The Lao DECIDE info Project Lao Decide Information Pla2orm

Dr Thatheva Saphangthong, Director General Council for Science and Technology,

Ministry of Agriculture and Forest Lao PDR

စနေခၚမႈမား • “Planning ျပလပရာတြင အေကာငးဆး ျဖစမညထငသည စတကးယဥ ဥးတညခက

ျဖငသာ ျပလပေလရၿပး ၊ အခကအလက ခငလစြာျဖင ျပလပသညမာ နညးပါးပါသည။ အခကအလကမား မစလငေသာေၾကာင ျဖစေလရ။”

• အခကအလကမား ရေတာ ရပါသည။ သ႔ေသာ

– အခကအလကမားက အသးခမႈ နညးျခငး

– သးစြခြငရေအာင ေဝမမထားျခငး

– အမးစၿပး ၊ ျပနကေန

– က႑အလက ရႈေထာင အမးမး ကြျပားေနျခငး

– (ဆနးစစမႈ စြမးရညမား)

– (အေလအထ)

– (အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈ)

– (လပငနး အစအစဥမား ေရးဆြျခငး)

• အခကအလကမားက ရယ သးစြခြင ရေစမႈ ႏင ေပါငးစ အဆငေပါငးစ အတစေပါငးျခငး စသည အခကအခမားရ။

အခကအလကမား ေပါငးစညးျခငး လပငနး က႑မား တခႏင တခ အၾကား အခကအလကမား အျပနအလန ဖလယမႈ နညးပါးျခငး။ လပငနး က႑မားတြင ဆကစပမႈ မရေသာ၊ ခညးကပမႈ ပစမားျဖင စမကနး အစအစဥမား ေရးဆြျခငး။

ဥပမာ

သစေတာဌာနမ သစေတာ ႏင လမႈစးပြား အခကအလကမား

ခတဆကျခငး။

လာအႏငင၏ DECIDE info စမကနး

အခကလကစ ဆးျဖတခကချခငး ျပလပႏငေစရန အတြက အခကအလကမား အတေပါငးစပျခငး ၊ မေဝေပးျခငး ၊

အေထာကအထားေပၚ အေျခခေသာ ေလလာဆနးစစမႈမား ျပလပျခငး ႏင ဘကစ စမကနးေရးစြျခငး စသည တ႔က

ျမႇငတင ေပးပါသည။

DECIDE ၏ ရညမနးခက • လာအ အစးရအတြငး အေထာကအထားေပၚ အေျခခေသာ ၊ ဘကစ

စမကနးေရးစြျခငး ႏင ဆးျဖတခကချခငး တ႔က ပပးေပးရန။

ရညရြယခကမား • လာအ အစးရ၏ က႑ေပါငးစတြင ရႏငေနၿပးသား အဓကကေသာ သတငး ၊

အခကအလကမား က အသးဝငေအာင ျပလပျခငး ၊ မေဝေပးျခငး၊ အတ ေပါငးစပျခငး စသညတ႔က အားေပးရန ႏင ေထာကပေပးရန။

• လာအ အစးရ၏ လပငနး က႑ေပါငးစ တြင အခကအလကမား အျပနအလန ဖလယျခငး ၊ ေပါငးစပျခငး ႏင ေလလာ ဆနးစစျခငး သည တ႔က ျပလပႏငေစရန စြမးေဆာငရညမား ျမႇငမားလာေစရန အေထာကအပ ေပးရန။

• ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနး လပငနး မား အတြက သတငး အခကလက အသစမားက ဖနတးေပးရန။

စမကနး အခနကာလ

လာအ အခကအလက စစညး တငျပ ႏင ဆငးရမြေတမႈ အခကအလကမား

လာအ အခက အလက စစညး တငျပမႈ ႏင ဆငးရ မြေတြမႈျပ ေျမပ

2006

2009 2011 2012 2013 2018

ပထမ အဆင

ေျမအငါးခ စာရငးအငး

ဒတယ အဆင

လာအ အစးရ၏ ဖြ႔စညးပ အတြငး လပငနး က႑မား အၾကား ခတဆကပ

MPT e-

Government

SDI

MoHA

သတတြငး ႏင ေရအား လပစစ

MEM

ေျမႏင သဘာဝ ပါတဝနးကင

MoNRE

စကပးေရး

MAF

MPI

လမႈ စးပြား

e-Gov Center

လပငနး က႑ ေပါငးစ Lao DECIDE info မဟာဗဟာ ကက ဥးစးမႈ လပငနး က႑ အသးသးမားအၾကား စမအပခပျခငး ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ၊ လပငနး အေကာငအထည ေဖၚျခငး

DoLA, DGM

DoPC, CST NGD

LSB, NERI, DIC, DIP

MoHA MoNRE MAF MPI MEM

က႑ ေပါငးစ Lao DECIDE info

MPT

DoM

ဥးစးေကာမတ ဒဝနႀကး အဆင

ဘတအဖြ႔ ဥးေဆာင

ညြနၾကားေရးမႈး

နညးပညာ ႏင လပငနးမား အစအဖြ႔

နညးပညာရငမား အဖြ႔

နညးပညာရငမား အဖြ႔က ဌာနေပါငးစမ သကဆငရာ ဝနထမးမား ျဖင ဖြ႔စညးထားၿပး ၊ လပငနးမားက တာဝနေပးထားသည ေခါငးေဆာငမ တာဝနယ ညႇႏႈငးေပးသည။

Web Platform

အခကအလကမားက ေပါငးစပေပးသည tool

သပၸဆငရာ ရငးျမစမား

အေၾကာငးအရာမား ရးအဖြ႔အစညး

ဆငးရမြေတမႈ ႏင တနးတညမ မရမႈ ၊ ကြာဟခက လဥးေရ ႏင အမအေ႕ၾကာငးအရာ ၊ LECS

MPI: LSB, NERI MoHA: NGD

ေျမယာ က႑တြင အႀကးစား စးပြားေရး ရငးႏး ျမပႏမႈ ႏင အေရအေသြး အမးသား ပငဆငမႈစာရငး ႏင အကျဖတမႈ

MAF: DoP & CST MoNRE: NREIC, DoLA, DGM MPI: IPD, NERI MEM: DoM MPT: e-Government Center

စကပးေရး အသြငကးေျပာငးျခငး ၊ မးစကြျပားျခငး ၊ ေစးကြကမား ေပါငးစပျခငး ၁၉၉၉ ႏင ၂၀၁၁ လယယာ စကပးေရး သနးေခါင စာရငး

MAF: DoP & CST MPI: LSB, NERI

ႏငငျခား အကအည ရငးႏးျမပႏမႈ AMP စသညျဖင

MPI: DIC MAF: DoP MoNRE

အမးသား GIS အခကအလကမား MoHA: NGD

အဓက ဥးစားေပး အေၾကာငးအရာမား

အခကအလကမား ေပါငးစပျခငး

ေျမယာမား ရငးႏးျမပႏမႈ အတြက သးသပ အေကာငထညေဖၚျခငး

5%

6

72

%

- ပငဆငမႈစာရငး ျပစျခငး - တညေနရာမနေအာင ေျမပေပၚတငျခငး - တညေအာငျပျခငး ႏင ေပါငးစပျခငး - သးသပ အေကာငထည ေဖၚျခငး

- ik4d

ရငးနးျမပနမႈ အရညအေသြးရႈ႕ေထာငမ ေလလာ အကျဖတျခငး

> စနစတက ဖြ႔စညးထားေသာ ၊ ေမးခြနးပစမားျဖင အစးရ ၊ ကမၸဏ ႏင ေကးရြာမ သကဆငသမား အားေမျမနးျခငး

> မဘငးဖနး အေျချပ အခကအလကေကာကယ စေဆာငးျခငး

လပပငခြင ခေပးေသာ ေနရာ ႏင လပကငေသာ ေနရာမား ယဥၾကညပ

မလ အေျခအေန ကယျပန႔ေသာ မတဖကမား

လာအ အစးရမ စတဝငစားမႈ ရလာျခငး အထကမ ညြနၾကားခက ေပးျခငး

လာအ အစးရႏင အမားမခ ထခကလြယေသာ ကစၥမားက တျဖညးျဖညး ကငတြယျခငး ေရရည ေပါငးသငးဆကဆမႈ ႏင ယၾကညရေသာ ကြနယက

