TC

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TEZ YAZIM KILAVUZU

TOKAT

2019

i

İÇİNDEKİLER

Sayfa

İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................... i

ÖN BÖLÜM ............................................................................................................................. iv

Dış Kapak ........................................................................................................................... iv

İç kapak .............................................................................................................................. iv

Tez Sırtı / Sırt Yazısı .......................................................................................................... iv

Etik Sözleşme ..................................................................................................................... iv

Jüri İmza Sayfası ................................................................................................................ iv

Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı) .......................................................................................... v

Özet ..................................................................................................................................... v

Abstract ............................................................................................................................... v

İçindekiler ............................................................................................................................ v

Tablo Listesi ....................................................................................................................... vi

Şekil Listesi ....................................................................................................................... vii

Kısaltmalar ....................................................................................................................... viii

BÖLÜM I ................................................................................................................................... 1

GİRİŞ ......................................................................................................................................... 1

Problem ............................................................................................................................... 1

Amaç ................................................................................................................................... 2

Önem ................................................................................................................................... 2

Sayıltılar .............................................................................................................................. 2

Sınırlılıklar .......................................................................................................................... 3

Tanımlar .............................................................................................................................. 4

BÖLÜM II ................................................................................................................................. 6

KAVRAMSAL ÇERÇEVE ....................................................................................................... 6

BÖLÜM III ................................................................................................................................ 7

YÖNTEM .................................................................................................................................. 7

Araştırma Modeli ................................................................................................................ 7

Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu .................................................................................. 7

Veri Toplama Araçları ........................................................................................................ 8

Veri Toplama Süreci ........................................................................................................... 9

ii

Verilerin Analizi .................................................................................................................. 9

BÖLÜM IV .............................................................................................................................. 10

BULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR ..................................................................... 10

BÖLÜM V ............................................................................................................................... 11

TARTIŞMA ............................................................................................................................. 11

BÖLÜM VI .............................................................................................................................. 12

SONUÇ VE ÖNERİLER ......................................................................................................... 12

KAYNAKÇA ........................................................................................................................... 13

Metin İçi Kaynak Gösterme .............................................................................................. 13

Doğrudan Alıntı .......................................................................................................... 13

Dolaylı Alıntı .............................................................................................................. 14

Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme .......................................................................... 15

Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı) .......................................................................... 16

Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız) ........................................................................ 16

İki Yazarlı Makale ...................................................................................................... 16

Üç- Yedi Yazarlı Makale ............................................................................................ 16

Yediden Fazla Yazarlı Makale ................................................................................... 16

Baskıda Olan Makale .................................................................................................. 16

Yazarsız Gazete Makalesi........................................................................................... 16

Çeviri Makale ............................................................................................................. 17

Kitap ........................................................................................................................... 17

Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap ................................................................ 17

Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap .................................................................... 17

Çeviri Kitap ................................................................................................................ 17

Ansiklopedi ve Sözlük ................................................................................................ 17

Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm ........................................................................ 17

Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri .............................................................. 18

Yayımlanmamış Tez ................................................................................................... 18

İnternetten Yapılan Alıntılar ....................................................................................... 18

Yasal Metinler ............................................................................................................ 19

GENEL BİÇİM ESASLARI .................................................................................................... 20

Sayfa Düzeni ..................................................................................................................... 20

Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü ................................................................................... 21

iii

Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama .............................................................................. 21

Sayfa Numaralandırması ................................................................................................... 21

Başlıklar ............................................................................................................................ 23

Ekler .................................................................................................................................. 24

EKLER ..................................................................................................................................... 25

Ek 1. Dış Kapak Örneği .................................................................................................... 25

Ek 2. İç Kapak Örneği ....................................................................................................... 26

Ek 3. Sırt Yazısı Örneği .................................................................................................... 27

Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği .................................................................................. 28

Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği ......................................................................................... 29

Ek 6. Tez Özeti Örneği ...................................................................................................... 30

Ek 7. Abstract Örneği ........................................................................................................ 32

Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği ....................................................................................... 34

Ek 9. Tablo Listesi Örneği ................................................................................................ 34

Ek 10. Şekil Listesi Örneği ............................................................................................... 37

Ek 11. Kısaltmalar Örneği ................................................................................................. 38

Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği ...................................................................................... 39

iv

ÖN BÖLÜM

Dış Kapak

Dış kapak, tezin en dıştaki bölümü ve ciltte kullanılacak kapaktır. Üniversite logosu,

üniversite adı, enstitü adı, anabilim dalı, program bilgileri ile tez başlığı, türü (yüksek lisans

tezi, doktora tezi), yazar, tezin yazıldığı şehir, ay ve yıl bilgilerinin yer aldığı ve tezin ön

kısmına gelen kapak sayfasıdır. Dış kapakta yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç yer alan tüm

kelimeler büyük harfle yazılmalıdır. Dış kapakta sayfa numarası yer almamalıdır Dış kapak

örneği Ek 1’de verilmiştir.

İç kapak

Tezin dış kapaktan sonra gelen 2. sayfasıdır. İç kapağın, dış kapaktan farkı

danışman(lar) adının da yer almasıdır. İç kapakta yazarın, danışman(lar)ın ünvanı ve adı ile

tezin yazıldığı ay hariç yer alan tüm kelimeler büyük harfle yazılmalıdır, iç kapakta sayfa

numarası yer almamalıdır. İç kapak örneği Ek 2’de verilmiştir.

Tez Sırtı / Sırt Yazısı

Tezin dış kapağında bulunan sırt yazısı; yazarın adı, tezin adı, tezin yazıldığı ay ve yıl

bilgilerini içermelidir. Sırtta bulunan bilgilerden yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç diğer

bilgiler büyük harfle yazılmalıdır. Sırt yazısının tümü Times New Roman yazı tipinde, koyu ve

12 punto ile yazılmalıdır. Tez sırtı örneği Ek 3’te verilmiştir.

Etik Sözleşme

Eğitim Bilimleri Enstitüsü web sayfasında formlar kısmında yer alan “Etik Sözleşme

Formu” indirilip ıslak imzalı olarak eklenecektir (bkz. Ek 4). Bu sözleşme ile tez içinde geçen

tüm alıntı, atıf ve kaynaklardan öğrenci kendisinin sorumlu olduğunu kabul eder.

Jüri İmza Sayfası

Tez savunmasında yer alan jüri başkan ve üyeleri tezin başarılı olduğuna dair imzaları

ile enstitü müdürünün imzasının yer aldığı sayfadır. Tüm imza sahiplerinin unvan, ad ve soyadı

bilgileri verilmeli ve isimler akademik unvana göre sıralanmalıdır. Danışman(lar) ayrıca

v

belirtilmelidir. Tezin ciltlenmiş halinde bu sayfadaki imzalar mavi mürekkepli kalemle atılmış

ıslak imza olmalıdır. Enstitümüzün web sayfasında formlar bölümünde yer alan “Jüri imza

sayfası” formunda gerekli yerler doldurularak çıktı alınıp imzalanmalıdır. Jüri imza sayfası

örneği Ek 5’te verilmiştir.

Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı)

Teşekkür sayfası, yazarın tezin hazırlanma sürecinde emeği geçenlere teşekkürlerini

sunduğu kısımdır. Bir sayfadan uzun olmaması tavsiye edilir.

Özet

Tez başlığı, yazar adı ve diğer künye bilgileri (tezin türü, bilim dalı, tez danışmanın adı,

tarih ve tezin sayfa sayısı) verildikten sonra kısa biçimde çalışma özetlenmelidir (300-500

sözcük). Bu bölümde araştırma kısaca tanıtılır. Özet metninde araştırmanın amacı, kapsamı,

araştırmada kullanılan yöntem ve teknikler ile elde edilen sonuçlara kısaca yer verilmelidir.

Özetin sonunda en az üç, en fazla beş adet anahtar kelime verilmelidir. Özetin iki sayfayı

geçmemesi önerilmektedir. Bu bölümde alıntı, tablo, şekil ve matematiksel ifadelere yer

verilmemelidir. Özet, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde, 1,5 satır

aralığı kullanılarak tamamı tek paragraf halinde yazılmalıdır. Tez özeti örneği Ek 6’da

verilmiştir.

Abstract

Bu kısımda özetin İngilizce haline yer verilmelidir. Özet sayfası ile ilgili kurallar

abstarct sayfası için de geçerlidir. Bu sayfa özetten sonra yer alır. Absract’ın sonunda en az üç,

en fazla beş adet Keywords verilmelidir. Abstract örneği Ek 7’de verilmiştir.

İçindekiler

İçindekiler sayfasında, ön bölümlerde yer alan başlıklar ile tez metnini oluşturan ana

bölüm başlıkları ve alt başlıklar, başlık düzeylerine uygun biçimsel özellikler ve sayfa

numaralarıyla birlikte verilmelidir. Ancak beşinci düzey başlığa içindekiler bölümünde yer

verilmez. İçindekiler bölümünde yer alan başlıkların adları, metnin içindekilerle birebir aynı

olmalıdır. İçindekiler sayfasında, sayfa numaralarının üstünde ‘sayfa’ kelimesi Times New

Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde kalın biçimde yazılmalıdır. Aynı düzey başlıklar

vi

aynı hizada, alt düzey başlıklar ise bir üst düzey başlıktan 0,7 cm içeriden başlayarak

yazılmalıdır. İçindekiler sayfası örneği Ek 8’de verilmiştir.

Tablo Listesi

Tablolar, karmaşık, çok sayıda veriyi daha sistemli ve anlaşılır biçimde sunmak üzere

kullanılmalıdır. Tablolar; Tablo 1, Tablo 2 şeklinde numaralandırılır. Tablolar sayfaya göre sola

dayalı olarak verilmelidir. Tablo listesi örneği Ek 9’da verilmiştir. Tezde tabloların

hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

Tezde bir tablo kullanılırken önce tabloya atıf yapılmalı, arkasından tablo verilmeli ve

sonrasında tablo yorumlanmalıdır.

Tablo başlıklarında 1,5, tablo içerisinde ise 1 satır aralığı kullanılmalıdır.

