tesviin tuhai-huuli

Ìîíãîë Óëñûí Ñàíãèéí ÿàì

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÉÍ ÝÌÕÝÒÃÝË

Òºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí àæèëòíóóäûí àëáàí àæëûíõýðýãöýýíä çîðèóëàâ.

Óëààíáààòàð õîò 2013 îí

2

© «ÝÊÈÌÒÎ» Õýâëýëèéí ãàçàð. 2013 Õàÿã: Óëààíáààòàð, ×èíãýëòýé ä¿¿ðýã, 1-ð õîðîî.Óòàñ: 976-11-320001, 99188772Ôàêñ: 976-70113367

Ýìõýòãýæ õýâëýëä áýëòãýñýí:

Á.ÍÿìààÑ.Ìºíãºíöýöýã

Õýâëýëèéí ôîðìàò: À5 Õýâëýëèéí õóóäàñ: 11õõÕýâëýñýí òîî: 7000ø

3

ÃÀÐ×ÈÃ

1. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü...................... 9

2. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü ...........................................

25

3. Ìîíãîë Óëñûí Íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü............................................

27

4. Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü....

28

5. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü................................

30

6. Mîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëèàñ .............................................................................

31

7. Òºñâèéí òóõàé õóóëü......................................................... 33

8. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü .........................................................

130

9. Õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ æóðìûí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü.............................................

131

10. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü..........................................................

133

11. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíû õóðàëäààíû äýãèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü........................................................................

134

12. Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü..........................................................

135

13. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü..........................

139

14. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü.........................................

143

4

15. Òàòâàðûí åðºíõèé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

145

16. Êîíöåññûí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

146

17. Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

149

18. Òºðèéí àóäèòûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

150

19. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

151

20. Ìîíãîë óëñûí ßàìíû ýðõ ç¿éí áàéäëûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

152

21. Çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàãèéí ýðõ ç¿éí áàéäëûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

153

22. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

154

23. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

155

24. Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

156

25. Óñ, ðàøààíû íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

157

26. Àãíóóðûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð, àí àìüòàí àãíàõ, áàðèõ çºâøººðëèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

160

27. Îéãîîñ õýðýãëýýíèé ìîä, ò¿ëýý áýëòãýæ àøèãëàñíû òºëáºðèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

161

28. Àðõèâûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

162

29. Íèéãìèéí äààòãàëûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

163


5

30. Íèéãìèéí õàëàìæèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

164

31. Òºðèéí õÿíàëò øàëãàëòûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

165

32. Õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

166

33 Ñòàòèñòèêèéí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëü

167

34 Ìîíãîë Óëñûí Íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé õóóëü

168

35 Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé õóóëü

169

36 Áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëèéí çàðèì õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé õóóëü

170

37 Çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí òóõàé õóóëèéí çàðèì ç¿éëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé õóóëü

171

38 “Ìîíãîë ìàë” ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàõ òóõàé òîãòîîëûí çàðèì çààëò õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé ÓÈÕ-ûí òîãòîîë

172

39 ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé

173

40 Ìîíãîë óëñûí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí àëáàí òàòâàðûí õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé

174


6


7

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜ, Ò¯¯ÍÒÝÉ ÕÎËÁÎÃÄÎÍ ÍÝÌÝËÒ ÁÎËÎÍ ÍÝÌÝËÒ ªªÐ×ËªËÒ

ÎÐÑÎÍ ÁÓÑÀÄ ÕÓÓËÈÓÄ


8


9

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ

2010 îíû 06ñàðûí 24 ºäºð Òºðèéí îðäîí Óëààíáààòàð õîò

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ

ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÍÈÉÒËÝÃ ¯ÍÄÝÑËÝË

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò

1.1.Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü íýãäñýí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä ÷èãëýñýí òºñâèéí óäèðäëàãûí çàð÷èì, òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã òîãòîîõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, ò¿¿íä õÿíàëò òàâèõàä òºðèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ, ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëîõ, ýðäýñ áàÿëãèéí îðëîãîîð íºõºí ñýðãýýãäýõ áàÿëàã á¿òýýõ, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã äýìæèõ õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ, ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàë á¿ðä¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ

2.1.Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ̄ íäñýí õóóëü,1 ýíý õóóëü áîëîí ýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí ¿éë÷ëýõ õ¿ðýý

3.1.Ýíý õóóëü íü Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò íýãäñýí òºñâèéí òýíöëèéí çîðèëòûã òîäîðõîéëæ òóñãàõ, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë áîëîí òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõ,

1 Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1992 îíû1 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.


10

òýäãýýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ, íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã áàòëàõ, õÿíàëò òàâèõ, ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàëûí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààíä õàìààðíà.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸îíû òîäîðõîéëîëò

4.1.Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõ íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî:

4.1.1. “òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà” ãýæ íýãäñýí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä ÷èãëýñýí, òºñâèéí áîãèíî, äóíä, óðò õóãàöààíû áîäëîãî, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã òîäîðõîéëîõîä áàðèìòëàõ, ýíý õóóëèàð òîãòîîñîí çîõèñòîé ¿ç¿¿ëýëòèéí ò¿âøèí, õàðüöàà, õÿçãààðëàëòûã;

4.1.2. “ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëàã” ãýæ òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºñâèéí îðëîãûí ãóðàâ áà ò¿¿íýýñ äýýø õóâèéã íü á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà òóõàéí òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéã;

4.1.3. “ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãî” ãýæ òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºñâèéí îðëîãûí ãóðàâ áà ò¿¿íýýñ äýýø õóâèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà òóõàéí òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãààñ ýíý õóóëèéí 11.1.3-ò çààñíû äàãóó òîäîðõîéëñîí ¿íèéí ò¿âøèíã áàðèìòëàí òîîöîæ òºñºâò îðóóëàõ îðëîãûí ä¿íã;

4.1.4. “íýãäñýí òºñâèéí ñóóðü îðëîãî” ãýæ ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãîîñ áóñàä îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýðèéã;

4.1.5. “íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãî” ãýæ ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãî, íýãäñýí òºñâèéí ñóóðü îðëîãûí íèéëáýðèéã;

4.1.6. “íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí òýíöýë” ãýæ íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãî, íýãäñýí òºñâèéí íèéò çàðëàãûí çºð¿¿ã;


11

4.1.7. ”ýðäýñ áàÿëãèéí áóñ äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í” ãýæ óóë óóðõàéí ñàëáàðààñ áóñàä á¿õ ñàëáàðûí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ä¿íã;

4.1.8. “óëñûí ºð” ãýæ Çàñãèéí ãàçðûí äîòîîä, ãàäààä çýýë, ñàíõ¿¿ãèéí ò¿ðýýñ, Çàñãèéí ãàçðûí ãàðãàñàí áàòàëãàà, ºðèéí áè÷èã, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áîëîí òýäãýýð ºì÷ äàâàìãàéëñàí õóóëèéí ýòãýýäèéí èðýýä¿éä ýðãýí òºëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí ñàíõ¿¿ãèéí á¿õ òºðëèéí òºëáºðèéí ¿¿ðãèéí ìºíãºí ä¿í, ò¿¿íä íîãäîõ õóãàöàà õýòýðñýí õ¿¿, àëäàíãè, òîðãóóëèéí íèéëáýðèéã;

4.1.9. “äóíä õóãàöàà” ãýæ äàðàà æèëèéí áîëîí ò¿¿íèé äàðààõü äàðààëñàí õî¸ð æèëèéã õàìàðñàí òºñâèéí ãóðâàí æèëèéã;

4.1.10. “äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë” ãýæ òóõàéí òºñâèéí æèëèéí õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ìàêðî ýäèéí çàñãèéí áîëîí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òºëºâ áàéäàë, äóíä õóãàöààíû ìàêðî ýäèéí çàñãèéí áà òºñâèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéí òºñººëºëä ñóóðèëñàí òºñâèéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷ãèéã;

4.1.11. “íýãäñýí òºñºâ” ãýæ Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé2 õóóëèéí 3.2-òçààñíûã Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 21.1-ò çààñíûã.

ÕÎ¨ÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÒªÑÂÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ÇÀÐ×ÈÌ, ÒÓÑÃÀÉ ØÀÀÐÄËÀÃÀ 5 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí óäèðäëàãûí çàð÷èì

5.1.Òºñâèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõýä äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà:

5.1.1. òºñâèéí áîãèíî, äóíä õóãàöààíû áîäëîãî, ñòðàòåãè çîðèëò, óðò õóãàöààíû ÷èã õàíäëàãûí

2 Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 44 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.


12

òºñººëºë, òýäãýýðèéí àãóóëãà, õýðýãæèëò íü èë òîä áàéõ;

5.1.2. òºñâèéí áîäëîãî, ñòðàòåãèéí çîðèëò íü ìàêðî ýäèéí çàñãèéí áîëîí òàòâàðûí òîãòâîðòîé îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ, èíôëÿöèéã õÿçãààðëàõàä ÷èãëýñýí áàéõ;

5.1.3. òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí áàòàëñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëýýð òºñâèéí áîäëîãûã òîäîðõîéëæ, ò¿¿íä ¿íäýñëýí àëü ÷ øàòíû òºñâèéí ýðõ çàõèðàã÷ íü òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãàñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí ¿ç¿¿ëýëò áîëîí ò¿¿íä íèéö¿¿ëýí áàòàëñàí òºñâèéí õÿçãààðò áàãòààí òºñâèéí òºñëºº çîõèîõ;

5.1.4. òºñâèéí áîäëîãûã òîäîðõîéëîõäîî îëîí óëñàä íèéòëýã õýðýãëýãääýã àðãà÷ëàë, ìýäýýëëèéí ýõ ñóðâàëæèéã àøèãëàõ çàìààð òºñâèéí òîîöîîíû õàðààò áóñ, ¿íýí çºâ áàéäëûã õàíãàõ;

5.1.5. ¿íäýñíèé áàÿëãèéã õ¿í àì, íèéãìèéí á¿ëýã áîëîí ºíºº áà õîé÷ ¿åèéíõýíä øóäàðãà, òýíöâýðòýé õóâààðèëàõ;

5.1.6. òºñâèéí õºðºíãèéí õóâààðèëàëò, áàéðøóóëàëò, õýðýãëýý íü ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé, íèéãìèéí à÷ õîëáîãäîëòîé áàéõ.

6 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà

6.1.Òºñºâò äàðààõ òóñãàé øààðäëàãóóä íýãýí çýðýã õàíãàãäñàí áàéíà:

6.1.1. íýãäñýí òºñâèéí îðëîãûã òýíöâýðæ¿¿ëñýí æóðìààð òîîöäîã áàéõ;

6.1.2. íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí òýíöýë íü òóõàéí òºñâèéí æèëèéí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé õî¸ð õóâèàñ èë¿¿ã¿é àëäàãäàëòàé, ýñõ¿ë àøèãòàé áàéõ;


13

6.1.3. òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºñâèéí íèéò çàðëàãûí ºñºëòèéí õóâü íü òóõàéí æèëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí áóñ äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºñºëòèéí õóâü, òóõàéí æèëèéí ºìíºõ äàðààëñàí 12 æèëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí áóñ äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºñºëòèéí äóíäæèéí àëü èõýýñ õýòðýõã¿é áàéõ;

6.1.4. óóë óóðõàéí ñàëáàðûí ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé õóóëèéí ýòãýýäèéí ä¿ðìèéí ñàíä õóâü îðóóëàõ çîðèóëàëòòàé áºãººä òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí èðýýä¿éí àøãààñ ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýé áàéãóóëñàí ãýðýýíèé äàãóó àâñàí Çàñãèéí ãàçðûí çýýë, ýñõ¿ë ãýðýýíèé ýíýõ¿¿ íºõöºëººð ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëãààã õàìààðóóëàõã¿éãýýð òîîöñîí óëñûí ºðèéí ºíººãèéí ¿íý öýíýýð èëýðõèéëñýí ¿ëäýãäýë íü òóõàéí æèëèéí îíû ¿íýýð òîîöñîí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé 40 õóâèàñ õýòðýõã¿é áàéõ.

7 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã áàðèìòëàõ

7.1.Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã äàðààõ ¿éë àæèëëàãààíä áàðèìòàëíà:

7.1.1. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò òºñâèéí òýíöëèéí çîðèëòûã òîäîðõîéëæ òóñãàõ;

7.1.2. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ;

7.1.3. íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã ãàðãàõ, òàéëàãíàõ, áàòëàõ.

7.2.Ýíý õóóëèéí 7.1.1-ä çààñàí òºñâèéí òýíöëèéí çîðèëòûã äºðâºí æèë òóòàìä íýã óäàà ººð÷ëºí òîãòîîíî.

7.3.Òºñâèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ, áàòëàãäñàí òºñºâò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõäàà äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëíý.


14

7.4.Ýíý õóóëüä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã áàðèìòëàõã¿éãýýð äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ áîëîí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýõã¿éãýýð òºñâèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ, áàòëàãäñàí òºñºâò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõûã õîðèãëîíî.

8 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã ò¿ð ò¿äãýëç¿¿ëýõ òîõèîëäîë

8.1.Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã äàðààõ òîõèîëäîëä ò¿ð õóãàöààãààð ò¿äãýëç¿¿ëæ áîëíî:

8.1.1. òóõàéí æèëèéí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºñºëò íü ºìíºõ æèëòýé õàðüöóóëàõàä “0”, ýñõ¿ë ò¿¿íýýñ áàãà, õàñàõ õóâüòàé áîë;

8.1.2. ãàìøãèéí àþóëûí õîð óðøèã, îíöãîé íºõöºëèéí ¿ð äàãàâðûã àðèëãàõàä òºñâººñ íýìæ øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëòèéí õýìæýý íü òóõàéí æèëèéí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàâàí õóâü áà ò¿¿íýýñ äýýø õýìæýýíä õ¿ðýõýýð áîë.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄËÛÃ ÕÀÍÃÀÕ ÒÀËÀÀÐÕÈ ÒªÐÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕ

9 ä¿ãýýð ç¿éë. Óëñûí Èõ Õóðëûí á¿ðýí ýðõ

9.1.Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä Óëñûí Èõ Õóðàë äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

9.1.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã ýíý õóóëèéí 11.1.3-ò çààñíû äàãóó òîîöñîí ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí ¿íèéã òóñãàæ òîäîðõîéëñîí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãûí õýìæýý, òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëæ õóóëü÷ëàí áàòëàõ;

9.1.2. æèëèéí òºñºâ áàòëàõ, ò¿¿íä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõàä ýíý õóóëèéí 11.1.3-ò çààñíû äàãóó òîîöñîí ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí ¿íèéã òóñãàæ òîäîðõîéëñîí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí


15

îðëîãûí õýìæýý, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýõ;

9.1.3. ýíý õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëä çààñíûã ¿íäýñëýëòýé ãýæ ¿çâýë òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã ò¿ð õóãàöààãààð ò¿äãýëç¿¿ëýõ øèéäâýðèéã ãàðãàæ, òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

9.1.4. ýíý õóóëèéí 10.1.6-ä çààñàí õºòºëáºðèéã õýëýëöýí áàòëàõ, ò¿¿íèé õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ.

10 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ

10.1.Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä Çàñãèéí ãàçàð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

10.1.1. ýíý õóóëèéí 6.1.2-ò çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íä ýçëýõ õóâèàð, æèëýýð òîîöîæ Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò òóñãàõ;

10.1.2. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí áîëîâñðóóëæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

10.1.3. òºñâèéí òºñºë áîëîí áàòëàãäñàí òºñºâò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõäàà äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýõ;

10.1.4. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä òàéëàãíàõäàà äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéã õàíãàñàí ýñýõ òóõàé òàéëáàðûã õàìòàä íü õ¿ðã¿¿ëýõ;

10.1.5. ýíý õóóëèéí 8.1-ä çààñàí àëü íýã òîõèîëäîë áèé áîëñîí áîë òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã ò¿ð ò¿äãýëç¿¿ëýõ òóõàé ñàíàë,


16

ò¿¿íòýé õîëáîãäóóëàí òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé õóóëèéí òºñëèéã òàíèëöóóëãà, òîîöîî, ¿íäýñëýëèéí õàìò Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

10.1.6. ýíý õóóëèéí 8.1-ä çààñàí òîõèîëäîë àðèëñíû äàðàà ãóðâàí ñàðûí äîòîð òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã ò¿ð ò¿äãýëç¿¿ëñýí øèéäâýðèéã õ¿÷èíã¿é áîëãóóëàõ ñàíàëàà ýíý äàãóó õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé õºòºëáºðèéí õàìò Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

10.1.7. òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí æóðìûã áàòàëæ, íèéòýä ìýäýýëýõ.

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ

11.1.Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

11.1.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà, Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò òóñãàãäñàí òºñâèéí òýíöëèéí çîðèëòîò ¿ç¿¿ëýëòèéã áàðèìòëàí áîëîâñðóóëæ, õîëáîãäîõ òîîöîî, ä¿í øèíæèëãýýíèé õàìò Çàñãèéí ãàçàðò ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

11.1.2. òºñâèéí òºñºë áîëîí áàòëàãäñàí òºñºâò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõäàà òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã áàðèìòëàõ;

11.1.3. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä áîëîí æèëèéí òºñâèéí òºñºëä òóñãàõ ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí ¿íèéã äàðààõü àðãà÷ëàëààð òîäîðõîéëæ áàéõ:


17

11.1.3.à. òóõàéí òºñâèéí æèëèéí äàðààõ æèëèéí òºñâèéí òºñºëä áàðèìòëàõ, ò¿¿íèé äàðààãèéí õî¸ð, ãóðàâ äàõü æèëèéí òºñâèéí òºñººëºëä òóñãàõ ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí ¿íèéã Îëîí óëñûí âàëþòûí ñàíãààñ ãàðãàñàí ò¿¿õèé ýäèéí ¿íèéí ñòàòèñòèêò òóñãàñàí òóõàéí òºñâèéí æèëèéí ºìíºõ äàðààëñàí õàðãàëçàõ 12, 11, 10 æèëèéí äóíäàæ ¿íý, ýðäýñ áàÿëãèéí ¿íèéí òºñººëëèéã ìýäýýëäýã îëîí óëñàä íýð õ¿íä á¿õèé, Çàñãèéí ãàçðààñ òîäîðõîéëñîí ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãààñ òóõàéí æèëèéí ãóðàâäóãààð ñàðä àíõ çàðëàñàí ºäðèéí òóõàéí òºñâèéí æèëèéí áîëîí ò¿¿íèé äàðààõü ãóðâàí æèëèéí äóíäàæ ¿íèéí òºñººëëèéã äóíäàæëàí òóñ òóñ òîîöîõ;

11.1.3.á. ýíý õóóëèéí 11.1.3.à-ä çààñàí ãîë íýð òºðëèéí ýðäýñ áàÿëãèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí ¿íèéí òîîöîîíä àëòíû òóõàéí òºñâèéí æèëèéí ºìíºõ äàðààëñàí õàðãàëçàõ æèë¿¿äèéí äóíäàæ ¿íèéã òóñãàõäàà ýðäýñ áàÿëãèéí ¿íèéí òºñººëëèéã ìýäýýëäýã îëîí óëñàä íýð õ¿íä á¿õèé, Çàñãèéí ãàçðààñ òîäîðõîéëñîí ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí ñòàòèñòèêò òóñãàñàí ¿íèéí äóíäæààð òîîöîõ;

11.1.4. òºñâèéí ã¿éöýòãýë íü äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã õýðõýí õàíãàñàí áàéäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ;

11.1.5. ýíý õóóëèéí 10.1.6-ä çààñàí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ.


18

ÄªÐªÂÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÓÑÃÀÉ ØÀÀÐÄËÀÃÛÃ ÄÓÍÄ ÕÓÃÀÖÀÀÍÛ ÒªÑÂÈÉÍ Õ¯ÐÝÝÍÈÉ ÌÝÄÝÃÄÝËÄ ÁÀÐÈÌÒËÀÕ

12 äóãààð ç¿éë. Äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë

12.1.Äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä äàðààõ ¿ç¿¿ëýëòèéã òóñãàíà:

12.1.1. äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîäèò ºñºëòèéí õýìæýý;

12.1.2. õýðýãëýýíèé ¿íèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí;

12.1.3. íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãûí õýìæýý;

12.1.4. íýãäñýí òºñâèéí íèéò çàðëàãûí äýýä õýìæýý;

12.1.5. íýãäñýí òºñâèéí íèéò çàðëàãûí ºñºëòèéí õýìæýý;

12.1.6. íýãäñýí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí òýíöýë;

12.1.7. íýãäñýí òºñâèéí õºðºíãèéí çàðäëûí õýìæýý;

12.1.8. óëñûí ºðèéí íèéò õýìæýý;

12.1.9. Íèéãìèéí õàëàìæèéí òóõàé3 õóóëüä çààñíû äàãóó òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çàðäëûí íèéò õýìæýý.

12.2.Ýíý õóóëèéí 12.1.3-12.1.9-ä çààñàí ¿ç¿¿ëýëòèéã òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí ¿íýìëýõ¿é õýìæýý áîëîí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íä ýçëýõ õóâèàð òîîöíî.

12.3.Äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë íü äàðààõ àãóóëãàòàé áàéíà:

12.3.1. òºñâèéí áîäëîãî, çîðèëòûã ýíý õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëä çààñàí òºñâèéí óäèðäëàãûí çàð÷èì, 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä

3 Íèéãìèéí õàëàìæèéí òóõàé õóóëü- “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2006 îíû 4 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.


19

íèéö¿¿ëæ äóíä õóãàöààãààð òîäîðõîéëñîí áàéäàë;

12.3.2. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëæ òóñãàñàí òºñâèéí áîäëîãûí çîðèëòûã õàíãàõ àðãà õýìæýý;

12.3.3. ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé áàéäàëä òºñâèéí áîäëîãûí íºëººëëèéí òàëààð õèéñýí ä¿í øèíæèëãýý;

12.3.4. ºìíºõ õî¸ð æèëèéí ã¿éöýòãýë, òóõàéí æèëèéí òºñºâëºëò, äàðààãèéí æèëèéí áîëîí ò¿¿íèé äàðààõü äàðààëñàí õî¸ð æèëèéí òºëºâ áàéäëûã õàìðóóëàí òîîöñîí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í, õýðýãëýýíèé ¿íèéí ò¿âøèí, ìºíãºíèé áîäëîãûí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò, àæèë ýðõëýëò áîëîí àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí, òºëáºðèéí òýíöýë, ãàäààä õóäàëäààíû óðñãàë òýíöëèéí òàëààðõè ìàêðî ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä;

12.3.5. ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òºëºâ áàéäàë, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîöîõîä õýðýãëýñýí àðãà÷ëàë, òîîöîîíû ¿íäýñëýë;

12.3.6. òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãîîð òîîöñîí íýãäñýí òºñâèéí òýíöýë, óëñûí õºðºíãº îðóóëàëò, òºñâèéí íèéò îðëîãî, çàðëàãûã áàãòààñàí òºñâèéí ãîë ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, òýäãýýðèéí òºëºâëºãººã ã¿éöýòãýë, ¿ð ä¿íòýé íü õàðüöóóëñàí áàéäàë;

12.3.7. òºñâèéí áîëçîøã¿é ºð òºëáºð, ò¿¿íèé òàëààðõè øèíæèëãýý;

12.3.8. ºìíºõ 2 æèëèéí ã¿éöýòãýë, òóõàéí æèëèéí òºñºâëºëò, äàðààãèéí æèëèéí áîëîí ò¿¿íèé äàðààõü äàðààëñàí õî¸ð æèëèéí òºëºâ áàéäëûã


20

õàìðóóëàí òîîöñîí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãûí òºëºâëºãºº áîëîí ò¿¿íèé ã¿éöýòãýë, òºñâèéí íèéò çàðëàãûí õýìæýý, ò¿¿íèé ºñºëò, òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí òýíöëèéí çîðèëòîò ¿ç¿¿ëýëò, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýë, óëñûí ºðèéí íèéò ¿ëäýãäýë, àâ÷ àøèãëàõ çýýë, ºðèéí áè÷èã ãàðãàëòûí òàëààðõè íýãäñýí òºñâèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä;

12.3.9. òºñâèéí òºëºâëºëòèéí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéöñýí áàéäàë, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëýýð òàâèãäñàí çîðèëò, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áàéäàë.

13 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ

13.1.Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã Òºðèéí àóäèòûí òóõàé4 õóóëüä çààñíû äàãóó çîõèöóóëíà.

14 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéã òàéëàãíàõ

14.1.Çàñãèéí ãàçàð òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õýðõýí õàíãàñàí òóõàé ä¿ãíýëò, òàéëàíã áýëòãýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíä òóñãàæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä òàéëàãíàíà.

14.2.Ýíý õóóëèéí 14.1-ä çààñàí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíä òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãà àóäèò õèéõäýý òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õýðõýí õýðýãæ¿¿ëñýí áàéäàëä ä¿ãíýëò ãàðãàíà.

15 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òºñºëä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõàä ¿íýëãýý õèéëãýæ, ä¿ãíýëò ãàðãóóëàõ

15.1.Óëñûí Èõ Õóðàë íü äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë áîëîí æèëèéí òºñºâò, ýñõ¿ë Çàñãèéí ãàçðààñ Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëñýí ýäãýýð áàðèìò áè÷ãèéí òºñºëä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ, øèíý õºòºëáºð íýìæ òóñãàõ òîõèîëäîëä óã

4 Òºðèéí àóäèòûí òóõàé õóóëü-Òºðèéí ìýäýýëýë ýìõòãýëèéí 2003 îíû 2 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


21

àñóóäàë íü ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òºëºâ áàéäàëä áîëîí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã áàðèìòëàõàä õýðõýí íºëººëºõ òàëààð Çàñãèéí ãàçðààð ¿íýëãýý õèéëãýæ, ä¿ãíýëò ãàðãóóëæ áîëíî.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄËÛÃ ÕÀÍÃÀÕ 16 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí

16.1.Òºñâèéí óäèðäëàãûí çàð÷èì, òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéöñýí íýãäñýí òºñâèéí äóíä, óðò õóãàöààíû òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãî á¿õèé Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíòàé áàéíà.

16.2.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí õºðºíãº íü äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàâàí õóâèàñ äîîøã¿é áàéíà.

16.3.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ, çàðöóóëàõ, õÿíàëò òàâèõ, ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé5 õóóëèàð çîõèöóóëíà.

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÕÓÐÈÌÒËÀËÛÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ17 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàë, ò¿¿íèé õºðºíãº

îðóóëàëò

17.1.Ýíý õóóëèéí 16.2-ò çààñàí Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí õºðºíãèéí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé 10 õóâèàñ äàâñàí ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàëûí õºðºíãººð äîòîîä áîëîí ãàäààä çàõ çýýëä õèéõ õºðºíãº îðóóëàëòûí îíîâ÷òîé õýìæýýã Ìîíãîëáàíêíû Åðºíõèéëºã÷, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí áîëîí ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé õàìòàðñàí øèéäâýðýýð æèë á¿ð òîãòîîíî. /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

17.2.Ýíý õóóëèéí 17.1-ä çààñàí õýìæýýã òîãòîîõäîî èíôëÿöèéí ºñºëòèéã íýã îðîíòîé òîîíä õÿçãààðëàõ, òºãðºãèéí õàíøèéí îãöîì õýëáýëçëýýñ ñýðãèéëýõ, ìàêðî ýäèéí çàñãèéí

áîëîí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã àëäàãäóóëàõã¿é áàéõ

5 Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëü - “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2006 îíû 27 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


22

çîðèëòòîé óÿëäóóëíà.

17.3.Çàñãèéí ãàçàð äîòîîä çàõ çýýëäõèéõ õºðºíãº îðóóëàëòûí ýíý õóóëèéí 17.1-ä çààñíû äàãóó òîãòîîñîí õýìæýýíä áàãòààæ òºðèéí ºì÷èò õºãæëèéí áàíêíû áóöààí õóäàëäàí àâàõ íºõöºëòýé ãàðãàñàí óðò õóãàöààò ¿íýò öààñûã õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õóäàëäàí àâíà.

17.4.Òºðèéí ºì÷èò õºãæëèéí áàíê ýíý õóóëèéí 17.3-ò çààñàí ¿íýò öààñûã áîðëóóëæ, òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàëûí ýõ ¿¿ñâýðýýð çºâõºí õºãæëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí äàðààõü òºñºë, àðãà õýìæýýã äóíä, óðò õóãàöààíû çýýëýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áîëíî:

17.4.1. òºìºð çàìûí ñ¿ëæýý, ãàçðûí òîñ áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð, ýð÷èì õ¿÷íèé öàõèëãààí ñòàíö áàðüæ áàéãóóëàõ;

17.4.2. îëîí óëñûí áîëîí Åâðîïûí õîëáîîíû ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàñàí ýêñïîðòûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ.

17.5.Òºðèéí ºì÷èò õºãæëèéí áàíê ýíý õóóëèéí 17.4.1, 17.4.2-ò çààñàí õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýã ñîíãîí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõäýý Áàíêíû òóõàé,6 Áàíê, ýðõ á¿õèé õóóëèéí ýòãýýäèéí ìºíãºí õàäãàëàìæ, òºëáºð òîîöîî, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé7 õóóëèéã áàðèìòàëíà. /Ýíý õýñãèéã 2011 îíû 02 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/.

17.6.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ýíý õóóëèéí 17.1-ä çààñíû äàãóó òîãòîîñîí ãàäààä çàõ çýýëä õèéõ ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã Ìîíãîëáàíêààð ãýðýýíèé äàãóó ã¿éöýòã¿¿ëíý.

17.7.Ýíý õóóëèéí 17.1-ä çààñàí ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàëûí õºðºíãèéã ýíý õóóëèéí 17.3-ò çààñíààñ ººð çîðèóëàëòààð çàðöóóëàõ, ýíý õóóëèéí 17.6-ä çààñíààñ ººð õýëáýðýýð ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéõèéã õîðèãëîíî.

ÄÎËÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ 6 Áàíêíû òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë”ýìõòãýëèéí 2010 îíû 7 äóãààðò

íèéòëýãäñýí. 7 Áàíê, ýðõ á¿õèé õóóëèéí ýòãýýäèéí ìºíãºí õàäãàëàìæ, òºëáºð òîîöîî, çýýëèéí

¿éë àæèëëàãààíû òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë”ýìõòãýëèéí 1996 îíû 1 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.


23

ÁÓÑÀÄ 18 äóãààð ç¿éë. Õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ ¿íäýñëýë

18.1.Ýíý õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéã çºð÷ñºí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õóóëüä çààñíû äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý.

18.2.Çàñãèéí ãàçðààñ ºðãºí ìýä¿¿ëñýí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë, òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºñâèéí òºñºë íü òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãààã¿é òîõèîëäîëä òºñâèéí òºñëèéã áóöààíà.

18.3. Íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýë íü òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã ýíý õóóëèéí 8.1-ä çààñíààñ áóñàä øàëòãààíààð õàíãààã¿é íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Äº÷èí ãóðàâäóãààð ç¿éëèéí 4-ò çààñíû äàãóó Çàñãèéí ãàçðûã îãöðóóëàõ òóõàé ñàíàë ãàðãàõ ¿íäýñëýë áîëíî.

18.4. Óëñûí Èõ Õóðàë äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë, æèëèéí òºñºâ áàòëàõ, òýäãýýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõäàà òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãààã¿é íü Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷ Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Ãó÷èí ãóðàâäóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 1-ä çààñíû äàãóó õîðèã òàâèõ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäýñëýë áîëíî.

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéã äàãàæ ìºðäºõ æóðàì

19.1.Ýíý õóóëèéí 6.1.2, 6.1.3-ò çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã 2013 îíû òºñâèéí æèëýýñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.

19.2.Ýíý õóóëèéí 6.1.4-ò çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã 2014 îíû òºñâèéí æèëýýñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.

19.3.Ýíý õóóëèéí 6.1.4-ò çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õºãæëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí ýõ ¿¿ñâýðèéí áîäèò õýðýãöýý, ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé àøèãò ìàëòìàëûí îðäûí àøèãëàëòààñ òºñºâò îðóóëàõ îðëîãî, òýäãýýð îðä àøèãëàëòûí óðüä÷èëãàà òºëáºðèéí áîëîìæ, ºìíºõ æèë¿¿äýä àâ÷ àøèãëàñàí ãàäààä çýýëèéí ýðãýí òºëºëòèéí õóâààðüòàé óÿëäóóëæ, ¿å øàòòàé õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð óëñûí íèéò ºðèéí ºíººãèéí öýâýð ¿íý


24

öýíýýð èëýðõèéëñýí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íä ýçëýõ õóâü õýìæýýã 2011 îíû òºñâèéí æèëä 50 õóâèàñ, 2012 îíû òºñâèéí æèëä 60 õóâèàñ, 2013 îíû òºñâèéí æèëä 50 õóâèàñ, 2014 îíû òºñâèéí æèëýýñ ýõëýí 40 õóâèàñ òóñ òóñ õýòð¿¿ëýõã¿é áàéíà.

19.4.Ýíý õóóëèéí 19.3-ò çààñíû äàãóó ºíººãèéí öýâýð ¿íý öýíýýð èëýðõèéëñýí óëñûí íèéò ºðèéí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íä ýçëýõ õóâü õýìæýýíèé 40 õóâèàñ äàâñàí õýñýãò Çàñãèéí ãàçàð çºâõºí ýíý õóóëèéí 17.1-ä çààñàí ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàë áèé áîëãîõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ýíý õóóëèéí 17.4.1, 17.4.2-ò çààñàí õºãæëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí çîðèóëàëòààð òºðèéí ºì÷èò õºãæëèéí áàíêèíä çýýëèéí áàòàëãàà ãàðãàíà.

19.5.Ýíý õóóëèéí 16.2-ò çààñàí íºõöºëèéã 2018 îíû òºñâèéí æèëýýñ ºìíº õàíãàíà.

19.6.Óëñûí Èõ Õóðëûí íýãäñýí õóðàëäààíä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû õî¸ðîîñ äîîøã¿é õóâèéí ñàíàëààð ýíý õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëæ áîëíî.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ Ä.ÄÝÌÁÝÐÝË


25



ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÑÃÀÉ ÑÀÍÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé äàðààõü ç¿éë, çààëò íýìñ¿ãýé:

1/5 äóãààð ç¿éëèéí 5.4.28 äàõü çààëò:

“5.4.28.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí.”


“6.2.8.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí.”

3/ 91 ä¿ãýýð ç¿éë:

“91 ä¿ãýýð ç¿éë.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí

91.1.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí íü òºñâèéí óäèðäëàãûí çàð÷èì, òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã ìºðäºæ, íýãäñýí òºñâèéí äóíä, óðò õóãàöààíû òýíöâýðòýé, òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ, òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí ãîðèìûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãñëèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.

