thầy giáo mỹ và cú sốc trước bài học từ bữa ăn của học sinh nhật
TRANSCRIPT
Thầy giáo Mỹ và "cú sốc" trước bài học từ bữa
ăn của học sinh Nhật
Không chỉ được chế biến công phu và đầy đủ dinh dưỡng,
bữa trưa ở trường tiểu học Nhật còn dạy cho học sinh nhiều
bài học quý giá.
Khi tôi lớn lên ở Mỹ, bữa trưa ở trường học của tôi khá đơn giản
và dường như lặp đi lặp lại những món như khoai tây chiên, thịt
xông khói… Lúc đó đối với tôi, đĩa thức ăn đó cũng ngon nhưng
thứ rau mà tôi được ăn nhiều nhất bao giờ cũng là khoai tây.
10 năm trước khi tôi đến Nhật để dạy tiếng Anh cho một trường
trung học tại Nagano Prefecture, tôi đã được chứng kiến những
bữa ăn trưa đầy đủ dinh dưỡng và khác xa với những bữa ăn trưa
tôi thường ăn ở trường lúc còn đi học. 3 năm ở Nagano tôi đã
ănbữa trưa ở trườngcùng với các em học sinh.
Bây giờ con gái lớn của tôi đang học tiểu học và tôi cảm thấy
yên tâm khi biết con bé có thể thưởng thước những bữa ăn trưa
lành mạnh mỗi ngày ở trường. Khi tôi đi làm về, câu chuyện của
hai bố con thường bắt đầu bằng câu hỏi hôm nay ở trường con
ăn gì – điều mà không bao giờ xảy ra khi tôi bằng tuổi con bé
bây giờ. Qua lời kể của con bé tôi rất ngạc nhiên về các món ăn
- đôi khi chúng giống như các món ăn được phục vụ trong các
nhà hàng cao cấp. Các món ăn được các chuyên gia dinh dưỡng
hàng đầu tại trường của con bé lên thực đơn và được liệt kê
trong một tờ giấy in cẩn thận với những thông tin hữu ích về các
loại thực phẩm đã dùng và thói quen ăn uống lành mạnh.
Khi nói chuyện với con gái tôi và nghĩ về những bữa ăn thời tôi
ở Nagano, tôi càng tò mò về những bữa ăn trưa của trẻ ở Nhật.
Đặc biệt là về những công việc của các chuyên gia dinh dưỡng ở
đây.
Để tìm hiểu kỹ hơn tôi đã đi du lịch đến Hino - vùng ngoại ô
phía tây của Tokyo cùng với các đồng nghiệp để thăm trường
tiểu học Hirayama – ngôi trường được công nhận với những
chương trình ăn trưa tiêu biểu đáng học tập.
Bữa trưa của trường tiểu học ở Nhật được nấu như thế nào?
Trải qua 40 phút đi tàu điện ngầm từ Shinjuku chúng tôi đến
trường tiểu học Hirayama. Sau khi tham quan hệ thống cơ sở vật
chất của trường chúng tôi được thầy hiệu trưởng Igarashi
Toshiko dẫn đến khu vực nhà bếp – nơi chuẩn bị những bữa ăn
trưa cho học sinh được tiến hành từ khoảng 8h sáng.
Có một tấm kính ngăn cách giữa phần bếp và hành lang bên
ngoài cho phép các học sinh đi ngang qua có thể ghé vào xem
những bữa ăn đang được chuẩn bị như thế nào. Hôm nay trường
có món rau và gạọ (gomoku gohan), cá ngừ chiên ướp với nước
sốt cay ngọt, súp (sumashijiru), và món rau lá ăn kèm với mè
(goma-ae) cùng với một một chai sữa nhỏ cho mỗi khẩu phần
ăn. Thực đơn này là ví dụ cho thấy các trường đang cố gắng để
giúp học sinh làm quen với càng nhiều món ăn truyền thống của
Nhật Bản càng tốt.
Tấm kính trắng cho phép học sinh có thể chứng kiến thức ăn
được nướng như thế nào?
Chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu của trường - cô Kawaguchi
Yoshie đã nói chuyện với chúng tôi. Cô cho biết nhiệm vụ của
buổi sáng là cắt và chuẩn bị các thành phần cho bữa ăn đã hoàn
thành.
Sau đó chúng tôi được chứng kiến công việc của 4 người đàn
ông là đầu bếp làm việc cùng với cô trong bếp ăn của trường.
Mỗi ngày họ đều rất bận rộn với công việcchuẩn bị bữa trưacho
hơn 500 học sinh và sau đó dọn rửa và tiếp tục thảo luận, chuẩn
bị về các bữa ăn của ngày hôm sau.