Tablolar oluşturulurken örnek tabloda gösterildiği gibi üç yatay çizgi kullanılmalı, dikey

çizgiler yer almamalıdır.

Tabloların boyutu yazım alanı kadar (15,24 cm) olmalıdır.

Tablonun yazım alanına sığmadığı durumlarda yazı puntosu 8 puntoya kadar

düşürülebilir, gerekirse tablo ayrı bir sayfada verilerek, verildiği sayfa yönlendirmesi

yatay olarak ayarlanabilir. Bu durumda yatay yönlendirilen sayfanın numarası sağ alt

kısımda yer almalıdır.

Tablo başlığı tablonun üstünde ve sola dayalı şekilde yer almalıdır.

Tablo başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.

Tablo numarasında, başlığında ya da tablodaki metinde kalın yazı karakteri

kullanılmamalıdır.

Eğer tablo başka bir kaynaktan alınmışsa tablo altında kaynak bilgisi verilmelidir.

Tablo ile ilgili notlar, kullanılan analizlerin anlamlılık düzeyi ve tablonun alındığı

kaynak tablonun hemen altına tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.

Örnek

Okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul müdürlerinin kişisel inisiyatif

alma durumlarına ilişkin görüşlerinin anlamlı biçimde farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek

üzere ANOVA testi yapılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 1’de sunulmuştur.

Tablo 1. Okul Müdürlerinin Kişisel İnisiyatif Alma Durumlarının Okul Müdürü, Müdür

Yardımcısı ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Farklılaşması

vii

Görev N Ss Sd F P Anlamlı Fark

Müdür 381 55.10 5.84 2

1143

1145

9.913 0.000*

Müdür-Öğretmen

M. Yrd.-Öğretmen

Müdür

Yardımcısı 381 53.93 9.35

Öğretmen 384 52.51 8.56

* Ortalamalar arası fark 0.01 düzeyinde anlamlıdır.

Tablo 1’de görüldüğü gibi okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul

müdürlerinin kişisel inisiyatif alma durumlarına ilişkin görüşleri anlamlı biçimde

farklılaşmaktadır (F(2–1143)=9.913, p< 0.05). Çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre

öğretmenler ( = 52.51), okul müdürleri ( = 55.10) ve müdür yardımcılarına ( = 53.93)

göre okul müdürlerinin daha az kişisel inisiyatif aldıklarını düşünmektedir.

Şekil Listesi

Tezin içinde yer alan fotoğraflar, şemalar, çizelgeler, grafikler, YEM gibi mikroskop

görüntüleri, görüntülü bilgisayar çıktıları, grafik, histogram, akış şeması, organizasyon şeması

ve haritalar şekil olarak adlandırılır ve şekil listesinde listelenir. Şekil listesi örneği Ek 10’da

verilmiştir. Tezde şekillerin hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

Tezde bir şekil kullanılırken önce şekle atıf yapılmalı, arkasından şekil verilmeli ve

sonrasında şekil yorumlanmalıdır.

Şekil içi yazılarda 1 satır aralığı kullanılmalıdır.

Şekil başlığı şeklin altında ve sola dayalı verilmelidir.

Şekil başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.

Şekillerin boyutu yazım alanını aşmamalıdır. Şeklin numarası ve adı 12 punto ve 1,5

satır aralığı ile yazılmalıdır. Eğer şekil bir kaynaktan alınmışsa şekil başlığının altına

kaynak bilgileri tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.

Örnek

Nitel araştırma aşamalarının temelinde araştırma probleminin belirlenmesi yer

almaktadır. Araştırma problemi nitel araştırma aşamalarının her biri ile doğrudan ilişkili ve

bağlantılıdır. Bu bakımdan araştırma probleminin doğru bir biçimde belirlenmesi araştırma için

hayati bir öneme sahiptir. Nitel bir araştırmada araştırma döngüsü aşağıda yer alan Şekil 1’de

gösterilmektedir.

X

X X X

viii

Şekil 1. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli

(Yıldırım ve Şimşek, 2011: 84).

Şekil 1’ de görülen araştırma döngüsünde bütün aşamaların birbiri ile olan ilişkisi

gösterilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sağlıklı bir biçimde yürütülmesi ve güvenilir sonuçlara

ulaşılabilmesi için bu araştırma basamaklarına riayet edilmesi gerekmektedir. Araştırma

probleminin belirlenmesi, anlaşılır ve iyi temellendirilmiş kavramsal çerçevenin oluşturulması,

araştırma sorularının belirlenip geliştirilmesi, araştırma yapılacak çalışma grubunun seçilmesi

bunu takip eden süreçte araştırmacının rolünün tespit edilmesi araştırma süreçlerinin en temel

aşamalarını oluşturur.

Kısaltmalar

Tezde kullanılan kısaltmaların açıklamaları bu bölümde yer alır. Kısaltmalarda

TDK’nin yazım kılavuzu rehber alınmalıdır. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmaya

uygun olarak devam etmelidir (Örneğin; RNA’nın, TSE’nin gibi). ‘Kısaltmalar’ örneği Ek

11’de yer almaktadır.

Araştırma

Problemi

Kuramsal /

Kavramsal

Yapı

Araştırma

Soruları /

Denenceler

Alanın /

Örneklemin

Belirlenmesi

Araştırmacı

Rolünün

Belirlenmesi

Veri Toplama

Araçlarının /

Stratejilerinin

GeliştirilmesiVeri Toplama

(görüşme, gözlem,

doküman

incelemesi)

Veri

Analizi

Bulguların

Betimlenmesi

Bulguların

Yorumlanması

Sonuçların

Sınırlanması ve

Genellenmesi

Sonuçların

Uygulamaya

Aktarılması

G E Ç E R L İ K

G Ü

V E

N İ R

L İ Kİ

N A

N D

I R

I C

I L

I K

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölüm araştırma problemi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, sayıltılar,

araştırmanın sınırlılıkları ve tanımlar hakkında bilgilerin verildiği giriş bölümünü

oluşturmaktadır. Giriş başlığının hemen altında “Bu bölümde araştırmanın problemi, alt

problemleri, amacı, önemi, sayıltıları, sınırlılıkları, tanımları ve kısaltmalarına yer verilmiştir”

gibi bir ifade kullanılabilir.

Problem

Bir bilimsel çalışmaya (tez, makale vb.) başlamadan önce ilk yapılması gereken

problemin hissedilmesidir. Tez hazırlığı sürecinde çalışılacak konunun belirlenmesi, problemin

hissedilmesiyle olur. Araştırma konusu, araştırmacının çözümünü merak ettiği, araştırmak

istediği bir durumu içermelidir. Problem çözmenin birinci aşaması olan problemin

hissedilmesini tamamlamak için gözlem yapmak, çalışacağımız genel başlıkları belirlemek ve

alandaki güncel yayınları takip etmek yararlı olacaktır. Günlük yaşamımızdaki gözlemlerimiz,

yaşantılarımızda karşılaştığımız uygulamalarımız, ilgili konuda daha önceden yapılmış geçmiş

araştırmalar veya bilim insanları tarafından ortaya konulan kuramlar araştırma problemimize

kaynak olabilmektedir. Problemin hissedilmesinden sonra ikinci aşama ise araştırma

konusunun belirlenmesidir. Bunun için de yine iyi bir alanyazın (literatür) taramasına ihtiyaç

vardır. Bunun için kütüphanelerin basılı kaynaklarından yararlanabileceği gibi, YÖK tez

merkezi, EBSCO Host, ERIC, PsycINFO ve Google Akademik gibi yaygın çevrimiçi veri

tabanlarından yararlanılabilir. Geniş ve özelikle güncel bir alanyazın taraması, aynı zamanda

problemin açıkça ifade edildiği problem durumunun yazılmasında oldukça önemlidir. Problem

durumunu tanımlamaya başlarken önce araştırma konusuyla ilgili genel konulardan söz edilir,

sonrasında araştırmanın bağımlı değişkenini önceliğe alarak problem durumu yazmaya devam

edilir. Problem durumu ifade edilirken ‘Genelden özele’ uygun bir yol izlenir. Alan yazın

incelemeleri sunulurken de araştırmalara, geçmişten başlayıp en güncel olanlara gelinerek yer

verilir. Son aşamada, mevcut araştırmaların ortaya koydukları bulgulardaki çelişkiler, tartışmalı

sonuçlar, sınırlılıklar ve alanyazında o konuyla ilgili boşluklar vurgulanır. Bu sayede tezin

neden yapıldığını açık bir şekilde ve gerekçesiyle ifade etmek için dayanak oluşturulur. Tezin

problem durumunun son paragrafında genellikle araştırmanın amacına vurgu yapılır. Araştırma

2

probleminin özgün (daha önce yapılmamış), sınırları belli (dar kapsamlı), yapılabilir (zaman,

emek ve bütçe) ve ölçülebilir olması gerektiği unutulmamalıdır.

Amaç

Araştırmanın amacı her ne kadar problem durumunun son paragrafında

gerekçelendirilerek açıklansa da bu kısımda düz cümle ya da soru cümlesi olarak kısaca yeniden

ifade edilir. Örneğin, “Bu araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedeflerinin okula

bağlılık üzerinde yordama gücünü incelemektir.” şeklinde ifade edilebileceği gibi, “Bu

araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedefleri okula bağlılığı yordamakta mıdır?

sorusuna cevap aramaktır.” şeklinde de ifade edilebilir. Amaç cümlesini ifade ettikten sonra

sıra araştırma sorularına veya denencelere (hipotez) gelir. Örneğin, “Öğrenme stilleri ve başarı

hedefleri okula bağlılığı anlamlı düzeyde yordamaktadır.”, “Okula bağlılık, öğrenme stilleri ve

başarı hedefleri ile anlamlı düzeyde ve olumlu yönde ilişkilidir.” (iki yönlü denece) gibi

denenceler şeklinde ya da “Öğrencilerin okula bağlılık puanları cinsiyete göre farklılaşmakta

mıdır?” şeklinde soru cümlesi olarak yazılabilir. Bir tezde ya araştırma soruları ya da denenceler

olur. İkisi bir arada yer almamalıdır.