91.2.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíã äàðààõü ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðä¿¿ëíý:

91.2.1. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé8 õóóëüä çààñàí íºõöºëººð òîäîðõîéëñîí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãîîñ äàâñàí òºñâèéí îðëîãî;

91.2.2. òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí òýíöëèéí àøèã;

91.2.3. Çàñãèéí ãàçðûí íººö ñàíãèéí áîëîí Ýðñäýëèéí ñàíãèéí òóõàéí òºñâèéí æèëèéí çàðöóóëàãäààã¿é ÷ºëººò ýõ ¿¿ñâýð;

8 Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2010 îíû 30 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


26

91.2.4. Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààíààñ îëñîí îðëîãî;

91.2.5. áóñàä îðëîãî.91.3.Ýíý õóóëèéí 91.1-ä çààñàí ñàíãèéí õºðºíãººñ äîð

äóðäñàí ñàíõ¿¿æèëò õèéõ çîðèóëàëòààð óëñûí òºñºâò øèëæ¿¿ëæ áîëíî:

91.3.1. òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãûí òºëºâëºãºº, òºñâèéí îðëîãûí ã¿éöýòãýëèéí çºð¿¿;

91.3.2. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëä çààñàí òîõèîëäëûí óëìààñ ¿¿ññýí òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí íýìýëò ýõ ¿¿ñâýð.

91.4.Ýíý õóóëèéí 91.3.1-ä çààñàí çºð¿¿ã íºõºí çàðöóóëàëò õèéõ øèéäâýðèéã Çàñãèéí ãàçàð ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëä òóñãàíà.

91.5.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí õºðºíãº íü ýíý õóóëèéí 91.3.1-ä çààñàí òºñâèéí àëäàãäëûã á¿ðýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä õ¿ðýëöýõã¿é òîõèîëäîëä óã àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèóëàëòààð Çàñãèéí ãàçàð Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 6.1.4-ò çààñàí óëñûí ºðèéí õÿçãààðò áàãòààí çýýë àâ÷ áîëíî.

91.6.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí õºðºíãèéã Ìîíãîëáàíêèí äàõü òºðèéí ñàíãèéí òóñãàé äàíñàíä áàéðøóóëíà.

91.7.Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí õºðºíãèéã ýíý õóóëèéí 91.3-ò çààñàí çîðèóëàëòààð ñàíõ¿¿æèëò õèéõýä áàéíãà õºðâºõ ÷àäâàðòàé áàéëãàõ, ýðñäýëýýñ õàìãààëàõ, îëîí óëñûí ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëä ¿ð àøèãòàé õºðºíãº îðóóëàëò õèéõýä ÷èãëýñýí ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéí óäèðäëàãûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, Ìîíãîëáàíê õîîðîíä áàéãóóëñàí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð Ìîíãîëáàíê õýðýãæ¿¿ëíý.”

2 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñãèéí “õóóëü òîãòîîìæ íü” ãýñíèé äàðàà “Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé,” ãýæ íýìñ¿ãýé.

3 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü õ¿÷èí òºãºëäºð áîëñîí ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



27



ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÃÄÑÝÍ ÒªÑÂÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñãèéí “ýíý õóóëü áîëîí” ãýñíèé äàðàà “Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé,” ãýæ, 13 äóãààð ç¿éëèéí 13.1, 13.3 äàõü õýñãèéí “Çàñãèéí ãàçðûí íººö õºðºíãº,” ãýñíèé äàðàà “Òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàí,” ãýæ òóñ òóñ íýìñ¿ãýé.




28



ÒªÑÂÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ, ÑÀÍÕ¯¯ÆÈËÒÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ

ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1.2 äàõü õýñãèéí “Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð” ãýñíèé ºìíº “Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 5, 6 äóãààð ç¿éëèéã áàðèìòëàí,” ãýæ, 8 äóãààð ç¿éëèéí 8.1.2 äàõü çààëòûí“óëñûí òºñâèéí òºñëèéã” ãýñíèé äàðàà “Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 5,6 äóãààð ç¿éëèéã áàðèìòëàí áîëîâñðóóëæ” ãýæ, 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 9.1.4 äýõ çààëòûí “Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò” ãýñíèé ºìíº “Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 5,6 äóãààð ç¿éëä áîëîí” ãýæ, 37 äóãààð ç¿éëèéí 37.1 äýõ õýñãèéí “òºñâèéí ã¿éöýòãýë” ãýñíèé äàðàà“, ò¿¿íèé äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä õýðõýí íèéöñýí òàëààðõè ä¿í øèíæèëãýý“ ãýæ òóñ òóñ íýìñ¿ãýé.

2 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 6.1.2 äàõü çààëòûã äîð äóðäñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

”6.1.2.Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 5, 6 äóãààð ç¿éëä çààñíûã áàðèìòëàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã õýëýëöýí áàòëàõ;”

3 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí “òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë” ãýñíèéã òîõèîëäîë á¿ðò íü “äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.


29

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 25 äóãààð ç¿éëèéí 25.2 äàõü õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.




30


2011 îíû 12 ñàðûí 15 ºäºð Òºðèéí îðäîí Óëààíáààòàð õîò

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÅÐªÍÕÈÉËªÃ×ÈÉÍÑÎÍÃÓÓËÈÉÍ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ

ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëèéí õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 231 ä¿ãýýð ç¿éë íýìñ¿ãýé:

“231 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðò òàâèãäàõ øààðäëàãà

231.1.Ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðò òóõàéí íýð äýâøèã÷èéã äýâø¿¿ëñýí óëñ òºðèéí íàì, óëñ òºðèéí íàìóóäûí ñîíãóóëèéí ýâñëèéí Óëñûí Èõ Õóðëûí áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä îðîëöñîí ìºðèéí õºòºëáºðò òóñãàãäààã¿é, óëñûí òºñâººñ ñàíõ¿¿æèëò øààðäàãäàõ àëèâàà çîðèëòûã òóñãàõã¿é áàéíà.

231.2.Ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëü çîõèîí áàéãóóëàõ õóãàöààíä ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðòºº òóñãàãäààã¿é àëèâàà çîðèëò, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð àìëàõ, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî.

231.3.Ýíý õóóëèéí 231.1, 231.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí íü Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõã¿é áàéõ, á¿ðòãýëýýñ õàñàõ ¿íäýñëýë áîëíî.”

2 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2011 îíû 12 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



31

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍÑÎÍÃÓÓËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÀÑ

ÄÎËÄÓÃÀÀÐ ÁYËÝÃÑÎÍÃÓÓËÈÉÍ ÌªÐÈÉÍ ÕªÒªËÁªÐ,

ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ34 ä¿ãýýð ç¿éë.Ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð

34.1.Íàì, ýâñýë áîëîí áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðòýé áàéíà.

34.2.Íàì, ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷ íü òóõàéí íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðººñ ººð áèå äààñàí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðòýé áàéõûã õîðèãëîíî.

34.3.Ýíý õóóëèéí 34.1-ä çààñàí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðò ìºíãº, ýä õºðºíãº, ýä õºðºíãºòýé õîëáîãäñîí ýðõ îëãîõ, óóë óóðõàé, ãàçðûí òîñ, ýðäýñ áàÿëãèéí áîëîí áóñàä ñàëáàðûí îðëîãîîñ èðãýäýä àëèâàà õèøèã, õóâü, òýäãýýðòýé àäèëòãàõ áóñàä ç¿éë õ¿ðòýýõ, ýñõ¿ë çýýëèéí áîëîí áóñàä ºð òºëáºðèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ, õºðâ¿¿ëýõ, ò¿¿í÷ëýí ¿íý òºëáºðã¿é, ýñõ¿ë õÿìäðàëòàé ¿íýýð ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, ýñõ¿ë àæëûí áàéðàíä çóó÷ëàõ, àæèëä îðóóëàõ çýðýã àìëàëò àâàõààð òóñãàõûã õîðèãëîíî.

34.4.Íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðò ñàíõ¿¿ãèéí òîäîðõîé ýõ ¿¿ñâýð øààðäñàí àðãà õýìæýý òóñãàãäñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ çàðäëûí ä¿í íü Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä9 çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéöñýí áàéíà.

34.5.Íàì, ýâñýë ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðºº Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéöýæ áàéãàà ýñýõ òàëààð òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãààð ä¿ãíýëò ãàðãóóëíà.

34.6.Ñîíãóóëüä îëîíõè ñóóäàë àâñàí íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí

9 Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2010 îíû 30 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


32

ìºðèéí õºòºëáºð íü òóõàéí ñîíãóóëèéí ¿ð ä¿íä áàéãóóëàãäñàí Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàéãóóëàõ Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéí ¿íäýñ áîëíî.

34.7.Íàì, ýâñýë áîëîí áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí òàëààðõ òîîöîî, ñóäàëãààã õºíäëºíãèéí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãààð õÿíóóëñàí áàéíà.

34.8.Ýíý õóóëèéí 34.2, 34.3-ò çààñíûã çºð÷ñºí íü òóõàéí íýð äýâøèã÷èéã íýðèéí æàãñààëòààñ õàñàõ, íàì, ýâñëèéã ñîíãóóëüä îðîëöîõîîð á¿ðòãýñýí òóõàé øèéäâýðèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ ¿íäýñëýë áîëîõ áºãººä óã øèéäâýðèéã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî íèéòýä ìýäýýëíý.


33



ÒªÑÂÈÉÍ ÒÓÕÀÉ/Øèíý÷èëñýí íàéðóóëãà/

ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃÍÈÉÒËÝÃ ¯ÍÄÝÑËÝË

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò

1.1.Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü òºñºâ, ò¿¿íèé çàð÷èì, òîãòîëöîî, á¿ðýëäýõ¿¿í, àíãèëëûã òîãòîîæ, òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, òºñâèéí õàðèëöààíä îðîëöîã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëæ, òºñºâ áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ, çàðöóóëàõ, á¿ðòãýõ, òàéëàãíàõ, õÿíàëò òàâèõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ

2.1.Òºñâèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü,10 Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü,11 ýíý õóóëü áîëîí ýäãýýð õóóëüòàé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí ¿éë÷ëýõ õ¿ðýý

3.1.Ýíý õóóëü íü òºñâèéí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àëáàí òóøààëòàí, Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí îðîí íóòãèéí òóñãàé ñàí, òºðèéí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõ àæèë, ¿éë÷èëãýýã ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð õýðýãæ¿¿ëäýã áîëîí õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó òºñºâò îðëîãî

òºâëºð¿¿ëýõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäýä 10 Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1992 îíû 1

ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí. 11 Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü - “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí

2010 îíû 30 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


34

õàìààðíà.

3.2.Ýíý õóóëüä çààñàí õºòºëáºðèéí òºëºâëºëò, ¿ð ä¿íãèéí ãýðýý, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýë, òàéëàãíàëòàé õîëáîãäñîí çîõèöóóëàëò íü õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó óëñûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõòàé õîëáîãäñîí ã¿éöýòãýõ àæèë ýðõëýõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ã¿éöýòãýõ àæèëä õàìààðàõã¿é.

3.3.Ýíý õóóëüä çààñàí èë òîä áàéäàëòàé õîëáîãäñîí çîõèöóóëàëò íü õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ òºñºâò áîëîí ýíý õóóëèéí 3.2-ò çààñàí ã¿éöýòãýõ àæèëä õàìààðàõã¿é.

3.4.Òºñâèéí õàðèëöààã çºâõºí ýíý õóóëèàð çîõèöóóëàõ áºãººä îðîí íóòàã, ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãààíä ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí õýìæýýã õóóëü÷ëàí òîãòîîõ, ò¿¿íèéã õóâààðèëàõ àëèâàà õàðèëöàà ¿¿íä íýãýí àäèë õàìààðíà.

4 ä¿ãýýð ç¿éë.Õóóëèéí íýð òîìü¸îíû òîäîðõîéëîëò

4.1.Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõ íýð òîìü¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî:

4.1.1. “òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà” ãýæ Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëä çààñíûã;

4.1.2. “äóíä õóãàöàà” ãýæ Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 4.1.9-ä çààñíûã;

4.1.3. “äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë” ãýæ Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 4.1.10-ò çààñíûã;

4.1.4. “òºñâèéí òºñºë” ãýæ äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä ¿íäýñëýí, õóóëüä çààñàí øààðäëàãûí äàãóó òºñâèéí øàòëàë á¿ðýýð òºñâèéí àíãèëàë àøèãëàí Çàñãèéí ãàçðààñ Óëñûí Èõ Õóðàëä, ò¿¿í÷ëýí á¿õ øàòíû Çàñàã äàðãààñ òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëñýí òºñâèéí ñàíàëûã;

4.1.5. “òºñºâ” ãýæ òºðèéí ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä


35

øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã áèé áîëãîõ çîðèëãîîð òºðèéí ìýäýëä õóðèìòëóóëàí õóâààðèëæ, çàðöóóëàõ õºðºíãº, îðëîãî, çàðëàãà, ºð, òºëáºð, ñàíõ¿¿ãèéí àìëàëò áîëîí ¿¿ðýã, òýäãýýðòýé õîëáîãäñîí ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãàà, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý, ò¿¿íä øààðäàãäàõ îðö, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí íèéëáýð öîãöûã;

4.1.6. “óëñûí òºñºâ” ãýæ Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí, Çàñãèéí ãàçàð áîëîí óëñûí òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí á¿ðä¿¿ëæ, õóâààðèëàí çàðöóóëàõ òºñâèéã;

4.1.7. “ñóóðü ò¿âøèíä ¿íäýñëýñýí òºñºâ” ãýæ ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òààìàãëàëä íèéö¿¿ëæ, òóõàéí òºñºâ õýðýãæèõ æèëä õóóëü òîãòîîìæ, ýñõ¿ë òºðèéí áîäëîãîä ººð÷ëºëò îðîõã¿é áàéõààð òîîöñîí òºñâèéí òîîöîîã;

4.1.8. “æèëèéí òºñâèéí õÿçãààð” ãýæ òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òóõàéí æèëèéí òºñºâ áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòëàõ îðëîãûí äîîä õýìæýý, çàðëàãûí äýýä õýìæýýã;

4.1.9. “òºñâèéí îðëîãî” ãýæ õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òºñºâ á¿ðä¿¿ëýõ îðëîãî, òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãûã;

4.1.10. “òºñâèéí çàðëàãà” ãýæ òºñºâ çàõèðàã÷èéí ¿éë àæèëëàãàà, õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýýð áàòëàãäñàí òºñâººñ õóâààðèëàí, çàðöóóëàõ õºðºíãèéã;

4.1.11. “òºñâèéí òýíöýë” ãýæ òóõàéí òºñâèéí æèëèéí òºñâèéí íèéò îðëîãî, çàðëàãûí çºð¿¿ã;


36

4.1.12. “òºñâèéí àøèã” ãýæ òºñâèéí çàðëàãààñ äàâñàí îðëîãûã;

4.1.13. “òºñâèéí àëäàãäàë” ãýæ òºñâèéí îðëîãîîñ äàâñàí çàðëàãûã;

4.1.14. ”îðëîãî” ãýæ òóõàéí ýòãýýäèéí äîòîîä ã¿éëãýýíýýñ áóñàä ãàäíààñ õ¿ëýýí àâàõ á¿õ òºðëèéí ã¿éëãýýã;

4.1.15. ”çàðëàãà” ãýæ òóõàéí ýòãýýäèéí äîòîîä ã¿éëãýýíýýñ áóñàä ãàäàãø ÷èãëýñýí á¿õ òºðëèéí ã¿éëãýýã;

4.1.16. “õºòºëáºð” ãýæ òºñºâ õóâààðèëàõ çîðèëãîîð ¿ð ä¿íã íü òîîöîæ, òàéëàãíàæ áîëîõóéö ººð õîîðîíäîî óÿëäàà á¿õèé òºðèéí ÷èã ¿¿ðãèéã õàíãàõàä ÷èãëýñýí áàãö àðãà õýìæýýã;

4.1.17. “àðãà õýìæýý” ãýæ õºòºëáºðèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä áàãòàõ, òîî õýìæýý, öàã õóãàöàà, ÷àíàðûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòýýð òîäîðõîéëîãäîõ àæèë, ¿éë÷èëãýýã;

4.1.18. “îðö” ãýæ òóõàéí àæèë, ¿éë÷èëãýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ ýä õºðºíãº áîëîí ýäèéí áóñ õºðºíãèéã;

4.1.19. “ýäèéí çàñãèéí òîìñãîñîí àíãèëàë” ãýæ ýäèéí çàñãèéí äýëãýðýíã¿é àíãèëëûí õýä õýäýí ç¿éëèéã íýãòãýí á¿ëýãëýñíèéã;

4.1.20. “ýäèéí çàñãèéí äýëãýðýíã¿é àíãèëàë” ãýæ ýäèéí çàñãèéí àíãèëëûí àíõäàã÷ ç¿éëèéã;

4.1.21. “ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã” ãýæ òºñâèéí àëäàãäëûã íºõºõ çîðèëãîîð îëãîõ õºðºíãèéã;

4.1.22. “îðëîãûí øèëæ¿¿ëýã” ãýæ îðîí íóòãèéí òºñâèéã äýìæèõ çîðèëãîîð äýýä øàòíû òºñâèéí îðëîãîîñ îðîí íóòãèéí òºñºâò òîîöîæ îëãîõ õºðºíãèéã;


37

4.1.23. “òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëýã” ãýæ ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîîð òóñãàéëàí òîãòîîñîí çîðèóëàëò, íºõöºë, øààðäëàãûí äàãóó àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâò óëñûí òºñâººñ îëãîõ õºðºíãèéã;

4.1.24. ”õºðºíãº îðóóëàëò” ãýæ òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ, òóõàéí øàòíû òºñºâò õàìààðàõ õóóëèéí ýòãýýäèéí ºì÷ëºëä øèëæèõ õºðºíãèéí çàðëàãûã;

4.1.25. “òàòâàðûí çàðëàãà” ãýæ òàòâàðûí õóóëèàð òóõàéí æèëä òàòâàð òºëºã÷èä îëãîõ òàòâàðûí õºíãºëºëò, ÷ºëººëºëòèéã;

4.1.26. “òºñâèéí òîäîòãîë” ãýæ òóõàéí æèëèéí òºñâèéã áàòàëñàí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí øèéäâýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõûã;

4.1.27. “îðîí íóòãèéí òºñºâ” ãýæ àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààñ áàòàëñàí, òóõàéí øàòíû òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí á¿ðä¿¿ëæ, õóâààðèëàí çàðöóóëàõ òºñâèéã;

4.1.28. “îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàí” ãýæ îðîí íóòãèéí õºãæëèéã äýìæèõ, á¿ñ íóòãèéí òýíöâýðòýé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð óëñûí òºñâººñ îðîí íóòãèéí òºñºâò îëãîõîîð äàõèí õóâààðèëàëò õèéõ õºðºíãèéã;

4.1.29. “îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü îðëîãî” ãýæ òóõàéí øàòíû òºñºâò îðîõ òàòâàðûã äîîä õóâü, õýìæýýãýýð òîîöñîí îðëîãî áîëîí òàòâàðûí áóñ îðëîãûí íèéëáýðèéã;

4.1.30. “îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü çàðëàãà” ãýæ ýíý õóóëèéí 58.1.1, 58.2.1, 58.3.1, 58.4.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðýãòýé õîëáîãäîõ óðñãàë áîëîí õºðºíãèéí çàðëàãà, ýíý õóóëèéí 58.1.4, 58.1.14, 58.2.4, 58.2.13, 58.3.2, 58.3.5, 58.4.2, 58.4.6-ä çààñàí


38

÷èã ¿¿ðýãòýé õîëáîãäîõ óðñãàë çàðëàãûí íèéëáýðèéã;

4.1.31. “îðîí íóòãèéí òºñâèéí ¿íäñýí òýíöëèéí àëäàãäàë” ãýæ îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü îðëîãîîñ äàâñàí îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü çàðëàãûã;

4.1.32. “Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ” ãýæ Íèéãìèéí äààòãàëûí òóõàé õóóëèéí12 äàãóó á¿ðä¿¿ëæ, çàðöóóëàõ, òóõàéí æèëä Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí òºñâèéã;

4.1.33. ”Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ” ãýæ Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí13 äàãóó á¿ðä¿¿ëæ, çàðöóóëàõ, òóõàéí æèëä Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí òºñâèéã;

4.1.34. ”òºñâèéí áàéãóóëëàãà” ãýæ áàòëàãäñàí òºñâèéí äàãóó òºðèéí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõ àæèë, ¿éë÷èëãýýã õýðýãæ¿¿ëäýã, Õóóëèéí ýòãýýäèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëèéí14 7.1.3-ò çààñíû äàãóó ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëñýí òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, àøãèéí òºëºº áóñ õóóëèéí ýòãýýäèéã;

4.1.35. “òºñâèéí çàõèðàã÷” ãýæ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷, òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéã;

4.1.36. “òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷” ãýæ ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé òºñâèéã òºëºâëºõ, áàòëàãäñàí òºñâèéã õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õóâààðèëàõ, õÿíàëò òàâèõ, çàõèðàí çàðöóóëàõ, ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéã;

12 Íèéãìèéí äààòãàëûí òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1994 îíû 8 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

13 Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2009 îíû 45 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

14 Õóóëèéí ýòãýýäèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2003 îíû 22 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


39

4.1.37. “òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷” ãýæ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ààñ õóâààðèëñàí ÷èã ¿¿ðãèéí òºñâèéã òºëºâëºõ, òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èä õóâààðèëàõ, õÿíàëò òàâèõ, õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ, ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéã;

4.1.38. “òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷” ãýæ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ààñ õóâààðèëñàí ÷èã ¿¿ðãèéí òºñâèéã òºëºâëºõ, õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ, ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéã;

4.1.39. ”òºðèéí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõ àæèë, ¿éë÷èëãýýã ã¿éöýòãýã÷” ãýæ òºðèéí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõ àæèë, ¿éë÷èëãýýã ãýðýýíèé äàãóó ã¿éöýòãýæ, òóõàéí àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, òîî õýìæýý, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí òàëààðõ õàðèóöëàãûã áèå äààí õ¿ëýýõ ýòãýýäèéã;

4.1.40. “òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãàà” ãýæ òºñºâ, ìºíãºí õºðºíãº, ºð òºëáºðèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, òºëáºð òîîöîîã ã¿éöýòãýõ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàõûã;

4.1.41. ”òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñ” ãýæ Çàñãèéí ãàçðûí íýãäñýí çîõèöóóëàëò á¿õèé òºñâèéí åðºíõèé äàíñ áîëîí Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñºâò õàìààðàõ á¿õ òºñâèéí çàõèðàã÷èéí Ìîíãîëáàíêèíä áàéðøèõ ìºíãºí õºðºíãèéí õàðèëöàõ äàíñûã;

4.1.42. ”òºñâèéí åðºíõèé äàíñ” ãýæ òóõàéí øàòíû òºñâèéí ìºíãºí ã¿éëãýýã íýãòãýí á¿ðòãýõ õàðèëöàõ äàíñûã;

4.1.43. “çàðöóóëàëòûí ýðõ” ãýæ áàòëàãäñàí òºñâèéí õ¿ðýýíä òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ñàð, óëèðàëä çàðöóóëàõ òºñâèéí äýýä õÿçãààðûã;


40

4.1.44. “Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí óäèðäëàãà” ãýæ Çàñãèéí ãàçðûí äóíä áîëîí áîãèíî õóãàöààíû ñàíõ¿¿ãèéí çàðäàë, ýðñäýëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ ñòðàòåãè áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã;

4.1.45. ”ºð” ãýæ ºðèéí õýðýãñëýýð äàìæóóëàí òóõàéí ýòãýýäýýñ áóñàä ýòãýýäèéí ºìíº èðýýä¿éä ýðãýí òºëºõ òºëáºðèéí ¿¿ðãèéã;

4.1.46. “ºðèéí õýðýãñýë” ãýæ á¿õ òºðëèéí çýýë, ¿íýò öààñ áîëîí ºð ¿¿ñãýõ àëèâàà ãýðýý, õýëöëèéã;

4.1.47. “óëñûí ºð” ãýæ Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 4.1.8-ä çààñíûã;

4.1.48. “áîëçîøã¿é ºð òºëáºð” ãýæ Çàñãèéí ãàçðûí ãàðãàñàí áàòàëãààã õàíãàõ, ýñõ¿ë ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäàë, óëñ òºð, íèéãýì, ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð òºðººñ õýðýãæ¿¿ëýõ áîäëîãûí àðãà õýìæýýòýé õîëáîãäîí òºñºâò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é ýðñäýëèéã ìºíãºí ä¿íãýýð òîîöîæ èëýðõèéëñíèéã;

4.1.49. “äîòîîä àóäèò” ãýæ òºñâèéí õºðºíãèéã ç¿é çîõèñòîé, ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ, ýðñäýëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõàä ÷èãëýñýí òºñâèéí äîòîîä õÿíàëòûí ¿éë àæèëëàãààã;

4.1.50. “ýðãýëòèéí ñàí” ãýæ ¿éë àæèëëàãàà íü íýãýýñ äýýø òºñâèéí æèë äàìæèí áàéíãà õýðýãæèõ, ººðèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã õóóëüä çààñàí ¿éë àæèëëàãààíä çàðöóóëæ, ò¿¿íýýñ îðîõ îðëîãî, ýñõ¿ë çàðöóóëñàí õºðºíãèéí ýðãýí òºëºëòèéã òóõàéí ¿éë àæèëëàãààã äàõèí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèóëàëòòàé òºñâèéí òóñãàé äàíñûã.


41

ÕÎ¨ÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃÒªÑÂÈÉÍ ÇÀÐ×ÈÌ, Ò¯¯ÍÈÉÃ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ

5 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí çàð÷èì

5.1.Òºñâèéã òºëºâëºõ, áàòëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, òàéëàãíàõàä äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà:

5.1.1. òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ;

5.1.2. òºñâèéí èæ á¿ðýí, ¿íýí çºâ áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ;

5.1.3. ñàíõ¿¿, òºñâèéí çîõèñòîé óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

5.1.4. èë òîä áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ;

5.1.5. õàðèóöëàãàòàé áàéõ.

6 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõ

6.1.Òºñâèéã òºëºâëºõ, áàòëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, òàéëàãíàõàä ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà, òºñâèéí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí çàð÷ìûã ìºðäëºã áîëãîæ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.

6.2.Ýíý õóóëèéí 5.1.1-ä çààñàí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

6.2.1. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãàõ;

6.2.2. æèë á¿ðèéí òºñâèéí çàðëàãûã îðëîãî áîëîí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ áóñàä ýõ ¿¿ñâýðýýð íü á¿ðýí íºõäºã áàéõààð òºëºâëºí áàòàëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ;

6.2.3. óðüä÷èëàí òîîöîîëîõ áîëîìæã¿é íºõöºë áàéäëûí óëìààñ òºñâèéí îðëîãî áóóðàõ, ýñõ¿ë çàðëàãà íýìýãäñýíýýð òºñâèéí àëäàãäàë íýìýãäýõýýð áîë òºñâèéí çàðëàãûã áóóðóóëàõ, ýñõ¿ë îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýðèéã íýìýãä¿¿ëýõ çàìààð òóõàéí æèëèéí òºñºâò òîäîòãîë õèéæ, òºñâèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõ;


42

6.2.4. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷, Óëñûí Èõ Õóðàë, íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà, Çàñãèéí ãàçàð, Çàñàã äàðãûí àëèâàà øèéäâýð íü òºñºâò ¿ç¿¿ëýõ íºëººëëèéí òàëààðõ ä¿ãíýëòýä ¿íäýñëýñýí áàéõ;

6.2.5. òºñâèéí æèëèéí äóíäóóð îðëîãî áóóðóóëàõ, çàðëàãà íýìýãä¿¿ëýõ ¿ð äàãàâàðòàé áîäëîãûí àëèâàà øèéäâýð ãàðãàñàí áîë ò¿¿íèéã äàðààãèéí òºñâèéí æèëýýñ õýðýãæ¿¿ëäýã áàéõ.

6.3.Ýíý õóóëèéí 5.1.2-ò çààñàí òºñâèéí èæ á¿ðýí, ¿íýí çºâ áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

6.3.1. òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãà, õºðºíãº, ºð òºëáºðèéí ã¿éëãýýã áóóðóóëàõ áè÷èëò õèéõã¿éãýýð íèéò ä¿íãýýð íü òºëºâëºæ, òàéëàãíàõ;

6.3.2. ñàíõ¿¿ãèéí àëèâàà ¿éë àæèëëàãààã íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé ñòàíäàðòûí äàãóó, öàã õóãàöààíä íü, ¿íýí çºâ, ¿íäýñíèé ìºíãºí òýìäýãòýýð èëýðõèéëýí á¿ðòãýæ, òàéëàãíàõ;

6.3.3. òºñâèéí îðëîãîîð áàòàëãààæñàí Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëãàà, çýýë, á¿õ òºðëèéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ðýãòýé õîëáîãäñîí ãýðýý, õýëöýë, ¿éë àæèëëàãààã òºñºâò òóñãàõ;

6.3.4. òºñâèéí æèëèéí ÿâöàä øèíýýð áèé áîëñîí àëèâàà îðëîãî, ýõ ¿¿ñâýð, çýýë, õàíäèâ, òóñëàìæ, òýäãýýðýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí ¿éë àæèëëàãààíû çàðëàãà íü òºñâèéí á¿ðýëäýõ¿¿í áàéõ.

6.4.Ýíý õóóëèéí 5.1.3-ò çààñàí ñàíõ¿¿, òºñâèéí çîõèñòîé óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

6.4.1. òºñâèéã ¿ð àøèãòàé, õýìíýëòòýé áàéõààð òºëºâëºæ, çàðöóóëàõ;

6.4.2. òºðèéí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõã¿é õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõã¿é áàéõ;


43

6.4.3. èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãààð ã¿éöýòã¿¿ëýõ áîëîìæòîé õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã òýäãýýðýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ ÷èãëýë áàðèìòëàõ;

6.4.4. õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë áàðàà íèéë¿¿ëýõ, àæèë ã¿éöýòãýõ, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ýòãýýäèéã ÷ºëººò ºðñºëäººí, íýýëòòýé ñîíãîí øàëãàðóóëàëòûí àðãààð ñîíãîõ;

6.4.5. òºñâèéí çàõèðàã÷ òºñâèéí îðëîãûã áàðüöààëàõ, ò¿¿ãýýð áàòàëãàà ãàðãàõã¿é áàéõ;

6.4.6. õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë òºñâèéí îðëîãûã àëü íýã ýòãýýä, ýñõ¿ë ¿éë àæèëëàãààíä òóñãàéëàí îíîîõã¿é áàéõ;

6.4.7. òºðººñ õýðýãæ¿¿ëýõ àëèâàà ¿éë àæèëëàãàà, õºòºëáºð, àðãà õýìæýý, òàòâàð íîãäóóëàëò, ýñõ¿ë õºíãºëºëò, áàòàëãàà, çýýë, ºð òºëáºð, ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãàà, áîëçîøã¿é ºð òºëáºð, òýäãýýðèéí ¿ð ä¿í íü ºíºº áîëîí èðýýä¿é ¿åèéí õîîðîíä òýãø áóñ áàéäàë ¿¿ñãýõã¿é áàéõ;

6.4.8. òºñâèéã çîõèñòîé óäèðäàæ àâëàãà, ºð òºëáºð ¿¿ñãýõã¿é áàéõ.

6.5.Ýíý õóóëèéí 5.1.4-ò çààñàí òºñâèéí èë òîä áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

6.5.1. òºñºâ õýëýëöýõ, áàòëàõ ¿éë àæèëëàãààã íèéòýä íýýëòòýé áàéëãàæ, òºñâèéí òºëºâëºãºº, ã¿éöýòãýë, òàéëàãíàëûí òàëààð òîãòîîñîí õóãàöààíä íèéòýä îéëãîìæòîé, õ¿ðòýýìæòýé áàéäëààð ìýäýýëýõ;

6.5.2. òºñâèéã òºëºâëºõ, á¿ðä¿¿ëýõ, õóâààðèëàõ, òàéëàãíàõ ¿éë àæèëëàãààíä îëîí íèéòèéí îðîëöîîã õàíãàõ;

6.5.3. òºñâèéí ã¿éöýòãýë, çàðöóóëàëò íü áàòëàãäñàí òºëºâëºãººíèé äàãóó õýðýãæèæ áàéãàà ýñýõýä îëîí íèéò õÿíàëò òàâèõ áîëîìæîîð õàíãàõ;


44

6.5.4. òºðººñ ¿ç¿¿ëæ áàéãàà àëèâàà àæèë, ¿éë÷èëãýý, õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àðãà õýìæýý, òýäãýýðèéí õ¿ðýýíä õóäàëäàí àâ÷ áàéãàà áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíä îëîí íèéò õÿíàëò òàâèõ áîëîìæîîð õàíãàõ;

6.5.5. õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé à÷ õîëáîãäëûí ýðýìáý, õýðýãæ¿¿ëýõ äàðààëàë, àðãà çàìûã òîäîðõîéëîõ øèéäâýðò îëîí íèéòèéí ñàíàëûã õàðãàëçàí ¿çýõ;

6.5.6. òºñâèéí àñóóäëààð èðãýä, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã ýðõ á¿õèé ýòãýýä íü øèéäâýðòýý õýðõýí òóñãàñàí òóõàé, òºñâèéí ¿éë àæèëëàãààí äàõü îëîí íèéòèéí îðîëöîîã õàíãàæ àæèëëàñàí ä¿íã òýäýíä òóõàé á¿ð ìýäýýëæ áàéõ.

6.6.Ýíý õóóëèéí 5.1.5-ä çààñàí õàðèóöëàãàòàé áàéõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

6.6.1. òºñâèéí çàõèðàã÷ íü ò¿¿íèéã òîìèëñîí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíû ºìíº, ýñõ¿ë äýýä øàòíûõàà òºñâèéí çàõèðàã÷èéí ºìíº òºñâèéí òàëààð õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã áàéõ;

6.6.2. òºñâèéí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí àñóóäëàà ººðèéí õàðüÿàëàãäàõ äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷ààð äàìæóóëàí øèéäâýðë¿¿ëäýã áàéõ;

6.6.3. òºñâèéí çàõèðàã÷ íü ººðèéí ýðõ, ¿¿ðãýý äîîä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èä øèëæ¿¿ëæ áîëîõ áîëîâ÷ ýíý íü ò¿¿íèéã õàðèóöëàãààñ ÷ºëººëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é áàéõ;

6.6.4. òºñâèéí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí æèëèéí äóíäóóð ýíý õóóëèàð îëãîãäñîí á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä òóõàéí æèëèéí òºñºâòºº ººð÷ëºëò îðóóëæ, çîõèöóóëàëò õèéñýí áîë ã¿éöýòãýëèéã íü àíõíû áàòëàãäñàí çîðèëò, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íòýé õàðüöóóëæ òàéëàãíàäàã áàéõ;


45

6.6.5. îðîí íóòãèéí òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõýýð ýíý õóóëüä çààñàí ÷èã ¿¿ðãýýñ áóñàä ÷èã ¿¿ðãèéã ººð õóóëü òîãòîîìæîîð òîãòîîñîí áîë òóõàéí ÷èã ¿¿ðãèéã ñàíõ¿¿æèëòèéíõ íü õàìò øèéäâýðëýí, øèëæ¿¿ëäýã áàéõ;

6.6.6. òóõàéí øàòíû òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýýð õóóëèàð òîãòîîñîí ÷èã ¿¿ðãèéã çºâõºí òóõàéí øàòíû òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð õýðýãæ¿¿ëýõ.

