the factors influencing health promoting behaviors of...

133
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต ่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของอาจารย์พยาบาล วิทยาลัยพยาบาลเครือข่ายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสุข The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of Nurse Instructors under the Central Network Nursing College of Ministry of Public Health ปุรินทร์ ศรีศศลักษณ์ วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาพยาบาลศาสตรมหา บัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยคริสเตียน .. 2557 ลิขสิทธิ ์ของมหาวิทยาลัยคริสเตียน

Upload: others

Post on 03-Sep-2019

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข

The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of Nurse Instructors under the Central Network Nursing College of Ministry of Public Health

ปรนทร ศรศศลกษณ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2557 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

Page 2: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

วทยานพนธ เรอง

ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข ไดรบการพจารณาอนมตใหนบเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน วนท 6 มถนายน พ.ศ.2557

…………………………………………...……. (นายปรนทร ศรศศลกษณ)

ผวจย ........................................................................ รองศาสตราจารย ดร. วภาว พจตบนดาล

ศ.บ. (เศรษฐศาสตร เกยรตนยมด) ศ.ม. (เศรษฐศาสตร) พบ.ด. (ประชากรและการพฒนา) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

........................................................................ ผชวยศาสตราจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท

พย.บ., วท.ม. (พยาบาลศาสตร) ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) กรรมการสอบวทยานพนธ

........................................................................ รองศาสตราจารย ดร.สนย ละกาปน

วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (สาธารณสขศาสตร) กศ.ด. (การวจยและพฒนาหลกสตร) กรรมการสอบวทยานพนธ

................................................................. ........................................................................ รองศาสตราจารย ดร.นงลกษณ จนตนาดลก วท.บ. (พยาบาล) วท.ม. (พยาบาลศาสตร) พย.ด. คณบดบณฑตวทยาลย

รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการกากบมาตรฐานการศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

Page 3: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

วทยานพนธ เรอง

ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข

…………………………………………...……. (นายปรนทร ศรศศลกษณ)

ผวจย

........................................................................ ผชวยศาสตราจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตอานนท

พย.บ., วท.ม. (พยาบาลศาสตร) ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

........................................................................ อาจารย ดร.ศศธร รจนเวช

พย.บ., วท.ม. (สาธารณสขศาสตร) Ph.D.(Nursing) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

................................................................. ...................................................................... รองศาสตราจารย ดร.นงลกษณ จนตนาดลก วท.บ. (พยาบาล) วท.ม. (พยาบาลศาสตร) พย.ด. คณบดบณฑตวทยาลย

รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการกากบมาตรฐานการศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

Page 4: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลงไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางดยงจากคณาจารยและผมพระคณหลายทาน ซงผวจยขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.ศศธร รจนเวช และคณาจารยทปรกษาทกทานทไดกรณาใหความร คาปรกษา ขอคดเหน ตรวจทาน แกไขและใหกาลงใจอยางดยง จนวทยานพนธฉบบนสาเรจไดอยางสมบรณและขอกราบขอบพระคณคณาจารย ทกทานทไดถายทอดวชา ความร และชแนะแนวทางเพอเปนพนฐานในการ ศกษาวจยครงน ทาใหผวจยมโอกาสไดรบประสบการณการเรยนรทมคณคาอยางมากมาย ขอกราบขอบพระคณ อาจารยคมคาย กจวฒนชย อาจารย ดร.สมใจ ศระกมล ดร.เพชรนอย ศรผดผอง พนตารวจเอกหญง ดร.ทพยฆมพร เกษโกมล อาจารยพชราภณฑ ไชยสงข ผทรงคณวฒทไดใหความกรณาตรวจสอบแกไขเครองมอวจยใหมความสมบรณยงขน ขอกราบขอบพระคณ ผอานวยการวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขทกทาน ทผวจยขอความรวมมอในการจดเกบขอมล และทานผอานวยการทกทานไดอานวยความสะดวกในการจดเกบขอมลครงน ขอขอบคณอาจารยวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขทกทาน ทกรณาตอบแบบสอบถาม และขอขอบคณทก ๆ ทานทมสวนเกยวของ พรอมทงใหการชวยเหลอในการจดทาวทยานพนธในครงน จนสาเรจลลวงดวยด ทายนผวจยขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา และคณสนสา จนทรแสง ทเปนกาลงใจสาคญมาโดยตลอด พรอมทง เพอนรวมงาน เพอน ๆ พๆ และ นองๆ ในภาควชาทคอยใหกาลงใจเสมอมา รวมทงขอขอบคณเจาหนาทบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน และกลยาณมตรทงหลายทไมสามารถกลาวนามไดหมด ทใหกาลงใจ คอยกระตนเตอน และมสวนชวยเหลอจนสาเรจการศกษา

Page 5: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

522014 : สาขาวชา : การพยาบาลเวชปฏบตชมชน; พย.ม. (การพยาบาลเวชปฏบตชมชน) คาสาคญ : อาจารยพยาบาล/วทยาลยพยาบาล/พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ปรนทร ศรศศลกษณ : ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข (The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of Nurse Instructors under the Central Network Nursing College of Ministry of Public Health) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย พนเอกหญง ดร. นงพมล นมตรอานนท, ส.ด., อาจารย ดร.ศศธร รจนเวช, Ph.D., 122 หนา การศกษาครงนเปนการวจยพรรณนาเชงพยากรณ เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข โดยใชกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพ ของเพนเดอรและคณะ (Pender, Murdaugh, & Parsons, 2006) กลมตวอยางเปนอาจารยพยาบาลทปฏบตงานอยในวทยาลยพยาบาล 6 แหง ในเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข จานวน 210 ราย เกบขอมล ระหวางเดอนธนวาคม 2556 ถงเดอนมนาคม พ.ศ 2557 เครองมอทใชเกบขอมลเปนแบบสอบถามเกยวกบ ขอมลทวไป การรบรความสามารถของตนเอง การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรม และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงไดรบการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ 5 ทาน คาความเชอมนของเครองมอเทากบ 0.86, 0.89, และ 0.81 ตามลาดบ วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา สมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณแบบหลายขนตอน ผลการวจยพบวา กลมตวอยางมคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยรวมอยระดบด ( X = 2.76 , S.D. = 0.24 ) ปจจยดชนมวลกาย การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.331; r = 0.495; r = 0.473) สวนปจจยดานเพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา และอาย ไมมความสมพนธตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ นอกจากน ยงพบวาปจจย ดชนมวลกาย การรบรความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ สามารถรวมทานายความผนแปรของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางไดรอยละ 38.0 อยางมนยสาคญทางสถตระดบ 0.01 (R square = .380) ผวจยเสนอแนะวาอาจารยพยาบาล หรอบคลากรทางดานสขภาพ ในทกระดบ ทงรายบคคล และองคกร ควรมการสงเสรมการสรางนโยบายสงเสรมสขภาพเพอการขบเคลอนเปนองคกรแหงสขภาวะ หรอวทยาลยสงเสรมสขภาพ

Page 6: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

522014 : MAJOR : Community Nurse Practitioner; M.N.S (Community Nurse Practitioner) KEYWORDS: NURSE INSTRUCTORS/NURSING COLLEGE/HEALTH PROMOTING BEHAVIOR Purin Srisodsaluk : The Factors Influencing Health Promotion Behaviors of Nurse Instructors under the Central Network of Ministry of Public Health. Thesis Advisors: Asst. Prof. Col. Dr. Nongpimol Nimit – arnun, Dr. P.H., Dr. Sasitorn Roojanavech, Ph.D., 122 pages

This predictive-correlational study aimed to study health promotion behaviors of nurse instructors. The sample was nurse instructors who had work in college of nursing at Central Network of Ministry of Public Health 6 place. And consisted of 210 nurses instructors. Data collection was conducted from December 2013 to March 2014.The data collecting instrument used was questionnaires , Perceived self-efficacy , Perceived barriers to action and Health promoting behaviors. These questionnaires were validated by the five experts, and the reliability were 0.86, 0.89, and 0.81. The data were analyzed by using descriptive statistics, Pearson ’s product moment correlation coefficient, and the stepwise multiple regression.

The results showed that overall health promoting behaviors among nurse instructors was at a good level ( X = 2.76 , S.D. = 0.24 ). Body mass index factor, perceived self-efficacy and perceived barriers had statistically positive relationship with health promoting behaviors (p-value < 0.001) (r = 0.331; r = 0.495; r = 0.473). Another factors such as gender, disease, status, graduated, and age had not statistically correlated with health promoting behaviors. In addition this also found that body mass index, perceived self-efficacy to action and perceived barriers to action, cue to action and health promoting behavior could joint predict promoting health behaviors of nurse instructors under the Central Network of Ministry of Public Health at 38.0 percent with statistically significant level at 0.01 ( R square = 0 .380) .

Researcher suggests to promote health promoting policy for nurse instructors or health personnel all level including both individuals and organization level. This will move forward to create healthy organization or health promoting college.

Page 7: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ..............................................................................................................................ค

บทคดยอภาษาไทย..............................................................................................................................ง บทคดยอภาษาองกฤษ.........................................................................................................................จ

สารบญ...............................................................................................................................................ฉ สารบญตาราง.....................................................................................................................................ซ

สารบญแผนภาพ................................................................................................................................ญ

บทท 1 บทนา......................................................................................................................................1

ความสาคญของปญหา.....................................................................................................1 คาถามการวจย..................................................................................................................4 วตถประสงคการวจย........................................................................................................4 สมมตฐานการวจย...........................................................................................................5

กรอบแนวคดการวจย.......................................................................................................5 ขอบเขตการวจย...............................................................................................................8

นยามตวแปร....................................................................................................................8

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ......................................................................................10

ความหมายและแนวคดการสงเสรมสขภาพ...................................................................10 พฤตกรรมสงเสรมสขภาพและทฤษฎทเกยวของกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ.............20

ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล................44

บทท 3 วธการดาเนนการวจย............................................................................................................48

บทท 4 ผลการวจย............................................................................................................................60

บทท 5 สรปผลการวจย การอภปรายผล และขอเสนอแนะ...............................................................77 สรปผลการวจย..............................................................................................................77 การอภปรายผล..............................................................................................................79 ขอเสนอแนะ..................................................................................................................85 บรรณานกรม....................................................................................................................................86

Page 8: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

สารบญ (ตอ)

หนา ภาคผนวก.........................................................................................................................................94 ก รายนามผทรงคณวฒ........................................................................................................95 ข เครองมอทใชในการวจย..................................................................................................97 ค หนงสอขอเชญผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอวจย.....................................................106 ง หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบขอมลงานวจย....................................................112 จ เอกสารรบรองจรยธรรมการวจยในมนษย.....................................................................120 ประวตผวจย...................................................................................................................................122

Page 9: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ดชนมวลกาย และการมโรคประจาตว......................................................61

2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถ ของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง......................................................63 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความ สามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ..............................................................................................................63 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรอปสรรค ในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง…….………………………....65 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรอปสรรค ในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ.......66 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของ กลมตวอยาง……………………………………………………………………………...68 7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของ กลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ.............................................................................68 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการรบประทานอาหารของกลมตวอยาง…………………………………….69 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการรบประทานอาหารของกลมตวอยางจาแนกรายขอ…………….………..69 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการออกกาลงกายของกลมตวอยาง………………….....................................71 11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการออกกาลงกายของกลมตวอยางจาแนกรายขอ...........................................71 12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการจดการความเครยดของกลมตวอยาง…………………………………….72

Page 10: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพดานการจดการความเครยดของกลมตวอยางจาแนกรายขอ...................................72 14 คาความสมพนธระหวาง เพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา กบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง.................................................................74 15 คาสมประสทธสหสมพนธ ระหวาง อาย ดชนมวลกาย การรบรความสามารถของ ตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการปฏบต พฤตกรรมสงเสรมสขภาพกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ..................................................74 16 คาสมประสทธสหสมพนธพหคณ ระหวางตวแปรทานายกบพฤตกรรมสงเสรม สขภาพ โดยวธการวเคราะหพหคณแบบขนตอน..............................................................75

Page 11: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

สารบญภาพประกอบ แผนภมท หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย...................................................................................................8 2 แบบจาลองการสงเสรมสขภาพ(ปรบปรง)...……………………………..…………....21

Page 12: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

บทท 1

บทนา ความสาคญของปญหา สขภาพเปนภาวะทสมบรณท งทางรางกาย จตใจ สงคม และปญญา ไมใชเพยงการปราศจากโรค และความพการเทานน ในอดตสขภาพถกมองเชอมโยงกบการไมเจบปวย รปแบบการบรการสาธารณสขจงเนนทการรกษาและฟนฟสขภาพ ทาใหเกดผลกระทบคอ คาใชจายดานสขภาพเพมสงขน ทาใหรฐตองใหความสาคญกบการสรางเสรมสขภาพและการปองกนโรค โดยยดถอกลวธของการสรางนโยบายสาธารณะ การสรางสงแวดลอมทเหมาะสมกบการดแลสขภาพ การสรางความเขมแขงของชมชน การพฒนาทกษะสวนบคคล และการปรบเปลยนรปแบบบรการสขภาพ ใชแนวคดของการสรางการมสวนรวมเพอใหเกดการสรางเสรมสขภาพระดบชมชนทย งยน(อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554) สขภาพเปนปจจยสาคญในการดารงชวต การมสขภาพดเปนสทธขนพนฐานของมนษยทกคนอนพงมสทธเทาเทยมกนทจะมสขภาพด การมสขภาพทดมความสาคญตอการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม องคการอนามยโลกเหนความสาคญของการมสขภาพด มใชเพยงปราศจากโรคเทานน แตตองมความสมบรณทงทางดานรางกายและจตใจ สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข โดยไดกาหนดเปาหมายทจะใหประชาชนท งหลายไดมโอกาส และมสวนรวม ในการพฒนาสขภาพการสงเสรมสขภาพระดบนานาชาตได มการดาเนนการตงแต พ.ศ.2529 จากการประชมนานาชาตทประเทศแคนาดา องคการอนามยโลกไดเสนอแนะใหประเทศสมาชกดาเนนกจกรรมหลกในการสงเสรมสขภาพ 5 ประการทรจกกนในนามของ “กฎบตรออตตาวาเพอการสงเสรมสขภาพ”(Ottawa Charter for Health) จนกระทงมาถง “กฎบตรกรงเทพ ฯ” ใน พ.ศ. 2548 วาดวยการสรางเสรมสขภาพในโลกยคโลกาภวตน(Bangkok Charter for Health Promotion in

Page 13: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

Globalized World)โดยกลาวถงประเดนสาคญ 4 ประการ คอ 1)เพอทาใหการสรางเสรมสขภาพเปนประเดนหลกในวาระการพฒนาของโลก 2)การสรางเสรมสขภาพเปนแกนความรบผดชอบของทก ๆ รฐบาล 3)ใหการสรางเสรมสขภาพเปนประเดนมงเนนหลกของชมชนและภาคประชาสงคม และ 4)การสรางเสรมสขภาพเปนหนงในขอบงคบสาหรบหลกปฏบตของบรรษททด เปาหมายทสาคญอยางหนงของการสงเสรมสขภาพ คอ การทาใหประชาชนมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพสามารถปฏบตกจกรรมในการดาเนนชวตประจาวนเพอเพมพนคณภาพและความผาสกของตนเองเพอใหตนเองมสขภาพด ทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม (Pender, Murdaugh, & Parsons, 2006) การสงเสรมสขภาพนบเปนการลงทนทมคา เปนกระบวนการทชวยสงเสรมใหประชาชนเพมความสามารถในการควบคมสขภาพตนเองไดดขน ชวยลดความไมเสมอภาคและปญหาทางดานสขภาพการเจบปวย และการตายกอนวยอนควรกจะลดลงอนจะนาไปสผลดดานสขภาพทมากทสดสาหรบประชาชน

อาจารยพยาบาลเปนบคลากรททาหนาทผลตพยาบาลวชาชพ ซงเปนบคลากรทมสขภาพทมบทบาทสาคญในการสงเสรมสขภาพ ซงจากพระราชบญญตวชาชพการพยาบาลและ การผดงครรภ พ.ศ. 2540 กลาววา การพยาบาลเปนการกระทาตอมนษยเกยวกบการดแลและ การชวยเหลอเมอเจบปวย การฟนฟสภาพ การปองกนโรค และการสงเสรมสขภาพ รวมทงการชวยแพทยกระทาการรกษาโรค ทงนโดยอาศยหลกวทยาศาสตรและศลปะการพยาบาล (สธศา ลามชาง, 2549) อาจารยพยาบาลจงเปนบคลากรทมความสาคญยงในองคกรทเปนแหลงผลตพยาบาลวชาชพซงเปนวชาชพทมความจาเปนตอสงคม หากอาจารยเปนผทมรางกายและจตใจทมความสมบรณแขงแรง มสขภาพด ยอมมพลงทจะทมเทกบงานและการเรยนการสอนไดอยางเตมทและ มประสทธภาพ ดงนนการทอาจารยพยาบาลมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพจงนาจะสงผลดตอตวอาจารยพยาบาล กลาวคอ กอใหเกดความผาสก เนองจากมสขภาพและคณภาพชวตทดและเปนผลดตอทงองคกรโดยเปนผลจากการมสขภาพทดและมศกยภาพในการทางานดขน ในทางกลบกน หากอาจารยพยาบาลมพฤตกรรมสขภาพทไมเออตอการมภาวะสขภาพดหรอมพฤตกรรมทเปนผลเสยตอภาวะสขภาพกอาจเปนแบบอยางทไมเหมาะสมแกนกศกษาและประชาชนและยงสงผลเสยตอสขภาพทาใหเกดการเจบปวยตามมาได

อาจารยพยาบาลเปนบคลากรสายวชาการทตองปฏบตบทบาทใหครอบคลม ทงดานการผลตบณฑต ดานการวจย ดานการบรการวชาการและทานบารงศลปวฒนธรรม ประกอบกบการจดการเรยนการสอนในปจจบน อาจารยตองปรบเปลยนวธการสอนใหทนสมย สอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ซงไดกาหนดแนวทางจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความสาคญทสด

Page 14: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

กระบวนการเรยนการสอนตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ อาจารยจงตองมการปรบเปลยนการจดการเรยนการสอนและมภารกจดานอนๆ เพมขน ซงจากการวเคราะหและศกษาของสมใจ ศระกมล และกลวด อภชาตบตร (2547) ไดศกษาพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม พบวา อาจารยมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานความรบผดชอบตอสขภาพในระดบนอย ทงนใหเหตผลวา ไมมเวลา มภาระงานมาก มภาระเกยวกบบตร ไมตระหนกหรอมองไมเหนความสาคญและไมสะดวก และจากการศกษาของสธศา ลามชางและคณะ (2549, 38) ไดศกษาภาวะสขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ซงปฏบตงานในปการศกษา 2547 จานวน 104 ราย พบวา มความเครยดระดบปานกลาง (รอยละ 66.35) พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพโดยรวมและพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพดานสมพนธภาพระหวางบคคล ดานการพฒนาทางจตวญญาณและดานการจดการกบความเครยดอยในระดบมาก แตดานกจกรรมทางกายและดานโภชนาการ อยในระดบปานกลาง สอดคลองกบการศกษาของศรพร ขมภลขต และนตยา ตากวรยะนนท (2538, 1) ไดศกษาความเครยดในบทบาทและอาการเครยดของอาจารยพยาบาลทสงกดทบวงมหาวทยาลย ผลการศกษาพบวา อาจารยทวไปและผบรหารรบรความเครยดในบทบาทดานตางๆ ของอาจารยพยาบาลในระดบปานกลางคอนไปทางตา ทงสองกลมนมอาการเครยดเกดขนจานวนคอนขางมาก อาการทเกดขนบอยสดจากความเครยด คออาการปวดหลงหรอปวดเมอย

วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขเปนสถาบนการศกษาทสงกดอยในกระทรวงสาธารณสข โดยมทงหมด 12 วทยาลย จากวทยาลยในสงกดกระทรวงสาธารณสขทงหมด 29 วทยาลย ทกระจายอยในพนทตางๆในทกภาคทวประเทศ โดยในป พ.ศ. 2537 สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานชอใหวทยาลยพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ท งทเปดดาเนนการอยกอนแลว และทจะเปดใหมภายหลงวา "วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน" โดยมวทยาลยพยาบาลทไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานชอใหม จานวน 28 แหง และนอกจากน ยงมวทยาลยพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขอก 3 แหง ททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานชออยกอนแลว และใหใชชอเดมตอไป คอ วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร วทยาลยพยาบาลศรมหาสารคาม และวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร โดยมอาจารยพยาบาลประจาในวทยาลยเครอขายภาคกลางในปการศกษา 2556 จานวน 558 คน และจากการศกษานารองโดยการสมภาษณและสงเกตพฤตกรรมของอาจารยพยาบาลในวทยาลยพยาบาลแหงหนง จานวน 20 คน พบวา มปญหาเรองโรคและพฤตกรรมตางๆ ไดแก โรคกระเพาะอาหาร รอยละ 30 รบประทานอาหารไมตรงเวลารอยละ 45รบประทานอาหารไมครบ 5 หม รอยละ 50 ดมน าอดลมเพอทาใหรางกายสดชน รอยละ 35 ดมสรา

Page 15: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

รอยละ 10 ออกกาลงกายไมสมาเสมอ รอยละ 85 ไมออกกาลงกาย รอยละ 15 นอกจากนสถตขอมลการตรวจสขภาพ ปการศกษา 2554 พบวารอยละ 7 มน าหนกเกนเกณฑมาตรฐานของกรมอนามย และรอยละ 18 มน าหนกตากวาเกณฑมาตรฐานของกรมอนามย มโรคประจาตวรอยละ 3.88 ผลการศกษานารองนสะทอนถงปญหาและพฤตกรรมเสยงของอาจารยพยาบาลทจาเปนตองไดรบการจดการแกไขเพราะอาจสงผลใหเกดปญหาสขภาพทมากขนได จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาอาจารยพยาบาลนนมการเจบปวยและมภาวะผดปกตทางสขภาพ รวมทงมพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคและปญหาสขภาพในหลายประเดน ซงการแกไขปญหาดงกลาวจาเปนตองอาศยขอมลพนฐานในดานสขภาพและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลเพอประกอบในการจดการปญหาทงโดยตวอาจารยพยาบาลเองและวทยาลยพยาบาลทสงกดอยโดยหากทราบถงสาเหตหรอปจจยทมความสมพนธทสงผลใหเกดพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ กจะสามารถนาไปสการปรบเปลยนหรอพฒนาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพใหถกตองเหมาะสม อนงจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พบวา งานวจยทศกษาถงพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลทงในประเทศและตางประเทศยงมไมมากนก ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข โดยใชกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) มาประยกตใชในการวเคราะหปจจยตางๆ ทมความสมพนธกบพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ซงผลจากการศกษาครงนจะเปนขอมลพนฐานในการวางแผนและกาหนดแนวทาง ในการดาเนนการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลตอไป คาถามการวจย

1. พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ของอาจารยพยาบาลเปนอยางไร

2. ปจจยใดทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ของอาจารยพยาบาล วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ของอาจารยพยาบาล

Page 16: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

2. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล สมมตฐานการวจย

1. ปจจยดานชววทยา ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตว มความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล 2. ปจจยดานสงคมวฒนธรรม ไดแก สถานภาพสมรส และระดบการศกษามความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล 3. ปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม ไดแก การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล กรอบแนวคดการวจย

เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) กลาววา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของบคคลเปนผลลพธสดทาย และผลจากการปฏบตพฤตกรรมในแบบจาลองสงเสรมสขภาพ ซงเมอบคคลสามารถผสมผสานพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเขาไปในแบบแผนการดาเนนชวตดานสขภาพทดในทก ๆ ดานของชวตแลวจงจะสงผลใหเกดภาวะสขภาพทดได โดยบคคลจะมพฤตกรรมจากการคดรภายใตประสบการณพนฐานทเปนคณลกษณะของแตละบคคล และผลลพธทเกดขนทงโดยตรงและโดยออม โดยมสภาพแวดลอมทงทางดานกายภาพ สงแวดลอมทเกดจากสมพนธภาพระหวางบคคลเปนปจจยกาหนดในการศกษาครงน ผวจยประเมนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาล โดยใชแบบแผนการดาเนนชวตทสงเสรมสขภาพ (Health promotion lifestyle profile) ของเพนเดอรเปนแนวทางในการสรางเครองมอ ซงประกอบไปดวย 3 สวน ไดแก ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคลความคดและอารมณตอพฤตกรรม และพฤตกรรมผลลพธ โดยลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคลทมผลตอการปฏบตพฤตกรรมในองคประกอบหลกน เพนเดอรไดเสนอองคประกอบยอยคอ พฤตกรรมทเกยวของ (Prior related behavior) และปจจยสวนบคคล (Personal factors) โดยองคประกอบทงสองมความเกยวของกบพฤตกรรมสขภาพบางพฤตกรรมหรอในบางกลมประชากรเทานน ผวจยไดทบทวนงานวจยและวรรณกรรมทเกยวของ และสามารถเลอกตวแปรทใชในการหาความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารย

Page 17: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

พยาบาล โดยในสวนของปจจยสวนบคคล (Personal factors)ซงประกอบดวย 3 สวน โดยเพนเดอรไดกลาวไววา ปจจยในสวนนมอทธพลโดยตรงตอปจจยดานอารมณ และการคดรทเฉพาะตอพฤตกรรมและมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ผวจยไดเลอกศกษาในปจจยสวนบคคลโดยทาการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ โดยเลอกปจจยทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในกลมอาจารยพยาบาล และในกลมบคคลทมใกลเคยงกบกลมตวอยาง เชน บคลากรทางดานสาธารณสข และนกศกษาพยาบาล โดยปจจยทเลอกไดมาจากปจจยทมการศกษาและมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ รวมท งปจจยทมผลการศกษาทไมตรงกน ทงทมความสมพนธและไมมความสมพนธ โดยไมเลอกศกษาปจจยงานวจยทผานมาทศกษาแลวไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเลย จงไดมาซงตวแปรในดานตางๆ ดงน ดานชววทยา ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตว และปจจยดานสงคมวฒนธรรม ไดแก สถานภาพสมรส และระดบการศกษา สวนปจจยประการตอมาเปนปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior specific cognition and effect) ซงเปนปจจยทมอทธพลโดยตรงตอการแสดงพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมบทบาทสาคญตอการกระทาพฤตกรรมใหมหรอคงพฤตกรรมเดมไว บคคลทรบรความสามารถของตนเองสงจะมการดแลสขภาพดวยตนเอง และแสวงหาความรเกยวกบการปองกน ควบคม และหยดย งพฤตกรรมทเปนอนตรายตอสขภาพ ดงนน การรบรความสามารถของตนเองจงมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและภาวะสขภาพของบคคล

ปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรมอกประการหนงทสาคญ คอ การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงเปนการรบรทางดานลบหรอการรบรอปสรรคตาง ๆ และไมสามารถทาพฤตกรรมสขภาพนน ๆ ได บคคลจะหลกเลยงทจะปฏบตพฤตกรรม เมอมความพรอมในการกระทาตาและอปสรรคมาก การกระทากจะไมเกดขน แตเมอมความพรอมในการกระทาสงและอปสรรคมนอย ความเปนไปไดทจะกระทามมากขน การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ จงมผลกระทบตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยเปนตวกนขวางการกระทาและมผลทางออมตอการลดความตงใจในการวางแผนทจะกระทา การรบรประโยชนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ความรสกทมตอพฤตกรรม อทธพลระหวางบคคล และอทธพลสถานการณ ผวจยไมไดศกษาในตวแปรเหลานเนองจากในการทบทวนวรรณกรรมรวมกบการศกษานารอง พบวา อาจารยพยาบาลเปนบคลากรทมความรและการรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนอยางด รวมทงไดรบความรทางดานสขภาพอยสมาเสมอ ทาใหไมไดเลอกตวแปรเหลานเพอมาศกษา สดทายในแบบจาลองคอพฤตกรรมผลลพธซงเปนผลจากความเกยวเนองจาก 2 สวนขางตน โดยจะทาใหเกดความมงมนทจะ

Page 18: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

ปฏบตพฤตกรรม และความจาเปนอน ทางเลอกอนทเกดขน และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ โดยผวจยไดใชพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนตวแปรตาม ซงประกอบไปดวยแบบแผนการดาเนนชวตทสงเสรมสขภาพ 6 ดาน คอ 1) ดานโภชนาการ 2) ดานการออกกาลงกาย 3) ดานความรบผดชอบตอสขภาพ 4) ดานความสมพนธภาพระหวางบคคล 5) ดานการจดการความเครยด และ 6) ดานความสาเรจในชวตแหงตนและจากแบบแผนการดาเนนชวตทสงเสรมสขภาพ 6 ดานในการศกษาครงน ผวจยไดเลอกศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล 3 ดาน คอ 1) ดานโภชนาการ 2) ดานการออกกาลงกาย 3) ดานการจดการความเครยด เนองจากในการทบทวนวรรณกรรม พบวาอาจารยพยาบาลนนมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทพบ 3 ดานอยในระดบทไมดนก สอดคลองกบการศกษาของสธศา ลามชาง และคณะ(2550) ทศกษาภาวะสขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารยกลมคณะวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม จานวน 246 คน พบวา มกจกรรมทางกายและโภชนาการอยในระดบปานกลาง สวนพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพ สมพนธภาพระหวางบคคล การพฒนาทางจตวญญาณ และการจดการความเครยดอยในระดบมาก สอดคลองกบการศกษาของสมใจ ศระกมล และกลวด อภชาตบตร(2547) ทศกษาพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม พบวา พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานกจกรรมทางกาย ดานโภชนาการและดานการจดการความเครยดอยในระดบปานกลาง สวนดานสมพนธภาพระหวางบคคล และดานการพฒนาดานจตวญญาณอยในระดบมาก สอดคลองกบการศกษาของนวพรรณ จณแพทย (2551) ทศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของเจาหนาทสาธารณสข จงหวดกาญจนบร จานวน 400 คน พบวา เจาหนาทสาธารณสขมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร ดานการออกกาลงกาย อยในระดบตาสอดคลองกบการศกษาของรสรนทร แกวตา(2551) ทไดศกษาปจจยทมความสมพนธกบการรบประทานอาหารและออกกาลงกายของบคลากรคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลบาลรามาธบด จานวน 400 คน พบวา บคลากรมพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายอยในระดบตา รอยละ 64.0 จากแนวคดทฤษฎและการทบทวนงานวจยทเกยวของขางตน เปนเหตผลใหผวจยเลอกศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพใน 3 ดาน คอ 1) ดานโภชนาการ 2) ดานการออกกาลงกาย 3) ดานการจดการความเครยด โดยไมไดศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในอก 3 ดานทเหลอ คอ ความรบผดชอบตอสขภาพ ดานความสมพนธภาพระหวางบคคล และดานความสาเรจในชวตแหงตนและผวจยไดกาหนดกรอบแนวคดเพอแสดงความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ ทตองการศกษา ดงแสดงในแผนภมท 1

Page 19: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ขอบเขตการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารย

พยาบาล ในดาน การรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ตามกรอบแนวคดของเพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) โดยเลอกศกษาเฉพาะอาจารยพยาบาลทปฏบตงานในวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขทปฏบตงานในชวง เดอน มถนายน 2556 ถงเดอนธนวาคม 2556 นยามตวแปร

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล หมายถง การกระทากจกรรมหรอการปฏบตของอาจารยพยาบาลทมผลตอสขภาพสวนบคคลใหแขงแรงสมบรณ ปราศจากความเจบปวยและสามารถดารงชวตในสงคมไดอยางเปนปกตสข ซงเปนกจกรรมทอาจารยพยาบาลกระทาจนเปน

 

ความคดและอารมณตอพฤตกรรม - การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

- การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ปจจยดานชววทยา - อาย - เพศ - ดชนมวลกาย - การมโรคประจาตว

