ថ្ងៃ ១ ។ ១១ ឆ្នា ดំดថោះ ត្រីស័ក ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ៣០ ខែរុលា

ឆ្នាទំ ី០២

ថេែ ២

៦ ខែកឥ

រគរិថ្ងៃ

ចេញផ្សាយររចាសំប្តា ហរ៍ាលថ់្ងៃអាទិត្យ REYNOKORNEWS.BLOGSPOT.COM ព. ស. ២៥៥៥ គ. ស. ២០១១

៤

P

ប្បភពពត័ម៌ានស្ថីអំពីខ្មែរក្ប្ោម

ខ្មមរចរោមចៅថ្ងរងផ្សលរះ៉ពាលព់ីទកឹជនំន ់

ក្មតថអយុធា ប្បក្ទស្ថថ ថថងទី ០៩ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ៖ ស្មណនិស្សតិខ្មែរក្ប្ោមក្ធវើដំក្ណើ រលុយទឹកតាមផលូវក្េញពីស្កលវទិាមហាេុឡាលងក់រណ៍រាជវទិាល័យក្ឆ្នោ ះក្ៅវតថរបស់្មលួនក្ៅកបុងក្មតថអយុធាក្ប្ោយពីសាលាប្តវូបានទឹកលិេ ។

ក្ោយ ថាេ ់ជំក្រឿន បាងកក, ប្បក្ទស្ថថ៖ រដូវក្ភលៀងធំ

មុស្ពីធមែតាឆ្នប កំ្នះ បានបណ្តថ លឲ្យមានទឹកជំននដ់ខ៏្លល ងំខ្ដលមនិធ្លល បម់ាន ជាប្ប វតថិសាស្តស្ថថនប្បក្ទស្ជាបតំ់បនក់្ប្ោមទក្នលក្មគងគ មានថថ កមោុជា ក្វៀតណ្តម និងលាវ ។ ក្ោយខ្ែកប្បក្ទស្ថថ ទឹកជំនន់បានក្ធវើឲ្យមានក្ប្ោះមហនថរាយយ៉៉ងខ្លល ងំដល់ជីវភាពក្ប្ៅពីពលរដឌថថ ស្មណ និស្សតិ និងជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមខ្ដលកំពុងសិ្កា និងក្ភៀស្មលួនសំុ្សិ្ទនិប្ជកក្ោនក្ៅកបុងអងកោរ UNHCR ករ៏ងផលលំបាកពីក្ប្ោះទឹកជំននដ់ធំ៏មយួក្នះផងខ្ដរ ។ ប្បជាពលរដឌ ថនប្បក្ទស្ខ្លងក្ប្ោម

ត្ចៅទំព័រ ២

ពយហុយារាអនារជាត្ិចដើមបរីរជាជាត្ិរត្ូវចេជិះជាន់

ទីប្កងុប៉ារស៍ី្ ប្បក្ទស្បារាងំ ថថងទី ២២ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ៖ ប្កមុប្បជាជាតិខ្ដលប្តវូបានក្គជិះជាន ់មានខ្មែរក្ប្ោម ទីក្បត ៍យនួក្ស្រ ី ភូមា Uyghour និង អីុរង៉ ់ជាក្ដើម ក្ធវើពយហុយ៉ប្តាក្ដើមផជីប្មញុឲ្យរោឌ ភបិាលខ្ដលក្គចាតទុ់កថា ជិះជានក់្លើសិ្ទនិក្ស្រភីាពជា

មូលោឌ នរបស់្មនុស្ស ប្តវូខ្តផថល់ក្ស្រភីាពដល់ប្បជាជាតិរបស់្ពកួក្គជាបន្ទធ ន ់។

ក្ោយ ថាេ ់ប្បីជា ក្គឿន ក្ៅថថងក្ៅរ ៍ ទី ២២ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ

២០១១ ក្ៅកបុងទីប្កុងធំៗទាងំ ៣ គឺ Rome, Berlin, Paris មានក្ធវើពយហុ យ៉ប្តាស្ប្មាបប់្បជាជាតិខ្ដលកំពុងខ្ត

រស់្ក្ៅកបុងប្បក្ទស្ ខ្ដលប្តូវបានក្គជិះជាន ់។ ក្ៅកបុងពិធីក្នះ អងគោរ Socità Libera បានក្ផញើសារក្ៅោនស់្ភាអឺុរបុសំ្ណូមពរឲ្យ មានក្េញក្ស្េកថីអនុមតិយកថថងទី ២២ ខ្មតុលា ជាក្រៀងរាល់ឆ្នប ំ

ក្ធវើជា "ទិវាអឺុរបុក្ស្រកី្ដើមផបី្បជាជាតិនិងពូជសាស្នខ៍្ដលប្តវូបានក្គជិះជាន"់ ។ ក្ៅទីប្កុងប៉ារស៍ី្កផនួពយហុយ៉ប្តាបាន

ត្ចៅទំព័រ ៣

សហព័នធខែមរកមពុជាថត្ោមជួបសមាគមជនជារិថ្រថៅរដ្ឋថ្ៃៃវ៉ូ៉

ប្បតិភូស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ធវើដំ ក្ណើ រទស្សនកិេចក្ៅភូមរិបស់្ជនជាតិថត ន្ទរដឌថអអូវ៉ា ស្ហរដឌអាក្មររកិ ។

អានចៅទំព័រ ៤

ថសែកដីកំណរ់ថហរុរបស់ៃងគោរសមាគមខែមរថត្ោមថៅភាំថពញ

តំណ្តងអងគោរស្មាគមខ្មែរក្ប្ោម ក្ៅកមោុជាមយួប្កមុបានេូលក្ៅជបួមស្តនថីអគគស្បងោរអងគោរសិ្ទនិមនុស្ស ស្ហប្ប ជាជាតិប្បចាកំមោុជា (UNHCHR ) ន្ទថថងទី ១៩ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ក្ហើយបានក្េញផាយ នូវក្ស្េកថីកំណតក់្ហតុរបស់្មលួនខ្ដលមានមលឹមសារក្ដើមដូេតក្ៅ៖

អានចៅទំព័រ ៦

ឥទធិពេថវៀរណាមថៅថេើ ខែមរថត្ោមនិងខែមរកណាដ េ

ភបកំ្ពញថថងទី ១៦ ខ្មធបូ ឆ្នប ំ២០០៩៖ បោអកសរយនួក្ៅក្លើអកសរខ្មែរក្ប្តៀមសាវ គមនដំ៍ក្ណើ រទស្សនកិេចរបស់្ ក្លាក ក្ងវៀង មញិ ក្ប្តៀក ប្បធ្លនរដឌក្វៀតណ្តមមកកមោុជា បង្ហា ញពីរោឌ ភបិាលខ្មែរបេចុបផនប ឋតិក្ៅក្ប្ោមឥទនពិលនក្យ៉ បាយពីបកសកុមែុយនិស្ថយនួ ?

ត្ចៅទំព័រ ៣

រពឹត្ាិោរណ៍ ២៨ កុមភៈ ១៩៧៥ ឯកសារប្បវតថិសាស្តស្ថស្ថីអំពី

សមរភូមផិារកពំង ់ថែរតត្ពះត្រពាងំ

ប្ពះក្តជប្ពះគុណ គឹម សាង (ក្វវង) និង ប្ពះក្តជប្ពះគុណ ថាេ ់រាជ ប្ពះក្មគណក្មតថប្ពះប្តពាងំ ។ របូថត៖ ថាេ ់ក្ស្

អានទំព័រ ៧ - ៨

សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

អភបិាល សងឺ យុងឹ រត្នា ចាងហ្វវ ង ល ីឈនូ និពននន្ទយក ថាេ់ ររីជា ចេឿន

ការយិាល័យនិពនធ

រពះរាជាណាចរររមពុជាៈ ផទះលលខ 791 ររុមទី 4 ភូមរិា 3 សង្កា តស់ទឹងមានជយ័ ខណ្ឌ មានជយ័, ភនលំពញ

លិខិតអនុញ្ញា តចាប ់

ក្លម ១១៤ ព.ម. ប្បក/ថថងទី ២១ ខ្មកុមភៈ ឆ្នប ំ២០១១

លបាះពុមពចំននួ ១០០០ ចាប ់លរាងពុមពអងគរ ផទះលលខ ៦២ អាលប ផលូវ ៣៣៦ សង្កា តបឹ់ងរសឡាង ខណ្ឌ ទលួលោរ

រាជធានីភនលំពញ

ดទូរស័ពទៈ (855) 017 369-683 (ดดរមពុជា) (408) 550 5060 (ดดดអាលមររិ) Email: preynokornews@gmail.com www.preynokornews.blogspot.com

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ២ ព័ត្៌មានជាត្ិ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

ដងទក្នលក្មគងគរាបល់ានន្ទកកំ់ពុងខ្តរងោរគំរាមកំខ្ហងយ៉៉ងខ្លល ងំ ពីក្ប្ោះទឹកជំនន ់ ។ រហូតមកទល់ក្ពលក្នះមានមនុស្សរាបរ់យន្ទកប់ានសាល ប ់ កសិ្ផល ប្បពន័នក្ហោឌ រេន្ទស្មោន័ន និងផធះស្ខ្មផងប្បជាពលរដឌប្តូវរងោរមូេខ្លតជាដំណំ ។ ប្ពះស្ងឃខ្មែរក្ប្ោមមយួប្ពះអងគ ជា

និស្សតិ ថនស្កលវទិាល័យមហាេុឡាលងក់រណ៍រាជវទិាល័យ ខ្ដលកំពុងខ្តសិ្កាក្ៅកបុងក្មតថអយុធា បានមានក្ថរដីោប្បាប ់សារពត័ម៌ាន ថប្ពនគរ ថា សាលាក្រៀន របស់្ប្ពះអងគមនិអាេក្រៀនបានតក្ៅក្ទៀត ក្ប្ពាះប្តូវទឹកលិេ ក្ហើយសាលា កប៏ានបញ្ជូ នឲ្យស្មណ និស្សតិ មកក្រៀនក្ៅទីប្កុងបាងកកវញិ ខ្តក្ពលក្រ ើកខ្នលងមកដល់ប្កុងបាងកក ក៏ប្តូវទឹកលិេក្ទៀត មនិអាេក្រៀនបានដខ្ដល ។ ប្ពះអងគបានក្ថរដីោយ៉៉ងក្នះថា៖ "ឥែូវ សាលាក្រៀនខ្ដលក្គកំណត់

ឲ្យក្រៀនក្ៅវតថមហាថាត (មហាធ្លតុ) និងវតថសីុ្សុ្ោរាម (ប្សី្សុ្តារាម) វតថទាងំពីរហបងឹប្តវូលិេក្ទៀតក្ហើយ ។ សាលាមហាេុឡា ក្ៅអយុធា ហបងឹ ក្បើតាមដឹងដូេោែ នអីុក្ទៀតក្ទ ចាខំ្តទឹករងីក្ហើយក្រៀបេំមកក្រៀនខ្តប៉ុណតឹ ង"។ ស្មណនិស្សតិដខ្ដល បានមាន

ក្ថរដីោបនថក្ទៀតថា ប្ពះស្ងឃខ្មែរក្ប្ោមមយួេំននួ បានវលិប្តែបក់្ៅប្ស្ុកកំ ក្ណើ តក្ៅកមោុជាក្ប្ោម ជាបក្ណ្តឋ ះអា ស្នបក្ហើយ មណៈខ្ដលសាលាក្រៀនកំ ពុងបិទទាវ ររងចាទឹំកប្ស្កក្ន្ទះ ។ "សាលាក្រៀនទឹកលិេមូតខ្លត ទឹក

លិេ យកក្ស្ៀវក្ៅក្េញមនិទានមូ់េខ្លតអស់្ ក្ចាលក្ពលក្វលា ។ ឥែូវ

មាននិស្សតិ [ខ្មែរក្ប្ោម] មយួេំននួភយ័ភតិនឹងទឹកលិេហបងឹ ប្តែបក់្ៅប្ប ក្ទស្វញិភាគក្ប្េើនខ្ដរ "។ ក្លាក ថាេ ់ លីក្ភា ជាជនក្ភៀស្

មលួនខ្មែរក្ប្ោម មុនក្ពលទឹកជំនន ់ក្លាកសាប កក់្ៅកបុងក្មតថបទុមឋានី មានប្ប សាស្នថ៍ា បេចុបផនប ក្លាកនិងប្គួសារកំពុងខ្តសាប កក់្ៅ កបុងកខ្នលងជក្មលៀស្មយួជាមយួនឹងប្បជាជនថថ និងបានទទលួអំក្ណ្តយរបបហូបេុកមាន ម ីអងករ ទឹក បាយ ជាក្ដើមពីអាជាញ ធរថថខ្ដរ ក្ប្ពាះក្គមនិបានខ្វក ឬ សួ្ររករកបណ័តប្បជាជន ។ "បាទ ! កខ្នលងចាស់្មុនខ្ដលមញុ ំន្ទំ

របស់្របរក្េញហបងឹ ទឹកប្កឹមក ។ បាទ ! មញុ ំបានជក្មលៀស្មលួនក្េញ ក្ៅជាមយួស្ ហគមនជ៍នជាតិក្គ [ថថ] របស់្រោឌ ភ ិ បាលក្គហបងឹ ខ្តក្គមនិដឹងថាមញុ ំជានរណ្តក្ទ មនិដឹងថាមញុ ំជាជនបរក្ទស្អីុក្ទ ពីក្ប្ពាះមញុ ំក្ៅជាមយួក្គអីុេឹងក្ៅ ក្គមានកខ្នលងជក្មលៀស្មលួនឲ្យក្ៅ ។ ខ្េកអំក្ណ្តយ អាហារមយួថថង ក្គខ្េកបានមយួក្ពលក្ទ មានទឹក មានម ីមានប្តីមកំពង ់ អីុេឹងក្ៅ "។ ក្លាកមានប្បសាស្នថ៍ា ទឹក

ជំននក់្នះ វាបានក្ធវើឲ្យក្លាកជួបោរលំបាកជាក្ប្េើន និងបាតប់ងោ់រង្ហរ ប្បចាថំថងរបស់្មលួន ។ "ោរង្ហរពីមុន មញុ ំក្ធវើក្ៅប្កមុហុ៊ន ខ្ត

ក្ពលក្នះ ទឹកលិេ លកម់និោេ ់ ក្គស្ប្មាក ់។ ឥែូវមញុោំែ នោរង្ហរក្ធវើក្ទ"។

ជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមមាប កក់្ទៀត បេចុបផនប កំពុងខ្តសាប កក់្ៅក្លើជានទី់ ៥ ថនផធះជលួមយួមបង ឋតិក្ៅកបុងតំបន់បាងថយ ក្មតថននធបុរ ី ជាយទីប្កុងបាង កក បានប្បាប ់ សារពត័ម៌ាន ថប្ពនគរ ថា ប្គួសារអបកប្សី្មានស្មាជិក ៤ ន្ទក ់ (បថីនិងកូនពីរន្ទក)់ កំពុងខ្តជបួោរលំបាកយ៉៉ងខ្លល ងំ ក្ប្ពាះទឹកលិេប្តឹមេក្ងកះ ហាងប្តូវបិទទាវ រអស់្ ោែ នោរង្ហរក្ធវើ ក្ហើយប្តូវប្បឈមនឹងោរបងថ់ថលផធះមយួខ្ម ២ ពាន ់ ៧ រយបាត (ប្បខ្ហល ៩០ ដូលាល រអាក្មរកិ ) ។ "កខ្នលងហបងឹឥែូវ ទឹកលិេដល់

េក្ងកះក្ហើយហបងឹ ។ រស់្ក្ៅកលំ៏បាកខ្ដរ ។ ក្យើងមនិប្តវូជនជាតិក្គ [ថថ] ផង ។ ោស់្ [លុយ] ផធះស្របុទាងំអស់្ហបងឹដល់ ២ ពាន ់៧ រយ ។ មនិដឹងគិតក្មេ ខ្ដរ ោរង្ហរកអ៏ស់្" ។ អបកប្សី្បានបនថក្ទៀតថា មុនក្ពល

