thaumantiae miraculum seu de causis quibus obiecta singula ... ·...

thavMntiaeM I R. A C V L V M It

SEV DE gAVSIS

eribus Obiefta fingula, per Trigoni virrei

tranfpicuam fubftanriam vifa ,elegantiC

sima Colorum varietate ornata-j,

cernuntur. ‘ \i ^

OPVSCVLVM OPTICVM~ Ve) iotroduflio ad nouam Scieatiam de caulis

Colorum^.

D. IOANILIS BAPTIST^ HODIERNA' Siculi Ragufani,in Oppido Palm^ Agri-

genting Digcefis Archipresbyteri.

!v^./o/;V=^GANI THAVMA>iTlCI FIGVRA.

PANHORWl, Typis Nicolai Bua. M.DC.LH.

/mpr.Sdlerno V.G. Impr.R,D.Petrus Grtgotius P,

A i- .X ir J. .11 it •

• J. y

•'' 1

'' I-" i

.

. J. .... .L

J 1 - •' k— t i-/ J' * - V I/:

A? :i a•« . . • *-.-i r

j vriv ^ . •;•;•<:: : ’1

*1 '

1

: '‘'ii : r'|

*•»*••^ ^•••« » II» <»• * ^•#r.O .i'.* ;;•

f V *>J . • ^ ^ J #• . * . . ] 4J V;’*.* *

* • • •» ^

• • . rt • * .

• > • .« i

•. ^

. . •

,

'7 ***j *•

‘ * *'t i

'»

* • •• ••.

*i*•• J

/i.. ». 1 . .1 < •» 1 i'

' •

•••I^

‘ it .,4 i J . . .^ • »

•- . • ‘*f.

i lil J . . . :

* •

.... . .

• ^ ' *

* • * * •

3

nobilissimoOMNIQVE DOCTRINAE GENERE ORNA-

'

1 ISSIMO VIRO

DON CAROLOVINTIMILLIA ;

EQUITI PANORMITANO,;D. loannes Baptida Hodierna. S. D. P.'

FO Z> .fhylofoybus ille, dum abditam co-

lorum natumn>diu,multumque confideraf-

fet , de Colofibuf Vniuerfit zerijjimi} fro-

ttnntmtu ('6^|i Verpcrcilionum oculife

habent adJameu diei, ita mtclleilus noflcr

ad ea,tfH£ onpifum funt trumfcjiifjima') id

5go re^iin de tUit pronuntiare mepoffe vi-

'deof , tjUes per^ifma Chrifiallinum , fett

Trigonum hitrcum ad luminis prafentiant

in nppofitis confpiiimus obicQis.Enimverb

.juotifui t hHciiJij; de pradiiiorim Colorum Castfts plsylofaphantes « velaudiiii, vel Irgi, aliquas quidem silorum ajfcrstnt rasiones ; ica tamen in

omnibus f{iiSaant,vt afiti quodam abrepti, dum omnia diiere videtaur,

nihtl diiant . Ego cum hanc calamitatem intuitus effsm, experientias

quantum humana induflria pofjibileforet, rim tentatsdam putaui. Vndemolietstis ingenij impetu impu.fus t.ibtl tu n atsintaui, vt veras tam in-

A 3. foliti

foliti ef^Hus in vitrir ehiceftentfreaufia inntnnrim.-ô tjHttkm id co-

fecutus videor,vt ttou generales qnafdam, fimt alijf ri,fei pro/frias ,ac

ntiuhpisfwgulerKm colorun cdufas ittiicnerim,6' in prsfcns opiifculnm

jAtt vrrhomm knocinijr ceitgeffhm . fervero ChnjltdUtmm prijm a_»

multiplicem illam colorum psbolem minime oJlentat,nifi luminis accedat

irradiatio , ita opus boc.meum ia tcncbfis confipultum iacebit, nifi no-

minis tui clariffimt accejfcrit fpletidor, cum tloclriiiacoiunUusfiagulari.

Nouit quod dico , non Panormus modi , & Sicilia vmuerfa, fed exteri

quoifue Striftorct,nagnifS, inquarth Kir^herus,etH4iti(Jimus JUcciolus,

doîjjimus Fabius Colonna , aliiqi qui vt libris fuis alloquia clari!]imit

lucem maiorem concilient , tui honorificam memoriam facere palJtm ^tnanue auctoritatefulcire a fc iliCla non dedignantur . Nonere quotquot

Sictham eam ûphmo fmperi» pro Rrgf moderati futu ab annis ^ncq)ii»qudgi.iltd\ amplius , apud quos in tanta fi mper fuijU doClrbia)

{Alathemutics prafertim) prudetuia , experientiaq', exiflimatione , vt

tua vti in Kbufgraitijfimis apcra,confilto,quin&familiaritate no» du-

bitauirinU:'iPdtitTiAjg^tkr tt.ykJfokilijfiime y animo non iniquo , fi e

tanto nominis tui fplcndore radium ad me aliquem derluart ambiam.

-j' --'au.iunc ; Biu: .jtuujr.oi r Ji

•

“? 3 P - R ) F- jA Isi;Oi -n ilnsd

. !‘l ‘i rr*u3 .. loni.^' uto'; • '' muinNter* admiranda eludentis

natura; fpe(fbra»qua; ab arca-

I nis caufis originem ducunt«

nil iucundius , nil fortafs^

mirabilius , vel quod fcnfus

vehementius aliiciac, men>tcmq; in admirationem , 8d

quam Opticum Organum il-

lud inioIentiflimum,quod vitreum Trigonum a

foiiditrianguli figura , quatenus e vitri>fcu Cri-

(lalli materia artificiose conflatum fit, vulgo dici

confueuit« Huius eicnim.Organi ope, dum vnuc tribus planis lateribus ad viium coaptatur , ob*-

ieda quaecumq;qu; per eius diaphanitate cernu-

tur,tam mirifica,taq; eleganti colorum varietate,

ac venudate, ornata deprehenduntur, vt non im-

merito AhracHlttm huiufmodi,&Or-

ganum. & Phatnomenonappcllareconflitucrim;

quippe quod adeo infpicientis fenAim allicit,atq;

deleClat,vt ipCum ob rei infolentiam iniiuporem

inducar,ac pumejin ccflafim rapiat. cuius m trabi

iis apparentia: caufas dum cunbfius di/quiro,' n6

tninusobUrulas tuuciiio lUis qu^ iniridc depre-

lio;. hen-

hcnfa COE haê&us»& tiam acaco^m ^hitpfopbo;

rum ingcma torfcrunc. Caufa' porro quse a'd fcri^

bendum me inipullc, hxc eft . dum ancc Otên*

nium in Collegio Panormitano cum R. P. Fran-

cifco dcl Bene ^ Societate IESV,Mathefeos tunc

ProfelTore , dc lopere quodam Optico , quod doCaaHs Colonnn Iridis infcripferam , & publici

luris facere confticueram', familiariter colloque-

rer ; Scid nil | inquit , Hodierna laudabilius effi-

ceres,quam si illtus admirandi Spcdri, quod ope

Trigoni vitrei exhibetur , caufas difquireres , ac

iolid^ manifcftarcs . Vt quid enim, fubiuaxir ,

vniuerfa.quae per tranfpicuam, ac limpidiffimam

Chriftalli fubftantiam oculis Obicdla cernua-

tur, tam admirabili , & eleganti Colorum varie-

tate reHciuncur ? quandoquidem id non ab ipfaJ

vitri, feu ChriRalli mundiffimi fubRantia proue-

nic,quz vbi a trigonica figura deficit , ad munusid pixflandum prorfus euadit inepciffima. Ergo

ab ipfius figurz crigonzapticudine,acdifponcio-

ne Colores informantur, & per obictfta vifa ad o-

culum referuntur.Qôd si a figura,vndenam 6c

ipfius cranfpicui folidi trilatera figura calem , ac

tantam (ibi facultatem vendicat , vt dum quzuisad vifum obiedfa referuntur, quamuis difcoiora >

vel dilutidima (int, adhuc totidem, tancifque^

Coloribus condecora prorfus appareant ? Se<l

quod ftie '|)larihinqiin ^mirAtronenvinifucIc H-'

kx! eft,quod rcilicet,non foluih ad vifum imme-diate,fed & n^diace Obiet5ta colorantur. Nanuquae pcripfummct Organum fpecies ad pariete,

Tei ad pauimentum transfunduntur, eifdem iri-

nis coloribus, tamquam n Tolis radius per vitri

colorati fubllaniiamcransflueTeCiinliciuntur. Sed

neque interitn prdmircu^,icc6fus^,red &diHin-

dle,& ordinatimVncuci, & ia Iddo cOordinantur.

