การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร

The Development of Primary Nursing System in Surgery Department at the Tertiary Level Hospital in Ratchaburi Province

อรพน บษบน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2557

ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

\

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธเรองการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร ฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาและความชวยเหลอจาก รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน ผชวยศาสตราจารย ดร.กรรณการ สวรรณโคต และรองศาสตราจารย เพญจนท ส. โมไนยพงศ คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธทกรณาเสนอแนะแนวคดและใหคาแนะนาตลอดเวลาในการทาวทยานพนธ ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.วนย รงสนนท ผชวยศาสตราจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตอานนท อาจารย ดร.อาโทโร จ ออโดเนย และ ผชวยศาสตราจารย ดร.เรณ พกบญม กรรมการสอบวทยานพนธ ทกรณาใหคาแนะนาในการคนควาขอมล การวเคราะหขอมลและการเขยนรายงานการวจย ผวจยรสกซาบซงในความกรณาของทกทานเปนอยางยง ขอกราบขอบพระคณ อาจารยกาญจนา รอยนาค อาจารย ดร.บาเพญ พงศเพชรดถ อาจารยวรดา อรรถเมธากล อาจารยจรภค สวรรณเจรญ และ คณจนตนา เชอสมบรณ ทใหความกรณาเปนผทรงคณวฒในการตรวจสอบเครองมอสาหรบการวจยในครงน ขอกราบขอบพระคณผอานวยการโรงพยาบาล หวหนากลมการพยาบาล หวหนางานการพยาบาลศลยกรรม และหวหนาหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รวมทงพยาบาลหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทกทาน ในโรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ทกรณาอนญาตและอานวยความสะดวกในการทาการวจยใหความรวมมอในการเกบขอมลการวจย ขอกราบขอบพระคณผอานวยการโรงพยาบาล หวหนากลมการพยาบาล หวหนางานการพยาบาลศลยกรรม และหวหนาหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย รวมทงพยาบาลหอผปวยศลยกรรมทวไปชายทกทาน ในโรงพยาบาลกลาง ทกรณาใหความรวมมอในการทดสอบเพอหาความเชอมนของเครองมอทใชในการวจย ขอกราบขอบพระคณหวหนาหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 และพยาบาลหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ในโรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ทกทานทสนบสนนสงเสรม ใหโอกาสและใหเวลาผวจย และนอกจากนนขอบคณทกคนในครอบครวทเปนกาลงใจมาตลอดจนงานวจยลลวง

ง 

 

  554006 : สาขาวชา : การบรหารการพยาบาล; พย.ม. (การบรหารการพยาบาล) คาสาคญ : ระบบพยาบาลเจาของไข / ความพงพอใจ/พยาบาลวชาชพ อรพน บษบน : การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร (The Development of Primary Nursing System at Surgery Department in a Tertiary Level Hospital in Ratchaburi Province) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.กรรณการ สวรรณโคต, ค.ด. (อดมศกษา) รองศาสตราจารย เพญจนท ส.โมไนยพงศ, ค.ม. (บรหารการพยาบาล) ; 158หนา การวจยและการพฒนา มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระบบการมอบหมายงานการพยาบาล แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ในปจจบน 2) พฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร และ 3) ประเมนผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร กลมตวอยางเปนผรบบรการจานวน 50 คน เลอกแบบเจาะจง และ พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 10 คน เลอกแบบสม เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามความพงพอใจความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ และแบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ ทไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒ และหาคาความเทยงไดเทากบ 0.81 และ 0.86 ตามลาดบ วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร หาคาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบท ผลการศกษาพบวา 1. ระบบมอบหมายงานการพยาบาล แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบรในปจจบน ยงไมมการใช แตใชการมอบหมายงานเปนระบบการดแลเปนรายบคคล 2. ระบบพยาบาลเจาของไขแผนกศลยกรรมทพฒนาขนเปนการจดระบบการบรการพยาบาลทมการมอบหมายใหพยาบาลวชาชพ 1 คน รบผดชอบใหการพยาบาลผปวยเปนรายบคคลแบบองครวมอยางตอเนอง ตงแตแรกรบถงจาหนายจากโรงพยาบาล โดยพยาบาลเจาของไขมอสระและเอกสทธในการใหการพยาบาลภายใตขอบเขตของวชาชพโดยเปนผวางแผนการพยาบาลประสานงานกบทมสขภาพและใหการพยาบาลผปวยโดยใชกระบวนการพยาบาล 3. ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ผรบบรการมความพงพอใจโดยรวมตอบรการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไขในระดบมาก ( X = 4.48, SD = 0.41) สวนในรายดานอยในระดบมากและมากทสด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 พยาบาลวชาชพมความพงพอใจในงานโดยรวมสงกวา ( X = 4.96, SD = 0.04) กอนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ( X = 3.87, SD = 0.35) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 ผวจยขอเสนอวา องคการพยาบาลควรมการสงเสรมใหมการใชระบบพยาบาลเจาของไข ในการดแลและใหบรการแกผรบบรการ

จ 

 

554006 : MAJOR: Nursing Management; M.N.S. (Nursing Management) KEYWORD : PRIMARY NURSING SYSTEM/ SATISFACTION/ REGISTERED NURSE Orapin Butsaban: The Development of Primary Nursing System in Surgery Department at the Tertiary Level Hospital in Ratchaburi Province. Thesis Advisors: Assistant Professor Dr. Khannika Suwonnakote, Ph.D, Associate Professor Penchan S. Monaiyapong, M.S; 158 pages. The purposes of this research were to study nursing assignment system at surgery department, to develop primary nursing system, and to compare the patient’s satisfaction on nursing services and nurse’s job satisfaction before and after using primary nursing system. The samples composed of fifty

patients who were selected by purposive sampling and ten nurses who were selected using random sampling. Research instruments included job satisfaction, and patient satisfaction questionnaires which were developed by the researcher and tested for content validity and reliability (Cronbach’s alpha coefficients = 0.81 and 0.86, respectively). Research data were analyzed using mean, standard deviation and t-test. The research findings were as follows: 1. In surgery department at the tertiary level hospital in Ratchaburi Province, the primary nursing system was not implemented, but the case method was used in nursing assignment system. 2. The developed primary nursing system in surgery department included one nurse who was assigned to one patient in providing individualized holistic patient care continuously from admission to discharge from the hospital and using a nursing process. The primary nurses provided nursing care independently and autonomously within the scope of the profession as a planner and coordinator with health team. 3. After using primary nursing system, total patient satisfaction on nursing service in primary nursing system was at the high level ( X = 4.48, SD = 0.41) and significantly higher than the high level (t = 16.69, p < .001). Job satisfaction among nurses was significantly higher than ( X = 4.96, SD = 0.04) the period of before using primary nursing system ( X = 3.87, SD = 0.35) at p< .001(t = - 9.41) The researcher suggests that recommended that nursing organization should support a primary nurse system in caring for patients.

ฉ

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ....................................................................................................................... ค บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ.................................................................................................................. จ สารบญ......................................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง............................................................................................................................... ซ สารบญภาพ.................................................................................................................................. ฌ บทท 1 บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................ 1 กรอบแนวคดของการวจย...................................................................................... 5 คาถามของการวจย................................................................................................ 7 วตถประสงคของการวจย...................................................................................... 7 สมมตฐานของการวจย.......................................................................................... 7 ขอบเขตของการวจย.............................................................................................. 8 นยามตวแปร.......................................................................................................... 8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................... 10 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม…… 12 การมอบหมายงานการพยาบาล…………………………………………………. 13 การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข...................................................................... 18 ระบบพยาบาลเจาของไข....................................................................................... 19 ความพงพอใจ........................................................................................................ 38 บทท 3 วธดาเนนการวจย ลกษณะของสถานททใชเกบขอมล........................................................................ 47 ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง....................................................................... 47 เครองมอทใชในการวจย....................................................................................... 48 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ...................................................................... 50 การพทกษสทธผเขารวมการวจย........................................................................... 51 การเกบรวบรวมขอมล…………........................................................................... 52 การวเคราะหขอมล................................................................................................ 54

ช

สารบญ (ตอ)

บทท 4 ผลการวจย....................................................................................................................... 56 บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ................................................................. 69 บรรณานกรม.............................................................................................................................. 83 ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ........................................................................................ 90 ข คมอระบบพยาบาลเจาของไข.......................................................................... 92 ค ตวอยางเครองมอทใชในการวจย..................................................................... 129 ง สรปการประเมนคณภาพเครองมอวจยดานความตรงเชงเนอหาของ

ผทรงคณวฒ…………………………………………………………………

149 ประวตผวจย............................................................................................................................... 158

หนา

ซ

สารบญตาราง

หนา ตารางท

1 จานวนและรอยละของผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข จาแนกตามอาย จานวนครงของการเขานอนโรงพยาบาล สทธคารกษา การศกษา และระยะเวลาการเขานอนโรงพยาบาล (n=50)………………………………………………… 57

2 คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) และระดบของความพงพอใจตอบรการพยาบาลโดยรวมและรายดานของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร (n=50) แยกเปนรายดาน………………………………………………………………… 59

3 คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) และระดบของความพงพอใจตอบรการพยาบาลโดยรวมและรายขอของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร (n=50) 60

4 จานวนของพยาบาลวชาชพ จาแนกตาม เพศ อาย สถานะภาพสมรส ระยะเวลาทปฏบตงานในหอผปวย (n = 10)………………………………………………… 62

5 เปรยบเทยบความพงพอใจในงานโดยรวมและรายดานของพยาบาลวชาชพกอน และหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร (n = 10)………………………………………………. 63

6 เปรยบเทยบความพงพอใจในงานโดยรวมและรายขอของพยาบาลวชาชพกอน และหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร (n = 10)………………………………………………. 64

7 อตรากาลงของเจาหนาททปฏบตงานในแตละเวร : ผรบบรการ 30 ราย................ 117 8 แสดงกจกรรมของพยาบาลเจาของไขหรอพยาบาลผรวมดแล………………….. 123

ฌ

สารบญภาพประกอบ

หนา แผนภาพท

1 กรอบแนวคดของการวจย.................................................................................... 5 2 ความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล พยาบาลนเทศ และหวหนาหอผปวยใน

ระบบพยาบาลเจาของไข.....................................................................................

21 3 ความสมพนธระหวางพยาบาลเจาของไข ผปวย บคลากรอน............................... 22 4 ความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล หวหนาหอผปวย ผชวยหวหนาหอผปวย

ผประสานงาน และพยาบาลเจาของไขในระบบพยาบาลเจาของไข.....................

25 5 การตดตอสอสารรปสามเหลยมในระบบพยาบาลเจาของไข............................... 26 6 ระบบการพยาบาลแบบเจาของไข........................................................................ 27 7 ขนตอนการดาเนนการวจย................................................................................... 55 8 การมอบหมายงานพยาบาลในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2………………… 126 9 ระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2………………..…. 127

บทท 1

บทนา

ความสาคญของปญหา จากการเปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจ สงคม การเมองและความกาวหนาทางเทคโนโลย ทเกดขนอยางรวดเรว รวมถงการปรบเปลยนนโยบายและรปแบบโครงสรางดานสขภาพในปจจบน ทาใหประชาชนสนใจเรองสขภาพและมความคาดหวงตอบรการทควรไดรบตามสทธอนพงมพงได อนสอดคลองกบพระราชบญญตสขภาพแหงชาต (วรฬ ลมสวาท, 2552) ทกาหนดใหบคคลมสทธทจะไดรบความคมครองในการรบบรการสาธารณสขอยางปลอดภย มคณภาพ และไดมาตรฐาน ซงถอเปนหนาทของสถานบรการทางสขภาพทจะดาเนนการตอบสนองความตองการของผใชบรการ สอดคลองกบการพฒนาคณภาพ ซงจะเหนไดวาโรงพยาบาลทงเอกชน และรฐบาลตางตนตวเพอทจะไดรบการรบรองคณภาพโรงพยาบาล มการจดระบบการบรการทมคณภาพ ไดมาตรฐานมงสความเปนเลศเนนผรบบรการเปนศนยกลาง บคลากรพยาบาลเปนบคลากรกลมใหญทสดและมมากทสดขององคกรทางสขภาพซงเปนตาแหนงทมอทธพลตอการตดสนใจของผรบบรการทางสขภาพในการเลอกใชบรการ รวมทงมผลตอการสรางความพงพอใจในการบรการทางสขภาพใหเกดแกผรบบรการ (สชาวด ยมม, 2546) พยาบาลสามารถใชรปแบบในการใหบรการผปวย เพอใหเกดคณภาพการบรการทด เกดความพงพอใจในบรการทไดรบและเปนทางเลอกในการใชบรการเมอเกดความพงพอใจ การเลอกใชรปแบบหรอระบบการดแลผปวยถอเปนกลยทธทสาคญของพยาบาลและเปนการสะทอนถงระยะพฒนาการของการพยาบาล รปแบบและขนตอนของการบรการพยาบาลในหลายรปแบบมการพฒนามาตามกาลเวลา โดยทระบบเดมไมไดหายไปเมอมการพฒนารปแบบใหมขนมา การนาไปใชมทงรปแบบการใชทผสมผสานและการใชรปแบบเดยว (Sullivan and Decker, 2000) เชนการมอบหมายงานระบบทางานเปนหนาท (Functional nursing) ระบบการดแลเปนรายบคคล

2 

(Case method or total patient care) ระบบการพยาบาลเจาของไข (Primary nursing) ระบบการพยาบาลเปนทม (Team nursing) และระบบการจดการดานผปวย (Case management) อยางไรกตาม การทางานในระบบการพยาบาลเปนทมยงเปนทนยมกนอยางแพรหลายทงในประเทศไทยและตางประเทศ พยาบาลทไดรบมอบหมายจะถกหมนเวยนเปลยนกนไปในแตละเวร ไมมพยาบาลคนใดใหการพยาบาลผปวยอยางตอเนองทาใหพยาบาลไมรจกผปวยและไมเขาใจปญหาของผปวยในฐานะปจเจกบคคลไดอยางชดเจน (สมจต หนเจรญกล, 2543) ในความตอเนองของการดแลผปวยนนอาจมองทระบบการจดคนดแลโดยพยาบาลคนหนงจะรบผดชอบผปวยคนหนงอยางตอเนองตลอด 24 ชวโมงและตลอดเวลา ตงแตแรกรบผปวยจนกระทงจาหนายผปวยกลบบาน ซงการจดระบบการดแลในระบบนมงใหเกดประโยชนกบผปวยเปนสาคญโดยพยาบาลทวางแผนการพยาบาลผปวยจะรจกผปวยเปนอยางด ใหความใกลชดรสกอบอน ซงลกษณะการดแลรปแบบนใหความพงพอใจและประเมนคณภาพการพยาบาลไดชดเจนทงคณภาพเชงกระบวนการและเชงผลลพธทงพยาบาลและผปวยเกดความรสกในความเปนเจาของ ทาใหเกดความสาเรจในดานคณภาพสงโดยเฉพาะคณภาพในดานความสมพนธระหวางพยาบาลผปวยและครอบครว (วนเพญ พชตพรชย, 2545) ระบบการพยาบาลเจาของไข (Primary Nursing System) เปนการจดการการดแลผปวย ทนาแนวคดการดแลผปวยรายบคคลมาใช เพอมงการดแลผปวยแบบองครวม (ฟารดา อบราฮม, 2546) เอออานวยใหพยาบาลไดมโอกาสดแลผปวยแตละราย ทไดรบมอบหมายอยางตอเนองและสมบรณแบบ มบทบาทในการรบผดชอบวางแผนการดแลผปวยตลอด 24 ชวโมง โดยประเมนความตองการการพยาบาล การมสวนรวมของผปวยและบคลากรในวชาชพอน ๆ รวบรวมขอมลทงหมดนาสการวางแผนการพยาบาลและใหการดแลผปวยทอยในความรบผดชอบตลอดเวลาปฏบตงาน สวนนอกเวลาปฏบตงานของพยาบาลเจาของไขจะมพยาบาลคนอน ๆ ทอยในเวรตอไปเปนผรบผดชอบดแลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขเขยนไว กรณทผปวยมอาการเปลยนแปลง พยาบาลคนอน ๆ ทดแลตองรายงานใหพยาบาลเจาของไขทราบ เพอปรบแผนการดแลตามขอมลทไดรบ มการปรกษาหารอเกยวกบผปวยรวมกบหวหนาหอผปวยและผตรวจการ พยาบาลเจาของไขจะมอานาจหนาทความรบผดชอบ และมอสระในการทางานเกยวกบผปวยอยางเตมท (ปรางทพย อจะรตน, 2541; เรณ พกบญม และคณะ, 2544; Marram, Barrett & Bevis, 1979) ดงนน การใชรปแบบการดแลผปวยแบบการพยาบาลเจาของไขจงเปนวธการทเหมาะสมทสดกบความเปนวชาชพ (เรณ พกบญม และคณะ, 2544) พยาบาลสามารถวางแผนและดาเนนการปฏบตการพยาบาลตามแผนไดอยางสมฤทธผล ผปวยจะไดรบการพยาบาลแบบองครวม และสมบรณแบบอยางแทจรงและเกดความพงพอใจในบรการพยาบาลทไดรบ ซงบงชถงประสทธภาพ

3 

และประสทธผลของการปฏบตการพยาบาล นอกจากนพยาบาลทอยในระบบพยาบาลเจาของไข กจะมโอกาสไดพฒนาความรความสามารถในการปฏบตการพยาบาล โดยใชกระบวนการพยาบาลอยางแทจรง รสกถงความเปนอสระในการปฏบตการพยาบาล ความมอานาจในการตดสนใจวางแผนและใหการพยาบาลผปวยในขอบเขตทพยาบาลพงจะกระทาได และรบผดชอบผลของการปฏบตอยางเตมภาคภม ซงสงเหลานนอกจากจะแสดงถงความมเอกสทธในวชาชพการพยาบาลแลว ยงพบวาเปนปจจยสาคญทจะนาไปสความพงพอใจในงานของพยาบาล (เรณ พกบญม และคณะ, 2544; Marram, Barrett & Bevis, 1979) กลมเปาหมายในการดแลผปวยโดยการใชระบบพยาบาลเจาของไขคอ กลมผปวยเรอรง โรคตดเชอตาง ๆ กลมผปวยทตองการการดแลทางสงคม (Linda and Catherine, 1998) ระบบพยาบาลเจาของไข สงเสรมใหเกดคณภาพในการพยาบาลสงกวาการมอบหมายงานเปนทม โดยเพมความพงพอใจใหกบผรบบรการ สอดคลองกบการศกษาวจยของ เพญนภา ตองตดรมย (2549) ทศกษาผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไขในผปวยมะเรง พบวามความพงพอใจในระดบทสงกวาการใหการพยาบาลในรปแบบเดมอยางมนยสาคญทางสถตและในสวนของพยาบาลวชาชพทใชรปแบบเจาของไขมความพงพอใจมากกวารปแบบการใหการพยาบาลในรปแบบเดม ซงความพงพอใจของผรบบรการถอเปนตวชวดของคณภาพการพยาบาล (Eriksen, 1988) โรงพยาบาลศนยราชบรเปนโรงพยาบาล ระดบตตยภม สงกดกระทรวงสาธารณสข ขนาด 855 เตยง มแพทย 140 คน พยาบาลทกระดบ 632 คน ไดมการพฒนาคณภาพการบรการเฉพาะสาขายงขน ปรบปรงทางวชาการมการรบแพทยฝกหด เปนสถาบนสมทบฝกนกศกษาและแพทยประจาบานหลายสาขา ไดรบการรบรองคณภาพระบบ ISO 9002:2001 ผานการรบรองคณภาพ Hospital Accreditation (HA) ในป พ.ศ.2549 จากสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (สรพ.) ไดรบรางวลมาตรฐาน Health Promoting Hospital (HPH) และรางวล Hospital Care Quality Award : HCQA อกทงจะมบคลากรทมสขภาพอน ๆ ทงในและตางประเทศมาศกษาดงานอยเสมอ เปนแหลงฝกปฏบตงานของนกศกษาพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข แผนกศลยกรรม เปนแผนกหนงของกลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลราชบร ซงเปนหนวยงานทแยกออกเปน 9 หอผปวย มบคลากรทงหมดรวม 157 คน เปนพยาบาลวชาชพ 108 คน พยาบาลเทคนค 2 คน ผชวยพยาบาล 1 คน และ ผชวยเหลอคนไข 46 คน ใหการดแลรกษาพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตดานศลยกรรมทวไป และศลยกรรมเฉพาะทาง หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เปน 1 ใน 9 หอผปวย มเจาหนาทปฏบตงาน แบงเปน พยาบาลวชาชพ 11 คน (รวมหวหนาหอผปวย) ผชวยเหลอคนไข 5 คน ไดใชการมอบหมายงานพยาบาลระบบการดแลเปนรายบคคล (Case Method or total patient care) ในการใหบรการพยาบาล กลาวคอ มการมอบหมายใหพยาบาลสมาชก

4 

ทมดแลผปวยในอตรา 1:12 คน(พยาบาล:ผปวย) และมหลกการดแลคอพยาบาล 1 คน จะใหการดแลทกอยางสาหรบผปวยรายนน ๆ ตลอดระยะเวลาการขนปฏบตงานในแตละเวร ผปวยจะไดรบการดแลอยางตอเนองตลอด 8 ชวโมง และเมอกลบขนเวรใหมอกครง จะไมไดรบมอบหมายใหดแลผปวยรายเดม ทาใหผรบบรการไมไดรบการดแลจากพยาบาลคนเดม ซงสงผลใหการดแลไมตอเนอง การวางแผนการดแลไมครอบคลม จากการตดตามประเมนผลคณภาพการพยาบาลของหนวยงานตามตวชวด หอผปวยศลยกรรมพบวา อตราการเกดแผลกดทบ 4.47 และ 4.25 จากเกณฑ 0% อตราความพงพอใจของผรบบรการ 86.93 และ85.29 ในป พ.ศ.2554 และ 2555 ตามลาดบ (คณะกรรมการสารสนเทศ, 2556) จากการตดตามประเมนผลการปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานการปฏบตของวชาชพ คอ การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาล โดยการสงเกตขณะปฏบตงานและตรวจสอบจากบนทกทางการพยาบาล โดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของหนวยงาน และคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของกลมการพยาบาล พบวาพยาบาลมการใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาลนอย เมอวเคราะหหาสาเหต โดยการสมภาษณพยาบาลวชาชพในหนวยงานจานวน 8 คน พบวาพยาบาลยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบน ทมจานวนผปวยในความรบผดชอบมมาก สมพนธภาพระหวางผปวยและพยาบาลมนอย ไมสามารถใหการดแลไดทวถง พยาบาลสวนใหญตองการใหการพยาบาลอยางใกลชดเพอจะไดทราบปญหา และชวยเหลอผปวยไดอยางครอบคลมตอเนอง และจากการพดคยกบผปวยทมารบบรการในหอผปวยศลยกรรมชายจานวน 5 คน พบวาผปวยยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบน เนองจากผปวยตองการการดแลจากพยาบาลทคนเคยเปนพยาบาลคนเดมททราบปญหาตงแตตน ใหการดแลอยางใกลชด ซงในบางครงพยาบาลทแนะนากอนทาผาตดและพยาบาลทดแลหลงการผาตดเปนคนละคนกน การเปลยนพยาบาลทกวนทาใหการสงตอปญหาไมตอเนอง จากปญหาดงกลาว ผรบผดชอบดแลหนวยงานและพยาบาลควร มสวนรวมในการพฒนาอยางจรงจงเพอใหการบรการมคณภาพไดมาตรฐานเปนทพงพอใจของผรบบรการและผปฏบตการพยาบาลตอไป ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาระบบการพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร เพอเพมคณภาพบรการใหมประสทธภาพ ยดผปวยเปนศนยกลางไดรบการดแลครบองครวม ใหการดแลตอเนองโดยความตอเนองของกจกรรมการดแลคนเดยวกน และเมอพยาบาลเจาของไขไมอย จะมการมอบหมายใหผรวมดแลสามารถใหการพยาบาลไดอยางตอเนองครอบคลม สงผลใหผปวยไดรบการดแลทดมคณภาพเกดความพงพอใจซงระบบนสามารถกระตนใหเกดการเรยนรอยางเหมาะสมและมการสงเสรมใหพยาบาลมลกษณะพเศษ 3

5 

ประการ คอมความเปนอสระในการทางาน มอานาจในการตดสนใจ มความรบผดชอบตอหนาท (Marram et al., 1979) กรอบแนวคดของการวจย แผนภาพท 1 กรอบแนวคดของการวจย การวจยครงน ผวจยกาหนดกรอบแนวคดทเปนการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข โดยใชกรอบแนวคดระบบพยาบาลเจาของไขของ มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ซงมวตถประสงคเพอใหการพยาบาลโดยยดผรบบรการเปนศนยกลาง (Patient-centered care) ใหมความรบผดชอบในการดแลผรบบรการ (Accountabillty for patient care) มการดแลตอเนอง (Continuity of patient care) ใหการดแลผรบบรการทสมบรณแบบ (Comprehensive patient care) มการประสานงานดแลผรบบรการ (Coordination of patient care) และทาใหเกดการพฒนาบคลากร (Staff development) การใชระบบพยาบาลเจาของไข จะทาใหพยาบาลเกดความพงพอใจในการทางานและทาใหผรบบรการพงพอใจตอบรการพยาบาลทไดรบ (Yoder – Wise, 2003) ดานความพงพอใจตอบรการของผรบบรการ ผวจยไดใชแนวคดของ อรคเซน (Eriksen, 1988) ซงครอบคลม 6 ดาน คอ 1) ศลปะการดแล หมายถงกระบวนการหรอการปฏบตการ ในการดแลผรบบรการของพยาบาลดวยความออนโยน 2) คณภาพการดแลทางเทคนค หมายถง ทกษะและความรความสามารถของพยาบาลในการปฏบตงานไดอยางมมาตรฐาน 3) ความพรอมในการบรการของพยาบาล หมายถง การตรวจสอบและการประเมนสภาพรางกายผรบบรการเพอทจะสามารถวางแผนปฏบตการพยาบาล และสามารถสนองตอบตอความตองการไดตลอดเวลา 4) สงแวดลอมทางกายภาพ หมายถง การจดเตรยมสงของอปกรณตามความจาเปนของผรบบรการในแผนกศลยกรรม ไดอยางเปนระเบยบเรยบรอย ทาใหผรบบรการไดรบความสะดวกสบาย 5) การดแลอยางตอเนอง หมายถง การปฏบตการทมการประสานงานทดเพอใหการพยาบาลผรบบรการไดอยาง

ตวแปรอสระ

ตวแปรตาม

ความพงพอใจตอบรการพยาบาล (Eriksen, 1988)

ระบบพยาบาลเจาของไข

(Marram, 1979) ความพงพอใจในงาน

(Spector, 1997)

6 

ตอเนองตลอดระยะเวลาทอยโรงพยาบาลตงแตแรกรบไวในโรงพยาบาล จนกระทงมการวางแผนจาหนายกอนกลบบาน 6) ประสทธผลหรอผลลพธของการดแล หมายถง ผลกระทบจากกจกรรมตาง ๆ ซงเกดขนระหวางพยาบาลและผรบบรการ สวนในดานของแนวคดเกยวกบความพงพอใจในงาน ใชแนวคดของ สเปกเตอร (Spector, 1997) พฒนาแนวคดเกยวกบความพงพอใจในงานมาจากทฤษฎสองปจจยของ เฮรซเบรก (Herzberg) ซงเปนทฤษฎความตองการและมงเนนปจจยทสามารถตอบสนองตอความตองการได ความพอใจงานททาและความไมพอใจงานททาของแตละคน เกดจากปจจย 2 กลม คอ ปจจยจงใจ (Motivating factors) ไดแก ความสาเรจ การยกยอง ความรบผดชอบ และความกาวหนา สงทใหความพอใจเกยวของกบลกษณะงาน (เนอหาของงาน) และเปนผลทเกดขนโดยตรงจากผลการปฏบตงาน ปจจยอนามย (Hygiene factors) ไดแก ปจจย เชน เงนเดอน สภาพแวดลอมของงาน นโยบาย การบรหารเปนปจจยทมความสาคญทสด โดยสรปปจจยจงใจเปนปจจยทเกยวของกบงานโดยตรง สวนปจจยอนามย ไมไดทาใหเกดความพงพอใจในงานโดยตรงแตเปนสวนสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางาน ผวจยไดใชแนวคดความพงพอใจในงานของ สเปกเตอร (Spector, 1997) เพอศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพทผลมาจากการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร โดยเลอกศกษาองคประกอบความพงพอใจในงานของ สเปกเตอร (Spector, 1997) เพยง 5 ดาน จากทงหมด 9 ดาน ดงนคอ ดานลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน ดานการตดตอสอสาร และดานผรวมงาน ซงมผลมาจากการใชระบบพยาบาลเจาของไข สวนในองคประกอบเกยวกบดานโอกาสกาวหนาในงาน ดานสงจงใจทไมใชเงน รายไดคาจางและประโยชนเกอกลตาง ๆ ผวจยไมไดนามาพจารณาดวย เนองจากองคประกอบดงกลาวเปนปจจยซงไมไดกอใหเกดความพงพอใจในงานโดยตรง แตเปนสวนทชวยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางานเทานน จากแนวคดและเหตผลดงกลาวผวจยจงมความสนใจทจะพฒนารปแบบการพยาบาล โดยใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร เพอใหผรบบรการไดรบการบรการทมคณภาพ และเกดความพงพอใจในบรการพยาบาล โดยใหพยาบาลทปฏบตงานไดมสวนรวมในการสรางและพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข มการใหการพยาบาลไปในแนวทางเดยวกน พยาบาลรสกพงพอใจในการปฏบตงานทสามารถบรรลเปาหมายได คาถามของการวจย

7 

1. ระบบมอบหมายงานการพยาบาล แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบรเปนอยางไร 2. ระบบพยาบาลเจาของไข ทพฒนาขน มลกษณะเปนอยางไร 3. ผลของระบบพยาบาลเจาของไข ในแผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ในดานตอไปนเปนอยางไร 3.1 ความพงพอใจตอบรการพยาบาล ของผรบบรการ 3.2 ความพงพอใจในงาน ของพยาบาลวชาชพ วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาระบบมอบหมายงานการพยาบาล แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ในปจจบน 2. พฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร 3. ประเมนผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร 3.1 ประเมนความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร 3.2 เปรยบเทยบความแตกตางของความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอน และหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร สมมตฐานของการวจย 1. ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระดบมากขนไป (>3.50) 2. ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภมจงหวดราชบร พยาบาลวชาชพมความพงพอใจในงานสงกวา กอนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ขอบเขตของการวจย

8 

การวจยนเปนการวจยและพฒนา เพอพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม จานวน 10 คน และผรบบรการทรบใหมจากแผนกผปวยนอกและแผนกอบตเหตและฉกเฉน และเขารบการรกษาในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ในชวงระหวางวนท 16 กนยายน 2556 ถง วนท 11 ตลาคม 2556 ในการศกษาครงนจะทาการศกษาครอบคลมเนอหาแนวคดระบบพยาบาลเจาของไข แนวคดความพงพอใจ และงานวจยทเกยวของระบบพยาบาลเจาของไข นยามตวแปร ระบบพยาบาลเจาของไข หมายถง การจดระบบการบรการพยาบาลทมการมอบหมายใหพยาบาลวชาชพ 1 คน รบผดชอบใหการพยาบาลผปวยเปนรายบคคลจานวนหนงแบบองครวมอยางตอเนอง ตงแตแรกรบจนกระทงจาหนายออกจากหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มอสระและมเอกสทธในการใหการพยาบาลภายใตขอบเขตของวชาชพ เปนผวางแผนการพยาบาลอยางตอเนอง 24 ชวโมง ประสานงานกบบคลากรทมสขภาพทเกยวของในการดแลผปวย ใหการพยาบาลผปวยในความรบผดชอบทขนปฏบตงานและถาพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตจะมพยาบาลในทมดแลใหการพยาบาลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขไดกาหนดไว มการใชกระบวนการพยาบาลในการดแลผปวยอยางครบขนตอน ความพงพอใจตอบรการพยาบาล หมายถง การมความรสกทางบวก ของผรบบรการ ในดานศลปะการดแล คณภาพการดแลทางเทคนค ความพรอมในการใหบรการ สงแวดลอมทางกายภาพ การดแลอยางตอเนอง และประสทธผลหรอผลลพธของการดแล สามารถวดไดจากแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการตามแนวคดของ อรคเซน (Eriksen, 1988) ซงครอบคลม 6 ดาน คอ 1. ศลปะการดแล หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผรบบรการตอขนตอนหรอการปฏบตการดแลในระยะกอนผาตด ระยะผาตด และระยะหลงผาตด จนกระทงกลบบาน ดวยความนมนวลออนโยน มความสนใจเอาใจใส เขาใจรบฟงความคดเหนและรบรความรสก ความตองการของผรบบรการ 2. คณภาพการดแลทางเทคนค หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผใชบรการตอทกษะและความรความสามารถของพยาบาล ในการดแลในกจวตรประจาวน การ

9 

อธบายขนตอนและใหเหตผลกอนการผาตด รวมทงพยาบาลใหการดแลไดอยางถกตอง ไมเกดภาวะแทรกซอนขณะผาตดหรอหลงผาตด 3. ความพรอมในการใหบรการ หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผใชบรการตอความพรอมของพยาบาลทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม ความชานาญ และความกระตอรอรนของพยาบาลในการปฏบตงานหรอใหบรการ การประเมนสภาพผปวยกอนการผาตด โดยสามารถตอบสนองตอความตองการไดทนท 4. สงแวดลอมทางกายภาพ หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผรบบรการตอการจดเตรยมสงของอปกรณทสะอาดตามความจาเปนในแผนกศลยกรรม ไดอยางเปนระเบยบเรยบรอย มการควบคมแสงสวาง เสยง การระบายอากาศและกลน การจดสถานทสาหรบการเยยมหรอสถานทสามารถตดตอเจาหนาทเพอใหผรบบรการไดรบความสะดวกสบาย 5. การดแลอยางตอเนอง หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผรบบรการตอการปฏบตการพยาบาลทมการประสานงานทด เพอใหการพยาบาลไดอยางตอเนองตามความตองการของแตละคนโดยพยาบาลคนเดมทกครงทขนปฏบตงาน ตลอดระยะเวลาทผรบบรการ อยในความดแลของพยาบาลในแผนกศลยกรรม 6. ประสทธผลหรอผลลพธของการดแล หมายถง ความคดหรอความรสกยนด ชนชอบของผรบบรการในการใหขอมล การใหคาแนะนา และการสอน รวมทงการสาธต เพอใหเกดความเขาใจและสามารถดแลตนเองได ผรบบรการไมเกดภาวะแทรกซอนหลงการผาตด เปนตน ความพงพอใจในงาน หมายถง ความรสกในทางบวกของพยาบาลวชาชพทมตองานททา ในดานความสาเรจของงาน การไดรบการยอมรบ ลกษณะของงานและความรบผดชอบในงาน วามความสอดคลองกบสงทตนคาดหวงเมอกระทาแลวประสบความสาเรจ สามารถวดไดจากแบบสอบถามความพงพอใจในงานตามแนวคดของ สเปกเตอร (Spector, 1997) 1. ความพงพอใจตอลกษณะงาน หมายถง ความรสกในทางบวกตอการใหบรการ และการดแลผใชบรการศลยกรรมทวไป ทงในระยะกอนผาตด ระยะผาตด และระยะหลงการผาตด โดยพยาบาลไดใชความคดอสระการรบผดชอบงานของตนเอง รวมท งรสกวางานน นทาทายความสามารถ การใชความร ความสามารถของตนอยางเตมทในการดแลผใชบรการทมปญหาซบซอน เปนตน 2. ความพงพอใจตอการบงคบบญชา หมายถง ความรสกยนด พอใจในงาน ของพยาบาลทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม เกยวกบลกษณะการปฏบตของหวหนาหอผปวยตอการปฏบตงานของตน เปนความรสกทไดรบการกระตน สงเสรมสนบสนนจงใจใหตนปฏบตงานอยางม

10 

ประสทธภาพดวยความเตมใจ รวมทงการสงการ การจดหาสงอานวยความสะดวกทเออตอการปฏบตงาน และใหความเสมอภาคเมอเปรยบเทยบกบเพอนรวมงาน 3. ความพงพอใจตอสภาพการทางาน หมายถง ความรสกยนด พอใจในงาน ของพยาบาลทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม เกยวกบความชดเจนของเปาหมายและแนวทางในการปฏบตงาน ทาใหมแนวทางในการดแลและใหบรการการพยาบาลแกผปวยศลยกรรมทวไปชาย ไดชดเจนมากขน รวมทงการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการใหบรการภายในหนวยงาน 4. ความพงพอใจตอการตดตอสอสาร หมายถง ความรสกยนด พอใจในงานของพยาบาลทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม เกยวกบการไดรบขอมลขาวสาร การแลกเปลยนความคดเหน ชแจง ปรกษาหารอในเปาหมายของหอผปวยอยางอสระกบหวหนาหอผปวย รวมทงการตดตอสอสารเพอการประสานงาน การขอคาปรกษา คาแนะนาจากหวหนาหอผปวยโดยมการสอสารแบบตวตอตว เปดเผยตรงไปตรงมา 5. ความพงพอใจตอผรวมงาน หมายถง ความรสกยนด พอใจ ของพยาบาลทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม ตอความสมพนธอนดระหวางเพอนรวมงาน ไดแก หวหนาหอผปวย ผรวมงานในระดบเดยวกน และผใตบงคบบญชา การไดรบความไววางใจ การยอมรบนบถอจากผรวมงาน ซงทาใหตนเองมความสขในการทางาน และเกดความราบรนในการปฏบตงานของตน ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. การพฒนาระบบใชเปนแนวทางในการใหการพยาบาลทสอดคลองกบความตองการของผรบบรการอยางเปนองครวม เพอใหผรบบรการเกดความพงพอใจ 2. ใชเปนแนวทางในพฒนาคณภาพการบรหารการพยาบาล ในระบบการมอบหมายงาน ซงกอใหเกดรปแบบการปฏบตการพยาบาลทเหมาะสมยงขน และสามารถนาไปใชไดจรงในองคการ 3. ใชเปนแนวทางการสงเสรมใหพยาบาลพฒนาดานความร และเกดความมนใจในการปฏบตการพยาบาล ใหการบรการพยาบาลทสอดคลองกบความตองการของผรบบรการเฉพาะราย มความตอเนองและสมบรณแบบยงขน อนจะนามาซงคณภาพ และมาตรฐานการพยาบาลทด 4. เพอเปนแนวทางในการพฒนาการมอบหมายงานการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยอนตอไป

 

 

บทท 2

ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) เพอศกษาผลของการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร ซงผวจยไดศกษาทบทวนวรรณกรรม งานวจยและความรทางวชาการทเกยวของโดยมขอบเขตเนอหา ดงน 1. หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม 2. การมอบหมายงานการพยาบาล 3. การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข 4. ระบบพยาบาลเจาของไข 4.1 ความหมาย แนวคด และวตถประสงคระบบพยาบาลเจาของไข 4.2 หลกการของระบบพยาบาลเจาของไข 4.3 การจดการในระบบพยาบาลเจาของไข 4.4 ขอด ขอจากด ของระบบพยาบาลเจาของไข 5. ความพงพอใจ 5.1 ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ 5.2 แนวคดเกยวกบการประเมนความพงพอใจของผรบบรการ 5.3 ความหมายของความพงพอใจในงาน 5.4 ทฤษฎความพงพอใจในงาน

12 

1. หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม โรงพยาบาลศนยราชบรเปนโรงพยาบาล ระดบตตยภม สงกดกระทรวงสาธารณสข ขนาด 855 เตยง มแพทย 140 คน พยาบาลทกระดบ 632 คน ไดมการพฒนาคณภาพการบรการเฉพาะสาขายงขน ปรบปรงทางวชาการมการรบแพทยฝกหด เปนสถาบนสมทบฝกนกศกษาและแพทยประจาบานหลายสาขา ไดรบการรบรองคณภาพระบบ ISO 9002:2001 ผานการรบรองคณภาพ Hospital Accreditation (HA) ในป พ.ศ.2549 จากสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (สรพ.) ไดรบรางวลมาตรฐาน Health Promoting Hospital (HPH) และรางวล Hospital Care Quality Award : HCQA อกทงจะมบคลากรทมสขภาพอน ๆ ทงในและตางประเทศมาศกษาดงานอยเสมอ เปนแหลงฝกปฏบตงานของนกศกษาพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข ลกษณะทวไปของหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม เปนแผนกหนงของกลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลราชบร ซงเปนหนวยงานทแยกออกเปน 9 หอผปวย มบคลากรทงหมดรวม 157 คน เปนพยาบาลวชาชพ 108 คน พยาบาลเทคนค 2 คน ผชวยพยาบาล 1 คน และ ผชวยเหลอคนไข 46 คน ใหการดแลรกษาพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตดานศลยกรรมทวไป และศลยกรรมเฉพาะทาง ใหไดรบความปลอดภย ไดมาตรฐานวชาชพ ครบองครวม ครอบคลม 4 มต ขอบเขตในการดแลผปวย หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เปน 1 ใน 9 หอผปวย มเจาหนาทปฏบตงาน แบงเปน พยาบาลวชาชพ 11 คน (รวมหวหนาหอผปวย) ผชวยเหลอคนไข 5 คน ใหการบรการผปวยชายทมอาย 15 ปขนไป เปนหอผปวยทสามารถรบผปวยได 29 เตยง แบงเปนหองพเศษ 5 หอง และเตยงสามญ 24 เตยง ใชรปแบบการมอบหมายงานการพยาบาลระบบการดแลเปนรายบคคล (Case Method or total patient care) ในการใหบรการพยาบาล กลาวคอ มการมอบหมายใหพยาบาลสมาชกทมดแลผปวยในอตรา 1:12 คน(พยาบาล:ผปวย)

13 

2. การมอบหมายงานการพยาบาล การมอบหมายงานการพยาบาล คอ การจดแบงอานาจหนาทและความรบผดชอบทางการพยาบาลแกผรวมงาน ตามระดบความสามารถของแตละบคคล โดยมงใหเกดประโยชนสงสดแกผปวย และในขณะเดยวกนกสรางคณคาในวชาชพ และความพงพอใจของผปฏบตงานดวย การมอบหมายงานสะทอนถงระยะพฒนาการของการพยาบาลและมพฒนาการมาตามเวลา ซงระบบเดมไมไดหายไป เมอมการพฒนารปแบบใหมขนมา การนาไปใชมท งรปแบบการใชทผสมผสาน และการใชรปแบบเดยว (Marram, et al., 1979) เมอนาการมอบหมายงานมาใชในระบบการดแลผใชบรการ เพอใหผใชบรการไดรบการพยาบาลตามทตองการนน มาแรม และคณะ (1979) ไดเสนอหลกเกณฑการมอบหมายงานทจะทาใหผใชบรการไดรบการพยาบาลทมคณภาพ ดงนคอ

1. การมอบหมายอานาจหนาทและความรบผดชอบการพยาบาล แกบคคลพยาบาลตองกระทาโดยพยาบาล

2. ผใชบรการตองมสวนรวมในการดแลสขภาพทกดาน 3. วธการของการใหบรการการพยาบาลจะตองมประสทธผลคมคาแกการลงทน ซงจะ

ทาใหเกดประโยชนกบผใชบรการมากทสด 4. ผใชบรการจะตองไดใชบรการทตอเนองกนไปตลอดทงทโรงพยาบาล ทบานและ

ชมชนโดยมการตดตอสอสารกนอยางตอเนอง 5. การใหการรกษาพยาบาลแกผใชบรการพยาบาล จะตองใหบรการการพยาบาล และ

การฟนฟสขภาพ 6. ผใชบรการตองไดรบการพยาบาลทตอบสนองความตองการ ตามสภาพสงคมและ

วฒนธรรมของครอบครวและชมชน 7. มการพฒนาความกาวหนาทางวชาการ และเทคโนโลยในการใหบรการแก

ผใชบรการ 8. ผใชบรการตองไดรบการบรการทอบอน และเปนกนเองจากผใหบรการ 9. ผใชบรการตองไดรบการบรการทสมบรณ 10. พยาบาลตองสรางสภาพแวดลอมในการใหบรการแกผใชบรการ ทาใหผใชบรการ