Khi được hỏi về những quy định và yêu cầu Kawaguchi phải
theo khi chuẩn bị các bữa ăn trưa cho trẻ, cô cho biết: "Hội đồng
giáo dục của trường đặt ra một tiêu chuẩn chung là 650calo cho
mỗi bữa ăn và chính quyền thành phố Hino đặt ra chi phí cho
mỗi khẩu phần ăn của trẻ là ¥ 282 (gần 50 nghìn đồng). Nhiệm
vụ của cô là phải lên được thực đơn cho trẻ đảm bảo 2 yêu cầu
trên và đáp ứng các yêu cầu về cân bằng dinh dưỡng và thẩm mỹ
đối với trẻ.
Một khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng chobữa trưa ở
trườngHirayamakèm theo một phần sữa nhỏ.
Hàm lượng calo và protein trong mỗi bữa ăn sẽ liệt kê trong một
tờ giấy 2 tuần/ lần. Và cô cũng phải chịu trách nhiệm báo cáo
trước Hội đồng nhà trường về chi tiết của các bữa ăn này.
Các quy định chặt chẽ về vệ sinh như khẩu trang, quần áo của
nhân viên nhà bếp, người lạ không được phép ra vào nhà bếp…
cũng được kiểm soát nghiêm ngặt. Ngoài ra trường còn tổ chức
kiểm tra định kì các thiết bị trong nhà bếp để xác minh rằng
chúng đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh. Tất cả các loại rau
cũng phải được nấu chín để ngăn ngừa sự bùng phát của vi
khuẩnE. coli.
Chuyên gia dinh dưỡng của trường luôn tính toán để có những
bữa ăn chất lượng cho học sinh.
Điều gây ấn tượng mạnh với tôi nhất là lắng nghe giải thích của
chuyên gia dinh dưỡng Kawaguchi về các bữa ăn trưa này từ
quá trình tạo ra các bữa ăn đến các yêu cầu về vệ sinh nghiêm
ngặt. Sự cầu kì thể hiện cả trong việc mua sắm thực phẩm.
Trường tiểu học Hirayama quyết định chọn mua 25% trong
thành phần thực phẩm là rau được các nông dân địa phương
trồng để đảm bảo độ tươi ngon và cũng là cách để tăng cường
mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng địa phương.
Học sinh tiểu học thường có xu hướng kén ăn rau. Kawaguchi
cho biết cà rốt và ớt xanh là hai loại rau có xu hướng được ưa
chuộng hơn. Các loại rau này đã được xắt nhỏ và biến tấu thành
món "cơm cầu vồng thập cẩm” đã phổ biến và được nhiều học
sinh của trường Hirayama yêu thích.
Theo các nhân viên nhà bếp, món ăn yêu thích của học sinh ở
đây là món cà ri Nhật với cơm trắng. Hương vị của món ăn này
có thể thay đổi một chút tùy thuộc vào hôm đó ai phụ trách nấu.
4 nhân viên làm việc trong bếp ăn đều có cách độc đáo riêng để
chuẩn bị món ăn này và các thành phần của món ăn cũng khác
nhau phụ thuộc vào các loại rau theo mùa.
Thông qua tấm kính trong nhà bếp tôi được chứng kiến việc các
nhân viên nhà bếp nấu ăn như thế nào. Mỗi người có một nhiệm
vụ khác nhau, họ thực hiện các bước trong những chiếc chậu
thép đa năng lớn. Công việc khó khăn nhất có lẽ là chiên cá ngừ.
Cá không chỉ nóng mà còn được kiểm tra cẩn thận với mức nhiệt
vừa phải để đảm bảo an toàn thực phẩm.
Món cá ngừ đang được chiên trong chiếc chảo to.
Măc dù mọi thứ ở trong nhà bếp đều rất to nhưng các phương
pháp tiếp cận để nấu những món ăn này không khác gì nấu ở
nhà. Các đầu bếp sẽ sử dụng những nguyên liệu và gia vị cơ bản
với quy mô và số lượng hơn.
Công việc của nhân viên nhà bếp đòi hỏi cả sức mạnh cơ bắp và
những kỹ thuật riêng.
Việc nấu ăn không chỉ đòi hỏi sức mạnh cơ bắp, làm việc theo
nhóm và phối hợp với nhau để đạt được hiệu quả cao nhất. Đặc
biệt là khoảng thời gian đưa thức ăn ra và phục vục học sinh bởi
vì các học sinh lớp lớn thường có khẩu phần nhiều hơn các học
sinh lớp bé. Nhân viên nhà bếp sẽ phụ trách chia các phần thức
ăn vào khay lớn và kết thúc trước vài phút trước khi bọn trẻ đến
lấy thức ăn mang đi.
Trẻ sẽ làm gì và học được gì trong qua bữa ăn trưa ở trường
Nhật?
Ngoài việc cung cấp cho học sinh các bữa ăn trưa đầy đủ dinh
dưỡng thì bữa ăn trưa ở trường cũng là một phần không thể thiếu
để nuôi dưỡng thói quen ăn uống lành mạnh của học sinh và
nuôi dưỡng, phát huy những nét nổi bật trong văn hóa ẩm thực
của Nhật Bản.
