th -ng (1) (1)

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn cô, chú trong trạm Thú y huyện Hòa An,

tỉnh Cao Bằng đã tạo điều kiện giúp đỡ và cung cấp cho tôi những tài liệu cần

thiết để tôi hoàn thành bài báo cáo này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới nhà trường và toàn thể các thầy cô giáo

trong khoa Thú y - Học viện Nông Nghiệp Việt Nam đã dạy dỗ và truyền đạt

những kiến thức quý báu trong suốt quá trình tôi học tập tại trường.

Với lòng biết ơn sâu sắc tôi xin chân thành cảm ơn cô giáo, Th.s Phạm

Hồng Trang, giảng viên bộ môn Giải phẫu - Tổ chức, khoa Thú y, Học viện

Nông Nghiệp Việt Nam, người cô đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo

điều kiện cho tôi hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp .

Nhân dịp này tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã tạo điều kiện

thuận lợi về vật chất cũng như tinh thần cho tôi trong suốt quá trình học tập.

Với trình độ và thời gian có hạn cho nên bản báo cáo này chắc chắn

không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được sự thông

cảm, những ý kiến đóng góp của thầy, cô và các bạn.

Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2015

Sinh viên

Lý Thị Thương

i

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN...............................................................................i

MỤC LỤC.................................................................................. ii

DANH MỤC BẢNG.....................................................................iv

PHẦN I MỞ ĐẦU.....................................................................1

I. Đặt vấn đề................................................................................1

II. Mục đích................................................................................2

PHẦN II TỔNG QUAN TÀI LIỆU.................................................3

I. Sơ lược về tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trong nước và trên thế giới......3

1.1. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trên thế giới...........................3

1.2. S¬ lîc vÒ t×nh h×nh ch¨n nu«i trâu bò ë ViÖt Nam...........3

2.1. Con giống.........................................................................4

2.2. Thøc ¨n.............................................................................4

2.3. C«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c, ch¨m sãc, nu«i dìng vµ thó y.

................................................................................................5

2.4. DÞch bÖnh........................................................................5

2.4.1. BÖnh truyÒn nhiÔm......................................................5

2.4.2. BÖnh s¶n khoa..............................................................7

2.4.3. BÖnh néi khoa...............................................................7

2.4.4. BÖnh ngo¹i khoa............................................................7

2.5. C¸c lo¹i thøc ¨n sö dông trong ch¨n nu«i trâu bß..............7

2.5.1. Thøc ¨n th« xanh...........................................................7

2.5.2. Cá kh«...........................................................................8

2.5.3. R¬m vµ c©y ng« giµ.....................................................9

2.6. BiÖn ph¸p phßng chèng ®ãi - rÐt vµ bÖnhdịch cho tr©u

bß............................................................................................9

2.6.1. Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n............................................9

2.6.2. Chống rÐt........................................................................9

ii

2.6.3. Dịch bệnh.........................................................................9

2.6.4. Phßng chèng bÖnh kÞp thêi........................................10

PHẦN III ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU.......................................................................................11

3.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................11

3.2. Néi dung nghiªn cøu.......................................................11

3.2.1. §iÒu tra điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An.......................11

3.2.2. Điều tra tình hình sản xuất nông nghiệp.....................................11

3.2.3. §iÒu tra cơ cấu đàn trâu bò từ 2014 đến tháng 4 năm 2015............11

3.2.4. Điều tra thực trạng những bệnh thường gặp trên đàn trâu bò...........11

3.3. Ph¬ng ph¸p điều tra.......................................................11

3.4. Ph¬ng ph¸p sö lý sè liÖu................................................12

PHẦN IV KẾT LUẬN VÀ THẢO LUẬN......................................13

4.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.....................13

4.1.1. Vị trí địa lý........................................................................13

4.1.2. Điều kiện khí hậu thuỷ văn....................................................13

4.1.3. Địa hình đất đai..................................................................13

4.2. Tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện Hòa An giai đoạn 2012 -2014

14

4.3. Vài nét khái quát về tình hình chăn nuôi trâu bò trên địa bàn huyện Hòa

An, tỉnh Cao Bằng.......................................................................16

4.4. Kết quả điều tra cơ cấu đàn trâu bò của huyện Hòa An....................16

4.5. §iÒu tra thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng gÆp trên đàn trâu bò

trong 4 xã của huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015).........18

4.5.1. BÖnh s¶n khoa............................................................18

4.5.2. BÖnh ngo¹i khoa..........................................................20

4.5.3. BÖnh truyÒn nhiÔm gia sóc........................................22

4.4. BÖnh néi khoa gia sóc....................................................24

PhÇn V KÕt luËn tån t¹i vµ ®Ò nghÞ..............................28

iii

I. KÕt luËn..............................................................................28

II. Tån t¹i................................................................................29

III. §Ò nghÞ............................................................................29

Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................30

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1 Cơ cấu đàn trâu bò của cả nước trong một số năm vừa qua........5

B¶ng 2 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng cña mét sè c©y trång

t¹i huyện Hòa An........................................................18

B¶ng 3 Tû lÖ ®ùc, c¸i của đàn trâu bò tại huyện Hòa An ( từ năm

2014

đến tháng 4 năm 2015)..................................................23

B¶ng 4 KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng bÖnh s¶n khoa trªn ®µn

trâu bß t¹i 4...............................................................26

x·, huyÖn Hòa An, tØnh Cao Bằng ( từ năm 2014 đến tháng 4

năm 2015)..................................................................26

B¶ng 5 KÕt qu¶ ®iÒu tra tỉ lệ trâu bò mắc bÖnh ngo¹i khoa t¹i

huyện Hòa

(An từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)............................30

B¶ng 6 KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh truyÒn nhiÔm trªn ®µn trâu

bß t¹i c¸c x·

trong huyện Hòa An.................................................34

B¶ng 7: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh néi khoa trªn ®µn trâu bß t¹i

huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015).............37

B¶ng 8 KÕt qu¶ tæng hîp kh¶o s¸t thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh

thêng gÆp trªn ®µn trâu bß cña huyện Hòa An (từ năm

2014 đến tháng 4 năm 2015 )..........................................39

v

PHẦN I

MỞ ĐẦU

I. Đặt vấn đề

Ngµnh ch¨n nu«i ®· cã lÞch sö l©u ®êi, ®îc phæ biÕn

kh¾p çc níc trªn thÕ giíi. Ch¨n nu«i lµ nh÷ng vÊn ®Ò lu«n

®îc ®Ò cËp ®Õn trong cuéc sèng hµng ngµy cña ngêi d©n

ViÖt Nam. V× vËy, lu«n ®îc coi träng trong thu nhËp cña çc

gia ®×nh hé n«ng d©n vµ còng lµ mèi quan t©m lín cña

§¶ng vµ Nhµ níc.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ch¨n nu«i tr©u bß ®· trë

thµnh ph¬ng thøc u viÖt nhÊt ®ang ph¸t triÓn réng r·i ë n«ng

th«n hiÖn nay, chñ yÕu lÊy søc kÐo, thÞt s÷a, ph©n bãn, da,

l«ng, sõng, mãng,.. ®· ®em l¹i nguån thu ®¸ng kÓ cho çc hé

gia ®×nh, gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr¬ng “Xo¸ ®ãi gi¶m

nghÌo” cña §¶ng vµ Nhµ níc.

Theo b¸o ço cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng

th«n, tÝnh ®Õn th¸ng 10 n¨m 2014 tæng ®µn trâu bß trong

c¶ níc ®¹t trªn tæng ®µn trâu bß ®¹t kho¶ng 7,5 triÖu con. §Ó

b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn ®µn trâu bß Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t

triÓn n«ng th«n ®· ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ch¨n

nu«i nh: BiÖn ph¸p c¶i t¹o con gièng, gi¶i quyÕt thøc ¨n,

n©ng cao møc sinh s¶n, vÖ sinh phßng bÖnh. Thùc tÕ ch¨n

nu«i ®ang ®øng tríc nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn lín. Víi chÊt lîng

cuéc sèng ®ang ngµy cµng ®îc n©ng cao, x· ®ang cã nhu

cÇu lín vÒ s¶n phÈm thÞt, s÷a cã chÊt lîng cao. HiÖn nay

ngµnh n«ng nghiÖp ®ang cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu vËt

1

nu«i, c©y trång vµ ¸p dông c¬ giíi ho¸ vµo s¶n xuÊt ngµy

cµng nhiÒu nªn nã ®· thay thÕ nhiÒu søc kÐo tõ trâu bß.

ChÝnh v× vËy, ®· cã nhiÒu hé gia ®×nh chuyÓn tõ ch¨n nu«i

trâu bß cµy kÐo sang ch¨n nu«i trâu bß thÞt. Cïng víi sù thay

®æi ®ã ngµnh n«ng nghiÖp cßn cã nguån lao ®éng dåi dµo

vµ phong phó trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngoài ra chóng ta

cßn cã khèi lîng lín çc phô phÈm n«ng nghiÖp nh: R¬m, ng«

sau khi thu b¾p, c©y l¹c, ®Ëu t¬ng, d©y khoai lang, ngän l¸

mÝa,… ®Ó sö dông trong ch¨n nu«i.