7 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí æèë

7.1.Òºñâèéí æèë íü òóõàéí îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäºð ýõýëæ, òóõàéí îíû 12 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäºð äóóñãàâàð áîëíî.

7.2.Òºñâèéí æèë íü ñàð, óëèðàë, õàãàñ æèë, á¿òýí æèë ãýñýí ¿åä õóâààãäàíà.

7.3.Òºñâèéã íýã æèëýýð áàòàëæ, òàéëàãíàõ áºãººä áàòëàãäñàí òºñâèéã ñàð, óëèðëààð õóâààðèëàí, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëíà.

7.4.Òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðýýð, ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíã óëèðàë, õàãàñ æèë, á¿òýí æèëýýð áýëòãýæ, òàéëàãíàíà.

7.5.Áàòëàãäñàí òºñâèéã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýë àæëûã òóõàéí æèëèéí òºñâèéã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí ºäðººñ ýõëýí çîõèîí áàéãóóëæ áîëíî.

7.6.Òºñâèéí æèë ýõëýõýä òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òóõàéí òºñâèéí æèëèéí áàòëàãäñàí òºñâèéã çàðöóóëàõ ýðõ íü íýýãäýíý.

7.7.Ýíý õóóëèéí 43 äóãààð ç¿éëä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä òºñâèéí æèë äóóñàõàä òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñºâ çàðöóóëàõ ýðõ íü äóóñãàâàð áîëîõ áºãººä òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí çàðöóóëàãäààã¿é ¿ëäýãäëèéã òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèé äàíñàíä òàòàí òºâëºð¿¿ëíý.

7.8.Ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãààíû îíöëîãîîñ õàìààð÷ òºñâèéí õýðýãæèëòèéí õóãàöàà íü òºñâèéí æèëýýñ çºð¿¿òýé áîë òºñâèéí òºëºâëºëòèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé áàòàëñàí àðãà÷ëàëûí äàãóó çîõèöóóëíà.


46

8 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí öàãëàáàð

8.1.Äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:

8.1.1 ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ, æèë á¿ðèéí 4 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû äîòîð Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.1.2. Çàñãèéí ãàçàð äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã õýëýëöýí æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.1.3. Óëñûí Èõ Õóðàë äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí6 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð õýëýëöýæ, áàòëàõ;

8.1.4. Óëñûí Èõ Õóðàë äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã áàòàëñíààñ õîéø àæëûí äîëîîí ºäðèéí äîòîð õýâëýí íèéòëýõ.

8.2.Óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:

8.2.1. õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí 4 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé äîòîð áîëîâñðóóëæ, Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëýõ; /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-

íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

8.2.2. Çàñãèéí ãàçàð ýíý õóóëèéí 8.2.1-ä çààñàí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñëèéã äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýí õÿíàæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;


47

8.2.3. Óëñûí Èõ Õóðàë óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí õàâðûí ÷óóëãàíààð õýëýëöýí áàòëàõ.

8.3.Äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä ñóóðèëñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà.

8.3.1. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä ñóóðèëñàí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûí ñàíàëàà ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä æèë á¿ðèéí 6 äóãààð ñàðûí 10-íû äîòîð õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.3.2. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûí ñàíàëûã íýãòãýí áîëîâñðóóëæ, æèë á¿ðèéí 6 äóãààð ñàðûí 20-íû äîòîð Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.3.3. Çàñãèéí ãàçàð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûí òºñëèéã õýëýëöýí æèë á¿ðèéí 7 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð áàòëàõ;

8.3.4. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëñàí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûã òºñâèéí óäèðäàìæèéí õàìò æèë á¿ðèéí 7 äóãààð ñàðûí 5-íû äîòîð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ.

8.4.Òóõàéí æèëèéí óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:

8.4.1. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãääàã òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü æèëèéí òºñâèéí òºñëºº æèë á¿ðèéí 7 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð


48

õàðüÿàëàõ òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.4.2. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷, òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãääàãã¿é òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ æèë á¿ðèéí 8 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð æèëèéí òºñâèéí òºñëºº õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.4.3. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ æèëèéí òºñâèéí ñàíàëàà æèë á¿ðèéí 8 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.4.4. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ýíý õóóëèéí8.4.3-ò çààñàí æèëèéí òºñâèéí ñàíàëûã íýãòãýí áîëîâñðóóëæ, æèë á¿ðèéí 9 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû äîòîð Çàñãèéí ãàçàðò ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.4.5. Çàñãèéí ãàçàð æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí 10 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.4.6. Çàñãèéí ãàçàð æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýñ õîéø àæëûí ãóðâàí ºäðèéí äîòîð íèéòýä ìýäýýëýõ;

8.4.7. òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãà æèëèéí òºñâèéí òºñëèéí òàëààðõ ä¿ãíýëòèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä æèë á¿ðèéí 10 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.4.8. Óëñûí Èõ Õóðàë æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã õýëýëöýí æèë á¿ðèéí 11 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû äîòîð áàòëàõ.

8.5.Àéìàã, íèéñëýëèéí æèëèéí òºñâèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:


49

8.5.1. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí 11 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû äîòîð òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.5.2. àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã õýëýëöýí æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 05-íû äîòîð áàòëàõ;

8.5.3. ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 10-íû äîòîð òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.5.4. ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí òºñëèéã õýëýëöýí æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 20-íû äîòîð áàòëàõ;

8.5.5. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû æèëèéí áàòëàãäñàí òºñâèéã 12 äóãààð ñàðûí 31-íèé äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ.

8.6.Óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:

8.6.1. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õàðúÿàëàãääàãã¿é òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ òºñâèéí õóâààðèéí ñàíàëàà æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.6.2. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òºñâèéí õóâààðèéí ñàíàëàà æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;


50

8.6.3. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí æèëèéí òºñâèéí õóâààðèéã æèë á¿ðèéí 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé äîòîð áàòëàõ.

8.7.Àéìàã, íèéñëýëèéí æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà:

8.7.1. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð áàòëàõ;

8.7.2. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí áàòëàãäñàí õóâààðèéã æèë á¿ðèéí 12 äóãààð ñàðûí 31-íèé äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ.

8.8.Óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ, àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà.

8.8.1. òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðèéí 02-íû äîòîð õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.8.2. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ òóñãàé ñàí, òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðèéí 04-íèé äîòîð õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.8.3. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðèéí 06-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.8.4. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íýãäñýí òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðèéí 08-íû äîòîð íýãòãýí ãàðãàõ;


51

8.8.5. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íýãäñýí òºñâèéí ñàðûí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýã ñàð á¿ðèéí 15-íû äîòîð íèéòýä õýâëýí ìýäýýëýõ.

8.9.Óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ, îðîí íóòãèéí òºñâèéí óëèðàë, õàãàñ, á¿òýí æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëíà:

8.9.1. òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ óëèðëûí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã äàðàà óëèðëûí ýõíèé ñàðûí 15-íû äîòîð ãàðãàæ õàðüÿàëàãäàõ äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èä, æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã äàðàà îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû äîòîð òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã 02 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð õàðüÿàëàãäàõ äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.9.2. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ õàãàñ æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 7 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð ãàðãàæ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä, æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðàà îíû 3 äóãààð ñàðûí 05-íû ºäðèéí äîòîð òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 3 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí äîòîð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.9.3. ñóì, ä¿¿ðãèéíòºðèéí ñàí íü òóõàéí øàòíû òºñâèéí õàãàñ æèëèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 7 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð ãàðãàæ äýýä øàòíû òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä, æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðàà îíû 3 äóãààð ñàðûí 05-íû äîòîð òºðèéí


52

àóäèòûí áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 3 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð äýýä øàòíû òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ áà àóäèò õèéñýí òàéëàíã íèéòýä ìýäýýëýõ;

8.9.4. àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 4 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé äîòîð òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí òàéëàíã 4 ä¿ãýýð ñàðûí 20-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ áà àóäèò õèéñýí òàéëàíã íèéòýä ìýäýýëýõ;

8.9.5. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ õàãàñ æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 8 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä, æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðàà îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 05-íû äîòîð òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 4 ä¿ãýýð ñàðûí 25-íû äîòîð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.9.6. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ õàãàñ æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 8 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð ãàðãàõ;

8.9.7. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðàà îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû äîòîð ãàðãàæ, òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ áà òºðèéí àóäèòûíòºâ áàéãóóëëàãà 5 äóãààð ñàðûí 05-íû äîòîð àóäèò õèéæ, ñàíàë ä¿ãíýëò ãàðãàõ;


53

8.9.8. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà äàðàà æèëèéí 02 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëæ, àóäèò õèéñýí òàéëàíã 3 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ áîëîí Òºðèéí ºì÷èéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëýõ.

8.10.Íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã äàðààõ öàãëàáðûí äàãóó áîëîâñðóóëíà:

8.10.1. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðûí 10-íû äîòîð òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.10.2. òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãà íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíä íýã ñàðûí äîòîð àóäèò õèéæ, Çàñãèéí ãàçàð, Óëñûí Èõ Õóðàëä õ¿ðã¿¿ëýõ;

8.10.3. Çàñãèéí ãàçàð ýíý õóóëèéí 8.10.2-ò çààñàí àóäèòûí ä¿ãíýëò ãàðñíààñ õîéø àæëûí äîëîîí ºäðèéí äîòîð íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã àóäèòûí ä¿ãíýëòèéí õàìò Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

8.10.4. Óëñûí Èõ Õóðàë íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíã õàâðûí ÷óóëãàíààð õýëýëöýí, óëñûí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã áàòëàõ;

8.10.5. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí ã¿éöýòãýë áîëîí àóäèò õèéñýí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíãíèéòýä õýâëýí ìýäýýëýõ.


54

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÒªÑÂÈÉÍ ÒÀËÀÀÐÕ ÒªÐÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ,ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÒÍÛ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕ

9 ä¿ãýýð ç¿éë.Óëñûí Èõ Õóðëûí á¿ðýí ýðõ

9.1.Óëñûí Èõ Õóðàë òºñâèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

9.1.1. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 9.1.1-ä çààñíû äàãóó äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã áàòëàõ;

9.1.2. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëæ óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë, óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ, òýäãýýðèéí òîäîòãîëûã õýëýëöýæ, áàòëàõ;

9.1.3. íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã õýëýëöýí, óëñûí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã áàòëàõ;

9.1.4. òºñâèéí õºðºíãèéí çàðöóóëàëò, ¿ð ä¿íä õÿíàëò òàâèõ;

9.1.5. Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñ ãàðãàõ çºâøººðºë îëãîõ.

10 äóãààð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ

10.1.Çàñãèéí ãàçàð òºñâèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

10.1.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

10.1.2. Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä áàãòààí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðýýð æèëèéí òºñâèéí õÿçãààð áàòëàõ;

10.1.3. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéöñýí óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ


55

¿íäñýí ÷èãëýë, æèëèéí òºñâèéí òºñºë, òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ;

10.1.4. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðèéí õóäàëäàí àâàõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã áàòëàõ;

10.1.5. óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºð áàòëàõ;

10.1.6. òºñâèéí òºñºë íü ýíý õóóëèéí 27 äóãààð ç¿éëä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãàà ýñýõèéã õÿíàõ;

10.1.7. òºñâèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ;

10.1.8. íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä òàéëàãíàõ;

10.1.9. Óëñûí Èõ Õóðëûí çºâøººðñíººð Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñ ãàðãàõ;

10.1.10. Óëñûí Èõ Õóðëûí øèéäâýðýýð áàéãóóëàõààð õóóëüä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä òºñâèéí áàéãóóëëàãûã øèíýýð áàéãóóëàõ, ººð÷ëºí áàéãóóëàõ, òàòàí áóóëãàõ;

10.1.11. òºñâèéí õºðºíãèéã ¿ð àøèãòàé çàõèðàí çàðöóóëæ, óëñûí òºñâèéí áàéãóóëëàãààñ íèéë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ÷àíàðûí øààðäëàãûã õàíãóóëàõ;

10.1.12. Çàñãèéí ãàçðûí çýýë áîëîí óëñûí ºðèéí óäèðäëàãà, ò¿¿íèé ñòðàòåãèéã òîäîðõîéëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ;

10.1.13. óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòààð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõ æóðìûã áàòëàõ;

10.1.14. òóõàéí æèëèéí òºñâèéí õóóëèàð áàòëàãäñàí õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé æàãñààëòàä øèíý àðãà õýìæýý íýìæ


56

òóñãàõã¿éãýýð, òýäãýýðèéí ã¿éöýòãýëèéí ÿâö áàéäàëòàé óÿëäóóëàí, òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí áàãöûí ä¿íä áàãòààí õºðºíãèéí çîõèöóóëàëò õèéõ.

10.2.Òºñºâ, ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí áîäëîãûí òºëºâëºëòèéã ñàéæðóóëàõ, ò¿¿íèé òàéëàãíàëò, èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, îëîí íèéòèéí õÿíàëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîòîé òàòâàð òºëºã÷äèéí òºëººëºë á¿õèé òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, ìýðãýæëèéí õîëáîîä áîëîí ñàëáàðûí ýðäýìòäýýñ á¿ðäñýí 9 ãèø¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé îðîí òîîíû áóñ òºñºâ, ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñíèé çºâëºëèéã Åðºíõèé ñàéäûí äýðãýä áàéãóóëæ àæèëëóóëíà.

10.3.Ýíý õóóëèéí 10.2-ò çààñàí ¿íäýñíèé çºâëºë íü òºñâèéí òºñºë áîëîí óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñëèéã õýëýëöýæ, ñàíàë, ä¿ãíýëòýý Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëíý.

10.4.Ýíý õóóëèéí 10.2-ò çààñàí ¿íäýñíèé çºâëºëèéí ä¿ðìèéã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõ

11.1.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í òºñâèéí óäèðäëàãûí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

11.1.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë, òºñâèéí òºñºë, òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñºë áîëîí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðûã Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëýõ;

11.1.2. ñàíõ¿¿, òºñâèéí óäèðäëàãûí àñóóäëààð ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé õ¿ðýýíä çààâàð, æóðàì áàòëàí ãàðãàõ;

11.1.3. òºñâèéí çàðëàãûí íîðì, íîðìàòèâ áîëîí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí á¿òöèéí áîëîí îðîí òîîíû æèøèã, õÿçãààðûã òîãòîîõ;

11.1.4. òºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãà, òºëºâëºëò,


57

çîõèöóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ñàíàë áîëîâñðóóëàí, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð øèéäâýðë¿¿ëýõ;

11.1.5. òºñâèéí äýëãýðýíã¿é àíãèëëûã áàòëàõ;

11.1.6. Çàñãèéí ãàçðààñ ýðõ îëãîñíîîð çîõèõ õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó Çàñãèéí ãàçðûí íýðèéí ºìíººñ ºð ¿¿ñãýõ, ºðèéí áàòàëãàà ãàðãàõ, ºð ¿¿ñãýõ çºâøººðëèéã ýíý õóóëèéí 62.6.2-ò çààñíû äàãóó îëãîõ;

11.1.7. òºñºâ, òàòâàðûí õàðèëöààã çîõèöóóëàõ õóóëèéí òºñºë íü òºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èãòýé íèéöýæ áàéãàà ýñýõ òàëààð ä¿ãíýëò ãàðãàõ;

11.1.8. çýýë, òóñëàìæèéí ñàíõ¿¿æèëò, ¿éë÷èëãýý, á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ; /Ýíý çààëòûã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºí íàéðóóëñàí/

11.1.9. ºðèéí óäèðäëàãà, ò¿¿íèé ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ;

11.1.10. òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààã óäèðäëàãààð õàíãàõ;

11.1.11. òºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí äîòîîä àóäèò, õÿíàëò øàëãàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ, óäèðäëàãààð õàíãàõ;

11.1.12. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààã íýãäñýí óäèðäëàãààð õàíãàõ;

11.1.13. ýíý õóóëèéí 8.6.3-ò çààñàí òºñâèéí õóâààðèéã áàòëàí ìºðä¿¿ëýõ, ò¿¿íä ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

11.1.14. òºñâèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñíû íºõöºëèéã òîãòîîõ, òóõàéí æèëèéí òºñâèéí áîëîí òºñâèéí íýìýëò, ººð÷ëºëòòýé íü õàìò áàòëóóëàõ; /Ýíý çààëòûã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºí íàéðóóëñàí/


58

11.1.15. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷, òºñâèéí áàéãóóëëàãà, áóñàä ýòãýýäýä óëñûí òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëòèéã áàòëàãäñàí òºñâèéí äàãóó îëãîõ;

11.1.16. òºðèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãº àøèãëàñíû òºëáºðèéí õýìæýýã òîãòîîõ;

11.1.17. îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ æóðàì áàòëàõ;

11.1.18. Çàñàã äàðãûí íººö õºðºíãèéí çîðèóëàëò, çàðöóóëàëòûí íèéòëýã æóðìûã òîãòîîõ;

11.1.19. ýíý õóóëüä çààñàí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã òºñâèéí áàéãóóëëàãà, áóñàä ýòãýýäýýñ ãàðãóóëàí àâàõ.

111 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõ

111.1.Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í òºñâèéí óäèðäëàãûí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

111.1.1. õºðºíãº îðóóëàëòûí çîðèëãîîð ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñíû íºõöºëèéã òîãòîîõ, óã ¿íýò öààñíû òºëáºðèéí õóâààðèéã òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íòýé çºâøèëöºí øèéäâýðëýõ;

111.1.2. çýýë, òóñëàìæèéí íýãäñýí áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ. /Ýíý ç¿éëèéã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí

õóóëèàð íýìñýí/

12 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ

12.1.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí óäèðäëàãûí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:


59

12.1.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñºë, ò¿¿íä òóñãàõ ýäèéí çàñàã, òºñâèéí òààìàãëàëûã áîëîâñðóóëàõ;

12.1.2. óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéí òºñºë, òýäãýýðèéí òîäîòãîëûí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ;

12.1.3. Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä áàãòààí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðýýð æèëèéí òºñâèéí õÿçãààð áîëîâñðóóëàõ;

12.1.4. æèëèéí òºñâèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæèéã òºñâèéí öàãëàáðûã áàðèìòëàí áýëòãýæ, òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

12.1.5. òºñâèéí òîäîòãîë õèéõ òóõàé Çàñãèéí ãàçðûí ñàíàëûã áîëîâñðóóëàõ;

12.1.6. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí ã¿éöýòãýëä õÿíàëò òàâèõ;

12.1.7. íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàí ãàðãàõ;

12.1.8. Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí íýãäñýí òàéëàíã îëîí óëñûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðòûí äàãóó ãàðãàõ;

12.1.9. îëîí óëñûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðòûí äàãóó Ìîíãîë Óëñûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëæ, õýðýãæèëòèéã õàíãàõ;

12.1.10. òºñâèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñíû íºõöºëèéã ººð÷ëºõ, çýýë òºëºõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ; /Ýíý çààëòûã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºí íàéðóóëñàí/

12.1.11. áàíêèíä äàíñ íýýõ çºâøººðëèéã òºñâèéí áàéãóóëëàãàä îëãîõ;


60

12.1.12. òºëºãäººã¿é óëñûí ºðèéí ¿ëäýãäýë, äóíä õóãàöààíû ºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé òààìàãëàëûã õàãàñ æèë òóòàì ãàðãàæ íèéòýä õýâëýí íèéòëýõ;

12.1.13. òºâ òºðèéí ñàíãèéí ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëæ, òºñâèéí õºðºíãº, íººöèéí ñàíã áàéðøóóëàõ;

12.1.14. ýäèéí çàñàã, òºñºâ, ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäàë ýðõýëñýí àëáàäûã ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàõ;

12.1.15. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí õàðüÿà òºñâèéí áàéãóóëëàãûí õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ã¿éöýòãýë áîëîí óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãààñ õóäàëäàí àâàõ àðãà õýìæýýíèé ã¿éöýòãýëèéí ÿâöàä õÿíàëò òàâèõ;

12.1.16. òºñâèéí äîòîîä àóäèò, õÿíàëò øàëãàëòûí ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ;

12.1.17. òºñâèéí îðëîãûí á¿ðäýëòòýé óÿëäóóëàí ìºíãºí õºðºíãèéí çîõèöóóëàëòûí õ¿ðýýíä ñàíõ¿¿æèëòèéí áîëîí çàðöóóëàëòûí ýðõèéã áóóðóóëàõ;

12.1.18. ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí áîäëîãûí øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûã ýðõëýõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé áèå äààñàí òºâèéã áàéãóóëæ àæèëëóóëàõ àñóóäëûã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãàä îðóóëæ øèéäâýðë¿¿ëýõ;

12.1.19. òºñâèéí òºëºâëºëò, òºñâèéí ã¿éöýòãýë, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë, òàéëàãíàëòûí ìýäýýëëèéí íýãäñýí òîãòîëöîîã óäèðäàõ;

12.1.20. ýíý õóóëüä çààñàí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã òºñâèéí áàéãóóëëàãà, áóñàä ýòãýýäýýñ ãàðãóóëæ àâàõ.

13 äóãààð ç¿éë. Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ /Ýíý ç¿éëèéí ãàð÷èãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/


61

13.1.Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí òºëºâëºëòèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

13.1.1. óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñºë áîëîâñðóóëæ, Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëýõ;

13.1.2. óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ.

13.1.3. õºðºíãº îðóóëàëòûí çîðèëãîîð ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí ¿íýò öààñíû áîëîí çýýëèéí íºõöºëèéã ººð÷ëºõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ, óã ¿íýò öààñíûòºëáºðèéí õóâààðèéã òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íòýé çºâøèëöºí øèéäâýðëýõ. /Ýíý çààëòûã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/

14 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷, ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ

14.1.Äàðààõ àëáàí òóøààëòàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ áàéíà:

14.1.1. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òºñâèéí;

14.1.2. Óëñûí Èõ Õóðëûí äàðãà Óëñûí Èõ Õóðëûí òºñâèéí;

14.1.3. Óëñûí Èõ Õóðàëä àæëàà øóóä õàðèóöàí òàéëàãíàäàã áàéãóóëëàãûí äàðãà òóõàéí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.4. Åðºíõèé ñàéä ò¿¿íä õóóëü òîãòîîìæîîð õàðüÿàëóóëñàí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.5. Òýðã¿¿í Øàäàð ñàéä ò¿¿íä õóóëü òîãòîîìæîîð õàðüÿàëóóëñàí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí; /Ýíý çààëòûã 2012 îíû 03 äóãààð ñàðûí 07-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/


62

14.1.6. Øàäàð ñàéä ò¿¿íä õóóëü òîãòîîìæîîð õàðüÿàëóóëñàí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.7. Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà Åðºíõèé ñàéäûí òºñºâ, Øàäàð ñàéäûí àæëûí àëáàíû òºñºâ, Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí òºñºâ áîëîí ò¿¿íä õóóëü òîãòîîìæîîð õàðüÿàëóóëñàí áóñàä áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

/Ýíý çààëòàä 2012 îíû 03 äóãààð ñàðûí 07-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðñîí/

14.1.8. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í õîëáîãäîõ òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí áîëîí ò¿¿íä õóóëü òîãòîîìæîîð õàðüÿàëóóëñàí áóñàä áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.9. ¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí äàðãà ¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí òºñâèéí;

14.1.10. Óëñûí äýýä ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷ òóõàéí ø¿¿õèéí òºñâèéí;

14.1.11. Ø¿¿õèéí åðºíõèé çºâëºëèéí äàðãà íü Ø¿¿õèéí åðºíõèé çºâëºëèéí àæëûí àëáà, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ñóì äóíäûí, ä¿¿ðãèéí áîëîí äàãíàñàí ø¿¿õèéí òºñâèéí;

14.1.12. Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîð ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.13. ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí çºâëºëèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà òóñ çºâëºëèéí;

14.1.14. Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí äàðãà òóõàéí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

14.1.15. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí äàðãà òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí òºñâèéí;

14.1.16. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä àæëàà õàðèóöàí òàéëàãíàäàã áàéãóóëëàãûí äàðãà òóõàéí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;


63

14.1.17. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí øàòíû îðîí íóòãèéí ýíý õóóëèéí 14.1.15, 14.1.16-ä çààñíààñ áóñàä òºñâèéí.

14.2.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òºñâèéí óäèðäëàãûí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

14.2.1. æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðò áàãòààí òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ;

14.2.2. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëòèéã áîäèòîé òîäîðõîéëîõ;

14.2.3. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä òºñâèéã ¿ð àøèãòàé óäèðäàõ, ã¿éöýòãýëèéã õàíãàõ;

14.2.4. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä òóõàéí òºñºâ õýðýãæèõ æèë áîëîí äóíä õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëýõ õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýýã æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðò áàãòààí ñàíõ¿¿æèëòèéí á¿õ òºðëèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé íü óÿëäóóëàí áîëîâñðóóëàõ;

14.2.5. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé àãåíòëàã, òºñâèéí áàéãóóëëàãûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõ;

14.2.6. õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿í, òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíã ãàðãàí, Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä òàíèëöóóëàõ;

14.2.7. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé àãåíòëàã, òºñâèéí áóñàä áàéãóóëëàãà, Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàí, ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæñýí òºñëèéí òàéëàí á¿õèé õàãàñ æèëèéí áîëîí æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã íýãòãýí, ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;


64

14.2.8. õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéã òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ÿâöàä õÿíàæ, ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä óëèðàë á¿ð òàéëàãíàõ;

14.2.9. õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýý õýðýãæèæ äóóññàíû äàðàà õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿ð ä¿íãèéí òàëààðõ òàéëàíãñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

14.2.10. ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä äîòîîä àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ.

14.3.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí ç¿é çîõèñòîé, ¿ð àøèãòàé áàéäàë, ¿ð ä¿íãèéí ã¿éöýòãýëèéã õàíãàæ, ººðò õàìààðàõ òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí áèåëýëòèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë, Çàñãèéí ãàçàð, Óëñûí Èõ Õóðëûí ºìíº á¿ðýí õàðèóöíà.

14.4.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü òºñºâ õóâààðèëàõ, çàðöóóëàõòàé õîëáîãäñîí á¿ðýí ýðõýý òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷, ýñõ¿ë õàðüÿàëàõòºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èä øèëæ¿¿ëæ áîëîõ áºãººä èéíõ¿¿ øèëæ¿¿ëñýí íü ò¿¿íèéã õàðèóöëàãààñ ÷ºëººëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

14.5.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ò¿¿íä õàìààðàõ òºñâèéí àñóóäëûã õàðèóöàí ã¿éöýòãýõ ñàíõ¿¿ãèéí íýãæ, íÿãòëàí áîäîã÷, àæèëòàíòàé áàéíà.

15 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷, ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ

15.1.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ººðèéí óäèðäëàãà äîð òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéã õàðüÿàëàõ ýðõ á¿õèé òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷òàé áàéæ áîëíî.

15.2.Ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñàí ãýðýýãýýð òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñàí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà áàéíà.


65

15.3.Òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷, ò¿¿íä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

15.4.Òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü ò¿¿íä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

15.4.1. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí ýíý õóóëèéí 14.2.2, 14.2.3, 14.2.5, 14.2.8–ä çààñàí áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéí ýíý õóóëèéí 16.5-ä çààñàí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ;

15.4.2. ýíý õóóëèéí 14.2.8-ä çààñàí òàéëàíã íýãòãýí õàðüÿà òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ.

16 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷, ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ

16.1.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà íü ò¿¿íèé ¿éë àæèëëàãààã ¿ð àøèãòàé óäèðäëàãààð õàíãàæ, àæëûí ¿ð ä¿íã õàðèóöàõ ¿¿ðýã á¿õèé òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷òàé áàéíà.

16.2.Óëñûí Èõ Õóðàëä àæëàà øóóä õàðèóöàí òàéëàãíàäàã áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéã õàðüÿàëàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òîãòîîíî.

16.3.Àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä àæëàà õàðèóöàí òàéëàãíàäàã áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéã õàðüÿàëàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òîãòîîíî.

16.4.Äàðààõ àëáàí òóøààëòàí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ áàéíà:

16.4.1. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí Òàìãûí ãàçðûí äýä äàðãà Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí áîëîí ò¿¿íèé Òàìãûí ãàçðûí òºñâèéí;

16.4.2. Óëñûí Èõ Õóðëûí Òàìãûí ãàçðûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Óëñûí Èõ Õóðëûí òºñâèéí;

16.4.3. Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí òýðã¿¿í äýä äàðãà Åðºíõèé ñàéäûí òºñâèéí, Øàäàð ñàéäûí àæëûí àëáàíû, Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã


66

ýðõëýõ ãàçðûí òºñâèéí; /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 03 äóãààð ñàðûí 07-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðñîí/

16.4.4. òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà òóñ áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

16.4.5. àãåíòëàãèéí äàðãà òóñ àãåíòëàãèéí òºñâèéí;

16.4.6. ¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí àæëûí àëáàíû äàðãà ¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí òºñâèéí;

16.4.7. ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí çºâëºëèéí àæëûí àëáàíû äàðãà òóñ çºâëºëèéí òºñâèéí;

16.4.8. Óëñûí äýýä ø¿¿õèéí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà Óëñûí äýýä ø¿¿õèéí òºñâèéí;

16.4.9. Ø¿¿õèéí åðºíõèé çºâëºëèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Ø¿¿õèéí åðºíõèé çºâëºëèéí àæëûí àëáàíû òºñâèéí;

16.4.10. Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà òóñ áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

16.4.11. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ñóì äóíäûí, ä¿¿ðãèéí áîëîí äàãíàñàí ø¿¿õèéí òàìãûí õýëòñèéí äàðãà òóõàéí øàòíû ø¿¿õèéí òºñâèéí;

16.4.12. Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîðûí ãàçðûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîðûí ãàçðûí òºñâèéí;

16.4.13. àéìàã, íèéñëýëèéí ïðîêóðîðûí ãàçðûí Òàìãûí õýëòñèéí äàðãà òóõàéí øàòíû ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí;

16.4.14. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí òºñâèéí;

16.4.15. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí òºñâèéí;


67

16.4.16. Çàñãèéí ãàçðûí øóãàìààð àâ÷ áàéãàà õºíãºëºëòòýé çýýë áîëîí áóöàëòã¿é òóñëàìæèéí õºðºíãººð õýðýãæèæ áàéãàà òºñëèéí íýãæèéí äàðãà òóõàéí òºñëèéí òºñâèéí;

16.4.17. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí çàõèðàã÷ òóõàéí ñàíãèéí òºñâèéí;

16.4.18. òºñâèéí áóñàä áàéãóóëëàãûí äàðãà (çàõèðàë, ýðõëýã÷) òóõàéí áàéãóóëëàãûí òºñâèéí.

16.5.Òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü òºñâèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

16.5.1. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàõ;

16.5.2. áàòëàãäñàí òºñºâ, õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷òàé áàéãóóëñàí ãýðýýíèé õ¿ðýýíä òºñâèéí õºðºíãèéã óäèðäàõ, çàðöóóëàëòàä íü õÿíàëò òàâèõ;

16.5.3. áàòëàãäñàí öàëèíãèéí ñàí, îðîí òîîíû õÿçãààðò áàãòààí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí îðîí òîî, àæèëëàã÷äûí öàëèí õºëñèéã òîãòîîõ;

16.5.4. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã äýýøë¿¿ëýõ;

16.5.5. áàòëàãäñàí òºñâèéã çîðèóëàëòûí äàãóó çàðöóóëàõ;

16.5.6. äîòîîä àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ;

16.5.7. áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýý,òàéëàí, ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé áèåëýëòèéã ¿íýí çºâ ãàðãàõ, òîãòîîñîí õóãàöààíä òàéëàãíàõ;

16.5.8. ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãààñ øààðäñàí ìýäýýëëèéã õóãàöààíä íü ãàðãàæ ºãºõ.


68

17 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí áàéãóóëëàãà

17.1.Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíîîñ Çàñãèéí ãàçðûí øóãàìààð Ìîíãîë Óëñàä îëãîæ áàéãàà çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéí íýãæ íü òºñâèéí áàéãóóëëàãà áàéíà.

17.2.Õóóëèéí ýòãýýäèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëüä çààñíû äàãóó òºñâèéí áàéãóóëëàãûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà á¿ðòãýíý.

17.3.Òºñâèéí çàõèðàã÷èéí íýã óäààãèéí øèíæ ÷àíàðòàé, áàéíãûí áóñ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ íýãæ íü ò¿¿íèéã øóóä õàðüÿàëàõ òºñâèéí çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãäàæ, òºñâèéí õàðèëöààíä îðîëöîíî.

18 äóãààð ç¿éë. Òóñãàé ñàí

18.1.Òºðèéí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã òóñãàé ñàíãààð äàìæóóëàí ã¿éöýòãýæ áîëíî.

18.2.Òóñãàé ñàí íü Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàí, îðîí íóòãèéí òóñãàé ñàí ãýñýí òºðºëòýé áàéíà.

18.3.Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíã áàéãóóëàõ, ò¿¿íèé ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷èì, õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã, óã ñàíãèéí îðëîãî, ò¿¿íèé çàðöóóëàëòûí òàëààðõ õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëíà.

18.4.Îðîí íóòãèéí òóñãàé ñàíã áàéãóóëàõ, ò¿¿íèé ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷èì, õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã, óã ñàíãèéí îðëîãî, ò¿¿íèé çàðöóóëàëòûí òàëààðõ õàðèëöààã ýíý õóóëèàð çîõèöóóëíà.

18.5.Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàí íü óëñûí òºñâèéí, îðîí íóòãèéí òóñãàé ñàí íü îðîí íóòãèéí òºñâèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà.

18.6.Ýíý õóóëèéí 4.1.50-ä çààñàí ýðãýëòèéí ñàíãèéí ¿ëäýãäëèéã òºñºâò òàòàí òºâëºð¿¿ëýõ àñóóäëûã òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òóõàé õóóëèàð øèéäâýðëýíý.