Önem

Araştırmanın önemi, çalışmanın sonuçlarının kimlere, nelere katkı yapacağına,

alanyazındaki hangi boşluğu dolduracağına, hangi sorunların çözümüne ışık tutacağına ilişkin

bilgileri içerir. Araştırmanın problem durumunun son paragrafında amaç gerekçelendirilerek

açıklanırken, bir şekilde önemine de değinilmektedir. Fakat ayrı bir başlık altında bu çalışmanın

bilime, alan eğitimine, uygulayıcılara ve politika belirleyicilere ne gibi katkıları olacağı açıkça

belirtilmelidir. Araştırmanın önemi yazılırken ikna edici bir dil kullanmalıdır. Bunu yaparken

de kendi sonuçlarını abartılı, geçmiş araştırma sonuçlarını küçümseyici bir dilden uzak

durulmalıdır. Araştırmanın önemi başlığı altında geçmiş araştırmalara/alanyazına yoğun bir

şekilde atıf yapılmamalı ve yeniden problem durumu yazılıyormuş izlenimi

uyandırılmamalıdır.

Sayıltılar

Sayıltı ya da varsayım ile denence (hipotez) birbirine zaman zaman karıştırılmaktadır.

Sayıltı, bir araştırmada önceden kabul edilmiş ve araştırılmaya gerek duyulmayan yargılardır.

3

Denence ise doğruluğu sınanmak üzere öne sürülmüş yargılardır. Bir araştırmada sayıltı

yazarken belirli kurallara dikkat edilmelidir. Örneğin, az bir çabayla ya da maliyetle doğruluğu

ispatlanacak bir yargıyı peşin olarak sayıltı şeklinde yazmak hem araştırmada sayıltıların

sayısını artırır hem de araştırmanın güvenirliğini düşürür. Örneğin, “Bu araştırmada katılımcılar

sorulara içtenlikle cevap vermişlerdir.” Şeklinde bir sayıltı yazdığımızı düşünelim. Eğer sosyal

kabul hatasını ölçebilecek “yalan maddelerimiz” varsa ve ölçekte çok fazla madde/soru ifadesi

yoksa böyle bir yönteme başvurarak yukarıda söz ettiğimiz sayıltıyı yazmaya gerek yoktur.

Benzer şekilde, üniversite öğrencilerine bir ölçek uygularken, onların Türkçeyi bildiklerini

kabul eder, bunu ayrıca yoklamak için test yapmayız. Aynı zamanda bunu sayıltı olarak da

yazmanın gereği yoktur. Ne kadar gereksiz ve hatalı sayıltı yazılırsa araştırmanın güvenirliği

zedelenebilir. Bir tez yazacak araştırmacı çoğunlukla kendi alanında daha önce yapılmış tezlere

bakar. Bazen oradaki bir yanlışı da aynen kopyalar. Bu hatayı çoğunlukla sayıltı yazımında

görmekteyiz. Diğer bir sayıltı örneği ise ölçeklerin güvenirliğiyle ilgili olmaktadır. Eğer

araştırmacı “Çalışmada kullanılan ölçekler geçerli ve güvenilirdir.” Şeklinde bir sayıltı

yazılmamalıdır, çünkü ölçeğin değil, ölçümün güvenirliği vardır. Bu nedenle bir ölçeğe ait

güvenirlik katsayıları bir ölçümden diğerine değişiklik gösterebilir. Sayıltı yazarken diğer bir

hata örneği ise evren örneklemle ilgilidir. Bazı araştırmacılar “Araştırmanın örneklemi evreni

temsil etmektedir.” Şeklinde bir cümle yazmaktadırlar. Oysa evrenden örneklem alınırken

belirli örnekleme yöntemleri ve formülleri vardır. Ölçek uygulamak için rastgele bir şekilde

(random değil) katılımcı grubu belirlediğimizde bu grubun evreni temsil ettiğini varsayamayız.

Sayıltılar aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

1. Öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak için oluşturulan anketin

hazırlanma aşamasında başvurulan uzman görüşleri yeterlidir.

2. Bu çalışmada kullanılan ölçme aracı, öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini

ortaya çıkarmada yeterlidir.

Sınırlılıklar

Karasar’a (1982) göre sınırlılıklar, araştırmacının yapmak isteyip de bazı nedenlerden

dolayı yapamadığı ve vazgeçtiği durumlardır. Sınırlılıklar, zaman, problemin kapsamı,

ekonomik maliyet, katılımcıların özellikleri ve araştırmacının bilgi, beceri gibi bazı

durumlarından dolayı ortaya çıkar. Örneğin, bir araştırmacı çizgi film kahramanlarının,

4

çocukların kişilik gelişimi üzerindeki ya da televizyonun çocukların sözcük dağarcığı

üzerindeki etkisini incelemek istesin. Bu araştırmada, örneklem, veri toplama yöntemi, verilerin

analizi ve çizgi film seçimi gibi konularda sınırlılıkları olacaktır. Çocuklar derken, bir yaş

grubu, çizgi film derken yıl ya da tema, veri toplama yöntemi derken nicel ya da nitel gibi

seçimler yapmak zorundadır. Bu zorunluluklar aynı zamanda araştırmanın sınırlılığını

oluşturur. Eğer sınırlılıklar açık bir şekilde ortaya konulursa tezin sonuç kısmı daha sağlıklı

değerlendirilebilir. Ayrıca araştırmacı önerilerde bulunurken kendi araştırmasının sınırlılıkları

ve sonuçlarından yola çıkar.

Sınırlılıklar aşağıdaki gibi ifade edilebilir;

1. Araştırma Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi

Öğretmenliği ABD’da öğrenim gören 3. sınıf öğrencileri ile,

2. 2019-2020 eğitim-öğretim yılı ile,

3. Araştırma sürecinde elde edilen ders sunumları, gözlem notları ve çalışma kağıtları ile,

4. Uygulamanın yapıldığı 14 haftalık süre ile sınırlıdır.

Tanımlar

Bu başlık altında araştırmada geçen kavramların araştırma için ne anlama geldiği, ne

kastedildiği (operasyonel tanımlar) belirtilmelidir. Bir kavram bir disiplinden başka bir

disipline göre farklı anlamlarda kullanılabilir. Örneğin, bağlanma kavramı psikolojide bir

kişinin başka bir kişiye duyduğu yakınlık ve güven olarak tanımlanırken, kimyada elementlerin

ya da moleküllerin bir araya gelmesi olarak tanımlanabilir. Tanımları geçmiş araştırmalarda

kullanılan anlamına atıf yaparak aynen verebileceğimiz gibi, yapılan araştırmada nasıl ele

alındığı şeklinde de verebiliriz. Burada önemli olan verilen tanımın kavramı doğru tanımlaması

ve yanlış anlaşılmalara yol açmamasıdır. Tanımlarda başka bir nokta, gereklilik ve

ekonomikliktir. Tezde geçen her kavramın tanımına (örneğin öğrenci, müdür, internet vb.) yer

vermek gereksizdir. Genellikle makalelerde anahtar sözcükler olarak da bilinen kavramlar üç

ile beş arasında değişirken, tezde bu sayı biraz daha fazla olabilir. Bu başlık altında önemli son

bir nokta ise tanımlarda olduğu gibi kavramların yazımındaki tutarlılıktır. Özellikle yabancı bir

kavram Türkçeye çevrilirken birden fazla anlama gelebileceği düşüncesiyle dikkatli olunmalı,

bu kavramın daha önce başka bir çalışmada Türkçeleştirip Türkçeleştirilmediği kontrol

edilmelidir. Örneğin, İngilizcede “resilience” kavramı Türkçeye “yılmazlık”, “psikolojik

sağlamlık”, “kendini toparlama gücü”, “psikolojik esneklik” gibi kelimelerle ifade

5

edilmektedir. Bu kavram Türkiye’de ilk olarak kim tarafından ve ne zaman kullanıldığına

bakılmadığında okuyucularda kafa karışıklığına neden olabilmektedir.

Aşağıda ‘Tanımlar’ örnekleri yer almaktadır.

Çevre Eğitimi: Bireylerin çevrelerinin farkında olmalarını sağlayan, gelecek kuşaklar için

çevresel sorunları çözmeye yönelik bilgi, beceri, değer ve deneyim kazandıkları sürekli bir

öğrenme sürecidir (Vaughan vd., 2003).

Otantik Öğrenme: Bilgilerin gerçek dünya uygulamalarında kullanılması ve gerçek dünyada

gerçekleşmesi (Maxwell vd., 2004) ve öğrenci merkezli eğitim sürecine hitap eden, öğrencilerin

ilgi alanlarına yönelmelerine, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmelerine katkı sağlayan

bir süreçtir (Lombardi, 2007).

6

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Kavramsal çerçeve, araştırma kapsamında ele alınan tüm değişkenlerin alanyazındaki

yayınlar incelenerek okuyucuya sunulduğu, böylelikle araştırmanın kavramsal sınırlarının

çizildiği bölümdür. Kavramsal çerçevenin oluşturulması aşamasında araştırmanın hangi

kuramlara dayandığı, araştırma değişkenlerinin neler olduğu, araştırmada incelenen teorik

modelin ne olduğu alanyazındaki yayınlar kaynak gösterilerek tartışılır. Tartışma yapılırken

kavramla ilgili yapılan araştırmalar kronolojik bir şekilde değil, kendi içinde

bütünleştirilerek/sentezlenerek verilmelidir.

Bu bölümde araştırmaya konu edilen kavramlara başlıklar halinde değinilmeli, konu ile

ilgisi olmayan kavramlara yer verilmemelidir. Araştırmacı kavramsal çerçevenin daha iyi

anlaşılabilmesi için ihtiyaç duyduğu takdirde bu bölümde alt başlıklar oluşturabilir. Kavramsal

çerçeve bölümünde önemli olan kavram-kuram-uygulama/araştırma çerçevesinde kavramsal

çerçeveyi ele almaktır. Bu şekilde okuyucunun kafasında daha bütüncül bir anlam oluşacaktır.

Kavramsal çerçeve yazılırken araştırmacı, araştırma konusu ile ilgili yurt içi ve yurt

dışında yapılan çalışmaları aynen kopyalamamalıdır. Yapılan çalışmaları okuyarak, benzerlik

ve farklılık gösteren özellikleri vurgulayarak ve kaynakça göstererek kendi ifadeleri ile

sunmalıdır.