Tuy cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhng ngµnh ch¨n nu«i

trâu bß gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh sù am hiÓu ngêi d©n vÒ

dÞch bÖnh cßn h¹n chÕ, sù lùa chän con gièng ®Ó phï hîp víi

khÝ hËu ®Þa ph¬ng cßn khã kh¨n vµ ®Æc biÖt lµ quy m«

ch¨n nu«i, nguån vµ çch sö dông thøc ¨n, dÞch bÖnh (BÖnh

sản khoa, bÖnh truyền nhiễm, bệnh ngoại khoa, bệnh nội khoa), thÞ tr-

êng vµ chÊt lîng s¶n phÈm nªn cßn ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶

cña ngµnh ch¨n nu«i. Do ®ã cÇn t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p

kh¾c phôc khã kh¨n, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi

nh»m ph¸t triÓn ®µn trâu bß c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lượng. §Ó

gi¶m bít phÇn thiÖt h¹i do çc bÖnh sản khoa, truyền nhiễm,bệnh nội

khoa,bệnh ngoại khoa tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ cho ngµnh ch¨n nu«i

trâu bò chóng t«i chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi:

“§iÒu tra t×nh h×nh ch¨n nu«i vµ dÞch bÖnh trªn

®µntrâu bò tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.”

II. Mục đích

2

- §¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh ch¨n nu«i vµ dÞch bÖnh trªn

®µn trâu bß vµ yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ®µn

trâu bß.

- Bíc ®Çu x©y dùng ®îc khuyÕn c¸o gãp phÇn n©ng

cao kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ®µn trâu bò ch¨n nu«i trong n«ng

hé.

3

PHẦN II

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

I. Sơ lược về tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trong nước và trên

thế giới

I.1. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trên thế giới

HiÖn nay, trªn ThÕ giíi cã trªn 1.500 triÖu con. Nhng ®îc

ph©n bè kh«ng đồng ®Òu gi÷a c¸c Ch©u lôc, sù ph©n bè

nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ ®Þa lý tù nhiªn cña

mçi níc vµ tËp trung chñ yÕu ë Ch©u ¢u, B¾c Mü, vµ Ch©u

óc. C¸c níc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn ë Ch©u Phi vµ

Ch©u ¸ chñ yÕu ch¨n nu«i bß híng thÞt vµ trâu bß cµy kÐo.

I.2. S¬ lîc vÒ t×nh h×nh ch¨n nu«i trâu bò ë ViÖt Nam.

VÒ truyÒn thèng ch¨n nu«i trâu bß ë níc ta chñ yÕu lµ

khai th¸c søc kÐo vµ ph©n bãn phôc vụ s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp. Ngµy nay, c¬ khÝ nhá trong n«ng th«n dÇn thay thÕ

cho søc kÐo. V× vËy sè lîng, c¬ cÊu ®µn vµ môc ®Ých sö

dông ®µn trâu bß còng thay ®æi.

Theo kết quả điều tra sơ bộ tại thời điểm 1/4/2014 của Tổng

cục thống kê, cả nước có 2,58 triệu con trâu, tương đương cùng kỳ

năm trước; 5,18 triệu con bò, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm

trước. Nhìn chung số lượng trâu giảm chủ yếu do hiệu quả chăn

nuôi thấp và diện tích chăn thả bị thu hẹp; riêng đàn bò sữa tiếp

tục tăng, đạt 200,4 nghìn con, tăng 26 nghìn con (+14%) so cùng kỳ. Sản

lượng thịt trâu, bò 6 tháng đầu năm đạt xấp xỉ cùng kỳ. Sản lượng sữa bò đạt

265,4 nghìn tấn, tăng 19,2% so cùng kỳ năm trước.

4

Bảng 1: Cơ cấu đàn trâu bò của cả nước trong một số năm vừa qua

(Đơn vị 1000 con)

Loại 1985 1990 1995 2009 2014

Tổng đàn trâu bò 2.598,5 3.116,9 3.800,0 4.627,9 5.187,9

Trâu bò cày kéo 1.532 1.421 1.632 1.563 1.516

Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam n¨m 2014.

Qua b¶ng ta thÊy m« h×nh ch¨n nu«i trâu bß ë níc ta

ph¸t triÓn theo h×nh thøc qu¶ng canh lµ chÝnh. Nªn ®µn trâu

bß ®îc nu«i dìng chñ yÕu dùa vµo ch¨n th¶ cho nªn sè lîng

chóng ®îc ph©n bè hoµn toµn phô thuéc vµo vïng l·nh thæ.

Nh vËy hµng n¨m sè lîng trâu bß tham gia vµo cµy kÐo có

xu hướng giảm từ 1532 nghìn năm 1985 xuống còn 1516 nghìn con năm

2014.

II. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chăn nuôi trâu bò

2.1. Con giống.

HiÖu qu¶ ch¨n nu«i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt lîng

con gièng vì đây lµ yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt

qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gièng kh«ng tèt ¶nh hëng rÊt lín

®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt như tèc ®é t¨ng trëng,

träng lîng tèi ®a vµ chÊt lîng s¶n phÈm ch¨n nu«i (nh thÞt,

s÷a). V× vËy, cïng mét chÕ ®é ch¨m sãc nu«i dìng nhng víi

nh÷ng con gièng kh¸c nhau cho ta nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau.

2.2. Thøc ¨n.

Thøc ¨n lµ yÕu tè v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh

®Õn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña vËt nu«i còng nh chÊt lîng s¶n

phÈm. Thøc ¨n cung cÊp protein, kho¸ng, Vitamin cho vËt

nu«i, nã cung cÊp n¨ng lîng cho vËt nu«i sinh trëng vµ ph¸t

5

triÓn, vËt nu«i sÏ sö dông nguån n¨ng lîng tõ thøc ¨n cung cÊp

phôc vô cho nhu cÇu sèng vµ ph¸t triÓn cña c¬ thÓ chóng.

Thøc ¨n cho vËt nu«i rất ®a d¹ng: Thøc ¨n th« xanh (nh:

Rau, cá, r¬m, r¹…), thøc ¨n tinh (nh: ng«, khoai, s¾n, lóa g¹o,

®Ëu t¬ng…) mçi lo¹i thøc ¨n ®îc ®¸p øng kh¸c nhau phô

thuéc vµo híng s¶n xuÊt, thãi quen, môc ®Ých của người chăn

nuôi.

Chi phÝ thøc ¨n lµ chi phÝ lín nhÊt chiÕm kho¶ng 60 -

70% tæng chi phÝ ch¨n nu«i, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi

nhuËn cña người ch¨n nu«i.

2.3. C«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c, ch¨m sãc, nu«i dìng vµ

thó y.

Cïng mét gièng vËt nu«i nhng chÕ ®é qu¶n lý, khai th¸c

ch¨m sãc kh¸c nhau sÏ cho kÕt qu¶ kh¸c nhau. Qu¶n lý ch¨m

sãc nu«i dìng sÏ n©ng cao ®îc søc ®Ò kh¸ng céng víi biÖn

ph¸p tiêm phßng bÖnh b»ng vacxin để n©ng cao søc ®Ò

kh¸ng, ®Æc hiÖu cho con vËt cã søc ®Ò kh¸ng tèt víi ®iÒu

kiÖn ngo¹i c¶nh, mÇm bÖnh xung quanh m«i trêng sèng. §¶m

b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh ch¨n nu«i tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ

vµ an toµn cho søc khoÎ con ngêi. Ngîc l¹i, nÕu ch¨m sãc, nu«i

dìng, qu¶n lý kÐm dÞch bÖnh dÔ x¶y ra vµ con vËt kh«ng cã

søc ®Ò kh¸ng víi dÞch bÖnh nªn dÔ bÞ m¾c bÖnh lµm thiÖt

h¹i kinh tÕ cho ngêi ch¨n nu«i.

§¶m b¶o m«i trêng ch¨n nu«i hîp vÖ sinh, tiÓu khÝ hËu

chuång nu«i m¸t mÎ vÒ mïa hÌ, Êm ¸p mïa ®«ng. Thùc hiÖn

ph¬ng ch©m phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh, ®¶m b¶o an toµn

6

dÞch bÖnh cho ®µn gia sóc, cung cÊp çc s¶n phÈm ch¨n

nu«i cã gi¸ trÞ cho con ngêi.

2.4. DÞch bÖnh.

Trong ch¨n nu«i dÞch bÖnh thêng lµ mèi nguy hiÓm lín

nhÊt. ĐÓ khèng chÕ, bao v©y, n¾m b¾t ®îc dÞch bÖnh lµ

®· ®¹t ®îc h¬n n÷a thµnh c«ng trong ch¨n nu«i, ph¶i phßng

chèng tèt dÞch bÖnh th× ch¨n nu«i míi ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ

cao.

2.4.1. BÖnh truyÒn nhiÔm.

- Kh¸i niÖm: BÖnh truyÒn nhiÔm lµ bÖnh l©y tõ con èm

sang con khoÎ, cã kh¶ n¨ng l©y lan, ph¸t t¸n réng ë nhiÒu

vïng kh¸c nhau ë nhiÒu quèc gia, nhiều khu vùc kh¸c nhau

th«ng qua çc nh©n tè trung gian truyÒn bÖnh mµ nguyªn

nh©n g©y ra lµ do çc loµi vi khuÈn hoÆc vi rót g©y nªn.

- Qu¸ tr×nh sinh dÞch: Trong qu¸ tr×nh mµ bÖnh l©y lan

liªn tôc tõ con èm sang con khoÎ trªn quy m« réng gäi lµ qu¸

tr×nh sinh dÞch.

Qu¸ tr×nh sinh dÞch gåm 3 kh©u:

- Nguån bÖnh.

- Çc nh©n tè trung gian truyÒn nhiÔm.

- §éng vËt c¶m thô.

3 kh©u nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chØ cÇn

thiÕu 1 trong 3 kh©u th× dÞch bÖnh kh«ng x¶y ra.

