H©

ĐÂY CHÍNH LÀ THÚ

TÛICANCứ chế củd sự tự chủ ụà phương pháp đe tự chủ hơn

Kelly ÍDcGomgal

MỤC LỤC

Giới thiệu

Chương 1:

Chương 2:

Chương 3:

Chương 4:

Chương 5:

Chương 6:

Chương 7:

Chương 8:

Chương 9:

7

Tôi sẽ, tôi sẽ không, tôi muốn:Ý chí lã gì và tại sao ý chí quan trọng đến vậy? 19

Bãn năng V chí: Co thế bạn được sinh rađể cưỡng lại bánh kem 43

Quá mệt mỏi đê kháng cự:Tại sao tự chủ giống nhu co bắp? 73

Giấy phép đê’ phạm lỗi: Tại sao làm ngưài tốtlại cho phép chúng ta trớ nên tõi tộ? 99

Lời nói dối vĩ đại của não: Tại sao chúng ta nhâm lẫn mong muốn vỏi niềm hạnh phúc? 123

Càm giác tổi tộ dẫn đêh sự đẩu hàng 149

Tại sao ý chí lại dề lây lan? 169

Dừng đọc chưong nảy: Những hạn che cùa quyẽn năm? "tôi s? khôiií»" 193

„ Sách Có Ngựa

C H Ư Ơ N G 1

TÔI SẼ, TÔI SẼ KHÔNG, TÒI MUốN: Ý CHÍ LÀ GÌ VÀ TẠI SAO Ý CHI

QUAN TRỌNG ĐẾN v ậ y ?

Khi bạn nghĩ vế điểu gi đó cần đêh ý chí, điẽu đáu tiên xuất hiện trong tâm trí bạn là gì? Đối với háu hết chúng ta, thu thách vẽ ý chí theo kiêu tru yến thống

chinh là việc kháng cự lại cám dồ, đũ cám đổ đỏ lã một chiếc

bánh nướng, m ột điếu thuốc, một món hàng hạ giã hay mối

quan hệ m ột đêm . Khi ai đó nói: "Tôi không có ý ch i," điẽu họ

thực sự muốn nói lã: "Tôi gặp rắc rôì khi phải nói không trong

khi m iệng, dạ dày, con tim, hoặc (hãy tỉiến thêm các bộ phận

co thế khác vào đây) m uốn nói có." Hãy coi đó lá quyến nảng

"Tòi sẽ khỏng."

Nhưng nói khôns chi là môt phần của V chí và thứ mà ý chí

cẩn đến. Suy 5óch Có Ngựa đuợcưachuộng nhầ't * ng nguòi

suốt ngày xcm tivi. Đòi lúc, nói có quan trọng h (T n rất nhiều.

20 ỏ ! ĐẢY CHINH LÀ T H Ứ TÒ I CÀN

'lất cả những việc bạn đợi ngày mai mới làm (hoặc là trì hoàn mãi mãi) ư? V chi giúp bạn đưa nhũng việc đó vào danh sách việc-cán-làm-hóm-nay, ngay cả khi sụ lo lắng, đãng tri, hoặc chương trình chạy ma-ra-tông thực tê'là mổì đc dọa, ngăn can bạn làm nhũng việc đó. Hãy coi đó là quyển năng "Tói sẽ " - khá năng làm việc bạn cân làm, ngay cá khi một phần trong bạn không muốn.

Quyền năng "Tôi sè" và "Tôi sẽ không" là hai mật cùa sụ tụ chủ, nhung chi riêng hai yêu tố này không thế tạo nên ý chi. Đ ế nói không khi bạn phái nói không, và nói có khi bạn phải nói có, bạn cản đến quyển nâng thứ ba: kha năng nhớ đến m ong m uốn thực sự cùa bàn thân. Tôi biết, bạn nghĩ rang, thử bạn thực sụ muốn lá hãnh sô-cô-la hạnh nhàn, lã li martini thũ ba, hoặc một ngàv nghi ngơi. Nhưng khi bạn đối mật vói cám dỗ hoặc thái độ chần chừ, bạn cần nhá điều bạn thục sự muôn lã mặc vừa vặn chiếc quẩn jean ống bỏ, được thảng chức, thoát khói tinh trạng nợ nần, duy tri hạnh phúc gia đinh hoặc tránh xa nhà lao. Nếu không, điểu gì sè ngăn bạn chạy theo những m ong m uốn nhất thời đây? n ê có sự

tự chú, bạn cân tim thây động lực khi cấn thiết. Đó là quyển năng "Tôi m uôn".