Việc khuyến khích trẻ ăn những bữa ăn cân bằng và lành mạnh
là cần thiết và quan trọng trong hoàn cảnh các nhà hàng thức ăn
nhanh và cửa hàng tiện lợi đang mọc lên khắp nơi ở Nhật. Thực
tế, trẻ em ở Nhật không bị béo phì nhiều như ở các nước phát
triển và các bữa ăn lành mạnh ở trường chiếm một phần "công”
không nhỏ.
Chuyên gia dinh dưỡng của trường cho biết các bữa ăn của
trường tiểu học Hirayama thường lấy gạo là trung tâm. Không
chỉ là một bữa ăn khỏe mạnh mà nó còn giúp bảo vệ những giá
trị văn hóa ẩm thực của Nhật. Đối với các thế hệ trước, những
món ăn này thường xuyên được phục vụ ở nhà nhưng đối với thế
hệ học sinh ngày nay thì những món ăn truyền thống như thế
này chỉ được phục vụ ở trường.
Các em học sinh được phân công đang lấy thức ăn cho bạn.
Việc "phân phối” thức ăn cũng được thực hiện nhờ một "hệ
thống” bài bản. Mỗi ngày các lớp học sẽ chỉ định trên cơ sở luân
phiên các bạn học sinh đi lấy thức ăn từ nhà bếp để chuyển lên
phòng học. Khoảng 6 học sinh mỗi lớp sẽ chịu trách nhiệm phân
phối thức ăn và dụng cụ ăn uống cho các bạn. Đây là cách làm
phổ biến trong các hệ thống trường học ở Nhật Bản. Hình thức
này không chỉ hiệu quả mà còn là cách tốt để dạy học sinh về
trách nhiệm.
Công việc vui vẻ này rèn luyện các em về tính có trách nhiệm.
Để chứng kiến tận mắt bữa ăn trưa ở trường Nhật tôi đã đứng
ngoài để xem. Các học sinh phụ trách phân thức ăn cho các bạn
sẽ mặc quần áo đồng phục đáng yêu với mũ trắng và tạp dề đang
bận rộn chuyển các món súp, cơm, cá ngừ và món ăn phụ. Các
học sinh đã được "đào tạo” trước những kỹ năng này nên chúng
xử lý mọi thứ khá tốt.
Thầy cô giáo phụ trách lớp sẽ mặc chiếc tạp dề in hình Mickey
Mouse xinh xắn đang đứng gần đó để giúp học sinh của mình
trong trường hợp cần thiết.
Trân trọng thức ăn
Cảm ơn trước khi ăn là hoạt động không thể thiếu.
Khi các phần ăn đã được chuyển tới từng học sinh, các em sẽ
chắp tay và hét lên đồng thanh "itadakimasu" để tỏ lòng biết ơn
khi được ăn uống và báo hiệu việc ăn sắp bắt đầu.
Tiếp theo tôi lên một lớp 5 của thầy Ichinose Hideomi để chứng
kiến cảnh lớp lớn ăn. Trong khi bọn trẻ đã gần ăn xong thì thầy
Ichinose nói với chúng tôi rằng ông nhấn mạnh tầm quan trọng
của việc không lãng phí thức ăn. Ông cũng khuyến khích học
sinh ăn uống một cách lịch sự bằng cách giữ khuỷu tay ở trên
bàn ăn, ngồi thẳng lưng, cầm đũa đúng cách và ăn uống nhẹ
nhàng và ăn hết phần thức ăn của mình.
Các em học sinh vui vẻ khoe khẩu phần ăn hết nhẵn của mình.
Tôi đã thắc mắc làm thế nào để thầy kiểm soát được học sinh
không lãng phí thực phẩm thì ông nói nửa đùa nửa thật rằng ông
đã chủ động bằng cách tự mình ăn hết phần thức ăn của mình để
làm gương.
Dần dần những đứa trẻ cũng quen và ít khi để thừa thức ăn.
Thầy giáo này tự hào về các học sinh của mình vì lớp học của
thầy không để thức ăn lãng phí trong vài tháng liền liên tục.
Lúc này tôi cũng đã đói và quay trở lại phòng thầy hiệu trưởng.
Tôi mở cửa và khẽ khàng cầm một phần ăn đã được đặt sẵn lên
bàn. Thật đáng để chờ đợi, các món ăn ở đây không chỉ hứng
thú với học sinh mà hương vị của nó còn rất phù hợp với người
lớn. Cá ngừ trông thật đáng yêu, các loại rau củ cũng giòn ở
mức thích hợp, tất cả đều sạch sẽ và đáng tin cậy.
Trong đầu tôi sẽ nghĩ một cuối tuần nào đó mình sẽ đến thăm
quan trường và thưởng thức thêm món cà ri cùng với các loại
rau mùa hè.