+ Nguån bÖnh: Nguån bÖnh lµ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸

tr×nh sinh dÞch, nguån bÖnh ®ãng vai trß tµng tr÷ vµ bµi

th¶i mÇm bÖnh ra m«i trêng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh

(dµi hay ng¾n cßn phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i mÇm

7

bÖnh) chê c¬ héi ®Ó x©m nhËp vµo c¬ thÓ ®éng vËt c¶m thô

vµ g©y bÖnh.

+ Çc nh©n tè trung gian tryÒn bÖnh: lµ kh©u thø hai

cña qu¸ tr×nh sinh dÞch gåm hai nh©n tè chÝnh.

Çc nh©n tè c¬ häc (®Êt, níc, kh«ng khÝ, çc lo¹i thøc

¨n…)

Çc nh©n tè sinh häc (çc lo¹i ve, mßng, c«n trïng hót m¸u,

chuét, con ngêi…)

Çc nh©n tè trung gian truyÒn bÖnh lµ sinh vËt ®îc

coi lµ hÕt søc nguy hiÓm trong viÖc trong viÖc truyÒn bÖnh

v× ®ã lµ nh©n tè sèng nªn cã thÓ chñ ®éng ph¸t t¸n mÇm

bÖnh tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c. Cã trêng hîp sinh vËt võa lµ

nh©n tè trung gian truyÒn bÖnh vµ lµ nguån bÖnh, ®ã lµ

nh÷ng sinh vËt mang mÇm bÖnh cã thÓ truyÒn cho ®êi sau

(qua trøng hoÆc Êu trïng vµ nhau thai)

Trong tù nhiªn çc loµi chim, çc loµi gÆm nhÊm lµ nh©n tè

truyÒn bÖnh nguy hiÓm nhÊt v× chóng cã kh¶ n¨ng sinh s¶n

m¹nh vµ sèng ë kh¾p trong tù nhiªn.

+ §éng vËt c¶m thô: §éng vËt c¶m thô lµ ®éng vËt cã

kh¶ n¨ng mÉn c¶m víi mÇm bÖnh, ®ã lµ kh©u thø 3 cña qu¸

tr×nh sinh dÞch vµ ®ãng vai trß biÓu hiÖn bÖnh, tõ ®ã dÞch

ph¸t sinh. §éng vËt c¶m thô lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó dÞch

ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ lan réng. §Ó ng¨n chÆn dÞch bÖnh

x¶y ra chóng ta t¸c ®éng vµo ®éng vËt c¶m thô sÏ ®¹t hiÖu

qu¶ nhanh nhÊt, cao nhÊt b»ng çch qu¶n lý, ch¨m sãc, nu«i

dìng tèt, khai th¸c sö dông hîp lý nh»m n©ng cao søc ®Ò

kh¸ng kh«ng ®Æc hiÖu cho con vËt, dïng vacxin tiªm phßng

8

®Þnh kú cho gia sóc t¹o søc ®Ò kh¸ng ®Æc hiÖu cho ®µn

trâu bß.

2.4.2. BÖnh s¶n khoa.

BÖnh s¶n khoa lµ bÖnh x¶y ra ë ®êng sinh dôc ®ùc vµ

çi nh çc bÖnh viªm tö cung, sãt nhau, s¶y thai, ®Î khã,bÖnh

thêng x¶y ra trªn mét số ç thÓ Ýt bÞ l©y lan. BÖnh s¶y thai

truyÒn nhiÔm lµ mét bÖnh l©y lan tõ con nµy sang con kh¸c

hoÆc sang c¶ ngêi nÕu can thiÖp khi ®ì ®Î bÞ x©y síc.BÖnh

thêng hay m¾c ë bß çi ®Æc biÖt lµ bß çi sau khi ®Î.Ảnh h-

ëng cña bÖnh s¶n khoa lµ lµm cho bß ®Î khã, sãt nhau, chËm

®éng ®ùc sau ®Î, viªm vó…

2.4.3. BÖnh néi khoa.

BÖnh néi khoa ë vËt nu«i lµ nh÷ng bÖnh kh«ng cã tÝnh

l©y lan mµ chØ x¶y ra ë tõng ç thÓ. Trong thùc tiÔn cña

ngµnh ch¨n nu«i, bÖnh néi khoa x¶y ra phæ biÕn vµ g©y

nhiÒu thiÖt h¹i. BÖnh thêng x¶y ra thÓ m·n tÝnh lµm cho con

vËt gÇy yÕu suy kiÖt dÇn råi chÕt, kh¸c víi bÖnh truyÒn

nhiÔm bÖnh néi khoa thêng do nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra

ch¼ng h¹n nh: bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë gia sóc thêng do çc

nguyªn nh©n thêi tiÕt, thøc ¨n, vi khuÈn, vi rót, kÝ sinh trïng,

g©y ra, viªm phæi, chíng h¬i d¹ cá, t¸o bãn.

2.4.4. BÖnh ngo¹i khoa.

BÖnh ngo¹i khoa kh«ng cã tÝnh chÊt l©y lan thêng do

çc chÊn th¬ng vÒ mÆt c¬ häc, çc tæn th¬ng hÖ x¬ng, çc

c¬ quan trªn c¬ thÓ. BÖnh ngo¹i khoa thêng gÆp ë çc gia

sóc ph¶i lµm viÖc nÆng nhäc, gia sóc ch¨n th¶.

2.5. Çc lo¹i thøc ¨n sö dông trong ch¨n nu«i trâu bß.

9

2.5.1. Thøc ¨n th« xanh.

Thøc ¨n th« xanh bao gåm çc lo¹i cá t¬i nh cá tù nhiªn çc

lo¹i cá trång nh©n t¹o nh: Cá voi, cá ruzi, cá Cuatemala, cá

ghine, çc lo¹i c©y hä ®Ëu. Çc chÕ phô phÈm c©y trång cßn t-

¬i xanh cung cÊp cho trâu bß ë çc d¹ng kh¸c nh cïng ch¨n th¶

hoÆc thu c¾t, ph¬i t¸i, b¨m th¸i cho ¨n t¹i chuång. Thøc ¨n th«

xanh lµ lo¹i thøc ¨n lý tëng bao giê còng chiÕm tû lÖ cao trong

khÈu phÇn ¨n cña trâu bß trªn kh¾p thÕ giíi (trõ mét sè quèc gia

cã mét sè m« h×nh ch¨n nu«i ®Æc trng).

T¹i §an M¹ch, Hµ Lan, Thuþ §iÓn, theo NguyÔn Xu©n

Tr¹ch (1994) vµ mïa thu ho¹h cá nh÷ng bß çi cã n¨ng xuÊt

s÷a díi 15 kg, nÕu díi 15 kg chØ cÇn ch¨n th¶ kh«ng cÇn bæ

xung thøc ¨n tinh. Còng theo NguyÔn Xu©n Tr¹ch (1994) ë V-

¬ng Quèc Anh thùc hiÖn quy tr×nh sau: Vµo ®Çu mïa ch¨n

th¶ bß s÷a gÆm cá trªn b·i ch¨n th¶ tõ 2 - 4 giê mçi ngµy. Tèi

cho ¨n thªm 2 - 2,5 kg cá kh«, nh÷ng bß çi ®¹t trªn 13,5 kg

s÷a míi bæ xung thªm thøc ¨n tinh hçn hîp (tuy nhiªn trêng

hîp nµo còng ph¶i tÝnh theo nhu cÇu).

Mïa cá ë níc ta kÐo dµi tõ 18 - 190 ngµy. T¹i Nghệ an

®µntrâu bß ch¨n th¶ theo h×nh thøc kh«ng cét, buéc (gÆm

cá lu©n phiªn) ®· thu nhËp b×nh qu©n 40 kg cá/con/ ngµy.

Kho¶ng 8 % khèi lîng c¬ thÓ, dïng cá voi Kinggrass bæ sung

t¹i chuång,trâu bß cã thÓ thu nhËn t¬ng ®¬ng 10 -12% thÓ

tr¹ng vµ cßn phô thuéc vµo nång ®é vËt chÊt kh« cña cá ®·

thu nhËn.

2.5.2. Cá kh«.

10

Lµ lo¹i thøc ¨n dù tr÷ tèt nhÊt trong n¨m (c¾t khi ®ñ

thõa) gi¸ trÞ dinh dìng cña cá kh« biÕn ®éng rÊt réng, phô

thuéc vµo chÊt lîng ban ®Çu, vµo ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn sèng,

khÝ hËu, giai ®o¹n thu ho¹ch vµ kỹ thuËt ph¬i kh«.

Cá ph¬i kh« ë giai ®o¹n cßn non, tû lÖ tiªu ho¸ ®¹t 77%,

ë giai ®o¹n ra hoa lµ 66% vµ sau khi ra hoa lµ 60%. Cá kh«

lo¹i tèt cã thÓ chứa 20 - 30 mg Carotin/1 kg cá kh«, ®Æc biÖt

cá kh« cho mét lîng Vitamin D cao, biÕn ®éng tõ 100 -

1000UI

Kh¶ n¨ng thu nhËn cá kh« phô thuéc vµo chÊt lîng vµ

thµnh phÇn cña khÈu phÇn thøc ¨n. Cá kh« cã phÈm chÊt tèt,

trong khÈu phÇn ¨n kh«ng cã thøc ¨n ñ xanh hoÆc cá ph¬i t¸i

®em ñ, trâu bß cã thÓ ¨n ®îc kho¶ng 3 kg cá kh« trên 100 kg

träng lîng. Khi trong khÈu phÇn cã thøc ¨n cñ, quả. Trong ¨n.