ปจจยดานสงคมวฒนธรรม - สถานภาพสมรส

- ระดบการศกษา

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

- การรบประทานอาหาร - การออกกาลงกาย

- การจดการความเครยด

แผนภมท 1 กรอบแนวคดในการวจย

Page 20: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

แบบแผนการดาเนนชวต โดยประกอบไปดวยพฤตกรรม 3 ดาน คอ ดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด รวบรวมขอมลโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขนดงน - ดานการรบประทานอาหาร หมายถง กจกรรมหรอการกระทาทไดปฏบตเกยวกบการรบประทานอาหาร ประกอบดวย การรบประทานอาหารครบ 5 หม การรบประทานผกผลไมรสไมหวาน การรบประทานอาหารทสะอาดปราศจากการปนเปอน ไมรบประทานอาหารทมไขมนสง อาหารทมรสหวานจด เคมจด รวมทงไมดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล - ดานการออกกาลงกาย หมายถง กจกรรมททาใหกลามเนอมดใหญไดมการใชงาน อยางสมาเสมอ อยางนอย 3 ครงตอสปดาห โดยมระยะเวลาในการออกกาลงกายอยางนอย 30 นาท และมความหนก-เบาทเหมาะสม - ดานการจดการความเครยด หมายถง การปฏบตตนเพอใหเกดการผอนคลาย โดยใชทกษะในการแกไขปญหาและวธการทเหมาะสมในการจดการกบความเครยด การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล หมายถง ความเชอมนของอาจารยพยาบาล เกยวกบความสามารถของตนเองในการบรหารจดการและกระทาพฤตกรรมใดๆ ภายใตอปสรรคหรอสภาวะตางๆ ในการกระทาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไดสาเรจใน 3 ดาน คอ ดานการรบประทานอาหาร ดานการออกกาลงกาย และดานการจดการความเครยด รวบรวมขอมลโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขน การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล หมายถง ความเชอหรอการรบรถงสงขดขวางททาใหอาจารยพยาบาลไมสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ใน 3 ดาน คอ ดานการรบประทานอาหาร ดานการออกกาลงกาย และดานการจดการความเครยด รวบรวมขอมลโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขน ปจจยดานชววทยา หมายถง ลกษณะทางชวภาพของอาจารยพยาบาล ทสงผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คอ อาย เพศ ดชนมวลกาย และการมโรคประจาตว รวบรวมขอมลโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขน ปจจยดานสงคมวฒนธรรม หมายถง ปจจยดานสงแวดลอมทางดานสงคม วฒนธรรม ทหลอหลอมใหอาจารยพยาบาลมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทแตกตางกน คอ สถานภาพสมรส และระดบการศกษา รวบรวมขอมลโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขน

Page 21: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

10

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข ผวจยไดศกษาคนควาเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขเพอนามาประกอบการศกษา โดยครอบคลมหวขอตอไปน

- ความหมายและแนวคดเกยวกบการสงเสรมสขภาพ - พฤตกรรมสงเสรมสขภาพและทฤษฎทเกยวของกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ - ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

ความหมายและแนวคดการสงเสรมสขภาพ

ในประเทศไทยไดมแนวคดของการสรางเสรมสขภาพตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ทเนนคนเปนศนยกลางการพฒนา ดวยการพฒนาสาธารณสขแบบองครวมอยางบรณาการผานทางระบบบรการสาธารณสขทผสมผสานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ ตลอดจนคานงถงสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ ทงครอบครว ชมชน และสงแวดลอม การมสขภาพด สมบรณทงรางกายและจตใจ มชวตอยในสงคมอยางเปนสข เปนความตองการจาเปนพนฐานของชวตทคนเราทกคนสามารถแสวงหาได จงเปนรากฐานของแนวคดการสรางเสรมสขภาพทผานมามกจะเนนถงงานบรการของบคลากรสาธารณสขเพอทาใหคนมสขภาพทด มงบรการทบคคล แตบางเรองอาจรวมไปถงครอบครวและชมชนดวย เชน การดแลอนามยแมและเดก การวางแผนครอบครว การอนามยโรงเรยน เนองจากสขภาพถอเปนเรองยทธศาสตรของการทาใหเกดสขภาพด จงเปนเรองของประชาชนทกคน ไมใชเฉพาะบคลากรสาธารณสขเทานน แนวคดการสรางเสรมสขภาพ (Health promotion) จงถกนามาใชอยางกวางขวาง

Page 22: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

11

ซงสะทอนถง “การสราง” คอ การทาขนใหม และ “การเสรม” คอ การทาเพมขน ททกคน ทกฝายชวยกนทาได ในขณะทบางสวนอาจตองรอการ “สงเสรม” จากผอนดวย (อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554)โดยมผใหคานยามเกยวกบการสงเสรมสขภาพไวหลากหลาย ดงน

ตามคาจากดความในการประชมทกรงออตตาวา (Ottawa Charter) ประเทศแคนาดา ในป ค.ศ.1986 ไดใหความหมายของการสงเสรมสขภาพไววา เปนกระบวนการเพมสมรรถนะของประชาชนใหสามารถควบคมดแลและพฒนาสขภาพของตนเองใหดขน การทจะบรรลภาวะสขภาพทสมบรณทงดานรางกาย จตใจ และสงคมได ปจเจกบคคลหรอกลมบคคลตองมความสามารถในการบงบอกและตระหนกถงความปรารถนาของตนเอง สามารถทจะกระทากจกรรมตางๆ เพอตอบสนองความตองการของตนเองได สามารถเปลยนแปลงหรอปรบตนใหเขากบสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป คาวา “สขภาพ” มความหมายในทางบวกหรอเปนวถในการดาเนนชวต โดยเนนทสงคมและความสามารถของบคคลและสมรรถนะตางๆของรางกาย ดงนน การสงเสรมสขภาพ จงไมเพยงแตเปนความรบผดชอบของหนวยงานตางๆ เทานนหากรวมไปถงความรบผดชอบของบคคลทจะตองดารงชวตอยางมเปาหมายเพอความมสขภาพดอนจะนาไปสความผาสกโดยรวม (WHO,1986) ในขณะทคาจากดความอนๆ ไดระบเฉพาะยทธวธและองคประกอบของการสงเสรมสขภาพ ตามแนวคดของกรน และครเตอร (Green & Kreuter, 1991) ไดนยามวา การสงเสรมสขภาพ หมายถงผลรวมของการสนบสนนทางดานการศกษาและสงแวดลอมเพอใหเกดผลตอการปฏบตในสภาวการณการดาเนนชวตประจาวน ซงนาไปสภาวะสขภาพทสมบรณ การกระทาหรอการปฏบตเหลานนอาจเปนในระดบบคคล หรอชมชนกตาม การปฏบตหรอการกระทาเหลานนยอมสงผลตอภาวะสขภาพของบคคลและชมชนโดยรวม จากคาจากดความนไดเนนความสาคญขององคประกอบหลกหนง ไดแก สขศกษาทจะยดหลกหรอยทธวธทางดานการศกษาเปนแกนกลางในการดาเนนกจกรรมทจะทาใหผลลพธทางสขภาพของบคคลและชมชนนาไปสความสขสมบรณ สาหรบคาจากดความอนๆ อาท เมอรเรย และเซนตเนอร (Murray & Zentner, 1993) ไดใหความหมายของการสงเสรมสขภาพวาเปน กลมกจกรรมทชวยยกระดบของสขภาพและความเปนอยใหดขน รวมถงการทแตละบคคล ครอบครว ชมชน สงแวดลอม และสงคม ไดประจกษในศกยภาพสงสดดานสขภาพ การสงเสรมสขภาพมลกษณะธรรมชาตเปนแบบพหมตบคคลตางๆ ครอบครว หรอชมชน จะพาตนเองไปสสภาวการณมคานยมในทางบวกกบการมภาวะสขภาพทด ในอดตแรงจงใจทสาคญยงสาหรบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของบคคลไดเนนศนยรวมอยทการหลกเลยงการเจบปวยเปนแรงจงใจทสาคญยงเทานน ตอมา มาวลล และเฮอรตา (Maville & Huerta, 2002) ไดใหความหมายของการสงเสรมสขภาพ คอ ความพยายามในการยกระดบคณภาพความเปนอย และสขภาพในระดบบคคล ครอบครว ชมชน และประเทศ โดยการปรบปรงแกไข สนบสนนทางดานสภาพแวดลอม

Page 23: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

12

ทรพยากร เพอใหเกดประโยชน และคณภาพทดของแตละบคคล ในขณะทเพนเดอร และคณะ (Pender et al., 2006) ไดใหความหมาย การสงเสรมสขภาพวาเปนการกระตนทางดานพฤตกรรม เพอปรารถนาทจะใหมสภาพความเปนอยและสขภาพทด ซงประกอบไปดวย กจกรรมตางๆ ทมผล

จากนยามทกลาวขางตนสรปไดวา การสรางเสรมสขภาพเปนกระบวนการสรางเสรมความสามารถของบคคลและชมชนในการดาเนนว ถชวตท มงไปสการมสขภาวะ ภายใตสภาพแวดลอมทเอออานวย เปนกระบวนการของการเพมสมรรถนะใหคนสามารถควบคมปจจยทเปนตวกาหนดสขภาพและสงผลใหบคคลมสขภาพดขน กลาวคอ สามารถควบคมพฤตกรรมของตนเองใหเหมาะสม และพรอมทจะปรบสงแวดลอมใหเออตอการมสขภาพด(อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554)

แนวคดการสงเสรมสขภาพ แนวคดการดาเนนงานสงเสรมสขภาพมความแตกตางไปจากเดม โดยมความหลากหลาย

ทงคาจากดความและแนวคดทมจดยน อกทงมมมองทแตกตางออกไป อยางไรกตาม ความเหมอนหรอศนยรวมของความคดในองคประกอบหลกรวมกนของการสงเสรมสขภาพจะอยทคน สงแวดลอม และปฏสมพนธระหวางคนกบสงแวดลอมรวมถงบรการของรฐทจดขนภายใตระบบนเวศสงคม ทกองคประกอบมความสมพนธเกยวโยงเชอมกน ขนอยกบแตละศาสตรมจดเนนทปจจยภายในบคคล ปจจยระหวางบคคล และปจจยสงแวดลอม หรอใหความสาคญของพหปจจยรวมกน หลกดงกลาว นบเปนแนวทางทไดรบการยอมรบวาเปนแนวคดทสามารถทาใหการสงเสรมสขภาพของบคคล มโอกาสบรรลถงจดหมายเปรยบเสมอนรากฐานของการพฒนาการสงเสรมสขภาพ โดยจดเปนหลกหรอแนวทางการดาเนนงานสงเสรมสขภาพตอไป (ณรงคศกด หนสอน, 2553)

แนวคดการสงเสรมสขภาพจงหลกเลยงไมไดทจะเชอมโยงกบการลดความเสยง (Risk reduction) ซงสอดคลองกบแนวคดการปองกนโรค (Disease prevention) ซงถกนามาใชกบการปกปองสขภาพ (Health protection) ตามแนวคดของเพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) การปกปองสขภาพเปนกระบวนการทขจดหรอลดโอกาสเสยงตอการเขาถงปจจยทเปนสาเหตของการเจบปวย ซงมความหมายเดยวกบการปองกนโรค ทเปนการขจดหรอยบย งพฒนาการของโรครวมถงการประเมนและการรกษาเฉพาะเพอกาจดความกาวหนาของโรคในทกระยะ แมคเมอเรยและบราวน (McMurray & Brown, 2007) ไดแบงระดบของการปองกนโรคแบงออกเปน 3 ระดบ คอ การปองกนโรคระดบปฐมภม (Primary prevention) เปนการสงเสรมสขภาพโดยทวไป เปนสงททากอนทจะมความเจบปวยเกดขนกจกรรมครอบคลมการลดโอกาสในการเขาถงปจจยเสยงตางๆ ของการเกดโรค เชน การรบประทานอาหารเหมาะสมตามวย การไดรบภมคมกนโรค การปองกนโรค

Page 24: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

13

ระดบทตยภม (Secondary prevention) เปนการไดรบการวนจฉยในระยะแรกของโรคและการไดรบการรกษาอยางทนทวงท เพอปองกนความรนแรงของผลกระทบทอาจเกดขน การปองกนโรคระดบตตยภม (Tertiary prevention) เปนการปองกนความพการทอาจเกดขนจากการเจบปวย หรอปองกนการเสยชวตจากการเจบปวยนนๆ

การพจารณาเพอแบงระดบของกจกรรมในการปองกนโรคระดบปฐมภม ระดบทตยภม และ ระดบตตยภม ถอหลกความสมพนธกบปญหาหรอความเจบปวยทเกดขน ตวอยางเชน การใหคาแนะนาเรองอาหาร เปนการปองกนระดบปฐมภมเมอกจกรรมนนมวตถประสงคเพอใหบคคลสามารถเลอกรบประทานอาหารทเหมาะสมกบตนเอง เปนการสรางสขอนามยทด และปองกนภาวะโภชนาการเกน แตการใหคาแนะนาเกยวกบอาหารสาหรบคนทมภาวะโภชนาการเกนเปลยนเปนการปองกนโรคระดบทตยภม เนองจากกลมเปาหมายเปนผทมน าหนกเกน (ปญหาเกดขนแลว) และกจกรรมมวตถประสงคเพอใหบคคลนนมน าหนกลดลง การใหคาแนะนาเกยวกบอาหารถอเปนการปองกนระดบทตยภม เมอผมน าหนกเกนสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร และนาหนกตวเขาสระดบปกต การใหคาแนะนาเกยวกบอาหารในระยะนจงมวตถประสงคเพอใหบคคลสามารถคงไวซงระดบน าหนกตวทปกต จากตวอยางดงกลาวแสดงใหเหนวาการแบงระดบการปองกนโรคขนกบการเกดของปญหาหรอความเจบปวย และกลมเปาหมายเปนสาคญ (อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554)

กลวธในการสรางเสรมสขภาพยงคงเปน 5 กลวธในการสงเสรมสขภาพจากกฎบตรออตตาวาแตเปนการเปลยนกลมเปาหมายจากในระดบบคคลสกลมวย โดยถอแนวทางจากกฎบตรกรงเทพ ในเรองการเขาถงและความเปนธรรมของการไดรบบรการ ดงน

การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ (Build healthy public policy) เนองจากการสรางเสรมสขภาพมขอบเขตออกไปนอกภาคสาธารณสข ผกาหนดนโยบาย

ในทกภาคสวน (ภาคสาธารณสข และนอกภาคสาธารณสข) และทกระดบทเกยวของจะตองคานงถงผลกระทบตอสขภาพจากการตดสนใจของตนเอง และยอมรบผดชอบในผลกระทบตอสขภาพทเกดขน นโยบายสรางเสรมสขภาพยอมประกอบดวยมาตรการตางๆ เชน กฎหมาย การคลง ภาษ การปรบองคกร เปนตน มาตรการเหลานจะตองประสานกนเพอนาไปสสขภาพ รายไดและความเสมอภาคทางสงคม กอใหเกดสนคาและบรการตางๆ ทปลอดภยและมผลทดตอสขภาพ รวมทงสงแวดลอมทสะอาดและนารนรมยกวาเดมดวย ในการนจาเปนตองคนหาอปสรรคททาใหภาคสวนอนๆ ทอยนอกภาคสาธารณสขไมอาจดาเนนนโยบายสาธารณสขเพอสขภาพ และหาทางขจด

Page 25: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

14

อปสรรคดงกลาว ทงนเพอชวยใหผกาหนดนโยบายสามารถเลอกหนทางทสรางเสรมสขภาพไดงายขน

การสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ (Create supportive environment) ความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมประกอบเปนระบบสงคมและระบบนเวศน

ทสงผลตอสขภาพ ดงนน ชมชนทกระดบ (ตงแตชมชนทองถน ประเทศ ภมภาค โลก) จะตองรวมกนดแลสงแวดลอมและธรรมชาต โดยตองถอวาการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทวโลก เปนภารกจรวมกนของประชาคมโลก นอกจากน การเปลยนแปลงรปแบบการดาเนนชวต การทางาน และการพกผอน กมผลกระทบตอสขภาพเชนกน การทางานและการพกผอนควรจะเปนแหลงทสงเสรมสขภาพของผคน และวธทสงคมจดระบบการงานนน กควรจะชวยเสรมสรางสงคมทมสขภาพ การสรางเสรมสขภาพ เปนการเสรมสรางเงอนไขการดารงชวตและการทางานทมความปลอดภย เราใจ พงพอใจ และสนกสนาน การประเมนผลอยางเปนระบบเกยวกบผลกระทบดานสขภาพทเกดขนในสงคมทมการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมอยางรวดเรว โดยเฉพาะอยางยงในเรองของเทคโนโลย การทางาน การผลตพลงงานและการเตบโตของเขตเมองนน เปนมาตรการทจาเปนและหลงจากนนจะตองมการปฏบตทเปนผลบวกตอสขภาพของสาธารณชน กลยทธสรางเสรมสขภาพใดๆ กตามจะตองผนวกเรองของการพทกษคมครองสงแวดลอม และการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

การเสรมสรางกจกรรมชมชนใหเขมแขง(Strengthen community action) การสรางเสรมสขภาพจะตองดาเนนการโดยอาศยการปฏบตของชมชนทเปนรปธรรม

และมประสทธผล ทงในการจดลาดบความสาคญของปญหา การตดสนใจ การวางแผนและการดาเนนการเพอบรรลสภาวะสขภาพทดกวาเดม หวใจของกระบวนการดงกลาว ไดแก การเสรมสรางพลงอานาจของชมชน ความรสกเปนเจาของ การพฒนาชมชนจาตองระดมทรพยากร (ทงมนษยและวตถ) ภายในชมชนเพอยกระดบการชวยเหลอตนเอง และการสนบสนนทางสงคม รวมทงพฒนาระบบทมลกษณะยดหยนในการสรางเสรมความแขงแกรงของการมสวนรวมของชมชน และการควบคมกากบในเรองของสขภาพทงนโดยชมชนจะตองเขาถงขอมลขาวสาร โอกาสการเรยนร และแหลงทนสนบสนนอยางเตมทและตอเนอง

การพฒนาทกษะสวนบคคล (Develop personal skills) การสรางเสรมสขภาพโดยการสนบสนนในเรองของการพฒนาบคคลและสงคมดวยการ

ใหขอมลขาวสารและการศกษาเพอสขภาพ รวมทงการเสรมทกษะชวตนนเปนการเพมทางเลอกแกประชาชนใหสามารถควบคมสภาวะสขภาพและสงแวดลอมไดมากขน และเพมโอกาสตอการพฒนาสขภาพ การสงเสรมใหประชาชนสามารถเรยนรตลอดชวต เตรยมพรอมในการดาเนนชวต

Page 26: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

15

ในวยตางๆ และสามารถควบคมโรคเรอรงและการบาดเจบทเกดขนกบตวเอง หนวยงานตางๆ (เชน การศกษา สาธารณสข ธรกจ องคกรอาสาสมคร เปนตน) จะตองเปนผรเรมจดใหเกดกระบวนการดงกลาวขนในโรงเรยน บาน ททางาน ชมชนตางๆ รวมทงภายในหนวยงานของตนเอง

การปรบเปลยนบรการสาธารณสข (Reorient health service) ภาระหนาทของระบบบรการสาธารณสขในการสรางเสรมสขภาพ เปนความรบผดชอบ

รวมกนระหวางบคคล ชมชน บคลากรสาธารณสข สถาบนบรการสาธารณสข และรฐบาล ซงจะตองทางานรวมกนเพอมงไปสสขภาพของประชาชน นอกเหนอจากงานรกษาพยาบาลแลว ภาคสาธารณสขจะตองหนมาทางานดานการสรางเสรมสขภาพใหมากขน โดยจะตองมพนธะในการสนบสนนใหบคคลและชมชนมสขภาพทดขน ในลกษณะทไวตอปญหาและสอดคลองกบวฒนธรรมชมชน นอกจากน ยงจะตองเปดกวางในการรวมมอกบภาคสวนอนๆ เชน สงคม เศรษฐกจ การเมอง สงแวดลอม และปรบเปลยนบรการสาธารณสข จาเปนตองใหความสาคญในดานการวจยทางสขภาพ และหลกสตรฝกอบรมของบคลากรสาธารณสขสาขาตางๆ ทงนเพอนาไปสการปรบเปลยนเจตคต การปรบทศทาง และการจดระบบบรการสาธารณสขทเนนการมองปญหาของปจเจกบคคลในฐานะคนทงคน (องครวม)

การสรางเสรมสขภาพตามกลวธดงกลาวขางตน ถอเปนแนวทางในการดาเนนงานขนพนฐานซงตองอาศยการชแนะสาธารณะ (Advocacy) และการตลาดเชงสงคม (Social marketing) เพอสรางการเปลยนแปลงในระดบชมชนและสงคม การชแนะสาธารณะเปนการเพมพนอานาจของประชาชนและกลมคน เพอใหองคกรตางๆ มความรบผดชอบตอความจาเปนพนฐานของมนษย เปนการเพมศกยภาพของประชาชนในการกาหนดปญหา และทางออกในการแกไขปญหา โดยการมสวนรวมดานสงคมและนโยบาย กลวธในการชแนะสาธารณะ แบงเปน 3 วธการ คอ การคนหาปญหา การกระตนเรงเรา และการใหขอมล การคนหาปญหาใชกลวธทางการวจย รวบรวมขอมลจากสาธารณชน แสดงใหเหนถงประโยชนทควรไดรบการกระตนเรงเราและใหขอมลเปนการสรางการมสวนรวมของชมชน เผยแพรขอมลสสาธารณชน จดเวทรบฟงความคดเหน และการระดมกาลงเพอขอการสนบสนนจากสงคม (ลกขณา เตมศรกลชย, 2551)

อกกลวธหนงทสาคญคอการตลาดเชงสงคม เปนการใชหลกการทางตลาดเพอเรงเราใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมทางสงคม (ภรณ วฒนสมบรณ, 2551) กลวธทใช คอ การโฆษณา การประชาสมพนธ เผยแพรขอมลขาวสารความรใหประชาชน ชกชวนใหประชาชนมสวนรวมสนบสนนผานสอ เชน สอบคคล สงพมพ หรอโทรทศน การตลาดเชงสงคม ประกอบดวย 6 ขนตอน ไดแก 1) การวเคราะหและประเมนความตองการของประชาชน 2) การวางแผน 3) การพฒนาองคประกอบของแผนใหดขน การวางผลตภณฑใหตรงกบความตองการ เชน สมด คมอ

Page 27: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

16

โปสเตอร 4) การลงมอปฏบต 5) การประเมนประสทธผล และ 6) การใหขอมลยอนกลบ โดยกาหนดกลมเปาหมาย เนอหา สอ และชองทางสอสาร เพอโนมนาวใหเกดการยอมรบ

กระบวนการในการดแลสขภาพ ไมเปนแคเพยงการปกปอง รกษาพยาบาล หรอการฟนฟสภาพรางกาย เทานน สงทสาคญยง คอ การเพมความสามารถของบคคลใหมศกยภาพเพอการดารงคงอย ของสขภาวะทจะตองมการสรางและสงเสรมใหดขน ตลอดจนการควบคมปจจยและสงแวดลอมตางๆ เพอใหคนมสขภาพด จงเปนกระบวนการทสาคญทสด ซงกระบวนการดงกลาวนคอ “การสงเสรมสขภาพ” และการดาเนนงานใหบรรลเปาประสงคในการสงเสรมสขภาพ ม 5 ประการ ตามแนวคดใหมในงานสาธารณสข ไดแก 1) การพฒนานโยบายสาธารณสขดานสขภาพ 2) การพฒนาทกษะของบคลากร 3) การกระทาใหชมชนมความมนคง 4) การสรางสรรคสงแวดลอมทสนบสนนและ5) การปรบระบบทบทวนคณภาพมาตรฐานบรการสขภาพทมอย แนวคดตางๆ เหลาน ไดมปรชญาแนวคดพนฐานรองรบอยตามความเชอ คานยมของผนาทางการปฏบตของแตละยคสมยสงคม

แผนยทธศาสตรสขภาพดวถไทย พ.ศ. 2554-2563 จากการเผชญกบกระแสโลกาภวตน และระบบทนนยมทใหความสาคญกบการพฒนา

ทางวตถนยมกอใหเกดความเสอมถอยและลมสลายของสถาบนครอบครว สถาบนทางสงคม การดาเนนธรกจทขาดความรบผดชอบเกดคานยม วฒนธรรม วถการดาเนนชวตทไมเพยงพอและขาดความสมดล สภาพแวดลอมไมปลอดภย ขาดการใสใจดแลควบคมปองกนปจจยเสยงทสงผลกระทบตอสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงจากพฤตกรรมการบรโภคทไมเหมาะสม ขาดการออกกาลงกาย เกดความเครยดและหาทางออกโดยการรบประทานอาหาร สบบหร ดมสรา ทาใหมภาวะโภชนาการเกน เปนสาเหตหลกสาคญทาใหเกดโรคไมตดตอเรอรงหรอเรยกวา โรควถชวต แพรระบาดไปทวโลก และมแนวโนมรนแรงมากขน โดยหากไมสามารถสกดกนหรอหยดย งปญหาไดจะทาใหเกดการเจบปวย พการ เสยชวต มภาระคาใชจายทางดานสขภาพและการสญเสยทางเศรษฐกจตามมาอยางมหาศาล ประเทศไทยกกาลงเผชญปญหาทวกฤตเชนกน ตองประสบกบแนวโนมปญหาทเพมขนมาโดยตลอดจากโรคทปองกนไดทสาคญ ไดแกโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง และโรคมะเรง ซงไดกาหนดเปนเปาหมายหลกการพฒนาในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 และแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 อกท งตองสานตอเจตนารมณในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 และแผนพฒนาระยะยาวอยางจรงจงและตอเนอง สานกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รวมกบกระทรวงสาธารณสข และสถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล ไดตระหนกถงความสาคญในการสรางการมสวนรวมของภาคเครอขายทกภาคสวน และระดมพลงทงสงคมเพอปองกนแกไขและขจดปญหา

Page 28: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

17

ดงกลาว ผานกระบวนการจดทาแผนยทธศาสตรสขภาพดวถไทย พ.ศ. 2554-2563 ขน และคณะรฐมนตรไดมมตอนมตในหลกการแผนยทธศาสตรและกลไกการขบเคลอนยทธศาสตรระดบชาตดงกลาว เพอใชเปนกรอบชทศทางการขบเคลอนสการปฏบตอยางบรณาการเปนเอกภาพในทกระดบ ในการปรบเปลยนวถชวตใหมเปนวถชวตทลดเสยง ลดโรค ลดภาวะแทรกซอน ลดการพการ ลดการตาย และลดภาระคาใชจายทงระดบบคคล ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศ ใหกาวสวถชวตพอเพยง สขภาพพอเพยง ระบบสขภาพพอเพยง และสงคมสขภาวะ ภายใตสงคมอยเยนเปนสขรวมกนเปนสงคมทอยรวมกนอยางมความสข โดยสามารถสรปสาระสาคญของแผนยทธศาสตรสขภาพดวถไทยไดดงน 1. สถานการณขอบเขตของปญหา ไดวเคราะหปจจยเสยงพนฐานทเปนภยคกคามสขภาพจากพฤตกรรมการบรโภคอาหารและเครองดมทมรสหวาน มน เคม มากเกนไป กนผกผลไมนอย ขาดการออกกาลงกาย ไมสามารถจดการกบอารมณและความเครยด สบบหรและดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล ภาวะน าหนกเกนหรอโรคอวนทสงผลกระทบตอโรควถชวตทเปนปญหาสาคญของประเทศ ทมปจจยเสยงรวมกนและมความสมพนธซงกนและกนใน 5 โรค ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง และโรคมะเรง 2. แนวคดหลกในการพฒนาสขภาพดวถไทย ไดยดแนวคดการสรางวถชวตไทยทพอเพยงเพอการมสขภาพด ตามแนวคดสขภาพพอเพยงและปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมมมองการบรณาการเปนองครวมในระบบสขภาพ บรบทแวดลอมและการมสวนรวมของทงสงคม และความสมพนธขององคประกอบทเชอมโยงปจจยทเกยวของกบโรควถชวต 3. วสยทศน พนธกจ เปาประสงคสงสด และเปาหมายหลกในการพฒนา ไดกาหนดไวตามแนวคดหลกดงกลาวขางตน ดงน 3.1 วสยทศน ประชาชนมศกยภาพในการจดการปจจยเสยงและสภาพแวดลอมทสงผลกระทบตอโรควถชวตดวยการรวมพลงขบเคลอนจากทกภาคสวนอยางบรณาการ สมดล ยงยน และเปนสข บนพนฐานปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3.2 พนธกจ สรางชมชน ทองถน สงคม ทตระหนก ลดปจจยเสยง เสรมปจจยเออ และมสวนรวมอยางเขมแขง ในการผลกดนนโยบายสการปฏบตการคนหา เฝาระวง ปองกนควบคม จดการปญหาและพฒนาของทกภาคสวนอยางเปนระบบ องครวม ครอบคลม มประสทธภาพ 3.3 เปาประสงคสงสด ประชาชน ชมชน สงคม และประเทศ มภมคมกนและศกยภาพในการสกดกนภยคกคามสขภาพจากโรควถชวตทสาคญได 3 . 4 เ ป าหมายหลกในการพฒนา ลดปญหาโรคว ถ ชว ต ทส าคญ 5 โรค (โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง และโรคมะเรง) ใน 5 ดาน

Page 29: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

18

(ดานการเกดโรค ภาวะแทรกซอน การพการ การตาย และภาระคาใชจาย) ดวยการเพมวถชวตพอเพยงใน 3 ดาน (ดานการบรโภคทเหมาะสม การออกกาลงกายทเพยงพอ และการจดการอารมณไดเหมาะสม) โดยมตวชวดหลกในการพฒนา 18 ตวชวดใน 3 ระยะ ไดแก (ระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว) 3.5 เสนทางการพฒนา ไดกาหนดเปน 3 ระยะ ไดแก 1) ระยะส น บรณาการความคด สรางความเชอมน และการมสวนขบเคลอนของภาคเครอขายรวม 2) ระยะกลาง ปฏบตการเชงรกสการวางรากฐานทมนคงเชงโครงสรางและระบบ 3) ระยะยาว สรางความเขมแขงเชงโครงสรางและระบบในการปองกนและแกไขปญหาอยางย งยน

4. ยทธศาสตร เปาหมายเชงยทธศาสตร ยทธวธ และแผนงานในการพฒนา ทสอดคลอง กบวสยทศน พนธกจ เปาหมายการพฒนาในแตละชวงของเสนทางการพฒนาไว 5 ยทธศาสตร (14 เปาหมายเชงยทธศาสตร 3 ยทธวธรวม 11 ยทธวธรายยทธศาสตร 29 แผนงาน) คอ 1) นโยบายสาธารณสรางสข 2) การขบเคลอนทางสงคมและสอสารสาธารณะ 3) การพฒนาศกยภาพชมชน 4) การพฒนาระบบเฝาระวงและจดการโรค 5) การสรางความเขมแขงของระบบสนบสนนยทธศาสตร 5. แนวทางและกลไกการขบเคลอนยทธศาสตรสขภาพดวถไทย ไดกาหนดกรอบแนวทางในการผลกดนสการปฏบต ภายใตกลไกระดบชาตในการขบเคลอนระดบนโยบายและระดบบรหาร เพอใหบรรลวสยทศนและเปาหมายทกาหนดไว

การสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในวยทางานและอาจารยพยาบาล เนองจากอาจารยพยาบาลเปนประชากรทมอายระหวาง 20-60 ป ซงเปนกลมประชากร

วยทางาน โดยครอบคลมถงวยผใหญตอนตนและวยผใหญตอนกลาง โดยวยผใหญตอนตน (อาย 20-40 ป) เปนระยะทบคคลมการเจรญเตบโตทางรางกายสมบรณทสด มรางกายแขงแรง อวยวะตางๆทางานอยางเตมท ควบคมอารมณไดดขน มนใจในตนเอง เปนวยของการสรางความสมพนธกบผอนอยางลกซงและยาวนาน สนใจเพศตรงขามและหาคชวต คบหาเพศเดยวกนเพอการงานและการสงคม สงสาคญทคนในวยผใหญตอนตนจาเปนตองหาแนวทางในชวตกคอ อาชพการงาน การเลอกคครอง การปรบตวในชวตสมรส การมบทบาทเปนบดามารดา หรอถาโสดกตองมการปรบตวตอการดารงชวต และวยผใหญตอนกลางเปนชวงวยทรางกายเรมเสอมถอย หรอเรยกวา “วยทอง” การเขาสภาวะวยทองของผหญงมกจะอยในชวงอาย 40 ปขนไป สาเหตของการทผหญงเขาสวยทองชาหรอเรวตางกนนน อาจมสาเหตหลายประการ เชน สาเหตทางพนธกรรม และสาเหตจากสงแวดลอมภายนอก สาหรบผชายสวนใหญจะเขาสวยทองชากวาผหญง อาจเรมตนเมออาย 50 ป โดยจะมอาการตางๆ ทงทางดานชววทยา ทางดานจตใจอารมณ ทางดานเศรษฐกจและสงคม เปนตน