เกดความสขสบาย จะเหนไดวา การมอบหมายงานการพยาบาลมความสาคญ ท งกบพยาบาลและ

ผใชบรการ เมอจดการมอบหมายงานการพยาบาลทด จะทาใหตอบสนองความตองการผใชบรการ

14 

แตละบคคล ผลลพธของการพยาบาลมประสทธภาพ รวมท งในการสรางคณคาวชาชพ และผปฏบตงานเกดความพงพอใจ แนวคดการมอบหมายงานการพยาบาล การมอบหมายงานโดยอาศยระบบการใหบรการการพยาบาล (Nursing Care Delivery) ซงมการพฒนามาโดยตลอดจนถงปจจบนระบบการใหบรการพยาบาล ทมการกลาวถงกนมากมอย 6 รปแบบ (รชน ศจจนทรรตน, 2546) 1. การใหการพยาบาลตามหนาท (Functional nursing) เปนวธการใหบรการพยาบาลโดยบคลากรพยาบาลแตละคนจะไดรบมอบหมายใหปฏบตงานเฉพาะอยางหรอหลาย ๆ อยางแกผปวยทกคน ตวอยางเชน พยาบาลแตละคนทาหนาทใหยา เชดตว ฉดยาใหแกผปวย เปนตน เปนการปฏบตงานทมจดมงหมายทความสาเรจของงาน ผปวยหนงรายจะไดรบการดแลจากพยาบาลหลายคน แตไมมผใดรบผดชอบตอผปวยรายนนทงหมด ขอด เปนการทางานทมประสทธภาพมาก และเพมทกษะในการปฏบตงาน สามารถปฏบตงานไดรวดเรวโดยไมเกดความซ าซอน ผปวยทกคนไดรบการปฏบตกจกรรมพยาบาลแตละอยางเทาเทยมกน งายแกการควบคมและนเทศงาน เปนการใชบคลากรจานวนนอยสามารถใหการพยาบาลผปวยจานวนมาก ๆ ได จงเปนวธการมอบหมายงานทประหยดทสด เหมาะสมกบโรงพยาบาลทขาดแคลนบคลากร (Steven, 1980 อางถงใน ปารชาต ตนสวรรณ, 2549) ขอเสย ผปวยไดรบการพยาบาลทเปนสวน ๆ แยกกน ทาใหความสมพนธระหวางผปวยและพยาบาลไมดพอ ผปวยจะรสกวาไมมพยาบาลคนใดมาใหสนใจแกเขาโดยเฉพาะนอกจากนการปฏบตงานซา ๆ กนอาจทาใหบคลากรเกดความเบอหนาย ขาดความภาคภมใจในงานและไมมความคดรเรมสรางสรรค 2. การใหการพยาบาลเปนทม (Team nursing) เปนการใหบรการพยาบาลโดยบคลากรพยาบาลทกประเภททงพยาบาลวชาชพ ผชวยพยาบาล โดยมพยาบาลวชาชพคนหนงทาหนาทเปนหวหนาทมควบคมทมดแลผปวยจานวนหนง พยาบาลซงเปนหวหนาทมจะเปนผรบผดชอบผปวยทกรายทอยในความดแล ตงแตการประเมน การวางแผนการพยาบาล และจายงานใหผรวมงานไปปฏบต พยาบาลหวหนาทมจะตองรจกการวนจฉยโรค คาสงการรกษา และอน ๆ ทเกยวของกบผปวยทกรายในทม นอกจากนยงรบผดชอบในการวางแผนสาหรบผรวมทม ไดแก เวลาพกรบประทานอาหาร เปนตน ดงนนจะเหนไดวาแผนการดแลผปวยไดรบการบนทกไวนอยมาก บางครงเปนเพยงการเขยนซาตามคาสงการรกษาของแพทย

15 

ขอด สมาชกในทมมความรสกวาตนเปนสวนหนงของงาน เกดความภาคภมใจในความสาเรจของงาน มความสามคคในการทางานและกระตนใหเกดความคดรเรมสรางสรรคในการใหการพยาบาลแกผปวยอยางทวถง เพมความสมพนธระหวางพยาบาลและผปวยและทาใหบคลากรทกระดบมความพงพอใจในการปฏบตงานมากขน ขอเสย มความยงยากในการมอบหมายงาน โดยเฉพาะในกรณทบคลากรไมคงทในแตละเวร และหวหนาทมตองไดรบมอบหมายอานาจหนาทจากหวหนาหอผปวยอยางจรงจง มฉะนนจะเกดปญหาในการปฏบตงานหลายประการ และตองใชเวลามากในการตรวจเชคงานของบคลากรแตละคนและตองใชหลกมนษยสมพนธและความสามารถอยางสงในการเปนหวหนาทม มฉะนนอาจเกดปญหาระหวางบคคลไดงาย 3. การใหการพยาบาลเปนรายผปวย (Case method or Case assignment) เปนการมอบหมายใหพยาบาลดแลใหการพยาบาลโดยทงหมดแกผปวย 1 ราย หรอมากกวา ซงเปนการพยาบาลเบดเสรจอยางสมบรณแบบ (Complete care) การใหการดแลเปนรายผปวยนจะทาใหบคลากรและผปวยมความสมพนธเพมขนและมความพงพอใจดวยกนทงสองฝาย การมอบหมายงาน วธนจงตองใชบคลากรจานวนมาก ซงไมสามารถกระทาไดในการปฏบตงานปจจบนน นอกจากนใชในการมอบหมายใหพยาบาลพเศษเฝาไขเฉพาะราย และการมอบหมายงานของอาจารยพยาบาลทมอบหมายใหนกศกษาพยาบาลดแลผปวยเปนราย ๆ ไป เพอประสบการณในการดแลผปวยอยางสมบรณ ขอด ทาใหพยาบาลมโอกาสแสดงความสามารถในการพยาบาลไดอยางเตมทผปวยไดรบการพยาบาลทสมบรณแบบ ผปวยและพยาบาลมความสมพนธทดตอกน เกดความพงพอใจทงพยาบาลและผปวย เพมทกษะในการปฏบตงานและสะดวกตอหวหนาหอผปวยในการนเทศและประเมนผล ขอเสย มความสนเปลองมากทงดานจานวนบคลากรและเครองมอเครองใช ทาใหพยาบาลไมสนใจผปวยอน นอกจากผปวยทอยในความรบผดชอบของตนเองเทานน และถาไมใชบคลากรระดบวชาชพกไมสามารถใหการพยาบาลทสมบรณแบบแกผปวยได 4. การจดการเปนรายผปวย (Case management) เปนการจายผปวยใหอยในความดแลของพยาบาล ซงเรยกวา ผจดการ (Case manage) โดยรบผดชอบผปวยเปนกลม อาจจะเปนกลมตามพนท หรอกลมโรค ทาหนาทผประสานบรการสขภาพทงมวลทบคคลและหรอครอบครวไดรบตลอดระยะเวลาของการเจบปวยในทกสถานทไมวาจะเปนโรงพยาบาลหรอบาน โดยมเปาหมายทจะไดผลลพธทตองการในเวลาทกาหนดโดยใชทรพยากรใหนอยทสด การมอบหมายงานแบบน

16 

เหมาะกบผปวยโรคเรอรงทมอาการรนแรง หรอผปวยทมการรกษาซบซอน ตองอาศยทมสหสาขาวชาชพรวมดแล 5. การใหการพยาบาลเปนกลมยอย (Modular or district nursing) เปนการปรบปรงการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขเพอมาใชในโรงพยาบาลทมบคลากรหลายระดบ เชน มทงพยาบาลวชาชพ พยาบาลเทคนค และพนกงานผชวยพยาบาลปฏบตงานรวมกน การมอบหมายงานแบบกลมยอยคลายการมอบหมายเปนทม ในลกษณะทมการทางานรวมกนของบคลากรระดบวชาชพกบระดบทตากวา โดยบคลากรระดบวชาชพรบผดชอบในดานการเปนผนาและใหการชวยเหลองานในสวนทบคลากรตากวาระดบวชาชพทาไมได ดงนน การมอบหมายงานแบบกลมยอยจงเปนการผสมผสานกนระหวางการมอบหมายงานเปนทมและการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข การมอบหมายงานแบบกลมยอยจะเกดผลดตอเมอมการแบงกลมของบคลากรเปนกลมยอย 2-3 คน โดยมพยาบาลวชาชพอยางนอย 1 คน เปนหวหนากลมรวมกบพยาบาลเทคนคหรอพนกงานผชวยพยาบาล แตละกลมยอยจะรบผดชอบผปวยจานวน 8-12 คน ตงแตรบผปวยไวรกษาในโรงพยาบาลจนกระทงจาหนายผปวยออกจากโรงพยาบาล ขอด เปนวธการมอบหมายงานทไดเลอกสรรขอดของการมอบหมายงานแตละวธมารวมกนไว โดยมผปวยเปนศนยกลางและกระจายความรบผดชอบตามระบบประชาธปไตย สงเสรมใหเกดความพงพอใจทงผปฏบตงานและผปวย ขอเสย สดสวนของจานวนพยาบาลวชาชพตอบคลากรตากวาวชาชพ ถามพยาบาลนอยจะเปนการเพมภาระใหแกพยาบาลหวหนากลมในการดแลผปวย 6. การใหการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข (Primary nursing) เปนการใหการดแลผปวยโดยพยาบาลวชาชพคนหนง เปนผรบผดชอบผปวยทไดรบมอบหมายจานวนหนงตลอดระยะเวลาทผปวยอยในความดแลตลอด 24 ชวโมง ซงพยาบาลเจาของไขจะตองมภาระหนาทในการรายงานผลการพยาบาลผปวยตอหวหนาหอผปวยและแพทยเจาของไข นอกจากนการพยาบาลเจาของไขยงมพยาบาลอนคอยใหการดแลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขไดวางไวในขณะทพยาบาลเจาของไขไมขนเวร พยาบาลเจาของไขนจะใหการดแลผปวย จานวน 3-4 คนในแตละวน ความสาคญของวธนอยทวาผปวยแตละคนจะไดรบการดแลจากพยาบาลซงเขารจกและใหการพยาบาลแกเขาตลอดระยะเวลาทเขาอยในโรงพยาบาล ดงนนการมอบหมายงานแบบนจงมปรชญาของการพยาบาลตอการดแลผปวยในการใหการพยาบาลทสมบรณแบบ รวมทงการกระตนใหพยาบาลไดพฒนาตนเองในการเพมทกษะและความรในการปฏบตการพยาบาลเพมขน ตลอดจน

17 

ความชานาญในการแกปญหาผปวยและกอนใหเกดความคดรเรมสรางสรรคในการใหการพยาบาลแกผปวยตอไป ขอด การพยาบาลแบบเจาของไข ชวยพฒนาการพยาบาลทใหแกผปวยในลกษณะการพยาบาลทสมบรณแบบและตอเนองกน เปนการกระตนใหพยาบาลศกษาคนควาอยเสมอ เพอพฒนาการพยาบาลทใหแกผปวยโดยตรง และลดชองวางระหวางการศกษาพยาบาลและการบรการพยาบาล โดยสามารถใชวธการทเรยนมาในการปฏบตเพมมากขน เปนการลดตาแหนงตาง ๆ ในสายการบงคบบญชาเพราะเปนการปฏบตงานโดยตรงของพยาบาลเจาของไข ทาใหลดการผดพลาดทเกดเนองจากการสอสารทหลายขนตอน และจากผลการวจยพบวาผปวยมความพงพอใจในการปฏบตการพยาบาลลกษณะนมากกวาการมอบหมายงานลกษณะอน ขอเสย ตองใชพยาบาลวชาชพจานวนมาก และถาพยาบาลเจาของไขไมมการสอสารทดตอบคคลทเกยวของกบผอนแลว การรกษาพยาบาลผปวยอาจลมเหลวทงหมด เพราะพยาบาลเจาของไขคนเดยวเทานนทเปนผรบผดชอบอย สวนพยาบาลอนทมใชเจาของไขเมอปฏบตงานแทนถาไมมความรบผดชอบอยางแทจรงแลว อาจเพกเฉยตอการพยาบาลทควรใหแกผปวย ทาใหผปวยไดรบการดแลทดอยกวาการใหการพยาบาลเปนทมหรอการมอบหมายงานในหนาท ซงผปวยจะไดรบการดแลจากพยาบาลหลาย ๆ คน จากระบบการมอบหมายงานการพยาบาลทง 6 รปแบบ พบวา ตางกมงใหเกดประโยชน เกดประสทธภาพ และเปนคณภาพทดในการใหการบรการแกผรบบรการและครอบครว จะแตกตางกนกนตรงทแตละรปแบบจะมวธการจดการ มการบรหารในองคการทแตกตางกน เชน ระบบการมอบหมายงานแบบรายผรบบรการจะมงใหบรการ โดยพยาบาลจะรบผดชอบดแลทกสงทกอยางและมงตอบสนองตอความตองการของผรบบรการ แตทต งไวเทานน ระบบการมอบหมายงานรปแบบตาง ๆ มขอด และขอเสยทแตกตางกนออกไปในการใหบรการหรอการดแลผรบบรการและครอบครวไดอยางเหมาะสม ดงนนในการศกษาวจยครงน ผวจยเลอกทจะศกษาการมอบหมายงานการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข เนองจากเปนรปแบบทพยาบาลสามารถตดสนใจ วางแผนและใหการพยาบาลตอผรบบรการไดอยางเตมความรความสามารถและมความรบผดชอบ อกทงยงเปนการเพมความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการและครอบครวดวย 3. การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) กลาววา ระบบพยาบาลเจาของไข เปนวธการจดการดแลผใชบรการทใหพยาบาลเจาของของไข เรมดแลผใชบรการตงแตแรกรบจนกระทงกลบ

18 

บานหรอจาหนายออกไปจากระบบการดแล โดยไมมการเปลยนแปลงผ ใหบรการ และมวตถประสงคเพอใหการพยาบาลโดยยดผใชบรการเปนศนยกลาง ใหมความรบผดชอบในการดแลผใชบรการ และทาใหเกดการพฒนาบคลากร โดยพยาบาลเจาของไขนจะวางแผนการพยาบาลสาหรบผใชบรการแตละคนตงแตรบใหม และตลอดไปจนกระทงกลบบานหรอจาหนายออกจากการดแล พยาบาลเจาของไขจะใหการดแลผใชบรการจานวน 1-2 คน ไมเกน 6 คน ในแตละเวร การมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไขเชอวาเปนวธการทเหมาะสมทสด กบความเปนวชาชพ ทาใหผปวยไดรบการพยาบาลทสมบรณแบบ ผปวยเกดความพงพอใจ (Bernhard & Walsh., 1995) ซงเปนเกณฑทบงบอกถงประสทธภาพและประสทธผลของการใหบรการสขภาพ และพยาบาลทอยในระบบพยาบาลเจาของไขกเปนผทมความเปนอสระในการทางาน มอานาจในการตดสนใจ เกยวกบผปวยและมความรบผดชอบในหนาทของตน (Marram et al., 1979) การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข หมายถง ผลของการพยาบาลทเกดขนหลงการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไข ในดานความพงพอใจของผใชบรการ และความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาล การวจยนผวจยใชแนวคดระบบพยาบาลเจาของไขของ มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ซงมวตถประสงคเพอใหการพยาบาลโดยมงผปวยเปนศนยกลาง (Patient center care) ใหการพยาบาลอยางตอเนอง (Continuity of patient care) ใหการดแลผปวยทสมบรณแบบ (Comprehensive patient care) ใหการดแลเปนรายบคคล (Individual care) ใหมการปฏสมพนธรวมกนระหวางพยาบาลแลผปวย (Interaction between nurse and patient) และทาใหเกดพฒนาบคลากร (Staff development) ซง มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ไดศกษาพบวาระบบการพยาบาลเจาของไขมผลตอความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ ซงผรบปรการทไดรบการดแลโดยพยาบาลเจาของไขจะมความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ ซงผรบบรการทไดรบการดแลโดยพยาบาลเจาของไขจะมความพงพอใจตอบรการพยาบาลสงกวา การดแลดวยการจดการดแลแบบอนและในขณะเดยวกนกเปนระบบการมอบหมายงานทมการสรางคณคาในวชาชพ และความพงพอใจของผปฏบตงานดวย

19

4. ระบบพยาบาลเจาของไข ความหมายของระบบพยาบาลเจาของไข มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ใหความหมายของระบบพยาบาลเจาของไขวา เปนวธการมอบหมายใหพยาบาลแตละคนรบผดชอบผปวยเปนรายบคคล พยาบาลจะเรมรบผปวยไวในความดแลตงแตรบผปวยใหม และวางแผนการพยาบาลอยางตอเนอง 24 ชวโมง และตลอดเวลาทอยโรงพยาบาลจนกระทงจาหนาย ใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน เวลาอน ๆ นอกเหนอจากน จะเปนหนาทของพยาบาลผชวยจะใหการพยาบาลแทนตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไว พยาบาลเจาของไขจะรวมมอในการปฏบตงานกบสมาชกในทมสขภาพคนอน ๆ โยเดอร ไวส (Yoder - Wise, 2003) ใหความหมายของระบบพยาบาลเจาของไขวา เปนผรบผดชอบใหการดแล วางแผนการพยาบาลผปวยตงแตแรกรบจนกระทงจาหนาย เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวยจะเปนผไดรบการมอบหมายใหปฏบตการพยาบาลแทน ตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไว ถาผปวยมอาการเปลยนแปลงหรอมภาวะแทรกซอนพยาบาลผชวยจะชวยปรบแผนการพยาบาล โดยรายงานใหพยาบาลเจาของไข ผซงมหนาทรบผดชอบผปวยตลอด 24 ชวโมงทราบ เพอปรบแผนการพยาบาลตามความเหมาะสม แมนเธย (Manthey, 2005) ใหความหมายของระบบเจาของไขวา เปนวธการมอบหมายหนาทใหพยาบาลรบผดชอบเปนพยาบาลเจาของไข ดแลผปวยรายบคคล เปนผรวบรวมขอมล และวางแผนการพยาบาลตอเนอง 24 ชวโมง ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย ใหการพยาบาลผปวยดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน นอกเวลาอน ๆ นน ผชวยดแลซงอาจเปนพยาบาลประจาการ พยาบาลเทคนค หรอนกศกษาพยาบาล เปนผใหการดแลแทนพยาบาลเจาของไข โดยมแนวคดทสาคญ คอ “My patient – My nurse” พวงรตน บญญานรกษ (2544) ไดใหความหมายของพยาบาลเจาของไขวา เปนการมอบหมายผปวยแตละรายใหอยในความดแลของพยาบาลเปนรายบคคล ในฐานะเปน “พยาบาลเจาของไข” หรอพยาบาลมโอกาสเลอกผปวยในความดแล พยาบาลผนจะวางแผนการพยาบาลสาหรบผปวยของตนแตละคน ตลอด 24 ชวโมง ตลอดไปจนกระทงผปวยกลบบาน และใหการพยาบาลผปวยดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน เวลาอน ๆ นอกเหนอจากนจะเปนหนาทของพยาบาลคนอน ทปฏบตงานแทน เรยกพยาบาลกลมนวา “พยาบาลผชวย”

20

จากความหมายดงกลาวพอสรปไดวา ระบบพยาบาลเจาของไข หมายถง การมอบหมายใหพยาบาลรบผดชอบดแลผปวยเฉพาะราย ต งแตรบใหมจนกระทงจาหนาย โดยวางแผนการพยาบาลผปวยอยางตอเนองตลอด 24 ชวโมง เมอพยาบาลผรบผดชอบผปวยไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวยจะเปนผดแลผปวยแทน โดยใหการดแลตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไข วางไว แนวคดระบบการพยาบาลเจาของไข แนวคดระบบการพยาบาลเจาของไข ซงมาแรมและคณะ (1979) ไดเสนอแนวคดการพยาบาลเจาของไขไวดงตอไปน 1. มอบหมายงานโดยพยาบาลหวหนาหอผปวย โดยเนนการคานงถงความตองการของผปวยและความสามารถของบคลากรพยาบาลแตละคน มอบหมายผปวยแตละคนใหกบพยาบาลเฉพาะคนตงแตวนรบผปวยใหม ซงพยาบาลจะรบผดชอบผปวยจานวนหนงอาจจะไมเกน 6 คน (Marram et al.,1979) และสอดคลองกบ Hegyvary (1982) กลาววาไมเกน 10 คน ดงนน จานวนการรบผดชอบผปวยจะขนอยกบจานวนของผปวยทงหมด ตออตราสวนของพยาบาล พยาบาลเจาของไขจะเปนผรบผดชอบ และรบผดชอบตอภาระหนาทตอผปวยทงหมดเกยวกบความตองการตลอดระยะเวลาทผปวยเขารบการรกษาในหนวยงานของตนเอง ซงมาแรมและคณะ(Marram et al., 1979) ไดเรยกลกษณะการพยาบาลเจาของไขวา “A Triple A Nurse” ซงลกษณะ 3 อยางนคอ มความเปนอสระในตนเอง (Autonomy) มอานาจหนาท (Authority) และมความสานกในภาระหนาทรบผดชอบ (Accountability) และนอกจากนน Watts & O’Leary (1980) ไดเรยกลกษณะของพยาบาลเจาของไขวามลกษณะในการปฏบตงาน “5A’s 5C’s” ไดแก ความรบผดชอบตองานในหนาท (Accountability) การเปนผพทกษสทธ (Advocacy) มอานาจหนาท (Authority) มการแสดงออกอยางเหมาะสม (Assertiveness) มความเปนอสระเชงวชาชพ (Autonomy) มความรวมมอของบคลากรในทมสขภาพ (Collaboration) มการตดตอสอสาร (Communication) ทมความเขาใจตรงกนถงปญหาผปวย มความผกพนในงาน (Commitment) ในการแกไขปญหารวมกน มความตอเนอง (Continuity) และมการประสานงาน (Coordination) อยางเปนระบบ

21

แผนภาพท 2 ความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล พยาบาลนเทศ และหวหนาหอผปวยในระบบพยาบาลเจาของไข ทมา: Marram et al., 1979 2. พยาบาลเจาของไขใชกระบวนการพยาบาลเปนเครองมอในการดแลผปวย ซงจะทาการรวบรวมขอมลและวางแผนการพยาบาลเปนลายลกษณอกษร ซงจะตองประกอบดวย ขอมลผปวย วตถประสงคของการปฏบตกจกรรมการพยาบาล คาแนะนาทให ตลอดจนรายละเอยดในการเตรยมจาหนาย แหลงประโยชนทเตรยมจะปฏบตหรอไดปฏบตไปแลว 3. พยาบาลเจาของไขจะตองรวมมอกนปฏบต (Collaboration) กบแพทยและบคลากรทมสขภาพอน ๆ ทเกยวของกบการดแลผปวยเพอใหการดแลทครอบคลม โดยการวางแผนและประเมนผลการพยาบาล พยาบาลเจาของไขจะใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงานจะตองตดตามปญหาของผปวยเปนผดแลผปวยแทน โดยปฏบตตามแผนการพยาบาลทไดเขยนไวแลว พยาบาลผชวยซงเปนพยาบาลวชาชพหรอพยาบาลเทคนคสามารถปรบเปลยนแผนการพยาบาลทวางไวไดในกรณทผปวยมอาการเปลยนแปลงหรอภาวะฉกเฉน แตจะตองตดตอสอสารใหพยาบาลเจาของไขทราบดวย ในกรณทเปนพยาบาลระดบตากวาพยาบาลวชาชพ การปรบเปลยนแผนจะเปนหนาทของหวหนาเวร ซงเปนพยาบาลวชาชพหรอหวหนาหอผปวยหรออาจจะรวมอภปรายปญหาในการปรบเปลยนแผนการพยาบาลรวมกบพยาบาลเจาของไขได 4. การตดตอสอสาร (Communication) จากพยาบาลเจาของไขไปยงบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพเพอใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองใน 24 ชวโมง และตลอดระยะเวลาทพกรกษาอยในโรงพยาบาลจนกระทงจาหนาย ซงมลกษณะการตดตอสอสารโดยตรง (Direct communication) โดยอาจจะใชการสอสารทใชภาษาพดหรอการบนทกกได พยาบาลเจาของไขจะประสานงานกบ

หวหนาพยาบาล

หวหนาหอผปวยใน

ระบบพยาบาล

เจาของไข

พยาบาลนเทศ

ระบบพยาบาล

เจาของไข

หวหนาหอผปวยใน

ระบบพยาบาล

เจาของไข

บคลากร บคลากร

22

บคลากรอนในทมสขภาพเพอใชแหลงประโยชนตาง ๆ อยางเหมาะสมและเพอใหผปวยและครอบครวไดรบประโยชนมากทสด แผนภาพท 3 ความสมพนธระหวางพยาบาลเจาของไข ผปวย บคลากรอน ทมา: Marram et al., 1979 จากแนวคดการพยาบาลเจาของไขเหนไดวาประกอบไปดวยประเดนสาคญ ๆ คอ การมอบหมายความรบผดชอบ การดแลผปวยทตอเนอง ใชกระบวนการพยาบาลเปนเครองมอ การรวมมอ การตดตอสอสาร การประสานงาน ซงสวนประกอบดงกลาวจะนามาใชเปนหลกในการปฏบตในระบบน วตถประสงคของการพยาบาลเจาของไข วตถประสงคหลกของการพยาบาลเจาของไขนน มงทจะใหผปวยไดรบการดแลและบรการสงสด โดยพจารณาความตองการของผปวยเปนรายบคคลและในขณะเดยวกนกตองการพฒนาบคลากรดวยคอ 1. การดแลโดยมผปวยเปนศนยกลาง (Patient centered care) เปนการใหการพยาบาลทยดผปวยเปนศนยกลาง เพอวางแผนการพยาบาล และนาแผนการพยาบาลไปปฏบตและประเมนผลการพยาบาลดวย 2. มความสานกในภาระหนาทรบผดชอบในการดแลผปวย (Accountability of patient care) ดวยการมอบหมายหนาทใหกบบคลากรพยาบาล ซงจะพจารณาตามความสามารถและทกษะของพยาบาลแตละคน เพอรบผดชอบในการดแลผปวยแตละคนรวมทงครอบครวของผปวยดวยสอสารการดแลทกประเภทกบบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพตลอดจนครอบครวผปวยดวย

พยาบาลเจาของไข

ครอบครว แพทย

พยาบาลผรวมดแล

(เวรบาย)

พยาบาลผรวมดแล

(เวรดก)

โรงพยาบาล หนวยงานใน

ชมชน

หวหนาหอผปวย

23

3. ใหการดแลอยางตอเนอง (Continuity of patient care) ความตอเนองของการดแลเกดจากการมอบหมายผปวยคนหนงใหอยในความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไขคนหนงโดยตลอด ซงจะเปนผประสานการดแลผปวยใหกบพยาบาลผชวย โดยปฏบตตามแผนการพยาบาลทไดกาหนดไว 4. ใหการดแลผปวยทสมบรณแบบ (Comprehensive patient care) เปนการพยาบาลผปวยแบบองครวม (Holistic) คอ ไดรบการตอบสนองความตองการโดยรวมดานการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมและสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมสขภาพ 5. การประสานการดแลผปวย (Coordination of patient care) โดยประสานงานกบบคลากรในทมสขภาพทงในและนอกหนวยงาน เพอใหผปวยไดรบการดแลอยางดทสด 6. การพฒนาบคลากร (Staff development) เปนการกระตนและอานวยความสะดวกสงเสรมใหมการเจรญในดานความรแกบคลากรพยาบาล โดยใหโอกาสในการเรยนรอยางเหมาะสมจะเหนไดวาวตถประสงคหลกของการพยาบาลเจาของไขนนกเพอการใหการดแลทเกดประโยชนสงสด ใหบรการแกผปวยและครอบครวโดยยดการใหการพยาบาลตามความตองการของผปวยเฉพาะราย การพยาบาลเจาของไขจะเปนหลกสาคญของการดแลผปวย มความรบผดชอบในการใหการดแลตามขอบเขต ใหบรการการพยาบาลผปวยแบบองครวม โดยคานงถงรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ นอกจากนยงสงเสรมใหมการพฒนาบคลากรการพยาบาลในหนวยงานดวย หลกการของระบบพยาบาลเจาของไข แมนเธย (Manthey, 2005) กลาววาการนาไปใชจะตองใหเหมาะสมกบสภาพของแตละแหง โดยมหลกการทสาคญของการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข ดงน 1. พยาบาลเจาของไขเปนผตดสนใจในการใหการดแลผรบบรการจานวนหนงตลอด 24 ชวโมง เปนผรวบรวมขอมลและวางแผนการพยาบาล ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย 2. พยาบาลเจาของไขเปนผวางแผนการพยาบาล พยาบาลผรวมดแลจะปฏบตตามแผนการพยาบาลทเขยนไวแลว 3. มการตดตอสอสารระหวางผใหการพยาบาลคนหนงไปสอกคนหนง โดยแผนการพยาบาลและรายงานทางการพยาบาล 4. หวหนาหอผปวย เปนผมบทบาทสาคญในการเปนผนาผปฏบตงาน เปนผนเทศงานและสนบสนนการปฏบตของพยาบาลเจาของไข

24

วธการปฏบตในระบบพยาบาลเจาของไข สวนประกอบทจาเปนสาหรบการปฏบตการพยาบาลเจาของไข คอ โครงสรางของการพยาบาลเจาของไข ซงจะทาใหประสบผลสาเรจในการปฏบตและสามารถปฏบตการพยาบาลในระบบนไดตลอดไป (Zander, 1980) ดงน 1. ผปวยแตละรายจะไดรบการมอบหมายใหพยาบาลเจาของไขเปนผดแลตน และครอบครว ประเมนภาวะสขภาพ วางแผนการพยาบาลตลอด 24 ชวโมง ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนายออกจากความดแลของพยาบาลเจาของไข 2. มอบหมายงานใหกบพยาบาลเจาของไขโดยหวหนาหอผปวย หรอหวหนาเวร 3. พยาบาลเจาของไขเมอไดรบมอบหมายจะตองเรมประเมนผปวยทนท โดยพยาบาลเจาของไข สามารถบอกถงขอสงเกตทคนพบดวยวาจาและการบนทก 4. การมอบหมายงานใหพยาบาลเจาของไข จะขนอยกบตารางการปฏบตงาน ความ สามารถทกษะ ความรในการใชกระบวนการพยาบาล เพอการดแลผรบบรการทมคณภาพ 5. ในการมอบหมายงานใหกบพยาบาลเจาของไขนน จะตองมการพฒนาวชาชพเกดขน เมอมการนเทศและใหการสนบสนน ใหความชวยเหลอพยาบาลเจาของไขอยางเพยงพอ 6. มเอกสารแสดงรายชอของพยาบาลเจาของไข และรายชอของผปวยทไดรบมอบ หมายใหอยางเดนชด คอ แผนปายเจาของไข เปนแผนปายทแสดงถงรายชอผปวย และรายชอพยาบาลทรบผดชอบ (พยาบาลเจาของไข และพยาบาลผชวยดแลในแตละเวร) เพอใหแพทยหรอบคลากรคนอน ๆ ตลอดจนผปวยและครอบครวทราบ 7. พยาบาลซงกาหนดในเวรดก หรอขนปฏบตงานนอยกวา 4 เวรตอสปดาห จะไมสามารถมอบหมายใหเปนพยาบาลเจาของไขได 8. การมอบหมายผปวยในแตละวน จะขนอยกบผปวยแตละรายทมความตองการพยาบาลระดบใด พยาบาลเจาของไขจะรบผดชอบในการใหการพยาบาลโดยตรง เทาทจะสามารถปฏบตได และเอออานวยตอความสาเรจในการวางแผนการพยาบาล 9. พยาบาลเจาของไขจะตองตดตอสอสารกบเพอนรวมงาน แพทย และวชาชพอน ๆ ทเกยวของกบการใหการดแลผปวย มการรายงานสงเวรตอ ตรวจเยยมพรอมกบแพทยประชมปรกษารวมกบบคลากรอน ๆ ประชมวางแผนการพยาบาลและลงบนทกในเอกสารตาง ๆ ไวเปนหลกฐาน 10. มการประชมปรกษาหารอรวมกนสปดาหละครง เพอนาเสนอเกยวกบการดแลผใชบรการทงดานการแกปญหาและการศกษาในการใหการพยาบาลผปวยแตละราย หวหนาหอผปวยอาจจะมอบหมายใหพยาบาลคนใดคนหนงรบผดชอบในการประชมปรกษาครงน โดยในการประชมปรกษาหารอรวมกนกบพยาบาลเจาของไข จะตองเตรยมสงตาง ๆ เหลานไวใหพรอม คอแผนการพยาบาล และบนทกไวอยางสมบรณเพอพยาบาลผชวยดแลสามารถปฏบตตามได เมอ

25

พยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน แบบบนทกประจาวน พยาบาลเจาของไขตองใหความสาคญกบการบนทกเปนอยางมาก เพอการตดตอสอสารทมประสทธภาพ การจดการในระบบการพยาบาลเจาของไข การจดการในระบบการพยาบาลเจาของไขประกอบดวยแนวทางในการจดการเกยวกบลกษณะโครงสรางองคการ แนวทางในการตดตอสอสาร การมอบหมายหนาทรบผดชอบ การบนทกและรายงาน บทบาทของบคลากรพยาบาล สงจาเปนในการใชระบบการพยาบาลเจาของไขซง มาแรมและคณะ (Marram et al., 1979 อางถงใน สรวฒนา เกตวระพงศ, 2549) ไดอธบายองคประกอบการจดการในระบบการพยาบาลเจาของไขไวดงน โครงสรางองคการในระบบการพยาบาลเจาของไข เปนโครงสรางองคกรทมการกระจายอานาจไปสบคลากรทปฏบตงานอยางเหมาะสม หวหนาหอผปวยในระบบพยาบาลเจาของไขจะรายงานตรงตอหวหนาพยาบาล สวนผชวยหวหนาหอผปวยและผประสานงานการบรการระบบการพยาบาลเจาของไขจะทาหนาทเปนทปรกษาของหวหนาหอผปวยและพยาบาลเจาของไข เสนลกศร หมายถง สายปฏบตหนาทแทนผบงคบบญชา เสนทบ หมายถง สายการบงคบบญชาโดยตรง แผนภาพท 4 ความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล หวหนาหอผปวย ผชวยหวหนาหอผปวย ผประสานงาน และพยาบาลเจาของไขในระบบพยาบาลเจาของไข ทมา: Marram et al., 1979

หวหนาพยาบาล

หวหนา

หอผปวย

ผประสานงานการบรการ

การพยาบาลเจาของไข

ผชวยหวหนา

หอผปวย

พยาบาลเจาของไขทงหมด

เวรเชา เวรบาย เวรดก

26

2. แนวทางในการตดตอสอสาร ในระบบพยาบาลเจาของไข พยาบาลเจาของไขเปนผทาหนาทประสานงานดแลผปวยรวมกบเจาหนาทอนๆ ทเกยวของเปนศนยกลางของการตดตอ สอสารโดยคานงถงความตองการของผปวยเปนสงสาคญ ตลอดเวลาทผปวยนอนในโรงพยาบาล มาแรม และคณะ (Marram et al.1979) ไดเสนอแนวทางการตดตอสอสารในระบบพยาบาลเจาของไข ดงน 2.1 พยาบาลเจาของไข จะสอสารกบพยาบาลผรวมดแลโดยตรงในการวางแผนการพยาบาลผปวย ตลอดจนการจดประชมหรอในขณะเดยวกน พยาบาลผรวมดแลสามารถรายงานไปยงพยาบาลเจาของไขเมออาการของผปวยเปลยนแปลง 2.2 พยาบาลเจาของไขสอสารกบครอบครวผปวยโดยจะตองตระหนกวาครอบครวมความสาคญในการชวยเหลอผปวย ทงในการดแลตนเองเกยวกบโรคและการฟนหายจากโรค ความสมพนธของพยาบาลเจาของไขและครอบครวผปวยจะเรมตงแตแรกรบ พยาบาลเจาของไขเปนผใหคาแนะนาสอนหรอจดอบรมใหความรแกครอบครวผปวย ซงนอกจากจะทาใหครอบครวผปวยทราบวาใหการชวยเหลอดแลผปวยอยางไรในขณะอยในโรงพยาบาลจะเปนการชวยลดความวตกกงวลของครอบครวผปวย 2.3 พยาบาลเจาของไขสอสาร กบเจาหนาทโรงพยาบาลทเกยวของในดานอน ๆ เชน เภสชกร นกโภชนาการ นกกายภาพบาบด ฯลฯ เพอประสานงานการดแลผปวยใหเปนไปอยางราบรน ลดความวตกกงวลของผปวยเมอตองไปตรวจนอกแผนก 2.4 พยาบาลเจาของไขสอสารกบหนวยงานในชมชน เปนการตดตอประสานงานกบแหลงประโยชนในชมชนทสามารถใหการชวยเหลอผปวยอยางตอเนองซงอาจตดตอผานทางนกสงคมสงเคราะหหรอพยาบาลสาธารณสขใหประสานงานตอเนองในการวางแผนจาหนาย 2.5 พยาบาลเจาของไขกบหวหนาหอผปวยและแพทยจะมแนวทางการตดตอสอสารกนในรปสามเหลยม แผนภาพท 5 การตดตอสอสารรปสามเหลยมในระบบพยาบาลเจาของไข ทมา: Marram et al., 1979

พยาบาลผรวมดแล

พยาบาลเจาของไข

ผปวย หวหนาหอผปวย

แพทย

27

3. การมอบหมายหนาทรบผดชอบ พยาบาลเจาของไขมหนาทดแลผปวยทรบมอบหมายตงแตรบใหมจนกระทงจาหนายหรอยายออกจากหอผปวย โดยมพยาบาลผรวมดแลเปนผดแลผปวยแทนในเวลาทพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน ดงนน พยาบาลคนหนง จะไดรบมอบหมายใหเปนพยาบาลเจาของไขของผปวยจานวนหนง และเปนพยาบาลผรวมดแลผปวยอกจานวนหนง ดงนนผปวยคนหนงกจะไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไขและพยาบาลผรวมดแลอก 2 ถง 3 คน จานวนผปวยทมอบหมายใหดแลนนขนอยกบอตรากาลงของบคลากร ความสามารถของพยาบาลและความตองการการพยาบาลของผปวย ตวอยางการจดอตรากาลง พยาบาลวชาชพ จานวน 11 คน (รวมหวหนาหอผปวย) ทขนปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 24 เตยงสามญ และ 5 หองพเศษ โดยแบงออกเปน 3 เวร จะไดดงน เวลาปฏบตงาน จานวนพยาบาลวชาชพทขนปฏบตงาน จานวนผปวยทรบผดชอบ 08.00-16.00 5 8 16.00-24.00 2 15 24.00-08.00 2 15 การมอบหมายผ ปวยใหอยในความดแลของพยาบาลจะตองมใบมอบหมายงานประจาวน ซงระบชอผปวย ชอโรค ชอพยาบาลเจาของไข ชอพยาบาลผรวมดแลในแตละเวร ตลอดจนระบกจกรรมอน ๆ ทจดขนในแตละวนดวย เชน การประชมปรกษาทางการพยาบาล แผนภาพท 6 ระบบการพยาบาลแบบเจาของไข ทมา: Yoder - Wise, 2003

ผปวย

รบผดชอบการดแลผปวยตลอด 24 ชวโมง

พยาบาลเจาของไข

(Primary Nurse)

ปรกษาหารอกบหวหนา

หอผปวยและพยาบาล

ผตรวจการ

ปรกษากบแพทย และ/

หรอ บคลากรทางดาน

สขภาพอน ๆ ทเกยวของ

พยาบาลเวรเชารบผดชอบผปวยแทน

เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขน

ปฏบตงาน

พยาบาลเวรบายรบผดชอบผปวย

แทนเมอพยาบาลเจาของไขไมได

ขนปฏบตงาน

พยาบาลเวรดกรบผดชอบผปวยแทน

เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขน

ปฏบตงาน

28

4. การบนทก และรายงาน การบนทกพยาบาลเจาของไขเปนผบนทกขอมลสาคญของผปวย ซงเปนประวตทางการพยาบาล แผนการพยาบาลลงในรายงานผปวย บนทกสงทสงเกตได การดแลรกษาการตรวจและกจกรรมทผปวยไดรบในแตละเวลา โดยใชระบบการบนทกตามปญหา โดยบนทกลงในเอกสารทแสดงออกถงความตอเนอง ความสมบรณ ความครอบคลม และความถกตองทางขอมล กรณทพยาบาลเจาของไข ไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผรวมดแลจะใหการพยาบาลตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไวและจะบนทกสงทสงเกตไดและการดแลรกษาทผปวยไดรบในแตละเวลาอยางถกตองเหมาะสม การรายงาน พยาบาลเจาของไขและ/ หรอพยาบาลผรวมดแลในแตละเวรจะเปนผรายงานสงเวรตอเวรตอไป และพยาบาลทกคนของเวรตอไปกจะรบฟงรายงานดวยกนทงหมดแตจะเปนการรายงานเฉพาะสงสาคญ ๆ เทานน สาหรบรายละเอยดของผปวยแตละรายจะตองรายงานโดยตรงตอพยาบาลผรบผดชอบตอไป 5. สงทจาเปนในระบบการพยาบาลเจาของไข 5.1 แผนการพยาบาล เปนการวางแผนกจกรรมทใชในการแกปญหาของผปวยเพอใหบรรลตามเปาหมายการพยาบาลทไดกาหนดไว และบนทกแผนการพยาบาลลงในแบบบนทกแผนการพยาบาลใหชดเจน โดยพยาบาลเจาของไขตองวางแผนการพยาบาลและบนทกไวอยางสมบรณ เพอใหพยาบาลผรวมดแลสามารถปฏบตตามไดเมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน 5.2 แบบบนทกการมอบหมายงานและคารเดกซ พยาบาลเจาของไขตองใหความสาคญกบการบนทกเปนอยางมากเพอการตดตอสอสารการดแลรกษาทมประสทธภาพ 5.3 แผนปายชอผปวย เปนแผนปายทแสดงถงรายชอ – สกล อาย โรค แพทย ผดแล 5.4 แผนปายชอพยาบาลเจาของไข เปนแผนปายทตดไวประจาเตยงเพอแสดงถงพยาบาลทรบผดชอบ 6. บทบาทของบคลากรพยาบาลในระบบการพยาบาลเจาของไข 6.1 หวหนาหอผปวย มบทบาทสาคญในการควบคมคณภาพการพยาบาล และดาเนนงานใหการปฏบตงานแบบพยาบาลเจาของไขบรรลผลสาเรจ จงตองมความสามารถในการเปนผนา มความสามารถในการจงใจ เหนความสาคญและใหความสนใจตอการพฒนาบคลากรและตองเปนผมความรในเรองของการพยาบาลเจาของไขและเรองกระบวนการพยาบาลเปนอยางด มบทบาทสาคญในการใหคาปรกษาในเรองของการใชกระบวนการพยาบาล ซงพอจะสรปบทบาทของหวหนาหอผปวยไดดงน

29

6.1.1 มอบหมายผปวยใหพยาบาลเจาของไขทกราย 6.1.2 มอบหมายใหพยาบาลเปนพยาบาลผรวมดแล ดแลผปวยแทนพยาบาลเจาของไขทไมไดขนปฏบตงานในแตละเวร 6.1.3 รวมรบและสงเวรเพอรบทราบและรวบรวมขอมลสาคญทเกยวกบผปวยเพอประโยชนในการรกษาพยาบาล 6.1.4 ตรวจเยยมผปวยเปนระยะ ๆ เพอประเมนผลการพยาบาลและสภาพปญหาของผปวย 6.1.5 รวมประชมปรกษาหารอกบพยาบาลเจาของไข และทมสขภาพเกยวกบปญหาของผปวย เพอหาแนวทางการรกษาพยาบาล 6.1.6 ตรวจสอบแบบบนทกทางการพยาบาลเพอประเมนผลการพยาบาล 6.1.7 แสดงความคดเหนและใหคาแนะนาตอการแกปญหาของผปวย 6.1.8 ใหคาแนะนาชวยเหลอในการปรบแผนการพยาบาลใหเหมาะสม กบปญหาของผปวย 6.1.9 แนะนาเทคนคการพยาบาลทถกตอง 6.1.10 รวบรวมขอมลสาคญเกยวกบการปฏบตงาน ไวประกอบการประเมนผลและแนวทางการแกไขปญหา 6.1.11 สารวจความตองการหรอความสนใจในการเรยนร และรวบรวมขอมลเกยวกบปจจยทสงเสรมสมรรถภาพในการปฏบตงาน 6.1.12 จดใหมการอบรม ประชม สมมนา รวมกนภายในหนวยงานประจาวน ประจาสปดาห หรอประจาเดอน 6.1.13 จดใหบคลากรไดมโอกาสเขารวมประชมทางวชาการ 6.1.14 จดหาอปกรณ เครองมอ เครองใชตาง ๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานเปนไปดวยดและมคณภาพ 6.1.15 เปนสอกลางในการตดตอประสานงาน ระหวางผบรหารและผปฏบตงาน โดยสอสารใหบคลากรเขาใจเกยวกบนโยบาย เปาหมาย แผนงานของโรงพยาบาลและกลมงานการพยาบาล ในขณะเดยวกนกตองสอสารใหผบรหารเขาใจในการปฏบตงาน คณภาพการปฏบตงาน ตลอดจนปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน เพอใหความชวยเหลอในการแกไขปญหาและสงเสรมการปฏบตงาน 6.2 พยาบาลเจาของไข (Primary nurse) เปนผใหการพยาบาลผปวยโดยตรงใหครอบคลมปญหาของผปวย ใหการพยาบาลแบบองครวมอยางตอเนอง วางแผนการพยาบาลผปวย

30

ตลอด 24 ชวโมง และตลอดเวลาทผปวยอยในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 คอ ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย ปฏบตการพยาบาล ประเมนผลการพยาบาล และปรบเปลยนแผนการพยาบาลตามความจาเปน ใหสอดคลองกบปญหาของผปวย บทบาททสาคญของพยาบาลเจาของไขมดงน 6.2.1 รบผดชอบผปวยทไดรบมอบหมายจานวน 6-10 ราย 6.2.2 แนะนาตวใหผปวย และครอบครวตลอดจนแพทย และเพอนรวมงานทราบถงความรบผดชอบของตนเองตอผปวย 6.2.3 วางแผนการพยาบาลผปวยในความรบผดชอบตลอด 24 ชวโมง ตงแตรบใหมจนกระทงผปวยจาหนาย และบนทกแผนการพยาบาลลงในแบบบนทกทางการพยาบาล เพอสอสารเขาใจตรงกนถงปญหาของผปวย ตลอดจนแผนการปฏบตเพอแกไขปญหาผปวย 6.2.4 ใหการพยาบาลผปวยตามแผนการพยาบาลอยางครอบคลม ทงรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ 6.2.5 มบทบาททสาคญในทมสขภาพ ในการใหขอมลสาคญทเกยวกบผปวยตลอดจนรวมในการปรกษาหารอในการวางแผนการดแลผปวย 6.2.6 มบทบาทสาคญในการชวยใหผปวย ไดรบการดแลอยางตอเนอง โดยรบผดชอบในการวางแผนการจาหนายผปวย 6.2.7 ตดตอประสานงานกบหนวยงานอนทงในโรงพยาบาล และในชมชน เพอใหผปวยไดรบการดแลทตอเนอง 6.2.8 รบผดชอบเปนพยาบาลผรวมดแลในการดแลผปวยอน เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานในเวรนน ๆ 6.3 พยาบาลผรวมดแล มบทบาทสาคญในการใหการดแลผปวยอยางตอเนอง โดยการปฏบตตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขไดกาหนดไวเมอพยาบาลเจาของไขไมอย เชน เวรหยด สามารถทจะปรบเปลยนแผนการพยาบาล เพอแกไขปญหาผปวยไดตามความจาเปน บทบาททสาคญของพยาบาลผรวมดแลมดงน 6.3.1 แนะนาตวใหผปวย ครอบครวของผปวย แพทย และเพอนรวมงานทราบถงบทบาทหนาทของตนเองตอผปวย 6.3.2 ใหการพยาบาลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขกาหนดไวอยางครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ 6.3.3 ตดตอสอสารพบพยาบาลเจาของไข หรอพยาบาลหวหนาตกหากมความจาเปนตองปรบเปลยนแผนการพยาบาลใหเหมาะสมกบสภาพปญหาของผปวย

