the centre for civil society howard wolpe lecture 25 ...ccs.ukzn.ac.za/files/microsoft powerpoint -...
TRANSCRIPT
“Incithakalo Yempilo"
The Centre for Civil Society Howard Wolpe Lecture
25 September 2008
Muna LakhaniNational Co-ordinator – IZWA
Volunteer – Earthlife Africa eThekwini
Muna Lakhani - IZWA
Bese kuthi oSASOL bawashintshebenze amaplastiki – beqhubezela
phambili ukejezi oluyingozi
Muna Lakhani - IZWA
Yini eqhamuka emafutheni?
• uPetroli, udizili, upalafini – okubiza ngaphandleiSA = R104 Billion njalo ngonyaka
• Umanyolo, imithi yokubulala izilwane kanyenokhula, njll – ukuphela komsoco, ukwehlakwezinga lomhlabathi omuhle, ukungcolakwamanzi, nokusweleka kokudla
• Oplasitiki – sonke- “asibheke lapho okuthiwaasihlukane khona noplastiki ekudleni kwethu”
• Imithi yezinwele, yogcoba imizimba, nemikhiqizoyezingane, njll
Muna Lakhani - IZWA
Okwenziwe Okunamaphutha
� U“90% wezinto ezakhiwayo ziba udoti ngokukhulu ukushesha. (American Business Week)
� Amabrushi okugeza amazinyo ~1.5 kg waste
� Umakhalekhukhwini ~ 75 kg waste
� Imoto enesisindo seThani elilodwa ~ 62 tons of waste
� Ikhompyutha ephathwayo engu 2.3kg ~ 9 tons waste
Muna Lakhani - IZWA
Yenziwelani imikhiqizo kabusha?
����� ��������
�� ����� � ����� ���� �����
���������� ���� ���� �� ������ ����
�����!��������������������� �� ���
"#�$��%��� &���� ����� ' ���� ��
(��� � �������)�����#��� ���*���)��
(��(��� �����)������ � �������)��
��� � �+
Muna Lakhani - IZWA
Yenziwelani kabusha imikhiqizo?•,���)�) �������-
•,��� ���� �%��������� ����
)����(��$)�)���� )���� ����
)�(�)�� �����-
•,��� )�) � ������ ����#��.��)� )-
•,��� )�) � �����/�� ����.�
����-
Muna Lakhani - IZWA
Imiphi imikhiqizo equkethe lokhu
okulandelayoWhich product contains the
following:
Propylene glycol,
•Sodium laureth / Lauryl Sulfate
•Cocamide mea
•DMDM hydantoin
•Benzoic acid
•Methyl / propyl paraben
Yenziwelani kabushaimikhiqizo?
Muna Lakhani - IZWA
iNeurotoxin; Idala isifo sesikhumba idermatitis,
inkinga esibindini ilimaze izinso ibe nemiphumela
yomdlavuza, ukuphazamiseka kwamehlo,
ukuqothuka kwezinwele, ukuzwela kwesikhumba,
kanye nesikhumba esomile; umdlavuza
wephaphu,inzalo ekhinyabezekile, ukuhlukumezeka
kwamapayipi okuphefumula,kanye nokunye
okuningi okuhlupha isikhumba.
Yenziwelani kabusha imikhiqizo?
Muna Lakhani - IZWA
���������
������� ������� �����������������
����������� ����� � ���� �!�"������
"��#�� �� � ��$��"�����������%�&
�! �������'�� ���������� ��!������
� � ���� �!�"������ ��� ���� (
����������)�
Muna Lakhani - IZWA
*���������������!�"��� +��� ������������ �� �� � � �� � � ��!��� � ��!"�&��������
�,��!�"�� ����"�� ��������"� �������� - ������!��"���� ��.�" ��!�/0�����!� ������������������������"��!������ �'��! ����"�������
�.���1
Muna Lakhani - IZWA
“Akekho Osibuzile”
• iCiba-Geigy yahlolisisa uketshezi olungu8,000• Lungu 38 kuphela elasala elingenabungozi,
elalingenza yonke inhlobo yemibalangaphandle komyama kakhulu
• Babuza onjiniyel balenkampani eCiba-Geigy, “Kwakungani bengakhiqizanga uketsheziolungenabungozi ngaphambilini?"