7

BÖLÜM III

YÖNTEM

Yöntem bölümünde; araştırma modeli, araştırma modeline göre evren-örneklem veya

çalışma grubu, veri toplama araçları, veri toplama süreci ve verilerin analizi hakkında bilgiler

verilir.

Araştırma Modeli

Bu başlık altında araştırmanın hangi desende ve model(ler)de yapıldığı açıklanır.

Örneğin, araştırmanın ilişkisel tarama, nedensel karşılaştırma, durum çalışması, eylem

araştırması, boylamsal ya da deneysel desende yapıldığı gerekçelendirilerek ve kaynak

gösterilerek belirtilir. Kimi durumlarda bir araştırma birden fazla modeli de içerebilir. Örneğin

deneysel ve tarama modelleri, nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılabilir.

Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu

Bu başlık altında tezin amacına uygun olarak “Evren ve Örneklem” ya da “Çalışma

Grubu” başlıklarından uygun olan biri kullanılmalı; araştırmada yer alan grubun seçilme

sürecine ve temel özelliklerine ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Evrenden örneklem alma

yoluna gidilmişse evren tanımlanmalı, örnekleme yöntemine ve örneklem büyüklüğünün

hesaplanmasına ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Bu başlık altında, evrenin tamamı üzerinde

çalışılmışsa evrenin, örneklem alma yoluna gidilmişse örneklemin ya da çalışma grubunun

araştırma açısından önemli bazı özelliklerine (değişkenlerine) ilişkin dağılımları (gerekirse

tablolar halinde) sunulabilir.

Evren, bir araştırmanın sorularına cevap arandığı canlı / cansız nesnelerin içinde

bulunduğu kitle ya da yığındır. Çoğu zaman, ekonomiklik, zaman ve mantıklılık gibi bazı

gerekçelerle evren yerine onu temsil edecek güçte bir kitleye ulaşılır. Bu kitleye ise örneklem

denilmektedir. Örneklem, araştırma evreninden belli kurallara göre seçilmiş ve doğrudan

gözlem ve deneye tabi tutulmuş, evreni güvenilir derecede temsil eden ve araştırma için gerekli

bilgilerin toplandığı kümedir. Örneğin, bir baraj suyu incelenecekse barajın tonlarca suyu

laboratuvara götürülmez. Onun yerine, belirli mesafelerden küçük kaplara su örnekleri alınır.

Örnekleme yöntemi seçilirken araştırmacı amaçlarını gözden geçirmeli, yanlış ve gereksiz

örnekleme yapmamalıdır. Örneğin, Tokat ili araştırma evreni ise sadece yakınındaki okullar ya

8

da tanıdıklarının olduğu okullardan örneklem alınmamalıdır. Eğer amaç her öğrencinin seçilme

şansının eşit olması ve evreni en sağlıklı bir şekilde temsil etmek ise seçilebilecek yöntem ya

basit seçkisiz ya da seçkisiz tabakalı örnekleme olmalıdır. Eğer araştırmacı bunu yapamıyor

ama amacı evrendeki heterojenliğe yakın bir örnekleme ulaşmak ise, bu durumda maksimum

çeşitlilik ya da tabakalı amaçlı yöntemi seçmelidir. Eğer zaman ve para konusunda sınırlılıkları

var ve araştırma sonuçlarını genelleme gibi bir kaygısı yoksa bu durumda da uygun/kazara

örnekleme yöntemini seçilebilir.

Örneklem hatasının belirlenmesi için uygulanan istatistik işlemler varsa açıklanmalı ve

alınan örneklemin istatistiksel verilerin analizinde kullanılacak istatistik tekniklere uygunluğu

açıklanmalıdır. Örneklem tanımlanırken, kişiyi ya da kurumları açığa çıkarıcı nitelemeler

yapılmamalıdır. Örneğin, Tokat ilindeki özel okulların 7. sınıfları denildiği zaman var olan

kısıtlı sayıdaki okul akla gelecek ve örneklem deşifre olacaktır. Bunun yerine Orta

Karadeniz’deki bir ilde bulunan özel okullar denilebilir.

Bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün ve

gerekli olmadığı nitel araştırmalarda, ele alınan olay, olgu, kişi veya kurumların derinlemesine

incelenmesi söz konusu olduğu için, evren-örneklem yerine “çalışma grubu” ifadesinin

kullanılması daha doğru bir yaklaşımdır. Toplanacak belgeler üzerinden analizler yapmaya

dayalı tarihsel ya da betimsel nitelikteki araştırmalarda evren ve örneklem alt başlığı

bulunmayabilir.

Veri Toplama Araçları

Tezlerde araştırma sorularının veya denencelerin cevabına ulaşmak için verilerin hangi

araçlarla (anket, ölçek, görüşme formu, gözlem formu, envanter, test vb.) toplanacağı veri

toplama araçları başlığı altında sunulur. Veri toplama araçlarının tanıtımı makalelere göre daha

kapsamlı yapılabilir, ancak gereksiz açıklamalardan da kaçınılmalıdır.

Çalışmada kullanılan veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmişse kaç madde

ve boyuttan oluştuğu, ters madde olup olmadığı, ölçeğin neyi ölçmek üzere

geliştirildiği/uyarlandığı bu süreçte hangi istatistiksel yöntemlerin kullanıldığı anlatılmalıdır.

Eğer veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmemiş ise etik kurallar gereği

kullanılan veri toplama aracını geliştirenlerden izin alınması ve izin belgesinin de tezin ekinde

verilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde eğer ölçek geliştirilmiş ise geçerlik ve güvenirlik

amacıyla neler yapıldığı; uyarlanmışsa bu bilgiye ek olarak uyarlama çalışmasında elde edilen

9

geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ait bilgiler, ölçeğin nasıl puanlandığı ve kimlere

uygulanabileceği gibi bilgiler bu bölümde yer almalıdır.

Nitel çalışmalarda ise kişilerle yapılan derinlemesine ve yüz yüze görüşmeler, belge

toplanması ve analizi, alanda gözlem, yapılan eserlerin incelenmesi ve değerlendirilmesi,

kişilerin anlatımlarının derlenmesi, değerlendirilmesi gibi veri kaynakları ve veri toplama

yöntemleri kullanıldığından, veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kuralların uygun

olarak yürümesini sağlayıcı önlemler alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır.

Veri Toplama Süreci

Bu başlık altında, belirlenen örneklem veya çalışma grubundan verilerin nerede, ne

zaman, nasıl ve kim tarafından toplanacağı anlatılmalıdır. Araştırmacı verileri hangi ortamda

kimlerden topladığı, uygulamayı kimin yaptığı, uygulamanın bireysel ya da grupla mı yapıldığı,

veri toplama aracının doldurulmasının ne kadar sürdüğü, veri toplama sürecinin ne kadar zaman

aldığı gibi konuları bu başlık altında vermelidir. Ayrıca eğer gerekli ise veri toplama sürecinde

katılımcılardan veya velilerinden “bilgilendirilmiş onam formu” veya “gönüllü katılım formu”

alınıp alınmadığı belirtilmelidir.

Verilerin Analizi

Araştırmacı bu kısımda araştırma sorularının yanıtını bulabilmek amacıyla toplanan

verileri hangi analiz teknikleri kullanılarak analiz ettiğini anlatmalıdır. Bu başlık altında

araştırmanın modeline göre verilerin analizinin farklılaşacağı unutulmamalıdır. Verilerin

analizi başlığında araştırmacı elde ettiği nitel yada nicel verileri nasıl ve hangi program

yardımıyla analiz ettiğini, nicel veriler için güven aralığının ne olduğunu, verileri analize

hazırlamadan önce ne gibi işlemler yaptığını, denencelerini ya da araştırma sorularını hangi

analiz yöntemi ya da yöntemleri ile incelediğini açıklamalıdır. Ayrıca araştırma sürecinde

kullanılan ölçekler yardımıyla elde edilen puanların nasıl yorumlanacağı ifade edilmelidir. Bu

bölümde araştırmanın geçerliği ve güvenirliği ile ilgili kanıtlar sunulabilir. Araştırmacı her bir

araştırma sorusu için farklı bir analiz kullanmış olabilir. Kullandığı analizleri tek tek

yazmalıdır. Örneğin, “birinci araştırma sorusuna cevap vermek için tek yönlü varyans analizi

(ANOVA) yapılmıştır veya veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir” gibi.

10

BÖLÜM IV

BULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölüm iki şekilde yazılabilir. Araştırmacı bu kısımda elde ettiği verilerin analizlerine

ilişkin sonuçları tablolar ve şekillerle verir. Tablolar ve şekiller verilirken, verinin en açık ve en

ekonomik biçimde aktarılmasına dikkat edilir. Tablolar ve şekiller karmaşık verileri ve

analizleri okuyucunun kolaylıkla anlayabileceği şekilde özenle hazırlanmalıdır. Bulgular

bölümünde yer alan tablo ve şekiller metni desteklemek için kullanılır. Bu nedenle okuyucunun

her zaman tablo ve şekillerden ne anlaması gerektiğinin söylenmesi ve bunların yeterince

anlaşılabilmesi için yeterli açıklamaların sağlanması gerekmektedir. Burada dikkate edilmesi

gereken nokta, tabloda verilen sayısal değerlerin olduğu gibi tablo altı açıklamada

verilmemesidir. Bu sayede aynı veriler birkaç yerde tekrar edilmeyerek, tablo ve şekillerle

özetlenmiş olur.

Bulgular bölümünde tablo ve şekil kullanılırken önce metin içerisinde tablo ya da şekle

atıf yapılmalı, arkasından tablo ya da şekil verilmeli ve sonrasında tablo ya da şekildeki

verilerin ne anlama geldiği ifade edilmelidir. Tablolarda üç yatay çizgi kullanılır, dikey

çizgilere yer verilmez. Tablolardaki değerlerde virgül ve virgülden sonra iki rakam kullanılır.