18.7.Ýðãýëòèéí ñàí áàéãóóëàõ, ýðãýëòèéí ñàíãèéí îðëîãî, çîðèóëàëò, çàðöóóëàëò, òàéëàãíàëòòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëèàð çîõèöóóëíà.


69

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷èéã òîìèëîõ, ÷ºëººëºõ

19.1.Á¿õ øàòíû òºñºâ íü òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷òîé áàéíà.

19.2.Ýíý õóóëèéí 14.1.3, 14.1.7, 14.1.8, 14.1.11, 14.1.12, 14.1.16-ä çààñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷òîé áàéíà.

19.3.Ýíý õóóëèéí 19.1, 19.2-ò çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷, øóóä çàõèðàã÷ íü òºñâèéí àõëàõ íÿãòëàí áîäîã÷, íÿãòëàí áîäîã÷òîé áàéíà.

19.4.Ýíý õóóëèéí 14.1.3, 14.1.7, 14.1.8, 14.1.11, 14.1.12-ò çààñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òóõàéí òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷èéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàòàé çºâøèëöºí òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

19.5.Ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷èéã àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷òàé, àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷èéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàòàé çºâøèëöºí òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

19.6.Òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü òºñâèéí àõëàõ íÿãòëàí áîäîã÷èéã äàðààõ áàéäëààð çºâøèëöºí òîìèëæ, ÷ºëººëíº:

19.6.1. óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí íÿãòëàí áîäîã÷èéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàòàé;

19.6.2. ýíý õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ãýðýýãýýð îðîí íóòàãò øèëæ¿¿ëñýí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí


70

çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí áàéãóóëëàãûí àõëàõ íÿãòëàí áîäîã÷èéã àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàíãèéí õýëòñèéí äàðãàòàé;

19.6.3. àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ áàéãóóëëàãûí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí íÿãòëàí áîäîã÷èéã, ñóìûí òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí íÿãòëàí áîäîã÷èéã àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàíãèéí õýëòñèéí äàðãàòàé òóñ òóñ;

19.6.4. ä¿¿ðãèéí òºñºâò õàðüÿàëàãäàõ áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü ººðèéí òºñâèéí íÿãòëàí áîäîã÷èéã ä¿¿ðãèéí òºðèéí ñàíãèéí õýëòñèéí äàðãàòàé.

19.7.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà, òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæèéí åðºíõèé íÿãòëàí áîäîã÷èä òàâèãäàõ øààðäëàãà, øàëãóóð æóðìûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òîãòîîíî.

20 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéí íýãäñýí òîãòîëöîî

20.1.Á¿õ øàòíû òºñºâ áîëîâñðóóëàõ, òºñâèéí ã¿éöýòãýë, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë, òàéëàãíàëòûã òºñâèéí ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñ¿ëæýýãýýð äàìæóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý.

20.2.Ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéí íýãäñýí òîãòîëöîîí äàõü ìýäýýëýë íü õîëáîãäîõ øèéäâýð, ýðõ ç¿éí àêò, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàðèìòààð áàòàëãààæñàí áàéíà.

20.3.Õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí òºñâèéí ìýäýýëëèéí òîãòîëöîîíä ¿íýí çºâ ìýäýýëëèéã öàã õóãàöààíä íü îðóóëàõ, ìýäýýëëèéí ¿íäñýí áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëýõ, á¿ðòãýõ, õàäãàëàõ, õàìãààëàõ ¿¿ðýãòýé.


71

ÄªÐªÂÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃÒªÑÂÈÉÍ Á¯ÒÝÖ

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí øàòëàë

21.1.Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñºâ íü óëñûí òºñºâ, îðîí íóòãèéí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâººñ á¿ðäýíý.

21.2.Îðîí íóòãèéí òºñºâ íü àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâººñ á¿ðäýíý.

21.3.Àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí äýýä øàòíû òºñºâ íü óëñûí òºñºâ, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí äýýä øàòíû òºñºâ íü àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâ áàéíà.

21.4.Òºñâèéí øàòëàë á¿ðä íîãäîõ îðëîãî, òóõàéí øàòíû òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðãèéã õóóëèàð òîãòîîíî.

22 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí àíãèëàë

22.1.Òºñâèéã òîãòîîñîí àíãèëëûí äàãóó òºëºâëºæ, ã¿éöýòãýëèéã õýðýãæ¿¿ëæ, á¿ðòãýí, òàéëàãíàíà.

22.2.Òºñâèéã äîð äóðäñàíû äàãóó àíãèëíà:

22.2.1. òºñâèéí øàòëàëààð;

22.2.2. òºñâèéí çàõèðàã÷ààð;

22.2.3. ýäèéí çàñãèéí àíãèëëààð;

22.2.4. õºòºëáºðººð;

22.2.5. àðãà õýìæýýãýýð;

22.2.6. ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýðýýð.

22.3.Ýíý õóóëèéí 22.2-ò çààñàí àíãèëàë íü òºñâèéí àíõäàã÷ àíãèëàë áàéíà.

22.4.Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí áóñàä àíãèëàë áîëîí òºñâèéí àíãèëëûí äóãààðëàëò (êîä)-ûí ò¿âøèíã òîãòîîæ áîëíî.

22.5.Òºñâèéí àíãèëëûí ç¿éëä ñàíààòàéãààð áóðóó ìýäýýëýë


72

îðóóëæ òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí õýìæýýã ººð÷ëºõèéã õîðèãëîíî.

22.6.Òºñâèéã òºëºâëºõ, áàòëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, òàéëàãíàõ ¿å øàò á¿ðä òºñâèéí àíãèëëûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãëýíý:

22.6.1.äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã òºñâèéí øàòëàë á¿ðýýð òîãòîîõ;

22.6.2.òºñâèéí çàðëàãûí äýýä õÿçãààðûã òºñâèéí øàòëàë, òýäãýýðò õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðýýð, çàðëàãûí òîìñãîñîí àíãèëëààð òîãòîîõ;

22.6.3.òºñâèéí òºëºâëºëò, á¿ðòãýë, òàéëàãíàëòûã òºñâèéí àíãèëëûí òºðºë òóñ á¿ðýýð, òýäãýýðèéí äýëãýðýíã¿é àíãèëëûí äàãóó áýëòãýõ;

22.6.4.òºñºâ áàòëàõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà íü òºñâèéã øàòëàë á¿ðýýð, ò¿¿íä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷, òýäãýýðèéí õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, õ¿ðýõ ¿ð ä¿í, õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýý, òóñãàé ñàí, îðëîãî, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð á¿ðýýð íü áàòëàõ; /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

22.6.5.òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ººðèéí áàòëàãäñàí òºñâèéã òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ á¿ðýýð, òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãäàõã¿é òºñâèéã òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ á¿ðýýð, ýíý õóóëèéí 22.2.3-22.2.6-ä çààñàí àíãèëëààð, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí õàìò áàòëàõ;

22.6.6.òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü ººðèéí áàòëàãäñàí òºñâèéã òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ á¿ðýýð, ýíý õóóëèéí 22.2.3-22.2.6-ä çààñàí àíãèëëààð, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí õàìò áàòëàõ;

22.6.7.òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü áàòëàãäñàí òºñâèéã ýíý õóóëèéí 22.2.3-22.2.6-ä çààñàí àíãèëëààð á¿ðòãýæ, òàéëàãíàõ;

22.6.8.òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ÿâöûí õÿíàëòûã ýíý õóóëèéí 22.2-ò çààñàí àíãèëëààð õèéõ áºãººä ýäèéí çàñãèéí äýëãýðýíã¿é àíãèëëûí äîòîð òîìñãîñîí àíãèëëààð õÿíàëòûí ò¿âøèíã òîãòîîæ áîëíî.

22.7.Ýíý õóóëèéí 22.2-ò çààñàí òºñâèéí àíãèëëûí òºðºë


73

á¿ðýýð äýëãýðýíã¿é àíãèëàë òîãòîîõ, ò¿¿íèéã òºñâèéí òºëºâëºëò, òàéëàãíàëò, ã¿éöýòãýëä àøèãëàõ æóðìûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òîãòîîíî.

22.8.Òºñâèéí àíãèëëûã Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí ñòàòèñòèêèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí õºðâ¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òîãòîîíî.

22.9.Ýíý õóóëèéí 22.6.8-ä çààñàí àíãèëëààð òîãòîîñîí òºñâèéã ç¿éë õîîðîíä øèëæ¿¿ëýí çàðöóóëàõ ýðõèéã òºñâèéí çàõèðàã÷èéí àíãèëàë á¿ðýýð òîãòîîõ, òîìñãîñîí õÿíàëòûí ò¿âøèíã òîãòîîõ íèéòëýã æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîí ìºðä¿¿ëíý.

23 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí îðëîãî

23.1.Òºñâèéí îðëîãî íü òàòâàðûí îðëîãî, òàòâàðûí áóñ îðëîãîîñ á¿ðäýíý.

23.2.Òàòâàðûí îðëîãî íü Òàòâàðûí åðºíõèé õóóëèàð15 òîãòîîñîí àëáàí òàòâàð, òºëáºð, õóðààìæààñ á¿ðäýíý.

23.3.Òàòâàðûí áóñ îðëîãî íü òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èä íîãäîõ õóâüöààíû íîãäîë àøèã, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéã àøèãëàñíû òºëáºð, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéã õóâü÷èëñàí, õóäàëäñàí, ò¿ðýýñëýñíèé îðëîãî, òîðãóóëèéí îðëîãî, òºñâèéí áàéãóóëëàãûí òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãî, ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ àâñàí çýýë,òóñëàìæ áîëîí õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó òºñºâò òºâëºð¿¿ëýõ áóñàä îðëîãîîñ á¿ðäýíý.

23.4.Óëñûí òºñâèéí òàòâàðûí îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.4.1. àæ àõóéí íýãæèéí îðëîãûí àëáàí òàòâàð;

23.4.2. íýìýãäñýí ºðòãèéí àëáàí òàòâàð;

23.4.3. îíöãîé àëáàí òàòâàð;

23.4.4. ãààëèéí àëáàí òàòâàð;

15 Òàòâàðûí åðºíõèé õóóëü “Òºðèéí ìýäýýëýë”ýìõòãýëèéí 2008 îíû 22 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


74

23.4.5. àâòîáåíçèí, äèçåëèéí ò¿ëøíèé àëáàí òàòâàð;

23.4.6. àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð;

23.4.7. àøèãò ìàëòìàëûí õàéãóóëûí áîëîí àøèãëàëòûí òóñãàé çºâøººðëèéí òºëáºð;

23.4.8. àãààðûí áîõèðäëûí òºëáºð;

23.4.9. Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëèéí16 11.2-ò çààñàí óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæ.

23.4.10. óñ áîõèðäóóëñíû òºëáºð.

23.5.Óëñûí òºñâèéí òàòâàðûí áóñ îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.5.1. òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí 3.2.1-ä çààñíààñ áóñàä òºðèéí ºì÷èä íîãäîõ õóâüöààíû íîãäîë àøèã;

23.5.2. òºðèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéã àøèãëàñíû òºëáºð áîëîí áîðëóóëñíû îðëîãî;

23.5.3. õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó óëñûí òºñºâò òºâëºð¿¿ëýõ áóñàä îðëîãî.

23.6.Àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí òàòâàðûí îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.6.1. íèéñëýë õîòûí àëáàí òàòâàð;

23.6.2. ãàçðûí òºëáºð;

23.6.3. ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí àëáàí òàòâàð;

23.6.4. àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí àëáàí òàòâàð.

23.6.5. ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààð àøèãëàñàí óñíû òºëáºð;

23.6.6. Õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí òóõàé17 16 Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí

2010 îíû 1 ä¿ãýýðò íèéòýãäñýí.17 Õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí


75

õóóëèéí 8.1.1-ä çààñàí îðëîãîä íîãäîõ àëáàí òàòâàð

23.6.7. ºâ çàëãàìæëàë, áýëýãëýëèéí àëáàí òàòâàð;

23.6.8. ýíý õóóëèéí 23.4.9-ä çààñíààñ áóñàä óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæ.

23.7.Àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí òàòâàðûí áóñ îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.7.1. îðîí íóòãèéí ºì÷èò áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí îðîí íóòãèéí ºì÷èä íîãäîõ õóâüöààíû íîãäîë àøèã;

23.7.2. îðîí íóòãèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéã àøèãëàñíû òºëáºð áîëîí áîðëóóëñíû îðëîãî, õ¿¿, òîðãóóëèéí îðëîãî;

23.7.3. õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâò òºâëºð¿¿ëýõ áóñàä îðëîãî.

23.8.Ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí òàòâàðûí îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.8.1. Õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëèéí 8.1.1-ä çààñàí îðëîãîä íîãäîõ àëáàí òàòâàðààñ áóñàä õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð;

23.8.2. áóóíû àëáàí òàòâàð;

23.8.3. ýíý õóóëèéí 23.4.9-ä çààñíààñ áóñàä óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæ;

23.8.4. àãíóóðûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð, àí àìüòàí àãíàõ, áàðèõ çºâøººðëèéí õóðààìæ;

23.8.5. àøèãò ìàëòìàëààñ áóñàä áàéãàëèéí áàÿëàã àøèãëàõàä îëãîõ ýðõèéí çºâøººðëèéí õóðààìæ;

23.8.6. áàéãàëèéí óðãàìàë àøèãëàñíû òºëáºð;

2006 îíû 38 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


76

23.8.7. îéãîîñ õýðýãëýýíèé ìîä, ò¿ëýý áýëòãýæ àøèãëàñíû òºëáºð;

23.8.8. ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàë àøèãëàñíû òºëáºð;

23.8.9. õ¿í àìûí óíä, àõóéí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð óñ, ðàøààí àøèãëàñíû òºëáºð;

23.8.10. îðëîãûã íü òóõàé á¿ð òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é àæèë, ¿éë÷èëãýý õóâèàðàà ýðõëýã÷ õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð;

23.8.11. íîõîéíû àëáàí òàòâàð.

23.8.12. õîã õàÿãäëûí ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæ

23.9.Ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí òàòâàðûí áóñ îðëîãî äàðààõ îðëîãîîñ á¿ðäýíý:

23.9.1. îðîí íóòãèéí ºì÷èò áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí îðîí íóòãèéí ºì÷èä íîãäîõ õóâüöààíû íîãäîë àøèã;

23.9.2. îðîí íóòãèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéã àøèãëàñíû òºëáºð áîëîí áîðëóóëñíû îðëîãî, õ¿¿, òîðãóóëèéí îðëîãî;

23.9.3. õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñºâò îðîõ áóñàä îðëîãî.

23.10.Ýíý õóóëèéí 25 äóãààð ç¿éëä çààñàí òóñëàìæèéí îðëîãî íü òºñâèéí îðëîãûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà.

23.11.Ãàçàð, áàéãàëèéí áàÿëãèéí íººöèéã õóóëüä çààñàí õýëáýðýýð ýçýìøèõ, àøèãëàõ, çàõèðàí çàðöóóëàõòàé õîëáîãäîí áèé áîëîõ îðëîãî íü òºñâèéí îðëîãî áàéíà.

24 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí çàðëàãà

24.1.Òºñâèéí çàðëàãà íü óðñãàë çàðäàë, õºðºíãèéí çàðäëààñ á¿ðäýíý.

24.2.Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò àæ àõóéí íýãæèéí


77

ººðºº ñàíõ¿¿æ¿¿ëñíýýñ áóñàä õýëáýðýýð òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷ áèé áîëãîõ, õóäàëäàí àâàõ, õóóëèéí ýòãýýä ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ çàðäàë, õóâü îðîëöîî, ä¿ðìèéí ñàíä îðóóëñàí õºðºíãº, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí á¿õ òºðëèéí ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãñýë íü òóõàéí øàòíû òºñâèéí çàðëàãà áàéíà.

24.3.Òàòâàðûí çàðëàãûã íýð òºðºë, ñàëáàð á¿ðýýð íü òºëºâëºæ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëä òóñãàí äýëãýðýíã¿é òàéëàãíàíà.

24.4.Òºñâèéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýã õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãàà õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó çîõèîí áàéãóóëàãäààã¿é áîë òºñâººñ ñàíõ¿¿æèëò ãàðãàõûã õîðèãëîíî.

24.5.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí áîëîí ò¿¿íèé ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé àãåíòëàã, õàðüÿà áàéãóóëëàãûí õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý, àæèë, ¿éë÷èëãýýã òóõàéí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí õýðýãæ¿¿ëýõ àëü íýã õºòºëáºðò õàìðóóëñàí áàéíà.

25 äóãààð ç¿éë. Òóñëàìæèéí îðëîãî, ò¿¿ãýýð ñàíõ¿¿æèõ çàðëàãà

25.1.Òóñëàìæèéí îðëîãî íü äîð äóðäñàí õýëáýðòýé áàéíà:

25.1.1. îëîí óëñûí ãýðýýíèé äàãóó àâàõ õºãæëèéí òóñëàìæ;

25.1.2. òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ ýòãýýäýýñ àâàõ òóñëàìæ, õàíäèâ.

25.2.Çºâõºí äîð äóðäñàí íèéãìèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã òºñâèéí áàéãóóëëàãà ýíý õóóëüä çààñàí æóðìûí äàãóó õàíäèâ, òóñëàìæ àâ÷ áîëíî:

25.2.1. ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý;

25.2.2. á¿õ øàòíû áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýý;

25.2.3. ñî¸ëûí ¿éë÷èëãýý.

25.3.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí àâàõ òóñëàìæ, õàíäèâûí õýìæýý òóõàéí òºñºâò áàéãóóëëàãûí áàòëàãäñàí òºñâèéí 50 õóâèàñ õýòðýõã¿é áàéíà.


78

25.4.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ààðàà äàìæóóëàí äàðààõ òîõèîëäîëä òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ õóóëèéí ýòãýýäýýñ ìºíãºí õºðºíãº, õºäëºõ ýä õºðºíãèéí õýëáýðýýð òóñëàìæ, õàíäèâ àâ÷ áîëíî:

25.4.1. ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð äóòàãäñàí õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ;

25.4.2. áàéãóóëëàãûí õ¿íèé íººöèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí ñóðãàëòûí õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýõ.

25.5.Äàðààõ òîõèîëäëûã àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èëòýé ãýæ ¿çýí òºñâèéí áàéãóóëëàãà õàíäèâ, òóñëàìæ àâàõûã õîðèãëîíî:

25.5.1. õàíäèâ, òóñëàìæ ºãñºí ýòãýýä íü òºñâèéí áàéãóóëëàãûí õýðýãöýýíä ººðèéí áàðààã õóäàëäàõ, àæèë ã¿éöýòãýõ, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã áàéõ;

25.5.2. áàéãóóëëàãûí àæèëòíû ýíý õóóëèéí 25.4.2-ò çààñíààñ áóñàä íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ çîðèëãîòîé áàéõ.

25.6.Òóñëàìæèéí îðëîãîîñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíä òàâèãäàõ øààðäëàãûã íýãýí àäèë áàðèìòàëíà.

25.7.Òóñëàìæ, õàíäèâûí îðëîãûã õîëáîãäîõ æóðìûí äàãóó á¿ðòãýæ, ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàíà.

25.8.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òóñëàìæ, õàíäèâ àâñàí òóõàé áàðèìòûí õóâèéã òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, ýñõ¿ë àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºðèéí ñàíä íýã ñàðûí äîòîð õ¿ðã¿¿ëíý.

25.9.Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ õóóëèéí ýòãýýä òàòâàð íîãäóóëñíû äàðààõ àøãààñ õàíäèâ, òóñëàìæ ºãíº.

25.10.Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò õóóëèéí ýòãýýä õàíäèâ, òóñëàìæ ºãºõèéã õîðèãëîíî.


79

25.11.Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíèé äàãóó õºãæëèéí òóñëàìæ àâàõ, çàðöóóëàõ, óäèðäàõ, á¿ðòãýõ, òàéëàãíàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëíà.

25.12.Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ººðººð çààãààã¿é áîë òóñëàìæèéí îðëîãûã òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñàíä áàéðøóóëíà.

26 äóãààð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë, ñòàíäàðò

26.1.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé ñòàíäàðòûí äàãóó á¿ðýí àêêðóýë ñóóðüòàé íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòºëíº.

26.2.Òºñâèéí á¿ðòãýëèéã òîõèðóóëñàí àêêðóýë ñóóðèàð á¿ðòãýæ, òàéëàãíàíà.

26.3.Óëñûí ñàëáàð, òºñâèéí á¿ðòãýëä àøèãëàõ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñíèé ñòàíäàðòûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà áîëîâñðóóëæ, ìºðä¿¿ëíý.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃÒªÑÂÈÉÍ ÒªÑªË ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ, ªÐÃªÍ ÌÝÄ¯¯ËÝÕ,

ÁÀÒËÀÕ27 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõàä òàâèãäàõ

øààðäëàãà

27.1.Òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõàä Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí øààðäëàãààñ ãàäíà äàðààõ øààðäëàãà òàâèãäàíà:

27.1.1. òºñâèéí çàð÷ìûã ìºðäëºã áîëãîõ;

27.1.2. ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òºëºâ áàéäàë, ä¿í øèíæèëãýý, òîîöîîíä ¿íäýñëýñýí áàéõ;

27.1.3. òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëæ, òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áàéõ;

27.1.4. æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðò ¿íäýñëýñýí áàéõ;

27.1.5. òºñâèéí òºñëèéã õºòºëáºð, òºñâèéí åðºíõèéëºí


80

çàõèðàã÷ á¿ðýýð òîäîðõîéëñîí áàéõ;

27.1.6. òºñâººñ ñàíõ¿¿æèõ á¿õ áàéãóóëëàãûí òºñâèéã àëü íýã òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí òºñºëä õàìðóóëñàí áàéõ;

27.1.7. îðëîãî, çàðëàãûã äîòîîä ã¿éëãýýíýýñ áóñàä íèéò ã¿éëãýýíèé ä¿íãýýð òºëºâëºæ, á¿ðòãýæ, òàéëàãíàõ.

27.2.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ æèëèéí òºñâèéí õÿçãààð íü äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà:

27.2.1. òºñâèéí õÿçãààðûã óðñãàë áîëîí õºðºíãèéí çàðäëààð òîãòîîñîí áàéõ;

27.2.2. õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òóñãàãäàõ øèíý áîëîí ¿ðãýëæëýí õýðýãæèõ òºñºë, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýðýýð àíãèëàí òóñãàõ.

27.3.Óëñûí òºñºâò õàìààðàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí òºñºë áýëòãýõ íàðèéâ÷èëñàí çààâðûã òóñãàñàí òºñâèéí óäèðäàìæèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëíý.

27.4.Òºñâèéí óäèðäàìæèä äàðààõ ç¿éëèéã òóñãàíà:

27.4.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òîîöîî áîëîí ãàðãàñàí øèéäâýðèéí òàéëáàð;

27.4.2. Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëñàí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààð;

27.4.3. óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë áîëîí Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé òàëààðõ áîäëîãûí óäèðäàìæ;

27.4.4. õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë áîëîâñðóóëàõàä òàâèãäàõ åðºíõèé áîëîí òóñãàé øààðäëàãà;

27.4.5. òºñâèéí òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí õ¿ñýëò ãàðãàõ åðºíõèé íºõöºë;

27.4.6. òºñâèéí òºñºë áýëòãýõ òóñãàé ìàÿãò, ò¿¿íèé


81

çààâàð;

27.4.7. òºñâèéí òºñºë õ¿ðã¿¿ëýõ õóãàöàà.

27.5.Îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºñºë áýëòãýõ íàðèéâ÷èëñàí çààâðûã òºñâèéí óäèðäàìæèä òóñãàí, àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä õ¿ðã¿¿ëíý.

28 äóãààð ç¿éë. Óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéí òºëºâëºëò

28.1.Óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã óðò õóãàöààíä õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí, íýãýýñ äýýø æèëèéí õóãàöààíä õýðýãæèõ 30.0 òýðáóì òºãðºãººñ äýýø ºðòºã á¿õèé äýä á¿òýö, õºãæëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýã õàìðóóëíà.

28.2.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òóñãóóëàõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé ñàíàëàà õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëíý. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08

äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

28.3.Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òóñãàõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë, õýðýãæ¿¿ëýõ äàðààëëûã äàðààõ ç¿éëèéã õàðãàëçàí òîãòîîíî: /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí

õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

28.3.1. óëñûí õºãæëèéí óðò áîëîí äóíä õóãàöààíû áîäëîãî;

28.3.2. ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã, õºðºíãº îðóóëàëòûí ºãººæ;

28.3.3. íèéãìèéí à÷ õîëáîãäîë;

28.3.4. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð, òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë;

28.3.5. òºðººñ îëîí íèéòýä ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé


82

ñòàíäàðò;

28.3.6. ñàëáàðûí õºãæëèéí áîäëîãî;

28.3.7. á¿ñ íóòãèéí õºãæëèéí áîäëîãî;

28.3.8. îðîí íóòãèéí õºãæëèéí õýðýãöýý;

28.3.9. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë;

28.3.10. áîëçîøã¿é ºð òºëáºð áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí áóñàä ýðñäýëèéí ¿íýëãýý.

28.4.Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ýíý õóóëèéí 28.3.1-28.3.8-ä çààñíûã õàðãàëçàí óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òóñãàãäàõ 30.0 òýðáóì òºãðºãººñ äýýø õýìæýýíèé òºñºë, àðãà õýìæýýíä òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëèéí óðüä÷èëñàí ñóäàëãààã õèéíý. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

28.5.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òóñãàãäàõ òºñëèéã ýíý õóóëèéí 28.3.9, 28.3.10-ò çààñàí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãàà ýñýõèéã õÿíàí áàòàëãààæóóëíà.

28.6.Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ýíý õóóëèéí 28.3.2, 28.3.3-ò çààñàí ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã, íèéãìèéí à÷ õîëáîãäëûã õàðãàëçàí ¿çýõýä ¿ð ä¿íòýé áîëîõ íü óðüä÷èëñàí ñóäàëãààãààð òîãòîîãäñîí íºõöºëä çóðàã òºñºâ, òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëèéí òîîöîî õèéíý. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò

îðóóëñàí/

28.7.Ýíý õóóëèéí 28.4, 28.6-ä çààñàí ñóäàëãàà, òîîöîî íü äàðààõ òºñºë, àðãà õýìæýýíä õàìààðàõã¿é:

28.7.1. ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäàë, óëñûí áàòëàí õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí òºñºë, àðãà õýìæýý;

28.7.2. áàéãàëèéí ãàìøãèéí ¿ð äàãàâðûã àðèëãàõ, íºõºí ñýðãýýõ òºñºë, àðãà õýìæýý.

28.8.Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí òºðèéí áîäëîãûí áàðèìò


83

áè÷ãèéí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçàð óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéã äºðâºí æèëä íýã óäàà áàòàëæ, æèë á¿ð òîäîòãîíî.

28.9.Õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð òóõàéí æèëä õèéãäýõ õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéí òîäîòãîëûí òºñëèéã Çàñãèéí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëíý. /Ýíý

õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

28.10.Óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò òºñºâ, çýýë, òóñëàìæ áîëîí êîíöåññûí ãýðýý, Õºãæëèéí áàíêíû ñàíõ¿¿æèëòýýð õýðýãæèõ òºñºë, àðãà õýìæýý õàìààðíà.

28.11.Õºðºíãº îðóóëàëòûí ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã, íèéãìèéí à÷ õîëáîãäëûã õàðãàëçàí ¿ð ä¿íã òîîöîõ àðãà÷ëàëûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí áîëîí õºãæëèéí áîëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä õàìòðàí áàòàëíà. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08

äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

29 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºâëºëò

29.1.Óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä øèíýýð áîëîí ¿ðãýëæëýí õýðýãæèõ õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë,àðãà õýìæýýíèé ñàíàëûã õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, ò¿¿í÷ëýí ýíý õóóëèéí 28.1-ä çààñíààñ áóñàä, íèéò òºñºâò ºðòºã íü 30.0 òýðáóì òºãðºãººñ áàãà ºðòºãòýé õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéí ñàíàëûã òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ òºñâèéí óäèðäàìæèä çààñíû äàãóó òóñ òóñ áýëòãýæ ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä ýíý õóóëèéí 8.4.3-ò çààñàí õóãàöààíä èð¿¿ëíý. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí

õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/

29.2.Õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéí ñàíàëä ¿íäñýí õºðºíãèéí àøèãëàëòòàé õîëáîîòîé óðñãàë çàðäàë, îðîí òîî, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð çýðýã õîëáîãäîõ òîîöîîã õàâñàðãàæ, òºñºâò íºëººëºõ à÷ààëëûí òàëààðõ ä¿ãíýëòèéã ãàðãàñàí áàéíà.

29.3.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé íèéò ñàíàëûã äàðààõ áàéäëààð æèëèéí


84

òºñâèéí òºñºëä òóñãàíà:

29.3.1. äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë áîëîí æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðò áàãòààõ;

29.3.2. óëñûí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò áàãòñàí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé íèéò ºðòºã, ýõëýõ áîëîí äóóñàõ õóãàöàà, òºñâèéí æèëä çàðöóóëàõ õýìæýýãýýð òóñãàõ;

29.3.3. íýã æèëèéí äîòîð õýðýãæèæ äóóñàõ áîãèíî õóãàöààíû õºðºíãèéí óðñãàë çàñâàð, õºðºíãèéí øèíý÷ëýë, òîíîã òºõººðºìæ áîëîí áóñàä õºðºíãèéí òºñëèéã õºòºëáºð áîëîí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ààð òîîöîæ òóñãàõ;

29.3.4. ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ ¿ë õàìààðàí òºñºë íýã á¿ðèéã á¿ðýí õýìæýýãýýð òóñãàõ;

29.3.5. øèíýýð ýõëýõ áàðèëãà, áàéãóóëàìæ, õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé íèéò òºñºâò ºðòãººñ òóõàéí æèëä íîãäîõ õýñýã íü òºñºë, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöààíä òýíö¿¿ õóâààðèëñàí õýìæýýíýýñ áàãàã¿é áàéõààð òîîöîæ òóñãàõ.

29.4.Õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºâò òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë õèéãäñýí, çóðàã òºñâºº áàòëóóëñàí, õóóëüä çààñàí áóñàä çºâøººðºë îëãîãäñîí òºñºë, àðãà õýìæýýã òóñãàíà.

29.5.Ýíý õóóëèéí 28.3-ò çààñàí øààðäëàãûã íèéò òºñºâò ºðòºã íü 30.0 òýðáóì òºãðºãººñ áàãà ºðòºãòýé õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíä íýãýí àäèë ìºðäºíº.

29.6.Íèéò òºñºâò ºðòºã íü 30.0 òýðáóì òºãðºãººñ áàãà ºðòºãòýé õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëèéí òîîöîî ñóäàëãààã òóõàéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà õàðèóöàí õèéõ áºãººä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ýíý õóóëèéí 28.6-ä çààñíû äàãóó òóõàéí õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéí ¿ð ä¿íòýé áîëîõûã òîãòîîñîí íºõöºëä òºñºâò òóñãàíà.


85

29.7.¯éëäâýðëýëèéí ò¿¿õèé ýäèéí ¿íèéí èíäåêñ íü áàòëàãäñàí òºñºâò òîîöñîí õýìæýýíýýñ õî¸ð äàõèí ºññºí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òîäîòãîëä òóñãàí ººð÷èëíº.

29.8.Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûí áóðóóòàé ¿éë àæèëëàãààíààñ õàìààð÷ ýíý õóóëèéí 29.7-ä çààñàí íºõöºë áàéäàë ¿¿ññýí íü õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºâò ºðòãèéã ººð÷ëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

30 äóãààð ç¿éë. Òºð áà õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýë

30.1.Òºð áà õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéí äàðààõ õýëáýð áàéíà:

30.1.1. òºðèéí ¿éë÷èëãýýã õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãààð ã¿éöýòã¿¿ëýõ;

30.1.2. êîíöåññûí ãýðýýãýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ.

30.2.Òºð áà õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã äàðààõ òîõèîëäîëä õýðýãæ¿¿ëíý:

30.2.1. õóâèéí õýâøëèéí ýçýìøèæ áàéãàà òåõíèê, òåõíîëîãè, ¿ð àøèãòàé óäèðäëàãûí àðãà áàðèëûã òºðèéí ¿éë÷èëãýýíä íýâòð¿¿ëýõ;

30.2.2. õóâèéí õýâøèë äàíãààðàà õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é, òºðèéí äýìæëýã çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òºñºë, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ;

30.2.3. òºñºë, àðãà õýìæýý íü ýäèéí çàñãèéí õóâüä ¿ð àøèãòàé íü òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëýýð íîòëîãäñîí áàéõ.

30.3.Òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí äóòàãäëûã íºõºõ, òºñâººñ òºëºõ òºëáºðèéã õîéøëóóëàõ çîðèëãîîð òºð áà õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

30.4.Êîíöåññûí ãýðýýãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýý íü òºñâèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà.

30.5.Êîíöåññûí ãýðýýòýé õîëáîãäñîí õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëíà.


86

31 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí æèëèéí òºñâèéí òºñºë

31.1.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí æèëèéí òºñâèéí òºñºë äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà:

31.1.1. ñàíõ¿¿æèëòèéã ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýãò õàìààðàõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíèé õ¿ðýýãýýð òîäîðõîéëñîí áàéõ;

31.1.2. õºòºëáºðèéí çîðèëãî, çîðèëò, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã òîäîðõîéëñîí áàéõ;

31.1.3. æèëèéí òºñâèéí õÿçãààðò áàãòààñàí áàéõ;

31.1.4. ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýý, ò¿¿íä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí õýìæýýã õîëáîãäîõ õºòºëáºðò òóñãàñàí áàéõ;

31.1.5. ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òýòãýâýð, òýòãýìæ, áóñàä ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãèéí òºðºë, õýìæýýã õîëáîãäîõ õºòºëáºðò òóñãàñàí áàéõ;

31.1.6. õóäàëäàí àâàõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé òºëºâëºãººíèé òºñëèéã õàâñàðãàñàí áàéõ.

31.2.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ýíý õóóëèéí 31.1.3-ò çààñàí õÿçãààðò áàãòààã¿é ñàíàëàà òºñâèéí òºñëèéí òîîöîîíä òóñãàõã¿éãýýð õîëáîãäîõ ¿íäýñëýë, òàéëáàðûí õàìò èð¿¿ëíý.

31.3.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëèéí 31.1-ä çààñàí øààðäëàãûã õàíãààã¿é òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí òºñëèéã áóöààíà.