CÇn dù tr÷ cho mçi trâu bß kho¶ng 200 - 250 kg cá kh« trong

4 th¸ng mïa ®«ng - xu©n.

II.5.3. R¬m vµ c©y ng« giµ.

R¬m vµ th©n c©y ng« giµ sau khi thu b¾p lµ lo¹i thøc ¨n

truyÒn thèng cña tr©u, bß ë c¸c vïng n«ng nghiÖp. Lo¹i thøc

¨n nµy cã hµm lîng x¬ cao (36 - 42%) vµ hµm lîng mì thÊp (30

– 40). Để tăng tỉ trọng tiêu hóa và lượng thu nhận khi dùng rơm và cây ngô

già làm thức ăn cho trâu, bò nên bổ sung thêm rỉ mật đường, ure nếu sử lý, cỏ

xanh và phụ phẩm lên men.

2.6. BiÖn ph¸p phßng chèng ®ãi - rÐt vµ bÖnhdịch cho

tr©u bß.

Ở ViÖt Nam, hầu hết các vùng miền, c«ng viÖc lµm ®Êt

trong n«ng nghiÖp dùa vµo søc kÐo tr©u, bß. C«ng viÖc

11

nÆng nhäc ®ã ®· sử dụng kho¶ng 72% tr©u vµ 31% bß trong

toµn quèc. Nªn biÖn ph¸p phßng chèng rÐt vµ bÖnh tËt cho

tr©u, bß lµ rÊt quan träng.

2.6.1. Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n.

Lîng thøc ¨n cung cÊp ®Çy ®ñ cho tr©u bß cµy kÐo,

sinh s¶n vµ lÊy thÞt cÇn dùa vµo nhu cÇu duy tr×, çc nhu

cÇu vÒ sinh trëng, mang thai, tiÕt s÷a, nu«i con (tr©u, bß

çi) vµ ®Æc biÖt quan t©m ®Õn nhu cÇu lao ®éng cña tõng

con gia sóc. Tríc hÕt cÇn cã biÖn ph¸p thu gom dù tr÷ ®ñ

r¬m r¹. §©y lµ nguån thøc ¨n quan träng cho tr©u bß trong

vô ®«ng xu©n, nªn båi dìng cho tr©u, bß ¨n thªm thøc ¨n

tinh, çm g¹o hoÆc bét ng«,…

2.6.2. Chống rÐt.

Mïa ®«ng miÒn B¾c níc ta thêng rÊt kh¾c nghiÖt. Thêi

tiÕt ®ang nãng Èm, bçng xuÊt hiÖn ®ît giã mïa ®«ng b¾c,

nhiÖt ®é xuèng thÊp, Èm ®é cao, rÐt thÊu x¬ng; ®Æc biÖt

các vùng đồi núi cã hiÖn tîng s¬ng muèi rÊt cã h¹i. Nh vËy thêi

tiÕt bÊt thêng g©y nªn sù suy yÕu thªm vÒ søc khoÎ vèn bÞ

®ãi n¨ng lîng vµ protit l©u ngµy.

2.6.3. Dịch bệnh.

BÖnh tËt thêng ph¸t triÓn ë trâu bß thiÕu dinh dìng vµ

chÞu rÐt l©u ngµy, cßn bß chÕt do nguyªn nh©n bÖnh tËt rÊt

thÊp (10%). Tuy vËy çc bÖnh ký sinh trïng nh: ve, rËn, ghÎ,

s¸n l¸ gan, tiªn mao trïng vµ lª d¹ng trïng t¨ng nhanh sù suy

yÕu cña trâu bß.

Do ®ã gi¶i ph¸p ®Æt ra lµ: ViÖc phßng chãng ®ãi rÐt

cho tr©u, bß cÇn tiÕn hµnh song song víi çc biện pháp kh¸c.

12

- Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n: Lîng thøc ¨n cung cÊp cho

tr©u, bß cµy kÐo ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu duy tr× vµ nhu cÇu

lao t¸c cña con vËt. Tríc hÕt lµ tËn thu, dù tr÷ ®ñ r¬m vµ bæ

xung çc lo¹i thøc ¨n kh¸c.

- Chuång tr¹i: CÇn ®îc che kÝn, Êm vÒ mïa ®«ng, m¸t

vÒ nïa hÌ, chuång tr¹i ®îc quÐt dän thêng xuyªn vµ dïng chÊt

®én chuång kh« ®Ó gi¶i nÒn. §Æc biÖt, thêi tiÕt kh¾c

nghiÖt vÒ mïa ®«ng th× ta nªn lµm ®èng hun ban ®ªm ®Ó

gi÷ Êm cho tr©u, bß, ®ång thêi võa chèng çc lo¹i c«n trïng

chÝch hót.

2.6.4. Phßng chèng bÖnh kÞp thêi.

Bª cai s÷a ë trong vßng 4 - 6 th¸ng tuæi cÇn tÈy ký sinh

trùng vàđược tẩy lặp lại sau 1 tháng.

§èi víi bß sinh s¶n vµ cµy kÐo nhÊt lµ vô ®«ng xu©n hay

m¾c çc bÖnh nh: Ngo¹i ký sinh trïng, ghÎ lë, chÊy, rËn, cíc

ch©n…

BÖnh ký sinh trïng ®êng m¸u cho nªn vµo kho¶ng th¸ng

10 hµng n¨m nªn tæ chøc tiªm phßng (mçi n¨m ta nªn tiªm 2

lÇn), tÈy giun, s¸n vµ phßng çc bÖnh ký sinh trïng ®êng m¸u

®Ó lo¹i trõ çc nguån bÖnh tríc mïa ®«ng (bÊt lîi gia sóc).

CÇn ph¸t hiÖn vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi nh÷ng bÖnh gia sóc

vµ ph¶i cã chÕ ®é nu«i dìng ®Æc biÖt ®Ó trî søc cho nh÷ng

con yÕu. §èi víi trâu bß lµm viÖc cÇn chó ý phßng chèng c¶m

nãng vµ tr¸nh lµm viÖc qu¸ søc, nªn cho nghØ lµm viÖc vµo

nh÷ng ngµy qu¸ nãng bøc vµ rÐt ®Ëm, rÐt h¹i.

13

PHẦN III

ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

3.1. Đối tượng nghiên cứu

“Đàn trâu bò nuôi tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ”

3.2. Néi dung nghiªn cøu.

3.2.1. §iÒu tra điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An.

3.2.1.1. §iÒu tra tû lÖ ®ùc, çi trªn ®µn trâu bß.

3.2.2. Điều tra tình hình sản xuất nông nghiệp.

3.2.3. §iÒu tra cơ cấu đàn trâu bò từ 2014 đến tháng 4 năm 2015.

3.2.4. Điều tra thực trạng những bệnh thường gặp trên đàn trâu bò

3.2.4.1. BÖnh s¶n khoa.

3.2.4.2. BÖnh ngo¹i khoa.

3.2.4.3. BÖnh truyÒn nhiÔm.

3.2.4.4. BÖnh néi khoa.

3.3. Ph¬ng ph¸p điều tra.

- Tû lÖ bÞ m¾c bÖnh s¶n khoa: Nh÷ng trâu bß çi sau khi

sinh con, chËm ®éng ®ùc, viªm tö cung, ®Î khã hoÆc s¶y

thai ®Òu ®îc coi lµ bÖnh s¶n khoa.

Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh s¶n

khoa (%) =

Sè trâu bß bÞ m¾c bÖnh

s¶n khoa X

100Tæng sè trâu bß çi

®iÒu tra

14

- Tû lÖ trâu bß m¾c bÖnh ngo¹i khoa ®îc tÝnh sè trâu bß

bÞ chÊn th¬ng vÒ mÆt c¬ häc, c¸c tæn th¬ng hÖ x¬ng, c¸c

c¬ quan trªn c¬ thÓ.

Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh ngo¹i

khoa (%) =

Sè trâu bß bÞ tæn th-

¬ng X

100Tæng sè trâu bß ®iÒu

tra

15

- Tû lÖtrâu bß bÞ m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm ®îc tÝnh trâu

bß bÞ m¾c bÖnh do c¸c vi khuÈn hoÆc vi rót g©y nªn.

Tû lÖtrâubß bÞ m¾c bÖnh truyÒn

nhiÔm (%)=

Sè trâu bß bÞ truyÒn

nhiÔmX 100

Tæng sè trâu bß

®iÒu tra

- Tû lÖ trâu bß bÞ bÖnh néi khoa ®îc tÝnh nh trâu bß bÞ

m¾c bÖnh viªm ruét Øa ch¶y, bÖnh do thêi tiÕt, thøc ¨n, thøc

¨n, vi khuÈn, vi rut, ký sinh trïng g©y ra.

Tû lÖtrâu bß bÞ bÖnh néi

khoa (%) =

Sè trâu bß bÞ bÖnh

néi khoaX 100

Tæng sè trâu bß

®iÒu tra

3.4. Ph¬ng ph¸p sö lý sè liÖu

Sè liÖu thu ®îc cña c¸c chØ tiªu theo dâi ®îc sö lý b»ng

ph¬ng ph¸p thống kê bằng phần mềm Excel.

16

PHẦN IV

KẾT LUẬN VÀ THẢO LUẬN

4.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.

4.1.1. Vị trí địa lý

Hòa An là huyện nằm ở trung tâm tỉnh Cao Bằng, bao quanh thị xã vị

trí của huyện nằm vào 36,80 đến 420 vĩ Bắc và 108,40 kinh Đông.

- Phía Bắc giáp huyện Hà Quảng.