İstatistiksel değerlerde virgül yerine nokta kullanılır (Örneğin, p<.05). Araştırmacı hazırladığı

bölümde “Bulgular” başlığını tercih ederse, bulgular verilerken yorumlamada ve tartışmada

bulunmaz. Yorumlamalar tezin tartışma bölümünde alanyazın desteğiyle birlikte yapılır.

“Bulgular ve Yorum” başlığı tercih edilirse, bulgular verilirken bulgulara ilişkin yorumlar

alanyazın desteği ile birlikte verilmelidir.

11

BÖLÜM V

TARTIŞMA

Bu bölüm eğer sadece “Bulgular” bölümü tercih edilmişse tezde yer almalıdır.

“Bulgular ve Yorum” bölümü tercih edilmiş ise, bu bölümde anlatılanlar Bulgular ve Yorum

bölümü içerisinde verilmelidir.

Tartışma, bulguların değerlendirme ve yorumlama aşamasının yer aldığı bölümdür.

Tartışma bölümünde, araştırma sorularını/hipotezlerini destekleyen veya çürüten alanyazındaki

çalışmalara yer verilmelidir. Bu bölümde araştırmacı kendi çalışmasında elde ettiği bulgularla

alanyazındaki diğer çalışmalar arasındaki benzer veya farklı sonuçları açıklamalı ve

doğrulamalıdır. Tartışma yapılırken araştırmacı, bulguların ne anlama geldiğini, sonuçların

alanyazınla ne düzeyde örtüşüp örtüşmediğini ve örtüşmüyor ise bunun olası nedenlerini

açıklamalıdır. Bir diğer ifade ile tartışma bölümü yazılırken alanyazındaki araştırmalar da

dikkate alınarak bulgular arasındaki destekleyici noktalar ve farklılıklar kaynakça gösterilerek

sunulmalıdır. Tartışma bölümü yazılırken araştırma sınırlılıkları çerçevesinde yorumlamalar

yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer noktada daha önce vurgulanan bir

sonucun tekrar tekrar açıklanmamasıdır. Araştırmacı üzerinde durduğu her konuda okuyucunun

daha iyi anlamasına yardımcı olmalıdır. Bunun için tartışma bölümü bir bütünlük oluşturacak

biçimde hazırlanmalıdır. Tartışma bölümünde araştırmadan çıkarılabilecek önemli noktaların

hepsine değinilmelidir. Tartışma kısmında zaman zaman rakamlara yer verildiği görülür.

Mecbur kalmadıkça tartışma bölümünde rakamlara yer verilmemeli, bunun yerine sonuçlar

alanyazın eşliğinde bütüncül bir yaklaşımla (paragraflar birbirinden kopuk olmamalı,

paragraflar arasında geçiş cümleleri yer almalı) tartışılmalıdır.

12

BÖLÜM VI

SONUÇ VE ÖNERİLER

Tezin bu bölümünde araştırma soruları/ hipotezleri doğrultusunda elde edilen verilerin

analizi ile ulaşılan sonuçlara ve önerilere yer verilir. Sonuç bölümü yazılırken, bulgular bölümü

ile tekrara düşmemek için ulaşılan tüm sonuçlar sayı kullanılmadan ifade edilmelidir. Bir

anlamda bu kısımda araştırmanın bulgularının ne ifade ettiği veya ne anlama geldiği verilir.

Sonuç bölümünde, yorum ve tartışma yapılmadan araştırmada elde edilen salt sonuçlar

sunulmalıdır. Araştırma sonuçları, araştırmanın alt amaçlarında belirtilen maddeleri veya

araştırma sorularını karşılayacak şekilde ve somut olarak verilmelidir.

Öneriler bölümünde ise araştırmada ulaşılan bulgulara dayalı olarak öneriler

yapılmalıdır. Araştırma kapsamı dışındaki önerilere yer verilmemelidir. Araştırmayla doğrudan

ilgili olmayan ve araştırmanın herhangi bir bulgusuna dayanmayan bir öneri sunmaktan

kaçınılmalıdır. Araştırmanın sınırlılıkları da ayrıca diğer araştırmalar için öneri vermede

kullanılabilir. Öneriler bölümünde araştırmacılara, alanda çalışanlara (uygulayıcılara) ve

politika belirleyicilere yönelik öneriler bulunmalıdır. Araştırmacılara yönelik önerilerde ileride

yapılabilecek çeşitli araştırma konuları sunulmalıdır. Örneğin ilkokul öğrencileri ile yapılmış

bir araştırma için farklı eğitim kademelerinde uygulanabilirliği önerisi sunulabilir.

Uygulayıcılara yönelik önerilere örnek olarak, farklı sınıf seviyelerinde ve konularda

uygulanabilirliği önerisi sunulabilir. Politika belirleyicilere yönelik önerilere örnek olarak ise

araştırma bulgularına dayalı olarak ortaya çıkan sonuçların öğretim programlarında yer alması

önerisi sunulabilir.

13

KAYNAKÇA

Tezin ya da projenin yazımı aşamasında okuyarak düşünce, görüş ve bilgilerinden

yararlandığımız makale, kitap, tez, internet sitesi, rapor, bildiri, istatistik vb. tüm kaynakların

yazarı olan kişi ya da kurumlar hem metin içinde hem de kaynakça kısmında belirtilmelidir.

Metin İçi Kaynak Gösterme

Doğrudan Alıntı

Yapılan okumalardan teze olduğu gibi alınmak istenen kısımlar bulunabilir. Tezin

yöntemiyle de ilgili olmakla birlikte, bu alıntılama biçiminin bir tezde sıklıkla kullanılması

doğru değildir. Bazen de yapılan tezin yönteminden kaynaklı olarak başka bir kişinin ağzından

ya da yazdıklarından teze olduğu gibi alınmak istenebilir. Bu durumda yapılan doğrudan alıntı

kaynak gösterilerek nasıl ifade edilmişse olduğu gibi değiştirilmeden verilir.

Doğrudan alıntı yapılırken alıntılanacak kısım 40 sözcük ya da daha kısa ise metin tırnak

içinde verilir. Örneğin, Descartes’ın (1900, s. 100) “Düşünüyorum öyleyse varım.” sözü Batı

rasyonalizminin kurucu elementi olan felsefi sözüdür. Örneğin, Öğrenci 1 temayla ilgili olarak

“Dersi değerlendirirken gözden kaçırdığım noktaları arkadaşlar sayesinde buldum. Bu da benim

daha fazla gelişmeme katkı sağladı” şeklinde görüş bildirmiştir.

Kırk sözcükten uzun alıntılarda soldan ve sağdan satırbaşı hizasında bloklanır (1,25 cm

girintili) ve 10 punto ile tek satır aralığında yazılır. Doğrudan alıntının kaynağı alıntı bitiminde

parantez içinde verilmelidir.

Örnek:

Nitel araştırma, tümevarımcı bir yaklaşımla, olayları ve olguları doğal ortamları içinde

betimleme, katılımcıların bakış açılarını anlama ve yansıtma üzerine odaklanan araştırma

yaklaşımıdır. Nitel araştırma yöntemlerinin doğal ortama duyarlı olması, araştırmacının

katılımcı rolü olması, bütüncül bir yaklaşıma sahip olması, algıların ortaya konmasını sağlaması,

araştırma deseninde esnekliği olması diğer önemli özellikleridir (Yıldırım ve Simsek, 2011,

s.25).

Süreç içerisinde yapılan değerlendirmenin çok faydalı olduğunu kavradım. Derslerde yapılan

farklı değerlendirmenin dersin kavranması açısından çok yararlı olduğunu gördüm.

Değerlendirmede materyal kullanımı ve etkinliklerin dersi pekiştirdiğini ve öğrencilerin

eksikliklerini daha net biçimde görmemi sağladı. Planda uygulanan yöntem ve tekniğin derste

nasıl uygulanacağı hangi yöntem ve tekniğin uygulanması gerektiği yani en iyi yöntem ve tekniği

kullanacağım gibi katkıları oldu (ÖA5).

14

Dolaylı Alıntı

Ana düşünceyi değiştirmeden tez yazarının kendi ifadeleriyle yaptığı bilgi

aktarmalarına dolaylı alıntılama denir. Burada önemli olan alıntının, anlam kayması olmadan,

tez ile serbestçe bütünleştirilmesidir. Yapılan dolaylı alıntıda aktarılan bilginin ya öncesinde ya

da sonunda alıntılanan yazara ait kaynak gösterilmelidir. Aksi takdirde araştırmacı başkasının

çalışmasını kendine mal etmiş sayılır ki bu durumda hem etik (intihal) hem de yasal sorumluluk

doğmaktadır. Bu süreçte yapılacak hatalar tezin reddi ile sonuçlanabilir.

Örnekler

Milestone (2017), tez hazırlama sürecinin oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik

sorumluluklar yükleyen bir süreç olduğunu belirtmektedir.

Tez hazırlama süreci oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik sorumluluklar

yükleyen bir süreçtir (Milestone, 2017).

İki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da soyadları ve yıl bilgisi verilir (Yıldırım ve

Şimşek, 2013). Yıldırım ve Şimşek (2013) iki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da

soyadları ve yıl bilgisinin verileceğini belirtmektedir.

Bir düşünce birkaç farklı yazardan alınıyorsa, yazarlar metin içinde alfabetik sırayla

aralarına noktalı virgül konularak kaynak gösterilmelidir (Altun, 2013; İlhan, 2013;

Yıldırım, 2013).

Üç, dört ve beş yazarlı çalışmalarda kaynağın ilk geçtiği yerde tüm yazarların soyadları

verilir (Altun, Erdem, Yıldırım ve İlhan, 2013). Tezin sonraki kısımlarında ise birinci

yazarın soyadı verilerek “ve diğerleri” bağlacı konur (Altun ve diğerleri, 2013).

Altı ya da daha fazla yazarlı çalışmalarda tezde ilk geçtiği yerden itibaren ilk yazarın

soyadı verilir. Sonrasına ve diğerleri eklenir (Balcı ve diğerleri, 2008).

Yararlanılan kaynak bir kurum ya da kuruluşa aitse ilk geçtiği yerde hem kurum tam

adı hem de kısaltması verilir (Devlet Planlama Teşkilatı [DPT] , 1999). Sonraki

kısımlarda yalnızca kısaltma verilerek devam edilir (DPT, 1999).

Aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların isimlerinin ilk

harflerinin de yazılması gerekir (A. Yazıcı, 2001; S. Yazıcı, 2000). A. Smith (2001) ve

S. Smith (2000) aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların

isimlerinin ilk harflerinin de yazılması gerektiğini belirtmektedir.

15

Aynı yazarın farklı yıllarda yaptığı çalışmalar kaynak gösterilirken yazarın soyadından

sonra yıllar aralarına virgül konularak verilir (Büyüköztürk, 1990, 1991, 2000,

basımda).

Aynı yazarın aynı yıl yaptığı birden çok çalışma kaynak gösterilirken yılın yanına a’dan

başlayarak harf eklenir (Özdemir, 2009a, 2009b).

Yazarsız bir gazete makalesine atıf yapılırken yazının başlığı ve yıl verilir. Yazı başlığı

uzunsa uygun biçimde kısaltılabilir (Gazate Makalelerine Atıf, 2013).

Kitaptan yapılan alıntılarda yazar soyadı ve yıldan sonra bir virgül konulur ve ardından

sayfa numarası verilir (Özden, 2012, s. 23).

İnternet sitelerinden yapılan ve yazarı belli olmayan alıntılarda metin içinde sitenin kısa

adresi verilir (www.wikipedia.org).

Yasal metinlere atıf yapılıyorsa metin içinde yasal metnin adı verilir ve varsa madde

numarası parantez içinde verilir. Örneğin; İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde okulu

yönetmekten birinci derecede sorumlu kişinin okul müdürü olduğu dile getirilmektedir

(m. 60).

Alıntı ana kaynaktan değil de ana kaynağı kaynak gösteren bir eserden yapılıyorsa atıf

aktaran biçiminde yapılır. Ancak, aktaran ana kaynağa ulaşma çabalarının yetersiz

kalması durumunda kullanılabilir. Kaynakçada ana kaynak değil, yalnızca aktaran

kaynak gösterilir (Dembo, 1980; akt. Brown, 2013, s. 104).

Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme

Metin içinde gösterilen her bir kaynak, kaynakça sayfasında yer almalı; metin içindeki

kaynaklarla kaynakça sayfasındaki kaynaklar birebir eşleşmelidir.

Kaynakça sayfasında kaynaklar alfabetik olarak sıralanmalıdır.

Kaynakça Times New Roman yazı tipinde, 12 punto, 1,5 satır aralığı, paragraf

hizalaması iki yana yaslı olarak ilk satırı sayfanın sağ ve sol kenarlarına dayalı, ikinci

satırdan itibaren bir tab içeriden olacak biçimde askıda yazılır.

Kaynaklarda eser isminin ilk sözcüğünün ilk harfi büyük, diğeri küçük yazılır.

Altı yazarlı makalelere kadar yazarların tamamının soyadları ve adlarının baş harfleri

yazılır. Eğer yazar sayısı altıdan fazla ise bu durumda yine altı yazara kadar soyadı ve

adlarının baş harfleri yazılır, altıncı yazarın ardından üç nokta (…) ve en son yazarın

soyad ve adının baş harfi yazılır.

16

Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı)

Watkins, D. (1989). The role of confirmatory factor analysis in cross-cultural research.

International Journal of Psychology, 24, 685–701. DOI: 10.1080/00207598908247839

Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız)

Yalçınkaya, M. (2004). Okul merkezli yönetim. Ege Eğitim Dergisi. 5(2), 21–34.

İki Yazarlı Makale

Yılmaz, A. ve Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri

ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2),

277–294.

Üç- Yedi Yazarlı Makale

Kahraman R. C., Borman, C., Hanımgil, M., Özler, H., Perçin, D., Işıl, M. ve Sergen, L. (1993).

Kroner kalp rahatsızlığının belirlenmesinde rol oynayan faktörler. Sağlık Psikolojisi,

12(2), 301–307.

Turan, S., Yücel, C., Karataş, E. ve Demirhan, G. (2010). Okul müdürlerinin yerinden yönetim

hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1–18.

Yediden Fazla Yazarlı Makale

Grouzet, F. M., Kasser, T., Ahuvia, A., Dols, J. M., Kim, Y. Lau, S., … Sheldon, K. M. (2005).

The structure of goals across cultures. Journal of Personality and Social Psychology,

89, 800–816.

Baskıda Olan Makale

Zekeriya, M. ve Kermenek, S. C. (Baskıda). Suçlu davranışların kalıtsal kökenleri. Çocuk

Psikolojisi, 17, 24–31.

Yazarsız Gazete Makalesi

Eğitim bilimlerinin tarihsel yolculuğu (22 Ağustos 2013). Milliyet, s. 5.

17

Çeviri Makale

Bruce, T. (1994). Çocukların yaşamında oyunun rolü (çev. A. F. Altınoğlu). Eğitim ve Bilim,

18 (92), 64–69.

Kitap

Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.

Tabachnick, B. G. ve Fidel, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Pearson.

Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap

Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Türkiye Cumhuriyeti milli eğitim istatistikleri. Ankara: Milli

Eğitim Bakanlığı.

Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap

Memduhoğlu, H. B. ve Yılmaz, K. (Editörler). (2010). Yönetimde yeni yaklaşımlar. Ankara:

Pegem Akademi.

Çeviri Kitap

Hollingsworth, P. M. ve Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde öğretim yöntemleri (çev. T.

Gürkan, E. Gökçe ve D. S. Güler). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları No 214.

Ansiklopedi ve Sözlük

Ersoy, O. (1973). Kağıt ve kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112-115). Ankara: Milli

Eğitim Bakanlığı.

English, F. W. (Ed.). (2006). Encyclopedia of educational leadership and administration. (1–

2). California: Sage.

Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.

Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm

Bandura, A. (2009). Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. E. A.

Locke (Ed.), Handbook of principles of organizational behavior: ındispensable

18

knowledge for evidence based management (2nd Edition) içinde (s. 179–200). İngiltere:

John Wiley & Sons.

Aydın, İ. (2005). Okul-çevre ilişkileri. Y. Özden (Ed.). Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı

içinde (s. 161–185). Ankara: Pegem Akademi.

Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri

Yılmaz, D. (2017, Ocak). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerin

karşılaştırılması. VIII. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi’nde sunuldu, Antalya.

Borg, S. (2015, Nisan). Evaluating an action research scheme for English language teachers.

IATEFL’ de sunuldu, Manchaster, İngiltere.

Aycan, Ş., Kaynar, Ü., Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2002, Eylül). İlköğretimde kullanılan fen bilgisi

ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik

Eğitimi Kongresi’nde sunuldu, Ankara.

Yayımlanmamış Tez

Gürbüz, S. (2007). Yöneticilerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş tatmini ve algıladıkları

örgütsel adalet ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Park, Y. (2010). Instructional design implications for non-native English speaking graduate

students: perceptions on intercultural communicative competences and instructional

design strategies for socially engaged learning. Yayımlanmamış doktora tezi. Virginia

State University Virginia Polytechnic Institute, Blacksburg, Virginia, ABD.

Zarifoğlu, N. (2006). Yönetimde yaratıcılığın koşulları ve Beyçelik A.Ş.’de bir uygulama.

Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Eskişehir.

İnternet Kaynağı

Chan, H. F., Guillot, M., Page, L. ve Torgler, B. (2015). The inner quality of an article.

https://www.researchgate.net/publication/275220077_The_inner_quality_of_an_articl

e_Will_time_tell adresinden alınmıştır.

19

Devlet Planlama Teşkilatı. (2011). İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması.

http://www.dpt.gov.tr/bgyu/biid/ibbs.html adresinden alınmıştır.

Yasal Metinler

Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). Resmi Gazete (24.06.1973). Sayı: 14574.

20

GENEL BİÇİM ESASLARI

Bu kılavuzun amacı, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve

Sınav Yönetmeliği uyarınca, lisansüstü eğitimde, bilimsel araştırma sürecine uygun olarak

hazırlanan özgün ve alana katkı sağlayan tüm tezlerin yazımı ve basımıyla ilgili biçimsel

esasları düzenlemek ve biçimsel olarak standart oluşmasını sağlamaktadır. Hazırlanan tezin, tez

yazım kılavuzu standartlarına, etik ilke ve prensiplere uygunluğunun sağlanması öğrencinin ve

danışmanın sorumluluğundadır. Tez yazım sürecinde aşağıda belirtilen özellikler dikkate

alınmalıdır:

Enstitümüz tez yazım dili Türkçedir. Tezlerin yazımında Türkçe yazım kurallarına

uyulmalıdır. Bu amaçla Türk Dil Kurumu (TDK)’nin yazım kılavuzu rehber alınmalıdır.

Ancak, enstitümüzde lisansüstü eğitim alan uluslararası öğrenciler tezlerini istedikleri

ve danışmanının uygun gördüğü takdirde Türkçe’nin dışında İngilizce de

hazırlayabilirler.

Sayıların metin ve tablolarda gösteriminde Türk Dil Kurumu’nun (TDK) yazım

kılavuzuna başvurulmalıdır.

Alan yazın taramasında, daha önceki araştırmalardan söz edilirken her zaman geçmiş

zaman kullanılmalıdır. Anlatımda kişiselleştirilmiş (birinci tekil şahıs) bir dil

kullanılmamalı, üçüncü tekil şahıs dili kullanılmalıdır.

Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü tez yazım kılavuzunda

belirtilmeyen hususlarda Publication Manual of the American Psychological

Association (APA) son baskısı temel alınmalıdır.

Sayfa Düzeni

Tezler, MS Word kelime işlem programı kullanılarak yazılmalı ve A4 (210 x 297 mm)

boyutlarında, en az 75 g/m2, birinci kalite beyaz kâğıda basılmalıdır.

Tezin tüm sayfalarında kağıdın tek yüzü kullanılmalıdır. Ancak 300 sayfadan fazla olan

tezlerde kağıdın çift yüzüne de basılabilir.

Her bir bölüm daima yeni sayfa ile başlamalıdır (Bölüm I, Bölüm II, Bölüm III vb).