31

6.3.4 บนทกแผนการพยาบาลตลอดจนการปฏบตการพยาบาล และการประเมนผลการพยาบาลลงในแบบบนทกทางการพยาบาล เชน คารเดกซ แบบบนทกแผนการพยาบาล 6.3.5 รวมกบทมสขภาพในการประชมปรกษาหารอ เพอวางแผนการดแล ผปวยเปนผใหขอมลสาคญทเกยวกบผปวย เพอประโยชนในการดแลรกษา 6.3.6 มสวนรวมในการวางแผนการจาหนายผปวย รวมกบพยาบาลเจาของไข ซงจากบทบาทดงกลาว สงผลใหระบบพยาบาลเจาของไขมความใกลชดทงดานการดแลใหการพยาบาล และดานสมพนธภาพมากกวา แตกตางจากระบบการจดการดานผปวย (Case Management) ซงเปนระบบมอบหมายงานทใกลเคยงกน เปนระบบทมงเนนการดแลทมคณภาพสงสดและคาใชจายทประหยดคมคา ซงสอดคลองกบคากลาวของ Florence Nightingale เมอป ค.ศ.1863 วาคณภาพการดแลจะขนอยกบการใหการดแลในขอบเขตของเวลาทเหมาะสมใชจายอยางประหยด และไมใชทรพยากรมากเกนไป มลกษณะการดแลทมผปวยเปนศนยกลาง มการวางแผนเกยวกบการใชเงน เทคโนโลย และคนอยางเหมาะสม มแผนปฏบตการรวม (Care MAPs) และแผนการพยาบาล ทาใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนอง ขอดของระบบพยาบาลเจาของไข พวงรตน บญญานรกษ (2544) ไดสรปผลดของระบบพยาบาลเจาของไขจากการศกษาของมาแรมและคณะ (1979) ไวดงน 1. เปนการพยาบาลทยดผปวยเปนศนยกลางอยางแทจรง ใหการพยาบาลโดยมแผนการพยาบาลเปนหลก นาแผนการพยาบาลมาปฏบต ตลอดจนประเมนผลแผนการพยาบาลอยเสมอ พยาบาลเจาของไขจะวางแผนการพยาบาล จดลาดบกจกรรมการพยาบาลตามความสาคญกอนหลงโดยพยายามใหสนองความตองการของผปวย รวมทงลกษณะครอบครวและสงแวดลอมใหมากทสด โดยพจารณาตามลกษณะการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของโรคทเกดขนกบผปวย โดยลกษณะดงกลาวจะเปนการกระตนใหพยาบาลมการวางแผนการพยาบาล และเขยนไวเปนลายลกษณอกษร ในรายงานของผปวยตงแตแรกเรม มผลดตอการประเมนความตองการของผปวยใหแมนยายงขน 2. พยาบาลมความรบผดชอบตอผปวยสง สามารถรายงานการเปลยนแปลงการดาเนนของโรค และอาการตาง ๆ ตลอดจนวนจฉยความตองการของผปวยแตละคนไดตอเนองกน เนองจากพยาบาลเจาของไขตองรบผดชอบกจกรรมพยาบาลทกอยางทผปวยไดรบ

32

3. เปนการใหการพยาบาลทตอเนอง โดยการมอบหมายใหรบผดชอบผปวยโดยตลอด พยาบาลเจาของไขจะตองมความเขาใจผปวยของตนเองไดเปนอยางด กาหนดกจกรรมการพยาบาลตาง ๆ ดวยพยาบาลคนเดยวกน ทาใหการพยาบาลทกอยางมเหตมผลตอกนและเกดความตอเนองกน 4. เปนการใหการพยาบาลอยางสมบรณแบบ เนองจากพยาบาลคนเดยวกนทวางแผนการดแลผปวยโดยตลอด ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยจงเกดขนดวยด ทาใหเขาใจปญหาทเกดขนกบผปวยอยางรอบดานทงปญหาดานอารมณ สงคมการดาเนนชวตหรอปญหาความตองการทางดานรางกาย พยาบาลเจาของไขจะสามารถวนจฉยการพยาบาลเฉพาะอยางทผปวยตองการไดอยางเหมาะสมถกตอง ทงยงสามารถวางแผนในการใหการศกษา (Health education) แกผปวย และครอบครวไดเปนอยางดดวย 5. เกดการประสานงานทด พยาบาลเจาของไขเปนผตดตามผลการรกษาพยาบาลของผปวยอยางใกลชด มการรายงานใหพยาบาลททางานรวมกนและผทเกยวของ เชน แพทยไดทราบถงอาการและการเปลยนแปลงของผ ปวย ทาใหเกดการประสานงานทด การรกษาพยาบาลมประสทธภาพสงนอกจากนยงชวยใหการใชสถาบนทางสงคมอน ๆ ทเกยวของกบการรกษาพยาบาลเปนไปอยางเหมาะสมดวย 6. เปนการพฒนาบคลากรและเรยนรอยางตอเนองพยาบาลในระบบพยาบาลเจา ของไขจะเปนผทมโอกาสในการพฒนาความรและทกษะในการปฏบตการพยาบาลเปนอยางมาก ทาใหพยาบาลมความกระตอรอรนทจะพฒนาตนเอง หาความรเพอนามาใหการดแลผปวยเฉพาะรายและมโอกาสนาความรนนไปปฏบตกบผปวยดวยตนเอง ทาใหเกดการพฒนาบคลากรทางการพยาบาล นอกจากนมขอดของระบบพยาบาลเจาของไข จากการศกษาเปรยบเทยบคณภาพของการจดการดวยระบบมอบหมายงานวธตาง ๆ ดงน 1. ทาใหพยาบาลมความเปนอสระ และเอกสทธในการปฏบตงาน มากกวาในระบบการทางานเปนทม (นงลกษณ วทยาวศวสกล, 2548) ซงเอกสทธทางการพยาบาลนจะเปนกญแจสาคญสาหรบการพฒนาวชาชพการพยาบาล (Swanburg, 1996) พยาบาลมความเปนอสระในการปฏบตงานมากกวาการมอบหมายงานในรปแบบอน ๆ (เรณ พกบญม และคณะ, 2544) 2. พยาบาลเกดความพงพอใจในการทางาน เพราะสามารถใชความรความสามารถไดอยางเตมท มอสระในการตดสนใจภายในขอบเขตของพยาบาลวชาชพ ซงจะสงผลใหเกดคณภาพของการบรการทด (Yoder-Wise, 2003) นอกจากนยงรสกภาคภมใจตอความสาเรจของการดแลผปวยทตนเองมสวนรวมโดยตรง (Bernhard & Walsh, 1995) การปฏบตงานในระบบพยาบาลเจาของไข ทาใหเพมความพงพอใจในงาน ในดานความมอสระในการทางาน และภาระงานลดลง และมความเหนวาตนสามารถใหการพยาบาลผปวยเปนรายบคคลไดสง ทาใหเกดความพอใจในงาน

33

(Job satisfaction) มากขน เกดความภาคภมใจ พอใจในวชาชพพยาบาล พยาบาลมความรสกวาตนเองมความสนใจและกระตอรอรนตอความตองการของผปวย รสกวาตนเองไดเพมพนทกษะและความร ชวยใหคณภาพของการพยาบาลสงขน นอกจากนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ยงจะชวยใหเกดความทดเทยมกนในหมพยาบาล ไมมใครอยเหนอใครเมอเทยบกบการมอบหมายงานเปนทม (Marram et al, 1979) ทาใหพยาบาลรจกผปวยไดลกซงมากกวาเดม ใหการพยาบาลตอบสนองความตองการของผปวยไดมากทสด เนองจากมการปฏสมพนธกบผปวยมากขน มการกระจายอานาจในการตดสนใจและใชแผนการพยาบาลมากขน (Perala & Hentien, 1989) พยาบาลมความพงพอใจในงานสงขนในดาน ลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน ดานการตดตอสอสาร และดานผรวมงาน เมอเทยบกบการมอบหมายงานตามหนาท (จรภค สวรรณเจรญ, 2545) 3. ผปวยพงพอใจตอบรการทไดรบ เพราะวาผปวยสามารถทจะสรางสมพนธภาพทดกบพยาบาลเจาของไขได พยาบาลเจาของไขจะสอสารแผนการดแลกบผปวย ผปวยสามารถมสวนรวมในการฟนฟตนเอง แผนการดแลของพยาบาลเจาของไขจะเปนองครวม (Holistic Care) โดยพจารณาถงความตองการทางดานรางกายและจตใจของผปวย ตลอดจนสงคมวฒนธรรมของผปวยรวมดวย ดงนนพยาบาลเจาของไขจะสามารถวางแผนการดแลใหมความเหมาะสมมากทสดรวมกบผปวย (Yoder-Wise, 2003) จากการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนของผปวยทมการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข การมอบหมายเปนรายผปวยเปนทมและเปนหนาทของ มาแรมและคณะ (Marram et al., 1979) พบวาผปวยไดรบการดแลจากพยาบาลในฐานะทผปวยเปนบคคลหนง (Personalized attention) ผปวยในระบบพยาบาลเจาของไขมความรสกวาพยาบาลมความเขาใจในตวผปวยด ใหความชวยเหลอดมาก ใจด รนเรง และพอใจทจะใหการดแล พยาบาลพรอมทจะใหการรกษาพยาบาลทนท และไดนาเอาการรกษาพยาบาลไปปฏบตอยางมประสทธภาพ สนใจทจะไตถามความตองการของผปวยอยเสมอ ผปวยไดรบความสนใจจากพยาบาลและรสกมนคงปลอดภยสง รวมทงพยาบาลเจาของไข ใชเวลาอยกบผปวยสงกวาการมอบหมายงานแบบอน ๆ ขอหนงทสาคญคอ หลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ผปวยมความพงพอใจในการพยาบาลสงสดถงรอยละ 65 ซงกอนการใชระบบนผปวยมความพงพอใจเพยงรอยละ 25 เทานน 4. ลดจานวนบคลากรทไมใชวชาชพลงไป เพราะระบบพยาบาลเจาของไขตองการผ ปฏบตในระดบวชาชพเทานน (ปรางทพย อจะรตน, 2541) 5. พยาบาลมการเรยนรอยางตอเนอง เพราะจะตองใหการดแลผปวยในแนวลก (Bernhard & Walsh, 1995) พยาบาลมความรและความเขาใจในปญหาผปวยและครอบครวไดเปนอยางดสามารถวางแผนการพยาบาลไดอยางครอบคลมและตอเนอง ทาใหพยาบาลมการพฒนาตนเอง ทงทางดานความรในการพยาบาล ทกษะการปฏบตการพยาบาล (ศศธร แสงศร, 2545)

34

6. มการสอสารกบแพทย และบคลากรทางดานสขภาพอน ๆ มากขน ทาใหมการประสานการดแลดขน (Yoder - Wise, 2003) 7. แพทยจะยอมรบในบทบาทพยาบาลเจาของไข เพราะเชอมนวาผปวยไดรบการดแลครบและถกตองตามแผนการรกษา และยงสามารถตดตอซกถามอาการผปวยจากพยาบาลเจาของไขโดยตรง (ปรางทพย อจะรตน, 2541) แพทยมความเชอวา พยาบาลเจาของไขมความรความเขาใจผปวยเปนอยางด และตดตามการเปลยนแปลงของผปวยอยางใกลชดตลอดเวลา ซงสงเหลานมความสาคญมากสาหรบพยาบาล เพราะเปนบคคลทอยใกลชดกบผปวยทสด เมอเปรยบเทยบกบเจาหนาทคนอน ๆ ลกษณะสาคญขอนของพยาบาลเจาของไข ชวยใหการรกษาพยาบาลประสบความสาเรจมากขน ความผดพลาดนอยลง 8. คณภาพการดแลในระบบการพยาบาลเจาของไขดมาก เพราะวาพยาบาลเจาของไขสามารถนากาหนดขอบเขตของปญหาและแกปญหาของผปวยได ผลลพธทเกดขนกบผปวยจงดและรวดเรว (Spitzer, 1994) จากการศกษาของ Archibonf (1999) ประเมนผลจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขในโรงพยาบาลในไนจเรย พบวา การพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขสามารถเพมคณภาพการบรการการพยาบาลมากขนอยางมนยสาคญ และคณภาพทเพมมากทสด คอ การใหการพยาบาลตอบสนองความตองการการพยาบาลของผปวยเฉพาะราย และยงชวยใหการสอสารระหวางพยาบาลกบผปวยดขน ซงสอดคลองกบการศกษาผลของการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขตอความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออน และความพงพอใจของผดแล ของอบล วรรณกจ (2547) พบวา ความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออน และความ พงพอใจของผดแลหลงไดรบการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขสงกวากอนไดรบการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไข และความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออนสงกวากลมทไดรบการดแลตามปกต จากการศกษางานวจยเกยวกบการนารปแบบการพยาบาลเจาของไขไปใช พบวา วลสน และดอรสน (Wilson & Dawson, 1989) ไดศกษาถงการปฏบตงานในระบบการพยาบาลเจาของไขพบวาพยาบาลเหนความสาคญในการวางแผนการพยาบาล นอกจากนระบบการพยาบาลเจาของไข ยงเปนรปแบบบรการพยาบาลทใหการดแลผปวยอยางสมบรณแบบ (Comprehensive care) นนคอ ผปวยไดรบการตอบสนองความตองการ โดยรวมทงดานการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมและสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมตอภาวะสขภาพ อกทงมการประสานงานอยางตอเนอง (Coordinate) มาแรมและคณะ (Marram et al., 1979) ไดกลาววา พยาบาลเจาของไข จะมลกษณะเฉพาะ 3 ประการดวยกน คอ มความอสระในตนเอง (Autonomy) มความสานกในภาระหนาททรบผดชอบ (Accountability) และมอานาจหนาท (Authority) ตลอดเวลาทรบผดชอบผปวย ซงสอดคลองกบท

35

แฟรแบงค (Fairbanks, 1980) ศกษาและพบวา การนาระบบการพยาบาลเจาของไขไปใชในการปฏบตในระบบบรการพยาบาล ทาใหพยาบาลแตละคนมมความสานกในภาระหนาททรบผดชอบเพมขน ใหการพยาบาลทตอเนอง อกทงจากการศกษาของผวจยหลาย ๆ ทานเปรยบเทยบการปฏบตการพยาบาลแบบเปนทมกบการพยาบาลเจาของไข พบวาผปวยมความพงพอใจในระบบบรการเจาของไขมากกวาแบบเปนทม (Scukla & Turner, 1984; Sella & Macleod, 1991) จากการศกษาของเชลลาและแมคลออด (Sella & Macleod, 1991) ไดศกษาเกยวกบการปฏบตในระบบการพยาบาลเจาของไขพบวาพยาบาลและผปวยมสมพนธภาพทดตอกน มการประสานงานเพมขนระหวางพยาบาลเจาของไขกบผปวย พยาบาลเจาของไขกบพยาบาลทไมใชพยาบาลเจาของไข หรอพยาบาลเจาของไขกบบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพ ทาใหผปวยไดรบการดแลทตอเนองรวมทงใหการพยาบาลในฐานะปจเจกบคคล (Individual) จากลกษณะของการปฏบตงานของพยาบาลเจาของไข การศกษาของสรย ลมงคล (2547) พบวา การมอบหมายงานรปแบบพยาบาลเจาของไขทาใหพยาบาลมระดบความอสระในวชาชพสงขน ซงสอดคลองกบการศกษาของประภาศร สงขศรทวงษ (2547) ทพบวา ผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไข ทาใหพยาบาลมความเปนอสระในการปฏบตงานมากกวาในรปแบบการพยาบาลแบบทมหรอแบบอน ๆ ประโยชนของระบบพยาบาลเจาของไข รปแบบการพยาบาลเจาของไขนบวามประโยชนอยางยงในหลาย ๆ ประเดนทเดนชดไดแก 1. ประโยชนตอผปวย ผปวยจะไดรบบรการพยาบาลทมคณภาพ เนองจากเปนระบบบรการพยาบาลทใหการดแลผปวยเปนรายบคคล มความตอเนองตลอด 24 ชวโมง ตงแตแรกรบจนกระทงจาหนาย ผปวยจะไดรบการพยาบาลโดยตรง จากความเปนอสระและความรบผดชอบทมพยาบาลคนเดมรบผดชอบตลอด ทาใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผปวยและพยาบาล (Sella & Macleod, 1991) และรบรตอการใหการดแลทคานงถงความเปนบคคลของผปวย รวมทงใหการดแลแบบเฉพาะราย (Fairbanks, 1980) ตระหนกถงความตองการของผปวย รวมกนในการคนควาปญหาและหาแนวทางแกไข และคานงถงการดแลผปวยแบบองครวม (Sella & Macleod, 1991) พยาบาลเจาของไขจะเปนผทมความสานกในภาระหนาททรบผดชอบ มอานาจหนาทในการดแลผปวย ทาใหสามารถตอบสนองความตองการการพยาบาลผปวยไดอยางครอบคลม พยาบาลเหนความสาคญของการวางแผนการพยาบาลเพมขน (Wilson & Dawson, 1989) ปรบปรงประเมนแผนการพยาบาลอย

36

เสมอ (Twardon & Gartner, 1991) มความสนใจและกระตอรอรนตอความตองการของผปวย มการกาหนดกจกรรมการพยาบาลตามพนฐานทางสงคมและจตใจของผปวยรวมกบการใชเหตผลทางวทยาศาสตรและสรรวทยา พยาบาลแตละคนมความรบผดชอบสงขน ใหการพยาบาลทตอเนองกนดวยความมนใจ ผปวยมความพงพอใจเพมขน (Sella & Macleod, 1991) 2. ประโยชนตอพยาบาล การมอบหมายใหรบผดชอบตอผปวยในฐานะทเปนพยาบาลเจาของไข ทาใหพยาบาลตองมการพฒนาตนเองอยเสมอ ทงดานความรในการรกษาพยาบาล ทกษะการปฏบตการพยาบาล ปฏบตในฐานะทเปนผรวมงาน โดยเฉพาะกบแพทย(Longsdon, 1973) จงจาเปนตองมความรแบบลกเกยวกบการดแลผปวย โดยมการประชมปรกษาหารอรวมกบแพทยและบคลากรพยาบาลอน ๆ ไดฝกทกษะในการตดตอสอสารและการปฏบตงานรวมกบผ ปวย สมพนธภาพระหวางแพทยและพยาบาลดขน (Sella & Macleod, 1991) พยาบาลแตละคนมอสระในการปฏบตงาน (Wilson & Dawson, 1989) และมการแสดงออกถงความเปนวชาชพเพมขน นอกจากนนยงพบวา อตราการลาออกของพยาบาลลดลง (Fairbanks, 1980) มแรงกระตนใหคงอยกบงานการพยาบาล เกดความภาคภมใจและพอใจในวชาชพ ทาใหเพมพนทกษะและความรดานนมากขน นอกจากนยงชวยทาใหเกดความทดเทยมกนในหมบคลากรพยาบาล (Marram et al., 1979) มความพงพอใจในงานเพมขน 3. ประโยชนตอผบรหาร เปนการกระจายอานาจจากผบรหารในดานการวจย ตดสนใจในสวนทเกยวของกบผปวย พยาบาลเจาของไขแตละคนจะแขงขนในดานความสามารถทางการพยาบาล นอกจากนนผบรหารสามารถตดตามประเมนผลไดงายและถกตอง จะเหนไดวาการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขนนเปนระบบการมอบหมายงานทมการใชความร ความสามารถ ทกษะในการปฏบตงานรวมกบบคลากรทมสขภาพอน ๆ ในการแกไขปญหาทมงเนนผปวยเปนศนยกลาง คานงถง รางกาย จตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณ เปนการใหการดแลอยางสมบรณแบบ และมการดแลทตอเนอง (Continuity of care) ตอบสนองความตองการของผปวย ใหการพยาบาลแบบองครวม โดยมการใชกระบวนการพยาบาลทมแนวคดเชงวทยาศาสตรในการแกไขปญหาและการตดสนใจ นอกจากน พยาบาลทปฏบตการพยาบาลในระบบการพยาบาลเจาของไขจะเปนผทไดรบการพฒนาความร และทกษะ ในการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทาง มพนความรด เหมาะสมกบบทบาทผสอนและผพฒนาคณภาพการปฏบตการพยาบาล และจะชวยในการพฒนางานของฝายวชาการพยาบาลเคยงคไปกบสถาบนการศกษาไดอกดวย จากการศกษาของศศธร แสงศร (2545) ศกษาความเปนไปไดในการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหออภบาลผปวยหนกโรงพยาบาลสมตเวช สขมวท พบวาระบบพยาบาลเจาของไขนนมประโยชนตอผปวยอยางมาก ทาใหเกดการพฒนามาตรฐานการปฏบตงานและมความเขาใจใน

37

ความตองการของผปวยมสมพนธภาพทดผปวยคนเคย มความอบอนใจ เชอมนและไววางใจ มความตอเนองในการดแลทาใหพยาบาลมความรในขอมลตาง ๆ รวมทงขอมลสวนตวของผปวยทาใหเกดกระบวนการพยาบาล สามารถประเมนผลการดแลผปวยไดอยางตอเนอง และครอบคลมสาหรบพยาบาล มความเชอมนในการดแลผปวยเพมมากขน ขอจากดของระบบพยาบาลเจาของไข แมวาระบบพยาบาลเจาของไขจะมผลดหลายประการ แตมขอจากดโดยเฉพาะอยางยงในระยะแรกเรมทจะนาเอาระบบพยาบาลเจาของไขไปใชใหม ๆ เนองจาก การเปลยนแปลงระบบการปฏบตงาน อาจเกดความยากลาบาก การใชระบบพยาบาลเจาของไขอาจไมบรรลวตถประสงคไดอยางครบถวน เนองจากสาเหตหลายประการ เชน ลกษณะการจดเจาหนาทพยาบาลเขาในหนวยงาน (Staffing pattern) ขาดกาลงเจาหนาท (Staff shortage) ทสาคญคอ ขาดผรเรม และผทจะใหคาปรกษา ใหกาลงใจ สนบสนนและอน ๆ อยางไรกตามปญหาตาง ๆ จะเกดขนนอยมาก ถาไดวางแผนการเปลยนแปลงอยางเหมาะสม (พวงรตน บญญานรกษ, 2544) นอกจากนพยาบาลทมประสบการณนอย มกประสบปญหาในการใหการดแลผปวย ดงนนองคการจงตองมการเตรยมความพรอมแกบคลากร สาหรบบทบาทในระบบพยาบาลเจาของไขน รวมทงระบบพยาบาลเจาของไขยงตองใชพยาบาลวชาชพจานวนมาก ทาใหโรงพยาบาลตองเสยคาใชจายสง (Swansburg, 1996) และพยาบาลเจาของไขรบผดชอบตอผปวยโดยตรง จงอาจทาใหเกดความเครยดไดมาก สงเดยวทจะชวยไดคอ อนญาตใหพยาบาลเจาของไขละเวนจากการใหการพยาบาลผปวยตนเองบาง แลวใหพยาบาลผชวยเปนผดแลแทน (Holmes & Majera, 1987) แมวาจะมขอดมากกวาขอจากดอยางชดเจน แตระบบนกยงไมไดถกนามาใชอยางแพรหลาย โดยเฉพาะในการปฏบตการอยางเตมรปแบบ เนองจากไมไดมการสงเสรมใหมการศกษาใหเขาใจถงรปแบบการมอบหมายงานอยางแทจรงและนาไปปฏบต กระบวนการเปลยนแปลงเปนสงทยากทจะผลกดนใหประสบความสาเรจ ซงตองการความเขาใจรวมทงการสงเสรมจากผบรหารและความรวมมอของผปฏบตการ 5. ความพงพอใจ พจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน (2552) ใหความหมายวา ความพงพอใจเปนความรสกสมใจ ชอบใจ

38

ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ มผไดใหความหมายของความพงพอใจตอบรการพยาบาลไวหลายทาน ดงน อาร ชวเกษมสข และจนตนา ยนพนธ (2548) ความรสกทางบวกของผรบบรการตอการปฏบตการพยาบาลทเปนไปตามความคาดหวงของผใชบรการ อรคเซน (Eriksen, 1988) กลาววาความพงพอใจของผปวยเปนการประเมนการบรการของผใช บรการและการบรการมการเปรยบเทยบมาตรฐานของตนเองกบสงทไดรบนนตอบสนองความตองการทางอารมณของตวเองหรอไม สรปไดวาความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผใชบรการ หมายถง ความรสกพอใจ ชอบใจของผใชบรการซงเปนผลจากการไดรบการปฏบตดานการพยาบาลทมประสทธภาพ และไดรบมาตรฐานตรงตามทคาดหวงไว จากพยาบาลทใหการดแล รวมทงผใชบรการและครอบครวไดรบการตอบสนองทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ แนวคดเกยวกบการประเมนความพงพอใจตอบรการพยาบาล อะเดย และ แอนเดอรสน (Aday & Anderson, 1971 อางถงในเพญนภา ตองตดรมย, 2549) ไดชถงพนฐาน 6 ประเภททเกยวของกบความพงพอใจของผใชบรการดงน ผใชบรการจะเกดความพงพอใจตอความสะดวกทไดรบจากการบรการ การประสานงานของการบรการ ตออธยาศยความสนใจของผใหบรการ ตอขอมลทไดรบจากการบรการ ตอคณภาพของการบรการ และความพงพอใจของผใชบรการตอคาใชจายเมอใชบรการ อรคเซน (Eriksen, 1988) กลาววา Measuring Patient Satisfaction with Nursing Care : A Magnitude Estimation Approach เปนเครองมอทใชวด คณภาพบรการพยาบาลจากผใชบรการ เปนการประเมนผลการพยาบาลจากการรบรของผใชบรการประกอบดวย 6 ดาน ไดแก 1. ศลปะการดแล หมายถง กระบวนการหรอการปฏบตการในการดแลผปวยของพยาบาลดวยความออนโยน มความสนใจเอาใจใสตอผปวยเขาใจและรบรความรสกของผปวย 2. คณภาพการดแลทางเทคนค หมายถง ทกษะและความรความสามารถของพยาบาลในการปฏบตงานไดอยางมมาตรฐาน เชน การอธบายขนตอนและใหเหตผลกอนการปฏบตการพยาบาล

39

3. ความพรอมในการบรการ หมายถง การตรวจสอบและประเมนสภาพรางกายผปวยเพอทจะสามารถปฏบตการพยาบาลตามสภาพของผปวย และสามารถสนองตอความตองการของผปวยไดตลอดเวลา 4. สงแวดลอมทางกายภาพ หมายถง การจดเตรยมสงของอปกรณตามความจาเปนของผปวย ในหอผปวยไดอยางเปนระเบยบเรยบรอย และมการควบคมแสงสวาง อณหภมและเสยง ใหผปวยไดรบความสะดวกสบาย 5. การดแลอยางตอเนอง หมายถง การดแลและการปฏบตการทมการประสานงานทด เพอใหการพยาบาลผปวยไดอยางตอเนองตามความตองการของผปวยแตละคน 6. ประสทธผลหรอผลลพธของการดแล หมายถง กจกรรมตาง ๆ ซงเกดขนระหวางพยาบาลและผปวยในการใหขอมล การใหคาแนะนา และการสอน รวมทงการสาธตเพอใหผปวยเขาใจและสามารถดแลตนเองได สรปไดวา ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ เปนสงหนงทบงชไดวาการบรการพยาบาลนนมคณภาพเปนไปตามการรบรของผรบบรการหรอไม โดยสามารถประเมนไดจากผลทไดรบภายหลงจากการใหบรการพยาบาลไปแลว กอใหเกดความพงพอใจแกผรบบรการในดานของศลปะการดแลของพยาบาล ดานเทคนคการดแล ดานสงแวดลอมทางกายภาพ ดานความพรอมของพยาบาลในการใหการบรการ ดานความตอเนองในการใหบรการ และดานประสทธผลในการดแล นนหมายถง บรการทมคณภาพตามการรบรของผรบบรการ ผวจยจงเลอกแบบสอบถามของ Eriksen มาใชในการประเมนคณภาพการบรการพยาบาล โดยวดความพงพอใจในแผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร จากการศกษาของจรภค สวรรณเจรญ (2545) ไดศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจของผรบบรการ และของพยาบาลวชาชพระหวางกลมทไดรบการบรการพยาบาลดวยระบบพยาบาลเจาของไข กบกลมทไดรบการมอบหมายงานตามหนาท กลมตวอยางคอพยาบาลวชาชพ จานวน 16 คน ผรบบรการจานวน 60 คน พบวา ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการกลมทไดรบการบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไขสงกวากลมทไดรบบรการดวยระบบการมอบหมายงานตามหนาทอยางมนยสาคญทางสถต และความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขสงกวากอนใชระบบพยาบาลเจาของไขอยางมนยสาคญทางสถต จากการศกษาของเพญนภา ตองตดรมย (2549) ไดศกษาผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไขตอความพงพอใจของผปวยมะเรงและความพงพอใจในงานของพยาบาล โรงพยาบาลเอกชนแหงหนง โดยใชแนวคดการบรหารแบบมสวนรวม มาบรณาการในการใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข พบวา ความพงพอใจในบรการพยาบาลของผปวยหลงใช

40

ระบบมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขสงกวาการมอบหมายงานในรปแบบเดม อยางมนย สาคญทางสถตและความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ หลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขสงกวากอนใชระบบพยาบาลเจาของไข จากการศกษาของยงขวญ อยรตน (2553) ไดศกษาผลของการใชระบบมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขในหองคลอดและหอผปวยหลงคลอด ตอการรบรคณคาของวชาชพของพยาบาล และความพงพอใจของผรบบรการโรงพยาบาลรามาธบด พบวา การรบรคณคาวชาชพของพยาบาลกลมตวอยางหลงการใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขสงกวากอนการใชระบบการมอบงานแบบพยาบาลเจาของไข อยางมนยสาคญทางสถต และความพงพอใจของผรบบรการในหองคลอดและหอผปวยหลงคลอดกลมทไดรบการบรการพยาบาลดวยระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขสงกวากลมทไดรบบรการพยาบาลดวยระบบการมอบหมายงานตามหนาท อยางมนยสาคญทางสถต ความพงพอใจในงาน ความพงพอใจในงานของบคลากรพยาบาลนน มความสาคญยงตอการบรการพยาบาลในสถานบรการสขภาพ เนองจากการสรางแรงกระตนในการทางานมผลใหพยาบาลทางานอยางเตมศกยภาพ นาไปสคณภาพการบรการพยาบาล และทาใหการพยาบาลอยในงานไดนานอกดวย (Sullivan & Decker, 2000) จงเปนหนาทของผบรหารทางการพยาบาลทจะปลกใจกระตน หรอสงเสรมใหพยาบาลปฏบตตามบทบาทหรอสงทไมเคยกระทามากอน (Robert, 1980) เพอใหเกดการพฒนาการปฏบตงานและบรรลเปาหมายขององคกร ดงนน การสรางแรงจงใจเพอใหบคลากรในหนวยงานเกดความพงพอใจในงานจงเปนสงสาคญของผบรหาร เพราะเกยวของกบประสทธภาพและประสทธผลของหนวยงาน ความพงพอใจในงานนนมความสาคญตอการปฏบตงาน เปนสงทจะจงใจหรอกระตนใหบคคลเกดความตงใจในการทางาน เตมใจอทศเวลา แรงกาย และความคดของตนเพอสนองตอบความตองการขององคกร ดงนนการศกษาถงปจจยตาง ๆ ทสาคญและเกยวของโดยตรงกบความพงพอใจในงานททา จงเปนสงสาคญสาหรบผบรหาร ซงไดมการศกษาวจยมาก พอสรปไดดงน ดทและ และ โฟรบ (Dect & Froebe, 1984 อางถงใน กฤษณา นรนราพนธ, 2544) พบวา พยาบาลมความพงพอใจในงานเกยวกบคณภาพการดแลผปวย การไดใชวจารณญาณและการตดสนใจในการพยาบาล การมมนษยสมพนธทดกบแพทย และการมโอกาสทางการศกษา สวอนเบรก (Swansberg, 1996) พบวา ปจจยความนาสนใจและความทาทายของงานกบ

41

ความรสกประสบความสาเรจเปนปจจยทมผลตอความพงพอใจในงานมากทสด นอกจากนน ถาผ ปฏบตมโอกาสใชความสามารถ ทกษะ ความชานาญทเขามอยในการปฏบตงานอยางเตมท และไดรบความสาเรจจากการทางาน เขาจะยงทางานไดอยางมประสทธภาพ และเกดความพงพอใจในงาน ความหมายความพงพอใจในงาน ความพงพอใจ (Satisfaction) เปนความรสกทรบรดวยจตใจและอาจแสดงออกมาเปนพฤตกรรมตาง ๆ ใหบคคลรอบขางไดรบรซง เพาเวลล (Powell, 2000) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความสามารถของบคคลทจะดาเนนชวตอยางมความสข สนกสนาน ปราศจากความทกข สวนความพงพอใจในงานเปนความสขทไดรบจากการทางาน ซงมผใหนยามไวดงน รอบบน (Robbin, 1990) ไดใหความหมายของความพงพอใจในงานวา หมายถง ทศนคตทบคคลมตองาน ถาบคคลมทศนคตทางบวกแสดงวาบคคลนนมความพงพอใจในงานสงแตถามทศนคตในทางลบบคคลกจะไมมความพงพอใจในงาน สเปกเตอร (Spector, 1997) ไดใหความหมายของความพงพอใจในงานวา คอความรสกหรอทศนคตทางบวกทมตองาน สามารถประเมนไดวา ชอบ หรอ ไมชอบในงานของตนมองคประกอบทสาคญ คอ ลกษณะในงาน โอกาสกาวหนาในงาน การบงคบบญชา สงจงใจทไมใชเงน สภาพการทางาน การตดตอสอสารและผรวมงาน จรภค สวรรณเจรญ (2545) ไดใหความหมายของความพงพอใจในงานวา หมายถง ความรสกชอบหรอไมชอบของผปฏบตงานเกยวกบงาน ความพงพอใจในงานเปนเรองของทศนคตหรอเจตคตโดยตรงทเกยวของกบความรสกนกคดในเรองใดเรองหนง เชน ความพงพอใจในดานลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา เปนตน อนจะสงผลใหงานขององคการบรรลเปาหมาย เพญนภา ตองตดรมย (2549) ไดใหความหมายของความพงพอใจในงานวา หมายถง ความรสกหรอทศนคตในเชงบวกคอ ความรสกชอบหรอมความสขในการปฏบตงานของผปฏบต งานรวมทงปจจยทเกยวของกบงานสามารถบงบอกถงระดบความพงพอใจตอการปฏบตงาน ซงความพงพอใจนสงผลใหเกดความมงมนในการทางาน เกดประสทธภาพในการทางานและเปนไปตามเปาหมายของหนวยงานและองคการ จากความหมายของความพงพอใจทไดกลาวมาสรปไดวา ความพงพอใจในงาน หมายถง เปนความรสกของบคคลทมตอการทางานในทางบวก และเปนสขของบคคลทเกดจากการ

42

ปฏบต งาน ตลอดจนทาใหเกดความพงพอใจ มความกระตอรอรน มความมงมน มขวญและกาลงใจในการปฏบตงาน แสดงออกในทางบวกตอองคการตอบคคลรวมงาน และตองานทปฏบต ทฤษฎความพงพอใจในงาน ทฤษฎลาดบขนความตองการของ มาสโลว (Maslow needs hierarchy) (Maslow, 1970) ไดสรปไวเปนลาดบขนจากตาไปหาสงจานวน 5 ขน ดงน ขนท 1 ความตองการทางดานรางกาย (Physiological) ขนท 2 ความตองการดานความมนคงปลอดภย (Safety or Security needs) ขนท 3 ความตองการทางดานสงคม (Affiliation or Acceptance or Social) ขนท 4 ความตองการทจะไดรบการยกยองในสงคม (Esteem needs) ขนท 5 ความตองการทจะไดรบความสาเรจตามนกคดทกอยาง (Self actualization) ทฤษฎ ERG ของ เคลยตน อลเดอรเฟอร (Clayton Paul Alderfer, 2005) ไดเสนอทฤษฎ ERG ทไดยอยลาดบความตองการ 5 อยางของ มาสโลว (Maslow) เหลอเพยง 3 อยาง คอ ความตองการดารงอย (Existence needs) ความตองการความสมพนธ (Relation needs) และความตองการการเจรญเตบโต (Growth needs) ตามทฤษฎ ERG ความตองการดารงอยจะเปนความตองการระดบตาสด ซงรวบความตองการทางรางกายและความตองการความปลอดภยของ มาสโลว (Maslow) เขาไว ความตองการความสมพนธจะรวบความตองการทางสงคมและความตองการเกยรตยศชอเสยงของ มาสโลว (Maslow) ไวและความตองการการเจรญเตบโตจะเปนความตองการระดบสงสด ภายในลาดบความตองการของ อลเดอรเฟอร (Alderfer) โดยรวมความตองการเกยรตยศชอเสยงบางสวนและความตองการความสมหวงของชวตเขาไว ทฤษฎความตองการความสาเรจ (Acquired-Needs theory) เดวด ซ แมคคลแลนด (Mccelland, 1995) มจดมงหมายอยทความตองการความสาเรจ โดยเฉพาะความตองการความสาเรจทรนแรงนนมความเกยวพนกบบคคลถกจงใจใหปฏบตงาน แมคคลแลนด (Mccelland) ยงพบวาความตองการความสาเรจสามารถทาใหรนแรงขนมาไดโดยผานทางการฝกอบรม ทฤษฎสองปจจยของ เฮรทซเบรก (Two-Factor theory of Herzberg’s Hygienes theory) (Herzberg, 1959) พฒนามาจากทฤษฎลาดบขนความตองการของ มาสโลว (Maslow) เปนทฤษฎการจงใจทไดรบการยอมรบอยางแพรหลายจากนกบรหารโดยสรปไดวา ความพอใจงานททาและความไมพอใจงานททาของแตละคน เกดขนจากกลมปจจยทแยกจากกน 2 กลม คอ

43

ปจจยจงใจ (Motivating factors) ไดแก ความสาเรจ การยกยอง ความรบผดชอบ และความกาวหนา สงทใหความพอใจเกยวของกบลกษณะงาน และเปนผลทเกดขนโดยตรงจากผลการปฏบตงาน ปจจยอนามย (Hygiene factors) ไดแก ปจจย เชน เงนเดอน สภาพแวดลอมของงาน นโยบาย การบรหารเปนปจจยทมความสาคญทสด โดยสรปปจจยจงใจเปนปจจยทเกยวของกบงานโดยตรง สวนปจจยคาจน ไมไดทาใหเกดความพงพอใจในงานโดยตรง แตเปนสวนสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางาน ทฤษฎความคาดหวงของวรม (Vroom’s Expectancy theory) (Vroom, 1964) เสนอแนะเรมแรกขนมาโดย วคเตอร เอช วรม (Victor H. Vroom) โดยจะอธบายแรงจงใจในแงของความคาดหวงทบคคลมตอความ สามารถทจะปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ทฤษฎนมแนวคดพนฐานสาคญ 4 ประการ คอ ตวบคคลเอง และสภาพแวดลอมจะรวมกนกาหนดพฤตกรรมของบคคลน น บคคลจะตดสนใจเกยวกบพฤตกรรมของตนเองในองคการ คนสวนใหญจะมการตดสนใจ 2 ประเภท คอ ตดสนใจในการไปทางาน และตดสนใจเกยวกบการปฏบตงาน บคคลแตละคนจะมรปแบบของความตองการและเปาหมายแตกตางกนไป และบคคลจะตดสนใจเลอกทางเลอกทเหนวาจะสามารถนาไปสเปาหมายหรอผลลพธทปรารถนาได สลาวทและคณะ (Slavitt et al., 1978) ไดศกษาเกยวกบความพงพอใจในงาน พบวาปจจยทเปนองคประกอบความพงพอใจในงานของกลมวชาชพดานบรการสขภาพม 6 ดาน คอ ปจจยดานคาตอบแทน ปจจยดานความเปนอสระในการทางาน ปจจยดานความตองการของงานหรอลกษณะงาน ปจจยดานนโยบายขององคการ ปจจยดานการมปฏสมพนธและปจจยดานสถานภาพของวชาชพ สเปกเตอร (Spector, 1997) ไดวเคราะหองคประกอบความพงพอใจในงาน โดยพฒนามาจากทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบอรก (Herzberg, 1959) ทสรปไววา ความพอใจในงานททาและความไมพอใจในงานททาของแตละคนเกดขนจากปจจย 2 ปจจย ดงกลาว โดยสรปปจจยจงใจเปนปจจยทเกยวของกบการงานโดยตรง สวนปจจยคาจนเปนสวนสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางาน องคประกอบความพงพอใจในงานของ สเปกเตอร (Spector, 1997) แบงออกเปน 9 ดาน คอ 1. ความพงพอใจตอลกษณะงาน (Satisfaction on nature of work) หมายถงความนาสนใจของงาน ความทาทาย ความสามารถ โอกาสเรยนรและศกษางานโอกาสทางานใหสาเรจ 2. ความพงพอใจตอโอกาสกาวหนาในงาน (Satisfaction on promotion) หมายถง การมโอกาสเลอนขนไปยงตาแหนงสงขน หรอไดรบการมอบหมายงานทสาคญมากขน

44

3. ความพงพอใจตอการบงคบบญชา (Satisfaction on supervision) หมายถง ความตองการรวาการทางานของตนเปนอยางไร บทบาทหนาททตนรบผดชอบ ระบบของงาน การปรบปรงงานของตนอยางมระบบไมสบสน มแนวทางในการใหความรแกผปวย และครอบครวไปในทางเดยวกน 4. ความพงพอใจตอสงสงจงใจทไมใชเงน (Satisfaction on contingent rewards) หมายถง ความสาเรจในการปฏบตงานไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงานและหวหนาหนวยงาน ในการใหบรการทมคณภาพ และความรสกภาคภมใจเมองานประสบความสาเรจ 5. ความพงพอใจตอสภาพการทางาน (Satisfaction on operating procedures) หมายถง สงแวดลอมตาง ๆ ในททางาน เชน แสง เสยง บรรยากาศ 6. ความพงพอใจตอการสอสาร (Satisfaction on communication) หมายถง ชองทางการสอสารทชวยใหเกดความคลองตวในการปฏบตงานทงภายในและภายนอกหนวยงาน 7. ความพงพอใจตอคาจางหรอเงนเดอน (Satisfaction on pay) หมายถง รายไดประจา และคาตอบแทนพเศษทองคการใหแกผปฏบตงาน 8. ความพงพอใจตอประโยชนเกอกลตาง ๆ (Satisfaction on benefit) หมายถง เงนเดอน บาเหนจตอบแทนเมอออกจากงาน การบรการ สวสดการตาง ๆ การรกษาพยาบาล ทพกอาศย 9. ความพงพอใจตอผรวมงาน (Satisfaction on co-workers) หมายถง การเปนทยอมรบ การมปฏสมพนธทดตอผรวมงานทกระดบ ในการวจยครงน ผวจยไดเลอกแนวคดความพงพอใจในงานของสเปกเตอร (Spector , 1997) เพอศกษาความพงพอใจในงานพยาบาลวชาชพ ทมผลมาจากการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร เนองจากแนวคดความพงพอใจในงานของสเปกเตอร (Spector) สามารถใชอธบายและประเมนระดบความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ หลงใชระบบพยาบาลเจาของไขในการดแลผใชบรการ โดยผวจยเลอกศกษาองคประกอบความพงพอใจในงานของ สเปกเตอร (Spector) เพยง 5 ดาน ดงน ความพงพอใจตอลกษณะงาน ความพงพอใจตอการบงคบบญชา ความพงพอใจตอสภาพการทางาน และความพงพอใจตอการตดตอสอสาร เนองจากเปนปจจยจงใจทเกยวของกบความพงพอใจในงานโดยตรง รวมทงความพงพอใจตอผรวมงาน ซงเปนปจจยภายนอกทชวยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางาน ซงมผลมาจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขได สวนองคประกอบเกยวกบปจจยภายนอก ไดแก ดานโอกาสกาวหนาในงาน ดานสงจงใจทไมใชเงน ดานรายไดคาจางและดานประโยชนเกอกลตาง ๆ ผวจยไมไดนามาพจารณาดวย เนองจากองคประกอบดงกลาวเปนปจจยซงไมไดเกยวกบความพง