31.4.Òºñâèéí åðºíõèéëºíçàõèðàã÷èéí òºñâèéí òºñºëä äàðààõ òîîöîîã õàâñàðãàíà:

31.4.1. òºñºâò òºâëºð¿¿ëýõ îðëîãûí òîîöîî;

31.4.2. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãûí òîîöîî;


87

31.4.3. øèíýýð õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òîîöîî;

31.4.4. íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí õóâüä à÷ õîëáîãäîëã¿é áîëñîí õºòºëáºð, òºñºë,àðãà õýìæýýã çîãñîîõ, ýñõ¿ë ñàíõ¿¿æèëòèéã áóóðóóëàõ ñàíàë, òîîöîî;

31.4.5. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ä¿í øèíæèëãýýíèé òàéëàí áîëîí òóõàéí æèëèéí òºñâèéí õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ã¿éöýòãýëèéí óðüä÷èëñàí òîîöîî;

31.4.6. òºñâèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ îðö, òºñºâ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íã õºòºëáºðººð áîëîí ýäèéí çàñãèéí àíãèëëààð èëýðõèéëñýí çàðëàãûí õóâààðèëàëòûí òîîöîî;

31.4.7. êîíöåññûí ãýðýýãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé ¿íäýñëýë, òîîöîî, Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí18 10.3-ò çààñàí ìýäýýëýë.

31.5.Çàñãèéí ãàçàð áîëîí Çàñàã äàðãûí çºâëºë íü òºñâèéí òºñëèéã òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðýýð õýëýëöýíý.

32 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ

32.1.Çàñãèéí ãàçàð óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ áîëîí Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéí òºñëèéã ýíý õóóëèéí 32.2-ò çààñàí òàíèëöóóëãûí õàìò ýíý õóóëèéí 8.4-ò

çààñàí öàãëàáðûí äàãóó Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

32.2.Òºñâèéí òºñëèéí òàíèëöóóëãàä äàðààõ ç¿éëèéã òóñãàíà:

32.2.1. ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òóõàéí ¿åèéí íºõöºë áàéäëûí ¿íýëãýý, èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãûí òºñººëºë, òîîöîî;

32.2.2. ìàêðî ýäèéí çàñàã, òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ òàëààð Çàñãèéí ãàçðààñ òóõàéí æèëä áàðèìòëàõ áîäëîãî, òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë, òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àñóóäëûã òºñâèéí òºñºëä òóñãàñàí áàéäàë;

18 Êîíöåññûí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë”ýìõòãýëèéí 2010 îíû 9 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


88

32.2.3. òºñâèéí òýíöëèéí çîðèëòîò ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîöñîí áàéäàë;

32.2.4. òºñâèéí ã¿éöýòãýëä íºëººëæ áîëçîøã¿é ýðñäýëèéí ¿íýëãýý;

32.2.5. òºñâèéí æèëèéí òàòâàðûí çàðäëûí òîîöîîã òàòâàðûí îðëîãûí íýð òºðºë á¿ðýýð, ºìíºõ õî¸ð æèëèéí ã¿éöýòãýë, äàðààãèéí õî¸ð æèëèéí òºñººëºë;

32.2.6. õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé æàãñààëò /íýð òºðºë, ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýðýýð/;

32.2.7. ñàíõ¿¿æèëòèéã íü çîãñîîõ áîëîí áàãàñãàõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíèé æàãñààëò, ò¿¿íèé òºñºâò ¿ç¿¿ëýõ íºëººëºë, òàéëáàð;

32.2.8. ãàäààä çýýë, òóñëàìæèéí õºðºíãººð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé æàãñààëò /íýð òºðºë, îáúåêò, ¿íèéí ä¿íãýýð/;

32.2.9. òóñãàé ñàíãèéí îðëîãî, çàðëàãûí òîîöîî;

32.2.10. òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí òºñºâò òºëºõ íîãäîë àøãèéí õýìæýý;

32.2.11. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðèéí õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýý, ò¿¿íä øààðäàãäàõ îðö, õ¿ðýõ ¿ð ä¿í, ã¿éöýòãýëèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò, òýäãýýðòýé õîëáîãäñîí òàéëáàð, òàíèëöóóëãà;

32.2.12. òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä áîëîí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéöýæ áàéãàà òàëààðõ òàéëáàð;

32.2.13. òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã ò¿ð áàðèìòëàõã¿é òîõèîëäîëä ò¿¿íèé ¿íäýñëýë, ñàíàë;

32.2.14. íýãäñýí òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí ¿ç¿¿ëýëòèéí õóðààíãóé òàéëáàð;


89

32.2.15. òºñâèéí òýíöâýðæ¿¿ëñýí îðëîãûã òîîöñîí áàéäàë;

32.2.16. òºñºâ àëäàãäàëòàé òºëºâëºãäñºí áîë óã àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òóõàé ñàíàë;

32.2.17. Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí ¿ëäýãäýë, òºñëèéí çýýëèéí äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéí õýìæýý, Çàñãèéí ãàçðààñ ãàðãàñàí áàòàëãàà, ò¿¿íèé ä¿í;

32.2.18. íýãäñýí òºñâèéí îðëîãûí íýã õóâèàñ õýòýðñýí ä¿íòýé òýíöýõ áîëçîøã¿é ºð òºëáºð, ò¿¿íýýñ ó÷èð÷ áîëçîøã¿é ýðñäýëèéí òîîöîî;

32.2.19. êîíöåññûí ãýðýýãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýý, ò¿¿íèé ¿íäýñëýë, òîîöîî, Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí 10.3-ò çààñàí ìýäýýëýë;

32.2.20. òºñâèéí òºñºëòýé õîëáîãäóóëàí øèéäâýðë¿¿ëýõ õóóëü òîãòîîìæèéí òºñºë.

33 äóãààð ç¿éë.Óëñûí Èõ Õóðàë òºñºâ áàòëàõ

33.1.Óëñûí Èõ Õóðàë Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãàñàí óëñûí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâ áîëîí Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéã ýíý õóóëèéí 8.4-ò çààñàí öàãëàáàðûí äàãóó õóóëü÷ëàí áàòàëíà.

33.2.Òºñºâò äàðààõ ç¿éëèéã òóñãàæ, áàòàëíà:33.2.1. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí õàðüÿàëàãäàõ

øàòíû òºñºâòºº òóõàéí æèëä òºâëºð¿¿ëýõ îðëîãî, õàðüÿàëàõ òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ººðèéí îðëîãî;

33.2.2. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òóõàéí æèëèéí òºñâèéí çàðëàãûí äýýä õýìæýý, óðñãàë áîëîí õºðºíãèéí çàðëàãûí äýýä õýìæýý, ¿¿íýýñ òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéí õýìæýý;

33.2.3. òºñâèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð, Çàñãèéí ãàçðûí øèíýýð ¿¿ñãýõ ºð, ãàðãàõ áàòàëãààíû äýýä õÿçãààð, ìºíãºí ã¿éëãýýòýé õîëáîãäîõ õÿçãààðëàëò;


90

33.2.4. áóñàä øàòíû òºñºâò îëãîõ îðëîãûí øèëæ¿¿ëýã, ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã;

33.2.5. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ðèéí õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, õºòºëáºðèéí õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí òàëààðõ ÷àíàðûí áîëîí òîî õýìæýýíèé ¿ç¿¿ëýëòèéã õàâñðàëòààð;

33.2.6. õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé æàãñààëòûã õàâñðàëòààð /íýð, áàéðøèë, õ¿÷èí ÷àäàë, õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà, òºñºâò ºðòºã, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð, òóõàéí òºñâèéí æèëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí ä¿í/;

33.2.7. êîíöåññûí ãýðýýãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé æàãñààëò, òýäãýýðò òàâèãäàõ òóñãàé øààðäëàãà, íºõöºëèéã õàâñðàëòààð/ Ý

34 ä¿ãýýð ç¿éë.Òºñâèéí òîäîòãîë

34.1.Çàñãèéí ãàçàð äàðààõ òîõèîëäîëä òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý:

34.1.1. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã áàðèìòëàõã¿é áàéõ íºõöºë áàéäàë ¿¿ññýí;

34.1.2. óðüä÷èëàí òîîöîõ áîëîìæã¿é íºõöºë áàéäëûí óëìààñ òºñâèéí îðëîãî áóóðàõ, çàðëàãà íýìýãäýæ, íýãäñýí òºñâèéí àëäàãäàë äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèéãóðâàí õóâèàð íýìýãäýõ;

34.1.3. ýíý õóóëèéí 29.7-ä çààñàí ¿íäýñëýë áèé áîëñîí òîõèîëäîëä áàòëàãäñàí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òºñºâò ºðòºãò ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

34.1.4. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ õîîðîíä òºñâèéí çîõèöóóëàëò õèéõ.

34.2.Çàñàã äàðãà äàðààõ òîõèîëäîëä òóõàéí æèëèéí òºñâèéí òîäîòãîëûã áîëîâñðóóëæ, òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý:


91

34.2.1. äýýä øàòíû òºñºâò òîäîòãîë õèéñíèé óëìààñ òóõàéí øàòíû òºñºâò òîäîòãîë õèéõ çàéëøã¿é øààðäëàãà áèé áîëñîí;

34.2.2. óðüä÷èëàí òîîöîõ áîëîìæã¿é íºõöºë áàéäëûí óëìààñ òºñâèéí îðëîãî áóóðàõ, çàðëàãà íýìýãäýæ, îðîí íóòãèéí òºñºâ àëäàãäàëòàé áîëîõ íºõöºë áàéäàë áèé áîëñîí;

34.2.3. ýíý õóóëèéí 29.7-ä çààñàí ¿íäýñëýë áèé áîëñîí òîõèîëäîëä áàòëàãäñàí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òºñºâò ºðòºãò ººð÷ëºëò îðóóëàõ.

34.3.Òóõàéí æèëèéí òºñºâò òîäîòãîë õèéæ äóóñàõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä äàðààõ õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëò, ñàíõ¿¿æèëòèéã ò¿ð çîãñîîæ áîëíî:

34.3.1. ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ õýìæýý íü áàãàñàõààð, ýñõ¿ë õàñàãäàõààð òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñºëä òóñãàñàí;

34.3.2. òóõàéí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí àëèâàà ãýðýý áàéãóóëàãäààã¿é.

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃÒªÑÂÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒ, Ã¯ÉÖÝÒÃÝË

35 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñ

35.1.Ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãèéã Ìîíãîëáàíêèíä áàéðøèõ Òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñààð äàìæóóëàí óäèðäàíà.

35.2.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà íü òºâëºð¿¿ëñýí òºñâèéí îðëîãî áîëîí ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãûã Òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñàíä ñààäã¿é áàéðøóóëíà.

35.3.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí çºâøººðëººð áàíêèíä òóñäàà äàíñ íýýñíýýñ áóñàä òîõèîëäîëä òºñºâò õàìààðàõ á¿õ ã¿éëãýýã Òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñààð ã¿éöýòãýíý.


92

35.4.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí áè÷ãýýð èð¿¿ëñýí çºâøººðºëã¿éãýýð áàíê àëèâàà òºñâèéí áàéãóóëëàãàä äàíñ íýýõèéã õîðèãëîíî.

35.5.Áàíêèíä òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñíààñ ãàäóóð íýýñýí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí äàíñàíä òóõàéí øàòíû òºðèéí ñàí áîëîí òºðèéí àóäèòûí áàéãóóëëàãà ¿çëýã, õÿíàëò õèéí, ýíý õóóëèéí 35.3-ò çààñàí çºâøººðºëã¿éãýýð íýýñýí äàíñûã õààëãàõ, õºðºíãèéã òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñàíä òàòàí òºâëºð¿¿ëíý.

35.6.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñíààñ ãàäóóð áàíêèíä äàíñ íýýõ, ò¿¿íèéã õààõòàé õîëáîãäñîí æóðìûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà Ìîíãîëáàíêòàé õàìòðàí áàòàëíà.

36 äóãààð ç¿éë.Òºðèéí ñàíãèéí òîãòîëöîî

36.1.Òºðèéí ñàíãèéí òîãòîëöîî íü òºâ òºðèéí ñàí, àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàí, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºðèéí ñàí, òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí òºðèéí ñàíãèéí íýãæ, òºñâèéí íÿãòëàí áîäîã÷ /öààøèä “òºðèéí ñàí” ãýõ/-îîñ á¿ðäýíý.

36.2.Òºâ òºðèéí ñàí íü ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºðèéí ñàí íü òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äýðãýä áàéíà.

36.3.Ñóì, ä¿¿ðýãò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë áîëîí òºñâèéí õýìæýýã íü õàðãàëçàí òºðºëæ¿¿ëæ, òýäãýýðò õàìààðàõ òºñâèéí áàéãóóëëàãóóäàä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ íýãäñýí àëáà áàéãóóëæ áîëíî.

36.4.Ýíý õóóëèéí 36.3-ò çààñàí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ àëáà áàéãóóëàõ àñóóäëûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí çºâøººðñíººð àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà øèéäâýðëýíý.

36.5.Ýíý õóóëèéí 36.3-ò çààñàí àëáà áàéãóóëñàí òîõèîëäîëä òºñâèéí áàéãóóëëàãàä óã àëáàòàé äàâõàðäñàí ÷èã ¿¿ðýã õýðýãæ¿¿ëýõ îðîí òîî áèé áîëãîõûã õîðèãëîíî.


93

36.6.Òºâ òºðèéí ñàí íü àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàí áîëîí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí òºðèéí ñàíãèéí íýãæèéí ¿éë àæèëëàãààíä, àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàí íü ñóì, ä¿¿ðãèéí òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä ñàíõ¿¿ãèéí äîòîîä õÿíàëòûã òóñ òóñ õýðýãæ¿¿ëíý.

37 äóãààð ç¿éë.Òºðèéí ñàíãèéí íèéòëýã ÷èã ¿¿ðýã

37.1.Òºðèéí ñàí äàðààõ íèéòëýã ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

37.1.1. òºñâèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, ò¿¿íä õÿíàëò òàâèõ;

37.1.2. òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí ºäºð òóòìûí ã¿éëãýýã õèéõ;

37.1.3. òºñâèéí õÿíàëòûã çàðäëûí á¿ëýãëýñýí ä¿íãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ;

37.1.4. òºñâèéí çàðëàãûí òºëáºðèéí äàðààëëûã òîãòîîõ;

37.1.5. òºñâèéí ã¿éëãýýã öàõèì ñèñòåìýýð õýðýãæ¿¿ëæ õÿíàëò òàâèõ;

37.1.6. òºñâèéã áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ ãýðýýíèé á¿ðòãýë áîëîí òºëáºðèéí äààëãàâàðòàé õàðüöóóëæ òºëáºðèéí àìëàëòûã á¿ðòãýõ;

37.1.7. òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãà, õºðºíãº, ºð òºëáºðèéã Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëèéí19 äàãóó õîëáîãäîõ äàíñàíä á¿ðòãýõ, òàéëàãíàõ;

37.1.8. òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðüò ¿íäýñëýí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýëèéí äàíñàíä ñàíõ¿¿æèëòèéí áîëîí çàðöóóëàëòûí ýðõ îëãîõ.

37.2.Òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

19 Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëü- “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 4 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.


94

38 äóãààð ç¿éë.Òºâ òºðèéí ñàíãèéí ÷èã ¿¿ðýã

38.1.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºâ òºðèéí ñàíãèéí äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

38.1.1. òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñûã óäèðäàõ;

38.1.2. òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû æóðàì, çààâðûã òºëáºð áîëîí îðëîãûí ã¿éëãýýã ã¿éöýòãýõ æóðàì, çààâàð áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ;

38.1.3. òºðèéí ñàíãèéí àæèëòíûã ìýðãýø¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ;

38.1.4. òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû æóðàì, çààâðûã áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ;

38.1.5. ìºíãºí õºðºíãèéí íýãäñýí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

38.1.6. óëñûí òºñºâ áîëîí Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéí çàðëàãûã òîãòìîë õóãàöààíä ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ìºíãºí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëýýñ á¿ðä¿¿ëýõ;

38.1.7. óëñûí òºñºâ áîëîí Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñâèéí çàðëàãûã òîãòìîë õóãàöààíä ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ìºíãºí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí äàíñíû õ¿ðýýíä óëñûí òºñºâ áîëîí óëñûí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä òóõàéí æèëèéí ýöýñò õààãäñàí áàéõààð ìºíãºí õºðºíãèéí ºãëºã ¿¿ñãýí á¿ðä¿¿ëýõ;

38.1.8. õºðºíãèéí ÷ºëººò ¿ëäýãäëèéã Ìîíãîëáàíêààð äàìæóóëàí áîãèíî õóãàöààíû õºðºíãº îðóóëàëòàä îðóóëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ;

38.1.9. òºñâèéí çàõèðàã÷èä ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ;


95

38.1.10. ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãº, ºð òºëáºðèéí íýãäñýí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

38.1.11. íýãäñýí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàí, ìýäýýã íýãòãýí áîëîâñðóóëàõ;

38.1.12. òºñâèéí çàõèðàã÷èä òºëáºð òîîöîîíû ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ.

39 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ãýðýý

39.1.Ýíý õóóëèéí 14.1.6, 14.1.8-ä çààñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàòàé ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ãýðýýã óëñûí òºñºâ áàòëàãäñàíààñ õîéø àæëûí 14 ºäðèéí äîòîð áàéãóóëíà.

39.2.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàòàé ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñàí ãýðýýã ñóì, ä¿¿ðãèéí ò¿âøèíä àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâ áàòëàãäñàíààñ õîéø àæëûí 14 ºäðèéí äîòîð áàéãóóëíà.

39.3.Ýíý õóóëèéí 39.1, 39.2-ò çààñàí ãýðýýíä äàðààõ íºõöºëèéã çààâàë òóñãàíà:

39.3.1. çàðëàãûí çîðèóëàëò;

39.3.2. ¿éë÷èëãýýíèé ñòàíäàðòûã õàíãàõàä øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëòèéã òîäîðõîéëîõîä àøèãëàñàí òîîí áîëîí ÷àíàðûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò;

39.3.3. ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýýëëèéã òàéëàãíàõàä òàâèãäàõ øààðäëàãà.

39.4.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõýä äàðààõ øààðäëàãà òàâèãäàíà:

39.4.1. òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéã îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü çàðëàãà áîëîí áóñàä ñàëáàðûí ñàíõ¿¿æèëòýä øèëæ¿¿ëýõã¿é áàéõ;

39.4.2. ºð, àâëàãà ¿¿ñãýõã¿é áàéõ;


96

39.4.3. ¿éë÷èëãýýíèé ñòàíäàðò, òîî õýìæýý, ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã áóóðóóëàõã¿é áàéõ.

39.5.Ýíý õóóëèéí 39.1, 39.2-ò çààñàí ãýðýýíèé áèåëýëòèéã õîëáîãäîõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ õàãàñ, á¿òýí æèëýýð ä¿ãíýæ, äîòîîä àóäèò õèéíý.

40 ä¿ãýýð ç¿éë.¯ð ä¿íãèéí ãýðýý

40.1.Òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü õàðüÿàëàãäàõ äýýä øàòíûõàà òºñâèéí çàõèðàã÷òàé òºñâèéí æèë ýõëýõýýñ ºìíº ¿ð ä¿íãèéí ãýðýý áàéãóóëíà.

40.2.Ýíý õóóëèéí 40.1-ä çààñàí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíä áàéãóóëëàãûí òºñâèéí æèëä õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýý, òýäãýýðèéí òºñºâ, õ¿ðýõ ¿ð ä¿í, ò¿¿íèéã ä¿ãíýõ òàëààð òóñãàñàí áàéíà.

40.3.¯ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé áèåëýëòèéã õàðüÿàëàãäàõ äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷ íü õàãàñ, á¿òýí æèëýýð ä¿ãíýíý.

40.4.¯ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé áèåëýëò, õýðýãæèëòèéí ÿâö áàéäàëä ¿íäýñëýí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýã ä¿ãíýõ ýðõ á¿õèé ýòãýýä íü äàðààõ àðãà õýìæýýã àâíà:

40.4.1. òºñâèéí ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëàõ, õýðýãæèëòèéã ýð÷èìæ¿¿ëýõ òàëààð ¿¿ðýã ºã÷, õÿíàëò òàâüæ àæèëëàõ;

40.4.2. õóóëüä çààñàí á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä óðàìøóóëàõ, õàðèóöëàãà òîîöîõ.

41 ä¿ãýýð ç¿éë.Òºñâèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ

41.1.Áàòëàãäñàí òºñâèéã õýðýãæ¿¿ëýõ íàðèéâ÷èëñàí õóâààðü, òºñâèéí äýëãýðýíã¿é õóâààðèëàëò, òºñâèéí çàðöóóëàëò áîëîí á¿ðä¿¿ëýëòýä òàâèõ õÿíàëòûã òºñâèéí ñàð, óëèðëûí áàòëàãäñàí õóâààðèéí äàãóó õýðýãæ¿¿ëíý.

41.2.Á¿õ øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷ òºñâèéí õýðýãæèëòèéí òàëààð äàðààõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý:

41.2.1. õóóëèéí äàãóó óëñ, îðîí íóòãèéí òºñºâò îðóóëàõ áîëîí òóõàéí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãûã á¿ðýí òºâëºð¿¿ëýõ;


97

41.2.2. áàòëàãäñàí òºñâèéí õ¿ðýýíä çàðëàãà ãàðãàõ;

41.2.3. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õýðýãæ¿¿ëæ, òàéëàãíàõ;

41.2.4. òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã áàðèìòàëæ àæèëëàõ;

41.2.5. ýíý õóóëèéí 37.1.8-ä çààñàí ýðõèéí õ¿ðýýíä òºñâèéí áàéãóóëëàãûí çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

41.2.6. òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºíãººð õóäàëäàí àâàõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ã¿éöýòãýëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéã áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû ãýðýý, òºëáºðèéí õóâààðèéã ¿íäýñëýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

41.2.7. õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ, õ¿ðýõ ¿ð ä¿íã õàíãàæ àæèëëàõ.

41.3.Òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí ñàíàëûã ¿íäýñëýí ýíý õóóëèéí 11 ä¿ãýýð ç¿éë, 65.1, 66.1-ä çààñàí ýðõ á¿õèé ýòãýýä áàòàëæ, ìºðä¿¿ëíý.

41.4.Òºñâèéí æèë ýõëýõýä òºñºâ áàòëàãäààã¿é áàéõ íºõöºë áàéäàë ¿¿ñâýë òºñºâ áàòëàãäàõ õ¿ðòýë òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí ò¿ð ãîðèìûã ýíý õóóëèéí 41.6-ä çààñàí ýðõ á¿õèé ýòãýýä òîãòîîæ, òºñâèéí çàðëàãûã äàðààõ áàéäëààð ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý:

41.4.1. òºñâèéí áàéãóóëëàãàä àæèëòíû öàëèíã õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýãýýð íü;

41.4.2. íèéãìèéí õàëàìæèéí áîëîí íèéãìèéí äààòãàëûí òýòãýâýð, òýòãýìæèéã äîîä õýìæýýãýýð íü;

41.4.3. Çàñãèéí ãàçðûí íººö ñàí, Çàñàã äàðãûí íººöõºðºíãèéã ºìíºõ îíû ò¿âøèíä;

41.4.4. áàòëàí õàìãààëàõ, ýð¿¿ë ìýíä, áîëîâñðîë, õèë õàìãààëàõ, äîòîîäûí öýðýã, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, ø¿¿õ, ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãà, öàãäàà, îíöãîé áàéäàë, òàòâàð, ãààëü, ìýðãýæëèéí õÿíàëò áîëîí áóñàä òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí


98

¿éë àæèëëàãààíû óðñãàë çàðäëûã ºìíºõ îíû ò¿âøèíä;

41.4.5. ýíý õóóëèéí 41.4.4-ò çààñíààñ áóñàä òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû óðñãàë òºñâèéã òýäãýýðèéí ºìíºõ îíû óðñãàë òºñâèéí 50 õóâèàð;

41.4.6. Çàñãèéí ãàçðûí çýýëèéí ¿íäñýí áîëîí õ¿¿ãèéí òºëáºðèéã óã çýýëèéí ãýðýýíä çààñàí õóãàöàà, òºëáºðèéí õýìæýýã áàðèìòëàí.

41.5.Äîîä øàòíû òºñºâò õàìààðàõ ¿éë àæèëëàãààíû ýíý õóóëèéí 41.4-ò çààñàí ñàíõ¿¿æèëòèéí äóòàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîîð äýýä øàòíû òºñâººñ áîãèíî õóãàöààíû çýýë îëãîæ áîëíî.

41.6.Ñàíõ¿¿æèëòèéí ò¿ð ãîðèì, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òºñâèéí ñàð óëèðëûí õóâààðèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, ýñõ¿ë àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òîãòîîí, ìºðä¿¿ëíý.

41.7.Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí áàòëàãäñàí òºñºâ, ººðèéí îðëîãî, çàðëàãûí õýìíýëò, òýäãýýðèéí çàðöóóëàëò, ã¿éöýòãýëèéí èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, îëîí íèéò, áàéãóóëëàãûí õàìò îëîíä íýýëòòýé áàéõ øààðäëàãà, íºõöºëèéã òîãòîîñîí æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

42 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéõ

42.1.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ õîîðîíäûí òºñâèéí çîõèöóóëàëòûã çºâõºí òóõàéí æèëèéí òºñºâò òîäîòãîë õèéæ øèéäâýðëýíý.

42.2.Òºñâèéí çàõèðàã÷ òºñºâòºº äàðààõ áàéäëààð çîõèöóóëàëò õèéæ áîëíî:

42.2.1. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü:

42.2.1.à. ººðèéí òºñâèéí áàãöàä õàìààðàõ õºòºëáºð õîîðîíä;


99

42.2.1.á. ò¿¿íä øóóä õàðüÿàëàãäàõ òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷äûí òºñºâ õîîðîíä;

42.2.1.â. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ áîëîí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷äûí òºñºâ õîîðîíä;

42.2.1.ã. ò¿¿íä øóóä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷äûí òºñºâ õîîðîíä.

42.2.2. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü ò¿¿íä õàìààðàõ òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷äûí òºñºâ õîîðîíä;

42.2.3. òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷ íü çºâõºí ººðèéí óðñãàë çàðäàëä.

42.3.Òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéí òºñºâòºº çîõèöóóëàëò õèéõ àñóóäëûã äàðààõ áàéäëààð øèéäâýðëýíý:

42.3.1. òºñâèéí çàõèðàã÷ íü òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéõ ñàíàëàà õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä, òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷èä õàðüÿàëàãääàãã¿é áîë òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

42.3.2. òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü ñàíàëàà õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

42.3.3. çîõèöóóëàëò õèéõ ñàíàë íü óëñûí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñºâò õàìààðàõààð áîë òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ñàíàëàà ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä, îðîí íóòãèéí òºñºâò õàìààðàõààð áîë ñàíàëàà àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàä òóñ òóñ õ¿ðã¿¿ëýõ;

42.3.4. ýíý õóóëèéí 42.3.3-ò çààñàí áàéãóóëëàãà, ýñõ¿ë àëáàí òóøààëòàí íü ýíý õóóëèéí 42.2-ò çààñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷äûí ñàíàëûã õÿíàæ, çºâøººðñíèé äàãóó òºñâèéí


100

ñàð, óëèðëûí õóâààðüò ººð÷ëºëò îðóóëàí øèéäâýðëýõ.

42.4.Ýíý õóóëèéí 42.2-ò çààñàí òºñâèéí çîõèöóóëàëòûã õèéõýä äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èéí çºâøººðëèéã àâíà.

42.5.Ýíý õóóëèéí 15.2-ò çààñàí òºñâèéí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü ò¿¿íä õàðüÿàëàãäàõ òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéí òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéõ àñóóäëûã ººðèéí áàòàëñàí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðüò ººð÷ëºëò îðóóëàí øèéäâýðëýíý.

42.6.Òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéõ õÿçãààð, íºõöºë, æóðìûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

42.7.Òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéõäýý õºðºíãèéí áîëîí óðñãàë çàðäëûã õîîðîíä íü øèëæ¿¿ëýõ, òºñºâò òóñãàãäààã¿é øèíý õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

43 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí æèë äàìæèí õýðýãæèõ àðãà õýìæýýíèé çîõèöóóëàëò

43.1.Òóõàéí òºñâèéí æèëä àøèãëàãäààã¿é òºñâèéí äàðààõ ¿ëäýãäëèéã òºñâèéí äàðààãèéí æèëä ¿ðãýëæë¿¿ëýí çàðöóóëæ áîëíî:

43.1.1. Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí áè÷èã, çýýëèéí ¿íäñýí áîëîí õ¿¿ãèéí òºëáºð;

43.1.2. òºñºë,àðãà õýìæýýíèé îíöëîãîîñ øàëòãààëàí ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ìº÷ëºã íü òºñâèéí æèëýýñ çºð¿¿òýé õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òºñºâ;

43.1.3. Óëñûí Èõ Õóðëààñ ñî¸ðõîí áàòàëñàí, Çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí ãýðýýãýýð áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí õºíãºëºëòòýé çýýëýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé òºñºâ;

43.1.4. ýíý õóóëèéí 44.6-ä çààñíààñ áóñàä òºñâèéí óðàìøóóëàë;

43.1.5. òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ ýòãýýäýýñ àâñàí òóñëàìæ, õàíäèâ.


101

43.2.Çàðöóóëàõ ýðõ íü äàðààãèéí òºñâèéí æèëä äàìæñàí, ýíý õóóëèéí 43.1.3-ò çààñíààñ áóñàä òºñâèéí íèéò ä¿í íü òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí òóõàéí æèëèéí òºñâèéí ãóðâàí õóâèàñ õýòðýõã¿é áºãººä ò¿¿íýýñ äàâñàí õýñãèéã òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèé äàíñàíä òàòàí òºâëºð¿¿ëíý.

43.3.Òºñâèéí æèë äóóñàõàä Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëüä20 çààñàí ýðãýëòèéí ñàíãèéí ¿ëäýãäýë õºðºíãèéã òºñºâò òàòàí òºâëºð¿¿ëýõ àñóóäëûã ýíý õóóëèéí 18.6-ä çààñíû äàãóó øèéäâýðëýõ áºãººä òóõàéí õºðºíãèéã äàðààãèéí æèëèéí áàòëàãäñàí òºñâèéí äàãóó çàðöóóëíà.

43.4.Òºñâèéí çàõèðàã÷ íü ýíý õóóëèéí 43.1.2-ò çààñàí òºñâèéã äàðààãèéí òºñâèéí æèëèéí 3 äóãààð ñàðûí 31-íèé ºäºð õ¿ðòýëõ õóãàöààíä çàðöóóëàõ ýðõòýé.

43.5.Òºñâèéí çàõèðàã÷ íü ýíý õóóëèéí 43.1.3, 43.1.5-ä çààñíààñ áóñàä òºñâèéã õî¸ð òºñâèéí æèë äàìæóóëàí çàðöóóëàõã¿é.

43.6.Òºñºâ çàðöóóëàõ ýðõèéã äàðààãèéí òºñâèéí æèëä øèëæ¿¿ëñýí íü áàòëàãäñàí òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíèé òóõàéí æèëä õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí çîðèëòîò ò¿âøèíã áóóðóóëàõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

44 ä¿ãýýð ç¿éë.Òóñëàõ ¿éë àæèëëàãàà

44.1.Òºñâèéí áàéãóóëëàãà äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí òîõèîëäîëä òóñëàõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, îðëîãî îëæ áîëíî:

44.1.1. òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ óðüä÷èëàí áè÷ãýýð çºâøººðñºí áàéõ;

44.1.2. òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíààñ àëäàãäàë ó÷èðâàë ò¿¿íèéã íºõºõ òºñâèéí áóñ ýõ ¿¿ñâýðèéã òºëºâëºñºí áàéõ;

44.1.3. ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áîëîí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíä óã ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð çîõèõ ¸ñîîð òóñãàñàí áàéõ;

20 Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëü-“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2006 îíû 7 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


102

44.1.4. áàéãóóëëàãûí õºðºíãèéã çîðèóëàëò áóñààð àøèãëààã¿é, àæèëòíûã ¿¿ðýãò àæëààñ íü õºíäèéð¿¿ëýýã¿é áàéõ;

44.1.5. òóñëàõ ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ íü òóõàéí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ÷èã ¿¿ðýã, ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíä õàðøëàõã¿é áàéõ.

44.2.Òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíû çàðäàëä òóõàéí ¿éë àæèëëàãààã ýðõëýõòýé õîëáîãäñîí øóóä áîëîí øóóä áóñ á¿õ òºðëèéí çàðäàë, ºãëºã, ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ðãèéã îðóóëæ òîîöíî.

44.3.¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëààñ òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíä çîðèóëæ øóóä áîëîí øóóä áóñààð õºðºíãº çàðöóóëàõûã õîðèãëîíî.

44.4.Òóñëàõ ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ çºâøººðëèéã òºñâèéí æèëèéí äóíäóóð àâñàí áîë ò¿¿íèé òºñâèéã íýìýëò òºñºâ õýëáýðýýð, áóñàä òîõèîëäîëä òóõàéí æèëèéí òºñºâò òóñãàí õýðýãæ¿¿ëíý.

44.5.Òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä áèé áîëîõ àøãèéã äàðààõ ç¿éëä çàðöóóëíà:

44.5.1. òóõàéí áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòèéã áóóðóóëàõ;

44.5.2. òóõàéí ñàëáàð áîëîí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ çîðèóëàëò á¿õèé õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ;

44.5.3. òóõàéí ñàëáàð áîëîí áàéãóóëëàãûí àæèëëàã÷äûí íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ.

44.6.¯ëäýãäýë àøãèéã òºñâèéí æèëèéí ýöýñò òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèé äàíñàíä òàòàí òºâëºð¿¿ëíý.

44.7.Òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí àøãèéã ýíý õóóëèéí 44.5.2, 44.5.3-ò çààñàí çîðèóëàëòààð çàðöóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã ýíý õóóëèéí 46 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó çîõèöóóëíà.

45 äóãààð ç¿éë.Òºñâèéí çàðëàãûí õýìíýëò

45.1.Òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí äàðààõ çàðöóóëàãäààã¿é ¿ëäýãäëèéã òºñâèéí çàðëàãûí õýìíýëòýä òîîöíî:


103

45.1.1. óðñãàë òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿åä íýãæèä íîãäîõ ºðòºã, ¿íý íü áóóðñíû óëìààñ áèé áîëñîí ¿ëäýãäëèéã;

45.1.2. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëûí ¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëæ, ÷àíàðûã áóóðóóëàõã¿éãýýð íýãæèä íîãäîõ ºðòºã, çàðäëûã áóóðóóëñíààñ áèé áîëîõ ¿ëäýãäëèéã;

45.1.3. íýãæèä íîãäîõ íîðì, íîðìàòèâààð òîîöîí òºñâèéã íü áàòàëñàí òºñºë, àðãà õýìæýý, ¿éë àæèëëàãààíû ÷àíàðûã áóóðóóëàõã¿éãýýð íýãæèéí ºðòºã, çàðäëûã áóóðóóëñíààñ áèé áîëîõ ¿ëäýãäëèéã.