Ý chi liên quan den việc vận dụng ba quyển năng "Tôi sẽ ", "Tói sẽ klìỏng" và "Tôi m uốn" nhầm giúp bạn đ ạt mục

tiêu đế ra (vả trút bò âu lo). Như chúng ta sẽ thấy, chúng ta, những con người bằng xưong hăng thịt, là những kẽ tiếp nhận may mắn cùa não bộ - nơi nuôi dưỡng cả ba khả năng này. Trên thực tế, sự phát trien của ba quyền năng có thế xác định rõ con người có if nghĩa th ế nào. Trước khi bắt tay vào phân tích

Tym Sách Có Ngưa 'ngc4cJquyfnnăn g nà ^ • m ay m ă n cùa

bán thân khi có ba quvền nâng đó. Chúng ta sẽ tim hiếu khái

Tôt sé, Tól sé không, T ô i m uôn... 21

quát vẻ não bộ đê xem điếu ki diệu nằm ớ đâu, và khám phá phương pháp giúp chúng ta rén luvộn não bộ nham cỏ thêm ý chí. Trirớc hết, chúng ta sẽ tìm hiếu tại sao ý chi lại khó tim đến thê) vã phương thức vận dụng đặc điếm độc nhất vô nhị khác cùa con người - tụ nhận thức - nhăm tránh thất bại ý chí.

Bạn hãy hinh dung the này: Cách đáy 100.000 năm, hon là người dửng đấu cùa một bộ lạc người cô vừa tiến hóa. Hãy dành một giâv dê tò ra phân khích trước hai ngón tay cái, xương sông thang vả xương móng hình chữ u . Bạn cũng nên hổ hỏi trước khả năng biết sứ dụng lừa và kĩ năng lạng thịt trâu và hà mà nhờ các công cụ mài nhọn bang đá.

Chi vài the hệ trước, trách nhiệm của bạn don giãn lắm: 1. Kiêm thực phâm cho bùa tỏi. 2. Sinh con. 3. Tránh gộp phái Crocodyỉus anthropophagịts (ngôn ngữ La-tinh, nghĩa là "cá sấu ãn thịt ngưòi"). Bạn sông trong một bộ lạc lien kc't chặt chẻ vói nhau, mọi người cùng dựa vào nhau đê tổn tại. Lối sống cộng đống đòi hỏi sự hợp tác chung và cùng chia sẽ - bạn không

thê lây thứ bạn muốn. Lấv trộm bánh nhân thịt trâu hoặc ăn nằm với vợ/chỏng của người khác, có thế khiến bạn bị duôi khỏi cộng đổng, thậm chí có thô bị gic't. (Bạn hẵy nhớ, những ngưòi khác cũng có các cõng cụ mài nhọn làm bằng đá, còn da bạn móng han da hà mã nhiếu.) ỉ lun th ế nữa, bạn cũng cẩn bộ

đá, quy tắc láy long tin cua cọng aong va cru phoi người khác cũng rất giống ngày nay: Hợp tác khi hàng xóm cẩn nơi nương

T Ạ I S A O C H Ú N G T A C Ó Ý C H Í?

c dó bạn hời ki đồ

22 Ò! ĐAY CHINH LÀ T H Ứ TÒ I CẢN

thân, chia sé dồ ăn tối cho dù bạn vần đói, và uốn lưỡi bảy lấn trước khi nói "M ặc khố trông cậu béo ú." Nói cách khác, hãy vui lòng tó ra biết kìm ch ế một chút.

Cuộc sống của bạn không chi như vậy thôi đâu. Sự sinh ton của bộ lạc phụ thuộc vào khá năng của bạn trong việc lựa chọn người chiến đấu bên cạnh (người không thuộc bộ lạc) và bạn đòi (không phái nguôi họ háng gân gũi đâu nhẽ - bạn cẩn mò rộng sự da dạng vé’ gen, có như vậy cá bộ lạc sẽ không bị \óa số khi dịch bệnh quét qua). Và nếu bạn may man tìm dược một người bạn dõi, nguôi đổ muôn bạn gắn bỏ suốt đòi vói họ, thay vi chi qua lại bỡn cợt đỏi lấn. Đúng vậy, với bạn, con nguừi (gàn nhu hoàn toàn) hiện dại, có vô số cách đâm đẩu vào rắc rối vói những bàn năng cần-thời-gian-thir-thách: ham muốn, sự hiếu chiến và tình dục.