- Phía Đông Bắc giáp huyện Trà Lĩnh.

- Phía Nam giáp huyện Thạch An.

- Phía Tây giáp huyện Nguyên Bình và huyện Thông Nông.

4.1.2. Điều kiện khí hậu thuỷ văn

Là một huyện miền núi tỉnh Cao Bằng nằm ở vùng khí hậu nhiệt đới

gió mùa, hình thành hai mùa rõ rệt: Mùa hè từ tháng 4 đến tháng 9 hàng năm

nóng ẩm, mưa nhiều; Mùa Đông khô lạnh, rét buốt có gió mùa đông bắc bắt

đầu từ tháng 10 và kéo dài cho đến hết tháng 3 năm sau.

Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,60C, nhiệt độ cao nhất là 38,50C

nhiệt độ thấp nhất là 4-50C. Lượng mưa trung bình 1600mm, ẩm độ trung

bình 82%, vào các tháng 11,12 ẩm độ thấp nhất gây khó khăn cho việc phát

triển nông nghiệp vụ đông, nhưng bên cạnh đó lại tạo điều kiện thuận lợi bảo

quản các sản phẩm nông sản khi ẩm độ xuống thấp.

17

4.1.3. Địa hình đất đai

- Địa hình: Địa hình tự nhiên của vùng được chia thành hai vùng chính:

Vùng đồi thấp xem kẽ đồng ruộng và cây lương thực, cây nông nghiệp chính

như lúa, ngô ngoài ra còn các loại cây khác như thuốc lá…

- Đất đai: Hòa An là một huyện có địa hình tương đối phức tạp bị chia

cắt bởi các dãy núi và những dải đồi thấp diện tích chưa sử dụng còn khá

nhiều. Hiện trạng sử dụng đất của huyện Hòa An năm 2011 như sau:

Tổng diện tích đất tự nhiên là 66.767 ha

+ Đất nông nghiệp: 8.023 ha

+ Đất lâm nghiệp: 40.103 ha

+ Đất chuyên dùng: 4.008

+ Đất ở 1.028 ha

+ Đất chưa sử dụng: 13.606 ha

4.2. Tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện Hòa An giai đoạn

2012 -2014

Trång trät chiÕm tû träng lín trong s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp c¸c s¶n phÈm chñ yÕu lµ c©y l¬ng thùc, c©y c«ng

nghiÖp ng¾n ngµy vµ rau mµu.

Trong giai ®o¹n 2012 – 2014 s¶n lîng l¬ng thùc cña x·

cã phÇn gi¶m nhÑ do cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång

tõ c©y l¬ng thùc sang trång c¸c c©y c«ng nghiÖp ng¾n

ngµy nh: mÝa, ®Ëu t¬ng,…song nh×n chung n¨ng xuÊt c©y

trång trong mÊy n¨m qua ngµy cµng t¨ng

B¶ng 2: DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng cña mét sè c©y

trång

t¹i huyện Hòa An

Lo¹i c©y DiÖn tÝch (ha) N¨ng suÊt S¶n lîng (t¹)

18

trång(t¹/ha)

2012 2014 2012 2014 2012 2014

Lóa 92,5 90,5 42 45 3.855 4.072,5

Ng« 98 127 28 37 2.744 4.699

L¹c 2,6 2,7 10 10 26 27

Khoai lang 4 4 65 65 260 260

§Ëu t¬ng 11,5 15,56 10,5 11 120 171,16

S¾n 7 7,5 45 45,5 315 341,25

Mía 10,2 12 540 545 5.508 6.540

( Nguồn: Tổng thống kê huyện Hòa An năm 2012 – 2014)

N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n trong giai ®o¹n nµy ®¹t 43,5

t¹ trên ha. S¶n lîng trung b×nh ®¹t 3.978,75 t¹. Diện tích trồng lúa

cã gi¶m nhng n¨ng suÊt vÉn kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn qua

c¸c n¨m. Së dÜ nh vËy lµ c©y lóa ®îc ®Çu t ch¨m sãc kü,hÖ

thèng gièng lóa lu«n ®îc ®Þa ph¬ng quan t©m thay thÕ

b»ng nh÷ng gièng míi nh gièng khang d©n, b¾c u 64, nhÞ u,

bµo thai,…

Cïng víi c©y lóa, c©y ng« ®îc trång chñ yÕu vµo vô

®«ng xu©n, diÖn tÝch liªn tôc ®îc më réng qua c¸c n¨m.

N¨m 2012 diÖn tÝch lµ 98/ ha, ®Õn n¨m 2014 diÖn tích 127

ha, t¨ng 29ha. N¨ng suÊt b×nh qu©n c©y ng« giai ®o¹n nµy

82,5 trên t¹ trên ha. S¶n lîng b×nh qu©n giai ®o¹n nµy lµ

3.721,5 t¹. §ång thêi c©y ng« vµo vô ®«ng xu©n, ®ã sÏ lµ

nguån thøc ¨n dåi dµo cho bß trong nh÷ng kho¶ng thêi gian

khan hiÕm thøc ¨n, hiÖu qu¶ sö dông sÏ cao h¬n nÕu ñ chua

khi d thõa. N¨m 2014 toµn huyện cã 127 ha diÖn tÝch gieo

trång ng«, ®©y lµ nguån thøc ¨n tËn dông lín cho tr©u bß.

19

Khoai lang vµ s¾n: VÒ n¨ng suÊt, s¶n lîng gÇn nh kh«ng

thay ®æi và diÖn tÝch t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt vÉn

kh«ng t¨ng lªn do cha cã sù thay ®æi vÒ gièng vµ kü thuËt

canh t¸c tèt. Tuy nhiªn, c©y khoai lang vµ s¾n cßn ®îc coi lµ

c©y l¬ng thùc, s¶n phÈm cña nã cßn ®îc sö dông cho ch¨n

nu«i. N¨m 2014, toµn huyện cã 7,5 ha diÖn tÝch trång s¾n víi

n¨ng suÊt ngän l¸ s¾n thu ho¹ch lµ 45 tÊn. §©y còng lµ nguån

thøc ¨n th« xanh giµu dinh dìng rÊt tèt cho tr©u bß. MÝa lµ

c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m, diÖn tÝch trång ®îc më réng tõ

9,2ha n¨m 2012 lªn 12ha n¨m 2014 vµ lîng ngän mÝa thu ®îc

t¬ng ®¬ng lµ 270 tÊn. MÆc dï cã sù diÔn biÕn phøc t¹p cña

thêi tiÕt khÝ hËu. Song s¶n lîng l¬ng thùc t¹i huyện Hòa An giai

®o¹n 2012-2014 t¬ng ®èi æn ®Þnh. Sù t¨ng gi¶m diÖn tÝch

gieo trång gi÷a c©y nµy vµ c©y kh¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ, gãp

phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ kinh tÕ tõ c©y trång hµng tr¨m triÖu

®ång vµ cung cÊp mét lîng phÕ phô phÈm ®¸ng kÓ cho ch¨n

nu«i.

20

4.3. Vài nét khái quát về tình hình chăn nuôi trâu bò trên địa bàn huyện

Hòa An, tỉnh Cao Bằng.

Huyện Hòa An nằm ở vị trí khá thuận lợi, có hệ thống đường

tỉnh lộ thông suốt với thị xã và các huyện khác, mạng lưới cơ bản hạ

tầng được nâng cấp, hệ thống giao thông đường huyện lộ đã được

cấp phối đến các xã, đường liên thông, liên bản được mở rộng. Hệ

thống giao thông thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa vật tư nông

nghiệp, dịch vụ ở địa phương, cộng với đội ngũ cán bộ, cán bộ nhiệt tình với

công việc và luôn bám sát địa bàn cơ sở.

Hình thức chăn nuôi chủ yếu lµ ch¨n nu«i víi quy m« nhá lÎ,

nhng cho ®Õn nay bµ con n«ng d©n ®· ®Çu t ch¨n nu«i víi

quy m« lín h¬n, ch¨n nu«i tõ 4 - 6 con, cã gia ®×nh nu«i 10 -

15 con. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái ngêi d©n ph¶i cã nh÷ng

hiÓu biÕt còng nh n¾m b¾t ®îc khoa häc kü thuËt vÒ ch¨n

nu«i bß, còng nh tr×nh ®é chuyªn m«n. Do ®éi ngò thó y vµ

ngêi d©n cßn h¹n chÕ nªn ch¨n nu«i bß cßn gÆp nhiÒu khã

kh¨n, bß hay m¾c bÖnh sản khoa, truyền nhiễm, bệnh nội khoa, bệnh

ngoại khoavµ c¸c bÖnh kh¸c g©y thiÖt h¹i kinh tÕ còng nh s¶n

xuÊt.

4.4. Kết quả điều tra cơ cấu đàn trâu bò của huyện Hòa An

Ch¨n nu«i n«ng hé ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ khi

®Êt níc ta bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng. Ch¨n nu«i trong n«ng

hé ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng ho¹t ®éng kinh tÕ

trong n«ng th«n, gãp phÇn n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi

sèng gia ®×nh.

Song song víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh rång trät, ngµnh

ch¨n nu«i cña c¸c n«ng hé trong x· nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®·

21

cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. C¬ cÊu ®µn ga sóc, gia cÇm cña

x· ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau.