ទឹកលិេប្គួសារអបកប្សី្ប្បកបមុមមុមរបរក្កះមធឹមប្កហម ក្ហើយេងឲ្យក្គកបុងមយួគីែូប្ោមបានថថលឈបួល ៣ បាត កបុងមយួថថង ពីរន្ទកប់ថីប្បពននក្ធវើបានប្បខ្ហល ១០០ គីែូប្ោម ក្បើគិតជាប្បាកប់ានប្បខ្ហល ៣០០ បាត ។ ោតថ់ា ប្បាក់េំណូលក្នះ ប្តូវចាយវាយក្ៅក្លើោរសិ្ការបស់្កូនទាងំពីរ បាយទឹក និងថថលជលួផធះ ជាក្ដើម ។ "ោលមនិទានទឹ់កលិេហបងឹ មញុ ំក្ៅ

ក្កះមធមឹ ក្ហើយេងមធមឹឲ្យក្គ ។ មយួគីែូក្គឲ្យខ្ត ៣ បាត ក្ទ ។ មយួថថង ពីរន្ទកប់ថី

ប្បពននក្ៅក្ធវើបានខ្ត ១០០ គីែូ មនិេង់បានផង ។ មំខ្មនខ្ទនក្ទើបបាន ១០០ គីែូ ។ េងមនិឈបក់្សាះ ក្ទើបមយួថថង បាន ៣០០ បាត "។ ោរហូបេុកបេចុបផនបខ្ដលកំពុងប្ប

ឈមនឹងក្ប្ោះទឹកជំននក់្នះ គឺប្គួសារអបកប្សី្ បានបនលំមលួនក្ៅក្បើកអំក្ណ្តយបានបនថិេបនថួេ ជាមយួនឹងជនជាតិថថ ខ្ដលអាជាញ ធរថថក្គ ខ្េកឲ្យប្បជាពលរដឌរបស់្ក្គ ។ "ក្ៅយកអំក្ណ្តយហបងឹ សំ្ណ្តង

ខ្ដរខ្ដលក្គមនិសួ្រក្យើងថា ជាជនជាតិអីុ ។ ក្ៅយកនឹងក្គនឹងឯកេឹងក្ៅ ។ ប្គសួារទាងំ ៤ ន្ទកប់្តវូក្ៅទាងំ ៤ ន្ទក់ក្ៅខ្តមាប កក់្គមនិឲ្យ ក្ប្ពាះអីុ ក្គរាប់មនុស្ស "។ ទាកទិ់នអងគោរ UNHCR វញិ

ជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមបាននិយ៉យប្ស្ក្ដៀងោប ថា អងគោរទទលួបនធុកជនក្ភៀស្មលួនស្ហប្បជាជាតិមយួក្នះ មនិបានទទលួមុស្ប្តូវ ដល់ជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមខ្ដលកំពុងជបួក្ប្ោះទឹកជំនន់ក្នះក្ទ ។ ស្ពវថថង មានស្មណនិស្សតិខ្មែរ

ក្ប្ោមបាននិមនថមកប្បក្ទស្កមោុជា និងពីខ្ដនដីកមោុជាក្ប្ោមផ្ទធ ល់ ក្ដើមផបីនថោរសិ្កា ក្ៅតាមស្កលវទិាល័យន្ទន្ទកបុងប្បក្ទស្ថថប្បមាណជិត ២០០ អងគ និងជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមខ្ដលបានរត់ក្គេក្េញពីោរក្ធវើទុកខបុកក្មបញ ពីអាជាញធរបកសកុមែុយនិស្ថក្វៀតណ្តមទាកទិ់ន

ក្រឿងសិ្ទនិមនុស្ស និងសាស្ន្ទ មកសំុ្សិ្ទនិប្ជកក្ោន ពីឧតឋមស្បងោរអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ក្ៅោតថ់ា UNHCR ប្បមាណជាង ១០០ ន្ទក ់។ រហូតមកទល់ក្ពលក្នះ (២៩

តុលា ២០១១ ) ៩០ ភាគរយភាគខ្លងក្ជើងប្ស្ុកទាងំ ៧ កបុងបណ្តឋ ប្ស្ុកទាងំ ៥០ ថនទីប្កុងបាងកក ប្តូវបានទឹកលិេបានបណ្តឋ លឲ្យពលរដឌថថរាបព់ានន់្ទក់បានជក្មលៀស្មលួន ក្េញពីផធះស្ខ្មផង មនុស្សជាង ៣៦០ ន្ទកប់ានសាល ប ់អាោស្យ៉នោឌ នដូនក្មឿងប្តូវបានបិទ ក្ប្ពាះទឹកលិេផលូវយនថក្ហាះ ។ េំខ្ណកប្បជាជនថថ ខ្ដលប្តូវបានក្គជក្មលៀស្ឲ្យ មកោនទី់សុ្វតទិភាព ជិតអាោស្យ៉នោឌ នដូនក្មឿង កប៏្តូវបានជក្មលៀស្ជាក្លើកទី ២ ក្ៅកខ្នលងសុ្វតទិភាពថែីមយួក្ទៀត និងអាោស្យ៉នោឌ នអនថរជាតិសុ្វណត ភូម ិ ក្ៅខ្តបនថដំក្ណើ រក្ហាះក្ហើរជាធមែតា ។ ក្លាកប្សី្ យីងលកខណ៍ ជីនវប័្ត

ន្ទយករដឌមស្តនថីថថ បានប្បោស្ថា ទឹកជំននក់្នះ អាេនឹងប្ស្កេុះកបុងរយៈក្ពល ២ ស្បាថ ហ៍ ឬយ៉៉ងយូរមយួខ្ម ៕

ខ្មមរចរោមចៅថ្ងរងផ្សលរ៉ះពាលព់ីទឹកជំនន់ ត្ពីទំព័រចដើម

ោលមនិទានទឹ់កលិេហបងឹ មញុ ំក្ៅក្កះមធមឹ ក្ហើយេងមធមឹឲ្យក្គ ។ មយួគីែូក្គឲ្យ ខ្ត ៣ បាត ក្ទ ។ មយួថថង ពីរន្ទកប់ថីប្បពននក្ៅក្ធវើបានខ្ត ១០០ គីែូ មនិេងប់ានផង ។ មំខ្មនខ្ទនក្ទើបបាន ១០០ គីែូ ។ េងមនិឈបក់្សាះ ក្ទើបមយួថថង បាន

៣០០ បាត ។ ជនក្ភៀស្មលួនខ្មែរក្ប្ោមក្ៅទបី្កងុបាងកក ប្បក្ទស្ថថ ពលរដឌថថរាបព់ានន់្ទកប់ានរតក់្េញពីទីប្កងុបាងកក ក្ប្ពាះទឹកជំនន ់។

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៣ ព័ត្៌មានជាត្ិ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

ចាបក់្ផថើមពីក្ម៉ាង ៣ រក្ស្ៀស្ដល់ក្ម៉ាង ៨ យប ់ន្ទសួ្ន Bocca della Verità ខ្ដលមានមនុស្សេប្មុះជាតិសាស្ន ៍ជាក្ប្េើនបានេូលរមួកបុងពិធីក្នះដូេជា ខ្មែរក្ប្ោម យួនក្ស្រ ី ទីក្បត ៍ ភូមា Uyghour និង អីុរង៉ ់ជាក្ដើម ។ ខ្ថលងសុ្នធរកថាក្បើកអងគពិធី ក្លាក

Olita Vincenzo ន្ទយកអងគោរ Soc ietà Libera បានខ្ថលងថា ៖"ឧតឋមគតិកបុងោរោរពារឲ្យប្បជាជាតិ ខ្ដលប្តូវបានក្គជិះជាន ់ ប្តូវបានស្ងគមសីុ្វលិយកេិតថទុកោក ់ ក្យើងកំពុងខ្តឃ្លល ំក្មើល នូវោរបដិក្ស្ធរបស់្មយួភាគបនួ ថនប្បក្ទស្ជាស្មាជិករបស់្អងគោរស្ ហប្បជាជាតិ ។ ក្ស្រភីាពឯកជនប្តូវបានក្គរកំ្លាភបំពាន ក្ស្រភីាពសាស្ន្ទនិងក្ស្រភីាពកបុងោរស្ក្ប្មេវាស្ន្ទមលួនក្ោយមលួនឯង របស់្មនុស្សប្បុស្ប្សី្រាប់លានន្ទកប់្តូវបានក្គដកហូត" ។

ក្លាក Olita Vincenzo បានខ្ថលងបនថក្ទៀតថា៖ "តាមរយៈោរក្ធវើកផនួពយហយ៉ប្តាអនថរជាតិក្លើកទី ៤ ក្នះ ក្យើងេងក់្ ើញ មានពលរដឌអឺុរបុនឹងមានោរភាញ ករ់ឭក ក្ហើយេូលរមួកបុងោរោរពារសិ្ទនិមនុស្ស ោនខ់្តក្ប្េើនក្ែើង ក្ប្ពាះក្យើងគិតថា ោរក្ថាក លក្ទាស្ជាលកខណៈរមួៗ ឬសុ្មៗកច៏ាបក់្ផថើមក្េញ សំ្ក្ែងោបំ្ទក្ោយឯកឯងគឺជាភាពមវះេក្ន្ទល ះមយួ ។ ដូក្េបះ លែមដល់ក្ពលខ្ដលប្បក្ទស្អឺុរបុភាញ កម់លួន ក្ធវើោរក្បថជាញេិតថតាមរយៈពលរដឌរបស់្មលួនក្ហើយ"។ ក្លាក Olita Vincenzo បានខ្ថលង

បនថក្ទៀតថា៖"លែមដល់ក្ពលប្បជាជាតិ ខ្ដលប្តូវបានក្គជិះជាន ់ បានផសះនូវសាប មរបសួ្និងរបួរមួោប ក្ហើយ ។ ក្ពលក្នះ ក្យើងក្ធវើពយហុយ៉ប្តាក្ៅទីប្កុង Rome, Paris និង Berlin ។ ស្ប្មាប់

ថថងអន្ទគត ក្យើងនឹងក្ធវើពយហុយ៉ប្តាក្ៅទីប្កុង Urumchi , Lhasa ទីប្កុង ក្ប៉ោងំ ។ ថថងក្ន្ទះ ក្ៅមនិយូរក្ទៀតក្ទ"។ កបុងពិធីពយហុយ៉ប្តាក្នះ ប្ពះស្ងឃ

និងពលរដឌខ្មែរក្ប្ោមក្ៅប្បក្ទស្បារាងំដឹកន្ទកំ្ោយក្លាក ថាេ ់ ក្វៀន ប្បធ្លនស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាកក្ប្ោម ប្បចាអឺុំរបុ បានេូលរមួផងខ្ដរ ក្ដើមផលីាតប្តោងនូវទុកខកងវល់របស់្ប្បជាជាតិខ្មែរក្ប្ោម

ខ្ដលប្តូវបានជិះជានក់្ោយរបបអាណ្តនិគមបកសកុមែុយនិស្ថយួន ស្ពវថថង ។ ទាកទិ់នសាទ នោរណ៍សិ្ទនិមនុស្ស

ក្ៅក្វៀតណ្តម ក្លាក ក្ែ វុាងំ អាយ (Lê Văn Ái) តំណ្តង ឲ្យអងគោរស្ងគមសីុ្វលិរបស់្យួន ក្ៅក្ប្ៅប្បក្ទស្មយួបានខ្ថលងថា ោរក្ធវើបាតុកមែយ៉៉ងគប្គឹក គក្ប្គងរបស់្ពលរដឌយួន ក្ៅក្វៀតណ្តមកបុងរយៈក្ពល ៣ ខ្មេុងក្ប្ោយក្នះ ក្ៅ

ទីប្កុងថប្ពនគរ និងហាណូយ ក្ដើមផជំី ទាស់្នឹងេិន តាមអវីខ្ដលក្លាកបានអះ អាងថា ជាោរឈ្លល នពានរបស់្េិនមកក្វៀតណ្តមក្ន្ទះ បេចុបផនប ប្តូវបានអាជាញធរក្វៀតណ្តមក្ធវើោរបស្តង្ហក បនិងចាបប់្កុមបាតុករោកព់ននន្ទោរជាបនថបន្ទធ ប ់។ មានមាតខ់្តមនិអាេនិយ៉យ៖ ទាកទិ់នក្រឿងក្ស្រភីាពពត័ម៌ាន

ក្លាក ក្ែ វុាងំ អាយ បានខ្ថលងថា

ពលរដឌក្វៀតណ្តមោែ នសិ្ទនិក្ស្រភីាពកបុងោរនិយ៉យក្ទ ក្បើក្ទាះបីប្បជាជនមានមាត ់ ខ្តមនិអាេនិយ៉យបានក្ែើយ ។ ក្លាកថា ប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តមមានសាទ បន័ោខ្ស្តប្បមាណជាង ៧០០ និងមានសាទ នីយវ៍ទិយទូុរទស្សន ៍ រាបរ់យខ្ត សាទ បន័ទាងំក្ន្ទះ ឋតិក្ៅក្ប្ោមោរប្គប ់ប្គងរបស់្បកសកុមែុយនិស្ថក្វៀតណ្តម ខ្តមយួគត ់។ ក្លាក ក្ែ វាងំ អាយ ខ្ថលងយ៉៉ង

ក្នះថា៖"ប្បជាជនក្វៀតណ្តមរបស់្ក្យើងមានមាត ់ ខ្តមនិអាេនិយ៉យបាន ក្បើក្ទាះបីក្ៅក្វៀតណ្តម មានសាទ បន័ោ ខ្ស្តជាង ៧០០ សាទ នីយទូ៍រទស្សននិ៍ងវទិយរុាបរ់យកក៏្ោយ ខ្តសុ្ទនខ្តជារបស់្បកស និងឋតិក្ៅក្ប្ោមោរប្តួតពិនិតយរបស់្បកស"។

"ក្យើងសូ្មអំពាវន្ទវដល់អបកខ្ដលបានេូលរមួកបុងកផនួពយហុយ៉ប្តាអនថរជាតិក្លើកទី ៤ ក្នះ ោបំ្ទក្យើង ក្ដើមផ ី ជប្មុញឲ្យ ប្កុងហាណូយអនុមតិេាប់ឲ្យមានក្ស្រភីាពកបុងោរក្ធវើបាតុកមែ ។ ក្យើងសូ្មអំពាវន្ទវ ដល់សាទ បន័ពត័ ៌មានទាងំអស់្ខ្ដលមានវតថមាន ថថងក្នះ ជយួ ផសពវផាយអំពីសាទ នភាពពិតថនោរ រកំ្លាភសិ្ទនិមនុស្ស ប្បជាធិបក្តយយប្តូវបានក្គជានឈ់ល ី ក្ៅកបុងប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម" ។ ក្នះជាក្ស្េកឋីអំពាវន្ទវរបស់្ក្លាក ក្ែ វុាងំ អាយ បានខ្ថលងក្ៅោន់អបកេូលរមួកបុងពិធីពយហុយ៉ប្តា ។ សូ្មបញ្ជជ កថ់ា កផនួពយហុយ៉ប្តា

ដូេោប ក្នះ បានប្បារពនក្ៅទីប្កុងប៉ារស៍ី្ ប្បក្ទស្បារាងំ ចាបក់្ផថើមក្េញដំក្ណើ រពីសាទ នីយក៍្ស្រភីាព Grenelle ក្ឆ្នោ ះក្ៅោនសួ់្នសិ្ទនិមនុស្ស Trocadéro ។ ក្ៅទីប្កុង Berlin ប្បក្ទស្អាលលីមង៉ ់ចាបក់្ផថើមក្េញដំក្ណើ រពី Checkpoint Charlie ក្ឆ្នោ ះក្ៅក្ខ្លល ងទាវ រ Branden burger ៕

ពយហុយារាអនារជាត្ិចដើមបរីរជាជាត្ិរត្ូវចេជិះជាន់ ត្ពីទំព័រចដើម

ក្លាក ថាេ ់ក្វៀន (ក្វវង) ប្បធ្លនស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមប្បចាទំវីបអឺុរបុ និងប្ពះស្ងឃខ្មែរក្ប្ោមក្ៅកបុងកផនួពយហុយ៉ប្តាន្ទទីប្កងុប៉ារស៍ី្ ប្បក្ទស្បារាងំ ោលពីថថងទី ២២ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ។

តាមរយៈោរក្ធវើកផនួពយហយ៉ប្តាអនថរជាតិក្លើកទី ៤ ក្នះ ក្យើងេងក់្ ើញ មានពលរដឌអឺុរបុនឹងមានោរភាញ ករ់ឭក ក្ហើយេូលរមួកបុងោរោរពារសិ្ទនិមនុស្ស ោនខ់្តក្ប្េើនក្ែើង

ក្ប្ពាះក្យើងគិតថា ោរក្ថាក លក្ទាស្ជាលកខណៈរមួៗ ឬសុ្មៗកច៏ាបក់្ផថើមក្េញ សំ្ក្ែងោបំ្ទក្ោយឯកឯងគឺជាភាពមវះេក្ន្ទល ះមយួ ។ ដូក្េបះ លែមដល់ក្ពលខ្ដលប្បក្ទស្អឺុរបុភាញ កម់លួន ក្ធវើោរក្បថជាញ េិតថតាមរយៈពលរដឌរបស់្មលួនក្ហើយ ។ ក្លាក Olita Vincenzo

ក្ោយ ទីន ហាោរយ៉ី៉/RFA ក្េញផាយ ០៦ តុលា ២០១១ ពលរដឌខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ថវីតផតិខ្ត

រស់្ក្ៅក្ប្ោមោរោនោ់ប ់ របស់្ក្វៀតណ្តមទាងំប្ស្ុងកក៏្ោយ បានពាយ៉មរកាភាសាខ្មែរបានក្ប្េើន ។ ប្បជាពលរដឌខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ន្ទ

ក្ពលបេចុបផនបអះអាងថា ពកួោតរ់កាប្បថពណីទំក្នៀមទមាល ប ់ និងភាសានិយ៉យមយួេំននួបាន មនិក្ប្បើភាសា ក្វៀតណ្តមក្ន្ទះក្ទ ក្ទាះបីជាពកួោត់រស់្ក្ៅកបុងរបបប្គបប់្គង ក្ោយរោឌ ភ ិ បាលក្វៀតណ្តមកឋី ។ ពីមយួជំន្ទនក់្ៅ

មយួេំន្ទន ់ ពកួោតប់ានរកាប្បថពណី ទំក្នៀមទមាល ប ់ និងភាសានិយ៉យ ដូេជាោរក្ៅទីតាងំ ឬ ទីកខ្នលង និងក្ៅក្ឈ្លែ ះនំមយួេំននួ ពកួោតម់និក្ៅតាមភាសាក្វៀតណ្តមក្ទ ។ អតីតន្ទយទាហានរណសិ្រសរកំ្ោះ

ជាតិកមោុជា ក្លាក លឹម សំ្បូរ បានក្រៀបរាបថ់ា ថវីតផតិខ្តោតប់ានមករស់្ក្ៅកបុងប្បក្ទស្កមោុជាអស់្រយៈ ក្ពលជាង ៣០ ឆ្នប ំមកក្ហើយកឋី ប៉ុខ្នថោតក់្ៅ

ខ្តមានទំន្ទកទំ់នងលអជាមយួប្បជាពលរដឌខ្មែរក្ៅទឹកដីកំក្ណើ ត ក្ហើយករ៏កាភាសានិយ៉យ និងោរបក្ញ្ចញសូ្រសំ្ក្ែងឬក្ៅថាតងនិ់យ៉យដខ្ដល ។ ក្លាក លឹម សំ្បូរ បានក្លើកក្ែើង

ថា ក្លាកស្ក្ងកតក្ ើញប្បជាពលរដឌរស់្ក្ៅរាជធ្លនីភបកំ្ពញ បានក្ៅទីកខ្នលង និងក្ឈ្លែ ះនំមលះមុស្ពីខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម។ ក្លាកបានក្លើកឧទាហរណ៍ដូេជា ោរក្ៅ ក្ដឿងខ្ហមផារ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា

ប្េកផារ ។ នំបាញ់ខ្វវ ជាភាសាក្វៀតណ្តម ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា នំចាកអំ់ខ្បង បាញ់ឈូយក្នឿក កដូ៏េោប ខ្ដរ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅ នំអខ្ណឋ តទឹក ជាក្ដើម ។ ប្ពះក្ៅអធិោរវតថមយួក្ៅខ្មប្តប្ក

មនួស្ សំុ្មនិបក្ញ្ចញក្ឈ្លែ ះ មានក្ថរដីោថា ក្ៅមានក្ឈ្លែ ះនំជាក្ប្េើនក្ទៀត ខ្ដលប្បជាពលរដឌក្ៅទីប្កុងភបកំ្ពញ ឬ ក្ៅប្បក្ទស្កមោុជា ក្ៅមុស្ោប នឹងខ្មែរក្ប្ោម មានដូេជា បខ្ងអមជាដូវ ខ្មែរ

ក្ប្ោមក្ៅថា បបរស្ខ្ណឋ ក ។ នគរ បាលេរាេរ ផ្ទក អបកក្ធវើដំក្ណើ រ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា នគរបាលពិនយ័ ឬ ពិនយ័ តាមេាប ់។ ក្ទាះបីជាយ៉៉ងណ្តកក៏្ោយ ប្ពះ

អងគមានក្ថរដីោបខ្នទមថា ោរទទលួឥទនិពលពីក្វៀតណ្តម គឺក្ជៀស្មនិផុតក្ទទាងំខ្មែរកណ្តឋ ល ទាងំខ្មែរក្ប្ោម ពីក្ប្ពាះថា ប្បជាពលរដឌខ្មែរក្ប្ោមជាក្ប្េើនរស់្ក្ៅក្លើទឹកដីកំក្ណើ តរបស់្មលួនក្ន្ទះ បានបាតប់ងភ់ាសានិយ៉យរបស់្មលួន

ឥទធិពលចវៀត្ណាមចៅចលើខ្មមរចរោមនិងខ្មមរកណាា ល

ត្ចៅទំព័រ ៤ ោរក្ៅ ក្ដឿងខ្ហមផារ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា ប្េកផារ ។ នបំាញ់ខ្វវ ជាភាសាក្វៀតណ្តម ខ្មែរក្ប្ោម

ក្ៅថា នចំាកអ់ខំ្បង បាញ់ឈូយក្នឿក កដូ៏េោប ខ្ដរ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅ នអំខ្ណឋ តទកឹ ជាក្ដើម ។

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៤ ព័ត្៌មានជាត្ិ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

សហព័នធខ្មមរកមពុជាចរោមជួរសមាេមជនជាត្ិថ្ត្ចៅរដឋថ្អអូវ៉៉

ប្បតិភូស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមមយួប្កុមបានក្ធវើដំក្ណើ រក្ៅទស្សនកិេចក្ប្ៅផលូវោរក្ៅភូមរិបស់្ជនជាតិថត (Tai) ន្ទរដឌថអអូវ៉ា ស្ហរដឌអាក្មរកិ បន្ទធ បពី់បានបញ្ចបកិ់េចប្បជំុរបស់្មលួនមយួក្ដើមផ ីបក្ងកើតសាខ្លស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ៅរដឌថអអូវ៉ា ក្ែើងវញិោលពីថថងទី ១៥ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ កនលងក្ៅក្នះ ។ ដំក្ណើ រទស្សនកិេចក្នះ ប្តូវបានសាវ គមនពី៍ប្កុមជនជាតិថត និងប្កុមជនជាតិមយួក្នះបានក្ស្បើដល់ស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមជយួ ខ្ណន្ទមំលួនឲ្យបានេូលជាស្មាជិកថនអងគោរប្បជាជាតិោែ នតំណ្តង ក្ៅោតថ់ា UNPO ន្ទក្ពលអន្ទគត ។

ក្ោយ សឺ្ង មាលា ប្បភពពីស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម

បានឲ្យដឹងថា ប្បតិភូរបស់្មលួនមយួប្កុមបានជបួសំ្ក្ណះសំ្ណ្តលោប ជាមយួនឹងតំណ្តងប្កុមជនជាតិថត ក្ៅក្ៅរដឌថអអូវ៉ា ស្ហរដឌអាក្មរកិ និងប្តូវបានប្កុមជនជាតិមយួក្នះក្ស្បើឲ្យប្បតិភូស្ហ ពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ជយួ ខ្ណន្ទមំលួនឲ្យបានេូលជាស្មាជិកអងគោរប្បជាជាតិោែ នតំណ្តង ក្ៅោតថ់ា UNPO ន្ទក្ពលអន្ទគត ។ ប្បភពបានប្បាប ់ សារពត័ម៌ាន

ថប្ពនគរ ថា ដំក្ណើ រទស្សនកិេចក្នះ មានក្លាក ថាេ ់ ង៉ុក ថាេ ់ ប្បធ្លនប្បតិបតថិស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម និង ប្ពះក្តជ ប្ពះគុណ ធីធី ធក្មាែ អគគក្លខ្លធិោរស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម រមួជាមយួប្កុមគណៈកមែោរស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ខ្ដលក្ទើបខ្តប្តូវបានខ្តងតាងំថែី បានជបួសំ្ក្ណះសំ្ណ្តោប ជាមយួប្កុមជនជាតិថត អំពីបញ្ជា សិ្ទនិមនុស្ស និងប្ពឹតថិោរណ៍នក្យ៉បាយ ខ្ដលក្កើតក្ែើងថែីៗក្ៅកបុងប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម កបុងន្ទមជាប្កុមជនជាតិក្ដើមខ្ដលមកពីប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តមដូេោប ក្ដើមផខី្ស្វងរកគនលះរមួោប មយួក្ធវើោរជប្មុញឲ្យរោឌ ភបិាលបកសកុមែុយនិស្ថក្វៀតណ្តម ក្ោរពសិ្ទនិជនជាតិរបស់្មលួន ខ្ដលកំពុងខ្តរស់្ក្ៅក្ប្ោមនឹមអាណ្តនិគមយួនស្ពវថថង ។

ប្បភពបានបនថក្ទៀតថា ក្ៅកបុងកិេចសំ្ក្ណះសំ្ណ្តលក្ន្ទះ ប្បតិភូស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមកប៏ានប្បាបប់្តួស្ៗដល់ប្កុមជនជាតិថតបានប្ជាបនូវប្បវតថិ និងោរតសូ៊្របស់្ខ្មែរក្ប្ោម ក្ដើមផរីកានូវអតថស្ញ្ជដ ណជាតិឲ្យបានគងវ់ងសរហូតមកដល់ស្ពវថថង មណៈខ្ដលរបបប្គបប់្គង យួន តាងំពីអតីតរហូតមកដល់បេចុបផនបក្ៅខ្តរកវធីិក្ដើមផរីលំាយពូជសាស្នខ៍្មែរក្ប្ោមជានិេច ។ ថត (Tay) ជាជនជាតិភាគតិេ

មយួកបុងបណ្តថ ជនជាតិភាគតិេ និងជនជាតិក្ដើមទាងំ ៥៣ ក្ៅកបុងប្បក្ទស្ក្វៀត ណ្តម ។ ស្ពវថថងជនជាតិថតខ្ដលកំពុង

និរក្ទស្មលួនក្ៅក្ប្ៅប្បក្ទស្ មានក្ប្េើនណ្តស់្ ក្ប្ពាះក្ប្ោយពីប្បក្ទស្ក្វៀត ណ្តមបានប្គបប់្គងទាងំប្ស្ុង ក្ោយរបបកុមែុយនិស្ថចាបត់ាងំពីថថងទី ៣០ ខ្មក្មសា ឆ្នប ំ១៩៧៥ មក ប្កុមជនជាតិថតប្តូវបានអាជាញ ធរក្វៀតណ្តម ស្ពវថថង ចាតទុ់កថា ជាសំ្ណល់របស់្ស្ងគមចាស់្ បារាងំ អាក្មរកិោងំ ក្ហើយចាប ់ពកួក្គក្ៅញាតគុ់ក ក្ដើមផកី្ធវើោរលតដំ់និងលាងមរួកាល ខ្ដលកតាថ ទាងំក្នះក្ហើយបានជប្មុញឲ្យក្គន្ទោំប ក្ភៀស្មលួនក្េញពីរបបផ្ទថ េោ់រយួន ោនខ់្តក្ប្េើនក្ែើង ។ ស្ពវថថង ក្ៅប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម

មានជនជាតិក្ដើម និងជនជាតិភាគតិេទាងំអស់្េំននួ ៥៣ ក្បើរាបទ់ាងំជនជាតិយនួ ឬ កិញ មយួក្ទៀត គឺ ៥៤ ។ បណ្តឋ ជនជាតិក្ដើមនិងភាគតិេទាងំក្នះ យ៉៉ងក្ហាេមានជនជាតិេំននួ ៣ គឺ ខ្មែរក្ប្ោម ម៉ុងតាញ៉ា និង ម៉ុង (Hmong) បានេូលជាស្មាជិកអងគោរ ប្បជាជាតិោែ នតំណ្តង (U N P O ) ក្ហើយប្បសិ្នក្បើ ក្ៅក្ពលអន្ទគតជនជាតិថត (Tay) បានេូលជាស្មាជិកមយួក្ទៀត គឺក្ែើងដល់ ៤ ។ ខ្មែរក្ប្ោមជាជនជាតិក្ដើមថនខ្ដនដី

កមោុជាក្ប្ោម ឬ ភាគខ្លងតផងូប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម , ម៉ុងថតញ៉ា ជាប្កុមជនជាតិ

ក្ដើមក្ៅតំបនម់ោងរ់ាបភាគកណ្តឋ លក្វៀតណ្តម, ម៉ុង (Hmong) ជាជនជាតិក្ៅភាគខ្លងក្ជើងប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម និងថត(Tay) ជាជនជាតិក្ៅតាមតំបនភ់បភំាគកណ្តឋ លថនក្វៀតណ្តមខ្ដរ ។ កបុងករណីជនជាតិទាងំ ៤ ក្នះ បានរបួរមួោប ក្ធវើោរតសូ៊្ក្ដើមផកី្ស្រភីាព និងសិ្ទនិស្ក្ប្មេវាស្ន្ទមលួនក្ោយមលួនឯង របស់្ពកួក្គពី របបរបកសកុមែុយនិស្ថក្វៀតណ្តមក្ន្ទះ កឋីស្ងឃមឹនឹងផថល់ដល់ពកួក្គ ន្ទក្ពល អន្ទគតជាមនិខ្លន ។ អងគោរ ប្បជាជាតិ ោែ នតំណ្តង

ខ្ដលមានក្ឈ្លែ ះក្ពញ ជាភាសាអង ់ក្គលស្ថា Unrepresented Nations and Peoples Organization ជាអងគោរអនថរជាតិមយួ បានបក្ងកើតក្ែើងក្ដើមផ ីោរពារសិ្ទនិក្ស្រភីាព និងក្ធវើោរតសូ៊្ក្ោយស្នថិវធីិ ក្ដើមផជីប្មុញឲ្យជនជាតិក្ដើមន្ទន្ទក្ៅជំុវញិពិភពក្លាក បានរេួផុតពីោរជិះជានពី់របបអាណ្តនិគម ថនរោឌ ភបិាលជាស្មាជិកអងគោរស្ហប្ប ជាជាតិ ស្ពវថថង ។ ខ្មែរក្ប្ោមបានេូលស្មាជិកអងកោរប្បជាជាតិោែ នតំណ្តង ោលពីថថងទី ១៥ ខ្មកកកោ ឆ្នប ំ២០០១ ក្ោយស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ឬ Khmers Kampuchea - Krom Federa t ion ក្ៅោតត់ាមភាសាអងក់្គលស្ថា KKF ៕

របូថតអនុស្ាវរយីកិ៍េចប្បជំុបក្ងកើតសាខ្លស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមជាថែីក្ៅរដឌថអអូវ៉ា ស្ហរដឌអាក្មរកិ ោលពីថថងទី ១៥ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ។

ខ្ដរ ក្ោយសារខ្តពកួោតម់យួេំននួេូលក្រៀនភាសាក្វៀតណ្តម តាងំពីក្កែង និងមយួេំននួក្ទៀតមនិដឹងថា ក្តើខ្មែរពីក្ដើមក្ៅដូេក្មឋេ ដូេជាខ្ផលក្ឈើមយួេំននួជាក្ដើម ពកួោតក់្ៅតាមភាសា ក្វៀតណ្តម ។ បខ្នទមពីក្លើក្នះក្ទៀត ប្កុមប្បជា

ពលរដឌខ្មែរក្ប្ោមបានពនយល់ថា ប្ពះក្ៅអធិោរវតថ ឬ ប្ពះស្ងឃនីមយួៗ ខ្ដលជាក្មដឹកន្ទសំាស្ន្ទប្ពះពុទនបានពាយ៉មខ្ណន្ទ ំ និងបក្ប្ងៀនអំពីប្បថពណីទំក្នៀមទមាល បរ់បស់្មលួន មនិឲ្យបាតប់ងក់្ទ ពិក្ស្ស្ភាសានិយ៉យ ពីក្ប្ពាះថា ោរក្ៅក្ឈ្លែ ះនំ ឬទីតាងំណ្តមយួក្ន្ទះ ក្បើសិ្នជាពាកយខ្មែរមាន ក្ហើយក្គមនិក្ៅតាមខ្មែរក្ទក្ន្ទះ មនិយូរមនិឆ្នប ់ ពាកយទាងំក្ន្ទះនឹងបាតប់ង ់ ។ ក្ហើយបញ្ជាសំ្ខ្លន ់ ក្គប្ពួយបារមភេំក្ពាះក្កែងៗ

ជំន្ទនក់្ប្ោយ ពកួោតនឹ់ងក្ៅតាមទមាល បពី់ឪពុកមាឋ យ ឬ ស្ងគមខ្ដលជាកតាថ ក្ធវើឲ្យពាកយខ្មែរបាតប់ង ់ ក្បើសិ្នជាពកួោតម់និន្ទោំប ខ្ថរកាក្ទក្ន្ទះ ។

ក្លាក សឺ្ន សូ្ខ្បរ៊ ៍ ជាឧតឋមប្បឹកាផ្ទធ ល់ប្ពះមហាកសប្ត ។ ក្លាកមានប្បសាស្នថ៍ា ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ៅកបុងស្តវតសទី ១៩ ក្គបានខ្ថរកាប្បថព ណីទំក្នៀមទមាល ប ់ និងភាសាខ្លល ងំោល ដូក្េបះទំក្នៀមទមាល ប ់ និងភាសានិយ៉យបានបនសល់ទុកដល់ជំន្ទនប់េចុបផនប ។ ក្ោយខ្ែកស្ប្មាបប់្បក្ទស្កមោុជា

វញិ មានវបិតថិនក្យ៉បាយជាក្ប្េើនដំ ណ្តកោ់ល ក្ហើយកមោុជាង្ហយនឹងទទលួឥទនិពលពីបរក្ទស្ មនិថាក្វៀតណ្តមក្ន្ទះក្ទ ោរក្ប្បើភាសានិយ៉យ

កមោុជាអាេទទលួឥទនិពលពីបារាងំ និងថថជាក្ដើម ។ ប្បធ្លន ស្ហពន័នខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម

ក្ៅប្បក្ទស្ោណ្តោ ក្លាក ថាេ ់ង៉ុក ថាេ ់ បានឲ្យដឹងថា ោរក្ប្បើភាសាខ្មែរក្នះ គរួខ្តវលិក្ៅក្មើលវេន្ទនុប្កមស្ក្មឋេ ស្ងឃ ជនួ ណ្តត វញិ ជាោរប្បក្ស្ើរ ។ ក្លាកបញ្ជជ កេំ់ក្ពាះបញ្ជាក្ៅនំខ្នកមយួេំននួ តាមក្វៀតណ្តមក្នះ វាអាេមកពីក្វៀតណ្តមេូលមករស់្ក្ៅប្ស្ុកខ្មែរក្ប្េើនកអ៏ាេថាបាន ។ ោរក្ប្បើពាកយក្វៀតណ្តមមយួេំននួ

ដូេជាោរក្ៅទីកខ្នលង និងក្ឈ្លែ ះនំមលះតាមក្វៀតណ្តមក្ន្ទះ ក្គកតសំ់្ោល់ក្ ើញថា ប្បជាពលរដឌខ្មែរមយួេំននួក្ៅតៗោប ក្គគិតថា ោរក្ៅក្ឈ្លែ ះ

ទាងំក្ន្ទះ ជាពាកយរបស់្ខ្មែរតាងំពីក្ដើមមក ដូេជាក្បនឡាន តាមពិតភាសាខ្មែរក្គក្ៅថាេំណតឡាន ។ តំណ្តងស្ហគមនខ៍្មែរក្ប្ោម បាន

អំពាវន្ទវឲ្យប្បជាពលរដឌខ្មែរទាងំអស់្គរួ ខ្តក្ប្បើពាកយខ្មែរវញិ ក្ហើយកំុក្ប្បើភាសា ក្វៀតណ្តមបនថក្ទៀត ពីក្ប្ពាះថា ក្ឈ្លែ ះនំ ឬក្ៅទីកខ្នលងមយួេំននួក្ន្ទះ ក្គអាេក្ៅតាមភាសាខ្មែរបាន ក្ដើមផកំុីឲ្យក្កែង ៗជំន្ទនក់្ប្ោយ មានទមាល បក់្ៅបនថក្ទៀត មណៈខ្ដលប្បជាពលរដឌកមោុជាមានសិ្ទនិរស់្ក្ៅឯករាជយ មនិមានអបកណ្តោបស្ងកតដូ់េពកួោតរ់ស់្ក្ៅទឹកដីកំក្ណើ តរបស់្មលួន ខ្ដលមានោរប្គប ់ប្គងក្ោយរោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តមក្ន្ទះ៕

ត្មកពីទំព័រ ៣ បខ្ងអមជាដូវ ខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា បបរស្ខ្ណឋ ក ។ នគរបាលេរាេរ ផ្ទក អបកក្ធវើដំក្ណើ រខ្មែរក្ប្ោមក្ៅថា នគរបាលពិនយ័ ឬ ពិនយ័ តាមេាប ់។

ពិនយ័ នងិ ផាក ពិន័យ --នៃ ស.ំ បា. ( ៃ. )

(វៃិយ) វៃ័ិយគ ឺ ច្បាប់ប្បដៅអពីំរដបៀបហាត់កាយវាចាឲ្យរាបសា, ច្បាប់ណែនា ំឲ្យរក្សាសីលសិកាា ។ ណមែរដប្បើពាក្សយពិៃ័យ ដៃះច្បដំពាះណតការបង្គា ប់ ឬ ដាក់្សក្សហិំត (លក់្ស) ឲ្យបង់ប្បាក់្សជាប្បដោជៃ៍ឃ្លា ងំរាជការតាមដោសដលែើស : ប្តូវមាៃពិៃ័យ...; ទទួលពិៃ័យ...។ ដប្ច្បើៃដប្បើជា ក្ស.ិ ជាង : ពិៃ័យតាមដោសដលែើស ...។

ផាក យួៃ ( ក្ស.ិ ) ពិៃ័យលក់្សតាមដោសដលែើសក្សៃាងបញ្ញតត ិ។

វេន្ទនុប្កមខ្មែរ

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៥ អនារជាត្ ិ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

ក្ោយ ថាេ ់ប្បីជា ក្គឿន ោរតាងំពិពរ័ណ៍សិ្លផៈមយួបាន

ប្បប្ពឹតថក្ៅក្ៅទីប្កុង Dharamsala ថនប្បក្ទស្ឥណ្តឍ បានអនុញ្ជដ តឲ្យពលរដឌ ទីក្បតនី៍រក្ទស្មលួនមានឱោស្បានោក់ក្ជើងឈរក្លើដីមាតុភូមរិបស់្មលួន ជា ក្លើកដំបូង ។ សិ្លផករជនជាតិទីក្បត ៍ Tenzin

Rigdol បានន្ទដីំេំននួ ២0,000 គីែូ ប្ោមមក ពីខ្ដនដីទីក្បត ៍ ោកត់ាងំក្ៅប្កុង Dharamsala កខ្នលងខ្ដល ស្ក្មថេ ស្ងឃ ោថែ ឡាម៉ា គងក់្ៅនិងជាកខ្នលងោរយិ៉ល័យរោឌ ភបិាលនិរ ក្ទស្ទីក្បត ៍ ក្ដើមផកី្ធវើោរតាងំពិពរ័ណ៍ សិ្លផៈរបស់្មលួន ។ ជនជាតិទីក្បតប៍្បមាណ ៦.០០០

ន្ទក ់ បានមកេូលរមួកបុងពិធីតាងំពិពរ័ណ៍របស់្មលួន ខ្ដលបានប្បប្ពឹតថក្ៅោលពីថថងពុធ ទី ២៦ ខ្មតុលា កនលងក្ៅក្នះ ។ មនុស្សជាក្ប្េើន មានោររកំ្ភើប

យ៉៉ងខ្លល ងំក្ពលបានឈរក្លើដីរបស់្មលួនខ្ដលបានន្ទមំកពីទីក្បត ៍។ ពិធីតាងំពិពរ័ណ៍ក្នះមានក្ឈ្លែ ះថា

«ខ្ដនដីក្យើង ប្បជាជាតិក្យើង » ។ ក្លាក Phuntsog Namgyal

អាយុ ៥៧ ឆ្នប ំ បានមានប្បសាស្នថ៍ា

"បានឈរក្លើដីពិតថនខ្ដនដីទីក្បត ៍វាក្ធវើឲ្យមញុ ំមានអារមែណ៍ថាដូេជាបានប្តែប់ដល់ប្ស្ុកកំក្ណើ តរបស់្មលួន បន្ទធ បពី់មញុ ំបានក្ភៀស្មលួនក្េញ ពីប្ស្ុកអស់្រយៈក្ពល ៥១ ឆ្នប កំនលងមក ។ មញុ ំក្កើតក្ៅខ្ដនដីទីក្បត ៍ ចាបត់ាងំពីមញុ ំក្ភៀស្មលួន

ក្េញពីប្ស្ុកកំក្ណើ តន្ទឆ្នប ំ១៩៥៩ មក មញុ ំមនិខ្ដលបានប្តែបក់្ៅប្ស្ុកក្ទ" ។ ក្លាកបានបនថក្ទៀតថា៖ "មញុ ំមាន

អារមែណ៍ថា កបុងក្បះដូងរបស់្មញុ ំ ដូេជាបានកំពុងប្តែបក់្ៅដល់ខ្ដនដីទីក្បត៍របស់្មញុ ំ" ។

មានសំណាង៖ មនុស្សជាក្ប្េើនបានលុតជងគងេុ់ះ

បងួសួ្ងក្ៅេំក្ពាះមុមដី តាងំពិពរ័ណ៍ក្ន្ទះ ។ អបកមលះក្ទៀត បានន្ទោំប ភលកនូ់វរស្ជាតិដី ក្ដើមផបីានផារភាជ បវ់ាស្ន្ទនឹងមាតុភូមរិបស់្មលួន ។

Tsering Dolma អាយុ ២៩ ឆ្នប ំបាននិយ៉យថា៖ "មញុ ំក្កើតក្ៅឥណ្តឍ ក្ប្ពាះក្ហតុក្ន្ទះ ក្នះក្លើកដំបូងក្ហើយខ្ដលមញុ ំបានោកក់្ជើងឈរក្លើដីទីក្បត ៍។ មញុ ំមានអារមែណ៍ថា មលួនមានសំ្ណ្តងខ្លល ងំណ្តស់្ ក្ហើយមញុ ំស្ងឃមឹថា ថថងណ្តមយួ មញុ ំនឹងបានប្តែបក់្ៅទីក្បតម៍ាតុ ភូមរិបស់្មញុ ំវញិជាមនិខ្លន ។ ពិធីតាងំពិពរ័ណ៍ក្នះ វាបានន្ទមំកនូវកថីស្ងឃមឹដល់មញុ ំ"។ សិ្លផករ Tenzin Rigdol មាន

ប្បសាស្នថ៍ា ក្លាកមានអារមែណ៍រកំ្ភើបកបុងន្ទមក្លាកជាមាច ស់្ ថនពិធីក្នះក្ប្ោយពីឳពុករបស់្ក្លាកបានលាចាកក្លាកក្នះក្ៅ កបុងមណៈខ្ដលកំពុង និរក្ទស្មលួនក្ៅឥណ្តឍ និងក្ៅខ្តមនិទានប់ានស្ក្ប្មេក្ោលបំណង កបុងោរក្ធវើមាតុភូមនិិវតថកបុងក្ពលេុងក្ប្ោយ ថនជីវតិ ។ ក្ៅក្លើស្ោកដីមយួខ្ដលក្គបានន្ទំ

យកមកប្បក្គនស្ក្មឋេស្ងឃ ោថែ ឡា

ម៉ា និងប្តូវបានស្ក្មថេ ស្ងឃ ោថែ ឡាម៉ា គូរជាអកសរទីក្បតនូ៍វពាកយថា «ទីក្បត»៍ ក្ៅក្លើដីក្ន្ទះ ។ ក្លាក R i g d o l បានមាន

ប្បសាស្នថ៍ា "មញុ ំពិតជារជំលួអារមែណ៍ណ្តស់្ ក្ពលបានក្ ើញ ស្ក្មឋេ ស្ងឃ ោថែ ឡាម៉ា ប្ទងប់ានគូរអកសរយ៉៉ងសាមញ្ដ និងរងឹមាបំំផុតក្ៅក្លើថផធដី ជាសារមយួបញ្ជជ កថ់ា វាជាទីក្បត ៍ ខ្ដនដីជាទីប្ស្ឡាញ់របស់្ប្ពះអងគ និងរបស់្ក្យើងទាងំអស់្ោប " ។ សិ្លផករ Tenzin Rigdol មនិ

បានបញ្ជជ កថ់ា ដីក្នះមលួនបានយកមកពីកខ្នលងណ្តមយួ ក្ៅកបុងខ្ដនដីទីក្បត ៍និងបានយកមកក្ោយរក្បៀបណ្តក្ន្ទះក្ទ ក្ប្ពាះបារមភពីស្នថិសុ្ម ។ ខ្តក្ទាះយ៉៉ងក្នះកថី ក្លាកបានបញ្ជជ ក ់ ក្លាកបានថតជាខ្មសវកី្ដអូ នូវស្កមែភាពទាងំ អស់្ក្នះខ្ដរ ក្ហើយខ្មសវកី្ដអូក្នះ នឹងប្តូវបានផសពវផាយន្ទក្ពលអន្ទគត ។ ក្លាក R i g d o l បានមាន

ប្បសាស្នថ៍ា ក្លាកនឹងពឹងប្បជាជនទីក្បតខ៍្ដលបានមកេូលរមួ ជយួ ក្រៀបេំយកដីក្នះក្ៅរកាទុក ក្ៅផធះរបស់្មលួនក្ប្ោយពីកមែវធីិបានបញ្ចប ់៕

ជនជាត្ិទីចរត្៍និរចទសរារ់ពាន់នាក់ប្តនឈានចជើងជាន់ចលើដីកំចណើ ត្

ជនជាតិទីក្បតនិ៍រក្ទស្មលួនរាបព់ានន់្ទកប់ានលុតជងគងនិ់ងភលករ់ស្ជាតិដី ខ្ដលបានន្ទមំកពីមាតុភូមរិបស់្មលួន ។ របូថតៈ BBC

បានឈរក្លើដីពិតថនខ្ដនដីទីក្បត ៍វាក្ធវើឲ្យមញុ ំមានអារមែណ៍ថា ដូេជាបានប្តែបដ់ល់ប្ស្ុកកំ ក្ណើ តរបស់្មលួន បន្ទធ បពី់មញុ ំបានក្ភៀស្មលួនក្េញពីប្ស្ុកអស់្រយៈក្ពល ៥១ ឆ្នប កំនលងមក ។ មញុ ំក្កើតក្ៅទីក្បត ៍ចាប់តាងំពីមញុ ំក្ភៀស្មលួនក្េញពីប្ស្ុកកំក្ណើ តន្ទឆ្នប ំ ១៩៥៩ មក មញុ ំមនិខ្ដលបានប្តែបក់្ៅប្ស្ុកក្ទ ។ ក្លាក Phuntsog Namgyal

សកមមជនសទិធិមនុសស ២ ររូ ប្តនទទួលពានរង្វា ន់សទិធិមនុសសចវៀត្ណាម ២០១១ ក្ោយ ថាេ ់ជំក្រឿន ពានរង្ហវ នប់្បចាឆំ្នប រំបស់្បណ្តថ ញ

សិ្ទនិមនុស្សក្វៀតណ្តម (Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam) ខ្ដលមាន ោរយិ៉ល័យក្ៅរដឌោលីហវញ៉ា (Calif ornia) ស្ហរដឌអាក្មរកិ ឆ្នប កំ្នះ នឹងជូនដល់ក្លាក កូវ ហវ៊ី ហា ក្ៅ និងអបកតសូ៊្ក្ដើមផបី្បក្យ៉ជនក៍មែករគឺ កញ្ជដ ក្ោ ធី មនិ ហាន ់(Đỗ Thị Minh Hạnh) ។ ពិធីជូនរង្ហវ ននឹ់ងប្បប្ពឹតថក្ៅេំថថង

ទិវាសិ្ទនិមនុស្សអនថរជាតិ ១០ ធបូ ឆ្នប កំ្នះ ក្ៅទីប្កុងខ្មល៉បន៊ (Melbourne) ប្ប ក្ទស្អូស្តសាថ លី ។ ក្លាក ដង ក្វៀត ប្តុង (Đoàn

Việt Trung) ប្បធ្លនគណៈកមែោរផថល់ពានរង្ហវ នប់ានមាន ប្បសាស្នប៍្បាប ់V O A សំ្ក្ែងស្ហរដឌអាក្មរកិជាភាសាយួនោលពីថថងទី ២៤ ខ្មតុលា យ៉៉ងក្នះថា៖ "បណឍិ តេាប ់ ក្លាក កូវ ហវ៊ី ហា ក្ៅ និង កញ្ជដ ក្ោ ធី មនិ ហាន ់អបកទាងំពីរក្នះ ពិតជាស្កថិស្មក្ដើមផ ីបានទទលួបានរង្ហវ នក់្នះ ។ ពកួក្គបានស្ខ្មថងឲ្យក្ ើញនូវោរតសូ៊្ដមុ៏ះមុតនិងោល ហាន ។ កញ្ជដ ហាន ់ ក្ទាះបីក្ពលក្នះមលួន

កំពុងខ្តក្ៅកបុងគុកកថី ខ្តន្ទងក្ៅខ្តរកា

នូវក្ោលជំហររបស់្មលួន េងឲ់្យក្វៀត ណ្តមមានលទនបិ្បជាធិបក្តយយ ក្ស្រ ីភាព និងកមែករមនិប្តវូេាបរ់បស់្រោឌ ភិបាលោបស្ងកត ់ ។ េំខ្ណក ក្លាក កូវ ហ៊វ ី ហា ក្ៅ ប្តវូបានក្គសាគ ល់ជាទូក្ៅតាមរយៈអតទបទដមុ៏តប្ស្េួរបស់្ោត។់ ពានរង្ហវ នខ់្ដលបានផថល់ដល់ពកួក្គក្នះ ប្ោនខ់្តជាជំនូនដតូ៏េមយួ ជានិមែតិរបូនិយ៉យក្ៅោនព់កួក្គ និងញាតិមតិថរបស់្ក្គថា ជនជាតិយនួមនិអាេបំក្ភលេនូវពលិកមែរបស់្ពកួក្គក្ែើយ និងក្លើកតក្មកើងពកួក្គក្ោយក្ស្េកថីក្ោរព"។ ខ្មក្មសា ឆ្នប កំ្នះ ក្លាក កូវ ហ៊វី

ហា ក្ៅ ប្តូវបានតុលាោរប្បជាជនក្វៀតណ្តមប្បោស្ សាលប្កមឲ្យជាបព់នន ន្ទោរ ៧ ឆ្នប ំ ពីបទថា បានក្ឃ្លស្ន្ទប្បឆ្នងំរោឌ ភបិាល ក្ប្ពាះ ក្លាកបានស្រក្ស្រអតទបទជាក្ប្េើនជប្មុញ ឲ្យមានលទនិប្បជាធិបក្តយយនិងសិ្ទនិមនុស្សក្ៅក្វៀតណ្តម។ ោលពីខ្មកុមភៈ ឆ្នប កំ្ៅមញិ កញ្ជដ

ក្ោ ធី មនិ ហាន ់ ប្តូវបានតុលាោរប្ប ជាជនក្វៀតណ្តម ប្បោស្សាលប្កមឲ្យជាបគុ់ក ៧ ឆ្នប ំ ពីបទបងកអស្នថិសុ្មទីសាធ្លរណៈកបុងក្ោលបំណង ប្បឆ្នងំ រោឌ ភបិាលប្បជាជន ថនបកសកមែុយនិស្ថ

ក្វៀតណ្តមតាមមាប្តា ៨៩ ថនេាប់ប្ពហែទណឍ ក្វៀតណ្តម ក្ប្ោយពីន្ទងបានេូលកបុងោរបាេមិតបណត ទាមទារឲ្យក្រាងេប្កផលិត ខ្ស្ផកក្ជើងវនិភង ់(Xí Nghiệp giày Vĩnh Phong) ឋតិក្ៅ

កបុងក្មតថប្ពះប្តពាងំដំក្ែើងប្បាក ់ ខ្មនិងសិ្ទនិរបស់្កមែករ ។ ពានរង្ហវ នសិ់្ទនិមនុស្សក្វៀតណ្តម

(Giải Nhân quyền Việt Nam) ប្តូវបានបក្ងកើតក្ែើងោល ពីឆ្នប ំ ២០០២

ក្ដើមផកី្លើកស្ធួយដល់អបកតសូ៊្មតិក្ោយស្នថិវធីិ ជប្មុញឲ្យមានលទនិប្បជាធិប ក្តយយ សិ្ទនិមនុស្សក្ៅកបុងប្បក្ទស្ក្វៀតណ្តម និងស្ខ្មថងនូវសាែ រតីសាមគគីភាពកបុងោរោបំ្ទរបស់្ជនជាតិយួន ក្ៅក្ប្ៅប្បក្ទស្ដល់អបក ខ្ដលមានោរលះបង់ក្ដើមផបុីពវក្ហតុសិ្ទនិមនុស្ស ក្ៅកបុងប្ប ក្ទស្ក្វៀតណ្តម ។ ក្វៀតណ្តមជាប្បក្ទស្ប្បោនយ់ក

របបកុមែុយនិស្ថខ្ដលដឹកន្ទរំដឌ ក្ោយគណបកសកុមែុយនិស្ថក្វៀតណ្តម ខ្តមយួគតច់ាបត់ាងំពីថថងទី ០២ ខ្មកកកោ ឆ្នប ំ១៩៧៦ មក ក្ប្ោយពីបកសកុមែុយនិស្ថបានទទលួជយ័ជំនះទាងំប្ស្ុង ោលពីថថងទី ៣០ ខ្មក្មសា ឆ្នប ំ១៩៧៥ ។ ក្ប្ោយពីក្វៀតណ្តមបានប្គងប់្គង

ក្ោយរបបកុមែុយនិស្ថ មានក្ស្េកថីរាយោរណ៍ពីអងគោរ ឃ្លល កំ្មើលសិ្ទនិមនុស្សអនថរជាតិ អងគោរសិ្ទនិមនុស្សខ្មែរក្ប្ោមក្ៅក្ប្ៅប្បក្ទស្ និង ប្កសួ្ង ោរបរ ក្ទស្ហរដឌអាក្មរកិជាក្ដើមថា រោឌ ភ ិ បាលក្វៀតណ្តម មានោររកំ្លាភសិ្ទនិមនុស្ស និងក្រ ើស្ក្អើងពូជសាស្នយ៉៍៉ងធងនធ់ងរក្លើពលរដឌយួន និងជនជាតិក្ដើមខ្មែរក្ប្ោមក្ៅខ្ដនដីកមោុជាក្ប្ោម ឬភាគ ខ្លងតផងូក្វៀតណ្តម ៕

កញ្ជដ ក្ោ ធី មនិ ហាន ់(ក្វវង) និង ក្លាក កូវ ហវ៊ី ហា ក្ៅ ។

ពានរង្ហវ នខ់្ដលបានផថល់ដល់ពកួក្គក្នះ វាប្ោន់ខ្តជាជំនូនដតូ៏េមយួ ជានិមែតិរបូនិយ៉យក្ៅោនព់កួក្គនិងញាតិមតិថរបស់្ក្គថា ជនជាតិ

យួនមនិអាេបំក្ភលេនូវពលិកមែរបស់្ពួកក្គក្ែើយ និងក្លើកតក្មកើងពកួក្គក្ោយក្ស្េកថីក្ោរព ។ ក្លាក ដង ក្វៀត ប្តងុ

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៦ កំណត្់ចហត្ុ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

កំណតក់្ហតុស្ឋីអំពីមស្តនថីអងគោរស្ មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម េូលជបួមស្តនថីឧតថមស្បងោរថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ប្បចាកំមោុជា ក្ដើមផកី្ស្បើសំុ្ ជយួ អនថរាគមនក៍្ៅសាទ នទូតក្វៀតណ្តមប្បចាកំមោុជា ។ ឆ្នប ពីំរពានដ់បម់យួ ថថងទីដប់

ប្បាបំនួ ខ្មតុលា ក្វលាក្ម៉ាង ២ និង ៣០ ន្ទទី ក្ៅទីសាប កោ់រថនឧតថមស្បងោរអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ោរយិ៉ល័យប្បចាបំ្ពះរាជាណ្តេប្កកមោុជា មស្តនឋីតំណ្តងឲ្យអងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមទាងំ ៨ របូ ដឹកន្ទកំ្ោយឯកឧតថម យនឋ ថារ ៉ ូ បានេូលជបួតំណ្តងឧតថមស្បងោរ ថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ោរយិ៉ល័យប្បចាកំមោុជា ឬ ក្ៅោតជ់ាភាសាអងក់្គលស្ថា UNH CHR ក្ដើមផកី្ធវើក្ស្េកឋីរាយោរណ៍ អំពី សាទ នភាពសិ្ទនិមនុស្ស ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ខ្ដលកំពុងរស់្ក្ៅក្លើទឹកដីកមោុជាក្ប្ោម (ក្វៀតណ្តមខ្លងតផងូបេចុបផនប) និងក្ស្បើសំុ្ោរផថល់អនុសាស្ន ៍ ពីឧតថមស្បងោរ ថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្សក្ដើមផកី្ធវើោរតសូ៊្មតិ ខ្ស្វងរកសិ្ទនិជូនខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ មស្តនឋីតំណ្តងអងគោរស្មាគមខ្មែរ

កមោុជាក្ប្ោមទាងំ ៨ របូក្ន្ទះមាន៖ ១/ ប្ពះក្តជប្ពះគុណ ក្ៅ សុ្ផ្ទត

អនុប្បធ្លនស្មោន័នស្មណនិស្សតិ - និស្សតិខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ ២/ ប្ពះក្តជប្ពះគុណ គឹម សីុ្សំ្

ណ្ត អនុប្បធ្លនបណ្តឋ ញយុវជនខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ ៣/ ឯកឧតថម យនថ ថារ ៉ ូ ប្បធ្លន

មជឈបណឍ លវបផធម ៌ ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម និងជាស្មាជិករដឌស្ភាថនប្ពះរាជាណ្ត េប្កកមោុជា ។ ៤/ ក្លាក ថាេ ់ សុ្វណត ប្បធ្លន

ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមនិងអភវិឌណន។៍ ៥/ ក្លាក សឺ្ន ក្យឿង ន្ទយក

ប្បតិបតថិ ថនស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ក្ដើមផសិី្ទនិមនុស្សនិងអភវិឌណន ៍។ ៦/ ក្លាក ថាេ ់ ខ្ែន អគគក្លខ្ល

ធិោរ ថនស្មាគមប្ពះស្ងឃខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ ៧/ ក្លាក សុ៊្ន សុ្ផ្ទ ន្ទយកកមែ

វធីិសំ្ក្ែងខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមនិងជាក្លខ្ល ធិោរអងគោរស្តស្ឋីខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ ៨/ ក្លាក លី ឈួន ចាងហាវ ង

សារពត័ម៌ាន ថប្ពនគរ ។ រឯីភាគីខ្លង UNHCHR មាន

ក្លាក សឺ្ន សាលី ជាមស្តនឋីទទលួបនធុកអងគោរស្ងគមសីុ្វលិ ទទលួសាវ គមន ៍ មស្តនឋីអងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ទាងំ ៨ របូក្ន្ទះ ។

ជាកិេចចាបក់្ផថើម ឯកឧតថម យនឋ ថារ ៉ ូ បានមានប្បសាស្នក៍្ោយក្លើកក្ែើង អំពីសាទ នភាពខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ជប្មាប ក្លាក សឺ្ន សាលី តំណ្តងឲ្យ UNHCHR ថា សាទ នភាពសិ្ទនិមនុស្ស សិ្ទនិជនជាតិក្ដើមរបស់្ប្ពះស្ងឃ និងប្ប ជាពលរដឌខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ប្តូវបានរកំ្លាភយ៉៉ងធងនធ់ងរ ពីសំ្ណ្តករ់ោឌ ភ ិ បាលក្វៀតណ្តម ។ ឯកឧតថម បានមានប្បសាស្នថ៍ា ខ្មែរក្ប្ោមបានបាតប់ង់សិ្ទនិពលរដឌ សិ្ទនិទទលួបាននូវោរអបរ់ ំ។ ទាកទ់ងក្ៅនឹងវស័ិ្យសាស្ន្ទ ក្វៀតណ្តម បានរលំាយវតថអារាមប្ពះពុទនសាស្ន្ទខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម និងោរលុបបំបាតភ់ាសាខ្មែរ ជាពិក្ស្ស្ក្ៅក្មតថកំពងឫ់ស្ស ី ខ្ដលក្វៀតណ្តមក្ៅថា Ben Tre ប្ពមទាងំោររតឹតផតិសិ្ទនិ ក្ផសងៗក្ទៀត ដូេជាកុលបុប្តខ្មែរក្ប្ោមខ្ដលមានបំណងេូលបសួ្ប្តូវខ្តសំុ្ោរអនុញ្ជដ តេាបពី់រោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តម ។ វស័ិ្យវបផធម ៌ កប៏្តូវបានក្វៀតណ្តមខ្ប្បោថែ ។ រឯីវស័ិ្យក្ស្ដឌកិេច ឯកឧតថមបានមានប្បសាស្នថ៍ា ក្វៀត ណ្តម បានបក្ងកើតខ្ផនោរក្កងប្បវញ័្ច ន៍ផលប្បក្យ៉ជនពី៍ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមឲ្យក្ៅជនជាតិយួន ។ េំក្ពាះវស័ិ្យអបរ់រំបស់្ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ៅកមោុជាវញិ ឯកឧតថម បានមានប្បសាស្នថ៍ា រោឌ ភបិាលខ្មែរមនិបានទទលួសាគ ល់ស្ញ្ជដ បប្ត របស់្ ប្ពះស្ងឃខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ក្ដើមផឲី្យប្ពះស្ងឃខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមបានេូលក្រៀនបនថ ក្ៅកមោុជាក្ែើយ ។ ឯកឧតថបានជប្មាបក្ទៀតថា អងគ

ោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមេំននួ ១១ សាទ បន័បានក្ធវើនិងេុះហតទក្លខ្ល រមួោបក្លើលិមិតមយួ ក្ផញើជូនរោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តម តាមរយៈសាទ នទូតក្វៀតណ្តមប្បចាកំមោុជា ក្ដើមផកី្ស្បើឲ្យរោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តមចាតវ់ធិ្លនោរជាបន្ទធ ន ់ ពិនិតយក្លើសាទ នភាពសិ្ទនិមនុស្ស និងសិ្ទនិជនជាតិក្ដើមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ខ្តសាទ នទូត

ក្វៀតណ្តម មនិប្ពមទទលួយកជាពីរក្លើកមកក្ហើយ គឺមថងោលពីថថងទី ៧ ខ្មតុលា និងមថងក្ទៀត ក្ៅថថងទី ១៤ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ក្នះ ក្ហើយមនិប្តឹមខ្តសាទ នទូតក្វៀតណ្តម មនិប្ពមទទលួយកប៉ុក្ណ្តត ះក្ទ ខ្ថមទាងំមានប៉ូលិស្ខ្មែររារាងំមនិឲ្យតំណ្តងអងគោរ ស្មា គមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម េូលក្ៅោកលិ់មិត ក្ៅសាទ នទូតក្វៀតណ្តមក្ែើយ ។ ជំនសួ្មុមឲ្យមស្តនឋីតំណ្តងអងគោរ

ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមទាងំ ៨ របូ ឯកឧតថម បានជូនសំ្ក្ណើ េំននួ ២ េំ ណុេដល់ឧតថមស្បងោរ ថនអងគោរស្ ហប្បជាជាតិទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្សប្ប ចាកំមោុជាថា៖ ១/ ក្ស្បើសំុ្ឲ្យ UNHCHR ជយួ

អនថរាគមនឲ៍្យសាទ នទូតក្វៀតណ្តមប្បចាំកមោុជា ទទលួលិមិតរបស់្អងគោរ ស្មា គមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមផង ។ ២/ សំុ្ឲ្យ UNHCHR ជយួ ក្រៀបេំ

ផថល់ឱោស្ដល់អងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមបានជបួផ្ទធ ល់ ជាមយួនិងក្ប្បសិ្តពិក្ស្ស្ ថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ឬអគគក្លខ្លធិោរ ថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិ កបុងក្ពល ខ្ដលមស្តនឋីទាងំអស់្ក្ន្ទះបានមកក្ធវើទស្សនកិេច ក្ៅកមោុជា មថងៗ ឬកសូ៏្មឲ្យអងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមបានោកជូ់នរបាយោរណ៍ ស្ឋីពីសិ្ទនិមនុស្សខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ដល់អងគោរស្ហប្បជាជាតិតាមរយៈ UNH CHR ផង ។ ប្ពះក្តជប្ពះគុណ គឹម សីុ្សំ្ណ្ត

បានមានពុទនដីោថា ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ៅកំពុងខ្តទទលួរងនូវោរគំរាមកំខ្ហង និងបំភតិបំភយ័ក្ោយប្គបរ់បូភាព ជាពិក្ស្ស្កបុងមណៈខ្ដលខ្មែរក្ប្ោម រស់្ក្ៅក្លើទឹកដីកមោុជា ក្ហើយេុះក្ៅក្លងប្ស្ុកកំក្ណើ តក្ៅកមោុជាក្ប្ោមមថងៗ ។ ប្ពះអងគបានមានពុទនដីោក្ទៀតថា រោឌ ភិបាលក្វៀតណ្តមមនិបាន ទទលួសាគ ល់ស្ញ្ជដ បប្តរបស់្ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមជា ផលូវ

រដឌក្ែើយ ដូក្េបះ ក្ធវើឲ្យខ្មែរក្ប្ោមបាតប់ង់សិ្ទនិ កបុងោរក្ប្បើប្បាស់្គុណភាពអបរ់ ំរបស់្មលួនជាស្កល គឺស្ញ្ជដ បប្តក្ន្ទះមនិប្តូវបានក្ប្បើប្បាស់្ជាស្កល ដូេជាជនជាតិដថទក្ែើយ ។ ប្ពះក្តជប្ពះគុណ ក្ៅ សុ្ផ្ទត

មានពុទនដីោទទលួសាគ ល់ថា វស័ិ្យ អបរ់កំ្ៅកមោុជាក្ប្ោម ក្ៅមានភាពរតឹ តផតិយ៉៉ងខ្លល ងំ និងមនិប្តូវបានោពំារក្ែើយ ក្ោយោែ នឯកសារប្គបប់្ោន់ស្ប្មាបសិ់្កាក្រៀនសូ្ប្ត និងខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមមនិមានក្ស្រភីាពកបុងោរន្ទយំកឯកសារពីកមោុជាស្ប្មាបខ់្មែរក្ប្ោម បានសិ្កាក្ន្ទះក្ែើយ ។ រឯីខ្ផបកក្ស្ដឌកិេច ប្ពះអងគបានមានពុទនដីោថា រដឌអំណ្តេក្វៀតណ្តម ក្ៅរបឹអូស្យកដីធលីខ្ប្ស្េំោរពីប្បជាពលរដឌខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ជាក ់ខ្ស្ឋងដូេជា ក្ៅក្មតថមាតប់្ជូកជាក្ដើម ។ ក្លាក ថាេ ់សុ្វណត កប៏ានបង្ហា ញ

និងអះអាងថា មលួនោតផ់្ទធ ល់ ធ្លល បប់ានេុះក្ៅកមោុជាក្ប្ោម ក្ោយន្ទយំកក្ស្ៀវ ក្ៅស្ប្មាបកូ់នខ្មែរក្ប្ោម សិ្កាក្រៀនសូ្ប្ត ខ្តប្តូវបានរោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តមគំរាមកំខ្ហង និងរបឹយក ។ ក្លាកេង់បានឲ្យអាជាញ ធរក្វៀតណ្តម ក្បើកសិ្ទនិក្ស្ រភីាពឲ្យខ្មែរក្ប្ោម បានន្ទយំកក្ស្ៀវក្ៅ និងឯកសារខ្ដលទាកទង នឹងវបផធម៌ស្ប្មាបខ់្េកជូនដល់ខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ។ រឯីក្លាក សឺ្ន ក្យឿង និង ក្លាក

លី ឈូន បានមានប្បសាស្នប៍្ស្បោបថា រោឌ ភបិាលក្វៀតណ្តមបានហាមឃ្លតម់និឲ្យខ្មែរក្ប្ោម ក្ប្បើប្បាស់្ប្បពន័ន DTV ក្ដើមផកី្បើកក្មើលទូរទស្សនក៍្ ើញ ប៉ុស្ឋ៍ខ្មែរពីកមោុជាក្ទ ។ ក្លាក លី ឈូន បានបខ្នទមថា ឧបករណ៍ DTV ក្ន្ទះ ក្វៀតណ្តមហាមមនិឲ្យខ្មែរក្ប្ោមទិញ ពីក្ប្ៅប្បក្ទស្យកមកក្ប្បើក្ទ ក្ហើយ ហាមមនិឲ្យក្ប្បើ ក្បើនរណ្តក្ៅខ្តរងឹទទឹងក្ប្បើ ក្គនឹងពិនយ័ជាទឹកប្បាកេំ់ ននួ ៥.០០០.០០០ (ប្បាលំាន) ដុង ។ ក្លាកថា DTV ខ្ដលទិញក្ៅកបុងប្ស្ុកក្ន្ទះ មនិអាេក្មើលក្ ើញកមែវធីិទូរ ទស្សនក៍្ៅក្ប្ៅប្បក្ទស្ក្ទ ជាពិក្ស្ស្កមែវធីិទូរទស្សនខ៍្មែរ ខ្ដលផាយក្េញ ពីប្បក្ទស្កមោុជា ។ ក្លាក សឺ្ន សាលី មស្តនឋីទទលួ

បនធុកអងគោរស្ងគមសីុ្វលិ និងជាតំ ណ្តងឲ្យ UNHCHR ក្ន្ទះបានមាន ប្បសាស្នថ៍ា ឧតថមស្បងោរ ថនអងគោរស្ហប្បជាជាតិទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ប្បចាកំមោុជាធ្លល បប់ានដឹងឮ អំពីសាទ នភាពសិ្ទនិមនុស្សខ្មែរក្ប្ោមក្នះខ្ដរ ។ ក្លាកថា UNHCHR ក្ធវើោរខ្តក្ៅក្លើទឹកដីកមោុជា គឺមនិអាេលូកថដេូលក្ៅដល់ទឹកដីក្វៀតណ្តមក្ែើយ គឺហួស្ពីខ្ដនស្មតទកិេច ។ UNHCHR មាន

សិ្ទនិក្ពញក្លញកបុងោរ តាមោនឃ្លល ំក្មើលសាទ នភាពសិ្ទនិមនុស្សខ្មែរក្ប្ោមក្ៅកមោុជាបាន ។ ខ្តក្លាកជប្មាបផងខ្ដរថាមុននឹងអងគោរស្មាគមខ្មែរក្ប្ោម ក្ធវើស្កមែភាពតសូ៊្មតិេំក្ពាះក្រឿងអវីមយួ គរួខ្តជូនដំណឹងដល់ UNHCHR បានដឹងផង ។ ក្លាក សឺ្ន សាលី មនិទានផ់ថល់អនុសាស្នយ៉៍៉ងណ្តក្ន្ទះក្ទ េំក្ពាះសំ្ក្ណើ រទាងំពីរេំណុេរបស់្អងគោរស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមក្ន្ទះ ។ ក្លាកថា នឹងក្លើកជូនប្បធ្លនោរយិ៉ ល័យ ថនឧតថមស្បងោរអងគោរស្ហប្ប ជាជាតិទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ប្បចាំកមោុជាសិ្ន ។ ក្ពលខ្ដលមស្តនឋីតំណ្តង អងគោរ

ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម បានប្តែប់វលិមកដល់ក្គហោឌ នវញិ ប្សាបខ់្តមស្តនឋី ឧតថមស្បងោរ អងគោរស្ហប្បជាជាតិទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ប្បចាកំមោុជា បានក្វលើយតប តាមរយៈទូរស័្ពធមកោន ់ឯកឧតថម យនឋ ថារ ៉ ូ ថា ឧតថមស្បងោរបានទទលួយកសំ្ក្ណើ របស់្អងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ទាងំពីរេំណុេក្ន្ទះក្ហើយៗសូ្មឲ្យតំណ្តងអងគោរស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម យកលិមិតក្ៅជូន UNHCHR ក្ដើមផ ីUNH CHR ជយួ អនថរាគមនក៍្ៅសាទ នទូតក្វៀតណ្តមទទលួយកលិមិត របស់្អងគោរស្មាគមខ្មែរក្ប្ោមក្ន្ទះ ។ ក្លាក សុ៊្ន សុ្ផ្ទ បានជប្មាបថា

ោតប់ានន្ទយំកលិមិត ក្ៅជូនឧតថមស្បងោរអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួ បនធុកសិ្ទនិមនុស្សរេួក្ហើយ ោលពីប្ពឹកប្បខ្ហលជាក្ម៉ាង ៨ កនលះ ថថងទី ២០ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ខ្ត UNHCHR នឹងយកក្ៅជូនបនថ ក្ៅសាទ នទូតក្ពលណ្តក្ន្ទះ ក្យើងក្ៅរងចាេំក្មលើយជាខ្លងក្ប្ោយក្ទៀត ។ សូ្មជប្មាបផងខ្ដរថា បន្ទធ បពី់

មស្តនឋីអងគោរ ស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមបានចាកក្េញពីទីសាប កោ់រ ថនឧតថមស្បងោរអងគោរស្ហប្បជាជាតិ ទទលួបនធុកសិ្ទនិមនុស្ស ោរយិ៉ល័យប្បចាំប្កុងភបកំ្ពញក្ន្ទះក្ ើញមានអបកោខ្ស្ត អបកពត័ម៌ានជាក្ប្េើនសាទ បន័ជា ពិក្ស្ស្វទិយអុាសីុ្ក្ស្រ ី(RFA) បានក្ៅរងចាជំបួស្មាភ ស្នជ៍ាមយួមស្តនឋីអងគោរស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោម ក្ដើមផសំុី្ពត័ម៌ានអំពីក្ោលបំណងនិងលទនផលជំុវញិដំក្ណើ រេូលមកជបួ UNHCHR ក្នះ។ កំណតក់្ហតុប្តូវបានបញ្ចប ់ ក្ៅ

ក្វលាក្ម៉ាង ០៣ : ៣០ ន្ទទី រក្ស្ៀល ថថងទី ២០ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ។

អបកក្ធវើកំណតក់្ហតុ គឹម សីុ្សំ្ណ្ត

តំណ្តងអងគោរស្មាគមខ្មែរកមោុជាក្ប្ោមជបួនឹងមស្តនថឧីតថមស្បងោរអងគស្ហប្បជាជាតិទទលួបនធុកសិ្ទនមិនុស្សក្ៅកមោុជាថថងទី ១៩ ខ្មតុលា ឆ្នប ំ២០១១ ។

អងគោរសមាេមខ្មមរចរោមចៅភ្នំចពញជួរមន្តនាីអងគោរសទិធិមនុសសសហររជាជាត្ិ

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៧ ឯកសារ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

រពឹត្ាិោរណ៍ ២៨ កមុភៈ ១៩៧៥ ឬ សមរភ្ូមិផ្សារកំពង់ ចមត្ារពះរត្ពាងំ ឯរសារ «រពតឹតការណ៍្ ២៨ រុមភៈ ១៩៧៥ ឬ សមរភមូផិាររពំង ់ លខតតរពះរតពាងំ» បានរបមូលចងររងលោយ លោរ ោច ់ លស បចចុបបនន ជារបធានសភាតំណាងថ្នសហពន័ធខខមររមពុជាលរកាម (KKF) ជាអតតីអគ្គលលខាធកិារគ្ណ្ៈរមាម ធិការគ្ណ្ៈពុទធសាសនាលងរវាទមជឈមណ្ឌ លថ្រពនគ្រ និងជាអនរធាល បជ់ាជនរងលរោះរនុងរបបរុមមុយនិសត លវៀតណាមកាលខលួនលៅជាសងឃរនុងខែនែរីមពុជាលរកាម ។ ខាងលរកាមជាខលឹមសារលែើមាងំរសុងថ្នឯរសារលនះ ។

ក្ៅេំក្ពាះមុមោរយិ៉ល័យគណថនអតីតគណៈពុទនសាស្ន្ទក្ថរវាទ និងបេចុបផនបជាោរយិ៉ល័យស្មាគម ប្ពះស្ងឃសាមគគីក្ស្បហាជាតិ គឺប្ពះវហិារខ្ដលបានកសាងក្ែើងក្ៅឆ្នប ំ ១៩១៨ ក្ោយប្ពះក្មគណ សឺ្ង លី ។ ប្ពះវហិារក្នះប្តូវមូេខ្លត ២០% ក្ោយស្ស្តង្ហគ មយួនខ្លងក្ជើងនិងខ្លងតផងូ ក្ៅថថងពុធ ២ ក្កើត ខ្មមា ឆ្នប មំខ្ម នពវស័្ក ព. ស្. ២៥១១ ប្តូវនឹងថថងទី ៣០ ខ្មកុមភៈ ឆ្នប ំ ១៩៦៨ ក្ហើយប្តូវបានប្ពះក្ៅ អធិោរ ោង សិ្ន ជសួ្ជុលក្ែើងវញិ ក្ៅឆ្នប ំ ១៩៧៩ ។ ប្ពះវហិារក្នះមានដំ បូល ៣ ជាន ់ ប្បកក់្កផឿងពណ៌ប្កហមវអិនក្អអ បក្នថើតក្ោយកាេន់្ទគពន័នជំុវញិ ។ ក្ៅក្លើក្ហាជាងទាងំស្ងខ្លងគឺខ្លងក្កើត ១ និងខ្លងលិេ ១ មានគំនូររបូ រាហូ៊ចាបេ់នធ រកំ្លេក្ោយប៉ារតេប្មុះពណ៌ភលកឺ្ប្ពាងប្ពាត ។ ក្ៅេំកណ្តថ លដំបូលមានកំពូលប្ស្ួេមយួមោស់្ប្តខ្ដត ក្គខ្តងោកោ់រពារកំុឲ្យរនធះបាញ់ ។ ប្ពះ វហិារក្នះ គឺជាវហិារមយួកបុងេំក្ណ្តមវហិាររាបរ់យ ខ្ដលជាសាទ បនកមែទូក្ៅក្ៅកមោុជាក្ប្ោម គឺស្ងប់ក្ណ្តថ យថថង ក្ហើយមានទាវ រេូលបនួ ខ្លងក្កើត ២ និងខ្លងលិេ ២ ក្ហើយនិងបងអួេជាក្ប្េើន ។ ក្ៅតាមជញ្ជជ ំងខ្លងក្ប្ៅ មានសូ្នរបូកិនបរាកិនបរ ី ប្បកបក្ោយទឹកមុម ញញឹមប្បិមប្បិយ កណ្តថ លេំក្ណ្តម ក្ស្ថេប្គុឌទាងំឡាយក្ៅប្ជុងទាងំ ៤ ។ ក្ៅក្លើក្មឿនប្ពះវហិារវញិ មានបក្ង្ហគ លសី្មាទាងំ ៨ ទិស្ ។ ក្ៅជំុវញិក្មឿនមានរបងខ្ដកពទ័នជំុវញិ ។ ក្ៅជក្ណថើ រក្ែើងក្ៅោនប់្ពះវហិារមាន ថាប កថ់ដទាងំស្ងខ្លងក្ទៀតផង ។ ក្ៅកបុងប្ពះវហិារមានប្ពះជីវ ៍១ អងគដធំ៏ គងក់្លើបលល័ងកដ៏មោស់្ និងពុទនបដិមាតូេៗជាក្ប្េើនអងគ មានអងគមលះក្ធវើពីសីុ្មង៉ន ៍ ពីក្ឈើមានតថមល សំ្រទិន ទងហាវ និងមានក្ប្សាបមាស្ក្ទៀតផង ។ ក្ៅតាមជញ្ជជ ំងទាងំបនួ មានគូររបូពុទនប្បវតថិ តាងំពីស្មណ ក្ោតមក្ៅជាក្វស្នថរ ប្ទងប់្បសូ្ត សាងផបួស្ ប្តាស់្ដឹង ផ្ទច ញ់មារ េូលនិពាវ នរហូតដល់ខ្េកប្ពះអដឌិធ្លតុ ។ ក្ៅជរួ កណ្តថ លមានគំនូររបូក្រឿងរាមក្ករ ថ ៍ តាងំពីក្រឿងប្ពះរាមេងថបល់ ក្ៅយកន្ទង សិ្តារហូតដល់ហនុមានេាំងនឹងមហា រអិំល ។ល។ ក្ៅជរួខ្លងក្ប្ោមគឺនរកប្គបក់្រឿង ។ ក្ៅពិតានវញិ មានគំនូររបូក្ទពអបសរបាេផ្ទក ប្បកប់្ពំឲ្យប្តជាកប់្តជំុ

សុ្មក្កសមកានថតក្រៀងក្ៅ ។ ក្ៅកបុង ប្ពះវហិារពំុមានប្ពះស្ងឃសាប កអ់ាប្ស័្យ គឺទុកស្ប្មាបប់្ពះស្ងឃស្ខ្មឋងប្ពះបាដិ ក្មាកខ ស្ខ្មឋងអាបតថិ នមសាក រប្ពះ រតនប្តយ័ប្ពឹកលាង េ និងក្ធវើបុណយទាន មថងៗ ។ ប្ពះវហិារវតថកំពងម់ានក្រឿងគួរឲ្យ

កតសំ់្ោល់ខ្ដរថា ដូេក្ៅឆ្នប ំ ១៩៦៨ យួនក្ស្រ ី និងយួនក្យៀកកុងបានបាញ់ោប កបុងវតថកុដិ សាលាទាងំឡាយប្តូវមូេខ្លតខ្តប្ពះវហិារក្ៅដខ្ដល ។ ក្ៅក្ពលកំពុងបាញ់ោប ក្ន្ទះ ក្យៀកកុងបានក្ៅក្ពញកបុងវតថ ក្ទើបក្មសៀអភបិាលក្មតថ តូង ថឹក ដុង បានទាមទារឲ្យទមាល កប់្ោប ់ខ្បកកំក្ទេប្ពះវហិារ ក្ោយបានក្ចាទថា ក្យៀកកុងក្ៅកបុងក្ន្ទះ ។ តាមោរពិត ក្យៀកកុងមនិអាេេូលបានក្ទក្ប្ពាះទាវ រប្ពះវហិារ ប្តូវបានចាកក់្សាជាបអ់ស់្ ក្យៀកកុងមនិអាេេូលបានក្ែើយ ។ ក្លាកវរក្ស្នីយ ៍ ក្កៀង ចាងំ បងបក្ងកើតក្លាកតំណ្តងរាស្តស្ថ ក្កៀង សូ្ក អភ ិ បាលក្មតថរងទទលួបនធុកស្នថិសុ្មក្យ៉ ធ្លបានធ្លន្ទអះអាងនិងលាកអភបិាល ក្មតថ តូង ថឹកដុងថា «ោតនឹ់ងរកំ្ោះយកវតថកំពងក់បុងក្ពល ២៤ ក្ម៉ាង ក្បើរកំ្ោះមនិបានក្ទចាគិំតក្ទៀត» កបុងរយៈោល ១២ ក្ម៉ាង ក្លាកចាងំករ៏កំ្ោះយកវតថបានទាងំមូលពំុក្ន្ទះក្ទ ប្ពះវហិារប្តូវកំ

ក្ទេជាក្ផះក្ហើយក្មើលក្ៅ ។ ក្ប្ៅពីក្ន្ទះ មស្តនថីរដឌោរអាណ្តនិគមយួនទាងំ ឡាយណ្ត ឲ្យខ្តឈ្លនក្ជើងេូលោន់ប្ពះវហិារវតថកំពង ់ ក្ពលក្ៅវញិ កប៏្តូវធ្លល កពី់តំខ្ណងបេចុបផនប ដូេជា ក្មសៀ ក្ង៉្ហ ប្តងុ ហវី អគគរដឌទូតអាណ្តនិគមយួនប្បចាបំ្កុងភបកំ្ពញ បានេូលកបុងប្ពះវហិារដុតធូបធូបក្ៅកបុងឱោស្ស្ក្មាោ ធសាលាអនុវទិាល័យអឌណរដឌោរបាលីក្ពាធិ ក្ពលក្ៅវញិ ប្តូវធ្លល កពី់តំខ្ណង គឺរដឌប្បហារក្ោយក្យ៉ធ្លបដិវតថន ៍ ០១ ខ្មវេិឆិោ ឆ្នប ំ១៩៦៣ ។ បន្ទធ បម់កដល់ក្វនក្លាក ក្ងវៀង

ង៉ុក ក្ថើ អនុប្បធ្លន្ទធិបតីថនសាធ្លរណរដឌយួនទី ១ គឺក្ៅក្ប្ោយថថងរដឌប្បហារ ១ វេិឆិោ បានរកាតំខ្ណងោតឲ់្យក្ៅដខ្ដល ។ ឱោស្លអ ក្លាក ក្ងវៀង ង៉ុក ក្ថើ បានដឹកន្ទបំ្បតិភូក្យ៉ធ្លបដិវតថន ៍មកក្ធវើទស្សនកិេច ក្ៅក្មតថវញិបិញ ក្ហើយន្ទោំប េូលកបុងប្ពះវហិារវតថកំពង់ថាវ យបងគំប្ពះ ។ ដល់ក្ពលក្ៅវញិ ប្តូវឧតថមក្ស្នីយ ៍ ក្ងវៀង ខ្លន ់ ចាបោ់ក់មយួអក្នលើ ។ ក្ប្ោយពីបានទទលួក្ជាគជយ័ប៉ុន្ទែ នថថងក្នះមក ឧតថមក្ស្នីយ ៍ ក្ងវៀង ខ្លន ់ បានដឹកន្ទបំ្បតិភូក្យ៉ធ្លបដិវតថនម៍កក្ធវើទស្សនកិេច ក្ៅក្មតថវញិបិញ ក្ហើយន្ទោំប េូលកបុងប្ពះវហិារវតថកំពងថ់ាវ យបងគំប្ពះ ។ មយួខ្ម

ក្ប្ោយមកឧតថមក្ស្នីយ ៍ ក្ងវៀង ខ្លន ់ ប្តូវសិ្ស្សនិស្សតិ ក្ធវើបាតុកមែទំលាកពី់តំខ្ណងប្បធ្លនក្យ៉ធ្លបដិវតថន ៍។ល។

កំណត្់ចហត្ុ ថ្ងៃទី ២០ ខ្មកមុភៈ ឆ្នន ំ

១៩៧៥ ថថងក្នះទីថមភ ខ្មកុមភៈ ឆ្នប មំយួពាន់

ប្បាបំនួរយេិតសិ្បប្បា ំ (២០ ខ្មកុមភៈ ១៩៧៥ ) ក្ៅវតថេមាបូ៉រ ី (ក្ប្តាកលិេ) ុំក្ប្តាក ប្ស្ុកកំពងធំ់ ក្មតថប្ពះប្តពាងំ កមោុជាក្ប្ោម បានក្បើកកិេចប្បជំុពិក្ស្ស្មយួ ក្ប្ោមអធិបតីភាពដម៏ោងម់ោស់្របស់្ប្ពះក្តជគុណ ធមែសាល ថាេ ់រាជ ប្ពះក្មគណ ថនគណៈពុទនសាស្ន្ទក្ថរវាទក្មតថ ។ េូលរមួកបុងកិេចប្បជំុក្នះ ក្គស្ក្ងកត

ក្ ើញមាន ប្ពះអនុគណប្គបប់្ស្ុក ប្ពះក្ៅអធិោរន្ទន្ទវតថ និង ប្បតិភូតំណ្តងគណៈកមែោរន្ទយក ថនគណៈពុទនសាស្ន្ទក្ថរវាទមជឈមណឍ លថប្ពនគរ ។ ស្មាស្ភាពេូលរមួមាន ៖ ប្ពះប្គូ ថាេ ់ ក្ភឿន វតថប្កពំុឈូក

(កបក) ក្មគណរង ប្ពះប្គូ ថាេ ់ ភនិ វតថកក្ញ្ជច ងផារ

អនុគណប្ស្ុកកក្ញ្ជច ង ប្ពះប្គូ ថាេ ់សុ្ម វតថជំុប្បាសាទ

អនុគណប្ស្ុកកំពងធំ់ ប្ពះប្គូ ថាេ ់ ក្សាយ វតថរាជមលល

អនុគណប្ស្ុកក្ផ្ទប ោេ ប្ពះប្គូ ថាេ ់ រងុ វតថតាក្ថៀវ អនុ

គណ ប្ស្ុកកំពងស់ាោ ន ប្ពះប្គូ គឹម ក្ញើង វតថក្ោះសាល អនុ

គណប្ស្ុកថកូវ ភកិខុ ថាេ ់ ក្ញៀង វតថតាក្ថៀវ ក្ម

គណរងក្មតថខ្ប្ពកឫស្ស ី ភកិខុ ថាេ ់ ក្ស្ វតថេុងម-ិស្ អគគ

ក្លខ្លធិោរ គណៈកមែោរន្ទយក ភកិខុ ថាេ ់យនិ វតថបាតប់្កមា អគគ

ក្លខ្លធិោរគណ ខ្ប្ពកឫស្ស ី ភកិខុ គឹម ចានថ់ារា វតថេនធរងស ីអគគ

ស្បងោរស្ងឃកិេចមជឈមណឍ ល ភកិខុ ថាេ ់ ធនកុង វតថក្ោះក្សាម

ស្បងោរផាយសាស្ន្ទ ភកិខុ ថាេ ់ ហាវ យ វតថក្ោះ

ក្សាម អគគក្លខ្លធិោរគណ ភកិខុ ថាេ ់ ស្ម វតថកក្ញ្ជច ងកំពង់

លាវ តំណ្តងក្ៅអធិោរ ភកិខុ ថាេ ់ ខ្យន៉ វតថកក្ញ្ជច ងកំពង់

លាវ តំណ្តងសិ្ស្ស-និស្សតិ ភកិខុ ថាេ ់ សារ៉ាក ់ វតថកក្ញ្ជច ងក្ផ្ទប

ប្ពីង តំណ្តងស្មណនិស្សតិថប្ពនគរ ភកិខុ ថាេ ់ ប៊ុង ក្ៅអធិោរវតថអងគ

រាជបូរ ី(អងគ ) ភកិខុ ថាេ ់ ស្ល់ ក្ៅអធិោរ

វតថ សុ្វណត មុនីន្ទោរាម (ប្ស្ះន្ទគ) ភកិខុ ថាេ ់ ប្ស្ង ់ ក្ៅអធិោរវតថគិរ ី

សុ្វណត (េុងមសិ្កណ្តថ ល) ភកិខុ ថាេ ់ ថន ក្ៅអធិោរវតថ

ក្ពាធិប្ស្ះប្ស្ង ់(ទាវថែី ) ភកិខុ ថាេ ់ោ វតថក្ោះសាល តំណ្តង

ស្មណនិស្សតិគរកុ្ោស្លយ ភកិខុ ថាេ ់ មី វតថធលក ភូឈួយ

អនុគណ ក្ផ្ទប ោេ ភកិខុ ថាេ ់ សិ្ន វតថកងេោក រាម

(ធលក) ក្លខ្លធិោរអនុគណក្ផ្ទប ោេ ភកិខុ គឹម សុ៊្ង វតថក្ោះសាល ក្លខ្ល

ធិោរអនុគណថកូវ ភកិខុ ថាេ ់វង ់ឧក្ទធសាចារយ វតថបថប្ង

ោសំាង ភកិខុ ក្កៀង ក្ហញ ក្ៅអធិោរវតថ

ប្បទកសណិនិក្ប្ោធ (េុងថប្ព ) ភកិខុ គឹម ក្ជន ក្ៅអធិោរវតថេុលាល

មុនីក្េតិយ (ចាយដី ) ភកិខុ ថាេ ់ក្ងៀ ក្ៅអធិោរវតថ ក្ពាធិ

បឹង (បឹង ) ភកិខុ គឹម ឃ្លង វតថ ក្ពាធិបឹង

ក្លខ្លធិោរសាលាគណ ភកិខុ ថាេ ់ ថាញ់ក្ភឿក វតថេុងក្ផ្ទប

ត្ពីចលមមុន

ត្ចៅទំព័រ ៨

ប្ពះក្តជប្ពះគុណ ធមែវរិកិ្យ៉ គឹម សាង (ក្វវង) ន្ទយកសាស្ន្ទថនគណៈពុទនសាស្ន្ទក្ថរវាទ មជឈមណឍ លថប្ពនគរ និងប្ពះស្ងឃវតថេនធរងស ីទីប្កងុថប្ពនគរ ។ របូថត៖ យ.ម.ន. សារពត័ម៌ាន ថប្ពនគរ

ប្ពះក្តជប្ពះគុណ គឹម សាង ប្បសូ្ត ឆ្នប ំេ េតាវ ស័្ក ព.ស្.២៤៦៦ គ.ស្.១៩២២ ក្ៅភូមកិ្ផ្ទប ដូង ុកំ្ផ្ទប ដូង ប្ស្កុកក្ញ្ជច ង (Tiểu Cần) ក្មតថប្ពះប្តពាងំ ។ ប្ពះអងគសុ្គត ថថងសុ្ប្ក ១២ ក្រាេ ខ្មបុស្ស ឆ្នប កំ្រាងសំ្រទឹនិស័្ក ព.ស្. ២៥៣១

ប្តវូនឹងថថងទី ១៥ ខ្មមករា ឆ្នប ំ១៩៨៨ ។

ថ្ងងអាទិតយ ៤ លរើត ខខរតតិរ ឆ្នន លំោះ រតីស័រ ព. ស. ២៥៥៥ ៨ ឯកសារ សារព័ត្៌មាន ថ្រពនេរ

ស្មណនិស្សតិ ភកិខុ សឺ្ង ងនួ ក្ៅអធិោរវតថ ក្ោះ

ខ្កវសិ្រ ី(ក្ោះ ) ភកិខុ ថាេ ់ ខ្ណវ ក្ៅអធិោរវតថ

េមាបូ៉រ ី (ក្ប្តាកលិេ) ភកិខុ សឺ្ង ភនិ ឧក្ទធសាចារយវតថ

េមាបូ៉រ ី( ក្ប្តាកលិេ ) ភកិខុ ថាេ ់ ខ្អមរ ី ក្ៅអធិោរវតថេំ

បកមាស្ (ក្ ឿន) ភកិខុ ថាេ ់ ថាញ់ ក្ៅអធិោរស្ថីទី

វតថប្ពលានមានជយ័

ភកិខុ ថាេ ់បូរ ក្ៅអធិោរវតថន្ទគន្ទរាម (មធឹង) ភកិខុ ថាេ ់ ក្ពញ ឧក្ទធសាចារយវតថ

បិដការាម (កបុងប្ស្ុក) ក្ប្ៅពីក្ន្ទះក្ៅមានតំណ្តងក្ៅអ

ធិោរ ឧក្ទធស្ចាច រយ ធមាែ ចារយ ជាក្ប្េើនអងគក្ទៀត កប៏ានេូលរមួកបុងអងគប្បជំុក្នះខ្ដរ ។ ក្ប្ោយពីន្ទទីនមស្សោរស្ក្ងខបនិងន្ទទីរឭំកវញិ្ជដ ណកខនន វរីស្មណ វរីបុរស្ ន្ទរខី្មែរក្ប្ោម ខ្ដលបានបូជាោយថាវ យជីវតិដល់ជាតិ សាស្ន្ទ ក្នះមក ប្ពះក្មគណ ថាេ ់ រាជ បានខ្ថលងអំណរប្ពះគុណនិងក្បើកកមែវធីិ ក្ហើយក៏បានយកបញ្ជា អាជាញ ធរ អាណ្តនិគមយួនបេចុបផនប ក្ងវៀង វ៉ាន ់ ក្ស្ើង បានរកំ្លាភមកក្លើសិ្ទនិក្ស្រភីាព ខ្លងជំក្នឿសាស្ន្ទ គឺខ្វកក្វរវតថអារាមក្ោយមុស្េាប ់ និងចាបប់្ពះស្ងឃខ្មែរផសកឹ យកក្ៅក្ធវើជាទាហានកំខ្ណនមកជូនអងគប្ប ជំុពិភាកា និងរកដំក្ណ្តះប្សាយ ។ ក្ប្ោយពីោរពិភាកាអស់្រយៈ

ោល ១ ក្ម៉ាង អងគប្បជំុបានសំ្ក្រេដូេតក្ៅក្នះ ៖ ១-បានបក្ងកើតគណៈកមែោរោរ

ពារសិ្ទនិក្ស្រភីាព ខ្លងជំក្នឿសាស្ន្ទ ក្ដើមផេីរចា ជាមយួអាជាញ ធរអាណ្តនិ គមយួន ក្ោះប្សាយបញ្ជា ក្ោយស្នថិវធីិ (ក្ធវើញតថិនិងបាតុកមែ) ខ្ដលមានស្មាស្ភាពដូេខ្លងក្ប្ោមក្នះ ៖ ប្បធ្លន ៖ ប្ពះក្មគណ ថាេ ់រាជ អនុប្បធ្លនទី ១៖ និងកិេចោរថផធ

កបុង ប្ពះក្មគណរង ថាេ ់ក្ភឿន និង អនុគណរងថាេ ់ ីម អនុប្បធ្លនទី ២៖ និងកិេចោរខ្លង

ក្ប្ៅ ភកិខុ ថាេ ់ក្ញៀង និង ថាេ ់ វង ់ ប្កមុក្លខ្លធិោរ ភកិខុ ថាេ ់ ក្ស្-ថា

េ ់ហាវ យ និង គឹម ឃ្លង ប្កមុសារពត័ម៌ាន៖ភកិខុ គឹម ចាន ់

ថារា - ថាេ ់យិន និង ថាេ ់សួ្ង ប្កមុប្បាប្ស័្យនិងទាកទ់ង៖ ភកិខុ

ថាេ ់ោ - គឹម សាក្រត៉ - ក្កៀង ក្ហញ - ថាេ ់ក្ងៀ និង ថាេ ់ស្ម ប្កមុក្ភាជន្ទហារ៖ ភកិខុ ថាេ ់ខ្ណវ

-សឺ្ង ភនិ -ថាេ ់ធន កុង និង - ថាេ ់ធន ក្ភឿក ។ ប្កមុទីប្បឹកា៖ប្ពះអនុគណប្គប់

ប្ស្ុកគឺ ថកូវ ក្ទសាក្សាម កំពងធំ់ កក្ញ្ជច ង និងកំពងស់ាោ ន ។ ប្កមុតំណ្តងប្ស្កុន្ទន្ទ៖ ថកូវ៖ ភកិខុថាេ ់ សុ៊្ង- ថាេ ់ ក្ងៀ -

ក្កៀង ក្ហញ -គឹម ក្ជន -ថាេ ់ណយ ។ ក្ផ្ទប ោេ ់ ឬ ក្ទសាក្សាម៖ ភកិខុ

ថាេ ់ ីម—ថាេ ់សិ្ន - ថាេ ់ថន -និង ថាេ ់ប្ស្ង ់។ កំពងធំ់៖ ភកិខុ ថាេ ់ ប៊ុង -ថាេ ់

ស្ល់ -សឺ្ង ងនួ -ថាេ ់បូរ -ថាេ ់ក្េៀន -ថាេ ់ក្ពញ និង - ថាេ ់ខ្អមរ ី។ កក្ញ្ជច ង៖ ភកិខុ ថាេ ់ ស្ម -ថាេ ់

ខ្យន៉ -ថាេ ់សារ៉ាក ់-និង គឹម សិ្ន កំពងស់ាោ ន៖ ភកិខុ ថាេ ់ រងុ- ថាេ ់

ក្ញៀង- ថាេ ់ថាញ់ និង ថាេ ់យិន ។ ២-ទីសាប កោ់រគណៈកមែោរតសូ៊្

មាន ២ គឺវតថកំពងខ់្ផបករដឌបាល និងវតថក្ប្តាកលិេខ្ផបកប្បតិបតថិោរ ៣-គណៈកមែោរក្នះមានអាណតថិ

ោល ចាបត់ាងំពីថថងទី ២០ កុមភៈ រហូតដល់ថថងបញ្ចបក់្បស្កកមែ ។ ៤-គណៈកមែោរវតថន្ទន្ទ មានភារ

កិេចបវរណ្តបេចយ័ និងក្ប្គឿងឧបក្ភាគនិងបរកិ្ភាគ យកមកដំកល់ទុកក្ៅទីសាប កោ់រវតថេមាបូរកី្ប្តាកលិេ ។ ៥-ក្ពលក្វលានិងថថងខ្មក្ធវើបាតុកមែ

គណៈកមែោរតសូ៊្ នឹងប្បក្គននិងជូនដំណឹងក្ៅក្ពលក្ប្ោយ ។ ក្ប្ោយពីអានញតថិនិងស្មាស្

ភាព គណៈកមែោរតសូ៊្ អងគប្បជំុបានបិទកមែវធីិ ក្ៅក្វលាក្ម៉ាង៦លាង េថថងដខ្ដល ។ ក្ធវើក្ៅេមាបូរ ី ថថងទី ២០ ខ្មកុមភៈ

ឆ្នប ំ១៩៧៥ ប្បធ្លនអងគប្បជំុ

ក្លខ្លធិោរអងគប្បជំុ ហតទក្លខ្លប្ពះក្តជប្ពះគុណ

ធមែសាល ថាេ ់រាជ ហតទក្លខ្ល ភកិខុ ថាេ ់ក្ស្

-លិមិតេមលងសូ្មប្បក្គនជូន៖ -សាមុមីលួនប្គបអ់ងគក្ៅកបុងគណៈ

កមែោរតសូ៊្ -ោរយិ៉ល័យប្ពះអនុគណប្គប់

ប្ស្ុក-វតថ កបុងក្មតថ “ក្ដើមផជីាដំណឹងនិងរងចាបំញ្ជជ

-ប្ពះក្តជប្ពះគុណ ធមែវរិកិ្យ៉ គឹម សាង ន្ទយកសាស្ន្ទថនគណៈពុទនសាស្ន្ទក្ថរវាទ មជឈមណឍ លថប្ពនគរ ក្ដើមផរីាយោរណ៍និងតវ៉ាក្ៅអាជាញ ធរអាណ្តនិគមថាប កក់្លើ

-បណត សារ ឬ លិមិតដំកល់ទុក ។ ញត្ាិ

សមូជូនេំចពាះចោកវរចសនីយឯក ចងាៀង វ៉ងំ ចសើង អភ្ិប្តលចមត្ា វិញ រិញ

សូ្មក្មតាថ ប្ជាប

អាតាែ ភាពទាងំឡាយ ជាគណៈកមែ ោរដឹកន្ទបំ្ពះស្ងឃោរពារសិ្ទនិក្ស្រ ីភាពខ្លងជំក្នឿសាស្ន្ទក្មតថ សូ្មជូនញតថិ ដល់ក្លាកអភបិាលក្មតថ ក្ោយក្យ៉ងតាមកំណតក់្ហតុប្បជំុ ពិក្ស្ស្របស់្គណៈកមែោរដឹកន្ទ ំ ោលពីថថងទី ២០ខ្មកុមភៈក្ៅវតថេមាបូ៉រ ីក្ប្តាកលិេ ។ ក្ោយយល់ក្ ើញថា បញ្ជា

កំខ្ណនថែី ក្លាកអភបិាលក្មតថបានទទលួបញ្ជជ ពីថាប កក់្លើកពិ៏តខ្មន ក្ទាះេង ់ ឬ មនិេងក់ក៏្ោយ កក៏្លាកក្ៅ ហាវ យក្មតថមានក្េតន្ទ រកំ្លាភក្លើសិ្ទនិក្ស្រភីាពខ្លងជំក្នឿសាស្ន្ទរបស់្ប្បជាពលរដឌទូក្ៅ ក្ហើយក្លែើស្នឹងរដឌធមែ នុញ្ដ ថថង ១ ខ្មក្មសា ឆ្នប ំ១៩៦៧ ផង ។ ក្ោយយល់ក្ ើញថា ក្ដើមផកី្ោះ

ប្សាយនូវបញ្ជា កមែរវាងរោឌ ភបិាលនិងសាស្ន្ទ ឲ្យមានភាពប្ស្ុះប្ស្ួលោប ក្លាកអភបិាលក្មតថ គរួខ្តសួ្រក្យ៉បល់សាលាគណនិងមស្តនថីស្ងឃកបុងក្មតថ ក្បើេងខ់្វកក្វរវតថអារាមរបស់្ខ្មែរ ក្ៅកបុង

ក្មតថក្នះ ។ ក្ោយយល់ក្ ើញថា តាងំពីក្ដើម

ក្រៀងមក ប្បជាពលរដឌខ្មែរកបុងក្មតថទាងំ មូល ក្ប្ៅពីោរបសួ្ក្រៀនតាមប្បថពណីពុទនសាស្ន្ទកម៏ានភាគក្ប្េើនបានស្ែ័ប្គ េិតថេូលបំក្រ ើកបុងជួរកងទព័ជាតិ ប្បឆ្នងំ ប្បាងំ ក្យៀកមញិ ក្យៀកកុង ក្ដើមផោីរ ពារលទនិប្បជាធិបក្តយយក្ស្រភីាព ។ េំ ក្ពាះគុណបំណ្តេទាងំក្នះ ប្បជាពល រដឌខ្មែរោែ នេងប់ានអវីក្ប្ៅពីេងរ់ស់្ក្ៅក្ោយសុ្មស្នថិភាពក្ដើមផបី្ោននឹ់ងបាន រកានូវប្បថពណីរបស់្មលួនខ្តប៉ុក្ណ្តត ះ ។ ផធុយក្ៅវញិ រោឌ ភបិាលបានស្ងគុណបំណ្តេទាងំក្ន្ទះ ក្ោយយកកងទព័ក្ៅកំខ្ហងគំរាមនិងខ្វកក្វរវតថអារាម ក្ហើយចាបប់្ពះស្ងឃផសកឹ យកក្ៅក្ធវើជាទាហានកំខ្ណនក្ទៀត ។ ក្តើទាងំក្នះជាអំក្ពើយុតថិធមនិ៌ងមនុស្សធមរ៌បស់្ក្លាកអភបិាលក្មតថឬ? (វតថអងគរាជបូរ ីោលពីថថងទី ១៨ ខ្មកុមភៈ ) ក្ោយយល់ក្ ើញថា ក្តើអំក្ពើថប្ព

ថផស និងអមនុស្សធមរ៌បស់្អាជាញ ធរ បេចុបផនប ជាអំក្ពើមយួដថ៏ាកទាបបំផុតមនិអាេទទលួយកបានក្ែើយក្តើក្លាកអភបិាលក្មតថបានដឹងក្ទថាក្យ៉ធភូមិភាគ ទី ១ និងទី ២ ប្តូវក្យៀកកុងោន់ោបក់្ស្ធើរខ្តទាងំអស់្រេួក្ៅក្ហើយ ក្តើអំក្ពើថប្ពថផសយង ់បងខ្បបក្នះ អាេយកជយ័ជំនះពីពួកក្យៀកកុងបានខ្ដរឬក្ទ? ក្ោយយល់ក្ ើញថា ក្បើក្លាកអភ ិ

បាលក្មតថមនិប្ពមឈបប់្បប្ពឹតថអំក្ពើថប្ពថផសរកំ្លាភមកក្លើសិ្ទនិក្ស្រភីាពជំ ក្នឿសាស្ន្ទនិងក្លែើស្េាបរ់ដឌធមែនុញ្ដ ក្ទក្ន្ទះ ផលវបិាករវាងរោឌ ភបិាលនិងប្ពះស្ងឃ ប្បជាបរស័ិ្ទ ប្តូវខ្តក្កើតក្ែើងមនិអាេក្គេផុតបានក្ែើយ ។ អាប្ស័្យក្ហតុក្នះ សូ្មក្លាកអភ ិ

បាលប្តូវបញ្ឈបជ់ាបន្ទធ ននូ់វោរខ្វកក្វរវតថអារាម ក្ោយមុស្េាបនិ់ងប្បប្ពឹតថិអំក្ពើក្ថាកទាបមកក្លើប្ពះស្ងឃខ្មែរតក្ៅក្ទៀត គឺប្តូវក្ោរពសិ្ទនិក្ស្រភីាពខ្លងជំក្នឿសាស្ន្ទរបស់្ប្បជាពលរដឌ ។ ប្តូវក្ោះខ្លងជាបន្ទធ ន ់ នូវប្ពះ

ស្ងឃទាងំអស់្ខ្ដលប្តូវចាបផ់សកឹ ក្បើក្លាកអភបិាលក្មតថ ក្ោះប្សាយបញ្ជាក្នះមនិទានក់្ពលក្វលាក្ទក្ន្ទះ អាតាែភាពទាងំឡាយ នឹងមនិទទលួមុស្ប្តូវនូវក្ហតុោរណ៍ គរួឲ្យក្សាកសាថ យក្កើតមានក្ែើង ន្ទបេចុបផនបនិងអន្ទគតជាោេខ់្លត ។

ក្ធវើក្ៅវតថេមាបូ៉រ ី(ក្ប្តាកលិេ) ថថងទី ២១ ខ្មកុមភៈ ឆ្នប ំ១៩៧៥

ប្បធ្លនគណៈកមែោរដឹកន្ទសំ្ងឃខ្មែរោរពារសិ្ទនកិ្ស្រភីាព

ជំក្នឿសាស្ន្ទ ហតទក្លខ្លនិងប្បថាបប់្តាប្ពះក្តជប្ពះគុណ ធមែសាល ថាេ ់រាជ

ត្ពីទំពរ័ ៧

ប្ពះវហិារវតថក្ពាធិសាលរាជ (កំពង)់ ឋតិកបុងទីរមួក្មតថប្ពះប្តពាងំ ។ ចៅមានត្ចលមចរោយ