Tezlerde sayfa kenar boşlukları; Sayfanın sol kenarından 3,5 cm alttan, üstten ve sağ

kenardan 2,5 cm boşluk bırakılmalı, cilt payı bırakılmamalı, sayfa yönlendirmesi dikey

olarak ayarlanmalıdır. Sayfa yapısı ayarları Şekil 1’de gösterilmektedir.

21

Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü

Yazıların tümü, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde olmalıdır.

Sadece dipnot ve 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda yazı boyutu 10 punto olmalıdır.

İhtiyaç duyulduğunda tablo ve şekillerde yazı boyutu 8 puntoya kadar küçültülebilir. Alt ve üst

indislerin (Örneğin; km2, H2O) yazımında 12 punto ve MS Word programında bulunan “üst

simge” ve “alt simge” özellikleri kullanılabilir.

Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama

Tez metni 1,5 satır aralığı ile yazılmalıdır. Özet, abstract, tablo ve şekil (çizelge,

diyagram, grafik) yazıları ile 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda tek satır aralığı

kullanılmalıdır. Sayfadaki tüm yazılar, tablo ve şekil başlıkları da dahil, iki yana yaslanmış

şekilde hizalanmalıdır.

Paragraflar sayfanın sol tarafından ve 1 tab (1,25 cm) içeriden başlamalıdır. Başlıklarda

ve paragraflarda paragraf öncesi ve sonrasındaki boşluklar MS Word’de “otomatik” olarak

ayarlanmalıdır.

Sayfa Numaralandırması

Sayfa numaraları Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde olmalıdır.

Dış ve iç kapakta sayfa numarası verilmez. İç kapaktan giriş bölümüne kadar olan

sayfalarda, sayfanın altına ve ortalı olarak küçük Romen Rakamları ile numara verilir

(i, ii, iii, iv, v…). Giriş bölümünden itibaren bütün sayfalar ise metnin sağ üst köşesinde

Latin rakamları ile (1,2,3,4 … şeklinde) numaralandırılır. Aşağıda yer alan Şekil 2’de

sayfa yapısı, paragraf, satır aralıkları ve hizalama örneğine yer verilmiştir.

22

Şekil 2. Sayfa Yapısı, Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama

Paragraflar arası boşluk

önce ve sonra otomatik

1,5 satır aralığı

Sol kenar

boşluğu

3,5 cm

Sağ kenar

boşluğu

2,5 cm

Üst kenar

boşluğu

2,5 cm

Alt kenar

boşluğu

2,5 cm

1

Sayfa

numaraları

ön bölüm

haricinde

sayfanın

sağ üst

köşesine

yazılmalı Paragraf ilk

satır girintisi

1,25cm

olmalı

BÖLÜM I

GİRİŞ

23

Başlıklar

Metin içindeki başlıkların ve alt başlıkların düzenlenmesinde Tablo 2’de tanımlanmış

olan başlık düzeyleri kullanılmalıdır. Başlıklarda (1. düzey başlıklar hariç) “ve”, “veya” gibi

bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır.

Birinci Derece başlıklar, yeni sayfadan, bütün kelimeler büyük harfle, kalın ve Times

New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.

İkinci Derece başlıklar, bütün kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New

Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.

Üçüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New Roman 12

punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak sola dayalı yazılmalıdır.

Dördüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfi büyük ve Times New Roman 12 punto

boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girinti ile

sola dayalı yazılmalıdır.

Beşinci Derece başlıklar, ilk kelimenin ilk harfi büyük ve Times New Roman 12 punto

boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girinti ile

sola dayalı yazılmalıdır. Başlığın bitimine nokta konulmalı ve noktadan sonra metin

yazılmalıdır. İçindekiler bölümünde gösterilmez.

Aşağıda yer alan Tablo 2’de başlık düzeyleri ve bu düzeylere uygun başlık biçimleri

Şekil 3’te ise başlık biçimleri örnekleri yer almaktadır.

Tablo 2. Başlık Düzeyleri

Başlık Düzeyi Başlık Biçimi

1. Düzey Ortalı, kalın, kelimelerin her harfi büyük, 12 punto

2. Düzey Ortalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto

3. Düzey Sola dayalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto

4. Düzey

5. Düzey

Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, kelimelerin ilk

harfi büyük, 12 punto

Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, ilk kelimenin ilk

harfi büyük, 12 punto

24

Şekil 3. Başlık Biçimi Örneği

Ekler

Ekler bölümü, tezi tamamlayıcı nitelikte belgelerin sunulduğu bölümdür. Yazar,

çalışmasında aldığı izin belgelerini, kullandığı anketleri/ölçekleri, çalışmasına ilişkin fotoğraf

ve diğer belgeleri bu bölümde paylaşabilir.

Ekler, tezin ana bölümleri içerisinde hacim itibari ile verilmesi uygun olmayacak

anketler, anket izinleri, evren örneklem listesi vb. dokümanlar ekler kısmında verilir. Eklere

metin içinde ek numarası ile atıf yapılmalı ekler kaynakçadan sonra ayrı bir sayfada EKLER

başlığı açılarak ek numarası ve ek başlığı ile verilmelidir. Bir tezde genel olarak aşağıdaki

eklerin bulunması gerekir. Tezin konusu ve içeriğine göre ekler farklılık gösterebilir. Aşağıda

tezde kullanılan ekler örneklerine yer verilmiştir.

Ek 1. Uygulanan ölçme araçları (ölçme aracı sahibinden izin alınması kaydıyla)

Ek 2. Ölçme araçları kullanım izni

Ek 3. Araştırma uygulama izin belgesi

Ek 4. Yazarın özgeçmişi (bkz. Ek 12)

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Çevre Eğitimi

Sürdürülebilirlik

Geri Dönüşüm

Sıfır atık. Kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşumunun engellenmesini

ve minimize edilmesini kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.

1. Düzey

2. Düzey

3. Düzey

5. Düzey

4. Düzey

25

EKLER

Ek 1. Dış Kapak Örneği

(Yükseklik: 3 cm; Genişlik: 3 cm)

T.C.

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

(12 PUNTO KOYU)

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ

PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

(14 PUNTO KOYU)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

(12 PUNTO KOYU)

Lokman ÇAVDAR

(12 PUNTO KOYU)

TOKAT

Temmuz, 2018

(12 PUNTO KOYU)

26

Ek 2. İç Kapak Örneği

(Genişlik: 3 cm; Yükseklik: 3 cm)

T.C.

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

(12 PUNTO KOYU)

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ

PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

(14 PUNTO KOYU)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

(12 PUNTO KOYU)

Lokman ÇAVDAR

(12 PUNTO KOYU)

Birinci Danışman: Doç. Dr. Kerem KILIÇER

İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu SARIKAYA

(12 PUNTO KOYU)

TOKAT

Temmuz, 2018

(12 PUNTO KOYU)

27

Ek 3. Sırt Yazısı Örneği

Lütfen Dikkat: Aşağıdaki sırt yazısı örneği, tezin ön ve arka kapağının tezin

açılmayan sırt kısmındaki birleşim yerine yatay olarak yerleştirilmelidir. Bu yazının

amacı, tez kütüphane düzeninde rafa konulduğunda künye bilgisinin görünmesidir.

Lokman ÇAVDAR

Temmuz, 2018

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN

ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN

DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

28

Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği

ETİK SÖZLEŞME

Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgi toplama ve raporlaştırma sürecinin Tokat

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ne, Eğitim

Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kılavuzuna, genel akademik kurallara ve etik ilkelere uygun

olarak gerçekleştirildiğini; bu tez çalışmasının “intihal engelleme” programı ile tarandığını,

bana ait olmayan tüm bilgi, düşünce ve bulgulara atıf yaptığımı ve kaynağını gösterdiğimi

beyan eder, sorumluğun tarafıma ait olduğunu kabul ederim.

Tarih: …./…../…….

Tezi hazırlayan öğrencinin

Adı Soyadı

İmza

İmza

29

Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği

Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne,

…………………………………’nın………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………… adlı çalışması ……………………….

tarihinde jürimiz tarafından ………………………………………… Anabilim / Ana Sanat

Dalı’nda yüksek lisans / doktora tezi olarak kabul edilmiştir.

Adı Soyadı İmza

Başkan: ...................................................................................... ...........................

Üye (Tez Danışmanı): ................................................................... ...........................

Üye : .............................................................................................. ............................

Üye : .............................................................................................. .............................

Üye : .............................................................................................. .............................

Onay

Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

…/…/201..

…………………………

Enstitü Müdürü

30

Ek 6. Tez Özeti Örneği

ÖZET

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN

DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

Çavdar, Lokman

Yüksek Lisans, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı

Tez Danışmanı: Doç. Dr. Kerem Kılıçer

İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu Sarıkaya

Temmuz 2018, xii + 150 sayfa

Bu araştırmada, kodlama öğretiminde kullanılan çevrimiçi platformlardan biri olan

Code.org’un eğitim programı ve yazılımsal özellikleri bakımından bütünsel olarak

değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Eğitim programının değerlendirilmesinde “Tyler’ın

Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli” temel alınmıştır. Araştırmanın zenginleştirilmesi

amacıyla modelde bahsedilen “Hedef” öğesine ek olarak programın diğer öğeleri olan

“İçerik”, “Eğitim Durumları” ve “Sınama Durumları” da değerlendirme kapsamına

alınmıştır. Yazılımsal değerlendirme aşamasında ise çokluortam özellikleri-biçimsel

uygunluk ve kullanışlılık olmak üzere iki boyutta değerlendirme çalışması yapılmıştır.

Çalışma betimsel ve deneysel yöntemlerden elde edilen nicel ve nitel verilerin bir arada

yorumlandığı bir karma yöntem araştırmasıdır. Eğitim programının değerlendirilmesinde

anket, başarı testi, araştırmacı notları, gözlem ve görüş formları gibi çeşitli veri toplama

araçlarıyla elde edilen veriler ve platform üzerinde tutulan istatistiklerden yararlanılmıştır.