Page 30: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

19

(อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554) และเนองจากคนวยทางานใชชวตสวนใหญอยในททางาน โดยเฉลยคนเราใชชวตอยในททางาน 8-10 ชวโมงตอวน รบประทานอาหารในททางานวนละ 1-2 มอ ใชหองน าสงอานวยความสะดวกตางๆ ในททางาน สมผสกบสงแวดลอมในททางาน เชน เครองมอ สารเคม เสยง ฝ น และวตถดบตางๆ ตลอดจนถงมความสมพนธกบบคคลทเกยวของ ไดแก หวหนา เพอนรวมงาน ลกนอง ผมาตดตอ ซงปจจยเหลานลวนแลวแตมอทธพลตอแบบแผนการดาเนนชวตและสขภาพเปนอยางมาก ททางานจงเปนลกษณะของชมชนทเหมาะสมกบการสรางเสรมสขภาพวยทางาน

นอกจากนสถานททางานกยงคงมลกษณะทเปนปจจยเสรมในการดาเนนโครงการสรางเสรมสขภาพในหลายๆ ดาน ดงตวอยาง คนทางานในประเภทงานเดยวกนจะมความคลายคลงกนในดานพนฐานการศกษา วฒนธรรม และปจจยเสรมทางดานสขภาพทคลายคลงกน ทาใหการคนหาปญหา สาเหต และแนวทางการแกไข สามารถทาไดงายกวาการดาเนนงานในชมชนทวไป นอกจากนสถานททางานหลายแหงกมความพรอมในดานทรพยากรและการจดการอยเดม ไมวาจะเปนในดานงบประมาณ ดานสวสดการพนกงาน หรอบคลากรทางดานสขภาพ และความปลอดภยหรอคณะกรรมการอนๆ ทมความร ทกษะในการจดทาแผนงานและกจกรรมตางๆ ดอยแลว จงไมเปนการยากลาบากในการทจะใชททางานเปนพนททสรางเสรมสขภาพของพนกงาน แนวทางในการจดทาโครงการสงเสรมสขภาพวยทางานสามารถทาไดในหลากหลายรปแบบ เชน ใหผบรหารหรอเจาของกจการเปนเจาของโครงการ โดยมผทมหนาทดแลสขภาพของคนทางานเปนผรบผดชอบดาเนนโครงการสรางเสรมสขภาพดวยตนเองหรออาจจะเปนลกษณะทเจาหนาทดานสขภาพเขาไปตรวจคดกรองดานสขภาพ ประเมนพฤตกรรมสขภาพและปจจยเสยง จดกจกรรมสรางเสรมสขภาพใหเปนครงคราว โดยการใหคาปรกษารายบคคล รายกลม เพอสรางความตระหนก สงเสรมการดแลตนเองและสนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและวถชวตทสอดคลองกบลกษณะของกลมวยแรงงานในสถานททางานนนๆ ความเสยงดานสขภาพจากงาน หรอปญหาสขภาพทพบบอยตลอดจนใหคาแนะนาตอผบรหารในการสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ อยางไรกตามพบวา การสนบสนนใหสถานททางานเหนถงความสาคญของการสงเสรมสขภาพสามารถประเมนสถานการณดานสขภาพและความตองการดานสขภาพในสถานททางานไดดวยตนเอง โดยมเจาหนาทดานสขภาพทาหนาทใหคาปรกษาแกสถานททางานในดานการบรหารโครงการ วางแผน การดาเนนงานและการประเมนผล ชแนะและประสานงานกบหนวยงานตางๆ เพอใหการดาเนนงานสงเสรมสขภาพเปนไปอยางมประสทธภาพ จะเปนรปแบบของการสงเสรมสขภาพวยทางานทย งยนกวา การดาเนนงานในระดบองคกร/ชมชน ควรจะมการกาหนดใหมกจกรรมในทง 3 ระดบของการสงเสรมสขภาพ ไดแก

Page 31: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

20

ระดบท 1 การสรางความตระหนก ตวอยางกจกรรมทจะกอใหเกดความตระหนกเกยวกบสขภาพ ไดแก การรณรงคผานโปสเตอร แผนพบ จดหมายขาว การจดอบรมสมมนา ตลอดจนถงการตรวจคดกรองดานสขภาพ

ระดบท 2 การเปลยนแปลงพฤตกรรม ในระดบของการเปลยนแปลงพฤตกรรม กจกรรมทควรกาหนด ไดแก การใชแรงสนบสนนทางสงคม การตดตามกลมเปาหมายเปนระยะ ใหกาลงใจ ใหคาปรกษารายบคคล

ระดบท 3 การสรางเสรมสงแวดลอมทางดานสขภาพ ซงคอ การสรางเสรมสงแวดลอมทางดานสขภาพขนในสถานททางานน จดทาไดโดยการปรบเปลยนสงแวดลอมทางกายภาพ เชน จดใหมอาหารเพอสขภาพในสถานททางาน การลดพนทสบบหร

นอกจากนควรมการสรางวฒนธรรมดานสขภาพขนในองคกร เชน การกาหนดนโยบายดานการสงเสรมสขภาพ ตลอดจนถงการทผบรหารเปนแบบอยางทดดานสขภาพใหแกพนกงาน นอกจากการกาหนดกจกรรมทเหมาะสมกบระดบของการสรางเสรมสขภาพแลว การดาเนนงานควรมการพฒนาเนอหาสาระทเฉพาะสาหรบโครงการ และกลมเปาหมาย ซงอาจเปนไดทงรายบคคลและรายกลม (อาภาพร เผาวฒนา และคณะ, 2554) พฤตกรรมสงเสรมสขภาพและทฤษฎทเกยวของกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ แบบจาลองการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร และคณะ (Pender et al., 2006) มพนฐานมาจากแนวคดดานการคดร ซงประกอบดวยความคาดหวงตอผลลพธของการปฏบตพฤตกรรม (Outcome expectancies) จากทฤษฎการใหคณคาการคาดหวงและความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self-efficacy expectancies) จากทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคม นอกจากนการพฒนาแบบจาลอง การสงเสรมสขภาพไดพฒนามาจากการสงเคราะหผลการวจยตางๆทเกดจากการทดสอบแบบจาลองโดยการศกษาตวแปรหรอมโนทศนยอยๆ ซงสามารถสะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลระหวางมโนทศนตางๆ ทสามารถอธบายปรากฏการณทเกยวกบปจจยททาใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพรวมท งแนวทางในการสรางสมมตฐานสาหรบการนาไปทดสอบหรอการทาวจยตลอดจนผสมผสานผลงานวจยตางๆทเกยวของกบมโนทศนในแบบจาลองการสงเสรมสขภาพโดยมรายละเอยดดงแผนภาพ

Page 32: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

21

ภาพประกอบท 1 แบบจาลองการสงเสรมสขภาพ(ปรบปรง) [Health Promotion Model (Revised)] ทมา (Pender et al., 2006)

ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล

ความคดและอารมณตอพฤตกรรม

พฤตกรรมผลลพธ

การรบรประโยชน ของการปฏบต

การรบรอปสรรคของ การปฏบตพฤตกรรม

การรบรความสามารถ ของตนเอง

ความรสกทม ตอพฤตกรรม

อทธพลระหวางบคคล (ครอบครว เพอน ทมสขภาพ

บรรทดฐาน ตวแบบ)

อทธพลจากสถานการณ

ความมงมน ทจะปฏบตพฤตกรรม

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ความจาเปนและทางเลอกอนท

เกดขน

พฤตกรรม ทเกยวของ

ปจจยสวนบคคล - ดานชววทยา - ดานจตวทยา - ดานสงคม วฒนธรรม

Page 33: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

22

แบบจาลองสงเสรมสขภาพดงแผนภาพเปนแบบจาลองทปรบปรงจากแบบจาลองการสง เสรมสขภาพของเพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) โดยประกอบดวย 3 สวน ไดแก ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล ความคดและอารมณตอพฤตกรรม และพฤตกรรมผลลพธโดยอธบายปจจยทมความสาคญหรอมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (Pender et al., 2006) ดงน

ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล (Individual characteristics and experiences) ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคลทมผลตอการปฏบตพฤตกรรมในองคประกอบหลกน เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) ไดเสนอองคประกอบยอยคอ พฤตกรรมทเกยวของ (Prior Related Behavior) และปจจยสวนบคคล (Personal factors) โดยองคประกอบทงสองมความเกยวของกบพฤตกรรมสขภาพบางพฤตกรรมหรอในบางกลมประชากรเทานน พฤตกรรมทเกยวของ (Prior related behavior) พฤตกรรมทเกยวของเปนผลทงโดยตรงและโดยออม ในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ ผลโดยตรงจากพฤตกรรมสขภาพเดม ทาใหเกดเปนลกษณะนสยจนทาเปนอตโนมต และเพมพนการกระทาซ าๆ กลายเปนพฤตกรรมถาวร โดยพฤตกรรมทเคยปฏบตในอดตมอทธพลโดยตรงตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเนองจากพฤตกรรมทเคยปฏบตมานนไดกลายเปนนสย (Habit Formation) และบคคลปฏบตพฤตกรรมนนไดโดยอตโนมต โดยอาศยความตงใจเพยงเลกนอยกปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพได ปจจยสวนบคคล (Personal factors) ในแบบจาลองการสงเสรมสขภาพปจจยสวนบคคลประกอบดวย 3 สวนดงน ปจจยดานชววทยา ไดแก อาย ดชนมวลกาย สภาวะวยรน สภาวะหมดประจาเดอน ความจปอด ความแขงแรงของรางกาย ความกระฉบกระเฉง และความสมดลของรางกาย ปจจยดานจตวทยา ไดแก ความมคณคาในตนเอง แรงจงใจในตนเอง การรบรภาวะสขภาพของตนเองปจจยดานสงคมวฒนธรรม ไดแก สญชาต ชาตพนธ วฒนธรรม การศกษาและสถานะทางสงคมเศรษฐกจโดยปจจยสวนบคคลดงกลาวมอทธพลโดยตรงตอปจจยดานอารมณและการคดรทเฉพาะกบพฤตกรรมและมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ แตอยางไรกตามลกษณะบางอยางของบคคลไมสามารถเปลยนได ดงนนจงมกไมไดนามาเปนสวนทจะกระทาเพอเพมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (ณรงคศกด หนสอน, 2553)

Page 34: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

23

ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior specific cognition and affect) เปนองคประกอบหลกในการสรางกลยทธ/กจกรรมพยาบาลเพอสรางแรงจงใจใหบคคลมการพฒนาหรอปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเอง การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม (Perceived benefits of action) จากการทบทวนงานวจยเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทผานมาพบวาการรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพถงรอยละ 61 ซงการรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมนเปนความเชอของบคคลโดยคาดหวงประโยชนทจะไดรบภายหลงการปฏบตพฤตกรรมสขภาพมโนทศนนมพนฐานความเชอมาจากทฤษฎความคาดหวง การใหคณคา (Expectancy-value theory) การรบรประโยชนจากการปฏบตพฤตกรรมเปนแรงเสรมทาใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมน นบคคลจะปฏบตพฤตกรรมตามประสบการณในอดตทพบวาพฤตกรรมน นใหผลทางบวกตอตนเองประโยชนจากการปฏบตพฤตกรรมอาจจะเปนท งประโยชนภายนอกและภายใน เชน การเพมความตนตวหรอการลดความรสกเมอยลา สวนประโยชนจากภายนอก เชนการไดรบรางวลเงนทองหรอความเปนไปไดของการมปฏสมพนธทางสงคมทเกดจากผลของการปฏบตพฤตกรรม โดยในระยะแรกประโยชนจากภายนอกจะเปนทรบรมากกวา แตประโยชนภายในนนจะสงผลใหเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมอยางตอเนองมากกวาขนาดของความคาดหวงและความสมพนธชวคราวของประโยชนในการปฏบตพฤตกรรมนนกเปนผลกระทบอยางหนงตอพฤตกรรมสขภาพความเชอในประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมหรอความคาดหวงผลทเกดขนในทางบวกกเปนสงจาเปน แมวาอาจจะไมสาคญแตกจาเปนในพฤตกรรมเฉพาะบางอยาง (ณรงคศกด หนสอน, 2553) การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม (Perceived barriers to action) จากการทบทวนงานวจยเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทผานมา พบวาการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมนน ซงมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมตอการสงเสรมสขภาพถงรอยละ 79 ซงการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ หมายถงความเชอหรอการรบรถงสงขดขวางททาใหบคคลไมสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงอปสรรคดงกลาวประกอบดวย อปสรรคภายในและภายนอกของบคคล อปสรรคภายใน เชน ความเกยจคราน ความไมร ไมมเวลา ไมพงพอใจถาตองปฏบตพฤตกรรม รวมทงความเขาใจผดเกยวกบการปฏบตพฤตกรรม ฯลฯ อปสรรคภายนอก เชน คาใชจายสง การรบรวายาก ความไมสะดวก ฯลฯ อปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพนอาจเปนเรองทเกดขนจรงหรอเปนสงทบคคลคาดคดกไดซงมผลตอความตงใจทจะกระทาพฤตกรรมและมผลตอแรงจงใจของบคคลใหหลกเลยงทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

Page 35: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

24

การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self-efficacy) การรบรความสามารถของตนเอง หมายถง ความเชอมนของบคคลเกยวกบความสามารถของตนเองในการบรหารจดการและกระทาพฤตกรรมใดๆ ภายใตอปสรรคหรอสภาวะตางๆ ในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และเมอบคคลเชอวาตนเองสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพภายใตอปสรรคหรอสถานการณตางๆไดและรบรวาตนเองมความสามารถในการปฏบตพฤตกรรมในระดบสงจะมอทธพลตอการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพลดลงไดและการรบรความสามารถของตนเองในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มอทธพลโดยตรงตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและมอทธพลโดยออมตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ โดยผานการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรมทวางไว (ณรงคศกด หนสอน, 2553) ความรสกทมตอพฤตกรรม (Activity-related affect) ความรสกทมตอพฤตกรรม หมายถง ความรสกในทางบวกหรอลบทเกดขนกอน ระหวางและหลงการปฏบตพฤตกรรม การตอบสนองความรสกนอาจมนอย ปานกลาง หรอมากการตอบสนองความรสกตอพฤตกรรมใดๆ ประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบ ไดแก ความนาสนใจของกจกรรมหรอพฤตกรรม (Activity-related) ความรสกตอตนเองเมอปฏบตพฤตกรรม (Self-related) และสภาพแวดลอมหรอบรบททเกยวของกบการทากจกรรม (Context-related) ความรสกทดหรอความรสกทางบวกมผลตอแรงจงใจของบคคลในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพแตถาบคคลเกดความรสกตอการปฏบตพฤตกรรมสขภาพในทางลบกจะมผลใหบคคลหลกเลยงในการปฏบตพฤตกรรมดงกลาว อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) อทธพลระหวางบคคล หมายถง พฤตกรรม ความเชอ หรอทศนคตของคนอนทมอทธพลตอความคดของบคคลแหลงของอทธพลระหวางบคคลทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ไดแก ครอบครว (พอแม พ นอง) เพอน และบคลากรทางสขภาพ นอกจากนอทธพลระหวางบคคลมความหมายรวมถง บรรทดฐาน (ความคาดหวงหรอความเชอของบคคลทสาคญ กลมบคคลชมชนซงไดวางมาตรฐานของการปฏบตพฤตกรรมเอาไว) การสนบสนนทางสงคม (การรบรของบคคลวาเครอขายทางสงคมของตนเองใหการสนบสนนทงดานวตถขอมลขาวสาร และอารมณ) และการเหนแบบอยาง (การเรยนรจากการสงเกตผอนทกระทาพฤตกรรมนนๆ)อทธพลระหวางบคคลมอทธพลท งโดยตรงตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและโดยออมตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยผานแรงผลกดนทางสงคม (Social pressure) หรอความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรม (ณรงคศกด หนสอน, 2553)

Page 36: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

25

อทธพลจากสถานการณ (Situational influences) อทธพลจากสถานการณ หมายถง การรบรและความคดของบคคลเกยวกบสถานการณหรอบรบททสามารถเออหรอขดขวางการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอทธพลสถานการณทมตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ หมายความรวมถงการรบรเงอนไขทมาสนบสนน ความตองการและความสขสบายของสภาพแวดลอมในการปฏบตพฤตกรรมบคคลมกจะเลอกทากจกรรมททาใหเขารสกวาเขากบวถชวตสอดคลองกบสภาพแวดลอมของตนเอง รสกปลอดภยและมนคงเมอปฏบตพฤตกรรมในสภาพแวดลอมนนไมใชสงทมาคกคามซงสภาพแวดลอมหรอสถานการณทนาตนตาตนใจนาสนใจ รสกคนเคยจงเปนสงทดงดดหรอทาใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมผลลพธ (Behavior outcomes) เปนผลจากความเกยวเนองจาก 2 สวน คอ ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล ความคดและอารมณตอพฤตกรรม โดยจะทาใหเกดความมงมนทจะปฏบตพฤตกรรม และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และเกยวของกบความจาเปนและทางเลอกอนทเกดขน (ณรงคศกด หนสอน, 2553) ความมงมนทจะปฏบตพฤตกรรม (Commitment to a plan of actions) ความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรมเปนกระบวนการคดรทประกอบดวยความตงใจทจรงจงทจะกระทาพฤตกรรมซงสอดคลองกบเวลาบคคล สถานท โดยอาจทารวมกบผอน รวมทงมกลยทธทชดเจนในการปฏบตพฤตกรรมและการใหแรงเสรมทางบวกในการปฏบตพฤตกรรม ความตงใจและกลยทธนจะเปนตวผลกดนใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ ดงนนในแบบจาลองการสงเสรมสขภาพความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรมมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ความจาเปนอนและทางเลอกอนทเกดขน (Immediate competing demands and preferences) ความจาเปนอนและทางเลอกอนทเกดขน หมายถง พฤตกรรมอนทเกดขนทนททนใดกอนทจะเกดพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตามทวางแผนไวและอาจทาใหบคคลไมสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตามทไดวางแผนไว พฤตกรรมอนเกดขนเนองจากบคคลไมสามารถควบคมตนเอง (Self-regulation) จากความชอบ ความพอใจของตนเองและความตองการของบคคลอนพฤตกรรมทเกดขนโดยทนทโดยการมงกระทาตามความจาเปนอน และเหนวาเปนพฤตกรรมทอยเหนอตนเองเปนสงทบคคลสามารถควบคมไดนอย เนองจากเปนสงเกยวของกบสงแวดลอม ดงนน ความจาเปนและทางเลอกอนเปนปจจยสงผลโดยตรงตอการเกดพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและมอทธพลในระดบปานกลางตอความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางไรกตาม

Page 37: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

26

ความจาเปนอนและทางเลอกอนทเกดขน โดยไมควรเกดขนบอยครงเนองจากถาเกดขนบอย จะแสดงใหเหนวาบคคลพยายามหาเหตผลเพอทจะไมปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (Health-Promoting Behavior) พฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนเปาหมายทตองการไดรบสงสดโดยบรณาการเปนวถสขภาพในการดารงอย โดยมงผลทาใหเกดสขภาพทด อยางไรกตามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนตวบงชโดยตรงตอผลลพธทางสขภาพทประสบผลสาเรจในผรบบรการ พฤตกรรมสงเสรมสขภาพบางสวนกไดบรณาการเขากบการใชชวตประจาวน ผลทไดกคอการปรบภาวะสขภาพ การเพมความสามารถในการทาหนาทของรางกาย และการมคณภาพชวตทดในทกชวงพฒนาการของมนษย ซงประกอบไปดวยแบบแผนการดาเนนชวตทสงเสรมสขภาพ 6 ดาน คอ 1) ดานการรบประทานอาหาร 2) ดานการออกกาลงกาย 3) ดานความรบผดชอบตอสขภาพ 4) ดานความสมพนธภาพระหวางบคคล 5) ดานการจดการความเครยด และ 6) ดานความสาเรจในชวตแหงตน โดยผวจยพจารณาเลอกสรรพฤตกรรมสงเสรมสขภาพจากการทบทวนวรรณกรรมเพอศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ใน 3 ดาน จากทงหมด 6 ดาน ตามกรอบแนวคดในการวจยทกาหนดไว ไดแก 1) ดานการรบประทานอาหาร 2) ดานการออกกาลงกาย และ3)ดานการจดการความเครยด โดยมรายละเอยด ดงน

1. พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร อาหารเปนปจจยทจาเปนและสาคญทสดในการดาเนนชวตอาหารทาใหรางกาย

เจรญเตบโต แขงแรง และมภมตานทานโรค ในทางโภชนาการ อาหารทมประโยชนตอสขภาพอยางแทจรงจะตองเปนอาหารทประกอบไปดวยสารอาหาร 5 หมครบถวน รวมทงมความสมดลของสารอาหารและสารชวภาพทจาเปนรวมถงการเตรยมและการปรงอาหารเพอการบรโภคอยางถกตอง (กองการแพทยทางเลอก, 2551)

การแกไขปญหาทเกดจากพฤตกรรมการบรโภคมความแตกตางจากการแกปญหาโดยทวไป ซงปญหาทวไปจะแกไดดวยการหยด หรอหลกเลยงพฤตกรรมทเปนปญหานน แตสาหรบผทมปญหาเรองการรบประทานอาหารนน ยงจาเปนตองรบประทานอาหารอย เชน ผทมปญหาเรองการรบประทานอาหารตองเรยนรทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ซงแมจะเปนปจจยททาใหเกดปญหา แตกเปนสงจาเปนตอการดารงชวต (ณรงคศกด หนสอน, 2553)

ความรเกยวกบหลกการของโภชนาการเพอสขภาพเปนเรองทสาคญ ความเขาใจอยางถกตองในหลกการของอาหารสงเสรมสขภาพ ทาใหผบรโภคเกดการปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมการบรโภคอาหารทาใหสามารถดแลสขภาพตนเองไดดขน อาหารไทยถอวาเปนอาหารทมคณประโยชนและมคณคาทางโภชนาการ จดเปนอาหารเพอสขภาพได ถาผบรโภคมความรในการ

Page 38: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

27

เลอกซออาหารและบรโภคอาหารไดอยางถกตองเหมาะสมกบตนเองแลว จะสงผลในการปองกนภาวะทพโภชนาการและปองกนโรคทเกยวของกบโภชนาการ รวมท งลดความรนแรงของภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได ในปจจบนประเทศไทยยงพบปญหาของการขาดสารอาหารบางชนดในเดกทารก เดกกอนวยเรยน เดกวยเรยน หญงตงครรภ และหญงใหนมบตร เชน การขาดธาตไอโอดน วตามนเอ ทยงถอวาเปนปญหาทพโภชนาการทสาคญของประเทศ ในขณะเดยวกนยงพบปญหาโภชนาการเกน เชน โรคอวน ทกอใหเกดโรคตางๆตามมา เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง รวมท งโรคหวใจและหลอดเลอด(กองการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, 2551) กลไกชวภาพของการรบประทานอาหาร การรบประทานอาหารของคนเราตองประกอบดวยอาหารทใหสารอาหารทจาเปนตอการมชวตและสาหรบการเจรญเตบโตและบารงรกษารางกาย รางกายของคนเราตองการสารอาหารทจาเปน 6 ชนด ซงเราเรยกวาเปนกลมของโมเลกลทขาดไมไดสาหรบการทางานของรางกายและรางกายไมสามารถสรางขนเองได หากไมไดรบสารอาหารทจาเปนน สขภาพโดยรวมของรางกายจะเสอมโทรม ถงแมวาน าจะไมใหพลงงานใดๆ และไมมสารอาหารทจาเปนอนๆ รวมอยดวย แตน ากเปนสารอาหารทมอยมากทสด รางกายมการสญเสยน าอยตลอดเวลา และตองไดรบนาเขาไปทดแทนอยตลอดเวลาเชนกน ประเดนสาคญในแงของการสาธารณสข คอ เมอผใหญเรมกาวเขาสวยผสงอาย เปอรเซนตของน าทงหมดในรางกายจะลดลงเรอยๆ ดงนนการดมน าในปรมาณทเพยงพอจงมความสาคญอยางมากตอผใหญในวยสงอาย (Chernoff, 1999) สารอาหารทใหพลงงานไดแก โปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน นอกจากน โปรตนยงเปนสวนประกอบสาคญในการสรางความเจรญเตบโตแกโครงสรางของรางกายและเปนพนฐานของสารประกอบทสาคญมากมาย โปรตนมอยในแหลงอาหารหลกๆ เชน เนอสตว ไข ผลตภณฑจากนม และพชตระกลถว คารโบไฮเดรต สามารถพบไดในผลตภณฑจากพชเทานน ปกตเราแบง คารโบไฮเดรตออกเปน 2 กลม ไดแก น าตาลเชงเดยว ซงมกพบอยตามธรรมชาต ในผลไม และผกบางชนด และคารโบไฮเดรตเชงซอน หรอแปง ซงมอยมากในผลตภณฑจาก ธญพช และพชผกทมแปง ไขมนกมอยในปรมาณมากในอาหารเกอบทกชนด แหลงไขมนในสตว ไดแก เนอสตว ผลตภณฑจากเนอสตว และผลตภณฑจากนม สวนแหลงไขมนในพช ไดแก เมลดของพชเกอบทกชนด ธญพช และถวหลากชนด ไขมนจากสตวเปนไขมนทมความอมตวสง สวนไขมนจากพชน น จะมความไมอมตว โดยไขมนมแคลอร 9 แคลอรตอกรม ซงสงกวาในโปรตนและคารโบไฮเดรต ทมแคลอร 4 แคลอรตอกรม ถง 2 เทา

Page 39: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

28

ในไขมนชนดตางๆ โดยทวไปจะประกอบดวย สารประกอบอนทรยเชงซอนมากมายทไมไดนาไปใชในการสรางพลงงาน แตกลบไปขดขวางการทางานของสารประกอบทจาเปนอนๆ ในรางกาย โดยสารประกอบเชงซอนทสงผลตอรางกายมากทสด คอ คลอเลสเตอรอล (Cholesterol) ซงพบในเนอเยอของสตวเทานน ซงเปนสวนหนงของโครงสรางและสารประกอบมากมายในรางกาย โดยรางกายคนเราสามารถสรางคลอเลสเตอรอลได ถงแมวาคลอเลสเตอรอลบางชนดจะจาเปนตอรางกาย แตการทรางกายมคลอเลสเตอรอลมากเกนไป จะสงผลใหเกดการอดตนในเสนเลอดและเปนปจจยเสยงทสาคญของโรคหลอดเลอดหวใจ สารอาหารทจาเปน 2 กลมสดทาย คอวตามนและเกลอแร ซงพบในอาหารหลากหลายชนด สารอาหารเหลาน ไมไดใหพลงงานแกรางกาย แตมบทบาทสาคญในการกาหนดกระบวนการทางานของรากาย ไดแก การยอยอาหาร การเคลอนไหวกลามเนอ การกาจดของเสย การสรางเนอเยอใหม การรกษาบาดแผล และการรบพลงงานจากคารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตน (Brown, 2002) นอกจากนในอาหารยงมสารอาหารชนดอนๆ อกนอกเหนอจากสารอาหารทสงผลตอสขภาพในจานวนนมอย 2 ชนดทไดรบความสนใจอยางมากวาเปนแอนตออกซแดนท (Anti-oxidant) ซงเปนสารตานอนมลอสระและไฟโตเคมคอล (Fitochemical) แอนตออกซแดนท เปนสารเคมทชวยปองกนหรอซอมแซมการถกทาลายของเซลลทเกดจากการสมผสกบสารททาใหเกดการรวมตวกบกาซออกซเจน หรอกระบวนการออกซเดชน ทงในสภาพแวดลอมและในรางกายมสารแอนตออกซแดนทมากมายหลายชนด ทงทพบในอาหารและการทรางกายสรางขนมา สวนไฟโตเคมคอลเปนสารเคมในพชซงบางชนดสงผลกระทบตอกระบวนการตางๆ มากมายในรางกายของมนษยทอาจเปนประโยชนตอสขภาพการรบประทานอาหารทอดมไปดวยสารไฟโตเคมคอลจะชวยปองกนโรคมะเรง การตดเชอ และโรคหวใจบางชนดได (Brown, 2002) ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร ปจจยทมผลตอการรบประทานอาหารจาแนกไดเปน 4 ชนด คอ พนธกรรม จตใจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม (อาภาพร เผาวฒนาและคณะ, 2554) โดยมรายละเอยดดงน 1. ปจจยดานพนธกรรม-ชววทยา การเปลยนแปลงทางดานชววทยาของอาย มผลตอพฤตกรรมการรบประทาน การสญเสยรสชาตอาหารของลนจะเกดขนเมออายเพมขน การลดความรสกไวตออาหารรสหวานและรสเคม ในทางตรงกนขามกลบรสกไวตอรสชาตขมและเปรยวเพมขนตามอาย การรบรรสชาตทผดปกตไปทาใหความอยากอาหารลดลง และลดปรมาณอาหารทรบประทานเขาไป การลดการเคลอนไหวของกระเพาะอาหารมความจาเปนตอความตองการอาหารทมเสนใยสง (ผลไมสด ผกสด)

Page 40: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

29

และควรเพมการบรโภคน าใหลาไสทางานไดด การลดลงของอตราการเผาผลาญพลงงานตามอายมความสมพนธกบการลดปรมาณแคลอรทรบประทานเขาไป ผสงอายจานวนมากททนทกขจากการอยคนเดยวและมภาวะซมเศรา จะมการเปลยนแปลงของศนยไฮโปธาลามส-พทอตาร-ตอมหมวกไต รวมทงการหลงของคลอตซอลมากเกนไปและการปลอยฮอรโมนของตอมหมวกไตจะขดขวางการนาเขาอาหารทาใหรบประทานนอยลง อทธพลทางสรระวทยา ความตองการพลงงาน เปนปจจยกาหนดพฤตกรรมการรบประทานอาหาร บคคลจะแสดงความตระหนกและรสกไวตอระดบพลงงานทลดลง (Martinez, 2004) ความเหนอยลา ความเฉอยชา และภาวะไรอารมณ อาจบงชความตองการปรมาณแคลอรเพมมากขน 2. ปจจยทางสภาพจตใจ ปจจยทางดานจตวทยามผลทงเชงบวกและเชงลบตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร อารมณ ไดแกภาวะซมเศรา การรคณคาในตนเองตาและการขาดการควบคมตนเอง การมภาวะอารมณดานลบ เชน ความโกรธ ความคบของใจ และการขาดความมนคงในชวต มผลตอพฤตกรรมการกนอาหาร และนาไปสการขาดสารอาหาร (เบออาหาร) หรอภาวะโภชนาการเกน (โรคอวน) การชแนะโดยไมสนใจสภาวะทางจตใจอาจทาใหเกดผลเสยมากกวาจะทาใหพฤตกรรมการรบประทานอาหารดขน การสรางนสยการรบประทานมความสาคญตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร นสยเปนสงทเกดขนโดยอตโนมตและถกกาหนดใหเปนไปตามสภาพแวดลอมตามความเคยชน การแสดงออกจงมผลตอพฤตกรรม เพราะเปนสวนหนงของวถชวต ดงนนพฤตกรรมจงเปนสงททาเพอตอบสนองการรบประทานอาหาร ผคนจานวนมากรบประทานจนตดเปนนสย ไดแก รบประทานอาหารทใหพลงงานมาก (โดนท ขนมปงหวาน อาหารวาง) หรอกาแฟ (โซดา กาแฟ ชอคโกแลต) นสยเหลานเปนพฤตกรรมการรบประทานอาหารทไมด ปจจบนพฤตกรรมการรบประทานอาหารในหลายครอบครวมกไมไดเตรยมอาหารหรอปรงอาหารเอง ไดแก อาหารจานดวน ซงเปนอาหารทมไขมนสตวสง มคารโบไฮเดรตและโปรตนตา เกลอแรและวตามนนอย ทกษะในการจดการตนเองจงเปนสงจาเปนในการเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร โดยการปรบทศนคตและพฤตกรรมใหมใหสามารถแทนทพฤตกรรมเกาได (O’ Neil, 2001) 3. ปจจยดานสงคมและวฒนธรรม ปจจยดานสงคมมผลตอการเลอกอาหาร รวมทงจรยธรรมหรอความใสใจสขภาพ อคตในการมองโลก (อกความเชอหนงทมผลตอสขภาพทางลบ) และทศนคตทขดแยงในใจเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร นสยการรบประทานอาหารของเดกโตพบวาขนอยกบการจดหา