22

B¶ng 3: Tû lÖ ®ùc, çi của đàn trâu bò tại huyện Hòa An ( từ năm 2014

đến tháng 4 năm 2015)

Tuæi trâu

bß (th¸ng

Sè l-

îng

®iÒu

tra

(con)

Tû lÖ

(%)

Trâu

bß

çi

(con)

Tû lÖ

(%)

Trâu

bß

®ùc

(con)

Tû lÖ

(%)

S¬ sinh 42 7,4 29 5,1 13 2,3

3 th¸ng 47 3,8 34 5,9 15 2,4

6 th¸ng 53 9,3 34 5,9 19 3,4

12 th¸ng 46 8,1 23 4,0 22 4,1

24 th¸ng 50 8,8 29 5,1 21 3,7

36 th¸ng 45 7,9 18 3,2 27 4,7

48 th¸ng 78 13,7 54 9,5 25 4,2

60 th¸ng 96 16,9 63 11,1 32 5,8

>72 th¸ng 111 19,5 78 13,7 32 5,8

Tæng sè 568 100 362 63,5 206 36,4

Trong sè 568 trâu bß ®iÒu tra ë huyện Hòa An cã 206 trâu

bß ®ùc trên tæng sè trâu bß ®iÒu tra chiÕm 36,4%, cã 363

con trâu bß çi trên tæng sè trâu bß ®iÒu tra chiÕm 63,5% kÕt

qu¶ nµy cho thÊy tû lÖ trâu bß çi ë huyện Hòa An cao h¬n tû

lÖ trâu bß ®ùc. Trong 362 trâu bß çi th× cã tíi 285 trâu bß çi

®ang trong ®é tuæi sinh s¶n. Đ©y lµ mét u ®iÓm lín cña

®µn trâu bß ®Þa ph¬ng, v× víi sè lîng trâu bß sinh s¶n nhiÒu

nh vËy tÊt yÕu tèc ®é t¨ng ®µn trâu bß trong thêi gian tíi sÏ

cao, cã ®iÒu kiÖn ®Ó t¸i t¹o ®µn trâu bß nhanh chãng.

23

§iÒu nµy cho thÊy ngêi d©n ë huyện Hòa An cã nhu cÇu

nu«i trâu bß c¸i nhiÒu h¬n bëi hä ®ang thùc hiÖn ph¬ng thøc

ch¨n nu«i “võa cµy kÐo, võa sinh s¶n”. Trâu bß c¸i tuy cã søc

kÐo yÕu nhng ®ñ ®Ó ®¶m nhiÖm c«ng viÖc cµy kÐo trªn

®ång ruéng, bªn c¹nh ®ã chóng cßn cã khả năng sinh ®Î ®Ó

sinh lîi cho ngêi n«ng d©n nªn ngêi n«ng d©n ®· lựa chọn ph-

¬ng thøc nµy.

4.5. §iÒu tra thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng gÆp trên đàn

trâu bò trong 4 xã của huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm

2015)

4.5.1. BÖnh s¶n khoa.

BÖnh sản khoa thêng m¾c ë trâu bß sinh s¶n nh bÖnh

chËm ®éng dôc sau khi ®Î, bÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh,

bÖnh viªm vó, bÖnh viªm néi m¹c tö cung…

- BÖnh chậm ®éng dôc sau khi ®Î. Sau khi ®Î gia sóc bÞ

tæn th¬ng c¬ quan sinh dôc cÇn ph¶i cã mét thêi gian nhÊt

®Þnh ®Ó phôc håi, trong qu¸ tr×nh nµy ®êng sinh dôc rÊt

dÔ bÞ viªm nªn ®ã lµ mét nguyªn nh©n gãp phÇn lµm cho tû

lÖ bÖnh chËm ®éng dôc l¹i sau khi ®Î t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã,

sau khi ®Î gia sóc cã thÓ tr¹ng yÕu ¨n uèng kÐm, khÈu phÇn

l¹i kh«ng hîp lý lµm ¶nh hëng ®Õn sù ®iÒu tiÕt thÇn kinh vµ

thÓ dÞch lµm cho qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt hormone sinh s¶n bÞ

rèi lo¹n, buång trøng ho¹t ®éng kh«ng b×nh thêng dÉn ®Õn

gia sóc chËm ®éng dôc sau khi ®Î. Qua ®iÒu tra trªn 4 xã

kÕt qu¶ ®îc thÓ hiÖn qua bảng 4, Tỷ lệ bệnh sản khoa trung b×nh

ë 4 xã lµ 21,73% trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ xã Nguyễn Huệ chiếm

24

40,00%, xã Hồng Việt chiÕm 25,00%, xã Chương Vương lµ

16,66%, không có bệnh sảy ra tại xã Nam Tuấn.

25

B¶ng 4. KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng bÖnh s¶n khoa trªn ®µn trâu bß t¹i 4

x·, huyÖn Hòa An, tØnh Cao Bằng ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)

§Þa ®iÓm

BÖnh

S¶n khoa

Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết

Sètrâ

u bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sètrâ

u bß

®iÒ

u tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(co

n)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Chậm ®éng dôc

sau ®Î6 1

16,6

68 2

25,0

04 0 00 5 2

40,

0023 5

21,7

3

Chậm thµnh thôc

về tÝnh12 3

25,0

09 2

22,2

210 3 30,0 14 4

28,

5745 12

26,6

6

BÖnh viªm vó 9 111,1

110 3

30,0

07 0 0 9 2

22,

2235 6

17,1

4

BÖnh viªm néi m¹c

tö cung8 1

12,5

010 2

20,0

011 1 9,09 13 3

23,

0742 7

16,6

6

26

Tæng c¸c bÖnh

s¶n khoa35 6

17,1

437 9

24,3

232 4

12,5

041 11

26,

82145 30

20,6

8

27

- BÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh: Qua ®iÒu tra vµ

nghiªn cøu vÒ bÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh qua 4 xã cña

huyện Hòa An trung b×nh lµ 26,66%. Trong ®ã, cao nhÊt lµ xã

Nam Tuấn lµ 30,0%, xã Chương Vương lµ 25,0%, xã Nguyễn Huệ

lµ 28,57%, xã Hồng Việt 22,22%.

- BÖnh viªm vó: kÕt qu¶ kh¶o s¸t qua 4 xã cho thÊy tû lÖ

viªm vó ë çc xã lµ kh¸c nhau. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do vÖ

sinh cha ®îc chó träng nhiÒu, nhiÒu ngêi d©n vÉn cha hiÓu

®îc tÇm quan träng cña viÖc s¸t trïng nóm vó vµ çc t¸c h¹i

cña bÖnh viªm vó dÉn ®Õn tû lÖ m¾c bÖnh viªm vó trung

b×nh ë 4 xã cßn kh¸ cao 17,14% tøc lµ 6 trên 35 con bÞ bÖnh

- BÖnh viªm néi m¹c tö cung: qua ®iÒu tra trªn ®µn trâu

bß t¹i çc xã chóng t«i thÊy bÖnh viªm ®êng sinh dôc chiÕm t-

¬ng ®èi cao trong ®ã bÖnh viªm néi m¹c tö cung trung bình 4

xã lµ 16,66%, xã Nguyễn Huệ lµ 23,07%, xã Hồng Việt lµ

20,00%, Chương Vương lµ 12,50%, Nam Tuấn lµ 9,09%.

4.5.2. BÖnh ngo¹i khoa

BÖnh ngo¹i khoa thêng hay m¾c ë nh÷ng trâu bß ®îc th¶

vµo trong çc thung lòng, ®åi dèc cao… bÖnh ngo¹i khoa chñ

yÕu là çc bÖnh chÊn th¬ng do bÞ ng·, bÞ hóc, apxe, g·y

ch©n, viªm mãng cÊp tÝnh, viªm khíp… chóng t«i ®· tiÕn

hµnh ®iÒu tra vµ ®îc kÕt qu¶ ë bèn bÖnh sau: chÊn th¬ng

apxe, g·y x¬ng ch©n, viªm mãng cÊp tÝnh, viªm khíp ®îc

®¸nh gi¸ b»ng sè liÖu qua b¶ng sau

§iÒu tra qua 4 x· trong huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng

28

B¶ng 5: KÕt qu¶ ®iÒu tra tỉ lệ trâu bò mắc bÖnh ngo¹i khoa t¹i huyện Hòa An ( từ năm 2014

đến tháng 4 năm 2015)

§Þa ®iÓm

BÖnh

Ngoại khoa


Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖnh

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖnh

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖnh

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖnh

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖnh

( con

)

Tû

lÖ

(%)

Bệnh apxe 5 2 40,0

0

9 4 44,4

4

9 3 33,3

3

7 6 85,7

1

30 15 50,0

0

Bệnh viêm khớp 7 1 14,2

8

10 3 30,0

0

8 1 12,5 11 5 45,4

5

36 10 27,7

8

BÖnh viªm móng 6 2 33,3

3

5 1 20,0

0

8 3 37,5 4 1 25,0

0

23 7 30,4

3

Gãy xương 8 2 25,0

0

4 1 25,0

0

9 3 33,3

3

6 1 16,6

7

27 7 25,9

2

30

Tæng 26 7 26,9

2

28 9 32,1

4

34 10 29,4

1

28 13 46,4

2

116 39 33,6

2

31

Qua ®iÒu tra 4 xã vÒ bÖnh ngo¹i khoa víi tæng sè lµ 116

con trâu bß ®îc ®iÒu tra.

- Có 15/30 con trâu bò điều tra bị mắc apxe làm cho bệnh này có tỉ lệ

cao nhất (50%) trong các bệnh ngoại khoa.

- Bệnh viêm móng là bệnh có tỷ lệ mắc cao thứ 2 sau bệnh apxe, có

7/23 con mắc tương đương với 30,43%.