စနေခၚမႈမား

အခြငအလမး

တညေသာ အဖြ႔ဝငမား အထကတနးတြင ပါရမႈ

ခြေဝၿပး အဓပၸာယရေသာ ပငဆငမႈရျခငး

လေလာကေသာ တကတြနးႏႈးေဆာမႈ ႏင ျမငသာထငသာ ရမႈ

လာအ အစးရႏင အတြက အသစျဖစေနျခငး သကဆငသမား မားျပားျခငး (ျပညတြငး ၊ ျပညပ)

ေဒါငေဒါငျမည ေအာငျမငစြာ ရပတညႏငသ မရျခငး

DECIDE ၏ ခညးကပနညး အခကအလကႏင သတငးမား ဖလယေရး အေလအထက ျပစ ပးေထာငေပးျခငး

- ေရရည ကတကဝတျပျခငး ၊ ေျခလမး အဆငမားထား ခြျခငး ၊ ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာျမႇငျခငး

လအပေသာ အခန ႏင ခြနအား

• လအပေသာ ယၾကညမႈ အေျခခအေၾကာငးမား ဖြ႔ၿဖးေစဖ႔၊

• လပငနးက႑ အခငးခငးမား ၾကား သတငး အခကအလကမား ဖလယျခငး၏ တနဖး ႏင အကးအျမတမားက နားလညျခငး မား ဖြ႔ၿဖးေစဖ႔၊

• ဝနႀကးဌာနမား အတြငး အခကအလကမားက ကငတြယျခငး ၊ အသးချခငး ႏင မေဝျခငး စသည အသစတဓါတမား သသာထငရားစြာ စတင ေျပာငးလလာေစရန လပငနးစဥမား ၊ လပကငႏငစြမး အရညအခငးမား၊ နညးပညာ နယပယမား တ႔က ပပးျခငး

• အခကအလကမား ရေတာ ရပါသည။ သ႔ေသာ

– အခကအလကမားက အသးခမႈ နညးျခငး

– သးစြခြငရေအာင ေဝမမထားျခငး

– အမးစၿပး ၊ ျပနကေန

– က႑အလက ရႈေထာင အမးမး ကြျပားေနျခငး

– (ဆနးစစမႈ စြမးရညမား)

– (အေလအထ)

– (အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈ)

– (လပငနး အစအစဥမား ေရးဆြျခငး)

• အခကအလကမား ရေတာ ရပါသည။ သ႔ေသာ

– အခကအလကမားက အသးခမႈ နညးျခငး

– သးစြခြငရေအာင ေဝမမထားျခငး

– အမးစၿပး ၊ ျပနကေန

– က႑အလက ရႈေထာင အမးမး ကြျပားေနျခငး

– (ဆနးစစမႈ စြမးရညမား)

– (အေလအထ)

– (အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈ)

– (လပငနး အစအစဥမား ေရးဆြျခငး)

• အခကအလကမား ရေတာ ရပါသည။ သ႔ေသာ

– အခကအလကမားက အသးခမႈ နညးျခငး

– သးစြခြငရေအာင ေဝမမထားျခငး

– အမးစၿပး ၊ ျပနကေန

– က႑အလက ရႈေထာင အမးမး ကြျပားေနျခငး

– (ဆနးစစမႈ စြမးရညမား)

– (အေလအထ)

– (အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈ)

– (လပငနး အစအစဥမား ေရးဆြျခငး)

• အခကအလကမား ရေတာ ရပါသည။ သ႔ေသာ

– အခကအလကမားက အသးခမႈ နညးျခငး

– သးစြခြငရေအာင ေဝမမထားျခငး

– အမးစၿပး ၊ ျပနကေန

– က႑အလက ရႈေထာင အမးမး ကြျပားေနျခငး

– (ဆနးစစမႈ စြမးရညမား)

– (အေလအထ)

– (အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈ)

– (လပငနး လပေဆာငမႈ)

www.decide.la