45.2.Òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñâèéí äàðààõ çàðöóóëàãäààã¿é ¿ëäýãäëèéã òºñâèéí õýìíýëòýä òîîöîõã¿é áºãººä òóõàéí ¿ëäýãäëèéã òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèé äàíñàíä òºâëºð¿¿ëíý:

45.2.1. íýãæèä íîãäîõ íîðì, íîðìàòèâààð òîîöîí òºñâèéã íü áàòàëñàí áà ã¿éöýòãýë íü àíõ òîîöñîí íýãæèéí òîî õýìæýýíýýñ áàãà áîë;

45.2.2. òºëºâëºñºí òºñºë, àðãà õýìæýý õýðýãæýýã¿éí óëìààñ, ýñõ¿ë òîî õýìæýý íü áóóðñíààñ áèé áîëñîí ¿ëäýãäýë;

45.2.3. õºðºíãº îðóóëàëòûí õóäàëäàí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿åä íýãæèä íîãäîõ ºðòºã, ¿íý, òîî õýìæýý íü áóóðñíààñ áèé áîëñîí ¿ëäýãäýë;

45.2.4. òºñâèéí áàéãóóëëàãà íü áàòëàãäñàí òîîíîîñ äóòóó îðîí òîîãîîð àæèëëàñíààñ áèé áîëñîí òºñâèéí ¿ëäýãäýë.

46 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí óðàìøóóëàë

46.1.Òºñâèéí çàõèðàã÷èä òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààíû àøèã, òºñâèéí çàðëàãûí õýìíýëò áîëîí òºñâèéí çàõèðàã÷èéí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé óðàìøóóëëûã òºñâèéí óðàìøóóëàë áîëãîí òóñ òóñ îëãîæ áîëíî.


104

46.2.Ýíý õóóëèéí 46.1-ä çààñàí óðàìøóóëàë îëãîõîä øààðäàãäàõ õºðºíãèéã òóõàéí æèëèéí õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ã¿éöýòãýëä ¿íäýñëýí òóõàéí øàòíû òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí äàðàà æèëèéí òºñâèéí áàãöàä òóñãàí áàòàëæ, ò¿¿íèé øèéäâýðýýð îëãîíî.

46.3.Ýíý õóóëèéí 46.1-ä çààñàí óðàìøóóëëûã õýðõýí çàðöóóëàõ àñóóäëûã áàéãóóëëàãûí íèéò àæèëòíûã îðîëöóóëñàí õàìò îëíû õóðëààð õýëýëöýí, ò¿¿íèéã ¿íäýñëýí øèéäâýðëýõ áºãººä óã õóðëûí òýìäýãëýë áîëîí øèéäâýðèéí õóâèéã òóõàéí øàòíû òºðèéí ñàíä õ¿ðã¿¿ëýõ áà ò¿¿íèéã ¿íäýñëýí óðàìøóóëëûã çàðöóóëàõ ýðõèéã îëãîíî.

46.4.Òºñâèéí óðàìøóóëëûã ýíý õóóëèéí 44.5-ä çààñàí àðãà õýìæýý áîëîí áàéãóóëëàãûí õàìò îëíûã àæëûí ¿ð ä¿íã íü õàðãàëçàí óðàìøóóëàõ, íèéò àæèëòíû íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ çýðýã íèéòëýã àðãà õýìæýýíä çàðöóóëíà.

46.5.Òºñâèéí óðàìøóóëàë îëãîõ õóâü, õýìæýý, øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò, ò¿¿íèéã çàðöóóëàõ, òàéëàãíàõ, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä òóñãàõ, õÿíàëò òàâèõ æóðìûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

46.6.Òºñâèéí óðàìøóóëëûã æèëèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã Óëñûí Èõ Õóðàë, ýñõ¿ë èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýñ õîéø íýã ñàðûí äîòîð òîãòîîæ, îëãîíî.

47 äóãààð ç¿éë.Íýìýëò òºñºâ

47.1.Òºñâèéí çàõèðàã÷ íü äàðààõ íýìýëò òºñâèéã õîëáîãäîõ òºñºë, àðãà õýìæýýíä çàðöóóëæ áîëíî:

47.1.1. òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ ýòãýýäýýñ àâñàí õàíäèâ, òóñëàìæ;

47.1.2. òºñâèéí æèëèéí ÿâöàä Óëñûí Èõ Õóðëààñ ñî¸ðõîí áàòàëñàí, Çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí ãýðýý áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ àâàõ õºíãºëºëòòýé çýýë;

47.1.3. Çàñãèéí ãàçðûí íººö ñàí, Çàñàã äàðãûí íººö õºðºíãº, ò¿¿íòýé àäèëòãàõ àíãèëàãäààã¿é íººö


105

õºðºíãººñ çîõèõ áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéí äàãóó òóõàéí òºñâèéí çàõèðàã÷èä õóâààðèëñàí õºðºíãº;

47.1.4. äýýä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èéí òºñºâò òóñãàãäñàí òºñâººñ äîîä øàòíû òºñâèéí çàõèðàã÷èä õóâààðèëñàí õºðºíãº;

47.1.5. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä áèé áîëñîí íýìýëò îðëîãî;

47.1.6. òºñâèéí óðàìøóóëàë.

47.2.Íýìýëò òºñºâ, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãàà íü òºñâèéí íýãýí àäèë ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà.

47.3.Ýíý õóóëèéí 47.1.2, 47.1.5, 47.1.6-ä çààñàí îðëîãûã çºâõºí áàòëàãäñàí òºñâèéí õ¿ðýýíä çàðöóóëíà.

ÄÎËÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃªÌ× ÕªÐªÍÃª, ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ªÐÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

48 äóãààð ç¿éë.ªì÷ õºðºíãº

48.1.Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷, õºðºíãèéí óäèðäëàãà, çîõèöóóëàëò, çàðöóóëàëò, á¿ðòãýë, òàéëàãíàëòòàé õîëáîîòîé õàðèëöààã òóñãàé õóóëèàð çîõèöóóëíà.

49 ä¿ãýýð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçàð ºð ¿¿ñãýõ

49.1.Çàñãèéí ãàçàð äàðààõ çîðèëãîîð ºð ¿¿ñãýæ áîëíî:

49.1.1. Çàñãèéí ãàçðûí òºñºë, õºòºëáºðèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

49.1.2. óëñûí òºëáºðèéí òýíöëèéã äýìæèõ çîðèëãîîð Ìîíãîëáàíêíû ãàäààä öýâýð àëáàí íººöèéã íýìýãä¿¿ëýõ;

49.1.3. òºñâèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

49.1.4. õ¿¿ãèéí õýìæýý áîëîí çàðäëûã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð ºðèéã äàõèí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

49.1.5. óëñûí òºñâèéí óëèðëûí ÷àíàðòàé îðëîãûí


106

äóòàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ.

49.2.Ýíý õóóëèéí 49.1.4-ò çààñíû äàãóó ºðèéã äàõèí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõäýý ò¿¿íèé õóãàöààã ñóíãàõûã õîðèãëîíî.

49.3.ªð ¿¿ñãýæ á¿ðä¿¿ëñýí ýõ ¿¿ñâýðèéã çºâõºí òºñºâò òóñãàí, áàòàëñàí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çàðöóóëíà.

50 äóãààð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçàð çýýë îëãîõ

50.1.Òóõàéí æèëèéí òºñâèéí õóóëèàð ýõ ¿¿ñâýð íü áàòëàãäñàí òîõèîëäîëä óëñûí òºñâººñ äàðààõ çîðèëãîîð çýýë îëãîæ áîëíî:

50.1.1. àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâèéí óëèðëûí ÷àíàðòàé îðëîãûí äóòàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

50.1.2. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãààñ õóóëüä çààñàí çîðèóëàëòààð;

50.1.3. ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ àâñàí çýýëèéã çîðèóëàëòûí äàãóó äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëýõ.

50.2.ªð ¿¿ñãýæ á¿ðä¿¿ëñýí ýõ ¿¿ñâýðèéã çºâõºí òºñºâò òóñãàí, áàòàëñàí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çàðöóóëíà.

51 ä¿ãýýð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëãàà

51.1.Çàñãèéí ãàçàð õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëýýð ºðèéí áàòàëãàà ãàðãàæ áîëíî.

51.2.Ýõ ¿¿ñâýð íü òóõàéí æèëèéí òºñâèéí õóóëèàð áàòëàãäñàí òîõèîëäîëä ýíý õóóëèéí 51.1-ä çààñàí áàòàëãààã îëãîíî.

51.3.Çàñãèéí ãàçðûí áàòàëãàà íü òºñâèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà.

51.4.Òóõàéí æèëèéí òºñºâò òóñãàí, áàòàëñàí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðààñ ãàðãàõ ºðèéí áàòàëãààã Çàñãèéí ãàçðûí ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýð Óëñûí Èõ Õóðàë õýëýëöýí áàòàëíà.


107

52 äóãààð ç¿éë. Áîëçîøã¿é ºð òºëáºð

52.1.Çàñãèéí ãàçðûí áîëçîøã¿é ºð òºëáºðèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã Óëñûí Èõ Õóðàë áîëîí íèéòýä ìýäýýëíý.

52.2.Çàñãèéí ãàçðûí áîëçîøã¿é ºð òºëáºðèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã æèëèéí áîëîí òîäîòãîñîí òºñâèéí òºñºë, òºñâèéí õàãàñ áîëîí á¿òýí æèëèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíä á¿ðýí òóñãàíà.

52.3.Áîëçîøã¿é ºð òºëáºð,ºðèéí áàòàëãàà, òýäãýýðòýé õîëáîãäñîí ìýäýýëýëä òºðèéí àóäèòûí òºâ áàéãóóëëàãà õÿíàëò òàâüæ, ä¿ãíýëò ãàðãàíà.

52.4.Áîëçîøã¿é ºð òºëáºð, çýýëèéí áàòàëãàà, ýäãýýðýýñ ó÷èð÷ áîëçîøã¿é ýðñäýë, òºëáºðèéí õýìæýýã òîîöîí ìýäýýëñíèéã òýäãýýðèéã õ¿ëýýí çºâøººð÷, ºãëºã ¿¿ñãýñýíä òîîöîõã¿é.

53 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí óäèðäëàãà

53.1.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí óäèðäëàãûã äàðààõ áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëíý:

53.1.1. Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãöýý, ýðñäýëèéí ¿íýëãýýã ¿íäýñëýí ºðèéí óäèðäëàãûí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ;

53.1.2. Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí óäèðäëàãûí çîðèëò, ºðèéí õýìæýý, á¿òýö, ýðñäýëèéã áîãèíî, äóíä õóãàöààãààð òîäîðõîéëæ, óäèðäàí çîõèöóóëàõ;

53.1.3. òóõàéí æèëèéí òºñâèéí õóóëèàð Çàñãèéí ãàçðûí øèíýýð ¿¿ñãýõ ºð, áàòàëãààíû äýýä õÿçãààðûã áàòëóóëæ ìºðäºõ;

53.1.4. òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí 51, ò¿¿íýýñ äýýø õóâèéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí àâàõ çýýëèéí õýìæýýíèé äýýä õÿçãààðûã òîãòîîx;

53.1.5. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí óëñûí òºñâººñ àâàõ ºðèéí õýìæýýíèé äýýä õÿçãààðûã òîãòîîõ;


108

53.1.6. Çàñãèéí ãàçðûí ºð áîëîí ºðèéí áàòàëãààíû ìýäýýëëèéí ñàíã á¿ðä¿¿ëýõ;

53.1.7. Çàñãèéí ãàçðûí ºðèéí ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäëûã õàíãàõ;

53.1.8. çýýëä¿¿ëýã÷èéí ýðõ òýãø áàéäëûã õàíãàõ.

53.2.Õºðºíãº, ºð òºëáºðèéí óäèðäëàãà, Çàñãèéí ãàçðûí çýýë àâàõ, çýýë îëãîõ, äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëýõ, ºðèéíáàòàëãàà ãàðãàõ, òýäãýýðò òàâèãäàõ øààðäëàãà, íºõöºë, õÿçãààðëàëò, áîëçîøã¿é ºðòºëáºðèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëíà.

ÍÀÉÌÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃÒªÑÂÈÉÍ ÒÀÉËÀÃÍÀËÒ

54 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàí

54.1.Çàñãèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíä óëñ, îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàí, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí õàìààðíà.

54.2.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, Çàñãèéí ãàçðûí øóãàìààð àâ÷, àøèãëàæ áàéãàà õºíãºëºëòòýé çýýë áîëîí áóöàëòã¿é òóñëàìæèéí õºðºíãººð õýðýãæèæ áàéãàà òºñºë, õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíä õàìààðóóëíà.

54.3.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí ã¿éöýòãýë áîëîí æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàíã íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí äàãóó ãàðãàíà.

54.4.Ñàíõ¿¿ãèéí íýãòãýñýí òàéëàí íü äàðààõ á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéíà:

54.4.1. ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí;


109

54.4.2. ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûí òàéëàí;

54.4.3. ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí;

54.4.4. ºì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí;

54.4.5. ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí òîäðóóëãà.

54.5.Òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí òàéëàí íü äàðààõ á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýãòýé áàéíà:

54.5.1. òóõàéí æèëèéí òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí ã¿éöýòãýë /íèéò ä¿íãýýð, õºòºëáºðººð, òºñâèéí çàõèðàã÷ààð, õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýý á¿ðýýð/;

54.5.2. òàòâàðûí çàðëàãûã õóóëèéí ýòãýýä, ñàëáàð á¿ðýýð, õîëáîãäîõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýëèéí õàìò;

54.5.3. òóõàéí æèë õóäàëäàí àâñàí áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ã¿éöýòãýë;

54.5.4. õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíä çàðöóóëñàí òºñºâ, õ¿ðñýí ¿ð ä¿í, ò¿¿íèé òàíèëöóóëãà (õºòºëáºðèéí ã¿éöýòãýëèéí áèåëýëò, áîäëîãûí çîðèëòûí õýðýãæèëò, ò¿¿íèé ¿ð íºëººíä õèéñýí ä¿ãíýëò, õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëñýí õºðºíãº îðóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé áèåëýëò, òàñàðñàí áîë øàëòãààí);

54.5.5. íýìýëò òºñâèéí ã¿éöýòãýë, ò¿¿íèé òàíèëöóóëãà.

54.6.Ýíý õóóëèéí 42 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó òºñºâò çîõèöóóëàëò õèéñýí òîõèîëäîëä õºòºëáºðèéí ã¿éöýòãýëèéã àíõ òºëºâëºñºí õ¿ðýõ ¿ð ä¿íãèéí çîðèëòòîé íü õàðüöóóëñàí áàéäëààð òàéëàãíàíà.

55 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ºìíºõ ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàí

55.1.Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí áîëîí Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëèéã çàðëàõààñ íýã ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààíû ºìíº Ìîíãîë Óëñûí ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû


110

òºâ áàéãóóëëàãà Óëñûí Èõ Õóðàëä èð¿¿ëíý.

55.2.Ýíý õóóëèéí 55.1-ä çààñàí ìýäýýëëèéã Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíû íýãäñýí õóðàëäààíä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í òàíèëöóóëíà.

55.3.Óëñûí Èõ Õóðàë ýíý õóóëèéí 55.1-ä çààñàí ìýäýýëýëòýé òàíèëöñàíû äàðàà ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ñîíãóóëèéí ºìíºõ ìàêðî ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàíã áýëòãýæ, íèéòýä ìýäýýëíý.

55.4.Ñîíãóóëèéí ºìíºõ ìàêðî ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàíä äàðààõ ìýäýýëëèéã òóñãàñàí áàéíà:

55.4.1. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí áîëîí Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëèéí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä Çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëñýí ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí áîäëîãî, ¿ð ä¿í íü Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéäàë;

55.4.2. èðýõ äºðâºí æèëèéí ìàêðî ýäèéí çàñàã, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òºñººëºë;

55.4.3. Çàñãèéí ãàçðûí ºð, áîëçîøã¿é ºð òºëáºðèéí ä¿í, ò¿¿íèé çîðèóëàëò, íºõöºë, õóãàöààíäàà òºëºãäººã¿é çýýëèéí ¿íäñýí ºð áà õ¿¿ãèéí òºëáºðèéí ä¿í;

55.4.4. Ìîíãîë Óëñûí òºñâèéí òîãòâîðæóóëàëòûí ñàíãèéí ¿ëäýãäëèéí íèéò ä¿í, ýíý íü òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàæ áàéãàà ýñýõ áîëîí äàðààãèéí õî¸ð æèëèéí õóãàöààí äàõü òóõàéí ñàíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí ººð÷ëºëòèéí òóõàé ¿íýëãýý;

55.4.5. áîëçîøã¿é ºð òºëáºð;

55.4.6. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðò


111

òóñãàãäñàí, õ¿ëýýãäýæ áàéãàà àðãà õýìæýý, ò¿¿íä òºñâººñ ãàðãàõ çàðäëûí õýìæýý, ýõ ¿¿ñâýð;

55.4.7. Çàñãèéí ãàçðûí ãýðýý, õýëýëöýýðò òóñãàãäñàí, õ¿ëýýãäýæ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ºð òºëáºð, áàòàëãààíû ä¿í;

55.4.8. ñîíãóóëèéí æèëä Çàñãèéí ãàçðààñ ãàðãàñàí øèéäâýð íü äàðààãèéí æèë¿¿äèéí ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäàëä íºëººëºõ ¿ç¿¿ëýëò;

55.4.9. ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí äóíä õóãàöààíû òºñººëºë íü Óëñûí Èõ Õóðëààð áàòëàãäñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë, ýñõ¿ë òóõàéí æèëèéí òºñºâ, Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãàä íèéöýæ áàéãàà òàëààðõ òàéëáàð.

55.5.Ýíý õóóëèéí 55.4.5-55.4.8-ä çààñàí ìýäýýëýë, ò¿¿íèé òºñºâò ¿ç¿¿ëýõ íºëººëëèéã òîîí èëýðõèéëëýýð õàðóóëíà.

ÅÑÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÎÐÎÍ ÍÓÒÃÈÉÍ ÒªÑÂÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ

56 äóãààð ç¿éë. Òºñâèéí øàòëàë õîîðîíäûí õàðèëöàà

56.1.Äýýä øàòíû òºñâººñ äîîä øàòíû òºñºâò äàðààõ õýëáýðýýð øèëæ¿¿ëýã îëãîíî:

56.1.1. äîîä øàòíû òºñâèéí ¿íäñýí òýíöëèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çîðèóëàí äýýä øàòíû òºñâººñ îëãîõ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã;

56.1.2. äîîä øàòíû òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëò, õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä íü çîðèóëæ äýýä øàòíû òºñâººñ îëãîõ îðëîãûí øèëæ¿¿ëýã;

56.1.3. Çàñãèéí ãàçðûí õýðýãæ¿¿ëýõ çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàã òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõýä çîðèóëæ óëñûí òºñâººñ îëãîõ òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëýã.

56.2.Äîîä øàòíû òºñâèéí ¿íäñýí òýíöëèéí àøãààñ ñóóðü


112

çàðëàãàòàé òýíöýõ õýñãèéã òóõàéí øàòíû òºñºâò ¿ëäýýæ, ¿ëäýõ õýñãèéã äýýä øàòíû òºñºâò òºâëºð¿¿ëíý.

56.3.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü àéìàã, íèéñëýëèéí òºñºâò, àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà íü ñóì ä¿¿ðãèéí òºñºâò îëãîõ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã, îðëîãûí øèëæ¿¿ëýã, òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéã äàðààõ çºð÷èë èëýðñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã àðèëãàõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ò¿ð çîãñîîõ ýðõòýé:

56.3.1. òºñâèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí;

56.3.2. èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóõàéí æèëèéí òºñâºº ¿íäýñëýëã¿éãýýð íýìýãä¿¿ëæ áàòàëñàí;

56.3.3. òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéí çîðèóëàëò, çàðöóóëàëòûí íºõöºë, øààðäëàãûã çºð÷ñºí;

56.3.4. îðîí íóòãèéí òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé ñòàíäàðòûã ìºðäººã¿éãýýñ íèéò òºñºâ íü àëäàãäàëòàé ãàðñàí;

56.3.5. îðîí íóòãèéí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäàë àëäàãäñàí;

56.3.6. îðîí íóòãèéí òºñâèéã ýíý õóóëèàð òîãòîîñîí õóãàöààíä áàòëààã¿é.

56.4.Îðîí íóòãèéí òºñâèéí ñóóðü çàðëàãûã òîîöîõ àðãà÷ëàë, îðîí íóòãèéí òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé ñòàíäàðò, òýäãýýðèéí îðöûí áîëîí òºñâèéí íîðìàòèâûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

56.5.Ýíý õóóëèéí 56.1.3-ò çààñàí òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéí çîðèóëàëò, çàðöóóëàëòàä òàâèãäàõ íºõöºë, øààðäëàãûã ýíý õóóëèéí 39.1, 39.2-ò çààñàí ãýðýýãýýð òóñãàéëàí òîãòîîæ, Çàñãèéí ãàçàð õÿíàëò òàâèíà.

56.6.Ýíý õóóëèéí 56.3-ò çààñàí çºð÷ëèéã àðèëãàõ, õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëò áîëîí îðîí íóòãèéí òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ, òºñâèéí õàðèëöààíä îðîëöîã÷äûí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëãîîð Çàñãèéí ãàçàð áîëîí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóõàéí îðîí íóòàãò òîãòâîðæóóëàëòûí õºòºëáºð


113

õýðýãæ¿¿ëíý.

57 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí òºñºâ

57.1.Îðîí íóòãèéí òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã, îðîí íóòãèéí òºñºâò õóâààðèëàõ îðëîãûí íýð òºðëèéã ýíý õóóëèàð òîãòîîíî.

57.2.Îðîí íóòãèéí òºñâèéã àëäàãäàëã¿é òºëºâëºí áàòàëæ, õýðýãæ¿¿ëíý.

57.3.Îðîí íóòãèéí òºñâèéí óðüä îíû ¿ëäýãäëýýñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çàðëàãûã òºñºâò òóñãàí áàòàëæ õýðýãæ¿¿ëýõ áà çàðëàãà íü ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýðýýñýý õýòðýõã¿é áàéíà.

57.4.Ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí îðëîãûí óëèðëûí ÷àíàðòàé äóòàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîîð àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâººñ áîãèíî õóãàöààòàé çýýë îëãîæ áîëíî.

57.5.Îðîí íóòãèéí òºñºâò ýíý õóóëèéí 41.5, 50.1.1, 57.4, 62.2-ò çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä ºð ¿¿ñãýõ, áàòàëãàà ãàðãàõûã õîðèãëîíî.

58 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí òºñâººð õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã

58.1.Íèéñëýë ººðèéí òºñâººð äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã áèå äààí õýðýãæ¿¿ëíý:

58.1.1. íèéñëýëèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.1.2. õîò òºëºâëºëò, áàðèëãàæóóëàëò, øèíýýð äýä á¿òýö áèé áîëãîõ;

58.1.3. íèéñëýëèéí ºì÷èéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí èõ çàñâàð, øèíýýð ºì÷ áèé áîëãîõ, õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ;

58.1.4. íèéãìèéí àñðàìæ, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.1.5. õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ;


114

58.1.6. æèæèã, äóíä ¿éëäâýðëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ;

58.1.7. áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò õèéõ;

58.1.8. óñàí õàíãàìæ,áîõèð óñ, öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ áèé áîëãîõ;

58.1.9. îðîí ñóóö, íèéòèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ;

58.1.10. ¿åðèéí õàìãààëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.1.11. íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ;

58.1.12. ìàë, àìüòíû õàëäâàðò ºâ÷èíòýé òýìöýõ, õîðòîí øàâæèéí óñòãàë, õÿíàëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.1.13. ãàìøãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ;

58.1.14. áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ;

58.1.15. íèéñëýëèéí äîòîðõ òîìîîõîí àâòî çàì, ã¿¿ð, òýäãýýðèéí ãýðýëò¿¿ëýã, ãýðëýí äîõèî áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ áàéãóóëàìæèéã áèé áîëãîõ;

58.1.16. íèéñëýëèéí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä õèéãäýõ òîì õýìæýýíèé òîõèæèëò, íèéòèéí ýçýìøëèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý, íèéòèéí àðèóí öýâýð, ãóäàìæ òàëáàéí ãýðýëò¿¿ëýã, öýâýðëýãýý, õîã çàéëóóëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.1.17. íèéñëýëèéí äîòîðõ ºíäºð õ¿÷äýëèéí áîëîí öàõèëãààíû øóãàì, äýä ºðòººíèé àøèãëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýý, õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõòàé õîëáîãäñîí áóñàä ¿éë àæèëëàãààã ýðõëýõ;

58.1.18. õóóëüä çààñàí áóñàä ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ.

58.2.Àéìàã ººðèéí òºñâººð òóõàéí øàòàíä õàìààðàõ äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã áèå äààí õýðýãæ¿¿ëíý:

58.2.1. àéìãèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.2.2. õîò òºëºâëºëò, áàðèëãàæóóëàëò, øèíýýð äýä á¿òýö áèé áîëãîõ;


115

58.2.3. îðîí íóòãèéí ºì÷èéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí èõ çàñâàð, øèíýýð ºì÷ áèé áîëãîõ, õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ;

58.2.4. íèéãìèéí àñðàìæ, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.2.5. õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.2.6. æèæèã, äóíä ¿éëäâýðëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ;

58.2.7. ìàëæóóëàõ;

58.2.8. àéìãèéí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò õèéõ;

58.2.9. ìàëûí òýæýýëèéí íººö á¿ðä¿¿ëýõ;

58.2.10. óñàí õàíãàìæ, áîõèð óñ öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ, îðîí ñóóö, íèéòèéí àæ àõóé, ¿åðèéí õàìãààëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.2.11. íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ;

58.2.12. ìàë, àìüòíû õàëäâàðò ºâ÷èíòýé òýìöýõ, õîðòîí øàâæèéí óñòãàë, õÿíàëò, ãàìøãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ãàìøãèéí õîð õîõèðëûã àðèëãàõ;

58.2.13. áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ;

58.2.14. àéìãèéí äîòîðõ áîëîí ñóì õîîðîíäûí àâòî çàì, ã¿¿ð, òýäãýýðèéí ãýðýëò¿¿ëýã, ãýðëýí äîõèî áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ áàéãóóëàìæèéã áèé áîëãîõ;

58.2.15. àéìãèéí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä õèéãäýõ òîì õýìæýýíèé òîõèæèëò, íèéòèéí ýçýìøëèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý, íèéòèéí àðèóí öýâýð, ãóäàìæ òàëáàéí ãýðýëò¿¿ëýã, öýâýðëýãýý, õîã çàéëóóëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.2.16. àéìãèéí äîòîðõ ºíäºð õ¿÷äýëèéí áîëîí öàõèëãààíû øóãàì, äýä ºðòººíèé àøèãëàëò,


116

çàñâàð ¿éë÷èëãýý, õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõ áóñàä ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ;


58.3.Ä¿¿ðýã ººðèéí òºñâººð äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã áèå äààí õýðýãæ¿¿ëíý:

58.3.1. ä¿¿ðãèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.3.2. ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð îëãîäîã íèéãìèéí õàëàìæ, àñðàìæèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.3.3. ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýð äýõ íèéòèéí ýçýìøëèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý, íèéòèéí àðèóí öýâýð, ãóäàìæ òàëáàéí ãýðýëò¿¿ëýã, öýâýðëýãýý, õîã çàéëóóëàëòûã õèéõ;

58.3.4. ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóéã õºãæ¿¿ëýõ;

58.3.5. ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýðèéí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ;

58.3.6. ä¿¿ðãèéí äîòîðõ íèéòèéí ýçýìøëèéí ãýðýëò¿¿ëãèéí óðñãàë çàñâàð, àð÷èëãààã õèéõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.3.7. ä¿¿ðãèéí òîõèæèëò, ìîä, óðãàìàë öýöýðëýãæ¿¿ëýëò, ÿâãàí çàì, àìðàëò áîëîí õ¿¿õäèéí òîãëîîìûí òàëáàéã òîõèæóóëàõ, àð÷ëàõ;


58.4.Ñóì ººðèéí òºñâººð äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã áèå äààí õýðýãæ¿¿ëíý:

58.4.1. ñóìûí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

58.4.2. ñóìûí Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð îëãîäîã íèéãìèéí õàëàìæ, àñðàìæèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;


117

58.4.3. ñóìûí íóòàã äýâñãýð äýõ íèéòèéí ýçýìøëèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý, íèéòèéí àðèóí öýâýð, ãóäàìæ òàëáàéí ãýðýëò¿¿ëýã, öýâýðëýãýý, õîã çàéëóóëàëòûã õèéõ;

58.4.4. ìàëæóóëàõ;

58.4.5. ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò õèéõ;

58.4.6. ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ;

58.4.7. ñóìûí äîòîðõ íèéòèéí ýçýìøëèéí ãýðýëò¿¿ëãèéí óðñãàë çàñâàð, àð÷èëãààã õèéõ, çîõèîí áàéãóóëàõ;

58.4.8. ñóìûí òîõèæèëò, ìîä, óðãàìàë öýöýðëýãæ¿¿ëýëò, ÿâãàí çàì, àìðàëò áîëîí õ¿¿õäèéí òîãëîîìûí òàëáàéã òîõèæóóëàõ àð÷ëàõ;


58.5.Ýíý õóóëèéí 58.1-58.4-ò çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý:

58.5.1. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òàòâàðûí áîëîí òàòâàðûí áóñ îðëîãî;

58.5.2. óëñûí òºñâººñ îëãîõ îðëîãûí øèëæ¿¿ëýã;

58.5.3. óëñûí òºñâººñ îëãîõ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã.

59 ä¿ãýýð ç¿éë.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàí

59.1.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàí íü äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðäýíý:

59.1.1. èìïîðòîîñ áóñàä áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé íýìýãäñýí ºðòãèéí àëáàí òàòâàðûí îðëîãûí 25 õóâü;

59.1.2. àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéí îðëîãûí 5 õóâü;


118

59.1.3. îðîí íóòãèéí õºãæëèéã äýìæèõ çîðèëãîîð îëãîñîí äîòîîäûí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí áîëîí ãàäààäûí àëáàí ¸ñíû òóñëàìæ, õàíäèâ;

59.1.4. ýíý õóóëèéí 56.2-ò çààñàí òºâëºð¿¿ëýõ õºðºíãº.

59.2.Àéìàã, íèéñëýë íü îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàíãààñ îëãîñîí øèëæ¿¿ëãèéí 60-ààñ äîîøã¿é õóâèéã ñóì, ä¿¿ðãèéí õºãæëèéí ñàíä ýíý õóóëèéí 59.3-ò çààñàí ¿ç¿¿ëýëòèéã õàðãàëçàí õóâààðèëíà.

59.3.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàíãààñ òóõàéí æèë îðîí íóòãèéí òºñºâò îëãîõ øèëæ¿¿ëãèéã òîäîðõîéëîõäîî äàðààõ èòãýëö¿¿ðèéã ¿íäýñëýí òîãòîîíî:

59.3.1. îðîí íóòãèéí õºãæëèéí èíäåêñ;

59.3.2. õ¿í àìûí òîî;

59.3.3. õ¿í àìûí íÿãòðàë, àëñëàëò, íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýý;

59.3.4. îðîí íóòãèéí òàòâàðûí èäýâõ ñàíàà÷èëãà.

59.4.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàíãààñ àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéã îðîí íóòàãò õóâààðèëàõäàà àøèãò ìàëòìàëûí îëáîðëîëò õèéãäñýí òóõàéí îðîí íóòãèéí íýã õ¿íä íîãäîõ õýìæýýã áóñàä îðîí íóòãèéí íýã õ¿íä íîãäîõ õýìæýýíýýñ 10 õ¿ðòýë õóâèàð íýìýãä¿¿ëýí òîãòîîíî.

59.5.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàí áîëîí Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàíãààñ îëãîõ øèëæ¿¿ëãèéã òîîöîõ àðãà÷ëàëûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

60 äóãààð ç¿éë.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàí

60.1.Òóõàéí øàòíû òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü îðîí íóòãèéí õºãæëèéã äýìæèõ çîðèëãî á¿õèé Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàíòàé áàéíà.

60.2.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàí íü äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðäýíý:


119

60.2.1. Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí ñàíãààñ îëãîõ øèëæ¿¿ëýã;

60.2.2. ýíý õóóëèéí 59.2-ò çààñàí õºðºíãº;

60.2.3. ýíý õóóëèéí 56.2-ò çààñàí îðîí íóòãèéí òºñâèéí ¿íäñýí òýíöëèéí àøèã;

60.2.4. òàòâàðûí õóâü õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ áîëîí çàðëàãûã õýìíýõ çàìààð áèé áîëãîñîí íýìýãäýë ýõ ¿¿ñâýð;

60.2.5. òóõàéí îðîí íóòãèéí õºãæëèéã äýìæèõ çîðèëãîîð îëãîñîí äîòîîä, ãàäààäûí õàíäèâ, òóñëàìæ.

60.3.Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàíãèéí õºðºíãèéã äàðààõ ç¿éëä çàðöóóëàõûã õîðèãëîíî:

60.3.1. îðîí íóòãèéí òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýýð õóóëèàð òîãòîîñîí ÷èã ¿¿ðãýýñ áóñàä õºòºëáºð, àðãà õýìæýý.

60.3.2. óëñ òºðèéí íàì, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí çàðëàãà;

60.3.3. ¿íäýñíèé èõ áàÿð íààäìààñ áóñàä áàÿð, íààäàì, îéí àðãà õýìæýý, øàøíû çàí ¿éëèéí áîëîí ¸ñëîëûí çàðäàë;

60.3.4. íèéòèéí ýðõ àøèãò íèéöýýã¿é ¿éë àæèëëàãàà;

60.3.5. çýýë îëãîõ, ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð äàãàâàð á¿õèé áàòàëãàà ãàðãàõ, õîõèðëûã íºõºí òºëºõ ¿¿ðýã àâàõ;

60.3.6. îðîí íóòãèéí èðãýäèéí ñàíàëûã àâààã¿é, îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºëºâëºãººíä òóñãàæ áàòëààã¿é çàðäàë, àðãà õýìæýý.

60.4.Ýíý õóóëèéí 60.3.1-ä çààñàí õóóëèàð òîãòîîñîí ÷èã ¿¿ðýãò àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã õàìààðàõã¿é.


120

61 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ

61.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà Çàñãèéí ãàçðûí äàðààõ ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëíý:

61.1.1. ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîë;

61.1.2. åðºíõèé áîëîâñðîë;

61.1.3. ñî¸ëûí ¿éë÷èëãýý;

61.1.4. ýð¿¿ë ìýíäèéí àíõàí øàòíû òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý;

61.1.5. ãàçðûí õàðèëöàà, êàäàñòð;

61.1.6. õ¿¿õäèéí õºãæèë, õàìãààëëûí ¿éë÷èëãýý;

61.1.7. íèéòèéí áèåèéí òàìèð.

61.2.Ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðãèéã ýíý õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð óëñûí òºñâººñ îëãîõ òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý.

61.3.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã á¿ðýýð ñàíõ¿¿æèëòèéí õóâààðèëàëò õèéõ ñàíàëàà îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºñëèéí õàìò áýëòãýæ, õóóëüä çààñàí õóãàöààíû äîòîð çîõèõ øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

61.4.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë ýíý õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ãýðýý, Çàñàã äàðãûí ºðãºí ìýä¿¿ëñýí ñàíàëä ¿íäýñëýí òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã á¿ðýýð õóâààðèëñàí ñàíõ¿¿æèëòèéã ýíý õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ãýðýýãýýð øèëæ¿¿ëñýí íèéò õýìæýýíýýñ áóóðóóëàõã¿éãýýð îðîí íóòãèéí òºñâèéí íýã õýñýã áîëãîæ áàòàëíà.

61.5.Òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãèéã ýíý õóóëüä çààñàí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéí äàãóó àéìàã, íèéñëýëèéí òºðèéí ñàíä øèëæ¿¿ëíý.

62 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí õýðýãöýýíä çîðèóëæ ºð ¿¿ñãýõ

62.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà ýíý õóóëèéí 41.5, 50.1.1-


121

ä çààñàí çîðèóëàëòààð óëñûí òºñâººñ òóõàéí òºñâèéí æèëèéí äîòîð ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýé ºð ¿¿ñãýæ áîëíî.

62.2.Íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà ýíý õóóëèéí 58.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéã äºðºâ õ¿ðòýëõ æèëèéí õóãàöààòàéãààð ºð ¿¿ñãýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áîëíî.

62.3.Ýíý õóóëèéí 62.2-ò çààñàí ºðèéí õýìæýý íü ºìíºõ æèëèéí òºñâèéí ñóóðü îðëîãûí ä¿íãýýñ, òºëºõ ºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé íèéò õýìæýý íü ºìíºõ æèëèéí òºñâèéí ñóóðü îðëîãûí 15 õóâèàñ òóñ òóñ õýòðýõã¿é.

62.4.Íèéñëýëèéí òºñºâò ýíý õóóëèéí 62.2-ò çààñàí çîðèóëàëòààð ºð ¿¿ñãýõäýý äàðààõ õºðºíãº, îðëîãûã ºðèéí áàðüöàà áîëãîõûã õîðèãëîíî:

62.4.1. ýíý õóóëèéí 61.1-ä çààñàí ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä õàìààðàõ íèéñëýëèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãº;

62.4.2. íèéñëýëèéí òºñâèéí á¿õ îðëîãî.

62.5.Ýíý õóóëèéí 62.4.2-ò çààñàí îðëîãîä óëñûí òºñâººñ îëãîñîí òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëýã íýãýí àäèë õàìààðíà.

62.6.Ýíý õóóëèéí 62.2-ò çààñàí çîðèóëàëòààð ºð ¿¿ñãýõäýý íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà äàðààõ ç¿éëèéã áàðèìòàëíà:

62.6.1. ºðèéí çîðèóëàëòûã íèéòýä ìýäýýëýõ, øààðäëàãàòàé áîë îëîí íèéòèéã îðîëöóóëñàí íýýëòòýé õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëæ õýëýëö¿¿ëýõ;

62.6.2. ºð ¿¿ñãýõäýý ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãààñ çºâøººðºë àâàõ;

62.6.3. ºð ¿¿ñãýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéã íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð õýëýëö¿¿ëæ çºâøººðºë àâàõ.

62.7.Íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà çýýëèéí ãýðýýíä áîëîí ºð


122

¿¿ñãýõ áóñàä àëèâàà ãýðýýíä ãàðûí ¿ñýã çóðñíààñ õîéø àæëûí 10 ºäðèéí äîòîð ãýðýýíèé õóóëáàðûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëíý.

63 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí òºñºâò èðãýä, îëîí íèéòèéí îðîëöîîã õàíãàõ

63.1.Áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàíãèéí õºðºíãººð õýðýãæ¿¿ëýõ õºðºíãº îðóóëàëò, õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýý, òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ äàðààëàë, àðãà çàìûí òàëààð áàã, õîðîîäîä îëîí íèéòèéí íýýëòòýé ñàíàë àñóóëãà ÿâóóëíà.

63.2.Ýíý õóóëèéí 63.1-ä çààñàí ñàíàë áîëîí áàã, õîðîîíû èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðàë äýýð ãàðñàí ñàíàëûã èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðàë õýëýëöýí, òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë á¿õèé òºñºë, àðãà õýìæýýã ýðýìáýëýí ñîíãîíî.

63.3.Ýíý õóóëèéí 63.2-ò çààñíû äàãóó áàã, õîðîîíû èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðëààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëûã ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçàð à÷ õîëáîãäîë, òóõàéí îðîí íóòãèéí õºãæëèéí áîäëîãîòîé óÿëäóóëàí ýðýìáýëæ, òºñâèéí òºñºëä òóñãàí ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

63.4.Ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë íü ýíý õóóëèéí 63.3-ò çààñàí ñàíàëûã õýëýëöýæ, òºñâèéí òºñºëä òóñãàí, áàòàëíà.

64 ä¿ãýýð ç¿éë. Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí á¿ðýí ýðõ

64.1.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë îðîí íóòãèéí òºñâèéí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

64.1.1. Çàñàã äàðãûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéã õýëýëöýí áàòëàõ, õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ;

64.1.2. òóõàéí æèëèéí òºñºâ, ò¿¿íèé òîäîòãîëûí òºñëèéã õýëýëöýí áàòëàõ, õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ, íèéòýä ìýäýýëýõ;

64.1.3. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã õýëýëöýí áàòëàõ;


123

64.1.4. òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí òàëààðõ Çàñàã äàðãûí ìýäýýëëèéã ñîíñîõ.

65 äóãààð ç¿éë.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí á¿ðýí ýðõ

65.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà îðîí íóòãèéí òºñâèéí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

65.1.1. òóõàéí øàòíû òºñâèéí òºñºë, òîäîòãîëûí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, õýëýëö¿¿ëýõ, áàòëóóëàõ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã çîõèîí áàéãóóëæ, òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä òàéëàãíàõ;

65.1.2. îðîí íóòàã äàõü òºñâèéí áàéãóóëëàãà, òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíèé òºñâèéí òºñºë, ã¿éöýòãýë, ñàð, óëèðëûí ìýäýý, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã íýãòãýí áîëîâñðóóëæ, õîëáîãäîõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

65.1.3. õîëáîãäîõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷òàé Çàñãèéí ãàçðûí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ãýðýýã áàéãóóëæ àæèëëàõ;

65.1.4. îðîí íóòãèéí òºñâèéí õºðºíãººð õýðýãæ¿¿ëýõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýã õóäàëäàí àâàõ ãýðýýã õîëáîãäîõ õóóëüä íèéö¿¿ëýí áàéãóóëàõ;

65.1.5. èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð áàòàëñàí îðîí íóòãèéí òºñâèéã ýíý õóóëèéí 8.5.5-ä çààñàí õóãàöààíä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

65.1.6. ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñàí ãýðýýíèé äàãóó óëñûí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí òºëºâëºñºí çàðäëûã çîðèóëàëòààð íü öàã õóãàöààíä íü, òàñðàëòã¿é


124

á¿ðýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

65.1.7. àéìàã, íèéñëýëèéí æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã áàòàëæ, ìºðä¿¿ëýõ;

65.1.8. òóõàéí øàòíû òºñâèéí áàéãóóëëàãûí îðîí òîîã òºñâèéí çàõèðàã÷ á¿ðýýð áàòëàõ.

66 äóãààð ç¿éë.Ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí á¿ðýí ýðõ

66.1.Ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà îðîí íóòãèéí òºñâèéí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

66.1.1. òóõàéí øàòíû òºñâèéí òºñºë, ò¿¿íèé òîäîòãîëûí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, õýëýëö¿¿ëýõ, áàòëóóëàõ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã çîõèîí áàéãóóëæ, òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä òàéëàãíàõ;

66.1.2. îðîí íóòàã äàõü òºñâèéí áàéãóóëëàãà, òóñãàé çîðèóëàëòûí øèëæ¿¿ëãýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ õºòºëáºð, àðãà õýìæýýíèé òºñâèéí òºñºë, ã¿éöýòãýë, ñàð, óëèðëûí ìýäýý, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã íýãòãýí áîëîâñðóóëæ àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

66.1.3. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàòàé Çàñãèéí ãàçðûí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã îðîí íóòàãò òºëººëºí õýðýãæ¿¿ëýõ ãýðýýã áàéãóóëæ àæèëëàõ;

66.1.4. èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð áàòàëñàí îðîí íóòãèéí òºñâèéã ò¿¿íèéã áàòàëñíààñ õîéø àæëûí äîëîîí ºäðèéí äîòîð àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä õ¿ðã¿¿ëýõ;

66.1.5. ýíý õóóëèéí 39.2-ò çààñàí ãýðýýíèé äàãóó óëñûí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí òºëºâëºñºí çàðäëûã çîðèóëàëòààð íü öàã õóãàöààíä íü òàñðàëòã¿é á¿ðýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ;

66.1.6. ñóì, ä¿¿ðãèéí æèëèéí òºñâèéí ñàð, óëèðëûí õóâààðèéã áàòàëæ ìºðä¿¿ëýõ;

66.1.7. òóõàéí øàòíû òºñâèéí áàéãóóëëàãûí îðîí òîîã


125

òºñâèéí çàõèðàã÷ á¿ðýýð áàòëàõ.

67 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí òºñºâ áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ

67.1.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ, ýíý õóóëèéí 67.2-ò çààñàí òàíèëöóóëãûí õàìò òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

67.2.Îðîí íóòãèéí òºñâèéí òºñëèéí òàíèëöóóëãàä ýíý õóóëèéí 32.2.1-32.2.12, 32.2.19, 32.2.20-ä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ç¿éëèéã òóñãàíà:

67.2.1. îðîí íóòãèéí òºñâèéí áîäëîãûí çîðèëòûã òóñãàñàí äóíä õóãàöààíû òºëºâëºãºº;

67.2.2. ýíý õóóëèéí 22 äóãààð ç¿éëä çààñàí òºñâèéí àíãèëëûí äàãóó áîëîâñðóóëñàí òºñâèéí òºñëèéí òîîöîî, òàíèëöóóëãà;

67.2.3. àéìàã, íèéñëýëèéí òºñâººñ ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñºâò îëãîõîîð òºëºâëºñºí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã, îðëîãûí øèëæ¿¿ëãèéí ñàíàë;

67.2.4. äýýä øàòíû òºñºâòòóñãàí áàòàëñàí äýýä øàòíû òºñºâò òºâëºð¿¿ëýõ õºðºíãèéí õýìæýý.

67.3.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ ÿâöäàà òºñëèéã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà îëîí íèéòýä òàíèëöóóëæ, òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí ñàíàë, õ¿ñýëòèéã èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä òàíèëöóóëíà.

68 äóãààð ç¿éë.Îðîí íóòãèéí òºñºâ áàòëàõ

68.1.Îðîí íóòãèéí òºñºâò ýíý õóóëèéí 33.2.1-33.2.7-ä çààñíûã òóñãàæ, áàòàëíà.

68.2.Òºñâèéí òºñëèéã èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð õýëýëöýõ ÿâöàä íýìæ òóñãàõ õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë, àðãà õýìæýýã òóõàéí øàòíû òºñâèéã ºðãºí ìýä¿¿ëñýí ýòãýýäýýñ ýíý õóóëèéí 29 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãàà ýñýõ òàëààð ñàíàë, ä¿ãíýëòèéã àâñíû ¿íäñýí äýýð òóñãàíà.


126

68.3.Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààñ áàòàëñàí òóõàéí æèëèéí òºñâèéã èë òîä, îëîí íèéòýä õ¿ðòýýìæòýé áàéäëààð ìýäýýëíý.

ÀÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÕßÍÀËÒ, ØÀËÃÀËÒ69 ä¿ãýýð ç¿éë.Äîòîîä àóäèò

69.1.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ á¿ð õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ, òºñâèéí õºðºíãº, ºð, òºëáºð, îðëîãî, çàðëàãà, õºòºëáºð, àðãà õýìæýý, õºðºíãº îðóóëàëòàä ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò, øàëãàëò õèéõ, ¿íýëýëò, ä¿ãíýëò, çºâëºìæ ãàðãàõ, ýðñäýëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõàä ÷èãëýñýí äîòîîä àóäèòûí àëáûã áàéãóóëæ, äîòîîä àóäèòîð àæèëëóóëíà.

69.2.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí äîòîîä àóäèòûí àëáûã ¿éë àæèëëàãààíû ñòàíäàðò, àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàíà.

69.3.Äîòîîä àóäèòàä òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé òºñâèéí áàéãóóëëàãà, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò, òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷ äàâàìãàéëñàí õóóëèéí ýòãýýäèéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààã õàìààðíà.

69.4.Äîòîîä àóäèòîð íü ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò øàëãàëòûí óëñûí áàéöààã÷èéí ýðõòýé áàéíà.

69.5.Äîòîîä àóäèòûí àëáàíû ä¿ðìèéã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

ÀÐÂÀÍ ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÕÀÐÈÓÖËÀÃÀ Õ¯ËÝÝËÃÝÕ70 äóãààð ç¿éë. Õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ

õàðèóöëàãà

70.1.Ýíý õóóëèéí 6.2-6.4, 6.6, 25.10, 42.7, 57.5, 60.3, 62.3, 62.4-ò çààñíûã òóñ òóñ çºð÷ñºí íü òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûã Ìîíãîë Óëñûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé õóóëèéí21 32 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó 21 Ìîíãîë Óëñûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé

õóóëü- “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2007 îíû 2 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


127

îãöðóóëàõ ¿íäýñëýë áîëíî.

70.2.Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë ýíý õóóëèéí 14.1.1, 14.1.3-14.1.8,14.1.14-ò çààñàí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü ýíý õóóëèéí 6.2-6.4, 6.6, 25.10, 42.1, 42.7-ä çààñíûã òóñ òóñ çºð÷ñºí íü òîìèëñîí ýðõ á¿õèé ýòãýýä òóõàéí àëáàí òóøààëòíûã àëáàí òóøààëààñ íü îãöðóóëàõ ¿íäýñëýë áîëíî.

70.3.Ýíý õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éë, 24.4-ò çààñíûã çºð÷ñºí òîõèîëäîëä ýðõ á¿õèé ýòãýýä áóðóóòàé àëáàí òóøààëòàíä òºðèéí àëáàíä 10 æèëèéí õóãàöààíä ýðãýæ îðîõ ýðõã¿éãýýð õàëàõ ñàõèëãûí øèéòãýë íîãäóóëíà.

70.4.Òºñâèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ýòãýýäýä ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áîë ø¿¿ã÷, ýñõ¿ë ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò øàëãàëòûí óëñûí áàéöààã÷ äàðààõ øèéòãýë íîãäóóëíà:

70.4.1. ýíý õóóëèéí 8.3-8.10-ò çààñàí òîîöîî, ñàíàë, òºñâèéí òºñºë, ìýäýý, òàéëàíã òîãòîîñîí õóãàöààíä íü õ¿ðã¿¿ëýýã¿é áîë íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã òàâààñ àðàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.2. ýíý õóóëèéí 14.2.7, 14.2.8, 16.5.7-ä çààñàí á¿ðýí ýðõýý çîõèõ ¸ñîîð õýðýãæ¿¿ëýýã¿é áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã òàâààñ àðàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.3. ýíý õóóëèéí 20.3-ò çààñíûã çºð÷ñºí áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã õî¸ðîîñ ãóðàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýéòýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.4. ýíý õóóëèéí 22.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã òàâààñ àðàâ äàõèí


128

íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.5. ýíý õóóëèéí 25.2-25.8, 25.12,28.6,29.6-äçààñíûã çºð÷ñºí áîë áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã òàâààñ àðàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.6. ýíý õóóëèéí 30.3, 39.4, 41.2, 42.2, 43 äóãààð ç¿éë, 49.3, 50.1, 50.2, 51.2, 65.1.6, 66.1.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã àðâààñ àðâàí òàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.7. ýíý õóóëèéí 35.3-ò çààñàí æóðìûã çºð÷èí, çºâøººðºëã¿éãýýð áàíêèíä äàíñ íýýëãýñýí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí, ýíý õóóëèéí 35.4-ò çààñíûã çºð÷èæ òºñâèéí áàéãóóëëàãàä äàíñ íýýñýí áóðóóòàé ýòãýýäèéã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã òàâààñ íàéì äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òóñ òóñ òîðãîõ;

70.4.8. ýíý õóóëèéí 36.5-ä çààñàí æóðìûã çºð÷èí, òºñâèéí áàéãóóëëàãàä óã àëáàòàé äàâõàðäñàí ÷èã ¿¿ðýã õýðýãæ¿¿ëýõ îðîí òîî áèé áîëãîñîí áîë áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã õî¸ðîîñ ãóðàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.9. òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óðàìøóóëëûã çàõèðàí çàðöóóëàõ òàëààð ýíý õóóëèéí 46.3, 46.4-ò çààñíûã çºð÷ñºí àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã ãóðâààñ òàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé


129

òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.10. ýíý õóóëèéí 55 äóãààð ç¿éëä çààñàí ñîíãóóëèéí ºìíºõ ìàêðîýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàíã õóãàöààíä íü ãàðãàæ, ìýäýýëýýã¿é áîë áóðóóòàé àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã ãóðâààñ òàâ äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ;

70.4.11. ýíý õóóëüä çààñàí íèéòýä ìýäýýëýõ ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýýã¿é àëáàí òóøààëòíûã íýã ñàðûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã äºðâººñ çóðãàà äàõèí íýìýãä¿¿ëñýíòýé òýíöýõ õýìæýýíèé òºãðºãººð òîðãîõ.

70.5.Çºð÷ëèéí õýëáýð, õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãààñ ¿ë õàìààðàí ýíý õóóëèéã çºð÷ñºíèé óëìààñ òºðä õîõèðîë ó÷ðóóëñàí áóðóóòàé ýòãýýä óã õîõèðëûã òºëæ áàðàãäóóëíà.

70.6.Ýíý õóóëèéí 70.4.2, 70.4.4,70.4.10-ä çààñàí øèéòãýëèéã ø¿¿ã÷, 70.4.1, 70.4.3, 70.4.5-70.4.9, 70.4.11-ä çààñàí øèéòãýëèéã ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò, øàëãàëòûí óëñûí áàéöààã÷ òóñ òóñ íîãäóóëíà.

71 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëü õ¿÷èí òºãºëäºð áîëîõ

71.1.Ýíý õóóëèéí 71.2, 71.3-ò çààñíààñ áóñàä çààëòûã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.

71.2.Òºñºâ,óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõ,íèéòýä ìýäýýëýõ, òºñâèéí öàãëàáðûã ìºðä¿¿ëýõ, ñîíãóóëèéí ºìíºõ ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàíã áýëòãýõ, Óëñûí Èõ Õóðàëä òàíèëöóóëàõ, íèéòýä ìýäýýëýõòýé õîëáîãäñîí ýíý õóóëèéí ç¿éë, çààëòûã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.

71.3.2012 îíû òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààíä ýíý õóóëèéí 71.2 äàõü õýñýã õàìààðàõã¿é.

71.4.Ýíý õóóëèéí 43.1.2 äàõü çààëò, 43.4 äýõ õýñãèéã 2011


130

îíû 12 äóãààð ñàðûí 30-íû ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.




ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÒÓÕÀÉÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí òóõàé õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 39.3, 39,4 äýõ õýñýã íýìñ¿ãýé:

“39.3.Óëñûí Èõ Õóðëûí Òºñâèéí áàéíãûí õîðîîíû äýðãýä Óëñûí Èõ Õóðëààð òºñâèéí òºñºë õýëýëöýõ, òºñâèéí ã¿éöýòãýëä òàâèõ õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ, ¿ð íºëººã äýýøë¿¿ëýõýä òóñëàõ, áîäëîãûí çºâëºìæ ãàðãàõ, ä¿í øèíæèëãýý õèéõ áèå äààñàí íýãæèéã àæèëëóóëíà.

39.4.Ýíý õóóëèéí 39.3-ò çààñàí íýãæ íü Óëñûí Èõ Õóðëûí Òàìãûí ãàçðûí á¿òöýä áàéíà.”

2 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



131



ÕÓÓËÜ, ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÁÓÑÀÄ ØÈÉÄÂÝÐÈÉÍ ÒªÑªË ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ, ªÐÃªÍ ÌÝÄ¯¯ËÝÕ ÆÓÐÌÛÍ

ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ æóðìûí òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 101 ä¿ãýýð ç¿éë íýìñ¿ãýé:

“101 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí òºñëèéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð íºëººã òîîöîõ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ ÷èãëýëýýð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ

101.1.Õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõàä ò¿¿íèé ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð íºëººã òîîöîõ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ ÷èãëýëýýð ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà äàðààõ á¿ðýí ýðõ ýäýëíý:

101.1.1.òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí áîëîâñðóóëñàí ñàíõ¿¿, òºñºâ, òàòâàðûí ÷èãëýëýýð õóóëèéí òºñëèéí ¿çýë áàðèìòëàëûí òºñëèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàòàé íýãäñýí ñàíàë ä¿ãíýëòýä õ¿ðñíèé ¿íäñýí äýýð õàìòðàí áàòëàõ;

101.1.2.Åðºíõèéëºã÷, Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿íèé ñàíàà÷èëñàí


132

õóóëèéí òºñºë íü Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëüä22 çààñàí òºñâèéí òóñãàé øààðäëàãà, Òºñâèéí òóõàé õóóëüä çààñàí òºñâèéí áóñàä øààðäëàãà, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã õàíãàæ áàéãàà ýñýõ òàëààðõ Çàñãèéí ãàçðûí ñàíàë, ä¿ãíýëòèéí òºñëèéã ýíý õóóëèéí 3.1.4-ò çààñíû äàãóó áýëòãýæ, Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä õýëýëö¿¿ëýõ;

101.1.3.Çàñãèéí ãàçðààñ ñàíàà÷èëñàí õóóëèéí òºñºë íü òºñâèéí çàðäàë íýìýãä¿¿ëýõ, îðëîãî áóóðóóëàõààð áîë ò¿¿íèéã ýöýñëýí õÿíàæ, òóõàéí òºñëèéã Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä õýëýëö¿¿ëýõ áóþó Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ çºâøººðºë îëãîõ.

101.2.Ýíý õóóëèéí 101.1.3-ò çààñàí çºâøººðëèéã áè÷ãýýð ¿éëäýíý.”

2 äóãààð ç¿éë. Õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ æóðìûí òóõàé õóóëèéí 18 äóãààð ç¿éëèéí 18.6 äàõü õýñãèéí “ãèø¿¿íä” ãýñíèé äàðàà “, õóóëèéí òºñºë íü òºñâèéí çàðäàë íýìýãä¿¿ëýõ, îðëîãî áóóðóóëàõ ¿ð äàãàâðûã áèé áîëãîõîîð áîë ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íä” ãýæ, “õÿíóóëàõààð” ãýñíèé äàðàà “òóñ òóñ” ãýæ, 18.7 äàõü õýñãèéí “10.1.5-ä çààñàí çºâøººðëèéã” ãýñíèé äàðàà “, ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í óã õóóëèéí 101.1.3-ò çààñàí çºâøººðëèéã” ãýæ, 20 äóãààð ç¿éëèéí 20.3.5 äàõü çààëòûí “çºâøººðºë” ãýñíèé äàðàà “, òºñâèéí çàðäàë íýìýãä¿¿ëýõ, îðëîãî áóóðóóëàõ ¿ð äàãàâàð áèé áîëãîõ õóóëèéí òºñëèéí òóõàéä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé áè÷ãýýð ºãñºí çºâøººðºë” ãýæ òóñ òóñ íýìñ¿ãýé.



22 Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëü- Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2010 îíû 30 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


133



ÍßÃÒËÀÍ ÁÎÄÎÕ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 8.6, 8.7 äàõü õýñýã íýìñ¿ãýé:

“8.6.Ã¿éëãýý íü õóóëüä íèéöýõã¿é, àëäààòàé õèéãäñýí íü èëýðñýí äàðóéä õîëáîãäîõ òºñâèéí çàõèðàã÷ íü óã ã¿éëãýýã òºñºâò áóöààõ ¿¿ðýãòýé.

8.7.Îðëîãî, çàðëàãûã çàëðóóëãûí ã¿éëãýýãýýð òîõèðóóëæ á¿ðòãýõ áºãººä ò¿¿íèéã îðëîãî, çàðëàãàä òîîöîõã¿é.”

2 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



134



ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ×ÓÓËÃÀÍÛ ÕÓÐÀËÄÀÀÍÛ ÄÝÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ

ÒÓÕÀÉ 1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíû

õóðàëäààíû äýãèéí òóõàé õóóëèéí 25 äóãààð ç¿éëä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 25.4 äýõ õýñýã íýìñ¿ãýé:

“25.4.Óëñûí Èõ Õóðëààð òºñâèéí òºñëèéã õýëýëöýõýä äîð äóðäñàí ýòãýýä Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëºí äàðààõ áàéäëààð îðîëöîíî:

25.4.1.òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ íü òºñâèéí æèëä õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, ÷èã ¿¿ðýã, ò¿¿íèé òºñºâ, òýäãýýðèéí òîîöîî, ¿íäýñëýëèéí òàëààð;

25.4.2.ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íü ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òîîöîî, òºñâèéí îðëîãî, òºñâèéí òýíöâýðòýé áàéäàë, Çàñãèéí ãàçðûí ºð òºëáºð, òºñâèéí øàòëàë õîîðîíäûí òàòààñ, øèëæ¿¿ëãèéí òàëààð.”

2 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíû õóðàëäààíû äýãèéí òóõàé õóóëèéí 25 äóãààð ç¿éëèéí 25.6, 25.7 äàõü õýñãèéí “25.4-ò” ãýñíèéã “25.5-ä” ãýæ, 25.10 äàõü õýñãèéí “25.9-ä” ãýñíèéã “25.10-ò” ãýæ, 25.12 äàõü õýñãèéí “25.11-ä” ãýñíèéã “25.12-ò” ãýæ, ìºí ç¿éëèéí 25.4-25.16 äàõü õýñãèéí äóãààðûã “25.5-25.17” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.

3 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíû õóðàëäààíû äýãèéí òóõàé õóóëèéí 52 äóãààð ç¿éëèéã õ¿÷èíã¿é


135

áîëñîíä òîîöñóãàé. 4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé

ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.




ÒªÐÈÉÍ ÀËÁÀÍÛ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé äàðààõ ç¿éë íýìñ¿ãýé:

1/281 ä¿ãýýð ç¿éë:

“281 ä¿ãýýð ç¿éë. Àëáàí òóøààëòíû öàëèí õºëñíèé òàëààð ñàíàë ãàðãàõ

281.1.Òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëèéí 351.1-ä çààñàí àëáàí òóøààëòíû öàëèí õºëñíèé òàëààð äàðààõ ýòãýýäýä ñàíàë ãàðãàíà:

281.1.1. Åðºíõèéëºã÷èéí Òàìãûí ãàçðûí äýä äàðãà, Óëñûí Èõ Õóðëûí Òàìãûí ãàçðûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí òýðã¿¿í äýä äàðãà, äýä äàðãûí òàëààð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä;

281.1.2. òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, àãåíòëàãèéí äàðãûí òàëààð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä;

281.1.3. Óëñûí Èõ Õóðàëä àæëàà õàðèóöàí òàéëàãíàäàã


136

áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷èéí òàëààð Óëñûí Èõ Õóðëûí õîëáîãäîõ Áàéíãûí õîðîîòîé çºâëºëäºæ Óëñûí Èõ Õóðàëä;

281.1.4. Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîðûí ãàçðûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãûí òàëààð òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä;

281.1.5. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãûí òàëààð òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä.

281.2.¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí ãèø¿¿í, á¿õ øàòíû ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷èéí öàëèí õºëñ, óðàìøóóëàëòàé õîëáîãäñîí àñóóäëûã òóñ òóñûí õóóëèàð çîõèöóóëíà.

281.3.Òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà íü óäèðäàõ àëáàí òóøààëòíû öàëèí õºëñíèé òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëàõäàà àëáàí òóøààëààñ íü ãàäíà àæëûí ¿ð ä¿íãýýñ õàìààðàõ ÷èãëýëèéã áàðèìòëàí äàðààõ ç¿éëèéã õàðãàëçàí ¿çíý:

281.3.1. àäèë àëáàí òóøààëä èæèë õýìæýýíèé öàëèí õºëñ òîãòîîõ;

281.3.2. òóõàéí àëáàí òóøààëûí õàðèóöëàãûí ò¿âøèíã õàðãàëçàõ;

281.3.3. òóõàéí àëáàí òóøààëààð õ¿ëýýñýí àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõýä øààðäàãäàõ ìýäëýã, ÷àäâàðûã õàðãàëçàõ.

281.4.Òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷ ýíý õóóëèéí 281.1-äçààñàí öàëèí õºëñíèé õýìæýýã òîãòîîõäîî òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã õàðãàëçàæ ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé õýðýãæèëòèéã ¿íäýñëýíý.”


“351 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí áàéãóóëëàãûí çàðèì óäèðäàõ àëáàí òóøààëä íýð äýâø¿¿ëýõ æóðàì

351.1.Òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà äàðààõ àëáàí òóøààëä íýã õ¿íèé íýðèéã äýâø¿¿ëæ, ò¿¿íèéã òîìèëîõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäýä


137

ñàíàë áîëãîíî:

351.1.1. Åðºíõèéëºã÷èéí Òàìãûí ãàçðûí äýä äàðãà ;

351.1.2. Óëñûí Èõ Õóðëûí Òàìãûí ãàçðûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà;

351.1.3. Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí òýðã¿¿í äýä äàðãà;

351.1.4. òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà;

351.1.5. Óëñûí Èõ Õóðàëä àæëàà õàðèóöàí òàéëàãíàäàã áàéãóóëëàãûí òºñâèéí øóóä çàõèðàã÷;

351.1.6. àãåíòëàãèéí äàðãà /öàãäàà, òàãíóóë, ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýõ, îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áîëîí çýâñýãò õ¿÷íèé áàéãóóëëàãààñ áóñàä/;

351.1.7. Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîðûí ãàçðûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà;

351.1.8. àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà.

351.2.Òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ñîíãîí øàëãàðóóëæ, íýð äýâø¿¿ëýõýýñ àæëûí 21-ýýñ äîîøã¿é ºäðèéí ºìíº òóõàéí àëáàí òóøààëûí òàëààð íèéòýä ìýäýýëíý.

351.3.Ýíý õóóëèéí 351.1-ä çààñàí àëáàí òóøààëòíûã ñîíãîí øàëãàðóóëæ íýð äýâø¿¿ëýõýä Åðºíõèéëºã÷, Óëñûí Èõ Õóðëûí äàðãà, ãèø¿¿í, Åðºíõèé ñàéä, áóñàä òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷, óëñ òºðèéí àëèâàà íàì, ýâñëèéí ç¿ãýýñ òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãàä íºëºº ¿ç¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

351.4.Òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà íü àëáàí òóøààëä íýð äýâøèã÷èéã òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èä òàíèëöóóëàí, õýðõýí ñîíãîñîí òóõàéãàà íýð äýâøèã÷äèéí íýðñèéí æàãñààëòûí õàìò íèéòýä ìýäýýëíý.

351.5.Òîìèëîõ ýðõ á¿õèé ýòãýýä òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãààñ ýíý õóóëèéí 351.1-ä çààñàí àëáàí òóøààëä ñàíàë


138

áîëãîñîí íýð äýâøèã÷èéã õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëä òîìèëíî.

351.6.Òîìèëîõ ýðõ á¿õèé ýòãýýä òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãûí ñàíàë áîëãîñîí íýð äýâøèã÷èéã òîìèëîõîîñ õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëýýð 1 óäàà òàòãàëçàõ ýðõòýé áºãººä ýíý òîõèîëäîëä òºðèéí àëáàíû òºâ áàéãóóëëàãà ººð õ¿íèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó ñàíàë áîëãîíî.

351.7.¯íäñýí õóóëèéí öýöèéí ãèø¿¿í, á¿õ øàòíû ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷èéã òîìèëîõ, ÷ºëººëºõòýé õîëáîãäñîí àñóóäëûã òóñ òóñûí õóóëèàð çîõèöóóëíà.”

2 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 16.2.2 äàõü çààëòûí “òºðèéí” ãýñíèé ºìíº “õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë” ãýæ íýìñ¿ãýé.

3 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 33 äóãààð ç¿éëèéí 33.4 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1-ä çààñàí” ãýñíèéã “Ýíý õóóëèéí 351.1-ä çààñàí” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



139



ÒªÐÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÎÐÎÍ ÍÓÒÃÈÉÍ ªÌ×ÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé äàðààõ ç¿éë, õýñýã íýìñ¿ãýé:

1/ 6 äóãààð ç¿éëèéí 2, 3 äàõü õýñýã:

“2.Òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð áèé áîëñîí õºðºíãº íü òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷ áàéíà. Òºñºâò àâñàí çýýë, õàíäèâ, äýìæëýã, òóñëàìæààð áèé áîëñîí õºðºíãº ¿¿íä íýãýí àäèë õàìààðíà.

3.Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóñ ýòãýýäòýé õàìòàð÷ õºðºíãº îðóóëñàí áîë òºñâººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí õóâü õºðºíãèéí õýìæýýãýýð òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èä õàìààðóóëíà.”

2/21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí11-15 äàõü õýñýã:

“11.Òºðèéí ºì÷èéí òºëººëºã÷ íü òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëòýé òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí õýòèéí òºëºâëºãººã òîõèðîëöîæ, ò¿¿íèé õýðýãæèëòèéã õÿíàæ ä¿ãíýõýýñ áóñàä õýëáýðýýð ºäºð òóòìûí óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä


140

îðîëöîõã¿é.

12.Òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿íýýð òîìèëîãäñîí òºðèéí àëáàí õààã÷ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ òîãòîîñîí öàëèí õºëñíººñ áóñàä òºðëèéí øàí õàðàìæ, óðàìøóóëàë àâàõûã õîðèãëîíî.

