONİN


Sonuç Verme Zamanı: Rutin: 1 hafta sonra

Numune türü: SerumNumune kabı: Sarı kapaklı Jelli tüp Numune Red Kriteri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı jelli tüpte beklemiş kan. Aşırı hemolizli, ikterik, lipemik numune, yetersiz serum. Stabilite: -20 ºC 15 gün Çalışma Yöntemi: ElektrokemilüminesansReferans Aralığı: Erkek: 0 – 18.2 pg/ml

Kadın: 0 - 11.5 pg/ml

3.4.KOAGÜLASYON TESTLERİ

PT


Rutin: Aynı gün 3 saat sonra Numune türü: Sitratli plazmaNumune kabı: Mavi kapaklı tüpNumune Red Kriterleri: Pıhtılı, hemolizli,lipemik, donmuş ve beklemiş örnekler, yetersiz ya da seviye çizgisini çok fazla aşmış örnekler kabul edilmez Stabilite: oda ısısı : 4 saat Çalışma Yöntemi : KoagülometrikReferans değerleri: 10-14 sn

aPTT


Rutin: Aynı gün 3 saat sonra Numune türü: Sitratli plazmaNumune kabı: Mavi kapaklı tüpNumune Red Kriterleri: Pıhtılı, hemolizli, lipemik, donmuş ve beklemiş örnekler, yetersiz ya da seviye çizgisini çok fazla aşmış örnekler kabul edilmez Stabilite: 2-8 ºC: 1 saat

-20 ºC: 1 ayÇalışma Yöntemi : KoagülometrikReferans değerleri: 20-36 sn

FİBRİNOJEN


Rutin: Aynı gün 3 saat sonra Numune türü: Sitratli plazmaNumune kabı: Mavi kapaklı tüpNumune Red Kriterleri: Pıhtılı, hemolizli, lipemik, donmuş ve beklemiş örnekler, yetersiz ya da seviye çizgisini çok fazla aşmış örnekler kabul edilmez Stabilite: 2-8 ºC: 1 saat

-20 ºC: 1 ayÇalışma Yöntemi: KoagülometrikReferans değerleri: 150 - 400 mg/dl

FAKTÖR 8


Rutin: Aynı gün 3 saat sonra Numune türü: Sitratli plazmaNumune kabı: Mavi kapaklı tüpNumune Red Kriterleri: Pıhtılı, hemolizli, heparinli örnekler, yetersiz ya da seviye çizgisini çok fazla aşmış örnekler kabul edilmez Stabilite: 2-8 ºC: 1 saat

-20 ºC: 1 ayÇalışma Yöntemi : KoagülometrikReferans değerleri: %50-150

FAKTÖR 9


Rutin: Aynı gün 3 saat sonra Numune türü: Sitratli plazmaNumune kabı: Mavi kapaklı tüpNumune Red Kriterleri: Pıhtılı, hemolizli, heparinli örnekler, yetersiz ya da seviye çizgisini çok fazla aşmış örnekler kabul edilmez Stabilite: 2-8 ºC: 1 saat

-20 ºC: 1 ayÇalışma Yöntemi: KoagülometrikReferans değerleri: %50-150

3.5. TAM İDRAR TAHLİLİ


Rutin: Aynı gün 3saat 30 dakika sonra Numune türü: Spot idrar (orta idrar tercih edilir)Numune kabı: Non-steril idrar bardağı, bebekler için pediatrik idrar torbasıNumune Red Kriteri: Yetersiz numune, uzun süre beklemiş numune, kirli kapta gelmiş numune, numunenin menstruasyon zamanında verilmesi.Stabilite: Oda ısısı 1 saat 2-8 °C 2-3 saat Çalışma Yöntemi: Tam otomatik idrar biyokimyası ve dijital imagine tekniği ile sediment analizi.

3.6.HEMOGLOBİN A1C TESTİ

HEMOGLOBİN A1c Çalışma zamanı: Mesai saatlerindeSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 4 saat sonraNumune Türü: EDTA’ lı tam kan Numune Kabı: Mor Kapaklı TüpNumune Red Kriteri: Yanlış tüpe kan alınması, pıhtılı numune gelmesi, alınan kan miktarının az ya da fazla olmasıStabilite: oda ısısı 24 saat 2-8 °C 1 hafta Çalışma Yöntemi : HPLC vb. metotlarReferans Aralığı: %4.5-6

3.7.KAN GAZI-ELEKTROLİT-METABOLİT ANALİZİ

Çalışma zamanı: Yedi gün, 24 saatSonuç Verme Zamanı: Aynı gün 15 dakika sonraNumune Türü: Heparinli tam kan Numune Kabı: Kuru heparinli kan gazı enjektörüNumune Red Kriteri: Heparinsiz enjektöre kan alınması, pıhtılı numune gelmesi, alınan kan miktarının az ya da fazla olması, numunenin havayla temas etmesi, bekletilmiş numune.Stabilite: oda ısısı 1 saat 2-8 °C 2 saat Çalışma Yöntemi: vb. metodlar Referans aralığı: Ph: 7.35 -7.45 pCO2: 35 – 45 mmhg

pO2: 83 -108 mmhg

3.8.GAİTADA GİZLİ KAN TESTİ Çalışma Zamanı: Her gün Sonuç verme zamanı: Acil: Aynı gün 30 dakika sonra