45

พอใจในงานโดยตรง แตเปนสวนทชวยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการทางานเทานน ซงมรายละเอยดดงน 1. ความพงพอใจตอลกษณะงาน (Satisfaction on nature of work) หมายถง ความรสกของผปฏบตงานทไดใชความคดอสระในการทางานของตนเอง ความนาสนใจของงาน ความทาทายความสามารถ โอกาสเรยนรและศกษางานโอกาสทางานใหสาเรจ 2. ความพงพอใจตอการบงคบบญชา (Satisfaction on supervision) หมายถง ความรสกของผปฏบตงาน เกยวกบลกษณะปฏบตของผบงคบบญชาตอการปฏบตงานของผใตบงคบ บญชา เปนความรสกทไดรบการกระตน สงเสรม สนบสนน จงใจใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานอยางมประสทธภาพดวยความเตมใจ รวมทงสงอานวยความสะดวกหรอเออตอการปฏบตงานและใหความเสมอภาคเมอเปรยบเทยบกบเพอนรวมงาน 3. ความพงพอใจตอสภาพการทางาน (Satisfaction on operating procedures) หมายถง ความรสกของผปฏบตงานเกยวกบความชดเจนของเปาหมายในการปฏบตงาน ทาใหมแนวทางในการปฏบตงานทชดเจนมากขน 4. ความพงพอใจตอการสอสาร (Satisfaction on communication) หมายถง ความรสกของผปฏบตงานเกยวกบการไดรบขอมลขาวสาร การแลกเปลยนความคดเหน ชแจงปรกษาหารอในเปาหมายขององคการ และรวมกาหนดเปาหมายในการปฏบตงานอยางอสระกบพยาบาลหวหนาหอผปวย มการสอสารกนแบบตวตอตว เปดเผย ตรงไปตรงมา 5. ความพงพอใจตอผรวมงาน (Satisfaction on co-workers) หมายถง ความสมพนธอนดระหวางเพอนรวมงาน ไดแก ผบงคบบญชา ผรวมงานในระดบเดยวกนและผใตบงคบบญชา ซง ทาใหคนเรามความสขในการทางาน และเกดความพงพอใจในการปฏบตงานของตน จากการทบทวนเอกสารงานวจยตาง ๆ ผวจยจงไดนาระบบพยาบาลเจาของไข มาทดลองใชในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร เพอศกษาระบบมอบหมายงานการพยาบาล และนามาพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข และประเมนผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไข ของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข และเปรยบเทยบความแตกตางของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขแผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร โดยมการทาความเขาใจเกยวกบระบบพยาบาลเจาของไขกบบคลากรภายในหนวยงานและบคลากรทเกยวของในทมสหสาขา และมการมอบหมายผปวยตามความรความสามารถของพยาบาลตอผปวยแตละราย และใชแนวคดแบบมอบหมายงานในระบบพยาบาลเจาของไข Maram et al. (1979) มาใชในการจดทาแนวทางการ

46

พฒนาระบบการพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โดยใหพยาบาลมสวนรวมในการคด เสนอแนะ แสดงความคดเหน และรวมแกปญหาในการจดทาระบบน

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) เพอศกษาผลของการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร ลกษณะประชากร กลมตวอยาง และสถานทเกบขอมล ประชากร ม 2 กลม ไดแก 1. พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม โรงพยาบาลศนยราชบร 2. ผปวยกลมโรคศลยกรรมทวไปทเปนผปวยใน ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร และรบการรกษาในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 3 วนขนไป กลมตวอยาง   1.    กลมตวอยางผรบบรการ ผวจยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง โดยเปนผรบบรการทไดรบการดแลโดยพยาบาลวชาชพในเวรเชา ซงใชระบบพยาบาลเจาของไข จานวน 50 คน 2. กลมตวอยางพยาบาล จานวน 10 คน ผวจยเลอกกลมตวอยางแบบสม สถานททใชในการเกบขอมล ในการศกษาครงนผวจยไดศกษาในโรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ซงเปนโรงพยาบาลขนาด 855 เตยง สงกดกระทรวงสาธารณสข ใหบรการการดแลสขภาพประชาชนจงหวดราชบร และตามระบบการสงตอของกระทรวงสาธารณสข ในการรกษาผปวยศลยกรรมทวไป ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มจานวนเตยงรบผปวยใน 24 เตยง (3 ลอค) หองพเศษ 5 หอง มพยาบาลปฏบตงาน 11 คน โดยแบงการปฏบตงานเวรเชา (08.00 – 16.00 น.) 4 คน เวรบาย

48

(16.00 – 24.00 น.) 2 คน และเวรดก (24.00 – 08.00 น.) 2 คน ระบบทใชในการมอบหมายงานเปนแบบการดแลเปนรายบคคล (Case method or patient care) เครองมอทใชในการวจย ในการวจยครงน นอกจากตวผวจยเปนเครองมอสาคญในการเกบรวบรวมขอมล โดยใชวธการสงเกตอยางมสวนรวม การสนทนากลม เทปบนทกเสยง แบบสอบถาม ผวจยไดใชเครองมอตอไปน ชวยในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก 1. เครองมอทใชในการดาเนนการทดลอง 2 ชด ไดแก 1.1 คมอระบบพยาบาลเจาของไข ประกอบดวย แนวคดระบบพยาบาลเจาของไข รปแบบพยาบาลเจาของไข วตถประสงค ขอบเขต บทบาทหนาทของหวหนาหนวยงาน บทบาทหนาทของพยาบาลเจาของไข การรายงานการรบสงเวร การประชมปรกษาทางการพยาบาลกอนและหลงการบรการพยาบาล การบนทกทางการพยาบาล การเยยมตรวจทางการพยาบาล และการวางแผนจาหนายผใชบรการกอนกลบบาน 1.2 แผนฝกอบรมเชงปฏบตการการปฏบตงานในระบบพยาบาลเจาของไขซงจะมเนอหาครอบคลมเชนเดยวกบคมอระบบพยาบาลเจาของไข 2. เครองมอทใชในการกากบการทดลอง ไดแก แบบวดความรกอนและหลงการอบรมเชงปฏบตการ เรอง ระบบพยาบาลเจาของไข ผวจยไดทาการทบทวนเนอหาการดแลแบบพยาบาลเจาของไขตามแนวคดของ Marram et al. (1979) และนาเนอหาทจะบรรยายมาสรางเปนแบบทดสอบความร เรอง รปแบบการพยาบาลเจาของไขจานวน 10 ขอ และอาจารยทปรกษาวทยานพนธไดตรวจสอบกอนนาไปทดลองใช 3. เครองมอสาหรบเกบรวบรวมขอมลการวจย 2 ชด ไดแก 3.1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ทผวจยสรางขนมา ประกอบดวยคาถามเกยวกบ อาย สถานภาพสมรส หนวยงานทปฏบตงาน และประสบการณการทางาน โดยลกษณะคาถามเปนแบบเลอกตอบ และแบบปลายเปดจานวน 4 ขอ 3.2 แบบสอบถามความพงพอใจตอบรการ ผวจยศกษาเอกสารตารา ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของกบความพงพอใจตอบรการ ทผวจยไดดดแปลงมาจากแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการของผรบบรการ ของเพญนภา ตองตดรมย (2549) (CVI = 0.83 , คาความเทยง = 0.90) ซงสรางจากแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผใชบรการ (Measuring Patient Satisfaction with Nursing Care: A Magnitude Estimation Approach) ของ Eriksen (1988)

49

ซงครอบคลม 6 ดาน คอ 1) ศลปะการดแล 2) คณภาพการดแลทางเทคนค 3) ความพรอมในการบรการ 4) สงแวดลอมทางกายภาพ 5) การดแลอยางตอเนอง 6) ประสทธผลหรอผลลพธของการดแล มาสรางเปนขอคาถามได 30 ขอ โดยแบงเปน ศลปะการดแล 5 ขอ ไดแกขอ 1-5 คณภาพการดแลทางเทคนค 5 ขอ ไดแกขอ 6-10 ความพรอมในการบรการ 5 ขอ ไดแกขอ 11-15 สงแวดลอมทางกายภาพ 5 ขอ ไดแกขอ 16-20 การดแลอยางตอเนอง 5 ขอ ไดแกขอ 21-25 และประสทธผลหรอผลลพธของการดแล 5 ขอ ไดแกขอ 26-30 ใชมาตรประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ เกณฑการใหคะแนนมดงน พงพอใจมากทสด ให 5 คะแนน พงพอใจมาก ให 4 คะแนน พงพอใจปานกลาง ให 3 คะแนน พงพอใจนอย ให 2 คะแนน พงพอใจนอยทสด ให 1 คะแนน พสยคะแนนรวม ตาสด เทากบ 30 คะแนน คาคะแนนสงสดเทากบ 150 คะแนน ระดบของความพงพอใจตอบรการ ใชคาเฉลย ดงน (ประคอง กรรณสต, 2538) คาเฉลย 4.50-5.00 หมายถง มความพงพอใจมากทสด คาเฉลย 3.50-4.49 หมายถง มความพงพอใจมาก คาเฉลย 2.50-3.49 หมายถง มความพงพอใจปานกลาง คาเฉลย 2.50-3.00 หมายถง มความพงพอใจนอย คาเฉลย 1.00-1.49 หมายถง มความพงพอใจนอยทสด 3.3 แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ ศกษาเอกสารตารา ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของกบความพงพอใจตอการพยาบาลเพอเปนแนวทางในการสรางเครองมอเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดดดแปลงมาจากแบบสอบถามความพงพอใจในงาน ของเพญนภา ตองตดรมย (2549) (CVI = 0.91 , คาความเทยง = 0.94) (โดยใชแนวคดและแบบสอบถามความพงพอใจในงานของ Spector (1997) ประกอบดวย 5 ดานไดแก 1) ดานลกษณะงาน 2) ดานการบงคบบญชา 3) ดานสภาพการทางาน 4) ดานการตดตอสอสารและ 5) ดานผรวมงาน นามาสรางเปนขอคาถามจานวน 24 ขอ โดยแบงเปนดานลกษณะงาน 4 ขอ ไดแกขอ 1-4 ดานการบงคบบญชา 5 ขอ ไดแกขอ 5-9 ดานสภาพการทางาน 4 ขอ ไดแกขอ 10-13 ดานการตดตอสอสาร 6 ขอ ไดแกขอ 14-19 และดานผรวมงาน 5 ขอ ไดแกขอ 20-24 โดยเครองมอมลกษณะของแบบวดเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) ของความพงพอใจ 5 ระดบ เกณฑการใหคะแนนมดงน

50

พงพอใจมากทสด ให 5 คะแนน พงพอใจมาก ให 4 คะแนน พงพอใจปานกลาง ให 3 คะแนน พงพอใจนอย ให 2 คะแนน พงพอใจนอยทสด ให 1 คะแนน พสยของคะแนนตาสด เทากบ 24 คะแนน คะแนนสงสดเทากบ 120 คะแนน กาหนดเกณฑการแปลผลระดบโดยใชคาเฉลย ดงน (ประคอง กรรณสต, 2538) คาเฉลย 4.50-5.00 หมายถง มความพงพอใจมากทสด คาเฉลย 3.50-4.49 หมายถง มความพงพอใจมาก คาเฉลย 2.50-3.49 หมายถง มความพงพอใจปานกลาง คาเฉลย 1.50-2.49 หมายถง มความพงพอใจนอย คาเฉลย 1.00-1.49 หมายถง มความพงพอใจนอยทสด ทายของแบบสอบถาม แบงสวนใหผตอบเพมเตมขอเสนอแนะเกยวกบระบบพยาบาลเจาของไขในสวนของพยาบาลวชาชพ และผรบบรการ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ผวจยไดหาความตรงตามเนอหาและความเทยง ดงน การตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามความพงพอใจในงาน ของพยาบาลวชาชพ แบบสอบถามความพงพอใจตอระบบพยาบาลเจาของไข ของผรบบรการ และแบบบนทกการปฏบตการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข ใหผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหา และนาแบบสอบถามทง 2 แบบมาวเคราะหใชคาดชนความสอดคลองเนอหา (IOC) ชดท 1 แบบสอบถามความพงพอใจตอระบบพยาบาลเจาของไข ของผรบบรการ คาดชนความสอดคลองเนอหา (IOC) ไดคาเทากบ 0.94 ชดท 2 แบบสอบถามความพงพอใจในงาน ของพยาบาลวชาชพ คาดชนความสอดคลองเนอหา (IOC) ไดคาเทากบ 0.90

51

ผวจยสรางคมอการพยาบาลเจาของไข และเตรยมพยาบาลวชาชพทจะเปนผดาเนนการ นาไปตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยกลมผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน และนามาปรบปรงตามขอเสนอแนะ การหาความเทยง (Reliability) 1. ผวจยนาแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไข ของผรบบรการ ทผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา ไปใชกบผปวยทไมใชกลมตวอยางทมคณสมบตคลายคลงกนกบกลมตวอยางจานวน 30 คน ในโรงพยาบาลแหงหนง แลวนาขอมลมาวเคราะหหาความเทยง โดยหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาเทากบ 0.81 2. ผวจยนาแบบสอบถามความพงพอใจในงานพยาบาลเจาของไข ของพยาบาลวชาชพ ทผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา ไปใชกบพยาบาลวชาชพทไมใชกลมตวอยางทมคณสมบตคลายคลงกนกบกลมตวอยางจานวน 30 คน ในโรงพยาบาลแหงหนง แลวนาขอมลมาวเคราะหหาความเทยง โดยหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ไดคาเทากบ 0.86 การพทกษสทธของผเขารวมการวจย การทาวจยไดผานการพจารณาเหนชอบจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษยของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยนตามหนงสอเลขท 160 ลงวนท 26 พฤษภาคม 2556 1. ผวจยปกปองกลมทศกษาจากความเสยหายโดยการอธบายถงการวจยวตถประสงคในการศกษา ขนตอนในการศกษา และประโยชนทผเขารวมการวจยจะไดรบผรวมวจยมสทธทจะไดรบทราบขอมลอยางครบถวนในการตดสนใจเขารวม หรอถอนตวจากการเปนผรวมวจยไดตลอดทกชวงเวลาของการรวมวจย เมอผรวมวจยตองการ ผวจยใหเวลาทเพยงพอในการคดและเปดโอกาสใหสอบถามจนเขาใจกอนการตดสนใจเขารวมการวจย รวมทงลกษณะกลมตวอยาง บางกลมเปนผสงอายตองการผดแล ผวจยอนญาตใหผดแลรวมรบฟงขอมลกอนการตดสนใจในการทจะเลอกวาเขารวมการวจยหรอไมได 2. ผวจยปฏบตตอผปฏเสธไมเขารวมการวจยเชนเดยวกบทปฏบตตอผยนดเขารวมการวจย 3. ผวจยรกษาความลบของกลมตวอยาง โดยไมเปดเผยขอมลทได เอกสารทใชในการเกบรวบรวมขอมลไมระบชอผเขารวมวจย ใชรหสแทนชอ และเกบรกษาขอมลอยางเปนความลบและลบทาลายเมอสนสดการวจย นอกจากนนขอมลทไดจากการศกษาวจยจะนาไปใชประโยชนในการนาเสนอผลการศกษาเชงวชาการของผวจยเทานน

52

4. เนองจากการตอบแบบสอบถามจาเปนตองใชความคด และระยะเวลาในการตอบ ผวจยยนดจะรบผดชอบและแกไขผลกระทบทอาจเกดขนจากการศกษาวจย โดยในระหวางการตอบแบบสอบถามถาไมเขาความหมายในแบบสอบถามผวจยยนยอมยต และใหถอนตวไดตามความตองการของกลมตวอยาง และยกเลกการเกบขอมลนน การเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยมขนตอนดงน 1. สงหนงสอรบรองจากบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยครสเตยน ถงผอานวยการโรงพยาบาลศนยราชบรเพอขออนญาต เกบรวบรวมขอมลจากหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร โดยชแจงวตถประสงคในการทาวจย รายละเอยดวธการเกบรวบรวมขอมลและการเกบรวบรวมขอมลแบบสอบถามจากกลมตวอยาง 2. ภายหลงไดรบอนญาตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาล ผวจยประสานงานเพอขอความรวมมอผเกยวของ ไดแก หวหนาศลยแพทยระบบศลยกรรมทวไป หวหนาฝายการพยาบาล หวหนาพยาบาลดานการพยาบาลศลยกรรม และหวหนาหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โดยชแจงวตถประสงคของโครงการวจย รายละเอยดของการเกบรวบรวมขอมลเพอขอความรวมมอในการทาวจยใหทมสหสาขาวชาชพทราบ 3. ผวจยดาเนนการวจย ดงน วธการดาเนนการระยะการพฒนาระบบ โดยแบงออกเปน 4 ระยะ ดงน 3.1 ระยะศกษาวเคราะหขอมลพนฐาน 3.1.1 ผวจยประเมนสภาพ การมอบหมายงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จากการศกษาเอกสาร การสงเกตการณปฏบตงานของพยาบาล การสมภาษณหวหนาหอผปวยเกยวกบวธการมอบหมายงานทใชในปจจบนและความคดเหนตอประสทธผลของการมอบหมายงานในระบบทปฏบตงานอย 3.1.2 ผวจยแจกแบบสอบถามความพงพอใจในงานกอนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ใหแกพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โดยทาหนงสอนาสงแบบสอบ ถามความพงพอใจในงานในซองปดผนก จาหนาซองถงผรบเปนรายบคคล ใหเวลาตอบ 2 วน และขอรบคนโดยสงใหผวจยทางไปรษณย 3.2 ระยะออกแบบและพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข (Design & Development)

53

3.2.1 ผวจยพฒนาระบบพยาบาลเจาของไขโดยการทบทวนวรรณกรรมวางแผนและกาหนดกจกรรมการเรยนร การประเมนความครอบคลมปญหา/ ความตองการของผปวย ศกยภาพภาวะทางดานอารมณ จตใจ ความพรอมในการเรยนร 3.2.2 ทบทวนคมอและปรบปรงคมอระบบพยาบาลเจาของไข ผวจยจดทาและรวบรวมใหแลวเสรจในเดอนกนยายน 2556 และกาหนดการปรบเปลยนระบบการจดการคณภาพขององคการตามการพฒนาระบบพยาบาลโดยรวม และแจงพยาบาลวชาชพทราบ 3.3 ระยะทดลองใชระบบพยาบาลเจาของไข (Implementation) 3.3.1 เตรยมความพรอมทมผใหบรการ ซงไดแก หวหนาหอผปวย พยาบาลเจาของไข โดยนาระบบทพฒนาขนชแจงทมผดแล ไดแก พยาบาลวชาชพชวยดแลจานวน 10 คน ผชวยเหลอคนไข จานวน 5 คน โดยจดทาโครงการอบรมเชงปฏบตการ “เรอง การพฒนาการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข” ในวนท 15 กนยายน 2556 ตงแตเวลา 8.30 – 16.30 น. 3.3.2 ผวจยนาระบบพยาบาลเจาของไขทพฒนาขน ไปใชในหอผปวย ศลยกรรมทวไปชาย 2 โดยมพยาบาลเจาของไข 10 คน ซงเปนพยาบาลวชาชพ โดยพยาบาลวชาชพ 1 คนรบผดชอบผปวยเฉลย 1:3 โดยเวรเชา 1 คนตองดแลผปวย 1:12 เปนพยาบาลเจาของไขและผชวยในการดแลผททพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน และปฏบตตามคมอ เปนระยะเวลา 1 เดอน 3.4 ระยะประเมนผลของระบบพยาบาลเจาของไข (Evaluation) 3.4.1 ผวจยแจกแบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ ตอการปฏบตงานตามระบบพยาบาลเจาของไขทปฏบตงานหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 10 คน โดยใชเครองมอชดเดยวกนในการวดกอนการนาระบบพยาบาลเจาของไขไปใช (สปดาหสดทายของการทดลอง) เสรจสนภายในวนท 11 ตลาคม 2556 3.4.2 ผวจยแจกแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาล ไดแก ผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 หลงไดรบการบรการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไขเปนรายบคคลและขอรบคนเมอตอบเสรจในวนเดยวกน

54

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป โดยมรายละเอยดการวเคราะหขอมลดงน 1. การวเคราะหขอมลสวนบคคล ขอมลสขภาพผใชบรการ และขอมลทวไปของพยาบาลวชาชพ ไดแก ขอมลเกยวกบ อาย สถานภาพสมรส อาชพ ระดบการศกษา ระยะเวลาปฏบตงาน นามาหาคาความถและรอยละ 2. การวเคราะหขอมลหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ ใชคาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) โดยใชสถตทดสอบ One-group-t-test โดยเปรยบเทยบทงโดยรวมทกดาน ในแตละดาน และในแตละขอ กาหนดระดบความมนยสาคญทระดบ .05 3. การวเคราะหขอมลเปรยบเทยบความแตกตางกอนและหลงการใชการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข โดยเปรยบเทยบคาเฉลยความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพใชคาเฉลย( X )และสวนเบยงเบนมาตรฐาน(SD) โดยใชสถตทดสอบ Paired t-test โดยเปรยบเทยบทงโดยรวมทกดาน และในแตละดาน กาหนดระดบความมนยสาคญทระดบ .05 4. วเคราะหเนอหา (Content Analysis) สาหรบขอมลเชงคณภาพ

55

แผนภาพท 7 ขนตอนการดาเนนการวจย

ขนตอน

การดาเนนการวจย รายละเอยดขนตอนการดาเนนการ ผลทไดรบ

1. ทบทวนระบบการพยาบาลเจาของไข โดย

วเคราะหรวมกบทมผปฏบต (SWOT)

2. สอบถามความคดเหนตอประสทธผลของการ

มอบหมายงานในระบบทปฏบตงานอย

3. แจกแบบสอบถามความพงพอใจในงาน แก

พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรม

ทวไปชาย 2 กอนใชระบบพยาบาลเจาของไข

Research

ขนท 1 (Analyze)

การศกษาวเคราะหขอมล

พนฐาน

สภาพและขอมลพนฐาน

สาหรบสรางระบบ

1. วางแผนและกาหนดกจกรรมการเรยนร การ

ประเมนความครอบคลมปญหาความตองการของ

ผปวย

2. ทบทวนคมอและปรบปรงคมอระบบพยาบาล

เจาของไข

3. ปรบปรงระบบพยาบาลเจาของไขใหเหมาะสม

Development

ขนท 2 (Design &

Development)

การออกแบบและการพฒนา

ระบบพยาบาลเจาของไข

ระบบพยาบาลทผานการ

ตรวจสอบความตรงตาม

เนอหา จากผเชยวชาญและม

ประสทธภาพตามเกณฑท

กาหนด

ทดลองใชระบบพยาบาลเจาของไข มขนตอนดงน

1. จดโครงการอบรมเชงปฏบตการ เรอง การพฒนาการ

มอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข

2. นาระบบพยาบาลเจาของไขทพฒนาขน ไปใชในหอผปวย

ศลยกรรมทวไปชาย 2 เปนระยะเวลา 1 เดอน

Research

ขนท 3 (Implementation)

การทดลองใชระบบพยาบาล

เจาของไข

ระบบพยาบาลทผานการ

ทดลองใช

1. แจกแบบสอบถามความพงพอใจในงานของ

พยาบาลวชาชพตอการปฏบตงานระบบพยาบาล

เจาของไข

2. แจกแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาล

จากผรบบรการ

Development

ขนท 4 (Evaluation)

การประเมนผลระบบ

พยาบาลเจาของไข

ระบบพยาบาลเจาของไข

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) เพอศกษาผลของการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร โดยกลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพจานวน 10 คน และผปวย ทมสญชาตไทย และไดรบการดแลโดยพยาบาลวชาชพ ในระบบพยาบาลเจาของไข จานวน 50 คน ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร เกบขอมลระหวางวนท 16 กนยายน 2556 ถง 11 ตลาคม 2556 ผลวจยมรายละเอยดดงน การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลจะใชวธการบรรยายและตารางประกอบ โดยกาหนดสญลกษณแทนตวแปรตาง ๆ ดงน X แทน คาคะแนนเฉลย SD แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน t แทน คาทใชในการพจารณา t-distribution p แทน คาความเชอมนอยางมนยสาคญทางสถต 1. ผลการประเมนผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร

1.1 ผลการประเมนความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร คาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการหลงไดรบบรการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบรมคาเฉลยเทากบ 4.48 อยในระดบมาก โดยทคาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลรายดานของผรบบรการหลงไดรบบรการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไข 1 ดาน อยในระดบมากทสด ไดแก

57

ดานศลปะการดแล สวนอก 5 ดานอยในระดบมาก ไดแก ดานคณภาพการดแลทางเทคนค ดานความพรอมในการบรการ ดานสงแวดลอมทางกายภาพ ดานการดแลตอเนอง และดานประสทธผลและผลลพธของการดแล สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของผรบบรการ ตารางท 1 จานวนและรอยละของผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข จาแนกตามอาย จานวนครงของการเขานอนโรงพยาบาล สทธคารกษา การศกษา และระยะเวลาการเขานอนโรงพยาบาล (n=50)

ขอมลสวนบคคล จานวน รอยละ อาย 15-24 ป 2 4.0 25-34 ป 6 12.0 35-44 ป 6 12.0 45-54 ป 10 20.0 55-64 ป 18 36.0 65-74 ป 5 10.0 75 -84 ป 1 2.0 85 ปขนไป 2 4.0 จานวนครงของการเขานอนโรงพยาบาล ครงแรก 19 38.0 ครงท 2 12 24.0 มากกวา 2 ครง 19 38.0 สทธคารกษา บตรประกนสขภาพ 24 48.0 เบกได/จายตรง 8 16.0 ชาระเงนเอง 5 10.0 ประกนสงคม 13 26.0 การศกษา ไมไดศกษา 4 8.0 ประถมศกษาปท 1-6 10 20.0

58

ตารางท 1 จานวนและรอยละของผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข จาแนกตามอาย จานวนครงของการเขานอนโรงพยาบาล สทธคารกษา การศกษา และระยะเวลาการเขานอนโรงพยาบาล (n=50) (ตอ)

ขอมลสวนบคคล จานวน รอยละ มธยมศกษาปท 1-3 7 14.0 มธยมศกษาปท 4-6 10 20.0 อนปรญญา 1 2.0 ปรญญาตร/เทยบเทา 18 36.0 ระยะเวลาเขานอนโรงพยาบาล 1-5 วน 29 58.0 6-10 วน 5 10.0 11-15 วน 1 2.0 16-20 วน 1 2.0 21 วนขนไป 14 28.0

จากตารางท 1 พบวา ผรบบรการทกคนเปนผชาย มชวงอาย 55-64 ป มากทสด คดเปนรอยละ 36 รองลงมาคอชวงอาย 45-54 ป และ 25-34 ป , 35-44 ป คดเปนรอยละ 20 และ 12 ตามลาดบ สวนชวงอาย 26-30 ป มจานวนนอยทสด ผรบบรการสวนใหญมารบบรการทโรงพยาบาลนเปนครงแรก และ มากกวา 2 ครงขนไป คดเปนรอยละ 38 เทากน สทธการรกษาพยาบาลของผรบบรการสวนใหญเปนสทธการรกษาบตรประกนสขภาพ คดเปนรอยละ 48 รองลงมาสทธการรกษาประกนสงคม คดเปนรอยละ 26 สวนสทธการรกษาชาระเงนมนอยทสด คดเปนรอยละ 10 การศกษาสวนใหญเปนระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 36 รองลงมาการศกษาระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ 20 เทากน ทพบนอยทสดคอไมไดรบการศกษาเลย คดเปนรอยละ 8 ในสวนของระยะเวลาการนอนโรงพยาบาลครงนสวนใหญมระยะเวลาการพกรกษาตวในโรงพยาบาล 1-5 วน คดเปนรอยละ 58 รองลงมา ระยะเวลาการพกรกษาตว 21 วนขนไป คดเปนรอยละ 28 นอยทสดนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาล 11-15 วน และ 16-20 วน คดเปนรอยละ 2 เทากน

59

ตารางท 2 คาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของความพงพอใจตอบรการพยาบาลโดยรวมและรายดานของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร และการทดสอบท (n=50)

ความพงพอใจตอบรการพยาบาล X SD t ระดบ

ความพงพอใจ 1. ดานศลปะการดแล 4.51 0.45 15.67** มากทสด

2. ดานคณภาพการดแลทางเทคนค 4.49 0.52 13.45** มาก

3. ดานความพรอมในการบรการ 4.44 0.52 12.67** มาก 4. ดานสงแวดลอมทางกายภาพ 4.50 0.48 14.74** มากทสด 5. ดานการดแลตอเนอง 4.39 0.50 12.77** มาก 6.ดานประสทธผลและผลลพธของการดแล 4.57 0.45 16.69** มากทสด

โดยรวม 4.48 0.41 16.69** มาก

** p < .01 จากตารางท 2 พบวาคาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการมากกวาคาคาดหวง ( X > 3.50) ในระดบทสงกวาทกดานและภาพรวม อยางมนยสาคญทางสถตท .01โดยท คาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลดานประสทธผลและผลลพธของการดแลอยในระดบมากทสด ( X = 4.57, SD = 0.45) คาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลดานทมคาตาทสดคอ ดานการดแลตอเนอง ซงอยในระดบมาก ( X = 4.39, SD = 0.50) สวนภาพรวมของคาเฉลยความพงพอใจตอบรการของภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 4.48, SD = 0.41)

60

ตารางท 3 คาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของความพงพอใจตอบรการพยาบาลในรายขอของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร และการทดสอบท (n=50)

ความพงพอใจตอบรการพยาบาล X SD t ระดบ ความพงพอใจ

1.การไดรบความปลอดภยขณะอยโรงพยาบาล 4.70 0.46 9.85** มากทสด

2.การพดจาสภาพ ชดเจน เขาใจงาย 4.66 0.52 11.01** มากทสด

3.การอธบายเหตผลกอนปฏบตกจกรรมการพยาบาล 4.64 0.56 12.62** มากทสด 4.การอธบายเหตผลและผลขางเคยงของการใชยา 4.62 0.63 15.66** มากทสด

5.การแสดงออกของพยาบาลขณะใหการดแลชวยเหลอ 4.60 0.57 13.49** มากทสด 6.การไดรบคาแนะนาในการปฏบตตวเมอกลบบาน 4.60 0.53 14.20** มากทสด

7.การตอบขอซกถามเกยวกบการเจบปวย ไดชดเจน เขาใจงาย

4.56 0.58 11.40** มากทสด

8.ความสะอาดของอปกรณเครองใชตางๆ ทจดเตรยมไวให

4.54 0.54 12.35** มากทสด

9.การจดหองพกใหมอากาศถายเทไดสะดวก 4.54 0.58 12.87** มากทสด

10.การไดรบการดแลและแกไขปญหาไดอยางตอเนอง 4.54 0.50 5.15** มากทสด 11.การไดรบการบรรเทาความเจบปวด/ไมเกดภาวะแทรกซอน

4.54 0.50 8.33** มากทสด

12.ความสะอาดของสถานท 4.52 0.61 11.01** มากทสด 13.การไดรบทราบขอมลเกยวกบความเจบปวย 4.52 0.54 9.74** มากทสด 14.การไดรบการดแลทงดานรางกายและจตใจ 4.50 0.65 11.17** มากทสด 15.การใหการพยาบาลกระฉบกระเฉงเปนกนเอง 4.48 0.54 11.17** มาก 16.การใหความชวยเหลอแกไขปญหาการเจบปวยอยางทนทวงท

4.48 0.61 13.43** มาก

17.การจดหาในสงทจาเปนตองใชในชวตประจาวน ซงเปนสงทนอกเหนอจากญาตไดเตรยมไวให

4.48 0.61 11.63** มาก

18.การควบแสงไฟในเวลากลางคน 4.48 0.65 8.65** มาก

19.การมความสามารถในการใหสารนาไดอยางถกตอง 4.44 0.58 10.61** มาก

20.การไดรบความสนใจเอาใจใสเวลาทอยโรงพยาบาล 4.44 0.67 12.58** มาก

61

ตารางท 3 คาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของความพงพอใจตอบรการพยาบาลในรายขอของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร และการทดสอบท (n=50) (ตอ)

ความพงพอใจตอบรการพยาบาล X SD t ระดบ

ความพงพอใจ

21.การควบคมเสยงรบกวนขณะทานตองการพกผอน 4.44 0.76 10.76** มาก 22.การไดรบแจงเกยวกบแผนการรกษาของแพทย 4.44 0.61 14.47** มาก 23.การไดรบการเอาใจใสในการดแลใหการพยาบาลดวยความเอออาทร

4.40 0.64 7.06** มาก

24.การรบฟงปญหาอยางตงใจดวยความเขาใจ 4.40 0.57 9.90** มาก 25.การตรวจเยยม สอบถามความตองการของทานอยางสมาเสมอ

4.40 0.75 7.79** มาก

26.การไดรบการเตรยมความพรอมกอนกลบบาน 4.40 0.57 13.14** มาก

27.การดแลตอเนอง แมไมใชพยาบาลคนเดม 4.40 0.81 18.18** มาก 28.การมพยาบาลคนเดมใหการดแลทานในแตละวน 4.34 0.59 14.42** มาก 29.การแจงปญหาใหแพทยทราบทกครง 4.26 0.75 14.47** มาก 30.การชวยเหลอดานกจวตรประจาวน 4.20 0.95 10.82** มาก

** p < .01

จากตารางท 3 พบวา คาเฉลยความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการมากกวาคาคาดหวง ( X > 3.50) ในระดบทสงกวาทกขอและภาพรวม อยางมนยสาคญทางสถตท .01 โดยทคาเฉลยความพงพอใจรายขอทเปนการไดรบความปลอดภยขณะอยโรงพยาบาล และการพดจาสภาพ ชดเจน เขาใจงาย เปนคาสงสด โดยอยในระดบมากทสด ( X = 4.70, SD = 0.46 และ X = 4.66, SD = 0.52 ตามลาดบ) สวนคาเฉลยความพงพอใจรายขอคาตาสดไดแก การชวยเหลอดานกจวตรประจาวน ซงอยในระดบมาก ( X = 4.20, SD = 0.95)

62

1.2 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของพยาบาลวชาชพ ตารางท 4 จานวนของพยาบาลวชาชพ จาแนกตาม เพศ อาย สถานะภาพสมรส ระยะเวลาทปฏบตงานในหอผปวย (n = 10)

ขอมลสวนบคคล จานวน เพศ หญง 10 อาย (ป) 26-30 1 31-35 2 36-40 4 >40 3 สถานะภาพสมรส โสด 4 สมรส/อยดวยกน 5 หมาย/หยา/แยกกนอย 1 ระยะเวลาการปฏบตงานในหอผปวย (ป) 3-5 1 6-10 1 11-15 4 16-20 2 > 20 2

จากตารางท 4 พบวา พยาบาลวชาชพทกคนเปนหญง มชวงอาย 36-40 ป มากทสด มจานวน 4 คน สวนชวงอาย 26-30 ป มจานวนนอยทสด มจานวน 1 คน มสถานะภาพสมรส เปนสมรสมากทสด มจานวน 5 คน ระยะเวลาในการปฏบตงานในหอผปวย พบวา ชวงเวลา 11-15 ปมมากทสด มจานวน 4 คน

63

ตารางท 5 เปรยบเทยบความพงพอใจในงานโดยรวมและรายดานของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรมโรงพยาบาลระดบตตยภมในจงหวดราชบร โดยใช paired t – test (n = 10)

ความพงพอใจในงาน กอนการใชระบบ ระดบ

ความพงพอใจ หลงการใชระบบ t ระดบ

ความพงพอใจ X SD X SD

1.ดานลกษณะงาน 3.82 0.43 มาก 4.92 0.17 -7.12** มากทสด 2.ดานการบงคบบญชา 3.94 0.27 มาก 4.96 0.08 -10.11** มากทสด 3.ดานสภาพการทางาน 3.80 0.44 มาก 4.97 0.08 -8.13** มากทสด 4.ดานการตดตอสอสาร 3.82 0.40 มาก 4.97 0.10 -8.00** มากทสด 5. ดานผรวมงาน 3.96 0.51 มาก 4.98 0.06 -6.65** มากทสด

โดยรวม 3.87 0.35 มาก 4.96 0.04 -9.41** มากทสด

** p < .01

จากตารางท 5 พบวา คาเฉลยของความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอนใชระบบพยาบาลเจาของไข ตางจากคาเฉลยของความพงพอใจของพยาบาลวชาชพภายหลงใชระบบพยาบาลเจาของไขในทกดานและภาพรวม อยางมนยสาคญทางสถตท .01 โดยคาเฉลยความพงพอใจภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขมคาสงขนทกดาน และพบวาคาเฉลยความพงพอใจหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ดานผรวมงานมคาสงสด ( X = 4.98, SD = 0.06) ซงอยในระดบมากทสด สวนคาตาสดของความพงพอใจในงานหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข คอ ดานลกษณะงาน ( X = 4.92, SD = 0.17) ซงอยในระดบมากทสด

สวนภาพรวมหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข มคาเฉลยทแสดงระดบพงพอใจระดบมากทสด ( X = 4.96, SD = 0.04)

64

ตารางท 6 เปรยบเทยบความพงพอใจในงานโดยรวมและรายขอของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรมโรงพยาบาลระดบตตยภมในจงหวดราชบร โดยใช paired t – test (n = 10)

ความพงพอใจในงาน กอนการใชระบบ ระดบ

ความพงพอใจ

หลงการใชระบบ ระดบ ความพงพอใจ

t X SD X SD

1. การไดวางแผนการพยาบาลเพอดแลผรบบรการ 3.70 0.48 มาก 5.00 0.00 มากทสด -8.51**

2. หวหนาหนวยงานมสวนชวยสงเสรมใหดแลผรบบรการไดอยางมประสทธภาพ 4.10 0.32 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

3. หวหนาหนวยงานสนบสนนใหทกคนมสวนรวมในการวางแผนการดแลผรบบรการ 4.10 0.32 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

4. หวหนาหนวยงานรบฟงความคดเหน 3.80 0.42 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

5. หวหนาหนวยงานปฏบตดวยความเทาเทยม 3.80 0.42 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

6. หวหนาหนวยงานอานวยความสะดวกในการปฏบตงาน 4.00 0.47 มาก 5.00 0.00 มากทสด -6.71**

7. มบรรยากาศทดในการทางาน 3.80 0.42 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

64

65

ความพงพอใจในงาน กอนการใชระบบ ระดบ

ความพงพอใจ

หลงการใชระบบ ระดบ ความพงพอใจ

T X SD X SD

8. การยอมรบการเปลยนแปลงระบบงานใหม ๆ เพอประโยชนขององคการ ทาใหตองรบผดชอบเพมขน

3.70 0.48 มาก 5.00 0.00 มากทสด -8.51**

9. มแนวทางในการดแลผปวยศลยกรรมทวไปในแนวทางเดยวกน 3.70 0.48 มาก 5.00 0.00 มากทสด -8.51**

10. มระบบบรหารการพยาบาลทมประสทธภาพในการดแลผใชบรการ 3.80 0.42 มาก 5.00 0.00 มากทสด -9.00**

11. การประสานงานทดในการปฏบตงาน 3.90 0.57 มาก 5.00 0.00 มากทสด -6.13**

12. การแลกเปลยนความคดเหนกนในหนวยงาน 3.90 0.57 มาก 5.00 0.00 มากทสด -6.13**

13. การสอสารกบผรบบรการไดมากขน 4.00 0.47 มาก 5.00 0.00 มากทสด -6.71**

14. ความราบรนในการทางาน 3.90 0.57 มาก 5.00 0.00 มากทสด -6.13**

65

66

ความพงพอใจในงาน กอนการใชระบบ ระดบ

ความพงพอใจ

หลงการใชระบบ ระดบ ความพงพอใจ

T X SD X SD

15. การไดรบความไววางใจจากเพอนรวมงาน 4.00 0.67 มาก 5.00 0.00 มากทสด -4.74**

16. การมสมพนธภาพทดกบบคลากรทมสหสาขาวชาชพ 3.80 0.79 มาก 5.00 0.00 มากทสด -4.81**

17. ความมอสระในการใชความรเพอดแลผรบบรการ ตามขอบเขตหนาทของพยาบาลวชาชพ

4.00 0.67 มาก 4.90 0.32 มากทสด -3.86**

18. การไดใชความรความสามารถเพอดแลผรบบรการ ทมปญหาซบซอนได 3.80 0.42 มาก 4.90 0.32 มากทสด -6.13**

19. ความสามารถในการตดสนใจเพอชวยเหลอผรบบรการในความรบผดชอบ ใหเกดความปลอดภยทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน

3.80 0.42 มาก 4.90 0.32 มากทสด -6.13**

66

67

ความพงพอใจในงาน กอนการใชระบบ ระดบ

ความพงพอใจ

หลงการใชระบบ ระดบ ความพงพอใจ

T X SD X SD

20. หนาทความรบผดชอบและปรมาณงานมความเหมาะสม 3.70 0.67 มาก 4.90 0.32 มากทสด -4.81**

21. การประสานงานทดระหวางสหสาขาวชาชพ 3.70 0.48 มาก 4.90 0.32 มากทสด -6.00**

22. การมสวนรวมในการวางแผนการดแลผรบบรการรวมกบแพทย 3.90 0.57 มาก 4.90 0.32 มากทสด -6.71**

23. ความมสมพนธภาพทดในหนวยงาน 4.10 0.57 มาก 4.90 0.32 มากทสด -4.00**

24. ระบบพยาบาลเจาของไขทาใหดแลผรบบรการไดครบองครวม 3.90 0.32 มาก 4.80 0.42 มากทสด -5.01**

โดยรวม 3.87 0.35 มาก 4.96 0.04 มากทสด -9.41**

** p < .01

67

68

จากตารางท 6 พบวา คาเฉลยของความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอนใชระบบพยาบาลเจาของไข ตางจากคาเฉลยของความพงพอใจของพยาบาลวชาชพภายหลงใชระบบพยาบาลเจาของไขในทกขอ อยางมนยสาคญทางสถตท .01 โดยทความพงพอใจรายขอทเปนการไดวางแผนการพยาบาลเพอดแลผรบบรการ และหวหนาหนวยงานมสวนชวยสงเสรมใหดแลผรบบรการไดอยางมประสทธภาพ เปนคาสงสด โดยอยในระดบมากทสด ( X = 5.00, SD = 0.00 และ X = 5.00, SD = 0.00 ตามลาดบ) สวนคาตาสดไดแก การไดรบบรการระบบพยาบาลเจาของไข ทาใหผรบบรการไดรบบรการอยางองครวม ซงอยในระดบมากทสด ( X = 4.80, SD = 0.42)

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) เพอศกษาผลของ

การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร โดยมวตถประสงคของการวจยเพอ 1) ศกษาระบบมอบหมายงาน แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ในปจจบน 2) พฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร 3) ประเมนผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ประเมนความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร และเปรยบเทยบความแตกตางของความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอน และหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ทงนผวจยไดตงสมมตฐานการวจย คอ

ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระดบมากขนไป

ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร พยาบาลวชาชพมความพงพอใจในงานสงกวา กอนการใชระบบพยาบาลเจาของไข

กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ ผรบบรการทเปนกลมตวอยางและไดรบการดแลโดยพยาบาลวชาชพ ในระบบพยาบาลเจาของไข จานวน 50 คน และพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร จานวน 9 คน และหวหนาหอผปวย 1 คน

70

การวจยครงนมเครองมอทใชในการวจยม 3 ประเภท คอ 1. เครองมอทใชในการพฒนาระบบม 2 ชด คอ คมอสาหรบพยาบาลวชาชพในการดแล

ผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข และแผนฝกอบรมเชงปฏบตการเรองการดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข

2. เครองมอทใชในการกากบการทดลองม 1 ชด คอ แบบวดความรเรองระบบพยาบาลเจาของไขสาหรบกลมตวอยางทเปนพยาบาลวชาชพ

3. เครองมอทใชในการประเมนผลการทดลองม 2 ชด คอ แบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการ และแบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ

โดยผวจยไดมการดาเนนการพฒนาระบบตามลาดบดงน 1. จดประชมเชงปฏบตการเรอง “การมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข” สถานท

หองประชมกาญจนาภเษกชน 5 โรงพยาบาลศนยราชบร วนท 15 กนยายน พ.ศ.2556 เวลา 8.30-16.00 น. เพอชแจงวตถประสงคและแนวทางการปฏบตขณะเขารวมในการวจย โดยมหวหนาหอผปวยและพยาบาลวชาชพทเปนกลมตวอยางทงหมดเขารวมรบฟง

2. ทดลองใหการดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เปนเวลา 4 สปดาห (16 กนยายน – 11 ตลาคม พ.ศ.2556)

3. ขนประเมนผล เมอสนสดการทดลอง ผวจยจดประชมรวมกบพยาบาลหวหนาหอผปวยและพยาบาลวชาชพประจาการรวมทงบคคลทเกยวของ เพอประเมนผลการทดลองตลอดระยะททาการทดลอง พบวา หวหนาหอผปวยและพยาบาลวชาชพประจาการ รวมทงบคคลทเกยวของ มทศนคตทดตอการเปลยนแปลงทเกดขนภายในหอผปวย โดยทกคนมองเหน และตระหนกถงหนาทความรบผดชอบตอตวผรบบรการมากขน ยอมรบทจะมการแกไข ปรบปรงตวเองเพอใหเกดการพฒนาไปในทศทางทดขน พอใจตอการทางานอยางมระบบ มเปาหมายและแนวทางการปฏบตงานทชดเจน พรอมทจะรวมแกไขปญหาอปสรรคดวยกน โดยทกคนมโอกาสไดแสดงความคดเหนอยางเปดเผย ตรงไปตรงมา ดงจะเหนไดจากการแสดงความคดเหนเกยวกบผลดของการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยของตนเพอใหบรการและดแลผรบบรการทวา “รสกดใจเวลาทเหนผรบบรการแสดงสหนาไววางใจ และสหนายนดทกครงทเขาใหบรการพยาบาล และภมใจทไดรบคาชมจากผรบบรการ” และคาพดทวา “ ทางานในระบบพยาบาลเจาของไข ทาใหทางานไดอยางเปนระบบมากขน ไมมคาวากาวกายหนาท หรอเกยงการทางานกน อกทงยงทาใหตนเองตองคนควา ใฝหาความรใหม ๆ อยเสมอเพอใชดแลผรบบรการไดอยางมคณภาพ” เปนตน