• Impendulo yamangalisa kakhulu: • “Akekho owake wasibuza"
Muna Lakhani - IZWA
Ukuqagela ngemikhiqizo engekhoesimweni esihle
• Kuningi okokuyenza• Imvelo izokunakekela futhi izinto zizokhula• Yonke into ikhiqizelwa ukulahlwa• Konke kungeziwe kube isilinganiso esisodwa• Ukusebenzisa isihluku• Isikolinye – indlela yokwenza kalula• Umnyakazo usho impumelelo• Imikhiqizo engahluziwe
Muna Lakhani - IZWA
������� ��������� (� ���� ��!��!����
0��� ���������"��� �)�������� ���������������'��������'����"���'��������� �'�
���� � � �����"�&
0��� ���� ��"����� ��.�" �!���������������"����
0��� ���� � ���� �! ������ ������2�,��!�������'���������'��,��&����&
0��� ���������"������������!��"����!��!��� ��.�" �������
� ���� ��������� �'�����!��,��&����1
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yokuqala yeGDP –Kungani iGDP ibenobulima...
• Isihluku• Isihluku
Ekhaya• Ukuwa
Kwezindiza• Imingcwabo• Izidakamizw
a• iMafia
• Ubugqila beNgqondo• Ukuphela
kwemisebenzi• Amabombi oketshezi
kanye naMandla• Ukugcwaliswa
komhlaba• Obhayela• Ukungcolisa
kweplasitiki• Kanye nokunye.....
Konke kuhle kwiGDP!
• Ukufa• Izingozi• Ukugula• Impi• Izikhukhula• Ukuqhuma• Ukudubula• Ubugebengu
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesibili.
Ukukhula komnotho kuyinzuzokawonkewonke.
Eminyakeni eyi30 edlule, ubucebi bebukanje:
kwabangu30 koyedwa, manjeabangu130 koyedwa
UTrevor Manuel uthi ukukhula nomnothokubantu abahluphekayo kubonakala emva
kweminyaka engu25 ekukhuleniokungamaphesenti angu7% growth –
osekwenziwe ngamazwe ang13 countries kuze kube manjeto date
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesithathu.
“Umnotho owehlela phansi" ukuthi ohluphekayo uzuza
ngenkathi oyisicebi enza imali.
INingizimu Afrika inabaningi kakhuluabahluphekayo
(Gini Coefficient)
Ukusimamisa ezemvelo kwasenza sehla sabangunamba77 sisukela kunamba94 emhlabeniwonke
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesine4.
Ukukhula njalo komnothokungenzeka futhi kuyathandeka
“Ubuphofu” sibukala – “njengokwabantuabaphila ngemali engaphansi kwamadola nomaambili ngosuku” okusho ukuthi…
Yonke iminyakazo yomnotho imi phezukwezinqalasizinda, ikakhulukazi zokuzimilela
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesihlanuMyth 5.
Uhlangana komhlaba kwanelisakuyinzuzo yabantu bonke
Ngokwocwaningo lweMail&Guardian (2004) umsebenzi kumthatha iminyaka engu111 ukufinyelelaemalini eholwa ngibasi wakhe ngonyaka
Amaholo ahla ngempela. Kodwa abaphathi awaboanyuka ngamaphesenti ngu25 ngonyaka.
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesithupha.
Iminotho emikhulu iyona efanelekileekuphumeleleni ngezimali, futhi
kuletha izimpahla ngamananiaphansi kakhulu.
Isiboniso: ikhofi (umkhiqizo wesibiliodayiswa kakhulu emva kwamafutha) abatshali namhlanje bathola,iphesentielilodwa uma sebedayisa- wagcina niniukukhokhela ikhofi elishibhile umauqhathanisa nonyaka odlule?
Muna Lakhani - IZWA
Ingenekwane yesikhombisa. Kuyaqhutshekwa:
Abadla izambane likapondobadala imisebenzi, futhi abantu
bayavikelekakwezezimaliCapitalism creates jobs, and people gain financial
security.
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesishagalolunye.
Izinkampani ezinenzuzonamaFDI, zisiza izwe.
Izinkampani zitshala izimali zazo emazweni laphozithola khona inzuzo enkulu kunemali eziyifakile, indlela elula yokwenza ibhizinisi.