13.Òºðèéí ìýäëèéí õóâüöàà ýçýìøèã÷ íü òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäýýñ îëãîõ íîãäîë àøãèéí õóâü õýìæýýã òîãòîîõ ñàíàëûã òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëä áè÷ãýýð ãàðãàíà.

14.Òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºë ýíý õóóëüä çààñàí òàéëàí, áóñàä ìýäýýëëèéã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä õóãàöààíä íü ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé.

15.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íèéò òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð ä¿í, òýäãýýðýýñ òºñâèéí áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ áîëîí ìºíãºí õºðºíãèéí ã¿éëãýýíä íºëººëºõ áàéäàëä, Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî íü òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí àæëûí ¿ð ä¿íä õÿíàëò òàâèíà.”

3/ 211 ä¿ãýýð ç¿éë:

“211 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºëò,òàéëàãíàëò

1.Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí óäèðäëàãà æèë á¿ðèéí 3 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí çîðèëò, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààðõ ñàíàë /öààøèä “çîðèëòûí ñàíàë” ãýõ/-ûí òºñëèéã Òºðèéí ºì÷èéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëíý.

2.Çîðèëòûí ñàíàëä èðýõ 3 æèëä ýðõëýõ ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí äàðààõ ç¿éëèéã òóñãàíà:

1/ áàéãóóëëàãûí 3 æèëèéí õýòèéí çîðèëò;

2/ ¿éë àæèëëàãààíû òºðºë, õàìðàõ õ¿ðýý;


141

3/ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã õºòëºí ÿâóóëàõàä áàðèìòàëñàí áîäëîãûí òóõàé òàéëáàð;

4/ ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâ, ò¿¿íèé äîòîð òºëºâëºæ áàéãàà àøèã;

5/ òºñºâò îðóóëàõààð òºëºâëºñºí íîãäîë àøèã;

6/ òºëºâëºæ áàéãàà õºðºíãº îðóóëàëò.

3.Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí çîðèëòûí ñàíàëûã õÿíàæ íýãòãýí, ñàíàë ä¿ãíýëòèéí õàìò ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä 3 äóãààð ñàðûí 15-íû äîòîð õ¿ðã¿¿ëíý.

4.Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî íü òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí çîðèëòûí ñàíàëä ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé ñàíàëûã òóñãàí, òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí óäèðäëàãàòàé 3 äóãààð ñàðûí 25-íû äîòîð òîõèðîëöîíî.

5.Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäòýé ýöýñëýí òîõèðñîí çîðèëòûí ñàíàëûã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä 4 ä¿ãýýð ñàðûí 05-íû äîòîð õ¿ðã¿¿ëíý.

6.Ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Çàñãèéí ãàçàð áîëîí Óëñûí Èõ Õóðëûí õîëáîãäîõ Áàéíãûí õîðîîíä çîðèëòûí ñàíàëûã òàíèëöóóëíà.

7.Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä íü Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé áîëîí Êîìïàíèéí òóõàé õóóëüä23 çààñàí æóðìûí äàãóó æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû òàéëàí ãàðãàíà.

8.Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí æèëèéí òàéëàí íü ò¿¿íèé çîðèëòûí ñàíàëòàé õàðüöóóëàí ä¿ãíýæ áîëîõ èæèë ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéõ áºãººä øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã àãóóëñàí áàéíà.

23 Êîìïàíèéí òóõàé õóóëü-”Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2011 îíû 42 äóãààðò íèéòëýãäñýí.


142

9.Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä íü æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíäàà äàðàà æèëèéí 3 äóãààð ñàðûí 01-íèé äîòîð àóäèòûí ä¿ãíýëò õèéëãýíý.

10.Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä àóäèòûí ä¿ãíýëò ãàðñíààñ õîéø äîëîî õîíîãèéí äîòîð òàéëàíãàà àóäèòûí ä¿ãíýëòèéí õàìò Òºðèéí ºì÷èéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëíý.”

2 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí “Òºðèéí ºì÷èä ýä õºðºíãèéã äàðààõü õýëáýðýýð îëæ àâíà:” ãýñíèé ºìíº “1.” ãýæ íýìñ¿ãýé.

3 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëèéí 21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñãèéã äàðààõ áàéäëààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

“5.Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä òºðèéã òºëººëæ îðîëöîõ ãèø¿¿äèéã òîìèëîõäîî äàðààõ áîëçëûã õàíãàñàí íýð äýâøèã÷äýýñ òîìèëíî:

1/ òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿íèé ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõýä øààðäàãäàõ ìýäëýã, ÷àäâàðòàé;

2/ òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í áàéõàä àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èë ¿¿ñýõã¿é áàéõ;

3/ òºðèéí çàõèðãààíû àëáàí õààã÷ áàéõ.”

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñãèéí 2 äàõü çààëòûí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé” ãýæ, 21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí ãàð÷ãèéã “Òºðèéí ºì÷èò áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä, ò¿¿íèé ýä õºðºíãèéí ýðõ, îíöëîã” ãýæ, ìºí ç¿éëèéí 2 äàõü õýñãèéí “òºëººëëèéã äàðààõü àðãààð õýðýãæ¿¿ëíý” ãýñíèéã “òºëººëºã÷èéã äàðààõ áàéäëààð òîìèëíî” ãýæ, 75 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ çààëòûí “1-4, 6 äàõü õýñýãò” ãýñíèéã “1-4, 6 äàõü çààëò, 6.2, 6.3 äàõü õýñýãò” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.


143

5 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí òóõàé õóóëèéí 21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 10 äàõü õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.





ÒªÐÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÎÐÎÍ ÍÓÒÃÈÉÍ ªÌ×ÈÉÍ ÕªÐªÍÃªªÐÁÀÐÀÀ, ÀÆÈË, ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÕÓÄÀËÄÀÍ ÀÂÀÕ ÒÓÕÀÉ

ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé äàðààõ ç¿éë, çààëò íýìñ¿ãýé:

1/7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1.4 äýõ çààëò:

“7.1.4.îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîé õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû æóðàì.”


“71 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààí äàõü îëîí íèéòèéí îðîëöîî

71.1.Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëä çààñàí òºâëºð¿¿ëýí çàõèðàã÷ íü õîëáîãäîõ òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí çºâøººðñíººð õàðüÿàëàãäàõ áàéãóóëëàãûí òºñâèéí õ¿ðýýíä õóäàëäàí àâàõ íýã òºðëèéí áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýã íýãòãýí, íèéë¿¿ëýã÷ áîëîí ã¿éöýòãýã÷èéã íü ñîíãîí øàëãàðóóëæ


144

áîëíî.

71.2.Ñóì, ä¿¿ðãèéí òºñâèéí õ¿ðýýíä õóäàëäàí àâàõ õîðèí ñàÿ õ¿ðòýëõ òºãðºãèéí ºðòºãòýé áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîéãîîð çîõèîí áàéãóóëæ áîëíî.

71.3.Îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîé õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû æóðàì, çààâàð, æèøèã áàðèìò áè÷ãèéã ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà áàòàëæ ìºðä¿¿ëíý.

71.4.Îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîé õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíä òóõàéí îðîí íóòãèéí èðãýäèéí òºëººëëèéã îðîëöóóëàí ñîíãîí øàëãàðóóëàëò ÿâóóëàõ áºãººä òóõàéí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëò, ã¿éöýòãýëä îðîí íóòãèéí èðãýäèéã ºðãºíººð îðîëöóóëàõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà.”

2 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 7.2 äàõü õýñãèéí “ýíý õóóëèéí 7.1.2-7.1.3-ò çààñàí” ãýñíèéã “ýíý õóóëèéí 7.1.2-7.1.4-ò çààñàí” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




145



ÒÀÒÂÀÐÛÍ ÅÐªÍÕÈÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òàòâàðûí åðºíõèé õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 8.6 äàõü õýñýã íýìñ¿ãýé:

“8.6.Àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë ýíý õóóëèéí 7.4.7, 7.4.15-ä çààñàí òàòâàðûí õóâü, õýìæýýã òîãòîîíî.”

2 äóãààð ç¿éë. Òàòâàðûí åðºíõèé õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëèéí 8.2 äàõü õýñãèéí “Ýíý õóóëèéí 8.4, 8.5-ò” ãýñíèéã “Ýíý õóóëèéí 8.4-8.6-ä” ãýæ, ìºí ç¿éëèéí 8.4 äýõ õýñãèéí “àãààðûí áîõèðäëûí òºëáºð, 7.4.5-ä çààñàí óñíû íººö àøèãëàñíû òºëáºð áîëîí 7.4.10-7.4.12-ò” ãýñíèéã “àãààðûí áîõèðäëûí òºëáºðèéí” ãýæ, 8.5 äàõü õýñãèéí “ýíý õóóëèéí 7.4.5-ä çààñàí ðàøààíû íººö àøèãëàñíû òºëáºð áîëîí 7.4.3, 7.4.6, 7.4.8, 7.4.14-ò” ãýñíèéã “ýíý õóóëèéí 7.4.2-7.4.6, 7.4.8, 7.4.10-7.4.14, 7.4.16-ä çààñàí” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.



146




ÊÎÍÖÅÑÑÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñãèéí “Èðãýíèé õóóëü” ãýñíèé äàðàà “Òºñâèéí òóõàé” ãýæ íýìñ¿ãýé.

2 äóãààð ç¿éë. Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí äàðààõ ç¿éë, õýñýã, çààëòûã äîð äóðäñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:


3.1.2. “êîíöåññûí ç¿éë” ãýæ Çàñãèéí ãàçàð, àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààñ áàòàëñàí, êîíöåññûí ãýðýýãýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýíèé æàãñààëòàä òóñãàñàí ç¿éëèéã; /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð

ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

2/6 äóãààð ç¿éëèéí 6.1.1 äýõ çààëò:

6.1.1. òºðèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòûã áàòëàõ; /Ýíý çààëòàä 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

3/7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1, 7.2 äàõü õýñýã:

“7.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà îðîí íóòãèéí ºì÷èéí


147

êîíöåññûí ç¿éëèéí òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

7.1.1. êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòûí òºñëèéã áýëòãýæ, èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä îðóóëàõ;

7.1.2. êîíöåññûí ç¿éëèéí òàëààð ñóäàëãàà õèéõ, ñàíàë áîëîâñðóóëàõ;

7.1.3. êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòûã íèéòýä ìýäýýëýõ;

7.1.4. ýíý õóóëèéí 6.2.4-6.2.6, 6.2.8-6.2.10-ò çààñàí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ.

7.2.Àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë íü îðîí íóòãèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí õóâüä äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

7.2.1. îðîí íóòãèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòûã áàòëàõ, ò¿¿íä ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

7.2.2. ýíý õóóëèéí 6.1.2, 6.1.4-ò çààñàí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ.“

4/9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 9.1 äýõ õýñýã:

“9.1.Òºðèéí ºì÷èéí êîíöåññèéí ç¿éëèéí æàãñààëòûí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã Òºñâèéí òóõàé õóóëüä çààñíû äàãóó çîõèöóóëíà.”

5/10 äóãààð ç¿éëèéí 10.1 äýõ õýñýã:

10.1.Òºðèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí

õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

6/18 äóãààð ç¿éë:

“18 äóãààð ç¿éë. ªºðèéí ñàíàà÷èëãààð êîíöåññûí ãýðýý áàéãóóëàõ ñàíàë èð¿¿ëýõ

18.1.Ìîíãîë Óëñûí áîëîí ãàäààä óëñûí õóóëèéí ýòãýýä, ò¿¿íèé íýãäýë íü ººðèéí ñàíàà÷èëãààð êîíöåññûí ãýðýý áàéãóóëàõ òºñëèéí ñàíàëàà çàðäàë, àøãèéí òîîöîîíû õàìò òºðèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí õóâüä ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íä, îðîí íóòãèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí õóâüä àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä èð¿¿ëæ áîëíî. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/


148

18.2.Òºðèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí õóâüä ýíý õóóëèéí 18.1-ä çààñàí ñàíàëä òºñâèéí äýìæëýã øààðäëàãàòàé áîë ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã àâñàí áàéíà. /Ýíý õýñýãò 2012 îíû 08 äóãààð ñàðûí 17-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

/Ýíý õýñãèéã 2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºí íàéðóóëñàí/

18.3.Îðîí íóòãèéí ºì÷èéí êîíöåññûí ç¿éëèéí õóâüä àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà óã ñàíàëûã êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòàä òóñãóóëàõààð áîë ñàíàëàà ýíý õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí æóðìûí äàãóó áýëòãýæ, àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä õ¿ðã¿¿ëíý.

18.4.Çàñãèéí ãàçàð, àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóõàéí ç¿éëèéã êîíöåññûí ç¿éëèéí æàãñààëòàä òóñãàõààð øèéäâýðëýñýí áîë ýðõ á¿õèé ýòãýýä ýíý õóóëüä çààñíû äàãóó óðàëäààíò øàëãàðóóëàëò ÿâóóëíà. /Ýíý õýñýãò

2012 îíû 10 äóãààð ñàðûí 25-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/

18.5.Ýíý õóóëèéí 18.4-ò çààñàí óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòàä îðîëöîõ õ¿ñýëòýý ººð îðîëöîã÷ èð¿¿ëýýã¿é áîë ýðõ á¿õèé ýòãýýä àíõ ñàíàà÷èëãà ãàðãàñàí ýòãýýäèéã õàìãèéí ñàéí íºõöºë ñàíàë áîëãîñîí îðîëöîã÷ ãýæ ¿çýæ ä¿ãíýëò ãàðãàí Çàñãèéí ãàçàð, ýñõ¿ë àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä õ¿ðã¿¿ëíý.

18.6.Óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòàä õýä õýäýí îðîëöîã÷ îðîëöñîí áîë òºñëèéí ñàíàëûã ¿íýëæ, ä¿ãíýëò ãàðãàõäàà àíõ ñàíàà÷èëãà ãàðãàñàí ýòãýýäýä äàâóó áàéäàë îëãîõ áºãººä ýíý òàëààð óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòûí áàðèìò áè÷èãò óðüä÷èëàí çààíà.”

3 äóãààð ç¿éë. Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 9.6 äàõü õýñãèéí ”òºðèéí ºì÷èéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà” ãýñíèéã “ñàíõ¿¿, òºñâèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà” ãýæ, 19 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 19.1, 19.3 äàõü õýñãèéí “18.6, 18.7-ä” ãýñíèéã “18.5, 18.6-ä” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Êîíöåññûí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 6.2.1-6.2.3 äàõü çààëò, 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 9.2, 9.3 äàõü õýñãèéã òóñ


149

òóñ õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.





ÀØÈÃÒ ÌÀËÒÌÀËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëüä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 471 ä¿ãýýð ç¿éë íýìñ¿ãýé:

“471ä¿ãýýð ç¿éë. Ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð

471.1.Àøèãëàëòûí òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ íü îëáîðëîæ õóäàëäñàí, ýñõ¿ë õóäàëäàõààð à÷óóëñàí áîëîí àøèãëàñàí á¿õ òºðëèéí ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëòûí ¿íýëãýýíýýñ òîîöîæ ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéã îðîí íóòãèéí òºñºâò òºëíº.

471.2.Ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð íü îëáîðëîæ õóäàëäñàí, ýñõ¿ë õóäàëäàõààð à÷óóëñàí áîëîí àøèãëàñàí á¿õ òºðëèéí ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëòûí ¿íýëãýýíèé 2,5-5 õóâüòàé òýíö¿¿ áàéíà.

471.3.Ýíý õóóëèéí 471.2-ò çààñàí òºëáºðèéí õóâü õýìæýýã òóõàéí ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí òàðõàö, øèíæ ÷àíàð, áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûã õàðãàëçàí àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîíî.”

2 äóãààð ç¿éë. Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëèéí 47 äóãààð ç¿éëèéí 47.3.1 äýõ çààëòûí “í¿¿ðñ áîëîí ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí” ãýñíèéã “í¿¿ðñíèé” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.

3 äóãààð ç¿éë. Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëèéí 47 äóãààð


150

ç¿éëèéí 47.1 äýõ õýñãèéí “áîëîí îðîí íóòãèéí” ãýñíèéã õàññóãàé.4 ä¿ãýýð ç¿éë. Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëèéí 58, 59 ä¿ãýýð

ç¿éëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.5 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé

ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.




ÒªÐÈÉÍ ÀÓÄÈÒÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí àóäèòûí òóõàé õóóëèéí 27 äóãààð ç¿éëèéí 27.1 äýõ õýñãèéã äîð äóðäñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

“27.1.Òºðèéí àóäèòèéí òºâ áàéãóóëëàãûí æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã òóõàé á¿ð ñîíãîí øàëãàðóóëæ, Óëñûí Èõ Õóðëûí äàðãûí òîìèëñîí õàðààò áóñ ìýðãýæëèéí àóäèòîð øàëãàæ, ä¿íã Óëñûí Èõ Õóðëûí õîëáîãäîõ Áàéíãûí õîðîîíä òàíèëöóóëíà.”

2 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí àóäèòûí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñýã, 18 äóãààð ç¿éëèéí 18.1,18.2 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.



151




ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëèéí 18 äóãààð ç¿éëèéí 8 äàõü õýñýã, 183 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíû äàãóó” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




152



ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ßÀÌÍÛ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí ÿàìíû ýðõ ç¿éí áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëü” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé õóóëü” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




153



ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÀÃÅÍÒËÀÃÈÉÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàãèéí ýðõ ç¿éí áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé4” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




154



ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÑÃÀÉ ÑÀÍÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëèéí 2.1 õýñãèéí “Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé1, Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé2,” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé“ ãýæ, 26 äóãààð ç¿éëèéí 26.1 äýõ õýñýã, 28 äóãààð ç¿éëèéí 28.1 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé“ ãýæ, 30 äóãààð ç¿éëèéí 30.1 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 39.2-ò çààñàí” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 54 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí” ãýæ, 30 äóãààð ç¿éëèéí 30.5 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 37.2-ò çààñàí” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 54.4-ò çààñàí” ãýæ, 31 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 31.1 äýõ õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 64 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 69 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.

2 äóãààð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí 20 äóãààð ç¿éëèéí 20.2 äàõü õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.


155





ÒªÑÂÈÉÍ ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñâèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí òóõàé õóóëèéí 4 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 4.1.11 äýõ çààëòûí “Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé2 õóóëèéí 3.2-òçààñíûã” ãýñíèéã “Òºñâèéí òóõàé õóóëèéí 21.1-ò çààñíûã” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




156



Õ¯ÍÈÉ ÕªÃÆÈË ÑÀÍÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 3.2.2-ò çààñàí “óëñûí òºñºâò íîãäîõ õýñýã” ãýñíèéã “70 õóâü” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




157



ÓÑ, ÐÀØÀÀÍÛ ÍªªÖ ÀØÈÃËÀÑÍÛ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Óñ, ðàøààíû íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéí òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 1-3 äàõü õýñãèéã äîð äóðñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

“1.Óñ àøèãëàñíû òºëáºðèéí õóâü, õýìæýýã ýíý õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñàí òºëáºð òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãæèä äàðààõ õÿçãààðò áàãòààí òîãòîîíî:

Òºëáºð íîãäîõ óñÕýìæèõ

íýãæ

Òºëáºðèéí õÿçãààð

Ãàäàðãûí óñàíä

Ãàçðûí äîîðõ óñàíä

äîîä äýýä äîîä äýýä

I.Óñàí öàõèëãààí ñòàíö, óñàí çàìûí òýýâýð, óñíû ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àìüòàí, óðãàìàë ¿ðæ¿¿ëýõ, àÿëàë çóãààëãà, áèåèéí òàìèðûí çýðýã ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé áîðëóóëàëòûí îðëîãûí ä¿íãýýñ

õóâü 1.0 5.0


158

II.Õ¿í àìûí óíä, àõóéí çîðèóëàëòààð àøèãëàñàí óñíû øîîìåòð òóòàìä

òºã - - 1.00 30.00

III.Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý, àæ àõóéí çîðèóëàëòààð àøèãëàñàí óñíû øîîìåòð òóòàìä:

òºã 10.00 20.00 30.00 50.00

1. õ¿íä ¿éëäâýðëýëä òºã 20 40 50 100

2. õºíãºí ¿éëäâýðëýëä òºã 20 40 50 100

3. àâòî çàì, çàñâàðò òºã 20 40 50 100

4. Áàðèëãà, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí ¿éëäâýðëýëä

òºã 20 40 50 100

5. Õ¿íñíèé ¿éëäâýðëýëä àøèãëàñàí óñíû øîîìåòð òóòàìä:

à) àðõè, ïèâî, ñîãòóóðóóëàõ óíäàà

òºã 20 40 50 100

á) óíäàà, öýâýð óñ òºã 10 20 40 80

â) òàëõ, ÷èõýð, íàðèéí áîîâ, áóñàä

òºã 10 20 30 60

6. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿éëäâýðëýëä òºã 10 20 30 60

7. Ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëä

òºã 10 20 30 60

8. Áóñàä àøèã îëîõ çîðèóëàëòààð àøèãëàñàí óñíû øîîìåòð òóòàìä:

à) Óëààíáààòàð, Äàðõàí, Ýðäýíýò õîò

òºã 20 40 50 100

á) Áàÿí-ªëãèé, Õîâä, Óâñ, Õºâñãºë, Áóëãàí, Ñýëýíãý, Òºâ, Çàâõàí, Àðõàíãàé, ªâºðõàíãàé, Äîðíîä, Õýíòèé àéìãèéí òºâ, õîò, ñóóðèí ãàçàð

òºã 20 40 40 80

â) Áàÿíõîíãîð, Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, Ñ¿õáààòàð, Ãîâü-Àëòàé, Ãîâüñ¿ìáýð, ªìíºãîâü àéìãèéí òºâ, õîò, ñóóðèí ãàçàð

òºã 20 40 50 100


159

IV. Óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýëä àøèãëàñàí óñíû øîîìåòð òóòàìä:

à) àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîõ, áàÿæóóëàõ

òºã 100 200 150 250

á) çýñèéí áàÿæìàë, õàéëóóð æîíø áàÿæóóëàõ

òºã 100 200 150 250

â) óñûã øàâõàí çàéëóóëàõ òºã 0 80 50 150

ã) ýðýë, õàéãóóëûí ºðºìäëºã õèéõ

òºã 50 100 100 200

2.Ðàøààí àøèãëàñíû òºëáºðèéí õýìæýýã ýíý õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýãò çààñàí òºëáºð òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãæèä äàðààõ õÿçãààðò áàãòààí òîãòîîíî:

Òºëáºð íîãäîõ ðàøààíÕýìæèõ

íýãæ

Òºëáºðèéí õÿçãààð /òºãðºãººð/

õàëóóí õ¿éòýí

äîîä äýýä äîîä äýýä

1.Ýì÷èëãýý, ñóâèëãààíû çîðèóëàëòààð àøèãëàõàä

Õ¿í-õîíîã

10 100 5 80

2.¯éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí áîëîí òóñëàõ ò¿¿õèé ýä áîëãîí àøèãëàõàä

øîîìåòð 500 2500 1000 6000

Ç.Óñ, ðàøààí àøèãëàñíû òºëáºðèéí õýìæýýã ýíý ç¿éëèéí 1, 2 äàõü õýñýãò çààñàí õÿçãààðò áàãòààí àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóñ òóñ òîãòîîíî.”

2 äóãààð ç¿éë.Ýíý õóóëèéã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



160



ÀÃÍÓÓÐÛÍ ÍªªÖ ÀØÈÃËÀÑÍÛ ÒªËÁªÐ, ÀÍ ÀÌÜÒÀÍ ÀÃÍÀÕ, ÁÀÐÈÕ ÇªÂØªªÐËÈÉÍ ÕÓÐÀÀÌÆÈÉÍ ÒÓÕÀÉ

ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Àãíóóðûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð, àí àìüòàí àãíàõ, áàðèõ çºâøººðëèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñãèéí “Çàñãèéí ãàçàð” ãýñíèéã “àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




161



ÎÉÃÎÎÑ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÌÎÄ, Ò¯ËÝÝ ÁÝËÒÃÝÆ ÀØÈÃËÀÑÍÛ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ

ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Îéãîîñ õýðýãëýýíèé ìîä, ò¿ëýý áýëòãýæ àøèãëàñíû òºëáºðèéí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñãèéí “Çàñãèéí ãàçàð” ãýñíèéã “àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




162



ÀÐÕÈÂÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Àðõèâûí òóõàé õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéí 10.3 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1-ä çààñíû” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351.1-ä çààñíû” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




163



ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÄÀÀÒÃÀËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Íèéãìèéí äààòãàëûí òóõàé õóóëèéí 22 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1.-ä çààñíû äàãóó” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351.1-ä çààñíû äàãóó” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




164



ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÕÀËÀÌÆÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Íèéãìèéí õàëàìæèéí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 6.3 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1.-ä çààñíû äàãóó” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351.1-ä çààñíû äàãóó” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




165



ÒªÐÈÉÍ ÕßÍÀËÒ ØÀËÃÀËÒÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí õÿíàëò øàëãàëòûí òóõàé õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéí 10.2 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1-ä çààñíû äàãóó” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351.1-ä çààñíû äàãóó” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




166



ÕªÄªËÌªÐ ÝÐÕËÝËÒÈÉÃ ÄÝÌÆÈÕ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òóõàé õóóëèéí 29 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 29.2 äàõü õýñãèéí “Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45.1-ä çààñíû äàãóó” ãýñíèéã “Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëèéí 351.1-ä çààñíû äàãóó” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.

2 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òóõàéõóóëèéí 24 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 24.2 äàõü õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.




167



ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñòàòèñòèêèéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñãèéí 23 äàõü çààëòûí “õîëáîãäîõ ÿàìäòàé” ãýñíèéã “õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàòàé” ãýæ ººð÷èëñ¿ãýé.




168



ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÃÄÑÝÍ ÒªÑÂÈÉÍ ÒÓÕÀÉÕÓÓËÈÉÃ Õ¯×ÈÍÃ¯É ÁÎËÑÎÍÄ ÒÎÎÖÎÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí òºñºâ, Õ¿íèé õºãæèë ñàíãèéí òºñºâ, Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí òºñâèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõòàé õîëáîãäñîí ç¿éë, çààëòûã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

2 äóãààð ç¿éë. 2012 îíû òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààíä ýíý õóóëèéí 1 ä¿ãýýð ç¿éë õàìààðàõã¿é.

3 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëèéí ýíý õóóëèéí 1 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíààñ áóñàä ç¿éë, çààëòûã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



169



ÒªÑÂÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ, ÑÀÍÕ¯¯ÆÈËÒÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÉÃ Õ¯×ÈÍÃ¯É ÁÎËÑÎÍÄ

ÒÎÎÖÎÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñºâ, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë, äóíä õóãàöààíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõ, îëîí íèéòýä ìýäýýëýõ, òºñâèéí öàãëàáàðûã ìºðä¿¿ëýõ, ñîíãóóëèéí ºìíºõ ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿, òºñâèéí òºëºâ áàéäëûí òàéëàíã áýëòãýõ, Óëñûí Èõ Õóðàëä òàíèëöóóëàõ, îëîí íèéòýä ìýäýýëýõòýé õîëáîãäñîí ç¿éë, çààëòûã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

2 äóãààð ç¿éë. 2012 îíû òºñâèéí òîäîòãîëûí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, áàòëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààíä ýíý õóóëèéí 1 ä¿ãýýð ç¿éë õàìààðàõã¿é.

3 äóãààð ç¿éë. Ýíý õóóëèéí 1 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíààñ áóñàä ç¿éë, çààëòûã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.


170




ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ÕÝÑÃÈÉÃ Õ¯×ÈÍÃ¯É ÁÎËÑÎÍÄ ÒÎÎÖÎÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëèéí 39 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 39.1 äýõ õýñãèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.




171



ÇÀÕÈÐÃÀÀÍÛ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÉÍ ÇÀÐÈÌ Ç¯ÉËÈÉÃÕ¯×ÈÍÃ¯É ÁÎËÑÎÍÄ ÒÎÎÖÎÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí òóõàé õóóëèéí 431 ä¿ãýýð ç¿éëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.




172

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÒÎÃÒÎÎË


“Ìîíãîë ìàë” ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàõ òóõàéòîãòîîëûí çàðèì çààëò õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ òóõàé

Òºñâèéí òóõàé õóóëü áàòëàãäñàíòàé õîëáîãäóóëàí Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëààñ ÒÎÃÒÎÎÕ íü:

1.“Ìîíãîë ìàë” ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàõ òóõàé” Óëñûí Èõ Õóðëûí 2010 îíû 5 äóãààð ñàðûí 20-íû ºäðèéí 23 äóãààð òîãòîîëûí 3 äàõü çààëòûã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

2.Ýíý òîãòîîëûã 2012 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäñ¿ãýé.



173



¯Ë ÕªÄËªÕ ÝÄ ÕªÐªÍÃÈÉÍ ÀËÁÀÍ ÒÀÒÂÀÐÛÍÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜÄ

ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë.¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëèéí 6.1 äýõ õýñãèéã äîð äóðäñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

“6.1.¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí àëáàí òàòâàðûã ýíý õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëä çààñàí ¿íýëãýýíýýñ àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òóõàéí õºðºíãèéí áàéðøèë, çîðèóëàëò, õýìæýý, çàõ çýýëèéí ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéí áàéäëûã õàðãàëçàí 0.6-1.0 õóâèàð òîîöîæ íîãäóóëíà.”

2 äóãààð ç¿éë.Ýíý õóóëèéã 2013 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.



174



ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÀÂÒÎÒÝÝÂÐÈÉÍ ÁÎËÎÍ ªªÐªª ßÂÀÃ× ÕÝÐÝÃÑËÈÉÍ ÀËÁÀÍ ÒÀÒÂÀÐÛÍ ÕÓÓËÜÄ

ÍÝÌÝËÒ, ªªÐ×ËªËÒ ÎÐÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí àëáàí òàòâàðûí õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëä äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé 3, 4 äýõ õýñýã íýìñ¿ãýé:

“3.Ýíý ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñàí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñýëä íîãäóóëàõ àëáàí òàòâàðûí õýìæýýã Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí õÿçãààðò áàãòààí àëáàí òàòâàð òºëºã÷èéí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí á¿ðòãýëòýé àéìàã, íèéñëýëèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîíî.

4.Ýíý ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 6 äàõü çààëòàä çààñàí à÷ààíû àâòîìàøèíû äààöûí õýìæýý 2 àíãèëàëä äàâõàöñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã ºìíºõ àíãèëëààð íü òîîöîæ àëáàí òàòâàð íîãäóóëíà.”

2 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí àëáàí òàòâàðûí õóóëèéí äàðààõü õýñýã, çààëòûã äîð äóðäñàíààð ººð÷ëºí íàéðóóëñóãàé:

1/4 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 5 äàõü çààëò:

“5/¿éëäâýðëýã÷ýýñ òóñãàéëàí òîíîãëîñîí, õ¿íñíèé òåõíîëîãèéí òýýâýðëýëòèéí çîðèóëàëò á¿õèé àâòîìàøèíààñ áóñàä õ¿í áîëîí à÷àà òýýâýðëýõýä çîðèóëàãäààã¿é òóñãàé


175

çîðèóëàëò á¿õèé àâòîìàøèí;”

2/5 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã:

“1.Àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí æèëèéí àëáàí òàòâàðûã äàðààõü õýìæýýãýýð íîãäóóëíà:

Àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí òºðºë

Æèëä íîãäóóëàõ àëáàí òàòâàðûí äýýä, äîîä õÿçãààð

/òºãðºãººð/Óëààíáààòàð õîò, Äàðõàí-Óóë, Îðõîí

àéìãèéí òºâèéí ñóìä

Áóñàä ñóìä

1 2 äóãóéòàé ìîòîöèêë 2 000-3 000 1 800-2 7002 Ç äóãóéòàé ìîòîöèêë 3 000-4 500 2 800-4 2003 Ñóóäëûí àâòîìàøèí:

à/ 2001 ñìÇ õ¿ðòýëá/ 2001-3001 ñìÇ õ¿ðòýëâ/ 3001 ñìÇ áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø

/Öèëèíäðèéí áàãòààìæèéí

íýã ñì3 òóòàìä òºãðºãººð/

16-2418-2722-33

14-2116-2420-30

4 Ìèêðîàâòîáóñ /15 õ¿ðòýë ñóóäàëòàé/

35 000-52 500 28 000-42 000

5 Àâòîáóñ 52 000-78 000 40 000-60 000


176

6 À÷ààíû àâòîìàøèí:1/ 1 õ¿ðòýë òí-ûí äààöòàé 25 000-37 500 20 000-30 0002/ 1-2 òí-ûí äààöòàé 35 000-52 500 28 000-42 000Ç/ 2-3 òí-ûí äààöòàé 45 000-67 500 36 000-54 0004/ 3-5 òí-ûí äààöòàé 55 000-82 500 44 000-66 0005/ 5-8 òí-ûí äààöòàé 80 000-120 000 64 000-96 0006/ 8-10 òí-ûí äààöòàé 90 000-135 000 72 000-108 0007/ 10-20 òí-ûí äààöòàé 100 000-150 000 80 000-120 0008/ 20-30 òí-ûí äààöòàé 140 000-210 000 120 000-180 0009/ 30-40 òí-ûí äààöòàé 180 000-270 000 160 000-240 00010/ 40-50 òí-ûí äààöòàé 220 000-330 000 200 000-300 00011/ 50-60 òí-ûí äààöòàé 280 000-420 000 240 000-360 00012/ 60-70 òí-ûí äààöòàé 320 000-480 000 280 000-420 00013/ 70-80 òí-ûí äààöòàé 360 000-540 000

400 000-600 000440 000-660 000480 000-720 000

320 000-480 000380 000-570 000420 000-630 000440 000-660 000

14/ 80-90 òí-ûí äààöòàé 15/ 90-100 òí-ûí äààöòàé 16/ 100 òí-îîñ äýýø äààöòàé

7 Òóñãàé çîðèóëàëòûí àâòîìàøèí 16 000-24 000 15 000-22 5008 Òðàêòîð, ººðºº ÿâàã÷ áóñàä

õýðýãñýë14 000-21 000 11 200-16 800

9 Áàãà îâðûí òðàêòîð 7 000-10 500 5 600-8 40010 ×èðã¿¿ë /äààöûí 1 òîíí òóòàìä/ 5 500-8 250 5 500-8 250

3 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí àâòîòýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñëèéí àëáàí òàòâàðûí õóóëèéí 1, 3 äóãààð ç¿éëèéí “èðãýí” ãýñíèéã “õóâü õ¿í” ãýæ, 7 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí “Èðãýí” ãýñíèéã “Õóâü õ¿í” ãýæ òóñ òóñ ººð÷èëñ¿ãýé.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýíý õóóëèéã 2011 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº.


tesviin tuhai-huuli

Economy & Finance