the communication strategy of thich nhat hanh to...

19
ประชุมสัมมนาวิชาการระดับชาติ ประจาปี 2559 คณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (1 ก.ค. 2559) 211 กลยุทธ์การสื่อสารเพื่อเผยแผ่ศาสนาพุทธนิกายเซ็น ของพระติช นัท ฮันห์ The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To Propagate Zen ณัฐภัทร์ พงษ์เสาร์ 1 ประทุม ฤกษ์กลาง, Ph.D. 2 บทคัดย่อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อศึกษากลยุทธ์การสื่อสารเพื่อเผยแผ่ศาสนาพุทธนิกายเซ็นของ พระติช นัท ฮันห์ โดยแบ่งออกเป็น 3 ส่วนคือ 1)ศึกษากลยุทธ์การสื่อสารของพระติช นัท ฮันห์ 2)ศึกษากล ยุทธ์การสร้างสารของพระติช นัท ฮันห์ 3)ศึกษาคุณสมบัติพระติช นัท ฮันห์ ในฐานะผู้ส่งสาร โดยใช้ ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธ๊การวิจัยเอกสาร ผ่านหนังสือที่พระติช นัท ฮันห์เขียนเพื่อเผยแผ่ศาสนา ที่มีการแปลออกมาเป็นภาษาไทยและมีจาหน่ายในร้านหนังสือพบทั้งหมด 14 แล่ม และศึกษาผ่านคลิป รายการโทรทัศน์ในยูทูป ( youtube) ที่มีการนาเสนอเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับพระติช นัท ฮันห์ในปีพ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2557 พบมีจานวน 4 รายการ ซึ่งผลการวิจัยพบว่า กลยุทธ์การสื่อสารเพื่อเผยแผ่ศาสนาของพระติช นัท ฮันห์ ที่ใช้เป็นหลักคือกลยุทธ์โฆษณาชวนเชื่อ พระติช นัท ฮันห์ ใช้วิธีการอ้างอิงถึงบุคคลสาคัญเพื่อให้เกิดความน่าเชื่อถือ บุคคลสาคัญส่วนใหญ่ที่อ้างอิง คือหลักคาสอนคาพูดของพระพุทธเจ้า หลักแนวคิดของนักวิทยาศาสตร์และนักปราชญ์ โน้มน้าวใจชี้ให้เห็น ถึงประโยชน์และสิ่งที่จะได้รับจากการฝึกปฏิบัติ และสิ่งที่จะได้หากยังไม่ลงมือปฏิบัติธรรม การโน้มน้าวใจ ด้วยการเสนอหลักธรรมหลักปฏิบัติง่ายๆ การโน้มน้าวใจให้มาร่วมปฏิบัติเพื่อได้มีชีวิตที่ดีขึ้น การอ้างถึงลูก ศิษย์และผู้ที่ได้ลองร่วมฝึกธรรมะและลองทาตามหลักคาสอนมาเล่าให้กลุ่มเป้าหมายใหม่ฟัง และมีวิธีการ สร้างความแตกต่างจากเดิมคิดหลักธรรม หลักปฏิบัติที่ใหม่ ปรับเปลี่ยนตามเหตุการณ์ต่างๆ เพื่อให้เกิด ความน่าสนใจ กลยุทธ์การสร้างสารที่ใช้ในการเผยแผ่ศาสนาพุทธนิกายเซ็นของพระติช นัท ฮันห์ ที่พบมากคือกล ยุทธ์การสร้างสารด้วยความง่าย การใช้การสร้างสารด้วยภาษาทั่วไปหลีกเลี่ยงการใช้ภาษาบาลีสร้างสาร ด้วยภาษาที่เข้าใจง่าย การใช้คือกลยุทธ์การสร้างสารด้วยข้อความไพเราะการใช้วิธีการสร้างสารด้วยการ 1 นักศึกษาปริญญาโท หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขานิเทศศาสตร์และนวัตกรรม คณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ 2 ที่ปรึกษา รองศาสตราจารย์ รองคณบดีฝ่ายบริหาร คณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

Upload: others

Post on 27-May-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 211

กลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน ของพระตช นท ฮนห

The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To Propagate Zen

ณฐภทร พงษเสาร 1 ประทม ฤกษกลาง, Ph.D.2

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคการวจยเพอศกษากลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซนของพระตช นท ฮนห โดยแบงออกเปน 3 สวนคอ 1)ศกษากลยทธการสอสารของพระตช นท ฮนห 2)ศกษากลยทธการสรางสารของพระตช นท ฮนห 3)ศกษาคณสมบตพระตช นท ฮนห ในฐานะผสงสาร โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ดวยวธการวจยเอกสาร ผานหนงสอทพระตช นท ฮนหเขยนเพอเผยแผศาสนา ทมการแปลออกมาเปนภาษาไทยและมจ าหนายในรานหนงสอพบทงหมด 14 แลม และศกษาผานคลปรายการโทรทศนในยทป (youtube) ทมการน าเสนอเรองราวทเกยวของกบพระตช นท ฮนหในปพ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2557 พบมจ านวน 4 รายการ ซงผลการวจยพบวา กลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาของพระตช นท ฮนห ทใชเปนหลกคอกลยทธโฆษณาชวนเชอ พระตช นท ฮนห ใชวธการอางองถงบคคลส าคญเพอใหเกดความนาเชอถอ บคคลส าคญสวนใหญทอางองคอหลกค าสอนค าพดของพระพทธเจา หลกแนวคดของนกวทยาศาสตรและนกปราชญ โนมนาวใจชใหเหนถงประโยชนและสงทจะไดรบจากการฝกปฏบต และสงทจะไดหากยงไมลงมอปฏบตธรรม การโนมนาวใจดวยการเสนอหลกธรรมหลกปฏบตงายๆ การโนมนาวใจใหมารวมปฏบตเพอไดมชวตทดขน การอางถงลกศษยและผทไดลองรวมฝกธรรมะและลองท าตามหลกค าสอนมาเลาใหกลมเปาหมายใหมฟง และมวธการสรางความแตกตางจากเดมคดหลกธรรม หลกปฏบตทใหม ปรบเปลยนตามเหตการณตางๆ เพอใหเกดความนาสนใจ กลยทธการสรางสารทใชในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซนของพระตช นท ฮนห ทพบมากคอกลยทธการสรางสารดวยความงาย การใชการสรางสารดวยภาษาทวไปหลกเลยงการใชภาษาบาลสรางสารดวยภาษาทเขาใจงาย การใชคอกลยทธการสรางสารดวยขอความไพเราะการใชวธการสรางสารดวยการ

1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขานเทศศาสตรและนวตกรรม คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 2 ทปรกษา รองศาสตราจารย รองคณบดฝายบรหาร คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

Page 2: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

212 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

เขยนกลอนทมความไพเราะ การสรางบทกลอนมการใชภาษาทสวยงามและเขาใจไดงาย การสรางสารและการจงใจ สรางสารดวยการอางองถงความรก ความรกชาต ธรรมชาตสงแวลลอมเพอใหกลมเปาหมายเกดอารมณรวมแลวรสกวาเปนสงใกลตว สรางสารดวยการท าใหกลมเปาหมายนกถงบคคลทมบญคณในอดตทผานมา และการสรางสารดวยการสรางใหกลมเปาหมายเกดอารมณรวม และเกดความกลว คณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน ในแตละวนพระตช นท ฮนหมการปฏบตตนสอดคลองกบหลกค าสอนและหลกปฏบตทน ามาสอน ท าใหมความนาเชอถอ การเผยแผศาสนาจะไมมองขามความคดเหนของผน าสงคมหรอของสงคมสามารถปรบหลกค าสอนใหเขากบบคคลโดยทวไปและหลกค าสอนเดม พระตช นท ฮนหเปนบคคลทมการใชเหตผล หลกค าสอนมการอางองหรอผานการทดสอบทดลองมาแลว อกทงเปนนกบวชมการถอศลจงมคณธรรม มความนาเชอถอมความเปนมตรความเออเฟอเขากบบคคลอนไดงาย และสดทายพระตช นท ฮนหผานการศกษาฝกฝนฝกปฏบตเกยวกบศาสนา จงมคณสมบตเปนผทมความร มความสามารถ มประสบการณจรง เกยวกบศาสนาพทธนกายเซน

Abstract This qualitative research aimed to study the communication strategy of Thich Nhat Hanh to propagate Zen. The research consisted of three parts: the study on communication strategy of Thich Nhat Hanh, the study on creating message strategy of Thich Nhat Hanh and the study on Thich Nhat Hanh qualification as a sender. This explanatory research based on 14 text books composed by Thich Nhat Hanh to propagate religion, which were translated into Thai version and were found to be distributed in the bookstores as well as the four television program clips on youtube that presenting the story of Thich Nhat Hanh during 2008-2014. Findings indicated that: Propaganda was the main communication strategy Thich Nhat Hanh used for propagating religion. Thich Nhat Hanh referred to important persons to create creditability that mostly were the Buddha’ speech and doctrines, notions of scientists and philosophers as well as persuaded people by pointing out the benefits and advantages of the practice and the outcome of ignorance about practice. He also convinced people by introducing the simple moral principle and practice, prevailed people to practice the dharma for a better life. Moreover, the stories of disciples and people who had practiced dharma were mentioned to the target group. Thich Nhat Hanh also made the difference by trying to create new teachings and practices that were in line with circumstances to interest people.

Page 3: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 213

The creating message strategy that Thich Nhat Hanh used for propagating Zen the most was using simple language and avoiding Pali language, creating message with delicate and statement or verse, writing the poems with clear and beautiful language. Furthermore, Thich Nhat Hanh referred to love, patriotism and nature in the message to create empathy among target group so they recalled the people with gratitude in the past. The message that created the fear among the target group was one of the strategies that Thich Nhat Hanh applied.

Regarding the qualification of Thich Nhat Hanh as the sender who propagated Zen, he conducted himself following the teachings and practices that he taught people in order to become more reliable. To propagate religion, the leader’s perspectives or social norms should not be overlooked. The doctrines could be adjusted to suit people and the former doctrines. Thich Nhat Hanh was the reasonable person so his philosophy based on references or had been testified. Furthermore, he was the priest who observed the precepts, as a result, he was reliable, friendly, generous and got along well with people. Importantly, Thich Nhat Hanh had been practiced about religion so he had knowledge, ability and experience in Zen.

บทน าความเปนมาความส าคญ

สงทงายทสดทสามารถชวยในการพฒนาศกยภาพของมนษยและอยใกลตวคนสวนมากนนคอศาสนา ค าสอนของทกศาสนามเปาหมายทตรงกนสงหนงคอ การเปนคนดไมท าสงไมดและชวยเหลอเพอนมนษย เปาหมายของทกศาสนานมความเปนไปไดทจะชวยพฒนาจตใจของผคนไดบางไมมากกนอย ประเทศไทยมศาสนาพทธเปนศาสนาประจ าชาตและถอเปนศนยกลางของศาสนาพทธ

คกฤทธ ปราโมช (2514) ไดกลาวถงนกายของพระพทธศาสนาวา หลงจากพระพทธเจานพพาน พระสงฆสาวกไดประชมท าสงคายนาครงท 2 ขน ผลจากการประชมครงนท าใหพระพทธศาสนาเกดการแยกเปน 2 นกาย คอ นกายเถรวาทและนกายมหายาน ทง 2 นกายนสามารถสรปงายจะเหนความแตกตางกนตรงการยดถอค าสอนคอ นกายเถรวาทนบถอหลกธรรมหลกการของพระอรหนต ทไดสรปกนไวในการสงคายนา และนบถอหลกธรรมค าสอนตามแบบในอดต นกายมหายานจะถอเอาวาทะของพระอาจารยรนหลงทเกดขนหลงพระพทธเจานพานแลว มาเปนหลกธรรมค าสอนและแนวทางปฏบต ซงค าสอนจะปรบเปลยนไปตามยคสมย ประเทศไทยมรากฐานความเชอในอดตกอนท จะนบถอศาสนาพทธคอการนบถอเทพ นบถอความเชอตางๆ ตามแตละชมชน และนบถอตามความเชอแบบพราหมณ ตอมาพระเจาอโศกมหาราชกษตรยอนเดยไดสงพระสมณทตมาเผยแผพระพทธศาสนา นจงเปนจดเรมตนของของ

Page 4: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

214 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

ศาสนาพทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนบถอศาสนาพทธจนถงปจจบน โดยสวนมากจะนบถอพทธศาสนานกายเถรวาท

ศาสนาพทธทไดรบความนยมทงในตะวนตกและตะวนออกคอ พทธศาสนา นกายเซน ซงเซนถอเปนแขนงทแตกออกมาจากนกายมหายาน คกฤทธ ปราโมช (2514) ไดกลาวถงความเปนมาของนกายเซนไววา เซนเกดขนตงแตกอนพระพทธเจานพาน พระพทธเจาไดทรงหยบดอกไมทมผน ามาถวายชอหนงมไดตรสวาอยางไร พระสงฆทงหลายนงไมไดสนใจ แตพระมหากสสปเถระเหนแลวทรงแยมโอษฐ เมอพระพทธเจาเหนจงมอบชอดอกไมใหแลวตรสวา “ดกรมหากสสป เราขอมอบทรพยอนประเสรฐคอโลกตตรธรรมนใหแกเธอ ณ บดน” ลทธเซนจงเชอวานคอจดก าเนดของเซนเปนตนมา แตเซนกลบมาไดรบความนยมในแถบประเทศจน และญปน เซนจะมแนวคดหลกคอ ผเรยนจะตองศกษาและลองปฏบตดวยตนเอง เพอหาแนวทางเฉพาะของตนเอง

เซนในประเทศไทยนน พระทรปแบบค าสอนออกเปนเซนชดเจนคอ ทานพทธทาส รปแบบค าสอนของทานพทธทาส จะออกเปนในรปแบบวทยาศาสตรตองพสจนตองทดลองหาทางดบทกขดวยตนเอง ค าสอนจะเนนใหคนเรามองถงตนเหตแหงทกข เรยนรตามหลกธรรมชาต พยายามเรยนรและพฒนาด วยตนเอง พยายามใหผฟงผเรยนรตองคดตอเอง ตองใชสตปญญา ค าสอนของทานจะมงใหคนเรามองสงตางๆดวยเหตและผล สงตางๆทเกดขนมทมาทไปไมใชเรองเวรกรรม รวมไปถงการเจรญสต

สวนเซนระดบสากลพระตช นท ฮนห พระชาวเวยดนาม พระในศาสนาพทธมหายานนกายเซน ถอเปนพระทไดรบการยอมรบ ในชวงสงครมเวยดนามพระตช นท ฮนหไดเขยนบทกวเรยกรองสนตภาพ เรยกรองใหโลกสนใจกลมชาวเวยดนามทอพยพหนตายจากภยสงครามในชวงสงครามเวยดนาม โดยเขยนกวสงใหหนงสอพมพดงๆ ตพมพเผยแพร ซงเปนจดเรมตนท าใหผคนทวโลกเรมรจกตว จนไดรบการยกยองเปนบคคลทางดานสนตภาพ มาตน ลเธอร คง เจอาร ไดเสนอชอทานเพอเขารบรางวลโนเบล สาขาสนตภาพและไดรบยกยองเปนบคคลแนวหนาของนกายเซนในปจจบน พระตช นท ฮนห ไดสรางหมบานพลมในประเทศฝรงเศส ทางตอนใตและตงชอตามชอตนพลมทปลกอยตามบรเวณรอบๆนน ตงหมบานพลมเพอเผยแผศาสนาพทธ และไดเปดใหชาวตะวนตกเขามาปฏบตธรรม นาแปลกใจไมนอยทสงคมตะวนตกจ านวนมากนบถอและมาศกษาหลกธรรม หมบานพลมนยงไดตงขนอกหลายประเทศรวมถงประเทศไทย

พระตช นท ฮนหสามารถเผยแผศาสนาพทธใหแกชาวตะวนตก และมชาวตะวนตกทตางศาสนา ชาวเอเซย รวมไปถงบคคลทมการศกษาระดบสงมาศกษาค าสอนจ านวนไมนอย พระตช นท ฮนห มการใชวธทางการตลาด การสรางกจกรรมใหบคคลตางๆมาเขารวม รวมไปถงรปแบบวธการสอนศาสนาทเปลยนไป มการใชผเรยนเปนอยการ หรอการนบเรองราวใหมๆมาประกอบการเผยแผศาสนา ซงมความ

Page 5: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 215

แตกตางจากการเผยแผศาสนาแบเดมทมการกระท ากนมา อาจมการสรางนวตกรรมการสอสารใหมเพอใชในการเผยแผศาสนาพทธ

สวนงานวจยเกยวกบกลยทธการสอสารศาสนาพทธนน จากการคนหาพบวามกนยมศกษากลยทธการสอสารของพระนกายเถรวาททเผยแผศาสนาในประเทศ และผลการศกษาพบวาการเผยแผศาสนาพทธนน มกจะใชกลยทธการโนมนาวใจ แตยงขาดการศกษากลยทธการสอสารของพระนกายมหายาน นกายเซน วาใชกลยทธใดในการเผยแผศาสนา กรณของพระตช นท ฮนห จงมความนาสนใจในการศกษาอยางมาก พระตช นท ฮนหไดเผยแผศาสนาพทธนกายเซนทงในสงคมะวนออกและสงคมตะวนตกถอเปนบคคลระดบสากล พระตช นท ฮนหนมความนาสนใจเพราะประสบความส าเรจในการเผยแผศาสนาจนเปนทยอมรบในหลายๆประเทศ ไดรบการยอมรบจากบคคลในศาสนาอนๆ จงควรศกษาดกลยทธหรอรปแบบทใชในการการเผยแผพทธศาสนา รวมไปถงศกษาการสรางสารทใชในการเผยแผ และศกษาคณลกษณะพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสาร ผลของการศกษาเรองนสามารถน ามาพฒนารปแบบการสอนศาสนาพทธในประเทศไทยไดอกเชนกน

ปญหาน าการวจย

1. การสอสารเพอเผยแผศาสนาของพระตช นท ฮนห มการใชกลยทธใดบางในการสอสาร 2. กลยทธการสรางสารของพระตช นท ฮนห มการสรางสารลกษณะเชนใด 3. พระตช นท ฮนหในฐานะทเปนผสงสารทดและผสงสาร ในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน มคณลกษณะอยางไร

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษากลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซนของทพระตช นท ฮนห 2. เพอศกษากลยทธการสรางสารทใชในการเผยแผศาสนาพทธ นกายเซนของพระตช นท ฮนห 3. เพอศกษาคณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน

วธการวจย

การศกษาวจยเรอง กลยทธการเผยแผศาสนาพทธนกายเซนของพระตช นท ฮนห เปนการศกษาวจยเชงคณภาพดวยวธการวจยเอกสาร(Documentary Research) โดยการศกษานจะศกษาจากหนงสอทพระตช นท ฮนหเขยนและมคนแปลออกมาเปนภาษาไทยและมจ าหนายในรานหนงสอพบมทงหมด 14 แลม และศกษาผานคลปรายการโทรทศนในยทป (youtube) ทมการน าเสนอเรองราวทเกยวของกบพระตช นท ฮนหในปพ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2557 พบมจ านวน 4 รายการ ไมศกษาตวสอทใชในการเผยแผศาสนา และไมศกษาตวผรบสาร

Page 6: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

216 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

ขนตอนการด าเนนงาน

ระเบยบวธวจยการวจยเอกสาร (Documentary Research) มขนตอนคอ ก าหนดหวขอ ศกษาแนวคดและทฤษฏ รวบรวมงานทเกยวของมาท าการวเคราะห สรปผล และน าเสนอ ในสวนการวเคราะหเนอหา ผวจยจะยดทฤษฏทเกยวของเปนหลกในการวเคราะหวจยเอกสาร โดยกรอบแนวคดมรปแบบดงน

สรปผลการวจย

การน าเสนอผลการวจยจะประกอบดวยเนอหาจากการวจยเอกสาร (Documentary Research) จากการวเคราะหหนงสอทพระตช นท ฮนหเขยนเพอเผยแผศาสนา ทมการแปลออกมาเปนภาษาไทยและมจ าหนายในรานหนงสอพบทงหมด 14 แลม และศกษาผานคลปรายการโทรทศนในยทป (youtube) ทมการน าเสนอเรองราวทเกยวของกบพระตช นท ฮนหในปพ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2557 พบมจ านวน 4 รายการ จากขอมลแบงหววขอการวเคราะหแยกเปน 3 สวน คอ กลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน กลยทธการสรางสารทใชในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน คณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน

กลยทธการสอสารการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน

ศกษาแนวคด ทฤษฏ งานวจย ทเกยวของ

รวบรวมหนงสอ วดโอทใชวเคราะห

วเคราะห

สรปผล คณสมบตผสงสาร

กลยทธการสอสาร

การสรางสาร

น าเสนอ และ เผยแพรผลวจย

Page 7: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 217

การศกษาวจยในครงน ผวจยไดแบงการศกษาออกเปน 3 สวนผลการวจยแยกตามหวขอ ดงน สวนท 1 ผลการศกษากลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซนของทพระตช นท ฮนห

ผลวจย พบวา กลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน พระตช นท ฮนหมการใชกลยทธโฆษณาชวนเชอ และการโนมนาวใจเปนหลก เพอใหเปาหมายสนใจ คลอยตาม ปฏบตตาม และเปลยนความคด ทศนคตใหม ซงกลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน พบขอมลดงน

กลยทธการโฆษณาชวนเชอ พบการใชกลยทธนในการสอสารมากทสด

กลยทธโฆษณาชวนเชอ พระตช นท ฮนห ใชวธการอางองถงบคคลส าคญ ไดแกพระพทธเจา นกวทยาศาสตรและนกปราชญ เพอใหเกดความนาเชอถอ หลงจากกลมเปาหมายเกดความนาเชอถอ รองลงมาพระตช นท ฮนห ใชวธการกระตนใหกลมเปาหมายเกดการปฏบตตามหลกค าสอนหรอวธการทพระตช นท ฮนหสรางขนมา รองลงมาพระตช นท ฮนหจะใชวธการใหกลมเปาหมายมสวนรวมปฏบต หรอสนทนาแลกเปลยนความคดเหน เพอใหเกดความเปนกนเองและเกดความความรสกเปนกลมเดยวกน และสดทายพระตช นท ฮนหจะอางถงลกศษยและผทไดลองรวมฝกธรรมะและลองท าตามหลกค าสอน มาเลาใหกลมเปาหมายใหมฟง เพอใหกลมเปาหมายใหมเกดการปฏบต

กลยทธการโฆษณาชวนเชอ สวนใหญพบมรปแบบการน าเสนอทมการอางองถงค าพดแนวคดของบคคลทมชอเสยงมาน าเสนอ เพอใหกลมเปาหมายเชอและคลอยตาม จนเกดการปฏบตหรอเขารวม โดยมากจะอางถงค าสอนของพระพทธเจาเปนหลก และอางองนกวทยาศาสตรไดแก เดวด โบหม โรเบรต โอเปนไฮเมอร,อลเฟรด วสเลอร,เออวน ชโรดนเจอร,อองตรวน ลาววซเย,ลบนสนก อางองนกปราชญไดแก วอลต วตแมน,ปรมาจารย เซน ซฮ ซนห,อาจารยเซน ดอก เถ,ฌอง ปองชาตร การอางองบคคลทมชอเสยงเพอมาสนบสนนแนวความความคดและหลกค าสอนใหเกดความนาเชอถอมากขน

รองลงมาคอ การโฆษณาชวนเชอเพอใหกลมเปาหมายเกดการปฏบต พระตช นท ฮนหมการโฆษณาชวนเชอโดยการพยายามสอสารหลกค าสอน กระตนชชวนใหกลมเปาหมายเกดการคลอยตาม พยายามสรางใหกลมเปาหมายเกดความตองการอยากลองเขารวมปฏบต พยายามชใหเหนถงประโยชนและสงทจะไดรบจากการฝกปฏบต และสงทจะไดหากยงไมลงมอปฏบตธรรม

รองลงมาคอ การโฆษณาชวนเชอใหเกดการมสวนรวม พระตช นท ฮนหมการโฆษณาชวนเชอดวยการน าเสนอหลกแนวคดใหม เพอให เกดการกระท าหรอเปลยนความเชอใหมของกลมเปาหมาย ชชวนใหลงมอปฏบตทนท เพอท าใหชวตมความสขมากขน การใชวธท าใหผไมเขารวมปฏบตเกดความรสกดานลบ เพอใหมารวมปฏบตโดยทนท

รองลงมาคอ การโฆษณาชวนเชอโดยใชความคลมเครอ พระตช นท ฮนหมการสอสารโฆษณาชวนเชอดวยการน าเสนอแนวคด ขอมลทคลมเครอไปสกลมเปาหมาย เพอใหกลมเปาหมายสามารถ

Page 8: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

218 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

ใชความคดของตนเองตความแนวคดนนๆ การใชการสอสารกระตนใหกลมเปาหมายมการคดตอจากขอมลทไดรบ และเกดการคลอยตามมารวมปฏบต

สวนนอยทพบคอ การโฆษณาชวนเชอโดยการอางค าพดผททดลอง พระตช นท ฮนหมการสอสารโฆษณาชวนเชอโดยการน าเสนอค าพดของลกศษยและผทดลองปฏบตตามค าสอน เพอใชเปนสงสนบสนนแนวคดหลกค าสอนทน าเสนอ และชใหกลมเปาหมายยอมรบแนวคดและมารวมปฏบต

การโฆษณาชวนเชอแบสเทา พระตช นท ฮนหมการโฆษณาชวนเชอโดยการน าเสนอขอมลแนวคดหลกค าสอนแบบเปดเผยตรงๆ หรอไมเปดเผยความถกตองเทยงตรงของขอมล การโฆษณาชวนเชอแบบเทาจะพยายามขดขวางแนวคด

การโฆษณาชวนเชอดวยความกลว พระตช นท ฮนหมการน าเสนอขอมลทมความนากลวเพอใหกลมเปาหมายเกดความกลวในสงนนๆ จนตองการเขารวมปฏบตเพอลดความกลวทเกดขน

การโฆษณาชวนเชอวาเปนเรองธรรมดา พระตช นท ฮนหมการโฆษณาชวนเชอโดยน าเสนอขอมลแนวคดหลกค าสอนท าใหผรบสารเชอถอวาสงทท า เปนสงทคนทวไปคดหรอกระท ากน เพอจะไดเกดความงายในการยอมรบหลกค าสอนและหลกปฏบต

การโฆษณาชวนเชอโดยใชแพะรบบาป พระตช นท ฮนหมการโฆษณาชวนเชอน าเสนอขอมลเพอประณามบคคลหรอกลม ซงจรงแลวไมตองรบผดชอบใดๆ ท าใหกลมเปาหมายมองบคคลทถกประมาณในดานลบ

กลยทธการโนมนาวใจ พบการใชกลยทธนในการสอสารรองลงมา

กลยทธการโนมนาวใจพระตช นท ฮนห ใชวธการพยายามชกจงใหกลมเปาหมายใหยอมรบหลกค าสอนแลวเปลยนความเชอ ทศนคตเดมใหเปลยนมาเชอวธการและหลกค าสอนทไดเสนอ รองลงมาพระตช นท ฮนหจะพยายามชกจงดวยการเสนอหลกค าสอนและวธการฝกปฏบต ใหกลมเปาหมายเกดการยอมรบ รองลงมาพระตช นท ฮนหจะใชวธการพดและแสดงตนเองวาอยเหนอกวากลมเปาหมายเพอใหกลมเปาหมายยอมรบในตวพระตช นท ฮนหและยอมรบหลกธรรมค าสอน

กลยทธการโนมนาวใจ สวนใหญพบมรปแบบการโนมนาวใจเพอใหเกดการเปลยนความเชอ พระตช นท ฮนหมการสอสารโนมนาวใจโดยน าเสนอแนวคดค าสอนเพอใหกลมเปาหมายเกดความเชอใหมและคลอยตาม จนเกดการเปลยนแปลงความเชอทศนคต และอาจเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหสอดคลองกบแนวคดค าสอนทไดรบ การน าสงรอบๆ ตวในชวตประจ าวนมาใชในการโนมนาวใจในมมมองใหม ใหเกดความเชอความคดใหม

Page 9: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 219

รองลงมาคอ การโนมนาวใจใหยอมรบทางเลอกทเสนอ พระตช นท ฮนหมการใชวธโนมนาวใจโดยการน าเสนอแนวคดหลกค าสอน โดยการพยายามสอสารชกจงกลมเปาหมายใหยอมรบและคลอยตามแนวคดทไดเสนอ เสนอทางเลอกทแสดงใหเหนวาการฝกปฏบตเปนสงทอยใกลตว อยในชวตประจ าวน และน าเสนอวธปฏบตงายๆ ส าหรบผทยงไมเคยปฏบต

รองลงมาคอ การโนมนาวใจทพยายามอยเหนอกวา พระตช นท ฮนหมการโนมนาวใจโดยการน าเสนอแนวคดหลกค าสอน โดยพระตช นท ฮนหมความตงใจทจะมอทธพลบางประการเหนอกลมเปาหมาย เพอใหกลมเปาหมายเกดความรสกยอมรบและคลอยตามแนวคดหลกค าสอน

สวนนอยทพบคอ พระตช นท ฮนหมการสอสารโนมนาวใจโดยน าเสนอแนวคดหลกค าสอนทยงคงการด ารงไวซงความคด ทศนคต คานยม และความเชอของกลมเปาหมายไว เพอใหกลมเปาหมายมาเกดการตอตานความคดใหม

กลยทธการจงใจ พบการใชกลยทธนในการสอสารรองลงมา

กลยทธการจงใจพระตช นท ฮนหใชวธการจงใจดวยการสรางภาพใหกลมเปาหมายเหนถงผลทจะไดรบจากการน าหลกธรรมค าสอนไปฝกปฏบต เพอกระตนใหกลมเปาหมายเกดมองเหนถงผลทจะไดรบแลวเขารวมปฏบตและศกษาหลกธรรมค าสอน รองลงมาพระตช นท ฮนหจะใชวธการเทาคอยอยางเขาประต คอพระตช นท ฮนหจะพยายามกระตนและใหขอมลทละนอยๆ และจะคอยๆเพมขนเมอกลมเปาหมายมความร ความเขาใจในหลกธรรมมากขน ไมเรงรบในการสอนหลกธรรมจ านวนมากๆ และสดทายพระตช นท ฮนหใชวธจงใจดวยการสรางวธการปฏบตทมความนาดงดดสนใจ และจงใจใหกลมเปาหมายลงมอเขารวมปฏบต

กลยทธการจงใจ สวนใหญพบพระตช นท ฮนหมการสอสารจงใจโดยน าเสนอความคดหลกธรรมใหเปนแนวทาง ใหกลมเปาหมายมองเหนถงผลประโยชนทจะเกดขน หรอเกดภาพเขาใจสงทน าเสนอขนในใจ วาจะไดรบสงใดเมอปฏบตตามหลกหลกสอน เพอใหกลมเปาหมายเกดความตองการทจะเขารวมปฏบต

รองลงมาคอ การเทาคอยอยางเขาประต พระตช นท ฮนหมการสอสารทพยายามน าเสนอโนมนาวใจจงใจใหกลมเปาหมายยอมรบ หรอยอมเขารวมปฏบตดวยการใหขอมลเกยวกบหลกธรรมค าสอนวธการฝกปฏบตทละเลกทละนอยไปจนมาก เพอใหกลมเปาหมายไมรสกวายากเกนไป

สวนนอยทพบคอ การจงใจโดยการสรางความสนใจ พระตช นท ฮนหมการสอสารจงใจโดยการน าเสนอดวยวธแปลกใหม ตลอดจนการสรางความนาเชอถอ หรอความศรทธา สรางวธฝกปฏบตใหเกดความนาสนใจ เพอกระตนใหกลมเปาหมายมาลองปฏบต

Page 10: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

220 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

การจงใจใหลงมอปฏบต พระตช นท ฮนหการสอสารทใชวธจงใจน าเสนอหลกธรรม วธการฝกปฏบตทกระตนใหกลมเปาหมายกระท าหรอลงมอปฏบตทนทโดยปราศจากความลงเล

กลยทธการกระตนความตองการ 5 ขน สวนนอยพบการใชกลยทธนในการสอสาร

กลยทธการการกระตนล าดบขนความตองการ 5 ขนพระตช นท ฮนหใชวธการกระตนความตองการทางดานรางกาย น าเสนอขอมลใหกลมเปาหมายรถงปจจย 5 ทเปนสงทมความจ าเปนในการด ารงชวต พระตช นท ฮนหใชวธการกระตนดานความปลอดภยและความมนคง การเสนอใหกลมเปาหมายเกดความตองการมชวตทปลอดภย พระตช นท ฮนหใชวธการกระตนใหเปาหมายตองการการไดรบการยกยองนบถอ น าเสนอกระตนใหกลมเปาหมายตองการไดรบการยอมรบจากสงคมและประสบความส าเรจ สดทายพระตช นท ฮนหกระตนใหกลมเปาหมายส าเรจไดดงใจปรารถนา การกระตนความตองการขนพนฐานของมนษยจากทง 5 ขน มการพบกลยทธ 4 ขนดงน

กระตนความตองการทางรางกาย การสอสารน าเสนอขอมลกระตนใหกลมเปาหมายเกดความตองการการอยรอด ความตองการเรองอาหาร น า ออกซเจน เสอผาเครองแตงกาย ยารกยาโรค สงของขนต าสดทเพยงพอตอการด ารงชวต

การกระตนความตองการดานความปลอดภยและความมนคง การสอสารโดยน าเสนอขอมลกระตนความตองการทจะมความปลอดภย ความตองการทปรารถนาทจะอยหางจากสงทเปนภยอนตรายทงปวงตอชวตไมวาจะเปนอบตเหต โรคภยไขเจบตาง ๆ

กระตนความตองการทจะไดรบการยกยองนบถอ การสอสารโดยน าเสนอขอมลกระตนการไดรบการยกยองนบถอจากผอน เปนความตองการความส าเรจ ความมเกยรตศกดศร การไดรบความยอมรบจากสงคม หรอการตองการเปนบคคลทมชอเสยง

กระตนความตองการส าเรจทไดท าดงใจปรารถนาหรอความสมหวงของชวต การสอสารโดยน าเสนอขอมลกระตนความตองการขนสงสด ทตองการมความสมบรณแหงตน ไดท าและไดส าเรจในทกอยางทตนใฝฝนและปรารถนา ไดใชความสามารถ

กลยทธการสรางความแตกตาง สวนนอยพบการใชกลยทธนในการสอสาร

กลยทธการสรางความแตกตางพระตช นท ฮนหใชวธการสรางความแตกตางจากดวยตวทานเองมด ารงชวต การใชชวตทแตกตางจากพระองคอนๆ ซงสามารถสรางความนาสนใจและความนาเชอใหเกดขน และการสรางความแตกตางจากหลกธรรมค าสอนทไมมงเนนในเรองลลบเหนอะรรมชาต หลกค าสอนจะเปนธรรมชาตเปนททสามารถพสจนได และสดทายรปแบบวธการฝกปฏบตทงายไมมากพธท าใหกลมเปาหมายโดยทวไปสามารถรวมฝกปฏบตได

Page 11: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 221

สวนท 2 ผลวจยเอกสารเกยวกบกลยทธการสอสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน ผลวจย พบวา กลยทธการสรางสารเพอเผยแผศาสนาพทธนกายเซน พระตช นท ฮนหมการ

ใชกลยทธการสรางสารดวยภาษาทวไปเขาใจงาย ไมใชภาษาหรอศพททเขาใจยาก และลกเลยงการใชภาษาบาลทางศาสนา ท าใหบคคลโดยทวไปสามารถอานและเขาใจไดงาย รองลงมาทพบคอการสรางสารดวยขอความทไพเราะ พระตช นท ฮนหมความเปนกวทสามารถเขยนบทกลอน เพอใชในการสอนหลกธรรมค าสอน ซงสามารถชวยใหบทค าสอนมความนนนวลมความนาสนใจมากขน และสดทายพระตช นท ฮนหใชวธการสรางสารทมความจงใจทงการจงใจดวยสงทนาดงดด การใชความกลวมาสรางการจงใจใหเกดการปฏบต และสดทายพระตช นท ฮนหใชกลยทธการสรางสารใหเกดการคลอยตามและรวมฝกปฏบต พบขอมลดงน

กลยทธการสรางสารดวยความงาย มการพบการใชกลยทธนในการสรางสารมากทสด

กลยทธการสรางสารดวยความงาย พระตช นท ฮนหมการใชการสรางสารดวยภาษาทวไปหลกเลยงการใชภาษาบาล สรางสารดวยภาษาทเขาใจงาย เพอใหกลมเปาหมายโดยทวไปทงทมความรเกยวกบศาสนาและไมมความรเกยวกบศาสนาสามารถอานและท าความเขาใจดวยตนเองไดงายขน

กลยทธการสรางสารดวยขอความไพเราะ พบการใชกลยทธนในการสรางสารรองลงมา กลยทธการสรางสารดวยขอความไพเราะ พระตช นท ฮนหมการใชวธการสรางสารดวย

การเขยนกลอนทมความไพเราะ การสรางบทกลอนมการใชภาษาทสวยงามและเขาใจไดงาย อกทงชวยลดความเครยดจากการอานค าสอนทางศาสนา และท าใหค าสอนมความนนนวลความออนโยนมากขนและยงสามารถสรางความนาสนใจและยงสามารถเขาถงกลมเปาหมายไดงาย

กลยทธการสรางสารและจงใจ พบการใชกลยทธนในการสรางสารรองลงมา

กลยทธการสรางสารและการจงใจพระตช นท ฮนห ใชวธการสรางสารดวยการจงใจโดยใชแรงจงใจ พระตช นท ฮนหสรางสารดวยการอางองถงความรก ความรกชาต ธรรมชาตสงแวลลอมเพอใหกลมเปาหมายเกดอารมณรวมแลวรสกวาเปนสงใกลตว รองลงมาพระตช นท ฮนหจะสรางสารดวยกลยทธการคลอยตาม สรางสารดวยการท าใหกลมเปาหมายนกถงบคคลทมบญคณในอดตทผานมา เพอไดเกดการอยากเขารวมปฏบตเพอตอบแทนบญคณ และพระตช นท ฮนหยงใชวธการสรางสารดวยการสรางใหกลมเปาหมายเกดอารมณรวม และเกดความกลว เพอทจะไดอยากเขารวมฝกปฏบตเพอลดหรอแกความกลวทไดถดสรางขนมา กลยทธในการสรางสารรองลงมาทพบคอกลยทธการสรางสารโดยการจงใจ โดยแบงออกเปนการจงใจ 3 รปแบบดงน

Page 12: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

222 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

จงใจโดยใชแรงจงใจ

พบมากทสด พระตช นท ฮนหมการสรางสารโดยใชแรงจงใจไดแก การอางถงความรกชาต ความรกในเพอนมนษย ศาสนา และคานยมตางๆ เพอใหกลมเปาหมายสามารถเรยนรไดงาย ผานประสบการณทผานมาในชวต เพอใหกลมเปาหมายมความรสกรวมกบค าสอนนนๆ

กลยทธการคลอยตาม

โดยการทวงบญคณ พบการใชกลยทธนในการสรางสารรองลงมา กลยทธการคลอยตามทพระ ตช นท ฮนหใชทพบคอการทวงบญคณ การสรางสารโดยใชการทวงบญคณ ใหกลมเปาหมายคดถงสงทเคยชวยเหลอเมอในอดต เพอใหกลมเปาหมายเกดความตองการทจะรวมปฏบตเพอตอบแทนบณคณนน

จงใจโดยใชอารมณ

พบรองลงมาในกลยทธการสรางสารโดยใชแรงจงใจ พระตช นท ฮนหมการสรางสารทใชการจงใจดวยอารมณ ซงท าใหกลมเปาหมายมความรสกเชอมโยง และเกดการคลอยตาม ท าใหกลมเปาหมายเกดการคลอยตามและรวมฝกปฏบต

จงใจโดยใชความกลว

พบนอยทสดในกลยทธการสรางสารโดยใชแรงจงใจ พระตช นท ฮนหมการสรางสารโดยการจงใจทใชความกลว เพอใหกลมเปาหมายไมกลาทจะกระท าในสงใดสงหนง และเปนการพยายามชวยหาวธใหกลมเปาหมายฝกปฏบตเพอหาทางออกแบะลดความกลวนน

กลยทธการสอสารแบบผนวกและไมผนวกเปาหมายของผสงสาร

พบการใชกลยทธนในการสรางสารเปนสวนนอยกลยทธการสอสารแบบผนวกและไมผนวกเปาหมายของผสงสาร พระ ตช นท ฮนหมการสรางสารทสามารถชวยใหกลมเปาหมายบรรลเปาหมาย ในหลายๆดานในสารเดยว

กลยทธการสอสารแบบใชวาทศลปทไวตอความรสกคสอสาร

พบการใชกลยทธนในการสรางสารเปนสวนนอยกลยทธการสอสารทพระ ตช นท ฮนหเอาตวเองเปนศนยกลาง มสรางสารทพยายามเจาะจงถงเปาหมายของผสงสารเปนหลก ไมไดสนใจวเคราะหสงทกลมเปาหมายตองการ

Page 13: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 223

สวนท 3 ผลวจยเอกสารเกยวกบคณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน

ผลวจย พบวา คณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน พระตช นท ฮนหมความสามารถทจะพดโยงค าสอนของตนเองกบค าพดของบคคลทมชอเสยงไดกลมกลน มการปฏบตตวในชวตประจ าวนสอดคลองตามหลกค าสอนและหลกการปฏบตทน ามาสอนบคคลอนๆ ในการไปเผยแผศาสนาพระตช นท ฮนหจะไมมองขามความส าคญของผน าความคดเดมในแตละพนท แตจะพยายามปรบโยงหลกค าสอนใหมใหเขากบหลกคดเดมของแตละพนท พระตช นท ฮนหเปนผทบวชเปนพระและรกษาศลจงท าใหมบคคลเปนคนทมความนาเชอถอ มคณธรรม มความเปนมตรอกทงยงมการใชเหตผลประกอบในการสอนหลกค าสอน พระตช นท ฮนหมคณสมบตเปนผทมความรอยางลกซง มประสบการณ เกยวกบพระพทธศาสนานกายเซน และยงมคณสมบตเปนบคคลท ความคดบวกและมความคดรเรมสรางสรรค ซงคณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารพบขอมลดงน

คณสมบตพระตช นท ฮนหในฐานะผสงสารในการเผยแผศาสนาพทธนกายเซน จากผลวจยพบดงน

ปจจยความนาเชอถอผสงสารกบการโนมนาวใจ จากการศกษาขอมลปจจยความนาเชอถอผสงสารกบการโนมนาวใจ พบวาพระตช นท

ฮนหมความสามารถทจะกลาวอางองถงพระพทธเจาซงบคคลทมความนาเชอถอ เพอใชในการสนบสนนหลกค าสอนทน ามาเผยแผ รองลงมาพบวาในแตละวนพระตช นท ฮนหมการปฏบตตนสอดคลองกบหลกค าสอนและหลกปฏบตทน ามาสอน ซงสามารถเมอความนาเชอถอได รองลงมาพบวาพระตช นท ฮนหจะไมมองขามความคดเหนของผน าสงคม หรอของสงคม พระตช นท ฮนหสามารถปรบหลกค าสอนใหเขากบบคคลโดยทวไปและหลกค าสอนเดม ซงกลยทธการจงใจพบขอมลดงน

ความสามารถทจะอางถงผทมชอเสยง

พระตช นท ฮนหมความสามารถทจะกลาวอางถงบคคลซงเปนทเชอถอของผฟง ในทนอางองถงพระพทธเจา เพอเปนประโยชนในการสนบสนนเรองทตนพดได

พระตช นท ฮนหมการปฏบตตนใหสอดคลอง

พระตช นท ฮนหมการปฏบตตนตามหลกค าสอนของจนเองไปดวยในกจกรรมทกระท าประจ าวน ไมใชเฉพาะแตเวลาท าการสอสารเทานน ในการด ารงชวตทกวนพระตช นท ฮนห จะปฏบตตนตามหลกค าสอนของตนเอง เพอเปนแบบอยางใหกบกลมลกศษย อกทงเปนการสรางใหกลมเปาหมายเกดความเชอถอในตวพระตช นท ฮนห

Page 14: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

224 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

เรองของความคลายคลงกนในทศนคต

พระตช นท ฮนหมความสามารถทจะเรยนรทศนคตจากกลมตางๆ แลวมาปรบหลกค าสอน เพอใหเกดความคลายคลงกน ท าใหไมตองปรบความคดเดมสามารถรบสงใหมไดงาย

สามารถปรบใหค าสอนของตนเองเขากบกลมผรบสวนใหญ

พระตช นท ฮนหมความสามารถในการเปลยนสารใหเขากบกลมเปาหมายสวนใหญ เพอใหกลมเปาหมายสามารถเขาใจในสารนนไดงายขน

คณสมบตของผสงสาร

จากการศกษาขอมลคณสมบตผสงสาร พบวาพระตช นท ฮนหมคณสมบตเปนบคคลทมการใชเหตผล หลกค าสอนมการอางองหรอผานการทดสอบทดลองมาแลว พระตช นท ฮนหเปนนกบวชมการถอศลจงมคณธรรม มความนาเชอถอ อกทงยงมความเปนมตรความเออเฟอเขากบบคคลอนไดงาย และสดทายพระตช นท ฮนหผานการศกษาฝกฝนฝกปฏบตเกยวกบศาสนา จงมคณสมบตเปนผทมความร มความสามารถ มประสบการณจรง เกยวกบศาสนาพทธนกายเซน ซงคณสมบตผสงสารพบขอมลดงน

มการใชเหตผล

คณสมบตทส าคญทพบในจากพระตช นท ฮนห คอมเปนคนมเหตผล การสอสารค าสอนจะตงอยบนพนฐานของการใชเหตผล หลกค าสอนมแหลงอางองหรอผานการทดสอบทดลองปฏบตมาแลว

มความเปนเพอนเปนมตรเขากบบคคลอนงาย

พระตช นท ฮนหมคณสมบตทมความเปนเพอนเปนมตรกบกลมเปาหมาย ท าใหสามารถเขากบบคคลทวไปไดงาย ท าใหเพมโอกาสในการเผยแผศาสนาไปยงกลมเปาหมายใหมไดงาย และยงสามารถท าใหกลมเปาหมายเดมรสกเหมอนพระตช นท ฮนหเปนเพอน ท าใหสามารถรกษากลมเปาหมายเดมไว

มการสรางความอบอนใจ เออเฟอ

พระตช นท ฮนหมคณสมบตทมการสรางความอบอนใจ เออเฟอ ท าใหกลมเปาหมายเกดความรสกอบอน และมก าลงใจในการฝกปฏบต

มคณธรรมมความนาเชอถอ

พระตช นท ฮนหมคณสมบตทเปนบคคลทมคณธรรม มความนาเชอถอ พระตช นท ฮนหบวชเปนพระท าใหเกดความนาเชอถอเพราะตองรกษาศล อกทงยงท างานชวยเหลอสงคม และยงพยายามสอนลกศษยโดยยดหลกความถกตอง ไมสรางความเดอนรอนใหกบสงคมและผอน

Page 15: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 225

มความสามารถ มเชาวปญญาและความรทลกซง มประสบการณจากการฝกฝน

พระตช นท ฮนห มคณสมบต ทมความรความสามารถ มเชาวปญญา ทลกซงเกยวกบศาสนาพทธนกายมหายาน พระตช นท ฮนหเรมศกษาหลกค าสอนและลงมอฝกฝนปฏบต จนเปนบคคลทมความร ความสามารถทลกซงเกยวกบศาสนาพทธ มประสบการณทไดจากการผานการฝกฝน ท าใหสามารถตอบค าถามและใหความรเกยวกบหลกหลกสอนและหลกการปฏบตไดอยางช านาญ

ระเบยบความคดของผสงสาร

จากการศกษาขอมลระเบยบความคด พบวาพระตช นท ฮนหมระเบยบความคดหมวกสเหลอง มความคดเชงบวก มองวาหลกค าสอนจะสามารถพฒนาบคคลโดยทวไปใหมสต มปญญามากขนกวาเดม และพระตช นท ฮนหมระเบยบความคดหมวกสเขยว มความคดรเรมสรางสรรค มการคดหลกค าสอน หลกการฝกปฏบตในรปแบบใหมๆเสมอ ซงคณสมบตผสงสารพบขอมลดงน

ระเบยบแนวคดหมวกสเหลอง

พระตช นท ฮนห มระเบยบความคดตรงตามแบหมวกสเหลองคอ มความคดเชงบวก หลกค าสอนจะพยายามท าใหบคคลอนมสต มปญหา และทส าคญชวยใหบคคลทไดรบการสอนไปมการพฒนาตนเองขน หลกค าสอนเปนการคดบวกมองวาคนทวไปสามารถพฒนาตนเองได

ระเบยบแนวความคดหมวกสเขยว

พระตช นท ฮนห มระเบยบความคดตรงตามแบหมวกสเขยว คอ มความคดรเรมสร างสรรค มคดรปแบบการสอนใหมๆ ปรบปรงเนอหาค าสอนใหเชอมโยงกบเหตการณตางๆ รอบตวทก าลงเกดขน รวมไปถงการแตงบทสวดมนตใหเปนบทเพลง และยงแปลงหลกค าสอนใหเปนบทกวบทกลอนทไพเราะ

การอภปรายผลการวจย

การเกบขอมลจากหนงสอทพระตช นท ฮนหเขยนและมคนแปลออกมาเปนภาษาไทยและมจ าหนายในรานหนงสอพบมทงหมด 14 แลม และศกษาผานคลปรายการโทรทศนในยทป (youtube) ทมการน าเสนอเรองราวทเกยวของกบพระตช นท ฮนหในปพ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2557 พบมจ านวน 4 รายการ ซงไดวเคราห กลยทธการสอสาร กลยทธการสรางสาร และคณสมบตของผสงสาร การวจยเอกสาร พบวา

จากผลวจยพบวา กลยทธการสอสารของพระตช นท ฮนห สวนใหญมลกษณะเปนการโฆษณาชวนเชอโดยการอางค าสอนค าพดของบลคลทมชอเสยง ผทไดผานการทดลองแลวมาน าเสนอเพอสนบสนนแนวความคดของตนเองซงสวนมากจะอางถงค าพดค าสอนของพระพทธเจา สอดคลองกบงานวจยของ ณฏฐพร สงหค า (2555) ทพบวดปานานาชาตมการใชวธการอางองค าพดหลกค าสอนของ

Page 16: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

226 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

พระพทธเจาเปนหลกในการเผยแผศาสนาเปนหลก ท าใหกลมเปาหมายเกดความเชอ เกดการคลอยตามและมาเขารวมปฏบตหรอยอมรบในแนวความคดหลกค าสอน การใชกลยทธการโนมนาวใจใหกลมเปาหมายเปลยนความเชอยอมรบในแนวความคดใหมๆ โดยการน าสงรอบๆ ตววถการด ารงชวตในแตละวนมาเสนอวาการฝกปฏบตเปนเรองปกต เรองธรรมชาต การโนมนาวใจมการน าเสนอหลกค าสอนทสนเขาใจงายและพยายามใหขอมลเชงบวกเพอกระตนใหกลมเปาหมายคลอยตาม การใชกลยทธการจงใจ น าเสนอค าสอนทไมมากจนเกนไปในรปแบบใหมทนาสนใจและพยายามแสดงใหเหนถงผลทจะไดรบหากเขารวมฝกปฏบต ซงเปนการกระตนใหกลมเปาหมายตองการเขารวมปฏบต สอดคลองกบงานวจยของ พระมนส ธมมรโต (2554) ทศกษาวธการสรางแรงจงใจจากพทธวธ และพบวาวธทดคอการใชค าพดโนมนาวใจเพอกระตนใหลงมอท า และยงพบวามการใชกลยทธการสรางรปแบบวธทมความแตกตางจากพระองคอนๆ การสวดมนตทเปลยนเปนการรองเพลง มการน าดนตรเขามาใชในการเผยแผศาสนา เพอใหเกดความนาสนใจ เกดความแปลกใหมในการเผยแผศาสนา

จากผลวจยพบวา กลยทธการสรางสารของพระตช นท ฮนห สวนใหญมลกษณะเปนการสรางสารดวยภาษางายและเขาใจไดงาย หลกเลยงการใชภาษาค าบาล สอดคลองกบหลกการสอสารทควรงายสนกระชบ ท าใหหลกค าสอนสามารถกระจายไปยงกลมเปาหมายไดงายเพราะมความเขาใจในหลกค าสอนไดงาย การสรางสารดวยขอความไพเราะ สรางบทกว บทกลอนทไพเราะและเขาใจงาย ชวยลดความเครยดจากอานหลกธรรมค าสอนและยงชวยเสรมใหหลกค าสอนมความออนโยนมากขน การใชกลยทธจงใจในสาร จงใจโดยใชแรงจงใจ จงใจโดยใชอารมณ จงใจโดยใชความกลว พยายามจงใจถงความรกชาต ความรกในเพอนมนษย ศาสนา พยายามกระตนใหกลมเปาหมายเกดอารมณรวมและมารวมปฏบตหรอเกดการเปลยนแปลง การสรางสารทสามารถชวยใหกลมเปาหมายบรรลเปาหมายในหลายๆดาน และชวยเพมก าลงใจใหกลมเปาหมายไมทอในการปฏบต สรางสารดวยกลยทธการคลอยตามโดยการทวงบญคณ ใหกลมเปาหมายคดถงสงทเคยชวยเหลอเมอในอดต แตกตางจากงานวจยของ ธระพล มะอาจเลศ (2556) ทศกษากลยทธการสอสารในการเผยแผศาสนาของพระ ว.วชรเมธ ทพบวาสวนมากพระว.วชรเมธใชวธจงใจโดยการเสนอแนะ แตจะเหมอนกนตรงการสรางสารทมการใหเหตผลขอเทจจรงประกอบหลกค าสอน

จากผลวจย คณสมบตผสงสารของพระตช นท ฮนห ทพบคอมความรความสามารถ มเชาวปญญา ทลกซงเกยวกบศาสนาพทธนกายมหายาน ผานการศกษาหลกค าสอนและลงมอฝกฝนปฏบต จนเปนบคคลทมความร ความสามารถ และมประสบการณทไดจากการผานการฝกฝน เปนบลคลทมเหตผล ค าสอนจะตงอยบนพนฐานของการใชเหตผล หลกค าสอนมแหลงอางองหรอผานการทดสอบทดลองปฏบตมาแลว และยงมเหตผลตางๆมารองรบ มคณสมบตมคณธรรม มความนาเชอถอ เพราะบวชเปนพระท าใหเกดความนาเชอถอเพราะตองรกษาศล และยงพยายามสอนลกศษยโดยยดหลกความถกตอง ไมสรางความเดอนรอนใหกบสงคมและผอน และมคณสมบตมความเปนเพอนเปนมตรเขากบบคคลอนงาย

Page 17: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 227

มความอบอนใจ เออเฟอ ในสวนปจจยความนาเชอถอพบวา พระตช นท ฮนหมการปฏบตตนตามหลกค าสอนของตนเองไปดวยในกจกรรมทกระท าประจ าวน พระตช นท ฮนหสามารถทจะอางถงผท มชอเสยงซงเปนทเชอถอของผฟงเพอสนบสนนหลกค าสอนของตน มความสามารถทจะเรยนรทศนคตจากกลมตางๆหรอกลมผรบสารสวนใหญ เพอน าความคดหรอความเชอของกลมเปาหมายใหมทพบเจอ มาปรบเปลยนใหเชอมโยงและมาสนบสนนความคดหลกค าสอนของตน และในสวนระเบยบแนวความคดตรงตามแบบหมวกสเหลองคอ มความคดเชงบวก และหมวกสเขยว คอ มความคดรเรมสรางสรรค หลกค าสอนเปนการคดบวกมองวาคนทวไปสามารถพฒนาตนเองได มวธคดรปแบบการสอนใหมๆ ปรบปรงเนอหาค าสอนใหเชอมโยงกบเหตการตางๆ รอบตวทเกดขน