Page 41: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

30

อาหารของครอบครวและพฤตกรรมการรบประทานอาหารของครอบครว พอแมมความเชอเกยวกบอาหารสาหรบเดกๆ ทอาจไมตรงกบขอแนะนาทด ดงนนอาจมผลใหมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทไมดตอสขภาพ ภมหลงทางเชอชาต และวฒนธรรมมความสาคญและมอทธพลตอการรบประทานอาหาร อาหารประจาถนอาจมความหมายในการรบประทานของบคคล เพราะบคคลมความสมพนธกบถนทอยทเปนจดเรมตน นกสาธารณสขควรใหความสาคญกบรปแบบการรบประทานทด โดยการแนะนาแนวทางการรบประทานทเหมาะสมกบวถชวต และมคณคาตอสขภาพของประชาชน 4. ปจจยดานสงแวดลอม สงแวดลอมดานอาหารมผลตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร เชน การบงคบใหตดปายผลตภณฑอาหารทกชนด ระบคณคาและขอมลเกยวกบอาหาร การปรบปรงปายตดอาหารจะชวยใหบคคลและครอบครวมทางเลอกในการรบประทานอาหารเพอสขภาพ และทาใหสามารถเลอกซออาหารเพอสขภาพได การเรยนรโดยตรงเกยวกบการตดสนใจเลอกซออาหารเปนทางเลอกหนงในการสรางความตระหนกดานอาหารในคนหนมสาว การกาหนดสวนประกอบทแทจรงในผลตภณฑอาหาร ทาใหผซอสามารถดขอมลคณคาอาหาร และสามารถเลอกอาหารทเหมาะสม การใชกฎหมายและการควบคมการโฆษณารวมถงการเปดเผยขอมลอาหาร เปนขนตอนทสาคญในการสรางความตระหนก และใชขอมลความรในการสรางทางเลอกในการตดสนใจเลอกซออาหาร การมชวตททนสมยทาใหการเขาถงอาหารทมคณคานอยลง คนไทยในยคปจจบนจานวนไมนอยทจายเงนใหกบภตตาคารและอาหารสะดวกซอ เลอกซออาหารจานดวน รบประทานอาหารนอกบานทมไขมน คอเลสเตอรอลและโซเดยมสง รปแบบการรบประทานอาหารทมอทธพลจากสงแวดลอมคอ การเขาถงงาย สะดวก และราคาถกซงปจจยเหลานเปนอปสรรคตอพฤตกรรมการรบประทานอาหารเพอสขภาพ แนวคดทสาคญของโภชนาการและสขภาพ เนองจากสาเหตหลกของการเสยชวตไดเปลยนจากโรคตดตอมาเปนโรคเรอรง จงมการเปลยนมาเนนเรองของการดแลรกษาสขภาพและการลดความเสยงตอโรคเรอรง เชน โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง โรคเสนโลหตสมองอดตน โรคเบาหวาน โรคมะเรงบางชนด โรคเหลานมกพบในกลมผใหญและวยกลางคน ซงเกดจากพฤตกรรมการรบประทานอาหารตงแตเปนเดกและวยรน การปรบเปลยนพฤตกรรมทางโภชนาการจะชวยลดความเสยงตอการเกดโรคดงกลาวได การรบประทานอาหารทมโปรตนสงและคารโบไฮเดรตตามากๆ จะทาใหน าหนกลดลงไปชวคราว แตอาจเปนการเพมความเสยงตอโรคหวใจและโรคทเกยวของอนๆ เนองจากอาหารทรบประทานเขาไปมไขมนในปรมาณมากแตมไฟเบอรตา ประเดนหนงคอตองลดปรมาณ

Page 42: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

31

คารโบไฮเดรตทงแบบธรรมดาและทผานกระบวนการแปรรปมาแลว ไดแก นาตาลและสารใหความหวานชนดอนๆ นาอดลม และน าหวานชนดอนๆ รวมทงอาหารปรงสาเรจทประกอบไปดวยธญพชขดส (Ornish, 2004) การรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพ การกาหนดคณลกษณะของการรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพเปนเรองยาก คนสวนใหญจะมมมมองของตนเองวาอะไรคอการรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพ ถงแมวาพวกเขาจะไมปฏบตตามนนเสมอไป (Opoku-Bouteng, 2004) ในประเทศไทยไดกาหนดแนวทางการบรโภคอาหาร เพอสงเสรมสขภาพโดยกาหนดเปนแนวทางในการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพในชมชน โดยใชหลกโภชนบญญต 9 ขอ ของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข เพอสงเสรมภาวะโภชนาการทดและลดการเกดโรคจากภาวะโภชนาการไมด ซงสามารถปฏบตไดดงน (มนทนา ประทปะเสน และคณะ, 2552)

- รบประทานอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลายและหมนดแลนาหนกตว รางกายตองการสารอาหารตางๆ ทมอยในอาหาร ไดแก โปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน วตามน แรธาต รวมท งน าและใยอาหาร ซงไมมอาหารชนดใดชนดหนงทสามารถใหสารอาหารครบทกอยางในปรมาณทรางกายตองการ จงจาเปนตองรบประทานอาหารใหครบ 5 หม และรบประทานแตละหมใหเหมาะสมหลากหลาย จงจะไดสารอาหารครบถวนและเพยงพอ “นาหนกตว” เปนเครองชทบอกถงสขภาพทสาคญ การพจารณานาหนกตวสามารถใชคาดชนมวลกายเปนเกณฑการพจารณา ดชนมวลกาย (Body Mass Index-BMI) โดยคานวณจากสตร ดงน

ดชนมวลกาย (BMI) = นาหนกเปนกโลกรม / สวนสงเปนเมตร2 ผลจากการคานวณนามาแปลผลไดดงน (กรมอนามย, 2001) มาตรฐานอาเซยน(เอเชย) นาหนกนอยกวามาตรฐาน มคา < 18.5 กก./ม2 ปกต มคา 18.5-22.9 กก./ม2 อวนระดบ 2 มคา 23-24.9 กก./ม2 อวนระดบ 3 มคา 25-29.9 กก./ม2 อวนระดบ 4 มคา > 30 กก./ม2

Page 43: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

32

- รบประทานขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงบางมอ ขาวเปนอาหารหลกของคนไทยทใหพลงงาน มสารอาหารคารโบไฮเดรต โปรตน วตามน แรธาต และใยอาหาร ควรรบประทานขาวทขดสแตนอยและกนสลบกบอาหารประเภทอนๆ เชน กวยเตยว ขนมจน ขนมปง เผอกและมน

รบประทานพชผกใหมากและรบประทานผลไมเปนประจา พชผกผลไม ใหวตามน แรธาต ใยอาหาร และสารอนๆ ทชวยปองกนไมใหไขมนเกาะผนงหลอดเลอด ชวยใหเยอบของเซลลและอวยวะตางๆ แขงแรงขน

รบประทานปลา เนอสตวทไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา ควรรบประทานปลาอยางสมาเสมอ กนเนอสตวชนดไมตดมน เพอลดการสะสมไขมนในรางกาย ผใหญควรรบประทานไขไมเกนสปดาหละ 2-3 ฟอง สวนในเดกสามารถรบประทานไดทกวน เพราะไขเปนอาหารโปรตนราคาถก หาซอไดงาย ถวเมลดแหงและผลตภณฑ เปนโปรตนทดและราคาถก ควรรบประทานสลบกบเนอสตวเปนประจา

- ดมนมใหเหมาะสมตามวย นมเปนอาหารทมโปรตน วตามนและแคลเซยม ซงสาคญตอการเจรญเตบโตและเสรมสรางความแขงแรงใหกระดกและฟน จงเปนอาหารทเหมาะสมกบทกวย โดยในผทมน าหนกเกนปกตใหดมนมพรองไขมน

- รบประทานอาหารทมไขมนแตพอสมควร ไขมนเปนอาหารทใหพลงงานและความอบอนรางกาย เปนตวทาละลายวตามนเอ ด เค ชวยใหงายตอการดดซม แตกไมควรรบประทานมากเกนไป เพราะจะทาใหอวน และเกดโรคอนตามมา การไดรบไขมนอมจากสตวและอาหารทมคลอเลสเตอรอลมากเกนไป จะทาใหคลอเลสเตอรอลในเลอดสง และเสยงตอการเปนโรคหวใจ จงควรรบประทานอาหารประเภททอด-ผด ใหนอยๆ และรบประทานอาหารประเภทตม นง ยาง อบ จะชวยลดปรมาณการรบไขมนจากอาหารมากเกนไปลงได

- หลกเลยงการรบประทานอาหารรสหวานจดและเคมจด การรบประทานอาหารรสจดมาจนเปนนสย จะทาใหเกดโทษตอรางกาย รสหวานจด จะทาใหพลงงานมากเกนไปจงทาใหอวน รสเคมจดจะทาใหเสยงตอภาวะความดนโลหตสง

- รบประทานอาหารทสะอาด ปราศจากการปนเปอน อาหารทสะอาด ปรงสกใหมๆ มการปกปดปองกนเชอโรค แมลงวนและบรรจในภาชนะทสะอาดมอปกรณหยบจบทถกตอง ยอมทาใหปลอดภยจากการเจบปวย และรางกายไดรบประโยชนจากอาหารอยางเตมท

Page 44: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

33

- งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล จากการศกษาผลกระทบตอสขภาพจากพฤตกรรมบรโภคแอลกอฮอลในภาคเหนอตอนลางของประเทศไทยพบวา ผทดมแอลกอฮอลมโอกาสปวยดวยโรคกระเพาะอาหารอกเสบจากแอลกอฮอลมากกวาผทไมดมถง 19 เทา และมโอกาสปวยดวยโรคตบแขงจากแอลกอฮอลมากกวาผทไมดมถง 43 เทา (ณรงคศกด หนสอน และรง วงศวฒน, 2551)

2. พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกาย การออกกาลงกายมความจาเปนตอการมสขภาพด และกอใหเกดความสข ความสดใส มชวตชวาในภาวะสงคมปจจบนผคนใชชวตและความเปนอยททนสมย สะดวกสบาย มสงอานวยความสะดวกทงรถยนต โทรทศน คอมพวเตอร เครองเลนวดโอเกมส และสภาพแวดลอมในบาน ตลอดจนสภาพการทางานสงผลใหมการออกกาลงกายนอย จงมความจาเปนอยางยงยวดทจะตองใชเวลาวางในการทากจกรรมเคลอนไหวออกแรงเพอใหไดมาซงสขภาพทด

การออกกาลงกาย หมายถง การทากจวตรประจาวนทมการเคลอนไหวของกลามเนอและทกๆ สวนของรางกาย โดยมการใชพลงงานจากการเผาผลาญ ทงในชวงของเวลาการทางานปกต และเวลาวางของแตวน กจกรรมเหลานตองการความพยายามและความมงมนในการปฏบต ทงในระดบ ตา ปานกลาง และความพยายามสง (U.S Department of Health and Human Services, 1998) และดาเนนการในชวงเวลาทเหมาะสม ตลอดจนบรณาการกจกรรมตางๆ เหลานใหเหมาะสมและลงตวกบการดารงชวตในภาวะสงคมปจจบน

การดารงไวซงกจกรรมการเคลอนไหวออกแรงทย งยนนน ขนอยกบทกษะสวนบคคล และแรงกระตนทางสงคมในแตละวน ครอบครวและเพอนๆ มบทบาทและมอทธพลตอวถการออกกาลงกาย ผคนสวนใหญเรมตนการออกกาลงกายดวยตนเอง และนนเปนสงสาคญทจะกอใหเกดพฤตกรรมสขภาพ นอกจากนยงตองอาศยรปแบบการจดการสงแวดลอมทดทงในบานและในททางานเพอใหเออตอการออกกาลงกาย ในทศวรรษทผานมามผทมน าหนกเกนและปวยเปนโรคอวนเพมขนอยางนาวตกในกลมผใหญและวยรน ในวยผใหญ นาหนกตวทเพมขนเปนสงสาคญทจะนาไปสระยะแรกของโรค

ประโยชนของการออกกาลงกายตอสขภาพ การออกกาลงกายชวยใหบคคลมความสมดลของสรระรางกาย ทาใหอวยวะตางๆ ทางานไดอยางมประสทธภาพ และยงชวยลดความเสยงของโรคอวน โรคหวใจ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคเสนเลอดในสมองอดตน และมสวนชวยลดความเสยงตอโรคมะเรง สขภาพกายทด กอใหเกดสขภาพจตทด ลดความเสยงตอภาวะเครยด และเพมการเหนคณคาในตนเองมากยงขน

Page 45: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

34

พฤตกรรมการออกกาลงกายทสมาเสมอมความจาเปนเพราะจะชวยพฒนาโครงสรางของรางกายและกระดกใหแขงแรงในกลมเดกและวยรน ชวยเพมความแขงแกรง และปองกนอบตเหตหกลมในวยผสงอาย นอกจากนยงพบวาการออกาลงกายยงสามารถชวยฟนฟสมรรถภาพผพการไดอกดวย (U.S Department of Health and Human Services, 1998) เพอใหเกดประโยชนตอสขภาพ กจกรรมการออกกาลงกายจาเปนตองทากจกรรมใหได ในระดบปานกลางถงระดบสง ซงความเขมขนระดบปานกลาง หมายถง การออกกาลงกายทตองเผาผลาญพลงงาน 3.5 ถง 7 กโลแคลอรตอนาท (Kcal/min) กจกรรมเหลาน ไดแก การเดนเรว ขจกรยาน วายนา หรอการเตนรา ระดบสง หมายถง กจกรรมทตองเผาผลาญพลงงานมากกวา 7 กโลแคลอรตอนาท (Kcal/min) กจกรรมเหลาน ไดแก การวง การวายน าระยะไกล หรอการขจกรยานขนเขา ซงการออกกาลงกายทจะสงผลดตอสขภาพนน จะตองมการเผาผลาญพลงงานโดยประมาณอยางนอย 150 กโลแคลอรตอวนหรอ 1,000 กโลแคลอรตอสปดาห การออกกาลงกายทเหมาะสาหรบวยผใหญ คอ ประมาณ 2,000 กโลแคลอรตอสปดาห หรอเทากบการเดน 3 ไมลตอวน เวลาทจะทาใหการออกกาลงกายเกดผลดตอสขภาพนนขนกบระดบความเขมขนของกจกรรมและจานวนวนททากจกรรมตอสปดาห

ประโยชนของการออกกาลงกายสามารถแยกออกมาเปนผลดตอระบบตางๆ ดงน ผลตอหลอดเลอดหวใจและคณสมบตทางเคมของเลอด ชวยลดความดนโลหตขณะ

หวใจบบตว (Systolic blood pressure) และความดนโลหตขณะหวใจคลายตว (Diastolic blood pressure) เพมปรมาณออกซเจนในเลอดลดปรมาณไขมนคลอเลสเตอรอล เพมความหนาแนนของโปรตนลดระดบไตรกลเซอรไรด เพมประสทธภาพระบบไหลเวยนเลอดเพมอตราการเตนของหวใจเพมสมรรถภาพกลามเนอหวใจ เพมประสทธภาพการคนสสภาพของหวใจหลงการออกกาลงกาย

ผลตอระบบภมคมกนและเนองอกวทยา ลดอบตการณของโรคมะเรง เพมโอกาสหายจากโรคมะเรงเพมการไหลเวยนของเมดโลหตขาว

ผลตอตอมไรทอและการเผาผลาญอาหาร เพมระดบกลโคสลดภาวะเครยดจากแรงบบคนทางสงคมลดไขมนรางกาย เพมโอปออยดเปปไทด(Opioid peptides)และเบตาเอนโดฟรน(Beta-endorphins) เพมกระบวนการออกซเดชนของกรดไขมนและเพมอตราการเผาผลาญอาหาร

ผลตอระบบกลามเนอและกระดก เพมกลามเนอไรไขมนรกษามวลกระดก ปองกนหรอบรรเทาอาการปวดหลงเรอรงและโรคปวดขอเพมความแขงแรงของกลามเนอ

ผลตอสงคมจตวทยาเพมการเหนคณคาในตนเองชวยเพมบคลกภาพ ลดความวตกกงวลพฒนาสขภาพจตใจทาใหเปนคนมอารมณแจมใสและมสขภาพจตด เพมสมรรถภาพทางเพศเพมแรงตานภาวะเครยด

Page 46: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

35

อทธพลของพนธกรรมและสงแวดลอมตอระดบการออกกาลงกาย จากการศกษาของ ไซโมเนนและคณะ (Simonen, Videman, Kaprio & Levalahtie,

2003) พบวา พนธกรรมและสงแวดลอมมผลตอการออกกาลงกาย ความเจรญกาวหนาทางวชาพนธกรรมศาสตรทาใหทราบขอมลสาคญเกยวกบปฏสมพนธของพนธกรรมและสงแวดลอม ทมสวนสาคญทสงผลตอพฤตกรรมการเคลอนไหวทางกายในระดบมากหรอนอยของบคคล มผลการศกษาพบวาพนธกรรมและสภาพแวดลอมในวยเดกมความสมพนธกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของบคคลและพบวา รอยละ 43 ของวยเปลยนแปลงรปแบบการออกกาลงกาย โดยไดรบอทธพลมาจากปจจยทางครอบครว การออกกาลงกายในวยเดกมผลตอการออกกาลงกายอยางตอเนองในวยผใหญ ปจจยสงแวดลอมในวยเดก มอทธพลมากตอพฤตกรรมการออกกาลงกายอยางตอเนองในวยผใหญ

แบบแผนชวตและการออกกาลงกาย การออกกาลงกายตงแตวยเดก จะทาใหตดเปนนสยและเปนพฤตกรรมทตดตวไป

ตลอดชวตและเปนเรองทงายกวาการทตองมาเปลยนแปลงพฤตกรรมในภายหลง โดยทแมวาการออกกาลงกายอยางเตมรปแบบจะเปนผลดตอสขภาพ แตในปจจบนเปนทยอมรบกนแลววา การทากจกรรมจากการทางานปกตของบคคลทตองใชการเคลอนไหวมากเปนเวลา 30 นาทตอวน หรอมกจกรรมตงแตระดบปานกลางขนไปหลายๆ วน ในแตละสปดาหจะกอใหเกดผลดตอสขภาพเชนกน กจกรรมดงกลาวสามารถปรบใหเหมาะสมกบชวตประจาวนได เชน การเดนไปทางาน หรอเดนไปโรงเรยน การเดนขนบนได และการออกกาลงกายในชวงเวลาพกรบประทานอาหารกลางวน หรอหลงเลกเรยน หรอกฬาอนๆ ทจดเปนโปรแกรมสาหรบออกกาลงกาย (Marcus et al., 1999) จากการศกษาของ แวน เบอรเดน และคณะ (Van Beurden et al., 2003) พบวา เพศ มอทธพลตอลกษณะของการออกกาลงกายของวยรน โดยเพศชายมการออกกาลงกายเพมขนมากกวาเพศหญง

ปจจยกาหนดการออกกาลงกายในผใหญ มทฤษฎมากมายทใชในการทดสอบและศกษากจกรรมของวยผใหญ โกดน

และเชฟฟารด (Godin & Shephard, 1990) ไดทาการศกษา พบวา การรบรอปสรรคตอการออกกาลงกายและความคาดหวงในผลของการออกกาลงกาย เปนปจจยททานายระดบของการออกกาลงกายในผใหญ อยางไรกตาม ผวจยยงพบวา ยงมปจจยอนอกมากทจะสงเสรมการออกกาลงกาย เชน ความสะดวกในการเขาถง การใหรางวล หรอสงตอบแทนแกผทออกกาลงกายอยางสมาเสมอ และจากการศกษาของเดอ บอเดอรฮย และแซลลส (De Bourdeaudhuij & Sallis, 2002) ซงศกษาตวแปรหลก 4 ตวแปร ไดแก ตวแปรดานสงคมสมรรถนะแหงตนเอง การรบรประโยชนและอปสรรค ในกลมคนทออกกาลงกายในระดบปานกลางถงระดบสง พบวา ผลการศกษาไดผลเชนเดยวกบผล

Page 47: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

36

การศกษาของโกดนและเชฟฟารด (Godin & Shephard, 1990) นอกจากน คงและคณะ (King et al.,2002) ไดทาการศกษาความเชอและแนวคดดานนเวศวทยา ตลอดจนการวางผงเมอง พบวา ภาวะสงแวดลอมเปนพษ ความวนวายของชมชน การวางผงเมอง เปนปจจยสาคญทมผลตอพฤตกรรมการเคลอนไหวออกแรงโอไบรอน เคาซลและกลลส (O’Brien & Gillis, 2004) ไดทาการศกษาประชาชนวยกลางคน พบวา มความแตกตางในเรองระดบความเขาใจและการรบรประโยชนของการออกกาลงกายระหวางเพศชายและเพศหญง โดยพบวา ในเพศหญงนน การขาดแรงสนบสนนจากบคคลใกลชด เชน คสมรส หรอเพอนสนท มกมการออกกาลงกายนอย

ปจจยทมผลตอการเพมการออกกาลงกาย จากการศกษาของเซลลส โปรเชสกา และเทยเลอร (Sallis, Prochaska, & Taylor,

2002) พบวาปจจยทผลตอการเพมการออกกาลงกายในชวตประจาวนในเดก 4 ถง 12 ปไดแก ประวตการเรมออกกาลงกาย ความพงพอใจตอการออกกาลงกาย ความต งใจทจะเปนคนกระฉบกระเฉงและดด เวลาวาง และความสะดวกในการเขาถงสถานทออกกาลงกาย สวนปจจยในเดก 13 ถง 18 ป ไดแก ประวตการเรมออกกาลงกายการบรรลเปาหมาย ความตงใจทจะเปนคนกระฉบกระเฉงและดดการรบรความสามารถรางกายโอกาสในการเขารวมการออกาลงกายในสงคม เปนตน แรงสนบสนนจากผปกครองเชนการสนบสนนพาหนะเดนทางและคาใชจาย การใหกาลงใจ และลกษณะการออกกาลงกายของญาตพนองเปนปจจยทจะสงผลตอการออกกาลงกายทเพมขน ดงนนเจาหนาทสาธารณสขหรอ ผใหบรการทมสวนในการใหคาปรกษาดานการออกกาลงกาย ควรศกษาผลกระทบจากปจจยเหลานใหครอบคลมทกดาน เพอทจะสามารถพฒนารปแบบและสงเสรมการเพมการออกกาลงกายในชวตประจาวนของประชาชนไดอยางถกตองเหมาะสม

ความเขมขนของการออกกาลงกาย การออกกาลงกายทมความเขมขนทสงผลใหรางกายแขงแรงและมพลง (Vigorous) นน ควรจะใชเวลา วนละ 20 นาทเปนเวลา 3 วนตอสปดาห และใหมอตราการเตนของหวใจเพมขน 60 เปอรเซนตขนไป อธบายวา การออกกาลงกายในวถชวตประจาวนเชน การเดนขนลงบนได การเดนจากทจอดรถไปททางาน ซงกจกรรมเหลานจะสงผลดตอสขภาพ และเปนการใชพลงงานทเหมาะสมในรางกาย ทาใหลดปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจ

การออกกาลงกายทไดผลด คอการอบอนรางกายและการผอนคลายหลงการออกกาลงกายอยางเหมาะสม การอบอนรางกายมความสาคญมากตอการเพมระบบไหลเวยนเลอดทไปเลยงหวใจและกลามเนอลาย เพมออกซเจนในเนอเยอ ชวยใหกลามเนอยดหยน ทาใหการเตนของหวใจและอณหภมรางกายเพมขน และมการยดหยนของขอตอกอนทจะมการออกกาลงกาย การอบอนรางกายไมควรใชเวลานานเกน 7-10 นาท กจกรรมการอบอนรางกายไดแก การเดนหมนแขน

Page 48: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

37

การกระโดน เปนตน การออกกาลงกายจะทาใหเพมอตราการเตนของหวใจ ความดนโลหต อณหภมรางกาย ดงนนหลงจากทออกกาลงกายแลว กควรมการผอนคลายกลามเนอซงควรใชเวลา 5-10 นาท เพอใหกลามเนอคลายตว การผอนคลายจะชวยใหคอยๆ ลดอตราการเตนของหวใจ ปองกนการจบตวของเลอดและลดอาการเวยนศรษะ ชวยกาจดกรดแลกตค (Lactic acid) ในกลามเนอ และรกษาการไหลเวยนของเลอดใหกลบเขาสปกต ซงกจกรรมการผอนคลาย ไดแก การเดนชาๆ การกระโดน การปนจกรยาน เปนตน

ปจจยเสยงของการออกกาลงกาย ปจจยเสยงของการออกกาลงกาย ไดแก การมกจกรรมทมากเกนไปจนสงผล

กระทบตอผออกกาลงกาย โดยเฉพาะในกลมผสงอาย จะกอใหเกดความเสยงตอสขภาพได การพยายามออกกาลงกายทมากเกนไปจะทาใหเกดภาวะหวใจเตนไมเปนจงหวะไดสาหรบผทไมไดรบการตรวจหวใจมากอน สาหรบคนทเปนโรคหวใจหรอโรคเรอรงอนๆ ควรระมดระวงและหลกเลยงการออกกาลงกายในระดบทมากจนรางกายรบไมได การกระตนกลามเนอและขอตอมากเกนไปจะทาใหปวดกลามเนอและทาใหขอตอบาดเจบได สาหรบผทมอาย 50 ปขนไปหรอผทมอาการเจบปวยเรอรงอย ควรไดรบการตรวจรางกายกอนทจะออกกาลงกาย และควรออกกาลงกายแบบคอยเปนคอยไป ใหเหมาะสมกบสภาพรางกาย จะชวยลดความเสยงจากการออกกาลงกายได

การตอบสนองของรางกายตอการออกกาลงกาย ในขณะทออกกาลงกาย เชน เดน วง ขจกรยาน หรอวายนา การหดตวของกลามเนอ

กระดกททาใหเกดการเคลอนไหวตองใชพลงงานเพมขนอยางมาก ในการสรางพลงงาน เซลลกลามเนอจะเพมอตราการเผาผลาญอาหารโดยใชสารต งตนทมอย รวมถงสารไกลโคเจนในกลามเนอ ไขมน นาตาลกลโคสในเลอดและกรดไขมนอสระทลาเลยงเขาสกระแสเลอด ตงแตแหลงเกบไขมนไปจนถงกลามเนอทกาลงใชงาน การรกษาระดบการเพมอตราการเผาผลาญดงกลาวน กลามเนอทกาลงใชงานจาเปนตองใชกาซออกซเจน มฉะนนจะเกดการเหนอยลาไดเรว ทงการเพมอตราการเผาผลาญของกลามเนอ ความตองการในการลาเลยงสารตงตนและกาซออกซเจนไปยงเนอเยอของกลามเนอ และความตองการกาจดของเสยทเกดจากกระบวนการเผาผลาญอาหาร เหลานลวนทาใหรางกายเกดการตอบสนองอยางมากเพอการปรบตว ระบบประสาทสวนกลางจะเกดการเปลยนแปลงเพอการตอบสนองความตองการดงกลาวโดยระบบประสาทอตโนมตทควบคมสมดลรางกายในสภาวะปกตจะทางานลดลง สวนระบบประสาทอตโนมตทควบคมสมดลรางกายในสภาวะตงเครยดจะทางานเพมขนอยางรวดเรว ระบบประสาททงสองจะทางานตรงขามกนเพอรกษาความสมดลของรางกาย ปรมาณการตอบสนองเหลานจะเปนสดสวนโดยตรงกบความจรงในการออกกาลงกาย เพอใหสะดวกในการลาเลยงกาซ

Page 49: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

38

ออกซเจนและการกาจดกาซคารบอนไดออกไซด อตราและความลกของการหายใจตองเพมขน การทเรารสกหายใจไมทนในขณะออกกาลงกาย ไมไดเกดจากการทางานของปอด แตเปนเพราะหวใจและหลอดเลอดลาเลยงกาซออกซเจนไมเพยงพอทจะนาไปเลยงกลามเนอสวนทใชงาน การออกกาลงกายอยางจรงจงจะทาใหรางกายตองการเผาผลาญอาหารเพมขนอยางรวดเรว การหมนเวยนโลหตไปยงกลามเนอสวนทใชงานจงตองเพมขนดวย ซงจะไปเพมการทางานของหวใจ ความดนเลอดจะเพมขนในขณะออกกาลงกาย สงผลใหเกดแรงดนมากขน และการหมนเวยนโลหตกจะเพมขนดวย การตอบสนองของรางกายตอการออกกาลงกายแบบตอเนองกนไปทใชแรงตานตา เชน วง วายน า หรอขจกรยาน มกทาใหระบบหวใจและหลอดเลอดทางานหนก สวนการออกกาลงกายแบบอยกบทซงใชแรงตานสง เชน ยกนาหนก จะเพมการทางานของหวใจเพยงเลกนอยแตเพมความดนเลอดในอตราทสงมาก (Housh, Housh, & Devries, 2002) ซงจะเพมความแขงแรงของกลามเนอทหดตว แตสงผลตอหวใจนอยมากหรอไมมเลย ดงนนจงไมถอวาเปนการออกกาลงกายเพอสขภาพ

รปแบบของการออกกาลงกาย เปนเรองสาคญทจะตองเลอกในการออกกาลงกายททงเหมาะสมและนาสนใจ

สาหรบแตละคน การออกกาลงกายของแตละคนนน ตองพจารณาวากจกรรมใดกจกรรมหนงสามารถสรางความพงพอใจในเชงการออกกาลงกาย กจกรรมนนจาเปนตองเขากบหลกการหลายขอ การออกกาลงกายตองเปนกจกรรมททาใหกลามเนอขนาดใหญไดมการใชงานในระดบปานกลางหรอถงขนกระฉบกระเฉง สอดคลองกบธรรมชาต และชวยใหรางกายไดหายใจเอากาซออกซเจนเขาสรางกายไดมากขน กจกรรมทตรงกบหลกการเหลานมากทสด คอการเตนแอโรบค ขจกรยาน กฬาประเภทใชไมตลก เชน แบดมนตน เทนนส ปงปอง กระโดดเชอก วายน า เดน วงจอกกง และวงแขง สาหรบผใหญการเดนมกเปนรปแบบของการเคลอนไหวรางกายทถนดมากกวา และสวนใหญกชอบเดนออกกาลงกายกนเองมากกวาจะไปเขากลมทมคนคอยกากบดแล (King et al., 2000) ความถในการออกกาลงกาย

ความถทเหมาะสมทสดในการออกกาลงกายเพอเพมความแขงแรงของหลอดเลอดหวใจคอสปดาหละ 3 ครง ซงทาใหผออกกาลงกายมเวลาในการออกกาลงกายไดอยางสมบรณ และทาใหรางกายไดมเวลาเพยงพอตอการฟนตวและคนความกระปรกระเปรา การออกกาลงกายนอยกวานจะทาใหรางกายไดรบประโยชนจากความแขงแรง ความอดทน และประโยชนทางสขภาพอนๆ ไมมากพอ อยางไรกตามปญหาทใหญกวานนคอ การออกกาลงกายทมความถนอยกวานน มกจะทาใหผออกกาลงกายไมมความตอเนองในการออกกาลงกาย การออกกาลงกายเพยงสปดาหละ 3-4 ครง นบวาเปนความถทเหมาะสมทสด หากคนๆ นนไมใชนกกฬาทตองเขารวมแขงขน เพราะการออกกาลงกายมากกวา 4 ครงตอสปดาหอาจทาใหเกดการบาดเจบและเหนอยลาเพมขนจนเกด