Sikhokha kakhulu kulabo esixhasene nabongemiholo yethu yonyaka abangezona izakhamuzizaseNingizimu Afrika.
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yesishagalolunye.
Inqubo yomsebenzi elulaisilungele sonke.
INingizimu Afrika ayisoze yaba namaholo amancanekakhulu emhlabeni, ngakho sihambelaningalowomgwaqo. Abalahlekelwayo ngabasebenziSouth Africa.
Abasebenzi abaningi basebenza amahora amaningiengeziwe. Ngegama lokukhiqiza abaningi bayaxoshwa, abasele bafukuze kakhulu. Ana
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yeshumi.
Imisebenzi yezamasimu iyondlawonke umuntu, ngenxa yohwebo
olukhululekile nezimaketheezikhululekile, eziyoqeda indlala.
Emazweni amaningi ahluphekayo kuyiswa imikhiqizophesheya kodwa indlala ayipheli. Ngenkathikudayiswa ubontshisi omingi eBrazil, udayiselwaukondla izinkomo zaseJapan naseEurope, ingxenyeenkulu yakhona ibulawa indlala.
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwaneyeshumi.kuyaqhutshekwa
Imisebenzi yezamasimu...... “Uyazi ukuthi amaphesenti angu27 omkhiqizo wokudlaasemazweni aseNyakatho aphelela emgqonyeni? Kodwa abantu abangu1.2 abanakudla, okuyinambaelinganayo neyabantu abakhuluphele kakhulu.”
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yeshumi nanye
Akunakwenzeka ukuthi ukuthuthukanomnotho kanye nezenhlalakahle zingabi
nomthelela omubi kwezemvelo.
Iqiniso: sisebenzisa izingqalasizindaezingaphansi kwamaphesenti ayisithuphakumnotho wamanje
Iqiniso: imikhiqizo eminingi ingenziwainciphise ukungcola komkhathi,kodwa
lokhu akukhokhelwa ngabakhiqizi
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yeshumi nambili
Ezokuvakasha nokudayisela amazweangaphandle kuletha imisebenzi eminingi
Ngakho-ke, ucabanga ukuthi kuyokwenzekaningenkathi Amafutha eQile esesihlasela, njengoba sekwenzeka?
Muna Lakhani - IZWA
Inganekwane yeshumi nantathuSidinga izingqalasizindazesimanjemanje ukuphikisanaukuhamba phambili
Leizingqzlasizinda zesimanjemanjezeteknoloji,ezingahambisani neteknolojiefaneleyo – yaseMelika kanye naseRushiya
Muna Lakhani - IZWA
*����1��2���.� ���)/��� ���3���� ������#�����)���� 4
�)��#� ��)�(�)���� .��/)���������)�)�.�����������#� ������-
Muna Lakhani - IZWA
���
�����
Iningizimu Afrika ikhiqiza intuthu yekhabhoniizinkathi ezingaphezu kwamashumi amabili per
capita per GDP kuneMelika!
Ukuphuma kwentuthuyekhabhoni per Capita
Muna Lakhani - IZWA
Nuclear Insanity
Pebble Bed Modular Reactor• R15 billion for the unproven demonstration model• 13 times the volume of High Level Radioactive Waste that will remain
dangerous for over 250 000 years• “Not suitable for large scale electricity supply” – CEO of Areva,
French Nuclear Company
Nuclear 1• Probably Areva, another Koeberg – never been built in the world
Probable Total Nuclear Investment: R260 BILLION
Muna Lakhani - IZWA
13?000Less than 5 years
13 780 MW saved 30 years
About R15 million
Energy efficiency –solar water heaters in 20 million homes
66250 000 years
R16 billion(UK R1245 billion)
unknownAbout 14 years
14 857 MWR17.5 million
Nuclear –Engineering news
960-1050Approx 30% of total tonnage of coal
UnknownNot calculated
About 10 years
13 000 MWR20 millionCoal -Medupi
13Minimal at end of life
Minimal0Less than one year
11 818 MWR22 millionSolar –M&G
9noneProfit0Less than 1 year
25 193 MWR10.32 million
Wind –(Helena bay)
32Minimal at end of life
Minimal0Less than 1 year
37 500 MWR9.6 millionSolar –(Taung in NW)
gCO2e/kWh
WasteDecommissioning
FuelLead timeR260 billion
Cost / MW
Energy Source
Muna Lakhani - IZWA
Nukes Climate Lies
• 1000MW nuclear power plant needs 200 tonnes of uranium oxide a year, so that’s 2,000 to 10,000 tonnes of CO2 emitted just for mining- add enrichment, construction, decommissioning, “waste management” for 250 000 years!