Đó chi là khới đấu của sụ cẩn thiết mà ngày nay chúng ta gọi là ỷ chí. Từ thời tiền sư đến nay, sự phức tạp ngày càng gia tăng của xã hội cần đến sự gia tăng tương xứng cùa sự tự chú. Việc cấn thiết phái liên kết, cộng tác vá duy trì các mối quan hệ lâu dài gâv áp lực cho bộ não cổ xua cùa chúng ta, buộc não bộ pKải dưa ra các chiến lược xảv dựng sự tự chú. Con người chúng ta hiện nay chính lá sụ đáp tra trước những nhu cấu dó. Não bộ của chúng ta b.ìt kịp nhu cẩu, vậy là chung ta có V

chi: kha năng kiểm soát nhũng con bốc đổng giúp chúng ta trứ thành những con người hoàn thiện.

Sách Cá Ngựa

T ô i sẽ, T ô i s ẽ không, Tói muốn. 23

Tại sao giờ đây ý chi lại quan trọng dén vậy?

Quay trò lại vói cuộc sống hiện đại ngày nay (bạn vẫn còn nguyên hai ngón tay cái, đương nhiên là vậy, nhung có lẽ bạn muốn m ặc thêm ít vải nũa cho kin đảo). Thòi xưa, V chí giúp

phân biệt con người với động vật, và thòi nay, ý chi giúp phán biệt con người với con người. Có the tất ca chúng ta sinh ra đêu có năng lực ý chi, nhưng một sô ngưòi vận dụng ý chi

thưòng xuyén han những nguôi khác. Nhũng người cổ khả năng kiêm soát sự tập trung, cam xũc và hành động tốt hơn là

nhũng ngiròi có V chí tốt hơn. 1 iọ sống vui vè và lành mạnh

hun, các mối quan hệ của họ lâu bên hơn và đem lại kết quà vừa ỹ hơn. Họ kiếm được nhiêu tiên hơn vã tien xa hơn trong sự nghiệp. Họ có khá năng tốt hơn trong việc chò ngự căng thăng, xú li mâu thuẫn và vượt qua nghịch cánh. Thậm chi, họ cũng sóng thọ hon. N ếu so vói các đức tính khác, thì V chi luôn

dứng dầu. Sự tụ chú là công cụ dự đoán thành công vế học vấn thay vì dự đoán tri thông minh, là yếu tố quyết định mạnh mẽ hơn vô' khá năng lãnh đạo hiệu quà thay vi khá năng gây dựng lòng tin, và có vai trò quan trọng hon đối với hạnh phúc hôn nhãn thay vì sự cám thông (bí quyẽỉ cùa một cuộc hôn nhân bên lâu có lẽ là nên học cách im lặng). Nếu chúng ta muốn cái thiện cuộc sống, ý chi sẽ khỏng phai là một điếm xuất phát tồi

đâu. Đ ế làm được điểu này, chúng ta cần hỏi thêm chút thòng tin từ não bộ được-trang-bị-chuấn-mực của mình. Trước hét, chúng ta sẽ bắt đầu tim hiếu thứ mà chúng ta đang phối hợp làm việc cùng.

Sóch Cá Ngựa

Đ Â Y C H Í N H L À T H Ứ

TOI CANDựa trẻn khóa học danh tiéng mang tén "Khoa học Ý chi" cùa Kelly McGonlgal. chuyên gia tám lấ Đại học Staníord. ồ l Đ ày chinh là thứ tòi càn là cuốn sách đàu tiẻn glảỉ thích cận kẻ vè ngãnh khoa học ý chi đầy mỡl mẻ và cãch thức vẬn dụng no để cải thiện sức khỏe, hạnh phúc và nảng suât lãm việc của chúng ta.

Từ nhửng nghiên cứu mõi nhát, két hợp VỚI nhửng kién thức tâm lĩ học. kinh té học. thàn kinh học vã y học. cuỏn sách ỏ / Đ áy chinh ¡à thứ tỏi cổn giải thich chinh xác ý chí lã gi. cơ chẻ hoạt động và tàm quan trọng của nó.

Sách Cá Ngựa