Page 50: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

39

ความไมตอเนอง โดยนกวจยสวนใหญเชอวา การออกกาลงกายอยางกระตอรอรนและพกผอนสลบกนวนเวนวนนาจะเปนแนวทางทดกวา การจดตารางเวลาในระบบนงายตอการปฏบตอยางตอเนอง และยงงายตอการบรหารจดการอกดวย แตขอแนะนาดงกลาวกมขอยกเวน บางคนมองวาการออกกาลงกายเปนประจาทกวนอาจมประโยชนมากกวา โดยใชเวลาชวงหลงตนนอน ในขณะทบางคนอาจชอบออกกาลงกายในวนธรรมดาและพกผอนในวนหยดสดสปดาห สงสาคญคอตองเขาใจรปแบบการใชชวตของแตละคน และกาหนดตารางเวลาใหมการออกกาลงกายไมนอยกวา 3 สปดาห หากคนไหนเลอกทจะออกกาลงกายทกวน สงสาคญคอรปแบบการออกกาลงกายตองไมหนกมาก (Hausenblas & Downs, 2002)

ความหนก-เบาของการออกกาลงกาย การเคลอนไหวรางกายกบผลลพธทเปนประโยชนตอสขภาพทมความสมพนธกน

ในแงของการตอบสนองตอปรมาณความหนก-เบาในการออกกาลงกายแตละครงนน หมายถงผลลพธทเปนประโยชนตอสขภาพจะมมากขนเมอมการออกกาลงกายอยางกระตอรอรนมากขนหรอเปนเวลานานขน

การประเมนความหนก-เบาทเหมาะสมสาหรบการออกกาลงกาย กฎทวไปคอตองออกกาลงกายใหอตราการเตนของหวใจมากกวาระดบทเปนอยในขณะพกประมาณรอยละ 70 การออกกาลงกายโดยตงเปาหมายแบบนจะชวยเรองการหายใจเอากาซออกซเจนเขาสรางกายเพอความแขงแรงของหลอดเลอดหวใจ นกวจยเชอวาการออกกาลงกายแบบเบาๆ จะใหประโยชนนอยกวามาก แตการออกกาลงกายหนกเกนไปกอาจกลายเปนอนตรายกลาวคอ นอกจากจะไมไดประโยชนมากขนแลว ยงอาจไปเพมความเสยงตอการบาดเจบ กฎงายๆ ในการตดตามผลจากผออกกาลงกายคอ หากผออกกาลงกายไมสามารถพดคยในระหวาการออกกาลงกายได แสดงวาการออกกาลงกายนนมแนวโนมวาจะหนกเกนไป

ในการพจารณาและตรวจสอบอตราการเตนหวใจ ทาไดโดยการนาจานวน 220 ลบดวยอาย คาทไดคอ อตราการเตนหวใจสงสด การพจารณาหาอตราการเตนหวใจตามเปาหมาย ใหหาอตราการเตนหวใจขณะพก แลวลบออกจากอตราการเตนหวใจสงสด คานวณหาคารอยละ 70 ของผลตางทได แลวบวกกลบเขาไปทอตราการเตนหวใจขณะพก ผลลพธทไดคออตราการเตนหวใจตามเปาหมาย เชน อตราการเตนหวใจสงสดของหญงวย 50 ป คอ 170 (220-50=170) อตราการเตนหวใจตามเปาหมายคอ 143 (อตราการเตนหวใจขณะพกคอ 80; 170-80=90; 70% ของ 90 = 63; 63+80= 143)

Page 51: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

40

ระยะเวลาในการออกกาลงกายมความสมพนธทใกลชดอยางมากกบรปแบบ ความถ และความหนก-เบาในการออกกาลงกาย กฎทวไปคอการออกกาลงกายตองทาตอเนองกนอยางนอยครงละ 30 นาทอยางไรกตาม ผออกกาลงกายอาจจาเปนตองเรมจากเวลาสนๆ กอนแลวคอยขยบเพมขนไปเรอยๆ ได โดยควรเรมตนจากระยะเวลาทตนทาไดอยางสบายๆ และเหมาะสมกบระดบความแขงแรงของรางกาย ในขณะนน เปาหมายเรมตนของการออกกาลงกายใดๆ กตาม ควรอยทการเพมระยะเวลาในการออกกาลงกายใหถง 30 นาทตามมาตรฐานโดยระยะเวลาในการออกกาลงกายจะมความเกยวของโดยตรงกบเวลาวางทแตละคนม ในสงคมทเรงรบอยางในปจจบนทาใหหลายๆ คนตองการประโยชนใหมากทสดจากการออกกาลงกายภายในเวลาทนอยทสด โดยใชระยะเวลาขนตา 1-20 นาท แตระยะเวลา 30-45 นาท จะไดผลทดกวา นอกจากนควรใสใจและใชเวลากบการออกกาลงกายใหมากเปนพเศษเพอใหเกดความรสกสนกและทาใหการออกกาลงกายสามารถชวยในการคลายเครยดได

การกาหนดเปาหมายและวตถประสงคในการออกกาลงกาย เปาหมายและวตถประสงคของการออกกาลงกายโดยทวไปคอ การพฒนาความยดหยน ความอดทนและความแขงแรงของกลามเนอ ความทนของหลอดเลอดหวใจ รวมทงเพอลดน าหนก อยางไรกตาม บางคนอาจเรมตนการออกกาลงกายดวยความตงใจทจะพฒนาการจดการกบความเครยด เพมการมปฏสมพนธทางสงคม พฒนาความรสกเคารพตวเอง เปนตน ควรมการวางเปาหมายทจาเพาะเจาะจง เชน เพมความอดทนดวยการวงใหไดไกล 5 ไมล แลวจากนนกเปนการระบพฤตกรรมทจะตองใชในการบรรลเปาหมายนน ซงในกรณนกคอการวงทกวน ยงเปาหมายมการแกไขใหเกดความยดหยนเปนพเศษเฉพาะแตละบคคล และมแนวโนมจะทาใหสาเรจไดงายมากเทาไหร กยงเปนการรบประกนวาผออกกาลงกายจะยดตดกบการออกกาลงกายดงกลาวมากขนเทานน ดงนนควรมการประเมนความสาคญของเปาหมายทตองการเพอใหสามารถตดตามความคบหนาได และตองตงเปาหมายและกาหนดตารางเวลาทสมเหตสมผล เพอใหบรรลผลสาเรจได ผออกกาลงกายสวนใหญจะคาดหวงความเปลยนแปลงและประโยชนในทนท จงมกทอแทไดงายเมอไมบรรลเปาหมายทต งไว ดงนนในการตงเปาหมายของการออกกาลงกายโดยรวม จงตองตงเปาหมายในระดบรองๆ ไวกอน เพอนาไปสเปาหมายหลกในทายทสด (เชน วงได 2 ไมลหลงผานไป 2 สปดาห, 3 ไมล หลงผานไป 6 สปดาห และ 4 ไมลหลงผานไป 12 สปดาห เปนตน) 3.พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการจดการความเครยด ความเครยดเปนสงทหลกเลยงไมได ยงในสภาวะทางสงคมสมยใหมทมการเปลยนแปลงไปในปจจบน ความเครยดเปนเรองของรางกายและจตใจทเกดการตนตวเตรยมรบเหตการณใดเหตการณหนง ซงเราคดวาไมนาพอใจเปนเรองทหนกหนาสาหสเกนกาลงทรพยากรท

Page 52: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

41

เรามอย หรอเกนความสามารถของเราทจะแกไขไดทาใหรสกหนกใจเปนทกขและทาใหเกดอาการผดปกตของรางกายและพฤตกรรมตามไปดวย ความเครยดเปนเรองทมกนทกคนมากหรอนอยขนอยกบสภาพปญหา การคด และการประเมนสถานการณของแตละคน ถาเราคดวาปญหาทเกดขนไมรายแรงกจะรสกเครยดนอยแตถาไมสามารถแกไขปญหาไดกจะทาใหมความเครยดเพมมากขน (กรมสขภาพจต, 2552) การเปลยนแปลงของรางกายหรอพฤตกรรมทเกดจากการตอบสนองตอสงททาใหเกดความเครยด ไดแก รมานตาขยาย อตราการหายใจเรวขน อตราการเตนของหวใจเรวขน การตบตนของระบบทอตางๆ เหงอออกมาก ขนตามรางกายลกตง มอเยนและสน

การเขาใจความเครยดและการจดการความเครยดเปนพนฐานสาคญการสงเสรมสขภาพ และการปองกนโรค ความเครยดอาจเกดขนจากทงปจจยภายในหรอภายนอก ททาใหเกดภาวะไมสมดล ซงมผลกระทบตอรางกายและจตใจ และตองการกระทาอยางใดอยางหนงเพอฟนฟความสมดลนน ความเครยดกอใหเกดความเจบปวย ทสงผลตอสภาวะรางกาย หรอสงผลโดยออมตอการปรบตวในทางทผดของพฤตกรรมสขภาพ เชน การสบบหร การรบประทานอาหารลดลง ความเครยดสงผลตอทกคนไมเทากน บางคนอยโดยถกคกคามอยางเลวรายจากสภาวะความเครยด

การตอบสนองของรางกายตอความเครยด บคคลจะแสดงออกมาตามลกษณะอาการเจบปวยทแตกตางกน สาเหตบางสาเหตเปนความทาทายกระตนในทางบวก แตกมสาเหตทแสดงออกในทางลบ ซงอาจเปนเพราะสงทเราไมตองการหรอควบคมไมได หรอมผลตออารมณ ขนมว มความสนใจทางวทยาศาสตรอยางมากตอสงทสามารถตอตานความเครยด (Resistance resources) ททาใหบางคนสามารถจดการกบสาเหตของความเครยด ในขณะทหลายคนรสกแยหรอออนแอกบสาเหตความเครยดในลกษณะเดยวกน

กลยทธการจดการความเครยด (Coping strategies) คอ ความสามารถในการควบคมอารมณพฤตกรรม และสภาพแวดลอมทกาลงเปลยนไปในทางลบใหหนมาสการแกไขไดสาเรจ กระบวนการรบมอความเครยด (Stress-coping process) ประกอบดวยความเขาใจและการเตรยมพรอม ความเขาใจ ม 2 ขนตอน ขนตอนแรก บคคลตองประเมนตนเองวามสวนไดสวนเสยตอสงทเกดขนอยางไร ไดรบความเสยหายหรอไดรบผลประโยชนทจะยดมนหรอเขาไปมสวนเกยวของหรอใหความสาคญกบมน ประเมนวาผลกระทบตอเปาหมายและการใหคณคาตอตนเองหรอกระทบตอสขภาพและพฤตกรรมของตนเองหรอไมอยางไร หากประเมนแลววาสงนนทาใหเกดความเสยหาย การประเมนขนตอนแรกจะลดความสาคญของเหตการณทไดรบนนลง (Wenzel Glanz & Lerman, 2002) ขนตอนทสอง บคคลจะประเมนดวาอะไรททาแลวเปนการปองกนอนตรายหรอความเจบปวดทจะเกดขน หรอประเมนวาอะไรทาแลวคาดหวงวากอใหเกดประโยชนได การประเมนเพอรบมอกบความเครยดมหลายสวน ไดแก การเลอกสถานการณ ยอมรบ หาขอมล ถอย

Page 53: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

42

กลบมาจากอารมณนน การประเมนท งสองขนตอนจะดาเนนตอไป และมาบรรจบกนทการหาคาตอบวา บคคลหรอสภาพแวดลอมเกยวของอยไดรบผลทางลบหรอบวกเหนวาเปนเรองเจบปวดหรอเรองทาทาย

วธการจดการความเครยด วธการจดการความเครยดสามารถดาเนนการไดโดยไมจากดสถานทและเวลา และสาเหตของความเครยดมกจะเรมตนทบคคลหรอสภาวะในครอบครว สงกระตนททาใหเกดความเครยด ถาเพมสงขนจะสงผลตอระดบความเครยดทรนแรงขน โรคทเกยวกบความเครยดเปนโรคทยากตอการแกไข กอรดอน (Gordon, 2002) กลาววา ความอดทน อดกลนสามารถนาไปใชใหเปนประโยชนในการจดการความเครยด นอกจากนเราจาเปนตองคนหาสาเหตของความเครยดและประเมนความเครยดทมอย วธการจดการความเครยดทนยม มดงน การเปลยนแปลงสภาวะแวดลอม สงแวดลอมในสถานททางาน พบวาเปนสาเหตหนงของความเครยด การเปลยนแปลงสงแวดลอมในการทางานสามารถลดอบตการณของความเครยดได เชน องคการทมการแบงเวลา แบงหนาทการทางานทเหมาะสม หรอเพมสทธพเศษในการอานวยความสะดวกในการเลยงดบตรสามารถลดความเครยดใหกบเจาหนาททตองเลยงบตรไปพรอมกบการทางานได การจดใหมการปองกนอนตรายจากการทางาน การจดแบงหนาทการทางานใหม การสรางความพอใจในงานของสานกงาน องคกรทมระบบการทางานทด การมสวนรวมในการบรหารจดการสามารถชวยลดระดบความเครยดในการทางานได ปจจยอนๆทจะสามารถลดความเครยด ประกอบดวยการใหความอบอนภายในครอบครว วฒนธรรมและสงทเกดขนในชมชนและประเพณทสงเสรมเอกลกษณของแตละบคคล การสงเสรมความสมพนธกบผอนนอกเหนอจากครอบครวรวมไปถงชมชน เชน โบสถ วด และเพอนบานขางเคยงมสวนรวมสนบสนนในการลดความเครยด (Friedman, 2002) การหลกเลยงการเปลยนแปลงทรนแรง ในชวงเวลาทชวตมการเปลยนแปลงและสงผลตอความเครยด เราควรหลกเลยงการเปลยนแปลงทไมจาเปน หรอสรางความเปลยนแปลงใดๆ แกชวต ความเปลยนแปลงมหลากหลายทกอใหเกดสภาวะความเครยด ในแตละครงทการเปลยนแปลงทเลวรายเกดขน จะสงผลใหอทธพลของปญหาดงกลาวมมากขน รวมถงสงผลตอบคคลทจะเกดความเครยดมากขน ทาใหปญหาดงกลาวกลายเปนปญหาทไมสามารถหลกเลยงและแกไขไดในเวลาเดยวกน

Page 54: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

43

การควบคมเวลา การควบคมเวลาเพอการปรบใหเขากบแรงกดดนทมมากขน ซงชวงเวลาเรงรบของแตละคนจะเปนวน เปนสปดาห หรอเดอน ซงการควบคมเวลาตองแนใจวาเปนเปาหมายทแนใจวาสงทยากนนจะบรรลผลได แมคเคนซ (Mackenzie, 1997) ไดสนบสนนใหแตละคนมงไปทการจดการเวลาใหมประสทธภาพใหมากขนเพอปองกนแรงกดดนของชวงเวลาทมอยสนๆ วธการนจะชวยลดความรสกรบเรงและการไมมเวลา การบรหารจดการเวลา เ ปนการเขา ถงการจดการความเครยดทชวยใหบรรลเปาหมายทสาคญทสดในชวตภายใตเวลาทจากดเนองจากไมมเวลา มกเปนเหตผลทแตละคนหรอครอบครวมกจะใชเพอทจะไมเขารวมกจกรรมการสงเสรมสขภาพ ความชวยเหลอในการจดการบรหารเวลาใหดขน จะสงผลดใหกบสขภาพและความแขงแรงของผไดรบความชวยเหลอ บคคลทมบคลกภาพทมความกดดนตวเองดวยเวลาจะมความเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอด ซงการบรหารเวลาจะมประโยชนอยางมากในการแกไขปญหาดงกลาว การจาแนกคณคาและเปาหมาย แลวเรยงลาดบความสาคญของสงทจะทาเปนโครงสรางหลกของการจดการบรหารเวลา การจาแนกแยกแยะคนหาการเสยเวลาในกจกรรมทเกยวของกบเปาหมายทาใหสามารถวางแผนการใชเวลา การใหคาสญญากบคนอนในสงทมากเกนความสามารถ หรอการคาดหวงตวเองสงเกนไปเปนสาเหตหลกของความเครยด การทางานหนกมากเกนเวลา อาจหลกเลยงไดโดยการปฏเสธตอคารองของผอน ผซงใหความสาคญกบตวเองหรอครอบครวนอย การรบภาระเกนขดจากดเปนผลใหเกดความหงดหงดและสญเสยความพอใจจากงานทเสรจสน เนองจากคนเรามกจะใชความพยายามอยางดทสดของแตละคนภายใตความเครยดและแรงกดดน การเพมความตานทานความเครยด ความเครยด เปนสงทเกดขนไดทงรางกายและจตใจ ทางรางกายควรเนนเรองการออกกาลงกาย สวนทางเรองจตใจควรเนนเรอง 1)ความภาคภมใจ 2)ความมนใจ 3) ความมงมนพยายาม 4) การมจดมงหมาย 5) การตดสนใจ การออกกาลงกายสามารถชวยลดความเครยดได ชวยใหมการไหลเวยนโลหตทดและการทางานของระบบตางๆ ของรางกายอยางมประสทธภาพ (Sothman & Kastello, 1997) จากการศกษาทางระบาดวทยา ไดศกษาถงความเปนจรงทวาถาสขภาพดอยในรางกายและจตใจทสมบรณจะสงผลใหการจดการความเหนอยลาและออนเพลยได (Hassman, Koivuta, & Untela, 2000) การเพมความภมใจในตนเอง หมายถง การใหคณคาตอตนเอง หรอความรสกทมตอตนเอง การใหคณคานอยกบพนฐานความคดของแตละบคคลทมตอสงทตนเองเหนวามคณคา อาท ความเขมแขงและความ

Page 55: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

44

ออนแอ ความสาเรจในการปฏสมพนธกบคนอน คซนส (Cousins, 1998) ระบวา ความรสกถงความภมใจในตนเองมความสมพนธกบประวต รปแบบวถชวตของบคคลนนและยงพบวาสวนใหญบคคลทมความรสกทางบวกเกยวกบตนเอง มกจะเปนผทมความคดทางบวกแกตนเอง แตความรสกนสามารถฝกฝนในผทมกจะมความคดวาตวเองดอยคา สวนใหญพบในผหญงมากกวาผชาย ดบอยดและคณะ (Dubois et al., 2002) ไดศกษาพบวา หนมสาวทมครอบครวและเพอนทใหการสนบสนนมแนวโนมทจะมระดบของความภาคภมใจในตวเองอยในระดบสง ซงการรสกภมใจในตนเองสาหรบหนมสาวนนจะเปนพนฐานในการใชชวตอยางมคณภาพตอไป การเพมประสทธภาพของตนเอง ประสบการณความเชยวชาญเปนสงททาใหเกดความสามารถทจะปฏบตภารกจไดอยางมประสทธภาพและฝาฟนอปสรรคได การมประสบการณ การดาเนนงานดานใดดานหนงทเฉพาะไดสาเรจเปนพฤตกรรมทมคานาไปสความชานาญ แตการมประสบการณความสาเรจมากกวาความลมเหลว สามารถสรางประสทธภาพการทางานเฉพาะไดอกดวย และถาบคคลมความเชอมนในประสทธภาพของตนเองมากขน เขาจะเขาใจสถานการณนนๆไดดและปฏบตภารกจได (Bandura, 1997)

ความเครยดอาจเกดขนทงจากปจจยภายในหรอภายนอก ทาใหเกดภาวะไมสมดล ซงมผลกระทบตอสภาพรางกายและจตใจ และตองการการกระทาอยางใดอยางหนงเพอฟนฟความสมดลนน ความเครยดสามารถกอใหเกดความเจบปวยทสงผลโดยตรงตอสภาวะรางกาย หรอสงผลโดยออมตอการปรบตวในทางทผดของพฤตกรรมสขภาพ ความเครยดสงผลตอทกคนไมเทากน วธการจดการความเครยดสามารถดาเนนการไดโดยไมจากดสถานทและเวลา และสาเหตของความเครยดมกจะเรมตนทบคคลหรอสภาวะในครอบครว สงกระตนททาใหเกดความเครยดถาเพมสงขนจะสงผลตอระดบความเครยดทรนแรงขน โรคทเกยวกบความเครยดเปนโรคทยากตอการแกไข ความอดทน อดกลนสามารถนาไปใชใหเปนประโยชนในการจดการความเครยด นอกจากนการคนหาสาเหตของความเครยดและประเมนความเครยดทมอย เปนวธทดทสดในการหาวธการจดการความเครยดอยางเหมาะสม ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พบวา สาเหตหรอปจจยทเปนตวกาหนดสาคญของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมประชากรททาการศกษา ไดแก

Page 56: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

45

อาย อายเปนปจจยพนฐานทบงชวาความแตกตางดานพฒนาการท งในดานรางกายและ

ความรสกนกคด อายจะเปนตวบงชวฒภาวะหรอความสามารถในการจดการกบสงแวดลอม ภาวะจตใจ และการรบร อายมอทธพลในการกาหนดความสามารถในการดแลตนเองของบคคล ซงจะเพมตามอายจนสงสดในวยผใหญและอาจลดลงเมอเขาสวยสงอาย จากการศกษาของ ดารนทร ฤาชย(2550, 109) พบวา อายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 71) พบวาอายมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย (p – value < 0.01) สอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวาตวแปรอาย มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข

เพศ เพศเปนปจจยหนงทแสดงถงคานยมทบงบอกถงคณภาพพลงอานาจ และความสามารถ

ตามธรรมชาตของบคคลตามปจจยทางกรรมพนธ และเพศยงเปนตวแปรทกาหนดความตองการในการดแลตนเอง โดยทวไปเพอคงไวซงโครงสรางการทางานและสวสดภาพ จากการศกษา ของดารนทร ฤาชย(2550, 110) พบวา เพศหญงจะสงผลใหพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพเพมขนเมอเทยบกบเพศชายสอดคลองกบการศกษา ไมสอดคลองกบการศกษาของรสรนทร แกวตา (2551, 71) พบวา เพศไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย ไมสอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวาเพศไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของเจาหนาทสาธารณสข

ดชนมวลกาย เปนคามาตรฐานทใชในการประเมนภาวะ อวน ผอม ในผใหญ คานวณจากน าหนกตว

(หนวยเปนกโลกรม) และวดสวนสงเปนเมตรและนามาคานวณตามสตร การประเมนภาวะโภชนาการดวยคาดชนมวลกายเปนวธประเมนอยางงายและเปนทยอมรบในระดบสากลถงการบอกภาวะ การมนาหนกตวทเหมาะสมและความสมพนธกบภาวะอวนผอมของรางกาย เพอเปนแนวทางในการดแลสขภาพของตนเองและการเลอกอาหารบรโภค นอกจากนการประเมนภาวะไขมนในรางกายยงชวยบอกภาวะความเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอด บคคลทมไขมนในชองทองมาก พบวา มความสมพนธกบโรคหวใจและหลอดเลอดมากกวาคนทมไขมนในสวนอนของรางกาย ไมสอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 73) พบวา ดชนมวลกายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย ไมสอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ

Page 57: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

46

จณแพทย (2551, ง)ทพบวา ดชนมวลกายมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข

การมโรคประจาตว การทบคคลมประสบการณการเจบปวยหรอการเปนโรคจะทาใหเกดพฤตกรรมการ

เรยนรทจะปองกนสขภาพของตนเอง ซงสอดคลองกบแนวความคดของ เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) ทกลาววา ความถของการเจบปวยจะชวยใหบคคลมความตงใจทจะยกระดบภาวะพฤตกรรมสขภาพของตนเองใหดขน

สถานภาพสมรส สถานภาพสมรสเปนตวบงชถงการไดรบการสนบสนนทางสงคมหรอการไดรบความ

เกอหนนจากคสมรส การรบรถงการมแหลงสนบสนนจะชวยใหบคคลมความภาคภมใจ มความเชอมน คสมรสสามารถใหความใกลชดจงสงผลตออารมณและความรสกนกคดโดยสวนรวมของบคคล กลาวคอ ทาใหบคคลรสกปลอดภยและอบอนไดรบกาลงใจมความมนคงในอารมณ เกดความรสกเหนคณคาในตนเอง ชวยสงเสรมใหบคคลดแลตนเองใหดขน ซงสงผลในบนปลาย คอ การมคณภาพชวตทด มรายงานวากลมคนทมชวตคจะมการสนบสนนทางสงคมมากกวา จงมความสามารถในการดแลตนเองไดดกวาคนโสด เพราะการมชวตคจะชวยลดความเครยดทงหลายทเกดขนกบผปวย จากการศกษาของ ดารนทร ฤาชย (2550, 108) พบวา สถานภาพสมรสมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ไมสอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวา สถานภาพการสมรสไมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข ไมสอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 72) พบวา สถานภาพสมรสไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย

การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เปนความเชอมนของบคคลเกยวกบความสามารถของตนเองในการบรหารจดการและกระทาพฤตกรรมใดๆภายใตอปสรรคหรอสภาวะตางๆในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เมอบคคลเชอวาตนเองสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพภายใตอปสรรคหรอสถานการณตางๆไดและรบรวาตนเองมความสามารถในการปฏบตพฤตกรรมในระดบสงจะมอทธพลตอการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพลดลงได ดงน น การรบรความสามารถของตนเองจงมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและภาวะสขภาพของบคคล จากการศกษาของ ดารนทร ฤาชย(2550, 114) พบวา การรบรความสามารถของตนเองมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภค

Page 58: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

47

อาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 74) พบวา การรบรความสามารถของตน มความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายในระดบคอนขางสง (r = 0.630, p – value < 0.01)

การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนความเชอหรอการรบรถง

สงขดขวางททาใหบคคลไมสามารถปฏบตพฤตกรรม บคคลจะหลกเลยงทจะปฏบตพฤตกรรม เมอมความพรอมในการกระทาตาและอปสรรคมาก การกระทากจะไมเกดขน แตเมอมความพรอมในการกระทาสงและอปสรรคมนอย ความเปนไปไดทจะกระทามมากขน การรบรอปสรรคจงมผลกระทบตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยเปนตวกนขวางการกระทา และมผลทางออมตอการลดความตงใจในการวางแผนทจะกระทาพฤตกรรม จากการศกษาของ ดารนทร ฤาชย(2550, 112) พบวา การรบรอปสรรคของการบรโภคอาหารมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพ โดยเมอพยาบาลมคะแนนการรบรอปสรรคเพมขน 1 คะแนน จะสงผลใหคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหารลดลง 0.148 คะแนน สอดคลองกบการศกษาของรสรนทร แกวตา (2551, 71) การรบรอปสรรคของพฤตกรรมสขภาพ มความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย (p – value < 0.01)

จากการทบทวนงานวจยและวเคราะหตวแปรขางตน ผวจยจงไดเลอกตวแปรในการศกษาดงทกลาวมานตามกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) โดยตวแปรในปจจยดานชววทยา ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตว ปจจยดานสงคมวฒนธรรมไดแก สถานภาพสมรส การศกษา และปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม ไดแก การรบรความสามารถของตน การรบรอปสรรค มาประยกตใชในการวเคราะหปจจยตางๆ ในการศกษาวเคราะหความสมพนธของตวแปรและปจจยทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

Page 59: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยพรรรณาเชงพยากรณ (The predictive-correlational research)

มจดประสงคเพอศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขโดยมรายละเอยดการดาเนนการศกษาคนควาตามลาดบ ดงน

ประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก อาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข จานวน 12 วทยาลย มอาจารยพยาบาลจาแนกตามวทยาลยดงน 1. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร 43 คน

2. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร 61 คน 3. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จกรรช 31 คน 4. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ชยนาท 32 คน 5. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร 36 คน 6. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท 38 คน 7. วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร 44 คน

8. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ 58 คน 9. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนจงหวดนนทบร 70 คน 10. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนชลบร 52 คน 11. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนพรตนวชระ 31 คน 12. วทยาลยพยาบาลพระปกเกลาจนทบร 62 คน

รวมจานวนประชากรในการศกษาในครงน มทงสน 558 คน โดยไดแยกประชากรทเปน

อาจารยพยาบาลในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร จานวน 43 คน เพอใชในการหาคา 

Page 60: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

49

ความเชอมนของเครองมอ (Reliability) จงเหลอขนาดประชากรทใชในการศกษา จ านวน 515 คนและมการก าหนดคณสมบตของกลมตวอยางดงน

1.เปนอาจารยพยาบาลทปฏบตงานในชวงเดอนมถนายน 2556 ถงเดอนธนวาคม 2556

2.ไมอยในชวงการลา เชน ลาศกษาตอ ลาคลอดบตร ลาศกษาดงาน 3.สมครใจ ยนยอมใหขอมลหลงไดรบค าแนะน าเกยวกบการวจย

1. ผวจยก าหนดขนาดกลมตวอยางแบบประมาณคาสดสวน โดยใชสตรค านวณขนาดกลมตวอยางทใชในการส ารวจเพอการประมาณสดสวนของ แดเนยล (Daniel, 1987: 155) ดงน

สตร

ซงใชประมาณขนาดตวอยางแบบงายเมอทราบประชากรแนชด โดย เปนคาสดสวนของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวง สาธารณสข ในการศกษานก าหนดใหเทากบ 0.5 เนองจากไมมขอมลหรอรายงาน ของคาสดสวนของพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล และคา ตวเลขดงกลาวเปนคาทท าใหค านวณคาขนาดตวอยางมากทสด

d คาความผดพลาดทแทจรงทยอมใหเกดไดสงสดในทนก าหนดไวไมเกน 5% = 0.05

z ระดบนยส าคญทางสถต = 1.96 แทนคาสตร = (1.96)2 x 515(0.50)(0.50) = 220.02 (1.96)2(0.50)(1-0.50)+515(0.05)2

จากการค านวณขนาดของกลมตวอยางไดจ านวน 220 คน

2. ผวจยจ าแนกวทยาลยพยาบาลออกเปน 2 กลม ตามการจดรปแบบการบรหารจดการวทยาลย โดยแบงออกเปน กลมท 1 เครอขายภาคกลาง 1 มวทยาลยพยาบาล 5 วทยาลย และกลมท 2 เครอขายภาคกลาง 2 จ านวน 7 วทยาลย และเลอกวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง 2 เปนตวแทนจ านวน 6 วทยาลย เนองจากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร ไดใชในการหาคาความเชอมนของเครองมอ (Reliability)โดยมเหตผลในการเลอกจากบรบทของพนทของวทยาลยใน

Page 61: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

50

เครอขายภาคกลาง 2 มความใกลเคยงกน ซงจากสภาพแวดลอมและบรบทพนทของวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง 1 สวนมากเปนวทยาลยทตงอยในเขตพนทกรงเทพและปรมณฑล ซงเปนเขตเมองทมความแตกตางในการด าเนนชวตและบรบทตางๆ กบวทยาลยในเครอขายภาคกลาง 2 มาก จงไดวทยาลยทเปนตวแทน จ านวน 6 วทยาลย ไดแกวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จกรรช วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ชยนาท วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท และวทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร 3. ใชวธการค านวณขนาดตวอยางตามสดสวนประชากรจากจ านวนอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ใหครบตามกลมตวอยางทค านวณไว โดยมวธด าเนนการดงน

3.1 ขนาดกลมตวอยางในแตละวทยาลย โดยใชสดสวนของอาจารยพยาบาลแตละ วทยาลยตามสตรการค านวณ ดงน

nj =

nj = ขนาดกลมตวอยางในแตละวทยาลย n = ขนาดของกลมตวอยางทงหมด Nj= จ านวนประชากรในแตละวทยาลย N = จ านวนประชากรทงหมด

ดงนนกลมตวอยางในแตละวทยาลยจงมจ านวน ดงน

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร 220 x 61 = 55 คน 242 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จกรรช 220 x 31 = 28 คน 242 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ชยนาท 220 x 32 = 29 คน 242 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร 220 x 36 = 33 คน 242 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท 220 x 38 = 35 คน 242

Page 62: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

51  

วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา เพชรบร 220 x 44 = 40 คน 242

3.2 สมตวอยางอาจารยพยาบาลดวยวธการสมแบบงาย (Simple random sampling) โดยใชตารางเลขสม (Random number table) ตามลาดบในบญชรายชออาจารยของแตละวทยาลย เรมดาเนนการทละวทยาลยจนครบทกแหง

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในงานวจยครงนเปนแบบสอบถาม(Questionnaires) ซงผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามของ สมใจ ศระกมล และกลวด อภชาตบตร (2549) รวมกบการทบทวนวรรณกรรมอนๆ ทเกยวของประกอบดวยแบบสอบถาม 4 สวน ดงน สวนท 1 แบบสอบถามขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรมของอาจารยพยาบาลประกอบดวยคาถามเกยวกบ เพศ อาย สถานภาพการสมรส ดชนมวลกาย และการมโรคประจาตว ขอคาถามเปนลกษณะปลายเปด (Open-ended questions or Opened form) ปลายปด (Close-endedquestions or Closed form)