Hifce ratiocinijs me.adeiofmpdt caufas explora-’ das ardenti deGderio inflammauic . Mox igitur

recedens Trigonum vitreum prztio redimens ,

illud mecum agendo, prawltc^ faepiiUme experie-

bariac vehementer de multiplici colorat ione,quafihgula pbiedta vifa inHciebantur.admirari caepi;

Poftmodum caufas ex admiratione ftudiofius in-

quirere : quas cum diuino fretus lumine,ex voro

confequutus videar i VC & reliquos Philofophiae

[ftudiolos iuuare' poflim , hfc modbexplicare>

'conftuui, qua poceroi fic breuitacej^ cUtica^.^‘

THAV-

Digitized by Googie

8 '

-• M ' r' r'

• v; l’ v- m, ^

^ j! t ri:' ti.' . .’>'i i:-*)

Seu'<le caufis quibus obiefta fingula per

•‘ Triconi vitrei tranfpicuam fubftan-

’

' >. .r 1 I''*

'

. : mm Yilaelecantusima C-*olo-Oi«* ^ . t %

^ i/ii:. i. rum -varietate or^iata j.•

• /3 -'cernuntur, ^ ' • "-

.• r t-!

'u j..' . -M. . ; • ; - .

T faciliori Methodo tJm adnai-

raodi fpe^ri caufai explicemus,

neceflarium iudicauimus, pre*

mittere nopoullas colorum di*

ftidhioties» ac diffioiriboes, qut*

bui I,c<fh>risaBmiui ad meateria

Qoftram plenius iatelHgcodaniJ

veluti qiaou ducatur > pmlllis

loterim, variis,qux iatetferj pof-

~?gnN^lemma”il^tjeometricirqjdemdnftrati6Dibu5,bua

vel doftiorib^wHleam,velTyrbiiibasgencnifepoifentcoofuflonem. Hisprzmiflis, mentem meam circa co*

lorum prxdiAorum caulas nonnulbs prqpofitionibus

declarabo, eafq', quibus potero rationibus tulcirc cona*

bor,&varij$ iodededudlis corollar-js exornabo. Aotoomnia tamen Methodum obferuandi obicdla per pr§di-

Aum Tbaumaoticum organum inliauare, qu^m brcuiA

ilm^nongrauabor.

Digitized by Google

• I*, ) •)•i

’ 3 ‘ f i*• •

• 1' • I f< 1

’\ - M. ^

. . ,

I .,

I <

•METHODVS OBSERVANDIObie^â' vifenda per“ Organum Thau-

manticum,feu per diaphanam-i

ar/:o iwhftantiam Trigoni,- /.

• Vitrei. *

.vit.i"! j Jc:.' ... --J i

Esto Trigoni chriftallibi /c^tio Uteris 4 R C circHm-^ripra* tribus videlicet lateribus AliflBC)

togulis ^(ionicem it(]uaiibus AfiC,-BC<A,^dk, ac detcEinioata. Quoties igitur nb< IubcatiObie<Ûin

«quoduis per diapbanana ctps fubBatitiain varijs Colori*

•bus tiodtuixi cernere; fi quidem illud- u 1 ; f

• JB per latus A C deorfum velis »tt*

tropifeere » cufpidctQ;0 ad Nafi

radiccm.infra Aipercilia >& latuB

6C fuper ipfius Nafi loogitudi*

oeSs ctdedendd Adaptabis : NamtuncObiediiappoCti fpccics per

Aiperficiem lateris «'A C ,:ad. fu-

perficiem lateris C.B refraAa Moculos ibidem adaptatos i «adlis

'Coloribus intio^, irradiabit. .Vertun vbi eafidcmrpe-cipm per latus Aiperiui AB rulpi.cere.voli)er^;s»Juncap*

tata inferiori cufpide C ad eaoJem Nafi radiiêm.-por

fupercilia y latus C B fupra frontem extendas: Nam vbi

tunc per latus AlB farfutBfufpexefii.obiedfi vilendifpc-

ciesper fuperficiem AB in fuperficiem latens frontalis

C dide m» fed eom10 utaîsQoJpfibus.ouiida

,

;M.t • B ' ad

ad vifum reprefentabitur; apparebitqne hiac i UteroA Bemiaeatiori, tanquam^ te£lo pendere; illinc verdi Utere A C ioreriorU tanquam ip Pauimento inHdeat,Obieî intioâ fpecies . Haec hucufque» pro methodoobferuandi fufSciaat. '

i

DISTINCTION is ,'AC niFFlNItlONES

COLORVM.

I Gcoeralis OillioAio Luminis.

*' 'Lumen ffcQmauit Lucis Idolum, fpecies > veUimula-'^hrum)duplicirercon(iderandnm venit;autenim lumefinccrum eft i& io fua fimplicitate, vel caodoM ad Ocn*4um relatum,!' prout eft Albedinis candor in Niue,iajfpuma, io Sale, in faccbaTO,& in iimiJibus; qaii Albediniscandor i ftcllarum candore fortafle non diftert âut fyn-;Oerum nooeft,ied dAiaiimplicitate degenerans ;j)rout'eft id omne; quod coloratum dici cborueuit,\t meor itoGemmis, io floribus, io Iride, io Halooe, & ftmilibus.

-I .' '

'I ' diffinitio PRIMA.

7 Albedo,feu Candor fyocera lucis rpeciUs, & io fuapu*ritate ad Oculum relata, dici confueuit. Obfd Albedinis

- Candor oil aliud eft, oifi purae lucis imago, in fua fimpli»citate ad vifum relata. Czterum dc Natura Albedinis

Iexaâ nobis ratio , acfcientia poftmodum venit expli*candiu. .

DIFFINITIO II.

' '

' Lacii Cpccjernoo fyacera j fcdirutoaodorislimplict-

tate

Digitized by Googie

t|te degenerans, Color dici confueuit, 4 colendo, quate-nus vifibilibus ornamentum rebus pratdet . Vode color

nil aliud c(Te perhibetur, oifi lucis rpccimeo 4fua bneeri'-;,

tatedegenerans,& luminis perturbati niror. Cxtrrunu

I

de Natura coloris exa^a nobis ratio, ac fcientia poflmo*/dum venu oHeodenda*

. DIFFINITIO III.,

;

* ><•'. **t

Omne fpatium4 cSdore, feu lucis nitore denudatum^Nigrum dtci confueuit; eb enim Nigredo ipfa omnimo-da lucis carentia,feu priUatio. PorrbdecaubsNigredi-

( ois exaiflillima fcientia nobis venit odendendainfra^.

1 1. Generalis Colorum didim^io. .

Color, fcu lucis fpecies4 fua finceritatedegeneransrindupUei differentia conbff it , videlicet io efle Coloremfobrium, & io effe Colorem ebrium^. <

;;

DIFFInItIO IV.

Sobn; Colores ij dicendi veniunt,qnorum 4 caodore,f

ac finceritate luminis degeneratio,ppripfius luminis exr>

tenuationem fieri contingir,vtobid hebetes,vmbroft,&;

obfcuri fobri; Colores cenfeantur,quatenus videlicet ob.

Inmrnts aliquantam -defcdlionem adNigredtncm decU«

nare videantur.,

, DIFFINITIO V.

Ebrii ver6 Colores dici confuenere, quorum 4 umplt-

citate luminis degeneratio tper coitum, & luniiniscoa-

douatioaem fieri contingit; vbiob.luptiois continuati• B i ex-

Digitized by C.oogjf

exccffumj vegetiores, polleHtlorefquead vlfutn coIorM’

ipH redduntur; vibrant enim ob luminis coeuntis ex-'

ccfluxn^. <

' '-lil. Colorum fubdiftin^io.

• if i .... *. ' I . %

Sobriorum Colorum fpecics quamplurimat; etcnitnj

aliz Primarice,ac (implici^mz; alia; non Hmplices,vel •

fccundariZ . Ebriorum' etiam totideni, Hquidem noo-

nullz limplices,ac Primariz, nonnull* vero promifcu»,

ac fecundaris Colorum ebriorum funt fpecies. ''

iV. Specialis Colorum Dift/n^tiol qua. — •

. . • j . . . . i .

••

Colores ex ordine fpccificantur, &per fimilitudlocs

rerum fingulariter explicantur, pccaliaribufuc cogno-

mentis indicantur.

,‘ ‘

r•’

-Tf;: r!: 1'

,

•"l. Mirtiniis Color, feu Violaceus prelTus, micatinu

fiaccis Mirti, Hedera, Lauri, Sambuci, in Vua criikm,&

in/icubusoigricaotibuscomprehcndi poterit.