Muna Lakhani - IZWA
Ukumpompwa kweRAM
Awukho ugesi
Akukho petrolinodizili Kudingekaamanzi agelezayonawehlayo –imitha ehlayonangamamithaayishumienyukayo
Muna Lakhani - IZWA
Ngoba izinNgcweti zaManje?
• iBrazil kuma biofuels• iChina ngokushisisa amanzi ngelanga• Izwe laseJalimane ngomoyaGermany in
wind• iSpain ngogesi welanga
Muna Lakhani - IZWA
Singayixazulula kanjani inkingayamanani kaPetroli noDizili?
• Ukumilisa izitshalo ukwenza ubiodizilikuwubulima
• Ubiodizili uxhasa ngaphezu kwezikhathiezingamashumi amabili nanhlanu umkhiqizokunokudla okuncike kubiodizili, futhi kumilakwindle!
• Asisebenzise umhlaba wamapaki angamagalofuayishumi ukuze sizimele ngamafutha
Muna Lakhani - IZWA
Izindlela Ezimbili ZokusimamisaUmnotho
• Ukusebenzisaimigomo yakwa Zero Waste Manje
• Ukusebenzisa ugesiobuye wenziwekabusha, siqalengohleo olunomfutho ;
Siqale ngokukhokhisa kakhuluamazwe angaphandle futhi
sizixhase thina.
Muna Lakhani - IZWA
�������
NIKS00
0000
00
00
00
0
0
0
0
0
0
0
0
0 ��������
��������
�
��������
�
��������
�
��������
�
Muna Lakhani - IZWA
Umnotho OsimamileUmkhiqiz
oowenziwangenhlan
zekoInqalasizindaEsimamile
UmkhiqizoOhlanzekile
Ukuthumela/Nokudayisa
Ukusebenzisa
Recovery
Umanyolo
Muna Lakhani - IZWA
Imiphumela• Imiphumela eyayingaqondiwe ngenxa
yemikhiqizo eyayingahlelwanga• Industrial revolution yayingahlelwanga• Kodwa kwagcina kuyieconomic revolution• Izicebi eziningi, onjiniyela babengaboni
omikhiqizo yabo iyingxenye yohlelo olukhulu futhinamanje ababakuboni lokho!
• Lokhu kwadala amaphutha maningi akwehlelephezu kwethu ngesikhulu isihluku.
Muna Lakhani - IZWA
Ukusimama KwezingqalasizindaIzimpahla zemvelo
Amandla akheka kabusha
Izinto ezibuye zakhiwe kabushaImikhiqizo ebuye isetshenziswe
Ayikho into elahlalwayo!
Muna Lakhani - IZWA
Ukukhiqiza Okuhlanzekile
Ukungabikhona koketshezi olungcolileIminotho yasemakhaya
Ukunyuka kokuthuthuka komphakathiUkusondelela kokusebenza – ikukhiqiza
nokuthengiselana okusondelena
Muna Lakhani - IZWA
Umnotho Osimamile - UzuzisaUdala amaholo anenzuzo
Ukunyuka kokudalwa kwemisebenzi
Ukugwema udoti nokungolisa umkhathi
Ukunyuka kakhulu kokukhiqiza
Ukwenyuka kwezinga lokwenza
Ukwehla kwempilo engeyinhle
Ukukhula komntotho wasekhaya
Muna Lakhani - IZWA
“Kwanele ukondla wonkeumuntu, kodwa akwanele
ngomona wawo wonke umuntu” -Mahatma Gandhi
“Ngeke uqaqe inkingangengqondo efana nalena
eyayidala it” - Albert Einstein
Muna Lakhani - IZWA
“Iqiniso nje, Angiboni lutho ngekusasa lakhoMnu. Konke kumi kuwena. Kuyasabisa lokho
angithi?”