(1)

   

 

 

 

การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

The Participation of Ban Tangsai Community in Mangrove Management in Tambon Lipang, Amphoe Palian, Changwat Trang

 

 

 

 

วงศปกรณ ธาราสข Wongpagorn Tharasook

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพฒนาการเกษตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Agricultural Development

Prince of Songkla University 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)  

ชอวทยานพนธ การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ผเขยน นายวงศปกรณ ธาราสข สาขาวชา พฒนาการเกษตร ______________________________________________________________________________ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ ..................................................................... ..............................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อภญญา รตนไชย) (ดร. ชนษฎา ชสข) ............................................................กรรมการ อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม (ผชวยศาสตราจารย ดร. อภญญา รตนไชย) .................................................................... ............................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อาแว มะแส) (ผชวยศาสตราจารย ดร. ปญจพล บญช) ..................................................................... (ดร. พรพมล เชอดวงผย) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปน สวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาการเกษตร

................................................................ (รองศาสตราจารย ดร. ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว ลงชอ………………………………………. (ผชวยศาสตราจารย ดร. อภญญา รตนไชย) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ลงชอ……………………………………… (นายวงศปกรณ ธาราสข) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ…………………………………. (นายวงศปกรณ ธาราสข) นกศกษา

(5)  

ชอวทยานพนธ การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ผเขยน นายวงศปกรณ ธาราสข สาขาวชา พฒนาการเกษตร ปการศกษา 2555

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา (1) การมสวนรวม และผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย (2) ปจจยสวนบคคลทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย (3) ความสมพนธระวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง กลมตวอยางทใชในการศกษามจานวน 144 ครวเรอน ซงไดจาการสมตวอยางแบบงาย วเคราะหขอมลโดยใชคารอยละ คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสถต t-test, F-test และคาสมประสทธสหสมพนธ-เพยรสน

ผลการศกษาพบวา (1) กลมตวอยางสวนใหญเปนหวหนาครวเรอน เพศชาย มสถานภาพสมรส อายระหวาง 30 - 48 ป จบการศกษาระดบประถมศกษา เปนคนดงเดมทอยในหมบาน สมาชกในครวเรอน เฉลยประมาณ 4 คน สวนใหญประกอบอาชพในครวเรอน 1- 2 อาชพ อาชพททามากทสด คอ สวนยางพารา มรายไดรวมของครวเรอนอยระหวาง 5,001 – 10,000 บาท เปนสมาชกกลมกองทนหมบาน ชองทางการรบขอมลขาวสารเกยวกบปาชายเลนทนยมมากทสดคอโทรทศน มการใชประโยชนจากปาชายเลนเปนไมใชสอยมากทสด (2) ระดบการมสวนรวม และผลของการจดการปาชายเลนโดยภาพรวมและรายดานเฉลยอยในระดบมาก (3) ปจจยสวนบคคลทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย คอ สถานภาพการสมรส อาย ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน ภมลาเนา ระดบการศกษา รายได จานวนอาชพ การเปนสมาชกกลม ชองทางการรบขอมลขาวสาร จานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน (4) ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ดานการอนรกษ ดานการดแลรกษาปาชายเลน และดานการฟนฟปาชายเลน อยในระดบปานกลาง ในขณะทความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการดานการใชประโยชนอยในระดบตา ปญหาทเกยวของกบการจดการปาชายเลนในชมชนทยงพบในปจจบน คอ ปาชายเลนถกทาลายจากการบกรกของคนจากภายนอก และความขดแยงในการใชพนทปาชายเลน อนเนองจากความเหนแกตวของคนในชมชนบางสวน

(6)  

Thesis Title: The Participation of Ban Tangsai Community in Mangrove Management in Tambon Lipang Amphoe Palian Changwat Trang 

Author: Mr. Wongpagorn Tharasook Major Program: Agricultural Development Academic Year: 2012

ABSTRACT

This study aimed to examine (1) the participation in and outcomes of mangrove management of mangrove forest by members of Ban Tangsai community (2) personal factors affecting participation in mangrove management in the community, and (3) the relationship between members’ participation and outcomes of community mangrove management in Tambon Lipang, Amphoe Palian, Changwat Trang . The sample for the study included 144 households selected by simple sampling. Data were analyzed statically using percentage, arithmetic mean, standard deviation, t-test, F-test and Pearson’s correlation coefficient.

Findings from the study reveal as follows: (1) The majority of the respondents are male heads of households, married, aged 30-48 years old, completed primary education, being born in the village, each household has an average 4 members; they are mainly engaged in rubber plantation as their main occupation, have 1-2 occupations, and the majority households have the total income between 5,001 to 10,000 baht; most of them are members of the Village Fund group; The most common channel of information about the mangrove forest is from television; They utilize mangroves mostly for wood. (2) Overall and by individual aspects, the level of participation and mangrove management is high. (3) Personal factors that affect participation in mangrove management of the community members include marital status, age, length of residence in the community, domicile, educational level, income, number of occupational engagement, group membership, channels of information, amount of utilization forms from mangrove forest. (4) The relationships between level of participation of the community and outcomes of mangrove management are as follows: Outcomes with respects to mangrove conservation, maintenance and restoration of mangrove forest are moderately correlated with the overall participation, whereas the correlation between outcomes with respect to utilization of

(7)  

mangrove forest and participation is low. Current problems related to mangrove management in the area are destruction of mangrove forest due to encroachment of people from outside the communities and conflicts in mangrove utilization affected by selfishness of some community members.

(8)  

กตตกรรมประกาศ

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทใหโอกาส และทนสนบสนนการวจยในครงนจนสาเรจลลวงไดตามเปาหมาย ขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.อภญญา รตนไชย อาจารยทปรกษาวทยานพนธเปนอยางยง ทกรณาใหคาปรกษา และชวยชแนะแนวทางในการทาวทยานพนธฉบบนใหเสรจสมบรณลลวงดวยด และขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.อาแว มะแส และอาจารย ดร.พรพมล เชอดวงผย อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ทสละเวลาใหคาปรกษา และแกไขขอบกพรองในการเขยนวทยานพนธใหมความสมบรณมากยงขน ขอขอบพระคณ อาจารย ดร.ชนษฎา ชสข และผชวยศาสตราจารย ดร. ปญจพล บญช กรรมการสอบวทยานพนธ ทกรณาใหคาแนะนา และแกไขขอบกพรองในการเขยนวทยานพนธใหมความสมบรณมากยงขน และขอบคณผใหญบาน นายเอม ขนนย และบงกาล กะฉะ บงนย บงหมน ผชวยศภวทย ผชวยอหมด ตลอดจนชาวบานชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง และพอาพล จนทเทพ หวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน – ตรง) จงหวดตรง ทเสยสละเวลา ใหการตอนรบ ประสบการณดๆ และความรแกผวจยจนทาใหการเกบขอมลเพอทาวทยานพนธครงนสาเรจลลวงไปไดดวยด ขอขอบคณเจาหนาทภาควชาพฒนาการเกษตร คณะทรพยากรธรรมชาตทกทาน ทกรณาใหความชวยเหลอในดานงานธรการตางๆ ขอขอบคณพๆ เพอนๆ นองๆ ทกคนทคอยเปนกาลงใจ ใหคาแนะนา และใหความชวยเหลอในการทาวทยานพนธในครงน

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณบดา มารดา และครอบครวผซงเปนกาลงใจทสาคญทสดในการศกษาครงนมาโดยตลอด คณความดหรอประโยชนอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนความกตญแดคณบดา มารดา และผมพระคณทกๆ ทาน ตงแตอดตจนถงปจจบน

วงศปกรณ ธาราสข

(9)

สารบญ

หนา

บทคดยอ (5) Abstract (6) กตตกรรมประกาศ (8) สารบญ (9) รายการตาราง (11) รายการภาพประกอบ (13) บทท 1 บทนา 1.1 ความสาคญ และทมาของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 4 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 1.4 นยามศพทเฉพาะ 5 บทท 2 การตรวจเอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.1 ปาชายเลน 7 2.2 แนวคดเกยวกบการจดการปาชายเลน 13 2.3 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 16 2.4 งานวจยทเกยวของ 26 2.5 กรอบแนวคดในการวจย 33 บทท 3 วธการวจย 3.1 สถานททาวจย 34 3.2 ประชากร และกลมตวอยาง 35 3.3 การเกบรวบรวมขอมล 36 3.4 เครองมอทใชในการวจย 36 3.5 การสรางและทดสอบแบบสมภาษณ 37 3.6 การวเคราะหขอมล 38 3.7 ขอบเขตการวจย 39

(10)

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการวจย และอภปรายผล 4.1 ขอมลพนฐานของกลมตวอยาง 40 4.2 ระดบการมสวนรวมของชมชนบานทางสาย 50 4.3 ผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย 59 4.4 ปจจยสวนบคคลทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลน 65 4.5 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน 86 บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ 5.1 สรปผลการวจย 92 5.2 ขอเสนอแนะ 92 บรรณานกรม 96 ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบสมภาษณทใชในการวจย

104

ภาคผนวก ข ผลการวเคราะหความเชอมนของแบบสมภาษณ 114 ภาคผนวก ค การสมภาษณผใหขอมลเชงลก 122 ภาคผนวก ง เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสาย

ตอการจดการปาชายเลน โดยวธ Least Significant Difference (LSD) ภาคผนวก จ การสมภาษณผใหขอมลเชงลก

123 137

ภาคผนวก ฉ ภาพประกอบการทาวจย 143 ประวตผเขยน 147

(11)

รายการตาราง

ตารางท หนา

1 เพศ สถานภาพ และอาย 41 2 ภมลาเนา และระยะเวลาทอาศยอยในชมชน 42 3 ระดบการศกษา และจานวนสมาชกในครวเรอน 43 4 อาชพในครวเรอน 44 5 รายได 45 6 การเปนสมาชกกลม 46 7 ชองทางการรบขอมลขาวสาร 47 8 การใชประโยชนจากปาชายเลน 49 9 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลน โดยภาพรวม

52

10 การมสวนรวมในการรวมคดและเสนอปญหา 53 11 การมสวนรวมในการตดสนใจ 54 12 การมสวนรวมในการปฏบตการ 55 13 การมสวนรวมในการรบผลประโยชน 56 14 การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล 58 15 การจดการปาชายเลนในภาพรวม 59 16 การอนรกษปาชายเลน 60 17 การดแลรกษาปาชายเลน 61 18 การฟนฟปาชายเลน 63 19 การใชประโยชนจากปาชายเลน 64 20 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการ ปาชายเลนจาแนกตามเพศ

65

21 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามจานวนสมาชกครวเรอน

66

22 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามการรบขอมลขาวสาร 68

(12)

รายการตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

23 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการ ปาชายเลนจาแนกตามสถานภาพสมรส

70

24 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามชวงอาย

72

25 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามระยะเวลาทอาศยอยในชมชน

74

26 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตาม ภมลาเนา

75

27 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามระดบการศกษา

77

28 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามจานวนอาชพ

79

29 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการ ปาชายเลนจาแนกตามรายได

81

30 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการ ปาชายเลนจาแนกตามการเปนสมาชกกลม

83

31 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน จาแนกตามการใชประโยชน

85

32 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบการจดการปาชายเลน ดานการอนรกษ ปาชายเลน

87

33 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบการจดการปาชายเลน ดานการดแล รกษาปาชายเลน

88

34 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบการจดการปาชายเลน ดานการฟนฟ ปาชายเลน

89

35 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบการจดการปาชายเลน ดานการใชประโยชน จากปาชายเลน

90

(13)

รายการภาพประกอบ

ภาพประกอบท หนา

1 กรอบแนวคดการวจย 33 2 แผนทแสดงหมบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 34

1  

บทท 1

บทนา

1.1 ความสาคญ และทมาของปญหา

ปาชายเลนเปนทรพยากรชายฝงทมความสาคญยง และนบเปนทรพยากรทมคณคามากของประเทศไทย มการใชประโยชนหลายดาน ไดแก ดานพาณชย เชน การเพาะเลยงชายฝง การผลตเฟอรนเจอร เปนแหลงพลงงานจากไม แหลงสตวนา สถานททองเทยว ดานการดารงชวต เชน แหลงวตถดบไมใชสอยในการกอสรางบานเรอน ทาเฟอรนเจอร อปกรณประมง พชสมนไพร และพชผก เศษซากพช เศษใบไมในปาชายเลนทรวงหลน ยงเปนอาหารใหกบจลนทรย สาหรายทเปนแหลงอาหารสาคญสาหรบสงมชวตตางๆในปาชายเลนชวยอนบาลสตวนาวยออน เปนทหลบภย และทอยอาศยของสตวนานานาชนด ดานการรกษาสภาพแวดลอม เชน ดดซบสงปฏกลตางๆ จากบนบกไมใหไหลลงสทะเล ปองกนดนพงทลายบรเวณชายฝง ชวยปองกนชวตทรพยสนของประชาชนทอาศยบรเวณชายฝงจากภยธรรมชาต ชวยบรรเทาความรนแรงของคลน และลมใหลดนอยลงตลอดจนลดปรมาณคารบอนไดออกไซด เพมปรมาณออกซเจนในอากาศ และดานการศกษา เปนแหลงศกษาธรรมชาตจากพรรณไมนานาพนธ สตวนา และสตวบก (คลงปญญาไทย, 2547) การจดการพนทปาชายเลนของประเทศไทยในอดต มรายงานเรมตงแตชวงกอนป พ.ศ. 2504 รฐบาลไดอนญาตใหเอกชนสามารถใชประโยชนจากไมในปาชายเลนได โดยการใหสมปทานการทาไมปาชายเลนเพอผลตถานไมอยางเดยวซงม ผรบสมปทานทาไมจานวนจากดแตตอมาภายหลงป พ.ศ. 2504 รฐบาลไดมการปรบปรงแผนการจดการปาชายเลน ในเรองของระยะเวลาการใหสมปทานเปนเวลาทนานขนจากเดมและปรบเปลยนคณสมบตของผมสทธในการรบสมปทาน การใหสมปทานในปาชายเลนไดดาเนนการเรอยมาจนสนสดสมปทานแปลงสดทายเมอป พ.ศ. 2545 อยางไรกตามตลอดระยะเวลาทผานมาพนทปาชายเลนไดมการเปลยนแปลง และมการใชประโยชนจากกจกรรมตางๆ อยางมากมาย ทาใหพนทปาชายเลนลดลง เนองจากสาเหตหลายประการ ไดแก การเพาะเลยงสตวนา การบกรกเพอทานากง การทานาเกลอ การขยายตวของเขตเมอง การทองเทยว และการอตสาหกรรม (กรมทรพยากรทางทะเล, 2552) สอดคลองกบ บาเพญ เขยวหวาน (2551) ทไดกลาวถงผลกระทบจากการใชประโยชนจากปาชายเลนวา ปญหาทรพยากรปาชายเลนทเกดจากการสงเสรมการใชประโยชนจากทรพยากร เพอการคาและสงออก ตามนโยบายการทาอตสาหกรรมเกษตรเพอการสงออกของรฐบาล โดยเฉพาะการใชพนทปาชายเลนในการเพาะเลยงสตวนาชายฝงทาใหปาชายเลนเสอมโทรม จากการสารวจครงลาสดในป พ.ศ. 2547 พบวา พนทปาชายเลนของประเทศไทย

2  

ลดลงจาก 1,579,780.77 ไร ในป พ.ศ. 2545 เหลออย 1,460,621.86 ไร ซงคดเปนรอยละ 63.53 ของพนทปาชายเลนในป พ.ศ. 2504 (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2553) จานวนของปาชายเลนทลดลงนไดสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของคนทอาศยอยในชมชนชายฝงทตงอยในปาชายเลนหรอตดกบปาชายเลนประมาณ 1,000 หมบาน ซงมความจาเปนทจะตองพงพาอาศยปาชายเลนตามวถชวตและภมปญญาทมอย ทงดานการทาประมงชายฝง และการใชไมเพอใชสอยในครวเรอน จากปญหาและผลกระทบดงกลาวนทาใหมการพยายามแกปญหาจากหลายฝาย โดยเฉพาะรฐบาล ซงใชมาตรการทางการปกครองโดยการออกเปนมตคณะรฐมนตรหลายครงดวยกน แตกไมสามารถแกไขปญหาได ซงเปนเพยงการชะลอความเดอดรอนของราษฎรเทานน จนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ซงไดใหความสาคญกบการจดการเพอการอนรกษและฟนฟ ทรพยากรธรรมชาตเปนประเดนสาคญประเดนหนง (กรมทรพยากรทางทะเล, 2552) นอกจากนยงไดมการเปดโอกาส และเพมความสามารถใหทองถน และประชาชนเขามามสวนรวมในการจดการทรพยากรของชมชนไดมากขน มการสนบสนนการกระจายอานาจสทองถนมากขน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 และ พ.ศ. 2550 (กรมทรพยากรทางทะเล, 2552) ความเคลอนไหวดงกลาวนไดสงผลใหชมชนเกดการตนตวหนกลบมามองถงความสาคญของปาชายเลน ตลอดจนทรพยากรทเกยวของ ใหชมชนในหลายพนทเกดการรวมตวเพอชวยกนดแลพนทปาชายเลนของชมชน จนทาใหพนทปาชายเลนของประเทศไทยเพมขน เปน 1,525,060 ไร ในป พ.ศ.2552 (จรพนธ หมวดจนทร, 2555) การมสวนรวมเปนสงททาไดไมงาย หลายชมชนตางเกดปญหาในการมสวนรวมในการจดการปาชายเลน ดงทชยต ผลชวนปญโญ (2543) พบวาปญหาอปสรรคในการวางแผนการจดการปาชายเลนสวนใหญ ประสบปญหาเกยวกบการวางแผนขาดความรวมมอจากคนในชมชน จากแผนทออกมาโดยภาครฐทาใหไมสอดคลองกบพนท คนในชมชนไมไดมสวนรวมในการวางแผน ทาใหไมไดรบความรวมมอจากคนในชมชน เพราะคนในชมชนรสกวาตวเองเสยผลประโยชน ในขณะทเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2552) ไดกลาวถงอปสรรคการสรางการมสวนรวม ในการนาคนทมความแตกตางกนมาทางานรวมกน โดยแตละคนตางมเปาหมาย แรงจงใจ มมมองความคดทแตกตางกน สงผลตอพฤตกรรมการแสดงออกทแตกตางกน ดงน 1) การทบคคลยอมรบกบสงททาอยในปจจบนวาเปนสงทดแลว จงไมเกดความตองการปรบปรงหรอเปลยนแปลงใหดขน และขาดความกระตอรอรนทจะเขารวม 2) การกลวความยากลาบาก เพราะการมสวนรวมไมใชเพยงการมสวนรวมในงานเทานน แตหมายรวมถงการมสวนรวมในความสาเรจ ความลมเหลว ซงแลกมาดวยการทมเท เสยสละ และยนดทางานหนกเพอสวนรวม 3) ความรสกวาตนเองไมพรอมทจะมสวนรวมในความรบผดชอบทมากขน โดยใหเหตผลวาตนเองไมมศกยภาพเพยงพอ 4) การไมรบฟง ใชวธการทางาน

3  

ตามกรอบความคดของตนเปนใหญ และ 5) การไมผกพนกบองคกร ทาใหตนเองไมปรารถนาทจะใชศกยภาพของตนเพอพฒนาองคกร หรอมสวนรวมรบผดชอบงานตาง ๆ จงแสดงออกเปนพฤตกรรม สวนตวทสนใจเพยงใหเปาหมายของตนประสบความสาเรจ แตเปาหมายภาพรวมลมเหลว อยางไรกตามมหลายชมชนทสามารถรวมมอกนดแลรกษาทรพยากรปาชายเลนของตนเองไดอยางมประสทธภาพ บานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง เปนพนทหนงทมการใชทรพยากรปาชายเลนมาอยางเขมขนนบตงแต มการสมปทานการเผาถานเพอการพาณชย เมอป พ.ศ. 2490 ไมปาชายเลนถกนามาใชเปนวตถดบในการเผาถานเพอสงขายไปยงตางประเทศ ไดแก มาเลเซย สงคโปร ฮองกง และบางประเทศแถบตะวนออกกลาง ทาใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรปาชายเลนในพนทตาบลลพงอยางรวดเรว (สนใจ หะวานนท และจระศกด ชความด, มปป.) นอกจากการใชไมเพอเผาถานแลว พนทปาชายเลนของชมชนยงถกใชประโยชนในดานอนๆ อกหลายอยาง เชน การประกอบอาชพประมงเพอการคาดวยการใชอวนรนในการจบสตวนา และการปรบพนทปาชายเลนเพอการเพาะเลยงสตวนาเชงพาณชย โดยเฉพาะเปนบอเลยงกง สงผลใหปาชายเลนของชมชนอยในสภาพทเสอมโทรมอยางมาก ทงระบบนเวศปาชายเลน รวมทงปรมาณ และชนดของสตวนาในปาชายเลนนนกลดลงดวย ชมชนบานทางสายจงไดเลงเหนวา หากปลอยปาชายเลนใหเสอมโทรมและยงคงมการใชเครองมอประมงทเปนอนตรายตอทรพยากรธรรมชาตอยเชนน ลกหลานในอนาคตคงจะไมมโอกาสรจกหรอไดเหนปาชายเลน ชาวบานจงเรมใสใจตอการอนรกษมากขน ประกอบกบในชวงประมาณ พ.ศ. 2540 ไดมโครงการปลกปาชายเลนถาวรเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถจงเกดการตนตวรบกระแสการอนรกษ และปลกปาชายเลนถวายเปนพระราชกศล สงผลทาใหพนทปาชายเลนในตาบลลพงมจานวนเพมขน อยางไรกตามในระยะแรก สมาชกชมชนยงแบงเปนสองฝาย ไดแก ฝายอนรกษ ซงยนดทจะรวมมอดวย และฝายทเหนแกผลประโยชนของตนเอง ดงนนในชวงการรเรมกจกรรมในเบองตนกรรมการหมบานจงไดขอความรวมมอจากชาวบานในชมชนบานทางสายและเจาหนาทจากภายนอกใหชวยเหลอในการจบกมผกระทาผดกฏหมาย โดยเฉพาะผทใชอวนรนเพอจบสตวนาในเขตชมชน กจกรรมดงกลาวไดดาเนนมาอยางตอเนองจนถงชวงป พ.ศ. 2544-2545 ชาวบานไดรวมลงนามสญญาประชาคม หยดการทาประมงดวยอวนรนอยางเดดขาด อยางไรกตาม ยงมการพบปญหาทเกดจากการใชทรพยากรปาชายเลนของชมชนในดานอนๆ นอกจากการใชเครองมอจบสตวนาทไมเหมาะสม ไดแกการเลยงกงในพนทปาชายเลน การลกลอบขดเพรยง การลกลอบตดไมเพอนาไปใชประโยชนสวนตว นายทนลกลอบถมดนรกลาพนทปาชายเลนเพอปลกพชผลทางการเกษตร และออกเอกสารสทธเพอครอบครอง เปนตน ซงกจกรรมเหลานนาจะสงผลกระทบตอพนท และระบบนเวศของปาชายเลนของชมชนอยางแนนอน จงเปนสาเหตใหชมชนบานทางสายหนมารวมมอกนเพอจดการปาชายเลนทยงหลงเหลอ

4  

อยใหคงความอดมสมบรณอกครง โดยไดดาเนนการจดการปาชายเลนอยางจรงจงเพอรกษาปาชายเลน และฟนฟใหกลบมาสมบรณมากทสด โดยในป พ.ศ. 2551 ไดมการจดตงศนยเรยนรเพอการอนรกษปาชายเลนชมชนขน ซงมวตถประสงคเพอสงเสรมเยาวชนใหตระหนกในการอนรกษและเหนความสาคญของปาชายเลน นอกจากนชมชนบานทางสายยงไดรบมอบหมายจากสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน ตรง) ใหชวยกนดแลพนทปาชายเลน ในหมท 7 บานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงมพนทประมาณ 5,000 ไร ชมชนจงไดมการจดเวร เพอตรวจตราพนทปาชายเลน มการประสานงานกบเจาหนาทในการดาเนนกจกรรมตางๆ เพอใหปาชายเลนมความสมบรณ สงผลใหในปจจบนคนในชมชนสวนใหญตระหนกถงความสาคญของการอนรกษปาชายเลนใหยงยนตอไป (สมภาษณ นายเอม ขนนย ผใหญบานหม 7 วนท 24 พฤศจกายน 2552) ดวยเหตผลดงกลาวชมชนบานทางสายจงเปนพนททนาสนใจ เนองจากการจดการปาชายเลนเกดขนจากตวชมชนทมความคดรเรมในการอนรกษปาชายเลน และหลงจากทชมชนบานทางสายไดดาเนนการจดการปาชายเลนมาเปนระยะเวลา 10 ป ทาใหปาชายเลนของชมชนกลบมามความอดมสมบรณอกครง โดยการมสวนรวมของชมชนอยางจรงจง อกทงพนทบานทางสายยงไมมการศกษาเกยวกบการจดการปาชายเลนในชมชน จงทาใหผวจยสนใจศกษาการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง โดยเนนการศกษาระดบของการมสวนรวม ผลของการจดการปาชายเลน และปจจยทมผลตอการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน รวมทงความสมพนธของการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงขอมลทไดจากการวจยสามารถนาไปใชวางแผนในการจดการปาชายเลน เปนแนวทางการกาหนดนโยบายขององคกรทองถน และหนวยงานทเกยวของในการจดการปาชายเลนอยางมสวนรวมตอไป 1.2 วตถประสงค

(1) เพอศกษาขอมลพนฐานของชมชนและลกษณะสวนบคคลของสมาชกชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

(2) เพอศกษาระดบการมสวนรวม และผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

(3) เพอศกษาปจจยสวนบคคลทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

5  

(4) เพอศกษาความสมพนธของการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

(1) ทราบถงระดบการมสวนรวมของสมาชกชมชน และปจจยทเกยวของกบการจดการปาชายเลน

(2) ขอมลทไดจากการศกษาสามารถนาไปใชเปนขอมลพนฐานประกอบการวางแผน กาหนดแนวทาง หรอปรบปรง การดาเนนงานในการจดการปาชายเลนอยางมสวนรวมของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ใหมความเหมาะสมยงขน

1.4 ขอบเขตการวจย

การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) มขอบเขตของการวจย ดงน 1. ขอบเขตดานเนอหา เปนการศกษาการมสวนรวมใน 5 ขนตอน คอ การคดและเสนอปญหา การตดสนใจ การปฏบตการ การรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล และผลของการจดการปาชายเลน ใน 4 ขนตอน คอ การอนรกษ การดแลรกษา การฟนฟ และการใชประโยชนพนทปาชายเลน ของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 2. ขอบเขตดานประชากร และกลมตวอยาง ประชากรในการศกษาครงน คอ ครวเรอนในชมชนบานทางสาย จานวน 233 ครวเรอน กาหนดขนาดกลมตวอยางโดยตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน ไดขนาดกลมตวอยาง 144 ครวเรอน 3. ขอบเขตดานระยะเวลาการวจย การศกษาครงนเรมเกบขอมลตงแตวนท 1 กรกฎาคม – วนท 31 ตลาคม 2555

1.5 นยามศพท

นยามศพทสาหรบการศกษาครงนประกอบดวยนยามศพทเฉพาะ และนยามศพทปฏบตการ

มรายละเอยดดงน

นยามศพทเฉพาะ

ปจจยสวนบคคล หมายถง เพศ อาย สถานภาพการสมรส ภมลาเนา ระยะเวลาทอยอาศยในชมชน สมาชกในครวเรอน ระดบการศกษา รายไดรวมของครวเรอน อาชพ การเปนสมาชกกลม

6  

ชองทางการรบขอมลขาวสาร และการใชประโยชนจากปาชายเลนของครวเรอนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง อาชพ หมายถง การทามาหากนของครวเรอนในชมชนบานทางสาย ตามความชอบหรอความถนด ทกอใหเกดรายได ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน หมายถง จานวนปทหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอนอาศยอยในชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง การเปนสมาชกกลม หมายถง จานวนการเขารวมเปนสมาชกตางๆ ทจดตงขนในชมชนบานทางสาย ชองทางการรบขอมลขาวสาร หมายถง สอกลางในการนาขาวสารเกยวกบปาชายเลนไปยงหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอนชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ไดรบ การใชประโยชนจากปาชายเลน หมายถง วธการและผลทไดจากการทคนในชมชนดาเนนการอยางใดอยางหนงหรอมากกวาในพนทปาชายเลนตามตองการ ซงเปนสงทเปนผลดหรอเปนคณตอผกระทาทไดรบจากปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

นยามศพทปฏบตการ

การมสวนรวม หมายถง ลกษณะตางๆ ทสมาชกของชมชนบานทางสายแสดงออกหรอมความเกยวของกบการจดการปาชายเลนของตาบลลพง ในขนตอน การคดและเสนอปญหา การตดสนใจ การปฏบตการ การรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล วดจากระดบคะแนนในระดบนอยทสดถงมากทสด การจดการปาชายเลน หมายถง ผลของการกระทาหรอการดาเนนการทชมชนนามาใชในการอนรกษ การดแลรกษา การฟนฟ และการใชประโยชนพนทปาชายเลน วดจากระดบคะแนนในระดบนอยทสดถงมากทสด รายได หมายถง ผลตอบแทนทครวเรอนไดรบจากการประกอบอาชพตอเดอน แบงเปน 6 ระดบ ไดแก ไมเกน 5,000 บาท, 5,001 - 8,000 บาท, 8,001 - 10,000 บาท, 11,001 - 14,000 บาท, 14,001 - 17,000 บาท และ17,000บาทขนไป ระดบการศกษา หมายถง ระดบการศกษาของหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอน

โดยแบงเปน 6 ระดบ คอ ประถมศกษา มธยมศกษา ปวช./ปวส. ปรญญาตร สงกว าปร ญญาต ร

และไมไดเรยนหนงสอ

7

บทท 2

การตรวจเอกสาร และงานวจยทเกยวของ

การศกษาการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ผวจยไดตรวจเอกสาร งานวจยทเกยวของกบปาชายเลน ความสาคญของ ปาชายเลน ปญหาทสาคญของปาชายเลน แนวคดเกยวกบการจดการปาชายเลน แนวคดเกยวกบการมสวนรวม ทฤษฎทมสวนเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชน งานวจยทเกยวของกบตวแปร และกรอบแนวคดในการวจย มานาเสนอดงตอไปน 1. ปาชายเลน 2. แนวคดเกยวกบการจดการปาชายเลน 3. แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 4. งานวจยทเกยวของ 2.1 ปาชายเลน ปาชายเลน หรอปาโกงกาง (Mangrove forest หรอ Intertidal forest) คอ กลมของสงคมพชซงเตบโตอยในเขตนาลงตาสด และนาขนสงสดบรเวณชายฝงทะเล ปากแมนาทมการผสมระหวางนาจดกบนาเคมหรออาว ปาชายเลนเปนบรเวณทอยอาศยของสงมชวตหลายชนด ทงพชและสตว สภาพแวดลอมโดยทวไปของปาชายเลนมความแตกตางอยางมากจากปาชนดอนๆโดยเฉพาะดน เนองจากมสภาพเปนดนเลนในทราบกวางใหญ ดนเหลานมความอดมสมบรณสงจากธาตอาหารทไหลมาจากแหลงตางๆ เชน จากการกดเซาะตามชายฝงและแหลงนาลาธาร อกสวนหนงมาจากซากพชซากสตวในบรเวณปาชายเลนเองโดยเฉพาะใบไมทรวงหลนทบถมกนเปนจานวนมาก เปนลกษณะเฉพาะตวทแตกตางไปจากปาบกทวไป โดยเฉพาะบรเวณทมสภาพเปนดนเลนลกมนาทวมถงเสมอกบบรเวณทเปนดนเลนตนและมนาทวมถงเปนบางครงบางคราว พนธไมทจะขนไดในบรเวณทเปนดนเลนลกจงตองมรากคาจนทแขงแรงเปนจานวนมาก รากเหลานชวยพยงลาตนใหตงตรงอยไดไมโคนลมเมอถกพายพดหรอคลนซด ไดแก พนธไมพวกโกงกางตนออนจงสามารถเจรญเตบโตตงแตอยบนตนแมจนกระทงพรอมทจะงอกรากและเตบโตเปนตนกลาทแขงแรงทนททรวงหลนลงสพนดน สาหรบสตวตางๆ ทอาศยอยในปาชายเลนตางกไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมทตางไปจากสตวในปาบกทวไปเชนกน สตวทอาศยอยตามเรอนยอดของพนธไมตางๆ ในปาชายเลนเปนพวกทไมจาเปนตองมการปรบตวโดยเฉพาะ ไดแก นก แมลงและสตวเลยงลกดวยนานมชนดตางๆ เชน ลง

 

8

หนคางคาว เสอปลา นาก แมวปา รวมทงสตวเลอยคลาน เชน ตะกวด เตา และง เปนตน (สนท อกษรแกว, 2541) 2.1.1 ความสาคญของปาชายเลน ปาชายเลนนบเปนทรพยากรทมคณคามหาศาล ทงทางดานสงแวดลอม เศรษฐกจและสงคม โดยสวนสงเสรมและพฒนาทรพยากรปาชายเลน (ม.ป.ป.) ไดสรปไว ดงน 1) ดานสงแวดลอม - เปนแหลงอนบาลสตวนาวยออน เปนทอยอาศย หลบภย สบพนธ และเจรญเตบโตของสตวนานานาชนด - ชวยลดปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดและเพมกาซออกซเจนในบรรยากาศ - เปนเกราะกาบงและลดความรนแรงของคลนลม ควบคมการกดเซาะพงทลายของ ชายฝง - ดดซบสงปฎกลและกรองของเสยจากบานเรอน และโรงงานอตสาหกรรม ไมใหไหลลงสทะเล - ทาใหเกดการการงอกของแผนดนขยายออกไปสทะเล - เปนแหลงธาตอาหารทสาคญของพชและสตว - รกษาความสมดลของระบบนเวศชายฝงและใกลเคยง 2) ดานเศรษฐกจ - เปนแหลงเพาะเลยงสตวนาเศรษฐกจทสาคญ เชน กงกลาดา หอยนางลม ปทะเล - ไมจากปาชายเลนจะนามาทาถาน โดยเฉพาะไมโกงกางจะใหถานทมคณภาพสง - ไมจากปาชายเลนหลายชนดนาไปทาเสาเขม ไมคายนสงกอสราง เฟอรนเจอร - ไมบางชนดสามารถสกดไดสารเคมทเปนประโยชน เชน แทนนน แอลกอฮอล กรดนาสม และนามนดบ 3) ดานสงคม - รกษาวถชวตและภมปญญาดงเดมของการทาประมงพนบานไวใหคงอยภายใตกระแสการพฒนา - เปนแหลงอนรกษพนธพชผกและพชสมนไพรทองถน เชน ใบชะคราม ยอดผกเบยทะเล เปนตน - เปนสถานทพกผอนหยอนใจและแหลงศกษาคนควาทางธรรมชาต - สรางรายไดใหชมชนโดยรอบพนทจากการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ

9

ประทป นวลเจรญ และคณะ (2549) ยงไดสรปความสาคญของปาชายเลนทเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตในดานตางๆ ไวดงน 1) ดานการปาไม ใชทาไมใชสอย โดยเฉพาะไมโกงกางนามาทาฟน เผาถาน ใหถานทมคณภาพด ไมปาชายเลนอกหลายชนดนาไปทาสงกอสราง เฟอรนเจอร และกลนเอาสารเคมทเปนประโยชน เชน แทนนน แอลกอฮอล กรดนาสม นามนดน ตลอดจนเปนแหลงผลตอาหารโปรตนทสาคญ 2) ดานสงแวดลอม ปาชายเลนมความสาคญในดานการอนรกษพนทชายฝงทะเลโดยเฉพาะชวยลดภาวะนาเสย และยงชวยทาใหเกดการงอกของแผนดนขยายออกไปสทะเลอกดวย 3) ดานการประมง ปาชายเลนเปนแหลงขยายพนธ และทอยอาศยของสตวนานาชนด เชน กง อนไดแก กงกลาดา กงแชบวย โดยมคนศกษาพบวาบรเวณปาชายเลนประเทศไทย มกงชนดตางๆ ประมาณ 16 ชนด กงบางชนดอาจมชวตวางไขในทะเลลก แลวเขามาเตบโตในชายฝง ขณะทสตวนาบางชนดอาจใชบรเวณปาชายเลนเปนทงแหลงเกด และอาศยจนเตบโตสบพนธตอไป สตวนาประเภทปลากเชนเดยวกบประเภทกง ทบางชนดเขามาเลยงตวในวยออนในแหลงนาชายฝงอนอดมสมบรณ จนเจรญเตบโตแลวออกสทะเลลกเพอการแพรพนธตอไป สตวนาประเภทหอยทมคาทางเศรษฐกจทพบบรเวณปาชายเลนและพนทใกลเคยง เชน บนทราบดนเลน ทราบดนทรายปนเลน ไดแก หอยนางรม หอยแมลงภ หอยแครง และหอยกะพง นอกจากน สตวนาประเภทป จะพบมากชนด เชน ปแสม และปทะเล สาหรบปทะเลสามารถนามาเลยงใหมเนอแนนหรอจบมากบรเวณปาชายเลน ปทะเล (Scylla serrata)ไมมวงจรชวตออกสทะเลลกเลยตลอดชวตจะอยอาศยในบรเวณปาชายเลน และพนทใกลเคยงเทานน สงมชวตชนดตางๆ จานวนมากทสามารถปรบตวอยไดและขยายพนธเกดขนในปาชายเลนนนเปนความสมพนธทมตอกนระหวางสงมชวตกบสงแวดลอมพชพรรณธรรมชาตชนดตางๆ เมอไดรบแสงจากดวงอาทตย เพอใชในการสงเคราะหแสงจะทาใหเกดอนทรยวตถและการเจรญเตบโต กลายเปนผผลต (Producers) ของระบบ สวนตาง ๆ ของตนไม นอกเหนอจากมนษยนาไปใชประโยชนจะรวงหลนทบถมในนาและในดน ในทสดกจะกลายเปนแรธาตของพวกจลชวน เชน แบคทเรย เชอรา แพลงกตอนตลอดจนสตวเลกๆ หนาดนทเรยกกลมนวา ผบรโภคของระบบ (Detritus consumers) พวกจลชวนเหลานจะเจรญเตบโตกลายเปนแหลงอาหารของสตวนาเลกๆ และสตวนาเลกๆ เหลาน จะเจรญเตบโตเปนอาหารของพวกกง ป และปลาขนาดใหญ นอกจากน ใบไมทตกหลนโคนตนอาจเปนอาหารโดยตรงของสตวนา (Litter feeding) กได ซงทงหมดจะเกดเปนหวงโซอาหารขน และโดยธรรมชาตแลวจะมความสมดลในตวของมนเอง แตถามการเปลยนแปลงเกดขนในขนตอนใดขนตอนหนงกจะเปนผลทาใหระบบความสมพนธนถกทาลายลง จนเกดเปนผลเสยขนได

10

เชน ถาหากพนทปาชายเลนถกบกรกทาลายจานวนสตวนากจะลดลงตามไปดวยตลอดจนอาจเกดการเนาเสยของนาตามมา(เทศบาลตาบลหนองหญาแพรก, 2553) 2.1.2 ปญหาทสาคญของปาชายเลน ประเดนปญหาทเกดขนพนทปาชายเลน เนองมาจากกจกรรมตางๆของมนษย อนไดแก การใชประโยชนทมากเกนไป การบกรกปาชายเลนเพอหาผลผลตจากปาโดยตรงจนเกนขดความสามารถของปา การแปรสภาพปาชายเลน เชน การเพาะเลยงสตวนา สรางทอยอาศย ซงสงตางๆ เหลาน ทาใหเกดผลกระทบตอพชและสตวบรเวณปาชายเลนทงสน ซงสามารถสรปปญหาของพนทปาชายเลนทเกดขนไดดงน 1) การใชประโยชนทมากเกนไป การบกรกปาชายเลนเพอหาผลผลตจากปาโดยตรง จนเกนขดความสามารถของปา ตลอดจนการอนญาตใหเขาตดฟนปาไมชายเลนมากเกนไป ลวนกอใหเกดผลกระทบตอปาชายเลนโดยตรงในแงของการใหผลผลต และการบรการตางๆ ดงกลาวแลว 2) การแปรสภาพปาชายเลน กจกรรมตาง ๆ เชน การเพาะเลยงสตวนา การทาบอปลา และการพฒนาเปนทอยอาศย มกจะไดรบการพจารณาวามคณคา และไดรบการสนบสนนใหเขาใชประโยชนในพนทปาชายเลนเพมมากขน กจกรรมการใชประโยชนจากปาชายเลนทมากเกนไป รวมทงกจกรรมทตองอาศยการแปรสภาพปาชายเลน สงผลใหพนทปาชายเลนลดลงและอาจกอใหเกดผลกระทบในทางลบดานเศรษฐกจสงคมสาหรบชมชนชายฝงทะเลได ยงไปกวานน กจกรรมตาง ๆ เหลานยงทาใหพช และสตวหลายชนดในปาชายเลนตางกสญพนธไปมากแลว (สนท อกษรแกว, 2542) การทาลายปาชายเลนเกดทจากกจกรรมของมนษย ซงเปนสาเหตสาคญในการทาลายปาชายเลนไดแก การสรางทอยอาศย การตดไม การทานากง อตสาหกรรม เหมองแร นาเกลอ การสรางทาเรอ การสรางถนน การสรางสถานทราชการ การทงขยะ การทองเทยว ผลสรปโดยรวมของการลดลงของพนทปาชายเลน จะมสาเหตตางๆ คอ 1) การเพมประชากรทาใหเกดการพฒนาประเทศดานตางๆ และบางกจกรรมจาเปนตองใชพนทปาชายเลนอยางหลกเลยงไมได เชน สรางทาเทยบเรอ การทาเหมองแร 2) ทดนปาชายเลนสวนใหญของประเทศมสถานะเปนปาสงวนแหงชาต ซงการขอใชประโยชนเปนการชวคราวสามารถทาไดตามกฎหมาย โดยเสยคาธรรมเนยมในราคาตากวาคาธรรมเนยมทวไปหลายเทาประกอบกบมปจจยเอออานวยตอการพฒนา โดยเฉพาะอยางยงผลงทนพฒนาดานเพาะเลยงสตวนารมทะเล เชน กงกลาดา

11

3) รฐไมมการกาหนดนโยบายและแผนการปฏบตเกยวกบการอนรกษปาชายเลนทชดเจนและประสานสอดคลองกบการจดการชายฝงอนๆ ทาใหเกดการขดแยงจากการพฒนาในสาขาตางๆ เชน การตดฟนไมกบการอนรกษปาชายเลน เปนตน 4) กฎหมายและระเบยบขอบงคบ เกยวกบการใชประโยชนทปาชายเลนยงไมรดกมเพยงพอ และบทลงโทษไมรนแรง ทาใหมผละเลยไมปฏบตตามโดยเฉพาะการสมปทานมกจะละเลยจนทาใหปาชายเลนทรดโทรม 5) การบกรกทาลายปาชายเลนโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมาย ซงมาจากความซบซอนในขนตอน ไมทราบวาปาชายเลนเปนปาสงวนหามบกรก เมอมการบกรกทาลายขนแลวการจบกมกยงมอาจกระทาไดทวถง และขนตอนการจบกมลงโทษกเปนไปดวยการยงยากจนบางครงทาใหเจาหนาทเกดความเบอหนาย หมดกาลงใจทาใหขาดความสนใจทจะจบกมอยางจรงจง 6) จานวนเจาหนาทดแลปาชายเลนไมสมดลกบเนอทปาทาใหดแลไมทวถง นอกจากนนอปกรณตางๆ ทใชปองกน และปราบปรามยงมไมเพยงพอ เชน หนวยจดการปาชายเลนยงไมมเรอทมประสทธภาพ 7) ความรความเขาใจเกยวกบปาชายเลนยงไมเพยงพอ และยงไมถกตองในกลมบคคลในระดบตางๆ เปนผลใหการใชประโยชนเปนไปอยางไมเหมาะสมโดยไมคานงถงผลเสยทจะเกด และบางครงหนวยราชการกละเมดกฎหมายเสยเอง (อภชย เอกวนากล, 2544 อางถงใน กฤษณะ จนทรปรางค, 2549) บารงศกด ฉตรอนนทเวช และคณะ (2548) ยงไดสรปวากจกรรมทมผลกระทบตอปาชายเลนอนเปนสาเหตทาใหเกดการเปลยนแปลงพนทปาชายเลนในประเทศไทย จนมผลทาใหปาชายเลนลดลงมปจจย ไดแก 1) การขยายตวของชมชน การลดลงของปาชายเลน เนองจากการขยายตวของชมชนจากการกอสรางอาคาร และสงปลกสรางตางๆ เชน การตดถนน นอกจากนยงมผลระยะยาวจากการระบายนาทง การถมขยะ ทาใหอทธพลของนาจดและนาเคมถกตดขาด 2) การเกษตรกรรม การทาไร ทานา ทาสวนใกลกบปาชายเลน ลวนมผลกระทบตอปาชายเลน และสงแวดลอม เนองจากนาทงถกระบายมาพรอมกบปย ยาฆาแมลง ยากาจดวชพชและโรคพช เศษวสด ตะกอนดน ปาชายเลนทคอยๆ เสอมโทรมลง จะทาใหปราศจากแนวตานทานพาย และคลนลม นอกจากนนาเคมจากการทานาเกลอยงทาใหปรมาณเกลอในพนทปาชายเลนสงขนดวย 3) สงกอสราง การกอสรางสงกอสรางใดๆ ในปาชายเลนมกจะตองตดตนไมออก กจกรรมตางๆ เหลานถอไดวาเปนการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมอยางสนเชง เชน ถนน อาคาร โรงเพาะฟก โรงงานอตสาหกรรม ทาเทยบเรอ อซอมเรอ เปนตน

12

4) การเพาะเลยงสตวนา การเลยงสตวนาตามชายฝง เชน การทานากง บอปลา และการเพาะเลยงอนๆ กมสวนทาใหพนทปาชายเลนลดลง เนองจากการตดฟนเพอเตรยมพนทตองตดตนไมออกหมด นาเสย และสงปฏกลจากการเพาะเลยงทระบายลงสพนทปาชายเลน ตะกอนดนมาทบถมบรเวณปาชายเลน การเปลยนแปลงคณสมบตของดน โครงสรางดน และปฏกรยาดน โดยการขด ตก และเปลยนแปลงผวดน 5) การทาเหมองแร เหมองแรสวนใหญทอยบรเวณปาชายเลนไดแก แรดบก ไดทาใหเกดผลกระทบโดยการตด ขด และสบดนออกจากพนท ตะกอนจากการทาเหมองแรทบถมบรเวณผวดนและรากพช นาเสยจากการทาเหมองทระบายลงสปาชายเลน ซงปจจบนนหากจะจาแนกสภาพปญหาปาชายเลนตามสภาพพนทวถชวต และวฒนธรรมแลวสามารถแบงออกได 3 ประเดนคอ 1) พนทปาชายเลนทยงคงมความสมบรณอยและมบางสวนทชมชนเขาไปอยอาศยและใชประโยชนตางๆพบมากในพนทปาชายเลนบรเวณชายฝงทะเลอนดามนในจงหวดระนอง พงงา กระบ ตรงสตล และจงหวดภเกต 2) พนทปาชายเลนทมราษฎรเขาบกรกครอบครอง และเขาใชประโยชนเพอการเลยงกงพบมากในพนทปาชายเลนบรเวณภาคตะวนออกในจงหวดระยอง และจนทบรบรเวณภาคใตฝงอาวไทย ทองทจงหวดสราษฎรธานและนครศรธรรมราช 3) พนทปาชายเลนทเอกชนมสทธครอบครองตามกฎหมาย และมอาชพการปลกปาชายเลนแตประสบปญหาไมคมทนจงเปลยนแปลงไปทาเปนพนทนากง หรอขายทดนใหกบเอกชน ปจจบนมปญหาการกดเซาะชายฝงพบมากในพนทปาชายเลนบรเวณอาวไทยตอนบนในจงหวดฉะเชงเทรา สมทรปราการ สมทรสาคร สมทรสงคราม และจงหวดเพชรบร (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2552) จากประเดนปาชายเลน ความสาคญของปาชายเลน และปญหาทสาคญของปาชายเลนขางตน อาจสรปปญหาทสาคญไดดงน 1) การขยายตวของชมชนเพอรองรบจานวนประชากรทเพมขน สงผลใหมความพยายามใชพนทปาชายเลนเพอรองรบการขยายตว 2) การบกรกครอบครอง และเขาใชประโยชนจากพนทปาชายเลนเชน การทานาเกลอ บอเลยงกง ปลกพชผลทางการเกษตร การทาเหมองแร 3) การกอสรางสงอานวยความสะดวกตางๆ เชน ถนน ทาเทยบเรอ โรงงานอตสาหกรรม 4) การนาไมจากปาชายเลนมาใชสอยมากกวากาลงการผลตของปาชายเลน

13

จากขอสรปดงกลาวจงมความพยายามทจะอนรกษ และฟนฟปาชายเลนทเสอมโทรม หรอถกทาลาย ดวยวธการตางๆ ทงการออกกฏหมายควบคม การยกเลกสมปทานทาไมจากปาชายเลน หรอความพยายามใหหนวยงานทเกยวของเขาไปบรหารจดการ จงมแนวคดการจดการปาชายเลนออกมาจากหลายๆฝายเพอใหการอนรกษ และฟนฟปาชายเลนประสบผลสาเรจ 2.2 แนวคดเกยวกบการจดการปาชายเลน การจดการทรพยากรปาชายเลนเพอใหสอดคลองกบความตองการ และเปนทยอมรบของประชาชนทเปนเจาของทรพยากรอยางแทจรง สนใจ หะวานนท และจระศกด ชความด (2547) ไดเสนอใหมการรวมมอของหลายฝายโดยเฉพาะชมชนทองถน และภาคเอกชนตางๆรวมกบภาครฐซงแนวโนมทศทางของการจดการปาชายเลนอาจสรปไดดงน - สรางจตสานกใหเกดความรกหวงแหนทรพยากรรวมกน - ปองกน รกษา ดแลและเฝาระวงทรพยากร - ปลกปาและฟนฟสภาพปาทเสอมโทรมใหดขน - ใหรจกสรางและใชประโยชนทรพยากรอยางชาญฉลาด - มความร เขาใจในธรรมชาตวทยาของระบบนเวศ และผลกระทบจากการทาลาย กฤษณะ จนทรปรางค (2549) ยงไดกลาวถงนโยบายหลก 2 ประการในการจดการทรพยากรปาชายเลน คอ 1) การอนรกษทรพยากรปาชายเลนใหเกดประโยชนสงสดตอประชาชน โดยการสงวนรกษาไว และการใชประโยชนจากผลผลตปาชายเลนในระยะยาวรวมทงการฟนฟสภาพปาชายเลนขนใหม 2) ควบคม และลดจานวนกจกรรมทใชประโยชนปาชายเลนโดยไมถกหลกการอนรกษ และนาไปสการทาลายทรพยากรปาชายเลนซงแนวทางดาเนนการเพอจดการปาชายเลนใหคงอยตามนโยบายหลก 2 ประการดงกลาวสรปไดดงน 2.1) เผยแพรขาวสารความรความสามารถ ความเขาใจทถกตองเกยวของกบปาชายเลนสประชาชนทกกลมทกระดบทมสวนเกยวของกบปาชายเลน 2.2) สนบสนนใหประชาชนในทองถนมสวนรวมในการอนรกษ และพฒนาทรพยากรปาชายเลนของตนเองในลกษณะปาชมชน 2.3) จดใหมหนวยงานพทกษปาชายเลนมกาลงคน การจบกมลงโทษผบกรกอยางเฉยบขาด และอปกรณทเพยงพอครอบคลมพนทปาชายเลนทวประเทศ

14

2.4) ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบขอบงคบตางๆ ใหมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพของปาชายเลน และมลกษณะเฉพาะทแตกตางจากปาบก 2.5) การใชประโยชนพนทปาชายเลนบรเวณใดบรเวณหนงควรเปนลกษณะเอนกประสงคเพอไมใหมการทาลายปาชายเลนเพมขน 2.6) การฟนฟปาชายเลนทเสอมโทรมในบรเวณทสงแวดลอมเอออานวย โดยรวมมอกนทงภาครฐและเอกชน 2.7) ควรสนบสนนงานวจยทเปนประโยชนในการวางแผนการจดการและฟนฟ ปาชายเลน 2.8) โครงการพฒนาทจาเปนตองดาเนนการในพนทปาชายเลนอยางหลกเลยงไมไดจะตองมการศกษาวเคราะหผลกระทบทคาดวาจะเกดขน เพอกาหนดมาตรการปองกนและแกไขอยางเหมาะสม อยางไรกตามถาหลกเลยงไดกไมควรจดทาในพนทปาชายเลน 2.9) สงเสรมการสรางสอทเปนเครองมอในการเผยแพรประชาสมพนธเกยวกบ ปาชายเลนทงในภาครฐและเอกชน

สนใจ หะวานนท และพจนา เอองไพบลย (2550) ไดรวบรวมผลทไดจากการประชมสมนาในการจดทาแผนพฒนาปาชายเลนระดบชาตตามโครงการ UNEP GEF SCS (โครงการ UNEP GEF (United Nations Environment ProgrammeGlobal Environment Facility) Project on "Reversing environment degradation trends in the South China Sea and Gulf of Thailand") มาวเคราะห และไดนาเสนอผลการจดการทรพยากรปาชายเลนวา ประกอบดวยยทธศาสตร 6 ประการ คอ 1) การอนรกษฟ นฟ และเพมพนทปาชายเลนโดยมแผนเพมพนทปาชายเลน ปองกนปราบปรามการบกรกปาชายเลน จดทาเครองหมายแสดงแนวเขตปาชายเลนและแนวกนชนปาชายเลนใหการสนบสนนชมชนทองถนในการอนรกษทรพยากรปาชายเลนอยางยงยน 2) พฒนาการใชประโยชนทรพยากรปาชายเลน และทดนโดยรอบอยางยงยนโดยไมกอผลกระทบตอสงแวดลอมวางแผน และกาหนดเขตการใชทดนปาชายเลนใหสอดคลองกบศกยภาพทดน เออตอการจดการ ใชประโยชนในการดารงชพของราษฎร 3) สนบสนนใหเกดภาคการพฒนาทรพยากรปาชายเลนบรเวณอาวไทยอยางมสวนรวมเพอขบเคลอนการอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนทรพยากรปาชายเลนทยงยนดวยการเสรมสรางศกยภาพบคลากรขององคภาคการพฒนา สงเสรมใหมกฎเกณฑของชมชนในการจดการทรพยากรปาชายเลน 4) การพฒนาฐานขอมล และการศกษาวจยเพอการอนรกษฟนฟและใชประโยชนทรพยากรปาชายเลนอยางยงยน

15

5) การจดสรางพนทปาชายเลนทเหมาะสมเปนพนทสาธต เพอสรางเครอขายการจดการ

พนท การพฒนาธรกจชมชน ตลอดจนการเผยแพรความรสพนทอน

6) การตดตามประเมนผลการจดการทรพยากรปาชายเลน และการกาหนดดชนชวด

สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลนไดจดทายทธศาสตรการจดการทรพยากรปาชายเลนประเทศไทยขน เพอเปนการกาหนดทศทางและแนวทางการจดการทรพยากรปาชายเลนอยางยงยนและสมบรณ 1) การปองกนการบกรกทาลาย และเพมพนทปาชายเลน รวมทงฟนฟความอดมสมบรณของทรพยากรปาชายเลนโดยเนนการมสวนรวมของชมชน และภาคทเกยวของ 2) พฒนาฐานขอมล และระบบตดตามตรวจสอบทเกยวของกบการจดการการใชประโยชนพนทปาชายเลน 3) การวจยและพฒนาเกยวกบภมปญญาทองถน การอนรกษ การจดการใชประโยชนทรพยากรปาชายเลนทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต 4) การสงเสรมการมสวนรวมของสถาบนการศกษา องคกรพฒนาเอกชน ชมชนทองถน และภาคทเกยวของเพอกาหนดแนวทางการอนรกษ และการใชประโยชนทรพยากรปาชายเลนอยางยงยนภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5) การพฒนา และขยายผลนวตกรรมทเกดขนจากการจดการทรพยากรปาชายเลนทสมฤทธผลในทางปฏบตอยางตอเนอง 6) การทบทวนมาตรการทางกฎหมาย และเผยแพรประชาสมพนธความรเกยวกบกฎหมายทรพยากรปาชายเลนสสาธารณชน(สวนสงเสรมและพฒนาทรพยากรปาชายเลน, 2552) กรกฎ ทองขะโชค จนทราทพย สขม และธนากร โกมลวานช (2554) ใหความเหนวา จากอดตทผานมารฐไมสามารถจดการปาชายเลนไดอยางมประสทธภาพเพยงพอ เปนเหตใหปาชายเลนไดรบการดแลไมทวถง เปนผลใหปาชายเลนถกบกรกทาลาย และเสอมโทรมจนถงขนวกฤต จนมปรมาณลดลงเปนจานวนมาก ดงนนเพอใหการจดการปาชายเลนเปนไปโดยมประสทธภาพ รฐจะตองเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการจดการปาชายเลน เนองจากประชาชนในชมชนปาชายเลนนนอยรวมกบปาชายเลนมายาวนาน มการเรยนร ความเขาใจ และรสาเหตการเปลยนแปลงของปาชายเลนไดดกวาหนวยงานรฐ ทาใหสามารถทจะใชภมปญญาทองถนมาชวยในการบรหารจดการปาชายเลนไดอยางมประสทธภาพ ซงนโยบายของรฐไดกาหนดการมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนแนวคด และทฤษฏทมสวนชวยสงเสรม สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาชายเลน เพอจะไดนามาเปนหลกเกณฑในการวเคราะหหาแนวทางการแกไขปญหาความเสอมเสอมโทรม และการลดลงของพนทปาชายเลนได

16

สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน (2555) ยงไดเสนอแนวทางดานการสงเสรมการมสวนรวมในการปองกนการบกรกปาชายเลน ไวดงน 1) จดตงกลมราษฎรอาสาสมครพทกษทะเลและชายฝง เขามามสวนรวมในการจดการ และดแลรกษาปาชายเลนในชมชนทมความอดมสมบรณใหเกดความยงยน 2) เสรมสรางความเขมแขงใหชมชนโดยการประชม สมมนา จดเวทเครอขายระดบชมชน ระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ 3) ใหชมชนมสวนรวมในการจดทาแผนการอนรกษทรพยากรปาชายเลนในพนท 4) ใหชมชนทอยในปาชายเลน เขามามสวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาชายเลนในพนทใกลเคยง 5) จดใหมการประกวดและมอบรางวลใหแกชมชน โรงเรยนและหนวยงานทองถนดเดน ดานการอนรกษปาชายเลน เพอเปนแรงกระตนใหเกดการมสวนรวม จากแนวคดเรองการจดการปาชายเลนขางตน สรปไดวา ในการจดการปาชายเลนมความพยายามทจะใหชมชนเขามามสวนในการจดการปาชายเลนดวยตวของชมชนเอง เนองจากชมชนจะเปนผททราบปญหา ความตองการ หรอการเปลยนแปลงทเกดขนกบปาชายเลนในชมชน และเพอใหมการจดการปาชายเลนในชมชนไดอยางยงยน ทาใหนาแนวคดตางๆมาสรปเปนแนวทางการจดการปาชายเลน 4 ดาน ดงน 1) ดานการอนรกษปาชายเลน 2) ดานการดแลรกษาปาชายเลน 3) ดานการฟนฟปาชายเลน และ4) ดานการใชประโยชนพนทปาชายเลน แตในการศกษาครงนผวจยจะนามาใชศกษาผลของจดการปาชายเลนใน 4 ดาน ของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 2.3 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 2.3.1 ความหมายของการมสวนรวม ประจวบ สอสาร (2542)ใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถงการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนตดสนใจในกจการใดๆ ทมผลกระทบถงประชาชน การมสวนรวมสามารถอธบายไดในหลายๆมต ตามความเขาใจดงตอไปน 1) การมสวนรวม คอ การพจารณาถงการมสวนชวยเหลอโดยสมครใจโดยประชาชนตอโครงการใดโครงการหนงของโครงการสาธารณตางๆ ทคาดวาจะสงผลตอการพฒนาชาตแตไมไดหวงวาจะใหประชาชนเปลยนแปลงโครงการหรอวจารณเนอหาของโครงการ

17

2) การมสวนรวมในความหมายกวาง หมายถง การใหประชาชนในชนบทรสกตนตวเพอทจะทราบถงการรบความชวยเหลอ และตอบสนองตอโครงการพฒนา ขณะเดยวกนกสนบสนนความคดรเรมของคนในทองถน 3) ในเรองของการพฒนาชนบท การมสวนรวม คอ การใหประชาชนเขามาเกยวของในกระบวนการตดสนใจ กระบวนการดาเนนการ และรวมรบผลประโยชนจากโครงการพฒนา นอกจากนยงเกยวของกบความพยายามทจะประเมนโครงการนนๆ ดวย 4) การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนานนอาจเขาใจอยางกวางๆ ไดวา คอ การทประชาชนไดเขารวมอยางแขงขนในกระบวนการตดสนใจตางๆ ในเรองทจะมผลกระทบตอเขา 5) การมสวนรวมในชมชน หมายถง การทประชาชนจะมทงสทธ และหนาททจะเขารวมในการแกปญหาของเขา มความรบผดชอบมากขนทจะสารวจตรวจสอบความจาเปนในเรองตางๆ การระดมทรพยากรทองถน และเสนอแนวทางแกไขใหมๆ เชนเดยวกบการกอตงและดารงรกษาองคกรตางๆ ในทองถน (ถวลวด บรกล, 2548) กฤษณะ จนทรปรางค (2549) กลาววาการมสวนรวมเปนกระบวนการรวมกนคด รวมทา รวมแกไขปญหา และกจกรรมตางๆ ในชมชน ประชาชนเปนผตดสนใจหรอเปนผกาหนดการพฒนาอยางเปนตวของตวเอง มจดประสงคไปในทศทางเดยวกน เพอกอใหเกดประโยชนในชมชนทตนเองอาศยอย และรฐจะตองกระจายอานาจใหชมชน ณวฒน สเทพากร (2550) การมสวนรวม คอ การทประชาชนรวมตวกนตดสนใจ และปฎบตในสงหนงสงใดทตรงกบความตองการของกลม เพอใหบรรลจดมงหมายในสงทคาดหวง สธ วรประดษฐ (2552) การมสวนรวมของประชาชนจดเปนรปแบบหนงของแนวคดการกระจายอานาจจากสวนกลางมาสสวนทองถน เพราะประชาชนในทองถน คอ ผรปญหาและความตองการของทองถนตนเองดกวาผอน ทงนแนวคดการมสวนรวมเรมมาตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ทมงเนนคนเปนสาคญมากกวาการเตบโตทางเศรษฐกจ ทไดพยายามเปลยนแปลงแนวทางการพฒนา จากระดบบนลงลาง (Top-down) มาเปนระดบลางขนบน (Bottom-up) จากขอความขางตน อาจกลาวโดยสรปวา การมสวนรวมเกดจากการทประชาชนหรอคนในชมชนเขารวมมบทบาทในการคดตดสนใจ การปฏบต มการรวมรบผดชอบรวมแกไขในเรองตางๆหรอในกจกรรมใดๆ ทกอใหเกดประโยชนตอทองถนหรอตอตวเองดวยความเตมใจ และมความรสกเปนเจาของ

18

2.3.2 จดมงหมายของการมสวนรวม

Broughton and Hampshire (1997) กลาวถง จดมงหมายของการมสวนรวม ดงน

1) การเสรมสรางอานาจ จะตองมการใหอานาจทเปนธรรมอยางแทจรง โดยทจะตองสรางจตสานกทด ทมตอกลมทอยในฐานะทเสยเปรยบ และสนบสนนใหกลมนไดดาเนนกจกรรมใดๆ 2) การเสรมสรางศกยภาพ วธการเรยนรทดทสดของประชาชน คอ การทไดลงมอปฏบตดวยตนเอง หากประชาชนไดรบการสนบสนนใหวางแผน และจดการในสงทตนเองตองการ ผลทไดรบจะเปนไปตามความตองการของประชาชนมากทสด 3) ประสทธผล หากประชาชนจะไดรบประโยชนอยางแทจรงจากการพฒนาแลว การตดสนใจใดๆ จะตองเกดจากความคดรวมกนของประชาชน ภายใตจดมงหมายทไดรวมกน กาหนดขน 4) ประสทธภาพ การดาเนนกจกรรมตามแผนตางๆ จะมประสทธภาพมากขนถา ดาเนนการไปดวยวธการและชวงเวลาทเหมาะสม โดยอาศยการมสวนรวม 5) การรวมทน ระหวางผทมสวนเกยวของ อาจจะเปนตวเงนหรอในรปของความชวยเหลอ เพอใหดาเนนงานบรรลจดมงหมาย และสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง 2.3.3 ขนตอนการมสวนรวม

โคเฮน และอฟฮอฟ (Cohen and Uphoff, 1980 อางถงใน ประจวบ สอสาร, 2542) ไดแบงการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) ประการแรกทจะตองกระทาคอการกาหนดความตองการ และการจดลาดบความสาคญ ตอจากนนกเลอกนโยบาย และประชากรทเกยวของกบการตดสนใจในสวนเรมตนการตดสนใจในชวงการดาเนนการตามแผนและการตดสนใจในชวงการปฏบตการตามแผนทวางไว ขนตอนท 2 การมสวนรวมในการดาเนนงาน (Implementation) เปนองคประกอบของการดาเนนงานถดจากขนตอนท 1 เพอชวยใหการดาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพใน สวนขององคประกอบของการดาเนนงานนนจะไดมาจากคาถามทวาใครจะทาประโยชนใหแกโครงการไดบาง และจะทาไดโดยวธใด ขนตอนท 3 การมสวนรวมรบผลประโยชน (Benefit) ในสวนทเกยวของกบผลประโยชนนน นอกจากผลประโยชนในเชงปรมาณ และคณภาพแลว จะตองพจารณาถงการกระจายผลประโยชนภายในกลมดวย ผลประโยชนของโครงการนจะตองคานงถงประโยชน โทษตอบคคล และสงคมดวย

19

ขนตอนท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) ในสวนของการมสวนรวมในการประเมนผลนนสงสาคญทควรสงเกต คอ ความเหน (Views) และความคาดหวง (Expectation) ชชาต พวงสมจตร (2540) จาแนกขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน คอ ขนท 1 การมสวนรวมในขนรเรมโครงการเปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการคนหาปญหา และสาเหตของปญหาภายในชมชน ตลอดจนการมสวนรวมในการตดสนใจกาหนดความตองการของชมชน และมสวนในการจดลาดบความสาคญของความตองการนนๆ ขนท 2 การมสวนรวมในขนวางแผน เปนขนทประชาชนเขามสวนรวมในการกาหนดนโยบาย วตถประสงคของโครงการกาหนดวธการ แนวทางการดาเนนงานและกาหนดทรพยากร แหลงของทรพยากรทจะใชในโครงการ ขนท 3 การมสวนรวมในขนดาเนนโครงการเปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการทาประโยชนใหแกโครงการ โดยการรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสดอปกรณและ แรงงานหรอโดยการบรหารงานและประสานงานตลอดจนการดาเนนการขอความชวยเหลอจากภายนอก ขนท 4 การมสวนรวมในขนประเมนผลโครงการเปนขนทประชาชนเขามามสวนรวมในการประเมนวาโครงการทพวกเขาดาเนนการนนบรรลวตถประสงคทกาหนดไวหรอไม การประเมนผลนอาจเปนการประเมนผลยอย (Formative Evaluation) ซงเปนการประเมนผลความกาวหนาของโครงการทกระทากนเปนระยะๆ หรอการประเมนผลรวม (Summative Evacuation) ซงเปนการประเมนผลสรปรวบยอดของโครงการทงหมด สวน ชลภรณ ฉมเจรญ, 2544 (อางถงใน กฤษณะ จนทรปรางค, 2549) ไดเสนอขนตอนของการมสวนรวมในการดาเนนงานใหบรรลวตถประสงค และนโยบายการพฒนาทกาหนดไว คอ 1. รวมทาการศกษา คนควา ปญหา และสาเหตปญหาทเกดขนในชมชนรวมตลอดจนความตองการของชมชน 2. รวมคนหา และสรางรปแบบ และวธการพฒนา เพอแกไขและลดปญหาของชมชน หรอเพอสรางสรรคสงใหมทเปนประโยชนตอชมชน หรอสนองความตองการของชมชน 3. รวมวางนโยบาย แผนงานหรอโครงการ หรอกจกรรมเพอขจด และแกไขสนองความตองการของชมชน 4. รวมตดสนใจในการใชทรพยากรใหเปนประโยชนตอสวนรวม 5. รวมจดหรอปรบปรงระบบการบรหารพฒนาใหมประสทธภาพและประสทธผล 6. รวมการลงทนในกจกรรมโครงการของชมชนตามขดความสามารถของตนเอง และของหนวยงาน

7. รวมปฏบตตามนโยบาย แผนงาน โครงการและกจกรรมใหบรรลตามเปาหมาย

20

ทวางไว 8. รวมควบคม ตดตามประเมนผล และบารงรกษา โครงการ และกจกรรมทไดทา ไวทงโดยเอกชนและรฐบาลใหใชประโยชนไดตลอดไป อคน รพพฒน (2547) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน คอ ขนท 1 การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา : ขนตอนนเปนสวนแรกทสาคญทสด เพราะถาชาวบานยงไมสามารถเขาใจปญหาและคนหาสาเหตของปญหาดวยตนเองได กจกรรมตางๆ ทตามมากไรประโยชน เพราะจะขาดความเขาใจและมองไมเหนความสาคญของกจกรรมนน แตอาจมองปญหาไดไมเดนชด เจาหนาทหรอนกพฒนาจงเสมอนกระจกเงาผคอยสะทอนภาพใหชมชนมองเหนและวเคราะหปญหาได ขนท 2 การมสวนรวมในการวางแผนดาเนนกจกรรม : การวางแผนการดาเนนกจกรรมเปนขนตอนทขาดไมได หากเจาหนาทหรอนกพฒนาตองการแตผลงานการพฒนาใหเสรจสนโดยฉบไว กจะดาเนนการวางแผนงานดวยตนเอง การมสวนรวมของชมชนในการวางแผน จะชวยใหชมชนเขาใจปญหาพฒนาประสบการณของตนเองและสามารถวางแผนไดดวยตนเองในทสด ขนท 3 การมสวนรวมในการลงทนและการปฏบตงาน : ชมชนมทรพยากรทสามารถลงทนและปฏบตงานได เพราะจากประสบการณการทางานในชนบท อยางนอยกมแรงงานของตนเองเปนขนตาสดทจะเขารวมได และในหลายๆแหงกสามารถทจะรวมลงทนในกจกรรมหลายๆ ประเภทได การรวมลงทนและปฏบตงานจะทาใหชมชนรจกคดตนทนใหกบตนเองในการดาเนนงานและจะระมดระวงรกษากจกรรมททาขนเพราะจะมความรสกรวมเปนเจาของ ทาใหไดเรยนรการดาเนนกจกรรมอยางใกลชด และเมอเหนประโยชนกสามารถจะดาเนนกจกรรมชนดนนดวยตนเองตอไปได ขนท 4 การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน : ขนตอนนเปนขนตอนสดทายทสาคญเปนอยางยงอกเหมอนกน เพราะถาหากการตดตามและการประเมนผลงานขาดการมสวนรวมของชมชนแตเปนการดาเนนการโดยบคคลภายนอก ชมชนกไมสามารถทราบวางานททาไปนนไดรบผลด ไดรบประโยชนอยางไรหรอไม ถงแมอาจจะมผโตแยงวาการประเมนทเทยงธรรมทสดนาจะมาจากบคคลภายนอกทไมไดยงเกยวกบกจกรรมนนๆ แตการผสมผสานระหวางคนภายนอกกบชมชนนาจะเกดประโยชนตามวตถประสงคมากกวา เพราะนอกจากจะเปนการประเมนแลว ยงแลกเปลยนความรความเขาใจในกระบวนการประเมนและเปนการเผยแพรกจกรรมออกไปสชมชนอนๆ สวนอภญญา กงสนารกษ (2544) ไดนาเสนอขนตอนการมสวนรวมของชมชนวา ชมชนตองมสวนรวมใน 4 ขนตอน คอ

21

1. การมสวนรวมในการรเรมโครงการ รวมคนหาปญหาและสาเหตของปญหาภายในชมชน รวมตดสนใจกาหนดความตองการและรวมลาดบความสาคญของความตองการ 2. การมสวนรวมในขนการวางแผน กาหนดวตถประสงค วธการ แนวทาง การดาเนนงาน รวมถงทรพยากรและแหลงวทยากรทจะใชในโครงการ 3. การมสวนรวมในขนตอนการดาเนนโครงการ ทาประโยชนใหแกโครงการ โดยรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสดอปกรณ และแรงงาน 4. การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ เพอใหรวาผลจากการดาเนนงานบรรล วตถประสงคทกาหนดไวหรอไม โดยสามารถกาหนดการประเมนผลเปนระยะตอเนองหรอประเมนผลรวมทงโครงการในคราวเดยวกได นอกจากน วรช วรชนภาวรรณ (2547) ไดสรปขนตอนการเขามามสวนรวมของชมชน และนาเสนอขนตอนการมสวนรวมใน 2 ลกษณะ ไดแก ลกษณะท 1 มขนตอน ดงน 1. การคด 2. การตดสนใจ 3. การวางแผน 4. การลงมอปฏบต

ลกษณะท 2 มขนตอน ดงน 1. การกาหนดปญหา 2. การวางแผน 3. การดาเนนงาน 4. การประเมนผล 5. การบารงรกษา และพฒนาใหคงไว 2.3.4 แนวทางการจดการการมสวนรวมของประชาชน สมลกษณา ไชยเสรฐ (2549) ไดแบงแนวทางการจดการการมสวนรวมของประชาชนทมวตถประสงคหลกเพอใหประชาชนทเปนบคคลหรอคณะบคคลเขามามสวนรวมในขนตอนตางๆในการดาเนนการพฒนา ชวยเหลอ สนบสนนทาประโยชนในเรองตางๆ หรอกจกรรมตางๆ ตงแตรวมคด รวมตดสนใจ รวมดาเนนการ รวมรบผลประโยชน และรวมประเมนผล เพอใหเกดการยอมรบ และกอใหเกดผลประโยชนสงสดกนทกฝาย โดยไดสรปแนวทางทนาสนใจ ไวดงน 1) การรบร (Perception) ตองสรางสานกใหทงภาครฐและประชาชน มความตระหนก การรบร การยอมรบในสทธหนาทและสวนรวมของทกกลมทกฝาย โดยภาครฐนน เจาหนาทของรฐ

22

จะตองสรางสานกใหมวากจการทตนรบผดชอบ ไมใชกจการของรฐทตนเทานนมสทธตดสนใจ แตเปนสาธารณกจทสาธารณชนชอบทจะมสวนรวมในการคด รวมกระทาหรอตรวจสอบ สวนประชาชน การรบรและยอมรบในสทธหนาทตลอดจนการมสวนรวมนน ตองเขาใจวาตน ผอน ตางกมสทธหนาทและสวนรวมเสมอกนตามหลกการเทาเทยมกน 2) ทศนคต (Attitude) ตองสรางความเขาใจ และปรบทศนคตของบคลากรภาครฐและภาคประชาชนทงสองฝาย ใหมทศนคตทดตอการมสวนรวมของประชาชน กลาวคอ ภาครฐจะตองเหนการมสวนรวมของประชาชนเปนเรองทตองสงเสรมเพอประโยชนหลายประการ อาท เพอการไดขอมล ขอเทจจรงความคดทหลากหลาย รวมทงบคลากรภาครฐผรบผดชอบดานการมสวนรวม จะตองมทศนคตทดตอประชาชนตอกระบวนการมสวนรวม ตลอดจนตองมความอดทนในการทางานกบประชาชน กอใหเกดความสมพนธอนดระหวางประชาชนกบเจาหนาททาใหเกดความไววางใจซงกนและกนมากขน สงผลใหกจกรรมการมสวนรวมบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ 3) ความเชอมนและไววางใจ (Trust) การมสวนรวมนน ตองสรางใหสมาชกมความเขาใจและมความจรงใจในการเขารวม สงทจะไดตามมาคอความเชอมนและไววางใจ (Trust) ในองคกร โดยการสรางความเชอมนและไววางใจกนนน ตองแสดงใหเหนอยางชดเจน กาหนดใหเปนรปธรรมและเปนวฒนธรรมขององคกร ซงการสรางความเชอถอ ศรทธาความไววางใจกนและกน เปนเงอนไขสาคญทจะทาใหกระบวนการมสวนรวมประสบความสาเรจหรอลมเหลว 4) การแลกเปลยนขอมลขาวสาร (Information-sharing) สรางกลไกเพอการแลกเปลยน ขอมลขาวสาร เนองจากการมสวนรวมเปนกระบวนการททาใหขอมลขาวสาร ทงดานทเปนขอเทจจรงและดานทเปนความคด ความรสก ความคาดหวง ไดถกแสดงออกมาอยางหลากหลายลมลกอยางสมบรณครบถวนมากขน ซงจะทาใหการวนจฉยปญหา หรอการเสนอทางเลอกในการแกไขปญหามหลากหลาย ตรงกบความตองการมากขน ผลทตามมาคอทาใหการตดสนใจในการกาหนดนโยบาย และการวางแผนดาเนนไปไดอยางรอบร รอบคอบและรอบดานยงขน ทงนการทประชาชนจะมสวนรวมไดอยางมประสทธภาพนน จาเปนทจะตองมความร ขอมลขาวสารเพยงพอในนโยบายทตนตองการมสวนรวมดวยเชนกน 5) ฉนทามต (Consensus) การมสวนรวมเปนการสรางฉนทามต โดยการใหประชาชนและผทเกยวของทกภาคสวนเขารวม ในการหาวธแกไขปญหาทยงยากซบซอนรวมกน หาทางออกสาหรบการแกไขปญหาตาง ๆ ในทางสนต เปนทยอมรบหรอเปนฉนทามตของประชาสงคมซงทกคนยนยอมเหนพองตองกนในทกๆขนตอนของกระบวนการมสวนรวม โดยการยอมรบระหวางกลม และหาขอสรปรวมกนไดทกฝาย แมวาอาจจะมความเหนทแตกตางกนกตาม กตองสามารถทจะปรบ

23

ความเหนทตางกน โดยการเจรจาหาขอยตททกฝายยอมรบกนไดอยางสนตวธ เพอนาไปสขอสรปทเหนพองหรอฉนทามตรวมกนไดทกฝาย 6) การมปฏสมพนธ (Interaction) องคกรการมสวนรวมตองสรางใหเกดการม ปฏสมพนธระหวางกนในองคกร คอจะตองจด กจกรรมททาใหมการพบปะ พดคย แลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหนของกนและกนเปนการสอสารแบบ 2 ทาง (Two Ways Communication) กอใหเกดความสมพนธทดระหวางกน ซงจะนาไปสการลดอคตทมตอกน และเกดความเขาใจทดขนระหวาง ผทเขารวม สงเหลานนบวาเปนกลไกทจะชวยปองกนความขดแยง ทอาจจะเกดขนหรอกรณทมความขดแยงเกดขนแลวกจะเปนกลไก ทชวยบรรเทาความขดแยงใหลดระดบความรนแรงลงได 7) การประเมนผล (Appraisal) ตองมระบบการประเมนผล เนองจากการประเมนผลเปนขนตอนหนงในกระบวนการมสวนรวม และถอเปนเครองมอสาคญอยางหนงของผบรหารในการบรหารทรพยากรบคคลใหเกดประโยชนสงสด องคกรใดทมการประเมนผลการปฏบตงานทเปนธรรม โปรงใส และขจดทศนคตสวนตวออกไดมากทสดถอวาองคกรนนใชเครองมอนเกดผลประโยชน ซงผลของกระบวนการประเมนผลกจะกลายเปนปจจยนาเขาในกระบวนการมสวนรวมในขนตอนการวางแผน เพอนาปญหาอปสรรคทเกดขนในทางปฏบตมาปรบปรงแกไข และพฒนาผลการดาเนนงานใหมประสทธภาพยงขน 8) ความเปนอสระ (Independence) องคกรการมสวนรวมจะตองมความเปนประชาธปไตยโดยการใหเกยรต ยอมรบความคดเหนของกนและกน สมาชกทกคนในองคกรมอสระทางความคด การทสมาชกมสวนรวมในการเสนอความคดเหน และตดสนใจจะเปนปจจยใหเกดความรสกรบผดชอบรวมกน ซงหลกการและเงอนไขสาคญของการมสวนรวมประการหนงคอ ความเปนอสระหรอความสมครใจทจะเขารวมหรอไมเขารวมการบงคบไมวาจะอยในรปแบบของการคกคามการระดม และการวาจางไมถอวาเปนการมสวนรวม 9) กาวไปขางหนาอยางตอเนอง (Onward-doing) องคกรการมสวนรวม ตองเปดโอกาสประชาชนเขามามสวนรวมอยางตอเนองสมาเสมอ เนองจากการมสวนรวมของประชาชนทาใหเกดประสบการณ การเรยนรใหม ความคดใหมททาทายอยางตอเนอง ดงนน เพอใหเกดการมสวนรวมของภาคประชาชนทกาวไปขางหนาอยางตอเนอง ภาครฐจะตองเตรยมประชาชนใหมความพรอม และเหนประโยชนของการมสวนรวมดวยการใหความร และการสรางความเขาใจในบทบาทของการมสวนรวมภาคประชาชนรวมทงมการพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกน และกนอยางตอเนอง

24

จากแนวคดการมสวนรวม และงานวจยเกยวกบการมสวนรวมขางตน สรปไดวา การมสวนรวมเกดจากรวมคด รวมลงมอทา รวมตดสน เพอแกปญหาในเรองตางๆหรอหรอกจกรรมใดๆทจะกอใหเกดประโยชน โดยผานขนตอนการมสวนรวม ใน 5 ขนตอน คอ การมสวนรวมคดและเสนอปญหา การมสวนรวมตดสนใจ การมสวนรวมปฎบตการ การมสวนรวมรบผลประโยชน และการมสวนรวมตดตามและประเมนผล ซงผวจยไดนามาใชเปนแนวทางในการกาหนดลกษณะการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงชมชนอาจจะเขารวมในทกขนตอน หรอขนใดขนตอนหนงกได 2.3.5 ปจจยทมผลตอการมสวนรวม แอลวนเบอรนารค (Alvin Bernard, 1958) กลาวถงปจจยททาใหเกดการมสวนรวม ไดแก 1) อาย 2) เพศ 3) สถานภาพทางสงคม 4) อาชพ 5) การศกษา 6) ถนทอยอาศย 7) ระยะเวลาทอยอาศย และระยะเวลาทอยอาศยในทองถน 8) ปจจยอนๆเชนการอาศยในเมองหรอชานเมองคานยมทศนคต โคเฮน และอฟฮอฟฟ (Cohen &Uphoff, 1977) กลาวถงบคคล 4 ฝายทมสวนสาคญในการมสวนรวมประกอบดวยประชาชนในทองถนผนาทองถนเจาหนาทของรฐ และบคคลภายนอกสาหรบการมสวนรวมของประชาชนยงมปจจยหลายอยางทมสวนเกยวของกบการมสวนรวมไดแก 1) อายและเพศ 2) สถานภาพในครอบครว 3) ระดบการศกษา 4) สถานภาพทางสงคม 5) อาชพ 6) รายไดและทรพยสน 7) ระยะเวลาทอยอาศยในทองถน 8) พนทถอครองและสถานการทางาน

25

ชเกยรต ภยล (2536) ไดกลาวถงปจจยทมผลตอการมสวนรวมออกเปน 3 ปจจย คอ 1) ปจจยสวนบคคลไดแกลกษณะสวนบคคลเชนเพศอายการศกษาเปนตน 2) ปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคมไดแกรายไดสถานภาพระยะเวลาในการดารงตาแหนงเปนตน 3) ปจจยทางดานการตดตอสอสารไดแกการตดตอรบฟงขาวสารตางๆ รชน จกรชวย (2550) ไดสรปปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนคอ 1) ปจจยสวนบคคลดานเศรษฐกจและสงคมไดแกเพศอายอาชพรายไดเฉลยตอเดอนของครวเรอนระดบการศกษาระยะเวลาทอยอาศยการใชประโยชนจากปาชายเลนการฝกอบรมและประสบการณ 2) ปจจยกระตนไดแกความร และการรบรขอมลขาวสาร

โรเจอร และชเมคเกอร (Rogers andShoemaker, 1971) สาหรบชองทางการสอสารความรโรเจอรกลาววาประกอบดวยกระบวนการของผสงสารหรอแหลงกาเนดสารชองทางการสอสาร และผรบสาร ชองทางสอสารเปนวธการทผสงขาวนาขาวสารไปยงผรบสารซงแยกได 2 ลกษณะคอ - ชองทางสอสารมวลชน (mass media channel) เปนวธทางในการถายทอดขาวสารทเกยวของกนกบสอมวลชนเชนหนงสอพมพนตยสารวารสาร และสงพมพอนๆ ภาพยนตร วทย โทรทศน เปนตน - ชองทางสอสารระหวางบคคล (interpersonal channel) เปนการตดตอระหวางบคคลเพอถายทอดขาวสารระหวางผสงสารกบผรบสาร จากปจจยทมผลตอการมสวนรวมดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปปจจยทมผลตอการมสวนรวมมาใชในการศกษาครงน ไวดงน 1) อาย เพศ และสถานภาพในครอบครว 2) สถานภาพสมรส 3) ระดบการศกษา 4) การเปนสมาชกกลม 5) อาชพ 6) รายไดครวเรอน 7) ระยะเวลาทอยอาศยในชมชน และภมลาเนา 8) ชองทางการรบขอมลขาวสาร 10) การใชประโยชน

26

2.4 งานวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของในการศกษาครงนทาใหไดตวแปรทนามาใชการวจยประกอบดวย ตวแปรการมสวนรวม การจดการ และปจจยสวนบคคล ดงน 2.4.1 งานวจยทเกยวของกบการมสวนรวม ชลภรณ ฉมเจรญ (2544) ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและฟนฟปาชายเลน ตาบลคลองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม พบวาการมสวนรวมของประชาชนอยในระดบปานกลาง จากการวเคราะหการมสวนรวม 4 ขนตอน ไดแก การมสวนรวมในการเสนอความคดเหน การประชมวางแผนดาเนนการ การปฏบตงานตามแผน และการตดตามและประเมนผลพบวาปจจยทมความสมพนธตอการมสวนรวมมากทสด คอ การเปนสมาชกกลมทางสงคม รองลงมา ไดแก การเขารบการฝกอบรม และการไดรบเอกสารหรอขาวสาร บรรจง กนะกาศย (2540) ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาปาชายเลน:ศกษาเฉพาะกรณ จงหวดจนทบร ผลการศกษาพบวา ปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม ความรความเขาใจเรองการพฒนาปาชายเลน ไมมผลทาใหเกดความแตกตางในการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาปาชายเลน ปจจยททาใหเกดความแตกตางของการมสวนรวมในการพฒนาปาชายเลน คอ การตดตอสอสารและการคาดหวงผลประโยชนจากการรวมพฒนาปาชายเลนของประชาชน สาราญ รกชาต (2548) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชายเลนปากนาเวฬ จงหวดจนทบร พบวา ชาวบานไมเคยไดรบการฝกอบรม แตมประสบการณในการอนรกษทรพยากรปาไม การทางานรวมกบเจาหนาท มความรเกยวกบระบบนเวศปาชายเลนอยในระดบสง มระดบการมสวนรวมในการอนรกษปาเลนนอย สวนปจจยทมความสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชายเลน ไดแก ระดบการศกษา ระยะเวลาในการตงถนฐาน อาชพหลก รายไดของครวเรอน ขนาดพนทถอครอง การไดรบการฝกอบรม ประสบการณในการอนรกษทรพยากรปาไม และประสบการณการทางานกบเจาหนาท อรรครา ธรรมาธกล (2550) ศกษาเรองการมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมปาชายเลนของประชาชนตาบลหงาว อาเภอเมอง จงหวดระนอง พบวาระดบการมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมปาชายเลนอยในระดบปานกลาง เนองจากกลมตวอยางสวนใหญ มการศกษาตาระดบประถมศกษา ในดานการรบรขาวสารเกยวกบการจดการสงแวดลอมปาชายเลนไมอยในเกณฑทด นอกจากนกลมตวอยางใหความสาคญมากทสดกบการรวมลงมอปฏบตหรอสละทรพยและแรงงานในการจดการสงแวดลอมปาชายเลนในเรองของการรวมปลกปาชายเลนในวนสาคญตางๆ ททางหนวยงานหรอชมชนจดขน

27

2.4.2 งานวจยทเกยวของกบการจดการ ชชาต พวงสมจตร (2546) ศกษาเรองการจดการปาชมชนปาชายเลนบานดาโตะ ตาบลแหลมโพธ อาเภอยะหรง จงหวดปตตาน ผลการศกษาสรปไดดงน ปจจยทมอทธพลตอการจดการปาชมชน ประกอบดวย 4 ประการ คอ ดานธรรมชาต เชน พนธพช พนธสตว นา ดานเศรษฐกจ เชน ไมใชสอยของชมชน ฟนและถาน แหลงอนบาลสตวนา ดานสงคมและวฒนธรรม เชน ผนา ชาวบาน ความเชอ องคกรสนบสนน ดานบรหารการจดการ เชน นโยบายของรฐเกยวกบเรองปา อทธพลภายนอก กฎเกณฑในการจดการทรพยากร สวนของวธการจดการปาชมชน ประกอบดวยกจกรรมทสาคญ 4 ประการ คอ ดานการวางแผนการจดการปาชมชน เชน การสรางจตสานกและความรเกยวกบปาชมชน การกาหนดพนท ดานการจดสรรผลประโยชนแกชมชน เชน การใชประโยชนจากไมใชสอยและของปา การทาการประมง ดานการควบคมบงคบใชระเบยบของชมชน เชน การควบคมโดยใชความเชอหรอจารตประเพณ การควบคมโดยใชบทบาทของผนาชมชน การควบคมดวยกระบวนการมสวนรวมของชมชน และดานการรบรองสทธตางๆ เชน การรบรองสทธการใชสอยของชมชนและการรบรองสทธเปนปาชมชนโดยรฐ ดาด ชาลเดน และคณะ (2548) การศกษาการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนชมชนบานคลองลด อาเภอทาแพ จงหวดสตล ผลการศกษาพบวา รปแบบการจดการปาชายเลน มการแบงเขตออกเปน 4 เขต คอ เขตอนรกษเพอการเรยนร เขตเพาะพนธกลาไม เขตเพาะพนธพชสมนไพร และเขตพนธจาก มการบอกอาณาเขตของปาชายเลนดวยการตดปาย เปนขอตกลงรวมกนของชมชนในการบรหารดแล หากตองการใชไมจะตองขออนญาตและหากละเลยไมปฏบตตามกฎจะถกลงโทษตามกฎระเบยบ มแผนฟนฟปา ปละ 2 ครงคอ ปลอยสตวนาและรวมปลกปาทดแทน โดยในดานการจดการชมชนไดรบการสนบสนนจากรฐอกดวย นอกจากนในดานองคความรของชาวบานจากการศกษา พบวา ชาวบานในชมชนมจตสานกในการอนรกษ และหวงแหนปาชายเลนในชมชน ชาวบาน 100 % มอาชพประมง ปาชายเลนจงเปนแหลงทรพยากรทสาคญของชมชน พรทพย หาผล (2544) ศกษาเรองความสามารถของชมชนในการจดการปาชายเลน: ศกษาเฉพาะกรณชมชนบานเปรดใน ตาบลหวงนาขาว อาเภอเมอง จงหวดตราด จากการศกษา พบสาเหตททาใหชมชนมความสามารถในการจดการปาชายเลนคอ (1) ชมชนเกดการรบร สภาพปญหา มการคด ตดสนใจ กาหนดแนวทางแกไข (2) กระบวนการกลมชมชนรจกวเคราะหและหาสาเหตทแทจรงของปญหา (3) กระบวนการมสวนรวม ชมชนมสวนรวมในการคด ตดสนใจ การดาเนนงาน และการตดตามประเมนผลทกขนตอน ทกคนมสวนรบรและรบผลการปฏบตนนรวมกน (4) กระบวนการเรยนร จากการพฒนาการทาใหทราบวาชมชนเกดปญหาหลายดาน และใชปญหานนเปนบทเรยน ในการวางแผนปองกน

28

พระพชญ ปานภกด (2549) ศกษาเรอง รปแบบการจดการปาชายเลนโดยการมสวนรวมของชมชน: กรณศกษา ชมชนบานบางโรง หม 3 ตาบลปาคลอก อาเภอถลางจงหวดภเกต จากการศกษา ชมชนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนทงทางตรงและทางออมซงมศนยกลางในการดาเนนคอมสยดกลางบานบางโรง โดยกลมแตละกลมในชมชนจะทางานอยางเชอมโยงสมพนธกน โดยมการแบงพนทแนวเขตในการใชสอยเปน 3 พนท คอ พนทให พนทหาม พนทหวง และมกจกรรมในการทองเทยวเกษตรเชงอนรกษปาชายเลนภายในชมชนบานบางโรง ชาวบานในชมชนเปนฝายจดการการทองเทยวโดยชมชนเปนหลกและมหนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชนเขามาใหคาแนะนาเปนทปรกษา ชวยสนบสนนดานทนงบประมาณ ตลอดจนแนวคดดานการจดการทด 2.4.3 งานวจยทเกยวของกบตวแปรปจจยสวนบคคล เพศ สบสข ลละบตร (2543) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอมกรณศกษาเกาะเกรด จงหวดนนทบร พบวา เพศมความสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 โดยเพศชายมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมมากกวาเพศหญง ทงนอาจเปนเพราะชมชนปากเกรดเปนชมชนทมวฒนธรรมอนเกาแกซงสบทอดกนมายาวนาน โดยสงคมในยคสมยกอนจะยกยองใหผชายเปนผนาครอบครวและกระทากจกรรมภายนอกบานบานไดมากกวาเพศหญง ชลภรณ ฉมเจรญ (2544) ศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและฟนฟปาชายเลน ตาบลครองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม พบวา เพศไมมความสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและฟนฟปาชายเลนอยางมนยสาคญทางสถต ทงนเพราะความมสทธทเทาเทยมกนของเพศชายและเพศหญง ทงเรองการแสดงความคดเหน หรอในเรองการปฏบตการ จงทาใหเพศไมใชเปนสงทกดกนการมสวนรวมในการอนรกษและฟนฟปาชายเลน อาย วลยภรณ ดาวสวรรณ (2533) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอมบงขนทะเล พบวา ความแตกตางในเรองอายกอใหเกดความแตกตางกนในเรองการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมบงขนทะเลอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 อาจเปนเพราะกลมตวอยางทมอายมากยอมไดรบขอมลขาวสารเกยวกบสงแวดลอมมากกวาและตระหนกถงผลของการทาลายสงแวดลอมมากกวาคนทมอายนอย

29

ศภราภรณ ธรรมชาต (2541) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษทรพยากรชายฝงกรณศกษาอาเภอละง จงหวดสตล พบวา อายมความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรชายฝงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยประชาชนทมอายมากมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรชายฝงมากกวาประชาชนทมอายนอย จานวนสมาชกในครวเรอน ไพจตร ไตรวงศยอย (2538) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาชมชนศกษากรณบานปาลน ตาบลปงนอย อาเภอแมจน จงหวดเชยงราย พบวา กลมตวอยางทมจานวนสมาชกครอบครวตางกน มสวนรวมในการจดการปาชมชนแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 อธบายไดวาพนทมลกษณะเปนปาชมชนประเภทปาใชสอยทอยบนเขาทสงชน จงไมมแรงกดดนเนองจากการขยายททากนมากนก อาจเนองมาจากธรรมเนยมในการมสวนรวมกจกรรมของชมชนในชนบท มกจะนยมการสงสวนตวแทนไปเขารวมกจกรรมครวเรอนละ 1 คน ตามลกษณะของกจกรรม ดวงพร โปสรกขกะ (2552) ศกษาเรอง การมสวนรวมในการจดการปาชายเลนขององคการบรหารสวนตาบล อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร พบวา ผใหขอมลทมจานวนสมาชกในครวเรอนตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลน ไมแตกตางกน อาจเปนเพราะสมาชกในครวเรอนของชมชนตางไดรบร เขารวมกจกรรมในการจดการปาชายเลนในชมชนอยเปนประจา และเมอใครตองการเขารวม กสามารถจะเขารวมทากจกรรมไดโดยไมไดจากด ทาใหสมาชกทกคนมโอกาสเขามสวนรวมในการจดการปาชายเลนไมแตกตางกน อาชพ วไลพร จนทรสวรรณ (2544) ศกษาเรองการมสวนรวมของสมาชกนคมสรางตนเองในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในนคมสรางตนเองทายเหมอง จงหวดพงงา พบวา อาชพของสมาชกนคมสรางตนเองทายเหมองจงหวดพงงามความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต กลาวคอ อาชพมความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในดานรวมศกษาปญหาและตดตามผลอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยอาชพทมความสมพนธในการมสวนรวมสงสดคอ อาชพทาไร ชยยณต กาววน (2544) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปา กรณศกษา ปาสงวนแหงชาตแมลาน - แมกาง อาเภอลอง จงหวดแพร พบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพตางกนมสวนรวมในการควบคมไฟปาแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001กลาวคอ เนองจากในแตละสาขาอาชพมความเกยวของกบสถานท และเวลาในการปฏบตงาน ทาใหไมอาจเขามารวมกจกรรมควบคมไฟปาไดเหมอนกนทกสาขาอาชพ ดงนนจงทาให

30

รายไดตอเดอนของครวเรอน วลยภรณ ดาวสวรรณ (2533) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอมบงขนทะเล พบวา สถานภาพทางเศรษฐกจทแตกตางกนกอใหเกดความแตกตางกนในการมสวนรวมอนรกษสงแวดลอมบงขนทะเลอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001โดยกลมตวอยางทมฐานะดกวาจะมความพรอมทางการเงนและสามารถเขารวมกจกรรมไดมากกวา ขณะทกลมทมฐานะทางการเงนตา จะมความยากลาบากในการทามาหากน จงทาใหมสวนรวม ณฐพล จนทะแจง (2548) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาชมชนกรณศกษาปาชมชนบานแมสาด ตาบลแมกรณ อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย พบวา ประชาชนทมรายไดตางกนมสวนรวมในการจดการปาชมชนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยกลมรายไดมากกวา 5,001-10,000 บาทมสวนรวมในการจดการปาชมชนมากกวากลมรายไดอนๆ เพราะกลมตวอยางทมรายไดมาจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม หาของปาขาย เปนตน ซงกลมตวอยางนจะใหความสนใจและเหนถงความสาคญของทรพยากรจากปาชมชนมากกวากลมทมระดบรายไดมากกวา ระดบการศกษา วไลพร จนทรสวรรณ (2544) ศกษาเรองการมสวนรวมของสมาชกนคมสรางตนเองในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในนคมสรางตนเองทายเหมอง จงหวดพงงา พบวา ระดบการศกษา การศกษาของสมาชกนคมสรางตนเองทายเหมองจงหวดพงงามความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต กลาวคอระดบการศกษามความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในดานการมสวนรวมในการวางแผนการตดตามผล และการบารงรกษาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 โดยระดบการศกษาประถมศกษาจะมความสมพนธมากทสด ชยยนต กาววน (2544) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปา กรณศกษาปาสงวนแหงชาตแมลาน-แมกาง อาเภอลอง จงหวดแพร พบวา ระดบการศกษาสงกวามสวนรวมในการควบคมไฟปามากกวาระดบการศกษาตากวาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001โดยระดบการศกษาทสงกวาทาใหเกดความรความเขาใจตอปญหาตางๆ และมวสยทสนทกวางไกลกวา ระดบการศกษาทตากวา ระยะเวลาทอยอาศย และภมลาเนา ชษา เสาวภาคย (2545) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษสภาพแวดลอมชายหาดกรณศกษาหาดปาเมงอาเภอสเกาจงหวดตรง พบวา ประชาชนทองถนทมระยะเวลาทอาศยในทองถนแตกตางกน มสวนรวมในการอนรกษสภาพแวดลอมหาดปากเมง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05โดยประชาชนทมการใชประโยชนจากหาดปางเมง

31

มานานอยเปนประจา จะมการเรยนรถงความสาคญของทรพยากรบรเวณหาดปากเมงมากไปดวย จงทาใหมสวนรวมในการอนรกษสง ชยาภรณ ชนรงโรจน (2556) กลาววา ชมชนชนบท เปนชมชนทอยนอกเขตเมอง ผคนทอาศยอยมอาชพทางดานเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ความหนาแนนของประชากรตอพนทมนอย ผคนมความสมพนธแบบเปนกนเอง มแบบอยางในการดาเนนชวตและการประกอบอาชพคลายๆกน สภาพความเปนอยโดยทวไปขนอยกบธรรมชาตเปนสวนใหญ สมาชกของกลมอาจจะมความสมพนธกนอยางใกลชดดวยเหตทางการเปนเครอญาต มตรภาพ ลกษณะความสมพนธของสมาชกในกลมจะใกลชด มความรสกเปนพวกเดยวกนอยางลกซงพรอมทจะใหความชวยเหลอสนบสนนเมอมความจาเปนโดยไมหวงสงตอบแทน ความใกลชดนเปนความสมพนธกนทางทางรางกายและใจ สมาชกในกลมจะมความรสกรวมกน คอ ถาสมาชกคนอนมความทกข สมาชกอน ๆ กจะรสกทกขรอนดวย ในทางตรงกนขามถาสมาชกมความสข สมาชกอนกจะมความสขดวยเชนกน กลมปฐมภมมกจะมขนาดเลก มหนาทสาคญทจะกอใหเกดกระบวนการเรยนรทางสงคมหรอ”สงคมกรณ” (Socialization) แกสมาชกในอนทจะทาตามตาแหนงหนาทของแตละคนได กลมปฐมภมทสาคญม 2 ชนดคอ กลมครอบครว ซงมความผกพนกนโดยเครอญาต กลมเพอนฝง ซงสมพนธกนโดยมตรภาพ กลมเพอนรวมชนเรยน เปนตน การเปนสมาชกกลม ชยยนต กาววน (2544) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปา กรณศกษาปาสงวนแหงชาตแมลาน-แมกางอาเภอลอง จงหวดแพร พบวา การเปนสมาชกกลมในชมชนมสวนรวมมากกวา การไมเปนสมาชกกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 เนองจากการรวมกลมจะสงเสรมและกระตนการเขารวมกจกรรมตางๆสมาชกในกลมจะไดรบการกาหนดหนาทในการดาเนนกจกรรมของกลม และกลมจะมผลในการชกจงใหเขารวมกจกรรมของชมชน ชลภรณ ฉมเจรญ (2544) ทศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและฟนฟปาชายเลน ตาบลคลองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม พบวาปจจยทมความสมพนธตอการมสวนรวมมากทสด คอ การเปนสมาชกกลมทางสงคม ซงอธบายวาการเปนสมาชกกลมตางๆ จะทาใหประชาชนรจกการทางานเปนกลมในบทบาทหนาททแตกตางกนไป อกทงการไดพบปะพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน อาจกอใหเกดความสามคคและมนาใจเกดขนไดอกดวย

32

ชองทางการรบรขอมลขาวสาร ชยยณต กาววน (2544) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปากรณศกษาปาสงวนแหงชาตแมลาน-แมกาง อาเภอลอง จงหวดแพร พบวา การไดรบขอมลขาวสารเรองไฟปามากกวามสวนรวมในการควบคมไฟปามากกวาการไดรบขอมลขาวสารเรองไฟปานอยกวาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001ทงนเนองจากการประชาสมพนธเผยแพรขอมลขาวสารเรองไฟปา ทาใหทราบถงขอมลตางๆผลของทเกดจากไฟปา กระตนใหเกดความสนใจในกจกรรมควบคมไฟปามากขน อมร โมสกมาศ (2545) ศกษาเรองปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลตอความคดเหนของชาวประมงในการฟนฟปาไมในพนทดนงอกใหมบานแหลม อาเภอทาศาลา จงหวนครศรธรรมราช พบวา การไดรบขาวสารของชาวประมงมความสมพนธกบความคดเหนตอการฟนฟปาไมในพนทดนงอกใหมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยชาวประมงทไดรบขาวสารมากจะมความคดเหนมากกวาชาวประมงทไดรบขาวสารนอยกวา ทงนเนองจากขาวสารเกยวกบปาไมทชาวประมงไดรบ จะชวยใหมความรคงามเขาใจเกยวกบความสาคญของการปลกปา และทาใหมความคดเหนทดตอการปลกปาและการอนรกษปา สรรตน เตชรตน (2546) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการทรพยากรชายฝงพนทปากแมนาเวฬ จงหวดจนทบร และตราด พบวา ระดบการรบรขอมลขาวสารเกยวกบทรพยากรชายฝงมความสมพนธกบระดบการมสวนรวมในการจดการทรพยากรชายฝงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 กลาวคอ ผทไดรบรขาวสารมากจะมสวนรวมในการจดการทรพยากรชายฝงมาก ผทรบรขาวสารนอยจะเปนผทมสวนรวมในการจดการทรพยากรชายฝงนอย เพราะการไดรบขอมลขาวสารมากจะทาใหมเขาใจถงความสาคญของทรพยากรบรเวณชายฝงของพนทปากแมนาไดดกวาผไมมขอมลขาวสาร การใชประโยชนจากปาชายเลน สถาพร อทธพงษ (2536) ศกษาเรองการมสวนรวมของคณะกรรมการสภาตาบลในการอนรกษปาชายเลนศกษาเฉพาะกรณอาเภอทาใหมและกงอาเภอนายายอาม จงหวดจนทบรพบวา ผทเคยใชประโยชนจากปาชายเลนจะมระดบการมสวนรวม และความตองการมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลนมากกวาผทไมเคยใชประโยชน ผลการวจยเปนเชนน เพราะ ปรมาณการใชประโยชนจากปาชายเลนจะชวยทาใหผใชประโยชนตระหนกถงคณคาของการมปาชายเลน และใชประโยชนโดยคานงถงหลกการอนรกษทจะชวยทาใหปาชายเลนไมสญสนไป สงผลใหเกดความตองการจะชวยอนรกษปาชายเลนโดยการเขามามสวนรวมมากขน

33

ไพจตร ไตรวงศยอย (2538) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาชมชนศกษากรณบานปาลน ตาบลปงนอย อาเภอแมจน จงหวดเชยงราย พบวา ประชาชนทใชประโยชนจากปาชมชนแตกตางกนจะมสวนรวมในการจดการปาชมชนตางกนโดยผใชประโยชนมากจะมสวนรวมในการจดการนอยกวา ผใชประโยชนนอย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ทงนเปนเพราะ ผใชประโยชนจากปาชมชนสวนใหญเปนการใชประโยชนในเชงการสรางรายได ดวยการเขาไปหาของปาออกมาขาย เมอมการจดการปาชมชน ทเนนการอนรกษเพอใชสาหรบการบรโภคเทานน จงทาใหผใชประโยชนดงกลาวเสยผลประโยชน และเขาไปมสวนรวมนอย 2.5 กรอบแนวคดในการวจย

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยสามารถนามากาหนดเปนกรอบแนวคด

ในการวจย ไดดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยสวนบคคล - เพศ - สถานภาพสมรส - อาย - จานวนสมาชกในครวเรอน - ภมลาเนา - ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน - ระดบการศกษา - อาชพ - รายไดรวมของครวเรอน - การเปนสมาชกกลม - ชองทางการรบขอมลขาวสาร - การใชประโยชนจาก ปาชายเลน

ผลของการจดการปาชายเลน - การอนรกษปาชายเลน - การดแล/รกษาปาชายเลน - การฟนฟปาชายเลน - การใชประโยชนจากปาชายเลน

การมสวนรวม - รวมคดและเสนอปญหา - รวมตดสนใจ - รวมปฏบตการ - รวมรบผลประโยชน - รวมประเมนผล

34  

บทท 3 วธการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงปรมาณเปนหลก และเชงคณภาพเสรม ซงผศกษาขอนาเสนอรายละเอยดเกยวกบวธการวจย อนประกอบดวย สถานททาการวจย ประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย การสรางเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และขอบเขตการวจย ดงตอไปน

3.1 สถานททาการวจย สถานทศกษา คอ ชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงมลกษณะทวไปเปนพนททตดกบปาชายเลนเปนแนวยาว (ภาพท 2) เปนหมบานทสมาชกมการใชประโยชนจากปาชายเลนและดแลปาชายเลนควบคกน โดยมการรวมตวกนของชมชนเพอดแลปาชายเลนอยางจรงจงกอนทหนวยงานภาครฐจะเขามาใหความชวยเหลอ ซงเปนชมชนทนาสนใจเลอกศกษา มาเปนกรณศกษาเกยวกบความเคลอนไหวของชมชนในการจดการปาชายเลน โดยการมสวนรวมของสมาชกชมชน

ภาพท 2 แผนทบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ทมา : http://travel.sanook.com/story_picture/b/03731_001.gif และผวจย 7 พฤษภาคม 2556

 

จงหวดตรง

35  

ปจจบนชมชนบานทางสาย หมท 7 มผใหญบาน คอ นายเอม ขนนย มประชากรทงหมด 1,087 คน จานวนครวเรอน 233 ครวเรอน (คณะกรรมการอานวยการงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชนบท , 2553) เนองจากชมชนนมพนทตดตอกบปาชายเลนมากทสดในตาบลลพง และมการใชประโยชนจากปาชายเลนโดยตรง ทงในดานการประกอบอาชพ การใชเปนแหลงอาหาร และมศนยเรยนรปาชายเลนสาหรบเยาวชนทาเพอใหเกดการเรยนร เกยวกบประโยชนและคณคาของปาชายเลน และเปนศนยแลกเปลยนความคดเหนของชมชน หนวยงานภาครฐและเอกชน รวมถงนกเรยนและนกศกษา นามาซงการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในปจจบน 3.2 ประชากร และกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน คอครวเรอนทงหมดทอาศยอยใน หมท 7 ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง มจานวนประชากรทงสน 233 ครวเรอน ซงผศกษาไดทาการสมตวอยางหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอน และคดเลอกผใหขอมลสาคญ เพอจะไดขอมลทสะทอนการมสวนรวมของชมชนดงกลาว ดงรายละเอยดตอไปน 1) กลมตวอยางสาหรบการสมภาษณระดบครวเรอน คดเลอกจากหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอน ทอาศยอยใน หมท 7 ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 233 ครวเรอน ผศกษากาหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970 อางในธรวฒ เอกะกล, 2543) ทระดบความเชอมน 95% ไดขนาดกลมตวอยาง เทากบ 144 ครวเรอน จากนนจงทาการเลอกตวอยางโดยใชความนาจะเปน (Probability Sampling) ดวยการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) และใชวธจบฉลากแบบไมใสคน กลมตวอยางนใชสาหรบการรวบรวมขอมลในเชงปรมาณ 2) ผใหขอมลหลก (Key Informants) การรวบรวมขอมลเชงคณภาพ ใชในการสมภาษณแบบเจาะลก มจานวน 9 คน ซงคดเลอกจากผมสวนรวมอยางแขงขนในกจกรรมการจดการปาชายเลนของชมชนและเปนผมประสบการณในการจดการปาชายเลน ดงน 2.1) ผใหญบาน จานวน 1 คน 2.2) ผชวยผใหญบาน จานวน 1 คน 2.3) ผตรวจการปาชายเลน จานวน 1 คน 2.4) ผนาชมชน (ไมเปนทางการ) จานวน 2 คน 2.5) หวหนาสถานปาชายเลน 33 จานวน 1 คน 2.6) แกนนาชมชน จานวน 3 คน

36  

3.3 การรวบรวมขอมล ผศกษาไดดาเนนการรวบรวมขอมลตามขนตอนตอไปน (1) ทาหนงสอราชการขอความอนเคราะห ทออกโดยภาควชาพฒนาการเกษตร เพอใชในการลงพนท นาไปใหผใหญบาน ขอความอนเคราะหผนาทางในการลงพนท (2) ทาการสมภาษณหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอนดวยตนเอง เพอเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณ จานวน 144 ครวเรอน (3) นาแบบสมภาษณทไดมาตรวจสอบความถกตอง สมบรณ เพอนาไปใชวเคราะหทางสถตตอไป (4) ทาการสมภาษณกลมผใหขอมลหลก จานวน 9 คน โดยมการจดบนทกขอมลทสาคญรวมกบการบนทกเทป เพอใชเปนขอมลคณภาพประกอบการศกษา 3.4 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวยแบบสมภาษณแบบมโครงสราง และแนวประเดนคาถามสมภาษณเชงลก ซงในการสรางเครองมอการวจย จะทาการศกษาจากแนวคด ทฤษฎ ผลงาน และงานวจยตางๆ ทเกยวของกบการวจยในครงน แบบสมภาษณแบบมโครงสราง ประกอบไปดวย 3 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสมภาษณมลกษณะเปนแบบสารวจรายการ (Checklist) ประกอบดวยตวแปรตางๆ ดงน เพศ สถานภาพสมรส จานวนสมาชกในครวเรอน อาย ภมลาเนา ระยะเวลาทอยอาศยในชมชน ระดบการศกษา รายไดรวมของครวเรอน อาชพ การเปนสมาชกกลม ชองทางการรบขอมลขาวสาร และการใชประโยชนจากปาชายเลน ตอนท 2 ระดบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชน ตามขนตอนของการมสวนรวม 5 ขนตอน คอ การคดและเสนอปญหา การตดสนใจ การปฎบตการ การรบผลประโยชน และการประเมนผล ตอนท 3 ผลของการจดการปาชายเลน ใน 4 ดานคอ การอนรกษปาชายเลน การดแลรกษาปาชายเลน การฟนฟปาชายเลน และการใชประโยชนพนทปาชายเลน แนวประเดนคาถาม สาหรบสมภาษณแบบเจาะลก ไดมการกาหนดประเดนคาถามเพอใหครอบคลมเนอหาการศกษาวจย ดงตอไปน 1) ขอมลทวไปของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง 2) ขอมลทวไปเกยวกบทรพยากรปาชายเลน การใชประโยชนของชมชน การใหความสาคญของชมชน ปญหาของปาชายเลนชมชนทงในอดตและปจจบน สาเหตของปญหาทเกยวของ

37  

3) การดาเนนโครงการหรอกจกรรมของชมชนทเกยวของกบการจดการปาชายเลน ตลอดจนการมสวนรวมของชมชนในขนตอนตาง ๆ ของการมสวนรวม 3.5 การสราง และทดสอบแบบสมภาษณ 3.5.1 ความเทยงตรง (Validity) ในการออกแบบสมภาษณมการตรวจสอบความถกตองใหตรงตามเนอหา และภาษา โดยคณะกรรมการควบคมวทยานพนธและผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน เพอหาคาความเทยงตรงดานเนอหา (Content Validity) โดยหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item - Objective Congruence: IOC) กาหนดเกณฑนาไปใชไมตากวา 0.67 ซงผลการวเคราะห คาดชนความสอดคลองอยระหวาง 0.67-1.00 หลงจากนนจงนาแบบสมภาษณแบบมโครงสราง มาปรบปรงการใชภาษา การเรยงลาดบเหตการณใหมความตอเนองตามคาแนะนาของผเชยวชาญ สวนแบบสมภาษณเชงลก นามาปรบปรงคาถามใหครอบคลมบรบทพนทตามคาแนะนาของผเชยวชาญ เพอใหไดเนอหามาใชประกอบการสรางแบบสมภาษณแบบมโครงสรางใหมความสมบรณยงขน 3.5.2 การทดสอบความเชอถอได (Reliability) แบบสมภาษณแบบมโครงสรางทใชวดการมสวนรวม และผลของการจดการปาชายเลนทดสอบความเชอถอได (Reliability) ดวยการนาไปทดลองใช (Try Out) กบประชากรทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางทศกษา จานวน 30 คนแลวนามาหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของCronbach (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2542) ดงน

S

S1

1nn

2t

2iα

เมอ α แทน คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ n แทน จานวนขอในแบบสอบถาม S2i แทน ผลรวมของคาคะแนนความแปรปรวนเปนรายขอ S2

t แทน คะแนนความแปรปรวนของแบบสอบถามทงฉบบ

คาความเชอถอไดของแบบสมภาษณทใชวดการมสวนรวมและการจดการปาชายเลนกาหนดเกณฑความเชอถอไดตงแต 0.80 ขนไป ซงแบบสมภาษณแบบมโครงสรางในการศกษาครงนมความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.97 ซงถอวามคาความนาเชอถอสง

38  

สวนแนวประเดนคาถามสาหรบสมภาษณเชงลก (In - Depth Interview Guide) ทาการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยใหผทรงคณวฒทมความเชยวชาญดานการวจยเชงคณภาพ จานวน 2 คน ตรวจขอคาถาม แลวนาไปทดลอง (Pilot) สมภาษณกบผใหขอมลหลกทไมใชกลมตวอยาง จานวน 2 คน เพอตรวจสอบความเขาใจของขอคาถาม และเวลาทใชในการสมภาษณ 3.6 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในการศกษาครงนแบงออกเปน 2 สวนดงตอไปน 3.6.1 การวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณกลมตวอยาง ทาการวเคราะหโดยใชโปรแกรมสาเรจรปในการวเคราะห โดยใชสถตดงตอไปน 1) สถตพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก รอยละ คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน เพออธบายขอมลทวไปของประชากร เพศ อาย สถานภาพสมรส จานวนสมาชกในครวเรอน ภมลาเนา ระยะเวลาทอยอาศยในชมชน ระดบการศกษา รายไดรวมของครวเรอน อาชพ การเปนสมาชกกลม ชองทางการรบขอมลขาวสาร และการใชประโยชนจากปาชายเลน รวมทงการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณเชงลก ตามความเหมาะสมดงน

ในการวเคราะหขอมล ตามวตถประสงคขอท 2 เพอศกษาระดบการมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนของชมชนมเกณฑการใหคะแนน ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2545) 5 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลน อยในระดบมากทสด

4 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลน อยในระดบมาก 3 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลน อยในระดบปานกลาง 2 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลน อยในระดบนอย 1 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลน อยในระดบนอยทสด หลงจากนนจงนามาวเคราะหหาคะแนนเฉลย (Mean) และความเบยงเบนมาตรฐาน

(Standard Deviation) โดยใหความหมายของคะแนนเฉลย (Mean) ตามแนวทางของ ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2545) 4.51 – 5.00 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนอยในระดบ มากทสด 3.51 – 4.50 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนอยในระดบมาก 2.51 – 3.50 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนอยในระดบ ปานกลาง 1.51 – 2.50 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนอยในระดบนอย

39  

1.00 – 1.50 หมายถง การมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนอยในระดบ นอยทสด 2) สถตอนมาน (Inferential Statistics) ใชวเคราะหตวแปรอสระกบตวแปรตาม ดงรายละเอยดดงน

การวเคราะหคาความแปรปรวนดวยการหาคาสถต Independent Sample t-test และ F-test เพอศกษาปจจยสวนบคคลทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง สาหรบความสมพนธของการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน ใชการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson' s Correlation Coefficient) ซงคาสมประสทธสหสมพนธใชเกณฑดงน (Hinkle D. E., 1998 อางใน ทฆมพร อรณศรประดษฐ วพกตร จนตนา และขวญชย ดวงสถาพร, 2553) คาของ Rxy แสดงวา

.90 - 1.00 มความสมพนธกนสงมาก .70 - .90 มความสมพนธกนในระดบสง .50 - .70 มความสมพนธกนในระดบปานกลาง .30 - .50 มความสมพนธกนในระดบตา .00 - .30 มความสมพนธกนในระดบตามาก

3.6.2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ นาขอมลการสมภาษณเชงลกทไดจากการสงเกต จดบนทก และบนทกเทป ของผใหขอมลหลกทงหมดมาสรปเปนประเดนตามขอคาถาม เพอใชเปนขอมลประกอบแบบสมภาษณแบบมโครงสราง และการอภปรายผล 3.7 ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนไดกาหนดขอบเขตเนอหาของการมสวนรวมใน 5 ขนตอน คอ การคดและเสนอปญหา การตดสนใจ การปฏบตการ การรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล สวนการจดการปาชายเลน ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การอนรกษ การดแลรกษา การฟนฟ และการใชประโยชนพนทปาชายเลน โดยพนททาการวจย คอ หมท 7 บานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยนจงหวดตรง สาหรบระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลตงแต คอเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 จนถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2555

40

บทท 4

ผลการวจย และอภปรายผล

การศกษาการมสวนรวมของชมชนบานทางสาย ในการจดการปาชายเลนของตาบลลพง

อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบการมสวนรวม ผลของการจดการ

ปาชายเลน ปจจยสวนบคคลกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลน และความสมพนธของการ

มสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชน ผลการวเคราะหขอมลทงทไดจากการเกบ

แบบสมภาษณกลมตวอยาง จานวน ครวเรอน และการสมภาษณเชงลกกบผใหขอมลหลก

จานวน คน ซงสามารถนามาเสนอดงตอไปน

. ขอมลพนฐานของกลมตวอยาง

4.1.1 สถานะในครวเรอน สถานภาพสมรส และอาย

การศกษาครงนไดสมภาษณกลมตวอยาง จานวน 144 คน ซงเปนหวหนาครวเรอน

รอยละ 70.14 เปนผแทนครวเรอน รอยละ 29.86 ตามลาดบ เปนเพศชาย มากทสด คดเปนรอยละ 63.19

เพศหญง คดเปนรอยละรอยละ 36.81 สวนใหญมสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 65.97 รองลงมา คอ

สถานภาพโสดคดเปนรอยละ 24.31 และมสถานภาพหยาราง/มาย นอยทสด คดเปนรอยละ 9.72 อาย

เฉลย 38.47 ป มอายอยในชวง 30 – 48 ปมากทสด คดเปนรอยละ 41.67 (ตารางท 1) เมอพจารณาผ

ทมอายอยในชวง 11-48 ป พบวามมากถงรอยละ 72.92 แสดงใหเหนวาชมชนมประชากรอยในวยรน

และวยทางานสง สะทอนใหเหนวาชมชนบานทางสายมกาลงคนทสามารถเปนแรงขบเคลอนสาหรบ

การพฒนาและมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในระยะยาวได

41

ตารางท 1 สถานภาพในครวเรอน สถานภาพการสมรส และอาย

n = 144

เพศ สถานภาพการสมรส และอาย จานวน รอยละ

สถานะในครวเรอน

หวหนาครวเรอน .

ชาย .

หญง .

ผแทนหวหนาครวเรอน .

ชาย .

หญง .

สถานภาพการสมรส

โสด .

สมรส .

หยาราง/มาย 4 .72

อาย

- .

- .

- .

- .

อายเฉลย

อายมากทสด (Max)

อายนอยทสด (Min)

38.47 ป

83 ป

15 ป

4.1.2 ภมลาเนา และระยะเวลาทอาศยอย ในชมชน

สาหรบระยะเวลาทกลมตวอยางอาศยอยในชมชน พบวาโดยเฉลยเทากบ 33.49 ป โดยชวง

ระยะเวลาทอาศยอยในชมชนมากทสด คอ 24 -43 ป คดเปนรอยละ 42.36 สวนใหญเปนผทอยดงเดม

หรอเกดในชมชนถงรอยละ . มทยายมาจากชมชนอนทไมใชตาบลลพงบาง เชน ปะเหลยน นาโยง

ยานตาขาว และจงหวดอนๆ เชน จงหวดสตล พทลง สงขลา นราธวาส เพยงเลกนอย (ตารางท 2)

ทงนอาจเปนไปไดวาผทมภมลาเนาอยในชมชนเดยวกนหรอสงคมเดยวกนจะมปฏสมพนธก น

อยางใกลชด เนองจากเปนเครอญาต เพอนฝง ทาใหมมตรภาพทแนนแฟน เชน กลมเพอนทเรยนและ

42

เลนดวยกนมา ยอมทจะเกดความรสกเปนพวกพองเดยวกน พรอมทจะชวยเหลอเกอกลกนมากกวาผทม

ภมลาเนามาจากทอน สอดคลองกบชยาภรณ ชนรงโรจน (2556) ทกลาววา แบบกลมสงคมปฐมภม

(Primary Groups) สมาชกของกลมอาจจะมความสมพนธกนอยางใกลชด ดวยเหตของการเปนเครอญาต

มตรสหาย ลกษณะความสมพนธของสมาชกในกลมจะใกลชด มความรสกเปนพวกเดยวกนอยางลกซง

พรอมทจะใหความชวยเหลอสนบสนนเมอมความจาเปนโดยไมหวงสงตอบแทน ความใกลชดนเปน

ความสมพนธกนทงทางรางกายและจตใจ มประโยชนในการชวยใหสมาชกไดเรยนรระเบยบของสงคม

อยางใกลชด มความรกใครกนอยางพนอง เพอนฝงโดยไมมอะไรแอบแฝง จงนาจะมสวนในการ

สงเสรมการสรางการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนใหเกดขนในชมชนบานทางสายใหสามารถทา

ไดงายกวาชมชนทมความหลากหลายของผทอาศยอยในชมชน

ตารางท ภมลาเนา และระยะเวลาทอาศยอยในชมชน

n = 144

ภมลาเนา และระยะเวลาทอาศยอยในชมชน (ป) จานวน รอยละ

ภมลาเนา

อยในชมชน 20 83.34

มาจากชมชนอน เชน 4 16.67

ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน

4 – .

24 – .

44 – .

- .

ระยะเวลาทอาศยอยในชมชนเฉลย

ระยะเวลาทอาศยอยในชมชนมากทสด (Max)

ระยะเวลาทอาศยอยในชมชนนอยทสด (Min)

33.49 ป

83 ป

4 ป

4.1.3 การศกษา และจานวนสมาชกในครวเรอน

กลมตวอยาง สวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 55.56 รองลงมา

จบการศกษาระดบมธยมศกษา คดเปนรอยละ 27.78 ทเหลอจบการศกษาระดบประกาศนยบตร (ทง

ระดบ ปวช. และปวส.) และระดบปรญตร มเพยงรอยละ 4.17 ทไมไดรบการศกษา ครงหนงของกลม

ตวอยาง มจานวนสมาชกในครวเรอน 4 - 6 คน คดเปนรอยละ 50.00 รองลงคอ 1-3 คน คดเปน

43

รอยละ 43.06 (ตารางท 3) จากการสงเกตครวเรอนในชมชน สวนใหญของครวเรอนเปนครอบครวเดยว

สมาชกในครอบครวประกอบดวย พอ แม ลก เทานน มเพยงสวนนอยทมญาตผใหญรนป - ยา หรอ

ตา - ยาย อาศยอยดวย

ตารางท 3 ระดบการศกษา และจานวนสมาชกในครวเรอน

n = 144

ระดบการศกษา และจานวนสมาชกในครวเรอน จานวน รอยละ

ระดบการศกษา

ไมไดเรยน .

ประถมศกษา .

มธยมศกษา .

ปวช./ปวส. .

ป.ตร .

จานวนสมาชกในครวเรอน

1 – 3 คน

4 – 6 คน

7 – 9 คน

62

72

10

43.06

50.00

6.94

สมาชกในครวเรอนเฉลย

ครวเรอนทมสมาชกมากทสด (Max)

ครวเรอนทมสมาชกนอยทสด (Min)

4 คน

9 คน

1 คน

4.1.4 อาชพในครวเรอน

สาหรบอาชพของสมาชกในครวเรอนกลมตวอยาง พบวาประกอบอาชพทาสวนยางพารา

มากทสด คดเปนรอยละ . รองลงมาคอ การประมงจบสตวนา รอยละ . สวนทเหลอ คาขาย

ทาสวนผลไม ประมงเพาะเลยงสตวนา รบจาง และรบราชการหรอรฐวสาหกจนอกชมชนนอยทสด

คดเปนรอยละ 3.47 (ตารางท 4) โดยสวนใหญนยมประกอบอาชพอยในชมชนดงเดม โดยเฉพาะการทา

สวนยางพารา ทาสวนผลไม ประมง แสดงใหเหนวาชมชนบานทางสายมลกษณะเปนชมชนชนบท

ซงคนในชมชนทามาหากนในบรเวณชมชนหรอพนทใกลเคยง มการพงพาซงกนและกน สนทสนมกน

มแบบอยางในการดาเนนชวต และการประกอบอาชพคลายๆกน สภาพความเปนอยโดยทวไปขนอยกบ

ธรรมชาต ดงท ชยาภรณ ชนรงโรจน (2556) กลาววา ชมชนชนบท เปนชมชนทอยนอกเขตเมอง

44

ผคนทอาศยอยมอาชพทางดานเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ความหนาแนนของประชากรตอพนทมนอย

ผคนมความสมพนธแบบเปนกนเอง มความเคารพ และรวมมอชวยเหลอซงกนและกน ถงแมวา

ครวเรอนในชมชนบานทางสายสวนใหญจะประกอบอาชพทาสวนยางพารา แตชาวบานกยงคง

ใชประโยชนจากปาชายเลน เชน การจบสตวนาเพอบรโภคในครวเรอน และเปนแหลงอาหารสาคญ

ของชมชน จงทาใหคนในชมชนเหนความสาคญของปาชายเลน แลวเขามามสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนเพอใหชมชนไดใชประโยชนจากปาชายเลนไดอยางยงยน

ตารางท 4 อาชพในครวเรอน

n=144

อาชพในครวเรอน * จานวน รอยละ

ทาสวนยางพารา 112 77.78

ประมงจบสตวนา 44 30.56

คาขาย 34 23.61

ทาสวนผลไม 29 20.14

ประมงเพาะเลยงสตวนา 20 13.89

รบจาง 19 13.19

รบราชการ/รฐวสาหกจ 5 3.47

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

4.1.5 รายไดของครวเรอน

รายไดรวมของครวเรอนกลมตวอยาง พบวามรายไดระหวาง , – , บาทมากทสด

คดเปนรอยละ . รองลงมา มรายไดระหวาง 8,000 – 10,000 บาท และ , ขนไป ตามลาดบ

สวนทเหลอกระจายตามกลมรายไดในสดสวนทใกลกน (ตารางท 5) อาจเปนเพราะ ครวเรอนในชมชน

บานทางสาย สวนใหญประกอบอาชพอยในชมชน จงมรายไดไมสงมาก ในขณะเดยวกนกมใชจาย

ในการเดนทางนอยมาก และการดาเนนชวตยงสามารถหาอาหารจากพนทปาชายเลนในชมชน เชน การ

จบสตวนาในบรเวณแหลงนาใกลบาน มเกบเกยวพชผกจากธรรมชาต และการปลกพชผกสวนครวไว

กนเอง ทาใหสามารถพงพงตนเองไดไมยาก จงมคาใชจายไมมากเหมอนสงคมเมอง อกทงยงม

ขอสงเกตวามกลมตวอยางทมรายไดไมเกน 5,000 บาท สวนใหญจะเปนผททางานรบจางเลกๆนอย

เพอใหพอมคาอาหาร และบางสวนเปนคนสงอาย ไดรบเงนชวยเหลอจากลกหลาน และเบยยงชพ

ผสงอาย

45

ตารางท 5 รายไดรวมของครวเรอน

4.1.6 การเปนสมาชกกลม

มกลมตวอยางทเปนสมาชกกลมตางๆในชมชน คดเปนรอยละ . ไมเปนสมาชกกลม

คดเปนรอยละ . กลมทมผเปนเปนสมาชกมากทสด คอ กลมกองทนหมบาน คดเปนรอยละ 45.83

รองลงมาคอ กลมออมทรพยเพอการผลต คดเปนรอยละ 33.33 นอกจากนยงมกลมชดรกษา/ปองกนภย

หมบาน(ชรบ.) กลมออมทรพยประมง กลมรกษาความปลอดภยหมบาน คณะกรรมการหมบาน

กลมราษฎรอาสาพทกษทะเลและชายฝง กลมสตรหมบาน และกลมอาสาสมครสาธารณสขหมบาน

(อสม.) ซงมผเปนสมาชกกระจายอยพอสมควร (ตารางท 6) จะเหนไดวาการมสวนรวมในการเปน

สมาชกกลมหลากหลายกลมทอยในชมชนบานทางสาย แสดงใหเหนถงความสนใจของคนในชมชนตอ

กจกรรมตาง ๆ ทเกดขนในชมชน โดยเลงเหนถงประโยชนตอการดารงชวตและการสรางรายไดใหกบ

ครวเรอน อกทงยงมขอสงเกตวาคนในชมชนจะใหความรวมมอกบเจาหนาทหนวยงานภาครฐดวยด

ทาใหการมสวนรวมระหวางหนวยงานภาครฐและชมชนเกดขนได ทงนแมชมชนจะอยหางไกลจาก

ตวจงหวด แตผนาหมบานจะนาปญหาหรอความตองการของชมชนไปปรกษาหนวยงานภาครฐอยาง

สมาเสมอ สาหรบผทไมเปนสมาชกกลม มขอสงเกตวาสวนใหญจะเปนวยรนทอยในวยกาลงศกษา

หรอ ผทอยในวยชรา อยางไรกตามถงแมคนกลมนจะไมไดเปนสมาชกกลม แตหากมกจกรรมเกยวกบ

การฟนฟปาชายเลน กจะเขารวมอยางสมาเสมอ หรอผทอยในวยชราหากเขารวมกจกรรมตางๆ ใน

ชมชนไมไหว ผนาชมชนกจะใหความสาคญในการไปขอคาปรกษา จงสงผลใหคนในชมชน

บานทางสายมสวนรวมกบกจกรรมชมชน รวมไปถงการจดการปาชายเลน แสดงใหเหนวาการเปน

สมาชกกลมหรอไมเปนสมาชกกลมของชมชนบานทางสายอาจสงผลตอการมสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนของชมชนบานทางสายได

รายได (บาท/เดอน/ครวเรอน) จานวน รอยละ

ไมเกน , บาท .

, – , .

8,001 – , .

10,001 – , .

14,001 – , .

, ขนไป .

รวม 100.00

46

ตารางท 6 การเปนสมาชกกลม

n = 144

การเปนสมาชกกลม จานวน รอยละ

ไมเปนสมาชก .

เปนสมาชก .

กลมทเปนสมาชก*

กลมกองทนหมบาน 66 .

กลมออมทรพยเพอการผลต 48 .

ชดรกษา/ปองกนภยหมบาน(ชรบ.) 35 .

กลมออมทรพยประมง 28 19.44

กลมรกษาความปลอดภยหมบาน 28 19.44

คณะกรรมการหมบาน 22 .

กลมราษฎรอาสาพทกษทะเลและชายฝง 16 .

กลมสตรหมบาน 11 .

กลม อาสาสมครสาธารณสขหมบาน (อสม.) 11 .

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

4.1.7 การรบขอมลขาวสาร และชองการรบขอมลขาวสาร

สวนใหญของกลมตวอยางไดรบขอมลขาวสารจากโทรทศน คดเปนรอยละ . รองลงมา

คอ จากหอกระจายขาวในหมบาน คดเปนรอยละ . ตามดวยจากผนาชมชน คดเปนรอยละ .

นอกจากนยงมชองทางอนๆของขอมลขาวสาร ไดแก จากการเข ารบการอบรม เจาหนาทพฒนา

ปาชายเลนท วทย แผนพบ/โปสเตอร เจาหนาทหนวยงานอนๆของรฐ หนงสอพมพ ญาตพนอง/

เพอนบาน วดโอ/ภาพยนตร องคกรเอกชน โดยมผไดรบในสดสวนทแตกตางกนไป (ตารางท 7)

การทชาวบานในชมชนบานทางสายมความรเกยวกบปาชายเลน ใหความสนใจขาวสารเกยวกบ

ปาชายเลน เนองจากมการตดตามขอมลขาวสารจากแหลงตาง ๆโดยเฉพาะจากสอโทรทศน เพราะเปน

ชองทางการสอสารแบบมวลชน ถงแมวาจะเปนลกษณะการสอสารทางเดยว แตกมการตดตอภาพให

ดงดดใจ มการเรยบเรยง ลาดบความรเพอใหงายตอการทาความเขาใจของผชม นอกจากนยงมแหลง

ความรทคนในชมชนมกเข าถงมากอกชองทางหนง คอ จากเสยงตามสายหรอหอกระจายขาวท

ผใหญบานนาขาวมาแจง หรอเลาถงความสาคญของปาชายเลน และกจกรรมตางๆเกยวกบการ

ปลกปาชายเลน กมสวนกระตนใหคนในชมชนตระหนกถงความสาคญของปาชายเลนมากขน เพราะม

47

ลกษณะเปนการสอสารแบบสองทาง ทชาวบาน และผนาชมชนสามารถแลกเปลยนความคดเหน

กนไดอก หลงจากไดฟงขาวสารจากแหลงน ในขณะเดยวกนการไดลงมอปฏบตจรงจากกจกรรมตางๆ

ทชมชนจดขน เชน การรวมปลกปาชายเลน กมสวนกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรเพมเตมดวย

ตารางท 7 ชองทางการรบขอมลขาวสารเกยวกบปาชายเลน

n = 144

ชองทางการรบขอมลขาวสารเกยวกบปาชายเลน* จานวน รอยละ

โทรทศน .

หอกระจายขาวในหมบาน .

ผนาชมชน .

การรบการอบรมจากหนวยงานหรอเจาหนาท 96 66.67

เจาหนาทพฒนาปาชายเลนท 33 .

วทย .

แผนพบ/โปสเตอร .

เจาหนาทหนวยงานอนของรฐ .

หนงสอพมพ .

ญาตพนอง/เพอนบาน .

วดโอ/ภาพยนตร .

องคกรเอกชน .

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

4.1.8 การใชประโยชนจากปาชายเลน

กลมตวอยางทมการใชประโยชนจากปาชายเลน มมากถงรอยละ . แสดงใหเหนวาชมชน

บานทางสายมจานวนผใชประโยชนจากปาชายเลนสงมาก จนเรยกไดวาเกอบทงชมชน ลกษณะของ

การใชประโยชนทพบ คอ ใชเปนแหลงตดไมใชสอยมากทสด คดเปนรอยละ 90.98 รองลงมา คอ

เปนแหลงจบสตว นามาบรโภค รอยละ . แหลงพกผอนหยอนใจ แหลงประกอบอาชพ

แหลงพชผก/สมนไพรในสดสวนทลดหลนกนไป (ตารางท 8) ทงนเปนเพราะ คนในชมชนบานทางสาย

ยงมการดาเนนชวตทพงพงปาชายเลนสงทงทางตรงและทางออม การทชมชนบานทางสายอยใกลกบ

ปาชายเลน จงมการใชประโยชนจากปาชายเลนตงแตอดตตอเนองจนถงปจจบน และไดพบเหน

การเปลยนแปลงของปาชายเลนมาโดยตลอด จนทาใหทราบถงปญหาทเกดขนกบปาชายเลนในชมชน

48

ของตนเอง และผลกระทบทเกดจากการสงเสรมของหนวยงานรฐ ดงคาใหสมภาษณ ของ นายเอม

ขนนย ผใหญบานหม 7 เมอวนท 15 ตลาคม 2555 ทอธบายวา ปญหาของปาชายเลนในชมชน

บานทางสายเกดจากการลกลอบตดไมเพอนาไปใชประโยชนสวนตว นายทนลกลอบถมดนรกลาพนท

ปาชายเลนเพอปลกพชผลทาง การเกษตร และมการออกเอกสารสทธเพอครอบครองอยางไมเกรงกลว

กฏหมายของบานเมอง เพราะมอทธพลสง เขาใชคาพดวา “นายทนเขาทาได กวานซอทดนปาชายเลน

เจาหนาทไมสนใจ ไปรองเรยนถงจงหวด กไมไดผล เสนสายเขาเยอะ” นอกจากนในชมชนยงเคยม

การประกอบอาชพประมง โดยใชอวนรนเพอจบสตว นา ซงชาวบานในชมชนบางสวนไดดดแปลง

เครองมอประมงพนบานเปนอวนรนขนาดเลก เพราะสามารถจบสตวนาไดจานวนมาก ทาใหมรายได

สงถงครงละ 1,000 – 10,000 บาท แตเนองจากเปนเครองมอประเภททาลายลาง เมอทาได 4-5 ป

รายไดกเรมลดลง เหลอประมาณ 300-500 บาทตอครง ซงสะทอนจากคาบอกเลาของ นายยะหมน

ปรงเจะ กรรมการหมบาน เมอวนท 15 ตลาคม 2555 ทวา “อวนรนจบกง จบปลาทาทกคน เดอนละ

- วน ชวงแรกกไดเยอะ เมอทาไปนานๆเขา เรมไดนอยลง” อยางไรกตามการใชประโยชนจาก

ทรพยากรอยางหกโหมนสงผลใหเกดปญหามากในเวลาตอมา และกลายเปนจดพลกผนทสาคญใหคน

ในชมชนหนมาสนใจการอนรกษทรพยากรในชมชน ประกอบกบรฐบาลประกาศหามไมใหม

การใชอวนรน จงทาใหการประกอบอาชพประมงยงมความยากลาบากมากขนจนตองพยายามคดหาทาง

ออกรวมกน ซงมพฒนาการทนาสนใจ

ในระหวางป พ.ศ. 2544-2545 ผใหญบานไดจดประชมหมบานเพอแกไขปญหาดวยการ

หาทางเลอก เชน การเพาะเลยงสตวนาในกระชงใหแกชาวประมงทใชอวนรนโดยของบประมาณไปยง

สานกงานประมงจงหวดตรง ชาวบานในชมชนบานทางสายจงไดรวมลงนามสญญาประชาคมหยดการ

ทาประมงดวยอวนรนอยางเดดขาด ทาใหผประกอบอาชพประมงบางสวนตองหนมาทาการเกษตร

บางสวนตองมาเพาะเลยงสตวนา แตเปนอาชพทไมถนด หลงจากหยดได ป จงหนกลบไปลงคลองจบ

สตวนาอกครงแรกๆ แทบจะไมมสตวนาใหจบ ดงคาบอกเลา ทวา “ตกปลาไมคอยจะได วางอวนก

ไดนอยมาก” (การสมภาษณ นายฤาไชย เจรญฤทธสมาชกศนยเรยนรปาชายเลนชมชน วนท 13 ตลาคม

2555) แตเมอไปจบสตวนาใกลพนททปลกปาชายเลนกลบพบวา มจานวนสตวนาเพมมากขนและ

สตวนามขนาดใหญ กอรปกบสภาพอากาศรมรนเยนสบาย จงไดกลบมาพดคยกนถงสาเหตการ

เปลยนแปลงดงกลาว เพราะขณะนนชาวบานสวนใหญไมไดมความรเกยวกบความสาคญของปาชายเลน

เนองจากสวนใหญจบการศกษาเพยงระดบประถมศกษา แตปญหานไดคอยๆเปลยนไป เมอคน

ในชมชนบานสายเหนถงความสาคญของปาชายเลน เพราะปญหาทรมเราจากความตองการใช

ประโยชนพนทปาชายเลน ซงเปนทรพยากรสวนรวมของชมชน และการเปนคนชางสงเกตของผท

ประกอบอาชพประมงทพบวา บรเวณใกลปาชายเลนมสตว นาขนาดใหญ ทงๆทพนทหางจาก

49

ปาชายเลนออกไปแทบไมมสตวนา จงทาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรประสบการณกบผนาชมชน ทาให

ผนาชมชนซงมวสยทศนเกยวกบการอนรกษปาชายเลนอยแลว ยงเลงเหนถงความสาคญของปาชายเลน

จงพยายามตอสกบปญหาตางๆ เพออนรกษปาชายเลนโดยชมชนมาเปนระยะเวลา 10 ป กอนจะไดรบ

ความชวยเหลอจากหนวยงานของรฐในการใหความรอยางจรงจง และสงผลทาใหคนในชมชนบาน

ทางสาย รวมมอกนขบเคลอนในการฟนฟและอนรกษปาชายเลนอยางแขงขน เมอไดทาดวยตวเองและ

เหนผลจงเกดความผกพน รกและหวงแหนปาชายเลนของชมชนเปนอยางมาก เพราะสามารถใชเปนทง

แหลงทรพยากรทใหอาชพ อาหาร ไมใชสอย ตามความจาเปนของคนในชมชนในระยะยาว

ตารางท 8 การใชประโยชนจากปาชายเลน

(n = 144)

การใชประโยชนจากปาชายเลน จานวน รอยละ

ไมไดใชประโยชน .

ใชประโยชน* 139 .

แหลงไมใชสอย 131 90.98

จบสตวนาเพอบรโภค .

แหลงพกผอนหยอนใจ .

เปนแหลงประกอบอาชพ .

แหลงพชผก/สมนไพร .

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

จากขอมลพนฐานของกลมตวอยางขางตน สรปไดวา ชมชนบานทางสายมหวหนาครวเรอน

สวนใหญเปนเพศชาย มสถานภาพสมรสแลว อายเฉลย 38.47 ป สมาชกในครวเรอนเฉลย 4 คน ม

ภมลาเนาเดมอยในชมชนและประกอบอาชพอยในชมชนเปนสวนมาก ทงนอาจเปนเพราะ

ไดรบการศกษาอยในระดบประถมศกษา โดยมอาชพทาสวนยางพาราเปนสวนมาก รายไดอย

ระหวาง 5,001 – 10,000 บาท การเขาเปนสมาชกกลมในชมชนจะเปนสมาชกกลมกองทนหมบาน

มากทสด มชองทางการรบขอมลขาวสารเกยวกบปาชายเลนผานทางโทรทศนเปนสวนใหญ และม

การใชประโยชนจากปาชายเลนมากถงรอยละ 96.53 สะทอนใหเหนวาชมชนบานทางสายมการดาเนน

ชวตทยงเปนชมชนชนบท ทางานในถนฐานบานเกด มรายไดไมสงมากนก และใชประโยชนจาก

ทรพยากรในทองถนในการดารงชวตดวย

50

4.2 ระดบการมสวนรวม ในการจดการปาชายเลนของชมชน

การมสวนรวมของสมาชกชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอ

ปะเหลยน จงหวดตรง พจารณาจากการมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ

ดานการปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล ผลการศกษา พบวา

สมาชกชมชนบานทางสายมสวนรวมในการจดการปาชายเลน ในภาพรวมอยในระดบมาก (ܠത =

. ) (ตารางท 9) ทงนอาจเปนเพราะวา ชมชนบานทางสายเปนชมชนทมขนาดเลก มครวเรอน

อาศยอยเพยง ครวเรอน และเปนชมชนชนบททอยหางไกลจากเมอง ความเปนอยของชาวบานใน

ชมชนอยกนอยางถอยทถอยอาศย มความสนทสนมรจกกนด มวฒนธรรมการดารงชพทไมแตกตาง

กนมากนก สงผลใหการเชญชวนใหมสวนรวมเกดขนไดงายกวาชมชนทมขนาดใหญ ประกอบกบ

ชาวบานในชมชนมการใชประโยชนจากปาชายเลนกนมาก จงมความผกพนและรสกหวงแหน

ปาชายเลน เมอเขาใจถงความสาคญของปาชายเลนตอการดารงชวต สภาพเชนนสอดคลองกบ

แนวคดของบาทหลวงนพจน เทยนวหารทไดเผยแพรในป พ.ศ. 2524 ทวา การพฒนาชมชนตองเรม

จากฐานวฒนธรรมชมชน ซงเปนปรากฏการณทแขงแกรงทสดของชาวบาน ถาวฒนธรรมชมชน

เขมแขง การรวมกลมของชาวบานเพอทากจกรรมจะสาเรจไดไมยาก (วษณ บญมารตน. 2548) ขณะท

เสนห จามรก (2537) มความเหนวาความหนกแนนและการมสวนรวมของคนในชมชนจะเปนรากฐาน

ของชมชนใหเขมแขง

เมอพจารณาแตละดานจะเหนไดวา การมสวนรวมดานการคดและเสนอปญหา มคาเฉลยสงสด

เทากบ . รองลงมาคอ การรบผลประโยชน การตดตามประเมนผล การปฏบตการ และการตดสนใจ

มคาเฉลยเทากบ . , . , . และ . ตามลาดบ (ตารางท 9) ทงนอาจเปนเพราะวา

1) ดานการคดและเสนอปญหา ชมชนบานทางสายประสบปญหาความเสอมโทรมของ

ปาชายเลน จนแทบไมหลงเหลอปาชายเลนทสมบรณในชวงทมการสมปทานปาชายเลนเพอผลตถาน

ไมในอดต และการใชประโยชนจากทรพยากรเกนกวาศกยภาพในการรองรบ โดยเปนการจบสตวนา

โดยการดดแปลงเครองมอประมงพนบานเปนอวนรนขนาดเลก จนทาใหเกดผลกระทบกบการดารงชพ

ของคนในชมชน สงผลใหคนในชมชนพยายามคด แลกเปลยน เพอเสนอปญหากนภายในชมชน

โดยเฉพาะผนาชมชน และคนทประกอบอาชพประมงพนบานทมประสบการณมากพอสมควร เพราะ

เปนผทสามารถเหนการเปลยนแปลงของทรพยากรปาชายเลนไดอยางชดเจน จงทาใหตอมาคน

ในชมชนมสวนรวมในการคดและเสนอปญหาเกยวกบปาชายเลนมากทสด

2) ดานการรบผลประโยชน คนในชมชนบานทางสายมสวนรวมเปนอนดบรองลงมา เพราะ

คนในชมชนสวนใหญประกอบอาชพอยในชมชน และเกยวของกบปาชายเลนไมทางตรงกทางออม

51

จะเหนไดจากทไดรายงานกอนหนานวา คนในชมชนบานทางสายรอยละ 96.53 ใชประโยชนจาก

ปาชายเลนในรปแบบตางๆ อกทงกวาครงหนงยงจบสตวนา ซงมวงจรชวตทสมพนธกบปาชายเลน

3) ดานการตดตามประเมนผล จากการทชมชนมการใชประโยชนจากปาชายเลนยอมทาให

เขาเหนความสาคญของปาชายเลน เมอตระหนกถงปญหาทพบจงทาใหมสวนรวมในการเปนหเปนตา

ใหกบชมชนอกทางหนง โดยมรายงานวาเมอพบเหนการลกลอบตดไมโดยไมไดขออนญาตจากชมชน

ชาวบานจะมาแจงใหกรรมการหมบานทราบ ทาใหการดแลทรพยากรรวมกนภายในชมชนเหนผล

จงรวมตดตามดแลประเมนผลดวยวามการเปลยนแปลงของปาชายเลนเพยงใด เมอทรพยากร

ในปาชายเลน มปรมาณ เพมขน กจะเปนประโยชนตอการดารงชพของพวกเขา โดยเฉพาะการใชไม

การจบสตว นาเพอบรโภค หรอเพอเปนอาชพ ซงในปจจบนชาวบานตางชวยกนสงเกตการ

เปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลา

4) ดานการปฏบตการ คนในชมชนบานทางสายมสวนรวมในการชวยสารวจพนทปาชายเลน

และมการจดเวรยามเพอลาดตระเวน การดแลปาชายเลนรวมกบเจาหนาท ตลอดจนรวมจดกจกรรม

ตางๆ เพอฟนฟปาชายเลนในชมชน เชน ปลกปา ปลอยสตวนา โดยการประสานงานกบหนวยงานท

เกยวของใหมาสนบสนน ซงมรายงานวาคนสวนใหญในชมชนจะมสวนรวมเมอกรรมการเรยกประชม

5) ดานการตดสนใจ มกจะเปนบทบาทของผใหญบานและกรรมการหมบาน แตกมการ

พดคยกบชาวบานถงการทางานในดานตางๆ เชน การเลอกพนทปลกปาเพมเตม กรรมการจะไปสารวจ

พนทวางเปลาในชมชนหรอปาชายเลนเสอมโทรมแลวนามาประชมหมบานเพอสรปเลอกพนท โดย

ชาวบานในชมชนรวมกนถกปญหา และตดสนใจเพอเลอกพนททจะทาการปลกพนธไมปาชายเลน

แตบางครงการประชมเพอตดสนใจในกจกรรมตางๆ ชาวบานในชมชนอาจมเวลาวางจากการทางานไม

ตรงกน การเขารวมประชมเพอตดสนใจจงใชการประชมในลกษณะกลมยอยเฉพาะผมสวนไดสวนเสย

เชน มทดนอยบรเวณขางเคยง หรอทดนทมการจบจองแตไมไดใชประโยชน จงทาใหระดบการม

สวนรวมในการตดสนใจมคาเฉลยนอย

จากการสงเกตพบวาชมชนบานทางสายใชวธการจดประชมหมบาน เพอใหชาวบานในชมชน

ไดเขามามสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชน เมอตองการแกปญหาหรอหาขอสรปใน

กจกรรมตางๆ แนวทางการดาเนนการนสอดคลองกบ สมลกษณา ไชยประเสรฐ ( ) ทไดเสนอ

แนวทางการจดการการมสวนรวมของประชาชน โดยใชฉนทามต วาเปนการใหประชาชน และ

ผเกยวของเขารวมหาวธแกไขปญหาทยงยากซบซอนรวมกนหาทางออกสาหรบการแกไขปญหาตางๆ

ในทางสนต ซงเปนทยอมรบหรอเปนฉนทามต ททกคนยนยอมเหนพองตองกน อนจะชวยลดความ

ขดแยง และหาขอสรปรวมกนไดทกฝาย

52

ตารางท 9 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนโดยภาพรวม

การมสวนรวมตอการจดการ ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การคดและเสนอปญหา . 0 .83 มาก

. การตดสนใจ . . มาก

. การปฏบตการ . . มาก

. การรบผลประโยชน . . มาก

5. การตดตามประเมนผล . . มาก

รวม 3.73 0.67 มาก

4.2.1 ระดบการมสวนรวมในการคดและเสนอปญหาของชมชนบานทางสาย

สมาชกชมชนบานทางสายมสวนรวมในการคดและเสนอปญหาในการจดการปาชายเลน

อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ชมชนมสวนรวมในการเขารวมประชมเพอรบรปญหา

ของปาชายเลน และรวมคดคนปญหาของปาชายเลนในชมชนมคาเฉลยมากทสด (ܠത= . ) ในขณะ

ทการหาสาเหตของปญหาทเกดขนกบปาชายเลนมคาเฉลยนอยทสด (ܠത= . ) (ตารางท 0)

ทงนเนองจากชมชนบานทางสายใชวธการเรยกประชมเพอหาขอสรปตางๆ อยเปนประจา สงผลให

ชาวบานจานวนมากเขารวมประชมเพอรบรปญหาของปาชายเลน และไดมโอกาสรวมคดคนปญหา

และแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบการจดการปาชายเลนในชมชน ขณะทการหาสาเหตของปญหา

มกจะเปนบทบาทของผทมประสบการณ หรอผทไดรบผลกระทบจากการลดลงของปาชายเลโดยตรง

จงจะสามารถพจารณาสาเหตของปญหาไดถกตองกวาผไมมประสบการณ

53

ตารางท 10 การมสวนรวมในการคดและเสนอปญหา

การมสวนรวมในการคดและเสนอปญหา ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การเขารวมประชมเพอรบรถงปญหาของ

ปาชายเลนในชมชน

3.84

0.82

มาก

. การมสวนรวมคดคนปญหาของปาชายเลน

ในชมชน

3.84

0.90

มาก

. การมสวนรวมในการเสนอปญหาของ

ปาชายเลนในชมชน

3.77

0.94

มาก

. การมสวนรวมในการหาสาเหตของปญหา

ทเกดขนกบปาชายเลนในชมชน

3.74

0.97

มาก

5. ทานมสวนรวมในการประชมเพอเสนอวธการ

แกปญหาของปาชายเลนทมในทองถน

3.79

0.89

มาก

รวม 3.80 0.83 มาก

4.2.2 ระดบการมสวนรวมในการตดสนใจของชมชนบานทางสาย

การมสวนรวมตดสนใจในการจดการปาชายเลนของสมาชกชมชนบานทางสายอยจดอย

ในระดบมากเชนกน เมอพจารณาเปนรายขอ พบวามสวนรวมในการคดเลอกพนทปลกปาชายเลน

มคาเฉลยมากทสด (ܠത= . ) ในขณะทการออกกฎ/กตกาเพอควบคมการใชประโยชนจากปาชายเลน

ในชมชนมคาเฉลยนอยทสด (ܠത= . ) (ตารางท 1) ทเปนเชนนอาจเปนเพราะการคดเลอกพนท

ปลกปาชายเลนจาเปนตองเขารวมหารอเพอหาขอสรปวา พนทใดเหมาะทจะใชสาหรบทาแปลงฟนฟ

ปาชายเลน ซงจะตองพจารณาวาพนทนนเปนของใคร สามารถใชไดหรอไม และอยตดกบทดนของใคร

ทงน เพอกาหนดอาณาเขตใหชดเจน และหากปลกแลวตองแจงทราบโดยทวถงกนวาพนทดงกลาวหาม

มการบกรกทาลายรวมทงกตกาอนๆทจาเปน สาหรบการออกกฏ/กตกา โดยสวนใหญจะเรมมาจาก

กรรมการทเกยวของ เรยกประชมเพอรางกฏ/กตกากอน แลวจงนาไปปรกษากบหนวยงาน

พฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง) เพอไมใหขดกบกฏหมาย หรอกฏระเบยบทหนวยงาน

กาหนดไว หลงจากนนจงมาประชมหมบาน เพอหาขอสรปรวมกน วายอมรบในกฏ/กตกาดงกลาว

หรอไมอยางไร เพอใหชมชนไดยอมรบรวมกน

54

ตารางท 11 การมสวนรวมในการตดสนใจ

การมสวนรวมในการตดสนใจ ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การมสวนรวมคดเลอกพนทปลกปาชายเลน 3.72 0.90 มาก

. การรวมประชมในการตดสนใจเลอกวธการ

จดการปาชายเลนของชมชน

3.71

1.00

มาก

. การมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการใช

ประโยชนจากพนทปาชายเลนในชมชน

3.67

0.94

มาก

. การมสวนรวมในการวางแผนเกยวกบการจด

กจกรรมตางๆในการอนรกษปาชายเลนในชมชน

3.55

1.01

มาก

5. การมสวนรวมในการออกกฎ/กตกาเพอควบคม

การใชประโยชนจากปาชายเลนในชมชน

3.52

1.02

มาก

รวม 3.63 0.87 มาก

4.2.3 ระดบการมสวนรวมในการปฏบตการของชมชนบานทางสาย

การมสวนรวมปฏบตการในการจดการปาชายเลนมคะแนนเฉลยรวมอยระดบมาก

เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา คะแนนการมสวนรวมในกจกรรมปลกปาชายเลนของชมชน มคาเฉลย

มากทสด (ܠത= .84) ในขณะทคะแนนเฉลยการมสวนชวยตรวจตราการใชประโยชนในพนทปาชายเลน

มคานอยทสด (ܠത= . 6) (ตารางท 2) จากการสงเกตของผศกษาเมอมกจกรรมการปลกปาชายเลน

ชาวบานในชมชน ตางมามสวนรวมในกจกรรมปลกปาชายเลนของชมชนกนอยางพรอมเพรยงกน

การขอความรวมมอของผนาและเจาหนาททเกยวของ ทาใหชาวบานในชมชนยนดทจะมสวนรวมใน

กจกรรมการปลกไมปาชายเลน เมอสอบถามชาวบานมกจะไดรบคาตอบวา หากมเวลากจะเขารวม

ทกครง เนองจากเปนกจกรรมทสามารถทาไดทงเดก และผใหญ นอกจากนการไดไปรวมทากจกรรม

กบเพอนบาน ญาตพนอง หรอครอบครวยงเปนเสมอนการไดพกผอนรวมกน มเวลาไดสอบถาม

สารทกขสกดบของแตละคน ขณะทการชวยตรวจตราการใชประโยชนในพนทปาชายเลน จะใชวธการ

จดเวรกนและทากนไมทวถงนก ในขณะเดยวกนผลทไดรบไมนาพงพอใจนก เพราะแมจะรวามผบกรก

จะไมคอยพบผกระทาผด เนองจากการบกรก มกจะแอบเขาไปในพนท ทลบตาคน หรอหางไกล

บรเวณทชาวบานไปจบสตวนา หรอประกอบอาชพ อกทงการตรวจตราจะเปนหนาทของกรรมการ

และเจาหนาทของรฐเปนสวนใหญ

55

ตารางท 12 การมสวนรวมในการปฏบตการ

การมสวนรวมในการปฏบตการ ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การมสวนชวยสารวจพนทปาชายเลน 3.68 0.97 มาก

. การมสวนชวยตรวจตราการใชประโยชนในพนท

ปาชายเลน

3.56

1.05

มาก

. การมสวนรวมกาหนดพนทปาชายเลนเพอใช

ประโยชนของคนในชมชน หรอพนททตองไดรบการ

ฟนฟ

3.63

1.06

มาก

. การมสวนรวมใหขอมล และแลกเปลยนความรใน

การจดการปาชายเลนในชมชน

3.60

1.04

มาก

5. การมสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ (ปลกปา.

ปลอยสตวนา)เพอการฟนฟปาชายเลนในชมชน

3.74

0.98

มาก

6. การมสวนรวมในการปฎบตตนเปนแบบอยางให

คนในชมชนเหนความสาคญ และประโยชนของปา

ชายเลน

3.83

0.92

มาก

7. การมสวนชกชวนเพอนบานเขารวมกจกรรมฟนฟ

และอนรกษปาชายเลน

3.66

0.89

มาก

8. การมสวนรวมตกเตอนผกระทาความผดท ละเมด

กฏ/กตกาการใชประโยชนปาชายเลนของชมชน

3.69

0.92

มาก

9. การเขารวมกจกรรม ปลกปาชายเลนของชมชน

เชนวนสาคญ กจกรรมของโรงเรยน/สถานศกษา

3.84

0.97

มาก

รวม 3.70 0.79 มาก

4.2.4 ระดบการมสวนรวมในการรบผลประโยชนของชมชนบานทางสาย

การมสวนรวมรบผลประโยชนจากปาชายเลนของบานทางสายมคะแนนเฉลยในภาพรวมอยใน

ระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลยเปนรายขอ พบวา คะแนนเฉลยการไดรบไดรบประโยชนจากปาชายเลน

ในการปองกนคลนลม พาย หรอภยพบตทางธรรมชาต (สนาม) มคามากทสด (ܠത= 4.00) ขณะทการ

มสวนรวมใชประโยชนเพอเปนแหลงไมใชสอยมคะแนนเฉลยนอยทสด (ܠത= . 3) (ตารางท 3)

ทงนอาจเปนเพราะ ประสบการณจากเหตการณทเกดคลนสนามเมอป พ.ศ. 2547 คนในชมชน

56

บานทางสายไดพบเหนสภาพทนาในคลองมระดบสงกวาปกต และกระชงปลาทชาวบานเลยงไวไดรบ

ความเสยหาย แตกลบไมไดมคลนสงเขามาทาลายบานเรอนเหมอนพนทอนๆ ทาใหชาวบานไดรบรวา

ปาชายเลนไดชวยปองกนชมชนเอาไว ขณะทการใชประโยชนเพอเปนแหลงไมใชสอย ชาวบานมการ

ใชไมภายใตกฎ/กตกาทชมชนกาหนดขนอยางเขมงวด เชน ผทจะใชไม จะตองเขามาแจงกรรมการ

ถงเหตผล ปรมาณทจะใชและพนททจะตด เพอประกอบการพจารณา อกทงหากนาไมไปใชแลวจะตอง

มกาหนดปลกทดแทน ในอตราตดไม 1 ตน ตองปลกทดแทน 10 ตน จงเปนการควบคมใหชาวบาน

ใชไมเทาทจาเปน และเกดประโยชนสงสดเทานน

ตารางท 13 การมสวนรวมในการรบผลประโยชน

การมสวนรวมในการรบผลประโยชน ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การเลอกตดไมมาใชในครวเรอนเฉพาะเทาท

จาเปน

3.83

1.01

มาก

. การไดปลกไมทดแทนภายหลงการตดไมปาเลน

ตามกตกาทชมชนกาหนดทกครง

3.82

0.94

มาก

. การใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลง

หาพชผกสมนไพร

3.77

0.90

มาก

. การจบสตวนาจากปาชายเลนเพอการบรโภคใน

ครวเรอน

3.72

1.05

มาก

5. การใชประโยชนจากปาชายเลนเพอการ

ประกอบอาชพ (ประมง เพาะเลยงสตวนา การคา)

3.71

1.15

มาก

6. การใชประโยชนจากปาชายเลนเปนแหลง

พกผอนหยอนใจ

3.76

1.06

มาก

7. การใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลง

ไมใชสอย

3.53

1.06

มาก

8. การไดรบประโยชนจากปาชายเลนรวมกนใน

การปองกนคลนลม พาย หรอภยพบตทางธรรมชาต

(สนาม)

4.00

0.95

มาก

57

ตารางท 13 (ตอ)

การมสวนรวมในการปฏบตการ ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

9. การใชปาชายเลนเปนแหลงเรยนรใหกบคนใน

ชมชน/ครอบครว(พชพรรณ สตวนา ระบบนเวศนาขน

นาลง การใชประโยชน)

3.88

0.86

มาก

รวม 3.88 0.73 มาก

4.2.5 ระดบการมสวนรวมในการตดตามประเมนผลของชมชนบานทางสาย

การมสวนรวมตดตามประเมนผลของการจดการปาชายเลนมคะแนนเฉลยในภาพรวม อยใน

ระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลยรายขอ พบวา คะแนนเฉลยการมสวนรวมในการตดตามประเมนสภาพ

ความสมบรณของพชผกปาทใชเปนอาหารหรอสมนไพรในปาชายเลน มคามากทสด (ܠത= 3.92)

ในขณะทการออกไปประเมนปาชายเลนรวมกบหนวยงานตางๆทงใน และนอกชมชน ถง

สภาพความอดมสมบรณของปาชายเลน และผลตอสภาพแวดลอมตางๆของชมชน มคะแนนเฉลย

นอยทสด (ܠത= . 7) (ตารางท 14) ทเปนเชนนเนองจากชาวบานในชมชนใชชวตอยแบบชนบทม

การหาพชผก และสมนไพรตามธรรมชาตมาเพอบรโภคอยเปนประจา การทจะสงเกตวา พชผกมสภาพ

สมบรณเพยงใดสามารถทาไดงาย ในขณะทการรวมกบหนวยงานตางๆ เพอประเมนถงสภาพปาชายเลน

วามความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง และสงผลตอสภาพแวดลอมตางๆของชมชน เพยงใดม

ลกษณะเปนทางการ จงไมสะดวกนกสาหรบชาวบานทวไป แตชาวบานมกจะรวมประเมนในลกษณะ

การกลบมาพดคย แลกเปลยนกนมากกวาการรวมออกไปกบหนวยงาน โดยสวนมากแลวจะม

กรรมการทเกยวของกบการดแลอยแลว ทสลบกนออกไปกบเจาหนาทอยเปนประจา เมอมหนวยงาน

เขามาขอความรวมมอ

58

ตารางท 14 การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล

การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล ܠത S.D. ระดบการมสวนรวม

. การมสวนรวมในการตดตามผลหลงการปลก

ปาชายเลน/การปลอยสตวนาและผลทไดรบ

3.69

0.91

มาก

. การมสวนรวมในการสงเกตดวยตนเองวาสภาพปาชายเลน

ของชมชนมความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง

3.72

0.98

มาก

. การไดรวมตดตาม ประเมนผลวาปาชายเลนสงผลให

ปรมาณสตวนามจานวนเพมมากขน

3.76

0.91

มาก

. ปาชายเลนสงผลใหพชผกปาทใชเปนอาหารหรอ

สมนไพร เชนปรงหน/ ลาพ/ จาก มจานวนเพมมากขน

3.92

1.03

มาก

5. การมสวนรวมออกไปประเมนปาชายเลนรวมกบ

หนวยงานตางๆทงในและนอกชมชน ถงสภาพปาชายเลน

มความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง สงผลตอ

สภาพแวดลอมตางๆของชมชน

3.57

1.02

มาก

6. การมสวนรวมกบชมชนในการประเมนศกยภาพของ

ปาชายเลนในชมชน

3.65

1.09

มาก

รวม 3.72 0.80 มาก

จากขอมลระดบการมสวนรวมของชมชนในการจดการปาชายเลนขางตน สรปไดวาชมชน

บานทางสายมสวนรวมในการจดการปาชายเลน โดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณา

คาเฉลยในแตละดานจะเหนไดวา การมสวนรวมดานการคดและเสนอปญหา มคาเฉลยสงทสด ทงน

เปนเพราะชมชนบานทางสายใชวธการเรยกประชมเพอหาขอสรปตางๆ อยเปนประจา สงผล

ใหชาวบานจานวนมากเขารวมประชมเพอรบรปญหาของปาชายเลน และไดมโอกาสรวมคดคนปญหา

และแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบการจดการปาชายเลนในชมชน ซงจากการมสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนขางตน หวขอถดไปจะเปนการศกษาผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ใน

ดานตางๆ ตอไป

59

4.3 ผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย

การจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

สามารถแบงออกเปน 4 ดานประกอบดวย ( ) การอนรกษปาชายเลน ( ) การดแลรกษาปาชายเลน

( ) การฟนฟปาชายเลน และ ( ) การใชประโยชนพนทปาชายเลน จากผลการศกษา พบวา ชมชน

บานทางสายมการดาเนนการจดการปาชายเลน ในภาพรวมทง 4 ดาน อยในระดบมาก (ܠത= . )

เมอพจารณาแตละดาน พบวา ทกดานอยในระดบมาก โดยดานการอนรกษปาชายเลน มคาเฉลยสงสด

เทากบ . รองลงมาคอ การใชประโยชนพนทปาชายเลน การฟนฟปาชายเลน และการดแลรกษา

ปาชายเลน ซงมคาเฉลยเทากบ . , . และ . ตามลาดบ (ตารางท 15) ทเปนเชนนอาจเปน

เพราะวา ในการดาเนนการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย เพอใหการยอมรบของคนในชมชน

อยางกวางขวางจะตองใชกระบวนการในการสรางความเขาใจ ความเชอมน และความไววางใจของ

ชาวบานทมตอผนาชมชน ในขณะเดยวกนการทจะใหเกดผลอยางครอบคลมและเหนไดชด

เปนรปธรรมจะตองมการดาเนนการหลายดานควบคกน การดาเนนการเพอใหเกดผลเชนนตอง

ใชการแลกเปลยนขอมลขาวสาร และการจดกจกรรมตางๆใหประชาชนทกคนเขามามสวนรวม ซงใน

ชมชนบานทางสายไดมการประชมเชงปฏบตการ เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรและหาขอยต

ททกฝายยอมรบ และพรอมจะขบเคลอนการพฒนาไปดวยกน อกทงชมชนยงไดรบการไววางใจจาก

สานกงานพฒนาปาชายเลนท (ปะเหลยน-ตรง) ใหชวยดแลพนทปาชายเลนในเวลาตอมา รวมทง

ใหความชวยเหลอในดานความรและการคมครองในการตรวจตราปาชายเลนรวมกน เมอมปญหา

กพรอมทจะเขามาชวยแกปญหา การดาเนนการในลกษณะนอยางตอเนองทาใหคนในชมชนมจตสานก

เกดความตระหนกเกยวกบการจดการปาชายเลน และสงผลใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการ

จดการปาชายเลนทงดานการอนรกษ การใชประโยชนพนทปาชายเลน การฟนฟปาชายเลน และการ

ดแลรกษาปาชายเลน อยในระดบมาก

ตารางท 15 การจดการปาชายเลนโดยภาพรวม

การจดการปาชายเลน ܠത S.D. ผลของการจดการ

. การอนรกษปาชายเลน . . มาก

. การดแลรกษาปาชายเลน . . มาก

. การฟนฟปาชายเลน . . มาก

. การใชประโยชนพนทปาชายเลน . . มาก

รวม . . มาก

60

4.3.1 ผลของการจดการปาชายเลนดานการอนรกษ

การจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสายในดานการอนรกษจดอยอยในระดบมาก

ในทกหวขอยอย เมอพจารณาคาเฉลยรายขอเปรยบเทยบกน พบวา การดาเนนการในการไมทาลาย

พนทปาชายเลนมคะแนนเฉลยมากทสด (ܠത= . ) ในขณะทการชวยอนรกษปาชายเลนดวยวธการ

ปลกและดแลรกษาปาชายเลนมคะแนนเฉลยนอยทสด (ܠത= . ) (ตารางท 16) ทเปนเชนนอาจเปน

เพราะวาคนในชมชนบานทางสายสวนใหญรถงประโยชน และความสาคญของปาชายเลนตอการ

ดารงชพของพวกเขา อนเปนผลจากจากการเรยนรถงความแตกตางระหวางชวงทปาชายเลนเสอมโทรม

กบชวงทปาชายเลนมความอดมสมบรณในปจจบน โดยในปจจบนคนในชมชนใหความเคารพกฏ/

กตกา ททางชมชนรวมตงกนขนในการจดการใชประโยชนจากปาชายเลน สงผลใหชาวบานในชมชน

ไมทาลายพนทปาชายเลน ในขณะทการปลกและดแลรกษาชาวบานในชมชนแมชาวบานสวนใหญจะ

ไปรวมปลกปาในกจกรรมททางชมชนจดขนเปนประจา แตการเพาะพนธไมปาชายเลน จะตองอาศย

ความรเรองวธการเพาะพนธทถกตองจงจะสามารถปลกขยายพนธได ทาใหชมชนตองขอความ

อนเคราะหพนธไมจากสถานพฒนาปาชายเลนท 33 อยางตอเนอง ดงนนระดบการรบรถงผลของการ

จดการในเรองนจงนอยกวาในเรองอนๆเลกนอย

ตารางท 16 การจดการดานการอนรกษปาชายเลน

การจดการอนรกษปาชายเลน ܠത S.D. ผลของการจดการ

. การไมทาลายพนทปาชายเลนของชมชน . . มาก

. การไมตดไมในปาชายเลนกอนไดรบอนญาต . . มาก

. การชวยเผยแพรขอมลเกยวกบการอนรกษ

ปาชายเลนใหครอบครว และคนในชมชน

.

.

มาก

. การสนบสนนใหมพนทเขตอนรกษปาชายเลน . . มาก

5. การชวยอนรกษปาชายเลน ดวยวธการปลก ดแล

รกษาปาชายเลน

.

.

มาก

. การมสวนบอกเลาใหคนในครอบครว/ชมชน

เกดความรกหวงแหนปาชายเลน

.

.

มาก

. การไมเหนดวยกบกจกรรมตางๆทมผลกระทบ

ตอปาชายเลน

.

.

มาก

รวม . . มาก

61

4.3.2 ผลของการจดการปาชายเลนดานการดแลรกษา

ในดานการดแลรกษาปาชายเลน คะแนนเฉลยผลของการจดการอยในระดบมาก เมอพจารณา

คาเฉลยรายขอ พบวา การตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในชมชนมคาเฉลยมากทสด

. =തܠ) ) ในขณะทการรายงานเจาหนาทเมอมผเขามาทาลายปาชายเลนคนในชมชนมคาเฉลยผลของ

การจดการนอยทสด (ܠത= .59) (ตารางท 17) ทเปนเชนน อาจเปนเพราะชาวบานมการสงเกตเมอเขา

ไปใชประโยชนจากปาชายเลนอยบอยๆ ทาใหจดจา หรอพบเหนการเปลยนแปลงไดงาย เชน ชาวบาน

ทออกไปจบสตวนา จะสามารถรบร จดจาสภาพของปาชายเลนไดวาบรเวณไหนมการเปลยนแปลง

สภาพของปาดขนมาก โดยสงเกตจากการมปลามาก ตนไมมาก จงสามารถรบรถงการเปลยนแปลงของ

พนทปาชายเลนได ขณะทการรายงานเจาหนาทเปนขนตอนหนงของการจดการทมกจะทากนเมอม

เหตการณสาคญๆ ซงไมสามารถดาเนนการเองได โดยทวไปแลวชาวบานจะนยมใชวธการตกเตอนผ

ทมาบกรกหรอ ผททาความผดมากกวาการแจงผใหญบานหรอกรรมการหมบาน แตหากไมได

รบความรวมมอจาก ผบกรกชาวบานจะมาแจงใหผใหญบานหรอกรรมการหมบานเขามาดาเนนการ

แทน และหากชมชนไมสามารถแกไขไดหรอตองอาศยกาลงจากทางราชการ เชน การจบกม กรรมการ

หมบานจะแจงไปยงหนวยงานทเกยวของในลาดบตอไป

ตารางท 17 การจดการดานการดแลรกษาปาชายเลน

การจดการดแลรกษาปาชายเลน ܠത S.D. ผลของการจดการ

. รายงานเจาหนาทเมอมผเขามาทาลายปาชายเลน . 0.99 มาก

. แจงกรรมการในชมชนเมอพบผเขามาทาลาย

ปาชายเลน

.

0.95

มาก

. การตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน

ในชมชน

.

0.99

มาก

. การชวยตกเตอนเมอพบผเขามาทาลายปาชายเลน

เชน ขดเพรยง

.

1.02

มาก

5. การชวยหามปรามเมอพบเหนบคคลบกรก

ปาชายเลน

.

0.87

มาก

. การชวยสอดสอง ดแล และตรวจตรา พนท

ปาชายเลนในชมชน

.

0.98

มาก

รวม . 0.81 มาก

62

4.3.3 ผลของการจดการดานการฟนฟ

ผลของการจดการปาชายเลนในดานการฟนฟปาชายเลนมคะแนนเฉลยอยในระดบมาก

เมอพจารณาคาเฉลยรายขอ พบวา ผลของการรวมกจกรรมปลกปาชายเลนในวนสาคญตางๆ มคาเฉลย

มากทสด (ܠത= .87) ขณะทผลของการชวยเพาะพนธกลาไมจากปาชายเลนเพอทาเปนตนกลา และการ

ชวยบรจาคทน วสดสงของ หรอแรงงานในการดาเนนกจกรรมฟนฟ/ปลกปาชายเลนอยางตอเนอง

ชาวบานมคาเฉลยนอยทสด (ܠത= . 5) (ตารางท 18) ทเปนเชนนอาจเปนเพราะคนในชมชนนตาง

ใหความสาคญกบกจกรรม และยนดใหความรวมมอเมอมการปลกปาชายเลนทกครงซงเปนกจกรรมท

มการรวมคนจานวนมากและเหนผลไดชด ประกอบกบปจจบนชาวบานทราบดวาหากมปาชายเลน

เพมขน กจะมแหลงอาหารและรายไดกจะเพมขนตามไปดวย ขณะทการชวยเพาะพนธกลาไมจาก

ปาชายเลนเพอทาเปนตนกลา และการชวยบรจาคทน วสดสงของ หรอแรงงานในการดาเนนกจกรรม

ฟนฟ ปลกปาชายเลนอยางตอเนองนน ชาวบานยงมขอจากดในเรองความรเกยวกบการเพาะพนธ

เนองจากพชในปาชายเลนเจรญเตบโตไดดในสภาพพนททแตกตางกน เชน โกงกาง สามารถ

เจรญเตบโตไดดในพนททเปนดนเลนนาทวมถง เปนตน ทาใหการเพาะพนธไมปาชายเลนในพนท

บานทางสายยงไมประสบความสาเรจมากนก และมกจะดาเนนการโดยการนาของเจาหนาท

มากกวาชาวบานทวไป สวนการบรจาคทน วสดสงของ ทเหนผลนอยนนอาจจะเปน เพราะกจกรรม

นสวนใหญดาเนนการโดยผใหญบาน และกรรมการหมบานทมงเนนทาโครงการเพอของบประมาณ

จากรฐ แตหากไมเพยงพอจงจะขอความชวยเหลอจากคนในชมชน จงเหนวาเปนผลทไมไดเกยวของกบ

ชาวบานทวไปมากนก

63

ตารางท 18 การจดการดานการฟนฟปาชายเลน

การจดการฟนฟปาชายเลน ܠത S.D. ระดบการจดการ

. การชวยบอกตอกจกรรมรณรงคปลกปาชายเลน ของชมชน

.

.

มาก

. การรวมกจกรรมปลกปาชายเลนในวนสาคญตาง ๆ . . มาก

. การชวยเพาะพนธกลาไมจากปาชายเลนเพอทาเปนตนกลา . . มาก

. การชวยปลกปาชายเลนดวยตนเอง โดยใชฝกหรอวธตาม

ธรรมชาต

.

.

มาก

5. การรวมปลกปาชายเลนทดแทนปาชายเลนทเสอมโทรม

รวมกบชมชน

.

.

มาก

. การชวยกจกรรมปลอยพนธสตวนาในพนทปาชายเลน . . มาก

. การชวยบรจาคทน วสดสงของ หรอแรงงานในการ

ดาเนนกจกรรมฟนฟ/ปลกปาชายเลน อยางตอเนอง

.

.

มาก

รวม . . มาก

4.3.4 ผลของการจดการดานการใชประโยชนจากปาชายเลน

ดานการใชประโยชนจากปาชายเลนผลของการจดการอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลย

รายขอ พบวา ชาวบานมความเหนเกยวกบผลของการจดการในเรองการใชประโยชนจากปาชายเลน

เพอเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหกบตนเอง/คนในครอบครววามคาเฉลยมากทสด (ܠത= 3.98)

ขณะทผลของการจดการในเรองการใชไมจากปาชายเลนเพอนามาทาเครองมอ เครองใช มคาเฉลยนอย

ทสด (ܠത= . ) (ตารางท 19) ทเปนเชนนอาจเนองมาจากชาวบานในชมชนบานทางสายไดเหนคณคา

ของปาชายเลน ในการเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหกบตนเอง คนในครอบครว และคนรนหลงมาก

ในปจจบนเมอปาชายเลนมการจดการอยางเหมาะสมและเหนผลเปนรปธรรมจงมองเหนผลดานการเปน

แหลงเรยนรมคณคาทเชอมโยงหลายดานและหลายกลมคนในชมชน ขณะทการใชไมจากปาชายเลน

เพอทาเปนเครองมอ เครองใช ไมวาจะเปน หนา คอกวว หรออปกรณประมง ในปจจบนมการใชไม

ปาชายเลนนอย เพราะมกฎกตกาของชมชนควบคม โดยมกจะพจารณาใหใชประโยชน เพอลดความ

เดอดรอนของชาวบานในชมชนทมฐานะลาบาก และใหตามความจาเปนเทานน นอกจากนปจจบน

สงปลกสรางสวนใหญจะเปนอฐ ปน ทมความแขงแรงมากขน ผลของการจดการในแงของการ

ใหประโยชนในการใชไมจากปาชายเลนจงนอยลงกวาในอดต

64

ตารางท 19 การจดการดานการใชประโยชนจากปาชายเลน

การจดการในการใชประโยชนจากปาชายเลน ܠത S.D. ระดบการจดการ

. การใชไมจากปาชายเลน เพอทาเครองมอ

เครองใช เชน หนา คอกวว

.

1.10

มาก

. การใชพนทปาชายเลนเปนแหลงประกอบอาชพ

หลก เชน ประมง เพาะเลยงสตวนาแบบธรรมชาต

ปลกตนจาก โดยไมทาลายพนทปาชายเลน

.

1.20

มาก

. การใชประโยชนจากพนทปาชายเลน โดยไมรก

ลาเขตอภยทาน

.

1.02

มาก

. การใชพนทปาชายเลนเปนแหลงหาอาหารใน

ปรมาณทเพยงพอตอการบรโภคในครวเรอน

.

0.96

มาก

5. การใชพนทปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอน

ใจ โดยไมทาลายทรพยากรปาชายเลน

.

1.11

มาก

. ปาชายเลนในชมชนสรางสมดลทางธรรมชาต

และรกษาสภาพแวดลอม

.

1.07

มาก

. ใชพนทปาชายเลนเปนแหลงปองกนคลนลม ภย

พบตทางธรรมชาต

.

1.04

มาก

. ปาชายเลนเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหกบ

ตนเอง/คนในครอบครว

3.98

0.96

มาก

รวม 3.81 0.83 มาก

จากขอมลผลของการจดการปาชายเลนชมชนบานทางสายขางตน สรปไดวา ผลของการจดการ

ปาชายเลนชมชนบานทางสาย โดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลยในแตละ

ดาน จะเหนไดวา ดานการอนรกษปาชายเลน มคาเฉลยสงสด ทเปนเชนนอาจเปนเพราะวาคนในชมชน

บานทางสายสวนใหญรถงประโยชน และความสาคญของปาชายเลนตอการดารงชพของพวกเขา อน

เปนผลจากจากการเรยนรถงความแตกตางระหวางชวงทปาชายเลนเสอมโทรม กบชวงทปาชายเลนม

ความอดมสมบรณในปจจบน

65

4.4 ปจจยสวนบคคลทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย

การวเคราะหปจจยสวนบคคลทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชน

บานทางสาย ดาน คอ ( ) การคดและเสนอปญหา ( ) การตดสนใจ ( ) การปฏบตการ ( ) การรบ

ผลประโยชน และ ( ) การตดตามประเมนผล ผลปรากฏวา สมาชกชมชนบานทางสายมสวนรวมใน

การจดการปาชายเลนในแตละดานแตกตางกนตามปจจยสวนบคคล ดงรายละเอยดตอไปน

4.4.1 เพศ พบวา การมสวนรวมของสมาชกชมชน เพศชายและเพศหญง ไมมความแตกตาง

กนทงในภาพรวมและรายดาน (ตารางท 0) ทงนเนองจากสมาชกชมชนทงเพศชายและหญงตางเขา

มามสวนรวมในกจกรรมตางๆทมขนอยางเสมอภาค โดยทกคนมสทธในการออกความคดเหนและรวม

ลงมอปฏบต และใหความชวยเหลอสนบสนนในเรองตางๆอยางเทาเทยมกน สอดคลองกบแนวคด

Participation ทมวตถประสงคหลกเพอใหประชาชนทเปนบคคลหรอคณะบคคลเขามามสวนรวมใน

ขนตอนตางๆในการดาเนนการพฒนา ชวยเหลอ สนบสนนทาประโยชนในเรองตางๆ หรอกจกรรม

ตางๆ ตงแตรวมคด รวมตดสนใจ รวมดาเนนการ รวมรบผลประโยชน และรวมประเมนผล เพอให

เกดการยอมรบ และกอใหเกดผลประโยชนสงสดกนทกฝาย (สมลกษณา ไชยเสรฐ, 2549)

ตารางท 0 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามเพศ

การมสวนรวม .ത S.Dܠ

t-test P-value ชาย หญง ชาย หญง

. การคดและเสนอปญหา . . . . - . ns 0.53

. การตดสนใจ . . . . -0.83 ns 0.41

. การปฏบตการ . . . . 0.30 ns 0.76

. การรบผลประโยชน . . . . -0.05 ns 0.96

5. การตดตามประเมนผล . . . . 0.22 ns 0.82

รวม . . . . -0.15 ns 0.88 ns ไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .

66

4.4.2 จานวนสมาชกในครวเรอน พบวา สมาชกชมชนทมาจากครวเรอนทมจานวนสมาชก

ในครวเรอนตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน

(ตารางท 21) ทงนสามารถอธบายไดวากจกรรมตางๆทมขนเปดโอกาสใหทกคนเขารวม ไมไดจากด

เฉพาะตวแทนของครวเรอน ซงสอดคลองกบ ดวงพร โปสรกขกะ (2552) พบวา ผใหขอมลทมจานวน

สมาชกในครวเรอนตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลน ไมแตกตางกน อาจเปนเพราะสมาชกใน

ครวเรอนของชมชนตางไดรบร เขารวมกจกรรมในการจดการปาชายเลนในชมชนอยเปนประจา และ

เมอใครตองการเขารวม กสามารถจะเขารวมทากจกรรมไดโดยไมไดจากดวาตองเปนตวแทนของ

ครวเรอน ทาใหสมาชกทกคนมโอกาสเขามสวนรวมในการจดการปาชายเลนไมแตกตางกน

ตารางท 21 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามจานวนสมาชก

ในครวเรอน

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอปญหา

Between Groups . . . ns .

Within Groups . .

Total . 2

. การตดสนใจ Between Groups . . . ns .

Within Groups . .

Total . 4

. การปฏบตการ Between Groups . . . ns . Within Groups . . Total . . การรบผลประโยชน Between Groups . . . ns .

Within Groups . . Total . 7 5. การตดตาม

ประเมนผล Between Groups . . . ns . Within Groups . .

Total .

รวม Between Groups . . . ns .

Within Groups . .

Total . 2 ns ไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .

67

4.4.3 ชองทางการรบขอมลขาวสาร พบวา จานวนชองทางการรบขอมลขาวสารตางกน

สงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมไมแตกตางกน แตเมอพจารณาเปนรายดาน

พบวา มบางดานของการมสวนรวมทมผลตอการมสวนรวม อยางมนยสาคญทางสถตกบจานวนชอง

ทางการรบขอมลขาวสาร กลาวคอ ในดานการคดและเสนอปญหา จานวนชองทางการรบขอมลขาวสาร

ตางกนมผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.01 สวนดานการตดสนใจ การปฏบตการ และดานการตดตามประเมนผล จานวนชองทางการ

รบขอมลขาวสารตางกนมผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ 0.05 (ตารางท 22) อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง ตารางท 9)

พบขอสงเกตทนาสนใจวา กลมตวอยางทมจานวนชองทางการรบขอมลขาวสาร 9 - 12 แหลง ม

สวนรวมในดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ และดานการตดตามประเมนผล มากกวาผทมชองทาง

การรบขอมลขาวสาร 5 – 8 แหลง ขณะทกลมตวอยางทมจานวนชองทางการรบขอมลขาวสาร 1 – 4

แหลง มสวนรวมดานการคดและเสนอปญหา มากกวาจานวนชองทางการรบขอมลขาวสารอน

จากการสงเกตปรากฏการณในชมชน เปนไปไดวาชวงแรกๆ ชมชนจะไดรบขอมลขาวสาร

ผานชองทางการสอสารทมลกษณะการสอสารทางเดยวเปนสวนใหญ เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ

และเสยงตามสาย แตผลจากการไดรบขาวสารผานชองทางเหลานเปนประจา ทาใหชมชนเกดการเรยนร

ไดคด และตงข อสงเกตกบปญหาความเสอมโทรมของปาชายเลนในชมชน ตลอดจนเรมเหน

ความสาคญของปาชายเลน จงเปนจดเรมตนใหชมชนไดรวมกนคดเสนอปญหาและปฏสมพนธกบ

ผอน ซงชวยเพมชองทาง และลกษณะของการสอสารเปนแบบ 2 ทางมากขน ผานการอบรม

และการพดคยแลกเปลยนกบผนาชมชน เจาหนาทจากภาครฐ เจาหนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-

ตรง) ญาตพนอง และการแลกเปลยนความคดเหนในชมชน ทาใหเกดการพฒนายกระดบดวยการนา

ความรทไดรบมาลงมอปฏบตในการจดการปาชายเลนมากขน ไมวาจะเปนการอนรกษปาชายเลน

การปลกปาชายเลน การเขารวมประชมเพอตดสนใจ ตลอดจนการรวมตดตามประเมนผล ขอคนพบ

นสอดคลองกบแนวคดการมสวนรวมในการพฒนา ดงท สมลกษณา ไชยเสรฐ (2549) ทใหแนวคด

การมสวนรวมของประชาชนวา เมอการแลกเปลยนขอมลขาวสาร (Information-sharing) ทงดานทเปน

ขอเทจจรง และดานทเปนความคด ความรสก ไดถกแสดงออกมาอยางหลากหลาย ทาใหการวนจฉย

ปญหาและการเสนอทางเลอกในการแกไขปญหามหลากหลาย ตรงกบความตองการมากขน ผลทตามมา

คอทาใหการตดสนใจในการกาหนดนโยบาย และการวางแผนดาเนนไปไดอยางรอบร และรอบคอบ

โดยการทประชาชนจะมสวนรวมไดอยางมประสทธภาพนน จาเปนทจะตองมความร ขอมลขาวสาร

เพยงพอในนโยบายทตนตองการมสวนรวม และตองสรางใหเกดการมปฏสมพนธระหวางกนใน

องคกร คอ จะตองจดกจกรรมททาใหมการพบปะ พดคย แลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหนของ

68

กนและกนเปนการสอสารแบบ ทาง (Two Ways Communication) กอใหเกดความสมพนธทดระหวาง

กน ซงจะนาไปสการลดอคตทมตอกน และเกดความเขาใจทดขนระหวางผทเขารวม

ตารางท 22 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามชองทางการรบ

ขอมลขาวสาร

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 7.33 3.67 5.74** . 4

Within Groups 0.08 . 4

Total .

. การตดสนใจ Between Groups 5.3 2.67 3.70* .027

Within Groups 1.80 . 2

Total .

. การปฏบตการ Between Groups 3.77 1.88 3.13* .047

Within Groups 4.85 . 0

Total .

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups . 5 .08 . 4 . 68

Within Groups . 2 . 4

Total . 7

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 5.36 2.68 4.39* .014

Within Groups 6. 0 . 1

Total .

รวม Between Groups 2.49 1.24 2.87 .060

Within Groups 1.12 . 3

Total .

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

69

4.4..4 สถานภาพสมรส พบวา ผทมสถานภาพสมรสตางกน มสวนรวมในการจดการปา

ชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และเมอพจารณาเปนรายดาน

จะเหนไดวาการมสวนรวม ดานการปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตาม

ประเมนผล ผทมสถานภาพสมรสตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ในขณะทดานการคดและเสนอปญหา และการตดสนใจ ผทมสถานภาพ

สมรสตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนไมแตกตางกน (ตารางท 3) เมอเปรยบเทยบคาเฉลย

รายค (ภาคผนวก ง ตารางท 1) พบวา การมสวนรวมดานการปฏบตการ และดานการรบผลประโยชน ผ

ทมสภาพหยาราง/มาย มสวนรวมในการจดการปาชายเลนนอยกวาผทสถานภาพโสดและสมรส

ในขณะทดานการตดตามประเมนผล ผทมสถานภาพหยาราง/มาย มสวนรวมในการจดการปาชายเลน

นอยกวาผทสถานภาพโสด ทงนจากการสงเกตพบขอมลเพมเตมวา ผทมสภาพหยาราง/มาย ตองทางาน

เลยงตวเอง และอยบานคนเดยวถงรอยละ 71.43 จงไมมเวลามากพอทจะเขามารวมกจกรรมตางๆ ได

ประกอบกบในดานการประเมนผลผทมสถานภาพหยาราง/มาย รอยละ 78.57 ประกอบอาชพทาสวน

ยางพาราเพยงอยางเดยว ซงไมไดมสวนรวมในการใชประโยชนจากปาชายเลนโดยตรง จงทาใหเขาไปม

สวนรวมตดตามประเมนผลนอยกวาผทมสถานภาพโสดและสมรส

70

ตารางท 3 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามสถานภาพสมรส

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 2.86 . . .

Within Groups 94.55 .

Total 97.41

. การตดสนใจ Between Groups 2.55 . . .

Within Groups 104.59 .

Total 107.14

. การปฏบตการ Between Groups 2 5.61 . 1 . 7* .

Within Groups 141 83.00 .

Total 143 88.61

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups 2 3.50 . . 6* .

Within Groups 141 73.47 .

Total 143 79.97

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 2 3.97 . . * .

Within Groups 141 87.49 .

Total 143 91.46

รวม Between Groups 2 3.39 . . * .

Within Groups 141 60.22 . 3

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

71

4.4.5 อาย พบวา ผทอยในชวงอายตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การมสวนรวม

ดานการคดและเสนอปญหาการตดสนใจ ดานการปฏบตการ และดานการตดตามประเมนผล ผทมชวง

อายตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001

ขณะทในดานการรบผลประโยชน ผทมชวงอายตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (ตารางท 24) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง

ตารางท 2) ผลปรากฏวา ผทมอายอยในชวง 11 – 29 ป และ 49-67 ป จะมสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลน ดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ ดานการตดตาม

ประเมนผล และในภาพรวมมากกวาผทมอายอยในชวง 30 - 48 ป สวนทผทมอายอยในชวง 11-29 ป

มสวนรวมในการจดการปาชายเลนดานการคดและเสนอปญหา การปฏบตการ และในภาพรวม มากกวา

ผทมอายอยในชวง 49-67 ป จากการสงเกตผทมอายอยในชวง 11-29 ป ซงเปนวยหนมสาวจะไดรบ

การปลกฝงจากหนวยงานและแกนนาของชมชนในการจดกจกรรมการปลกปาชายเลน การอบรมให

ความรเกยวกบปาชายเลนมากกวากลมอน ๆ ทาใหไดเขามารบรถงการจดการปาชายเลนทาใหเหน

ถงความสาคญ วธการ กระบวนการดแลปาชายเลนมากกวา ในขณะทผทมอายอยในชวง 49-67 ป

สวนใหญจะมความผกพนกบปาชายเลน จากการประกอบอาชพทเกยวของกบปาชายเลนมายาวนาน

และไดเหนการเปลยนแปลงของปาชายเลนจากอดตจนถงปจจบน ตลอดจนไดประสบกบปญหาตางๆ

ซงอาจสงผลใหเกดจตสานกในการหวงแหนปาชายเลนขนได นอกจากนสวนหนงยงเปนกลมแกนนา

ทรเรมใหเกดการอนรกษปาชายเลนอยางเปนทางการมาตงแตตน จากทกลาวมาทาใหการมสวนรวม

ในชวงอายดงกลาวจงมมากกวาผทมชวงอาย 30-48 ป ขอคนพบนสอดคลองกบ วลยภรณ ดาวสวรรณ

(2533) ทศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอมบงขนทะเล พบวา

ความแตกตางในเรองอายกอใหเกดความแตกตางกนในเรองการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม

บงขนทะเล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 อาจเปนเพราะกลมตวอยางทมอายมากยอมไดรบ

ขอมลขาวสารเกยวกบสงแวดลอมมากกวาและตระหนกถงผลของการทาลายสงแวดลอมมากกวาคนทม

อายนอย

72

ตารางท 24 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามชวงอาย

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 3 15.19 5.06 8.62*** .000

Within Groups 140 82.22 0.59

Total 143 97.41

. การตดสนใจ Between Groups 3 19.29 6.43 10.25*** .000

Within Groups 140 87.85 0.63

Total 143 107.14

. การปฏบตการ Between Groups 3 18.40 6.13 12.23*** .000

Within Groups 140 70.21 0.50

Total 143 88.61

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups 3 5.26 1.75 3.42* .019

Within Groups 140 71.71 0.51

Total 143 76.97

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 3 10.89 3.63 6.31*** .000

Within Groups 140 80.57 0.57

Total 143 91.46

รวม Between Groups 3 12.46 4.15 11.37*** .000

Within Groups 140 51.15 0.36

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

73

4.4.6 ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน พบวา ผทมระยะเวลาอาศยอยในชมชนตางกน ม

สวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 เมอ

พจารณาเปนรายดาน จะเหนไดวา ดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ ผ

ทมระยะเวลาอาศยอยในชมชนตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 ขณะทดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล ผทมระยะเวลา

อาศยอยในชมชนตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ 0.001 และ 0.05 ตามลาดบ (ตารางท 25) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง

ตารางท 3) พบขอสงเกตทนาสนใจวา ผทมระยะเวลาอาศยอยในชมชน 44-63 ป มสวนรวมในดาน

การคดและเสนอปญหา ดานการรบผลประโยชน ดานการตดตามประเมนผล และในภาพรวมมากกวาผ

ทมระยะเวลาอาศยอยในชมชน 4-23 ป และ 24-43 ป ขอคนพบนสอดคลองกบ ชษา เสาวภาคย (2545)

ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษสภาพแวดลอมชายหาดกรณศกษา

หาดปาเมงอาเภอสเกาจงหวดตรง พบวา ประชาชนทองถนทมระยะเวลาทอาศยในทองถนแตกตางกน

มสวนรวมในการอนรกษสภาพแวดลอมหาดปากเมง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

โดยประชาชนทมการใชประโยชนจากหาดปางเมงมานานอยเปนประจา จะมการเรยนรถงความสาคญ

ของทรพยากรบรเวณหาดปากเมงมากไปดวย จงทาใหมสวนรวมในการอนรกษสง

ขอสงเกตทนาสนใจ คอ ผทมระยะเวลาอาศยอยในชมชน 4-23 ป มสวนรวมในดานการ

ปฏบตการมากกวาผทมระยะเวลาอาศยอยในชมชน 24-43 ป และ44-63 ป ทงนอธบายไดวา ผทม

ระยะเวลาอาศยในชมชนชวง 4-23 ป แบงไดเปนสองกลม คอ ผทมชวงอายอยในวยกาลงเรยน หรอ

วยรนทชมชนพยายามปลกฝงเกยวกบประโยชนของปาชายเลน และการรกษาปาชายเลนอยเปนประจา

จงเปนเหตใหมสวนรวมในดานการปฏบตการมากกวาผทมระยะเวลาอาศยอยในชมชนชวงระยะเวลา

อนๆ ขณะทอกกลมหนงจะเปนผทเขามาภายหลงมกจะเปนญาตพนองหรอผทยายเขามาทางาน

ในชมชน ซงตองสรางความไวเนอเชอใจใหกบชมชน โดยไดรบการชกชวนจากการพดคย พบปะกบ

ญาตพนองทอยเดมภายในชมชน ผนาชมชน กรรมการหมบาน และชาวบานในพนทอยางสมาเสมอ

จงอาจทาใหเขามามสวนรวมปฏบตการในจดการปาชายเลนกบชมชนไดไมยาก

74

ตารางท 25 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตามระยะเวลาทอาศย

อยในชมชน

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 3 6.20 2.07 3.17* .026

Within Groups 140 91.21 0.65

Total 143 97.41

. การตดสนใจ Between Groups 3 6.74 2.25 3.13* .028

Within Groups 140 100.40 0.72

Total 143 107.14

. การปฏบตการ Between Groups 3 6.28 2.09 3.56* .016

Within Groups 140 82.33 0.59

Total 143 88.61

. การรบผลประโยชน Between Groups 3 9.93 3.31 6.91*** .000

Within Groups 140 67.04 0.48

Total 143 76.97

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 3 8.75 2.91 4.93** .003

Within Groups 140 82.71 0.59

Total 143 91.46

รวม Between Groups 3 7.15 2.38 5.91** .001

Within Groups 140 56.46 0.40 Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

75

4.4.7 ภมลาเนา พบวา ในภาพรวมผทมภมลาเนาอยในชมชนมสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนมากกวาผทมภมลาเนามาจากทอน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 (ตารางท 26) เมอ

พจารณาเปนรายดาน พบวา ผทมภมลาเนาอยในชมชน จะมสวนรวมในดานการคดและเสนอ

ปญหา ดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล

มากกวาผทมภมลาเนามาจากทอน จากการสงเกตชมชน พบวา สวนใหญผอาศยอยในชมชนมานาน

จะมความผกพนกบปาชายเลนจากการประกอบอาชพหรอการใชประโยชนทเกยวของกบปาชายเลน

มาโดยตลอด ทาใหสามารถเหนการเปลยนแปลงของปาชายเลนในชมชนตงแตอดตมาจนถงปจจบนท

ปาชายเลนในชมชนไดรบการดแลรกษาใหมความอดมสมบรณขน และคนในชมชนไดรบ

ผลประโยชนจากปาชายเลนอยางเหนไดชด เมอเปรยบเทยบกบชวงระยะเวลาทปาชายเลนในชมชนอย

ในสภาพเสอมโทรม ซงอาจเปนเหตผลททาใหชาวบานทมภมลาเนาอยในชมชนเกดจตสานก

ในการหวงแหนปาชายเลนมากกวาผมภมลาเนาเดมอยภายนอกชมชน

ตารางท 26 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตาม ภมลาเนา

การมสวนรวม

.ത S.Dܠ

t-test P-value อยใน

ชมชน

จากท

อน

อยใน

ชมชน

จากท

อน

. การคดและเสนอปญหา 3.97 3.10 0.76 0.69

6.01***

.000

. การตดสนใจ 3.81 2.94 0.79 0.80 5.25*** .000

. การปฏบตการ 3.81 3.23 0.78 0.64 3.70*** .000

. การรบผลประโยชน 3.88 3.40 0.71 0.71

3.24**

.002

5. การตดตามประเมนผล 3.81 3.34 0.81 0.64

2.89**

.005

รวม 3.85 3.23 0.65 0.49 5.62*** .000

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

76

4.4.8 ระดบการศกษา พบวา ในภาพรวมผทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมใน

การจดการปาชายเลนไมแตกตางกน แตเมอพจารณารายดาน พบวา ดานการตดตามประเมนผล ผท

มระดบการศกษาตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 (ตารางท 27) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง ตารางท 4) พบขอสงเกตท

นาสนใจวา ผทมระดบการศกษาประถมศกษา จะมสวนรวมในดานการตดตามประเมนผลมากกวาผ

ทมระดบการศกษามธยมศกษา อาจเปนไปไดวา ผทมการศกษาระดบประถมศกษา ดวยวฒการศกษาท

ไดรบ จงมสวนนอยทออกไปทางานภายนอกชมชน โดยสวนใหญจะประกอบอาชพทเกยวของกบ

การใชประโยชนจากปาชายเลนอยภายในชมชน จงสามารถพบเหนการเปลยนแปลงของปาชายเลนใน

ชมชนและมสวนรวมในดานการตดตามประเมนไดดกวา ระดบการศกษาอน ๆ ทออกไปทางาน

ภายนอกชมชนหรอประกอบอาชพทไมไดเกยวของกบปาชายเลน ขอคนพบน ไมสอดคลองกบ

ชยยนต กาววน (2544) ทศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปากรณศกษาปา

สงวนแหงชาตแมลาน-แมกางอาเภอลองจงหวดแพร พบวา ระดบการศกษาสงกวามสวนรวมในการ

ควบคมไฟปามากกวาระดบการศกษาตากวาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 โดยระดบ

การศกษาทสงกวาทาใหเกดความรความเขาใจตอปญหาตางๆ และมวสยทสนทกวางไกลกวา

ระดบการศกษาทตากวา

77

ตารางท 27 เปรยบเทยบการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลนจาแนกตาม

ระดบการศกษา

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอปญหา

Between Groups 4 5.07 1.27 1.91 .113 Within Groups 139 92.35 0.66

Total 143 97.42

. ตดสนใจ Between Groups 4 2.53 0.63 0.84 .502

Within Groups 139 104.61 0.75

Total 143 107.14

. ปฏบตการ Between Groups 4 3.97 0.99 1.63 .170 Within Groups 139 84.65 0.61

Total 143 88.62

. รบผลประโยชน Between Groups 4 4.86 1.21 2.34 .058

Within Groups 139 72.12 0.52

Total 143 76.98

5. ตดตามประเมนผล Between Groups 4 7.33 1.83 3.03* .020

Within Groups 139 84.13 0.61

Total 143 91.46

รวม Between Groups 4 3.74 0.94 2.17 .075 Within Groups 139 59.87 0.43

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

78

4.4.9 การประกอบอาชพ พบวา ครวเรอนทมจานวนอาชพตางกน มสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 เมอพจารณาเปนรายดาน

พบวา ดานการคดและเสนอปญหา ครวเรอนทมจานวนอาชพตางกน มสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนแตกตางกน อยางมนยสาค ญทางสถตทระดบ 0.01 สวนดานการปฏบตการ ดานการรบ

ผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล ครวเรอนทมจานวนอาชพตางกน มสวนรวมใน

การจดการปาชายเลนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (ตารางท 28) เมอเปรยบเทยบ

คาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง ตารางท 5) พบขอสงเกตทนาสนใจวา ครวเรอนทมจานวนอาชพ 3 อาชพ

ขนไป มสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน ดานการ

ตดตามประเมนผล และในภาพรวม มากกวาครวเรอนทมจานวนอาชพ 1 อาชพ และ 2 อาชพ ทงน

เนองจากครวเรอนทประกอบอาชพ อาชพขนไป สวนใหญสมาชกในครวเรอนจะมอยางนอย 1 อาชพ

ทประกอบอาชพประมงพนบาน หรอการเพาะเลยงสตวนาจงเปนกลมทไดสมผสกบปาชายเลน และ

ทรพยากรโดยตรง ทาใหสามารถพบเหนการเปลยนแปลงของปาชายเลนจากการบกรก หรอการทาลาย

ไดดกวาอาชพอนๆ ขณะทครวเรอนประกอบอาชพ อาชพ และ อาชพ สวนใหญทาอาชพเกษตร

คาขาย รบจาง เปนสวนใหญ ซงกลมอาชพเหลานจะไดรบทราบขอมลจากเพอนบานทประกอบอาชพ

ประมง และผนาชมชนเปนหลก ขอคนพบนสอดคลองกบ ชยยณต กาววน (2544) ศกษาเรอง

การมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปา กรณศกษา ปาสงวนแหงชาตแมลาน - แมกาง อาเภอ

ลอง จงหวดแพร กลาววา เนองจากในแตละสาขาอาชพมความเกยวของกบสถานท และเวลาในการ

ปฏบตงาน ทาใหไมอาจเขามารวมกจกรรมควบคมไฟปาไดเหมอนกนทกสาขาอาชพ ดงนนจงทาให

กลมตวอยางทประกอบอาชพตางกนมสวนรวมในการควบคมไฟปาแตกตางกน อยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ 0.001

79

ตารางท 28 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามจานวนอาชพ

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 2 11.36 5.68 9.30*** .000

Within Groups 141 86.06 0.61

Total 143 97.41

. ตดสนใจ Between Groups 2 3.32 1.66 2.26 .109

Within Groups 141 103.82 0.74

Total 143 107.15

. ปฏบตการ Between Groups 2 4.95 2.47 4.17* .017 Within Groups 141 83.67 0.59

Total 143 88.62

. รบผลประโยชน Between Groups 2 3.30 1.65 3.16* .046

Within Groups 141 73.67 0.52

Total 143 76.98

5. ตดตามประเมนผล Between Groups 2 5.49 2.74 4.50* .013

Within Groups 141 85.97 0.61

Total 143 91.46

รวม Between Groups 2 4.75 2.38 5.69** .004

Within Groups 141 58.86 0.42

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

80

4.4.10 รายได พบวา ครวเรอนทมรายไดตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลน

ในภาพรวมไมแตกตางกน แตเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการรบผลประโยชน และดาน

การตดตามประเมนผล ครวเรอนทมรายไดตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยาง

มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (ตารางท 29) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายคโดย (ภาคผนวก ง

ตารางท 6) พบขอสงเกตทนาสนใจวา ครวเรอนทมรายไดอยในชวง 8,001 – 10,000 บาท มสวนรวมใน

ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผลนอยกวาครวเรอนทมรายไดไมเกน 5,000 บาท

5,001 – 8,000 บาท, 10,001 – 14,000 บาท, 14,001 – 17,000 บาท และ17,000 ขนไป อาจเปนไปได

วาครวเรอนทมรายได 8,001-10,000 บาท สวนใหญจะประกอบอาชพทไมเกยวของกบปาชายเลน

เชน คาขาย รบราชการ รบจาง จงทาใหไมมสวนรวมในดานดงกลาว

ขณะทครวเรอนทมรายได 17,000 ขนไป จะมสวนรวมในดานการรบผลประโยชนมากกวา

ครวเรอนทมรายไดไมเกน 5,000 บาท อาจเปนเพราะ ในครวเรอนมการประกอบอาชพ มากกวา 1 อาชพ

และมอยางนอย 1 อาชพทรบผลประโยชนจากปาชายเลน เชน การประมงเพาะเลยงสตวนา ขอคนพบน

ไมสอดคลองกบ ณฐพล จนทะแจง (2548) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการจดการ

ปาชมชน กรณศกษา ปาชมชนบานแมสาด ตาบลแมกรณ อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย พบวา ประชาชน

ทมรายไดตางกนมสวนรวมในการจดการปาชมชนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

โดยกลมรายได 5,001-10,000 บาท มสวนรวมในการจดการปาชมชนมากกวากลมรายไดอนๆ เพราะ

กลมตวอยางทมรายไดมาจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม หาของปาขาย เปนตน ซงกลมตวอยางน

จะใหความสนใจและเหนถงความสาคญของทรพยากรจากปาชมชนมากกวากลมทมระดบรายได

มากกวา

81

ตารางท 29 เปรยบเทยบการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตาม

รายได

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอปญหา

Between Groups 5 2.27 0.45 0.66 0.656 Within Groups 138 95.16 0.69

Total 143 97.43 . การตดสนใจ Between Groups 5 3.38 0.68 0.90 0.485

Within Groups 138 103.77 0.75 Total 143 107.15

. การปฏบตการ Between Groups 5 3.34 0.67 1.08 0.374

Within Groups 138 85.28 0.62

Total 143 88.62

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups 5 7.67 1.53 3.05* 0.012

Within Groups 138 69.31 0.50

Total 143 76.98

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 5 7.68 1.54 2.52* 0.03

Within Groups 138 83.78 0.61

Total 143 91.46

รวม Between Groups 5 3.73 0.75 1.72 0.134

Within Groups 138 59.88 0.43

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

82

4.4.11 การเปนสมาชกกลม พบวา ผเข าเปนสมาชกกลมจานวนตางก น มสวนรวมใน

การจดการปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 เมอพจารณาเปน

รายดาน พบวา ดานการคดและเสนอปญหา และดานการตดสนใจ ผทเขาเปนสมาชกกลมจานวนตางกน

มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 ขณะทดาน

การปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน ผทเขาเปนสมาชกกลมจานวนตางกน มสวนรวมในการจดการ

ปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 และดานการตดตามประเมนผล ผทเขา

เปนสมาชกกลมจานวนตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

ทระดบ 0.05 (ตารางท 30) เมอเปรยบเทยบคาเฉลยรายค (ภาคผนวก ง ตารางท 7) พบขอสงเกตท

นาสนใจวา ผทเขาเปนสมาชกกลม 5 กลมขนไปมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในทกดาน มากกวา

ผทเขาเปนสมาชกกลม 1-2 กลม และ3-4 กลม โดยผทเขาเปนสมาชกกลม 5 กลมขนไป ยงมสวนรวม

ในดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ ดานการรบผลประโยชน ดานการตดตามประเมนผล และ

ในภาพรวม มากกวาผทไมเปนสมาชกกลม

ขณะทผทไมไดเขาเปนสมาชกกลม จะมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดาน

การตดสนใจ ดานการปฏบตการ การรบผลประโยชน และในภาพรวม มากกวาผทเขาเปนสมาชก

กลม 1-2 กลม จากการสงเกตชมชน พบวา การเขาเปนสมาชกกลมหรอไมเปนสมาชกกลมในชมชน

บานทางสาย สามารถแบงได 3 ลกษณะคอ 1) เปนสมาชกกลมทไมเกยวของกบการจดการปาชายเลน ท

อาจจะเขามามสวนรวมในการจดการปาชายเลนนอยกวา 2) เปนสมาชกกลมทเกยวของกบการจดการ

ปาชายเลน ซงจะมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในดานตางๆไดมากกวาลกษณะแรก และ3) ไมเขา

เปนสมาชกกลมใดๆเลย แตเมอมการรองขอใหชวยเหลอทงในดานการเขารวมกจกรรม หรอคาปรกษา

ในดานการจดการปาชายเลนกพรอมทจะใหความรวมมอกบชมชนได จะเหนไดวาในแตละกลม

สมาชกจะมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกน อยางไรกตามการมสวนรวมในการเขาเปน

สมาชกกลมในหลายๆกลม ของชาวบานในชมชนบานทางสาย แสดงใหเหนถงความเอาใจใสในการม

สวนรวมกบชมชนไดเปนอยางด ในขณะทผไมไดเข าเปนสมาชกกมความพรอมเขารวมใน

กจกรรมนนๆ เมอมการรองขอหรอมการจดกจกรรมขนในชมชนดวยความเตมใจและมนาใจของคนใน

ชมชน ขอคนพบนสอดคลองกบ ชลภรณ ฉมเจรญ ( ) ทศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวม

ของประชาชนในการอนรกษและฟนฟปาชายเลน ตาบลคลองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม

พบวาปจจยทมความสมพนธตอการมสวนรวมมากทสด คอ การเปนสมาชกกลมทางสงคม ซงอธบาย

วาการเปนสมาชกกลมตางๆ จะทาใหประชาชน รจกการทางานเปนกลมในบทบาทหนาททแตกตางกน

ไป อกทงการไดพบปะพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน อาจกอใหเกดความสามคค และม

นาใจเกดขนไดอกดวย

83

ตารางท 30 เปรยบเทยบการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตาม

การเปนสมาชกทางสงคม

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอ

ปญหา

Between Groups 3 14.55 4.85 8.20*** .000

Within Groups 140 82.86 0.59

Total 143 97.41

. การตดสนใจ Between Groups 3 19.93 6.64 10.66*** .000

Within Groups 140 87.22 0.62

Total 143 107.15

. การปฏบตการ Between Groups 3 10.30 3.43 6.14** .001

Within Groups 140 78.32 0.56

Total 143 88.62

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups 3 7.60 2.53 5.11** .002

Within Groups 140 69.38 0.60

Total 143 76.98

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups 3 7.01 2.34 3.87* .011

Within Groups 140 84.45 0.60

Total 143 91.46

รวม Between Groups 3 10.11 3.37 8.81*** .000

Within Groups 140 53.51 0.38

Total 143 63.61

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

84

4.4.12 การใชประโยชน พบวา กลมตวอยางทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน

ตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการคดและเสนอปญหา และดานการตดสนใจ ผทม

จานวนการใชประโยชนจากปาชายเลนตางกนตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 และ 0.05 ตามลาดบ (ตารางท 31) เมอเปรยบเทยบคาเฉลย

รายค (ภาคผนวก ง ตารางท 8) พบวา ผทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน 5 อยางขนไป จะ

มสวนรวมดานการตดสนใจมากกวาผทมจานวนการใชประโยชน 1-2 อยาง และ 3-4 อยาง ขณะทผ

ทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน 1-2 อยาง มสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหามากกวา

ผทไมใชประโยชนจากปาชายเลน และมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน 3 – 4 อยาง

จากการสงเกต ผทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน1 - 2 อยาง สวนใหญมการใช

ประโยชนในลกษณะการจบสตวนาเพอบรโภคในครวเรอน การนาไมมาทาไมฟนเพอหงตม หรอเพอ

การพกผอนหยอนใจ ซงเปนวถชวตดงเดมของครวเรอนทดาเนนมาตงแตอดตจนถงปจจบน จงทาให

พบเหนการเปลยนแปลงของปรมาณสตวนา ความอดมสมบรณของปาชายเลน และสงผดปกตทเกด

ขนกบปาชายเลนไดอยางตอเนอง จากลกษณะการดาเนนชวตดงกลาวของชาวบานกลมน ทาใหมสวน

ในการคดและเสนอปญหาตางๆใหกบชมชน ไดมากกวาผทใชประโยชนจากปาชายเลนในดานอนๆ

ขณะทผทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลน 5 อยางขนไป จะมสวนรวมในการตดสนใจมาก

อาจเปนเพราะวา การใชประโยชนทมความหลากหลาย นอกเหนอจากการจบสตวนาเพอบรโภค หรอ

การนาไมมาทาไมฟน แตยงใชเปนแหลงสรางรายไดจากการประกอบอาชพประมงจบสตวนา การ

เพาะเลยงสตวนา เมอตองมการตดสนใจทจะสงผลตอการใชประโยชน หรอการประกอบอาชพจง

ทาใหมสวนรวมในดานการตดสนใจมากกวาผทมจานวนการใชประโยชนจากปาชายเลนนอยกวา หรอ

ไมไดใชประโยชนจากปาชายเลนเลย ขอคนพบนสอดคลองกบ สถาพร อทธพงษ (2536) ศกษาเรอง

การมสวนรวมของคณะกรรมการสภาตาบลในการอนรกษปาชายเลนศกษาเฉพาะกรณอาเภอทาใหม

และกงอาเภอนายายอาม จงหวดจนทบรพบวา ผทเคยใชประโยชนจากปาชายเลนจะมระดบการ

มสวนรวม และความตองการมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลนมากกวาผทไมเคยใชประโยชน

ผลการวจ ยเปนเชนน เพราะ ปรมาณการใชประโยชนจากปาชายเลนจะชวยทาใหผใชประโยชน

ตระหนกถงคณคาของการมปาชายเลน และใชประโยชนโดยคานงถงหลกการอนรกษทจะชวยทาให

ปาชายเลนไมสญสนไป สงผลใหเกดความตองการจะชวยอนรกษปาชายเลนโดยการเขามาม

สวนรวมมากขน

85

ตารางท 31 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตาม

จานวนการใชประโยชน

การมสวนรวม df SS MS F P-value

. การคดและเสนอปญหา

Between Groups . . . ** .

Within Groups . .

Total .

. การตดสนใจ Between Groups . . . * .

Within Groups . .

Total .

. การปฏบตการ Between Groups . . . .

Within Groups . .

Total .

. การรบ

ผลประโยชน

Between Groups . . . .

Within Groups . .

Total .

5. การตดตาม

ประเมนผล

Between Groups . . . .

Within Groups . .

Total .

รวม Between Groups . . . * .

Within Groups . .

Total .

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

จากขอมลปจจยสวนบคคลทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชน

บานทางสายขางตน สรปไดวา ปจจยสวนบคคลทง 12 ปจจย พบวาม 10 ปจจย คอ สถานภาพสมรส

อาย ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน ภมลาเนา ระดบการศกษา รายได การประกอบอาชพ การเปนสมาชก

กลม ชองทางการรบขอมลขาวสาร และการใชประโยชน ทสงผลตอการมสวนรวมของชมชน

บานทางสายในการจดการปาชายเลน

86

4.5 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

ในหวขอนเปนการนาเสนอผลการวเคราะหความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของ

การจดการปาชายเลนดานตางๆ 4 ดาน คอ ดานการอนรกษปาชายเลน ดานการดแลรกษาปาชายเลน

ดานการฟนฟปาชายเลน และดานการใชประโยชนจากปาชายเลน ซงผลการวเคราะหเปนดงตอไปน

4.5.1 การวเคราะหความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

ในดานการอนรกษ พบวา การมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ ดานการ

ปฎบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล มความสมพนธกบผลของการ

จดการดานการอนรกษ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 (ตารางท 32) เมอพจารณาระดบ

ของความสมพนธจากคาสมประสทธสหสมพนธ (r) พบวาดานการอนรกษ มความสมพนธทางบวก

กบการมสวนรวมในดานการรวมคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ ดานการปฏบตการ และดาน

การตดตามประเมนผล อยในระดบปานกลาง สวนในการรบผลประโยชนมความสมพนธทางบวกกบ

การอนรกษปาชายเลน อยในระดบตา ทเปนเชนนอาจเปนเพราะวาดานการอนรกษปาชายเลนชมชน

บานทางสาย มการลองผดลองถกมาเปนระยะเวลา 10 ป และเรมดาเนนกจกรรมดานการอนรกษ

อยางเตมรปแบบมาเพยงระยะเวลาไมนานนก คอ เรมจดการพนทอนรกษโดยชมชนมการตงกฎ กตกา

อยางเปนรปธรรม และการจดตงศนยเรยนรปาชายเลน เมอป 2551 และการกาหนดพนทเขตอภยทาน

อยางเปนทางการจากพนทเดมทชมชนรบร เฉพาะในตวชมชนเอง เมอป พ.ศ. 2554 ทาใหม

ความสมพนธของการจดการดานนกบการมสวนรวมอยในระดบปานกลาง ขณะทการมสวนรวมดาน

การรบผลประโยชน ปจจบนชมชนมการใชประโยชนอยบนพนฐานของกฎ กตกาทชมชนรวมกนตง

ไวอนเปนผลมาจากความพยายามจดการปาชายเลนเพอความยงยนจงทาให การรบผลประโยชนทไดรบ

จากการปาชายเลนกบการอนรกษมความสมพนธอยในระดบตา

87

ตารางท 32 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนดานการอนรกษ

ปาชายเลน

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ . 01

4.5.2 จากการวเคราะหความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

ในดานการดแลรกษาปาชายเลน พบวา การมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ

ดานการปฎบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล มความสมพนธกบผลของ

การจดการดานการดแลรกษาปาชายเลน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 (ตารางท 33) เมอ

พจารณาระดบของความสมพนธจากคาสมประสทธสหสมพนธ (r) พบวา ผลของการจดการดานการ

ดแลรกษาปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการตดสนใจ ดานการตดตาม

ประเมนผล ดานการปฎบตการ และดานการรบผลประโยชน อยในระดบปานกลาง สวนการมสวน

รวมดานการคดและเสนอปญหา มความสมพนธทางบวกในระดบสง ทเปนเชนนอาจเปนเพราะ

การเรมดาเนนการอยางเตมรปแบบเมอป 2551 ชาวบานตนตวทจะมสวนรวมในการจดการปาชายเลน

ของชมชน ดวยการเรยกประชมเพอวเคราะหปญหา และหาทางออกของปญหาในการดแลปาชายเลน

อยางเปนรปธรรม ทงการตรวจตราปาชายเลนกบสานกพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง)

การจบกมผกระทาความผด การชวยกนสอดสองดแล และแจงเมอพบผกระทาความผด การรวม

แกปญหาจากการบกรก หรอทาลายพนทปาชายเลน จงทาใหด านการคดและเสนอปญหาม

ความสมพนธกบการดแลรกษาปาชายเลนอยในระดบสง ขณะทความสมพนธการมสวนรวมใน

ดานอนๆ ยงมระดบความสมพนธยงไมสงมากนก เปนไปไดวาระดบการมสวนรวมในดานอนๆ ผล

โดยรวมยงไมมความสอดคลองกนมากนก โดยผทมสวนในการดแลรกษาปาชายเลนของชมชน

บานทางสายสวนใหญยงเปนผนาชมชน และสมาชกกลมราษฎรอาสาพทกษทะเลและชายฝง (รสทช.)

การมสวนรวม ผลดานการอนรกษปาชายเลน

r P-value ระดบความสมพนธ

. การคดและเสนอปญหา .597*** .000 ระดบปานกลาง

. การตดสนใจ .558*** . 0 ระดบปานกลาง

. การปฏบตการ .535*** . ระดบปานกลาง

. การรบผลประโยชน .491*** . ระดบตา

5. การตดตามประเมนผล .528*** . ระดบปานกลาง

88

ทไดรบการอบรมการดแลปาชายเลนมาโดยตรง โดยมชาวบานในหมบานคอยเปนหเปนตา หรอแจงแก

ผนาชมชนเมอพบการกระทาความผด

ตารางท 33 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนดานการดแล รกษา

ปาชายเลน

4.5.3 จากการวเคราะหความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

ในดานการฟนฟ ปาชายเลน พบวา การมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดสนใจ

ดานการปฎบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล มความสมพนธทางบวก

กบการจดการดานการฟนฟปาชายเลน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 (ตารางท 34) เมอ

พจารณาระดบของความสมพนธจากคาสมประสทธสหสมพนธ (r) พบวา ผลของการจดการดานการ

ฟนฟปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการตดสนใจ และดานการปฏบตการ

อยในระดบสง สวนดานการคดและเสนอปญหา ดานการตดตามประเมนผล และดานการรบ

ผลประโยชนมความสมพนธทางบวกกบผลของการจดการดานการฟนฟปาชายเลน อยในระดบ

ปานกลาง ขอสงเกตทไดจากการสมภาษณผใหขอมลหลก (Key Informants) แสดงใหเหนวา เมอ

ชมชนเรมดาเนนการดแล รกษาปาชายเลนอยางเขมขน เพอแกปญหาการบกรก หรอการทาลาย

ปาชายเลนอยางจรงจง การดาเนนงานขนตอมาคอ การฟนฟปาชายเลนทเสอมโทรมและถกทาลาย การ

ขอพนธไมปาชายเลนมาปลก การเขารบการอบรมการปลกปาชายเลน การอบรม รสทช. (ราษฎรอาสา

พทกษทะเลและชายฝง) การขอพนธสตวนามาปลอย ลวนเปนกจกรรมทหวงจะฟนฟปาชายเลน

ของชมชนใหกลบมาอดมสมบรณดงเดมอกครงแตเนองจากเปนความพยายามทเกดตามมาภายหลง

การมสวนรวม ผลดานการดแลรกษาปาชายเลน

r P-value ระดบความสมพนธ

. การคดและเสนอปญหา .761*** .000 มความสมพนธระดบสง

. การตดสนใจ .688*** . 0 มความสมพนธระดบปานกลาง

. การปฏบตการ .635*** . มความสมพนธระดบปานกลาง

. การรบผลประโยชน .584*** . มความสมพนธระดบปานกลาง

5. การตดตามประเมนผล .646*** . มความสมพนธระดบปานกลาง

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ . 01

89

ผลทไดอาจจะยงไมสอดคลองกนดกบระดบของการลงแรงในการมสวนรวมดานตางๆ จงทา

ใหชาวบานบานทางสายมสวนรวมในดานการตดสนใจ และดานการปฏบตการในการฟนฟปาชายเลน

อยในระดบสง ขณะทดานอนๆ อยในระดบปานกลาง

ตารางท 34 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนดานการฟนฟ

ปาชายเลน

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ . 01

4.5.4 จากการวเคราะหความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

ในดานการใชประโยชนจากปาชายเลน พบวา การมสวนรวมในดานการคดและเสนอปญหา ดานการ

ตดสนใจ ดานการปฎบตการ ดานการรบผลประโยชน และดานการตดตามประเมนผล มความสมพนธ

กบผลของการจดการดานการใชประโยชนจากปาชายเลน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001

(ตารางท 35) เมอพจารณาระดบของความสมพนธจากคาสมประสทธสหสมพนธ (r) พบวา การจดการ

ดานการใชประโยชนจากปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการรบผลประโยชน

และดานการตดตามประเมนผล อยในระดบปานกลาง สวนการมสวนรวมดานการปฏบตการ ดานการ

คดและเสนอปญหา และดานการตดสนใจ มความสมพนธทางบวกกบการใชประโยชนจากปาชายเลน

อยในระดบตา ทงนอาจเปนเพราะชมชนบานทางสายไดดาเนนการจดการปาชายเลนมาเปนระยะเวลา

ประมาณ 10 ป นบตงแตเรมมการขบเคลอน แตกตองเรยนรและประสบปญหาระหวางทางพอสมควร

จนภายหลงไดมความพยายามในการฟนฟปาชายเลนจนไดผลเปนรปธรรม และปจจบนเรมไดรบ

ผลประโยชนจากธรรมชาตในพนทปาชายเลนและบรเวณทเชองโยงกน แตกยงไมเตมทนก

ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลดานการใชประโยชนจากปาชายเลนจงไมสงในทกดาน จาก

การมสวนรวม ผลดานการฟนฟปาชายเลน

r P-value ระดบความสมพนธ

. การคดและเสนอปญหา .670*** .000 ระดบปานกลาง

. การตดสนใจ .734*** . 0 ระดบสง

. การปฏบตการ .763*** . ระดบสง

. การรบผลประโยชน .540*** . ระดบปานกลาง

5. การตดตามประเมนผล .676*** . ระดบปานกลาง

90

การสมภาษณและพดคยกบชาวบานในชมชนทาใหทราบวา เกดเปลยนแปลงของปรมาณสตวนา

ทมจานวนเพมมากขน มขนาดใหญขน และสามารถนามาบรโภคไดทกวน ดงคาบอกเลาทวา “ปลา

ทหายาก และหาไมเจออกเลยตงแตมปญหาการทาอวนรนกมขน เชน ปลาหลอบน (ปลากระบอก

ขนาดใหญ) ตวขนาด กโลกรม” (การสมภาษณ นายเอม ขนนย ผใหญบานหม 7 วนท 15 ตลาคม

2555) อกทงคนในชมชนบานทางสายยงไดมการใชประโยชนอยางรคณคาของปาชายเลน ไมกอบโกย

เหมอนในอดตทผานมา เชน การใชไม หากมการนาไมจากปาชายเลนมาใชตองมการขออนญาต และ

บนทกขอมลเปนหลกฐาน เมอนามาใชจะตองปลกทดแทนกลบไปดวย สวนการทาประมงพนบาน

มงเนนการใชเครองมอประมงพนบาน ทไมทาลายระบบนเวศของปาชายเลน ไมบกรก และทาลาย

ทรพยากรธรรมชาต นอกจากนยงมการใชปาชายเลนเปนแหลงศกษาดงานแกนกเรยน นกศกษา

ตลอดจนลกหลานรนหลงให เรยนรคณคาและความสาคญของปาชายเลนในชมชน จงทาใหผลของ

การจดการในดานการใชประโยชนทไดรบอาจจะไมดนกในดานปรมาณ แตดวยความรสกหวงแหนทม

ตอคณคาของปาชายเลน จงทาใหการมสวนรวมดานการรบผลประโยชนและดานการตดตาม

ประเมนผลกบผลของการจดการดานการใชประโยชนจากปาชายเลนมความสอดคลองกนดกวา

ตารางท 35 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบการจดการปาชายเลนดานการใชประโยชนจาก

ปาชายเลน

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ . 01

การมสวนรวม ผลดานการใชประโยชนจากปาชายเลน

r P-value ระดบความสมพนธ

. การคดและเสนอปญหา .429*** .000 ระดบตา

. การตดสนใจ .401*** . 0 ระดบตา

. การปฏบตการ .491*** . ระดบตา

. การรบผลประโยชน .650*** . ระดบปานกลาง

5. การตดตามประเมนผล .508*** . ระดบปานกลาง

91

จากขอมลความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนขางตน

สรปไดวา (1) ดานการอนรกษ พบวา มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการรบ

ผลประโยชน อยในระดบตา สวนดานอนๆ อยระดบปานกลาง (2) ด านการดแลรกษาปาชายเลน

พบวา มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการรวมคดและเสนอปญหา อยในระดบสง สวน

ดานอนๆอยในระดบปานกลาง (3) ดานการฟนฟปาชายเลน พบวา มความสมพนธทางบวกกบการม

สวนรวมดานการตดสนใจ และดานการปฏบตการ อยในระดบสง สวนดานอนๆอยในระดบปานกลาง

และ (4) ดานการใชประโยชนจากปาชายเลน พบวา มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดาน

การปฏบตการ ดานการรวมคดและเสนอปญหา และดานการตดสนใจ อยในระดบตา สวนดานอนๆ

อยในระดบปานกลาง

92  

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา (1) เพอศกษาขอมลพนฐานของชมชนและลกษณะสวนบคคลของสมาชกชมชนบานทางสาย (2) ระดบการมสวนรวมและผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย (3) ปจจยสวนบคคลทสงผลตอการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย และ(4) ความสมพนธของการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ไดจากการสมตวอยางหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอนทอาศยอยใน หมท 7 ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ซงมจานวนประชากรทงสน 233 ครวเรอน โดยกาหนดขนาดกลมตวอยาง ตามตารางสาเรจรปของเครจซและมอรแกน (Krejcie& Morgan, 1970 อางใน ธรวฒ เอกะกล, 2543: 149) ทระดบความเชอมน 95% กาหนดความคลาดเคลอนของการสมเทากบ 0.05 ไดขนาดกลมตวอยาง เทากบ 144 ครวเรอน จากนนจงทาการเลอกตวอยางโดยใชความนาจะเปน (Probability Sampling) ดวยการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) และใชวธจบฉลากแบบไมใสคน เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวยแบบสมภาษณแบบมโครงสราง เพอสมภาษณหวหนาครวเรอนหรอผแทนหวหนาครวเรอน และแนวประเดนคาถามสาหรบสมภาษณแบบเจาะลกกบผใหขอมลหลก (Key Informants) ทาการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถตในการวเคราะหขอมลเกยวกบสถตพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คามชฌมเลขคณต (Arithmeticmeans) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation : S.D.) สถตอนมาน (Inferential Statistics) ทใชคอ การหาคาสถต t-test และ F-test และวเคราะหความสมพนธโดยการหาคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน(Pearson’ s Correlation Coefficient ) 5.1.1 ขอมลพนฐานของกลมตวอยาง กลมตวอยางสวนใหญ เปนหวหนาครวเรอน รอยละ 70.14 เปนเพศชาย รอยละ 63.20 มสถานภาพสมรสเปนสวนใหญ มอายเฉลย 38.47 ป กลมตวอยางเปนคนดงเดมทอยในหมบานรอยละ 79.86 มระยะเวลาอาศยอยในชมชนเฉลย 33.49 ป จบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 55.56 จานวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4 คน ประกอบอาชพทา สวนยางพารามากทสด รายไดของครวเรอน อยระหวาง 5,001 – 10,000 บาท เปนสดสวนสงสดรอยละ 58.33 เปน

 

93  

สมาชกกลม กลมกองทนหมบานเปนสวนใหญ ชองทางของขอมลขาวสารเกยวกบปาชายเลนทชาวบานไดรบมากทสด คอโทรทศน สวนการใชประโยชนจากปาชายเลน ใชเปนแหลงไมใชสอยมากทสด รอยละ 90.98 5.1.2 ระดบการมสวนรวม และผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย พบวา ชมชนบานทางสายมสวนรวมในการจดการปาชายเลน โดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลยในแตละดานจะเหนไดวา การมสวนรวมดานการคดและเสนอปญหา มคาเฉลยสงสด ขณะทผลของการจดการปาชายเลน ทงโดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาคาเฉลยในแตละดาน จะเหนไดวา ดานการอนรกษปาชายเลน มคาเฉลยสงสด 5.1.3 การเปรยบเทยบปจจยสวนบคคลกบการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย

พบวา เพศ จานวนสมาชกในครวเรอน จานวนชองทางการรบขอมลขาวสาร ตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวม ไมแตกตางกน ขณะทดานจานวนการใชประโยชน และสถานภาพ ตางกน มสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สาหรบปจจยดานการเปนสมาชกกลม ชวงอาย และภมลาเนา ตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 สวนระยะเวลาทอาศยอยในชมชน และจานวนอาชพ ตางกนมสวนรวมในการจดการปาชายเลนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 5.1.4 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมกบผลของการจดการปาชายเลน

1) ผลดานการอนรกษพบวา การมสวนรวมในดานการรวมคดและเสนอปญหา การตดสนใจ การปฏบตการ การรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล มความสมพนธทางบวกกบการจดการดานการอนรกษ อยในระดบปานกลาง สวนดานการรบผลประโยชนมความสมพนธทางบวก แตอยในระดบตา 2) ผลดานการดแลรกษาปาชายเลน พบวา การจดการดานการดแล รกษาปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการรวมคด และเสนอปญหา อยในระดบสง สวนดานการตดสนใจ การตดตามประเมนผล การปฏบตการ และการรบผลประโยชน มความสมพนธ ทางบวกกบการดแลรกษาปาชายเลนอยในระดบปานกลาง 3) ผลดานการฟนฟปาชายเลน พบวา การจดการปาชายเลน ดานการฟนฟปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมดานการตดสนใจ และการปฏบตการ อยในระดบสง สวนการตดตามประเมนผล การรวมคดและเสนอปญหา และการรบผลประโยชนมความสมพนธ ทางบวกกบการฟนฟปาชายเลนอยในระดบปานกลาง

94  

4) ผลดานการใชประโยชนจากปาชายเลน พบวา การจดการดานการใชประโยชนจาก ปาชายเลนมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมการรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล อยในระดบปานกลาง สวนดานการปฏบตการ การรวมคดและเสนอปญหา และดานการตดสนใจ มความสมพนธทางบวกกบการใชประโยชนจากปาชายเลน อยในระดบตา 5.2 ขอเสนอแนะ จากผลการวจยครงน ผวจยไดแบงขอเสนอแนะออกเปน 2 ประเดน คอขอเสนอแนะในการนาไปใชในประกอบการวางแผน กาหนดแนวทาง หรอปรบปรงการดาเนนการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย หรอชมชนอนๆ และขอเสนอแนะเพอการวจยในอนาคต 5.2.1 ขอเสนอแนะทไดจากผลการศกษา จากผลการศกษาจะเหนไดวา การวางแผนเพอสนบสนนใหเกดการมสวนรวมของชมชนควรเรมจาก 1) ผทมอายในชวง 11 -29 ป ซงเปนวยเยาวชนและวยหนมสาวมสวนรวมในการจดการปาชายเลนมากกวาชวงอายอนๆ ดงนน ควรมการสงเสรมการมสวนรวมในดานการลงมอปฏบต โดยเชอมโยงความหลากหลายทางชวภาพกบวถชวตความเปนอยจรง ควบคกบการคนหาผนาตามธรรมชาตรนใหมทเขมแขง มความเพยร และมจตสานกตอสวนรวมใหเปนพลงขบเคลอนชมชนในระยะยาว สาหรบผทอยในชวงอาย 49 - 67 ป ซงชวงอายจะนมประสบการณ และไดเหนการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในชมชนมาโดยตลอด จะเปนผตอบปญหา สาเหตของปญหาไดดกวาผทมชวงอายนอย ดงนนผทอยในชวงอาย 49 - 67 ป ควรฝกการพฒนาภาวะผนา เพราะการทผอาวโส หรอคนทชมชนใหการยอมรบนบถอ มาเปนแกนนา ใหคาปรกษา จะเปนกาลงสาคญในการโนมนาวใหชาวบานเขามามสวนรวมในการจดการปาชายเลนไดดขน อกทงควรการถายทอดความรและภมปญญาทองถนผานการเรยนรในชมชน ใหกบผทมอายในชวง 11-29 ป เพอปลกฝงและสรางความพรอมในการจดการปาชายเลนในระยะยาวตอไป 2) การเปนสมาชกกลม ไมไดทาใหการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนเพมขน แตการมสวนรวมจะตองเกดขนมาจากจตสานกภายในตวบคคล ดงนน ควรสงเสรมการสรางจตสานกชมชนดวยสรางความรสกรกทองถน และหวงแหนทรพยากรธรรมชาตของชมชนทตนเองอาศยอยใหเกดขนจากภายในจตใจ ดวยการใหชาวบานมสวนรวมลงมอทางานรวมกน สรางวฒนธรรมของการเอออาทร และการแบงปนใหเกดขนในชมชน ผสานกบการจดใหมกระบวนการเรยนรรวมกนในชมชนอยางตอเนองสมาเสมอ ฝกใหชมชนวเคราะหปญหา และสาเหต คนหาทางออก นาไปทดลองปฏบตจรง และมเครอขายการศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรระหวางชมชนทมการจดการปาชายเลน

95  

3) การใชประโยชนจากปาชายเลน ควรสงเสรมการมสวนรวมใหกบผทใชประโยชนจากปาชายเลนโดยตรง ดวยการสนบสนนการสรางเครอขายในการจดการ และปกปองทรพยากรปาชายเลนทเชอมโยงกบการมสวนรวมของชมชน โดยใหผทใชประโยชนจากปาชายเลนจะไดเขามาบรหารจดการปาชายเลน ทงในดานการอนรกษ การฟนฟ การดแลรกษา และการใชประโยชน เพอใหเกดความหลากหลายในรปแบบการใชประโยชนควบคกบการพจารณาถงความยงยนในการดารงชพและความเปนธรรมในการเขาถง เชน การใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพของปาชายเลนในทองถนเพอความมนคงดานอาหาร แหลงทองเทยว แหลงเรยนร แหลงสมนไพรรกษาโรค และแหลงสรางอาชพ โดยไมสงผลกระทบตอปาชายเลน เพราะกลมคนทใชประโยชนจากปาชายเลนโดยตรงจะรบรถงการเปลยนแปลงไดเปนอยางดระหวางปาชายเลนทเสอมโทรมกบปาชายเลนทอดมสมบรณ ซงจะเปนการเรมตนการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนได 4) การสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ ควรเขามาสนบสนนในการเปนพเลยง ทคอยใหคาแนะนาดวยความรสกเหมอนเปนคนในชมชน ดวยการสรางความไวเนอเชอใจใหเกดขนระหวางตวเจาหนาท และชาวบานในชมชน พรอมทจะรบฟงพรอมทงใหคาแนะนาเมอชาวบานมขอสงสย หรอตองการความชวยเหลอในระหวางทดาเนนงานเพอใหการจดการเปนไปอยางตอเนอง จะทาใหชาวบานมความรสกวาไมถกทอดทงหรอถกบงคบวาตองทา อกทงการใหคาแนะนาเรองการหาทนสนบสนนหรอชวยเหลอในเครองมอ วสดอปกรณ กเปนสงสาคญอกทางหนงทจะชวยสนบสนนใหการดาเนนเปนไปอยางรวดเรว เชน การสนบสนนนามนสาหรบเรอตรวจตรา พฒนาศนยเรยนรปาชายเลนใหมอปกรณเครองมอ เพอรองรบนกเรยน/นกศกษา หรอผมาเยยมเยยนจากภายนอก เปนตน 5) การสรางอาชพเสรมใหกบชมชน โดยใชประโยชนจากปาชายเลน อาจจะดวยการจดตงเปนศนยเพาะพนธกลาไมปาชายเลนในชมชน ผสานกบการผลกดนใหเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษ ทผมาเทยวหรอมาศกษาดงานสามารถมกจกรรมปลกปาชายเลนรวมไปดวย เนองจากชมชนบานทางสายยงมความสามารถดานการแขงขนเรอขนาดเลก ทสามารถนามาใชเปนจดทากจกรรมสาหรบการทองเทยวเชงอนรกษ นอกเหนอจากการลองเรอชมธรรมชาตหรอเรยนรชวตชาวประมงไดอกทางหนงดวย 5.2.2 ขอเสนอแนะเพอการวจยในอนาคต 1) ควรมการศกษาบทบาทของผนาชมชนในการจดการปาชายเลน 2) ควรมการศกษาดชนชวดความสาเรจของการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนชมชนเพอใหเหนภาพทชดเจนขน 3) ควรศกษารปแบบการสอสารเพอสงเสรมการสรางการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนใหมประสทธภาพและยงยนมากขน

96

บรรณานกรม กรกฎ ทองขะโชค, จนทรา สขม และธนากร โกมลวานช. 2554. รายงานวจยฉบบสมบรณสทธ ของประชาชนในการจดการปาชายเลนรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2552. แผนยทธศาสตรการจดการปาชายเลนประเทศไทย. กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2553. รายงานสถานการณทรพยากรทางทะเลและชายฝงของ ประเทศไทย ประจาป 2552. กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กาล ปรงเจะ. ผนาชมชนไมเปนทางการ. 2555. ผใหสมภาษณ, 15 ตลาคม 2555. กฤษณะ จนทรปรางค. 2549. ยทธศาสตรการมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลนของประชาชน ตาบลลเลด อาเภอพนพน จงหวดสราษฎรธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขา วชายทธศาสตรการพฒนา, มหาวทยาลยราชภฎสราษรธาน. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. 2552. อปสรรคในการมสวนรวม. http://www.meedee.net/ magazine/- job/creative-career/344, (สบคนเมอ 10 พฤษภาคม 2556). คณะกรรมการอานวยการงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชน. 2553. ขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) ป 2553. [ซด-รอม]. กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย. คลงปญญาไทย. 2547. ประโยชนของปาชายเลน. http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/, (สบคนเมอ 10 กนยายน 2552). จรพนธ หมวดจนทร. 2555. สถานการณการบกรกปาชายเลนของประเทศไทย. กรงเทพฯ: สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ชยาภรณ ชนรงโรจน. 2556. ความรเบองตนเกยวกบชมชนและการพฒนาชมชน. http://www.- gotoknow.org/posts/300149, (สบคนเมอ 13 เมษายน 2556). ชยต ผลชวนปญโย. 2543. การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามแนววฒนธรรมชมชน : กรณศกษาบานแมสาใหม ตาบลโปงแยง อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม. คนควาอสระ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการมนษยกบสงแวดลอม, มหาวทยาลยเชยงใหม. ชลภรณ ฉมเจรญ. 2544. ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและ ฟนฟปาชายเลน ตาบลครองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต, สาขาการจดการทรพยากร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

97

ชษา เสาวภาคย. 2545. การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษสภาพแวดลอมชายหาด กรณศกษาหาดปากเมง อาเภอสเกา จงหวดตรง. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ชเกยรต ภยล. 2536. การศกษาเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบ ปรามอาชญากรรมระหวางเขตพนททมการปฏบตงานกบพนททไมมการปฏบตงาน ของตารวจชมชนและมวลชนสมพนธในเขตจงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาชมชน บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชชาต พวงสมจตร. 2540. การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการม สวนรวมของชมชนกบโรงเรยนประถมศกษาในเขตปรมณฑลกรงเทพมหานคร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชยยณต กาววน. 2544. การมสวนรวมของประชาชนในการควบคมไฟปา กรณศกษาปา สงวนแหงชาตแมลาน-แมกาง อาเภอลอง จงหวดแพร. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ณวฒน สเทพากร. 2550. การมสวนรวมของประชาชนในโครงการปลกปาชายเลนเฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในวโรกาสทรงพระชนมาย 72 พรรษา จงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการทรพยากร โครงการสหวทยาการระดบบณฑตศกษา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ณฐพล จนทะแจง. 2548. การมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาชมชน กรณศกษาปาชมชน บานแมสาด ตาบลแมกรณ อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐศาสตร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ดวงพร โปสรกขกะ. 2552. การมสวนรวมในการจดการปาชายเลนขององคการบรหารสวนตาบล อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร. วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพฒนาภมสงคม- อยางยงยน สานกงานบณฑตศกษา, มหาวทยาลยแมโจ. ดารตน ขนนย. ผนาไมเปนทางการ. 2555. ผใหสมภาษณ, 16 ตลาคม 2555. ดาด ชาลเดน, บาว ดาวนย, พล ชะมตพงศ, มะอซา นาวาเดช, สาหมาด หลงเสน และวชระ

ยาวาหาบ. 2548. รายงานการวจยโครงการศกษาการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนชมชนบานคลองลด อาเภอทาแพ จงหวดสตล. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ถวลวด บรกล. 2548. การมสวนรวม: แนวคด ทฤษฏและกระบวนการ. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา.

98

เทศบาลตาบลบางหญาแพรก. บทความเรองระบบนเวศปาชายเลน. http://www. bangyaphrak .go.th/- article-detail.php?id=26, (สบคนเมอ 31 มกราคม 2553). บรรจง กนะกาศย. 2540. ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาปาชายเลน : ศกษาเฉพาะกรณ จงหวดจนทบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา พฒนาสงคม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. บญชม ศรสะอาด. 2545. การวจยเบองตน. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2531. เทคนคการสรางเครองมอรวบรวมขอมลสาหรบการวจย. กรงเทพฯ: ศรอนนต. บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2542. เทคนคการสรางเครองมอรวบรวมขอมลสาหรบวจย. กรงเทพฯ: B&D. บาเพญ เขยวหวาน. 2551. การสงเสรมการมสวนรวมของชาวบานในการฟนฟทรพยากรชายฝง ขององคกรพฒนาเอกชน กรณโครงการอนดามน. วารสารสโขทยธรรมาธราช. 21: 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2551), 133-147. บารงศกด ฉตรอนนทเวช, เกรยง มหาศร, ไพรตน สทธพล และวระพนธ ทองมาก. 2548. เอกสาร ประกอบการอบรมเรองทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตร- แหงประเทศไทย จากด. ประจวบ สอประสาร. 2542. การมสวนรวมในการบรหารการศกษาของคณะกรรมการโรงเรยนขยาย โอกาสในเขตการศกษา 1. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, แขนงวชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ประทป นวลเจรญ นวลเจรญ มณฑนา นวลเจรญ นนท มลาม ปรญญา บณฑโต คนภทร ตามรสวรรณ และรสน อมา. 2549. คมอพนธไมปาชายเลนในพนทชมนาปากแมนากระบ. โครงการ จดการและคมครองพนทชมนาปากแมนากระบ จงหวดกระบ. กระบ: องคการบรหารสวน- จงหวดกระบ. พรทพย หาผล. 2544. ความสามารถของชมชนในการจดการปาชายเลน: ศกษาเฉพาะกรณชมชน บานเปรดใน ตาบลหวงนาขาว อาเภอเมอง จงหวดตราด. วทยานพนธพฒนาชมชน มหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาชมชน คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พระพชญ ปานภกด. 2549. รปแบบการจดการปาชายเลนโดยการมสวนรวมของชมชน :กรณศกษา ชมชนบานบางโรง หม 3 ตาบลปาคลอก อาเภอถลาง จงหวดภเกต. วทยานพนธศลปศาสตร หาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคม, มหาวทยาลยนเรศวร.

99

ไพจตร ไตรวงศยอย. 2538. การมสวนรวมของชมชนในการจดการปาชมชน ศกษากรณบานปาลน ตาบลปอนอย อาเภอแมจน จงหวดเชยงราย. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา สงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ยะหมน ปรงเจะ. กรรมการหมบาน. 2555. ผใหสมภาษณ, 15 ตลาคม 2555. รชน จกรชวย. 2550. การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษปาชายเลน กรณศกษา ตาบลแหลมตะลมพก อาเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธสงคมศาสตร- มหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอม, มหาวทยาลยมหดล. ลอไชย เจรญฤทธ. สมาชกศนยเรยนรปาชายเลนชมชน. 2555. ผใหสมภาษณ, 13 ตลาคม 2555. เลยบ ทองเกอ. สมาชกศนยเรยนรปาชายเลนชมชน. 2555. ผใหสมภาษณ, 14 ตลาคม 2555.

วลยภรณ ดาวสวรรณ. 2533. การมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอม บงขนทะเล. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. วเชษฐ อมาจ. ผตรวจการปาชายเลน. 2555. ผใหสมภาษณ, 16 ตลาคม 2555. วรช วรชนภาวรรณ. 2546. การบรหารและจดการเทศบาลในยคปฏรปการเมอง. กรงเทพฯ: โฟรเฟซ. วไลพร จนทรสวรรณ. 2544. การมสวนรวมของสมาชกนคมสรางตนเองในการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาตในนคมสรางตนเองทายเหมอง จงหวดพงงา. วทยานพนธศกษาศาสตร- บณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. วษณ บญมารตน. 2548. ฉตรทพย นาถสภา กบกาเนดทางเลอกของการพฒนา. http://www.wiszanu.- com/index.php?option=com_content&task=view&id=83. (สบคนเมอ 13 เมษายน 2555). ศภราภรณ ธรรมชาต. 2541. การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษทรพยากรชายฝง กรณศกษาอาเภอละง จงหวดสตล. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา สงแวดลอมศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ศภวทย พลพง. ผชวยผใหญบานทางสาย. 2555. ผใหสมภาษณ, 14 ตลาคม 2555. สถาพร อทธพงษ. 2536. การมสวนรวมของคณะกรรมการสภาตาบลในการอนรกษปาชายเลน ศกษาเฉพาะกรณ อาเภอทาใหมและกงอาเภอนายาอาม จงหวดจนทบร. วทยานพนธ สงคมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. สนใจ หะวานนท และจระศกด ชความด. มปป. ระบบนเวศปาชายเลนของประเทศไทยและทศทาง การจดการสวนจดการปาชายเลนปาพรและพนทชมนา. กรงเทพฯ: สานกวชาการปาไม กรมปาไม.

100

สนใจ หะวานนท และพจนา เอองไพบลย. 2550. การจดการทรพยากรปาชายเลน ระยะ 5 ป (ป 2551-2555). ประมวลผลงานวจยการประชมวชาการระบบนเวศปาชายเลนแหงชาต “ปาชายเลน: รากฐานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนชายฝง”. กรมทรพยากรทางทะเลและ ชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: ประสขชยการพมพ. สนท อกษรแกว. 2542. ปาชายเลน นเวศและการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สนท อกษรแกว. 2541. ระบบนเวศปาชายเลน. http://www.smcrrc.go.th/km_forest.html, (สบคน เมอ 15 กนยายน 2553). เสนห จามรก. 2537. สงคมไทยกบการพฒนาทกอปญหา. กรงเทพฯ: คบไฟ สบสข ลละบตร. 2543. การมสวนรวมของประชาชนทองถนตอการอนรกษสงแวดลอม กรณศกษา เกราะเกรด จงหวดนนทบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาเทคโนโลย-

การบรหารสงแวดลอม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. สมลกษณา ไชยเสรฐ. 2549. การพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในคณะกรรมการตรวจสอบ และตดตามการบรหารงานตารวจสถานตารวจนครบาล. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตร มหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารงานยตธรรมและสงคม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลย- ราชภฎสวนดสต. สรรตน เตชรตน. 2546. การมสวนรวมของประชาชนในการจดการทรพยากรชายฝงพนทปากแมนาเวฬ จงหวดจนทบรและตราด. วทยานพนธวทยาศาตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการ- ทรพยากร บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สธ วรประดษฐ. 2552. การมสวนรวมของชมชน. http://trat.nfe.go.th/trat/topic5_old. php?page=5, (สบคนเมอ 10 มกราคม 2553). สวนสงเสรมและพฒนาทรพยากรปาชายเลน. ม.ป.ป. ปาชายเลนนนสาคญไฉน?. กรงเทพฯ: สานก- อนรกษทรพยากรปาชายเลนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. สาราญ รกชาต. 2548. การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชายเลนปากนาเวฬ จงหวด จนทบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทรพยากรปาไม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อคน รพพฒน. 2547. การมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนา. กรงเทพฯ: ศนยการศกษานโยบาย- สาธารณสข.

101

อมร โมสกมาศ. 2545. ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลตอความคดเหนของชาวประมงในการ ฟนฟปาไมในพนทดนงอกใหม บานแหลม อาเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทรพยากรปาไม บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อรรครา ธรรมาธกล. 2550. การมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมของประชาชน ตาบลหงาว อาเภอเมอง จงหวดระนอง. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงคมศาสตร เพอการพฒนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร, มหาวทยาลยราชภฎพระนคร. อภชย เอกวนากล. 2544. การพฒนาหลกสตรฝกอบรมสมาชกองคการบรหารสวนตาบล เพอพฒนาการมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลน จงหวดระนอง.วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงคมศาสตรเพอการพฒนา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลย ราชภฏสราษฎรธาน. อางถงใน กฤษณะ จนทรปรางค. ยทธศาสตรการมสวนรวมในการ อนรกษปาชายเลนของประชาชน ตาบลลเลด อาเภอพนพน จงหวดสราษฎรธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชายทธศาสตรการพฒนา, มหาวทยาลย ราชภฎสราษรธาน. (2549). อภญญา กงสนารกษ. 2544. รปแบบการบรหารแบบมสวนรวมในองคกรทมประสทธผลระดบคณะ ของสถาบนอดมศกษา. วทยานพนธดษฎบณฑต, สาขาวชาอดมศกษา คณะครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เอม ขนนย. ผใหญบานทางสาย. 2555. ผใหสมภาษณ, 15 ตลาคม 2555. อาพล จนทเทพ. หวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง). 2555 ผใหสมภาษณ, 16 ตลาคม 2555. Bertrand, Alvin L. 1958. Rural Sociology: an Analysis of Contemporary Rural Life. New York: McGraw Hill Book. Broughton, B. and Hampshire, J. 1997. Bridging the Gap: A Guide to Monitoring and Evaluating Development Projects. Canberra: Pirie. Cohen, John M. and Uphoff, Norman T. 1977. Rural Development Participation: Concepts and Measure for Project Design, Implementation and Evaluation. Rural Development Monograph no. 2. Rural Development Committee Center for International Studies, Ithaca: Cornell University. อางถงใน ประจวบ สอประสาร. การมสวนรวมในการบรหารการศกษาของคณะกรรมการ โรงเรยนขยายโอกาสในเขตการศกษา 1. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต, แขนง วชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2542).

102

Hinkle D. E., Wersma W. and Jurs S. E. 1998. Applied Statistic for the Behavioral Sciences. 5th ed. Boston; Houghton, Mifflin Collage. อางถงใน ทฆมพร อรณศรประดษฐ, วพกตร จนตนา และขวญชย ดวงสถาพร. ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการเตบโตของไม แสมขาวและแสมทะเล. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 48: สาขาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ระหวางวนท 3 – 5 กมภาพนธ 2553, (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2553). Krejcie, Robert V. and Morgan, Daryle W. 1970. Determinining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement. v. 30: 607-610. อางถงใน ธรวฒ เอกะกล. ระเบยบวธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. (อบลราชธาน: สถาบนราชภฎอบลราชธาน, 2543). Rogers, Evertt M; and Floyed F. Shoemaker. 1971. Commmunication and Innovation: A Cross Cultural Approach. 2nd ed. New York: The Free Press.

103

ภาคผนวก

104

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณทใชในการวจย

เลขทแบบสมภาษณ..........................

แบบสมภาษณ เรอง การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน

ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

คาชแจง แบบสมภาษณนจดทาขนเพอใชเปนประโยชนในการศกษาเชงวชาการเทานน การตอบแบบสมภาษณผวจยจะเกบไวเปนความลบ และนาไปใชเฉพาะการวจยครงนเทานน

แบบสมภาษณฉบบน แบงออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสมภาษณ ตอนท 2 การมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย ตอนท 3 ผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย

วนท..........................................เดอน.....................................................พ.ศ...................................... บานเลขท................................หมท..................ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสมภาษณ 1. เพศของหวหนาครวเรอนหรอผแทน(ผตอบแบบสมภาษณ) ( ) 1. ชาย ( ) 2. หญง กรณผแทนโปรดระบสถานะในครวเรอน ( ) บตร ( ) ภรรยา ( ) หลาน ( ) อนๆ ระบ..................

2. สถานภาพการสมรส ( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หยาราง/มาย (คครองเสยชวต) ( ) 4. แยกกนอย

3. อาย.......................ป (หากเกน 6 เดอนใหคดเปน 1 ป) 4. ทานอาศยอยในชมชนมาเปนระยะเวลา.........................ป 5. เดมทานมภมลาเนาอยทใด ( ) ในหมบานน ( ) มาจากทอน ระบอาเภอ........................ จงหวด..................................

105

6. ระดบการศกษาสงสดของทาน ( ) 1. ไมไดเรยนหนงสอ ( ) 2. ประถมศกษา ( ) 3. มธยมศกษา ( ) 4. ปวช./ปวส. ( ) 5. ปรญญาตร ( ) 6. สงกวาปรญญาตร 7. จานวนสมาชกในครวเรอน.............................คน (รวมผตอบแบบสมภาษณ)

8. การประกอบอาชพในครวเรอน(อาชพหลกและอาชพรอง) ตอบไดมากกวา 1 ขอ ( ) 1. ทาสวนยางพารา ( ) 2. ทาสวนผลไม ( ) 3. ทาประมงเพาะเลยง ( ) 4. ทาประมงจบสตวนา ( ) 5. คาขาย ( ) 6. รบราชการ/รฐวสาหกจ ( ) 7. รบจางทวไป ( ) 8. อน ๆ ระบ..................................... 9. รายไดรวมของครวเรอน (เฉลยตอเดอน) ( ) 1. ไมเกน 5,000 บาท ( ) 2. ตงแต 5,001 - 8,000 บาท ( ) 3. ตงแต 8,001 - 10,000 บาท ( ) 4. ตงแต 11,001 - 14,000 บาท ( ) 5. ตงแต 14,001 - 17,000 บาท ( ) 6. ตงแต 17,000บาทขนไป

10. ปจจบนทานเปนสมาชกกลมตางๆ ในชมชน บางหรอไม ( ) ไมเปน ( ) เปน โดยเปนสมาชก (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. ชดรกษา/ปองกนหมบาน(ชรบ.) ( ) 2. กลมสตรหมบาน ( ) 3. กลมราษฎรอาสาพทกษทะเลและชายฝง ( ) 4. คณะกรรมการหมบาน ( ) 5. กลมกองทนหมบาน ( ) 6. กลมอาสมครสาธาราณสขหมบาน (อสม.) ( ) 7. กลมออมทรพยเพอการผลต ( ) 8. กลมออมทรพยประมง

( ) 9. กลมปนม ( )10. กลมรกษาความปลอดภยหมบาน

( ) 11. อนๆ..............................

106

11. ชองทางการรบขอมลขาวสารดานปาชายเลน เชน ปญหาของปาชายเลน ประโยชนของปาชายเลน การปลกปา การดแลรกษา การลาดตระเวณตรวจตรา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. โทรทศน ( ) 2. วทย ( ) 3. หนงสอพมพ ( ) 4. แผนพบ/โปสเตอร ( ) 5. วดโอ/ภาพยนต ( ) 6. ผนาชมชน

( ) 7. หอกระจายขาวในหมบาน ( ) 8. เจาหนาทปาชายเลน

( ) 9. เจาหนาทหนวยงานอนของรฐ ( )10 องคกรเอกชน

( ) 11. ญาตพนอง/เพอนบาน ( ) 12. การอบรมจากเจาหนาท พฒนาปาชายเลน

( ) 13. อนๆ (ระบ).......................

12. ทานใชประโยชนจากปาชายเลนในลกษณะใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. เปนแหลงประกอบอาชพ ( ) 2. แหลงไมใชสอย ( ) 3. แหลงพชผก/สมนไพร ( ) 4. จบสตวนาเพอบรโภค ( ) 5. แหลงพกผอนหยอนใจ ( ) 6. อนๆ ระบ....................

107

ตอนท 2 การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชองวางทตรงกบทานมากทสด

การมสวนรวมของกลมตวอยาง

ระดบความคดเหน

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

1) ดานรวมคดและเสนอปญหา 1.1 ทานเขารวมประชมเพอรบรถงปญหาของปา ชายเลนในชมชน

1.2 ทานมสวนรวมคดคนปญหาของปาชายเลนในชมชน

1.3 ทานมสวนรวมในการเสนอปญหาของปาชายเลนในชมชน

1.4 ทานทมสวนรวมในการหาสาเหตของปญหาทเกดขนกบปาชายเลนในชมชน

1.5 ทานมสวนรวมในการประชมเพอเสนอวธการแกปญหาของปาชายเลนทมในทองถน

2) ดานการตดสนใจ 2.1 ทานมสวนรวมคดเลอกพนทปลกปาชายเลน 2.2 ทานรวมประชมในการตดสนใจเลอกวธการจดการปาชายเลนของชมชน

2.3 ทานมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการใชประโยชนจากพนทปาชายเลนในชมชน

2.4 ทานมสวนรวมในการวางแผนเกยวกบการจดกจกรรมตางๆ ในการอนรกษปาชายเลนในชมชน

2.5 ทานมสวนรวมในการออกกฎ/กตกาเพอควบคมการใชประโยชนจากปาชายเลนในชมชน

108

ตอนท 2 (ตอ)

การมสวนรวมของกลมตวอยาง

ระดบความคดเหน

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

3) ดานการปฏบตการ 3.1 ทานมสวนชวยสารวจพนทปาชายเลนในชมชน 3.2 ทานมสวนชวยตรวจตราการใชประโยชนในพนทปาชายเลน

3.3 ทานมสวนรวมกาหนดพนทปาชายเลนเพอใชประโยชนของคนในชมชน หรอพนททตองไดรบการฟนฟ

3.4 ทานมสวนรวมใหขอมล และแลกเปลยนความรในการจดการปาชายเลนในชมชน

3.5 ทานมสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ (ปลกปา ปลอยสตวนา) เพอการฟนฟปาชายเลนในชมชน

3.6 ทานมสวนรวมในการปฎบตตนเปนแบบอยางใหคนในชมชนเหนความสาคญ และประโยชนของ ปาชายเลน

3.7 ทานมสวนในการชกชวนเพอนบานเขารวมกจกรรมฟนฟ และอนรกษปาชายเลน

3.8 ทานมสวนรวมตกเตอนผกระทาความผดท ละเมดกฏ/กตกา การใชประโยชนปาชายเลนของชมชน

3.9 ทานเขารวมในกจกรรม ปลกปาชายเลนของชมชน เชน วนสาคญ กจกรรมของโรงเรยน/สถานศกษา

109

ตอนท 2 (ตอ)

การมสวนรวมของกลมตวอยาง

ระดบความคดเหน

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

4) ดานการรบผลประโยชน 4.1 ทานเลอกตดไมมาใชในครวเรอนเฉพาะเทาทจาเปน

4.2 ทานไดปลกไมทดแทนภายหลงการตดไมจาก ปาชายเลนตามกตกา ทชมชนกาหนดทกครง

4.3 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลงหาพชผก สมนไพร

4.4 ทานจบสตวนาจากปาชายเลนเพอการบรโภคในครวเรอน

4.5 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอการประกอบอาชพ (ประมง เพาะเลยงสตวนา การคา)

4.6 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอนใจ

4.7 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลงไมใชสอย

4.8 ทานไดรบประโยชนจากปาชายเลนรวมกนในการปองกนคลน ลม พาย หรอภยพบตทางธรรมชาต (สนาม)

4.9 ทานใชปาชายเลนเปนแหลงเรยนรใหกบคนในชมชน/ครอบครว (พชพรรณ สตวนา ระบบนเวศนาขนนาลง การใชประโยชน)

110

ตอนท 2 (ตอ)

การมสวนรวมของกลมตวอยาง

ระดบความคดเหน

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

5) ดานการตดตามประเมนผล 5.1 ทานมสวนรวมในการตดตามผลหลงการปลก ปาชายเลน การปลอยสตวนา และผลทไดรบ

5.2 ทานมสวนรวมในการสงเกตดวยตนเองวาสภาพปาชายเลนของชมชนมความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง

5.3 ทานไดรวมตดตาม ประเมนผลวาปาชายเลนสงผลใหปรมาณสตวนามจานวนเพมมากขน

5.4 ปาชายเลนสงผลใหพชผกปาทใชเปนอาหารหรอสมนไพร เชน ปรงหน ลาพ จาก มจานวนเพมมากขน

5.5 ทานมสวนรวมออกไปประเมนปาชายเลนรวมกบหนวยงานตางๆ ทงในและนอกชมชน ถงสภาพ ปาชายเลนมความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง สงผลตอสภาพแวดลอมตางๆของชมชน

5.6 ทานมสวนรวมกบชมชนในการประเมนศกยภาพของปาชายเลนในชมชน

111

ตอนท 3 ผลของการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชองวางทตรงกบทานมากทสด

การจดการปาชายเลน

ผลของการจดการ

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

1) การอนรกษปาชายเลน

1.1 ทานไมทาลายพนทปาชายเลนของชมชน 1.2 ทานไมตดไมในปาชายเลนกอนไดรบอนญาตจากผนาชมชน

1.3 ทานชวยเผยแพรขอมลเกยวกบการอนรกษ ปาชายเลนใหครอบครว และคนในชมชน

1.4 ทานสนบสนนใหมพนทเขตอนรกษปาชายเลน 1.5 ทานชวยอนรกษปาชายเลน ดวยวธการปลก ดแลรกษาปาชายเลน

1.6 ทานไดมสวนบอกเลาใหคนในครอบครว/ชมชน เกดความรกหวงแหนปาชายเลน

1.7 ทานไมเหนดวยกบกจกรรมตางๆทมผลกระทบตอปาชายเลน

2) การดแลรกษาปาชายเลน

2.1 ทานรายงานเจาหนาทเมอมผเขามาทาลายปาชายเลน 2.2 ทานแจงกบกรรมการในชมชนเมอพบผเขามาทาลายปาชายเลน

2.3 ทานตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในชมชน

2.4 ทานชวยตกเตอนเมอพบผเขามาทาลายปาชายเลน เชน ขดเพรยง

2.5 ทานชวยหามปรามเมอพบเหนบคคลบกรกปาชายเลน

112

ตอนท 3 (ตอ)

การจดการปาชายเลน

ผลของการจดการ

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

2.6 ทานชวยสอดสอง ดแล และตรวจตรา พนท ปาชายเลนในชมชน

3) การฟนฟปาชายเลน 3.1 ทานชวยบอกตอกจกรรมรณรงคปลกปาชายเลนของชมชน

3.2 ทานรวมกจกรรมปลกปาชายเลนในวนสาคญตางๆ 3.3 ทานชวยเพาะพนธกลาไมจากปาชายเลนเพอทาเปนตนกลา

3.4 ทานชวยปลกปาชายเลนดวยตนเอง โดยใชฝกหรอวธตามธรรมชาต

3.5 ทานรวมปลกปาชายเลนทดแทนปาชายเลนทเสอมโทรมรวมกบชมชน

3.6 ทานชวยกจกรรมปลอยพนธสตวนาในพนทปาชายเลน 3.7 ทานบรจาคทน วสดสงของ หรอแรงงานในการดาเนนกจกรรมฟนฟปลกปาชายเลน อยางตอเนอง

4) การใชประโยชนจากปาชายเลน 4.1 ทานใชไมจากปาชายเลน เพอทาเครองมอ เครองใช เชน หนา คอกวว

4.2 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงประกอบอาชพหลก เชน ประมงเพาะเลยงสตวนาแบบธรรมชาต ปลกตนจาก จบสตวนา โดยไมทาลายพนทปาชายเลน

4.3 ทานไดประโยชนจากพนทปาชายเลนโดยไมรกลา เขตอภยทาน

113

ตอนท 3 (ตอ)

********** ขอขอบคณทกทานทใหความรวมมอ **********

การจดการปาชายเลน

ผลของการจดการ

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

4.4 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงหาอาหารในปรมาณทเพยงพอตอการบรโภคในครวเรอน

4.5 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอนใจ โดยไมทาลายทรพยากรปาชายเลน

4.6 พนทปาชายเลนในชมชนสรางสมดลทางธรรมชาต และรกษาสภาพแวดลอม

4.7 พนทปาชายเลนในชมชนเปนแหลงปองกนคลน ลม ภยพบตทางธรรมชาต

4.8 ปาชายเลนเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหกบตนเองและคนในครอบครว

114

ภาคผนวก ข

ผลการวเคราะหความเชอมนของแบบสมภาษณ แสดงวธการวเคราะหความเชอมนแบบ Cronbach’s Alpha Coefficient

ซงไดคาสมประสทธความเชอมนของแบบสมภาษณ เทากบ

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

การมสวนรวม

1. คดและเสนอปญหา 0.879 5

2. การตดสนใจ 0.779 5

3. การปฏบตการ 0.876 9

4. การรบผลประโยชน 0.886 9

5. การตดตามประเมนผล 0.821 6

ผลของการจดการ

1. การอนรกษปาชายเลน 0.728 7

2. การดแลรกษาปาชายเลน 0.866 6

3. การฟนฟปาชายเลน 0.874 7

4. การใชประโยชนจากปาชายเลน 0.893 8

คาความเชอมนทงฉบบ 0.972 62

115

การมสวนรวม

Item-Total Statistics Scale

Mean if Item

Deleted

Scale Variance if Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if

Item Deleted

1.1 ทานเขารวมประชมเพอรบรถงปญหาของปา ชายเลนในชมชน

220.759

1237.118

0.641

0.971

1.2 ทานมสวนรวมคดคนปญหาของปาชายเลนในชมชน

221.103

1235.525

0.624

0.971

1.3 ทานมสวนรวมในการเสนอปญหาของปาชายเลนในชมชน

221.069

1228.281

0.683

0.971

1.4 ทานทมสวนรวมในการหาสาเหตของปญหาทเกดขนกบปาชายเลนในชมชน

220.931

1224.424

0.732

0.971

1.5 ทานมสวนรวมในการประชมเพอเสนอวธการแกปญหาของปาชายเลนทมในทองถน

220.931

1231.638

0.681

0.971

2.1 ทานมสวนรวมคดเลอกพนทปลกปาชายเลน 221.172 1226.505 0.607 0.971

2.2 ทานรวมประชมในการตดสนใจเลอกวธการจดการปาชายเลนของชมชน

221.103

1226.739

0.604

0.971

2.3 ทานมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการใชประโยชนจากพนทปาชายเลนในชมชน

220.931

1245.638

0.496

0.971

2.4 ทานมสวนรวมในการวางแผนเกยวกบการจดกจกรรมตางๆ ในการอนรกษปาชายเลนในชมชน

221.069

1232.567

0.565

0.971 2.5 ทานมสวนรวมในการออกกฎ/กตกาเพอควบคมการใชประโยชนจากปาชายเลนในชมชน

221.034

1220.034

0.754

0.971

3.1 ทานมสวนชวยสารวจพนทปาชายเลนในชมชน 221.000 1215.071 0.726 0.971

3.2 ทานมสวนชวยตรวจตราการใชประโยชนในพนทปาชายเลน

221.069

1235.995

0.655

0.971

116

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

3.3 ทานมสวนรวมกาหนดพนทปาชายเลนเพอใชประโยชนของคนในชมชน หรอพนททตองไดรบการฟนฟ 221.138 1231.052 0.564 0.971

3.4 ทานมสวนรวมใหขอมล และแลกเปลยนความรในการจดการปาชายเลนในชมชน 221.207 1236.884 0.636 0.971

3.5 ทานมสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ(ปลกปา. ปลอยสตวนา) เพอการฟนฟปาชายเลนในชมชน 221.241 1241.190 0.596 0.971

3.6 ทานมสวนรวมในการปฎบตตนเปนแบบอยางใหคนในชมชนเหนความสาคญ และประโยชนของ ปาชายเลน 221.000 1230.357 0.657 0.971

3.7 ทานมสวนในการชกชวนเพอนบานเขารวมกจกรรมฟนฟ และอนรกษปาชายเลน 220.966 1237.249 0.610 0.971

3.8 ทานมสวนรวมตกเตอนผกระทาความผดท ละเมดกฏ/กตกา การใชประโยชนปาชายเลนของชมชน 221.172 1231.862 0.552 0.971

3.9 ทานเขารวมในกจกรรม ปลกปาชายเลนของชมชน เชน วนสาคญ กจกรรมของโรงเรยน/สถานศกษา 221.103 1224.810 0.653 0.971

4.1 ทานเลอกตดไมมาใชในครวเรอนเฉพาะเทาทจาเปน 220.759 1224.761 0.685 0.971

117

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

4.2 ทานไดปลกไมทดแทนภายหลงการตดไมปาเลนตามกตกา ทชมชนกาหนดทกครง 220.931 1226.138 0.776 0.971

4.3 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลงหาพชผก สมนไพร 221.000 1245.143 0.528 0.971

4.4 ทานจบสตวนาจากปาชายเลนเพอการบรโภคในครวเรอน 221.138 1220.766 0.710 0.971

4.5 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอการประกอบอาชพ (ประมง เพาะเลยงสตวนา การคา) 221.103 1217.453 0.733 0.971

4.6 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอนใจ 220.897 1222.096 0.745 0.971

4.7 ทานใชประโยชนจากปาชายเลนเพอเปนแหลงไมใชสอย 221.345 1235.448 0.435 0.972

4.8 ทานไดรบประโยชนจากปาชายเลนรวมกนในการปองกนคลน ลม พาย หรอภยพบตทางธรรมชาต (สนาม) 220.897 1255.025 0.204 0.972

4.9 ทานใชปาชายเลนเปนแหลงเรยนรใหกบคนในชมชน/ครอบครว(พชพรรณ สตวนา ระบบนเวศนาขนนาลง การใชประโยชน) 220.862 1230.480 0.652 0.971

5.1 ทานมสวนรวมในการตดตามผลหลงการปลกปาชายเลน การปลอยสตวนา และผลทไดรบ 220.931 1222.781 0.727 0.971

118

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

5.2 ทานมสวนรวมในการสงเกตดวยตนเองวาสภาพปาชายเลนของชมชนมความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง 221.000 1241.071 0.570 0.971

5.3 ทานไดรวมตดตาม ประเมนผลวาปาชายเลนสงผลใหปรมาณสตวนามจานวนเพมมากขน 221.103 1240.739 0.506 0.971

5.4 ปาชายเลนสงผลใหพชผกปาทใชเปนอาหารหรอสมนไพร เชน ปรงหน ลาพ จาก มจานวนเพมมากขน 221.241 1246.833 0.429 0.971

5.5 ทานมสวนรวมออกไปประเมนปาชายเลนรวมกบหนวยงานตางๆ ทงในและนอกชมชน ถงสภาพปาชายเลนมความอดมสมบรณเพมขนหรอลดลง สงผลตอสภาพแวดลอมตางๆของชมชน 221.034 1240.963 0.507 0.971

5.6 ทานมสวนรวมกบชมชนในการประเมนศกยภาพของปาชายเลนในชมชน 221.207 1230.884 0.705 0.971

119

ผลของการจดการปาชายเลน

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

1.1 ทานไมทาลายพนทปาชายเลนของชมชน 220.966 1225.106 0.509 0.971

1.2 ทานไมตดไมในปาชายเลนกอนไดรบอนญาตจากผนาชมชน 220.931 1235.995 0.489 0.971

1.3 ทานชวยเผยแพรขอมลเกยวกบการอนรกษ ปาชายเลนใหครอบครว และคนในชมชน 220.862 1255.980 0.409 0.971

1.4 ทานสนบสนนใหมพนทเขตอนรกษปาชายเลน 220.862 1244.337 0.452 0.971

1.5 ทานชวยอนรกษปาชายเลน ดวยวธการปลก ดแลรกษาปาชายเลน 221.034 1254.177 0.241 0.972

1.6 ทานไดมสวนบอกเลาใหคนในครอบครว/ชมชน เกดความรกหวงแหนปาชายเลน 220.931 1234.567 0.630 0.971

1.7 ทานไมเหนดวยกบกจกรรมตางๆทมผลกระทบตอปาชายเลน 221.034 1244.249 0.381 0.972

2.1 ทานรายงานเจาหนาทเมอมผเขามาทาลายปาชายเลน 221.379 1230.172 0.642 0.971

2.2 ทานแจงกบกรรมการในชมชนเมอพบผเขามาทาลายปาชายเลน 221.241 1221.761 0.754 0.971

2.3 ทานตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลนในชมชน 221.172 1235.433 0.625 0.971

2.4 ทานชวยตกเตอนเมอพบผเขามาทาลายปาชายเลน เชน ขดเพรยง 221.448 1239.470 0.393 0.972

120

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

2.5 ทานชวยหามปรามเมอพบเหนบคคลบกรกปาชายเลน 220.931 1242.138 0.563 0.971

2.6 ทานชวยสอดสอง ดแล และตรวจตรา พนทปาชายเลนในชมชน 220.966 1235.392 0.683 0.971

3.1 ทานชวยบอกตอกจกรรมรณรงคปลกปาชายเลนของชมชน 221.000 1231.857 0.633 0.971

3.2 ทานรวมกจกรรมปลกปาชายเลนในวนสาคญตางๆ 221.172 1235.076 0.599 0.971

3.3 ทานชวยเพาะพนธกลาไมจากปาชายเลนเพอทาเปนตนกลา 221.241 1222.190 0.692 0.971

3.4 ทานชวยปลกปาชายเลนดวยตนเอง โดยใชฝกหรอวธตามธรรมชาต 221.034 1227.034 0.604 0.971

3.5 ทานรวมปลกปาชายเลนทดแทนปาชายเลนทเสอมโทรมรวมกบชมชน 220.897 1223.953 0.783 0.971

3.6 ทานชวยกจกรรมปลอยพนธสตวนาในพนทปาชายเลน 221.034 1220.249 0.602 0.971

3.7 ทานบรจาคทน วสดสงของ หรอแรงงานในการดาเนนกจกรรมฟนฟปลกปาชายเลน อยางตอเนอง 221.103 1219.810 0.700 0.971

4.1 ทานใชไมจากปาชายเลน เพอทาเครองมอ เครองใช เชน หนา คอกวว 221.138 1216.837 0.695 0.971

121

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

4.2 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงประกอบอาชพหลก เชน ประมงเพาะเลยงสตวนาแบบธรรมชาต ปลกตนจาก จบสตวนา โดยไมทาลายพนทปาชายเลน 221.069 1202.567 0.796 0.971

4.3 ทานไดประโยชนจากพนทปาชายเลนโดยไมรกลาเขตอภยทาน 221.241 1237.618 0.473 0.971

4.4 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงหาอาหารในปรมาณทเพยงพอตอการบรโภคในครวเรอน 221.034 1220.606 0.693 0.971

4.5 ทานใชพนทปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอนใจ โดยไมทาลายทรพยากรปาชายเลน 221.034 1232.463 0.529 0.971

4.6 พนทปาชายเลนในชมชนสรางสมดลทางธรรมชาต และรกษาสภาพแวดลอม 220.621 1237.530 0.513 0.971

4.7 พนทปาชายเลนในชมชนเปนแหลงปองกนคลน ลม ภยพบตทางธรรมชาต 220.517 1260.473 0.235 0.972

4.8 ปาชายเลนเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหกบตนเองและคนในครอบครว 220.621 1226.744 0.569 0.971

122  

ภาคผนวก ค

แนวประเดนคาถามสาหรบการสมภาษณแบบเจาะลก เรอง

การมสวนรวมขอชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

ชอ………………………………………………………เพศ…………อาย……………ป ตาแหนง(ถาม)……………………………………………วนทสมภาษณ…………………..

1. ทานคดวาปาชายเลนมความสาคญตอชมชนบานทางสายอยางไร (การประกอบอาชพ การดารงชพ การคมนาคมฯ) 2. ทานคดวาชาวบานในชมชนใหความสาคญกบปาชายเลนหรอไม อยางไร 3. ชมชนมการใชประโยชนอะไรจากปาชายเลนอยางไรบาง 4. การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทเกยวของกบปาชายเลนในชมชนบานทางสาย มอะไรบาง 5. คนในชมชนบานทางสายมสวนรวมในการจดการปาชายเลนอยางไร ตงแตเรมตนจนถงปจจบน 6. ชมชนมการดาเนนงานอยางไรในการจดการปาชายเลน 7. สภาพปญหา และสาเหตของปญหาทเกยวของกบปาชายเลนตงแตอดตจนถงปจจบน

123

ภาคผนวก ง

เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลน โดยวธ Least Significant Difference (LSD)

ตารางท ง.1 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามสถานภาพ โดยวธ Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. สถานภาพ

โสด สมรส หยาราง/มาย

. ปฏบตการ โสด 35 3.90 0.75 - 0.22 0.75**

สมรส 95 3.69 0.76 - 0.53*

หยาราง/มาย 14 3.16 0.89 -

. รบผลประโยชน โสด 35 3.79 0.70 - -0.05 0.48*

สมรส 95 3.84 0.72 - 0.53*

หยาราง/มาย 14 3.31 0.77 -

5. ตดตามประเมนผล โสด 35 3.95 0.63 - 0.27 0.61*

สมรส 95 3.69 0.82 - 0.34

หยาราง/มาย 14 3.35 0.92 -

รวม โสด 35 3.88 0.56 - 0.15 0.58**

สมรส 95 3.73 0.67 - 0.43*

หยาราง/มาย 14 3.30 0.75 -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ . ** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

124

ตารางท ง.2 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามชวงอาย โดยวธ Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. ชวงอาย

11 – 29 ป 30 – 48 ป 49 – 67 ป 68 – 86 ป

1. คดและเสนอปญหา 11 – 29 ป 45 4.21 0.53 - 0.76*** 0.39* 0.22

30 – 48 ป 60 3.45 0.85 - -0.37* -0.54

49 – 67 ป 33 3.82 0.80 - -0.17

68 – 86 ป 6 3.99 1.09 -

. ตดสนใจ 11 – 29 ป 45 4.08 0.66 - 0.85*** 0.35 0.35

30 – 48 ป 60 3.23 0.82 - -0.51** -0.51

49 – 67 ป 33 3.73 0.86 - 0.00

68 – 86 ป 6 3.73 1.06 -

3. ปฏบตการ 11 – 29 ป 45 4.15 0.57 - 0.84*** 0.41* 0.38

30 – 48 ป 60 3.31 0.67 - -0.43** -0.47

49 – 67 ป 33 3.74 0.87 - -0.03

68 – 86 ป 6 3.78 1.04 -

125

ตารางท ง.2 (ตอ)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. ชวงอาย

11 – 29 ป 30 – 48 ป 49 – 67 ป 68 – 86 ป

. รบผลประโยชน 11 – 29 ป 45 4.00 0.66 - 0.44** 0.16 0.13

30 – 48 ป 60 3.56 0.68 - -0.28 -0.31

49 – 67 ป 33 3.85 0.81 - -0.02

68 – 86 ป 6 3.87 0.92 -

5. ตดตามประเมนผล 11 – 29 ป 45 4.04 0.61 - 0.63*** 0.21 0.35

30 – 48 ป 60 3.41 0.81 - -0.42* -0.28

49 – 67 ป 33 3.83 0.79 - 0.14

68 – 86 ป 6 3.69 1.00 -

รวม 11 – 29 ป 45 4.09 0.48 - 0.69*** 0.30* 0.28

30 – 48 ป 60 3.40 0.55 - -0.39** -0.41

49 – 67 ป 33 3.80 0.77 - -0.02

68 – 86 ป 6 3.81 0.96 -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

126

ตารางท ง.3 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลน จาแนกตามชวงระยะเวลาทอาศยอยในชมชน โดยวธ

Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน

4 – 23 ป 24 – 43 ป 44 – 63 ป 64 – 83 ป

1. คดและเสนอปญหา 4 – 23 ป 47 3.90 0.88 - 0.33* -0.16 -0.16

24 – 43 ป 61 3.57 0.76 - -0.49** -0.49

44 – 63 ป 30 4.06 0.78 - 0.01

64 – 83 ป 6 4.05 0.85 -

. ตดสนใจ 4 – 23 ป 47 3.71 0.94 - 0.31 -0.20 -0.29

24 – 43 ป 61 3.40 0.79 - -0.51** -0.60

44 – 63 ป 30 3.91 0.82 - -0.09

64 – 83 ป 6 4.00 0.69 -

3. ปฏบตการ 4 – 23 ป 47 3.89 0.66 - 0.44** 0.04 -0.00

24 – 43 ป 61 3.45 0.75 - -0.39 -0.43

44 – 63 ป 30 3.84 0.89 - -0.04

64 – 83 ป 6 3.89 1.10 -

127

ตารางท ง.3 (ตอ)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน

4 – 23 ป 24 – 43 ป 44 – 63 ป 64 – 83 ป

. รบผลประโยชน 4 – 23 ป 47 3.91 0.61 - 0.40** -0.26 0.24

24 – 43 ป 61 3.50 0.74 - -0.66*** -0.16

44 – 63 ป 30 4.17 0.61 - 0.50

64 – 83 ป 6 3.67 1.11 -

5. ตดตามประเมนผล 4 – 23 ป 47 3.90 0.62 - 0.45** -0.11 0.35

24 – 43 ป 61 3.45 0.88 - -0.56** -0.11

44 – 63 ป 30 4.01 0.68 - 0.46

64 – 83 ป 6 3.56 1.09 -

รวม 4 – 23 ป 47 3.87 0.58 - 0.40** -0.13 -0.06

24 – 43 ป 61 3.47 0.63 - -0.53*** -0.34

44 – 63 ป 30 4.00 0.65 - 0.19

64 – 83 ป 6 3.81 0.98 -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

128

ตารางท ง.4 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามระดบการศกษา โดยวธ Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. ระดบการศกษา

ไมไดเรยน ประถมศกษา มธยมศกษา ปวช./ปวส. ปรญญาตร

ตดตามประเมนผล ไมไดเรยน . . - -0.36 0.08 -0.05 -0.65

ประถมศกษา . . - 0.45** 0.31 -0.28

มธยมศกษา . . - -0.13 -0.73*

ปวช./ปวส. . . - -0.60

ปรญญาตร . . -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

129

ตารางท ง.5 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามจานวนอาชพโดยวธ Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. จานวนอาชพ

อาชพ อาชพ ตงแต อาชพขนไป

. คดและเสนอปญหา อาชพ 63 3.79 0.72 - 0.30* -0.46**

อาชพ 47 3.49 0.94 - -0.76***

ตงแต อาชพขนไป 34 4.24 0.65 -

. ปฏบตการ อาชพ 63 3.62 0.84 - 0.06 -0.41*

อาชพ 47 3.56 0.76 - -0.47**

ตงแต อาชพขนไป 34 4.02 0.63 -

. รบผลประโยชน อาชพ 63 3.69 0.77 - -0.01 -0.36*

อาชพ 47 3.70 0.77 - -0.35*

ตงแต อาชพขนไป 34 4.05 0.54 -

5. ตดตามประเมนผล อาชพ 63 3.64 0.93 - 0.08 -0.42*

อาชพ 47 3.57 0.67 - -0.50**

ตงแต อาชพขนไป 34 4.06 0.60 -

130

ตารางท ง.5 (ตอ)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. จานวนอาชพ

อาชพ อาชพ ตงแต อาชพขนไป

รวม อาชพ 63 3.67 0.70 - 0.11 -0.37**

อาชพ 47 3.57 0.71 - -0.47**

ตงแต อาชพขนไป 34 4.04 0.41 -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

*** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

131

ตารางท ง.6 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามรายไดโดยวธ Least Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D.

จานวนอาชพ

ไมเกน

,

, -

,

, -

,

, -

,

, -

,

,

ขนไป

. รบผลประโยชน ไมเกน , บาท . . - - . . - . - . - . *

5,001 – , บาท . . - . ** -0.10 0.02 -0.29

8,001 – , บาท . . - -0.52* -0.40 -0.71**

10,001 – , บาท . . - 0.12 -0.19

14,001 – , . . - -0.31

, บาทขนไป . . -

5. ตดตามประเมนผล ไมเกน , บาท . . - -0.07 0.49* -0.07 -0.05 -0.05

5,001 – , บาท . . - 0.56** -0.00 -0.02 0.02

8,001 – , บาท . . - -0.56* -0.54* -0.54*

10,001 – , บาท . . - 0.02 0.02

14,001 – , . . - 0.00

, บาทขนไป . . -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ . ** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

132

ตารางท ง.7 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามการเปนสมาชกกลมทางสงคม โดยวธLeast Significant

Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. สมาชกกลมทางสงคม

ไมเปนสมาชก 1 – กลม 3 – กลม ตงแต กลมขนไป

1. คดและเสนอปญหา ไมเปนสมาชก . . - . *** . * - .

- กลม . . - - . * - . **

- กลม . . - - . *

ตงแต กลมขนไป . . -

. ตดสนใจ ไมเปนสมาชก . . - . *** . * - . *

- กลม . . - - . * - . ***

- กลม . . - - . **

ตงแต กลมขนไป . . -

3. ปฏบตการ ไมเปนสมาชก . . - . ** . - . *

- กลม . . - - . * - . ***

- กลม . . - - . *

ตงแต กลมขนไป . . -

133

ตารางท ง.7 (ตอ)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. สมาชกกลมทางสงคม

ไมเปนสมาชก 1 – กลม 3 – กลม ตงแต กลมขนไป

. รบผลประโยชน ไมเปนสมาชก . . - . * . - . *

- กลม . . - - . - . ***

- กลม . . - - . **

ตงแต กลมขนไป . . -

5. ตดตามประเมนผล ไมเปนสมาชก . . - . . - . *

- กลม . . - - . - . **

- กลม . . - - . **

ตงแต กลมขนไป . . -

รวม ไมเปนสมาชก . . - . *** . - . *

- กลม . . - - . * - . ***

- กลม . . - - . **

ตงแต กลมขนไป . . -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

134

ตารางท ง.8 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามการใชประโยชน

โดยวธLeast Significant Difference (LSD)

n = 144

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. การใชประโยชน

ไมใชประโยชน 1 – อยาง 3 – อยาง ตงแต อยางขนไป

1. คดและเสนอปญหา ไมใชประโยชน . . - - . ** - . - . *

- อยาง . . - . ** .

- อยาง . . - - .

ตงแต อยางขนไป . . -

. ตดสนใจ ไมใชประโยชน . . - - . - . - .

- อยาง . . - . * - .

- อยาง . . - - . *

ตงแต อยางขนไป . . -

รวม ไมใชประโยชน . . - - . * - . - . *

- อยาง . . - . - .

- อยาง . . - - .

ตงแต อยางขนไป . . -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ . ** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

135

ตารางท ง.9 เปรยบเทยบคาเฉลยการมสวนรวมของชมชนบานทางสายตอการจดการปาชายเลนจาแนกตามการจานวนชองทางการรบขอมลขาวสาร

โดยวธLeast Significant Difference (LSD)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. แหลงขอมลขาวสาร

1 – 4 แหลง 5 – 8 แหลง 9 – 12 แหลง

1. คดและเสนอปญหา 1 – 4 แหลง 81 3.96 0.76 - 0.48** .03

5 – 8 แหลง 48 3.48 0.87 - - .45

9 – 12 แหลง 15 3.93 0.73 -

. ตดสนใจ 1 – 4 แหลง 81 3.69 0.80 - .30 - .33

5 – 8 แหลง 48 3.39 0.97 - - .63*

9 – 12 แหลง 15 4.02 0.63 -

3. ปฏบตการ 1 – 4 แหลง 81 3.70 0.78 - .17 - . 0

5 – 8 แหลง 48 3.54 0.78 - - .57*

9 – 12 แหลง 15 4.11 0.70 -

5. ตดตามประเมนผล 1 – 4 แหลง 81 3.70 0.81 - 0.13 - 0.55*

5 – 8 แหลง 48 3.57 0.79 - - 0.68**

9 – 12 แหลง 15 4.25 0.80 -

136

ตารางท ง.9 (ตอ)

การมสวนรวม

n 퐱 S.D. แหลงขอมลขาวสาร

1 – 4 แหลง 5 – 8 แหลง 9 – 12 แหลง

รวม 1 – 4 แหลง 81 - - . * - .

5 – 8 แหลง 48 - .

9 – 12 แหลง 15 -

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .

137  

ภาคผนวก จ

การสมภาษณผใหขอมลเชงลก

สาหรบการสมภาษณแบบเจาะลก ไดมการกาหนดประเดนคาถามเพอใหครอบคลมเนอหา

การศกษาวจย ดงตอไปน ขอมลทวไปของชมชนบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรงเกยวกบทรพยากรปาชายเลน การใชประโยชนของชมชน การใหความสาคญของชมชน ปญหาของปาชายเลนชมชนทงในอดต และปจจบน สาเหตของปญหาทเกยวของ การดาเนนโครงการหรอกจกรรมของชมชนทเกยวของกบการจดการปาชายเลน ตลอดจนการมสวนรวมของชมชนในขนตอนตาง ๆ ของการมสวนรวม

1. ความสาคญของปาชายเลนตอชมชนบานทางสาย ปาชายเลนของชมชนบานทางสายตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรงมความสาคญตอระบบนเวศ และสงแวดลอมในการเปนแหลงปองกนภยธรรมชาต เชน การพงทลายของชายฝง ลมพาย ทชาวบานไดเหนลาสดคอ เมอครงทเกดสนาม บานทางสายแทบไมไดรบผลกระทบ เนองจากมแนวปาชายเลนขนาดใหญตานคลนลม มเพยงปรมาณนาในคลองทสงกวาปกตเทานน อกทงยงเปนแหลงทรพยากรเพอประกอบอาชพเลยงครวเรอน แหลงเพาะพนธสตวนา แหลงอาหาร สมนไพร และไมใชสอย นอกจากนยงใชเปนแหลงพกผอนยามเหนอยลาจากการทางาน ปจจบนยงเปนแหลงเรยนรสาหรบศกษาดงานของนกเรยน นกศกษา และหนวยงานภายนอก ทาใหชมชนบานทางสาย เปนทรจกจากภายนอกมากขนอกดวย จากความสาคญของปาชายเลนดงกลาว และการรบรถงประโยชนของปาชายเลน ยงทาใหชาวบานเกดความรสกหวงแหน อยากทจะดแลปาชายเลนใหมความอดมสมบรณไปจนถงรนลกหลาน

2. การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทเกยวของกบการจดการปาชายเลน การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทเกยวของกบปาชายเลน ชมชนบานทางสายไดจดตงศนยเรยนรปาชายเลนชมชน เมอ พ.ศ. 2551 ปจจบนมสมาชกทไมเปนทางการทงหมด 150 คน กรรมการ 15 คน งานทสมาชกตองปฎบต คอ ประชมเพอสรปการทางาน การรวมปฎบตงาน ประเมนผล แจงกรรมการเมอพบการกระทาผด และหากพบการตดไมชาวบานจะชวยกนตกตอน โดยจะมการจดบนทกการรบแจงปญหาเพอใชสาหรบสรปปญหาของชมชนในการประชมประจาเดอน ประมาณวนท 8 – 10 ของทกเดอน สวนผทตองการใชไมจะตองแจงกรรมการหมบานโดยมกตกา คอ ตดไม 1 ตน จะตอง

138  

ปลกทดแทน 10 ตน การปรบปรงปาเสอมโทรมโดยปลกปาซอมในพนททถกทาลาย ความพยายามเพมพนทปาชายเลนในชมชน ประชมทาแผนพฒนา เชญเจาหนาทจากสานกงานพฒนาปาชายเลน 33 เขามาอบรมปละ 2 ครง ตรวจตราปาชายเลนเดอนละ 4 ครง เพาะชากลาไมมเปาหมาย 20,000 ตนตอป ปลกปา ปลอยพนธสตวนาอยางนอยปละ 5 ครง ตรวจตราพนทปาชายเลนทไดรบมอบหมาย อบรมใหความรแกผมาศกษาดงาน ใหความรเรองการปลกปาชายเลน แกนกเรยน และผสนใจ 3. การมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนบานทางสาย เรมตนจากชาวบานในชมชนบางสวนไดรบจางปลกปาชายเลนเนองในโครงการปลกปาชายเลนถาวรเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถในป พ.ศ. 2540ซงประกอบกบในขณะนนยงมการประกอบอาชพประมงโดยใชอวนรนเพอจบสตวนา โดยชาวบานในชมชนบางสวนไดดดแปลงเครองมอประมงพนบานเปนอวนรนขนาดเลกอยดวย เพราะสามารถจบสตวนาไดจานวนมาก ทาใหมรายไดสงถงครงละ 1,000 – 10,000 บาท แตเมอทาได 4-5 ปรายไดเรมลดลง เหลอประมาณ 300-500 บาทตอครง ดงคาบอกเลา ทวา “อวนรนจบกง จบปลาทาทกคน เดอนละ 26-27 วนชวงแรกไดเยอะเมอทาไปนานๆเขา เรมนอยลง” (การสมภาษณ นายยะหมน ปรงเจะ กรรมการหมบาน วนท 15 ตลาคม 2555 ) ประกอบกบรฐบาลประกาศหามไมใหมการใชอวนรน จงทาใหการประกอบอาชพประมงยงมความยากลาบากมากขนจนถงประมาณป พ.ศ. 2544-2545 ผใหญบานจงไดจดประชมหมบานเพอแกไขปญหาดวยการหาทางเลอก เชน การเพาะเลยงสตวนาในกระชงใหแกชาวประมงทใชอวนรนโดยของบประมาณไปยงสานกงานประมงจงหวดตรง ชาวบานในชมชนบานทางสายจงไดรวมลงนามสญญาประชาคมหยดการทาประมงดวยอวนรนอยางเดดขาด ทาใหผประกอบอาชพประมงบางสวนตองหนมาทาการเกษตร บางสวนตองมาเพาะเลยงสตวนา แตเปนอาชพทไมถนด หลงจากหยดได 2 ป จงหนกลบไปลงคลองจบสตวนาอกครงแรกๆ แทบจะไมมสตวนาใหจบ ดงคาบอกเลา ทวา “ตกปลาไมคอยจะได วางอวนกไดนอยมาก” (การสมภาษณ นายลอไชย เจรญฤทธ สมาชกศนยเรยนรปาชายเลนชมชน วนท 13 ตลาคม 2555) แตเมอไปจบสตวนาใกลพนททปลกปาชายเลนกลบพบวามจานวนสตวนาเพมมากขนและสตวนามขนาดใหญ กรอปกบสภาพอากาศรมรนเยนสบาย จงไดกลบมาพดคยกนถงสาเหตการเปลยนแปลงดงกลาว เพราะขณะนนชาวบานสวนใหญไมไดมความรเกยวกบปาชายเลน หรอความสาคญของปาชายเลนเนองจากจบการศกษาในระดบประถมศกษา พนทตาบลลพงเปนพนทรอยตอระหวางจงหวดตรงและจงหวดสตล อยหางไกลจากพนทชมชนเมองชาวบานสวนใหญจงประกอบอาชพอยในชมชน และพบเหนการเปลยนแปลงของสตวนาบรเวณปาชายเลนในชมชน แตไมเคยรวาระบบนเวศปาชายเลน มความสาคญอยางไรจน

139  

สานกงานประมงจงหวดเขามาสงเสรมการใชอปกรณประมงชายฝงเพอทดแทนการใชอวนรน และสงเสรมความร ซงเจาหนาทไดอธบายความสาคญของปาชายเลนถงการเปนแหลงอนบาลสตวนา แหลงหลบภย แหลงวางไขของสตวนา เปนตนทาใหชาวบานเกดความเขาใจและเรมหวงแหนทรพยากรปาชายเลนของชมชน สงเกตไดจากการทชมชนรวมกนจบกมผกระทาผด อกทงชาวบานกลมหนงยงไดทดลองเพาะพนธกลาไมจากปาชายเลนดวยตวเอง ดงคากลาว “เกบลกฝกกนเองมาทาพนธเพราะเคยสงเกตบางวาฝกแบบไหนคอตนอะไร แตกไมประสบความสาเรจ” (การสมภาษณ นายวเชษฐ อมาจ ผตรวจการปาชายเลน วนท 16 ตลาคม 2555) เมอไดรบความร ทาใหทราบวธการเลอกขนาด ความยาว ลกษณะฝกทจะนามาเพาะกลาได ทางกรรมการจงไดปรกษาหารอกนในชมชนถงเรองการฟนฟปาชายเลนในชมชน และไดเขาไปปรกษากบเจาหนาปาชายเลนท 33 ถงการปฎบต วธการ ความชวยเหลอในการจดการปาชายเลนในชมชนหนวยงานไดเหนความตงใจจงใหการสงเสรมความร จดอบรมในเรองการปลกปาชายเลน ใหหมบานสงตวแทนไปอบรม รสทช. (ราษฎรอาสาพทกษทะเลและชายฝง) ทาใหชมชนเกดความรความเขาใจ และเหนความสาคญจงเกดความรสกหวงแหน โดยเฉพาะกรรมการ ทผใหญบานเลอกมาเปนแกนนาในการอนรกษปาชายเลน สวนใหญเปนชาวประมงทเคยประกอบอาชพประมงโดยใชอวนรนมากอน แทบทงสน ดงคาบอกเลา “ แรกๆ ลงเลทจะเขามาเปนกรรมการ สบสนอยระยะหนง เพราะหนสนกม งานไมไดทา ลงทะเลทาอวนรนกถกจบ ถกปรบ ตารวจจบแตละครงเสยคาปรบหลายบาท ” การสมภาษณ นายเลยบ ทองเกอ และนายยะหมน ปรงเจะ กรรมการหมบาน และสมาชกศนยเรยนรปาชายเลนชมชน วนท 14-15 ตลาคม 2555) เมอมาเปนกรรมการแลวรสกสนกกบการทางาน และตองสละเวลาในการทางานเพอสวนรวม แตเมอไดเหนการเปลยนแปลงของปาชายเลนไปในทางทดขน กรสกดใจ “ปจจบนเมอออกไปหาปลา กใชเวลาตรวจปาชายเลนในชมชนไปดวย ไมเสยเทยว ไดเงนดวย ไดงานดวย ”(การสมภาษณ นายกาล ปรงเจะ ผนาชมชนไมเปนทางการ วนท 15 ตลาคม 2555) จนกระทงไดจดตงศนยการเรยนรปาชายเลนชมชนมกรรมการ 15 คน และสมาชกคอชาวบานในชมชน ไดรบมอบหมายใหดแลพนทปาชายเลน 5,000 ไรและชมชนไดจดใหมการประชมปรกษาหารอถงกฎกตกาการใชประโยชนพนทปาชายเลน สวนหนงเกดจากชาวบานสวนใหญในขณะนนนยมนาไมมาสรางบาน เผาถาน และมกจะถกเจาหนาทเขาจบกมบอยๆ ผใหญบาน และกรรมการจงมความคดวาการดแลโดยตวชมชนเองอาจจะทาใหมการพดคยตกเตอนไดงายกวา ไมรนแรง เพราะชาวบานในชมชนกเปนเพอนบาน ญาตพนองกน หลงจากนนเสนอใหสานกงานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง) สรปเปนกฎ กตกาเพอใชในชมชน และไดขอความอนเคราะหจากสานกงานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง)จดทาปายสรปกฎ กตกามาตดไวทศนยเรยนรปาชายเลนบานทางสาย

140  

การเลอกพนทปลกปาชายเลนเพมเตม กรรมการจะไปสารวจพนทวางเปลาในชมชนหรอปาชายเลนเสอมโทรมแลวนามาประชมสรปเพอเลอกพนท หากเปนพนททมผจบจองแตไมไดทาประโยชน กรรมการจะพดคยเพอขอเปนพนทปลกปาชายเลนประชมชาวบานในชมชนเพอชแจงถงพนททจะทาการปลกพนธไมปาชายเลน พนทเขตอภยทานแบงเปน 3 สวน คอ เขตหามตดไม หามจบสตวนา และหามบกรก ใหชมชนไดรบรและรวมกนตดสนใจ การรวมปฎบตงานของชมชน การจดเวรยามเพอลาดตระเวน ดแลปาชายเลนรวมกบเจาหนาท โดยดงวยรนในหมบานเขามารวมเปนหเปนตา ใหกบชมชนดวย รายงานผลการปฎบตงาน เชน การปลกปาเพมเตม การใชไมของชมชน การปลกไมทดแทนจากการนาไมไปใช ตลอดจนการประสานงานในเรองตางๆ (ศภวทย พลพง ผชวยผใหญบานทางสาย ผใหสมภาษณ 14 ตลาคม 2555) ผลการจดการปาชายเลนของชาวบานในชมชนบานทางสายไดรบผลประโยชนทงทางตรง และทางออมจากปาชายเลน ทาใหชมชนมแนวปาสาหรบปองกนภยจากสนาม มแหลงอาหารทอดมสมบรณ มพชสมนไพร อาหาร เชน ยอดเปง ลบง หลาโอน พอ ลาพ ยอดจากมงหลงคา สาหรายทะเล เปนตน เปนแหลงพกผอนหยอนใจ สภาพอากาศในชมชนไมรอนจนเกนไป เปนทพบปะพดคยกบเพอนขณะออกไปจบสตวนาทงใน และนอกหมบาน เปนศนยเรยนรใหกบเยาวชน และบคคลภายนอกทสนใจมาดการจดการปาชายเลนของชมชน ชาวบานในชมชนมรายไดจากการ จบสตวนา อกทงบคคลภายนอกเขามาซอ ปลา ป ของบานทางสาย บรเวณทาโตะกาในชวง 04.00 ของทกวน นอกจากนปาชายเลนในชมชนยงชวยฟนอาชพประมงพนบานใหกบชาวบานในชมชน เพราะปจจบนเมอทรพยากรประมงอดมสมบรณ ชาวบานในชมชนบานทางสายไดหนกลบมาประกอบอาชพประมงเพมขน เนองจากบรเวณพนทปาชายเลนในชมชนมสตวนาชกชมกวาในอดตมาก และสามารถจบสตวนาไดทกวน ไมตองรอเวลาหรอฤดกาลเหมอนในอดตอกทงชาวบานตางชวยกนสงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดระยะเวลาทชมชนรเรมจนถงปจจบนเปนเวลา 10 กวาป จะเหนไดวาปรมาณสตวนาเพมขนและขนาดสตวนาทเพมขน ดงคากลาวทวา “ปลาทหายาก และหาไมเจออกเลยตงแตมปญหาการทาอวนรนกมขน เชน ปลาหลอบน(ปลากระบอกขนาดใหญ) ตวขนาด 3 กโลกรม” (การสมภาษณ นายเอม ขนนย ผใหญบานหม 7 วนท 15 ตลาคม 2555) อกทงปาชายเลนทขยายพนทออกไปกลายเปนแหลงอาศยของสตวนาหรอจดหาปลาทชกชมใหกบชาวบานมากขน

จากขอสงเกต การมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน มขนตอนในการมสวนรวมของชมชนครบทง 5 ขนตอน คอ การคดและเสนอปญหา การตดสน การปฏบตการ การรบผลประโยชน และการตดตามประเมนผล จะเหนไดวาผนาชมชน และกรรมการ มวสยทศน กลยทธในการใชการมสวนรวมทมลกษณะเชงปฏบตการ ดวยการจดประชมหมบาน เพอ

141  

ดาเนนการ การพฒนาชมชนบานทางสายมาตงแตตน ทาใหคนในชมชนเขามารวมใจพฒนาชมชนในทกดานอยางตอเนอง ทาใหชมชนมความเขมแขงในการรวมกนคด แกปญหา เขามามบทบาทหนาทในการปฏบตการ ตดตามประเมนผล ซงคนในชมชนไดรบผลประโยชนจากปาชายเลนรวมกน 4. สภาพปญหา สาเหตของปญหาทเกยวของกบปาชายเลนทงในอดตและปจจบน สภาพปญหา สาเหต และการแกไขปญหาเกยวกบปาชายเลนของชมชนบานทางสายทงในอดต และปจจบน สามารถสรปไดดงตารางท 55 ตารางท จ.1 ปญหา สาเหต และการแกไขปญหาปาชายเลนทงในอดต และปจจบนของบานทางสาย ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง

พ.ศ. ปญหา สาเหต การแกปญหา กอน 2539 การลกลอบตด

ไมทาหลมถาน ไมตองการเปลยนแปลงอาชพ

ตกเตอน และขอรองใหหยดการทาหลมถาน เพอปลกปาถวายแกพระบาทสมเดจพระบรมราชนนาถฯ

2541-2542 ประมงอวนรน ทาลายตนกลา ใหเจาหนาทเขาจบกม 2544-2545 ลกลอบประมง

อวนรน ปาชายเลนถกทาลาย

เจรจาสงเสรมอาชพ ลงนามสญญาประชาคม หยดการทาประมงดวยอวนรนอยางเดดขาด

2549-2550 ทดลองเพาะตนกลากนเอง

อยากปลกปาเพม ขอความชวยเหลอจากสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลน ท 33 (ปะเหลยน-ตรง) ใหความร

2551 ปาชายเลนถกทาลาย

ลกลอบตดไม บกรกจากภายนอก

เสยงตามสายขอความรวมมอผพบเหนแจง ออกไปตกเตอนและขบไล

2553 ความขดแยง คนเหนแกตว ตกเตอน จบและเชญเจาหนาทมารบทราบ 2553-ปจจบน ลกลอบขด

เพรยงทาใหตนไมถกตด

เพรยงมราคาแพงหางาย

พยายามชวยกนตกเตอน ลาดตระเวณกบเจาหนาทบอยๆ

อยางไรกตามยงมการพบปญหาทเกดจากการใชทรพยากรปาชายเลนของชมชนใน

ดานอนๆ เชน การลกลอบตดไมเพอนาไปใชประโยชนสวนตว นายทนลกลอบถมดนรกลาพนทปาชายเลนเพอปลกพชผลทางการเกษตร และออกเอกสารสทธเพอครอบครอง ดงคากลาวของ “นายทนเขา

142  

ทาได กวานซอทดนปาชายเลน เจาหนาทไมสนใจ ไปรองเรยนถงจงหวด กไมไดผล เสนสายเขาเยอะ” (การสมภาษณ นายเอม ขนนย ผใหญบานหม 7 วนท 15 ตลาคม 2555)

การแกปญหา ดวยการประชม มคณะกรรมการหมบาน 30กวาคน เปนแกนนา มาประชมกนเพอถกคดหาขอสรป เปนเรองสาคญเพราะทาใหทกคนมความสาคญ มความรบผดชอบ ชวยเหลอกน ไมมคาตอบแทน เพราะผลประโยชนทเขาจะไดรบ คอการทามาหากนกบปาชายเลน และยงมเจาหนาทจากสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลน ท 33 (ปะเหลยน-ตรง) เขามาชวยเหลอ ในการใหความรในการจดการ จดสงแกนนาไปอบรม ดงคาพดของ”ทาใหชาวบนเกดความศรทธาเพราะ เขามาชวยใหชมชนพฒนาขน” (การสมภาษณ นายดารตน ขนนย ผนาไมเปนทางการ วนท 16 ตลาคม 2555) ความรทไดมาผเขาอบรมจะแจงผานเสยงตามสายใหชาวบานในชมชนมความรดวย ในขณะทหวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง) ไดกลาววา “ชาวบานในชมชนมความตงใจจรง ดแลวมความเขมแขง การจะใหชาวบานเขามามสวนรวมในการจดการปาชายเลน ตองเรมจากตวชาวบานเองมความรก และหวงแหนในทรพยากร มความตงใจจรงทจะดแลปาชายเลน สงทชวยเหลอได คอความร การตดตอประสานงาน อานาจหนาทในการจบกมผกระทาความผด เวลาออกลาดตระเวณกบชาวบาน เขามความสขทไดเหนผนปามความอดมสมบรณ” (การสมภาษณ นายอาพล จนทเทพ หวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 33 (ปะเหลยน-ตรง) วนท 16 ตลาคม 2555)

 

143  

ภาคผนวก ฉ ภาพประกอบการทาวจย

 

 

 

 

 

สมภาษณหวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 33 สมภาษณสารวตรกานน

สมภาษณกลมตวอยาง สมภาษณผนาชมชนไมเปนทางการ

สมภาษณผใหญบานชมชนบานทางสาย สมภาษณกรรมการ สมาชกกลม

ภาพการสมภาษณกลมตวอยาง และผใหขอมลหลก ทมา ผวจย วนท 12 สงหาคม – 31 ตลาคม 2555

144  

กจกรรมของชมชนบานทางสาย 

 

แปลงขยายพนทปลกไมปาชายเลนทของชมชน สภาพพนปาชายเลนของชมชนบานทางสาย

การประชมเพอหาขอสรปในกจกรรมตางๆ การตรวจตราพนทปาชายเลน

จดขนเรอเพอออกตรวจในลาคลอง ขณะปฏบตหนาทออกตรวจปาชายเลน

ภาพประมวลกจกรรมการจดการปาชายเลน ทมา ชมชนบานทางสาย วนท 25 สงหาคม 2555

145  

 

   

ตรวจพบผลกลอบตนไมจากพนทอนรกษ

การลงบนทกเพอขออนญาตใชไม มสวนรวมทงเดกและผใหญ

กจกรรมปลกปาชายเลน ใหนกเรยนไดมสวนรวมในกจกรรมปลกปาชายเลน

ภาพประมวลกจกรรมการดแลรกษา และฟนฟ ทมา ชมชนบานทางสาย วนท 7 สงหาคม 2555

146  

 

 

ภาพกจกรรมการตดตาม ประเมนผล ทมา ชมชนบานทางสาย วนท 7 สงหาคม 2555

สถานพฒนาปาชายเลนเขามาตดตามการดแลปาชายเลน ชแจงการประชม

รวมประเมนผลจากการจดการปาชายเลน

147  

ประวตผเขยน ชอ สกล นายวงศปกรณ ธาราสข รหสนกศกษา 5110620023 วฒการศกษา วฒ ชอสถาบน ปทสาเรจการศกษาวทยาศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2545 (พฒนาการเกษตร) ทนการศกษา (ทไดรบในระหวางการศกษา) ทนอดหนนการวจย ประเภทบณฑตศกษา ประจาปงบประมาณ 2555 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) การตพมพเผยแพรผลงาน วงศปกรณ ธาราสข, อภญญา รตนไชย, พรพมล เชอดวงผย, และอาแว มะแส. 2556.

ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมของชมชนบานทางสายในการจดการปาชายเลน ตาบลลพง อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง. การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4 เรอง “การวจยเพอพฒนาสงคมไทย” ณ มหาวทยาลยหาดใหญ อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา วนท 10 พฤษภาคม 2556.