Il.^ViolaceuSjfeu Amatbyllious,Moreus,Pauooaceus,vi! Puniciis, in' Ipfo Viola aqoeftrisiflorevio AmatWftogemmeo lapide, in Petinis Panonis-’, u>' Morinigricahcta

fructu, & in Purpura punic<a’, dcu Apliricana, fvt ob id

etiam Purpurinus Color'appdletuT/’enitct . Item, &Martious etiam dicitur,quando Uste tauonio, Aqus ma>rinx violaceo colore fplendeor. -i

Ji/. Cxluleus,qui 6c C^rulens.ab ipfo Czii colore vio.

laceodiluto denonainatur; quique dt in Hyacintho Ge>xna ,

io Saphiro mirum in modum fplender ,vt ob id

Hyactoihinu's,'&Saphirinus color etiam diei confucue-rit; rpleudet dcin Turchelio lapide, & m lapide Azolo,vnde,dc Azolinus color, vel Turcheiins dici confucuic.

“ r •• Non-

Nonnulli veoetum colorem l fortafs^ k venecrarum Iblo'

marino,quatequs Vrbsmier vodas marinas innatet /iie

cyaneum>atque thalaflitrura colorem nuncupant.Coloriftc in floribus Boraginis l'pc(!;iatur. . ; < -

*

IV. Sequitur cxordine lbbrioram ad Bbiios ColoresPrafinus color, A Praflno Gemma, Teu potiuad Rorrr oow

lore viridi prcfio : Prafon enim Graeci,quem Latini Porj

rum dicuut . , Color ifle ad viridem fe babet, vti color

n)irtinusad.yiolajceanul i.; ui v- i

V. Viridis co/orJ viribus,quas ipfc color Plantis enai*

Tcentibus ioe(re'inflnuat'v 'vddeV & iierbaceis$''diciiur.

StDaragdinus|iriasteTca> qbod imSibaragdo GcmutaluUnimio modadi .viriditas iulgeamib os & & itLi

iafpidc Gemmis; i..

.. i. 'i . ti.

VI. ' Caelius,qui & Glaucus color,i catiufeo.in viridem«teg^nerar. in ocui^ Leonis. Rizlis,dip No^u^ qudq^pb^bidet. Item &in qurburdam Planraruinto)i^,proUtin

fyntbio,Saluia, Ruta, dc AbtoMno;& ta ibit/s Atborui9i^^

prout in dorrofrondium AIb)Popi}li)SalicicvPlataoi,Bra>

xini,&OIear. , s. i.

Sex hi funt in 'vniuerrum-Tobrlj* colores legitimi .-reli-

qui vero totidem fobi; colores, vliFufcus»FulUus,Rotiainu8,Paiuinb(niK;Luridui, &Lcrtug.ncusytafeqtjan» rp#rjj

xenfentur. uyt... .. : i . - .a (/1j

j

Sequuntur & Ebriorum colorum Ipecies ex ordinOi/r

*a1>ea Videlicet Ipede, 'la quara caelius color'defloit, qui iviride lobfio colore Icgitimoru poAremo,>jn CitrrnuiriJ

ebriorum primum, &diluii/rirr,um.' '

VII. Citrinus iguur Color A cortiois Citri colore de-aominatur, qm &-Buxeus st iiuxei Ligni colore ; Mouus'itcmoMellinus irnellis colore : Aureus ab Auri',& ce-:rcusi cera Colore; fleeeiam tucetneus i fuccini colore,^Pallidus iPailea niroie . Splendet aurctn in Chriibli-

U) Gemmeo lapide, A; lu floribus chrilbntbcmi} dc Plan-

ta

ifl

*a. . a

trmaxiintr.. : >' ... > r. , ,

yill. Rufreu$color,qui &RQbeof,Cypriufi& Ciana*baricus iGiooabaris colore :coraIliausa Lapidis gen*mei colore : Puniceus iteoiifeu Pbxoiceus,derpadiceus i

ipadicCifcU Patnaz Tcraite cum DiCtybbus euuUi» qui

6c Puniceum colorem reteri,4eaomiiurur. Eli autenucolor RulTeuscucn exuberantia fpleodons: fpleodct au*

tem aitidi0im^ia Rubmo lapide Gemmeo,&ia floribus

Papaueris, & Pomigranati io flru^u Fragariz • &Ar*buti • .ii-.i**’ t -4

IX. Purpureus,/en Tyriuf,iTyri vrbe, inxtaqoanijPurpura colligitur; dicitur Sc Oflrioas,(i>(lrum enim o5*

cbilii liquor efl. vAdcdcdCpjicbjscoacbiliatut color di*

ciconfueuit: Muriceusttcm abipfo Muricr,quiPifcicur

luicft, io quo liquor purpureus concrefcit. Scarlatinus

iiem colori Paonp.qui Qllri bquore ioflcitur. i Efl ait*

tem color flmilisfaaguiui concreto: vel nigricanti Ro/ia

^raillimus . Fulget , de io Carbunculo : in Granatino Ia*

pide :iu /IcioisMelogranati : in Cerafa>dc in firuuo pr^*

maturis, & nigricantibus. '. .

'

• loterferuntur dt ali; tres ex ordine colores ebrij, .vide*

licet Croceus 4 flocculi colore in croco flore campeflrii

quide Luteusab Oui Luteicolore, quifpieudet ju AurS*

cij Pomi cortice, dt in Caltb; Flore Flammeo, Rufleo co-

lori affini. , ; •. I

•

/ ,Miniatus item i Mimj colore di£lus, parumper 4 cro-

ceo, diflcrens . Poftremo Rufus color, qui tn Aernine*talli colore rpleuder, in Bo>o Aroicoo iteuB,de iu Capillis

bominum, vel in Pilis equorum rutorum.

Hx videtur in vniuerfum ebriorum colorum fpecies:

fed & Mixti Colores quamplunmi, qui &rpun; mcritd

,cen(cndi (int. Prxmilimus autem bafce de coloribus

>Iotionesi ac prxmeditationes , vtca qux mox iuferius

de coloribus explicanda vcniunt,faciiiusinic ligantur.

Pro-

177-- *PROP.0SJTlON;IiS< ‘

i M'- ..•• . /. .

•.[h I 'i-t '

Ex ip6s pecuUarihiu deprehenCoiubus dcdiidUr.r r

f ‘• . .

/ '

t .1 •

PROPOSITIO PRIMA, u

Cdluleuitfeu Qtruleus Color i tenui;Violoceus autem iteuutfjima Lacii/peeie, perfpatiumvmbrofum>feu mp^rurru*

ehffi^a,& ad Vtfum nUt»,perpetuoprodueeudur.vaMiiCumcninpateat cx IV. Diffinitiooe» Colotuqiioi^

fobrios vmbrdOtsteoii ac luminis tcouitatem/apere: n&-

ceflecd vtrumqae fobriumcoloKBi^ceruienm vfckli*

cet, & violaceum teouiHimarpecie Lucis gaudere. Sedcolor caeruleus plus habet de claritate t-quim violaceas»

,-qui magb particeps ymbrofitatis efld vietor, <£rgoCff-rulcus i tenui , vioIaCcut. verd i ttoUiltinM: fpecie iucJs

deducendus venit. .‘t'. •. _ .

... Idque manileltiilim^ patet ie coloriburMarLr.-namtf

vbi in ipfo Gurgite maior profooditas » &' vmbroOtasincile condat « illinc ad vifum color violaceus «fen puDKcus enitet. At vbi Maris fundum aliquaotslnm claritas

tis vendicat, vbi videlicet folum patulum eiMdit»ilUoc

procul ckIuIcus color dilutior fptendet.^o'.'^ .!* :i.