สวนท 2 แบบสอบถามการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรม

สขภาพของอาจารยพยาบาล ใชมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ตามแบบการวดของ ลคเครท (Likert) แบงเปน

5 ระดบ โดยใหผตอบเลอกเพยงคาตอบเดยว โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน ตวเลอก คะแนน การแปลผล มากทสด 5 มความมนใจ/ความมงมนวาสามารถปฏบต พฤตกรรมนนไดเปนประจาอยางสมาเสมอ มาก 4 มความมนใจ/ความมงมนวาสามารถปฏบต พฤตกรรมนนไดเปนประจา ปานกลาง 3 มความมนใจ/ความมงมนวาสามารถปฏบต พฤตกรรมนนไดปานกลาง นอย 2 มความมนใจ/ความมงมนวาสามารถปฏบต

พฤตกรรมนนไดนอย

Page 63: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

52  

ตวเลอก คะแนน การแปลผล นอยทสด 1 มความมนใจ/ความมงมนวาสามารถปฏบต

พฤตกรรมนนไดนอยทสด ขอคาถามม 22 ขอ คะแนนรวม 110 คะแนน ใชเกณฑประเมนการรบรความสามารถของ

ตนในการปฏบตเกยวกบการสงเสรมสขภาพ โดยใชคะแนนกลมเปนเกณฑ 3 ระดบ ระดบ คาคะแนน การแปลผล ระดบตา คาคะแนนอยในชวง 22-65 คะแนน มการรบรความสามารถของ

ตนในการปฏบตพฤตกรรม สงเสรมสขภาพนอย

ระดบปานกลาง คาคะแนนอยในชวง 66-88 คะแนน มการรบรความสามารถของ ตนในการปฏบตพฤตกรรม สงเสรมสขภาพปานกลาง

ระดบสง คาคะแนนอยในชวง 89-110 คะแนน มการรบรความสามารถของ ตนในการปฏบตพฤตกรรม สงเสรมสขภาพสง

สวนท 3 แบบสอบถามการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของ

อาจารยพยาบาล โดยขอคาถามเปนขอความเชงลบ (ทกขอ) และใชมาตราสวนประมาณคา (Rating scale)

ตามแบบการวดของ ลคเครท (Likert) แบงเปน 5 ระดบ โดยใหผตอบเลอกเพยงคาตอบเดยว โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

ตวเลอก คะแนน การแปลผล เหนดวยอยางยง 1 ขอความนนขดขวางการปฏบตพฤตกรรมของ

ทานมากทสด เหนดวย 2 ขอความนนขดขวางการปฏบตพฤตกรรมของ

ทานมาก ไมแนใจ 3 ทานไมแนใจวาขอความนนขดขวางการปฏบต

พฤตกรรมของทานหรอไม ไมเหนดวย 4 ขอความนนขดขวางการปฏบตพฤตกรรมของ

ทานนอย

Page 64: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

53  

ตวเลอก คะแนน การแปลผล ไมเหนดวยอยางยง 5 ขอความนนขดขวางการปฏบตพฤตกรรมของ

ทานนอยทสดหรอไมมการขดขวาง ขอคาถามม 25 ขอ คะแนนรวม 125 คะแนน ใชเกณฑประเมนการรบรความสามารถของ

ตนในการปฏบตเกยวกบการสงเสรมสขภาพ โดยใชคะแนนกลมเปนเกณฑ 3 ระดบ ระดบ คาคะแนน การแปลผล ระดบตา คาคะแนนอยในชวง 25-74 คะแนน มการรบรอปสรรคมาก ระดบปานกลาง คาคะแนนอยในชวง 75-100 คะแนน มการรบรอปสรรคปานกลาง ระดบสง คาคะแนนอยในชวง 101-125 คะแนน มการรบรอปสรรคนอย สวนท 4 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ขอคาถามมทงหมด 41ขอ ใชลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 4 ระดบโดยมรายละเอยด ดงน

ขอคาถามดานบวก ไดแก ขอคาถามท 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 14, 15, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 38

ขอคาถามดานลบ ไดแก ขอคาถามท 5, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 36, 39, 40, 41

โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน ตวเลอก คะแนนดานบวก คะแนนดานลบ

ทกวน 4 1 4-6 วน/สปดาห 3 2 1-3 วน/สปดาห 2 3 ไมเคยปฏบต 1 4

การแปลผล พจารณาคะแนนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลในภาพรวม ซงคาคะแนนอยระหวาง 41-164 คะแนน ผวจยแบงชวงคะแนนโดยใชคาอนตรภาคชน แบงเกณฑเปน 3 ระดบ ดงน

ระดบ คาคะแนน การแปลผล ระดบตา คาคะแนนอยในชวง 41 – 98 คะแนน พฤตกรรมสงเสรมสขภาพอย

ในระดบทตองปรบปรง

Page 65: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

54  

ระดบ คาคะแนน การแปลผล ระดบปานกลาง คาคะแนนอยในชวง 99 – 131 คะแนน มพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอย

ในระดบพอใช ระดบสง คาคะแนนอยในชวง 132 –164 คะแนน มพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

อยในระดบด พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 3 ดาน สามารถแบงแยกโดยมเกณฑการประเมนรายดาน ดงน 4.1 พฤตกรรมการรบประทานอาหารขอคาถามมทงหมด 21ขอ ใชลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 4 ระดบ โดยมรายละเอยด ดงน

ขอคาถามดานบวก ไดแก ขอคาถามท 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 14, 15 ขอคาถามดานลบ ไดแก ขอคาถามท 5, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 21 โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน ตวเลอก คะแนนดานบวก คะแนนดานลบ

ทกวน 4 1 4-6 วน/สปดาห 3 2 1-3 วน/สปดาห 2 3 ไมเคยปฏบต 1 4

การแปลผล พจารณาคะแนนพฤตกรรมการรบประทานอาหารของอาจารยพยาบาลในภาพรวม ซงคาคะแนนอยระหวาง 21-84 คะแนน ผวจยแบงชวงคะแนนโดยใชคาอนตรภาคชนแบงเกณฑเปน 3 ระดบ ดงน

มพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยในระดบ ทตองปรบปรง

คาคะแนนอยในชวง 21 – 50 คะแนน

มพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยในระดบพอใช

คาคะแนนอยในชวง 51 – 67 คะแนน

มพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยในระดบด คาคะแนนอยในชวง 68 – 84 คะแนน 4.2 พฤตกรรมการออกกาลงกายขอคาถามมทงหมด 6 ขอ ใชลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 4 ระดบ โดยขอคาถามดานบวกทงหมด มเกณฑการใหคะแนน ดงน

ตวเลอก คะแนนดานบวก

ทกวน 4

Page 66: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

55  

4-6 วน/สปดาห 3 1-3 วน/สปดาห 2 ไมเคยปฏบต 1

การแปลผล พจารณาคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายของอาจารยพยาบาลในภาพรวม ซงคาคะแนนอยระหวาง 6-24 คะแนน ผวจยแบงชวงคะแนนโดยใชคาอนตรภาคชนแบงเกณฑเปน 3 ระดบ ดงน

มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบทตองปรบปรง

คาคะแนนอยในชวง 6 – 14 คะแนน

มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบพอใช คาคะแนนอยในชวง 15 – 19 คะแนน มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบด คาคะแนนอยในชวง 20 – 24 คะแนน

4.3 พฤตกรรมการจดการความเครยด ขอคาถามมทงหมด 14 ขอ ใชลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 4 ระดบ โดยมรายละเอยด ดงน

ขอคาถามดานบวกไดแก ขอคาถามท 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 38 ขอคาถามดานลบ ไดแก ขอคาถามท 36, 39, 40, 41 โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน ตวเลอก คะแนนดานบวก คะแนนดานลบ

ทกวน 4 1 4-6 วน/สปดาห 3 2 1-3 วน/สปดาห 2 3 ไมเคยปฏบต 1 4

การแปลผล พจารณาคะแนนพฤตกรรมการจดการความเครยดของอาจารยพยาบาลในภาพรวม ซงคาคะแนนอยระหวาง 14-56 คะแนน ผวจยแบงชวงคะแนนโดยใชคาอนตรภาค แบงเกณฑเปน 3 ระดบ ดงน มพฤตกรรมการจดการความเครยดอยในระดบทตองปรบปรง

คาคะแนนอยในชวง 14 – 33 คะแนน

มพฤตกรรมการจดการความเครยดอยในระดบพอใช

คาคะแนนอยในชวง 34 – 44 คะแนน

มพฤตกรรมการจดการความเครยดอยในระดบด คาคะแนนอยในชวง 45 – 56 คะแนน

Page 67: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

56  

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนเครองมอทสรางขนเอง/เครองมอทดดแปลงมาจากผอน โดยศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของ เพอนามาเปนแนวทางในการสรางเครองมอใหเหมาะสมกบสงทจะวด กาหนดขอบเขตและโครงสรางของเนอหาโดยนาทฤษฎและขอมลตางๆ ทไดจากการทบทวนวรรณกรรม วางกรอบเนอหาทตองการคนความาสรางแบบสอบถาม ซงการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ผวจยตรวจสอบคณภาพเครองมอโดยการหาความตรงและความเชอมนของเครองมอ ดงน

1. การตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา และความเหมาะสมของภาษา โดยผทรงคณวฒ จานวน 5 คน (ภาคผนวก ก) ไดแก อาจารยพยาบาล มหาวทยาลยเชยงใหม 1 คน อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลตารวจ 1 คน อาจารยพยาบาล วทยาลยนานาชาตเซนตเทเรซา 1 คน ผอานวยการวทยาลยพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข 1 คน ผเชยวชาญจากสานกงานสาธารณสขจงหวด 1 คน จากนนผวจยตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity index, CVI)ของแบบสอบถามทง 5 ชด มรายละเอยดดงน สวนท 2 แบบสอบถามการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล มคา = 0.81 สวนท 3 แบบสอบถามการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล มคา = 0.85 สวนท 4 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล มคา = 0.81 หลงจากนนผวจยไดนาขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒ มาปรบปรงแกไขเพอใหเครองมอสมบรณยงขน กอนนาไปทดลองใช

1. การทดสอบความเชอมนของเครองมอ(Reliability) ผวจยนาเครองมอทปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try out)กบกลมประชากรทคลายคลงกบ

กลมตวอยางทจะศกษา คอ อาจารยของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบรจานวน 30 คน ตรวจสอบความเปนปรนย (Objectivity) ความสะดวกในการนาเครองมอไปใชแลวนาผลทไดมาวเคราะห เพอปรบปรงแบบสอบถามใหมคณภาพตามเกณฑโดยการหาคาความเชอมนของเครองมอ (Reliability) โดยวธการคานวณหาคาสมประสทธอลฟาของ ครอนบาค(Cronbach’s Alpha Coefficient) มสตรดงน

Page 68: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

57  

α =

α = คาความสอดคลองภายใน n = ขอคาถามในแบบสอบถาม

∑si

2 = ผลรวมของความแปรปรวนของคะแนนรายขอ

st

2 = ความแปรปรวนของคะแนนรวมทงฉบบ ผลการตรวจสอบความเชอมนของเครองมอ ไดผลดงน (ภาคผนวก จ) แบบสอบถามการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

มคาความเชอมน = 0.86 แบบสอบถามการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มคาความเชอมน = 0.89 แบบสอบถามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล มคาความเชอมน = 0.81 ผวจยปรบปรงขอความตางๆในแบบสอบถามโดยปรบเปลยนขอความใหมความชดเจนขน

แลวนาแบบสอบถามทปรบปรงใหมใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบอกครง กอนนาไปใชกบกลมตวอยางตอไป การพทกษสทธผเขารวมการวจย

การวจยครงน ผวจยคานงถงการพทกษสทธของกลมตวอยางเปนสาคญ โดยไมมการบนทก

รายชอและนามสกล ทอยของผใหขอมล โดยผวจยไดปฏบตตามขนตอน ดงน

1. ปฏบตตามการปองกนความเสยงอยางเครงครด ไดแก การแนะนาตวอยางสภาพ แสดงความเปนมตรใหสทธผยนยอมตนในการตดสนใจและแสดงความคดเหนตอการใหขอมลตามความสมครใจ

2. ชแจงใหผยนยอมตนเขารวมการวจยใหทราบถงวธการและตอบขอซกถามตางๆ ถงประโยชนและสงทอาจเกดขนจาการวจย

3. ตองไดรบคายนยอมจากผยนยอมตนเขารวมการวจยกอนทกราย 4. ผยนยอมตนเขารวมการวจยมสทธบอกเลกการเขารวมการวจยไดตลอดเวลา ไมวาดวย

เหตผลใด โดยไมมผลกระทบในเชงลบแตอยางใด

⎥⎥⎦

⎢⎢⎣

⎡−

−∑sst

i

nn

2

2

11

Page 69: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

58  

5. ขอมลลกษณะสวนบคคลของผยนยอมตนจะไมถกนาเสนอหรอเผยแพรการนาเสนอผลการวจย จะนาเสนอในภาพรวมเทานน

6. ผวจยจะแยกหนงสอยนยอมตนใหทาการวจยออกจากแบบสอบถามเพอปองกนความเชอมโยงขอมลถงตวบคคล

7. ขอมลทไดจากการศกษาทอยในรปของแบบสอบถาม หรอขอมลอเลกทรอนคส ในฐานขอมลคอมพวเตอร ขอมลทกลาวมาจะถกเกบรกษาไวอยางปลอดภยและเปนความลบ โดยผทไมเกยวของกบโครงการนจะไมสามารถเขาถงขอมลได การเผยแพรขอมลจะตองเปนการนาเสนอในภาพรวมเชงวชาการ ไมมการนาเสนอเปนรายบคคล การเกบรวบรวมขอมล

ขนเตรยมการ 1. เสนอขอการรบรองจรยธรรมการวจยจากกคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยมหาวทยาลยครสเตยน

2. ประสานงานขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ถงผอานวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ทง 6 วทยาลย ในเครอขายภาคกลาง สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เพอขอความอนเคราะหในการดาเนนการวจย 3. ผวจย นาหนงสอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน เขาพบ ผอานวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน หรอรองผอานวยการฝายวจยทกแหง ดวยตนเอง เพอแนะนาตว ชแจงวตถประสงคและขนตอนของการวจย ตลอดจนขอความรวมมอในการดาเนนการวจยรวมทงการขอรบการอนญาตจากคณะกรรมการวจยของแตละสถาบน และนดวนมาเกบแบบสอบถาม 4. ผวจยนาแบบสอบถามไปใหผรบผดชอบในแตละวทยาลย เชน รองผอานวยการฝายวจย หรอหวหนางานวจย เพอใหผรบผดชอบไดดาเนนการแจกแบบสอบถามและเกบรวบรวมแบบสอบถาม ขนตอนการดาเนนการวจย ผ รบผดชอบงานวจยในแตละวทยาลยดาเนนการแจกแบบสอบถาม เกบรวบรวมแบบสอบถาม ผวจยนดหมายไปรบแบบสอบถามพรอมนาแบบสอบถามทไดมาตรวจสอบความสมบรณของเครองมอแตละชด แลวจงไดนามาวเคราะหขอมล และสรปผล เพอรายงานผลการวจยโดยขอมลทรวบรวมไดมจานวน 210 ชด จาก 220 ชด เนองจาก มกลมตวอยางไมอยในวนทเกบรวบรวมขอมล และขอมลในการตอบแบบสอบถามบางชดไมสมบรณ

Page 70: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

59  

ขนรายงานผลการวจย ผวจยจดทารางรายงานการวจย เพอเสนอตอคณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ดาเนนการตรวจสอบความถกตอง ปรบปรงแกไข ตามคาแนะนาของคณะกรรมการและจดทาเปนรายงานฉบบสมบรณ เสนอตอบณฑตวทยาลย เพอพจารณาอนมต การวเคราะหขอมล

หลงจากเกบรวบรวมขอมลจนครบแลว นามาตรวจสอบความสมบรณและความถกตองของขอมล ตรวจใหคะแนนและลงรหสเตรยมขอมลเพอนาไปคานวณ ดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมสถต กาหนดคานยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงการวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 สวน ดงน

1. สถตพรรณนา (Descriptive statistics) ไดแก 1.1 ขอมลปจจยดานชววทยา ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตวสถานภาพ

สมรส ระดบการศกษา วเคราะหดวยสถต ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.2 ขอมลดานการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ซงจาแนกเปน พฤตกรรมการบรโภคอาหาร พฤตกรรมการออกกาลงกาย และพฤตกรรมการจดการความเครยด วเคราะหดวยสถต ความถรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. สถตวเคราะห (Analytical statistic) ทดสอบหาความสมพนธ และความสามารถในการทานายของ กลมปจจยดานชววทยาดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม ทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ดวยสถตวเคราะหสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน(Pearson’s product moment correlation) สมประสทธสหสมพนธ Eta.และวเคราะหการทานายดวยสถตถดถอยพหคณ (Multiple regression analysis)

Page 71: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงน เปนการวจยพรรณนาเชงพยากรณ (The predictive - correlational research) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขจานวน 210 คน เกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนมกราคม ถง เดอนมนาคม 2557 ซงผลการวจยไดเสนอดวยตารางประกอบการบรรยายตามลาดบมรายละเอยด ดงน

สวนท 1 ขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรมของอาจารยพยาบาล สวนท 2 ขอมลการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ของอาจารยพยาบาล สวนท 3 ขอมลการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารย

พยาบาล สวนท 4 ขอมลพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล สวนท 5 ขอมลวเคราะหความสมพนธ ระหวาง อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรค

ประ จาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

สวนท 6 ขอมลการวเคราะหอานาจการการทานาย ของ อาย เพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ กบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

Page 72: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

61

สวนท 1 ขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรมของอาจารยพยาบาล ตารางท 1 จานวน รอยละของกลมตวอยางจาแนกตาม เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ดชนมวลกาย และการมโรคประจาตว (n=210)

ขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรม จานวน(คน) รอยละ เพศ หญง

ชาย 191 19

90.95 9.05

อาย (ป)

20 – 29 ป 30 – 39 ป 40 – 49 ป 50 – 59 ป

41 86 56 27

19.52 40.95 26.67 12.86

x = 37.63, SD =8.47 Min = 23, Max = 56 สถานภาพสมรส โสด

ค หมาย / หยา / แยกกนอย

111 95

4

52.86 45.24 1.90

ระดบการศกษา ปรญญาตร

ปรญญาโท ปรญญาเอก

18 167 25

8.57 79.52 11.90

ดชนมวลกาย (Body mass index) ตากวามาตรฐาน (< 18.5)

ปกต (18.5-22.9) อวนระดบ 1 (23-24.9) อวนระดบ 2 (25-29.9) อวนระดบ 3 (มากกวาหรอเทากบ 30)

38 112 30 24 6

18.10 53.33 14.29 11.43 2.86

x = 21.37, SD = 3.51 Min = 15.01, Max = 34.25

Page 73: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

62

ตารางท 1 จานวน รอยละของกลมตวอยางจาแนกตาม เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษาดชนมวลกาย และ การมโรคประจาตว (n=210) (ตอ)

ขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรม จานวน(คน) รอยละ การมโรคประจาตว ไมม

ม 176 34

83.81 16.19

- ภมแพ - ความดนโลหตสง - เบาหวาน - ไขมนในเลอดสง - หอบหด - ไทรอยด

10 9 6 5 3 1

4.76 4.29 2.86 2.38 1.43 0.48

จากตารางท 1 พบวากลมตวอยางเกอบทงหมดเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 90.95 โดยเปนเพศชายเพยงรอยละ 9.05 อายสวนใหญในชวง 30-39 ป คดเปนรอยละ 40.95 รองลงมาคอ 40-49 ปคดเปนรอยละ 26.67 โดยมอายเฉลยเทากบ 37.63 ป สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 8.47 ป ( x = 37.63, SD =8.47) สวนใหญมสถานภาพสมรสโสด คดเปนรอยละ 52.86 โดยมความใกลเคยงกบสถานภาพสมรสค ทคดเปนรอยละ 45.24 ระดบการศกษาสวนใหญอยในระดบปรญญาโท คดเปนรอยละ 79.52 โดยมระดบปรญญาเอก และระดบปรญญาตรทใกลเคยงกน คดเปนรอยละ 11.90 และ8.57 ตามลาดบ ดชนมวลกายสวนใหญมดชนมวลกายปกต (18.50-22.90) คดเปนรอยละ 53.33 แตกยงมกลมตวอยางทมดชนมวลกายเกนเกณฑมาตรฐาน ถงรอยละ 28.58 หรอประมาณ 1 ใน 4 ของกลมตวอยางทงหมด สวนใหญไมมโรคประจาตว คดเปนรอยละ 83.81 และมโรคประจาตว คดเปนรอยละ 16.19 โดยเปนโรคภมแพมากทสด คดเปนรอยละ 4.76 รองลงมาคอโรคความดนโลหตสง คดเปนรอยละ 4.29

Page 74: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

63

สวนท 2 ขอมลเกยวกบการรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ตารางท 2 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง (n=210)

ระดบการรบรความสามารถตนเอง จานวน รอยละ การรบรความสามารถของตนเองในระดบตา ( 22 – 65 ) 44 20.96 การรบรความสามารถของตนเองในระดบปานกลาง ( 66 – 88 ) 151 71.90 การรบรความสามารถของตนเองในระดบสง ( 89 – 110 ) 15 7.14 x = 80.04 SD. = 10.71

จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อยในระดบปานกลางมากทสด จานวน 151 คน คดเปนรอยละ 71.90 รองลงมาคอ ระดบตา จานวน 44 คน คดเปนรอยละ 20.96 และอยในระดบสง จานวน 15 คน คดเปนรอยละ 7.14 โดยมคาคะแนนเฉลย ( x ) = 80.04 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.) = 10.71 ตารางท 3 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ (n=210)

ขอความ x SD. การแปลผล การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรม สงเสรมสขภาพ (โดยรวม)

3.64 0.49 ด

การรบรความสามารถของตนเองดานการบรโภคอาหาร ทานสามารถงดเครองดมทมแอลกอฮอล............................... 4.30 1.08 ดมาก ทานสามารถรบประทานอาหารมอเชาไดทกวน…................ 4.29 1.43 ดมาก ทานสามารถงดรบประทานอาหารทปรงสกๆดบๆได........... 4.14 1.07 ดมาก ทานสามารถงดการรบประทานเนอสตวตดมน..................... 3.62 0.89 ด ทานสามารถรบประทานอาหารใหครบ 5 หม ….................. 3.60 0.86 ด ทานสามารถรบประทานผกและผลไมเปนประจาทกวน…... 3.57 1.02 ด ทานสามารถงดอาหารทมรสจด............................................ 3.54 0.97 ด

Page 75: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

64

ตารางท 3 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ (n=210) (ตอ)

ขอความ x SD. การแปลผล ทานสามารถงดอาหารประเภทปง ยาง ทอด...................…... 3.35 1.06 ด ทานสามารถดมนมพรองไขมน............................................. 3.32 1.06 ด การรบรความสามารถของตนเองดานการออกกาลงกาย ทานสามารถออกกาลงกายในระหวางทากจวตรประจาวน... 3.69 0.97 ด ทานสามารถออกกาลงกายจนกระทงมเหงอออกทกครง....... 3.17 1.05 ด ทานสามารถอบอนรางกาย................................................... 3.16 0.97 ด ทานสามารถออกกาลงกายโดยใชกลามเนอมดใหญได......... 3.15 1.08 ด ทานสามารถออกกาลงกายไดอยางนอยสปดาหละ 3 วน....... 2.92 0.96 ปานกลาง ทานสามารถออกกาลงกายไดเปนประจาทกวน.................... 2.67 0.99 ปานกลาง การรบรความสามารถของตนเองดานการจดการกบความเครยด ทานไมใชยานอนหลบ แมจะนอนไมหลบ........................... 4.49 0.96 ดมาก ทานสามารถคลายเครยดโดยหางานอดเรกทา....................... 4.24 0.70 ดมาก ทานสามารถสารวจขอบกพรองของตน…………………… 3.93 0.72 ด ทานสามารถผอนคลายความเครยดใหตนเอง…………….... 3.89 0.74 ด ทานสามารถเผชญกบงานทมความยงยาก………………..... 3.85 0.73 ด ทานสามารถจดการกบความเครยดทเกดขนได..................... 3.73 0.88 ด ทานสามารถนอนพกผอนไดในเวลากลางคน....................... 3.58 0.98 ด

จากตารางท 3 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยการรบรของความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยรวมอยระดบด ( x = 3.64 , SD. = 0.49)

เมอพจารณาการรบรของความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานการบรโภคอาหารเปนรายขอ พบวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารทมคาเฉลยอยในระดบดมาก ม 3 ขอ ไดแก การสามารถงดดมเครองดมทมแอลกอฮอลไดแมวาจะตองเขาสงคม ( x = 4.30 , SD. = 1.80) รองลงมาคอการสามารถรบประทานอาหารมอเชาไดทกวนแมวาจะไมคอยมเวลา ( x = 4.29 , SD. =1.43) สวนขอทมคาเฉลยตาสดคอการสามารถดมนมพรองไขมนอยางนอยเปนประจาทกวน แมวาจะไมชอบในรสชาด ( x = 3.32 , SD. =1.06)

Page 76: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

65

เมอพจารณาการรบรความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกายเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยอยระดบสงสด คอ การสามารถออกกาลงกายในระหวางทากจวตรประจาวนได เชน เดนขนบนไดแทนการใชลฟท ( x = 3.69, SD.= 0.97) รองลงมาคอการสามารถออกกาลงกายจนกระทงมเหงอออกทกครงแมวาจะรสกเหนอย ( x = 3.17, SD.=1.05) อยางไรกตาม พบวา พฤตกรรมการออกกาลงกายทมคาคะแนนเฉลยอยในระดบปานกลางม 2 ขอ ไดแก การสามารถออกกาลงกายไดเปนประจาทกวนแมวาจะมขนตอนการปฏบตทยงยาก ( x =2.67, SD.=0.99) และการสามารถออกกาลงกายไดอยางนอยสปดาหละ 3 วน วนละ 20-30 นาท ( x =2.92, SD.=0.96) เมอพจารณา การรบรความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการจดการกบความเครยดเปนรายขอ พบวา พฤตกรรมการจดการความเครยดทมคาเฉลยอยในระดบดมาก ม 2 ขอ ไดแก การไมใชยานอนหลบ แมจะนอนไมหลบ ( x =4.49, SD.= 0.96 ) และการสามารถคลายเครยดโดยหางานอดเรกทา เชน อานหนงสอ ปลกตนไม ฟงเพลง ( x = 4.24, S.D.= 0.70) สวนขอทมคาเฉลยตาสด คอ ทานสามารถนอนพกผอนไดในเวลากลางคนไมนอยกวาวนละ 6-8 ชวโมง ( x =3.58, SD.=0.98) สวนท 3 ขอมลเกยวกบการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ตารางท 4 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง (n=210)

ระดบการรบรอปสรรค จานวน รอยละ การรบรอปสรรคอยในระดบตา ( 100-125 ) 36 17.14 การรบรอปสรรคระดบปานกลาง ( 75-100 ) 134 63.81 การรบรอปสรรคระดบสง ( 25-74 ) 40 19.05 x = 88.42 SD. = 14.91

จากตารางท 4 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อยในระดบปานกลางมากทสด จานวน 134 คน คดเปนรอยละ 63.81 รองลงมาคอ ระดบสง จานวน 40 คน คดเปนรอยละ 19.05 และอยในระดบตา จานวน 36 คน คดเปนรอยละ 17.14 โดยมคาคะแนนเฉลย ( x )= 88.4 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.)= 14.9

Page 77: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

66

ตารางท 5 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรอปสรรคในการ ปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ (n=210)

ขอความ x SD. การแปลผล การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (โดยรวม)

3.53 0.60 ด

การรบรอปสรรคดานการรบประทานอาหาร ทานไมสามารถรบประทานอาหารทมคณคา........... 4.04 0.86 ดมาก ทานไมรบประทานผกและผลไม............................. 3.79 0.99 ด ทานไมคอยมเวลารบประทานอาหารมอเชา............ 3.74 1.11 ด ทานไมสามารถดมนมวนละ 1 แกว........................ 3.71 1.06 ด ทานไมสามารถรบประทานผกและผลไม................ 3.69 1.07 ด ทานไมสามารถงดดมกาแฟได............................... 3.68 1.13 ด ทานไมสามารถงดรบประทานเนอสตวตดมน......... 3.61 0.99 ด ทานไมสามารถงดรบประทานอาหารทมรสจด....... 3.45 1.11 ด ทานไมสามารถรบประทานอาหารใหครบ 5 หม..... 3.43 1.16 ด ทานไมสามารถงดดมเครองดมเกลอแร.................. 3.40 1.16 ด ทานตองซออาหารสาเรจรปรบประทาน................. 3.37 1.08 ด ทานไมสามารถรบประทานอาหารใหครบ 5หม...... 3.31 1.19 ด ทานไมรบประทานอาหารปรงสาเรจ...................... 2.58 0.96 ปานกลาง การรบรอปสรรคดานการออกกาลงกาย ทานไมออกกาลงกาย............................................... 3.82 0.90 ด ทานไมสามารถออกกาลงกายได............................ 3.61 0.92 ด ทานไมสามารถออกกาลงกายไดเปนประจา........... 3.61 0.92 ด ทานไมสามารถออกกาลงกายไดเปนประจา........... 3.16 1.12 ด ทานไมมเวลาออกกาลงกาย..................................... 3.14 1.66 ด ทานอยากออกกาลงกายแตกจวตรประจาวน........... 2.93 1.17 ปานกลาง ทานตองการออกกาลงกายทกวน............................. 2.86 1.16 ปานกลาง การรบรอปสรรคดานการจดการกบความเครยด ทานตองสบบหรหรอดมเครองดมผสมแอลกอฮอล 4.46 0.98 ดมาก

Page 78: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

67

ตารางท 5 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ (n=210) (ตอ)

ขอความ x SD. การแปลผล ทานไมสามารถปฏบตกจกรรม................................ 3.92 0.89 ด ทานไมสามารถปฏบตกจกรรม............................... 3.72 0.93 ด ทานทราบประโยชนของการผอนคลายความเครยด 3.68 0.99 ด ทานจะไมเลาเรองทไมสบายใจ ใหใครฟง............... 3.63 0.96 ด

จากตารางท 5 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยการรบรอปสรรคของการปฏบต

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพโดยรวมอยระดบด ( x =3.53, SD.=0.60) เมอพจารณาการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการ

รบประทานอาหารเปนรายขอ พบวา กลมตวอยางมการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมการบรโภคอาหารตาทสด คอ การไมสามารถรบประทานอาหารทมคณคา (หรอครบ 5 หม) เพราะจะตองเสยคาใชจายสง ( x =4.04, SD.=0.86) รองลงมา คอ การไมรบประทานผกและผลไม เพราะเกรงวาจะไดรบพษจากสารเคมทฉดยาฆาแมลง ( x =3.79, SD.=0.99) สวนขอกลมตวอยางมการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมการบรโภคอาหารสงทสด คอ การไมรบประทานอาหารปรงสาเรจ เพราะกลวผงชรส ( x =2.58, SD.=0.96)

เมอพจารณาการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ ดานการออกกาลงกายเปนรายขอ พบวา กลมตวอยางมการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมการออกกาลงกายตาทสด คอ การไมออกกาลงกาย เพราะไมทราบวธการออกกาลงกายทถกตอง และเหมาะสมกบอาย และสภาวะสขภาพของทาน ( x =3.82, SD.=0.90) รองลงมาคอ การไมสามารถออกกาลงกายได เพราะยงยากในการเตรยมอปกรณ ( x =3.61, SD.=0.92) และการไมสามารถออกกาลงกายไดเปนประจา เพราะไมมสถานทออกกาลงกาย ( x =3.61, SD.=0.92) สวนขอทกลมตวอยางมการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมการออกกาลงกายสงทสดคอ การตองการออกกาลงกายทกวน แตภาระงานในแตละวนทาใหทานเหนอยเกนกวาทจะทาได ( x =2.86, SD.=1.16)

เมอพจารณาการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานการจดการกบความเครยดเปนรายขอ พบวา กลมตวอยางมการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมการจดการความเครยดตาทสด คอการตองสบบหรหรอดมเครองดมผสมแอลกอฮอล เมอใชความคดหนก ( x =4.46, SD.=0.98) รองลงมาคอ การไมสามารถปฏบตกจกรรมเพอการผอนคลาย

Page 79: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

68

ความเครยดได เพราะปญหาเศรษฐกจ ( x =3.92, SD.=0.89) สวนขอกลมตวอยางมการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงทสด คอ การจะไมเลาเรองทไมสบายใจใหใครฟงเพราะคดวาเปนเรองสวนตว ( x =3.63, SD.=0.96) สวนท 4 ขอมลเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล ตารางท 6 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง (n=210)

ระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ จานวน รอยละ ระดบด ( 132-164 ) 12 5.71 ระดบพอใช ( 99-131 ) ระดบตองปรบปรง ( 41-98 )

186 12

88.57 5.71

x = 113.12 SD. = 9.93

จากตารางท 6 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อยในระดบพอใชมากทสด จานวน 186 คน คดเปนรอยละ 88.57 รองลงมามเทากน คอ ระดบด และระดบตองปรบปรง จานวน 12 คน คดเปนรอยละ 5.71 โดยมคะแนนเฉลย ( x )= 113.12 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.)= 9.93 ตารางท 7 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายดาน (n=210)

ขอความ x SD. การแปลผล พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ(โดยรวม) 2.76 0.24 ด พฤตกรรมดานการจดการกบความเครยด 2.90 0.39 ด พฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร 2.78 0.29 ด พฤตกรรมดานการออกกาลงกาย 2.31 0.70 ด

จากตารางท 7 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพโดย

รวมอยระดบด ( x =2.76, SD.=0.24) เมอพจารณารายขอพบวา ขอทมคาเฉลยอยระดบสงสดคอ

Page 80: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

69

พฤตกรรมดานการจดการกบความเครยด ( x =2.90, SD.=0.39) รองลงมาคอพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร ( x =2.78, SD.=0.29) สวนขอทมคาเฉลยตาสด คอ พฤตกรรมดานการออกกาลงกาย ( x =2.31, SD.=0.70) ตารางท 8 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการรบประทานอาหาร ของกลมตวอยาง (n=210)

ระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร

จานวน รอยละ

ระดบด( 68-84 ) 12 5.71 ระดบพอใช( 51-67 ) ระดบตองปรบปรง ( 21-50 )

181 17

86.19 8.09

x = 58.41 SD. = 5.98

จากตารางท 8 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร อยในระดบพอใชมากทสด จานวน 181 คน คดเปนรอยละ 86.19 รองลงมาคอระดบตองปรบปรง จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 8.09 และอยในระดบด จานวน 12 คน คดเปนรอยละ 5.71 โดยมคะแนนเฉลย ( x ) =58.41 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.)= 5.98

ตารางท 9 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการรบประทานอาหาร ของกลมตวอยางจาแนกรายขอ (n=210)

ขอความ x SD. การแปลผล พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหารเชงบวก ทานรบประทานอาหารทปรงสกใหม..................................... 3.14 0.78 ดมาก ทานรบประทานอาหารจากแหลงผลตทเชอถอได................... 3.10 1.65 ด ทานรบประทานผกและผลไมหลากชนด.............................. 2.86 0.80 ด ทานรบประทานอาหารทมกลนรสและสสนตามธรรมชาต.... 2.84 0.83 ด ทานรบประทานอาหารหลากหลาย......................................... 2.77 0.76 ด ทานรบประทานผลไมทมรสหวานนอย................................ 2.63 0.75 ด

Page 81: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

70

ตารางท 9 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการรบประทานอาหาร ของกลมตวอยางจาแนกรายขอ (n=210) (ตอ)

ขอความ x SD. การแปลผล ทานรบประทานผกและอาหารทมกากใยสง.......................... 2.53 0.78 ด ทานรบประทานอาหารประเภทตม นง................................ 2.50 0.68 ด ทานดมนมไขมนตา รสจด................................................. 2.40 0.85 ด พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการบรโภคอาหารเชงลบ ทานดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล........................ 3.60 0.71 ดมาก ทานรบประทานอาหารทมรสเคม........................................ 2.90 0.68 ด ทานรบประทานอาหารทปรงจากนามนสตว.......................... 2.88 0.78 ด ทานรบประทานอาหารทมสวนประกอบของกะท.................. 2.88 0.50 ด ทานรบประทานผลไมทมรสหวานจด................................... 2.86 0.72 ด ทานรบประทานอาหารทมไขมนสง...................................... 2.83 0.58 ด ทานรบประทานอาหารทะเล.............................................. 2.80 0.61 ด ทานรบประทานอาหารททอดหรอผดดวยนามน..................... 2.73 0.63 ด ทานรบประทานอาหารประเภทขนมปง............................... 2.65 0.63 ด ทานรบประทานอาหารทมสวนผสมของผงชรส.................... 2.53 0.76 ด ทานดมเครองดมทมรสหวาน.............................................. 2.53 0.71 ด ทานเตมนาตาลหรอนาปลาในอาหาร.................................... 2.46 0.84 ด

จากตารางท 9 พบวาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหารเชงบวกราย

ขอทมคาเฉลยมากทสดคอ การรบประทานอาหารทปรงสกใหมดวยการใชความรอน โดยเฉพาะอาหารประเภทเนอสตว ( x =3.14, SD.=0.78) รองลงมาคอ การรบประทานอาหารจากแหลงผลตทเชอถอได มเครองหมายรบรองคณภาพ ( x =3.10, SD.=1.65) สวนขอคาถามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการบรโภคอาหารเชงบวก ทมคาเฉลยนอยทสดคอ การดมนมไขมนตา รสจด ( x =2.40, SD.=0.85) และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการบรโภคอาหารเชงลบ รายขอทมคาเฉลยมากทสด คอ การดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวน( x =3.60, SD.=0.71)รองลงมาคอการรบประทานอาหารทมรสเคม เชน ปลาเคม เตาเจยว ผกดอง น าพรก( x =2.90, SD.=0.68)

Page 82: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

71

สวนขอคาถามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการบรโภคอาหารเชงลบทคาเฉลยตาสดคอ การเตมนาตาลหรอนาปลาในอาหารทรบประทาน ( x = 2.46, SD.=0.84) ตารางท 10 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกายของกลมตวอยาง (n=210)

ระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกาย จานวน รอยละ ระดบด (20-24 ) 15 7.14 ระดบพอใช (15-19 ) ระดบตองปรบปรง (6-14 )

57 138

27.14 65.71

x = 13.91 SD. = 4.23

จากตารางท 10 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกาย อยในระดบตองปรบปรงมากทสด จานวน 138 คน คดเปนรอยละ 65.71 รองลงมาคอระดบพอใช จานวน 57 คน คดเปนรอยละ 27.14 และอยในระดบด จานวน 15 คน คดเปนรอยละ 7.14 โดยมคะแนนเฉลย ( x ) =13.91 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.) =4.23 ตารางท 11 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการออกกาลงกายของกลมตวอยาง จาแนกเปนรายขอ (n=210)

ขอความ x SD. การแปลผล ทานเดนขน-ลงบนไดแทนการใช ลฟท................................... 2.97 0.88 ด ทานเดนหรอปนจกรยานแทนการใช รถยนต หรอมอเตอรไซค. 2.36 0.90 ด กอนและหลงออกกาลงกายทานมการยดเหยยดกลามเนอ.......... 2.22 0.79 ด ทานออกกาลงกายชนดทมการเคลอนไหวตลอด........................ 2.22 0.70 ด ทานออกกาลงกายตดตอกนจนมเหงอออกชมตว....................... 2.21 0.82 ด ทานออกกาลงกายตดตอกนจนรสกหวใจเตนเรว....................... 1.89 0.85 ปานกลาง

จากตารางท 11 พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการออกกาลงกายรายขอ

ทมคาคะแนนเฉลยมากทสดคอ ทานเดนขน-ลงบนไดแทนการใชลฟท ( x =2.97, SD.=0.88)

Page 83: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

72

รองลงมาคอ การเดนหรอปนจกรยานแทนการใช รถยนต หรอมอเตอรไซค( x =2.36, SD.=0.90) สวนขอทมคาคะแนนเฉลยตาสดคอ การออกกาลงกายตดตอกนจนรสกหวใจเตนเรว เหนอย ไมสามารถพดเปนประโยคได ( x =1.89, SD.=0.85) ตารางท 12 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการจดการความเครยด ของกลมตวอยาง (n = 210)

ระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการจดการความเครยด จานวน รอยละ ระดบด ( 45-56 ) 49 23.33 ระดบพอใช ( 34-44 ) ระดบตองปรบปรง (14-33 )

143 18

68.09 8.57

x = 40.72 SD. = 5.51

จากตารางท 12 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการจดการความเครยดอยในระดบพอใชทสด จานวน 143 คน คดเปนรอยละ 68.09 รองลงมาคอระดบด จานวน 49 คน คดเปนรอยละ 23.33 และอยในระดบตองปรบปรง จานวน 18 คน คดเปนรอยละ 8.57 โดยมคะแนนเฉลย ( x ) =40.72 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.) =5.51 ตารางท 13 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการจดการความเครยด ของกลมตวอยาง จาแนกรายขอ (n = 210)

ขอความ x SD. การแปลผล พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการจดการความเครยดดานบวก ทานผอนคลายความเครยดดวยการทากจกรรมทชอบ.................. 3.06 0.81 ดมาก ทานบอกตวเองวาปญหาทกอยางมทางแกไข.............................. 2.97 0.74 ด ทานยอมรบในสงทตนเองไมสามารถเปลยนแปลงได................. 2.89 0.78 ด ทานพดคยหรอปรกษาปญหากบคนททานไวใจ.......................... 2.89 0.76 ด ทานแกปญหาโดยคดแตในสงทด............................................ 2.83 0.78 ด ทานยอมรบเหตการณวกฤตทมผลกระทบตอชวต........................ 2.82 0.72 ด ทานฝกฝนจตใจใหหนกแนน................................................... 2.78 0.74 ด

Page 84: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

73

ตารางท 13 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดานการจดการความเครยด ของกลมตวอยาง จาแนกรายขอ (n = 210) (ตอ)

ขอความ x SD. การแปลผล ทานพยายามคนหาสาเหตของปญหา............................................ 2.78 0.73 ด ทานแบงเวลาในการทางานกบการพกผอน............................... 2.77 0.77 ด ทานใชวธผอนคลายความเครยดเฉพาะหนา.............................. 2.75 0.74 ด พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการจดการความเครยดดานลบ ทานดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล.......................... 3.50 0.84 ดมาก ทานรบประทานยานอนหลบ................................................. 3.44 0.88 ดมาก ทานจะหงดหงดหรออารมณเสยใสผอน................................... 2.65 0.79 ด ทานจะรบประทานอาหารจกจกและเพมจานวนมากขน.............. 2.59 0.83 ด

จากตารางท 13 พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพดานการจดการกบ

ความเครยดดานบวกเปนรายขอ ทมคาคะแนนเฉลยมากทสด คอ การผอนคลายความเครยดดวยการทากจกรรมทชอบ เชน ฟงเพลง อานหนงสอ ออกกาลงกาย นงสมาธ ( x =3.06, SD.=0.81) รองลงมา คอ การบอกตวเองวาปญหาทกอยางมทางแกไขและวเคราะหคนหาตนเหตของปญหานน ( x =2.97, SD.=0.74) และขอทมคาคะแนนเฉลยนอยทสด คอ การใชวธผอนคลายความเครยดเฉพาะหนา(ขณะเผชญ) โดยการหายใจเขาออกชาๆ ลกๆ ( x =2.75, SD.=0.74) สวนพฤตกรรมการจดการความเครยดดานลบ ขอทมคาคะแนนเฉลยมากทสดคอทานดมเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอลเพอผอนคลายความเครยด ( x =3.50, SD.=0.84) รองลงมาคอ ทานรบประทานยานอนหลบเพอการนอนหลบหรอผอนคลายความเครยด ( x =3.44, SD.=0.88)

สวนท 6 ขอมลการวเคราะหความสมพนธ ระหวาง อายเพศ ดชนมวลกาย การมโรคประจาตวสถานภาพสมรส ระดบการศกษาการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

Page 85: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

74

ตารางท 14 คาความสมพนธระหวาง เพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา กบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง (n=210)

ตวแปร พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

Eta. p - value เพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส ระดบการศกษา

0.020 0.044 0.061 0.125

0.492 0.568 0.513 0.572

*p < 0.05 จากตารางท 14 พบวา เพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส และระดบการศกษา

ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ตารางท 15 คาสมประสทธสหสมพนธ ระหวาง อาย ดชนมวลกาย การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ (n=210)

ปจจย พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ

r P อาย ดชนมวลกาย

0.057 0.331**

0.412 0.000

การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 0.473** 0.000 การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

0.495** 0.000

**p<0.01 จากตารางท 15 พบวา อาย ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลม

ตวอยาง แสดงวาไมวากลมตวอยางทมอายเทาไรจะไมมผลพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ดชนมวลกายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลม

ตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตท (r=0.331, p < .001)

Page 86: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

75

การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตท (r = 0.473, p < .001) การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตท (r = 0.495, p < .001) สวนท 7 ขอมลการวเคราะหอานาจทานายของดชนมวลกาย การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ตารางท 16 คาสมประสทธสหสมพนธพหคณ ระหวางตวแปรทานายกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ โดยวธการวเคราะหพหคณแบบขนตอน (n=210)

ตวแปรทานายพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ B Beta t Sig ดชนมวลกาย .642 .227 4.058 0.000 การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบต พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

.307 .331 5.442 0.000

การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ .198 .299 4.929 0.000 Constant (a)=57.249 F=42.113 R=.617 p=<0.001 R square=.38 Adjust R square=.371

จากตารางท 16 พบวาในการวเคราะหความถดถอยเชงพหคณแบบผลการวเคราะห พบวา

ตวแปรทถกเลอกเขาสมการทานายพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของกลมตวอยางม 3 ตวแปร ไดแก การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและดชนมวลกายโดยสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางไดรอยละ 38.0 (R 2=0.38) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ p< 0.001

ดงนน จงสามารถสรางสมการทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในรปคะแนนดบไดดงน

เมอ y = พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ สมการทไดคอ y = a+b1x1b2x2+b3x3

Page 87: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

 

 

76

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ =57.25+.642 (ดชนมวลกาย)+.307 (การรบรความ สามารถของตนเองตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ)+.198 (การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ) จากสมการ แสดงวา ดชนมวลกายเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพโดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.642 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงทถาคะแนนดชนมวลกายเพมขน 1 หนวย คะแนน พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.642 หนวย และการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ โดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.307 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงท ถาคะแนนการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวยคะแนน พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.307 หนวยและการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ โดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.198 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงท ถาคะแนนการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวย คะแนน พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.198 หนวย

Page 88: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

77   

บทท 5

สรปผลการวจย การอภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การวจยครงน เปนการวจยพรรณนาเชงพยากรณ (The predictive - correlational research) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข โดยศกษาความสมพนธระหวาง ปจจยดานชววทยา ปจจยดานสงคมวฒนธรรม ความคดและอารมณตอพฤตกรรม ไดแก การรบรความสามารถของตนเอง การรบรอปสรรคตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข และอานาจการทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข ระหวางเดอน มถนายน – ธนวาคม 2556 เค รองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในงานวจยค รง น เ ปนแบบสอบถาม(Questionnaires) ทผวจยสรางขน ตามกรอบแนวคด และวตถประสงคของงานวจย ซงประกอบดวยแบบสอบถาม 4 สวน โดยมรายละเอยดดงน แบบสอบถามขอมลปจจยดานชววทยาและดานสงคมวฒนธรรมของอาจารยพยาบาล แบบสอบถามเกยวกบการรบรความสามารถของตนตอการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล แบบสอบถามการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล และแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล โดยผวจยนาแบบสอบถามรบการตรวจสอบ โดยผทรงคณวฒ 5 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity) ทดสอบความเทยงของเครองมอ (Reliability)โดยวธการคานวณหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มคาความเทยงเทากบ 0.86, 0.89 และ 0.81 ตามลาดบ การวเคราะหขอมล วเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป โดยขอมลปจจยขอมลปจจยดานชววทยา ดานสงคมวฒนธรรม และขอมลปจจยลกษณะดานความคดและอารมณตอพฤตกรรมของกลมตวอยาง วเคราะหดวยคาสถต ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบน

Page 89: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

78   

มาตรฐาน การทดสอบหาความสมพนธและความสามารถในการทานายของกลมปจจยสวนบคคล ปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม ทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ดวยสถตวเคราะหสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient) และวเคราะหการทานายดวยสถตถดถอยพหคณ (Multiple regression analysis) ผลการวจย พบวา กลมตวอยางสวนใหญมอายในชวง 30-39 ป คดเปนรอยละ 40.95 โดยมอายเฉลยเทากบ 35.32 ป สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.30 ป เพศสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 90.95 ดชนมวลกายสวนใหญมดชนมวลกายปกต (18.50-22.90) คดเปนรอยละ 53.33 การมโรคประจาตวสวนใหญ ไมมโรคประจาตว คดเปนรอยละ 83.81 สถานภาพสมรสสวนใหญมสถานภาพสมรสโสด คดเปนรอยละ 52.86 การศกษาสวนใหญอยในระดบปรญญาโท คดเปนรอยละ 79.52 ขอมลเกยวกบการรบรของความสามารถของตนเอง การรบรอปสรรค และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ พบวา การรบรของความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมสงเสรมสขมคาเฉลยอยในระดบด คอ มการรบรความสามารถตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมาก การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มคาเฉลยอยในระดบสง คอมอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพนอย และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมคาเฉลยอยในระดบด โดยมปจจยการรบรความสามารถตนเองตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมคาเฉลยสงสด การวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยพนฐานของกลมตวอยาง กบพฤตกรรมสงเสรม

สขภาพโดยใชคาสถตสมพนธอตา (Eta.) และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน(Pearson’s product moment correlation coefficient) พบวา เพศ การมโรคประจาตว สถานภาพสมรส และระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และพบวา ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง ไดแก ดชนมวลกาย การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถต ในการวเคราะหความถดถอยเชงพหคณแบบผลการวเคราะห พบวา ตวแปรทถกเลอกเขาสมการทานายพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของกลมตวอยางม 3 ตวแปร ไดแก การรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและดชนมวลกาย โดยสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของพฤตกรรม การสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางไดรอยละ 38.0 (R 2=0.38) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ p-value < 0.001

Page 90: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

79   

ดงนน จงสามารถสรางสมการทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในรปคะแนนดบไดดงน เมอ y = พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ สมการทไดคอ y = a+b1x1b2x2+b3x3 พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ = 57.25+.642(ดชนมวลกาย))+.307 (การรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ)+.198(การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ) จากสมการ แสดงวา ดชนมวลกายเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพโดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.642 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงทถาคะแนนดชนมวลกายเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.642 หนวย และการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.307 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงทถาคะแนนการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.307 หนวยและการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ โดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.198 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงทถาคะแนนการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.198 หนวย

การอภปรายผล

การวจยครงนเปนการวจยพรรณนาเชงพยากรณ (The predictive-correlation research) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข จานวน 210 คน ผลการศกษาสามารถอธบายผลการวจยตามวตถประสงคและสมมตฐาน โดยมรายละเอยดดงน

วตถประสงคท 1 เพอศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยดของอาจารยพยาบาล

Page 91: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

80   

จากการศกษาครงน พบวา อาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข มพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยรวมอยในระดบด ( x =2.76, SD.=0.24) และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทง 3 ดานทศกษา คอ ดานการรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยดอยในระดบด เชนกน ( x =2.78, SD.=0.29, x =2.31, SD.=0.70, x =2.90, SD.=0.39) เมอแยกตามระดบคะแนนโดยแบงคาคะแนนเปน 3 ระดบ พบวา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยรวมอยในระดบพอใชมากทสด จานวน 186 คน คดเปนรอยละ 88.60 รองลงมามเทากน คอ ระดบดและระดบตองปรบปรง จานวน 12 คน คดเปนรอยละ 5.70 โดยมคะแนนเฉลย 113.10 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 9.90 และเมอแยกรายดาน พบวา ดานการรบประทานอาหาร อยในระดบพอใชมากทสด จานวน 181 คน คดเปนรอยละ 86.20 ดานการออกกาลงกาย อยในระดบตองปรบปรงมากทสด จานวน 138 คน คดเปนรอยละ 65.20 ดานการจดการความเครยดอยในระดบพอใชมากทสด จานวน 143 คน คดเปนรอยละ 68.10 ซงเมอพจารณารายดานแลวจะพบวาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทง 3 พฤตกรรมยงไมมพฤตกรรมใดทอยในระดบด โดยอยในระดบพอใช 2 ดาน คอ ดานการรบประทานอาหาร และดานการจดการความเครยด สวนดานการออกกาลงกายเปนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทกลมตวอยางมระดบคะแนนตองปรบปรงมากทสด อธบายไดวากลมตวอยางแมวาจะเปนบคลากรทางดานสขภาพ แตกยงมการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพยงไมดเทาทควร โดยเฉพาะพฤตกรรมการออกกกาลงกาย อาจเนองจากการทางานททาใหเปนอปสรรคในการออกกาลงกายรวมกบการทอาจารยพยาบาลมบทบาทในการทาหนาททหลากหลาย และมภาระงานจานวนมากรวมกบการเดนทางในการมาทางาน การไมมนโยบาย และสถานททเออตอการออกกาลงกายทาใหไมสามารถจดสรรเวลาในการออกกาลงกายไดดเทาทควร

สมมตฐานของการวจย 1 ปจจยดานชววทยา ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การม โรคประจาตว มความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล จากการศกษา พบวา ปจจยดานชววทยาทมความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาลได คอ ดชนมวลกาย

จากการศกษาครงน พบวา ดชนมวลกาย มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตท (r=-0.331, p<.001)และดชนมวลกายเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพโดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.642 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงทถาคะแนนดชนมวลกายเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน

Page 92: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

81   

เทากบ 0.642 หนวย อธบายไดวากลมตวอยางทเปนอาจารยพยาบาลนนเปนอาชพทเฉพาะทางทางดานสขภาพและความรทใชในการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพนนอาจารยทกทานนนมความรในแตละดานเปนอยางดและไดเรยนการสงเสรมสขภาพในระดบปรญญาตรมาแลว รวมกบกลมตวอยางสวนมากเปนเพศหญง ทาใหเมอมดชนมวลกายทเพมมากขนจะมความระมดระวงในภาวะสขภาพของตนเองเพมมากขนและสงผลใหเกดความตระหนกในการดแลตนเองเพมมากขน จากการคานงถงรปรางของตนและภาวะเสยงทสงผลตอสขภาพของตนเอง ไมสอดคลองกบการศกษาของรสรนทร แกวตา (2551, 73) พบวา ดชนมวลกายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายของพยาบาลวชาชพ ไมสอดคลองกบการศกษาของนวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวา ดชนมวลกายมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข

สวนปจจยดานชววทยาอนๆทไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาลไดแก อาย เพศ การมโรคประจาตว สามารถอภปรายในแตละปจจยได ดงน อาย จากการศกษาครงน พบวา อาย ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของกลมตวอยางแตกตางจากแนวคดทวาอายเปนปจจยพนฐานทบงชวาความแตกตางดานพฒนาการทงในดานรางกายและความรสกนกคด อายจะเปนตวบงชวฒภาวะหรอความสามารถในการจดการกบสงแวดลอม ภาวะจตใจ และการรบร อายมอทธพลในการกาหนดความสามารถในการดแลตนเองของบคคล ซงจะเพมตามอายจนสงสดในวยผใหญและอาจลดลงเมอเขาสวยสงอาย อธบายไดวา กลมตวอยางสวนใหญมกลมอายอยในชวง 20-40 ป ซงเปนวยทยงแขงแรงยงไมมโรคประจาตว อาจารยพยาบาลนนเปนอาชพเฉพาะทางทางดานสขภาพและความรทใชในการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพนน อาจารยทกทานมความรในแตละดานเปนอยางดและไดเรยนเรองการสงเสรมสขภาพในระดบปรญญาตรมาแลว ทาใหมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทไมแตกตางกน ไมสอดคลองกบการศกษาของ ดารนทร ฤาชย (2550, 109) พบวา อายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ไมสอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 71) พบวา อายมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย (p – value < 0.01) และไมสอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวา ตวแปรอาย มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข เพศ จากการศกษาครงน พบวา เพศ ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 แตกตางจากแนวคดทวา เพศเปนปจจยหนงทแสดงถงคานยมทบง

Page 93: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

82   

บอกถงคณภาพพลงอานาจ และความสามารถตามธรรมชาตของบคคลตามปจจยทางกรรมพนธ และเพศยงเปนตวแปรทกาหนดความตองการในการดแลตนเอง โดยทวไปเพอคงไวซงโครงสรางการทางานและสวสดภาพ อธบายไดวากลมตวอยางสวนมากจะเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 90.95 จงทาใหการหาความสมพนธทไดไมแตกตางกนมากนก สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 71) พบวา เพศไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย สอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551,ง) พบวา เพศไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของเจาหนาทสาธารณสข ไมสอดคลองกบการศกษาของ ดารนทร ฤาชย(2550, 110) พบวา เพศหญงจะสงผลใหพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพเพมขน เมอเทยบกบเพศชาย การมโรคประจาตว จากการศกษาครงน พบวา การมโรคประจาตว ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 แตกตางจากแนวคดทวาการทบคคลมประสบการณการเจบปวยหรอการเปนโรคจะทาใหเกดพฤตกรรมการเรยนรทจะปองกนสขภาพของตนเอง ซงสอดคลองกบแนวความคดของ เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) ทกลาววา ความถของการเจบปวยจะชวยใหบคคลมความตงใจทจะยกระดบภาวะพฤตกรรมสขภาพของตนเองใหดขน อธบายไดวากลมตวอยางสวนมากไมมโรคประจาตว คดเปนรอยละ 83.81 และมความรในการสงเสรมสขภาพเปนอยางด และอยในชวงวยทยงไมเปนโรคประจาตว ทาใหมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในกลมตวอยางไมแตกตางกน สมมตฐานของการวจย 2 ปจจยดานสงคมวฒนธรรมไดแก สถานภาพสมรส และระดบการศกษา มความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

จากการศกษา พบวา ปจจยดานสงคม วฒนธรรมไมมความสมพนธและไมสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาลไดแก สถานภาพสมรส การศกษา สามารถอภปรายในแตละปจจยได ดงน สถานภาพสมรส จากการศกษาครงน พบวา สถานภาพสมรส ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 อธบายไดวากลมตวอยางเปนวชาชพเฉพาะทางดานสขภาพและสวนมากมสถานภาพโสดรวมกบมวถชวตและภาระงานทคลายคลงกน ทาใหมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไมแตกตางกน สอดคลองกบการศกษาของ นวพรรณ จณแพทย (2551, ง) พบวา สถานภาพการสมรสไมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสขภาพเจาหนาทสาธารณสข

Page 94: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

83   

สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 72) พบวา สถานภาพสมรสไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย ไมสอดคลองกบการศกษาของ ดารนทร ฤาชย (2550, 108) พบวา สถานภาพสมรสมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ระดบการศกษา จากการศกษาครงน พบวา ระดบการศกษาไมมความสมพนธตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ กลมตวอยางสวนใหญอยในระดบปรญญาโท คดเปนรอยละ 79.52 ซงอาจารยพยาบาลเปนอาชพทเฉพาะทางทางดานสขภาพและความรทใชในการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพนนอาจารยทกทานนนมความรในแตละดานเปนอยางด ไดเรยนเรองการสงเสรมสขภาพในระดบปรญญาตรมาแลว ทาใหไมวากลมตวอยางจะมการศกษาในระดบใด กจะมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทไมแตกตางกน ซงสอดคลองกบการศกษาของ นกล กองทรพย (2552) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของบคลากรดานสาธารณสขในอาเภอบอไร จงหวดตราด พบวา ระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของบคลการดานสาธารณสข (p-value > .05) สมมตฐานของการวจย 3 ปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรม ไดแก การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธและสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล จากการศกษา พบวา ปจจยดานความคดและอารมณตอพฤตกรรมทมความสมพนธ และสามารถทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาลได คอ การรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และ การรบรอปสรรคตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยสามารถอภปรายได ดงน การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรความสามารถของตนเอง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถตท p < 0.001 (r = 0.495) และการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธ การถดถอยเทากบ 0.307 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงท ถาคะแนนการรบรความสามารถของตนเองตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ จะเพมขน

Page 95: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

84   

เทากบ 0.307หนวย สอดคลองกบแนวคดของ เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) ทวา การรบรความสามารถของตนเองในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมอทธพลโดยตรงตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและมอทธพลโดยออมตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ โดยผานการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และความมงมนตอแผนการปฏบตพฤตกรรมทวางไว สอดคลองกบการศกษาของ ดารนทร ฤาชย (2550, 114) พบวา การรบรความสามารถของตนเองมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551, 74) พบวา การรบรความสามารถของตนเอง มความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายในระดบคอนขางสง (r = 0.630, p – value < 0.01) การรบรอปสรรคของตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ < 0.001 (r = .473) และการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพเปนปจจยทมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ โดยมความสมพนธเชงเสน เชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.198 หมายความวา เมอตวแปรอสระอนคงท ถาคะแนนการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพมขน 1 หนวย คะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ จะเพมขน เทากบ 0.198 หนวย สอดคลองกบแนวคดของ เพนเดอรและคณะ (Pender et al., 2006) ทวา การรบรอปสรรคเปนการรบรทางดานลบหรอการรบรอปสรรคตาง ๆ และไมสามารถทาพฤตกรรมสขภาพนน ๆได บคคลจะหลกเลยงทจะปฏบตพฤตกรรม เมอมความพรอมในการกระทาตาและอปสรรคมาก การกระทากจะไมเกดขน แตเมอมความพรอมในการกระทาสงและอปสรรคมนอย ความเปนไปไดทจะกระทามมากขน การรบรอปสรรคจงมผลกระทบตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยเปนตวกนขวางการกระทา และมผลทางออมตอการลดความตงใจในการวางแผนทจะกระทาพฤตกรรม อธบายไดวา กลมตวอยางมการรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทนอย จงทาใหมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยในระดบทด สอดคลองกบการศกษาของ รสรนทร แกวตา (2551,71) การรบรอปสรรคของพฤตกรรมสขภาพ มความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย (p –value < 0.01) และการศกษาของ ดารนทร ฤาชย (2550, 112) พบวา การรบรอปสรรคของการบรโภคอาหารมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของพยาบาลวชาชพ โดยเมอพยาบาลมคะแนนการรบรอปสรรคเพมขน 1 คะแนนจะสงผลใหคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหารลดลง 0.148 คะแนน

Page 96: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

85   

ขอเสนอแนะ

ดานการสงเสรมสขภาพในระดบบคคล 1. อาจารยพยาบาลเปนบคลากรกลมหนงทควรไดรบการสงเสรมสขภาพ โดยเฉพาะดาน

การออกกาลงกายเพราะแมวาจะเปนบคลากรทมความรความเขาใจในการสงเสรมสขภาพเปนอยางด แตดวยปจจยตางๆ เชนภาระงานทมาก การไมมเวลาหรอความไมสะดวก กทาใหพยาบาลมพฤตกรรมสขภาพในดานนนอยกวาทควรจะเปน รวมทงการทอาจารยพยาบาลตองสมผสกบสงกอโรคอยเปนประจาในการนเทศนกศกษา ถาไมมสขภาพทสมบรณแขงแรงกอาจเปนสาเหตทาใหเกดปญหาสขภาพตามมาในระยะยาวได 2. ควรนาขอมลทพบจากการศกษามาใชในการสงเสรมใหกลมเสยงเกดความตระหนก และรบร เกยวกบความสามารถของตนเองในการบรหารจดการและกระทาพฤตกรรมใดๆภายใตอปสรรคหรอสภาวะตางๆ ดานการวจย

1. ควรมการศกษาวจยเชงกงทดลอง (Quasi – experimental research) ซงเปนการวจยทมงศกษาการจดกระทาของตวแปรตนตอตวแปรตามโดยมการกาหนดกลมควบคมและกลมทดลอง ใหไดขอมลพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล เพอสามารถกาหนดมาตรการและแนวทางปฏบตในสงเสรมสขภาพในระยะยาวตอไป 2. ใชเปนขอมลพนฐานในการศกษา คนควา วจยทางการพยาบาลในประเดนดานอนๆทเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลหรอบคลากรทางดานสขภาพอนๆ ดานการบรหาร ควรนาขอมลทไดรบจากการวจยเปนขอมลพนฐานในการกาหนดนโยบาย และวางแผนสงเสรมสขภาพในอาจารยพยาบาล โดยสงเสรมใหมการจดสรร เวลา สถานท หรออปกรณทเพยงพอในการสงเสรมสขภาพ และมการจดกจกรรมแบบมสวนรวมอยางสมาเสมอเพอใหเกดการสรางกระแสรกษสขภาพอยางตอเนอง โดยอาจสงเสรมในการสรางองคกรแหงสขภาวะหรอวทยาลยสงเสรมสขภาพเพอเปนแบบอยางทดในเรองสขภาพแกนกศกษา บคลากร และบคคลทวไป

Page 97: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

86

 

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต. (2552). แนวทางการดแลเฝาระวงโรคซมเศราระดบจงหวด. กรงเทพมหานคร: หจก.ศรธรรมออฟเซท.