71

ทงนการวจย ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยใชแบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขในการปฏบตงานดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 และการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการหลงการไดรบการดแลจากพยาบาลดวยระบบพยาบาลเจาของไข

การอภปรายผล

ผวจยนาเสนอการอภปรายผลการวจยตามสมมตฐานการวจยดงน สมมตฐานของการวจยขอท 1 ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม

โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร ผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระดบมากขนไป จากผลการวจย พบวา ความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการทไดรบการดแลดวยระบบพยาบาลเจาของไข มความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระดบมากขนไป ซงเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ทตงไวในการวจยครงน แสดงใหเหนวาภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เพอดแลผรบบรการ มผลทาใหผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลทไดรบสงขน อธบายไดวาการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เปนระบบการดแลทสงผลดตอผรบบรการดงนคอ ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จะไดรบการดแลตอเนองตงแตแรกรบไปจนกระทงกลบบาน โดยพยาบาลเจาของไขจะทาหนาทเปนผดแล ประคบประคอง ประเมนปญหาเพอวางแผนการพยาบาล และปฏบตการพยาบาลดวยตนเองทกครงทปฏบตงาน ในขณะเดยวกนหากพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานกจะมพยาบาลผชวยดแล เปนผใหการพยาบาลดแลผรบบรการไดอยางตอเนอง ภายใตความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไข และเมอผรบบรการเรมมการวางแผนจาหนายกลบบาน กจะมการสงตอไปยงสถานบรการสาธารณสขใกลบานในกรณทเจบปวยเรอรง และตองไดรบการดแลตอเนอง เพอเปนประโยชนในการดแลทตอเนองและเพอการวางแผนการจาหนายตอไป ซงมผลทาใหผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลสงขน ซงสอดคลองกบ มาแรมและคณะ (Marram et al.,1979) ทศกษาพบวา การดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข จะทาใหผรบบรการไดรบการดแลอยางตอเนอง สมบรณแบบ และเปนองครวม ผรบบรการไดรบการตอบสนองความตองการ และมการแกไขปญหาไดรบการชวยเหลออยางทนทวงท ทาใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลสงขน

72

หากพจารณาถงความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผรบบรการทไดรบการดแลดวยระบบพยาบาลเจาของไขตงแตแรกรบ และมการวางแผนจาหนายกอนกลบบาน มความพงพอใจตอบรการพยาบาลโดยรวมอยในระดบมาก และในรายดาน 5 ใน 6 ดาน อยในระดบมากสวนดานศลปะการดแลอยในระดบมากทสด

ดานศลปะของการดแล อยในระดบมากทสด เนองจากการใชระบบเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ผรบบรการจะไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไข โดยคานงพงความตองการและเคารพศกดศรความเปนมนษยของผรบบรการปฏบตการพยาบาลดวยความออนโยน มความเขาใจในความตองการและปญหาของผรบบรการ ซงสอดคลองกบ ชาง (Chang, 1997) ไดกลาววา ศลปะการใหการดแล (art of care) ไดแก อธยาศย ความเปนมตร การเอาใจใส การรบฟงความคดเหนของผปวยในการรกษาพยาบาล การรกษาในเวลาทเหมาะสม การเคารพนบถอ และความเปนกนเองกบผปวย

ดานคณภาพการดแลทางเทคนค อยในระดบมาก เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทาใหผรบบรการไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไขอยางใกลชดตลอดระยะเวลาทใหบรการ ผรบบรการสามารถประเมนไดวาพยาบาลเจาของไขทดแลตนเองมลกษณะเปนอยางไร มความรความสามารถ มทกษะความชานาญมากนอยเพยงใด สวนตวพยาบาลเจาของไขกตองมการพฒนาตนเองใหเกดทกษะและความชานาญในการดแลผรบบรการเพอใหเกดความประทบใจ เกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลทไดรบอยางสมาเสมอ ซงสอดคลองกบ สมท (Smith, 1999) ทกลาววาการใหการพยาบาลดแลผรบบรการดวยคณภาพทางเทคนค แสดงใหเหนวาเปนการใหบรการทมคณภาพ เนองจากผรบบรการจะไดรบการดแลจากพยาบาลทมความรความสามารถ มทกษะความชานาญในการพยาบาล นอกจากน สรกาญจน บรสทธบณฑต (2540) พบวา ทกษะความชานาญในการพยาบาล และความรความสามารถของพยาบาล มผลทาใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลได

ดานการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพ อยในระดบมาก เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทาใหพยาบาลเจาของไขสามารถประเมนปญหาและความตองการของผรบบรการไดตงแตแรกรบ ไปจนกระทงจาหนายออกจากความดแลรบผดชอบ ในขณะทผรบบรการอยในความดแลของพยาบาลเจาของไข พยาบาลเจาของไขไดเกดการเรยนรและรบทราบความตองการของผรบบรการ ขณะเดยวกนผรบบรการเองกเกดความไววางใจในตวพยาบาลเของไข กลาทจะเปดเผยความลบ หรอกลาทจะบอกถงความตองการของตนเองและกลาทจะรองขอความชวยเหลอจากพยาบาลเจาของไขมากขน ทาใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผรบบรการและพยาบาลเจาของไข (Manthey, 2002) บารบารา

73

(Barbara ,1984 อางถงใน จรภค สวรรณเจรญ, 2545) ไดอธบายวา สภาพแวดลอมทเอออานวยตอการปรบตวจะสงผลใหผรบบรการมความอดทนตอความเจบปวดเพมขน อกทงยงเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาล และเกดความประทบใจตอประสบการณในการคลอดดวย

ดานความพรอมในการใหบรการของพยาบาล อยในระดบมาก เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 พยาบาลจะตองมการเตรยมความร และมการทาความเขาใจในระบบพยาบาลเจาของไขกอนการปฏบตงาน โดยการใหการดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข ตวพยาบาลเจาของไขตองมการประเมนปญหาและคนหาความตองการของผรบบรการอยางตอเนอง ดวยการสรางสมพนธภาพเพอใหเกดความไววางใจ โดย โบนกา (Bonica, 1990) กลาววา การใหขอมลขาวสารทจาเปน และการเบยงเบนจดสนใจจากความเจบปวด โดยทกษะและความสามารถของพยาบาลจะชวยลดพฤตกรรมแสดงความเจบปวดลงได นนกเทากบวาผคลอดจะใหความสนใจตอกจกรรมของพยาบาลทมตอตนเองมากขน นอกจากนการพฒนาทกษะและความชานาญในการดแลผรบบรการทมลกษณะแตกตางกนตามสภาพของผรบบรการแตละราย และการทพยาบาลเจาของไขคนเดมใหการดแลผรบบรการของตนอยางตอเนอง จะทาใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลสงขน

ดานความตอเนองในการดแล อยในระดบมาก เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทาใหผรบบรการไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไขอยางใกลชดตลอดระยะเวลาทอยในความดแลรบผดชอบ โดย โรเบรต (Robert, 1980) ไดอธบายไววาผลการใชระบบพยาบาลเจาของไขเปรยบเทยบกบการมอบหมายงานระบบทมในโรงพยาบาลเมอง Winnipeg ประเทศแคนาดา พบวาผรบบรการทไดรบการดแลดวยระบบพยาบาลเจาของไขมการรบรในเรองความตอเนองของการดแล เกดการดแลเฉพาะบคคลมากขน โดยพยาบาลเจาของไขจะเปนผประเมนปญหาและวางแผนใหการพยาบาลผรบบรการดวยตนเองตงแตแรกรบไวในหอผปวย ใหการดแลใกลชดตลอดจนกระทงจาหนายออกจากโรงพยาบาล ทงนพยาบาลเจาของไขจะเปนผใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน หากพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวยดแลจะเปนผดและใหการพยาบาลผรบบรการอยางตอเนอง ภายใตความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไข ซงสอดคลองกบ แมคไคว (Mac Guire, 1989) ทกลาววา การดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข ทกลาววา การดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข เปนระบบการดแลทพยาบาลเจาของไขรบผดชอบดแลผรบบรการของตน ตงแตแรกรบไปจนกระทงจาหนายออกจากความดแลรบผดชอบ พยาบาลเจาของไขเปนผ วางแผนการพยาบาลรวมกบผรบบรการตามความตองการของแตละคน พยาบาลเจาของไขมอานาจ

74

ในการสงการ มความสามารถในการตดตอประสานงาน และพรอมทจะรายงานถงผลการดแลทงดานดและดานไมดอยางมเหตผล ซงจะทาใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาล

ดานประสทธผล/ผลลพธของการดแล อยในระดบมาก เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ผรบบรการจะไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไขอยางใกลชดตลอดระยะเวลาทอยในความดแลรบผดชอบ โดยพยาบาลเจาของไขจะเปนผประเมนปญหาและวางแผนใหการพยาบาลผรบบรการดวยตนเองตงแตแรกรบไวในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ใหการดแลอยางใกลชดจนกระทงจาหนายออกจากโรงพยาบาล ซงผรบบรการจะไดรบการดแลและชวยเหลอ พรอมทงไดรบคาแนะนาในการดแลตนเองยามเจบปวยทถกวธ ทงนพยาบาลเจาของไขจะเปนผใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน ทาใหพยาบาลเจาของไขรบทราบถงความตองการ และทราบถงความเปลยนแปลงทอาจเกดขนกบผรบบรการไดตลอดเวลาทอยในความรบผดชอบของตน ดงนนหากพบวาเกดปญหากบผรบบรการ พยาบาลเจาของไขกสามารถใหการชวยเหลอไดอยางทนทวงท ผรบบรการจะไดรบการแนะนา และไดรบความชวยเหลอจากพยาบาลเจาของไข ใหสามารถดแลตนเองไดอยางมนใจ ภายหลงทตองกลบไปอยบาน และผรบบรการจะทราบถงสถานททสามารถไปรบบรการใกลบานไดโดยไมตองลาบากเดนทางมาโรงพยาบาล หากพบวาบานของผรบบรการอยไกลจากโรงพยาบาล ซงจะทาใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาล (Yoder - Wise, 2003)

จากผลการวจยนสนบสนนแนวคดการใชระบบพยาบาลเจาของไขในการใหบรการดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 กลาวคอ การใหบรการพยาบาลมปจจยสาคญประการหนงนนคอการมงเนนคณภาพ กลาวคอ ผรบบรการมความตองการการบรการทมคณภาพมากขน ดงนนพยาบาลจงตองปรบปรงการปฏบตในดานการบรการการพยาบาล และมงเนนใหผรบบรการมความพงพอใจตอคณภาพการบรการพยาบาลทไดรบมากขน จากสถานการณตาง ๆ ทเปลยนแปลงไปในยคปจจบนเปนตนวาการปฏรประบบสขภาพ การใหบรการพยาบาลทตองตอบสนองตอความตองการของผรบบรการและคานงถงสทธของผปวย รวมทงการแขงขนเชงธรกจในการบรหารองคกรเพอความอยรอด ทาใหพบวาปจจยตาง ๆ เหลานเปนสาเหตใหผรบบรการมความตองการทจะไดรบบรการพยาบาลทมคณภาพและตอบสนองตอความตองการของตนและครอบครวตามสทธทตนพงจะไดรบ มสทธทจะเลอกหรอไดรบบรการทมประสทธภาพในสถานบรการทมมาตรฐาน ดงจะเหนไดจาก มการรบรองคณภาพ (hospital accreditation) เพอเปนการกากบดแลคณภาพในการใหบรการทไดมาตรฐานและครอบคลม จะสงผลใหผรบบรการทไดรบการดแลดวยระบบพยาบาลเจาของไขเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลในระดบมากขนไป ในระบบพยาบาลเจาของไข พยาบาลทเปนพยาบาลเจาของไขไดใชความรความสามารถอยางเตมทใน

75

การดแลและแกไขปญหาใหผรบบรการดวยตนเอง พยาบาลเจาของไขมอสระในการวางแผนและตดสนใจใหการพยาบาลไดเหมาะสมตามขอบเขตของวชาชพ พยาบาลเจาของไขมความสานกในความรบผดชอบตอภาระหนาท พยาบาลเจาของไขไดใหการพยาบาลและดแลผรบบรการอยางตอเนอง ทาใหสามารถใหบรการตอบสนองความตองการของผรบบรการ และสามารถแกไขปญหาทอาจเกดขนไดอยางทนทวงท เกดการดแลผรบบรการอยางสมบรณแบบ มการประสานงานการดแลผรบบรการ ซงสอดคลองกบ มาแรมและคณะ (Marram et al.,1979) ทศกษาพบวาการใชระบบพยาบาลเจาของไขในการดแลผรบบรการจะมผลทาใหผรบบรการทไดรบการดแลดวยระบบรายผปวย ระบบทม และระบบมอบหมายงานตามหนาท เมอพจารณาตามองคประกอบของความพงพอใจตอบรการพยาบาลดานศลปะของการดแล ดานคณภาพการดแลทางเทคนค ดานความพรอมในการใหบรการ ดานสงแวดลอมทางกายภาพ ดานการดแลตอเนอง และดานประสทธผล/ผลลพธของการดแล (Eriksen, 1988)

สมมตฐานของการวจยขอท 2 ภายหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม

โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร พยาบาลวชาชพมความพงพอใจในงานสงกวา กอนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ผลการวจย พบวา พยาบาลวชาชพภายหลงมการใชระบบพยาบาลเจาของไขปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มความพงพอใจในงานโดยรวมและในรายดานอยในระดบมากทสดและสงกวา กอนมการใชระบบพยาบาลเจาของไข ซงสนบสนนสมมตฐานขอท 2 แสดงใหเหนวาการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มผลทาใหพยาบาลวชาชพมความพงพอใจตอการปฏบตงานสงขน เมอพจารณาจะเหนไดวาการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เปนการเปดโอกาสใหพยาบาลวชาชพไดใชศกยภาพทมอยของตนเอง ในการวางแผนการดแลผรบบรการใหเกดความตอเนองและเกดประสทธภาพสงสด เกดความรบผดชอบในภาระหนาทของการดแล เกดความเปนเอกสทธและมอสระในการใหบรการอยางเตมท และมความสามารถในการรายงานผลของการดแลอยางชดเจน สามารถตรวจสอบได ซงสอดคลองกบแนวคดมาแรมและคณะ (Marram et al., 1979) ไดกลาววา พยาบาลเจาของไข จะมลกษณะเฉพาะ 3 ประการดวยกน คอ มความอสระในตนเอง (Autonomy) มความสานกในภาระหนาททรบผดชอบ (Accountability) และมอานาจหนาท (Authority) ตลอดเวลาทรบผดชอบผปวย เมอพจารณาพบวาระบบพยาบาลเจาของไขเปนลกษณะการบรการทบงชถงความเปนวชาชพ ดวยการใหบรการเฉพาะดานดวยความรความชานาญอยางแทจรงและเปนการใหบรการตามความตองการพนฐานของมนษย โดยอาศยจรรยาบรรณสงสดของพยาบาลเจาของไขท

76

ใหบรการ ซงเปนการแสดงออกของพฤตกรรมทบอกความเปนวชาชพของพยาบาล พยาบาลจะเกดความรสกภาคภมใจ เกดความสข เกดความรสกมคณคาในตนเองทสามารถใหบรการดแลและชวยเหลอผรบบรการแลวประสบความสาเรจ ผรบบรการมความปลอดภยจากการพยาบาล เกดความตอเนอง เกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดแกผรบบรการ ซงมผลทาใหพยาบาลเกดความรสกพงพอใจในงาน และเกดมความมนคงในวชาชพการพยาบาล รวมทงยงสอดแทรกความเปนผนาในบทบาทของพยาบาลอกดวย (จรภค สวรรณเจรญ, 2545)

หากพจารณาถงความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ กอนและหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เพอดแลผรบบรการเปนรายดาน โดยพยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มความพงพอใจในงานหลงการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการสงกวากอนการทดลองทกรายดาน ไดแก ดานลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน ดานการตดตอสอสาร และดานผรวมงาน

ดานลกษณะงาน พยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รบรและเกดความพงพอใจในงานสงขน เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทาใหพยาบาลเจาของไขไดใชศกยภาพของตนเองในการดแลผรบบรการอยางเตมทตามความรความสามารถและมการพฒนาตนเองใหเกดทกษะอยางสมาเสมอ มอสระในการวางแผนการดแลผรบบรการดวยตนเอง ไดดแลผรบบรการอยางตอเนอง ทาใหทราบถงปญหาและความตองการของผรบบรการ และสามารถตอบสนองความตองการไดอยางทนทวงท พยาบาลเจาของไขจะมความรบผดชอบตอภาระหนาททไดรบ ซงสอดคลองกบ การศกษาของสรย ลมงคล (2547) พบวา การมอบหมายงานรปแบบพยาบาลเจาของไขทาใหพยาบาลมระดบความอสระในวชาชพสงขน ซงสอดคลองกบการศกษาของเรณ พกบญมและคณะ (2544) พยาบาลเกดความพงพอใจในการทางาน เพราะสามารถใชความรความสามารถไดอยางเตมท มอสระในการตดสนใจภายในขอบเขตของพยาบาลวชาชพ ซงจะสงผลใหเกดคณภาพของการบรการทด (Yoder- Wise, 2003) นอกจากนยงรสกภาคภมในตอความสาเรจของการดแลผปวยทตนเองมสวนรวมโดยตรง (Bernhard & Walsh, 1995) การปฏบตงานในระบบพยาบาลเจาของไข ทาใหเพมความพงพอใจในงาน ในดานความมอสระในการทางาน และภาระงานลดลง (Leach, 1993) และมความเหนวาตนสามารถใหการพยาบาลผปวยเปนรายบคคลไดสง ทาใหเกดความพอใจในงานมากขน เกดความภาคภมใจ พอใจในวชาชพพยาบาล พยาบาลมความรสกวาตนเองมความสนใจและกระตอรอรนตอความตองการของผปวย รสกวาตนเองไดเพมพนทกษะและความร ชวยใหคณภาพของการพยาบาลสงขน นอกจากนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ยงจะชวยใหเกดความทดเทยมกนในหมพยาบาล ไมมใครอยเหนอใครเมอเทยบกบการมอบหมายงานเปนทม (Marram et al,

77

1979) ทาใหพยาบาลรจกผปวยไดลกซงมากกวาเดม ใหการพยาบาลตอบสนองความตองการของผปวยไดมากทสด เนองจากมการปฏสมพนธกบผปวยมากขน มการกระจายอานาจในการตดสนใจและใชแผนการพยาบาลมากขน (Perala & Hentien, 1989) พยาบาลมความพงพอใจในงานสงขนในดานลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน ดานการตดตอสอสาร และดานผรวมงาน เมอเทยบกบการมอบหมายงานตามหนาท (จรภค สวรรณเจรญ, 2545)

ดานการบงคบบญชา พยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รบรและเกดความพงพอใจในงานสงขน เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 พยาบาลหวหนาหอผปวยและพยาบาลเจาของไขจะตองมการตดตอสอสาร มปฏสมพนธ และมความเขาใจตอระบบการดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไขถกตองตรงกน โดยพยาบาลหวหนาหอผปวยจะเปนผมอบหมายงานและผรบบรการใหพยาบาลเจาของไขดแลตามความรความสามารถของพยาบาลเจาของไขแตละคน โดย ดรชเชอร (Drucher,1994) ไดกลาววาการจดอตรากาลงทเหมาะสมจะสนบสนนการทางานของพยาบาล โดยตองคานงถงคณภาพบรการพยาบาลโดยพยาบาลควรจะทางาน 35 ชวโมงตอหนงสปดาห ถาไมเพยงพอควรจดเวรเสรมขนมาครงหนงของอตรากาลงปกต และคานงถงประเภท และความตองการการพยาบาลของผรบบรการ ระดบของพยาบาลผปฏบตงาน สาหรบระบบพยาบาลเจาของไข ควรจดใหพยาบาล 1 คน ดแลผรบบรการ 4-5 คน ทงนหวหนาหอผปวยยงทาหนาทเปนผนเทศและเปนทปรกษาใหแกพยาบาลเจาของไข ทงนพยาบาลหวหนาหอผปวยจะเปดโอกาสใหพยาบาลเจาของไขไดเปนผวางแผนการดแลผรบบรการดวยตนเอง เปดโอกาสใหพยาบาลเจาของไขไดเสนอความคดเหนและไดตดสนใจใหการพยาบาลดวยตนเองตามขอบเขตของวชาชพยาบาล ซงมผลทาใหพยาบาลเจาของไขเกดความภาคภมใจ เกดความรสกมคณคาในตนเอง เนองจากไดรบโอกาส อสระ ความไววางใจ และขอมลขาวสารทจาเปนตอการปฏบตงานจากหวหนาหอผปวยของตน

ดานสภาพการทางาน พยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รบรและเกดความพงพอใจในงานสงขน เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทาใหพยาบาลเจาของไขมเปาหมาย มแนวทางในการดแลผรบบรการทชดเจน ตามขอบเขตหนาท ความรบผดชอบ พยาบาลเจาของไขไดใชความรความสามารถอยางเตมทในการดแลผรบบรการ และไดแกไขปญหาทมลกษณะเฉพาะตามสภาพของผรบบรการ ซงสอดคลองกบการศกษาของ โลเคน (Loeken, 1997) ทกลาววา สภาพการทางานทกอใหเกดความพงพอใจในงานตอผปฏบต ตองเปนงานทผปฏบตมความสนใจตองานน นโดยตรง กลาวคอ สภาพแวดลอมในการทางานตองมความสมพนธกบความตองการของผปฏบต ซงตรงกบการปฏบต งานใหการดแลผรบบรการดวยระบบพยาบาลเจาของไข เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไข

78

เพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โดยแตละหอผปวยจะตองมการกาหนดเปาหมาย แนวทางในการปฏบตงานไวอยางชดเจน เพอความเขาใจทถกตองตรงกนของผปฏบต สอดคลองกบ สราวท และคณะ (Slavitt et al., 1978) ไดศกษาเกยวกบความพงพอใจในงาน พบวาปจจยทเปนองคประกอบความพงพอใจในงานของกลมวชาชพดานบรการสขภาพคอ ปจจยดานนโยบายขององคกร และปจจยดานสถานภาพของวชาชพ รวมทงเพอลดปญหาความขดแยงระหวางการปฏบตงานอกดวย และมการจดสภาพแวดลอมทเออตอปฏบตงาน เพอใหเกดความสะดวกรวดเรวในการใหบรการของพยาบาลเจาของไข

ดานการตดตอสอสาร พยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รบรและเกดความพงพอใจในงานสงขน เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 สงผลใหเกดความเขาใจอนดระหวางพยาบาลเจาของไขและผรวมงาน รวมทงผรบบรการ โดย มาแรม และคณะ (Marram et al, 1979) ไดอธบายไววา การตดตอสอสารรปสามเหลยมในระบบพยาบาลเจาของไข มความสาคญในการจดการการดแลผรบบรการ ในระบบนพยาบาลเจาของไข แพทย และหวหนาหอผปวย มการตดตอสอสารระหวางผใหการพยาบาลคนหนงไปสอกคนหนง โดยแผนการพยาบาลและรายงานทางการพยาบาล (Manthey, 2005) เปนผรบผดชอบในการวางแผนการพยาบาล ดแลผรบบรการ มการปฏบตการ และการประเมนผลโดยคานงถงความตองการของผรบบรการในขณะเดยวกนเนนการสอสารโดยตรงยอนกลบจากแพทยหรอพยาบาลเจาของไขไปยงหวหนาหอผปวย พยาบาลผชวยดแลจะเขามามสวนรวมในการสอสารรวมกน โดยทพยาบาลเจาของไขจะตองตดตอสอสารกบเพอนรวมงาน แพทย และวชาชพอน ๆ ทเกยวของกบการใหการดแลผปวย มการรายงานสงเวรตอ ตรวจเยยมพรอมกบแพทยประชมปรกษารวมกบบคลากรอน ๆ ประชมวางแผนการพยาบาลและลงบนทกในเอกสารตาง ๆ ไวเปนหลกฐาน(Zander, 1980) ทงนการใหขอมลขาวสารทจาเปน การแลกเปลยนความคดเหนและการใหขอเสนอแนะในการปฏบตงานรวมกนอยางเปดเผยตรงไปตรงมา จะสงผลใหเกดความพอใจในการปฏบตงาน ผปวยพงพอใจตอบรการทไดรบ เพราะวาผปวยสามารถทจะสรางสมพนธภาพทดกบพยาบาลเจาของไขได พยาบาลเจาของไขจะสอสารแผนการดแลกบผปวย ผปวยสามารถมสวนรวมในการฟนฟตนเอง แผนการดแลของพยาบาลเจาของไขจะเปนองครวม (holistic care) โดยพจารณาถงความตองการทางดานรางกายและจตใจของผปวย ตลอดจนสงคมวฒนธรรมของผปวยรวมดวย ดงนนพยาบาลเจาของไขจะสามารถวางแผนการดแลใหมความเหมาะสมมากทสดรวมกบผปวย (Yoder - Wise, 2003) จากการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนของผปวยทมการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข การมอบหมายเปนรายผปวยเปนทม และเปนหนาทของมาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) พบวาผปวยไดรบการดแลจากพยาบาลในฐานะทผปวยเปนบคคลหนง ผปวย

79

ในระบบพยาบาลเจาของไขมความรสกวาพยาบาลมความเขาใจในตวผปวยด ใหความชวยเหลอดมาก ใจด รนเรง และพอใจทจะใหการดแล พยาบาลพรอมทจะใหการรกษาพยาบาลทนท และไดนาเอาการรกษาพยาบาลไปปฏบตอยางมประสทธภาพ สนใจทจะไตถามความตองการของผปวยอยเสมอ ผปวยไดรบความสนใจจากพยาบาลและรสกมนคงปลอดภยสง รวมทงพยาบาลเจาของไข ใชเวลาอยกบผปวยสงกวาการมอบหมายงานแบบอน ๆ ขอหนงทสาคญคอ หลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ผปวยมความพงพอใจในการพยาบาลสงสด (Extremely satisfied) ถง 65% ซงกอนการใชระบบนผปวยมความพงพอใจเพยงรอยละ 25 เทานน

ดานผรวมงาน พยาบาลวชาชพในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 รบรและเกดความพงพอใจในงานสงขน เนองจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 นอกจากพยาบาลเจาของไขจะตองใชความรความสามารถของตนเองในการดแลผรบบรการแลว การปฏบตงานรวมกบบคลากรในทมสขภาพอน ๆ กยงมอย เปนตนวาการสงตอผรบบรการใหกบพยาบาลทเปนผชวยดแลเมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานหรอการรายงานตอแพทยเวรประจาหอผปวย ความคดเหนของแพทยตอระบบพยาบาลเจาของไข ศกษาโดย มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) พบวาแพทยรสกวา สมพนธภาพระหวางพยาบาลและผรบบรการมความกระชบแนน โดยเฉพาะความเขาใจเรองสขภาพอนามยของผรบบรการ สมพนธภาพนมมากกวาทเกดขนระหวางแพทยกบผรบบรการ สอดคลองกบ สลาวท และคณะ (Slavitt et al, 1978) ไดศกษาเกยวกบความพงพอใจในงาน พบวาปจจยทเปนองคประกอบความพงพอใจในงานของกลมวชาชพดานบรการสขภาพคอ ปจจยดานการมปฏสมพนธและปจจยดานสถานภาพของวชาชพ ทงนหากพบวาพยาบาลเจาของไขไมไดรบความรวมมอจากผรวมงานหรอเกดปญหากบผรวมงานในระหวางการใหบรการดแลผรบบรการ ผลของงานทไดยอมไมเปนไปตามเปาหมายทตงไวอยางแนนอน และยงสงผลใหเกดความไมพงพอใจในงานของพยาบาลเจาของไขดวย

จากผลการวจยนสนบสนนแนวคดการใชระบบพยาบาลเจาของไขในการใหบรการดแลผรบบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 กลาวคอจะสงผลใหพยาบาลวชาชพทปฏบตหนาทเปนพยาบาลเจาของไขเกดความพงพอใจในงานสงขนกวาการปฏบตดวยระบบการมอบหมายงานตามหนาท เนองจากในระบบพยาบาลเจาของไข พยาบาลทเปนพยาบาลเจาของไขไดใชความรความสามารถอยางเตมทในการดแล และแกไขปญหาใหผรบบรการดวยตนเอง ซงสอดคลองกบ แมคไคว (Mac Guire, 1989) ทกลาวไววา ระบบพยาบาลเจาของไขเปนระบบการบรการพยาบาล โดยทพยาบาลมผรบบรการอยในความดแลตงแตแรกรบจนกระทงจาหนาย พยาบาลเจาของไขจะเปนผวางแผนพยาบาลรวมกบผรบบรการ ตามความตองการของแตละคนตลอด 24 ชวโมง

80

จนกระทงกลบบานและมอานาจสงการในสวนทเกยวของกบการดแลรกษาผรบบรการของตนเองอยางเตมท ทงนพยาบาลเจาของไขสามารถตดตอประสานงานกบหนวยงานตาง ๆ แทนผรบบรการโดยตรง ขณะเดยวกนตองรบผดชอบและพรอมทจะรายงานถงผลการดแลไดอยางมเหตผลทงในดานดและดานไมด และสามารถแกไขปญหาทอาจเกดขนไดอยางทนทวงท เกดการดแลผรบบรการอยางสมบรณแบบ มการประสานงานการดแลผรบบรการ และตวพยาบาลเจาของไขเกดการพฒนาตนเองอยางสมาเสมอ ซงสอดคลองกบ มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ทศกษาพบวาการใชระบบพยาบาลเจาของไขในการดแลผรบบรการจะมผลทาใหพยาบาลเจาของไขเกดความพงพอใจในงานสงกวาการดแลผรบบรการดวยระบบรายผปวย ระบบทม และระบบการมอบหมายงานตามหนาท เมอพจารณาตามองคประกอบของความพงพอใจในงานดานลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน และดานการตดตอสอสาร ซงเปนองคประกอบภายในท สเปกเตอร (Spector, 1997) ไดมความความคดเหนสอดคลองกนวาเปนองคประกอบภายใน ซงสงผลใหเกดความพงพอใจในงานไดโดยตรง สวนดานผรวมงานซงเปนองคประกอบภายนอกท สเปกเตอร (Spector, 1997) ไดมความคดเหนสอดคลองกนวาเปนองคประกอบ ซงมไดสงผลใหเกดความพงพอใจในงานไดโดยตรง แตเปนสวนทชวยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดในการปฏบตงาน และกอใหเกดความราบรนและความสขในการทางานรวมกนตอไป แตเนองจากในระบบพยาบาลเจาของไข ผรวมงานเปนสงทจาเปนทจะทาใหการทางานของพยาบาลเจาของไขเปนไปดวยความราบรน และประสบความสาเรจในการปฏบตงาน ขอเสนอแนะ

ดานการบรหาร ภายในองคกรพยาบาล ควรมการสงเสรมใหหอผปวยมการใชระบบพยาบาลเจาของไข

เพอดแลและใหบรการแกผรบบรการโดยเรมตนจากการทาความเขาใจกบเจาหนาทและบคลากรทเกยวของ เพอใหเกดความราบรนในการดาเนนงาน และเพอใหเกดทศนคตทดตอการรบการเปลยนแปลง ทงนควรมการเตรยมความพรอมของหวหนาหอผปวย พยาบาลวชาชพประจาการ เพอใหเกดความมนใจในการทางานดวยระบบพยาบาลเจาของไข อาจจดกระทาโดย สงบคลากรทเกยวของเขารบการอบรม หรอสงไปดงานในสถานททมการใชระบบพยาบาลเจาของไขดแลผรบบรการ นอกจากนในการบรการใหเกดความตอเนองโดยการใชระบบพยาบาลเจาของไข การจดอตรากาลงใหเหมาะสมกบความตองการการพยาบาลของผรบบรการจงมความจาเปนอยางยงทผบรหารจะตองคานงถง โดยหากจะดาเนนการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยใหเกด

81

ประสทธภาพและประสทธผลแลว ผบรหารจะตองมการกาหนดภาระงาน หนาทความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไขอยางชดเจน ซงในการปฏบตงาน พยาบาลเจาของไขจะไดรบมอบหมายใหดแลผ รบบรการไมมาก และไมนอยจนเกนไป ท งนผ บรหารจะตองพจารณาตามความรความสามารถของพยาบาลแตละคน และประสบการณการทางานของพยาบาลดวย

ดานการปฏบตการพยาบาล ภายในองคกรพยาบาล ควรมการสงเสรมใหหอผปวยมการใชระบบพยาบาลเจาของไข

เพอดแลและใหบรการแกผรบบรการ และเพอใหเกดความตอเนองในการดแล ควรมการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยทมความเกยวของกน เชน แผนกศลยกรรมทกหอผปวย รวมถงหองพเศษ มการกาหนดระบบ และแนวทางการดาเนนงานทชดเจน เพอการตดตอประสานงานทมประสทธภาพ ขอมลของผรบบรการไมสญหายระหวางการเปลยนหอผปวยทผรบบรการยายไป ทงนหากพบวามนกศกษาพยาบาลขนฝกปฏบตงาน ในหอผปวยนนควรมการใหความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการใชระบบพยาบาลเจาของไขแกนกศกษาดวย เพอเปนการเผยแพรความรและสรางความตระหนกในหนาทความรบผดชอบตอผรบบรการของนกศกษาพยาบาล โดยในการปฏบตการพยาบาลดวยระบบพยาบาลเจาของไข ควรมการใชระบบพยาบาลเจาของไขเพอดแลผรบบรการแบบองครวม โดยใชกระบวนการพยาบาลรวมดวย เพอใหเกดการพฒนาทงทางดานทกษะและความสามารถในการเขยนรายงานควบคกน

ความพงพอใจในการบรการพยาบาลของผรบบรการในรายขอทอยในระดบมาก ควรมการปรบปรงบรการพยาบาลใหผรบบรการมความพงพอใจตอบรการพยาบาลไดถงระดบมากทสด

ดานการวจย ในการศกษาวจยครงตอไป ควรมการทาความเขาใจกบบคลากรตาง ๆ ทเกยวของ

เกยวกบระบบพยาบาลเจาของไข เพอใหเกดการยอมรบและความรวมมอทจะใชระบบพยาบาลเจาของไขตอไป นอกจากนควรมการสรางแรงจงใจในการปฏบตงานโดยใชระบบพยาบาลเจาของของไข อาจดวยการชมเชยจากหวหนาหอผปวย การใหกาลงใจ โดยเฉพาะพยาบาลเจาของไขทปฏบตหนาทไดด เปนทยอมรบของผรบบรการและครอบครว รวมทงควรมการใหคาปรกษาเกยวกบการใชกระบวนการพยาบาล ทงนหวหนาหอผปวยควรพจารณาลดภาระงานทไมจาเปนออกบาง เชน งานธรการ การจดเกบยา และพรอมจดหาอปกรณรวมไปถงเครองมอตาง ๆ ทจาเปนตอการใหบรการพยาบาล เพอชวยใหการปฏบตงานเปนไปดวยดและมคณภาพ

82

ในการศกษาวจยครงตอไป ควรมการวดความพงพอใจตอบรการพยาบาลตอระบบมอบหมายงาน กอนและหลงไดรบการบรการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข ซงจาเปนตองปรบขอความในแบบวดความพงพอใจตอบรการพยาบาลใหเหมาะสม

83

 

บรรณานกรม ภาษาไทย กฤษณา นรนราพนธ. (2544). ผลการใชรปแบบมอบหมายงานแบบการจดการรายผปวยตอความ

เปนอสระในการปฏบตการพยาบาล ความพงพอใจของพยาบาลและผปวย. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยบรพา.

คณะกรรมการสารสนเทศ. (2556). ขอมลสารสนเทศ หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2, (2554-2556). ราชบร: โรงพยาบาลศนยราชบร.

จรภค สวรรณเจรญ. (2545). ผลของการใชระบบพยาบาลเจาของไขในหนวยงานหองคลอดและหลงคลอดตอความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพและความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผ รบบรการ โรงพยาบาลชมพร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นงลกษณ วทยาวศวสกล. (2548). ผลการใชรปแบบการบรการการพยาบาลทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไขและศาสตรการดแลในผ ปวยเดกตอการใชกระบวนการพยาบาล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย วทยาลยเซนตหลยส.

ปนดดา จตประเสรฐ.(2553).ผลการใชรปแบบการพยาบาลแบบพยาบาลเจาของไข ทบรณาการแนวคดทฤษฎการพยาบาลของ เบตต นวแมน สาหรบการพยาบาลเชงปองกน ระดบทตยภม ในผปวยโรคเบาหวานตอความสามารถในการตดสนใจทางคลนคของพยาบาลวชาชพ. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย วทยาลยเซนตหลยส.

ประคอง กรรณสตร (2538). สถตเพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาศร สงขศรทวงษ. (2547). ผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไขตอความเปนอสระในการปฏบตการพยาบาลและความพงพอใจในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพหออภบาลผปวยหนก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต ภาควชาการบรการการพยาบาล มหาวทยาลยบรพา.

84

 

ปรางทพย อจะรตน. (2541). การบรหารทางการพยาบาล:การจดระบบการดแลผ ปวย. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ.

ปารชาต ตนสวรรณ. (2549). การพฒนาความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโดยใชการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข ในหอผ ปวยหนกอายรกรรม โรงพยาบาลอดรธาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยขอนแกน.

พวงรตน บญญานรกษ. (2544). ระบบพยาบาลเจาของไข ใน รายงานการประชมวชาการ ภาควชาคณะพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

เพญนภา ตองตดรมย. (2549). ผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไขตอความพงพอใจของผปวยมะเรงและความพงพอใจในงานของพยาบาล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฟารดา อบราฮม. (2546). สาระการบรหารการยาบาล. กรงเทพฯ: สามเจรญพาณชย. ยงขวญ อยรตน. (2553).ผลของการใชระบบมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขในหองคลอด

และหอผปวยหลงคลอด ตอการรบรคณคาของวชาชพของพยาบาล และความพงพอใจของผ รบบรการโรงพยาบาลรามาธบด. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รชน ศจจนทรรตน. (2546). การบรหารงานบคคลทางการพยาบาล. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ. เรณ พกบญม, จนทรทพย วงศววฒน, จตพร แตงฉาย และสปาณ เสนาดสย. (2544). ผลของการ

ใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขตอความสามารถ และความเปนอสระในการปฏบตกจกรรมการพยาบาล และความพงพอใจของผปวยตอบรการพยาบาลทไดรบ. รามาธบดสาร, 7(1), 27-42.

วนเพญ พชตพรชย. (2545). การจดการทางการพยาบาลกลยทธสการปฏบต. กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

วรฬ ลมสวาท. (2552). การอภบาลระบบสขภาพของประเทศไทยหลงการประกาศใช พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต พ.ศ.2550: กรอบแนวคด พฒนาการ และขอเสนอเพอการพฒนา. รายงานการศกษาวจย สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

ศศธร แสงศร. (2545). ระบบพยาบาลเจาของไขในหออภบาลผปวยหนก: กรณศกษาโรงพยาบาลสมตเวช สขมวท. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

85

 

สมจต หนเจรญกล. (2543). บทบรรณาธการ: การปฏรประบบบรการการพยาบาลในระดบทตยภมและตตยภม. รามาธบดสาร, 6(2), 90-92.

สรกาญจน บรสทธบณฑต. (2540). ผลของการใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข ตอการใชกระบวนการพยาบาล ความเปนอสระและความสามารถในการปฏบตกจกรรม และความพงพอใจของผ ปวยตอบรการพยาบาล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผ ใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สรวฒนา เกตวระพงศ. (2549). การพฒนารปแบบการพยาบาลเจาของไข ในงานหองผ ปวยหนกศลยกรรม โรงพยาบาลแพร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยนเรศวร.

สชาวด ยมม. (2546). การตลาดเบองตนในบรการสขภาพ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: จระรช การพมพ.

สรย ลมงคล. (2547). ผลการใชรปแบบการดแลสขภาพทบานทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไขกบการมสวนรวมของครอบครวตอการใชกระบวนการพยาบาลและความเปนอสระในวชาชพการพยาบาลของพยาบาลวชาชพ. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรการการพยาบาล วทยาลยเซนตหลยส.

อบล วรรณกจ. (2547). ผลของการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขตอความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออนและความพงพอใจของผ ดแล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลสขภาพจตและจตเวช บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

86

 

ภาษาองกฤษ Archibonf, U. E. (1999). Evalulation the impact of primary nursing practice on the quality of

nursing care. A Nigerian study. Journal of Advanced Nursing, 29(3), 680-689. Barbara, J.B. (1982). Perspectives in primary nursing. Aspen Systems Corporation. Bernhard, L.D., & Walsh, M. (1995). Leadership: The key to the professionalism of nursing:

Diamensions of Critical Care Nursing. Chang, K. (1977). Dimensions and indications of patients’ perceived nursing care quality in

hospital setting. Journal of Nursing Care Quality, 11, 26-37. Clayton, P. A. (2005). ERG Theory. Retrieved June16, 2013, from : http://www.novabizz.com

/NovaAce/Behavior/Need_Theories.htm. Eriksen, L.R. (1988). Measuring patient satisfaction with nursing care: A magnitude estimation

approach. In C. F. Waltz and O. L. Strickland. (Eds). Measurement of nursing outcomes. New York: Springer.

. (1995). Patient satisfaction with nursing care: Concept clarification. Journal of Nursing Measurement, 3(1), 59-76.

Fairbanks, J. (1980). Primary nursing: More data. Nursing Administration Quarterly, 5(3), 51-62. Gilies, D.A. (1994). Nursing management: A system approach. USA.: W.B.Saunders. Herzberg, F., Mausner, B., and Syndeman. (1959). The Motivation to work. New York; John

Wiley. Holmes, J. & Majera, L. (1987). Maternity and nursing. New York: Macmillan. Linda, B. N. Catherine., (1998). Adult in patient and observation unit. Retrieved June 1, 2013

from: http//A:MEEI-Nursing.html. Loeken, K., et al. (1997). A new instrument to measure patient Satisfaction with mammography.

Medical care, 35, 731-741. Mac Guire, J.(1989). An approach to evaluating the introduction of primary nursing in an acute

medical unit for the elderly: Principles and practice. International Journal Nursing Study, 26, 243-251.

Manthey M., (2005). Primary nursing : A return to the concept of my nurse and my patient. Nursing Forum, 9(1), 65-83.

87

 

., (2002). The practice of primary nursing. (2nd ed). New York: Creative Health Care Management.

Marram, G.,Barrett, M. W., & Bevis, E. O. (1979). Primary nursing : A model for individualized care. St. Louis: The C. V. Mosby.

Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. (2nd ed). New York: Harper and Raw. McLellan, H. (1995). Situated learning perspectives. Englewood Cliffs, NJ:/ Educational

Teachnology Publications. Perala, M.L. & Hentien, M. (1989). Primary nursing: Opinions of nursing staff before and during

implementation. International Journal of Nursing Studeies, 26, 231-242. Powell, S. K. (2000). Case management: A practical guide to success in manage Care. (2nd ed).

MD. : J. B. Lippincott. Robert, L.E. (1980). Primary nursing: Do patients like it? Are nurses satisfied? Does it cost more?

Canadian Nurse, December 16, 2001: 20-23. Scukla, R. K., & Turner, W. E. (1984). Patients perception of care under primary and team

nursing. Research in Nursing and Health, 7: 93-99. Sella, S., & Macleod, J. A. (1991). One year later: Evaluation a changing delivery system. Nursing

Forum, 26(4): 265-273. Slavitt, D.B., Stamps, P.L., Piedmont, E.G.& Hease, A.M.(1978). Nurse’s satisfaction with their

work situation. Nursing Resarch, 27, 114-120. Smith, M. (1999). Rehabilitation in adult nursing practice. London: Harcourt Brace. Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application. Assessment, Cause and Consequence.

London: SAGE. Spitzer, L.R. (1994). Nursing manage desk reference: Concepts, skills and strategies.

Philadelphia: W. B. Saunders. Sullivan, E. J., & Decker, P. J. (2000). Effective leadership and management in nursing. New

Jersey: Prentice Hall. Swansburg, R. C. (1996). Management and leadership for nurse managers. MD.: Courier. Twardon, C. A. & Gartner, M. B. (1991). Empowering nurses patients satisfaction with primary

nursing in home health. Journal of Nursing Administration, 21(11), 39-43. Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. Malabar: Pobert E.Kriege Publishing.

88

 

Wilson, N. M. , & Dawson, P. (1989). A comparison of primary nursing and team nursing in a geriatric long-term care setting, International Journal of Nursing Studies, 26(1), 1-3.

Yoder-Wise. (2003). Leading and managing in nursing. (5th ed). St. Louis: Mosby – Year Book. Zander, K. S. (1980). Managing toward on operational definition. In K.S. Zander (Ed.). Primary

nursing development and management. London: Aspen.

 

ภาคผนวก

 

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒ

 

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงตามเนอหาของเครองมอวจย

1. นางกาญจนา รอยนาค อาจารยพยาบาล ภาควชาพยาบาลศาสตร ตาแหนง

ผอานวยการวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร

2. ดร.บาเพญ พงศเพชรดถ อาจารยพยาบาล ภาควชาพยาบาลศาสตร ตาแหนง

หวหนาภาควชาพนฐานบรหารการพยาบาลผใหญและ

ผสงอาย วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร

3. นางวรดา อรรถเมธากล อาจารยพยาบาล ภาควชาพยาบาลศาสตร ตาแหนง

ผ ชวยผ อานวยการ ดานการพฒนาการศกษา และ

หวหนางานทะเบยนวดและประเมนผลการศกษา

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร

4. นางสาวจรภค สวรรณเจรญ อาจารยพยาบาล ภาควชาพยาบาลศาสตร

วทยาลยพยาบาลสราษฎรธาน

5. นางจนตนา เชอสมบรณ พยาบาลวชาชพชานาญการ หวหนาหอผปวยศลยกรรม

ทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร

 

 

ภาคผนวก ข.

คมอระบบพยาบาลเจาของไข

 

คมอการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม

โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

จดทาโดย

นาง อรพน บษบน

นสตหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน

อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร. กรรณการ สวรรณโคต

 

คานา

คมอการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไขฉบบนเปนเอกสารสาหรบพยาบาลวชาชพ แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร เพอใชเปนเอกสารประกอบการอบรมและใชในการวพากย ในการอบรมเชงปฏบตการเรองการพฒนาการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข และนาขอคดเหนไปปรบปรงคมอนใหเหมาะสมในการนาไปใชในการปฏบตงานและใชศกษาเพมเตมหลงการเขารบการอบรม เพอทาความเขาใจและทบทวนรปแบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขในการใหบรการ แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร ไดอยางมคณภาพในงานประจาตอไป

นาง อรพน บษบน

นสตหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการพยาบาล

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน

15 กนยายน 2556

 

บทนา

การเปลยนแปลงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม การปรบเปลยนนโยบายและรปแบบโครงสรางดานสขภาพ รวมทงความกาวหนาทางเทคโนโลย ทาใหประชาชนสนใจเรองสขภาพและมความคาดหวงตอบรการทควรไดรบตามสทธอนพงมพงไดทสอดคลองกบพระราชบญญตสขภาพแหงชาต (ธรรมนญสขภาพคนไทย, 2554) ทกาหนดใหบคคลมสทธทจะไดรบความคมครองในการรบบรการสาธารณสขอยางปลอดภย มคณภาพ และไดมาตรฐาน จงถอเปนหนาทของสถานบรการทางสขภาพทจะดาเนนการตอบสนองความตองการของผใชบรการใหสอดคลองกบการพฒนาคณภาพของบรการพยาบาล ปจจบนโรงพยาบาลทงเอกชนและรฐบาลตางตนตวเพอทจะไดรบการรบรองคณภาพของโรงพยาบาล มการจดระบบการบรการทมคณภาพ มการควบคมคณภาพการพยาบาลเพอกากบการดแลการใหบรการทมงสความเปนเลศ การบรหารสวนใหญเนนผใชบรการเปนศนยกลาง จากกระแสการเปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจและสงคมทเกดขนอยางรวดเรวทาใหสงผลกระทบเกดขนกบโรงพยาบาลทงภาครฐและเอกชนอยางหลกเลยงไมได จากทมการใหบรการแบบใหเปลา และมงเนนในเรองการรกษาพยาบาลมากกวาการสงเสรม ปองกน และฟนฟ จงมการเปลยนแปลงโดยมแนวคดในการใหบรการสขภาพทเนนถงการสงเสรมสขภาพ เนนการบรการเชงรกมากขนเพอใหประชาชนมสขภาพด มศกยภาพในการดแลตนเองมากขนเพอใหเผชญกบสภาวะการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจและความตองการของผใชบรการ องคการทใหบรการทางสขภาพทงทมงกาไรและไมมงกาหรในตลาดบรการสขภาพจงมการแขงขนสงขน ตองมงสรางบรการทางสขภาพโดยนาแนวคดการตลาดเขามาใชในการจดการบรการสขภาพใหเปนทประทบใจแกผใชบรการ สามารถตอบสนองความตองการและความคาดหวงของผใชบรการใหเกดความพงพอใจในบรการทไดรบและนาไปสการสรางรายไดใหแกองคการ การนากลยทธตาง ๆ เขามาใชในการใหบรการทางสขภาพจะสามารถชวยใหองคการอยรอดไดในภาวะทมการเปลยนแปลงของตลาดสขภาพอยางรวดเรว บคลากรพยาบาลเปนบคลากรกลมใหญทสดและมมากทสดขององคกรทางสขภาพซงเปนตาแหนงทมอทธพลตอการตดสนใจของผใชบรการทางสขภาพในการเลอกใชบรการ รวมทงมผลตอการสรางความพงพอใจในการบรการทางสขภาพใหเกดแกผใชบรการ (สชาวด ยมม, 2546) การเปลยนแปลงรปแบบในการใหบรการผปวยถอวาเปนกลยทธหนงในการใหบรการผปวยเพอใหเกดคณภาพการบรการทด เกดความพงพอใจในบรการทไดรบและเปนทางเลอกในการใชบรการเมอเกดความพงพอใจโดยเฉพาะในสถานการณทมการแขงขนสงโดยเฉพาะในภาคเอกชน

 

ทมคาใชจายในการบรการคอนขางสงผใชบรการยอมมความคาดหวงในการบรการอยางมากผลการดแลสขภาพตองคมคากบราคาทตองเสยไป รปแบบการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข รปแบบระบบการมอบหมายงานทมการใชอยางแพรหลายในปจจบน มการมอบหมายงานแบบเฉพาะหนาท (Functional method) แบบรายผปวย (Case method) แบบพยาบาลเจาของไข (Primary nursing) แบบทม (Team nursing) และการจดการผปวยรายกรณ (Case management) อยางไรกตาม การทางานในระบบทมยงเปนทนยมกนอยางแพรหลายท งในประเทศไทยและตางประเทศ พยาบาลทไดรบมอบหมายจะถกหมนเวยนเปลยนกนไปในแตละเวร ไมมพยาบาลคนใดใหการพยาบาลผปวยอยางตอเนองทาใหพยาบาลไมรจกผปวยและไมเขาใจปญหาของผปวยในฐานะปจเจกบคคลไดอยางชดเจน (สมจต หนเจรญกล, 2543) พยาบาลเปนวชาชพทตองดารงอยในสงคมอยางมเกยรต ศกดศร และมเอกลกษณเปนของตนเอง บคลากรในวชาชพการพยาบาลตองมความภาคภมใจในการปฏบตหนาท เพอใหบคคลอน ๆ ในสงคมไดตระหนกถงคณคาของงานการพยาบาล พยาบาลจาเปนตองพฒนารปแบบและวธการทางานเพอใหไดผลงานทมคณภาพ โดยตองคานงถงการตอบสนองความตองการของผใชบรการ และตอบสนองตอบทบาทวชาชพโดยการใหการพยาบาลอยางเปนระบบ ใชระเบยบวธทางวทยาศาสตรและรกษาจรรยาบรรณของวชาชพไวได การจดระบบการมอบหมายงานจงเปนการจดระบบการดแลผใชบรการ โดยมงเนนใหเกดประโยชนสงสดแกผใชบรการ และในขณะเดยวกนกสรางคณคาในวชาชพและความพงพอใจของผปฏบตงานดวย การจดระบบการปฏบตงานสะทอนถงระยะพฒนาการของการพยาบาล รปแบบและขนตอนของการบรการพยาบาลในหลายรปแบบและมการพฒนามาตามกาลเวลา โดยทระบบเดมไมไดหายไปเมอมการพฒนารปแบบใหมขนมา การนาไปใชมทงรปแบบการใชทผสมผสานและการใชรปแบบเดยว (Sullivan and Decker, 1997) ในการจดระบบการดแลผปวยยอมคานงถงผลกระทบตอผปวยเปนสาคญวาระบบใดทจะเสรมใหพยาบาลไดใชเวลากบผปวยไดมากทสดและผปวยไมถกทอดทงเปนทยอมรบในวงการพยาบาลเกยวกบหนทางสคณภาพการพยาบาลกคอ การจดระบบใหผปวยไดรบการดแลแบบองครวม คอ มองผปวยทงในสวน กายภาพ จตใจ อารมณ สงคม และสภาพแวดลอมทงหมด ทาใหมการนาแนวคดในเรองการทาอยางไรทจะทาใหแผนการพยาบาลในการดแลแบบองครวมไดรบการปฏบตอยางตอเนอง ในความตอเนองของการดแลผปวยนนอาจมองทระบบการจดคนดแลโดยพยาบาลคนหนงจะรบผดชอบผปวยคนหนงอยางตอเนองตลอด 24 ชวโมงและตลอดเวลา

 

ตงแตแรกรบผปวยจนกระทงจาหนายผปวยกลบบาน ซงการจดระบบการดแลในระบบนมงใหเกดประโยชนกบผปวยเปนสาคญโดยพยาบาลทวางแผนการพยาบาลผปวยจะรจกผปวยเปนอยางด ใหความใกลชดรสกอบอน ซงลกษณะการดแลรปแบบนใหความพงพอใจและประเมนคณภาพการพยาบาลไดชดเจนทงคณภาพเชงกระบวนการและเชงผลลพธทงพยาบาลและผปวยเกดความรสกในความเปนเจาของ ทาใหเกดความสาเรจในดานคณภาพสงโดยเฉพาะคณภาพในดานความสมพนธระหวางพยาบาลผปวยและครอบครว (วนเพญ พชตพรชย, 2545)

ระบบการพยาบาลเจาของไข : ความหมายและลกษณะ

ระบบการพยาบาลเจาของไข (Primary Nurse System) เปน ระบบการพยาบาลทคานงถงผปวยเปนศนยกลาง (Patient’s center)(Pearson, 1983) ระบบการพยาบาลเจาของไข เปนการจดการการดแลผปวย ทนาแนวคดการดแลผปวยรายบคคลมาใช เพอมงการดแลผปวยแบบองครวม (ฟารดา อบราฮม, 2546) มการมอบหมายงานในลกษณะของการกระจายอานาจลงสพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ มวตถประสงคในการดแลผปวยโดยจดใหมพยาบาลวชาชพ 1 คน เปนพยาบาลเจาของไข ทาหนาทเปนตวจกรสาคญในการดแลผปวยตลอดระยะเวลาทอยในโรงพยาบาล ตงแตแรกรบเขาไวในโรงพยาบาลจนกระทงจาหนายออกจากโรงพยาบาล (ปรางคทพย อจะรตน, 2541) ระบบการพยาบาลเจาของไข เอออานวยใหพยาบาลไดมโอกาสดแลผปวยแตละราย ทไดรบมอบหมายอยางตอเนองและสมบรณแบบ เพราะพยาบาลเจาของไขเปนผทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบผปวยคนเดมทกครงทขนปฏบตงาน และเปนผเขยนแผนการพยาบาลสาหรบผปวยทรบผดชอบผปวยคนเดมทกครงทขนปฏบตงาน และเปนผเขยนแผนการพยาบาลสาหรบผปวยทรบผดชอบไวอยางชดเจน เพอสอสารใหผรวมงานไดทราบและปฏบตตามแผนดงกลาว พยาบาลเจาของไขมบทบาทในการรบผดชอบวางแผนการดแลผปวยตลอด 24 ชวโมง โดยประเมนความตองการการพยาบาล การมสวนรวมของผปวยและบคลากรในวชาชพอน ๆ รวบรวมขอมลทงหมดนาสการวางแผนการพยาบาลและใหการดแลผปวยทอยในความรบผดชอบตลอดเวลาปฏบตงาน สวนนอกเวลาปฏบตงานของพยาบาลเจาของไขจะมพยาบาลคนอนๆ ทอยในเวรตอไปเปนผรบผดชอบดแลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขเขยนไว กรณทผปวยมอาการเปลยนแปลง พยาบาลคนอน ทดแลตองรายงานใหพยาบาลเจาของไขทราบ เพอปรบแผนการดแลตามขอมลทไดรบ มการปรกษาหารอเกยวกบผปวยรวมกบหวหนาหอผปวยและผตรวจการ พยาบาลเจาของไขมอานาจหนาทความรบผดชอบ และมอสระในการทางานเกยวกบผปวยอยาง

 

เตมท (ปรางคทพย อจะรตน, 2541; เรณ พกบญม และคณะ, 2544; Marram, Shlegel & Bevis, 1979) การใชรปแบบการดแลผปวยแบบการพยาบาลเจาของไขเปนวธการทเหมาะสมทสดกบความเปนวชาชพ (เรณ พกบญม และคณะ, 2544) พยาบาลสามารถวางแผนและดาเนนการปฏบตการพยาบาลตามแผนไดอยางสมฤทธผล ผปวยจะไดรบการพยาบาลแบบองครวม และสมบรณแบบอยางแทจรงและเกดความพงพอใจในบรการพยาบาลทไดรบ ซงบงชถงประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบตการพยาบาล นอกจากนพยาบาลทอยในระบบพยาบาลเจาของไข กจะมโอกาสไดพฒนาความรความสามารถในการปฏบตการพยาบาล โดยใชกระบวนการพยาบาลอยางแทจรง รสกถงความเปนอสระในการปฏบตการพยาบาล ความมอานาจในการตดสนใจวางแผนและใหการพยาบาลผปวยในขอบเขตทพยาบาลพงจะกระทาได และรบผดชอบผลของการปฏบตอยางเตมภาคภม สงเหลานนอกจากจะแสดงถงความมเอกสทธในวชาชการพยาบาลแลว ยงพบวาเปนปจจยสาคญทจะนาไปสความพงพอใจในงานของพยาบาล (เรณ พกบญม และคณะ, 2544; Marram, Shlegel & Bevis, 1979) และเปนการพฒนาคณภาพการดแล ลดระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล เพมความพงพอใจของผปวย ลดการละเลยตอหนาท เพมความเชอมนในตวเอง และ ความพงพอใจตองานของพยาบาล (Nissen et al., 1997) กลมเปาหมายในการดแลผปวยในการดแลผปวยโดยการใชระบบพยาบาลเจาของไขคอกลมผปวยเรอรง โรคตดเชอตาง ๆ กลมผปวยทตองการการดแลทางสงคม (Linda & Catherine, 1998) และในการจดการพยาบาลใหผปวยแตละบคคลสงทสาคญคอการจดหาการดแลเฉพาะบคคลเพอใหเกดผลลพธในการดแลแกผปวย เปนการพยาบาลทแสดงถงการเอาใจใสทผปวยรบรไดถงความเปนเลศของการพยาบาลทผปวยไดรบซงเปาหมายในการดแลในระบบสขภาพในปจจบน ตองคานงถงภาวะสวนบคคล ระบบทางเศรษฐกจ เทคโนโลยของผปวยแตละบคคลเปนหลก นอกจากนระบบทางการพยาบาลจาเปนตองใหการสนบสนนเพอใหเกดระบบเจาของไข เพอใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองและมประสทธภาพสงสด (Jean, 2002) ระบบพยาบาลเจาของไข สงเสรมใหเกดคณภาพในการพยาบาลสงกวาการมอบหมายงานเปนทม โดยเพมความพงพอใจใหกบผใชบรการ สอดคลองกบการศกษาวจยของ เพญนภา ตองตดรมย (2549) ทศกษาผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไขในผปวยมะเรง พบวามความพงพอใจในระดบทสงกวาการใหการพยาบาลในรปแบบเดมอยางมนยสาคญทางสถตและในสวนของพยาบาลวชาชพทใชรปแบบเจาของไขมความพงพอใจมากกวารปแบบการใหการพยาบาลในรปแบบเดม ซงความพงพอใจของผรบบรการถอเปนตวชวดของคณภาพการพยาบาล (Eriksen, 1987)

 

ระบบการมอบหมายงาน กลมงานการพยาบาล โรงพยาบาลศนยราชบร แผนกศลยกรรม กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลศนยราชบร เปนแผนกหนงของกลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลราชบร ซงเปนโรงพยาบาลศนย ระดบตตยภม สงกดกระทรวงสาธารณสข ขนาด 855 เตยง มแพทย 140 คน พยาบาลทกระดบ 632 คน ไดมการพฒนาคณภาพการบรการเฉพาะสาขายงขน ปรบปรงทางวชาการมการรบแพทยฝกหด เปนสถาบนสมทบฝกนกศกษาและแพทยประจาบานหลายสาขา ไดรบการรบรองคณภาพระบบ ISO 9002:2001 ผานการรบรองคณภาพ Hospital Accreditation (HA) ในป พ.ศ.2549 จากสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (สรพ.) ไดรบรางวลมาตรฐาน Health Promoting Hospital (HPH) และรางวล Hospital Care Quality Award : HCQA อกทงจะมบคลากรทมสขภาพอน ๆ ทงในและตางประเทศมาศกษาดงานอยเสมอ เปนแหลงฝกปฏบตงานของนกศกษาพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข โรงพยาบาลศนยราชบร งานแผนกศลยกรรม เปนหนวยงานทแยกออกเปน 9 หอผปวย ไดแก หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 1, หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2, หอผปวยศลยกรรมทวไปหญง, หอผปวยศลยกรรมเดก, หอผปวยศลยกรรมทรวงอกและหลอดเลอด, หอผปวยศลยกรรมระบบประสาท 1, หอผปวยศลยกรรมระบบประสาท 2, หอผปวยศลยกรรมตกแตง และ หอผปวยศลยกรรมระบบทางเดนปสสาวะ มบคลากรจานวน 157 คน เปนพยาบาลวชาชพ 108 คน พยาบาลเทคนค 2 คน ผชวยพยาบาล 1 คน และ ผชวยเหลอคนไข 46 คน ใหการดแลรกษาพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตดานศลยกรรมทวไป และศลยกรรมเฉพาะทาง ไดมการทากจกรรมพฒนาคณภาพการพยาบาลตามนโยบายของกลมการพยาบาลและตามนโยบายของโรงพยาบาลอยางตอเนองมาโดยตลอด ในการดแลผใชบรการทผานมาในทนผวจยจะกลาวถงกลมตวอยางไดแกหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มเจาหนาทปฏบตงาน แบงเปน พยาบาลวชาชพ 11 คน (รวมหวหนาหอผปวย) ผชวยเหลอคนไข 5 คน ไดใชการมอบหมายงานพยาบาลแบบกจกรรม (Functional nursing) ในการใหบรการพยาบาล กลาวคอ มการมอบหมายใหพยาบาลสมาชกทมดแลผปวยในอตรา 1:12 คน(พยาบาล:ผปวย) และมพยาบาลททาหนาทหวหนาเวรเปนผรบแผนการรกษา มอบงานใหพยาบาลสมาชกทมนาไปปฏบตและเมอพยาบาลสมาชกทมคนเดมหยดพกไปเมอกลบขนเวรใหมอกครง จะไมไดรบมอบหมายใหดแลผปวยรายเดม ทาใหผใชบรการไมไดรบการดแลจากพยาบาลคนเดม ซงสงผลใหการดแลไมตอเนอง การวางแผนการดแลไมครอบคลม จากการตดตามประเมนผลและวเคราะหคณภาพการพยาบาลของหนวยงานตามตวชวดคณภาพการพยาบาลงานหอผปวยศลยกรรมพบวาอตราการเกดแผลกดทบ พบรอยละ 4.47 และ รอยละ 4.25 จากเกณฑ 0% ในป พ.ศ.2554 และ 2555 ตามลาดบ (งานหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2, 2555) ความ

 

พงพอใจของผใชบรการงานหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 พบวาความพงพอใจลดลงจากรอยละ 86.93 สารวจเมอเดอนกนยายน 2554 เปนรอยละ 85.29 สารวจในเดอนกนยายน 2555 (ขอมลสารสนเทศของหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2, 2554-2555) และจากการตดตามประเมนผลการปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานการปฏบตของวชาชพ คอ การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาล โดยการสงเกตขณะปฏบตงานและตรวจสอบจากบนทกทางการพยาบาล โดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของหนวยงาน และคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของกลมการพยาบาล พบวามการนาไปปฏบตนอยลง เมอวเคราะหหาสาเหตของการไมสามารถปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานวชาชพไดอยางครบถวนและถกตอง โดยการสมภาษณพยาบาลวชาชพในหนวยงานจานวน 8 คน พบวาพยาบาลยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบน พยาบาลสวนใหญตองการใหการพยาบาลอยางใกลชดเพอจะไดทราบปญหา และชวยเหลอผปวยไดอยางครอบคลมตอเนอง ใหคาแนะนาและวางแผนการพยาบาลใหผปวยไดตอเนองมากยงขน แตเนองจากจานวนผปวยในความรบผดชอบมมากทาใหมความเรงรบเพอใหงานเสรจทนเวลา สมพนธภาพระหวางผปวยและพยาบาลมนอย เวลาในการอยกบผปวยเพอใหการพยาบาลและคาแนะนาไมสามารถทาไดด และจากการพดคยกบผปวยทมารบบรการในหอผปวยศลยกรรมชายจานวน 5 คน พบวาผปวยยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบนมากนก เนองจากผปวยตองการการดแลจากพยาบาลทคนเคยเปนพยาบาลคนเดมทราบปญหาตงแตเบองตน และในขณะทนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลตองการการดแลอยางใกลชด ซงในบางครงพยาบาลทแนะนากอนทาผาตดและพยาบาลทดแลหลงการผาตดเปนคนละคนกน การเปลยนพยาบาลทกวนทาใหการสงตอปญหาไมตอเนอง เพอใหบรการพยาบาลในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มคณภาพไดมาตรฐานตามเกณฑทกาหนดอยางสมาเสมอ ผใหบรการตองตระหนกเหนความสาคญของการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาล มสวนรวมในการพฒนาอยางจรงจงและตอเนอง รวมถงผรบผดชอบดแลหนวยงานนตองใชกลยทธทกวถทางในการพฒนาคณภาพบรการพยาบาล ใหไดตามมาตรฐานทกาหนดและดแลกากบใหเปนไปตามมาตรฐานตลอดเวลาเพอใหมคณภาพทสมาเสมอ และเพยงพอทจะสามารถรบประกนไดวาผปวยทกรายจะไดรบการดแลอยางปลอดภยและมประสทธภาพ ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาระบบการพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร เพอเพมระดบคณภาพบรการพยาบาลในหนวยงานใหมคณภาพตามมาตรฐานทกาหนดอยางสมาเสมอและเพยงพอทจะเปนหลกประกนไดวาผใชบรการมความปลอดภยและพงพอใจ ตามแนวคดของ มาแรม และคณะ (Marram et al.,1979) ทวา เปาหมายของการปฏบตงานยดผปวยเปนศนยกลางเพอใหผปวยไดรบการดแลครบองครวม มความ

 

รบผดชอบในการดแลผปวยตามความสามารถและทกษะอยางเหมาะสมโดยมการจดพยาบาลใหกบผปวยตามประสบการณ โดยใชประเภทผปวยเปนเกณฑในการมอบหมายงาน ใหการดแลตอเนองโดยความตอเนองของกจกรรมการดแลคนเดยวกน และเมอพยาบาลเจาของไขไมอย จะมการมอบหมายใหผรวมดแลสามารถใหการพยาบาลไดอยางตอเนอง พยาบาลใหการดแลผปวยสมบรณแบบ มการประสานการดแลผปวยรวมกบทมสหสาขาอยางมประสทธภาพ สงผลใหผปวยไดรบการดแลทดมคณภาพเกดความพงพอใจในระบบการบรการ มการพฒนาบคลากรซงในระบบนจะสามารถกระตนใหเกดการเรยนรอยางเหมาะสมและมการสงเสรมใหพยาบาลมลกษณะพเศษ 3 ประการตามแนวคดของ มาแรม และคณะ (Marram et al.,1979) คอ มความเปนอสระในการทางาน มอานาจในการตดสนใจ มความรบผดชอบตอหนาท จากคณลกษณะนจะสงผลใหเกดการบรการทมคณภาพ ครบองครวม ครอบคลม 4 มต เกดผลลพธทางการพยาบาล ผปวยเกดความพงพอใจตอบรการและตอบสนองตอเปาหมายของหนวยงานและพนธกจของโรงพยาบาลได

ระบบพยาบาลเจาของไข ความหมายของระบบพยาบาลเจาของไข

มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ใหความหมายของระบบพยาบาลเจาของไขวา เปนวธการมอบหมายใหพยาบาลแตละคนรบผดชอบผปวยเปนรายบคคล พยาบาลจะเรมรบผปวยไวในความดแลตงแตรบผปวยใหม และวางแผนการพยาบาลอยางตอเนอง 24 ชวโมง และตลอดเวลาทอยโรงพยาบาลจนกระทงจาหนาย ใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน เวลาอน ๆ นอกเหนอจากน จะเปนหนาทของพยาบาลผชวยจะใหการพยาบาลแทนตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไว พยาบาลเจาของไขจะรวมมอในการปฏบตงานกบสมาชกในทมสขภาพคนอน ๆ

โยเดอร ไวส (Yoder Wise, 2003) ใหความหมายของระบบพยาบาลเจาของไขวา เปนผรบผดชอบใหการดแล วางแผนการพยาบาลผปวยตงแตแรกรบจนกระทงจาหนาย เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวยจะเปนผไดรบการมอบหมายใหปฏบตการพยาบาลแทน ตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไว ถาผปวยมอาการเปลยนแปลงหรอมภาวะแทรกซอนพยาบาลผชวยจะชวยปรบแผนการพยาบาล โดยรายงานใหพยาบาลเจาของไข ผซงมหนาทรบผดชอบผปวยตลอด 24 ชวโมงทราบ เพอปรบแผนการพยาบาลตามความเหมาะสม

 

แมนเธย (Manthey Marie, 2005:65-83) ใหความหมายของระบบเจาของไขวา เปนวธการมอบหมายหนาทใหพยาบาลรบผดชอบเปนพยาบาลเจาของไข ดแลผปวยรายบคคล เปนผ รวบรวมขอมล และวางแผนการพยาบาลตอเนอง 24 ชวโมง ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย ใหการพยาบาลผปวยดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน นอกเวลาอน ๆ นน ผชวยดแลซงอาจเปนพยาบาลประจาการ พยาบาลเทคนค หรอนกศกษาพยาบาล เปนผใหการดแลแทนพยาบาลเจาของไข โดยมแนวคดทสาคญ คอ “My patient – My nurse”

พวงรตน บญญานรกษ (2544) ไดใหความหมายของพยาบาลเจาของไขวา เปนการมอบหมายผปวยแตละรายใหอยในความดแลของพยาบาลเปนรายบคคล ในฐานะเปน “พยาบาลเจาของไข” หรอพยาบาลมโอกาสเลอกผปวยในความดแล พยาบาลผนจะวางแผนการพยาบาลสาหรบผปวยของตนแตละคน ตลอด 24 ชวโมง ตลอดไปจนกระทงผปวยกลบบาน และใหการพยาบาลผปวยดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน เวลาอน ๆ นอกเหนอจากนจะเปนหนาทของพยาบาลคนอน ทปฏบตงานแทน เรยกพยาบาลกลมนวา “พยาบาลผชวย”

จากความหมายดงกลาวพอสรปไดวา ระบบพยาบาลเจาของไข หมายถง การมอบหมายใหพยาบาลรบผดชอบดแลผปวยเฉพาะราย ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย โดยวางแผนการพยาบาลผปวยอยางตอเนองตลอด 24 ชวโมง เมอพยาบาลผรบผดชอบผปวยไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวยจะเปนผดแลผปวยแทน โดยใหการดแลตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไว

แนวคดสาคญของระบบการพยาบาลเจาของไข

แนวคดระบบการพยาบาลเจาของไข ซง มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979 อางถง

ใน ปารชาต ตนสวรรณ, 2546: 30) ไดเสนอแนวคดการพยาบาลเจาของไขไวดงตอไปน 1. มอบหมายงานโดยพยาบาลหวหนาหอผปวย โดยเนนการคานงถงความตองการ

ของผปวยและความสามารถของบคลากรพยาบาลแตละคน มอบหมายผปวยแตละคนใหกบพยาบาลเฉพาะคนตงแตวนรบผปวยใหม ซงพยาบาลจะรบผดชอบผปวยจานวนหนงอาจจะไมเกน 6 คน (Marram et al.,1979) และสอดคลองกบ Hegyvary (1982) กลาววาไมเกน 10 คน ดงนนจานวนการรบผดชอบผปวยจะขนอยกบจานวนของผปวยท งหมด ตออตราสวนของพยาบาล พยาบาลเจาของไขจะเปนผรบผดชอบ และรบผดชอบตอภาระหนาทตอผปวยทงหมดเกยวกบความตองการตลอดระยะเวลาทผปวยเขารบการรกษาในหนวยงานของตนเอง ซง มาแรม และคณะ(Marram et al., 1979) ไดเรยกลกษณะการพยาบาลเจาของไขวา “A Triple A Nurse” ซงลกษณะ 3

 

อยางนคอ มความเปนอสระในตนเอง (Autonomy) มอานาจหนาท (Authority) และมความสานกในภาระหนาทรบผดชอบ (Accountability) และ นอกจากนน Watts & O’Leary (1980) ไดเรยกลกษณะของพยาบาลเจาของไขวามลกษณะในการปฏบตงาน “5A’s 5C’s” ไดแก ความรบผดชอบตองานในหนาท (Accountability) การเปนผพทกษสทธ (Advocacy) มอานาจหนาท (Authority) มการแสดงออกอยางเหมาะสม (Assertiveness) มความเปนอสระเชงวชาชพ (Autonomy) มความรวมมอของบคลากรในทมสขภาพ (Collaboration) มการตดตอสอสาร (Communication) ทมความเขาใจตรงกนถงปญหาผปวย มความผกพนในงาน (Commitment) ในการแกไขปญหารวมกน มความตอเนอง (Continuity) และมการประสานงาน (Coordination) อยางเปนระบบ แผนภาพท 1 แสดงความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล พยาบาลนเทศ และหวหนาหอผปวย ในระบบพยาบาลเจาของไข (Gwen D. Marram , Margaret W. Barett & Em Olivia Bevis, 1979 )

2. พยาบาลเจาของไขใชกระบวนการพยาบาลเปนเครองมอในการดแลผปวย ซงจะทาการรวบรวมขอมลและวางแผนการพยาบาลเปนลายลกษณอกษร ซงจะตองประกอบดวย ขอมลผปวย วตถประสงคของการปฏบตกจกรรมการพยาบาล คาแนะนาทให ตลอดจนรายละเอยดในการเตรยมจาหนาย แหลงประโยชนทเตรยมจะปฏบตหรอไดปฏบตไปแลว

3. พยาบาลเจาของไขจะตองรวมมอกนปฏบต (Collaboration) กบแพทยและบคลากรทมสขภาพอน ๆ ทเกยวของกบการดแลผปวยเพอใหการดแลทครอบคลม โดยการวางแผนและประเมนผลการพยาบาล พยาบาลเจาของไขจะใหการพยาบาลดวยตนเองทกครงทขนปฏบตงาน

หวหนาพยาบาล

หวหนาหอผปวยใน

ระบบพยาบาล

เจาของไข

พยาบาลนเทศ

ระบบพยาบาล

เจาของไข

หวหนาหอผปวยใน

ระบบพยาบาล

เจาของไข

บคลากร บคลากร

 

จะตองตดตามปญหาของผปวยเปนผดแลผปวยแทน โดยปฏบตตามแผนการพยาบาลทไดเขยนไวแลว พยาบาลผชวยซงเปนพยาบาลวชาชพหรอพยาบาลเทคนคสามารถปรบเปลยนแผนการพยาบาลทวางไวไดในกรณทผปวยมอาการเปลยนแปลงหรอภาวะฉกเฉน แตจะตองตดตอสอสารใหพยาบาลเจาของไขทราบดวย ในกรณทเปนพยาบาลระดบตากวาพยาบาลวชาชพ การปรบเปลยนแผนจะเปนหนาทของหวหนาเวร ซงเปนพยาบาลวชาชพหรอหวหนาหอผปวยหรออาจจะรวมอภปรายปญหาในการปรบเปลยนแผนการพยาบาลรวมกบพยาบาลเจาของไขได

4. การตดตอสอสาร (Communication) จากพยาบาลเจาของไขไปยงบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพเพอใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองใน 24 ชวโมง และตลอดระยะเวลาทพกรกษาอยในโรงพยาบาลจนกระทงจาหนาย ซงมลกษณะการตดตอสอสารโดยตรง (direct communication) โดยอาจจะใชการสอสารทใชภาษาพดหรอการบนทกกได พยาบาลเจาของไขจะประสานงานกบบคลากรอนในทมสขภาพเพอใชแหลงประโยชนตาง ๆ อยางเหมาะสมและเพอใหผปวยและครอบครวไดรบประโยชนมากทสด

แผนภาพท 2 แสดงความสมพนธระหวางพยาบาลเจาของไข ผปวย บคลากรอน (Marram et al., 1979)

จากแนวคดการพยาบาลเจาของไขเหนไดวาประกอบไปดวยประเดนสาคญ ๆ คอ การ

มอบหมายความรบผดชอบ การดแลผปวยทตอเนอง ใชกระบวนการพยาบาลเปนเครองมอ การรวมมอ การตดตอสอสาร การประสานงาน ซงสวนประกอบดงกลาวจะนามาใชเปนหลกในการปฏบตในระบบน

พยาบาลเจาของไข

ครอบครว แพทย

พยาบาลผรวมดแล

(เวรบาย) พยาบาลผรวมดแล

(เวรดก)

โรงพยาบาล หนวยงานในชมชน

หวหนา

หอผปวย

 

1. วตถประสงคของการพยาบาลเจาของไข วตถประสงคหลกของการพยาบาลเจาของไขนน มงทจะใหผปวยไดรบการดแลและ

บรการสงสด โดยพจารณาความตองการของผปวยเปนรายบคคลและในขณะเดยวกนกตองการพฒนาบคลากรดวยคอ

1. การดแลโดยมผปวยเปนศนยกลาง (Patient centered care) เปนการใหการพยาบาลทยดผปวยเปนศนยกลาง เพอวางแผนการพยาบาล และนาแผนการพยาบาลไปปฏบตและประเมนผลการพยาบาลดวย

2. มความสานกในภาระหนาทรบผดชอบในการดแลผปวย (Accountability of patient care) ดวยการมอบหมายหนาทใหกบบคลากรพยาบาล ซงจะพจารณาตามความสามารถและทกษะของพยาบาลแตละคน เพอรบผดชอบในการดแลผปวยแตละคนรวมทงครอบครวของผปวยดวยสอสารการดแลทกประเภทกบบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพตลอดจนครอบครวผปวยดวย

3. ใหการดแลอยางตอเนอง (Continuity of patient care) ความตอเนองของการดแลเกดจากการมอบหมายผปวยคนหนงใหอยในความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไขคนหนงโดยตลอด ซงจะเปนผประสานการดแลผปวยใหกบพยาบาลผชวย โดยปฏบตตามแผนการพยาบาลทไดกาหนดไว

4. ใหการดแลผปวยทสมบรณแบบ (Comprehensive patient care) เปนการพยาบาลผปวยแบบองครวม (Holistic) คอ ไดรบการตอบสนองความตองการโดยรวมดานการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมและสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมสขภาพ

5. การประสานการดแลผปวย (Coordination of patient care) โดยประสานงานกบบคลากรในทมสขภาพทงในและนอกหนวยงาน เพอใหผปวยไดรบการดแลอยางดทสด

6. การพฒนาบคลากร (Staff development) เปนการกระตนและอานวยความสะดวกสงเสรมใหมการเจรญในดานความรแกบคลากรพยาบาล โดยใหโอกาสในการเรยนรอยางเหมาะสม

จะเหนไดวาวตถประสงคหลกของการพยาบาลเจาของไขนนกเพอการใหการดแลทเกดประโยชนสงสด ใหบรการแกผปวยและครอบครวโดยยดการใหการพยาบาลตามความตองการของผปวยเฉพาะราย การพยาบาลเจาของไขจะเปนหลกสาคญของการดแลผปวย มความรบผดชอบในการใหการดแลตามขอบเขต ใหบรการการพยาบาลผปวยแบบองครวม โดยคานงถงรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ นอกจากนยงสงเสรมใหมการพฒนาบคลากรการพยาบาลในหนวยงานดวย

 

2. ขอดของระบบพยาบาลเจาของไข ขอดของระบบพยาบาลเจาของไข (พวงรตน บญญานรกษ, 2544:32) ไดสรปผลดของระบบพยาบาลเจาของไขจากการศกษาของ มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ไวดงน 1. เปนการพยาบาลทยดผปวยเปนศนยกลางอยางแทจรง ใหการพยาบาลโดยมแผนการพยาบาลเปนหลก นาแผนการพยาบาลมาปฏบต ตลอดจนประเมนผลแผนการพยาบาลอยเสมอ พยาบาลเจาของไขจะวางแผนการพยาบาล จดลาดบกจกรรมการพยาบาลตามความสาคญกอนหลงโดยพยายามใหสนองความตองการของผปวย รวมทงลกษณะครอบครวและสงแวดลอมใหมากทสด โดยพจารณาตามลกษณะการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของโรคทเกดขนกบผปวย โดยลกษณะดงกลาวจะเปนการกระตนใหพยาบาลมการวางแผนการพยาบาล และเขยนไวเปนลายลกษณอกษร ในรายงานของผปวยตงแตแรกเรม มผลดตอการประเมนความตองการของผปวยใหแมนยายงขน 2. พยาบาลมความรบผดชอบตอผปวยสง สามารถรายงานการเปลยนแปลงการดาเนนของโรค และอาการตาง ๆ ตลอดจนวนจฉยความตองการของผปวยแตละคนไดตอเนองกน เนองจากพยาบาลเจาของไขตองรบผดชอบกจกรรมพยาบาลทกอยางทผปวยไดรบ 3. เปนการใหการพยาบาลทตอเนอง โดยการมอบหมายใหรบผดชอบผปวยโดยตลอด พยาบาลเจาของไขจะตองมความเขาใจผปวยของตนเองไดเปนอยางด กาหนดกจกรรมการพยาบาลตาง ๆ ดวยพยาบาลคนเดยวกน ทาใหการพยาบาลทกอยางมเหตมผลตอกนและเกดความตอเนองกน 4. เปนการใหการพยาบาลอยางสมบรณแบบ เนองจากพยาบาลคนเดยวกนทวางแผนการดแลผปวยโดยตลอด ตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยจงเกดขนดวยด ทาใหเขาใจปญหาทเกดขนกบผปวยอยางรอบดานทงปญหาดานอารมณ สงคมการดาเนนชวตหรอปญหาความตองการทางดานรางกาย พยาบาลเจาของไขจะสามารถวนจฉยการพยาบาลเฉพาะอยางทผปวยตองการไดอยางเหมาะสมถกตอง ทงยงสามารถวางแผนในการใหการศกษา (health education) แกผปวย และครอบครวไดเปนอยางดดวย 5. เกดการประสานงานทด พยาบาลเจาของไขเปนผตดตามผลการรกษาพยาบาลของผปวยอยางใกลชด มการรายงานใหพยาบาลททางานรวมกนและผทเกยวของ เชน แพทยไดทราบถงอาการและการเปลยนแปลงของผปวย ทาใหเกดการประสานงานทด การรกษาพยาบาลมประสทธภาพสง นอกจากนยงชวยใหการใชสถาบนทางสงคมอน ๆ ทเกยวของกบการรกษาพยาบาลเปนไปอยางเหมาะสมดวย

 

6. เปนการพฒนาบคลากรและเรยนรอยางตอเนองพยาบาลในระบบพยาบาลเจา ของไขจะเปนผทมโอกาสในการพฒนาความรและทกษะในการปฏบตการพยาบาลเปนอยางมาก ทาใหพยาบาลมความกระตอรอรนทจะพฒนาตนเอง หาความรเพอนามาใหการดแลผปวยเฉพาะรายและมโอกาสนาความรนนไปปฏบตกบผปวยดวยตนเอง ทาใหเกดการพฒนาบคลากรทางการพยาบาล นอกจากนมขอดของระบบพยาบาลเจาของไข จากการศกษาเปรยบเทยบคณภาพของการจดการดวยระบบมอบหมายงานวธตาง ๆ ดงน 1. ทาใหพยาบาลมความเปนอสระ และเอกสทธในการปฏบตงาน มากกวาในระบบการทางานเปนทม (นงลกษณ วทยาวศวสกล, 2548) ซงเอกสทธทางการพยาบาลนจะเปนกญแจสาคญสาหรบการพฒนาวชาชพการพยาบาล (Swanburg & R.C., 1990) พยาบาลมความเปนอสระในการปฏบตงานมากกวาการมอบหมายงานในรปแบบอน ๆ (เรณ พกบญม, จนทรทพย วงศววฒน, จตพร แตงฉาย, สปาณ เสนาดสย, 2543) 2. พยาบาลเกดความพงพอใจในการทางาน เพราะสามารถใชความรความสามารถไดอยางเตมท มอสระในการตดสนใจภายในขอบเขตของพยาบาลวชาชพ ซงจะสงผลใหเกดคณภาพของการบรการทด (Yoder Wise & Patricia, 2003) นอกจากนยงรสกภาคภมในตอความสาเรจของการดแลผปวยทตนเองมสวนรวมโดยตรง (Bernhard & Walsh, 1995) การปฏบตงานในระบบพยาบาลเจาของไข ทาใหเพมความพงพอใจในงาน ในดานความมอสระในการทางาน และภาระงานลดลง (Leach, 1993) และมความเหนวาตนสามารถใหการพยาบาลผปวยเปนรายบคคลไดสง ทาใหเกดความพอใจในงาน (Job satisfaction) มากขน เกดความภาคภมใจ พอใจในวชาชพพยาบาล พยาบาลมความรสกวาตนเองมความสนใจและกระตอรอรนตอความตองการของผปวย รสกวาตนเองไดเพมพนทกษะและความร ชวยใหคณภาพของการพยาบาลสงขน นอกจากนการใชระบบพยาบาลเจาของไข ยงจะชวยใหเกดความทดเทยมกนในหมพยาบาล ไมมใครอยเหนอใครเมอเทยบกบการมอบหมายงานเปนทม (Marram et al, 1979) ทาใหพยาบาลรจกผปวยไดลกซงมากกวาเดม ใหการพยาบาลตอบสนองความตองการของผปวยไดมากทสด เนองจากมการปฏสมพนธกบผปวยมากขน มการกระจายอานาจในการตดสนใจและใชแผนการพยาบาลมากขน (Perala & Hentinen, 1989) พยาบาลมความพงพอใจในงานสงขนในดาน ลกษณะงาน ดานการบงคบบญชา ดานสภาพการทางาน ดานการตดตอสอสาร และดานผรวมงาน เมอเทยบกบการมอบหมายงานตามหนาท (จรภค สวรรณเจรญ, 2545) 3. ผปวยพงพอใจตอบรการทไดรบ เพราะวาผปวยสามารถทจะสรางสมพนธภาพทดกบพยาบาลเจาของไขได พยาบาลเจาของไขจะสอสารแผนการดแลกบผปวย ผปวยสามารถม

 

สวนรวมในการฟนฟตนเอง แผนการดแลของพยาบาลเจาของไขจะเปนองครวม (Holistic Care) โดยพจารณาถงความตองการทางดานรางกายและจตใจของผปวย ตลอดจนสงคมวฒนธรรมของผปวยรวมดวย ดงนนพยาบาลเจาของไขจะสามารถวางแผนการดแลใหมความเหมาะสมมากทสดรวมกบผปวย (Yoder Wise & Patricia, 2003) จากการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนของผปวยทมการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข การมอบหมายเปนรายผปวย เปนทม และเปนหนาท ของมาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) พบวาผปวยไดรบการดแลจากพยาบาลในฐานะทผปวยเปนบคคลหนง ( Personalized attention) ผปวยในระบบพยาบาลเจาของไขมความรสกวาพยาบาลมความเขาใจในตวผปวยด ใหความชวยเหลอดมาก ใจด รนเรง และพอใจทจะใหการดแล พยาบาลพรอมทจะใหการรกษาพยาบาลทนท และไดนาเอาการรกษาพยาบาลไปปฏบตอยางมประสทธภาพ สนใจทจะไตถามความตองการของผปวยอยเสมอ ผปวยไดรบความสนใจจากพยาบาลและรสกมนคงปลอดภยสง รวมทงพยาบาลเจาของไข ใชเวลาอยกบผปวยสงกวาการมอบหมายงานแบบอน ๆ ขอหนงทสาคญคอ หลงการใชระบบพยาบาลเจาของไข ผปวยมความพงพอใจในการพยาบาลสงสด (extremely satisfied) ถง 65% ซงกอนการใชระบบนผปวยมความพงพอใจเพยงรอยละ 25 เทานน 4. ลดจานวนบคลากรทไมใชวชาชพลงไป เพราะระบบพยาบาลเจาของไขตองการผปฏบตในระดบวชาชพเทานน (ปรางคทพย อจะรตน, 2541) 5. พยาบาลมการเรยนรอยางตอเนอง เพราะจะตองใหการดแลผปวยในแนวลก (Bernhard & Walsh, 1995) พยาบาลมความรและความเขาใจในปญหาผปวยและครอบครวไดเปนอยางดสามารถวางแผนการพยาบาลไดอยางครอบคลมและตอเนอง ทาใหพยาบาลมการพฒนาตนเอง ทงทางดานความรในการพยาบาล ทกษะการปฏบตการพยาบาล (ศศธร แสงศร, 2545) 6. มการสอสารกบแพทย และบคลากรทางดานสขภาพอน ๆ มากขน ทาใหมการประสานการดแลดขน (Yoder Wise, 2003) 7. แพทยจะยอมรบในบทบาทพยาบาลเจาของไข เพราะเชอมนวาผปวยไดรบการดแลครบและถกตองตามแผนการรกษา และยงสามารถตดตอซกถามอาการผปวยจากพยาบาลเจาของไขโดยตรง (ปรางทพย อจะรตน, 2541) แพทยมความเชอวา พยาบาลเจาของไขมความรความเขาใจผปวยเปนอยางด และตดตามการเปลยนแปลงของผปวยอยางใกลชดตลอดเวลา ซงสงเหลานมความสาคญมากสาหรบพยาบาล เพราะเปนบคคลทอยใกลชดกบผปวยทสด เมอเปรยบเทยบกบเจาหนาทคนอน ๆ ลกษณะสาคญขอนของพยาบาลเจาของไข ชวยใหการรกษาพยาบาลประสบความสาเรจมากขน ความผดพลาดนอยลง (Manthey & Kramer, 1970)

 

8. คณภาพการดแลในระบบการพยาบาลเจาของไขดมาก เพราะวาพยาบาลเจาของไขสามารถนากาหนดขอบเขตของปญหาและแกปญหาของผปวยได ผลลพธทเกดขนกบผปวยจงดและรวดเรว (Spitzer, 1994) จากการศกษาของ Archibong (1999) ประเมนผลจากการใชระบบพยาบาลเจาของไขในโรงพยาบาลในไนจเรย พบวา การพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขสามารถเพมคณภาพการบรการการพยาบาลมากขนอยางมนยสาคญ และคณภาพทเพมมากทสด คอ การใหการพยาบาลตอบสนองความตองการการพยาบาลของผปวยเฉพาะราย และยงชวยใหการสอสารระหวางพยาบาลกบผปวยดขน ซงสอดคลองกบ สองแสง ธรรมศกด (2542) ทาใหเกดคณภาพบรการพยาบาล ดานความสามารถในการทากจวตรประจาวนของผใชบรการสงกวากลมทมการจดการดแลแบบหนาท และจากการศกษาผลของการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขตอความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออน และความพงพอใจของผดแล ของอบล วรรณกจ (2547) พบวา ความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออน และความพงพอใจของผดแลหลงไดรบการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไขสงกวากอนไดรบการปฏบตการพยาบาลในระบบพยาบาลเจาของไข และความสามารถในการดแลตนเองของเดกปญญาออนสงกวากลมทไดรบการดแลตามปกต

จากการศกษางานวจยเกยวกบการนารปแบบการพยาบาลเจาของไขไปใช พบวา วลสน และดอรสน (Wilson & Dawson, 1989) ไดศกษาถงการปฏบตงานในระบบการพยาบาลเจาของไขพบวาพยาบาลเหนความสาคญในการวางแผนการพยาบาล นอกจากนระบบการพยาบาลเจาของไข ยงเปนรปแบบบรการพยาบาลทใหการดแลผปวยอยางสมบรณแบบ (Comprehensive care) นนคอ ผปวยไดรบการตอบสนองความตองการ โดยรวมทงดานการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมและสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมตอภาวะสขภาพ อกทงมการประสานงานอยางตอเนอง (Coordinate)

มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979) ไดกลาววาพยาบาลเจาของไข จะมลกษณะเฉพาะ 3 ประการดวยกน คอ มความอสระในตนเอง (Autonomy) มความสานกในภาระหนาททรบผดชอบ (Accountability) และมอานาจหนาท (Authority) ตลอดเวลาทรบผดชอบผปวย ซงสอดคลองกบทแฟรแบงค (Fairbanks, 1980) ศกษาและพบวา การนาระบบการพยาบาลเจาของไขไปใชในการปฏบตในระบบบรการพยาบาล ทาใหพยาบาลแตละคนมมความสานกในภาระหนาททรบผดชอบเพมขน ใหการพยาบาลทตอเนอง อกทงจากการศกษาของผวจยหลาย ๆ ทานเปรยบเทยบการปฏบตการพยาบาลแบบเปนทมกบการพยาบาลเจาของไข พบวาผปวยมความพงพอใจในระบบบรการเจาของไขมากกวาแบบเปนทม (Scukla & Tuner, 1984; Sella & Macleod, 1991)

 

จากการศกษาของเชลลา และแมคลออด (Sella & Macleod, 1991) ไดศกษาเกยวกบการปฏบตในระบบการพยาบาลเจาของไขพบวาพยาบาลและผปวยมสมพนธภาพทดตอกน มการประสานงานเพมขนระหวางพยาบาลเจาของไขกบผปวย พยาบาลเจาของไขกบพยาบาลทไมใชพยาบาลเจาของไข หรอพยาบาลเจาของไขกบบคลากรอน ๆ ในทมสขภาพ ทาใหผปวยไดรบการดแลทตอเนองรวมทงใหการพยาบาลในฐานะปจเจกบคคล (Individual) จากลกษณะของการปฏบตงานของพยาบาลเจาของไข การศกษาของสรย ลมงคล (2547: 98) พบวา การมอบหมายงานรปแบบพยาบาลเจาของไขทาใหพยาบาลมระดบความอสระในวชาชพสงขน ซงสอดคลองกบการศกษาของสรกาญจน บรสทธบณฑต (2540) เรณ พกบญมและคณะ (2544) และของประภาศร สงขทวงษ (2547) ทพบวาผลของการใชรปแบบการพยาบาลเจาของไข ทาใหพยาบาลมความเปนอสระในการปฏบตงานมากกวาในรปแบบการพยาบาลแบบทมหรอแบบอน ๆ 3 . การจดการในระบบการพยาบาลเจาของไข การจดการในระบบการพยาบาลเจาของไขประกอบดวยแนวทางในการจดการเกยวกบลกษณะโครงสรางองคการ แนวทางในการตดตอสอสาร การมอบหมายหนาทรบผดชอบ การบนทกและรายงาน บทบาทของบคลากรพยาบาล สงจาเปนในการใชระบบการพยาบาลเจาของไขซง มาแรม และคณะ (Marram et al., 1979 อางถงใน สรวฒนา เกตวระพงศ, 2549) ไดอธบายองคประกอบการจดการในระบบการพยาบาลเจาของไขไวดงน

1. โครงสรางองคการในระบบการพยาบาลเจาของไข เปนโครงสรางองคกรทมการกระจายอานาจไปสบคลากรทปฏบตงานอยางเหมาะสม หวหนาหอผปวยในระบบพยาบาลเจาของไขจะรายงานตรงตอหวหนาพยาบาล สวนผชวยหวหนาหอผปวยและผประสานงานการบรการระบบการพยาบาลเจาของไขจะทาหนาทเปนทปรกษาของหวหนาหอผปวยและพยาบาลเจาของไข

 

เสนลกศร หมายถง สายปฏบตหนาทแทนผบงคบบญชา เสนทบ หมายถง สายการบงคบบญชาโดยตรง

แผนภาพท 3 ความสมพนธระหวางหวหนาพยาบาล หวหนาหอผปวย ผชวยหวหนาหอผปวย ผ ประสานงาน และพยาบาลเจาของไขในระบบพยาบาลเจาของไข (Marram et al., 1979)

2. แนวทางในการตดตอสอสาร ในระบบพยาบาลเจาของไข พยาบาลเจาของไขเปนผทาหนาทประสานงานดแลผปวยรวมกบเจาหนาทอนๆ ทเกยวของเปนศนยกลางของการตดตอ สอสารโดยคานงถงความตองการของผปวยเปนสงสาคญ ตลอดเวลาทผปวยนอนในโรงพยาบาล มาแรม และคณะ (Marram et al.1979) ไดเสนอแนวทางการตดตอสอสารในระบบพยาบาลเจาของไข ดงน

2.1 พยาบาลเจาของไข จะสอสารกบพยาบาลผรวมดแลโดยตรงในการวางแผนการพยาบาลผปวย ตลอดจนการจดประชมหรอในขณะเดยวกน พยาบาลผรวมดแลสามารถรายงานไปยงพยาบาลเจาของไขเมออาการของผปวยเปลยนแปลง

2.2 พยาบาลเจาของไขสอสารกบครอบครวผปวยโดยจะตองตระหนกวาครอบครวมความสาคญในการชวยเหลอผปวย ทงในการดแลตนเองเกยวกบโรคและการฟนหายจากโรค ความสมพนธของพยาบาลเจาของไขและครอบครวผปวยจะเรมตงแตแรกรบ พยาบาลเจาของไขเปนผใหคาแนะนาสอนหรอจดอบรมใหความรแกครอบครวผปวย ซงนอกจากจะทาให

หวหนาพยาบาล

หวหนา

หอผปวย

ผประสานงานการบรการ

การพยาบาลเจาของไข

ผชวยหวหนา

หอผปวย

พยาบาลเจาของไขทงหมด

เวรเชา เวรบาย เวรดก

 

ครอบครวผปวยทราบวาใหการชวยเหลอดแลผปวยอยางไรในขณะอยในโรงพยาบาลจะเปนการชวยลดความวตกกงวลของครอบครวผปวย

2.3 พยาบาลเจาของไขสอสาร กบเจาหนาทโรงพยาบาลทเกยวของในดานอน ๆ เชน เภสชกร นกโภชนาการ นกกายภาพบาบด ฯลฯ เพอประสานงานการดแลผปวยใหเปนไปอยางราบรน ลดความวตกกงวลของผปวยเมอตองไปตรวจนอกแผนก

2.4 พยาบาลเจาของไขสอสารกบหนวยงานในชมชน เปนการตดตอประสานงานกบแหลงประโยชนในชมชนทสามารถใหการชวยเหลอผปวยอยางตอเนองซงอาจตดตอผานทางนกสงคมสงเคราะหหรอพยาบาลสาธารณสขใหประสานงานตอเนองในการวางแผนจาหนาย

2.5 พยาบาลเจาของไขกบหวหนาหอผปวยและแพทยจะมแนวทางการตดตอสอสารกนในรปสามเหลยม แผนภาพท 4 แสดงการตดตอสอสารรปสามเหลยมในระบบพยาบาลเจาของไข (Marram et al., 1979) 3. การมอบหมายหนาทรบผดชอบ พยาบาลเจาของไขมหนาทดแลผปวยทรบมอบหมายตงแตรบใหมจนกระทงจาหนายหรอยายออกจากหอผปวย โดยมพยาบาลผรวมดแลเปนผดแลผปวยแทนในเวลาทพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน ดงนน พยาบาลคนหนง จะไดรบมอบหมายใหเปนพยาบาลเจาของไขของ

พยาบาลผรวมดแล

พยาบาลเจาของไข

ผปวย

หวหนาหอผปวย แพทย

 

ผปวยจานวนหนง และเปนพยาบาลผรวมดแลผปวยอกจานวนหนง ดงนนผปวยคนหนงกจะไดรบการดแลจากพยาบาลเจาของไขและพยาบาลผรวมดแลอก 2 ถง 3 คน จานวนผปวยทมอบหมายใหดแลนนขนอยกบอตรากาลงของบคลากร ความสามารถของพยาบาลและความตองการการพยาบาลของผปวย ตวอยางการจดอตรากาลง พยาบาลวชาชพ จานวน 11 คน (รวมหวหนาหอผปวย) ทขนปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 24 เตยงสามญ และ 5 หองพเศษ โดยแบงออกเปน 3 เวร จะไดดงน เวลาปฏบตงาน จานวนพยาบาลวชาชพทขนปฏบตงาน จานวนผปวยทรบผดชอบ 08.00-16.00 5 8 16.00-24.00 2 15 24.00-08.00 2 15 การมอบหมายผปวยใหอยในความดแลของพยาบาลจะตองมใบมอบหมายงานประจาวน ซงระบชอผปวย ชอโรค ชอพยาบาลเจาของไข ชอพยาบาลผรวมดแลในแตละเวร ตลอดจนระบกจกรรมอน ๆ ทจดขนในแตละวนดวย เชน การประชมปรกษาทางการพยาบาล แผนภาพท 5 แสดงระบบการพยาบาลแบบเจาของไข (Yoder wise, 2003)

ผปวย

รบผดชอบการดแลผปวยตลอด 24 ชวโมง

พยาบาลเจาของไข

(Primary Nurse)

ปรกษาหารอกบหวหนา

หอผปวยและพยาบาล

ผตรวจการ

ปรกษากบแพทย และ/

หรอ บคลากรทางดาน

สขภาพอน ๆ ทเกยวของ

พยาบาลเวรเชารบผดชอบผปวย

แทนเมอพยาบาลเจาของไข

ไมไดขนปฏบตงาน

พยาบาลเวรบายรบผดชอบ

ผปวยแทนเมอพยาบาลเจาของ

ไขไมไดขนปฏบตงาน

พยาบาลเวรดกรบผดชอบผปวย

แทนเมอพยาบาลเจาของไขไมได

ขนปฏบตงาน

 

4. การบนทก และรายงาน การบนทก พยาบาลเจาของไขเปนผบนทกขอมลสาคญของผปวย ซงเปนประวตทางการพยาบาล แผนการพยาบาลลงในรายงานผปวย บนทกสงทสงเกตได การดแลรกษาการตรวจและกจกรรมทผปวยไดรบในแตละเวลา โดยใชระบบการบนทกตามปญหา โดยบนทกลงในเอกสารทแสดงออกถงความตอเนอง ความสมบรณ ความครอบคลม และความถกตองทางขอมล กรณทพยาบาลเจาของไข ไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผรวมดแลจะใหการพยาบาลตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขวางไวและจะบนทกสงทสงเกตไดและการดแลรกษาทผปวยไดรบในแตละเวลาอยางถกตองเหมาะสม การรายงาน พยาบาลเจาของไขและ/หรอ พยาบาลผรวมดแลในแตละเวรจะเปนผรายงานสงเวรตอเวรตอไป และพยาบาลทกคนของเวรตอไปกจะรบฟงรายงานดวยกนทงหมดแตจะเปนการรายงานเฉพาะสงสาคญ ๆ เทานน สาหรบรายละเอยดของผปวยแตละรายจะตองรายงานโดยตรงตอพยาบาลผรบผดชอบตอไป 5. สงทจาเปนในระบบการพยาบาลเจาของไข 5.1 แผนการพยาบาล เปนการวางแผนกจกรรมทใชในการแกปญหาของผปวยเพอใหบรรลตามเปาหมายการพยาบาลทไดกาหนดไว และบนทกแผนการพยาบาลลงในแบบบนทกแผนการพยาบาลใหชดเจน โดยพยาบาลเจาของไขตองวางแผนการพยาบาลและบนทกไวอยางสมบรณ เพอใหพยาบาลผรวมดแลสามารถปฏบตตามไดเมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน 5.2 แบบบนทกการมอบหมายงานและคารเดกซ พยาบาลเจาของไขตองใหความสาคญกบการบนทกเปนอยางมากเพอการตดตอสอสารการดแลรกษาทมประสทธภาพ 5.3 แผนปายชอผปวย เปนแผนปายทแสดงถงรายชอ – สกล อาย โรค แพทย ผดแล 5.4 แผนปายชอพยาบาลเจาของไข เปนแผนปายทตดไวประจาเตยงเพอแสดงถงพยาบาลทรบผดชอบ 6. บทบาทของบคลากรพยาบาลในระบบการพยาบาลเจาของไข 6.1 หวหนาหอผปวย มบทบาทสาคญในการควบคมคณภาพการพยาบาล และดาเนนงานใหการปฏบตงานแบบพยาบาลเจาของไขบรรลผลสาเรจ จงตองมความสามารถในการเปนผนา มความสามารถในการจงใจ เหนความสาคญและใหความสนใจตอการพฒนาบคลากรและตองเปนผมความรในเรองของการพยาบาลเจาของไขและเรองกระบวนการพยาบาลเปนอยางด ม

 

บทบาทสาคญในการใหคาปรกษาในเรองของการใชกระบวนการพยาบาล ซงพอจะสรปบทบาทของหวหนาหอผปวยไดดงน 6.1.1 มอบหมายผปวยใหพยาบาลเจาของไขทกราย 6.1.2มอบหมายใหพยาบาลเปนพยาบาลผ รวมดแล ดแลผ ปวยแทนพยาบาลเจาของไขทไมไดขนปฏบตงานในแตละเวร 6.1.3รวมรบและสงเวรเพอรบทราบและรวบรวมขอมลสาคญทเกยวกบผปวยเพอประโยชนในการรกษาพยาบาล 6.1.4 ตรวจเยยมผปวยเปนระยะ ๆ เพอประเมนผลการพยาบาลและสภาพปญหาของผปวย 6.1.5 รวมประชมปรกษาหารอกบพยาบาลเจาของไข และทมสขภาพเกยวกบปญหาของผปวย เพอหาแนวทางการรกษาพยาบาล 6.1.6 ตรวจสอบแบบบนทกทางการพยาบาลเพอประเมนผลการพยาบาล 6.1.7 แสดงความคดเหนและใหคาแนะนาตอการแกปญหาของผปวย 6.1.8 ใหคาแนะนาชวยเหลอในการปรบแผนการพยาบาลใหเหมาะสม กบปญหาของผปวย 6.1.9 แนะนาเทคนคการพยาบาลทถกตอง 6.1.10 รวบรวมขอมลสาคญเกยวกบการปฏบตงาน ไวประกอบการประเมนผลและแนวทางการแกไขปญหา 6.1.11 สารวจความตองการหรอความสนใจในการเรยนร และรวบรวมขอมลเกยวกบปจจยทสงเสรมสมรรถภาพในการปฏบตงาน 6.1.12 จดใหมการอบรม ประชม สมมนา รวมกนภายในหนวยงานประจาวน ประจาสปดาห หรอประจาเดอน 6.1.13 จดใหบคลากรไดมโอกาสเขารวมประชมทางวชาการ 6.1.14 จดหาอปกรณ เครองมอ เครองใชตาง ๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานเปนไปดวยดและมคณภาพ 6.1.15 เปนสอกลางในการตดตอประสานงาน ระหวางผบรหารและผปฏบตงาน โดยสอสารใหบคลากรเขาใจเกยวกบนโยบาย เปาหมาย แผนงานของโรงพยาบาลและกลมงานการพยาบาล ในขณะเดยวกนกตองสอสารใหผบรหารเขาใจในการปฏบตงาน คณภาพการปฏบตงาน ตลอดจนปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน เพอใหความชวยเหลอในการแกไขปญหาและสงเสรมการปฏบตงาน

 

6.2 พยาบาลเจาของไข (Primary nurse) เปนผใหการพยาบาลผปวยโดยตรงใหครอบคลมปญหาของผปวย ใหการพยาบาลแบบองครวมอยางตอเนอง วางแผนการพยาบาลผปวยตลอด 24 ชวโมง และตลอดเวลาทผปวยอยในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 คอตงแตรบใหมจนกระทงจาหนาย ปฏบตการพยาบาล ประเมนผลการพยาบาล และปรบเปลยนแผนการพยาบาลตามความจาเปน ใหสอดคลองกบปญหาของผปวย บทบาททสาคญของพยาบาลเจาของไขมดงน 6.2.1 รบผดชอบผปวยทไดรบมอบหมายจานวน 6-10 ราย 6.2.2 แนะนาตวใหผปวย และครอบครวตลอดจนแพทย และเพอนรวมงานทราบถงความรบผดชอบของตนเองตอผปวย 6.2.3 วางแผนการพยาบาลผปวยในความรบผดชอบตลอด 24 ชวโมง ต งแตรบใหมจนกระทงผปวยจาหนาย และบนทกแผนการพยาบาลลงในแบบบนทกทางการพยาบาล เพอสอสารเขาใจตรงกนถงปญหาของผปวย ตลอดจนแผนการปฏบตเพอแกไขปญหาผปวย 6.2.4 ใหการพยาบาลผปวยตามแผนการพยาบาลอยางครอบคลม ทงรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ 6.2.5 มบทบาททสาคญในทมสขภาพ ในการใหขอมลสาคญทเกยวกบผปวยตลอดจนรวมในการปรกษาหารอในการวางแผนการดแลผปวย 6.2.6 มบทบาทสาคญในการชวยใหผปวย ไดรบการดแลอยางตอเนอง โดยรบผดชอบในการวางแผนการจาหนายผปวย 6.2.7 ตดตอประสานงานกบหนวยงานอนทงในโรงพยาบาล และในชมชน เพอใหผปวยไดรบการดแลทตอเนอง 6.2.8 รบผดชอบเปนพยาบาลผรวมดแลในการดแลผปวยอน เมอพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานในเวรนน ๆ 6.3 พยาบาลผรวมดแล มบทบาทสาคญในการใหการดแลผปวยอยางตอเนอง โดยการปฏบตตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขไดกาหนดไวเมอพยาบาลเจาของไขไมอย เชน เวรหยด สามารถทจะปรบเปลยนแผนการพยาบาล เพอแกไขปญหาผปวยไดตามความจาเปน บทบาททสาคญของพยาบาลผรวมดแลมดงน 6.3.1 แนะนาตวใหผปวย ครอบครวของผปวย แพทย และเพอนรวมงานทราบถงบทบาทหนาทของตนเองตอผปวย 6.3.2 ใหการพยาบาลผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขกาหนดไวอยางครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ

 

6.3.3 ตดตอสอสารพบพยาบาลเจาของไข หรอพยาบาลหวหนาตกหากมความจาเปนตองปรบเปลยนแผนการพยาบาลใหเหมาะสมกบสภาพปญหาของผปวย 6.3.4 บนทกแผนการพยาบาลตลอดจนการปฏบตการพยาบาล และการประเมนผลการพยาบาลลงในแบบบนทกทางการพยาบาล เชน คารเดกซ แบบบนทกแผนการพยาบาล 6.3.5 รวมกบทมสขภาพในการประชมปรกษาหารอ เพอวางแผนการดแล ผปวยเปนผใหขอมลสาคญทเกยวกบผปวย เพอประโยชนในการดแลรกษา 6.3.6 มสวนรวมในการวางแผนการจาหนายผปวย รวมกบพยาบาลเจาของไข ซงจากบทบาทดงกลาว สงผลใหระบบพยาบาลเจาของไขมความใกลชดทงดานการดแลใหการพยาบาล และดานสมพนธภาพมากกวา แตกตางจากระบบการจดการดานผปวย (Case Management) ซงเปนระบบมอบหมายงานทใกลเคยงกน เปนระบบทมงเนนการดแลทมคณภาพสงสดและคาใชจายทประหยดคมคา ซงสอดคลองกบคากลาวของ Florence Nightingale เมอป ค.ศ.1863 วาคณภาพการดแลจะขนอยกบการใหการดแลในขอบเขตของเวลาทเหมาะสมใชจายอยางประหยด และไมใชทรพยากรมากเกนไป มลกษณะการดแลทมผปวยเปนศนยกลาง มการวางแผนเกยวกบการใชเงน เทคโนโลย และคนอยางเหมาะสม มแผนปฏบตการรวม (Care MAPs) และแผนการพยาบาล ทาใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนอง การมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร รปแบบการใชการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร ทนาเสนอมดงน 1. โครงสรางของหอผปวย จานวนเตยง สามญ 24 เตยง หองพเศษ 5 เตยง แบงการดแลผปวยเปน 4 ทม โดยมวธแบงการดแลผปวยดงน ทมท 1 รบผดชอบดแลผปวย เตยง 1-12 ทมท 2 รบผดชอบดแลผปวย เตยง 13-24

 

ทมท 3 รบผดชอบดแลผปวย หองพเศษ 501-505 และเตยงเสรมไมจากดจานวนเตยง ทมท 4 รบผดชอบดแลผปวยทไดรบการจาหนายกลบบานทกราย 2. อตรากาลงในการปฏบตงานของหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร อตรากาลงของเจาหนาททปฏบตงานในแตละเวร : ผรบบรการ 30 ราย

วน/เวร เจาหนาททขนปฏบตงาน พยาบาล:ผรบบรการ HN RN เสมยน Aids

เชา วนราชการ 1 4 1 1 1:7 วนหยด - 3 - 1 1:10

บาย - 2 - 1 1:15 ดก - 2 - 1 1:15

HN: Head Nurse; RN: Registered Nurse; Aids: ผชวยเหลอคนไข 3. การมอบหมายงาน ใชการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข โดย

- ในเวลาราชการ หวหนาหอผปวย / หวหนาเวรเปนคนพจารณามอบหมายพยาบาลเจาของไข และพยาบาลผรวมดแล

- นอกเวลาราชการหวหนาเวรเปนผพจารณามอบหมายพยาบาลเจาของไขและพยาบาลผ รวมดแล

เกณฑการมอบหมายงานในแตละเวร 1. มอบหมายงานโดยพยาบาลหวหนาหอ / หวหนาเวร 2. แบงพยาบาลทขนปฏบตงานในแตละเวรเปน 4 ทม ทมละ 1 คน ตาม Lock ของผปวย ถาพยาบาลทขนปฏบตงาน มผปวยทเปนพยาบาลเจาของไขอยใน Lock เดยวกน ใหหวหนาเวรพจารณามอบหมายงานโดย - พยาบาลเจาของไขทรบผปวยใหม และยงไมเคยไดดแลผปวย ควรมอบหมายใหดแลผปวยทตนเปนผรบใหม - พยาบาลเจาของไขทมผปวยอาการหนก ใหดแลผปวยทตนเปนพยาบาลเจาของไข

 

3. อตราสวนของพยาบาลเจาของไขตอผปวย - พยาบาล 1 คนรบผดชอบดแลผปวย 2-3 ราย / เวร 4. แนวทางการมอบหมายพยาบาลใหดแลผปวย 3 ราย / เวร - เปนพยาบาลวชาชพทมประสบการณการดแลผปวยศลยกรรมทวไป 5 ปขนไป - ผปวยทดแลมอาการไมหนกหรอมอาการคงท 5. แนวทางการมอบหมายพยาบาลใหดแลผปวย 2 ราย / เวร - เปนพยาบาลวชาชพทมประสบการณการดแลผปวยศลยกรรมทวไป 3 ปขนไป - ผปวยทดแลมอาการหนก 6. มอบหมายผปวยทมการตดเชอดอยาในโรงพยาบาล ใหไดรบการดแลจากพยาบาลคนเดยวกน เพอลดการแพรกระจายเชอ 4. คณสมบตของพยาบาลหวหนาเวร 1. เปนพยาบาลวชาชพระดบชานาญการขนไป ยกเวนในกรณทมเฉพาะระดบปฏบตการลงมาใหพจารณาตามความอาวโส 2. ตองปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร มากกวา 2 ป 5. คณสมบตของพยาบาลเจาของไข 1. เปนพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 มากกวา 3 ป 2. ตองมวนขนปฏบตงานมากกวา 3 วนตอสปดาห 3. ตองขนปฏบตงานภายใน 24 ชวโมงแรกทรบผปวย 4. พยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ไมถง 3 ป ใหเปนพยาบาลเจาของไขรวมกบพยาบาลพเลยง 6. บทบาทหนาทของบคลากรในหอผปวยตามระบบพยาบาลเจาของไข หวหนาหอผปวย (Head Nurse) มหนาทดงน 1. รวมรบ-สงเวรกบพยาบาลเพอรบทราบและรวบรวมขอมลทสาคญของผปวย 2. ตรวจเยยมผปวยเปนระยะๆ เพอประเมนผลการพยาบาลและสภาพปญหาของผปวย 3. แสดงความคดเหนและใหคาแนะนาในการแกปญหาของผปวยใหกบพยาบาลเจาของไขและพยาบาลผรวมดแล

 

4. รวมประชมหรอปรกษาหารอกบพยาบาลเจาของไขและทมสขภาพเกยวกบปญหาของผปวยเพอหาแนวทางการรกษาพยาบาลทเหมาะสม 5. แนะนาเทคนคการพยาบาลทถกตอง 6. ตรวจสอบและนเทศการบนทกทางการพยาบาลและการใชกระบวนการพยาบาลในการดแลผปวยเปนระยะ 7. สารวจความตองการหรอความสนใจในการเรยนรและรวบรวมขอมลเกยวกบปจจยทสงเสรมสมรรถภาพในการปฏบตงานของพยาบาลในหอผปวย 8. จดใหมการอบรม ประชม สมมนารวมกนภายในหนวยงาน ประจาวน ประจาสปดาห หรอประจาเดอน 9. จดใหบคลากรไดมโอกาสเขารวมประชมการวชาการ 10. จดหาอปกรณ เครองใชตาง ๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานเปนไปดวยดและมคณภาพ 11. เปนสอกลางในการตดตอสอสารระหวางผบรการและผปฏบตงาน 12. เปนผนาในการทา Pre-Post Conference ในเวรเชาวนราชการ โดยเขาคนละทมกบพยาบาลหวหนาเวร พยาบาลหวหนาเวร มหนาทดงน 1. ตรวจดความพรอมใชงานของรถ Defibrilation และ รถฉกเฉนกอนรบเวร 2. รบเวรจากหวหนาเวรทผานมา 3. เปนผนาในการทา Pre-Post Conference 4. ทาหนาทประสานกบหนวยงานตาง ๆ 5. ตรวจสอบการไดรบยากนและยาฉดของผปวยทงหอผปวย Double check รวมกบพยาบาลเจาของไข 6. รบปรกษาในเรองการเตรยมผปวยกอนและหลงผาตดทางศลยกรรมทวไป ใหกบหนวยงานทขอความชวยเหลอ 7. นเทศการปฏบตงานของเจาหนาทในหอผปวย 8. เปนทปรกษาสาหรบพยาบาลผรวมดแล ในการปรบเปลยนแผนการดแลผปวยกรณทพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานและผปวยมอาการเปลยนแปลงในเวร 9. ใหสขศกษาญาตผปวยรายกลม 10. สรปยอดผปวย หตถการรวม ตวชวด ความเสยงภายในเวร 11. มอบหมายงานใหกบเวรถดไป 12. สรปอาการผปวย สงเวรใหกบหวหนาเวรตอไป

 

พยาบาลเจาของไข มหนาทดงน 1. รบผดชอบผปวยทไดรบมอบหมาย ระบชอพยาบาลและผปวยทไดรบมอบหมายบนกระดานประกาศของหอผปวย 2. ในวนแรกของการรบผปวยในความดแล แนะนาตวกบผปวยและครอบครว ตลอดจนแพทยและเพอนรวมงานทราบถงความรบผดชอบทมตอผปวย 3. รวบรวมขอมลทสาคญของผปวยและครอบครว ใหการวนจฉยทางการพยาบาล 4. วางแผนการพยาบาลแกผปวยตลอด 24 ชวโมง ตงแตรบผปวยจนกระทงจาหนายใหสอดคลองกบแผนการดแลรกษาของแพทย 5. ใหการพยาบาลแกผปวยและครอบครวใหครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ เฉพาะในเวรเชา ทขนปฏบตงาน? ในเวรบายและดก ทาอยางไร 6. ศกษาความรเกยวกบโรคของผปวย และเผยแพรความรแกพยาบาลผรวมดแล 7. ตดตอประสานงานกบบคลากรทมสขภาพและกบหนวยงานอนทงในโรงพยาบาลและในชมชน เพอใหผปวยไดรบการดแลทตอเนอง 8. ใหขอมลแกครอบครวผปวยในเรอง โรคทผปวยเปน ยา และ อาการขางเคยงทใหแกผปวย อาการของผปวย แนวทางการดแลของแพทยและพยาบาลอยางสมาเสมอ 9. รวมกบญาตผปวยในการวางแผนการอยเฝาผปวยและแจงใหพยาบาลผรวมดแลทราบ ถาญาตผปวยขาดการตดตอ เกน 5 วน โดยไมแจงเหตผลใหทราบ ประสานงานกบญาต อาจจะใชโทรศพท หรอตามผานทางสงคมสงเคราะหของโรงพยาบาล 10. ตรวจสอบเรองสทธบตรของผปวย สงปรกษาประกนสขภาพ 11. ทา nursing care conference หลงผปวยเขารบการรกษาในหอผปวยไมเกน 3 วน เพอชแจงเหตผลเกยวกบแผนการพยาบาลผปวยทตนรบผดชอบ และอธบายกบเพอนรวมงานในการนาแผนลงสการปฏบต 12. พทกษสทธของผปวยและครอบครวทอยในความดแล รกษาความลบของผปวยและครอบครว 13. วางแผนจาหนายผปวยจากหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ประสานงานการดแลผปวยกบหอผปวยทรบดแลผปวยตอเนอง 14. ตดตามเยยมเพอประเมนความกาวหนาของการดแลรกษาและใหกาลงใจผปวยและครอบครวหลงยายออกจากหอผปวยอยางนอย 1 ครง 15. รบผดชอบเปนพยาบาลผรวมดแล ในการดแลผปวยรายอน ทพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงานในเวรนน ๆ

 

พยาบาลผรวมดแล มหนาทดงน 1. แนะนาตวใหผปวย ครอบครว แพทย และเพอนรวมงานทราบถงบทบาทหนาทของตนเองตอผปวย 2. ใหการพยาบาลแกผปวยตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไขไดวางแผนไว 3. ตดตอสอสารกบพยาบาลเจาของไขหรอพยาบาลหวหนาเวร หากมความจาเปนตองปรบเปลยนเพมเตมแผนการพยาบาลใหเหมาะสมกบสภาพปญหาของผปวย 3. บนทกแผนการพยาบาลตลอดจนการปฏบตการพยาบาล และการประเมนผลการพยาบาลลงในแบบบนทกการพยาบาล 4. รวมกบทมสขภาพในการประชมปรกษาหารอเพอวางแผนการดแลผปวย 5. ใหขอมลสาคญของผปวยและครอบครวเพอประโยชนในการดแลรกษา 6. มสวนรวมในการวางแผนการจาหนายผปวยรวมกบพยาบาลเจาของไข 7. แนวทางการดแลผปวยตามระบบเจาของไขตงแตรบใหมจนถงจาหนายจากหอผปวย เมอรบแจงการเขามาพกรกษาตวในโรงพยาบาลของผใชบรการ หวหนาหอผปวยหรอหวหนาเวรทาหนาทมอบหมายผใชบรการใหกบพยาบาลเจาของไขตามความสามารถและประสบการณโดยปฏบตดงน

- ผ ใชบรการทมารบการรกษาดวยโรคท ไมซบซอน และไมใชผ ปวยกรณ Emergency มอบหมายใหพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ เปนพยาบาลเจาของไข

- ผใชบรการทมารบการรกษาดวยโรคทซบซอน ตองไดรบการดแลอยางตอเนอง เชน โรคมะเรง เปนตน มภาวะของโรคอนรวมดวยขณะเขารบการรกษา เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคไต เปนตน และเจบปวยกรณ Emergency เชน Trauma, UGIH เปนตน มอบหมายใหพยาบาลวชาชพระดบชานาญการ เปนพยาบาลเจาของไข

บทบาทหนาทพยาบาลหวหนาหอ / หวหนาเวร

1. มอบหมายพยาบาลเจาของไข 2. ตรวจสอบความพรอมในการรบผปวย 3. ประเมนอาการผปวยแรกรบ มอบหมายหนาทความรบผดชอบใหสมาชกในทม 4. ประสานกบแพทยในการรบผปวย 5. ตรวจสอบความเรยบรอยของเวชระเบยน 6. ตรวจสอบความเรยบรอยของหตถการตาง ๆ ทผปวยไดรบ

 

7. ตรวจสอบรายการยาฉด / ยารบประทาน ทผปวยไดรบรวมกบพยาบาลเจาของไข บทบาทหนาทพยาบาลเจาของไข / พยาบาลผรวมดแล 1. สรางสมพนธภาพกบผใชบรการและครอบครวเพอทาความรจกและสรางความคนเคย โดยมการแนะนาตวโดยกลาวคาวา “สวสดคะ ดฉนชอ…………………………..เปนพยาบาลเจาของไขของคณ……………….(ชอผปวย)………………………ดฉนจะเปนผดแลใหการพยาบาลคณ……………(ชอผปวย)………………ตลอดระยะเวลาทอยในโรงพยาบาลจนกวาจะกลบบานคะ โดยจะมพยาบาลผทรวมดแลทานอนซงจะชวยดแลใหการพยาบาลในชวงเวลาทดฉนไมไดขนปฏบตงานนะคะ” 2. ซกประวตรวบรวมขอมลของผปวยและครอบครว 3. ใหคาแนะนาเรองสถานท ระเบยบการเยยม-การเฝาไข และสทธการรกษาในการเจบปวยครงน ใหแกผปวยและญาต 4. ดแลใหผปวยและญาตเซนใบยนยอมใหการรกษาและการทาหตถการทมความเสยง 5. ประสานงานใหครอบครวผปวยไดคยอาการของผปวยกบแพทยเจาของไขหรอแพทยภายในเวรทรบผปวย 6. ประเมนสญญาณชพและบนทกในใบบนทกสญญาณชพ 7. ชงน าหนก / วดสวนสง (ถายนได) ตรวจรางกายผปวยทกระบบตงแตศรษะจรดปลายเทา และลงบนทก 8. ประเมนภาวะโภชนาการ 9. ทาหตถการตาง ๆ ใหผปวยตามแผนการรกษาของแพทย 10. ตรวจสอบใหผปวยไดรบยาฉด / ยารบประทาน ใหไดครบถวนและถกตองตามแผนการรกษาของแพทย 11. บนทกปญหาทางการพยาบาลผปวยเบองตนใหสอดคลองกบอาการของผปวย และแผนการรกษาในใบบนทกปญหาทางการพยาบาล 12. เขยนบนทกทางการพยาบาล

 

ครงทดแล กจกรรมของพยาบาลเจาของไขหรอพยาบาลผรวมดแล

1 • ศกษาและรวบรวมขอมลของผปวยและครอบครวเพมเตมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณ โดยใชแบบแผนการประเมนภาวะสขภาพ

• ศกษาความรเกยวกบโรคและอาการของผปวย

• ปรกษากบพยาบาลผเชยวชาญในหอผปวยเกยวกบโรคของผปวยเพอการวางแผนการดแล

• ตรวจสอบปญหาทางการพยาบาลของเวรทผานมาตงแตเรมรบผปวยใสแผนการพยาบาลใหครบทกปญหาและครอบคลมองครวม

• ตรวจสอบสทธบตรของผปวย สงปรกษาประกนสขภาพ

• ใหขอมลแกผดแลเกยวกบ อาการของผปวย และแผนการรกษา 2 • ทา nursing care conference เผยแพรความรเกยวกบโรคของผปวย นาเสนอ

แผนการดแลผปวยแกทมในชวงของการทา Pre-conference

• ปรบปรงแผนการดแลตามขอเสนอแนะของทม

• เผยแพรแผนการดแลใหพยาบาลผรวมดแลรบทราบผานการรบ-สงเวร

• สอนและเปดโอกาสใหญาตมสวนรวมในการดแล ในการชวยทาความสะอาดรางกายใหผปวย การออกกาลงกาย การชวยทา กายภาพบาบด และชวยปลอบโยนใหกาลงใจผปวย

• ประสานงานกบสงคมสงเคราะหของโรงพยาบาลถาญาตผปวยมปญหาเกยวกบคาใชจายในการรกษาผปวย

3 • ใหการดแลผปวยตามแผนการดแลและแผนการรกษาของแพทย

• ปรบปรงปญหาทางการพยาบาลและแผนพยาบาลใหสอดคลองกบแผนการรกษาและอาการของผปวย

• ตดตามความตอเนองและปญหาในการปฏบตตามแผนการพยาบาลของพยาบาลผรวมดแลปรบปรงแกไขใหเหมาะสม

• ใหผดแลหลกมสวนรวมในการดแลและใหขอมลอาการปจจบนของผปวย

• ประสานงานกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการดแลผปวยและครอบครว 4 ถง

จาหนายจากหอผปวย

• ใหการดแลผปวยเหมอนกบการดแลในครงท 3

 

8. การเตรยมจาหนายผปวย เรมวางแผนจาหนายเมอผปวยอาการดขนทงสขภาพกาย และสขภาพใจ โดยสอดคลองกบแผนการรกษาของแพทย พยาบาลเจาของไข 1. ตามญาตในกรณทญาตไมไดอยเฝาผปวยตลอด 2. อธบายเหตผลและความจาเปนในการยายผปวยออกจากหอผปวย หรอสงตวกลบโรงพยาบาลใกลบาน หรอสงตวไปยงโรงพยาบาลทมศกยภาพทสงกวา 3. ใหคาแนะนาญาตในการดแลผปวยตอเนองทบานเพอใหมคณภาพชวตทด 4. สรปปญหาทางการพยาบาล 5. สงตอแผนการรกษาตอเนอง และปญหาทตองไดรบการแกไขอยางตอเนองใหโรงพยาบาลใกลบานของผปวยในกรณทผปวยเปนกลมวางแผนจาหนาย อนไดแก ผปวยแผลเบาหวาน, ผปวยผาตดเตานม, ผปวยทมพบปญหาโรคซบซอนเรอรง เชน ความดนโลหตสง เบาหวาน ไต เปนตน, ผปวยทตองมอปกรณทางการแพทยตดตวกลบบาน เชน สายสวนปสสาวะ สายระบายของเสยทางชองทอง เปนตน และ ผปวยมะเรงลาไสใหญเปดทวารเทยมทางหนาทอง

9. การตดตามเยยมผปวยทางโทรศพทหลงจาหนายจากหอผปวย โดยพยาบาลเจาของไขอยางนอย 1 ครง (ถาพยาบาลเจาของไขมวนหยดตดตอกนยาว ผดาเนนการวจยตดตามเยยมผปวยแทน)

• ตดตามความกาวหนาของอาการผปวย

• ใหกาลงใจผปวยและครอบครว 10. การตดตอสอสารของพยาบาลเจาของไขกบครอบครวผปวยและบคลากรในทมสขภาพ แผนภาพท 6 แสดงระบบพยาบาลเจาของไขของหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2

ผปวยและครอบครว

พยาบาลเจาของไข หนวยงานอน ๆ พยาบาลผรวมดแล

แพทย หวหนาหอ / หวหนาเวร

 

1. พยาบาลเจาของไข สอสารกบพยาบาลผรวมดแลโดยตรง ในการวางแผนการพยาบาลผปวย ตลอดจนการจดประชม หรอในขณะเดยวกนพยาบาลผรวมดแลสามารถรายงานอาการผปวยไปยงพยาบาลเจาของไขเมออาการผปวยเปลยนแปลงมาก 2. พยาบาลเจาของไขประสานงานกบเจาหนาทโรงพยาบาลทเกยวของในดานอน ๆ เชน นกโภชนาการ นกกายภาพบาบด เภสชกร เจาหนาท X-Rays เปนตน เพอประสานงานการดแลผปวยใหเปนไปอยางเหมาะสมและถกตอง 3. พยาบาลเจาของไขกบหวหนาหอผปวยและแพทยจะมการตดตอสอสารในรปสามเหลยม พยาบาลเจาของไข แพทย และหวหนาหอผปวยเปนผรบผดชอบในการวางแผนการดแลผปวย มการปฏบตการและประเมนผลโดยคานงถงความตองการของผปวย มการสอสารโดยตรงยอนกบจากแพทยหรอพยาบาลเจาของไขไปยงหวหนาหอผปวย พยาบาลผรวมดแลจะเขามามสวนรวมในการสอสารรวมกน โดยทพยาบาลเจาของไขหรอพยาบาลผรวมดแลรวมตรวจเยยมผปวยกบแพทยทกวน 4. ความสมพนธของพยาบาลเจาของไขและครอบครวผปวย จะเรมตนตงแตแรกรบ พยาบาลเจาของไขเปนผใหคาแนะนา สอนหรอใหความรแกครอบครวผปวย ซงนอกจากจะทาใหครอบครวผปวยทราบวาจะใหการชวยเหลอผปวยอยางไรในขณะทอยในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ยงเปนการชวยลดความวตกกงวลของครอบครวผปวยอกดวย

 

พยาบาล 1 รบผดชอบดแลเตยง 1-12

พยาบาล 2 รบผดชอบดแลเตยง 13-24 พยาบาล 3 รบผดชอบเตยงเสรม, หองพเศษ

พยาบาล 4 รบผดชอบดแลเตยง 1-12, เตยงเสรม พยาบาล 5 รบผดชอบดแลเตยง 13-24, หองพเศษ

พยาบาล 6 รบผดชอบดแลเตยง 1-12, เตยงเสรม พยาบาล 5 รบผดชอบดแลเตยง 13-24, หองพเศษ

วนตอไป พยาบาลอาจไดรบมอบหมายใหดแลผ ปวยคนเดมหรอคนใหมตามทหวหนาหอผ ปวย / หวหนาเวรมอบหมาย

ประเมนผปวย

ผปวยอาการหนก และซบซอน

ผปวยทวไป ผปวยทวไป

จาหนายผปวยกลบบาน

เวรเชา 08.00. – 16.00 น.

เวรบาย 16.00. – 24.00 น.

ผปวยอาการหนก และซบซอน

ผปวยทวไป

เวรดก 24.00. – 08.00 น.

ผปวยอาการหนก และซบซอน ผปวยทวไป

เตรยมจาหนาย 1. ตตตามญาต

2. ใหคาแนะนา

3. ประสานเรอง Refer กลบ

แผนภาพท 8 การมอบหมายงานพยาบาลในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2

128

แผนภาพท 9 ระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2

ผปวยอาการหนก และซบซอน

RN ระดบปฏบตการ

พยาบาลระดบชานาญการรบผดชอบผปวยตลอด 24 ชวโมง

ตงแตรบใหมถงจาหนาย

ผปวยทวไป

พยาบาลระดบปฏบตการ รบผดชอบผปวยตลอด 24 ชวโมง ตงแตรบใหม

ถงจาหนาย

• สรางสมพนธภาพกบผใชบรการและครอบครวเพอทาความรจกและสรางความคนเคย โดยมการแนะนาตวโดยกลาวคาวา “สวสดคะ ดฉนชอ…………………………..เปนพยาบาลเจาของไขของคณ……………..(ชอผปวย)………………………ดฉนจะเปนผดแลใหการพยาบาลคณ……………(ชอผปวย)………………ตลอดระยะเวลาทอยในโรงพยาบาลจนกวาจะกลบบานคะ โดยจะมพยาบาลผทรวมดแลทานอนซงจะชวยดแลใหการพยาบาลในชวงเวลาทดฉนไมไดขนปฏบตงานนะคะ”

• ซกประวตรวบรวมขอมลของผปวยและครอบครว

• ใหคาแนะนาเรองสถานท ระเบยบการเยยม-การเฝาไข และสทธการรกษาในการเจบปวยครงน ใหแกผปวยและญาต

• ดแลใหผปวยและญาตเซนใบยนยอมใหการรกษาและการทาหตถการทมความเสยง

• ประสานงานใหครอบครวผปวยไดคยอาการของผปวยกบแพทยเจาของไขหรอแพทยภายในเวรทรบผปวย

• ประเมนสญญาณชพและบนทกในใบบนทกสญญาณชพ

• ชงน าหนก / วดสวนสง (ถายนได) ตรวจรางกายผปวยทกระบบตงแตศรษะจรดปลายเทา และลงบนทก

• ทาหตถการตาง ๆ ใหผปวยตามแผนการรกษาของแพทย

• ตรวจสอบใหผปวยไดรบยาฉด / ยารบประทาน ใหไดครบถวนและถกตองตามแผนการรกษาของแพทย

• บนทกปญหาทางการพยาบาลผปวยเบองตนใหสอดคลองกบอาการของผปวย และแผนการรกษาในใบบนทกปญหาทางการพยาบาล

• เขยนบนทกทางการพยาบาล

เตรยมจาหนาย 1. ตตตามญาต 2. ใหคาแนะนา 3. ประสานเรอง Refer กลบ 4. สรปปญหา 5. สงตอแผนการรกษาตอเนอง

ตดตามเยยมผปวยหลงจาหนาย อยางนอย 1 ครง

รบใหมผปวย 1 ราย

หวหนาหอผปวย/หวหนาเวร ประเมนผปวยและมอบหมายงาน

ภาคผนวก ค ตวอยางเครองมอทใชในการวจย

130

แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล คาชแจง แบบสอบถามนเปนสวนหนงของเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาวจยเพอเสนอเปนวทยานพนธเรอง “การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร” แบบสอบถามมทงหมด 2 สวนดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล เพอใหการศกษาวจยครงนสาเรจและมความสมบรณ จงใครของความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามดวยความคดเหนตามความเปนจรง ทงนเพอเปนประโยชนในการบรหารจดการบคลากรพยาบาลใหมความเหมาะสมดยงขน การเสนอผลการวจยจะนาเสนอในภาพรวม คาตอบของทานจะถอเปนความลบและไมมผลใด ๆ ตอทาน ขอขอบคณทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเพอการวจยนเปนอยางยง นางอรพน บษบน นกศกษาปรญญาโท สาขาบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน

131

แบบสอบถาม

เรองความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 คาชแจง ในการตอบแบบสอบถามครงน แบบสอบถามมจานวน 2 สวน สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาลในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 สวนท 1 ขอมลสวนบคคล คาชแจง โปรดตอบแบบสอบถามโดยทาเครองหมาย √ ลงใน ( ) หนาขอความ หรอเตมคาลงในชองวางตามความเปนจรงเกยวกบตวทาน 1. ปจจบนทานมอาย …………..ป………….เดอน 2. จานวนครงของการเขานอนในโรงพยาบาลศนยราชบร แผนกศลยกรรม ( ) ครงแรก ( ) ครงท 2 ( ) มากกวา 2 ครงขนไป 3. การเจบปวยครงนทานใชสทธการรกษา ( ) บตร 30 บาท ( ) เบกไดจากราชการหรอหนวยงานทองถน ( ) ชาระเงนเอง ( ) อน ๆ ระบ................................................ 4. ระดบการศกษาสงสดของทาน ( ) ไมไดศกษา

( ) ประถมศกษาปท 1 - 6 ( ) มธยมศกษาปท 1 - 3

( ) มธยมศกษาปท 4 - 6 ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร ( ) อน ๆ ระบ......................................... 5. ระยะเวลาทรบเขารกษาในโรงพยาบาลครงน..................วน

1 2 3

4 5 6 7

8

9

10

11 12

132

สวนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาล คาชแจงการตอบ จากการทไดเขารบการดแลรกษาในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ของโรงพยาบาลแหงน ทานมความรสกพงพอใจมากนอยตอบรการทไดรบจากพยาบาล โปรดอานขอความตอไปนทละขอ และใสเครองหมาย ถก ( √ ) ลงในชองททานเหนวาตรงกบระดบความพงพอใจของทานมากทสดเพยงคาตอบเดยว

ขอความ ระดบความพงพอใจ

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. การไดรบการเอาใจใสในการดแลใหการพยาบาลดวยความเอออาทร

2. การรบฟงปญหาอยางตงใจดวยความเขาใจ 3. การใหการพยาบาลกระฉบกระเฉงเปนกนเอง 4. การพดจาสภาพ ชดเจน เขาใจงาย 5. การแสดงออกของพยาบาลขณะใหการดแลชวยเหลอทาน

6. การอธบายเหตผลกอนปฏบตกจกรรมการพยาบาล เชน บอกความจาเปนของการงดนาและอาหารกอนการผาตด

………………………………………………….. ………………………………………………….. ………………………………………………….. ………………………………………………….. ความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13

สาหรบผวจย

14

15

16

17

18

19

20

21

22

133

แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ คาชแจง แบบสอบถามนเปนสวนหนงของเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาวจยเพอเสนอเปนวทยานพนธเรอง “การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร” แบบสอบถามมทงหมด 2 สวนดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ เพอใหการศกษาวจยครงนสาเรจและมความสมบรณ จงใครของความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามดวยความคดเหนตามความเปนจรง ทงนเพอเปนประโยชนในการบรหารจดการบคลากรพยาบาลใหมความเหมาะสมดยงขน การเสนอผลการวจยจะนาเสนอในภาพรวม คาตอบของทานจะถอเปนความลบและไมมผลใด ๆ ตอทาน ขอขอบคณทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเพอการวจยนเปนอยางยง นางอรพน บษบน นกศกษาปรญญาโท สาขาบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยครสเตยน

134

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล คาชแจง โปรดตอบคาถามโดยทาเครองหมาย √ ลงใน ( ) หรอเตมขอความลงในชองวางตามความเปนจรง แตละขอความเพยงชองเดยว 1. ปจจบนทานมอาย……………..ป 2. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรสมบตร....คน ( ) หมาย / หยา 3. ประสบการณการปฏบตงานพยาบาล.................ป ตงแตจบการศกษา

4. ปจจบนทานปฏบตงานในหนวยงาน ( ) แผนกศลยกรรม ( ) แผนกอายรกรรม ( ) แผนกวกฤต-ไอซย ( ) แผนกกมารเวชกรรม

1 2 3

4 5

6

7 8

9

135

สวนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจในงาน คาชแจง แบบสอบถามความพงพอใจในงาน ของพยาบาลวชาชพทงหมด 24 ขอ ขอใหทานพจารณาทละขอ และใสเครองหมาย ถก ( √ ) ลงในชองททานเหนวาตรงกบระดบความรสกของทานมากทสดเพยงคาตอบเดยว

ขอความ ระดบความพงพอใจ

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. ความมอสระในการใชความรเพอดแลผรบบรการ ตามขอบเขตหนาทของพยาบาลวชาชพ

2. การไดวางแผนการพยาบาลเพอดแลผรบบรการ ตลอดระยะเวลาทอยในความรบผดชอบ

3. การไดใชความรความสามารถเพอดแลผรบบรการ ทมปญหาซบซอนไดอยางถกตองตามหลกวชาการ

4. ความสามารถในการตดสนใจเพอชวยเหลอผรบบรการในความรบผดชอบ ใหเกดความปลอดภยทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน

5. ระบบพยาบาลเจาของไขทาใหดแลผรบบรการไดครบองครวม

6. หวหนาหนวยงานมสวนชวยสงเสรมใหทานดแลผรบบรการไดอยางมประสทธภาพ

………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ……………………………………………………………….

ความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบระบบพยาบาลเจาของไข ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

สาหรบผวจย

10

11

12

13

14

15

16

17

136

ครงท………..

แบบบนทกการปฏบตการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข ชอ-สกล สถานทปฏบตงาน คาชแจง ใน 1 สปดาหทผานมาระหวางวนท ถงวนท ทานเปนพยาบาลวชาชพ ปฏบตงานในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ทปฏบตการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไขในการดแลผใชบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 กรณาบนทกสงททานปฏบตในการดแลผใชบรการทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบ กจกรรมการพยาบาล แบบบนทกทางการพยาบาล โดยทาเครองหมาย / ลงในชอง “ปฏบต” หรอ “ไมปฏบต” โดยพจารณาตามกจกรรมการพยาบาลดงตอไปน ปฏบต หมายถง พยาบาลเจาของไขไดปฏบตตามขอความนน ๆ ไมปฏบต หมายถง พยาบาลเจาของไขไมไดปฏบตตามขอความนน ๆ

ขอท กจกรรมทางการพยาบาล การปฏบต

ปฏบต ไมปฏบต 1 ทานแนะนาตนเองกบผรบบรการทไดรบมอบหมายใหดแล 2 ทานอธบายใหผรบบรการ และ/ หรอ ญาต ทราบถงขนตอนการ

ปฏบตตวระหวางอยโรงพยาบาล และแผนการรกษาของแพทยทจะไดรบ

3 ทานใชกระบวนการพยาบาลเปนเครองมอในการดแลผรบบรการ 4 ทานมการวางแผนการพยาบาลรวมกบผรบบรการและครอบครว 5 ทานวางแผนและใหการพยาบาลผรบบรการตงแตแรกรบจน

จาหนายเปนรายบคคล

6 ทานนาขอมลของผรบบรการมาวางแผนและใหการพยาบาลไดตรงกบความตองการของผใชบรการเปนรายบคคล

7 ……………………………………………………………………. 8 ……………………………………………………………………. 9 ……………………………………………………………………. 10 …………………………………………………………………….

สาหรบผวจย

1

2

3

4

5

6

7

8 9

10

137  

โครงการอบรมเชงปฏบตการ

1. โครงการอบรมเชงปฏบตการ “เรอง การพฒนาการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข”

2. หลกการและเหตผล

ในสถานการณปจจบน การเปลยนแปลงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม การปรบเปลยนนโยบายและรปแบบโครงสรางดานสขภาพ รวมทงความกาวหนาทางเทคโนโลย ทาใหประชาชนสนใจเรองสขภาพและมความคาดหวงตอบรการทควรไดรบตามสทธอนพงมพงได อนสอดคลองกบพระราชบญญตสขภาพแหงชาต (ธรรมนญสขภาพคนไทย, 2554) ทกาหนดใหบคคลมสทธทจะไดรบความคมครองในการรบบรการสาธารณสขอยางปลอดภย มคณภาพ และไดมาตรฐาน ซงถอเปนหนาทของสถานบรการทางสขภาพทจะดาเนนการตอบสนองความตองการของผใชบรการ สอดคลองกบการพฒนาคณภาพ ซงจะเหนไดวาโรงพยาบาลทงเอกชน และรฐบาลตางตนตวเพอทจะไดรบการรบรองคณภาพโรงพยาบาล มการจดระบบการบรการทมคณภาพ มการควบคมคณภาพการพยาบาลเพอกากบการดแลการใหบรการทมงสความเปนเลศ การบรหารสวนใหญเนนผใชบรการเปนศนยกลาง

การเปลยนแปลงรปแบบในการใหบรการผปวยถอวาเปนกลยทธหนงในการใหบรการผปวยเพอใหเกดคณภาพการบรการทด เกดความพงพอใจในบรการทไดรบและเปนทางเลอกในการใชบรการเมอเกดความพงพอใจโดยเฉพาะในสถานการณทมการแขงขนสงโดยเฉพาะในภาคเอกชนทมคาใชจายในการบรการคอนขางสงผใชบรการยอมมความคาดหวงในการบรการอยางมากผลการดแลสขภาพตองคมคากบราคาทตองเสยไป เมอพจารณารปแบบระบบบรการพยาบาลทมการใชอยางแพรหลายในปจจบน พบวามการมอบหมายงานแบบเฉพาะหนาท (Functional method) แบบรายผปวย (Case method) แบบพยาบาลเจาของไข (Primary nursing) แบบทม (Team nursing) และการจดการผปวยรายกรณ (Case management) อยางไรกตาม การทางานในระบบทมยงเปนทนยมกนอยางแพรหลายทงในประเทศไทยและตางประเทศ พยาบาลทไดรบมอบหมายจะถกหมนเวยนเปลยนกนไปในแตละเวร ไมมพยาบาลคนใดใหการพยาบาลผปวยอยางตอเนองทาใหพยาบาลไมรจกผปวยและไมเขาใจปญหาของผปวยในฐานะปจเจกบคคลไดอยางชดเจน (สมจต หนเจรญกล, 2543) ระบบการพยาบาลเจาของไข (Primary Nurse System) เปนระบบการพยาบาลทคานงถงผปวยเปนศนยกลาง (Patient’s center)(Pearson, 1983:37) ระบบการพยาบาลเจาของไขเปนการจดการการดแลผปวย ทนาแนวคดการดแลผปวยรายบคคลมาใช เพอมงการดแลผปวย

138  

แบบองครวม (ฟารดา อบราฮม, 2546:79) มการมอบหมายงานในลกษณะของการกระจายอานาจลงสพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ มวตถประสงคในการดแลผปวยโดยจดใหมพยาบาลวชาชพ 1 คน เปนพยาบาลเจาของไข ทาหนาทเปนตวจกรสาคญในการดแลผปวยตลอดระยะเวลาทอยในโรงพยาบาล ตงแตแรกรบเขาไวในโรงพยาบาลจนกระทงจาหนายออกจากโรงพยาบาล (ปรางคทพย อจะรตน, 2541:34-35) และเกดความพงพอใจในบรการพยาบาลทไดรบ ซงบงชถงประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบตการพยาบาล ซงความพงพอใจของผใชบรการถอเปนตวชวดของคณภาพการพยาบาล (Eriksen, 1987) และจากการศกษาของ Bilbe and Purcell (2004) โดยการใชรปแบบพยาบาลเจาของไขในกลมผปวยจตเวชพบวา พยาบาลวชาชพมความพงพอใจการดแลผปวยในรปแบบการพยาบาลเจาของไขเชนกน ผวจยในฐานะเปนพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในแผนกศลยกรรม จงเหนควรใหมการจดอบรมเชงปฏบตการเรอง การพฒนาการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไข โดยมวตถประสงคเพอใหการบรการทมความสมบรณแบบ ตอเนอง และเปนองครวม เกดผลลพธทดตอผรบบรการและผปฏบตงาน และเพอใหบคลากรทปฏบตงานเกดความเขาใจเปนไปในทศทางเดยวกน เพอเปนการพฒนาระบบการบรการพยาบาลตอไป 3. วตถประสงค 1. เพอใหผเขารบการอบรมมความรความเขาใจในการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข 2. เพอใหผเขารบการอบรมสามารถนาระบบพยาบาลเจาของไขไปใชในการปฏบตจรงได

4. ผรบผดชอบโครงการ

นางอรพน บษบน

5. ทปรกษาโครงการ

ผศ.ดร. กรรณการ สวรรณโคตร

6. ผเขารวมโครงการ

6.1 พยาบาลวชาชพหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 จานวน 10 คน

6.2 ผชวยเหลอคนไข จานวน 5 คน

139  

7. ระยะเวลาการอบรม

วนอาทตยท 15 กนยายน 2556 ชวงเวลา 08.30-16.30 น.

8. สถานทอบรม

หองประชมอาคารกาญจนาภเษก ชน 5 โรงพยาบาลศนยราชบร จงหวดราชบร

9. วธการอบรม

8.1 บรรยายเรองการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข

8.2 ประชมกลมเพอพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข ในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2

10. สอทใชในการอบรม

10.1 คอมพวเตอรและเครอง LCD

10.2 เอกสารความรเรองการมอบหมายงานระบบพยาบาลเจาของไข

11. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

11.1 ผเขารบการอบรมมความร ความเขาใจทถกตองเกยวกบระบบพยาบาลเจาของไข

11.2 ไดระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

12. การประเมนผลโครงการ

12.1 การตอบแบบสอบถามกอน-หลงเขารวมการอบรม

12.2 การรวมแสดงแนวความคดเหนในการพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข

……………………………………….\

(นางอรพน บษบน)

นกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

ผเสนอโครงการ

140  

กาหนดการจดอบรมเชงปฏบตการ

การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

ณ หองประชมอาคารกาญจนาภเษก ชน 5 โรงพยาบาลศนยราชบร จงหวดราชบร

วนท 15 กนยายน 2556

8.30 – 8.40 น. เปดการอบรมและชแจงวตถประสงคของการจดอบรม

(นางจนตนา เชอสมบรณ)

8.40 – 8.45 น. Pre-Test การอบรมระบบพยาบาลเจาของไข

8.45 – 10.00 น. แนวคดระบบพยาบาลเจาของไข

(อาจารยจรภค สวรรณเจรญ)

10.00-10.15 น. พกรบประทานอาหารวาง

10.15 – 12.00 น. การจดการระบบพยาบาลเจาของไข

(อาจารยจรภค สวรรณเจรญ)

12.00-13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน (ทประชมจดให)

13.00 – 14.30 น. นาเสนอระบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2

(นางอรพน บษบน)

14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวาง

14.45 – 16.30 น. ระดมสมองเพอหารปแบบการดาเนนการตามระบบพยาบาลเจาของไขทเหมาะสม เพอสรางคมอการปฏบตงาน

(อาจารยจรภค สวรรณเจรญ , นางอรพน บษบน)

16.30 – 16.35 น. Post-Test การอบรมระบบพยาบาลเจาของไข และ ตอบแบบสอบถามความพงพอใจในงาน

141

เอกสารชแจงขอมลคาแนะนาแกผเขารวมการวจย

(Patient/Participant Information Sheet)

ชอโครงการ การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

ชอผวจย นางอรพน บษบน

สถานทวจย โรงพยาบาลศนยราชบร

บคคลและวธการตดตอเมอมเหตฉกเฉนหรอความผดปกตทเกยวของกบการวจย

ในกรณททานตองการขอมลเพม เ ตมหรอความผดปกตใด ๆ ท เ กยวของกบโครงการวจย ทานสามารถตดตอกบผทาวจย คอ นางอรพน บษบน (087-7690824) ไดตลอดเวลา

ความเปนมาของโครงการ

การมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขทาใหพยาบาลมความเปนอสระในการทางาน มอานาจในการตดสนใจในการวางแผนและใหการพยาบาล มความภาคภมใจในผลการปฏบตงานดวยตนเอง ทาใหพยาบาลมความรบผดชอบตอผรบบรการ เกดการประสานงานทด อกทงเปนการพฒนาบคลากร เกดความพงพอใจในการทางาน สงผลใหผรบบรการไดรบการพยาบาลแบบองครวม และเกดความพงพอใจ (Marram et al., 1979)

โรงพยาบาลศนยราชบร มผมารบบรการในแผนกศลยกรรม หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 เฉลยปละ…………….ราย ( หนวยบรการขอมล งานสารสนเทศ หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 โรงพยาบาลศนยราชบร, 2555) ใหการดแลผปวยทการบาดเจบในชองทอง มะเรงชนดตาง ๆ ในระบบทางเดนอาหาร มการมอบหมายงานแบบเฉพาะหนาท (Functional Method) จากการสารวจความพงพอใจของผใชบรการในหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 ในป พ.ศ. 2554-2555 พบวาความพงพอใจลดลงจากรอยละ 86.93 สารวจเมอเดอนกนยายน 2554 เปนรอยละ 85.29 สารวจในเดอนกนยายน 2555 (ขอมลสารสนเทศของหอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2, 2554-2555และจากการตดตามประเมนผลการปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานการปฏบตของวชาชพ คอ การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาล โดยการสงเกตขณะปฏบตงานและตรวจสอบ

142

จากบนทกทางการพยาบาล โดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของหนวยงาน และคณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของกลมการพยาบาล พบวามการนาไปปฏบตนอยลง เมอวเคราะหหาสาเหตของการไมสามารถปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานวชาชพไดอยางครบถวนและถกตอง โดยการสมภาษณพยาบาลวชาชพในหนวยงานจานวน 8 คน พบวาพยาบาลยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบน พยาบาลสวนใหญตองการใหการพยาบาลอยางใกลชดเพอจะไดทราบปญหา และชวยเหลอผปวยไดอยางครอบคลมตอเนอง ใหคาแนะนาและวางแผนการพยาบาลใหผปวยไดตอเนองมากยงขน แตเนองจากจานวนผปวยในความรบผดชอบมมากทาใหมความเรงรบเพอใหงานเสรจทนเวลา สมพนธภาพระหวางผปวยและพยาบาลมนอย เวลาในการอยกบผปวยเพอใหการพยาบาลและคาแนะนาไมสามารถทาไดด และจากการพดคยกบผปวยทมารบบรการในหอผปวยศลยกรรมชายจานวน 5 คน พบวาผปวยยงไมพงพอใจตอระบบการพยาบาลในปจจบนมากนก เนองจากผปวยตองการการดแลจากพยาบาลทค นเคยเปนพยาบาลคนเดมทราบปญหาต งแตเบองตน และในขณะทนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลตองการการดแลอยางใกลชด ซงในบางครงพยาบาลทแนะนากอนทาผาตดและพยาบาลทดแลหลงการผาตดเปนคนละคนกน การเปลยนพยาบาลทกวนทาใหการสงตอปญหาไมตอเนอง ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาระบบการพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดราชบร เพอเพมระดบคณภาพบรการพยาบาลในหนวยงานใหมคณภาพตามมาตรฐานทกาหนดอยางสมาเสมอและเพยงพอทจะเปนหลกประกนไดวาผใชบรการมความปลอดภยและพงพอใจ ตามแนวคดของ มาแรม และคณะ (Marram et al.,1979) ทวา เปาหมายของการปฏบตงานยดผปวยเปนศนยกลางเพอใหผปวยไดรบการดแลครบองครวม มความรบผดชอบในการดแลผปวยตามความสามารถและทกษะอยางเหมาะสมโดยมการจดพยาบาลใหกบผปวยตามประสบการณ โดยใชประเภทผปวยเปนเกณฑในการมอบหมายงาน ใหการดแลตอเนองโดยความตอเนองของกจกรรมการดแลคนเดยวกน และเมอพยาบาลเจาของไขไมอย จะมการมอบหมายใหผรวมดแลสามารถใหการพยาบาลไดอยางตอเนอง พยาบาลใหการดแลผปวยสมบรณแบบ มการประสานการดแลผปวยรวมกบทมสหสาขาอยางมประสทธภาพ สงผลใหผปวยไดรบการดแลทดมคณภาพเกดความพงพอใจในระบบการบรการ มการพฒนาบคลากรซงในระบบนจะสามารถกระตนใหเกดการเรยนรอยางเหมาะสมและมการสงเสรมใหพยาบาลมลกษณะพเศษ 3 ประการตามแนวคดของ มาแรม และคณะ (Marram et al.,1979) คอ มความเปนอสระในการทางาน มอานาจในการตดสนใจ มความรบผดชอบตอหนาท จากคณลกษณะนจะสงผลใหเกดการบรการทมคณภาพ ครบองครวม ครอบคลม 4 มต เกดผลลพธทางการพยาบาล

143

ผปวยเกดความพงพอใจตอบรการและตอบสนองตอเปาหมายของหนวยงานและพนธกจของโรงพยาบาลได วตถประสงค

1. พฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

2. ประเมนประสทธผล ของการใชระบบพยาบาลเจาของไข 2.1 ศกษาความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพกอน และหลงการใช

ระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร 2.2 ศกษาความพงพอใจตอบรการพยาบาลของผใชบรการหลงการใช

ระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร รายละเอยดทจะปฏบตตอผเขารวมการวจย หากทานมคณสมบตทเหมาะสมและยนยอมทจะเขารวมโครงการวจยน ผวจยของความรวมมอในการตอบแบบสอบถามการวจยซงแบงเปน 2 ตอน คอ 1) แบบสอบถามขอมลสวนบคคล 2) แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ และ แบบสอบถามความพงพอใจของผใชบรการตอบรการพยาบาล และเพอใหงานวจยนประสบความสาเรจ จงมความจาเปนอยางยงทตองไดรบความรวมมอจากทาน ในการตอบแบบสอบถามตามทผวจยกาหนดไว หากมขอสงสยในขอคาถามใด ทานสามารถซกถามผวจยได ประโยชนและผลขางเคยงทจะเกดแกผเขารวมการวจย ขอมลทไดรบจากการวจยจะนาไปวเคราะหเปรยบเทยบความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ และความพงพอใจตอบรการของผใชบรการ เพอนาไปเปนแนวทางในการจดระบบการบรการพยาบาลใหผใชบรการไดรบการบรการพยาบาลทมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด และพยาบาลเจาของไขสามารถใชความรและความสามารถของตนเองในการดแลผรบบรการไดโดยอสระภายใตขอบเขตของวชาชพการพยาบาล ซงจะสงผลใหเกดการรบรคณคาของตนเอง และของวชาชพการพยาบาล จากการไดดแลผใชบรการบรรลตามเปาหมายทไดตงไว และเพอใหงานวจยนประสบความสาเรจ จงมความจาเปนอยางยงทตองไดรบความรวมมอจากทาน ในการตอบแบบสอบถามตรงตามความเปนจรงและครบทกขอตามทผวจยกาหนดไว

144

ซงทานจะเสยเวลาในการตอบแบบสอบถาม ประมาณ 10-20 นาท ซงทานอาจรสกไมสะดวกสบายบาง และถาหากมขอสงสยในขอคาถามใด ทานสามารถซกถามผวจยได การเกบขอมลเปนความลบ ผวจยรบรองวาจะเกบขอมลเฉพาะเกยวกบตวของผเขารวมการวจยเปนความลบ และจะไมเปดเผยแกสาธารณชน ในกรณทผลการวจยไดรบการตพมพ ชอและทอยของทานจะตองไดรบการปกปดอยเสมอ โดยจะใชเฉพาะรหสประจาโครงการวจยของทาน

ถาทานมปญหาของใจหรอรสกกงวลใจกบการเขารวมในโครงการวจยน ทานสามารถตดตอกบประธาน

กรรมการจรยธรรมการวจยในคน โรงพยาบาลศนยราชบร

145

หนงสอยนยอมโดยไดรบการบอกกลาวและเตมใจ

(Informed Consent Form)

ชอโครงการ การพฒนาระบบพยาบาลเจาของไข แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลระดบตตยภม จงหวดราชบร

ผวจย นางอรพน บษบน

ชอผเขารวมการวจย

คายนยอมของผเขารวมการวจย

ขาพเจา นาย/นาง/นางสาว ไดทราบละเอยดของโครงการวจยตลอดจนประโยชน และขอเสยงทจะเกดขนตอขาพเจาจากผวจยแลวอยางชดเจน ไมมสงใดปดบงซอนเรนและยนยอมใหทาการวจยในโครงการทมชอขางตน และขาพเจารวาถามปญหาหรอขอสงสยเกดขน ขาพเจาสามารถสอบถามผวจยได และขาพเจาสามารถไมเขารวมโครงการวจยนเมอใดกได นอกจากนผวจยจะเกบขอมลเฉพาะเกยวกบตวขาพเจาเปนความลบและจะเปดเผยไดเฉพาะในรปทเปนสรปผลการวจย การเปดเผยขอมลเกยวกบตวขาพเจาตอหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ กระทาไดเฉพาะกรณจาเปนดวยเหตผลทางวชาการเทานน

ลงชอ (ผเขารวมการวจย)

(พยาน)

(พยาน)

วนท

คาอธบายของผวจย

ขาพเจาไดอธบายรายละเอยดของโครงการ ตลอดจนประโยชนของการวจย รวมทงขอเสยงทอาจจะเกดขนแกผเขารวมการวจยทราบแลวอยางชดเจนโดยไมมสงใดปดบงซอนเรน

ลงชอ นางอรพน บษบน

วนท

หมายเหต : กรณผเขารวมการวจยไมสามารถอานหนงสอได ใหผวจยอานขอความในหนงสอยนยอม ฯ น ใหแกผเขารวมการวจยฟงจนเขาใจดแลว และใหผเขารวมการวจยลงนามหรอพมพลายนวหวแมมอรบทราบในการใหความยนยอมดงกลาวขางตนไวดวย

*ผเขารวมการวจย หมายถง ผยนยอมตนใหทาวจย

No. 160

v a ac,ro .!

toRflt::u:oilo:ufi ::iln1:?ou luiluuuq

In s n suv n: : il n r : fi o r i 6ll ro? u fi : : il n r :e ffsl u ru u u d ru rn? vr s, r f,s, n? ard s uq

rooln:rnr:?6g r n'r:frfl u1:uuuil ulurarflrclos'[{ rtfl u nfraun: : ru ]: wqururn: v6'laaqqd

9tstutlu 0{1.t ?fr:'lsu :{q

: The Development of Primary Nurses System at Surgery Department in

Tertiary Level Hospital in Ratchaburi Province

4 9Av v'xo$t?ouilaflq

Imu2e!{1u

tofu: ovirln:rnr:i6'06'rnrir':'[6'r.irunr:finr:arrrt1uyollo'rflnilun::runr:yl^or:nrr

oierr: :runr:i6'aluluu ti rum rim ordon?arduu

N6 Ah,L(:orsran:rnr:d arufi'uf fi rUfi : sriuvrri)

taa6qo/]J : Vt',lu n ile fl : : il n 1 : T{ t 1 : tu 1 0 : ur : : il n 1 : ? 0 u tu :J u u u

xlrn:u:o{ 26 ilqunlnil 2556t19

vdv4aoaav?uIlloRdlrru:o{fitJo01u $.roduflonl:9nruunr:?ouqq

AV:U'ltlOiTllJ 1JU1.lUt

UAAqAUAd:UEllcll9l??1U1CIU ilfi 1?ylUlAUn:dtglUU

2 finu"""'"".--D[ )\zZi\=/ .'?"

'\.--- !\"--12t1*raor.'t or

ilfi 1?yl U1 A U ntd [f;l UU q afifr utfu a n t oi a nin{lut] t y m aln a144 nqi ?l$.oouuruyou o.ffi0.:un:rJg:l o.un:ilgr 7300011'r1eu. SS rlruo.un:ilgu 73000 lvr:. o-saZz-9480 ]vr:ar: o-2422-g4gg

CHRISTIAN UNIYERSITY OF. THAII,AND T III: CIIURCH oF CHRIST IN TTIAII.A,ND FaUNDATIIN144 MOO 7 DON 1'AI TIOM, MUANC NAKI{ON PATHON,I. NAKHON PATfION{ ?3OOO, THAILANDP.O.Box 38 NAKHON PATHOM ?3000 THAILAND TEL. 66-3422-9480 FAX. 66-3422-9499 E-mail : christianCqlckistian-ac.tb

fi uor.zo I .ita: t2ss6

?uYr { 0 n:nalnrj v[.fl. 2556

A /o d I o aqt:o.1 lJOft?'tlloutn:1v14 [ufl1:tnilfloilam1fl1:?0uq{

4 Y o s C ar:uu,.ro'ru?un1:t:{vtululafluu:]YU:q{q

dr u riar fi sri m u r 6'u ru r iivr o r d'u n? a rd u u 1 dfu o u fi61 #6'sr n r : G u u n r : do u 1 uq

rd'nan:uururaflder:nurriar.vr^sr drvrisrnr:u?rr:nr:nu'ru'ra Iqufld'nafl:dsnrilrl6'rirfiuntfi'q{

@ 4 o a a / j 4 , j zg i a u @ 4,ufl flfl u]yl]?yt u'tuTlurtl\olljud?ufi u{fl o.:fl 1;flf]u1 cr{u]{o:}tu quuu ufl f,nulfi nnqn:

saaouoaaaAv,tu]u]aflldgt:tJl,t'tufllc|/lfl d]1,1?51fl'l:u:?t'l:f'r1:ilulu]a nta{og:v?t?'t{fl'l:Yl'tlvrulu?rur [:o{

"nrrn'elul:uuunururarflrtorhi rrr{unfroun:::J l:{ilurura:vd'uflslunil^ fi'rilier:rru6" lflufi{q

stt / a d s dr lA ra 'r.ru?uflrGyer:'r0'r:u q:.n::finri ar::sulna r[luor0r:r]firj5nur lunr:firinrfisrivrurd'udrlnitogq

n?r:Joqrn:rs#rrnviruor4qrnl#rinfinurrfiurloryarruudorJorruluci'lufirfiurfi'uivrurfiuud

4dAslayar0 { r: u u :J'r ryro t lJ : 9r yr 0 1 : fir 1 o u cu 1 a a x u 0 n fl 0 u q fl.l o u 1 { q.l

qAlJOttdn{n?'ltJuu00

J 41 4 u d(oror:u fi:.rdt'luu ntuFtrasrinu)4@ A A -,

ft flt ]J 9r u fll cvl9r ?vt ut a u

lAqa a d a s a 4il a u n n r : r lyr u o r fl 'r : u 9r rJ 14'r ?m ula ufl : drgt uu

o4v,rt611 rU 1r: UU ?{ ??1 U 1 r.t1 Ufl 1 : 1\ U 1 U tA ] : { fl Ul U 1 A fl U 11: rryU6

"-aq44a,rtqiir rin rTr r : fru fr srTm ur d'u (u rs ar ry{ : il : y n r {:r n v In ;*ulrtyr:fllryr 034-229480-7 eto 140 1- 1403

lm:ar: $4-22g4gg

rrurtnurf,uri?a 16uu u afifi urfu antai;asffnrlffiJsv malnu

il r{ ; n.u*u*nuo o.ffi"ounnl5u o.uia:rJgrr ?3000

{ ilo. bs :Jom.un:rlgu ?3000 Inc. o-s+ez-9480 Im:ar: o-3422-s4gg

CHRISTIAN UNTVERSTTY OF' THAILAND TTIT CHURCH OF CHRIST IN THNIAND FOUNDANON

144 MOO ? DoN YAI HOM, MUANG NAKHON PATI{OM. NAKHON PATHOM 73OOO. THAILANDp.o.Box 33 NAKHOI{ PATHOM ?3{n0 THAILAN D TEL. 6B-8422-9480 FAX. 66-31.:22-9455 F.mail : christian@lctuisdan.ac.th

+;t

fi rnn.zo t 1916 tz5s7

iufi 1f vrqunrn:r u.fl.2ss:-

4 aqt:o{ fi'l:tduor{a{1u'l0u

4AAr:uu ul{o:ilu uuuuq

- Y q a a q a q a 4 hrq uAq9y'e I a9r ? u 1I fll cvt 9r ? ll u t a u }J 1.1 1 ? m u l a u n : dtgr u u t 9l : u o u lJ 9t t l.t 0 fl n 1 : il : v slt ? s'I fl 'l :

t",oiA/ssaqauAaar?or "Jmurdrasri rmerlulnErravuisrn:::Jrfron1:firuurfif,r8u" luiunqri'4u6fi rs n.qunrnru

u.f,. 2s57 tfiorilqlonral#rinfinur:eFTufiufisrfinutrravriniryrnr: 0rnilil?rr{rurraydflrfuI y r a- I a a d a e I ! a u a A

9l'l{6'l tlj1:?:Jrdu0fla{lu?0u 5?llYt{f.ta{]u?Ytu'tu}tulttaud'l:suTluI yt{u ufi'l?ytulaun:dtgluuyqy a o t r hrq qaoro av A -10rt0{ tl1 u1.10r}lu quuu Yl:'lu?'1111u t9:uou:J9rt?tu'ttduo[.ta{'1u?0u t:o{ "fl't:}tgilu1:&uu

' I ln9, q S u a aO v v 4 O u - djilururar{rror'[ci rr,{unf,oun::ru ]:ryrurrra:vfruorGuqfi lufi'.:Hiq:rrq?" luiunqfi'ar6fi tsI

nrfunrn:r v.fl. 2557 ar fi'0.: t-204 ornr:u?fll::ttrriilurd'uniardou {'suiorun::Jgru lunr:ficJol#6'flvirr1ouanr:drtduofla{rui6'o lu::JrrruIrJ:rrn:ru power point rrosdrrlo:lanr:ritrrruo{ s - - O-

6'rnrirrarlurniorfirinr.vrsrivrord'urn6uru'l{lur?ar 08.30 u. nrruSurraurxard'{ncirr lquer^ereio

I v 'tt

d t 4 d d t o v < a:J:VdlunU ruT?Uflldgt:'r01: UdlJ:lar rrn{?{U O101:Uil:Vir:tArqnq?'mUrausq

6r rE uu il rrfi o I:J : n m : ru r ra y d rrfi u n r : 6': u {'nt ou n orBs

flottdfl{n?rrutirrr^o

(:o{f,rder:tor:d q:.ifiu irfi riuvil

il T u rr u er al y fl r : lI n r : ffn n r : :J : s ryru im n r : : y du ryr s!^

oryo.qaatir rinr5r r : far fr fl Tm urd'o (u x ar':u : :J: y n i { ru n v In Isq/tll4:flilm $4-229480-7 eto 1401-1403

lm:ar: 034-22g4gg

149  

ภาคผนวก ง สรปการประเมนคณภาพเครองมอวจยดานความตรงเชงเนอหาของผทรงคณวฒ

150  

แผนภมตารางแสดง การประเมนความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ชดท 1: แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ

ลาดบขอ คนท1 คนท2 คนท3 คนท4 คนท5 จานวนความเหนทตรงกน คา I-CVI 1 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 2 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 3 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 4 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 5 +1 +1 +1 +1 0 4 0.8 6 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 7 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 8 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 9 +1 +1 0 +1 +1 4 0.8 10 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 11 +1 +1 0 +1 +1 4 0.8 12 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 13 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 14 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 15 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 16 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 17 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 18 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 19 +1 0 +1 +1 +1 4 0.8 20 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 21 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 22 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 23 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 24 +1 +1 +1 +1 +1 5 1

1 0.71 0.92 0.92 0.96 สดสวนทประเมนโดยผทรงคณวฒแตละทาน

151  

1. คาเฉลย I-CVI = (1x12) + (0.8 x12) /24 = 21.6 / 24 = 0.90 2. คาเฉลยสดสวนความเหนของผทรงคณวฒแตละทาน = 1 + 0.71 + 0.92 + 0.92 + 0.96 /5 = 0.90 3. คาสดสวนผลรวมของคาตอบของทกทาน = 108 /120 = 0.90 4. คา S- CVI/UA = 12/24 = 0.50 จากเกณฑการตดสนพจารณาคาดชนความตรงตามเนอหาทยอมรบไดคอ .80 ขนไป และจากผลการพจารณาของผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน พจารณาจาก คาดชนความตรงตามเนอหาพบวา คา CVI เฉลย ของแบบสอบถาม “ชดท 1 : แบบสอบถามความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ” จานวน 24 ขอ เทากบ 0.90 (21.6 / 24 = 0.90) ดงนนจงสรปไดวา สามารถนาแบบสอบ ถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล ซงไดรบการปรบปรงตามขอเสนอแนะเรยบรอยแลวไปใชได

152  

แผนภมตาราง แสดงการประเมนความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ชดท 2 : แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล

ลาดบขอ คนท1 คนท2 คนท3 คนท4 คนท5 จานวนความเหนทตรงกน คา I-CVI 1 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 2 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 3 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 4 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 5 +1 +1 +1 0 0 3 1 6 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 7 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 8 +1 +1 +1 +1 0 4 0.8 9 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 10 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 11 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 12 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 13 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 14 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 15 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 16 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 17 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 18 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 19 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 20 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 21 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 22 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 23 +1 +1 +1 0 +1 4 0.8 24 +1 +1 +1 0 0 3 0.6 25 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 26 +1 +1 +1 +1 +1 5 1

153  

แผนภมตาราง แสดงการประเมนความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน (ตอ) ชดท 2 : แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล

ลาดบขอ คนท1 คนท2 คนท3 คนท4 คนท5 จานวนความเหนทตรงกน คา I-CVI 27 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 28 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 29 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 30 +1 +1 +1 +1 +1 5 1

1 1 1 0.8 0.93 สดสวนทประเมนโดยผทรงคณวฒแตละทาน

1. คาเฉลย I-CVI = (1x23) + (0.8 x5) + (0.6 x2) /30 = 28.2/30 = 0.94 2. คาเฉลยสดสวนความเหนของผทรงคณวฒแตละทาน = 1 + 1 + 1 + 0.8 + 0.93 /5 = 0.946 3. คาสดสวนผลรวมของคาตอบของทกทาน = 141/150 = 0.94 4. คา S- CVI/UA = 23/30 = 0.77 จากเกณฑการตดสนพจารณาคาดชนความตรงตามเนอหาทยอมรบไดคอ .80 ขนไป และจากผลการพจารณาของผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน พจารณาจาก คาดชนความตรงตามเนอหาพบวา คา CVI เฉลย ของแบบสอบถาม “ชดท 2 : แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล” จานวน 30 ขอ เทากบ 0.94 (28.2 / 30 = 0.94) ดงนนจงสรปไดวา สามารถนาแบบสอบ ถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล ซงไดรบการปรบปรงตามขอเสนอแนะเรยบรอยแลวไปใชได

154  

แผนภมตารางแสดง การประเมนความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ชดท 3 : แบบบนทกการปฏบตการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข

ลาดบขอ คนท1 คนท2 คนท3 คนท4 คนท5 จานวนความเหนทตรงกน คา I-CVI 1 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 2 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 3 +1 +1 +1 +1 0 4 0.8 4 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 5 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 6 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 7 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 8 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 9 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 10 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 11 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 12 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 13 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 14 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 15 +1 +1 +1 +1 +1 5 1 16 +1 +1 +1 +1 +1 5 1

1 1 1 1 0.94 สดสวนทประเมนโดยผทรงคณวฒแตละทาน

1. คาเฉลย I-CVI = (1x15) + (0.8 x1) /16 = 15.8 / 16 = 0.99 2. คาเฉลยสดสวนความเหนของผทรงคณวฒแตละทาน = 1 + 1 + 1 + 1 + 0.94 /5 = 0.99 3. คาสดสวนผลรวมของคาตอบของทกทาน = 79 /80 = 0.99 4. คา S- CVI/UA = 15/16 = 0.94 จากเกณฑการตดสนพจารณาคาดชนความตรงตามเนอหาทยอมรบไดคอ .80 ขนไป และจากผลการพจารณาของผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน พจารณาจาก คาดชนความตรงตามเนอหาพบวา คา CVI เฉลย ของแบบสอบถาม “ชดท 3 : แบบบนทกการปฏบตการพยาบาลระบบพยาบาลเจาของไข” จานวน 16 ขอ เทากบ 0.99 (15.8 / 16 = 0.99) ดงนนจงสรปไดวา สามารถนาแบบสอบ ถามความพงพอใจของผรบบรการตอบรการพยาบาล ซงไดรบการปรบปรงตามขอเสนอแนะเรยบรอยแลวไปใชได

155  

การหาคา Reliability จากโปรแกรมสาเรจรป

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item Deleted

no1 99.1333 49.499 .665 .852

no2 99.1000 49.541 .583 .853

no3 99.7667 51.702 .465 .858

no4 99.8333 51.592 .329 .860

no5 100.0333 57.964 -.323 .891

no6 99.1333 48.257 .666 .850

no7 99.0000 48.276 .725 .849

no8 99.1000 48.024 .792 .847

no9 100.1333 55.499 -.155 .879

no10 99.4667 53.430 .078 .867

no11 99.2000 47.821 .706 .848

no12 99.0667 46.133 .878 .842

no13 99.3333 49.678 .401 .859

no14 99.7333 52.547 .267 .862

no15 100.0333 53.206 .091 .867

no16 99.2667 46.409 .741 .846

no17 99.2667 45.995 .786 .844

no18 99.8333 49.661 .598 .853

no19 99.3333 47.540 .623 .850

no20 99.8000 56.579 -.247 .882

no21 99.2333 47.151 .662 .849

no22 99.1333 47.982 .783 .847

no23 99.1333 47.499 .760 .847

no24 99.5667 52.530 .222 .863

156  

เครองมอโดยทวไปควรมคาความเชอมน .70 หรอมากกวา แสดงวามความเชอมนภายในเครองมอเพยงพอทจะนาไปใชได (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2553: 232) โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอบบาค (Cronbach, 1951: 297-334) ในงานวจยครงนมคาความเทยงหรอความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.863 ดงนนจงสรปไดวา สามารถนาแบบสอบถามไปใชได

การหาคา Reliability จากโปรแกรมสาเรจรป

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item Deleted

no1 123.2667 542.547 .705 .797

no2 123.4667 536.395 .746 .795

no3 123.1333 539.016 .760 .795

no4 123.0667 542.547 .806 .797

no5 123.0667 547.099 .683 .799

no6 123.2667 551.926 .531 .801

no7 123.3333 537.195 .790 .795

no8 123.2000 550.372 .707 .800

no9 122.9333 540.892 .767 .796

no10 123.5333 524.947 .908 .790

no11 123.7333 528.478 .723 .792

no12 123.6667 534.989 .765 .794

no13 123.1333 537.223 .873 .794

no14 123.3333 545.057 .664 .798

no15 123.6000 534.731 .663 .795

no16 123.5333 545.223 .627 .798

no17 123.3333 548.920 .630 .799

no18 123.6000 526.179 .821 .791

no19 123.2667 551.651 .490 .801

no20 123.0000 552.414 .607 .801

157  

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item Deleted

no21 123.2000 543.614 .807 .797

no22 123.0000 539.310 .888 .795

no23 123.2000 539.200 .839 .795

no24 123.2667 541.168 .809 .796

no25 123.4667 525.913 .863 .790

no26 123.3333 540.920 .766 .796

no27 123.0000 546.207 .792 .798

no28 121.0000 510.759 -.081 .982

no29 123.4000 545.628 .675 .798

no30 123.2000 541.131 .589 .797

เครองมอโดยทวไปควรมคาความเชอมน .70 หรอมากกวา แสดงวามความเชอมนภายใน

เครองมอเพยงพอทจะนาไปใชได (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2553: 232) โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอบบาค (Cronbach, 1951: 297-334) ในงานวจยครงนมคาความเทยงหรอความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.807 ดงนนจงสรปไดวา สามารถนาแบบสอบถามไปใชได

158  

ประวตผวจย

ชอ วน เดอน ปเกด ประวตการศกษา ปฏบตงานตาแหนง

นางอรพน บษบน วนท 30 มนาคม พ.ศ. 2519 ปรญญาตรพยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร ปการศกษาทจบ พ.ศ. 2542 พยาบาลวชาชพระดบชานาญการ หอผปวยศลยกรรมทวไปชาย 2 แผนกศลยกรรม โรงพยาบาลศนยราชบร ตงแตพ.ศ.2542 จนถงปจจบน