-I' .QiMo.etiamiUtididcm A cali colore attendinitv Kaa-dcdieob maiorem Laminis per Aetbcraetfudoocm vd-

ai csarideua color enitet» vtobidearsnleoik vci cdnleits

i cxli colore denominetur . Oe MoAe vcsd»& fnbc*!*tenebris» Aetheris color non casmleus quidem»fed viola-

ceus apparet»qum etiam dt Mininus» ob vmbrolitaiis vi-

delicet excelTum. Patet & in Ellychnio luccrns; nani.»

vbi cera «oleo »>auii fcbo illitum «leauiffima^stotniHa,»

accenditur EHychomm » cternleum prorfascolorcm n6>

fert, quin potius in ipdusFlammc fiafi iuxta EHycbnifi»

ubi tcnuilbma Lux cft» coloridem Sapbyrtnus (.emitor.

i6quod & in piagdldrf fiitpBuiGsIpotifntnit^m ex*

perimur,& vbi Aqua vitisacceaditurjaut vbi AerisMe-talium jtfkritue i uCaliilcmligi^tu codociittvft^ tio1»>

ceusautem color 4 teauilfima lucis ipecie, &c. ôderat dernoaArinduml O 1 T I O I v. 'Id

; . ..n*' vTRGPOsmo ir. \ • :

\_s\UVp’." j . i. 'i

dfrimutfm Fiauut Cdlor dt fimctri$ate'Ltimhtis fiuigh,

Rtêui paruci^f. Namtfbi vebtmtu-Lummip 'wMbrafitatetn tncidi$> it ufjtum colorem rtfert. i

*: I-^Quamoii eoim io vtroque Jumêb 'intendatur : vbi tt-

Ixsen .minus perturbatum Aierit, flauefcitrled vbi vehe*

«neutitu io vasisroâte Lumen eifuirerit, rubefcit^-Oi^

-&ruatoilid iitip6tLuminaribuL Nam quoties vtrumq;

€:uin)nareiSal,dt Luoaêifdem 'vm bro(itatibu»o6nt»nl>fuerit, puta in Oriente, vel in Occideote^Luax vultus ad’ChriQitatem'pallercere}S6lij ver6 facies ad croceitatem

rubefcere deprebenidftur, quateuus, videltcdtr Solis Luxvehementius soter Nubes vibret; Luox v«r6 bebesLuk«niteat.LobxprxtereaHalobes,feu Aurirrdecflau^cuiK

inalbediocsB :Solii verd rubefcunt io pallorem. Potet dc

in afcefu AurorXivbi primam albefcit'Aether, deinde i|i

•cceflu maioris Luminis flautsfcat: poftmodnm iuxta'So-

lioexortQnvijs.-orooeittitem , & ruborem N ubescircuns*-

dkaotes permuta ntufiob vcbemeniioris Lumioia» videli.

kct>effulfi9nem. '!> •'* ' '•••' ••* -'••••• 1 > ^

'i!f 7 h..'. i) . i 1 . i: : 1 . i

-ir- i.. .. !. -GOROL LA;;R IV M 1. ‘

tvi t 1 . : .ij' ' i. !’ ji . . yji. j , o i j

vi.Pertrn^l0i exteofionis, veliutenltouis LunioisGrd'*^s,Color«spermutantur,de fpeciticantur. •:!: s

,D..' i.,.-. Ii. . '.•'.p.i:;:

• • •

b CO:

Digitized by Googie

- Albedd flBceri lumiois index exiftit : vel inter vtranq;

fe£tiooeas, (t>Fn9rmn^vidclii;SN & Ebriorum, MediusTermkias.hinc ad luminis inteôDeiST^rTehciBCîlliacxUexâlioncm, ac tenuitatem.. (

•jCitrioaslltuFlauus,adczruleum} RulTeus ad Viola-

ceum; & Purpureus ati Mirifflum;iiior(tioc «dJ^lbuB^huc Ebriis illuc Tobn; ad muicem conueomatu»•h »

' i P - tfwon .<ioq ni

-- •• f - l' •

Sobriorun 'inooSb -0 0 EbriBrunmoiftjkMirtiaus Vip'accds Cacoleusi (Albus) PhluUsi^llcusi^tdûKUu;

- 3"" 2 1 o ‘I .it/a uaifirj -b

"l: . - jtiih n T t T m»tw fci

..«Mi.iii liiutf' PROPOSITI O III.Tn!fbmbnrlnul

LiteiJi, iut Luminafi corptrit Radig/, quo btmpius

ditur »eo magh tu amphortm/phuritifutt/n tJcpundigut i

eutiuut tu-i^hHudguem extrnuatUT. tos Dcnsnoi bs hiifi k

lâm heut eadem numero iubiantiz fetvCibilU iûan-l

titas, vbidc angudiorcia ampliorem fpbUnciratein edhmigrar,vt maiorem quoque lphzr3iuppieae;«cnepl(sitt'

oportet vt per extenuationem in maiorem molem ex-pandatur;vt(i data Aqu^tnigAiMi^ aiTmaius /patiunij

replendum cogatur,oportebit vr <a io Aeris tenuitatemper cuaporaitionero tranipiretn Su) lumen vhi io maiu»fpanumrxpandir;ur,exi<auan neccilceA. :in?V‘ob(]'~?b

1 EfiocDim vt.Solis Aadiuaemiilus peraagoAun £ora^

meo ABcxtendatur^ 6( jucidatiia iuperbeiem Farietir

C O coajcaoi hguram AC i) reirreot t cttius Ba(im>

ooiH ^11 0: tnt^

SECTIO

r

.fJunI

V . . p» 6'lu«i

C re-

18

reprefeoret C Dfpdiudfîiialaîpfb Foratiline,fea coni-

cafedliooe A B. la igitur cum cade lumiois ougaitado

magis exctiuiatur,oportetvr8ietiam'vlterius progrdTaj

ia pofleriorem Parietis fuperficiecn E F protendatur ide

Kadiusiprocuidubio io maius,ac maius fpatium incidSs,

multd magis, ac magis extenuetur,quam io fuperficio

fe£liooisranteriorisC 0‘, &coafequeiii(r tuminofi cor-

pam Radius, qu6 loogius extenditur dtc. Quod erat

demôftrandam. v o i ^ ^

Id etiam pradiic^ videri poteft, vbi Solis radius emif-

fusabeditiliimo/brainiae Teî rhpaunhentum incidit,

fiam vbi quirpiamTabellam aliquam i Pauimeto ad Te-

dtum peripliusRadij longitudiuem deferendo,paulaiim

i Bali ad foramen accedet,ieotiet viique, quatenus cade

fucceniooe,'qui ad toramen accedit, 8t Radius io ango-

Riusfpacium fieri contingat, eo intenlior & clarior l«x

ipfa quoque fpleo det. . i

. .. t>•

• •.I*' •I I . ;’ * / .

Stellae errantes omnes ac lingula; illuminantur ab eo^dem Sole : nitidius tamen Mercurius fpleodct ac micat:

deiude V'cou$;tci>tid Mars: quo minus Juppiter: mini-mum verdSaturousfpleodere videturtficntt patet obfcr-uantibus :ob maxinoam' videlicet Falciferi elongationiiSolcj V bi per illud immeofum tantae fpbaeiiciiatJafpat^

E i 'Sojc c-

mtfia per.

' fbrameiLi

A B qud

magis ver

fusC Dp'gredituti

COROLLARIVM

lu-

T

19 )? ^

ldtn«nr «xtenuatiflinium fieri contiogit. ccontra viro

Mcrcuriî , & Veneri» Stella cdm.SoJiproxImcfinrioii

fphararuin angudiam lumra Solis inrcnfibiliccr hebetari

contiogit '• - ' ',

' Ita

-qo»!j»el<iu:’ PR'0P0SlT10 IV* ' ’ “ 5*‘'''S

CtloreiijuicUHqur per diapbanamTrigantfubnanti»nt^

rtruuntur f nountfi tux/a vmbrefttt Obieffi vij!, limitet »/•

tenduntur, n- P'»»'!;' /Ui

l N&tn cdot color fit lucis fprciei i foafynceritatc deJ

generans, prodt babetunn fecanda-Oifliodlione ,& vnia

‘Uerfi colores tUtn Sobri;»qudfn FbriiDOoaifipcrlUffiiois

Afni fimplicirare dtfiexioneproduconrur,quando vi>

dHicet lumen a luo candore degenerary prout patet per

Oifiinitiones. Ided nili lumen per finus viobrolbs

expandatur, colores genierare nequibit. .qo ‘\x .: .u 3

« -.»* i I V- U tr: f i I .j. . n>i/tlilq »'/ UT 0*1/'. H'd .q* <J’ |V^ COR OLL A RlVMm

) vbi Planum quodukf'quaiiterextenfiiiDi|& vnirortnN

rer fuerit illuminatum, i(i vt finus vtobrofitatis nullos

•admittat, fine id /Mbedine cSdear,fiucN'grcdine tioga-

tnr,aut quouii colore niteat,nuUG peregrini coloris fpe-

cimen, per VitreiTrigoni miraculum vifum in coappa-rebit, vctiim luo peculiari colore prorfus nitefeere vi*

debitur. . owjituTj -

Sic Calom Caruleb; Mare marino côix.& albus Pa-

rie» albedioe rorolcarernigrum verorannutp teterrima

ntgredrne cmcilum, vh« continuato Plano, eiiHinconfpi-

CUI Tbrinmiiaxenotâpparebrr.'fQ j-J I

PROPOSITIO V.I In quouit terminato Obi‘ Ii» t per Angulifoliîtrat^ficua

/ubflunutm vtfd\ Sdbrfeif^tme C ujpidis yLirij -ue

b regienr Bafit, in Ttmtutt ,feu ipfiut ObteUt Margi-nibuh nd vifum irrsdiant,- . ‘i u .

qo i'i J; li ..ô.q

)

C z Vbi

iVbi namque folidttsi quoduis iiiaphaoitate <ra«^pi<

cnu tn ». trianga lari * Te u .triiate t-a rarx p0 li ti (Iim d eU >

bofiatumfproatedipiuoa TriôaiamtVitrcuai./ad v»uea ratione, qua in Methodo obferuandi fuit expliâcjun»

adiptet ur, tali pafto qufdcniiVC per alleTutrum latus op-

pplicum, ob.-ctifuin quodhbet f vel eiuslpecies ) peculia-

ribuabnitibiu cermiaatum intueri podlt; illud qoidenv*

iuxra limites fui collaterales vtrinque.prorfus coloratum

apparebutlf^ hacperpeiua lege, vtfciltPce,colores Ebrij

rriegioaefiuft»» Sot>w| verd ^ regione Cwfpidisfolidi.ip?

ftue doguit.lpeêiHur. Qu6d ili demoeAraodotn venit, -

M jWoiFctg jni/ohdiitraofptcuifciftio A>B Cf fcctioncna

veni accipimus»vti res piamus expliceturj entus Anguli

fiogull»vb< adiotticem «quales fuerim, oeceflariu acuti

erunt, ex Prop. i7.Pfimi Buchdi*,-ît»g>iar ab oculo c$-

fiituro luxta planum AB perplaoum alterutrius lateris^

AC, velBC inrt-ofpicknda itiagorQliadri Dappofiti*

I^co fpcciem illius ad peu*

, ;</ Jufnio H perlatus AC ap-

/•'jparcre ia F>& perlatus ilC*

•. iaG varijs coloribus luxtuj

limites iiitindfam repratfeo-

. tari. Hac 'tamen loge , yt

Sobrij colores iuxta nciargi-

;.m : i4!*;KlLd„rtgiooe Aoguli,

t r.) vtrii>lque, 6ae A‘,fiue B per-

j;

petud atteodaatur '4 'Ebti;

».c..vcf6 iuxta himiics HH'e te-

giooe BaGsCE communis'irradieot.

;.w X V i'if • ii'' ’ »'V "'i

.&N3 c Ctm fobri; colores per

X-. XV.. .. r; \ . 'r luminis attenuattooeiru ,

^pioilt habet PropoGtio Prima J producantur: Ebrij^ve-

v;

II

r6:per coitum, & Lamibit exceflfum fplendeant, prout i

habet Prop.fecuodt. Lumen autem in Angulum tranf-’

picuumirradiataol» extenuetur ^^gioneCurpidis,& in*

tedatur i regione Bafis*, neceOarid (it,vtrobri; iuxta limi-

tes KL>ebrijverd iuxtaii mites H L, producxntur.cadatcoimrpecicsobieî Lucidi O pcrpendicuUnter, (hinC;

iode ad Angulos Ai&B,^ruper BafimAB it 4 vt limites

eius H I, vei H. L parallelt fiant ad orthogonaleoi C £.

' Quonura igiciMrlamiaolirpatij limites Hli& KI adBafintA B angulos reôs admittunt, fed in Triangulo

reânguio.A 1 U.' (vel B 1 H ) Anguli duo reliqui 1 A H,Tvcl iBH^&A HlYvel BHl; neceflario erant Ac uti

TexProp. 17. Primi ^dccoarcquenier limes HI liiminofi

ipati; t\ velG duos angulos ii 1 A, dc A H if^vel B I H,& B H 1Jduobusrediis minores includit^ 6c ficlumeniUiinc coiltguur.&coitiu cufpidem A (vel ertai»

ab eodem limite, ieu Margine H» i, £bnj colores prodi-bant, quateoutiumen coadaoetar,& conualeicat illmc.'

Bcontra verdeum limes K L preter angulum rediunu&i. I ad Dafimi admittat& Angulum H K L maiorenuioterno,dcoppofito Trianguli K AL(vclK fiDneccHa-rio muitd maior erit Angulus H KL Angulo K H i,dt (ic

iamen luminofi fpiti} F, vel G e Margiue L K in ani pii.

indinem diftulum, hebetatur, ex Praspofitione 3. hntusr.

Lcconrcqueorer illinc ibbci/icoiotes produeddi veniet,

prout oblernatiooes perhibent. Quod erat dcmbnttran.dum. «i. I

I' i rbi PROPOSITIO VL

£ bi»it vtriufque Se{itoMitC$leriiafitemiJp0ret thronivitra ObttHi vifi Imttti ad ifalam rf^rman-

'fui. ;l \' ’ -l»r«nn. >; i,

i)'.

*0' Supponimus auteoo Obic«anm quoduisper asgula-rem ifoliditatem pro/picieodaa), vmbroliiate eriminatO,

iti,

2Sit^ vt limites illius (iot ipfa lucis definentu ,'fea circum-fcriptio.

1 res autem noonifi ex luminis &{

I ^ pvmbrofitatis permixtione lioc

medio Areziliumioatae , fed iuxta limites attenduntur.*

niii aded anguftaiplios obie(î latitudo fuerit » vtiucidu

vmbrofo permixtum , infimul conturbentur. Necef-fario igitur iuxta limites , vel vmbrofos linus colores

quique producendi venient.Verum vbi lumen effufumj

minus vmbrolitatepcrturbatunibi remiflioncsfiunico*

lores: vbi magis, ibi intensiores: Sed in iplis Area; illomi*

Oats marginibus,minus lume perturbari perhibet,quate-

nus luminis cotinuatione viui/icetur, & luccelTiu^ io c2^

doris puritate trafeattEcdtra vero io iplis rpacijs vmbro-fisluminofo fpaciocdtermiois,qu6 magis ab ipia lucis A-reavmbrofa fpacia remouctur, eo magis diffusQ luroea

j^turbatur,&babetatur.Hincfieri cdllat vt coloresvoiuf-

quereîoois,iniplis Arcf illuminat^ Marginibus dilutio-

res pateat, prelliores vcroinipfisrpatijsvmbrolis. Porro

inter Sobrios Colores Csruleus eft iplo Violaceo Coloredilutior ; licuti Flauus Color inter Ebrios , eCt ipfo Puni-

ceo dilutior. Qô fieri contingit , vt perpetab i regione

Cufpidis, AiVtubrofitatisTpatium vitra lime D Ein.vioIa>

ceum colorem traiifeat: ipli veroMargints.OE, obiedtl

vili, perpctubccruleitatc inficiantur. jU Margines FG( ad Bifim fi C jiugiter flaucTcunt, cum fpatium vmbro-itum iuxta eofdcm limites FG in Puniceum colorem co-

A

^ Cum igitur Area obiebli Inmi-

nofi, cuius imaginem per Trigo.'

ni Vitrei tranlpicuamAibUaotiS'

cernimus, vmbrofis limitibusDEillinc ad cufpidem , & FG hinc.

> ad fialim determinata fit: Colo-;

producendi ; iam nunquam itu

fflt-

Digitized by Coogle

lDigre^,qQiap6tinspurpura^c^t.£ binis vtriufquefe^tio-

nis> igitBfi&e. •

.• COROLLilRIVM I.

^

' ' '•

Primus Color per Trigoni craorpicuifoliditatem viii,

in ordine ad cufpidem,violaceus in vmbroforpatio luci*

do contermino: fecCidus caeruleus in luminofo fpatio ipH

ymbrofocdtermino: TertiusFlauus inluminofa Margi*

nead Babm: Quartus ver6in vmbrofo limite, RulTeus.

• COROLLA RIVM II. .

, « I »

Simplices, acPrimarij Colores, quatuor, nec piares-

exiftuat,videlicet,violaccus,&Turcbertus,bini i Regio*

ne cufpidisi qni fobrij dicuntur : Cicrinus, St Coccineus n

binie Regione Bjlis: qui Sc Ebrij appellantur Reliqui:

verd fecundarij, vel Mixticolores ccoieantur. : >

COROLLilRIVM III.«

Luminofum, io produ^lioneCoIoris.infexuhabet ra-

tionem fexus mafculini; vmbrofum vero fpatiutn, habet

rationem lexus furmmini . Nim ex horum copula Co-lores quique procrcaovur. ' a , ; C

P RO POSITIO VII.“

Vbifpaliumlumin /tm , in Obicflo per TrigonifubFlnn-

tiamvija ; aeicu fuetu , vt Uutudo htae CeeruUi

Coio’i>, eum U$itudine , illtne Flaui eoiori//e iauieem eoa-^

lefeentei atngetint^ yiridie eoior, tune, ex betum eoilupiO'

gtgnendui venit .•

•: ^ \

Pa-I

Pitct id ID Praxi» uni& Pi^orct etiam id materia iiterpraedantivbi Citrinutn cum csruico colorcpermifceac^Similiter,& Fullones, vbi lanas Hauedine tincas in carru-

leum colorem iniuitduntf ft’atttnJip£fevircicunt. Exquovidere liceat colorem viridem non eiie iimplicem , vel

de primari/t coloribus,/ed ex Flaui cu cxruicomixtiobeprogenitum. .'II -.'1* • r,i

i I.^ ii' 'iuuo«. vjj

1. 'u* Viridia Coloris Encomia. tMer^tcvri. UH! :i ts ';a

Viridis color de vtriufque reAionis,fobriz videlicet,

&

Ebriae ad amulEm participat *.noo tamende ioteoiis acpredis, qui io vmbrofo : verum de remidis, ac dilutis,

qui io fpatio lainioorogeDeratur,ipic progignitur: vtobid omnium Colorum temperatidimnt,ac ticcuodidimusede perhibeatnr.Hinc fieri cOtingit vt viridis color, om-nium maximi /enfum xlliciai; & Plantas vnmerias viri-

di colore Natura dooaueric. Sic Smaragdi gemmeuscolor nimium vifum obierat, dc allicit.

COROLLARIVM I.

-» ’ t . rp T

3 Io Iride pluresquatuor deprehenduntur coloresiqua-

tcons ob Zoazangudiam,imer fiauum & caeruleum,vi-

ridis color,ex horum communicatione, eoaicatur.

COROLLARIVM II.

,r£x coitu remidb ilaai cum caeruleo, viridis dildtus.-fed

excoar^to eorumdem complexu viridis prclTus, fcu

pradious color coafcitur. -i’' a•a*

(s^ s fs;'

I

PROPOSITIO Vill.

! ; ; . . o

12 i

Vbilimitet vniut illuminatifpatijt ad limitet alteriu/, in

tatttiivt aeeejjtrintivt vtueum,vel commune limen appareaft

ibidem ex eo,quod injSmiu Color vniut iuxta vmbfoJum^\

limen f eumfupremo alterius eoeat, exRuffei eum Violaceo^

mixtione, tertius Color, quem Granatinum,feu Vtnaeeut/L^t

vel Purpureum appellare lieeat, emergit.

'Nim ficotj ex permixtione vtrnifqne Coloris dttati

IcAtonis alterutrius viridis color iucuadi^^mus progi-

gnitur ;it^ ex vtriufque predioris coloris Ic^lionis alte*.

rntrius.vidcIicetRuffci.&Violacei permixtionc.Purpu-

reus color eoa/citur. Quod etiam iti Praxi* materialiter

fieri confucuir.' ’ '

' ' '

Efto eoiffl fpatium illuminatuitu

A B C O vmbrofa feîbae £ F dt-

ftioûm; vel si mauis >.duo ipxtiju

A B E F, & C D EFadinuicem c6*

iundta, vmbroib fiduEF ioterpofi*

to, lam vbi vtraque per Trigoni vi-

trei foliditatem vifa fuerint,'nfeno-

fes limites G H, & C D concolores apparebunt: fienti A?Faperiores A Bi & i K. Ergo qui ad EFlinC vmbrofom>'contermini colores fuerint, contrarias fefiionis erunt«>

NS sl coloret mlimi ruperioris illuminati fpati) A B £ F»

;

iuxta margines G H /obri;' fuerint : fiiperiores inferioris:

BFC D, iuxta margines t K, neceflarid Ebrij fient. Etfic Ebriorum color prefTus : dc prefTus color fobriorum_i >

coincident io eodem vmbrofofpatio EF, quAd qnidena l

ciim fit admodum angudum, neceffarid violaceus cijnuPuniceo coibunt ; & ex horum coitu Purpureus color

omnium graiiiBinus corrufeabit. Vbi limites igitur,&c*ûoderatdemonfiraodum.

D* CO-

I

I

• I

l

I

1

1•

1•

1

i

Digitized by Googie

i6

.

O )

.

CpROLLARIVM I.

Saat igitur Colorant fpeciespriacipaliflimae fex:Qut>

tuor videlicet (i otplices I dc puriffimc ; duae verd ex ipfii

fimplicibus progeoitse.

Igitur Colorum fe^lioaes dux; vna Sobriorum »alteuj

Ebriorum. Sobriorum fpecies du; Principalesi ac fim*

. pliciiHmx Violaceai & Ceruleai i regione Aoguli. Vi-‘ ridis ex his produ^a. Ebriorum fpecies dux, Flaua^i

& RuiTea »

i

regione fiaiia : Purpurea ex RulTea , &' Violacea.

.'.Vbi in Iride Colorum fpecier exterioris Zonxab in-

tA’iori Zona ordine conuerfo repetStur, itd vt fupremuicolor, infimas appareat io Zona ruperiori,& extima. tQcex coitione Rubei cum Violaceo colorc. Purpureus, vclpot us Saodarachtnus,reu Vinaceus color,'f qui eft pur-pureus ddurus) emergit.

’ Verona de cau fis colorum in Iride apparentium.&ar-cuatxeius figurxapud noftram Thaamaotiam,exaAamr<}icatiam nobis exhibuimus.

£ quouis Continue ^qunliier illuminato /patie ,nteU^'ad V\fum Colerum/pttitt irradianti nifi ipfijfma lutii c^laa^

ritar»

. >

COROLLARI VM II,

PROPOSITIO* IX.

Digitized by Google

f

rifs*t fte fpMtif comDtiam: E cpntrsvero,vbi

fpafium quoduii multiplicifutnt indquaUtuteobduUmm^t

Îfinubut vmbrefii rtftdum , ibl ^ jtnfûlu ctmplicatioui-

buh& prorupttombus, multiblicet »d vt/um, ptt auguUremdtapbuHttutem, coltra irradiare videbuntur

.

^.

Nam vbi alicuius Obicdî fuperficies, ia xquum pro*

teDfa>& «qualiter illumioara fuerit,pr6ut cflct Paries de*

albatus, lioteumexteofumipauimeotum expolitum, autipHus cxli lacies, di^m ad Solis confpediatn patula heec

exponuotur,DCce(fari6 omnes, ac fiogulx partes «qu«^ter quoque illuminanda veniunt : ac proinde ex ipus

fpati/s, nulla perturbatxlucis fpeciesad vifum, nili forti

e Marginibus,quatenus in vmbrolitatem de(inaot,r tfie*

itetur. At vbi fpatium quoduis» vmbrolis linubus, cru*

pulis, & fcrobtbus reiertum fuerit; tunc ob multif lices

vmbratiles linus, quali Areolz , per interceptos lii|)ites

coofulSro difpoOtos, Circumdata, necelTarid mohiplices

colores ad vdMn illinc irradiare videbuntur. 1

COROLLARIAM(

Hinc fieri contingit, yt fpatia campe ftria, Plantisiapi*

dibus, Areolis,dcfcrobibus referta, ob partium inzwali*

tates, eximia Colorum .varierate,per Ttigoni vitreilate*

ra vifa,coboneAari videantur^ iti vtopareplwygiocoa-texta appareant. Proinde valde pulchrum elt UpidUns'aggeres, Te£tadomorum Tegubs compotita, vincta, VJ-<

ridana, & Aruudineta inexplicabili colorum vanetatencontexta orcumfpeâre. . -.r; 1

PROPOSITIO iX.. . .<

Vbi vifafpatia claritate , v*l Albeditit eerufeantia , rr->

tra vmbtpfitate y velffattofa mgrtdiat terwiinanturyibi «m- • D X ua-

uacijpmit qaidem, & eximas coloribut diJUttU} aivifunutxtrmari pstebunt,

- Nam quo maius fpatium,& eius claritas/ claru eotnu& Album efle voum idem valet ) e6 magis vifum allicit:

& vbi fpatiof^vel inteofiua vmbroiitasi aut Nigredo te>

terrimaappouitur,^ vmbrofum enim, & Nigrum eHo,vnum idem refert ) iuxra fe politis contrariis , ed vehe-

iseotins colores primarij ad vifum irradiant. Quodvtfolid^ percipiatur.

Elio in adiedofcbemate fronta-

lis Domus Paries

expolite dealba-

tus A BC O, & in

Area illius Fene-ftrellx GHML,cum fuis Oftioiis

pateant , fcd ia*

trinfecusomni lu-

mine dcftitutae.

lam igitur vbi adoculos Trigonumvitreum aptaue-

ris,iti quidem,vcfoiidus Angulus»

feu Culpis ad libellam Horizontem refpiciati tunc vbi

pereiusOtgani latus inferius Domus frontalem fuperfi-

cicm intueberis , Parietem in fqa claritate miraberis: ac

Fcneftras,& Oftia quidem opere phrygio exornata f taa-

uam li magnus Princeps io ea Domo commoretur; vel

illinc, io Die magne foleoitatis Domini ProcelFoCor.poris Chrifti, qua Domus exterius ornari fol5r, elTet pro-

greiTurat^Qiiandoquidem ex inferioribus feoeftrarum.»

liminibus» Pannum Scarlatioum pendere: Sc Emiliter io

Oftio-

>9 I

Oftioram PauimenrlsPanpnin purpuream cfTe Aratum’,

qui pannus quidem elcAiffimus i purpureo colore ab i

iotriofeco Oomu» pendens, iii piiniceum iuxta L M,trS-

feat:poftremo verd iuxta NO in Citrioum de^nat. Frx* '

terea in eifdem Feneftris, & Otlijs^ extero intrinfec^s,

per limina fupeni^s ad parietem extrinfecam,Paonunualium fericum Hyanthino colore tinctum

,qui deinde io

{

Saphirtoum decliner, dTe^opedere,iuxtaGH, qui po- '

ftremd in fmaragdinum colorem degeneret iuxta IK ad|

parietem frontalem', tanta viuacitate quidem, vt oil vifu,

incundius, oil pulchrius fpe^andum ceofeas. Porrd Co-ronam ipllus Domas, varijs etiam coloribus cohooeftari

ienties; nam iuxta A B fandarachioo, puoiceoque co-lore veluti intingam: iuxta £F,in ipfoHnitore ianthino,

turchelioue coloribus emicantem, aut radiantem fen-

ties. V

Veruntamen vbi per aliud Trigoni latos, cuius cselha .i

verfuscufpisrerpiciat, eamdem Domus fuperHciem hs- !

beat intueri, non minus ornatam iotueberis , verhm re-

pente commutaris coloribus admiraberis:oam/uperiora i

limina purpureo coccineoque colore, qui tandem io Ci-

trinum de(inar,oroata cernes.inleriora ver6 Hvanthino,turcbehoue colore, qui in czfium degeneret , inubiuia^

,

videbis. j . . jii . ’ I•

'

• Q^dfiOrgaoom baiufmDdi Tbaumamibdm Tclcaib-I

d6m longitudinem, iti vtadHorizonrem perpendical«« '

riterpendear, ob oculos ap(k)AieHs,&eamdem Domat. I;

Aream pereius diaphaoitatem prorpexeris; tunc 6 An-'

guli culpis dextrorfum io latus fi O'dir1gatur,robrios co'

lores quidem iuxta limina lateralia GL: Ebrios verdiuxta latera Feoeftrarum,6tOftiorum H M fponte vide-

bis; vbi vero Organi curpidemio larus A C,eiufdem Do-mus iouertes,cootrarium lenticsrnaAatim colores ebrij

iorobrios tranfiboot^ apparebunt enim fobrij d limini-‘ ' bus

Digilized by Googie

J®busHM.-ebrij vero itermiois GL.

• jV O B I B C T I b. .

* • • j .*

, Goatrarlum, quis dixerit» accidere videtur eius quod

io Propofitiooc Cîota Aipponitur , vbi docetur fobriot

.colores perpetuo i regiooe Cufpidis > Ebrios verd^re*gioor Balis corrufcarci Io iftis verd Feaeftris, dc odiolis

'Ebrij colores d regiooe cufpidis » Ebrij ver6 t regioaci

jBalis acteoduotur. vt quid ita faûm cft igitur?

. r , « .

. ^ . S O L V-T I O.0

, .Vtroaque veriffimum elTe cootiogit» nec tamen Me«thodus fallit,attenta eius ratione. Non enim adfpatiiuu

vtabrofum , & lumine deftitutum, (cuiufmodi Odia pa-

eula/uot,& Feoeftrarum cauitates ) fed ad fpatium clari>

tate» velalbedioerebtûm, cuiufinodi Parietis Area, vel

fbpcrficies exiftir, rerpeû cuius agitur io Propof. V. NSvbi cufptdcm Anguli vitrei dextrorfum direxeris,videli-

cet, io latus B colores Ebri^quidem apparebunt ioj

bmitibusquibufque H M»qiisE refpedtu intercepti fpatii

clari GL H M iûs parietis, Balim Trigoni refpiciunt,

& fioiftrorfum tendunt : at rerpe£fu fpatij vinbrofi

GH LiMiiencftnr, vriQftia,vJdcl)Cet dextrorfum, dtea--dem cum cufpide Plagam rerpicinot>vcrijim oii vmbro..îfpaciaadrem pertinent. Quod eeataoimaddertendu.• ^

. ) » 't*

I•APPENDIX .

Illud ioterim animaduerteodom venit, ad Obieûmad immediatum Solis lumen, obferaatioais tempore , fit

expofitum (oififbrtaftdadsllud proaimdaccefTeris » vt fi

vcl paginae albifCfflcIblium foper nigrum palbum ad So-lis

3 *: i'ii

lislameo pr«'ociini appofueris ) alloquio colores dilu- '

'

tiifimi apparebtMlty<x ca%Q<^ iucnexceUeotia vmbrofi-

tates diluat, &retuoda»Kufficitantecn3oUs;RadiusproKi

xim^ accedat ,vel fubdiei claritate, oubilo cclo, obfcr*

uatio deprehendatur.

PROPOSITIO XI.

Vniuerfatt »c fimgulss Colorum Cau/as,quibus ipfiy per

/olidi iranfptcuisusem fieri eomtsugumt, expUeare»''!

£x przcneditatii patet euidetHTun^ , Materialem cau*

:

fam colorum, qui per Anguli folidi traorpicnam TubRan*

tiaoi coafpicui appareor, efle obliquam Aipcrficierotiu

Angulum folidum claudentium inclinationem inter Pa*

rallelam,& Perpendicularem cooftitutiooem.

Idque no folilm in T rigoais vitreis, icdfn folidis qui*

bufqucDiapbaois pluribus etiam planis fuperficiebus ter*

ix)inatis,Gue ea vitrea, Gue chriftallioa fiot,vel Adamao*tina> vel ex humoribus qaibofque traofpicuis , aM iGchamodulata. Umii Adamantinam Gemmam , autChri* .

ftallinam vari/s fuperhcierum inclinationibus termina»

tam ad Solis radium appofueris , iOngulis inclinationi* .

bus iraofmilTusradius, Irini Lili; floreadamuiRm repre*i^

fcotabit. PrsBterea b quid leue, aut Feftucam infotiaiim*pidiflimi fuperiicteioaataotemaptauerisf fitautemn<ui.minus duorum pedum Aqux profunditas ) vbiSolisra*

dios, per Aqux fuperficiem ad Feflucx margiaesTorfumaplicaotem tranfroiiTus, fundum offenderit, colores illtc ^

diiotiffimos , iuxta vmbrx margines hinc ad AnguluntL. '

cxruleos, illinc ad fiahmcrOceoa procreabit, ^ddrm '

Gtpfi moodifnmifiragmetw, vt^amiof deltcattfiimx ab !

inuicem difcootionaotur. Irinos colores io Goubus obii*.,

quis quamplures concipiunt, qui etiam in Gclufragme*tis attenduntur.

Porrd

Ii

Digitized b^tCoogle

<u-- _ - . • ^ ' i’i ;i ( . 0 r •'ii' i

Porr6 caufa £flficteiis>eftOI»ieAi CMinTiiis^fioiibus vm> t

brofiscircamdatOdjfiuiSua claricai; .1

Ver&m Formalis eaufaeft ipfaradiod luminis ab iUu- .

minatis Obie£iis emifli per finus vmbrofos, adlinclioatas

folidirraofpicuiiiipcrficies diffnlio, qua Candoris dege-

neratio fieri contingit.

% *I I

* •.

Pofiremd finalia caula colorum eft ad Mundi orna- .

mentum , dc rerum fpeciofitatem prodiiîo* Quin po-

tiusivt per admirationem tanti Pbfnomenisiad ipforum

colorum cauiai indagandas alliciamur.* • ^ i

PROPOSITIO XII.

•’ *

l • k.

4!»ufs tn4iterUU$difpoJiUOt {ipforum videlicet Planorum

.

Angulumfolidum claudentium aptitudoâd coloret concipi-

endot, d Paralltltca, ad Ortbogentcam confiitutionem extl-

dttur {per Quadrantem Circuit , videlicet, dprimo adnona- '

gefimum intTtnaiionit gradum) petfuccejpuet inclinatio»

nttgradus ad Ortbagonum,fucceûe Coloret irradiamet in-

tenduntur ^ & viutficantnr,

A . i

'Nam cfim Obieî vifibilis Imago io quodnis Planum .

nSoifi perpddicnlariter incidat (prout io Opticis ooftris

demoftrarur ) neceflarid fieri contingit , vt qud magisPlanum quonuii ab ipfius ObieCli vifibilis perpendicu* •

io declioaoeric t c6 magis obliqui imaginis Radios. >

irradiet. »' •

'

A flgQO'c«44t pcrpcddicaUris fuper B Q Hori*,

zootticd(|&^ DTupere^ji-!dein.B C iacidac OB FaV

, raileia.deiade.pfrr Qu4jdrS<n

.t^Qi dirpopaotur iadiuerÎ >(}$ 1 dccliuatiunibuf d pec>>

pcodi culari 4 G ,:vc;4 iQcli*t

oatiQnibusadilorizoQralei' BG»i plurqj linc^ O £r.C f«Q.Q:Qli’Jo G l*y«i po^rti)mo CK. &fupcr lingulas

^ lUAiigncKidaoipcrpedi»culares; A E; AL: AM; AN:AO. AC hifcc ita difpofitis.

D*co imaginem Obie^ A abipibp jadd piraiielo-ITB

'tpft perpendiculan* A G ,'n;preiciiiait jn;pund!to Dr&d!ii\âoo £C;dcclinanieii perpraiidiciâc.ACYip.eiArcuinl

A £ gradptiQi..i)r./reprerratartiilp«odo£a&i planoF C declinante^ per Arepa» A îgbdijotîrflcceijapuv

L.‘ fed ^ plano G C etiam declinante fper ArcuntjA G grad. a;-jida^rn'eindbicililAîirVid9rid punô M( centro Quadrati A B C O) d plauo vcr6 II C magis de-

clinante I' per Arcum A H gradi6(£:Trigoni dilladarccB^

pundlo N. pra-terea Apiano IC magis declinante T perArcum A

I grad. 7l»Ji piiAbO. BadUddtd i plano Ho-rizontali B C decimante ab A per Arcum (grad.90.^ A Bquadrantem Circuli» oecc/Iaii6 irepi;creatabiiur m ipfo

perpendiculi pundto C, & confequenter obil/qMiBim^re-ti

ipeû Parallela; D fi, vel redlilTimd rcfpeiflu Horizonta*Isi B C.& eborequenter dum Radius L AlcKbRquiqr^s pbioiFC obliquior bt Radio EAjmtnns od>|iquioris plani

£C;& Radius M A magis ojbiiquioris plani GC Iit ma.gis obliquior ip/b Radio L A,<Scfimilirer RadiusN Aobii.

quior OtRadio M A! & OA ipIUi NlA. Nam AnguhiÔADiorecootioet Angulum N-A O^gmiaibcomplea

^ \ E ' aitur"

Aitur Angulum M A D:qui& Atigal»m LA D, qoipro>

inde comprehendit Angulum £ A O. Nam i&quouSTriangulo acutaogulo, quo magis vnus Sagulorum iiv

ampiitudinem extendirw > Sc ad reîtudioemâcci-

dit t ed magis Angulus oppofitus ia obliquitate acuiturJ

ex eadem Prop. 17. Euclidis toties addudia jQuomagiiigitur Radius quiuis recedit i reô O A,ed magis in obO*

quiratem traofit; fed maior obliquitas lucis , maioremînducit Colorum feofatioflem. Caufc Materialis igitir

difpofitio dtc. Quod erat demQoftraodum,.'

- - COROLLmIRIVM. i—

• ' .1 . T t. i ; J

s' Trigoni atquiiateri quilibet ifogulux Circuli /extantS

fnbtCadittquod flvtoguluscquicrurium quintam circu*.

lipartem (videlicet gradus 71. jclauderettinulto maio*

rem Colorum viuacitatem » & extenfionem , per latera

videlicet aBqaicruraTeigo&uaptsrelerret. [

! COROLL^RIVM II. .

L £reAo,TngootreftanguIi| nulli colores prodeuot.i .

‘•ICOROLLARIVM II/. .-A.

*'

• t « ) •.

< d Prifmatii tranfpicoi Laieribasautliprorruscolorca

proficilcuBtur. >‘

I• -i- '

' - .1

THwlVM.lNTl^B MiRwCVLd MVLTlPLICARE.1 • Per Obrernationes Trigoni.

' > Obferuatio J.

.'

DVm Trigoni latus quod nis adNafi contaAuin np-primdaptauerit io ipfa corporis reditudine»'rerC

fpccies

fai laigbinidiociaBi coloribos ornatas appare»

bont: Tcrfim vbi rurfom vuiruM-attollet, vel Trigonito<q

tus i NaO fuperficic iofiAente cufpidead Nafieadtcemattolla»; rerem rpreiet func in longitudinem’, hoi»ineai

gigSfâna Aaturam induifle vidabQtur ^quioet>2 et lpfo«i

rum colorum latitudines mirabiliter dilatantur , & muPtiplicatitur. sto • . ‘

£eontra vero^ vW aptato Trigoni latere caput ad.

Horizontem inclinaueris , leu amoto latere , /uper Na(i •

iplius verticem ./fngnliculpidem aptaueria;tuocObêc-

torum longitudines decurtari videbuntur • dt bominctPigmzi predis, vel truncatis capitibus apparebunt.lotc<

rim & marginfi coloret io anguflas zbbdlaa tranlibunr.

DEPREHENSIO II.

i' I'

Vbi alterutrum Trigoni latus faper platium Speculi,

vel pro digiti altitudine cleuatuua, aptaueris , ftatim per^

appoOtu tibi latus eminentium vel peodeotiqm obiec-^

torum fpecicsfpecioboribus coloribus Margines iotioc»

tas, in profundo cernere videberis.

Verum ii Trigonicufpidcm ad Speculi plani contac*tum aptaucris,repente eifdcm coloribus oruata obieâ,fed per ipGus (ptcuU planum intueberis.

Côd Gaptaueri; vitri laminam trafpicuS fuper fpe>'

culi planum,parumper ab eo declinantem f’ dat autem

obleruatfO ki Ymbrofo locQjlioêotcCuper ipfum Tri.gono, Aatim duplices obteAorum eifdem iotindlos co-

loribus Maginesper ipdus Trigooi latus appodtum cer-

nere poteris» vbi red^d operaberis.

DEPREHENSIO III.

Vbi piramidali tornatili Figura (vel ad Angulum fe-

3^jchriftaUum; claberMHm ljt4=

planum :Ci'f cillaris Bafia a<i virum appooas« ttiQclpVfltfd

cd9ribu»^retaa>iiitcies.circuai<U£ai ipTe leQticsiQi^}

fia<l idi»r<iiios perpcQ(iicularit0r expoliicMi circulunit

irbbsiColDrihus mirabilitck uradkoccmja pauimeotoyu

V€l'io ptrietc prorpicicidideiin: {?a;bv;rj.l iDurc'

' in

Idem renties«fed iouerHs coloribus ( naro imripjeciitt

.«Ireolam (bhrioscdcMre^railiaotem ^.cxtrio/ccijs eb/ff)!

ciblotes iaicircuittf corurcanteiurincMcbefis J-ybi c.tulH

ftalli concauitas pyeamidalem jornaUiemr figuram, i

pi-eflerit* 0}ippb«QQmcQQail mirabtliusiujivrb' moio)• ?/Hi.)nut]TJ«q :e ludii-' co j<U3iijt} lav .liliaia lUmgiH.u .dD.-fci:06SJiR;Vj4Ti0..lV.: uu 1311m iftiah

Veriim (i pyrataictillis ûfa.apo4loroatiiis ,fed mul-

tilatera fuerit , tuoc viia fpecies per fingula latera multi»

pltcaoda veoiti io ckctiitu circupofir;^, prout lo fpecjlKi

mulroruoli planoriim ciudcntifiiint; patet» dum adf«li*.*

radium exponuotufi bvrau 1:13 iu'3 ajul idurntloqqfi

oniiaiisuiguM ludiioloj tudiioiloi:)qlt>-r^rpt(i(^

.li iatbLh V

int'.q i!u 33q2 b:m biviu 3 it!o;;.i

.fai^ 3 :L’QÛi:;o tuJi-olo j inoblto 330:1; ii.ihaj tiqs mulI3q b»l

-oalv--!

tnsMfcl

-iil «rj _-03 ioiOt:.*ni yi.i 'o t 33 lq-b lO.

' - -••:

' r.;:.

. .•••

5 -'- :•• r . ‘I ;* ' |J

bouâ&.q tltib

U.uv»^-io

ill ('*au^

'I /

1

2 /i ina

-1 '•

.b

I. . \ .IV

thaumantiae miraculum seu de causis quibus obiecta singula ... ·...

Documents