Արդիականաց մ, թե՞ քրեականաց մ

Հա սա րա կ թյան մե ջ ս ր անկ յ ն ներ կան

Արտադրվող դեղերի 50%-ն արտահանվ մ է

Ճիշտ դոմե նը՝ հաջող թյան երաշխիք№ 8 (735), ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. www.ThePioneer.am

հիմն ադրվել է 1923 թ.

“like” us on

www.facebook.com/armherald

Քրիստոս յարեաւ ի մե ռելոց

Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի

ՇԱՊԻԿԻ ՎՐԱԱպրիլի 24-ին Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին

տոնում է Սուրբ Զատկի և Մեր Տիրոջ՝ Հիսուս

Քրիստոսի Հարության տոնը:

Ֆոտոլուր

Քրիստոս յարեաւ ի մե ռելոց

Օրհնեալ է Յար թիւնն Քրիստոսի

Շնորհաւոր Ս րբ Զատիկ

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ | 3

Գործադիր տնօրեն` Էրիկ Անանյան

Խմբագիր` Արամ Անտինյան

Գեղ. խմբագիր` Գրիգոր Հակոբյան

Տառաձևերը` Էդիկ Ղաբ) զյանի և Անժելա Պողոսովայի

Ոճաբան և սրբագրիչ` Սիրվարդ Կարապետյան

Համարի պատասխանատ) ` Արամ Անտինյան

Կայքի ձևավոր) մը և ծրագրային ապահով) մը ̀Վարդան Թորոսյանի

Լրատվական գործ) նե) թյ) ն իրականացնող`

«Ինվեսթմընթ մե դիա գր) պ» ՍՊԸ

Իրավաբանական հասցեն`

0054, ՀՀ, ք. Երևան, Դավիթաշեն, I թաղ., 46 շ., 21 բն.

Վկայական 03 Ա 086403, տրված` 27.10.2009թ.

Հեռ./ֆաքս` +374 93 551083

www.ThePioneer.am

Համար) մ օգտագործվել են «Արմի նֆո», «ԱՌԿԱ», և «ՖՈՏՈԼR Ր»

գործա կալ) թյ) ն ների, News.am, Tert.am, Azatutyun.am կայքերի

նյ) թերը: Մեջբեր) մն եր անելիս հղ) մը «Պիոներին» պարտադիր է:

Հանձնված է տպագր) թյան 23.04.2011 թ. ժամը 12:00

Տպաքանակ` 5000

Հանդեսը տպագրվ) մ է «Տիգրան Մեծ» տպարան) մ:

Հասցեն` Երևան, Արշակ) նյաց 2:

Հանդեսի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռ� ստառադիո-

ընթերց� մն առանց «Պիոներին» հղման արգելվ� մ է: Ուրիշի � ղղակի

խոսքը չի խմբագրվ� մ: Նյ� թերը չեն գրա խոս վ� մ և հեղինակներին

չեն վերադարձվ� մ: Թերթ� մ արտահայտված կարծիքները

պարտադիր չէ, որ համընկնեն խմբագր� թյան տեսակետի հետ:

Գովազդների և R տառով հրատարակվող գովազդային նյ� թերի

բո վան դա կ� թյան համար խմբագր� թյ� նը պատասխանատվ� թյ� ն

չի կր� մ:

Ապրիլի 27 - Մայիսի 3 2011 թ.

№ 8 (735)

Ար դիա կա նա ց մ, թե՞ քրեա կա նա ց մԿո ռուպ ցիան, որ լայ նո րեն տա րած ված է

հետ խորհր դա յին երկր նե րում, ա ռա վել

ծաղ կում ապ րեց Պու տի նի իշ խա նու թյան

օ րոք: Այ սօր այն ռու սաս տան յան ա ռօր յա յի

ան բա ժա նե լի մասն է, որ վիթ խա րի բազ-

մա զա նու թյամբ հան դես է գա լիս ա մե նուր:

Կար դա ցեք՝ էջ 8

Հ րաչ Մ րադ յան (Ար չի)Ցան կա ցած մարդ, ո րին տե սել եք ե թե-

րում, ի րա կան է, ոչ մտա ցա ծին: Մեր կող-

քին ապ րող մար դիկ են, ով քեր սե փա կան

խնդի րը բարձ րա ձայ նե լու հա մար ձա կու-

թյուն ու նեն: Հ նա րա վոր չէ այդ զգա ցա կան

դաշ տում ան կախ կղզյակ լի նել: Գու ցե մի

օր ե թե րում ես էլ հուզ վեմ ու լաց լի նեմ:

Չեմ կար ծում, որ դա ա մոթ է:

Կար դա ցեք՝ էջ 12

Ե Ր Կ Ր Ի Շ Ա Բ Ա Թ Ը

Տեր- Պետ րոս յա նը հան դի պեց Րաֆ ֆուն ...................... 5

3

Խ Մ Բ Ա Գ Ր Ա Կ Ա Ն

Կեցցե՛ Մայիսի 1-ը .................................... 6

3

Տ Ա Ր Ա Ծ Ա Շ Ր Ջ Ա Ն

Արդիականացում, թե՞ քրեականացումՌուսաստանը՝ «լճացման,

անտարբերության ու կաշառակերության

ճահիճ» ............................................................... 8

3

Դ Ի Տ Ա Չ Ա Փ

ԱԺ պատգամավորների 80%-ը չի

համապատասխանում պատգամավորի

մասին հայաստանցիների

պատկերացումն երին ......................................11

3

Բ Ա Ր Ք Ե Ր

Հրաչ Մուրադյան (Արչի)Հեռուստալրագրող: 27 տարեկան: Կյանքի

ամե նամե ծ իրադարձությունը սեփական

ծնունդն է համարում ...................................... 12

3

Տ Ն Տ Ե Ս Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն

Տեղական արտադրության դեղերի 50%-ն արտահանվում էԴեղագործության ոլորտի տարեկան

շրջանառությունը Հայաստանում կազմում

է շուրջ 100 մլն դոլար .....................................14

3

Ի Ր Ա Վ Ո Ւ Ն Ք

Տվյալների բազան պաշտպանվում է հեղինակային իրավունքով ............................................... 15

3

Thinkers.Designers. Developers.

http://disozavr.com

•

4 | ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

3

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ր Դ Ա Գ Ր Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն

Արհեստական վիժումն երի հաճախականությունը տարիքին զուգահեռ մե ծանում է .........................16

3

Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն

«Ծովից ծով Հայաստան»-ի տեսությունըՍևրի պայմանագրի և Վուդրո Վիլսոնի

1920թ. նոյեմբերի 22-ի իրավարար վճռի

համաձայն` Հայաստանը Տրապիզոնի

նավահանգստով ելք էր ունենում

դեպի Սև ծով ....................................................18

3

Խ Ո Ր Հ Ր Դ Ա Յ Ի Ն Մ Ա Մ Ո Ւ Լ

Պայքար վն ասատուների դեմ ........ 19

3

Հ Ա Ս Ա Ր Ա Կ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն

Սոցիալական ցանցերն օգնում են հաղթահարել հոգեբանական արգելքները .............................................. 20

Ճիշտ դոմե նը՝ գործի հաջողության երաշխիք ..................... 21

3

Ժ Ա Մ Ա Ն Ա Կ Ն Ե Ր

Իսահակյանի սիրո տառապանքի գաղտնիքները ......................................... 22

Տե ղա կան ար տադ ր թյան դե-ղե րի 50 %-ն ար տա հան վ մ էՏե ղա կան ար տադ րու թյան դե ղե րի շուրջ

50 %-ն այ սօր ար տա հան վում է։ Ար տա-

հան ման աշ խար հագ րու թյունն ընդգր-

կում է հիմն ա կա նում ԱՊՀ-ի երկր նե րը։

Ներ մուծ ված դե ղո րայքն ար ժե քա յին ծա-

վա լով շուրջ 9 ան գամ գե րա զան ցում է

տե ղա կան ար տադ րու թյու նը։

Կար դա ցեք՝ էջ 14

Ար հես տա կան վի ժ մն ե րի հա-ճա խա կա ն թյ նը տա րի քին զ գա հեռ մե ծա ն մ էԵ թե 18-23 տա րե կան կա նանց շրջա նում

ա բորտ է ա րել հարց ված նե րի 12 %-ը, 24-33

տա րե կան հարց ված նե րի շրջա նում ա բոր-

տի է դի մե լ 52 %-ը, 34-ից բարձր տա րի քա-

յին խմբե րում՝ 70,1 %-ը: Բարձ րա գույն և

ցածր կրթա կան մա կար դակ ու նե ցող կա-

նայք ա վե լի քիչ են դի մում ար հես տա կան

վիժ ման, քան մյուսները:

Կար դա ցեք՝ էջ 16

Սո ցիա լա կան ցան ցերն օգ ն մ են հաղ թա հա րել հո գե բա նա-կան ար գելք նե րը«Բո լո րին թվում է, թե ինչ քան շատ ըն կեր ու-

նես հա մա ցան ցում, այն քան ըն կե րա սեր ես,

այ նինչ ըն կեր նե րի շատ քա նա կը հա մա ցան-

ցում հենց ան հա տի մի այ նա կու թյան մա սին է

փաս տում: Հա մա ցան ցը մի կող մի ց օգ նում է

մի այ նակ չլի նե լուն, իսկ մյուս կող մի ց ինքն է

նպաս տում դրան», – ա սում է հո գե բա նը:

Կար դա ցեք՝ էջ 20

• «ABCDomain» ՍՊԸ .............................................էջ 21►• «Ազատ� թյ� ն» ռադիոկայան .............................էջ 10►• «Ռոսիյսկայա գազետա» թերթ .............................էջ 8►• «Ռոսստատ» գործակալ� թյ� ն ............................էջ 8►• IANA ընկեր� թյ� ն ..............................................էջ 21►• International Herald Tribune պարբերական ...........էջ 9►• Snob ամսագիր ....................................................էջ 10►• The Times պարբերական ......................................էջ 8►• РИА Новости գործակալ� թյ� ն ............................էջ 9►• Առողջապահ� թյան համաշխարհային

կազմակերպ� թյ� ն ............................................էջ 14►• ԵՊՀ կիրառական հոգեբան� թյան կենտրոն .....էջ 20►• ԵՊՀ փիլիսոփայ� թյան և

հոգեբան� թյան ֆակ� լտետ ...............................էջ 20►• ՄԱԿ-ի բնակչ� թյան հիմն ադրամի հայաստանյան

ներկայաց� ցչ� թյ� ն ...........................................էջ 16►• Ռազմավար� թյան � տեխնոլոգիաների

վերլ� ծ� թյ� նների կենտրոն ..............................էջ 10►

• Ալավերդյան Հասմի կ | «ABCDomain» ՍՊԸ-ի

գործադիր տնօրեն ................................................էջ 21

• Ահարոնյան Ավետիս | քաղաքագետ, գրող ..........էջ 19

• Բոզոյան Երվանդ | քաղաքագետ ......................... էջ 11

• Գևորգյան Դավիթ | ԵՊՀ կիրառական

հոգեբան" թյան կենտրոնի տնօրեն .......................էջ 20

• Գորբաչով Միխայիլ | ԽՍՀՄ նախագահ ............էջ 10

• Դալլաքյան Վիկտոր | ԱԺ պատգամավոր .......... էջ 11

• Զոհրաբյան Նաիրա | ԱԺ պատգամավոր .......... էջ 11

• Զորկին Վալերի | Ռ" սաստանի Սահմանադրական

դատարանի նախագահ .........................................էջ 9

• Իսահակյան Ավետիք | բանաստեղծ ....................էջ 22

• Կադիրով Ռամզան | Չեչնիայի ղեկավար .............էջ 8

• Հովհաննիսյան Հրաչյա | ԵՊՀ փիլիսոփայ" թյան

և հոգեբան" թյան ֆակ" լտետի դեկանի տեղակալ,

հոգեբանական գիտ" թյ" նների թեկնած" .............էջ 20

• Հովհաննիսյան Վահան | ԱԺ պատգամավոր .... էջ 11

• Հովհաննսիյան Ռաֆֆի | ԱԺ պատգամավոր .... էջ 11

• Ղազարյան Իզաբելլա | սոցիալ-քաղաքական

հոգեբան ................................................................ էջ 11

• Մակարով Նիկոլայ | Ռ" սաստանի զինված

" ժերի գլխավոր շտաբի պետ.................................էջ 10

• Մեդվեդև Դմի տրի | ՌԴ նախագահ ....................էջ 9

• Մ) րադյան Հրաչ | հեռ" ստալրագրող ................էջ 12

• Ն) բար Պողոս | եգիպտահայ մե ծահար" ստ......էջ 18

• Պ) խով Ռ) սլան | Ռազմավար" թյան " տեխնոլո-

գիաների վերլ" ծ" թյան կենտրոնի տնօրեն ..........էջ 10

• Պ) տին Վլադիմի ր | ՌԴ կառավար" թյան

նախագահ .............................................................էջ 9

• Սարգսյան Տիգրան | ՀՀ վարչապետ ....................էջ 6

• Սաֆարյան Ստեփան | ԱԺ պատգամավոր ......... էջ 11

• Վիլսոն Վ) դրո | ԱՄՆ 28-րդ նախագահը ...........էջ 18

• Փոստանջյան Զար) հի | ԱԺ պատգամավոր ...... էջ 11

ՀԻՇԱՏԱԿՎԱԾ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

ՀԻՇԱՏԱԿՎԱԾ ԱՆՁԻՆՔ

Եղանակի տես" թյ" ն

Գր

ան

ցվ

ած

նվ

ազ

ագ

ույն

ջե

րմ

աստ

իճա

նը

Գր

ան

ցվ

ած

առ

ավ

ելա

գո

ւյն

ջե

րմ

աստ

իճա

նը

Սպ

ասվ

ող

ե

ղա

նա

կը

, 20

11թ

.

ապրիլի 27-0,3 35,0 22

1924 2008 7

ապրիլի 28-0,1 31,0 22

1945 2008 10

ապրիլի 29+1,3 31,3 23

2006 2008 9

ապրիլի 30+0,4 27,5 22

1945 1944 9

մայիսի 1+1,5 30,7 24

1948 1987 7

մայիսի 2+1,5 30,4 24

1984 1935 7

մայիսի 3+4,1 33,3 25

1891 1935 6

Աղյուսակում ներկայացված են Երևանի օդի օրական բացարձակ առավելագույն և բացարձակ նվազագույն ջեր մաստիճաններնըստ www.pogoda.ru.net կայքի, իսկ կանխատեսումն ըստ www.weather.com կայքի:

•

÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ëï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г-Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³-ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ-ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г-Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³-ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñг Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù-÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ëï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ ñ»ñ г Û³ë ï³ ÝÇó ³Ù ÷á÷ Éáõ

www.elur.amwww.elur.am

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ԵՐԿՐԻ ՇԱԲԱԹԸ | 5

Քա ղա քա կա նու թյուն

Տեր- Պետ րոս յա նը հան դի պեց Րաֆ ֆ ն

«Ժա ռան գ� թյ� ն» կ� -

սակ ց� թյան հիմն ա դիր

Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նը և

Հայ ազ գա յին կոնգ րե սի

ա ռաջ նորդ Լ ևոն Տեր- Պետ-

րոս յա նը հան դի պե ցին Կո մի -

տա սի ան վան պան թեո ն� մ:

Ն րանք մոտ 15 րո պե ա ռանձ-

նազ ր� յց � նե ցան:

www.asekose.am

«Ակնկալ մ եմ նոր թափ»

Սերժ Սարգս յա նը դա տաի-

րա վա կան բա րե փո խ� մն ե րի

ա ռան ձին հար ցե րի վե րա բեր-

յալ խորհր դակ ց� թյ� ն հրա-

վի րեց: Նա անդ րա դար ձավ

նաև 2008թ. մար տի 1-ի դեպ-

քե րին և ընդգ ծեց, որ ակն կա-

լ� մ է նոր թափ և ընդգծ ված

ակ տի վա ց� մ՝ դեպ քե րի բա-

ցա հայտ ման հար ց� մ:

Ռ բին յա նը հե ռա ցավ ՀԱԿ-ից

Ազ գա յին ժո ղո վի նախ կին

փոխ խոս նակ Կա րա պետ

Ռ� բին յա նը լքեց ՀԱԿ շար-

քե րը: «Մեզ շրջա պա տող բա-

րո յա հո գե բա նա կան մթնո լոր-

տը, թշնա ման քը, զրպարտ-

չա կան ար շավն անհ նար և

ա նի մաստ են դարձ ն� մ ինձ

ՀԱԿ-ի հետ կա պող վեր ջին

կամր ջի պահ պա ն� մը», –

ա սաց նա:

Տն տե սու թյուն

Կա ռ ց ման նա խա գի ծը սա ռեց վեց

«Հա յաս տա ն� մ նոր ա տո-

մա յին է ներ գաբ լո կի կա ռ� ց-

ման նա խա գի ծը ժա մա նա կա-

վո րա պես կսա ռեց վի: Մենք

սպա ս� մ ենք ճա պո նա կան

«Ֆ� կ� սի մա-1»-ի առն չ� -

թյամբ վերջ նա կան եզ րա կա-

ց� թյան», – հայ տա րա րեց ՀՀ

կա ռա վա ր� թյանն ա ռըն թեր

Մի ջ� կա յին ան վտան գ� -

թյան կար գա վոր ման պե տա-

կան կո մի տեի նա խա գահ

Ա շոտ Մար տի րոս յա նը:

Հար կա յին հա մա նե ր մԿա ռա վա ր� թյ� նը ձեռ-

նար կ� թյ� ն նե րի � ան հատ

ձեռ նե րեց նե րի հա մար հայ-

տա րա րեց հար կա յին հա մա-

նե ր� մ: Վար չա պե տի խոս-

քե րով բո լոր ձեռ նար կա տե-

րե րը պետք է ի մա նան, որ

ի րենց հա մար բա ցա ռիկ

հնա րա վո ր� թյ� ն է ստեղծ-

վ� մ կա տա րե լ� կ� տակ ված

պար տա վո ր� թյ� ն նե րը, որ-

պես զի ա զատ վեն տ� յժ-տ� -

գանք նե րից:

Խտրական թյ նյ ղե րի շ կա յ մ

Հա յաս տա նի հա կա մե նա-

շնոր հա յին հանձ նա ժո ղո վը

կեն դա նա կան և բ� սա կան

յ� ղե րի շ� կա յ� մ բա ցա հայ-

տեց գնա յին խտրական� -

թյ� ն: Հանձ նա ժո ղո վը ո րո-

շեց վար չա կան վա ր� յթ

սկսել «Ա լեքս Գ րիգ» ըն կե-

ր� թյան նկատ մամբ, ո րը

շ� կա յ� մ զբա ղեց ն� մ է գե-

րիշ խող դիրք:

«Ար մա վիան» չի վար-ձա կա լի Ս տե փա նա կեր-տի օ դա նա վա կա յա նը

««Ար մա վիա» ըն կե ր� թյ� -

նը մտա դիր չէ վար ձա կա լել

Ս տե փա նա կեր տի օ դա նա-

վա կա յա նը», – հայ տա րա րեց

ըն կե ր� թյան սե փա կա նա-

տեր Մի խա յիլ Բաղ դա սա րո-

վը: «Ս տե փա նա կեր տի օ դա-

նա վա կա յա նի կա ռ� ց ման

գոր ծ� մ մե նք ըն դա մե նը

խորհր դա տ� ի դեր � -

նենք», – ա սաց նա:

Ֆոտոլուր

Պար տա դիր բ ժա պա-հո վագ ր թյ նը հե տաձգ վեց

«Ա ռա ջի կա եր կ� տա րի նե-

րին Հա յաս տա ն� մ ա պա հո-

վագ ր� թյան պար տա դիր տե-

սակ նե րի ներդ ր� մ չի նա խա-

տես վ� մ», – հայ տա րա րեց

«Գա րանտ- Լի մե նս» ա պա հո-

վագ րա կան ըն կե րո թյան տնօ-

րեն Ար տակ Մար տի րոս յա նը:

Հա սա րա կու թյուն

Եր ևան յան եր կին քը դե-ղին գ յ նով ներկ վեց

Օ դա յին հո սանք նե րը հա-

րա վից ա րա բա կան ա նա-

պատ նե րի ա վա զա փո շին բե-

րե ցին: Եր ևա նի եր կին քը դե-

ղին գ� յ նով ներկ վեց, ա պա

տե ղաց դե ղին անձրև:

Թանկ յա նը դի մե ց Օ բա մա յին

Հա յազ գի եր գիչ, «System

of a down» խմբի մե նա կա-

տար Սերժ Թանկ յանն

ԱՄՆ-ի նա խա գա հին կոչ

ա րեց ճա նա չել Հա յոց ցե-

ղաս պա ն� թյ� նը:

Հ րա ժար վեց Ե վա Ռի վա սից

««Տա շի րը» որ ևէ կապ չի

� նե ցել Ռի վա սի հետ և եր-

բեք նրան չի հո վա նա վո րել:

Ն րա պրոդ յ� սին գով զբաղ-

վել է այլ ըն կե ր� թյ� ն», –

հայ տա րա րեց «Տա շիր մե -

դիա յի» գլխա վոր պրոդ յ� -

սեր Մարկ Սա ղա թել յա նը:

Ճա նա պար հա յին, թե՞ պա րե կա յին

Հա յաս տա նի ոս տի կա նա-

պետ Ա լիկ Սարգս յա նը ո րո-

շեց վե րաց նել Ճա նա պար-

հա յին ոս տի կա ն� թյ� նը՝

այն վե րան վա նե լով Պա րե-

կա յին ոս տի կա ն� թյ� ն:

Նա խա տես վող փո փո խ� -

թյ� ն նե րի արդ յ� ն ք� մ Պա-

րե կա յին ոս տի կա ն� թյան

աշ խա տա կից նե րին կար-

գել վի անձ նա կան շփման

մե ջ մտնել վա րորդ նե րի

հետ, իսկ նրանց գոր ծա-

ռ� յթ նե րը կսահ մա նա փակ-

վեն Հա յաս տա նի ճա նա-

պարհ նե րին անվ տան գ� -

թյան ա պա հով մամբ:

Ֆոտոլուր

Տա րա ծաշր ջան

Վե րա կանգ նել բա րե կա մ թյ նը

«Մեզ հար կա վոր է շա ր� -

նա կել Հա յաս տա նի հետ հա-

րա բե ր� թյ� ն նե րի նոր մա-

լաց ման գոր ծըն թա ցը, քա նի

որ մե նք ցան կա ն� մ ենք վե-

րա կանգ նել բա րե կա մ� թյ� -

նը», – հայ տա րա րեց Թ� ր-

քիա յի ար տա քին գոր ծե րի

նա խա րար Ահ մե դ Դա վ� -

թօղ լ� ն: u

6 | ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Կեց ցե՛ Մա յի սի 1-ըԱնցյալ շաբաթ մար զա հա մե ր գա յին հա մա լի ր� մ մե ծ պեր-

ճան քով անց կաց վեց «Ա ռա ջին հայ-ռ� սա կան մի ջ տա րա-

ծաշր ջա նա յին հա մա ժո ղով» կոչ վող հեր թա կան տաղ տ� կ մի -

ջո ցա ռ� մը: Միմ յանց հաս ցեին շռայլ վող գո վես տի խոս քե րի,

բո ցա շ� նչ ե լ� յթ նե րի � բա ժա կա ճա ռե րի շռնդա լից տա րա-

փ� մ ա ռանձ նա ցավ վար չա պե տի խոս քը, ո րը գո վես տից սա-

հ� ն կեր պով, մի տե սակ իր հա մար էլ անն կատ, ան ցավ ինք-

նա գո վես տի:

«Այ սօր Ռ� սաս տա նի Դաշ ն� թյ� նը բա ցա ռիկ դեր է խա-

ղ� մ Հա յաս տա նի տնտե ս� թյ� ն� մ», – ա սաց վար չա պետն

� , օգտ վե լով ա ռի թից, մե կ ան գամ ևս իր ե րախ տա գի տ� թյ� -

նը հայտ նեց Ռ� սաս տա նի կա ռա վա ր� թյա նը։

Հե տո Տիգ րան Սարգս յանն անդ րա դար ձավ սե փա կան կա-

ռա վա ր� թյան ձեռ նար կած հա կաճգ նա ժա մա յին քայ լե րի

ման րակր կիտ թվարկ մա նը:

Ե լ� յ թից շար քա յին քա ղա քա ցին հաս կա ցավ, որ «պե տ� -

թյ� նը նա խա ձեռ նել է մի շարք ներդ ր� մա յին նա խա-

գծեր, էա կան ար տո ն� թյ� ն ներ է տրա մադ րել փոքր � մի ջին

բիզ նե սին և լ� րջ ա ջակ ց� թյ� ն ց� ցա բե րել հա մա կար գա-

ստեղծ այն ձեռ նար կ� թյ� ն նե րին, ո րոն ց� մ ժա մա նա կա վոր

դժվա ր� թյ� ն ներ էին ծա գել մի ջազ գա յին շ� կա նե րի կոն-

յ� նկ տ� րա յի կա պակ ց� թյամբ»: Ներդ ր� մա յին ծրագ րե-

րի է� թյ� նը, օգ ն� թյ� ն ստա ցած «հա մա կար գաս տեղծ» ձեռ-

նար կ� թյ� ն նե րի, փոքր � մի ջին բիզ նես նե րի ա ն� ն ներն

այդ պես էլ չհնչե ցին:

Բայց դա կար ևոր չէ: Մեզ՝ շար քա յին մահ կա նա ց� նե րիս,

ակն հայտ դար ձավ, որ հայ րե նի կա ռա վա ր� թյ� նն ար դեն

հա սել է այն բա նին, որ մե ր երկ ր� մ ին տեր նետ ծա ռա յ� -

թյ� ն նե րի գնե րը նվա զեց վել են մի քա նի ան գամ և մր ց� նակ

են տա րա ծաշր ջա ն� մ:

Հենց այդ պես. ոչ ա վել, ոչ պա կաս: Բայց մի շտա պեք զար-

մա նալ: Պարզ վ� մ է, որ մե նք նաև � ժե ղաց ն� մ ենք շ� կա նե-

րի հա կա մե նաշ նոր հաց մա նը նպա տա կամղ ված ջան քե րը և

ար դեն � նենք ո րո շա կի արդ յ� նք ներ (ինչ պի սի՞՝ վար չա պե տը

չպար զա բա նեց, հե տո ա նակն կալ կլի նի): Ա վե լին, պարզ-

վ� մ է, որ կա «բա րե փո խ� մն ե րի վե ցե րորդ փա թե թը», ո րը

նպա տա կամղ ված է մե ր քա ղա քա ցի նե րի կյան քի ո րա կի բա-

րե լավ մա նը. դա, թերևս, մե ր կա ռա վա ր� թյան ա մե նա խո շոր

ծրագ րե րից մե կն է։

Շա ր� նա կո՞ւմ եք զար մա նալ: Հոգ չէ, ո րով հետև պրն.

Սարգս յա նը նաև մի շարք հե տաքր քիր բա ցա հայ տ� մն եր

ա րեց: Նախ, պարզ վեց, որ «ճգնա ժա մը դար ձավ հին � նոր

աշ խար հը բա ժա նող յ� րա տե սակ ջրբա ժան, և հա մաշ խար-

հա յին այն փո փո խ� թյ� ն նե րը, ո րոնք նախ կի ն� մ ակ-

ներև էին մաս նա գետ նե րի հա մար, այժմ տե սա նե լի են բո լո-

րին»։

Բայց սա էլ դեռ ա մե նը չէ: Ա մե նա սար սա փե լին, թերևս, հա-

ջորդ բա ցա հայ տ� մն էր. այն, որ այ սօր յ� րա քանչ յ� ր մար-

դ� առջև հառ ն� մ է ինք ն� թյան ո րոշ ման նոր հիմն ախն դի րը

(հի շ� մ եք, չէ՞, որ յ� րա քանչ յ� ր մար դ� ճնշ� մ է 65 մմ -ա նոց

սնդի կի սյ� նը):

Ա հա, տես նո՞ւմ եք: Պարզ վ� մ է, որ մե նք՝ հա զա րամ յակ նե-

րի պատ մ� թյ� ն կեր տած հա յերս, այ սօր ինք ն� թյան ո րոշ-

ման խնդիր � նենք…

Մա յիս մե կ յան ա գիտպ րո պի ո գով տո գոր ված իր բո ցա շ� նչ

ե լ� յ թի եզ րա կա ց� թյ� նը վար չա պե տը թո ղեց ներ կա նե րին:

Իսկ եզ րա կա ց� թյ� նն ակն հայտ էր՝ մե ր կա ռա վա ր� թյ� նն

աշ խար հի ա մե նա լավ կա ռա վա ր� թյ� նն է: Հաս կա ցա՞ք: Դե,

� րեմն , գնա հա տեք հա րա զատ կա ռա վա ր� թյան ա նի րա կան

ջան քերն � գո վեր գեք նրան: Ա ռա վել ևս, որ մո տե ն� մ է մա-

յի սի 1-ը՝ մե ր բա րօ ր� թյան հա մար պայ քա րող մե կ այլ կա ռա-

վա ր� թյան պաշ տո նա կան տո նե րից ա մե նա պայ ծա ռը:

Այն կա ռա վա ր� թյ� նն այլևս չկա, քան զի չկա այլևս այն

պե տ� թյ� նը: Բայց փ� յթ չէ: Մեր բա րօ ր� թյան հա մար զօ-

ր� գի շեր հո գ� մ է մե ր հա րա զատ կա ռա վա ր� թյ� նը:

Ու րեմն , փառք նրան, և կեց ցե՛ Մա յի սի 1-ը: u

C o m p a c t , R e l i a b l e , A c c u r a t e

S T O N E H E N G E

I t ’ s a n o t h e r S t o n e h e n g e

8 | ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

••

Հիմն ահարց

Ար դիա կա նա ց� մ, թե՞ քրեա կա նա ց� մ

Ռ սաս տա նը՝ «լճաց ման, ան տար բե ր թյան կա շա ռա կե ր թյան ճա հիճ»

Բ նակ չ թյ նը շա ր նա կ մ է նվա զել

Ռ� սաս տա նի ժո ղովր դագ րա կան

ի րա վի ճա կը տա րեց տա րի վատ թա րա-

ն� մ է: 2010թ. մար դա հա մա րի բո լո րո-

վին վեր ջերս հրա պա րակ ված նախ նա-

կան արդ յ� նք նե րը վկա յ� մ են, որ

ԽՍՀՄ-ի փլ� զ� մի ց ի վեր երկ րի

բնակ չ� թյ� նը մշտա պես կրճատ վ� մ է:

2002թ. հա մե մա տ� թյամբ Ռ� սաս տա-

նի բնակ չ� թյ� նը կրճատ վել է 2,62 մլն -

ով: (Վեր ջին մար դա հա մա րի (2002թ.)

պաշ տո նա կան տվյալ նե րով՝ երկ րի

մշտա կան բնակ չ� թյան թվա քա նա կը

կազ մե լ է 145,2 մլն մարդ՝ նա խորդ մար-

դա հա մա րից (1989թ.) հե տո կրճատ վե-

լով 1,8 մլն -ով): «Ռոսս տատ»-ի կան խա-

տե ս� մն ե րով՝ երկ րի բնակ չ� թյ� նը շա-

ր� նա կե լ� է նվա զել ա ռա ջի կա 20 տա-

րի նե րին՝ 2031թ.-ին կազ մե լով 126,9 մլն:

Միա ժա մա նակ, զգա լիո րեն ա ճել է

«մահ մե դա կան» բնակ չ� թյ� նը: 2002թ.-

ի հա մե մա տ� թյամբ Դաղս տա ն� մ,

օ րի նակ, բնակ չ� թյան թիվն ա ճել է

15,6 %-ով, Չեչ նիա յ� մ՝ 15 %-ով, Կա րա-

չա յե վո- Չեր կե սիա յ� մ՝ 9 %-ով և այլն:

2002թ.-ի տվյալ նե րով՝ Ռ� սաս տա-

ն� մ բնակ վ� մ էր 14,5 մլն մահ մե դա-

կան: Ե թե հաշ վի առ նենք, որ երկ րի

մահ մե դա կան բնակ չ� թյան ա ճի տեմ-

պը մի քա նի ան գամ գե րա զան ց� մ է էթ-

նիկ ռ� ս նե րի ա ճի տեմ պը, ա պա կա րե-

լի է են թադ րել, որ ա ռա ջի կա տաս նամ-

յակ նե ր� մ ռ� ս նե րի տե սա կա րար կշի-

ռը երկ րի բնակ չ� թյան թվա կազ մ� մ

50 %-ից ցածր կլի նի:

Տ ղա մար դիկ մի լիոն նե րով են մա հա ն մ

Վի ճա կագ ր� թյ� նը փաս տ� մ է նաև,

որ ալ կո հո լի չա րա շա հ� մի ց Ռ� սաս-

տա ն� մ տա րե կան մա հա ն� մ է 0,5 մլն

մարդ: 2010թ.-ի մար դա հա մա րի նախ-

նա կան արդ յ� ն քը փաս տ� մ է, որ յ� -

րա քանչ յ� ր 100 տղա մար դ� ն Ռ� սաս-

տա ն� մ բա ժին է ընկ ն� մ 116 կին: Ընդ

ո ր� մ՝ տղա մարդ կանց մա հա ց� թյ� նը

եր կ� ան գամ գե րա զան ց� մ է կա նանց

ց� ցա նի շը:

«Ար ժա նի տղա մարդ կանց պա կա ս� -

թյան զգա ցո ղ� թյ� նը ս� ր մրցակ ց� -

թյ� ն է ա ռաջ բե րել ռ� սաս տան յան կա-

նանց շրջա ն� մ, ո րոնք ի րենց ար ժա նի

կո ղա կից են փնտր� մ: Գ րա խա ն� թ նե-

րը լեփ-լե ց� ն են գրքե րով, ո րոնք խոր-

հ� րդ ներ են պա ր� նա կ� մ, թե ինչ պես

ա մ� սին գտնել: Կա նայք դա սըն թաց նե-

րի են հա ճա խ� մ, որ տեղ սո վո րեց ն� մ

են ինչ պես հաղ թել ի դեա լա կան ա մ� ս-

ն� հա մար մրցակ ց� հի նե րի հետ մղվող

պայ քա ր� մ», – գր� մ է բրի տա նա կան

The Times պար բե րա կա նը:

Այս ա ռ� մով չա փա զանց հե տաքր քիր

են Ռամ զան Կա դի րո վի դի տար կ� մն ե-

րը: «Ռո սիյս կա յա գա զե տա»-ին տված

հար ցազ ր� յ ց� մ նա ա սել է. «Քա նի՞

ե րե խա Ռ� սաս տա ն� մ չգի տի, թե ով է

իր հայ րը, ի՞նչ ազ գ� թյան է ին քը պատ-

կա ն� մ: Փոր ձեք Ռ� սաս տա ն� մ կ� յս

գտնել: Չեք գտնի: Բա րո յա կա ն� թյ� նը

դա դա րել է ար ժեք լի նե լ� ց, իսկ ա նա-

ռա կ� թյ� նն այլևս ար ժեք է: Ե թե եր կի-

րը պա տե րազմ չհայ տա րա րի ա նա ռա-

կ� թյա նը, Ռ� սաս տա նը չի փրկվի:

Ա նա ռակ պե տ� թյ� ն ներն � ժո ղո-

վ� րդ նե րը չեն գո յատ և� մ»:

ՄԱԿ-ի տվյալ նե րով՝ Ռ� սաս տա ն� մ

թմրա մոլ նե րի թի վը գե րա զան ց� մ է

«

»

Բան դի տա կան խմբա վո ր մն երն

այ սօր ա պա հո վ մ են Ռ սաս տա նի

հնա զան դ թյ նը գոր ծող կո ռ պ ցիոն բռնա պե տ թյա նը:

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆ | 9

•

•

2,5 մլն -ը: Թմ րան յ� թե րի շրջա նա ռ� -

թյան հսկո ղ� թյան դաշ նա յին ծա ռա յ� -

թյան տվյալ նե րով՝ ա մե ն օր թմրան յ� -

թե րի օգ տա գոր ծ� մի ց այդ երկ ր� մ մա-

հա ն� մ է 80 մարդ, ևս 250 մարդ դառ-

ն� մ է թմրա մոլ: Միայն 2010թ. 56 հազ.

ե րե խա Ռ� սաս տա ն� մ հար կադ րա բար

առգ րավ վել է ըն տա նի քից և տար վել

ման կա տ� ն:

Կո ռ պ ցիան օր հա սա կան չա փե րի է հաս ն մ

International Herald Tribune-ի փո-

խանց մամբ՝ կո ռ� պ ցիան, որ լայ նո րեն

տա րած ված է հետ խորհր դա յին երկր նե-

ր� մ, ա ռա վել ծաղ կ� մ ապ րեց Պ� տի նի

իշ խա ն� թյան օ րոք: Այ սօր այն ռ� սաս-

տան յան ա ռօր յա յի ան բա ժա նե լի

մասն է, որ վիթ խա րի բազ մա զա ն� -

թյամբ հան դես է գա լիս ա մե ն� ր: «Ատ-

կատ ներն» � ձեռ նար կ� թյ� ն նե րի

բռնագ րա վ� մը բարձ րա գ� յն քա ղա քա-

կան իշ խա ն� թյան ներ կա յա ց� ցիչ նե րի

հա մար այլևս սո վո րա կան եր և� յթ են:

РИА Новости գոր ծա կա լ� թյան փո-

խանց մամբ՝ նա խա գահ Մեդ վեդ ևը

ներդ ր� մա յին մթնո լոր տը երկ ր� մ «չա-

փա զանց վատ» է ո րա կել: «Կո ռ� պ-

ցիան մն � մ է ընդ հա ն� ր տնտե սա կան

ի րա վի ճա կի վրա ազ դող էա կան գոր-

ծոն», – հայ տա րա րել է Մեդ վեդ ևը՝ հա-

վե լե լով. «Կո ռ� պ ցիա յի վար քա գի ծը չի

փոխ վ� մ. այն բռնել է տնտե ս� թյան

կո կոր դից � բաց չի թող ն� մ»:

Թերևս, օր հա սա կան այս ի րա վի-

ճակն ստի պեց Մեդ վեդ ևին հռչա կել

Ռ� սաս տա նի «ար դիա կա նաց ման»

կ� ր սը, ո րը, սա կայն, դեռ ոչ մի արդ-

յ� նք չի տվել:

Կ գո յատ ևի՞, արդ յոք, Ռ սաս տա նը

Ռ� սաս տա նի Սահ մա նադ րա կան

դա տա րա նի նա խա գահ Վա լե րի Զոր-

կի նի հա մոզ մամբ՝ քրեա կան իշ խա ն� -

թյ� նն ան հա մա տե ղե լի է տնտե ս� թյան

ար դիա կա նաց ման հետ, սա կայն իշ խա-

ն� թյ� նը չի հրա ժար վի քրեա կան աշ-

խար հի հետ � նե ցած կա պե րից: Արդ-

յ� ն ք� մ՝ տնտե ս� թյան ար դիա կա նաց-

ման փոր ձերն, ի վեր ջո, հան գ� մ են իշ-

խա ն� թյան հետ ա ռա վել խորն սեր տա-

ճող կրի մի նա լի «ար դիա կա նաց ման»:

«Ռ� սաս տան յան պե տ� թյ� նը, ո ր� մ

իշ խա ն� թյ� նն սեր տա ճել է կրի մի նա լի

հետ, շա ր� նա կ� մ է դեգ րա դաց վել», –

երկ րի կա ռա վա ր� թյան օր գան՝ «Ռո-

սիյս կա յա գա զե տա» թեր թին տված

հար ցազ ր� յ ց� մ ա սել է պրն. Զոր կի նը:

«Ք րեա կա նա ցող հա մա կարգն իր է� -

թյամբ չի կա րող կա յ� ն լի նել», – Զոր-

կի նին մե ջ բե ր� մ է Պ րայմ-ՏԱՍՍ-ը:

Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նի նա խա-

գա հի հա մոզ մամբ՝ քրեա կա նաց ման

դեմ պայ քա րի արդ յ� նա վե տ� թյան

խնդիրն այլևս հան գ� մ է այն հար ցին,

թե կգո յատ ևի՞, արդ յոք, Ռ� սաս տանն

ա ռա ջի կա տա սը տա րի նե րին:

Գ լո բա լաց ման պրոբ լեմն ե րի ինս տի-

տ� տի տնօ րեն Մի խա յիլ Դել յա գինն իշ-

խա ն� թյան � կրի մի նա լի սեր տաճ ման

հետ ևանք է հա մա ր� մ, օ րի նակ, Սա յա-

նո- Շ� շենս կի ՀԷԿ-ի � «Ռաս պադս կա-

յա» հան քա հո րի տեխ նո գեն վթար նե րը:

«Այդ ա մե նն արդ յ� նք է հա մա տա րած

գո ղ� թյան � կա շա ռա կե ր� թյան», –

ա ս� մ է պրն. Դել յա գի նը:

Ն մա նա տիպ վթար նե րի հետ ևանք նե-

րի վե րաց ման թան կար ժեք բեռն

ստանձ ն� մ է պե տ� թյ� նը, ինչն, ի վեր-

ջո, դրվ� մ է շար քա յին հար կա տ� նե րի

� սե րին: Իսկ հիշ յալ ձեռ նար կ� թյ� ն նե-

րի մաս նա վոր սե փա կա նա տե րե րը ոչ մի

պա տաս խա նատ վ� թյ� ն չեն կր� մ:

«Սա հնա րա վոր է մի այն բիզ նե սի � պե-

տ� թյան կի սաք րեա կան սեր տաճ ման

դեպ ք� մ: Ն ման պայ ման նե ր� մ ար-

դիա կա նաց ման փոր ձերն ան գամ դա-

տա պարտ ված են տա պալ ման», – բխեց-

ն� մ է փոր ձա գե տը:

Ըստ նրա՝ բան դի տա կան խմբա վո-

ր� մն երն այ սօր «հենց այն � ժն են, որն

ա պա հո վ� մ է Ռ� սաս տա նի հնա զան-

դ� թյ� նը գոր ծող կո ռ� պ ցիոն բռնա-

պե տ� թյա նը: Եվ իշ խա ն� թյ� նն այս

պա րա գա յ� մ շա հագրգռ ված չէ փո փո-

խ� թյ� ն նե րի մե ջ. կրի մի նա լը չի նով-

Պլասկինինո,

Ռամե նսկու շրջան,

Ռուսաստան

livejournal.com

10 | ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

• նիկ նե րին ա պա հո վ� մ է կա շառ քի հիմ-

նա կան մա սը՝ նրանց բա րե կե ց� թյ� նը:

Այդ իսկ պատ ճա ռով ար դիա կա նաց մա-

նը չի նովն իկ նե րը գե րա դա ս� մ են

հստակ գոր ծող քրեա կան բիզ նեսն �

վեր ջի նիս ար դիա կա նա ց� մը, այ սինքն՝

իշ խա ն� թյան հետ դրա սեր տաճ ման

խո րա ց� մը»:

Ե գիպ տոս յան սցե նա րը հնա րա վոր է

«Ռ� սաս տա նի քա ղա քա կան ռե ժի մը

կա րող է ա վե լի կոշտ վերջ � նե նալ,

քան Ե գիպ տո սի նը», – «Ա զա տ� թյ� ն»

ռա դիո կա յա նին տված հար ցազ ր� յ ց� մ

հայ տա րա րել է Մի խա յիլ Գոր բա չո վը:

Խորհր դա յին վեր ջին ա ռաջ նոր դը

խստո րեն քննա դա տ� մ է Ռ� սաս տա-

նի այ սօր վա իշ խա ն� թյ� ն նե րին՝ ա սե-

լով. «Տե սեք, թե ինչ պես է ձևա վոր վ� մ

իշ խա ն� թյ� նը՝ վերց ն� մ են ի րենց

մտե րիմն ե րին, � մ հետ սո վո րել են, � մ

հետ ապ րել են ն� յն փո ղո ց� մ, � մ հետ

ֆ� տ բոլ են խա ղա ցել, � մ հետ ինչ-որ

գոր ծեր են ա րել � շա ր� նա կ� մ են

ա նել: Այ սինքն՝ գլխա վո րը անձ նա կան

հա վա տար մ� թյ� նն է, ծա նո թ� թյ� նը,

մտե րիմ հա րա բե ր� թյ� ն նե րը»:

Մի խա յիլ Գոր բա չո վը Snob ամ սագ-

րին տված հար ցազ ր� յ ց� մ նաև հայ-

տա րա րել է, որ ե թե երկ ր� մ ժո ղովր դա-

վա րա կան բա րե փո խ� մն եր չի րա կա-

նաց վեն, ա պա Ռ� սաս տա նը փլ� զ ման

վտան գի առջև կկանգ նի:

Գոր բա չո վը «լճաց ման, ան տար բե ր� -

թյան և կա շա ռա կե ր� թյան ճա հիճ» է

ան վա նել Ռ� սաս տա նը: Ն րա խոս քով՝

իշ խա ն� թյ� ն ներն ի վի ճա կի չեն լ� ծել

երկ րի առջև ծա ռա ցած խնդիր նե րը կամ

ա վե լի լավ պայ ման ներ ստեղ ծել բնակ-

չ� թյան հա մար:

«Երբ մար դիկ հաս կա նան, որ ի րենց

կար ծի քը ոչ մի նշա նա կ� թյ� ն չ� նի և

ի րեն ցից ո չինչ կախ ված չէ, նրանք փո ղոց

դ� րս կգան», – նշել է պրն. Գոր բա չո վը:

Բա նա կը հետ է մն մ 20 տա րով«Վեր ջին եր կ� տաս նամ յա կ� մ մե զ

չհա ջող վեց ռ� սաս տան յան բա նա կը

հասց նել ժա մա նա կա կից մա կար դա կի:

Գե նե րալ ներն այդ պես էլ չկա րո ղա ցան

ձեր բա զատ վել անց յա լի կարծ րա տի պե-

րից», – նման հայ տա րա ր� թյամբ օ րերս

հան դես ե կավ Ռ� սաս տա նի զին ված

� ժե րի գլխա վոր շտա բի պետ գե նե րալ

Նի կո լայ Մա կա րո վը:

Ն րա խոս տո վա ն� թյամբ՝ այն ժա մա-

նակ, երբ աշ խար հը զար գաց ն� մ էր

տիե զե րա կան տեխ նո լո գիա ներ, տե ղե-

կատ վա կան կա ռա վար ման հա մա կար-

գեր, ձեռք էր բե ր� մ նոր զի նա տե սակ-

ներ, Ռ� սաս տա ն� մ հաշ վար կը զանգ-

վա ծա յին բա նա կի � հնա ցած զի նամ-

թեր քի ձեռք բեր ման վրա էր:

Գե նե րա լի խոս քով՝ վեր ջին 20 տա րի-

նե րին պա տե րազմն ե րի բն� յթն ար մա-

տա պես փոխ վել է: Ի րաք յան եր կ� ար-

շա վանք նե րը ց� յց տվե ցին, որ հաղ-

թ� մ է նա, ով գերճշգ րիտ զի նա տե սակ-

նե րով հա գե ցած նոր սերն դի շար ժ� -

նակ բա նակ � նի: Մա կա րո վը նաև

նշել է, որ ռ� սաս տան յան ռազ մա կան

գի տ� թյ� նը չկա րո ղա ցավ հայտ նա բե-

րել � ճիշտ գնա հա տել ռազ մար վես տի

զար գաց ման ար դի մի տ� մն ե րը: Արդ-

յ� ն ք� մ ռ� սաս տան յան բա նակն այ սօր

հետ է մն � մ արևմտ յան ա ռա ջա վոր տե-

ր� թյ� ն նե րից:

Ռազ մա վա ր� թյան � տեխ նո լո գիա նե-

րի վեր լ� ծ� թյան կենտ րո նի տնօ րեն

Ռ� ս լան Պ� խո վը հա մա կար ծիք է գե նե-

րալ Մա կա րո վի հետ: Ըստ նրա՝ ռ� ս գե նե-

րալ ներն այ սօր էլ շա ր� նա կ� մ են պատ-

րաստ վել անց յա լի պա տե րազմն ե րին:

«ԽՍՀՄ-ի փլ� զ ման պա հին զին ված

� ժե ր� մ բարձ րա գ� յն պաշ տոն ներ

զբա ղեց նող գրե թե բո լոր գե նե րալ նե րը

ղե կա վար վ� մ էին Երկ րորդ հա մաշ-

խար հա յի նի փոր ձով: Շա տերն ան գամ

կռվել էին: Ռազ մա կան ամ սագ րե ր� մ

տպագր վող մե ր գի տա կան հոդ ված նե-

րի մի զգա լի մա սը մի նչև վեր ջերս

սկսվ� մ էին «Ինչ պես ց� յց տվեց Երկ-

րորդ աշ խար հա մար տի փոր ձը» խոս քե-

րով», – նշ� մ է պրն. Պ� խո վը: u

Երեմ Քոչարյան

«»

Մահ մե դա կան բնակ-չ թյան ա ճի տեմ պը մի քա նի ան գամ գե-րա զան ց մ է էթ նիկ

ռ ս նե րի ա ճը:

Կադիկչան, Ռուսաստան

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ | 11

Դիտաչափ

ԱԺ պատ գա մա վոր նե րի 80 %-ը չի հա մա պա տաս-խա ն� մ պատ գա մա վո րի մա սին հա յաս տան ցի նե-րի պատ կե րա ց� մն ե րին

Մար տի 20-ից 30-ը երկ րի բո լոր տա սը

մար զե ր� մ � մայ րա քա ղա ք� մ մե ր դի-

տա չա փը հար ցա խ� յզ անց կաց րեց՝

մարդ կանց � ղ ղե լով հետև յալ հար ցը.

«Ազ գա յին Ժո ղո վի ո՞ր պատ գա մա-

վորն է հա մա պա տաս խա ն� մ պատ գա-

մա վո րի մա սին Ձեր պատ կե րաց մա նը»:

Արդ յ� ք ն� մ բա վա կան հե տաքր քիր

պատ կեր � ր վագծ վեց. հարց ված նե րի

80 տո կո սը հար ցին դժվա րա ցավ պա-

տաս խա նել՝ փաս տա ցի չնշե լով որ ևէ

պատ գա մա վո րի, որն այս կամ այն

կերպ հա մա պա տաս խա ն� մ է պատ-

գա մա վո րի մա սին ի րենց պատ կե րաց-

մա նը:

«Հա յաս տան ցի նե րի մոտ երկ րի պե-

տա կան ինս տի տ� տ նե րի նկատ մամբ

վե րա բեր մ� ն քը բա ցա սա կան է: Դա

մե ծա պես պայ մա նա վոր ված է իշ խա-

ն� թյան ոչ լե գի տի մ� թյամբ: Նաև

նրա նով, որ կա ռա վար ման այս տա րի-

նե րի ըն թաց ք� մ իշ խա ն� թյ� ն նե րը

չա պա ց� ցե ցին, որ � նեն եր կի րը բար-

գա վաճ ման � ղով տա նե լ� ի րա կան

տես լա կան: Աժ-ն այս ֆո նին բա ցա ռ� -

թյ� ն չէ: Այն որ հարց ված նե րի 80 տո-

կո սը ոչ մի պատ գա մա վո րի ա ն� ն չի

նշել, կար ծ� մ եմ, հրա շա լիո րեն ար-

տա ցո լ� մ է ներ կա յիս իշ խա ն� թյ� ն-

նե րի նկատ մամբ վե րա բեր մ� ն քը:

Նախ և ա ռաջ ԱԺ-ի լե գի տի մ� թյ� նն է

բա վա կան ցածր, ին չը բա ցա սա կան

վե րա բեր մ� նք է ա ռա ջաց ն� մ բնակ-

չ� թյ� ն մոտ: Բա ցի այդ, այ սօր վա

Աժ-ի ո րա կա կան կազ մը, մե ղմ ա սած,

բար վոք վի ճա կ� մ չէ», – մե կ նա բա նե-

լով հարց ման արդ յ� նք նե րը՝ նշ� մ է

քա ղա քա գետ Եր վանդ Բո զո յա նը:

Սո ցիալ-քա ղա քա կան հո գե բան

Ի զա բել լա Ղա զար յանն էլ եր և� յ թը

բա ցատ ր� մ է հո գե բա նա կան ա ռ� -

մով: «Կար ծ� մ եմ,  լավ կլի ներ, հենց

սկզբից պար զել, թե հարց վող նե րի հա-

մար ինչ հատ կա նիշ ներ են բն� թագ-

ր� մ լավ պատ գա մա վո րին: Ըստ եր-

և� յ թին, բա վա կան ի դեա լա կա նաց ված

պատ կեր կստաց վեր, որն, ի հար կե,

երբ ևէ չի հա մա պա տաս խա նի ի րա կա-

ն� թյա նը: Մեր ազ գը, պատ մա կա նո-

րեն զրկված լի նե լով պե տա կան հա մա-

կար գից՝ գե րի դեա լա կա նաց ված պատ-

կե րա ց� մն եր � նի քա ղա քա կան գոր-

ծիչ նե րի վե րա բեր յալ՝ ազ նիվ, բա րի,

աղ քատ նե րին օգ նող, ժո ղովդ րի մա-

սին մտա ծող: Ս րանք ըն դա մե նը վե րա-

ցար կ� մն եր են, ո րոնց տակ երբ ևէ չեն

ե ղել ի րա կան դեմ քեր: Եվ հի մա էլ

չկան: Ժո ղո վ� ր դը դժվա րա ն� մ է

ի րա կան ընտ ր� թյ� ն կա տա րել՝ հնա-

րա վո ր� թյ� ն տա լով խե ղա թյ� րե լ�

ընտ ր� թյ� ն նե րի գոր ծըն թա ցը», –

գտն� մ է տկն. Ղա զար յա նը: u

80,00% 12,70%

7,30%

Դժվարանում եմ պատասխանել/Չկա Այլ

Րաֆֆի Հովհաննիսյան 4,20%

Վիկտոր Դալլաքյան 3,80%

Վահան Հովհաննիսյան 3,50%

Զարուհի Փոստանջյան 0,60%

Ստեփան Սաֆարյան 0,30%

Նաիրա Զոհրաբյան 0,30%

ԱԺ ո՞ր պատգամավորն է համապատասխանում պատգամավորի մասին Ձեր պատկերացմանը

Э Н Е Р ГО Р Е М ГА РА Н Т З АО

ENERGYREPAIRGUARANT CJSC

Э Н Е Р ГО Р Е М ГА РА Н Т З АО

ENERGYREPAIRGUARANT CJSC

Հարցումն անցկացրել է Արտակ Սաղաթելյանի սոցիոլոգիական խումբը

12 | ԲԱՐՔԵՐ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Մոտեցում

Հ րաչ Մ� րադ յան (Արչի)

Հե ռ ս տալ րագ րող: 27 տա րե կան: Կ յան քի ա մե նա մե ծ ի րա դար ձ -թյ նն սե փա կան ծն նդն է հա մա ր մ:

Եր բեմն հա ղոր դ� մն ե րի գ� յ նե րը

խտաց ված են լի ն� մ, բայց դա այն է,

ինչ հե ռ� ս տա տե ս� թյ� նն է պա հան-

ջ� մ:

Մեծ հաղ թա նակ է, երբ մար դիկ դի-

մա ցի նին հե ռ� ս տա ց� յ ցի մի ջո ցով

փոր ձ� մ են կա րեկ ցել: 21-րդ դա րը մար-

դ� մե ջ մի տե սակ պա կա սեց րել է

մարդ կ� թյ� ն կոչ վա ծը: Ես իմ ծրագ րին

նա յ� մ եմ որ պես մարդ, ո րը փոր ձ� մ է

դի մա ցի նի վի ճա կի մե ջ մտնել:

Կի սա բաց լ) սա մ) տ նե րից մե նք

նա յ� մ ենք ա մե ն ևին էլ ոչ հե տաքրք րա-

սի ր� թյ� նից դրդված: Փոր ձ� մ ենք

մարդ կանց խնդի րը բարձ րա ձայ նել:

Չես կա րող ան տար բեր անց նել նրանց

հոգ սե րի կող քով, ե թե քո մե ջ խղճի

զգա ց� մ կա: Ն ման դեպ քե րի մե նք

հան դի պ� մ ենք ա մե ն քայ լա փո խի:

Ցան կա ցած մարդ, ո րին տե սել եք

ե թե ր� մ, ի րա կան է, ոչ մտա ցա ծին:

Մեր կող քին ապ րող մար դիկ են, ով քեր

սե փա կան խնդի րը բարձ րա ձայ նե լ�

հա մար ձա կ� թյ� ն � նեն: Հ նա րա վոր չէ

այդ զգա ցա կան դաշ տ� մ ան կախ

կղզյակ լի նել: Գ� ցե մի օր ե թե ր� մ

ես էլ հ� զ վեմ � լաց լի նեմ: Չեմ կար-

ծ� մ, որ դա ա մոթ է:

Ս) ր անկ յ) ն ներ մե ր հա սա րա կ� -

թյան մե ջ դեռ շատ կան: Այն պի սի ժա-

մա նա կաշր ջան չի ե ղել, որ նման անկ-

յ� ն ներ չլի նեն: Ուղ ղա կի ժա մա նա կի

ըն թաց ք� մ անկ յ� ն նե րը տրանս ֆոր-

մաց վ� մ են, խնդիր նե րը փոխ վ� մ, հոգ-

սը պա կա ս� մ է, կամ հա կա ռա կը՝ ա վե-

լա ն� մ:

Կի նը ոչ հա գ� ստ է, ոչ էլ կո շիկ, որ,

օ րի նակ, ա սենք՝ ես � զ� մ եմ 1 մ 70 սմ

3 մմ հա սակ � նե ցող, մա զե րի 47 սմ 67

մմ եր կա ր� թյ� ն � նե ցող, աչ քե րի 5 սմ

բաց վածք � նե ցող, հոն քերն այ սինչ կո-

րեկ ցիա յի են թար կած մե կի:

Չեմ պատ կե րաց ն) մ կնոջ կեր պար:

Ես ա ռա ջին հեր թին սի ր� մ եմ մար դ� ն,

ա ռողջ մտա ծե լա կերպ � նե ցող կնո ջը:

Թե ինչ տեսք � նի այդ կի նը՝ կար ևոր է,

բայց երկ րոր դա կան: Չեմ կա րող կոնկ-

րետ չա փա նիշ ա սել՝ որ, օ րի նակ, նման

լի նի Պե նե լո պե Ք ր� զին կամ Կի րա

Նայթ լիին, բայց ե թե ընտ րե լ� լի նեի՝

կընտ րեի Նայթ լիին:

Ես իմ ա մե նա մե ծ քննա դատն եմ:

Ինքս ինձ շատ եմ քննա դա տ� մ և պար-

տա վո րեց ն� մ: Միշտ պատ րաստ եմ

ա մե ն ին չի մե ջ թե ր� թյ� ն ներ գտնել:

«»

Ե թե կանգ նես ա սես՝ լավ է,

նշա նա կ մ է դ դո փ մ ես տե ղ մ,

սպառ ված ես:

•

Անձնական արխիվից

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ԲԱՐՔԵՐ | 13

Մի կող մի ց դժվար է, մյ� ս կող մի ց՝ այդ-

պես պի տի լի նի, ե թե � զ� մ ես ա նընդ-

հատ աճ ա պա հո վել: Ե թե կանգ նես �

ա սես՝ լավ է, նշա նա կ� մ է դ� դո փ� մ

ես տե ղ� մ, սպառ ված ես:

Ա մե նա մե ծ դժվա ր) թյ) նը սե փա-

կան «ես»-ի հետ հա մա ձայ ն� թյան

գալն է: Ոչ բո լոր հար ցե ր� մ, ի հար կե:

Ու զածս նշա նա կե տին հասց նե լ� հա-

մար մի շտ փնտր� մ եմ ճա նա պարհ ներ:

Միշտ � նեմ կոնկ րետ կետ, � ր պի տի

գնամ:

Ծի ծա ղե լի կլի նի, ե թե ա սեմ, որ մե ր

ե թե րը փայ լ� ն է: Մարդն ա ռա ջին հեր-

թին պի տի հար գի ի րեն և հաս կա նա, որ

գ� ցե հե ռ� ս տա տե ս� թյ� նն իր տե ղը

չէ: Երբ մար դիկ զգան, որ ի րենք ա վե լի

լավ ե ռակ ցող կա րող են աշ խա տել, քան

հա ղոր դա վար, երբ ցան կա լիի և հ նա-

րա վո րի մի ջև զ� գա հեռ տա նեն՝ ա մե ն

ինչ ա վե լի ճիշտ կլի նի:

Ար դեն հա ճախ չեմ հիաս թափ վ� մ:

Գ� ցե ի սկզբա նե պատ րաստ եմ հիաս-

թափ վե լ� , դրա հա մար, երբ հաս ն� մ է

ժա մա նա կը, ար դեն չեմ հիաս թափ վ� մ:

Այն պես չէ, որ գի տեմ՝ դի մա ցինս մի շտ

դա վա ճան է, բայց են թա գի տակ ց� -

թյանս մե ջ նաև այդ տար բե րակն է լի-

ն� մ: Եր բեմն շատ բա նե րի � շադ ր� -

թյ� ն չեմ դարձ ն� մ:

Ա մե ն ոք լռե լ� ի րա վ� նք � նի: Իմ

հյ� րերն էլ � նեն նման ի րա վ� նք, բայց

մե զ մոտ գա լիս մար դիկ պի տի պատ-

րաստ լի նեն ս� ր հար ցե րի: Ն րանք մե զ

հե տաքրք ր� մ են որ պես մարդ, ոչ թե

որ պես ի րենց գոր ծով զբաղ վող ներ:

Ե րի տա սար դ) թյանն � զ� մ եմ

ա սել՝ ա զատ ե ղեք, քա նի որ ե թե մար դը

ներ քին ա զա տ� թյ� ն � նի, նա ա մե ն

ինչ կա րող է: u

Զ ր" ցեց Թա մա րա Պո ղոս յա նը:

•

14 | ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Դեղերի արտադրություն

Տե ղա կան ար տադ ր� թյան դե ղե րի 50 %-ն ար տա հան վ� մ է

Դե ղա գոր ծ թյան ո լոր տի տա րե կան շրջա նա ռ թյ նը Հա յաս տա ն մ կազ մ մ է շ րջ 100 մլն դո լար

Դե ղար տադ ր� թյ� նը Հա յաս տա ն� մ

այն ե զա կի ո լորտ նե րից է, ո րի վեր ջին

տա րի նե րի զար գա ց� մը կա րե լի է ո րա-

կել տպա վո րիչ։ Վեր ջին հինգ տա րի նե-

րի ըն թաց ք� մ ո լոր տը մե ծ ա ռա ջըն-

թաց է ար ձա նագ րել՝ նկատ վ� մ է ներդ-

ր� մն ե րի ներ հոսք, ար տադ ր� թյան և

ար տա հան ման աճ, ո րա կի և տեխ նո լո-

գիա նե րի զար գա ց� մ։

Հա մաշ խար հա յին տնտե ս� թյան մե ջ

դե ղա գոր ծ� թյ� նն ա մե նաա րագ ընդ-

լայն վող ո լորտ նե րից է։ Օ րե ցօր ա ճ� մ

են ոչ մի այն ա ռան ձին դե ղա ն� ն նե րի

ար տադ ր� թյան ծա վալ նե րը, այլև դե-

ղա տե սակ նե րի թի վը։ Այ սօր 50 ըն կե-

ր� թյ� ն ներ թո ղար կ� մ են հա մաշ խար-

հա յին դե ղա գոր ծա կան ար տադ րան քի

80 %-ը: Դե ղար տադ ր� թյ� նը տնտե ս� -

թյան գի տե լի քա հենք ճյ� ղե րից է և

դաս վ� մ է բարձր տեխ նո լո գիա նե րի

ո լոր տին:

Հա յաս տա ն� մ այ սօր գոր ծ� մ դեղ

ար տադ րող 12 և դեղ ներ մ� ծող 30 ըն-

կե ր� թյ� ն, 4 խո շոր դե ղատ նա յին ցանց

և 1600 դե ղա տ� ն և դե ղատ նա յին

կրպակ։ Ո լոր տի ընդ հա ն� ր շրջա նա-

ռ� թյ� նը կազ մ� մ է տա րե կան շ� րջ

100 մլն ԱՄՆ դո լար։

2010թ. դե ղա գոր ծա կան ար տադ րան-

քի ներ մ� ծ� մը կազ մե լ է 79 մլն ԱՄՆ

դո լար, տե ղա կան ար տադ ր� թյ� նը՝

9 մլն ԱՄՆ դո լար, իսկ դե ղե րի ար տա-

հա ն� մն ա պա հո վել է 4,7 մլն դո լա րի

ե կա մ� տ։ 2009-ի հա մե մա տ� թյամբ

2010թ. դե ղե րի ար տադ ր� թյան ծա վալն

ա ճել է 18,7 տո կո սով։ Ար տա հան վել է

1156 տոն նա դե ղա մի ջոց։

Տե ղա կան ար տադ ր� թյան դե ղե րի

շ� րջ 50 %-ն այ սօր ար տա հան վ� մ է։ Ար-

տա հան ման աշ խար հագ ր� թյ� նն

ընդգր կ� մ է հիմն ա կա ն� մ ԱՊՀ-ի երկր-

նե րը։ Ներ մ� ծ ված դե ղո րայքն ար ժե քա-

յին ծա վա լով շ� րջ 9 ան գամ գե րա զան-

ց� մ է տե ղա կան ար տադ ր� թյ� նը։

Ն շենք նաև, որ 2010թ. Հա յաս տա ն� մ

գրանց ված էր շրջա նա ռ� թյան մե ջ

գտնվող 4116 դե ղա մի ջոց, ո րոնց 7,3 %-ը՝

հայ րե նա կան, 59 %-ը՝ Եվ րա մի � թյան

երկր նե րի, 18 %-ը՝ ԱՊՀ-ի և 14,7 %-ը՝ այլ

երկր նե րի ար տադ ր� թյան։

Հա յաս տա ն� մ ար տադր վ� մ է 293

հիմն ա կան դե ղա տե սակ։ Հի շեց նենք,

որ ըստ Ա ռող ջա պա հ� թյան հա մաշ-

խար հա յին կազ մա կեր պ� թյան ե րաշ-

խա վո ր� թյան, տե ղա կան դե ղե րը շ� -

կա յ� մ պետք է կազ մե ն նվա զա գ� յ նը

20 %, որ պես երկ րի անվ տան գ� թյան

ռազ մա վա րա կան ե րաշ խիք։

Այ սօր աշ խա տանք ներ են տար վ� մ

դե ղա գոր ծ� թյան ո լոր տ� մ ստան դար-

տաց ման և դե ղա գոր ծա կան կլաս տե րի

զար գաց ման � ղ ղ� թյամբ։ Ա ռա ջինն իր

մե ջ նե րա ռ� մ է տե ղա կան դե ղար տադ-

րան քի հա մա պա տաս խա նե ց� մը ո րա-

կի մի ջազ գա յին չա փա նիշ նե րի սահ-

ման մա նը։ Հայ կա կան ար տադ ր� թյան

դե ղե րը դեռևս չեն ան ցել հա մաշ խար-

հա յին շ� կա յ� մ պար տա դիր պա հանջ

դար ձած GMP (պատ շաճ ար տադ րա-

կան գոր ծ� նե� թյ� ն) չա փա նիշ նե րի,

ին չը հա մար վ� մ է հայ կա կան դե ղե րի

ար տա հան ման ա ռա ջին պայ ման։

Ա ռանց GMP չա փա նի շին անց նե լ� ,

եվ րո պա կան շ� կա յից բա ցի, 2014թ.-ից

հնա րա վոր չի լի նի դեղ ա ռա ջար կել

նաև ԱՊՀ շ� կա յին։ Իսկ մրց� նա կ� -

թյան ցան կա լի մա կար դա կի հաս նե լ�

հա մար անհ րա ժեշտ է հնա րա վո րինս

շ� տ հա մա պա տաս խան օ րենսդ րա կան

մի ջա վայր ստեղ ծել։

Երկ րոր դը՝ դե ղա գոր ծա կան կլաս տե-

րի զար գա ց� մը, նե րա ռ� մ է դե ղար-

տադ րող ըն կե ր� թյ� ն նե րի հա մա գոր-

ծակ ց� թյան սեր տա ց� մ, ին չը կնպաս-

տի ար տա հան վող ար տադ րան քի

մրց� նա կ� թյան բարձ րաց մա նը։ u

«»

Հա յաս տա ն մ գրանց ված է

4116 դե ղա մի ջոց, ո րոնց 7,3 %-ը՝ հայ րե նա կան:

Սոնյա Մսրյանլրագրող

Sona-ms@rambler.ru

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

Դե ղա գոր ծա կան ար տադ րան քի ար տա հան ման ծա վալ նե րը (հազ. դոլար)

Աղբյուրը՝ ԱՎԾ հաշվետվություններ

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ԻՐԱՎՈՒՆՔ | 15

Մեկնաբանություն

Տվ յալ նե րի բա զան պաշտ պան վ� մ է հե ղի նա կա յին ի րա վ� ն քով

Տա րաբ ն" յթ ին ֆոր մա ցիա եմ հա վա քել և հա մախմ բել մե կ հա մա կարգ չա յին

ֆայ լ" մ: Արդ յո՞ք ստեղ ծա ծս տվյալ նե րի բա զան որ ևէ կերպ պաշտ պան վ" մ է:

Ա. Մար կոս յան, Եր ևան

Տվ յալ նե րի բա զան ի րե նից ներ կա-

յաց ն� մ է ի րա րից ան կախ աշ խա-

տանք նե րի, տվյալ նե րի կամ/և այլ գոր-

ծե րի սիս թե մա վոր ված և կա նո նա-

կարգ ված ճա նա պար հով ներ կա յաց-

ված հա վա քա ծ� , ին չի պա ր� նա կ� -

թյ� նը մատ չե լի է է լեկտ րո նա յին կամ

այլ մի ջոց նե րով:

Կախ ված տվյալ նե րի բա զա յի ո րա-

կա կան և օ րի գի նալ լի նե լ� հատ կա-

նիշ նե րից, այն կա րող է պաշտ պան-

վել եր կ� ե ղա նա կով. ա ռա ջին՝ որ-

պես հե ղի նա կա յին ի րա վ� ն քի օբ-

յեկտ, երբ նյ� թի ընտ ր� թյ� նը և տե-

ղա բաշ խ� մը տվյալ նե րի բա զա

ստեղ ծո ղի ստեղ ծա գոր ծա կան աշ խա-

տան քի արդ յ� նք է, և երկ րորդ՝ որ-

պես «sui generis right», երբ տվյալ նե-

րի բա զա ստեղ ծո ղին տրա մադր-

վ� մ է պաշտ պա ն� թյ� ն իր կող մի ց

կա տար ված ո րա կա կան և քա նա կա-

կան ներդ ր� մն ե րի, ինչ պես նաև

տվյալ նե րի բա զա յ� մ ընդգրկ ված ին-

ֆոր մա ցիա յի ձեռք բեր ման, վերս-

տ� գ ման և ներ կա յաց ման հա մար:

Վե րոնշ յալ դեպ քե րի հա մար տվյալ-

նե րի բա զա յի պաշտ պա ն� թյան ժամ-

կետ նե րը տար բեր են: Հե ղի նա կա յին

ի րա վ� ն քի պաշտ պա ն� թյան դեպ-

ք� մ այն կազ մ� մ է հե ղի նա կի ողջ

կյան քի ըն թաց քը և 70 տա րի մահ վա-

նից հե տո: Երկ րորդ տար բե րա կի

դեպ ք� մ պաշտ պա ն� թյան ժա ե տը

հաշ վարկ վ� մ է տվյալ նե րի բա զա յի

ստեղծ ման օր վա նից և տ և� մ է նրա

ստեղծ ման հա ջորդ տար վա հ� ն վա-

րից 15 տա րի:

Տվ յալ նե րի բա զան կա րող է նաև

պա ր� նա կել հե ղի նա կա յին ի րա վ� ն-

քի օբ յեկտ ներ, ին չի դեպ ք� մ հար կա-

վոր է ստա նալ հե ղի նա կի թ� յլտ վ� -

թյ� նը նա խա տես վե լիք բա զա յի մե ջ

դրանք օգ տա գոր ծե լ� հա մար:

Շատ կար ևոր է տվյալ նե րի բա զան

չշփո թել հա մա կարգ չա յին ծրագ րե րի

հետ: Ս րանք հե ղի նա կա յին ի րա վ� ն-

քի բա ցար ձակ տար բեր օբ յեկտ ներ են:

Հա մա կարգ չա յին ծրագ րե րը դի տարկ-

վ� մ են որ պես գրա կան, գե ղար վես-

տա կան աշ խա տանք, ին չի արդ յ� ն-

ք� մ պաշտ պան վ� մ է այն «լե զ� ն»,

ո րի մի ջո ցով գրված է տվյալ ծրա գի րը:

Տվ յալ նե րի բա զա յի դեպ ք� մ պաշտ-

պան վ� մ է օ րի գի նալ ստեղ ծա գոր ծա-

կան աշ խա տան քի արդ յ� ն ք� մ

ստեղծ ված բա զան և ն րա ն� մ հա վա-

քագր ված � ներ կա յաց ված նյ� թի դա-

սա վոր ման հա մար ծախս ված «ջանք �

ե ռան դը», ինչ պես նաև ֆի նան սա կան

ներդ ր� մն ե րի հա մար փոխ հա տ� ց-

ման հնա րա վո ր� թյան ի րա վ� ն քը:

Ի դեպ, տվյալ նե րի բա զա յի ի րա վա-

տե րը բա ցա ռիկ ի րա վ� նք ներ � նի և

կա րող է թ� յլ չտալ տվյալ նե րի բա զա-

յի որ ևէ մա սի ան ջա տ� մ կամ ա ռանձ-

նա ց� մ մայր բա զա յից: u

Մարինե Ֆիդանյանմտավոր սեփական" թյան

իրավ" նքի մագիստրոս

ffi danyan@yahoo.com

i n v e s t m e n t

Լա

յն հ

նա

րա

վո

ր

թյ

նն

եր

16 | ԺՈՂՈՎՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Իրավիճակ

Ար հես տա կան վի ժ� մն ե րի հա ճա խա կա ն� թյ� նը տա րի քին զ� գա հեռ մե ծա ն� մ է

ՄԱԿ-ի բնակ չ" թյան հիմն ադ րա մի հա յաս տան յան ներ կա յա ց" ց չ" թյան ա ջակ-

ց" թյամբ հան րա պե տ" թյան բո լոր 10 մար զե ր" մ և Եր ևան քա ղա ք" մ վե րար-

տադ րո ղա կան տա րի քի կա նանց և տ ղա մարդ կանց շրջա ն" մ անց կաց վեց «Ան-

պ տ" ղ ա մ" ս ն" թյան տա րած վա ծ" թյան և պատ ճա ռա գի տ" թյան կլի նի կա հա մա-

ճա րա կա բա նա կան հե տա զո տ" թյ" ն: Ու ս" մն ա սիր վե ցին 2320 տնտե ս" թյ" ն նե-

ր" մ բնակ վող 20-45 տա րե կան կա նայք և 20-60 տա րե կան տղա մար դիկ:

Պտ ղա բե ր թյ նՀարց ված կա նայք ի րենց վե րար տադ-

րո ղա կան կյանքն սկսել են 20 տա րե-

կան հա սա կին մոտ: Ծնն դա բե ր� թյ� ն-

ներն այդ տա րի ք� մ ինչ պես քա ղա քաբ-

նակ նե րի, այն պես էլ գյ� ղաբ նակ նե րի

շրջա ն� մ կազ մ� մ են շ� րջ 69 %: Պտ-

ղա բե ր� թյան ամ բող ջա կան գոր ծա-

կիցն ա մե նա բարձրն է 20-24 տա րե կան

կա նանց շրջա ն� մ: Այս տա րի քա յին

խմբի քա ղա քաբ նակ կա նանց պտղա բե-

ր� թյ� նը շ� րջ 2 ան գամ ա վե լի ցա ծր է

գյ� ղաբ նակ նե րի հա մե մա տ� թյամբ:

Պտ ղա բե ր� թյան ամ բող ջա կան գոր ծա-

կի ցը հարց մա նը նա խոր դող վեր ջին 3

տա րի նե րին մե կ կնոջ հաշ վով կազ մե լ է

1,6 ե րե խա, ո րը երկ ր� մ չի կա րող

ա պա հո վել պարզ վե րար տադ ր� թյ� ն:

Ծն ված և կեն դա նի ե րե խա ներՀարց ման արդ յ� ն քը ց� յց է տա լիս,

որ ի րենց կյան քի 24 տար վա ըն թաց ք� մ

կա նայք մի ջին հաշ վով ծննդա բե րել են

2-ից պա կաս ե րե խա: Հա մե մա տա բար

ցածր է մե կ ե րե խա � նե ցող նե րի տո կո-

սը՝ 14,2: Կա նանց 70 %-ն � նի 2 կամ 3

ե րե խա: 4 և ա վե լի ե րե խա ներ � նե ցող

կա նայք կազ մ� մ են 11,3 %: Տա րի քի ա ճի

հետ նկատ վ� մ է ե րե խա նե րի թվի մե -

ծաց ման մի տ� մ: Ե թե 18-23 տա րե կան-

նե րի շրջա ն� մ ե րե խա չ� նե ցող նե րի

թի վը կազ մ� մ է 20,5 %, ա պա տա րի քի

մե ծաց ման հետ այն նվա զ� մ է՝ 44 և

ա վե լի բարձր տա րի քա յին խմբ� մ կազ-

մ� մ 3,6 %:

Ե րե խա չ� նե ցող նե րի թի վը 1,5 ան-

գամ ա վե լի բարձր էր քա ղա քաբ նակ նե-

րի շրջա ն� մ: Մաս նա գետ նե րը դա բա-

ցատ ր� մ են վեր ջին նե րիս մոտ ա մ� ս-

ն� թյ� ն նե րի ա վե լի մե ծ տա րի քով: Եր-

կ� ե րե խա � նե ցող նե րի թի վը 13 %-ով

բարձր էր գյ� ղաբ նակ նե րի հա մե մա-

տ� թյամբ և ն� յն քան տո կո սով ցածր 3

ե րե խա յի հաշ վար կով: Մինչ դեռ 4 ե րե-

խա � նե ցող քա ղա քաբ նակ նե րի թի վը 2

ան գամ ա վե լի ցածր է գյ� ղաբ նակ նե րի

հա մե մա տ� թյամբ:

Վի ժ մն երԻնք նա բեր վի ժ� մն ե րի ընդ հա ն� ր

քա նա կը ներ կա ա մ� ս ն� թյան ըն թաց-

ք� մ կազ մ� մ է 17 %, ո րի գե րակշ ռող

մա սը՝ 15 %-ն � նե ցել է 1 կամ 2 վի ժ� մ: 3

և ա վե լի վի ժ� մ � նե ցել է հարց ված նե-

րի 1,7 %-ը: Հարց ված նե րի կե սից ա վե լին

� նե ցել են ար հես տա կան վի ժ� մ:

Ն րանց գե րակշ ռող մա սը կա տա րել են

1 ա բորտ (14,3 %), 2 ա բորտ՝ (13,8 %), 3

ա բորտ՝ (9,6 %):

Ար հես տա կան վի ժ� մն ե րի հա ճա խա-

կա ն� թյ� նը տա րի քին զ� գա հեռ մե ծա-

ն� մ է, և ե թե 18-23 տա րե կան կա նանց

շրջա ն� մ ա բորտ է ա րել հարց ված նե րի

12 %-ը, 24-33 տա րե կան հարց ված նե րի

շրջա ն� մ ա բոր տի է դի մե լ 52 %-ը, 34-ից

բարձր տա րի քա յին խմբե ր� մ՝ 70,1 %-ը:

Հե տաքրք րա կան է, որ բարձ րա գ� յն և

ցածր կրթա կան մա կար դակ � նե ցող

կա նայք ա վե լի քիչ են դի մ� մ ար հես-

տա կան վիժ ման, քան այլ կա նայք: Ըստ

մար զե րի նշա նա կա լի տար բե րա կ� մ

կա կյան քի ըն թաց ք� մ � նե ցած ար հես-

տա կան վի ժ� մն ե րի դեպ քե րի վե րա-

բեր յալ: Լո ռի� մ և Վա յոց Ձո ր� մ տա-

րած վա ծ� թյ� նը (հա մա պա տաս խա նա-

բար՝ 41 % և 39 %) զգա լիո րեն ցածր է,

քան ո րոշ այլ մար զե ր� մ՝ Գե ղար ք� նիք

(74 %), Ա րա գա ծոտն, Ար մա վիր (75 %):

Անպտ ղ) թյ) ն Հարց ված նե րի 3,5 %-ը չի � նե ցել

հղի� թյ� ն, սա կայն նրան ցից 0,2 %-ը

մի շտ պաշտ պան վել է հղի� թյ� նից,

3,4 %-ն էլ փոր ձել է հղիա նալ: 2,7 %-ն

ա ռանց հղի� թյ� նից պաշտ պան վե լ�

կամ մի ջոց ներ ձեռ նար կե լ� 2 տա ր� ց

ա վե լի կա նո նա վոր սե ռա կան հա րա բե-

ր� թյ� ն ներ են � նե ցել: u

Ծն ված ե րե խա նե րի թիվն ըստ բնա կու-թյան վայ րի՝ քա ղաք/գյուղ կտրված քով

քա ղաք գյուղբաց. թիվ % բաց.

թիվ %

ե րե խա չու նեն 98 5,2 26 3,6

1 ե րե խա 303 16,2 66 9,1

2 ե րե խա 811 43,3 225 30,9

3 ե րե խա 489 26,1 286 39,3

4 ե րե խա 121 6,5 95 13,0

5 ե րե խա 37 2,0 17 2,3

6 ե րե խա 9 0,5 7 1,0

7 ե րե խա 4 0,2 4 0,5

8 ե րե խա 1 0,1

9 ե րե խա 1 0,1

Աղբ յուրը՝ ՄԱԿ-ի բնակ չու թյան հիմն ադ րա մի հա յաս տան յան ներ-կա յա ցուց չու թյան ա ջակ ցու թյամբ անց կաց ված հե տա զո տու թյուն

«»Ե րե խա

չ նե ցող նե րի թի վն ա վե լի բարձր է

քա ղա քաբ նակ նե րի շրջա ն մ:

18 | ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Հայացք

«Ծո վից ծով Հա յաս տան»-ի տե ս� թյ� նը

Սև րի պայ մա նագ րի և Վ դ րո Վիլ սո նի 1920թ. նո յեմ բե րի 22-ի ի րա վա րար վճռի հա մա ձայն՝ Հա յաս տա նը Տ րա պի զո նի նա վա հանգս տով ելք էր նե ն մ դե պի Սև ծո վ

Հ ն� մ աշ խար հի ժո ղո վ� րդ նե րը ծովն

ըն կա լ� մ էին որ պես բա ժա նա րար գոր-

ծոն: Հ� յ ներն ա ռա ջինն էին, որ մ.թ.ա.

VI-IV դդ. բա ժա նա րար գոր ծո նից ծո վը

վե րա ծե ցին մի ա վո րիչ գոր ծո նի՝ առև-

տ� ր ա նե լով և գա ղ� թ ներ հիմն ե լով

Մի ջերկ րա կան � Սև ծո վե րի գրե թե ողջ

շրջագ ծով:

Մեծ Հայ քի թա գա վո ր� թյ� նը ինչ պես

Ար տա շես յան նե րի, այն պես էլ Ար շա կ� -

նի նե րի կա ռա վար ման գրե թե ամ բողջ

շրջա ն� մ (Ք.ա. II դար – Ք.հ. IV դար)

ելք է � նե ցել դե պի Կաս պից ծով, սա-

կայն հայ կա կան պե տ� թյ� նն այդ ծո-

վա յին սահ մա նից եր բեք էլ էա կան

օ գ� տ ներ չի ստա ցել: Այդ ժա մա նա-

կաշր ջա ն� մ հա յե րը մե ծ հ� յ սեր չէին

կա պ� մ ծո վի հետ և չէին օգտ վ� մ նրա

ըն ձե ռած բա րիք նե րից:

Տիգ րան Մե ծը չգնա հա տեց ծո վըՄեծ Հայ քի ար քա Տիգ րան Մե ծը

(Ք.ա. 95-55 թթ.), ի շարս այլ տա րածք-

նե րի, Ք.ա. 83թ. իր տե ր� թյա նը մի աց-

րեց Սելևկ յան Ա սո րի քը և Դաշ տա յին

Կի լի կիան՝ պե տ� թյան սահ մա նը հասց-

նե լով մի նչև Մի ջերկ րա կան ծով: Դ րա

արդ յ� ն ք� մ հայ կա կան պե տ� թյ� նը

տա րած վեց Կաս պից ծո վից մի նչև Մի-

ջերկ րա կան ծո վը: Սա կայն Տիգ րա նը

ան գամ չփոր ձեց ծո վա յին նա վա տորմ

ստեղ ծել և անհ րա ժեշ տ� թյան դեպ ք� մ

օգ տա գոր ծ� մ էր կի լի կե ցի նե րի նա վա-

տոր մը: Հա յոց ար քա յի հա մար ծո վը

չվե րած վեց ար շա վանք նե րի նոր եր թ� -

ղ� , և մե նք հի շա տա կ� թյ� ն չ� նենք

նրա կող մի ց ծո վա յին ար շա վանք կա-

տա րե լ� մա սին:

Եր կար չտևեց մի ծո վից մի նչև մե կ այլ

ծով ընդգր կող Հա յաս տա նի գո յ� թյ� նը

(փաս տա ցի՝ 14 տա րի): Ք.ա. 66թ. Ար-

տա շա տ� մ ստո րագր ված հայ-հռո մե ա-

կան պայ մա նագ րի հա մա ձայն՝ Տիգ րա-

նը հրա ժար վեց նվաճ ված երկր նե րից՝

այդ թվ� մ Կի լի կիա յից: Սա կայն դա րեր

անց հա յե րը կրկին հաս տատ վե ցին այս

երկ րա մա ս� մ:

Կի լիկ յան Հա յաս տա նը հզոր նա-վա տորմ ներ

Ե թե Ք.ա. I դա ր� մ Մի ջերկ րա կա նի

ա փին հա յե րը հաս տատ վե ցին Մեծ Հայ-

քի թա գա վո ր� թյան ըն դար ձակ ման

արդ յ� ն ք� մ, ա պա ա վե լի քան մե կ հա-

զա րամ յակ անց՝ XI դա ր� մ, տասն յակ

հա զա րա վոր հա յեր Կի լի կիա տե ղա-

փոխ վե ցին Բագ րա տ� ն յաց թա գա վո-

ր� թյան ան կ� մի ց հե տո և սել ջ� կ-

թ� ր քե րի ա վե րիչ ար շա վանք նե րի

պատ ճա ռով: 1080թ. Լեռ նա յին Կի լի-

կիա յ� մ հիմն ադր ված Ռ� բին յան նե րի

հայ կա կան իշ խա նա պե տ� թյ� նը, ըն-

դար ձակ վե լով � հզո րա նա լով, 1198թ.

Լ ևոն Բ-ի օ րոք վե րած վեց թա գա վո ր� -

թյան: Օ րի նա չափ է, որ Լ ևո նը ժա մա-

նա կա կից հայ պատ մա գիր նե րի կող մի ց

բնո րոշ վ� մ էր որ պես բո վան դակ Հա-

յաս տա նի ար քա:

Կի լիկ յան Հա յաս տանն � ներ ռազ մա-

կան և առևտ րա կան նա վա տորմ, ակ-

տիվ առևտ րա կան շփ� մն ե րի մե ջ էր

ինչ պես մի ջերկ րա ծով յան, այն պես էլ

եվ րո պա կան պե տ� թյ� ն նե րի հետ: Այ-

սինքն՝ հա յ� թյան հա մար ծովն ար դեն

մի ա վո րիչ գոր ծոն էր հան դի սա ն� մ:

Կի լիկ յան հայ կա կան պե տ� թյան

շ� րջ 300-ամ յա գո յ� թյ� նն անջն ջե լի

հետք թո ղեց հայ կա կան մշա կ� յ թի,

մտա ծե լա կեր պի � պատ կե րա ց� մն ե րի

վրա: Ա մե նայն հա վա նա կա ն� թյամբ

դրա հետ ևանք նե րից � արդ յ� նք նե-

րից էր նաև «ծո վից ծով Հա յաս տան»-ի

վե րա բեր յալ մտա պատ կե րա ց� մն ե րի

հան դես գա լը: Ա մե ն ևին պա տա հա կան

չէ, որ այդ գա ղա փարն ա վե լի ակ նա ռ�

կեր պով ար տա հայտ վ� մ էր կի լի կիա-

հա յե րի, արևմ տա հա յե րի � գա ղ� թա-

հա յե րի շրջա ն� մ և ա վե լի պա սիվ կեր-

պով՝ ար ևե լա հա յե րի մոտ:

«Ծո վից ծով Հա յաս տան»-ի գա ղա-

փարն ա ռար կա յա ցավ հատ կա պես

Ա ռա ջին հա մաշ խար հա յին պա տե րազ-

մի ա վար տից հե տո: Այս մտայ ն� թյան

արդ յ� նքն էր, որ ե գիպ տա հայ մե ծա հա-

ր� ստ Պո ղոս Ն� բար փա շա յի գլխա-

Համո Ս) քիասյանպատմական գիտ" թյ" նների թեկնած"

HamoSukiasyan@mail.ru

•

ՀԱՅԱՍՏԱՆ

Ռուսաստան

Վրաստան

Ադրբեջան

ՍիրիաԻրան

Իրաք

Սև ծովԿասպից ծով

Միջերկրական ծով

Թուրքիա

Հայաստանը Տիգրան Մեծի օրոք

Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն, 1918-1920

Խորհրդային Հայաստան, 1920-1991

Կիլիկյան թագավորություն, 1080-1375

Վիլսոնյան Հայաստան (ըստ Սևրի պայմանագրի), 1920

Հայաստանի Երրորդ Հանրապետություն

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ | 19

վո ր� թյամբ ստեղծ ված Արևմ տա հա յե րի

ազ գա յին պատ վի րա կ� թյ� նն իր առջև

խնդիր էր դրել ստեղծ վող հայ կա կան

պե տ� թյան մե ջ Արևմտ յան և Ար ևել յան

Հա յաս տա նի հետ ան պայ ման նե րա ռել

նաև Կի լի կիան՝ ելք � նե նա լով դե պի Սև

և Մի ջերկ րա կան ծո վե րը:

ՀՀ կա ռա վա ր թյան հա մե ստ պա հանջ նե րը

Հա յաս տա նի Հան րա պե տ� թյան կա-

ռա վա ր� թյ� նն ա վե լի հա մե ստ պա-

հանջ ներ � ներ: 1918թ. դեկ տեմ բե րի

7-ին ՀՀ կա ռա վա ր� թյ� նը Փա րի զի

հաշ տ� թյան վե հա ժո ղո վին մաս նակ ցե-

լ� մե կ նող Ա վե տիս Ա հա րոն յա նի պատ-

վի րա կ� թյա նը հրա հան գեց Հան րա պե-

տ� թյան տա րած քին կցել արևմ տա հայ-

կա կան 6 նա հանգ նե րը՝ «ա ռանց ոչ հա-

յաբ նակ ծայ րա գա վառ նե րի, բայց սե-

փա կան ել քով դե պի ծով»: Պա հանջ էր

դրվ� մ «դե պի ծով ա պա հով ված ել քին

տալ ա վե լի կար ևո ր� թյ� ն, քան տե րի-

տո րիա յի մե ծ� թյա նը»:

Հա յ� թյան մի աս ն� թյ� նը պահ պա-

նե լ� մտադ ր� թյամբ ՀՀ պատ վի րա-

կ� թյ� նը հա մա ձայն վեց Ազ գա յին

պատ վի րա կ� թյան պա հանջ նե րի

հետ, ինչն ար տա ցոլ վեց 1919թ. փետր-

վա րի 12-ին հայ կա կան եր կ� պատ վի-

րա կ� թյ� ն նե րի կող մի ց Փա րի զի

հաշ տ� թյան վե հա ժո ղո վին ներ կա-

յաց ված «Հայ կա կան հար ցը խա ղա-

ղ� թեան վե հա ժո ղո վին առջև» վեր-

տա ռ� թյամբ ըն դար ձակ հ� շագ ր� մ:

Այս պա հան ջի բա վա րար ման պա րա-

գա յ� մ կի րա կա նա նար «ծո վից ծով

Հա յաս տան» � նե նա լ� հա յ� թյան

ե րա զը: Վերջ նա կան ի րա կա ն� թյ� նն

այն է, որ 1920թ. օ գոս տո սի 10-ի Սև րի

պայ մա նագ րով Հա յաս տա նը չստա-

ցավ Կի լի կիան: Պայ մա նագ րի և

ԱՄՆ-ի նա խա գահ Վ� դ րո Վիլ սո նի

1920թ. նո յեմ բե րի 22-ի ի րա վա րար

վճռի հա մա ձայն՝ Հա յաս տա նը Տ րա-

պի զո նի նա վա հանգս տով ելք էր � նե-

ն� մ դե պի Սև ծո վը: Բայց այս ա մե նը՝

մի այն թղթի վրա:

Խորհր դա յին շրջա ն� մ ծաղ րան քի

ա ռար կա էր Հա յաս տա նի Ա ռա ջին Հան-

րա պե տ� թյան օ րոք հա յե րի՝ դե պի ծով

ելք � նե նա լ� ձգտ� մը: Սա կայն ար-

տերկ ր� մ գոր ծ� նե� թյ� ն ծա վա լող

հայ գոր ծիչ նե րի ո րո շա կի մա սը մա ս� ն-

քի նման պա հ� մ էր այս գա ղա փա րը:

Այժմ «ծո վից ծով Հա յաս տան» � նե նա-

լ� ցան կ� թյ� նը հա յ� թյան մե ջ մն ա-

ցել է որ պես ազ գայ նա կան, ին չ� չէ՝

նաև հայ րե նա սի րա կան զգա ց� մն եր

ա ռա ջաց նող հ� շ, ո րը մի այն տե սա կա-

նո րեն կա րող է երբ ևէ ի րա կա ն� թ յ� ն

դառ նալ: u

«

»

Ա վե տիս Ա հա րոն յա-նը պա հանջ էր դն մ «դե պի ծով ա պա հով-ված ել քին տալ ա վե-

լի կար ևո ր թյ ն, քան տե րի տո րիա յի

մե ծ թյա նը»:

Այս մասին գրել է խորհրդահայ մամուլը«Խորհրդային Հայաստան» N94, 24 ապրիլի 1937 թ.

Պայ քար վն ա սա տ նե րի դեմԱլ լահ վեր դ" , Իջ ևա նի և Շամ շա դի նի

շրջան նե րից ստաց ված հե ռագ րե րից յեր-

և" մ ե, վոր այդ շրջան նե ր" մ հայ տա-

բեր վել են մե ծ քա նա կ" թյամբ դաշ տա յին

ներ, վո րոնք սկսել են փչաց նել ցան քե-

րը: Հող ծող կո մա տը կազ մա կեր պ" մ ե

վն ա սա տ" նե րի դեմ պայ քա րի գոր ծը: q

Փնտ ռ մ եմԻզ մի ր Մար գար յա նին, 14 տա րե կան,

Ներ քին Ախ տա յի շրջա նի Սո լակ գյ" -

ղից, այս տա րի յե կել ե Յեր ևան և ան-

հայ տա ցել ե: Խնդ ր" մ եմ տեղն ի մա-

ցող նե րին հայտ նել մի լի ցիա յի 2-րդ քաղ-

մա սին՝ Խա չա տ" ր Մար գար յա նին: q

Ռ.Շի րո յան

Շո ֆեր նե րի քնն թյ ն նե րըՅեր ևա նի քաղ խորհր դի ո րոշ մամբ

քա ղա քի բո լոր շո ֆեր նե րը պետք ե

հանձ նեն հա կաո դա յին քի մի ա կան

պաշտ պա ն" թյան նոր մա նե րը, վո րի

հա մար ժա ետ ե սահ ման ված մի ն չեվ

հ" նի սի հ" նի սի 15-ը: Շո ֆեր նե րի " -

ս" ց" մը կազ մա կեր պե լ" պար տա վո-

ր" թյ" նը դրված ե հիմն արկ-ձեռ նար-

կ" թյ" ն նե րի ղե կա վար նե րի վրա:

Քա ղա քա յին մի լի ցիա յի պե տը, ավ-

տոինս պեկ ցիան և հա կաո դա յին պաշտ-

պա ն" թյան շտա բը հ" նի սի 10-ից սկս" մ

են շո ֆեր նե րի քնն" թյ" ն նե րը: Նոր մա-

նե րը չհանձ նող շո ֆեր նե րը զրկվ" մ են

մե քե նա վա րե լ" ի րա վ" ն քից: q

Լրագ րա յին իլ յ ստ րա ցիա յի մա սին

Գլ խա վորն ե՝ վճռա կա նա պես վերջ

դնել ան պա տաս խա նատ վ" թյա նը, ար-

մա տա խիլ ա նել ա պ" շա յին հի վան դ" -

թյ" ն կոչ վող ան հո գ" թյ" նն " բա րե հո-

գ" թյ" նը, վո րից զերծ չեն զգա լի թվով

խմբա գիր ներ և լ րագ րա յին աշ խա տող-

ներ շրջան նե ր" մ և կենտ րո ն" մ:

Թեր թի ե ջե ր" մ յեր բեմն տեղ են

գտն" մ նաև քա ղա քա կան տե սա կե-

տից մի ան գա մայն ան հան դ" ր ժե լի

նկար ներ: Այդ տե ղի ե " նե ն" մ հատ-

կա պես տո նա կան ո րե րին: Ո րի գի նա-

լ" թյան հետ ևից ընկ նե լով, մար դիկ

հնա ր" մ են ա մե ն տե սա կի խալ տ" րա՝

ա ղա վա ղե լով ն" յ նիսկ կ" սակ ց" թյան

ղե կա վար նե րի պորտ րե նե րը:

Պա տա հ" մ ե, վոր իլ յ" ստ րա ցիան

ոգ տա գործ վ" մ ե քծն" թյան և շո ղո քոր-

թ" թյան հա մար: Այդ հա կա կ" սակ ցա-

կան զզվե լի բարքն ի րեն զգաց նել ե տա-

լիս դեռ մի քա նի շրջա նա յին թեր թե ր" մ:

Հա ճո յա նա լ" և սի րա շա հե լ" հա մար

հա ճա խա կի տպագ ր" մ են շրջա նա յին

ղե կա վար նե րի պորտ րե նե րը: Իսկ Մեղ-

րիի «Կոլ խո զա յին Գ յ" ղը»-ը մի փոքր

ա ռաջ ե գնա ցել այդ " ղ ղ" թյամբ՝

տպագ րե լով շրջա նա յին գորֆ րոֆ. լիա-

զո րի և շրջ կո մի քար տ" ղա րի կա նանց "

յե րե խա նե րի մե ծա դիր պորտ րե նե րը: q

Ցա վակ ց թյ նԱշ տա րա կի շրջգործ կո մի նա խա գա-

հ" թյ" նը խոր ցա վակ ց" թյ" ն ե հայտ-

ն" մ շրջգործ կո մի նա խա գահ ընկ. Լ ևոն

Բա լա յա նին և ն րա կնո ջը՝ ընկ. Մար գո

Բա լա յա նին, ա ռա ջի նի զո քան չի և յերկ-

րոր դի մոր՝ Յե կա տե րի նա Ա ր" մո վա յի

մահ վան առ թիվ: q

•

20 | ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Տեսակետ

Սո ցիա լա կան ցան ցերն օգ ն� մ են հաղ թա հա րել հո գե բա նա կան ար գելք նե րը

Հա մա ցան ցի մա սա յա կա նա ց� մը և

սն կի նման ա ճող սո ցիա լա կան ցան ցե-

րը հան գեց րին նրան, որ շփման ա վան-

դա կան ձևե րին ա վե լա ցավ ևս մե կը՝

վիր տ� ա լը, ո րը տարեցտարի ընդլայ-

ն� մ է իր տիրապետ� թյ� նները:

Մաս նա գետ նե րի հա վաստ մամբ՝

վիր տ� ալ շփ� մով տար վե լը աչ քե րի և

ող նա շա րի հետ կապ ված խնդիր նե րից

բա ցի, նաև մար դ� նե րաշ խար հի լ� րջ

փո փո խ� թյ� ն նե րի կա րող է հան գեց-

նել, և ան հա տը կա րող է խ� սա փել

շփման ա վան դա կան ձևե րից: Կա նաև

ին տեր նետ կախ վա ծ� թյան վտան գը,

որն, ըստ ԵՊՀ կի րա ռա կան հո գե բա-

ն� թյան կենտ րո նի տնօ րեն Դա վիթ

Գ ևորգ յա նի, կախ յալ հի վան դ� թյ� ն-

նե րի շար քին է դաս վ� մ, ինչ պես

թմրա մո լ� թյ� նը, ալ կո հո լա մո լ� թյ� -

նը, խա ղա մո լ� թյ� նը: «Հա մա կար գի-

չը և հա մա ցանցն ա ռա ջաց ն� մ են վիր-

տ� ալ կյան քի զգա ցո ղ� թյ� ն, ո րը

շատ մոտ է ի րա կա նին: Այ լընտ րան քա-

յին կյան քի հնա րա վո ր� թյ� նը գե րող է

նա մա նա վանդ այն մարդ կանց հա մար,

ով քեր ի րենց հա ջո ղակ և կա յա ցած չեն

հա մա ր� մ կյան ք� մ կամ ճգնա ժա մա-

յին շրջա ն� մ են: Այս պա րա գա յ� մ հա-

մա ցան ցը կա րող է ան գամ կազ դ� րիչ

դեր � նե նալ»: ԵՊՀ փի լի սո փա յ� թյան

և հո գե բա ն� թյան ֆա կ� լ տե տի դե կա-

նի տե ղա կալ, հո գե բա նա կան գի տ� -

թյ� ն նե րի թեկ նա ծ� Հ րաչ յա Հով հան-

նիս յա նի հա վաստ մամբ՝ շատ հա ճախ

մե կ� սի և ինք նամ փոփ մարդ կանց հա-

մար սո ցիա լա կան ցան ցերն ար տա-

հայտ ման լավ ձև են դառ ն� մ և օգ ն� մ

նրանց հաղ թա հա րել հո գե բա նա կան

ար գելք նե րը:

Կախ վա ծ� թյ� նից բա ցի կա նաև մե կ

այլ խնդիր՝ փո խա րի ն� մ: Երբ մարդն

աս տի ճա նա բար ա վե լի քիչ է կապ վ� մ

իր ի րա կա ն� թյա նը: Երբ հա մա ցան ց� մ

ո րո շա կի պատ կերն ա վե լի մե ծ ար ժեք է

դառ ն� մ, քան իր կող քին նստած մար դը,

ըն տա նի քի ան դա մը: Մար դ� մոտ ա ռա-

ջա ն� մ են տագ նապ ներ, վա խեր, անք-

ն� թյ� ն՝ կախ ված նրա նից, թե ցան կա լի

մար դը երբ կմտնի հա մա ցանց:

Տ խ ր եմ՝ կներ կա յա նամ րախՀա մա ցան ցը շատ բան ցույց չտա լու

հնա րա վո րու թյուն ու նի. տխուր եմ՝

կներ կա յա նամ ու րախ, ցան կու թյան

դեպ քում էլ՝ հա կա ռա կը: «Ե թե տխուր

ժա մա նակ կանգ նենք հա յե լու առջև և

ժպ տանք, կզգանք, որ այդ ար տա-

հայտ չա մի ջո ցի դեպ քում հո գե կանն

ար տա հայ տում է դրան հա մա պա-

տաս խան հո գե վի ճակ, թե կուզ թույլ:

Իսկ հա մա ցան ցում մեզ ոչ ոք ի պա-

տաս խան չի ժպտում, այլ սմայ լիկ է

ու ղար կում: Մենք էլ են թադ րում ենք,

որ եր ևի ժպտաց: Սա դառ նում է միջ-

նոր դա վոր ված, են թադ րու թյուն նե րով

լի մի շփում, ո րը բա վա րա րող չի կա-

րող հա մար վել», – ա սում է պրն.

Գ ևորգ յա նը:

«Բո լո րին թվ� մ է, թե ինչ քան շատ ըն-

կեր � նես հա մա ցան ց� մ, այն քան ըն կե-

րա սեր ես, այ նինչ ըն կեր նե րի շատ քա-

նա կը հա մա ցան ց� մ հենց ան հա տի

մի այ նա կ� թյան մա սին է փաս տ� մ: Հա-

մա ցան ցը մի կող մի ց օգ ն� մ է մի այ նակ

չլի նե լ� ն, իսկ մյ� ս կող մի ց ինքն է

նպաս տ� մ դրան», – ա ս� մ է հո գե բա նը:

Դե ռա հաս ներն ա ռա վել խո ցե լի են

Ըստ մասնագետների՝ վե րոնշ յալ

խնդրի նկատ մամբ ա ռա վել խո ցե լի են

դե ռա հաս նե րը: Քան զի դա այն տա-

րիքն է, երբ մար դիկ սկս� մ են մի ջ սե-

ռա յին հա րա բե ր� թյ� ն ներ հաս տա տել:

Հա մա ցանցն այս պա րա գա յ� մ օգ ն� մ է

թե րար ժե ք� թյան բար դ� յթ նե րով ե րե-

խա նե րին ա վե լի ինք նավս տահ զգալ,

սա կայն, մի և ն� յն ժա մա նակ, հենց այս

շրջա ն� մ դեռ չձևա վոր ված ան հա տը

պի տի փոր ձի գտնել այն ըն կե րա խ� մ բը,

որ տեղ ի րեն լավ կզգա: Դա հմտ� -

թյ� ն ներ է պա հան ջ� մ, ո րը հա մա ցան-

ցը չի տա լիս: «Կ յան ք� մ կար ևոր վ� մ են

ին տիմ հա րա բե ր� թյ� ն նե րը, ո րոնք

հա մա ցան ց� մ փո խա րին վ� մ են ընդ-

հա ն� ր զր� յց նե րով, ին չը բա ցա սա կան

հետ ևանք ներ է � նե ն� մ», – պնդ� մ է

Դա վիթ Գ ևորգ յա նը:

21%

61%

3%1%

9% 2% 3%

Одноклассники

Facebook

Twitter

MySpace

Skype

Мой мир

այլ

Ո՞ր սոցիալական ցանցն եք նախընտրում

Աղբյուրը՝ www.thepioneer.am կայքի հարցում

•

Բակ, թե՞ հա մա կար գիչԳաղտ նիք չէ, որ այ սօր ե րե խա ներն

ա վե լի շատ ոչ թե բա կ� մ են ժա մա նակ

անց կաց ն� մ, այլ հա մա կարգ չի առջև՝

վեր ջի նիս նվի րե լով օ րա կան մի ջի ն� մ

2-4 ժամ: Տե սա կետ ներն այս հար ցի

նկատ մամբ բազ մա զան են: Հիմն ա կան

դժգո հ� թյ� նը, թերևս, ա վագ սերն դի

կող մի ց է, ով քեր չեն հա մա կերպ վ� մ

այն մտքի հետ, որ հա մա կարգ չա յին

խա ղերն այդ քան հեշ տ� թյամբ կա րող

են փո խա րի նել ի րենց ման կ� թյան խա-

ղե րին:

Պրն. Հով հան նիս յա նի տե սա կետն

այս հար ցի վե րա բեր յալ հստակ է. «Բա-

ցար ձակ դրա կան կամ բա ցա սա կան

հանգս տի տար բե րակ ներ չկան: Մարդն

ա զատ է ընտ րե լ� , թե իր ժա մա նա կը

որ տեղ անց կաց նի: Ե թե ե րե խան հա մա-

կար գի չը գե րա դա ս� մ է բա կից, դա իր

ի րա վ� նքն է: Ն րա հա մար հար ված

կլի նի, ե թե ի րեն ար գե լեն հա մա կարգ-

չին մո տե նալ»:

«Հա մա կարգ չա յին խա ղե րի աշ խար հը

ե րե խա յի հա մար գնա լով ա վե լի գրա-

վիչ է դառ ն� մ: Այ սօր վա խա ղե րը գ� -

նեղ են, հե տաքր քիր, հաղ թե լ� հնա րա-

վո ր� թյ� ն տվող… Ա վե լի հեշտ է հար-

ված ստա նալ եր ևա կա յա կան հրե շից,

քան բա կ� մ ըն կե րո ջից: Ե րե խան էլ

հեշտ ճա նա պարհն է ընտ ր� մ, դա նոր-

մալ է», – հա մա ր� մ է պրն. Գ ևորգ յա նը:

Կայ քերն հո գե բան նե րըՀե տաքրք րա կան է, որ ին տեր նե-

տա յին կայ քեր ստեղ ծե լիս մե զա ն� մ

շատ հա ճախ հո գե բան նե րի կար ծի քը

չի կար ևոր վ� մ, այ նինչ ար տա սահ մա-

ն� մ լ� րջ կայ քե րը բա վա կան խո րը

հե տա զո տ� թյ� ն նե րի հի ման վրա են

կազմ վ� մ և հաշ վի են առն վ� մ պրո-

ֆե սիո նալ ազդ ման մի ջոց նե րը: «Հո-

գե բա նի հետ աշ խա տե լը մե զ մոտ ճո-

խ� թյան հարց է: Հո գե բա նի կար ծի քը

հաշ վի չեն առ ն� մ ո՛չ գո վազ դ� մ, ո՛չ

կայ քե րի պատ րաստ ման դեպ ք� մ, ո՛չ

մ� լտ ֆիլ մե րի և հե ռ� ս տա սե րիալ նե-

րի պատ րաստ ման հար ցե ր� մ», –

դժգո հ� մ է պրն. Հով հան նիս յա նը:

Ն րա հա մոզ մամբ՝ Հա յաս տա նի

տնտե սա-քա ղա քա կան ար ժե քա յին

հա մա կար գ� մ հո գե բա նը խան գա րող

հան գա մանք է:

Առ ցանց հո գե բա նա կան ծա ռա-յ թյ ն ներ

Հո գե բան նե րին չդի մե լ� հիմն ա կան

պատ ճառ նե րի թվ� մ ՀՀ քա ղա քա ցի-

ներն ա ռանձ նաց րին ծա ռա յ� թյ� ն նե-

րի բարձր գի նը, ին չը հար մար չէ շատ

հա յե րի գրպա նի: Այ նինչ, հո գե բա նի

ծա ռա յ� թյ� նը եր բեմն � ղ ղա կի խիստ

անհ րա ժեշ տ� թյ� ն է լի ն� մ: Արև մ� տ-

ք� մ այս խնդրի պա տաս խա նը վա ղ� ց

ար դեն գտնված է: Զար գա ցած երկր-

նե ր� մ գոր ծ� մ են առ ցանց հո գե բա-

նա կան ծա ռա յ� թյ� ն ներ, ո րոնք զգա-

լիո րեն մատ չե լի են և ին տե րակ տիվ:

Հե տաքրք րա կան է, որ Հա յաս տանն

այս հար ց� մ էլ բա ցա ռ� թյ� ն է: Ե թե

հո գե բա նի մե կ այ ցե լ� թյ� նը մե զա-

ն� մ ար ժե 3-5 հազ. դրամ՝ կախ ված

հո գե բա նի մաս նա գի տաց ման աս տի-

ճա նից և հո գե բա նա կան կենտ րո նի

ո րա կից, ա պա առ ցանց հո գե բա նա-

կան ծա ռա յ� թյան ժա մը մե զա ն� մ ար-

ժե շ� րջ 15000 դրամ: u

Թա մա րա Պո ղոս յան

ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ. ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ | 21

Մեր տե ղե կան քը

Ճիշտ դո մե նը՝ գոր ծի հա ջո ղ� թյան ե րաշ խիք

Հա մա ցան ց� մ ՀՀ ազ գա յին տի ր� յ-

թը .am-ն է: Այն գոր ծ� մ է 1994թ.-ից:

Մե զա ն� մ դո մե նի հետ կապ ված հիմ-

նա կան խնդիր ներն � հար ցե րը կար-

գա վո ր� մ է Ին տեր նետ հան ր� թյ� նը:

Իսկ Ին տեր նետ հան ր� թյ� ն� մ ո րո շա-

կի գոր ծըն թաց ներ ի րենց հեր թին կար-

գա վոր վ� մ են հա մաշ խար հա յին այն-

պի սի կազ մա կեր պ� թյ� ն նե րի կող մի ց,

ինչ պի սին, օ րի նակ, IANA-ն է:

.am տի ր� յ թ� մ գրանց վե լ� սկզբ� ն-

քը չի ար գե լ� մ, որ այս տեղ ին տեր նե-

տա յին հաս ցե գրան ցեն ինչ պես ՀՀ ռե-

զի դենտ նե րը, այն պես էլ ոչ ռե զի դենտ-

նե րը: Դո մե նը դառ ն� մ է այն գրան ցո-

ղի սե փա կա ն� թյ� նն այն քան ժա մա-

նակ, որ քան որ կա տար վել է վճա ր� մ:

«ABCDomain» ՍՊԸ-ի գոր ծա դիր տնօ-

րեն Հաս մի կ Ա լա վերդ յա նի խոս քով՝ դո-

մե ն նե րի գրանց ման գոր ծըն թա ց� մ

վեր ջին 3-4 տա րի նե րին մե ծ աճ է նկատ-

վ� մ: Դո մե ն ներ են գրան ց� մ ինչ պես

ֆի զի կա կան, այն պես էլ ի րա վա բա նա-

կան ան ձինք: Այ սօր .am տի ր� յ թ� մ

գրանց ված է 13409 դո մե ն: «Ե թե մի քա-

նի տա րի ա ռաջ ըն կե ր� թյ� նը չ� նե-

նար իր ին տեր նե տա յին կայ քը և դա

նոր մալ դիտ վեր, ա պա այ սօր դա կխո սի

ըն կե ր� թյան ոչ սո լիդ լի նե լ� մա սին», –

գտն� մ է տկն. Ա լա վերդ յա նը:

.am տի ր� յ թ� մ դո մե նի գրանց ման

մե կ տար վա ար ժե քը ՀՀ ռե զի դենտ նե-

րի հա մար 13200 դրամ է՝ նե րառ յալ

ԱԱՀ-ը, իսկ ոչ ռե զի դենտ նե րի հա մար՝

50 ԱՄՆ դո լա րին հա մար ժեք դրամ:

Ե թե կազ մա կեր պ� թյ� նն � նի հա մա-

պա տաս խան լի ցեն զիա, ո րա կա վոր-

ված մաս նա գետ ներ և հա մա պա տաս-

խան տեխ նի կա կան ա պա հո վ� մ, ա պա

ո չինչ չի խան գա ր� մ նրան մա տ� ցել

հոս թինգ ծա ռա յ� թյ� ն: Այդ ծա ռա յ� -

թյ� նն այ սօր տրա մադ ր� մ է 10 կազ-

մա կեր պ� թյ� ն: Ե թե դո մե նի հա մար

կա հստակ սահ ման ված գին, ա պ ա

հոս թին գի գի նը փո փո խա կան է և կախ-

ված է մի շարք գոր ծոն նե րից: Դ րանց

թվ� մ կա րե լի է ա ռանձ նաց նել, թե

տվյալ կայ քը ի՞նչ ծան րա բեռն վա ծ� -

թյ� ն կա րող է ստեղ ծել սեր վե րի վրա,

ի՞նչ ծա վալ է զբա ղեց ն� մ և ի՞նչ տեխ նի-

կա կան հնա րա վո ր� թյ� ն նե րի տրա-

մադ ր� մ է պա հան ջ� մ:

Սե փա կան կայք � նե նա լը մե զա ն� մ

թանկ հա ճ� յք չէ: Կայ քի ար ժե քը կա-

րող է սկսել 50000 դրա մի ց և հաս նել

մի նչև մի քա նի հա զար դո լա րի՝ կախ-

ված, թե ինչ տեխ նի կա կան հնա րա վո-

ր� թյ� ն նե րով է այն կա ռ� ց ված և ինչ

ծա վա լի � բար դ� թյան աշ խա տանք ներ

պետք է ի րա կա նաց վեն նրա ն� մ։ u

«

»

Վիրտ ալ կյան քը գե րող է մա նա վանդ

այն մարդ կանց հա մար, ով քեր

ի րենց հա ջո ղակ և կա յա ցած չեն

հա մա ր մ կյան ք մ կամ ճգնա ժա մա յին

շրջա ն մ են:

•

Ճակատագիր

Ի սա հակ յա նի սի րո տա ռա պան քի գաղտ նիք նե րը

Ո՞վ է ե ղել Ի սա հակ յա նի մե ծ " անկրկ նե լի սե րը, " մ այդ պես էլ ողջ կյան ք" մ չմո-

ռա ցավ նա: Ո՞ւմ էին " ղղ ված նրա սի րա ռատ տո ղե րը, որ այ սօր զար դա ր" մ են հայ

գրա կան ժա ռան գ" թյ" նը: Ըստ ո րոշ վկա յ" թյ" ն նե րի՝ Ի սա հակ յա նի կի նը գի տեր

ա մ" ս ն" ան մո ռա նա լի սի րո մա սին, բայց նրա կող քին էր…

Շ" շա նիկ Մա տակ յան: Ա հա այն կի նը, " մ հա մար խե լա գար վ" մ և տանջ վ" մ էր

Ի սա հակ յա նը: Նա այս կնո ջը սի րել է սար սա փե լի սի րով: Բայց փո խա դարձ չէր

այդ սե րը և տան ջ" մ էր բա նաս տեղ ծին: Ի սա հակ յա նը իր սերն ան վա նել է հրե շա-

յին, դա ռը հ" սա հա տ" թյան գիրկն ըն կել և ան գամ մտա ծել ինք նաս պա ն" թյան

մա սին:

Ս տորև ներ կա յաց ն� մ ենք Շ� շա նի-

կին գրված նա մա կից մի հատ ված.

«Նո րից վեր եմ առ ն� մ գրիչս, թա-

թա խ� մ եմ հի վանդ, ար յ� նոտ ված

սրտիս մե ջ և գ ր� մ եմ քեզ, Շ� շիկ, մի

քա նի տող, գր� մ եմ ես՝ Ա վե տիք Ի սա-

հակ յանս:

Ին չո՞ւ եմ գր� մ, ի՞նչ է ստի պ� մ ինձ

գրել.-սի րել-ես քեզ չեմ սի ր� մ, ա տել-ես

քեզ չեմ ա տ� մ. բայց իմ հո գ� մ կա՝ որ-

պես մի ծանր ե րազ, որ պես մի դժբախ-

տ� թյ� ն, մի կոշ մար. ես � զ� մ եմ քեզ

հո շո տել, ես � զ� մ եմ քեզ հա զար-հա-

զար ան գամ սպա նել, սպա նել, նո րից

սպա նել, կեն դա նաց նել՝ նո րից սպա նել,

հա վիտ յան ապ րել և քեզ հա վիտ յան

սպա նել, բայց այդ չեմ կա րող ա նել /ան-

զոր եմ ես/, ամ բողջ է� թյ� նս բա րի է …և

որ ա մե նաող բա լին է՝ ես դեռ ք� ճի րան-

նե ր� մ եմ. ի՞նչ ա նեմ, ինչ պե՞ս ա զատ վեմ.

եր բեմն քեզ ա տ� մ եմ ծո վա չափ, ծո վա-

չափ, և եր բեմն սի ր� մ եմ և պատ րաստ

ոտ քերդ համ բ� րե լ� , բայց որ հի շ� մ եմ

անց յա լը, ես մրրիկ եմ դառ ն� մ:

Դ� մի ՛ ո րո նիր այս տո ղե րի մե ջ ո րոշ

մի տք, ո րոշ ի մաստ. ես գր� մ եմ հա-

մար յա կի սա խե լա գար, և մի նչև մահս

քեզ էլ ոչ մի տող գրե լ� չեմ, և ա չերդ

նա յե լ� չեմ, Աստ վա՛ծ է վկա. վեր ջին

ան գամ պի տի լամ ք� ա ռաջ և հայ հո յեմ

քեզ, հայ հո յեմ, – հայ հո յեմ ք� բո լոր

սրբ� թյ� ն նե րը, ո րով հետև դ� իմ

սրբ� թյ� ն նե րը պղծե ցիր, ո րով հետև իմ

ա մե նան վի րա կան սերս շան պես դ� րս

վռնդե ցիր, ո րով հետև դ� ինձ չար չա րե-

ցիր, նա հա տա կե ցիր՝ ան սահ մա նո րեն:

Դ� ա ս� մ էիր ինձ, որ ինձ չես սի րել-

գի տեմ, գի տեմ. բայց այդ քեզ ի րա վ� նք

չէր տա լիս, ինձ՝ երբ ես ք� ոտ քե րի տակ

տիե զե րա կան հզոր սի ր� ցս ստո րա ցած

ըն կած էի, – ծաղ րե լ� , ար հա մար հե լ� ,

դ� րս շպրտե լ� . չէ՛ որ, Շ� շիկ ջան, ես

մարդ էի. չէ՛ որ, կա յին օ րեր, որ դ� ինձ

գո նե հար գ� մ էիր, «թան կա գին» և

«ջան» խոս քե րով խա ղ� մ էիր հետս…և

այդ բո լո րից հե տո դ� ինձ ո տաց տակ

տվիր. խփե ցիր ջա հել սրտիս մե ջ դա-

շ� յն ներ՝ չհա նե ցիր նրանց, թո ղիր

սրտիս մե ջ-մն ա ցին, ժան գոտ վան, և ար-

յ� նովս իմ քայ լա փո խերս ծած կե ցին,

բայց դ� մն ա ցիր ինձ մի շտ ծաղ րող,

մի շտ ան գ� թ, մի շտ ան սիրտ…

Դ� գի տեիր իմ դժո խա յին տան ջան-

քերս, բայց մոտ չե կար, մի ա ն� շ խոսք

չա սիր…Ես քեզ նից էլ սեր չէի � զ� մ.

քեզ տի րել չէի � զ� մ, բայց ք� մե ջ

մարդ տես նել կ� զեի, և որ՝ դ� իմ մե ջ

շատ մարդ տես նեիր…

Բայց, բայց… չէ որ ջա հել նե րը � նեն

գթա ռատ սիրտ. բայց մի թե դ� ջա-

հել էիր. դ� հա սած էիր՝ և այն էլ շատ

զզվե լի կեր պով, որ ա ռա ջին պա տա հող

ա մ� ս ն� գիրկն ըն կար:

Ա յո, մե նք հե տո բա րե կա մա ցանք,

գ� ցե դ� հե տո ինձ սի րե ցիր, բայց այդ

օր վա նից ես քեզ սկսե ցի ա տել և հայ հո-

յել. դ� հե տո ինձ սի ր� մ էիր ոչ մա ք� ր

կեր պով, այլ ֆի զի կա պես…Ես զզվ� մ էի

քեզ նից. բայց և ան դի մադ րե լի կեր պով

սի ր� մ էի. ախ, ամ բողջ 13 տա րի դ�

նստել ես � բռնել իմ ողջ, ողջ � ղե ղը,

հո գին և սր բապղ ծել իմ ողջ եր կին քը…

Դ� ինձ ար նա քամ ա րիր, գ� ցե ա կա մա,

դ� սպա նե ցիր իմ տա ղան դը, դ� ինձ

մղե ցիր ա մե նա ծանր, դառն հ� սա հա-

տ� թյան, երբ ես ամ բող ջա պես թա-

թախ ված ինք նաս պա ն� թյան ծանր

մտքե րով, հան կարծ սթափ վե ցի:

Շ� շիկ, ա տե լի, սի րե լի Շ� շիկ, � րիշ

կերպ ես չէի կա րող վար վել, ես պի տի

ան պատ վեի, վայր գցեի, որ կա րո ղա նա-

յի ա զատ վել այդ հրե շա յին սի ր� ց, որ

ինձ ծծեց:

Դ� մի սոս կա վի թար վերք բա ցիր հո-

գ� ս մե ջ, և ոչ մի երկ րա յին � երկ նա յին

դե ղով դա չի բժշկվի… Այժմ դառ նաս իմ

կի նը-ես իս կ� յն կփախ նեմ քեզ նից.

դառ նաս հին Շ� շի կը՝ ես կսպա նեմ ինձ՝

չտես նե լ� հա մար տան ջանք նե րի այն

ծանր շղթան, որ տա րի ներ ի վեր ինձ

կաշ կան դեց:

Բայց լա լիս եմ հի մա, և սր տիցս ար-

յ� ն է կա թ� մ. գնա՛, Շ� շիկ, Աստ ված

քեզ հետ, ապ րի՛ր ք� ե րե խա նե րի հա-

մար. ինձ մի ՛ ա նի ծիր, իմ ա ն� նս եր բեք,

եր բեք մի ՛ հի շիր և ոչ մի տեղ, և ոչ մի

տեղ, ոչ մի մար դ� մոտ. ա ղա չ� մ եմ

քեզ. ինձ թա ղիր քեզ հա մար հա վիտ-

յան: Ք� հո գ� տա ճա րից թող ես լի նեմ

դ� րս՝ ես օ տար, չճա նաչ ված Աստ ված

եմ այդ տեղ:

Ա ղա չ� մ եմ քեզ…

Ես էլ կվար վեմ քեզ հետ այդ պես,

Դ� ինձ հա մար մե ռար, մե ռար…

Ար տաս վե լով հա մբ� ր� մ եմ ք�

գե րեզ մա նը

Եվ ճամ փա ընկ ն� մ

Նոր Աստ ված գտնե լ� …

Ա վե տիք»: u

Թամարա Պողոսյան

22 | ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐ ԱՊՐԻԼԻ 27 - ՄԱՅԻՍԻ 3 2011 Թ.

Ֆոտոլուր