- Viêm khớp là bệnh có tỷ lệ mẵ 10/36 con mắc tương đương với

27,78%.

- Thấp nhất là gãy xương với tỉ lệ mắc 7/27 con tương đương với

25,92%.

Nh×n chung sè trâu bß bÞ bÖnh ngo¹i khoa gi÷a çc xã

®Òu cã xã Nguyễn Huệ cã 13 con trên 28 con bÞ bÖnh chiÕm

46,42% sè trâu bß ®iÒu tra, xã Chương Vương 7 con trên 26 con

chiếm 26,92% số trâu bò điều tra, xã Nam Tuấn 9 con trên tổng số điều tra

chiếm 32,14%, xã Hồng Việt có 10 con trên 34 con bị bệnh chiếm 29,41%

con tổng số con điều tra.

4.5.3. BÖnh truyÒn nhiÔm gia sóc.

BÖnh truyÒn nhiÔm ë tr©u bß diÔn ra quanh n¨m, ®Æc

biÖt lµ mïa ma cã ®é Èm kh«ng khÝ cao. Ở huyện Hòa An

bÖnh tô huyÕt trïng chiÕm tû lÖ cao so víi çc bÖnh truyÒn

nhiÔm kh¸c. BÖnh tô huyÕt trïng tr©u bß lµ bÖnh cã tÝnh

chÊt ®Þa ph¬ng, kh¶ n¨ng l©y lan thÊp, m¾c bÖnh víi tû lÖ

thÊp, kh«ng ch÷a trÞ vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi thì tû lÖ chÕt cao.

BÖnh uèn v¸n gia sóc hay m¾c ë tr©u bß cµy kÐo vµ

çc khu ch¨n th¶ cã ®inh, s¾t. BÖnh nµy nhiÔm trïng qua vÕt

th¬ng, bÖnh x¶y ra ë nh÷ng n¬i ch¨n nu«i nhiÒu ngùa. Tû lÖ

m¾c bÖnh kh«ng cao nhng tû lÖ chÕt cao nÕu kh«ng can

thiÖp kÞp thêi. BÖnh x¶y ra quanh n¨m nhng chñ yÕu lµ mïa

hÌ.

32

BÖnh xo¾n khuÈn: BÖnh xo¾n khuÈn thêng hay m¾c ë

trâu bß do ë x· nu«i nhèt trâu bß díi chuång r¬m - chuét lµ vËt

chñ trung gian truyÒn bÖnh, níc ®¸i chuét khi tr©u bß ¨n ph¶i

sÏ m¾c bÖnh nµy. ViÖc vÖ sinh thøc ¨n, níc uèng cho trâu bß

kh«ng tèt nªn bÖnh nµy vÉn hay x¶y ra t¹i c¸c xã trong huyện.

33

B¶ng 6: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh truyÒn nhiÔm trªn ®µn trâu bß t¹i c¸c x· trong huyện

Hòa An

(Từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)

§Þa

®iÓm

BÖnh

Truyền

nhiễm


Sè trâu

bß

®iÒu

tra

( con )

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè trâu

bß

®iÒu

tra

( con )

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè trâu

bß

®iÒu

tra

(con)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè trâu

bß

®iÒu

tra

( con )

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè trâu

bß

®iÒu

tra

(con)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Tụ huyết

trùng13 2

15,3

816 2 12,5 17 5

29,4

121 6

28,5

767 15

22,3

8

Uốn ván 8 112,5

09 2

22,2

213 2

15,3

814 3

21,4

244 8

18,1

8

Xoắn

khuẩn9 1

11,1

18 1 12,5 10 3

30,0

013 4

30,7

640 9 22,5

Tæng 30 413,3

333 5

15,1

540 10

25,0

048 13

27,0

8150 32

21,3

3

34

Qua b¶ng 6 cho thÊy bÖnh tô huyÕt trïng ë çc xã m¾c

nhiÒu nhÊt xã Chương Vương 15,38%, xã Nam Tuấn 29,41%, xã

Hồng Việt 12,50% và xã Nguyễn Huệ 28,57%. So víi sè trâu bß

®îc ®iÒu tra chiÕm 22,38% trong sè trâu bß ®iÒu tra lµ 15

con trên 67 con. BÖnh uèn v¸n vÉn x¶y ra ®Æc biÖt lµ ë 2 xã

cã khu ruéng chuồng vµ ao tï nh Hồng Việt và Nguyễn Huệ bÖnh

vÉn x¶y ra víi tû lÖ lµ 22,22% so víi sè bß ®iÒu tra.

BÖnh xo¾n khuÈn trâu bß trong x· m¾c bÖnh kh¸ cao do

tËp qu¸n ch¨n nu«i ë ®©y lµ nu«i trâu bß díi chuång cïng víi

gia cÇm, lîn vµ ®Æc biÖt lµ chuång bÈn, nhiÒu hang hè cã

®iÒu kiÖn ®Ó chuét chui róc vµ lµm tæ. V× vËy bÖnh ë çc

x· chiÕm 22,5% so víi tæng ®iÒu tra.

Nh vËy xã Nguyễn Huệ sè bß bÞ bÖnh truyÒn nhiÔm

chiÕm 27,08% so víi tæng ®µn ®iÒu tra. Xã Hồng Việt chiếm tỷ

lệ 15,15% và Nam Tuấn chiÕm tû lÖ 25,00%, Chương Vương

chiếm tỉ lệ 13,33%. Tæng sè trâu bß bÞ m¾c bÖnh trong 4 xã

qua ®iÒu tra 150 con th× cã 32 con m¾c bÖnh chiÕm

21,33% sè ®îc ®iÒu tra.

BÖnh truyÒn nhiÔm ë huyện Hòa An cã sè trâu bß m¾c

bÖnh cao vµ tû lÖ chÕt còng cã 1 sè con nhng Ýt.

4.4. BÖnh néi khoa gia sóc.

BÖnh néi khoa hay m¾c ë tÊt c¶ çc mïa trong n¨m. Mïa

xu©n hay m¾c bÖnh ®êng tiªu ho¸ (chíng h¬i d¹ cá), mïa hÌ

hay m¾c bÖnh viªm phÕ qu¶n (bÖnh ®êng h« hÊp).

BÖnh chướng hơi d¹ cá theo ®iÒu tra cã 37 con ®iÒu tra

th× cã 7 con bÞ chướng hơi d¹ cá. Xã Chương Vương cã 1 con

chiÕm 30,0%, xã Hồng Việt cã 1 con chiÕm 11,28%, xã Nam

35

Tuấn chiếm 12,5%, Nguyễn Huệ chiÕm 18,18%. BÖnh béi thùc d¹

cá cã 7 con tæng sè ®iÒu tra lµ 37 con bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ

lµ 18,91%.

36

B¶ng 7: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh néi khoa trªn ®µn trâu bß t¹i huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến

tháng 4 năm 2015)

§Þa ®iÓm

BÖnh

Nội khoa


Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè trâu

bß

®iÒu

tra

( con )

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u

tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Chướng hơi dạ

cỏ

10 3 30,0

0

7 1 11,2

8

8 1 12,5

0

11 2 18,

18

37 7 18,9

1

Bội thực dạ cỏ 11 2 18,1

8

8 1 12,5

0

9 1 11,1

1

14 3 21,

42

42 7 16,6

7

Viêm phế quản 7 1 14,2

8

13 4 30,7

6

10 2 20,0

0

9 1 11,

11

39 8 21,0

5

Viêm phổi 12 2 16,6

6

8 1 12,5

0

11 2 18,1

8

15 5 33,

33

47 10 21,2

7

Tæng 40 8 20,0 36 7 19,4 38 6 15,7 49 11 22, 157 32 20,3

37

0 4 8 44 8

Tổng các bệnh nội khoa trong 4 xã vẫn còn cao 32 con bị bệnh trên tổng 156 con điều tra chiếm tỷ lệ 20,38%.

BÖnh néi khoa ®iÒu tra 4 xã trong huyện, xã Chương Vương cã 8 con m¾c bÖnh chiÕm

20,00%, xã Hồng Việt cã 7 con bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ lµ 19,44%, xã Nam Tuấn cã 6 con chiÕm

15,78%, xã Nguyễn Huệ cã 11 con m¾c bÖnh chiÕm tû lÖ lµ 22,44%. Tæng sè trâu bß bÞ bÖnh

lµ 32 con trên 154 con chiÕm 20,38%.

38

B¶ng 8: KÕt qu¶ tæng hîp kh¶o s¸t thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng gÆp trªn ®µn

trâu bß cña huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015 )

§Þa ®iÓm

BÖnh


Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

( con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒu

tra

(con )

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u tra

(con)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u

tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(con

)

Tû

lÖ

(%)

Sè

trâu

bß

®iÒ

u

tra

(con

)

Sè

bÞ

bÖn

h

(co

n)

Tû

lÖ

(%)

Bệnh sản khoa 36 616,6

637 9

24,3

232 4

12,5

041 11

26,

82145 30

20,6

8

Bệnh ngoại

khoa26 7

26,9

228 9

32,1

434 10

29,4

428 13

46,

42116 39

33,6

2

Bệnh truyền

nhiễm30 4

13,3

333 5

11,1

540 10

25,0

048 13

27,

08150 32

21,3

3

Bệnh nội khoa 40 820,0

036 7

19,4

438 6

15,7

849 11

22,

44157 32

20,3

8

Tæng số 132 25 18,9 134 30 22,3 144 30 20,8 166 48 28, 568 133 23,4

39

3 8 3 91 1

40

1. BÖnh s¶n khoa

Qua ®iÒu tra vµ nghiªn cøu 4 xã cña trung b×nh lµ

20,68%. Nh vËy chÕ ®é ch¨m sãc nu«i dìng cña c¶ 4 xã cha thËt

tèt nªn tû lÖ bÖnh cßn cao. Tõ kÕt qu¶ trªn chøng tá r»ng bÖnh

s¶n khoa kh«ng nh÷ng do yÕu tè gièng quyÕt ®Þnh mµ cßn do

¶nh hëng vÒ chÕ ®é ch¨m sãc, qu¶n lý vµ nu«i dìng.