Rutin: Aynı gün 1 saat sonra Numune türü: GaitaNumune kabı: Kapaklı gaita kabıHastanın Hazırlanması: Hastada diyet kısıtlaması gerekli değildir. Test insan hemoglobinine hassastır. Örnek alındıktan sonra 30 dakika içerisinde labaratuvara ulaştırılmalıdır.Çalışma Yöntemi : İmmünkromatografik

Referans değerleri: Negatif 3.9.İDRARDA UYUŞTURUCU TARAMA TESTİ

Çalışma Zamanı: Her gün Sonuç verme zamanı:

Rutin: Aynı gün 1saat sonra Numune türü: Spot idrarNumune kabı: Kapaklı idrar kabıHastanın Hazırlanması: Hastadan gözetim altında, imza karşılığı spot idrar numunesi alınır.Numune Red Kriteri: Yetersiz idrar örneği, beklemiş idrar örneği kabul edilmez. Gözetim altında idrar vermeyi red edenlerden örnek kabul edilmez.Stabilite: oda ısısı 1saat 2-8 °C 3 saat -20°C 3 ayÇalışma Yöntemi: İmmünkromatografik(Amfetamin, barbiturat,benzodiazepin,kokain,morfin, THC nin idrarda var olup olmadığı araştırılır.)Referans değerleri: Negatif

3.10.ACİL LABORATUARI TESTLERİ

GlikozBUNKreatifinTotal BilirubinDrekt BilirıbinALTASTLDHCKCK-MBNaKClCaAmilazCRPHemogramMyoglobinTroponin I/TKütle CK-MBB-HCGD-DimerPTAPTTTİTKan Gazı

Gaytada gizli kan

4. LABORATUVAR TESTLERİ PANİK DEĞERLERİ

Biyokimya laboratuarında çalışılan testlerin belirtilen panik değerlerde çıkması durumda;

Öncelikle, çıkan sonuçla birlikte hastanın diğer testlerinde ve birlikte çalışılan diğer hasta sonuçlarında da bir sorun olup olmadığı kontrol edilir.

Diğer hastaların testlerinde de problem var ise ölçüm yöntemimizle ilgili bir sorun olduğu düşünülerek düzeltici önleyici faaliyetlere başvurulur ( Cihaza yıkama verilmesi, kalibrasyon yapılması, kontrol çalışılması, reaktif değiştirilmesi, ortam koşullarının değiştirilmesi vb.)

Ölçüm yöntemimizle ilgili bir sorun olmadığı düşünülüyor ise hasta serumu tekrar makroskobik olarak kontrol edilerek fibrin ( pıhtı ) partikülleri vb. olup olmadığı araştırılır.

Santrifüj edilerek çalışılan testler için gerekirse örnek tekrar santrifüj edilir.

Sonuç başka bir yöntemle, yok ise mevcut olan yöntemle yeniden çalışılarak teyit edilir. Teyit edilen sonuç ile ilk çalışılan sonuç karşılaştırılır ve sonuçların birbirine yakınlığı

değerlendirilir. Hasta serviste yatıyor ise servis sorumlu hemşiresi ve doktoruna, poliklinik hastası ise doktoruna

bilgi verilir. Hastada ilgili sonucu açıklayacak bir klinik durum var ise sonuç rapor edilir. Böyle bir sebep yok ise mümkünse hastadan yeni bir örnek alınarak test tekrar edilir. Sonuç

değişmez ise ölçüm yöntemimizi de interfere edebilecek faktörler göz önünde bulundurularak başka bir laboratuarda çalıştırılması önerilir.

Laboratuar uzmanı veya sorumluları tarafından, hastanın adı ve soyadı, protokol numarası ve kritik değerdeki testin sonucu ile birlikte hazırlanan ‘Panik Değer Bildirim Formu’na kaydedilir.

LABORATUARIMIZDA ÇALIŞILMAKTA OLUP PANİK DEĞERİ OLAN TESTLER

Yukarıda verilen testlerin dışındaki testlerin panik değeri yoktur.

Panik değerlerin gözlenmesi durumunda çalışma tekrarlanır. Aynı sonuç çıkarsa acil olarak bildirilmesi gereken kritik test değerleri, ilgili laboratuarBölümlerinin uzmanı veya sorumluları tarafından zaman geçirilmeden hastanın hekimine / hemşiresine bildirilir. Bildirim yapıldıktan sonra Panik Değer Bildirim Formu’ndaki tüm bilgiler doldurularak kayıt

altına alınır.

TEST ADI DÜŞÜK YÜKSEKpH 7.20 7.60pCO2 20 mm Hg 70 mm HgpO2 45 mm HgKALSİYUM <6 mg/dl >13 mg/dlGLUKOZ <40 mg/dl >450 mg/dlPOTASYUM <2.8 mmol/L >6.2 mmol/LSODYUM <120 mmol/L >160 mmol/LMAGNEZYUM < 1.0 mg/dL > 4.7mg/dLPT >35 snAPTT >100 snFİBRİNOJEN <100 mg/dL

test rehberi biyokimya

Documents