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะหนวยงาน

1. ผลการวจยครงนพบวา หลกส าคญทใชในการเผยแผศาสนาคอการโฆษณาชวนเชอและโนมนาวใจ การพยามยามเชอมโยงกบชวตประจ าวน ใชวธการงายๆ ท าใหการฝกธรรมปฏบตธรรมดเปนเรองใกลตว เรองธรรมชาตทวไป หนวยงานทเกยวของทางศาสนาควรใหความส าคญในเรองการปรบเปลยน รปแบบหลกธรรม รปแบบฝกปฏบตไมยากเกนไปส าหรบผทไมเคยปฏบต

2. ผลการวจยครงทพบวา หลกค าสอนของพระตช นท ฮนหทไดรบการยอมรบ มการสรางสารดวยภาษาทงาย มภาษาทไพเราะ ตงอยเปนหลกความจรง หลกวทยาศาสตร มหลกฐานอางอง มผลทดลองการฝกปฏบตมารองรบ หนวยงานทางศาสนาทมหนาทในการเผยแผศาสนา อาจจะปรบลดหลกค าสอนทอางองถงสงเหนอธรรมชาตหรอ นรกสวรรค เพอศาสนาพทธจะไดรบความสนใจมากขนจากตางชาต

ขอเสนอแนะงานวจย

1. การวจยในครงตอไปควรศกษาจากหนงสอตนฉบบทพระตชนทฮนหเขยน เพราะในฉบบแปล ผทแปลอาจมการตความไมตรงตามความคดเดม หรอมการเพมเตมขอมลเพอเปนการดงดดยอดขาย

2. การวจยในครงตอไปควรศกษาเปรยบเทยบรปการการเผยแผศาสนาพทธกบศาสนาอสลามศาสนาครสต หรอเปรยบเทยบกบบคคลอนๆ ในศาสนาพทธ วามรปแบบกลยทธในการเผยแผศาสนาเหมอนและแตกตางกนอยางไร

3. การวจยในครงตอไปอาจมการน ารปแบบกลยทธการสอสาร กลยทธการสรางสาร คณสมบตของผสงสารของพระตชนทฮนห ไปเปรยบเทยบกบผน าความคดในดานอนๆ เชน นกการเมอง

Page 18: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

228 หวขอ “นวตกรรมนเทศศาสตรและการจดการ”

นกบรหาร ทประสบความส าเรจ เพอเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางในการใชกลยทธในการสอสาร

รายการอางอง

จตร ตณฑเสถยร. (2555). สนตสขทกลมหายใจ : วธปฏบตส าหรบคนไมมเวลา. กรงเทพฯ. ฟรมายด. จตร ตณฑเสถยร, สงฆะหมบานพลมประเทศไทย. (2552). ศลปะแหงอ านาจ. กรงเทพฯ. ฟรมายด. ชวโรจน เกยรตก าพล. (2558). กลว. กรงเทพฯ. ฟรมายด. ฑฆายวฒก สวสดลออ. (2551). การวเคราะหการเจรญสตตามแนวทางของ ตช นท ฮนห.ศลปศาสตรมหา

บณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม. ณฏฐพร สงหค า. (2555). กลยทธการสอสารเพอเผยแผพระพทธศาสนาสนานาชาตของวดปานานาชาต

จงหวดอบลราชธาน. นเทศศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ. ทฤษฎล าดบขนความตองการ.( ม.ป.ป.). คนเมอ 10 มกราคม 2558, จาก th.wikipedia.org/wiki/ล าดบ

ขนความตองการของมาสโลว ทฤษฎล าดบขนความตองการ . (ม.ป.ป.). คนเมอ 10 มกราคม 2558, จาก

http://www.baanjomyut.com/library/personality/08.html ธตมา อรพพฒนพงศ, ภกษณรตนกลยา. (2556). เลนเปนเดก เรยนรการฝกสตอยางเปนธรรมชาต.

กรงเทพฯ. หมบานพลม. ธระพล มะอาจเลศ. (2556). การวเคราะหรปแบบการนาเสนอและกลยทธการสอสารในการเผยแผพทธ

ธรรมของพระมหาวฒชย วชรเมธ (ว.วชรเมธ) : กรณศกษาผลงานนพนธชดธรรมประยกตสาหรบคนรนใหม.ศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

แนวคดหมวก 6 ใบ. ( ม .ป .ป .). คนเมอ 28 ธนวาคม 2557 , จากhttp://www.novabizz.com/NovaAce/Intelligence/six-thinking-hats.htm

แนวคดหมวก 6 ใบ. ( ม .ป .ป .). คนเมอ 28 ธนวาคม 2557 , จากhttp://www.kitticharn.com/2012/11/the-six-thinking-hats-by-dr-edward-de.html

ประทม ฤกษกลาง. (2555). การประชาสมพนธทางการเมอง. พมพครงท 8. ปทมธาน. มหาวทยาลยกรงเทพ.

ป ร ะ ว ต ต ช น ท ฮ น ห . ( ม . ป . ป . ) . ค น เ ม อ 2 8 ม ก ร า ค ม 2 5 5 8 , จ า ก chaiwat201149.blogspot.com/2011/07/blog-post_2998.html

ประวต ตช นท ฮนห. (ม.ป.ป.). คนเมอ 28 มกราคม 2558 , จาก www.thaiplumvillage.org›รจกกบหมบานพลม

Page 19: The Communication Strategy of Thich Nhat Hanh To …gscm.nida.ac.th/public-action/Proceeding/2559/13.pdfศาสนาพุทธในประเทศไทย ประชาชนโดยมากนับถือศาสนาพุทธจนถึงปัจจุบัน

ประชมสมมนาวชาการระดบชาต ประจ าป 2559 คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (1 ก.ค. 2559) 229

ประวต ตช นท ฮนห . (ม .ป .ป . ) . คน เม อ 28 มกราคม 2558 , จาก wisdom-art.blogspot.com/2011/06/thich-nhat-hanh.html

ปองขวญ สขวฒนา ลาซส. (2555). เราคอโลก โลกคอเรา. กรงเทพฯ. มลนธหมบานพลม. พระประชา ปสนนธมโม. (2553). ปาฐหารยแหงการตนอยเสมอ. กรงเทพฯ. มลนธโกมลคมทอง. พระมนส ธมมรโต. (2554). ศกษาวธสรางแรงจงใจจากพทธวธการสอน.พทธศาสตร มหาบณฑต

มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. รสนา โตสตระกล. (2550). กหลาบประดบดวงใจ. กรงเทพฯ. มลนธโกมลคมทอง. วศษฐ วงวญญ. (2554). ดวงตะวนดวงใจฉน. กรงเทพฯ. ศยาม. คกฤทธ ปราโมช. (2514). เซนและนกายวชรยาน. กรงเทพฯ. กาวหนา. สดใส ขนตวรพงศ. (2553). ปลกรก. กรงเทพฯ. ศยาม. สดใส ขนตวรพงศ. (2553). เพชรตดท าลายมายา. กรงเทพฯ. ศยาม. สลกษณ ศวรกษ. (2542). ปจจบนเปนเวลาประเสรฐสด. กรงเทพฯ. ศยาม. สลกษณ ศวรกษ. (2555). พนทชวต:พทธในโลกตะวนตก (รายการโทรทศน). กรงเทพฯ:องคการกระจาย

เสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย. สภาพร พงศพฤกษ. (2554). วถแหงบวบาน : บทภาวนาเพอการบ าบดและการเปลยนแปร. กรงเทพฯ.

ศยาม หมพรรณ รกแตงาม. (2555). การศกษาวเคราะหการตความหลกธรรมทางพระพทธศาสนาของ ตช นท

ฮนห. วทยานพนธดษฏบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. อรวรรณ ปลนธนโอวาท. (2552). การสอสารเพอการโนมนาวใจ. พมพครงท 6. กรงเทพฯ.จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. อลสา สนตสมบต, สดใส ขนตวรพงศ. (2556). สามเณร เรองราวของรกแท. กรงเทพฯ. ศยาม