2. BÖnh ngo¹i khoa

Theo ®iÒu tra kh¶o s¸t 4 xã tû lÖ bÖnh trung b×nh

33,62%. Nh vËy ®µn bß t¹i huyện ®îc nu«i th¶ r«ng ë çc thung

lòng nhiÒu do çc lo¹i ký sinh vµ ng· l¨n dèc vµ çc khu ®ång cá

cã nhiÒu vËy kim lo¹i - Qua b¶ng trªn chøng tátrâu bß kh«ng ®îc

ngêi ch¨m sãc vµ chñ yÕu th¶ cho trâu bß tù kiÕm thøc ¨n.

3. BÖnh truyÒn nhiÔm.

Qua kh¶o s¸t ®µn trâu bß bÞ m¾c bÖnh víi tû lÖ cao trung

b×nh lµ 21,33%. BÖnh x¶y ra quanh n¨m víi nh÷ng bÖnh kh¸c

nhau vµ ®Æc biÖt lµ bÖnh tô huyÕt trïng vµ xo¾n khuÈn- bÖnh

tuy kh«ng l©y lan réng nhng ¶nh hëng t¬ng ®èi lín ®Õn ®µn

trâu bß nu«i t¹i çc n«ng hé trong huyện Hòa An.

4. BÖnh néi khoa.

BÖnh diÔn ra thêng xuyªn trong ®µn trâu bß t¹i huyện. §iÒu

nµy cho thÊy ®µn trâu bß Ýt ®îc ch¨m sãc, nh mïa ®«ng kh«ng

cã níc Êm cho uèng vµ che ch¾n chuång kh«ng tèt nªn bÖnh

viªm phÕ qu¶n vµ bÖnh viªm phæi thêng x¶y ra vµ ®Æc biÖt lµ

mïa ®«ng trâu bß cµng kÐo nhiÒu lµm gi¶m sót søc khoÎ cña

®µn trâu bß nªn kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh tËt kÐm.

41

Nh vËy huyện Hòa An sè trâu bß bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ cao,

chøng tá ®éi ngò thó y cßn yÕu vµ ®Æc biÖt l¹i thiÕu sù quan

t©m cña con ngêi ®Õn vËt nu«i trong gia ®×nh. YÕu tè ngo¹i

c¶nh còng t¬ng ®èi phøc t¹p dÉn ®Õn tû lÖn trâu bß m¾c bÖnh

cao.

PhÇn V

KÕt luËn tån t¹i vµ ®Ò nghÞ

I. KÕt luËn

Sau thêi gian ®iÒu tra theo dâi c¬ cÊu ®µn trâu bß, kh¶

n¨ng ph¸t triÓn cña ®µn trâu bß vµ tû lÖ ®ùc çi trong tæng

®µn trâu bß ®iÒu tra, nh÷ng bÖnh thêng gÆp n¨m 2014 – tháng

5 năm 2015 nh bÖnh s¶n khoa, ngo¹i khoa, truyÒn nhiÔm, néi

khoa. Cña ®µn trâu bß trong huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, chóng

t«i cã mét nhËn xÐt vµ kết luËn nh sau:

1 - KÕt qu¶ ®iÒu tra tæng thÓ c¬ cÊu ®µn trâu bß trong

toµn huyện.

2- Tæng ®µn trâu bß trong huyện Hòa An lµ 568 con. Trong

®ã tuæi tõ 1- 6 th¸ng tuæi lµ 142 con, tõ 12-36 th¸ng tuæi lµ

141 con, tõ 48- >72 th¸ng tuæi lµ 207 con. Nhîc ®iÓm lµ kÕt

qu¶ kh«ng cao tèn kÐm ph¶i nu«i nhiÒutrâu bß ®ùc gièng kh«ng

lai t¹o ®îc çc gièng trâu bß kh¸c cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cao vµ

ph¸t triÓn tèt h¬n trâu bß nu«i trong huyện hiÖn nay.

3- Tû lÖ ®ùc çi cña ®µn trâu bß t¹i huyện Hòa An

42

- Tû lÖ trâu bß çi ë tuæi s¬ sinh lµ 29 con/42 tæng ®iÒu

tra vµ trâu bß ®ùc gièng 13/42 con.

- Tû lÖ trâu bß çi lóc 24 th¸ng tuæi lµ 29/50 con vµ trâu bß

®ùc lµ 21/50 con tæng trâu bß ®iÒu tra.

- Tû lÖ trâu bß çi lóc trªn 72 th¸ng tuæi lµ 78/111 con ®iÒu

tra,trâu bß ®ùc lµ 32/111 con tæng sè ®iÒu tra.

- Tæng sè trâu bß çi cã 362 con/568 con tæng sè ®iÒu tra

toµn huyện lµ 206 con/568 con trâu bß ®ùc.

4- Nh÷ng bÖnh thêng gÆp n¨m 2014– tháng 5 năm 2015

* BÖnh s¶n khoa:

Cã bÖnh chËm ®éng dôc sau ®Î. C¶ 4 xã ®iÒu tra cã 5 con

trên 29 con đã điều tra.

Tû lÖ trâu bß chËm thµnh thôc vÒ tÝnh lµ 12 c0n trên 45 con

®· ®iÒu tra.

Tû lÖ trâu bß bÞ viªm néi m¹c tö cung lµ 6/35 con ®iÒu tra.

Tû lÖ bÖnh viªm vó trªn ®µn trâu bß7/42 con tæng ®µn

®iÒu tra.

Tæng sè trâu bß bÞ bÖnh sinh s¶n lµ 30/145 con ®iÒu tra,

chiÕm 20,68%

* BÖnh ngo¹i khoa:

Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh lµ 39/116 con chiÕm tû lÖ

33,62%

* BÖnh néi khoa: Tû lÖ bÞ bÖnh lµ 32/156 con ®iÒu tra,

chiÕm 20,51%

43

Tæng ®µn trâu bß bÞ bÖnh lµ 133/567 con ®iÒu tra, chiÕm

23,45%

II. Tån t¹i.

Do thêi gian theo dâi ng¾n, sè lîng kh«ng nhiÒu, ®Þa bµn

rõng nói vïng cao ®i l¹i rÊt khã kh¨n nªn ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu

®Õn c«ng viÖc ®iÒu tra vµ theo dâi ®µn trâu bß. Do ®ã kÕt

qu¶ míi chØ lµ nh÷ng th«ng tin ban ®Çu.

III. §Ò nghÞ

- CÇn tiÕp tôc cho ®iÒu tra, kh¶o s¸t diÖn réng ®Ó ®¸nh

gi¸ cã tÝnh chÊt toµn diÖn gióp cho ®Þa ph¬ng trong c«ng t¸c

chØ ®¹o ph¸t triÓn ch¨n nu«i trâu bß vµ c«ng t¸c phßng trÞ bÖnh

cho ®µn trâu bß.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Kü thuËt ñ xanh c©y ng« cã b¾p

ngËm s÷a t¹i c¸c n«ng hé ch¨n nu«i (1998). NXB N«ng nghiÖp

Hµ Néi.

44

2. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ

dinh dìng çc lo¹i thøc ¨n trong ch¨n nu«i tr©u, bß çc tØnh

miÒn B¾c ViÖt Nam (2002) NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.

3. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Ủ xanh c©y thøc ¨n gia sóc t¹i

n«ng hé. NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.

1. Nguyễn Bá Hiên, Huỳnh Thị Mỹ Lệ: Giáo trình bệnh truyền nhiễm Thú

y, NXB Nông nghiệp Ha Nội. (2012)

5. Lª ViÕt Ly, Lª Tõ, §µo Lan Nhi: KÕt qu¶ ®iÒu tra t×nh

h×nh ch¨n nu«i tr©u trong n«ng hé mét sè x· miÒn nói tØnh

Tuyªn Quang, kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt ch¨n nu«i

(1994 - 1995) ViÖn ch¨n nu«i. Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ

Néi.

6. §¨ng §×nh TÝn, NguyÔn Thuú NguyÖt: Gi¸o tr×nh sinh

s¶n vµ bÖnh s¶n. Khoa Thó y, trêng §HNN I - Hµ Néi n¨m 1985.

7. NguyÔn Träng TiÕn: Gi¸o tr×nh ch¨n nu«i tr©u, bß. Tr-

êng §HNN I - Hµ Néi, n¨m 1991.

8. Ph¹m Ngäc Th¹ch: Gi¸o tr×nh bÖnh néi khoa gia sóc NXB

NN Hµ Néi, n¨m 2006.

9. NguyÔn V¨n Thanh, TrÇn TiÕn Dòng: Tû lÖ m¾c bÖnh ®-

êng sinh dôc çi vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ch¨n nu«i Thó y,

1991, 1995, §HNN I - Hµ Néi

10. NguyÔn Träng TiÕn, NguyÔn Xu©n Tr¹ch, Mai ThÞ

Th¬m, Lª V¨n Ban. Gi¸o tr×nh ch¨n nu«i tr©u, bß. NXB N«ng

nghiÖp Hµ Néi (2009).

45

th -ng (1) (1)

Documents