İlk olarak platformun sunduğu eğitim programına sadık kalınarak ortaokul seviyesindeki 22

öğrenciyle toplam 22 saatlik uygulama gerçekleştirilmiştir. Tek grup öntest-sontest deneysel

desene göre gerçekleştirilen uygulama sürecinde; öğrencilerin program kazanımlarına

ulaşma düzeyleri hazırlanan başarı testi ile, öğrenme yaşantılarının niteliği ise 6 ders

boyunca yapılan gözlemler, uygulama süreci sonunda öğrencilerden alınan görüşler ve

sürecin tamamına ilişkin tutulan araştırmacı notlarıyla bütünsel olarak değerlendirilmiştir.

Platform üzerinde tutulan çeşitli istatistikler ise yapılan değerlendirmeyi desteklemek

31

amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca Türkiye genelinde Code.org platformunu kullanan

çoğunluğu Bilişim Teknolojileri branşında olan 225 öğretmene anket uygulanmış ve elde

edilen verilerle eğitim programının öğeleri ve platformun yazılımsal özellikleri

değerlendirilmiştir. Yazılımın değerlendirilmesinde araştırmacı notlarından da

faydalanılmıştır. Araştırma bulgularına göre Code.org platformundaki program

kazanımlarının öğrenci gelişim düzeylerine kısmen uygun olduğu, içeriğin hedeflenen

öğrenmeyi sağlama bakımından eksiklerinin olduğu ve sınama durumlarının düzey ve

çeşitlilik açısından yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Başarı testi sonuçlarına göre

sontest lehine anlamlı bir artışın olduğu görülmüştür. Belirlenen kazanımlara ulaşılma

düzeyi açısından programın kısmen yeterli olduğu ancak bu durumun öğrenme

yaşantısındaki eksikliklerden ve kodlama öğretimi gereği başarı testine ilişkin

notlandırmanın dereceli puanlama anahtarına göre yapılmasından kaynaklanabileceği

sonucuna ulaşılmıştır. Platformun çokluortam tasarımı açısından güçlü bir yapıya sahip

olduğu, ancak yardım, destek ve yönergeler gibi konularda eksikliklerin olduğu ve kullanıcı

gereksinimleri doğrultusunda özelleştirilebilme konusunda yetersiz durumda olduğu

sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Program Değerlendirme, Yazılım Değerlendirme, Kodlama Öğretimi,

Çokluortam, Kullanışlılık

32

Ek 7. Abstract Örneği

ABSTRACT

EVALUATION OF THE ONLINE PLATFORMS USED IN TEACHING CODING:

CODE.ORG

Çavdar, Lokman

Master’s Thesis, Division of Curriculum and Instruction

Advisor: Assoc.Prof.Dr. Kerem Kılıçer

Second Advisor: Assit.Prof.Dr. Esma Emmioğlu Sarıkaya

July 2018, xii + 150 pages

In this research, it is aimed to evaluate Code.org, which is one of the online platforms used

in teaching coding, as a whole in terms of curriculum and software features. The evaluation

of the curriculum is based on the ‘’Tyler's Objective-Centered Evaluation Model’’. For the

enrichment of the study, the other items mentioned in the model such as "Content",

"Methods" and "Assessments" are included in the evaluation in addition to the "Objective".

Software evaluation has been made in two dimensions including multimedia features-formal

conformity and usability. The study is a mixed method of interpretation of quantitative and

qualitative data obtained from descriptive and experimental methods. In the curriculum

evaluation, the data obtained by various data collection instruments such as questionnaire,

achievement test, researcher's notes, observation and feedback forms, and statistics kept on

the platform are used. First, the 22-hour lesson was conducted with 22 students at secondary

school level, according to the training program offered by the platform. In the one group

pretest-posttest design process; the level of the students' achievement of the program

objectives were assessed holistically with the prepared achievement test; the quality of

learning experiences were assessed with the observations made during 6 lessons, students’

opinions at the end of the implementation process, and the researcher notes related to the

process in its entirety. The various statistics held on the platform were used to support the

evaluation. Furthermore, questionnaire was implemented to the 225 teachers, most of who

are from ICT branch and using Code.org platform in Turkey, and then with the help of the

33

obtained data, the curriculum components and the software features of the platform were

evaluated. The researcher's notes were also used in the evaluation of the software. According

to the research findings, it is found that the objectives are partially suitable for the

development level of the students; the content is missing in terms of ensuring targeted

learning; and the assessments are inadequate in terms of level and diversity. According to

the results of the achievement test, it is seen that there is a significant increase in favor of

posttest. It is concluded that in terms of the level of achievement of the specified targets, the

program is partially sufficient, but this has been achieved as a result of the lack of learning

experience and the scoring rubric. It is also concluded that the platform has a strong structure

in terms of multimedia design, but there are insufficiencies in issues such as help, support

and instructions, and it is inadequate to customize in line with user requirements.

Keywords: Curriculum Evaluation, Software Evaluation, Coding Education, Multimedia,

Usability

34

Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ETİK SÖZLEŞME .............................................................................................................i

JÜRİ İMZA SAYFASI ..................................................................................................... ii

TEŞEKKÜR .................................................................................................................... iii

ÖNSÖZ .............................................................................................................................iv

ÖZET ................................................................................................................................. v

ABSTRACT ................................................................................................................... vii

İÇİNDEKİLER .................................................................................................................ix

TABLO LİSTESİ .............................................................................................................. x

ŞEKİL LİSTESİ ...............................................................................................................xi

KISALTMALAR ........................................................................................................... xii

BÖLÜM I .......................................................................................................................... 1

GİRİŞ ................................................................................................................................. 1

Problem ....................................................................................................................... 1

Amaç ........................................................................................................................... 4

Önem ........................................................................................................................... 4

Sayıltılar ...................................................................................................................... 7

Sınırlılıklar .................................................................................................................. 8

Tanımlar ...................................................................................................................... 8

BÖLÜM II ......................................................................................................................... 9

KAVRAMSAL ÇERÇEVE ............................................................................................... 9

Eğitim Teknolojileri .................................................................................................... 9

Bilgisayar Destekli Öğretim ............................................................................... 10

Eğitsel Yazılım ve Platformlar ........................................................................... 12

Eğitsel Yazılım Değerlendirme Çalışmaları....................................................... 15

Kodlama Eğitimi ....................................................................................................... 18

Code.org ............................................................................................................. 23

Kodlama Eğitimi Üzerine Yapılan Çalışmalar ................................................... 27

Eğitimde Program Değerlendirme...................................................................... 29

35

BÖLÜM III ...................................................................................................................... 40

YÖNTEM ........................................................................................................................ 40

Araştırma Modeli ...................................................................................................... 40

Çalışma Grubu .......................................................................................................... 43

Veri Toplama Araçları .............................................................................................. 47

Başarı Testi ......................................................................................................... 48

Code.org Platformu Değerlendirme Anketi ....................................................... 60

Ders İşlenişi Gözlem Formu .............................................................................. 62

Verilerin Toplama Süreci .......................................................................................... 64

Verilerin Analizi ....................................................................................................... 65

BÖLÜM IV ..................................................................................................................... 68

BULGULAR ................................................................................................................... 68

Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesine Ait Bulgular ..... 68

Öğrenci Gelişiminin Analizine Ait Bulgular ..................................................... 79

Gerçekleşen Öğrenme Yaşantısının Değerlendirilmesine Ait Bulgular ............ 83

Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesine Ait Bulgular ........ 89

BÖLÜM V ....................................................................................................................... 96

TARTIŞMA ..................................................................................................................... 96

Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesi .............................. 96

Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesi ............................... 112

BÖLÜM VI ................................................................................................................... 120

SONUÇ VE ÖNERİLER .............................................................................................. 120

Sonuçlar .................................................................................................................. 120

Öneriler ................................................................................................................... 125

KAYNAKÇA ................................................................................................................ 130

EKLER .......................................................................................................................... 145

Ek 1. Kodlama Dersi Başarı Testi ........................................................................... 145

Ek 2. Code.org Platformu Değerlendirme Anketi .................................................. 150

Ek 3. Araştırma İzni ................................................................................................ 162

Ek 4. Yazarın Özgeçmişi ........................................................................................ 164

36

Ek 9. Tablo Listesi Örneği

TABLO LİSTESİ

Sayfa

Tablo 1. Otantik Değerlendirme Yaklaşımının Önemli Noktaları .................................... 17

Tablo 2. Otantik ve Geleneksel Değerlendirmenin Karşılaştırılması .............................. 18

Tablo 3. Otantik Değerlendirme Çeşitleri ....................................................................... 19

Tablo 4. Ön Test-Son Test Kontrol Gruplu Desen .......................................................... 34

Tablo 5. Araştırmada Uygulanan Deneysel Model ......................................................... 34

Tablo 6. Çalışma Grubundaki Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları ................ 40

37

Ek 10. Şekil Listesi Örneği

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa

Şekil 1. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Etkileşimlerini Gösteren Elmas Modeli ............ 27

Şekil 2. Karma Yöntemler Araştırma Desenleri ............................................................... 32

Şekil 3. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli ....................................................................... 36

Şekil 4. Deney Grubu Ön- Kavram Ağı Haritaları ............................................................ 93

Şekil 5. Deney Grubu Son- Kavram Ağı Haritaları .......................................................... 97

38

Ek 11. Kısaltmalar Örneği

KISALTMALAR

FTTÇ: Fen – Teknoloji – Toplum – Çevre

MEB: Milli Eğitim Bakanlığı

TDK: Türk Dil Kurumu

UNESCO: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü

UNEP: Birleşmiş Milletler Çevre Projesi

39

Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği

ÖZGEÇMİŞ

Adı Soyadı Lokman ÇAVDAR

Kişisel Bilgiler

Uyruğu: T.C.

Doğum Tarihi ve Yeri: 01.01.1990 / Sivas

İletişim Bilgileri E-posta: lokmancavdar@xmail.com

Öğrenim Bilgileri

Lise: 2000–2004 XXXX Lisesi

Lisans: 2004-2007 XXXX Üniversitesi

XXXX Fakültesi XXXX Bölümü

Yüksek Lisans: XXXX Üniversitesi XXXX

Enstitüsü XXXX Programı

İş Deneyimi

2009-halen: Milli Eğitim Bakanlığı XXXX

İl Milli Eğitim Müdürlüğü, XXXX

Ortaokulu