กองการแพทยทางเลอก กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวง สาธารณสข. (2551). อาหารเพอสขภาพ. กรงเทพมหานคร :สานกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก. จระศกด เจรญพนธ และเฉลมพล ตนสกล. (2550). พฤตกรรมสขภาพ:Health Behavior.

พมพครงท 6. มหาสารคาม: โรงพมพคลงนานาวทยา. ณรงคศกด หนสอน. (2553). การสงเสรมสขภาพในชมชนแนวคดและการปฏบต.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ณรงคศกด หนสอน และรง วงศวฒน. (2551). ผลกระทบตอสขภาพจากพฤตกรรมบรโภค แอลกอฮอลในภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย. วารสารวชาการสาธารณสข, 17(6), 1829-1834. ดารนทร ฤาชย. (2550). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสงเสรมสขภาพของ พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสงกดกระทรวงกลาโหมในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต(สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรม ศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. นวพรรณ จณแพทย. (2551). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของเจาหนาทสาธารณสข จงหวด

กาญจนบร.วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต(สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอก สขศกษาและพฤตกรรมศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

นกล กองทรพย. (2552). ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของบคลากรดาน สาธารณสขในอาเภอบอไร จงหวดตราด. เขาถงเมอ 10 พฤษภาคม 2555, จาก http://www.boraipbhealth.com.

Page 98: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

87

 

นตยา ศรญาณลกษณ. (2538). การศกษาความพงพอใจในการปฏบตงานของอาจารยพยาบาล สงกด กองงานวทยาลยพยาบาล กระทรวงสาธารณสขในภาคใต. วทยานพนธปรญญาการศกษา ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเอกการบรหารหารศกษา, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ประสทธ ลระพนธ, ภารด เตมเจรญ, สรนธร กลมพากร และธราดล เกงการพานช. (2550).

แนวคดและกรณศกษาการสรางเสรมสขภาพจต ในการพฒนาสถาบนการศกษาสาธารณสข ใหเปนองคกรการสรางเสรมสขภาพ. กรงเทพมหานคร: ศภพล อนเตอรพรนท.

ไพเราะ ผองโชค, สมบรณ จยวฒน, และเฉลมศร นนทวรรณ. (2550). การพยาบาลอนามยชมชน. พมพครงท 2. กรงเทพ: จดทอง จากด.

ภรณ วฒนสมบรณ. (2551). ตลาดเชงสงคม (Social marketing). เอกสารประกอบการสอนวชาการ สรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชมชน หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต(สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกการพยาบาลสาธารณสข มหาวทยาลยมหดล.

มนทนา ประทปะเสน และคณะ. (2552). กนดทาได ขยบกายอกนด พชตไขมน. คณะ สาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร: สานกพมพอมรนทรสขภาพ.

รสรนทร แกวตา. (2551). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและออก กาลงกายของบคลากรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด. วทยานพนธปรญญาวทยา ศาสตรมหาบณฑต(สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

รจรา ดวงสงค. (2550). การจดการทางสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ:Health Education and Health Promotion Management. ขอนแกน: โรงพมพมหาวทยาลยขอนแกน.

ลกขณา เตมศรกลชย. (2551). การชแนะสาธารณะดานสขภาพ. เอกสารประกอบการสอนวชาการ สรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชมชน หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต

(สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกการพยาบาลสาธารณสข, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

วรรณภา ศรธญรตน และคณะ. (2555). เสนทางสมรรถนะ สรางเสรมสขภาพองครวม. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา. ศรพร ขมภลขต และนตยา ตากวรยะนนท. (2538). ความเครยดในบทบาทและอาการเครยดของ

อาจารยพยาบาลสงกดทบวงมหาวทยาลย. วารสารพยาบาลสงขลานครนทร,15(3), 35-41. สมใจ ศระกมล และกลวด อภชาตบตร. (2547). พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. พยาบาลสาร, 33(2), 76-82.

Page 99: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

88

 

สธศา ลามชาง และคณะ. (2549). ภาวะสขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารย คณะ

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. พยาบาลสาร, 33(2) ,51-62. สธศา ลามชาง และคณะ. (2550). ภาวะสขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาจารย กลม คณะวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม.วารสารสาธารณสขศาสตร,37(2) ,86-99. สปราณ โฆวชรกล. (2542). ความเหนอยหนายและผลตภาพของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาล สงกด กระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

การบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. สรเกยรต อาชานานภาพ. (2550). การสาธารณสขมลฐานและการสรางเสรมสขภาพ: จากสากลส ไทย. ในอาพล จนดาวฒนะ สรเกยรต อาชานานภาพ สรณ พพฒนโรจนกมล (บรรณาธการ). การสรางเสรมสขภาพ: แนวคด หลกการ และบทเรยนของไทย, 25-26. กรงเทพฯ: สานกพมพหมอชาวบาน. อาภาพร เผาวฒนา และคณะ. (2554). การสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค : การประยกตแนวคด และทฤษฎสการปฏบต. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา. อจฉรา คาเชยงตา. (2544). พฤตกรรมสมพนธภาพระหวางบคคลของนกศกษาพยาบาลและของ อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวช, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. Antonovsky, A. (1979). Health, Stress, and Coping. San Francisco: Jossey-Bass. Bandura, A. (1997). Exercise of Personal and Collective Efficacy in Changing Societies. In A Bandura(Ed). Self-efficacy in Changing Societies. New York: Cambridge University Press. Baranowski, T., Mendlein, J., Resnicow, K., Frank, E., Cullen, K., & Baranowski, J. (2000).

Physical Activity and Nutrition in Children and Youth: An Overview of Obesity Prevention. Preventive Medicine, 31, S1-S10.

Bauer, M. E., Vedhara, K., Perks, P., Wilcock, G. K., Lightman, S. L., & Shanks, N. (2002). Chronic Stress in Caregivers of Dementia Patients is Associated with Reduced

Lymphocyte Sensitivity to Glucocortiocoids. Journal of Neuroimmunology, 103 (1), 84-92.

Page 100: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

89

 

Blair, S . N., & Holder, S. (2002) . Exercise in the Management of Obesity. In C. G, Faiburn & K.D. Brownell (Eds), Eating Disorders and Obesity: A comprehensive Handbook

(2nd ed.). pp. 518-523). New York: Guilford Press. Blumental, J. A., Babyak, M. A., Moore, K. A., Craighead, W. E., Herman, S., & Khatri, P. (1999). Effects of Exercise Training on Older Patients with Major Depression.

Archives of Internal Medicine, 159, 2349-2356. Brown, J. E. (2002). Nutrition Through the Life Cycle. Belmont, CA: Wadsworth/Thomson Learning. Castillo, R.A., Schneider, R. H., Alexander , C. N., Cook, R., Myers, H., Nidich, S., Haney, C., Rainforth, M., & Salerno J. (2002). Effects of Stress Reduction on Carotid Atherosclerosis in Hypertensive Africa Americans. Stroke, 31 (3), 568-573. Chernoff, R. (1999). GeriatricNutrition:The Health professional’s Handbook (2nd ed.). Gaithersburg, MD: Aspen. Christian, L. M., & Stoney, C. M. (2006). Social Support Versus Social Evaluation: Unique Effect on Vascular and Myocardial Response Patterns. Psychosomatic Medicine, 68, 914- 921. Clark, R., & Gochett, P. (2006). Interactive Effects of Perceived Racism and Coping Responses

Predict a School Based Assessment of Blood Pressure in Black Youth. Annals of Behavioral Medicine, 32, 1-9. Clay, R. (2001). Bringing Psychology to Cardial Care. Monitor on Psychology, 32 (1),1-3. Cousins, S. O. (1998). Active Living among Older Adults: Health Benefits and Outcomes. Faculty of Physical Education and Recreation, University of Alberta, Edmonton, AB, Canada, and Well Quest Consulting, LTD in Canada: Brunner. Daniel, W. W. (1987). Biostatistics: A foundation for analysis in the health sciences. New York: Wiley. De Bourdeaudhuij, I., & Sallis, J. (2002). Relative Contribution of Psychosocial Variables to The Explanation of Physical Activity in Three Population-based Adult Sample.

Preventive Medicine, 34(3) , 279-288. Dubbert, P. M. (2002). Physical Activity and Exercise: Recent Advances and Current Challenges. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70, 526-536.

Page 101: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

90

 

Dubois, D. L., Burk-Braxton, C., Swenson, L. P., Tevendale, H. D., Lockerd, E. M., & Moran, B. L. (2002). Getting by with a Little Help from Self and Others: Self-esteem and Social

Support as Resources During Early Adolescence. Development Psychology, 38(5), 822- 839.

Friedman, M. N. (2002). Family Nursing: Research Theory and Practice (5th ed.). New York: Prentice Hall. Gallagher M. B. (2005). The relationship of role strain, personal control/decision latitude, and work- related social support to the job satisfaction of distance nurse education. D.N.Sc. Widener University School of Nursing. Ganley,T., & Sherman,C. (2000). Exercise and Children’s Health : Alittle Counseling Can Pay Lasting Dividents. The Physician and Sports Medicine,28 (2),1-8. Glenister, D. (1996). Exercise and Mental Health: A Review. Journal of the Royal Society of Health, 116, 7-13. Godin, G., & Shephard, R. J. (1990). An evaluation of the potential role of the physician in

influencing community exercise behavior. Am J Health Promot, 4(4), 255-259. doi: 10.4278/0890-1171-4.4.255.

Gordon, M. (2002). Manual of Nursing Diagnosis: Including all Diagnosis Categories Approved by the North American Nursing Diagnosis Association (10th ed.). St. Louis: Mosby.

Green, L. W. & Kreuter, M. W. (1991). Health Promotion Planning : An Education and Environmental Approach (2th ed.). Toronto: Mayfield Publishing Company. Hassman, P., Koivula, N., & Uutela, A. (2000). Physical Exercise and Psychological Wellbeing: A Population Study in Finland. Prev Med, 30(1), 17-15. Hausenblas, H. A., & Downs, D. S. (2002). Relationship among Sex,Imagery, and Exercise

Dependence Symptoms. Psychology of Addictive Behaviors,16(3),169-172. Hobfoll, S. E. (1998). Stress, Culture and Community: The Psychology and Physiology of Stress.

Kiuwer Academics/Plesure Publishers. Housh, T. J., Housh, D. J., & Devries, H. A. (2002). Applied Exercise and Sport. Scottsdale,

AZ: Holcomb Hathaway.

Page 102: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

91

 

King, A. C., Castro, C ., Wilcox, S., Eyler , A. A., Sallis , J. F., & Bronson, R.C. (2000). Personal and Environmental Factors Associated with Physical Inactivity among Different Racial-

ethnic Groups of Middle-aged and Older-aged Women. Health Psychology, 19, 354-364. King, A. C., Stokols, D., Talen, E., Brassington, G. S., & Killingsworth, R. (2002). Theoretical Approaches to The Promotion of Physical Activity: Forging a Trandsdisciplinary Paradigm. Am J Prec Med, 23(2S),15-25. Kobasa, S.C. (1979). “Stressful Life Events, Personality, and Health: An Inquiry into Hardiness.” Journal of Personality and Social Psychology, 37,1-11. Lenze, E. J., Mulsant, B.H., Shear, M. K., Schullberg, H. C ., Dew, M. A., Begley, A. E., Pollock,

B. G., & Reynold, C. F. (2000). Comorbid Anxiety Disorders in Depressed Elderly Patients. Am J Psychiatry,157 (5), 722-728. Mackenzie, A. (1997). The Time Trap (3rd ed.). New York: AMACOM. Marcus, B. H., Dubbert, P. M., Forsyth, L. H., McKenzie, T. L., Stone, E. J., Dunn, A. L., et al.

(1999). Physical Activity Bejavior Change: Issues in Adoption and Maintenance. Health Psychol,19 (1), 32-41 . Martinez, M. E. (2004). Session 8 Prevention: Causes of Colorectal Cancer: Where are We going? S23. Primary Prevention of Colorectal Cancer: Lifestyle, Nutrition, Exercise. European Journal of Cancer Supplements, 2 (1), 25. Maville, J. A., & Huera, C. G. (2002). Health Promotion in Nursing. USA: Delmar. McGehe, E. G. (1997). Health-promoting behaviors of female nurse education. Clarkson College. McMurray, W. K., & Brown, W. J. (2007). Community health and wellness a socio-ecological approach (pp.54-84). Philadelphia, NY: Mosby. Murray, R. B., & Zentner, J. P. (1993). Nursing Assessment and Health Promotion Strategies Through the Life Span. Narwalk : Con Appleton & Lange. Nestle, M. (2003). Food Politics:How the Food Industry Influences Nutrition and Health.

LosAngles: University of California Press. O'Brien Cousins, S., & Gillis, M. M. (2005). “Just do it… before you talk yourself out of it”: the

self-talk of adults thinking about physical activity. Psychology of Sport and Exercise, 6(3), 313-334. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.psychsport.2004.03.001.

Page 103: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

92

 

Ohlin, B., Nilsson, P.M., Nilsson, J. A., & Berglund, G. (2004). Chronic Psychosocial Stress Predicts Long-term Cardiovascular Morbidity and Mortality in Middle-aged Men.

European Heart Journal,25 (10), 867-873. O'Neil, P. M. (2001). Assessing dietary intake in the management of obesity. Obes Res, 9 Suppl 5, 361S-366S; discussion 373S-374S. Opoku-Boateng, A. (2004). 215 Go! A Health Lifestyle Clinic for Low-income Adolescent and Their Families. Unpublished Thesis ,Drexel University,Philadelphia. Ornish, D. (2004). Was Dr. Atkins Right?. Journal of the American Dietetic Association, 104,

537-541. Pender, J. N., Murdaugh, L. C., & Parsons, A. M. (2002). Health Promotion in Nursing Practice

(4thed.). Upper saddle river, NJ: Prentice Hall. Pender, J. N., Murdaugh, L. C., & Parsons, A. M. (2006). Health Promotion in Nursing Practice

(5thed.). Pearson Education, Inc : New Jersey. Ryan-Wenger, N. A., Sharrer V.W., & Wynd , C.A. (2000) . Stress, Copping and Health in Children.In V.H.Rice(Ed). Handbook of Stress, Coping, Health: Implications of Nursing Research Theory and Practice (pp.259-333). Thousand Oaks,CA:Sage Publication. Sallis, J. F., Prochaska, J. J., & Taylor, W. C. (2002). A review of Correlates of Physical Activity of Children and Adolescents. Medicine and Science in sports and Exercise Review,21, 33-61. Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). “Positive Psychology: An Introduction” . American Psychologist, 55 (1), 5-14. Sime, W.E.(1996). Guildelines for Clinical Applications of Exercise Therapy for Mental Health. In J. L. Van Raalte and B. W. Brewer (Eds.). Exploring Sport and Exercise Psychology. (pp 159-187). Washington DC:American Psychological Association. Simonen. R. L., Videman. T., Kaprio. J., & Levalahti, E. (2003). Factors Associated with

Exercise Lifestyle-aStudy of Monozygotic Twins. Int J Sports Med, 24(7), 499-505. Siqueira, L., Diab, M., Bodian, C., & Rolnitzky, L. (2000). Adolescents Becoming Smokers: The

Roles of Stress and Coping Methods. Journal of Adolescent Health, 27(6),399-408. Snyder, M., & Lindquist, R. (2002). Complementary Alternative Therapies in Nursing (4thed.).

New York: Springer.

Page 104: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

93

 

Sothman, M., & Kastello, G. K. (1997). Simulated Weightlessness to Induce Chronic Hypoavtivity of Brain Norepinephrine for Exercise and Stress Studies. Med Sci Sports

Exerc, 29(1), 39-44. Spence, J .C. , & Lee, R.E. (2003). Toward a Comprehensive Model of Physical Activity.

Psychology of Sport and Exercise, 4, 7-24. Steinberg, H., Nicholls, B . R., Sykes, E .A. LeBoutillier,Ramlakhan,N.,Moss,T.P., & Dewey, A. (1998). Weekly Exercise Consistently Reinstates Positive Mood. European Psychologist, 3, 271-280. Steptoe, A., Owen, N., Kunz-Ebrecht, S.R., & Brydon, L. (2004). Loneliness and Neuroendocrine,

Cardiovascular , and Inflammatory StressRresponse in middle-aged Man and Woman. Phychoneuroendocrinology ,29, 593-611.

Taylor, S. (1999). Health Psychology (4th ed.). New York: McGraw-Hill. U.S. Department of Health and Human Service. (1998). Healthy People 2010. (Conference Edition, in Two Volumes). Washington, DC: U.S. Government Printing Office. WenZel, L., Glanz, K., & Lerman ,C. (2002). Stress, Coping, and Health Behavior. In K. Glang, B. K. Rimer, F.M.Lewis (Eds.) , Health Behavior and Health Education (3rd ed.). San Francisco:Jossey-Bass. World Health Organization. (1986). Ottawa Charter for Health Promotion: An International

Conference on Health Promotion. November 17-21. Copenhagen: WHO. Zaza, S., Peter, A ., &Kate, W. (2005). The Guide to Community Preventive Services What Works

to Promotion Health?. U.S.A.: Oxford University Press.

Page 105: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

94  

ภาคผนวก

Page 106: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

95  

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒ

Page 107: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

96  

รายนามผทรงคณวฒ

รายนามผทรงคณวฒในการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาแบบประเมน ปจจยทม

อทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวง

สาธารณสข

1. นางคมคาย กจวฒนชย

อดตผอานวยการวทยาลยพยาบาล บรมราชชนน สพรรณบร

2. ดร.สมใจ ศระกมล

อาจารยพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

3. พนตารวจเอกหญง ดร.ทพยฆมพร เกษโกมล

อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลตารวจ

4. ดร.เพชรนอย ศรผดผอง

นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพ เศษ สานกงานสาธารณสขจงหวดสพรรณบร

5. นางสาวพชราภณฑ ไชยสงข

อาจารยพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยนานาชาตเซนตเทเรซา จงหวดนครนายก

Page 108: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

97  

ภาคผนวก ข

เครองมอทใชในการวจย

Page 109: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

98  

แบบสอบถาม เรอง ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล

วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข

คาชแจง :

แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการศกษาวทยานพนธในหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลในสงกดวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสข ผลทไดจากการวจยจะเปนประโยชนในการวางแผนการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาลในวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง สงกดสถาบนพระบรมราชชนกตอไป

ในฐานะททานเปนอาจารยพยาบาลในสงกดวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง กระทรวงสาธารณสขโดยตรง ผวจยจงใครขอความกรณาตอบแบบสอบถามฉบบนตามความเปนจรงและตรงกบความคดเหนของทานมากทสด แบบสอบถามฉบบนแบงออกเปน 4 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลปจจยดานชววทยาและสงคมวฒนธรรมสวนท 2 การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตสงเสรมสขภาพสวนท 3 การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและสวนท 4 พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ผวจยขอรบรองวาขอมลของทาน จะถกเกบรกษาเปนความลบ ผวจยจะทาการวเคราะห และนาเสนอในภาพรวมเทานน

ผวจยขอขอบพระคณทานท เสยสละเวลา ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม และเหนคณคาในการสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล มา ณ โอกาสน

นายปรนทร ศรศศลกษณ

นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

Page 110: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

99  

สวนท 1 ขอมลปจจยดานชววทยาและสงคมวฒนธรรม คาชแจง ใหทานใสเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความทเปนจรงในปจจบนหรอเตมคาในชองวางใหสมบรณ

1. เพศ ( )1. ชาย ( )2. หญง

2. ปจจบนทานมอาย......................ป

3. สถานภาพสมรส

( )1.โสด ( )2.ค ( )3. หมาย ( ) 4. หยา ( )4. แยกกนอย

4. ทานสาเรจการศกษาระดบสงสด

( )1. ปรญญาตร ( )2. ปรญญาโท ( ) 3. สงกวาปรญญาโท

5. ทานทางานอยในภาควชา.....................................................................

6. รายไดโดยรวมของครอบครว..................................บาท/ตอเดอน

7. สถานททางาน ( )1. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร

( )2. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จกรรช ( )3. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ชยนาท ( )4. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร ( )5. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท

( )6. วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา เพชรบร

( )7. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร

8. สถานภาพการรบราชการ ( ) 1. ขาราชการ ( ) 2. ลกจางประจา ( ) 3. ลกจางชวคราว ( ) 4. อนๆ.................................................

9. ระยะเวลาการทางานเปนอาจารยพยาบาล......................ป

10. ตาแหนงทางบรหาร...................................................................................

11. ภาระงานรอง..................................................................................

12. ทานมชวโมงสอนภาคทฤษฎโดยเฉลย....................................ชวโมง/ป

13. ทานมชวโมงสอนภาคปฏบตโดยเฉลย....................................ชวโมง/ป

14. ทานเปนหวหนาโครงการวจยโดยเฉลย...................................................เรอง/ป

Page 111: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

100  

15. ทานเปนผรวมวจยโดยเฉลย...................................................เรอง/ป

16. ทานเขยนบทความเพอตพมพในวารสารทางวชาการ...................................................เรอง/ป

17. ทานเขยนตาราทางวชาการ...................................................เลม/ป

18. ทานใชเวลาในการใหบรการวชาการโดยเฉลย....................................ชวโมง/ป

19. ทานทางานดานทานบารงศลปวฒนธรรมโดยเฉลย....................................ชวโมง/ป

20. ทานทางานอนนอกเหนอจากงานประจาหรอไม ( ) 1.ไมทา ( ) 2.ทาลกษณะงาน.......................ความถ...........วน/

สปดาห

21. ทานมภาระตองดแลหรอใหการชวยเหลอบคคลในครอบครว (เชน บดา มารดา บตร หรอญาต

หรอบคคลอนทเจบปวย) เกยวกบการปฏบตกจวตรประจาวน

( ) 1.ไมม ( ) 2. ม จานวน.................คน ไดแก...................................

22. ทานใชเวลาในการเดนทางมาทางานทงไปและกลบประมาณวนละ..................................นาท

23. นาหนกตว................กก. สวนสง.....................ซม. คาดชนมวลกาย..................

24. ทานมโรคประจาตว

( ) 1. ไมม

( ) 2. ม โรคทเปน คอ..................................................................

ระยะเวลาทเปนโรคน..............................................ป

Page 112: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

101  

สวนท 2 การรบรความสามารถของตนตอการปฏบตสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ทายขอความททานตองการ โดยกาหนดความหมายแตละขอดงน มากทสด หมายถง มความมนใจ/ความมงมนวาทานสามารถปฏบตพฤตกรรม นนไดเปนประจาอยางสมาเสมอ มาก หมายถง มความมนใจ/ความมงมนวาทานสามารถปฏบตพฤตกรรม นนไดเปนประจา ปานกลาง หมายถง มความมนใจ/ความมงมนวาทานสามารถปฏบตพฤตกรรม นนไดอยางปานกลาง นอย หมายถง มความมนใจ/ความมงมนวาทานสามารถปฏบตพฤตกรรม นนไดนอย นอยทสด หมายถง มความมนใจ/ความมงมนวาทานสามารถปฏบตพฤตกรรม นนไดนอยทสด

ขอความ

ระดบความมนใจ/ความมงมนทคดวา ตนเองจะทาได

มาก ทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

1. ทานสามารถรบประทานอาหารมอเชา............................... 2. ทานสามารถรบประทานอาหารใหครบ 5 หม .................... 3. ทานสามารถรบประทานผกและผลไม............................... 4. ทานสามารถงดอาหารประเภทปง ยาง ทอด ...................... 5. ทานสามารถงดรบประทานอาหารทปรงสกๆดบๆได ......... 6. ทานสามารถดมนมพรองไขมนอยางนอย......................... 7. ทานสามารถงดการรบประทานเนอสตวตดมน.................. 8. ทานสามารถงดอาหารทมรสจด ..................................... 9. ทานสามารถงดเครองดมทมแอลกอฮอล.......................... 10. ทานสามารถออกกาลงกาย........................................... 11. ทานสามารถออกกาลงกายได....................................... 12. ทานสามารถออกกาลงกาย..........................................

Page 113: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

102  

ขอความ

ระดบความมนใจ/ความมงมนทคดวา ตนเองจะทาได

มาก ทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

13. ทานสามารถออกกาลงกาย.......................................... 14. ทานสามารถออกกาลงกาย......................................... 15. ทานสามารถอบอนรางกาย .......................................... 16. ทานสามารถผอนคลายความเครยด................................ 17. ทานสามารถสารวจขอบกพรองของตน.......................... 18. ทานสามารถเผชญกบงานทมความยงยาก...................... 19. ทานสามารถจดการกบความเครยดทเกดขน.................... 20. ทานสามารถคลายเครยดโดยหางานอดเรกทา.................. 21. ทานสามารถนอนพกผอนไดในเวลากลางคน.................. 22. ทานไมใชยานอนหลบ...............................................

สวนท 3 การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ทายขอความททานตองการ โดยกาหนดความหมายแตละขอดงน

เหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานมากทสด เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานเปนสวนใหญ ไมแนใจ หมายถง ไมแนใจวาเหนดวย หรอไมเหนดวย ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหนของทานเปนสวนใหญ ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหนของทานเลย

ขอความ เหนดวยอยางยง

เหนดวย

ไมแนใจ ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง 1. ทานไมสามารถรบประทานอาหาร..................... 2. ทานไมสามารถรบประทานอาหาร.................... 3. ทานไมสามารถงดรบประทานอาหาร................ 4. ทานไมสามารถงดรบประทานเนอสตว.............

Page 114: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

103  

ขอความ เหนดวยอยางยง

เหนดวย

ไมแนใจ ไมเหนดวย

ไมเหนดวย

อยางยง 5. ทานไมสามารถรบประทานผกและ.................. 6. ทานไมรบประทานผก................................... 7. ทานไมสามารถรบประทาน............................. 8. ทานไมคอยมเวลารบประทานอาหาร................. 9. ทานตองซออาหารสาเรจรปรบประทาน............. 10. ทานไมรบประทานอาหาร............................. 11. ทานไมสามารถดมนม.................................. 12. ทานไมสามารถงดดมเครองดมเกลอแร............ 13. ทานไมสามารถงดดมกาแฟ........................... 14. ทานไมสามารถออกกาลงกาย........................ 15. ทานไมสามารถออกกาลงกาย........................ 16. ทานไมสามารถออกกาลงกาย........................ 17. ทานไมออกกาลงกาย................................... 18. ทานอยากออกกาลงกาย................................ 19. ทานตองการออกกาลงกายทกวน................... 20. ทานไมมเวลาออกกาลงกาย.......................... 21. ทานตองสบบหรหรอดมเครองดม................ 22. ทานจะไมเลาเรองทไมสบายใจ..................... 23. ทานไมสามารถปฏบตกจกรรม..................... 24. ทานไมสามารถปฏบตกจกรรม.................... 25. ทานทราบประโยชน.................................

Page 115: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

104  

สวนท 4 พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของอาจารยพยาบาล คาชแจง กรณาทาเครองหมายถก ลงในชองความถทตรงกบความเปนจรงมากทสด โดยพจารณา เลอกตอบเพยงคาตอบเดยวในแตละขอคาถาม

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ความถในการปฏบต

ทกวน 4-6วน/สปดาห

1-3 วน/สปดาห

ไมเคยปฎบต

ดานการรบประทานอาหาร 1. ทานรบประทานอาหาร……………………………………… 2. ทานรบประทานผกและอาหาร………………………………… 3. ทานรบประทานผก……………………………………………. 4. ทานรบประทานผลไม……………………………………….. 5. ทานรบประทานผลไมทมรสหวานจด……………………….. 6. ทานรบประทานอาหารทปรงสกใหม……………………… 7 ทานรบประทานอาหารจากแหลงผลตทเชอถอได …................ 8. ทานรบประทานอาหารทมกลนรส……………………………. 9. ทานรบประทานอาหารทมไขมนสง …………………………. 10. ทานรบประทานอาหารททอด………………………………. 11. ทานรบประทานอาหารทปรงจากนามนสตว ………………. 12. ทานรบประทานอาหาร…………………………………….. 13. ทานรบประทานอาหาร…………………………………….. 14. ทานรบประทานอาหาร…………………………………….. 15. ทานดมนมไขมนตา............................................................... 16. ทานรบประทานอาหาร…………………………………….. 17. ทานรบประทานอาหาร......................................................... 18. ทานรบประทานอาหาร......................................................... 19. ทานเตมนาตาล..................................................................... 20. ทานดมเครองดมทมรสหวาน............................................... 21. ทานดมเครองดม..................................................................

Page 116: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

105  

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ความถในการปฏบต

ทกวน 4-6วน/สปดาห

1-3 วน/สปดาห

ไมเคยปฎบต

ดานการออกกาลงกาย 22. ทานออกกาลงกาย................................................................ 23. ทานเดนขนลงบนได................................................................. 24. ทานเดน................................................................................ 25. กอนและหลงออกกาลงกาย .............................................. 26. ทานออกกาลงกายตดตอกน...................................................... 27. ทานออกกาลงกายตดตอกน...................................................... ดานการจดการความเครยด 28. ทานพยายามคนหาสาเหต........................................................ 29. ทานฝกฝนจตใจใหหนกแนน ................................................ 30. ทานยอมรบเหตการณวกฤต................................................... 31. ทานบอกตวเองวาปญหาทกอยาง............................................ 32. ทานใชวธผอนคลายความเครยด............................................. 33. ทานยอมรบในสงทตนเอง...................................................... 34. ทานพดคยหรอปรกษา............................................................ 35. ทานแบงเวลา.......................................................................... 36. ทานจะหงดหงด..................................................................... 37. ทานแกปญหา........................................................................ 38. ทานผอนคลายความเครยด..................................................... 39. ทานจะรบประทานอาหารจกจก............................................. 40. ทานดมเครองดม..................................................................... 41. ทานรบประทานยา..................................................................

Page 117: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

106  

ภาคผนวก ค

หนงสอขอเชญผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอวจย

Page 118: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

107  

Page 119: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

108  

Page 120: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

109  

Page 121: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

110  

Page 122: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

111  

Page 123: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

112  

ภาคผนวก ง

หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบขอมลงานวจย

Page 124: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

113  

Page 125: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

114  

Page 126: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

115  

Page 127: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

116  

Page 128: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

117  

Page 129: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

118  

Page 130: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

119  

Page 131: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

120  

ภาคผนวก จ

เอกสารรบรองจรยธรรมการวจยในมนษย

Page 132: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

121  

Page 133: The Factors Influencing Health Promoting Behaviors of ...library.christian.ac.th/thesis/document/T035831.pdf · วิทยานิพนธ์ เรื่อง ปัจจัี่มีอิยททธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริม

  

122  

 

ประวตผวจย ชอ นายปรนทร ศรศศลกษณ วน เดอน ป เกด 18 ตลาคม 2524 ประวตการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร

(สถาบนสมทบมหาวทยาลยมหดล) พ.ศ. 2542-2546 ปรญญาตรพยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2548-2553 หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร

มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2552-2556 หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน ตาแหนงและสถานททางานปจจบน

พยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร