- 1 -

ผดบไมเหลอ

“อยาเขาใจ ไปวา ตองเรยนมาก ตองปฏบต ลาบาก จงพนได ถารจรง สงเดยว กงายดาย รดบให ไมมเหลอ เชอกลอง

เมอเจบไข ความตาย จะมาถง

อยาพรนพรง หวาดไหว ใหหมนหมอง ระวงให ดด นาททอง

คอยจดจอง ใหตรงจด หลดไดทน

หนงนาท สดทาย อยาใหพลาด ตงสต ไมประมาท เพอดบขนธ ดวยจตวาง ปลอยวาง ทกสงอน

สารพนนน ไมยดครอง เปนของเรา

ตกกระได พลอยกระโจน ใหดด จะถงท จดหมาย ไดงายเขา

สมครใจ ดบไมเหลอ เมอไมเอา

กดบเรา ดบตน ดลนพพาน”

- 2 -

ปญญกถา

พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต)

ปญเมว โส สกเขยย อายตคค สขทรย

ทานจ สมจรยจ เมตตจตตจ ภาวเยต ฯ

ณ โอกาสน อาตมภาพจะแสดงพระธรรมเทศนาในปญญกถา เพออนโมทนากศลบญราศ ในการท

คณะทานเจาภาพไดบาเพญกศลทกขณานปทาน เพออทศแดทานผลวงลบไปแลว ซงวนนจะไดมพธ

ฌาปนกจ

คณะทานเจาภาพ อนมครอบครวและญาตมตรทเคารพนบถอ ไดมารวมกนจดงานทาบญโดย

ตลอดมาแตเบองตน ไดมารวมพธกน เปนการใหกาลงกายบาง กาลงใจบาง หรอทงกาลงกายทงกาลงใจ

บาง ทาใหงานบาเพญกศลทกษณานประทานนดาเนนมาดวยด

การบาเพญกศลครงน มองในรปทปรากฏทวไป ยอมเหนกนวา เปนการปฏบตตามประเพณของ

ชาวไทยผนบถอพระพทธศาสนา คอถอเปนหลกปฏบตสบตอกนมาเปนเวลายาวนานแลว อนนนบเปนสวน

ของประเพณ

แตถามองลกลงไป ประเพณนยงมสงทเปนรากฐานอนมความหมายลกซงในทางนามธรรม

กลาวคอเปนพธเปนประเพณทองอยกบหลกคาสอนในพระพทธศาสนา เปนการดาเนนตามหลกธรรมของ

สมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทไดตรสสงสอนพทธศาสนกชนทงหลายไว ใหทาสงทเปนบญเปนกศล

ตามหลกพระพทธศาสนานน ชาวพทธเมอมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน จะปรารภเหตการณนน

แลวทาสงทเปนบญเปนกศล เปนความดงาม

ในเรองของความตายนกเชนเดยวกน เปนเหตการณสาคญอยางหนงของชวต แตลาพงการตาย

อยางเดยวนน กเปนเรองของทานผเกดมาแลวกจากไป ตามคตธรรมดาและเมอจากไปกเปนการลวงลบไม

หวนกลบมาอก ไมวาเราจะเรยกรองอยางไรกไมสาเรจ ทาอยางไรๆ กไมมผล แตพทธศาสนกชนนน ปรารภ

ความตายอยางนแลวกทาสงทดงามเปนบญเปนกศล ซงไดผลเปนประโยชนเกดขน กลาวคอ

ประการทหนง กไดอทศกศลนนแกทานผลวงลบไปแลว

ประการทสอง ผทเปนพนองและมตรสหายเปนตน กจะไดบาเพญคณธรรม กลาวคอ กตญ

กตเวทตาธรรมแสดงความราลกถง และตอบแทนพระคณของทานผลวงลบไปแลว ซงเปนญาตและมตร

สหายของตน

- 3 -

นอกจากน ในสวนตวของผททาบญนนเอง กเปนการสรางความเจรญงอกงามในทางบญทางกศล

สะสมบญคอความดไวในชวตของตน ใหมากขนดวย

วาทจรง การปรารภเหตการณคอความตายแลวกระทาบญนน มทางทาไดหลายประการดวยกน

ในทางพระพทธศาสนาทานกลาวถง บญ ไวตางๆ มากมาย แตเมอสรปแลว กม ๓ อยาง คอ

ทาน การให การบรจาค อยางหนง

ศล ความประพฤตด ประพฤตชอบทางกาย วาจา อยางหนง

ภาวนา การฝกอบรมจตใจ และฝกอบรมเจรญปญญา อกอยางหนง

รวมเปนสามประการ ในการบาเพญกศล เมอราลกถงผลวงลบไปแลว กสามารถทจะทาบญให

เกดขนไดทงสามหมวด หรอสามประเภทเหลาน

ในประการทหนง คอ “ทาน” นน เปนสวนเบองตนทเหนไดงาย ปรากฏภายนอกทางวตถ คอ เมอ

ปรารภถงทานผถงแกกรรมไปแลว เจาภาพกพากนทาบญทากศล นมนตพระสงฆมาถวายภตตาหาร ถวาย

เครองไทยธรรมตางๆ อนนเปนสวนเบองตน เปนพธกรรมสวนสามญทกระทากน ซงเปนการอทศกศลแก

ทานผลวงลบไปแลว และเปนการเกอกลตอพระศาสนา โดยถวายกาลงแกพระสงฆผปฏบตศาสนกจ

แตทานนน มใชหยดเพยงเทาน ทานผมความดารชอบประกอบดวยปญญา พจารณาเหนเรองของ

ชวต มาปรารภถงความตายวา คตธรรมดาของชวตคน กคอ การเกด แก เจบ แลวกตาย อยางทกลาวกนวา

คนทงหลายนน “มากมาแตตว ไปกไปแตตว” สงทงหลายทเราเรยกวาเปนสมบตพสถานซงไดรวบรวมสงสม

เอาไวนน จะมมากมายเทาใด กไมสามารถตดตามไปได เมอพจารณาเหนอยางนแลว กเปนเหตใหสามารถ

บรรเทาโลภะ คอ ความโลภ ความยดตด ความอยากไดในสงทงหลายใหนอยลง

เมอบรรเทาความโลภใหนอยลง พรอมทงมจฉรยะ คอความตระหนทเปนตวเนองอยกบความโลภ

ในทรพยสมบตแลว กจะทาใหสามารถบาเพญทาน คอการให การบรจาค เพอชวยเหลอสงเคราะหบาง

บชาคณความดของบคคลทมคณความดบาง ทาทรพยสมบตนนใหเปนประโยชนจะนามาใชสอย เลยงด

บคคลในความรบผดชอบ กได บาเพญประโยชนตางๆ กได ทรพยนนกมประโยชนมากขน

ทงหมดนเปนสวนของทาน ซงอาจจะเกดขนไดจากการปรารภถงคตชวตในสวนทเปนความตาย

ในประการทสอง คอ “ศล” เราอาจจะปรารภถงความตายดงทกลาวเมอกนวา คนเรานนเกดมากมา

แตตว ไปกไปแตตว นอกจากนนกยงไมละทงอะไรไวดวย ถาจะวาละทงกละทงเพยงรางกาย ซงกไมคงอย

ถาวร เพยงไมกวนรางกายนนกเนาเปอยผพงไป กลายเปนอยางทเรยกกนวา “ธาตส” แยกเปน ดน นา ลม

ไฟ กระจดกระจายไป กลาวไดวาไมมอะไรเหลอหลออยเปนรปราง เปนบคคล อนนเปนสภาพภายนอก เปน

เรองทางวตถ ทางรปกาย ไปแตตว มาแตตว แลวกไมเหลอทงอะไรไว

แตถามองลกซงลงไปอก กจะเหนวา ความจรงนน ยงมอะไรททงไว และกยงมอะไรทตามไปอก

จะมองเหนไดตามคาสอนของพระศาสนาวา มาแตตวไปแตตวนน กยงมสงทตามไปไดอยางหนง

และเมอมามนกมาดวย สงนนกคอ “กรรมดและกรรมชว” นนเอง เปนสงทมาพรอมกบเรา และเสรจแลวมน

- 4 -

กตามตวเราไปดวย ถาเปน “กรรมด” กเปนบญเปนกศล หรอเปน “บญกรรม” ซงจะเปนทพงของสตว

ทงหลายสบตอไป ดงพทธพจนทวา ปญาน ปรโลกสม ปตฏฐา โหนต ปาณน

แปลวา “บญเปนทพงของสตวทงหลาย ในปรโลก” อนนเปนสวนทตดตามไป

ในฝายละทงกเชนเดยวกน คนทละโลกนไปแลวนน ยงละทงสงหนงไวเบองหลง คอ ความดความ

ชวทไดทาไว สงใดทไดทาไวแลวกยงจารกอย บางอยางกออกผลเปนวตถ เชนวา ทานผมใจบญใจกศลได

สรางสงทเปนสาธารณประโยชนไว สงนนกเปนหลกฐานแสดงความดยงยนอยหรอทเปนนามธรรม ไดทา

ความดเกอกลอปการะไวกบผอน เรมตนตงแตบตรหลาน เปนตนไป ความดนนกฝงอยจารกอยในดวงจต

ดวงใจของบตรหลานและทานทไดรบคณประโยชน อนนเปนสงททงไว

รวมความวา สงทตดตามไปกด สงทละทงไวกด กไดแกความดความชว

ผมปญญามาพจารณาเหนหลกดงทกลาวมาแลวน จงคดวาควรจะดารงชวตของตนใหอยใน

แนวทางทดงาม เพอวาเมอถงเวลาจากโลกนไป กจะไดมกรรมดตดตวไป และเหลอละทงไวซงความดนน

อนเปนประโยชนแกคนเบองหลงใหคนทอยเบองหลงไดจดจาราลกถงในทางทดงาม ยกยองนบถอเปน

บคคลทนาเคารพบชากนสบตอไป

การทจะกระทากรรมดอยางน กคอการดาเนนชวตใหอยในคลองธรรม เรมดวยเปนผมศล ดารงอย

ในศลทงหลายตงตนแตศลหา คอ

งดเวนจากการฆาสตว เบยดเบยนสงหารชวตผอน ทเรยกวา ปาณาตบาต

งดเวนจากการลวงละเมดในทรพยสนผอน จากการลกขโมยแยงชง ทเรยกวา อทนนาทาน

งดเวนจากการประพฤตผดทางเพศ ทเรยกวา กาเมสมจฉาจาร

งดเวนจากการเบยดเบยนผอนดวยวาจา คอการกลาวเทจ ทาลายประโยชนของเขา ทเรยกวา

มสาวาท

และงดเวนจากการดมเครองดองของเมาทเปนเหตใหหลงลมเสยสต เปนทตงแหงความประมาท ท

เรยกวา สราเมรยมชชปมาทฏฐาน

นเปนหลกสาคญในฝายหลกพนความเสอม นอกจากนนกดาเนนชวตในทางเกอกล ในการทจะอย

รวมกนดวยด ทาใหสงคมนมความสงบสข

อยางนกเปนคตอยางหนง ทเราสามารถปรารภเรองความตายแลว จะทาใหเกดประโยชนแกชวต

ของตนและของผอนได ซงเปนดานทเรยกวาศล คอความประพฤตดงาม หรอความประพฤตชอบทางกาย

ทางวาจา

ขนตอไปในการปรารภถงความตายนน กจะสามารถทาบญขนสงขนไปอก เรยกวา “ภาวนา”

ภาวนา คอการฝกอบรมจตใจ และฝกอบรมปญญา คอ ทาจตใจของเรานใหมความสงบ ปราศจาก

กเลสเครองมวหมอง ใหมความสข ใหผองใส ตลอดจนใหเจรญดวยคณธรรมความดงามตางๆ และเจรญ

ดวยปญญาทรเทาทนความจรงของสงทงหลาย

- 5 -

ตวอยางทเหนงายๆ ตามคาสอนของพระพทธเจา ซงเกยวกบเรองของความตาย อนเปนสวน

ภาวนานน กคอหลกทเรยกวา “มรณสต” แปลวา สตระลกถงความตาย

การระลกถงความตายนน เปนวธฝกอบรมจตใจอยางหนง แตจะตองทาความเขาใจใหถกตอง ทวา

ระลกถงความตายแลวจะทาจตใจของตนใหเจรญงอกงามนน จะตองระลกโดยถกตองดวย

บางคนระลกถงความตายแลวกไมสบายใจ มความหวาดกลว จตใจฟงซาน กระวนกระวาย อยางน

เรยกวาระลกไมถกตอง ระลกแลวเกดโทษ

การระลกใหถกตองนน กคอการระลกอยางรเขาใจคตธรรมดา พจารณาใหเหนวา ชวตของคนเรา

ทงหลายนนเกดมาแลว ดารงอย ในทสดกตองจากไปดวยความตาย ดงทมองเหนอยโดยมประจกษ

หลกฐานมากมาย อนนเปนธรรมดาของชวต เมอเปนธรรมดาของชวตแลว เรากจะตองยอมรบความจรง

ยอมรบความจรงแลวโนมเขามาสชวตของตนเอง พจารณาวาเราควรจะปฏบตอยางไร เมอรเขาใจคต

ธรรมดาของชวตวา มความตายเปนทสนสดแลว

ประการแรกกคอ ควรจะดาเนนชวตดวยความไมลมหลงมวเมา สงทงหลายทเราเขาไปเกยวของน

เราไมสามารถยดถอเปนของตวเองไดอยางแทจรง มนไมใชเปนของเราจรงจงอะไร เปนแตสมมตกนขน

มาแลวใชประโยชนได เรากพงปฏบตใหถกตองตามวตถประสงค คอใชใหเปนประโยชนแกชวตของตนเอง

บาง ของผอนบาง อยาไปลมหลงมวเมายดตดจนกระทงเกดเปนโทษแกตวเอง

เมอถงเวลาทจะตองพลดพรากจากไป คนทไมมสตไมเคยระลกถงหลกทเรยกวา “มรณสต” น กจะ

มความทกขมาก เพราะวามความยดตดเหนยวแนนอยกบสงทงหลาย รสกวาตนจะตองถกพรากไป ออกไป

จากสงเหลานน กมความบบคนคบแคนจตใจ แตสาหรบคนทรเทาทนคตธรรมดาแลว กวางใจได ทาใจได

จตใจกสงบ ปลอดโปรง มสต แมแตเมอถงเวลาทจะจากโลกนไป

ไมตองพดถงเมอจากโลกนไปหรอก แมเมอเวลาทยงดารงชวตอยนเอง กอยดวยความไมลมหลงมว

เมาในสงทงหลาย ปฏบตตอสงทงหลายตามวตถประสงคทแทจรง ในการทจะม จะครอบครอง จะเกยวของ

กบสงเหลานน ใหเกดคณเกดประโยชน ไมเกดโทษเกดทกขเกนสมควร

ประการตอไป นอกจากไมลมหลงมวเมาแลว กจะเปนผไมประมาท เพราะเรองของความตายนม

หลกของความจรงอยวา มนจะตองมาถงแกชวตทกชวตอยางแนนอน อนเปนสงทหลกเลยงไมได แตใน

ความทวาแนนอน จะตองถงแกความตายนน กมความไมแนนอนทวา เราไมสามารถจะกาหนดไดวา มนจะ

มาถงเมอใด

จะกาหนดวาคนนอายนอยยงเดกยงหนมสาว จะยงอยไปไดอกนาน นนกไมแนนอน จะวาคนแก

จะตองไปกอน อนนนกไมแนเหมอนกน บางครง คนเดกคนหนมคนสาวมเหตทาใหตองจากไปกอนกม คน

บางคนทวานาจะอยไมไดนาน บางทกกลบอยไปนาน คนทคดวาจะนานกกลบจากไปกอน อะไรเหลานเปน

เรองทไมสามารถกาหนดได

- 6 -

ในเมอเรองเกยวกบชวตน ไมมความแนนอนดงกลาวน ทานจงใหดาเนนชวตดวยความไมประมาท

คอจองมองดวาเวลาทผานไปน เราจะตองทาประโยชนใหเกดขน ดาเนนชวตใหดงาม มกจมหนาทอะไรกเรง

ทา อยาผดผอนเวลา อยาใหเวลาผานไปเสยเปลา เรงขวนขวายทาความดงามทาสงทเปนบญเปนกศลไว

อยางนเรยกวาดาเนนชวตดวยความไมประมาท นกเปนประโยชนอกอยางหนง ทเกดจากการปรารภถง

ความตาย ดวยหลกการทเรยกวา “มรณสต”

นอกจากนน ตามคตพระพทธศาสนา พระพทธเจาทรงสงสอนไววา คนเรานทเกดมา ไดมาพบปะ

กนบาง ตองมาพบปะกนบางนน ตางคนตางกจะตองแยกยายกนไปในทสด เรามเวลาทจะอยดวยกนถงจะ

นานหลายปหลายสบป แตถาวากนจรงๆ แลว เวลานนกไมยาวนานนก แมในเวลาทไมยาวนานนเอง คนเรา

เพราะอาศยอานาจกเลส กเบยดเบยนแกงแยงแขงขนแยงชงกนตางๆ นานา ถาเรารคตธรรมดาของชวต

อยางทกลาวมาแลววาเราอยกนไปไมชาไมนานกตองแยกยายกนไปทงหมดน เรากควรจะอยดวยความ

เมตตาปราณ เออเฟอเกอกลตอกน

ทานสอนวา ในเวลาทผใดผหนงถงแกกรรมจากไป เราควรจะรเทาทนวาอนนนเปนธรรมดา เมอถง

เวลาของทาน ทานกตองจากไป และกทาใจได ไมมวเศราโศกอยถงทานผลวงลบ แตควรหนกลบมา

พจารณานกถงคนทรวมกนนแหละ วาอยามวไปเศราโศกถงทานผลวงลบไปเลย เรามาอยรวมกน ในหมผท

ยงเหลออยนแหละ ดวยความเมตตาปราน ใหมความสขเถด แลวเมอถงเวลาจากไป จะไดไมตองเศราโศก

ละหอยหา จะไดสบายใจวา เมอยามอยเรากอยกนดวยดแลว ไมใชรอแตวาถงเวลาจากไปกเศราโศกกนท

ตอนทอยกลบละเลย ไมไดคานงพจารณา

เพราะฉะนน ตอนทอยนแหละเปนเวลาสาคญ ทานจงวา อยามวเศราโศกถงผทจากไปแลว ใหม

ความเมตตาปรานเกอกลกนในหมผทยงอยน นกเปนคตอยางหนงทเกดขนไดจากการพจารณาหลกท

เรยกวา “มรณสต” ดงทไดกลาวมา ซงเปนประโยชนในสวนทเรยกวา “จตตภาวนา” คอ การฝกอบรมจตของ

ตน

ผทพจารณาถงความตายดวยความรเทาทนและนาจตไปไดถกทางอยางน กจะทาใหจตใจสงบ ไม

ฟงซาน กระวนกระวาย ไมมความหวาดกลว นอกจากนน จตยงจะเจรญกาวหนางอกงามในทางคณธรรม

ความด เชน มกศลเจตนาตงใจวา ตอไปนเราจะประพฤตดงาม จะไมประมาท จะมเมตตาไมตรจตตอเพอน

มนษย เปนตน เปนคนเปนประโยชนทงแกตนและแกผอน

นอกจากน ถาหากวามปญญา รเทาทนความจรงสงยงขนไปอก จนกระทง เหน อนจจง ทกขง

อนตตา หยงถงความไมเทยงแท ความดารงคงทนอยไมได และความมใชเปนตวตน ถาเขาใจถงขนนแลวก

เหนหลกทเรยกวา “ไตรลกษณ” อาจจะทาใหจตใจของผนน ถงความหลดพน เปนอสระ ปลอดโปรง ผองใส

ไดอยางแทจรง เพราะเปนจตทรเทาทนธรรมดาของสงทงหลาย ถารถงขนนแลว และรทะลปรโปรงเขาใจแจง

ในชวต กจะถงกบบรรลความสนอาสวะเปนพระอรหนตกได

- 7 -

เพราะฉะนน การพจารณาปรารภความตายนน จงสามารถนามาใชทาประโยชนไดทกขนตอน ดงท

อาตมภาพกลาวมา ตงตนแตการบาเพญทาน อนเปนเรองทางดานกาย ดานวตถ ทปรากฏภายนอก ตลอด

กระทงใหเจรญงอกงามในทางจตปญญาจนกระทงบรรลอรหตตผลกได บรรลพระนพพานกได โดยนยดงท

ไดแสดงพระธรรมเทศนามา

ณ บดน คณะทานเจาภาพ ไดปรารภมรณกรรมของทานผลวงลบไปแลว และมจตใจประกอบดวย

คณธรรมตางๆ ตามฐานะหนาทของตน มความกตญกตเวทบาง มญาตธรรมบาง สงคหธรรมบาง ได

มารวมทาบญบาเพญกศลดวยกน

เมอทานผลวงลบไปไดรไดเขาใจ หยงเหนถงบญกศลความดงามตางๆ ทคณะเจาภาพไดบาเพญใน

โอกาสน ทานกยอมมจตยนดอนโมทนา การอนโมทนาของทานผทลวงลบไปแลว ถอวาเปนสงสาคญทจะ

ทาใหบญนนสาเรจผล

เมอเขาใจหลกเชนนแลว ทานผยงมชวตอย ซงเปนผบาเพญกศลนน กจะตองทาจตใจของตนเองให

เปนบญเปนกศลดวยเชนกน เพราะวาดวยจตใจทเปนบญเปนกศลนแหละจะเปนเครองชวยทาใหทานผจาก

ไป มความอนโมทนาได ยงเราสามารถปลาบปลม อนโมทนาไดมากขนเพยงนน

เพราะฉะนน ถาเราไดปรารภถงมรณกรรม คอความตาย แลวบาเพญบญตามทอาตมภาพไดกลาว

มา เปนสวนทานบาง เปนสวนศลความประพฤตดงามบาง เปนสวนภาวนาทาจตใจของตนเองใหสงบผอง

ใสและไดปญญาบาง ทงหมดนแหละ ยงเปนบญเปนกศลมากเทาไร กเปนประโยชนเกอกลแกผตาย ผ

ลวงลบ และแกตนเองมากขนเทานน

เพราะฉะนน ในโอกาสนจงเปนชวงเวลาททานเจาภาพตลอดถงญาตมตรผทมความหวงดทงหลาย

จะพงสารวมจตใจใหสงบผองใส และราลกถงวา กจทตนควรจะทาเพอทานผลวงลบจากไป อนเปนหนาท

นน ตนไดกระทาแลว การราลกวาสงทตนควรทาไดทาแลว กเปนเหตประการหนงทจะทาใหจตใจของเรา

สงบผองใส หายความโศกเศราไปได และในสวนทเกยวกบตนเอง เรากไดทาจตใจของเราใหเปนจตใจทด

งาม ระลกถงแตสงทเปนคณธรรม ตงใจในการทจะดาเนนชวตใหดงามยงขนสบตอไป

ดวยบญดวยกศลเหลาน ทราลกดวยจตใจเปนอนหนงอนเดยวกน ทกคนทมามจตในรวมกน เปน

เอกฉนทในการทจะอทศกศล แดทานผลวงลบไป เมอราลกเชนนแลวกตงใจแผจตอทศกศลใหแกทาน กจะ

สาเรจเปนปตตทานมย บญกรยา และในสวนของทานผลวงลบกเปนปตตานโมทนามย สบตอไป

ในวาระน อาตมภาพไดแสดงพระธรรมเทศนาในปญญกถา แสดงเรอง “บญ” โดยปรารภเรอง “คต

ธรรมดาแหงชวตคอความตาย” อนจะทาใหเกดประโยชนเปนบญความเจรญงอกงามในความด ก

พอสมควรแกเวลา ตอแตนขอเชญคณะทานเจาภาพ จงไดตงใจกรวดนาอทศกศลใหแกผตาย ดงพระบาล

อนโมทนาทอาตมภาพจะไดกลาวตอไป

แสดงพระธรรมเทศนาพอสมควรแกเวลา ยตลงแตเพยงเทาน เอวงกม ดวยประการฉะน

จาก มรณกถา หนา ๕๐ - ๖๔ ผเขยน พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต)

- 8 -

ประตสสภาวะใหม

คาแนะนาจากใจเพอชวยเหลอผใกลตาย โซเกยล รนโปเช

ในสถานพยาบาลผปวยระยะสดทายทขาพเจารจก เอมล หญงวยปลายหกสบกาลงจะตายดวย

โรคมะเรงเตานม ลกสาวของเธอมาเยยมทกวน ดเหมอนวาความสมพนธของแมลกนราบรนและเปนสข

แตเมอลกสาวจากไป เอมลจะนงรองไหอยคนเดยวเกอบจะเปนอาจณ ไมนานนกกเปนทชดเจนวาสาเหต

เปนเพราะลกสาวของเธอปฏเสธทจะยอมรบความจรงวาแมจะตองตายอยางแนนอน ตรงกนขามเธอ

พยายามชกชวนกระตนเราใหแม “คดในทางบวก” ดวยความหวงวาวธนจะชวยใหแมหายจากมะเรง ผลก

คอเอมลตองเกบงาความคด ความกลว ความตนตระหนก และความโศกเศราไวในใจคนเดยว โดยไมมใคร

ทจะรวมรบรดวย ไมมใครสกคนทจะชวยเธอสารวจอารมณความรสกเหลาน ไมมใครชวยใหเธอเขาใจชวต

และไมมใครชวยเธอคนหาความหมายของความตายซงสามารถเยยวยาจตใจใหคลายจากทกข

สงสาคญทสดในชวตคอการสามารถพดถงความในใจกบผอนไดโดยไมรสกหวนกลว และไมม

อะไรอกแลวทจะมความสาคญกบผใกลตายเทากบความสมพนธเชนน ชวตของเอมลเปนตวอยางในเรองน

บอยครงผใกลตายรสกสงวนทาทและไมมนใจ เขาไมแนใจวาคณมเจตนาอยางไรเวลามาเยยมเขา

เปนครงแรก ดงนนอยาไดหวงวาจะมสงพเศษแปลกใหมเกดขน เพยงแตทาตวตามสบายและผอนคลาย

เปนตวคณเองกพอแลว บอยครงผใกลตายไมไดพดจากความรสก และคนทใกลกบเขากไมรวาจะพดหรอ

ทาอะไรด เปนการยากทจะรวาเขาพยายามบอกอะไรแกเรา หรอรไปถงวาเขากาลงปกปดอะไรอย บางครง

เขาเองกไมรดวยซา ดงนนสงสาคญอยางแรกคอ ทาใหบรรยากาศตงเครยดนนผอนคลายลงดวยวธอะไรก

ไดทเปนธรรมชาตและงายดายทสด

เมอความไววางใจและเชอมนเกดขนแลว บรรยากาศจะเรมผอนคลาย และเออใหผใกลตาย

เปดเผยสงทเขาอยากจะพดดวย พยายามใหกาลงใจเขา ชวยใหเขารสกสบายใจทจะเลาความคด ความ

กลว และอารมณตางๆ เกยวกบความตาย การเปดเผยอารมณความรสกอยางซอตรงและไมเกบสงวนเปน

หวใจของความเปลยนแปลงทงหลาย รวมทงการยอมรบความเปนไปของชวตและการตายอยางเปนสข

รวมทงการยอมรบความเปนไปของชวตและการตายอยางเปนสข คณตองเปดโอกาสใหเขาอยางเตมท

ยอมใหเขาพดอะไรกไดตามตองการ

เมอผใกลตายตกลงใจทจะบอกเลาความรสกสวนลกทสดของตน อยาไดขด บอกปด หรอไมให

ความสาคญกบสงทเขากาลงพด คนทใกลตายหรอปวยระยะสดทายนนไดมาถงสภาพทเปราะบางทสด

- 9 -

ของชวต คณจาเปนตองใชความสามารถและคณสมบตทงหลายเทาทม ไมวาจะเปนความไวตอความรสก

ของผอน ความอบอน ความเมตตากรณา เพอชวยใหเขาเปดเผยความรสกนกคดของตนเอง คณควรรจก

ฟงและรบรอยางเงยบๆ ดวยใจทเปดกวางและสงบนงชนดทชวยใหผอนรสกวาตนไดรบการยอมรบ

พยายามผอนคลายเทาทจะทาได ทาตวสบาย นงเคยงขางญาตมตรของผใกลตายราวกบวาคณไมมอะไร

อกแลวทสาคญหรอนาทาเทา

ขาพเจาพบวา เชนเดยวกบเวลาหนาสวหนาขวานทงหลาย ในยามนมสองสงทมประโยชนทสด นน

คอสามญสานกและอารมณขน อารมณขนนนชวยผอนคลายบรรยากาศไดอยางวเศษ ทงยงชวยใหเหน

กระบวนการแหงความตายในสภาวะทจรงแทและเปนสากล นอกจากนนยงลดทอนความเอาจรงเอาจง

และความเครงเครยดทเกนพอด ดงนนจงควรใชอารมณขนอยางแยบคาย และสภาพออนโยนเทาทจะ

เปนไปได

จากประสบการณสวนตว ขาพเจายงพบอกวา สงสาคญประการหนงกคออยาไปผกใจหรอเอาสงท

ไดยนไดฟงมาเปนอารมณจนเกนไป ในยามทคณไมคาดคด ผใกลตายอาจระบายความโกรธทงหลายใส

คณ รวมทงโยนความผดมาใหคณสารพด ดงทเอลซาเบธ คเบลอร รอสสไดกลาวไว ความโกรธและการ

กลาวโทษสามารถทจะ “สาดใสไปทว และระบายไปรอบตวบอยครงอยางสงเดชกวาได” ๑ อยาเขาใจไปวา

ความเดอดดาลนพงเปามาทคณ การระลกไดวาความกลวและความทกขนมาจากไหน จะชวยปองกนไมให

คณมปฏกรยาตอบโตจนอาจทาใหความสมพนธเสยไป

บางครงคณอาจรสกอยากเทศนาสงสอนคนใกลตาย หรอบอกหลกธรรมทเปนสตรสาเรจแกเขา

ขอใหงดทาเชนนนเสย โดยเฉพาะเมอคณสงสยวานไมใชสงทผใกลตายตองการ ไมมใครทตองการ “การ

กอบกทางจตวญญาณ” โดยอาศยความเชอของผอน โปรดระลกวาคณไมไดมหนาทพาใครเขารตหรอ

เปลยนความเชอ แตคณมาเพอชวยบคคลทอยเบองหนาคณ ใหไดสมผสรบรถงพละกาลง ความเชอมน

ศรทธา และธรรมะภายในตวเขาเอง ไมวาจะเปนอะไรกตาม แนละ หากบคคลผนนเปดใจใฝรเรองธรรมะ

และอยากรจรงๆ วาคณคดอยางไรเกยวกบเรองน กอยาไดลงเลทจะพด

อยาคาดหวงกบตวเองมากเกนไป หรอวาดหวงวาความชวยเหลอของคณจะกอใหเกดปาฏหารยกบ

ผใกลตายหรอชวยเขาให “หลดรอด” ได คณจะผดหวงไดงายๆ คนเรานนอยอยางไรกตายอยางนน เขา

ตายอยางทเขาเปน หากตองการใหมการพดคยเปดเผยความในใจอยางแทจรง คณตองพรอมทจะเหนเขา

จากแงมมของชวตเขา ตามภมหลง อปนสย และประวตความเปนมาของเขา และยอมรบเขาโดยไมอด

เออน และกอยาเสยใจหากความชวยเหลอของคณดเหมอนจะมผลเพยงเลกนอย และไมไดรบการ

ตอบสนองจากผใกลตาย เราไมมทางรวาความหวงใยของเรานนมผลลกซงแคไหน

แสดงความรกอยางไมมเงอนไข

- 10 -

สงทผใกลตายตองการอยางยง กคอความรกอยางไมมเงอนไขเทาทจะเปนไปได โดยไมมความ

คาดหวงจากผใดมารดรง อยาคดวาคณตองเปนผเชยวชาญใดๆ ทาตวตามสบาย เปนตวของคณเอง เปน

เพอนทแท วธนจะทาใหผใกลตายมนใจวาคณอยเคยงขางเขาจรงๆ และพรอมทจะพดคยกบเขาอยางงายๆ

และอยางเสมอบาเสมอไหล ฉนเพอนมนษย

ขาพเจาไดพดวา “แสดงความรกอยางไมมเงอนไขแกผใกลตาย” แตในบางกรณ กใชวาจะทา

เชนนนไดงายๆ เราอาจมความหลงทเจบปวดขมขนเพราะเขามาเนนนาน เราอาจรสกผดทไดทาบางสง

บางอยางกบเขาในอดต หรออาจโกรธเคองทเขาไดทาอะไรบางอยางกบเรา

ดงนนขาพเจาอยากแนะนาวธการงายๆ สองวธ ทอาจชวยใหความรกภายในตวคณไดถก

ปลดปลอยมาใหแกผใกลตาย ขาพเจาและลกศษยทไดชวยเหลอผใกลตายพบวาทงสองวธมอานสงสมาก

วธแรก มองผใกลตายทอยเบองหนาคณ และคดในใจวาเขากเปนเชนเดยวกบคณ มความตองการเหมอน

คณ และรกสขเกลยดทกขเชนเดยวกบคณ มความเหงาเหมอนคณ กลวสงทไมรจกเชนเดยวกบคณ ม

ความเศราทเกบงาเปนความลบเหมอนคณ และมความรสกครงๆ กลางๆ วาตวเองไมมนายาเชนเดยวกบ

คณ คณจะพบวาหากคณทาอยางนนได หวใจของคณจะเปดกวางแกเขา และความรกจะปรากฏระหวาง

คณกบเขา

สาหรบวธทสองนน เปนวธทไดผลยงกวาวธแรก นนคอเอาตวเราเขาไปแทนทเขาอยางไมสะทก

สะทาน ลองจนตนาการวาคณกาลงนอนอยบนเตยงทตงอยเบองหนา และกาลงเผชญหนากบความตาย

จนตนาการวาคณกาลงเจบปวดและอยคนเดยว แลวกถามตวเองอยางจรงใจวาคณตองการอะไรมากทสด

คณชอบอะไรมากทสด คณอยากไดอะไรจากเพอนทอยเบองหนาคณ

หากคณทาทงสองวธ ขาพเจาคดวาคณจะพบวา สงทผใกลตายตองการนนเปนสงเดยวกบทคณ

ตองการมากทสด นนคอตองการเปนทรกและไดรบการยอมรบ

บอยครงทขาพเจายงพบอกวา คนทปวยหนกนนปรารถนาทจะไดรบการสมผส ปรารถนาทจะไดรบ

การปฏบตอยางคนทมชวตมเลอดเนอ ไมใชเยยงเชอโรค การปลอบโยนทมคณคาอยางยงทคณสามารถ

มอบใหแกผปวยหนกกคอ เพยงแตจบแขนเขา มองลกเขาไปในดวงตาของเขา นวดเบาๆ กอดเขาไว หรอ

หายใจจงหวะเดยวกบเขาอยางนมนวล รางกายนนมภาษาของตวเองทสามารถสอความรกได ใหใชภาษา

กายดงกลาวโดยปราศจากความหวนกลวใดๆ และคณจะพบวาคณไดมอบความสขใจและการปลอบโยน

ใหแกผใกลตาย

เรามกลมไปวาผใกลตายกาลงสญเสยโลกทงโลกทตนรจก ไมวาจะเปนบาน การงาน

ความสมพนธกบผอน รางกายและจตใจ เขากาลงสญเสยทกสงทกอยาง ความสญเสยทงหลายทเราอาจ

ประสบในชวตลวนมารวมลงในการสญเสยคราวเดยวกนเมอเราตายจากไป เพราะฉะนนจะเปนไปได

อยางไรทใครกตามทใกลตายจะไมรสกเศราเสยใจในบางครง ตนตระหนกในบางคราว และโกรธเปนบาง

โอกาส เอลซาเบธ คเบลอร รอสส กลาววา การยอมรบความตายนนมหาขนตอนคอ ปฏเสธ โกรธเคอง

- 11 -

ตอรอง ซมเศรา และยอมรบ แนละ ไมใชวาทกคนจะตองผานขนตอนทงหา และไมจาเปนจะตองผาน

ตามลาดบดงกลาวเสมอไป สาหรบบางคน เสนทางสการยอมรบความตายอาจยาวไกลและเจบปวดอยาง

ยง และบางคนอาจไปไมถงจดนนกได วฒนธรรมของเราเปนวฒนธรรมทไมเออใหผคนรจกและเทาทน

ความรสกนกคดและประสบการณตางๆ ตามทเปนจรง หลายคนทเผชญกบความตายในระยะสดทาย

พบวาตวเองถกอวชชาหลอก ทงคบของใจและโกรธยง เนองจากดเหมอนจะไมมใครเลยสกคนทตองการ

เขาใจตวเขาและความรสกสวนลกของเขา ซเซล ซอนเดอส ผนาคนสาคญทรเรมนาทางใหแกวงการ

สถานพยาบาลผปวยระยะสดทายในองกฤษ เขยนวา “ครงหนงดฉนไดถามคนทรวาตวเองกาลงจะตาย วา

เขาตองการอะไรมากทสดจากคนทกาลงดแลเขาอย เขากลาววา “อยากไดใครสกคนทมททาวาพยายาม

เขาใจฉน” อนทจรงเปนไปไมไดทจะเขาใจคนอนอยางครบถวน แตดฉนไมเคยลมเลยวาเขาไมไดถามหา

ความสาเรจ หากขอเพยงใครสกคนทใสใจเขามากพอทจะลองพยายามด” ๒

เปนเรองสาคญหากเรามความใสใจมากพอทจะลองพยายาม และเปนเรองสาคญเชนเดยวกนท

เราจะทาใหเขามนใจวา ไมวาเขาจะรสกอยางไร ไมวาเขาจะคบของใจหรอโกรธเคองเพยงใด นนเปนเรอง

ปกต ภาวะใกลตายจะดงอารมณทเกบกดออกมา ไมวาจะเปนความเศราโศก ดานชา หรอความรสกผด

แมแตความอจฉาผทยงเปนปกตสขอย ควรชวยผนนไมใหเกบกดเมออารมณเหลานนเกดขน อยเคยงขาง

เขาขณะทความเจบปวดและความเศราโศกเกดขนเปนระลอกๆ การยอมรบ กาลเวลา ความเขาใจอยางม

นาอดนาทนจะชวยใหอารมณเหลานนคอยทเลาลง และนาผใกลตายสความสงบ เยอกเยน และเปนปกต

อนเปนภาวะทจรงแทและลกซงของเขา

อยาพยายามทาตวเฉลยวฉลาดเกนไป อยาพยายามสรรหาถอยคาอนลกซงมาพดกบเขา คณไม

จาเปนตองทาหรอพดเพอใหสถานการณดขน เพยงแตอยกบเขาอยางเปนตวคณเองเทาทจะทาได และ

หากคณรสกกงวลและประหวนอยางยง ทงไมรวาจะทาอะไรด กควรยอมรบกบเขาอยางเปดเผย และขอให

เขาชวย ความซอตรงจะทาใหคณและผใกลตายใกลชดกนมากขน และชวยใหมการเจรจาพดคยอยาง

อสระกวาแตกอน บางครงผใกลตายรดกวาเราวา จะชวยเขาไดอยางไร เราจาเปนตองรวาทาอยางไรจงจะ

เขาถงภมปญญาดงกลาว และใหเขาเปดเผยแกเราตามทเขาร ซเซล ซอนเดอสเตอนเราใหตระหนกวายาม

อยกบผใกลตาย เราไมใชเปนเพยงผใหเทานน “ไมชากเรว ผททางานบาบดผใกลตายยอมรวาพวกเขาไดรบ

มากกวาให เมอเขาไดประสบกบความอดทน ความหาญกลา และบอยครงยงพบกบอารมณขน เรา

จาเปนตองพดเชนน..” ๓ การยอมรบวาเราไดประสบพบเหนความกลาหาญของเขา บอยครงสามารถเปน

แรงบนดาลใจใหแกผใกลตายได

ขาพเจายงพบอกวา การราลกถงบางสงบางอยางมผลดกบขาพเจาดวย นนคอการระลกวาบคคล

ทกาลงตายเบองหนาขาพเจา มคณงามความดอยภายในเสมอ ไมวาจะมความโกรธเคองหรออารมณใด

เกดขนกบคณกตาม ไมวาคณจะตระหนกหรอขยะแขยงชววบเพยงใดกตาม การเพงพนจความดงาม

ภายในดงกลาวจะชวยใหคณควบคมตนเอง และมมมมองทเออใหคณทาประโยชนแกเขาเทาทจะเปนไปได

- 12 -

แมคณจะมปากเสยงกบเพอนทนสยด แตคณกไมเคยลมดานทดทสดของเขา ฉนใดกฉนนน คณพงกระทา

เชนเดยวกนนนกบผใกลตาย อยาตดสนเขาโดยเอาอารมณของคณเปนเกณฑ ไมวาจะเปนอารมณใดก

ตาม การทคณยอมรบเขา จะชวยใหผใกลตายทาตวตามสบายเทาทจาเปนแกเขา ปฏบตตอผใกลตายราว

กบวาเขาเปนอยางทเขาเคยเปนไดในบางครง นนคอเปนคนใจกวาง มนาใจและความรกใหแกผอน

เมอมองในระดบทลกซงถงจตวญญาณแลว ขาพเจาพบวาจะเปนการดมากหากราลกถงผใกลตาย

วา เขามพทธภาวะอยภายใน และสามารถทจะบรรลธรรมได ไมวาเขาจะตระหนกหรอไมกตาม บคคลใดก

ตามเมอเขาใกลความตายยงขนทกท กยงมโอกาสจะบรรลธรรมไดมากขน ดวยเหตนเขาจงควรไดรบความ

ใสใจและความเคารพจากเรา

บอกความจรง ผคนมกถามขาพเจาวา “เราควรบอกเขาดไหม วาเขากาลงจะตาย” ขาพเจามกตอบวา “ควร เรา

ควรบอกเขา พดเบาๆ ดวยเมตตาและคานงถงความรสกของเขา และทาอยางมกศโลบายเทาทจะทาได”

จากประสบการณการเยยมผปวยและผใกลตายเปนเวลาหลายป ขาพเจาเหนดวยทเอลซาเบธ คเบลอร

รอสสตงขอสงเกตวา “ผปวยถาไมทงหมด กสวนใหญทเดยวทรอยแลว พวกเขารสกไดจากความเอาใจใสท

เปลยนแปลงไป จากการทผคนมทาทตอเขาแปลกไปจากเดม จากการพดคอยลงหรองดใชเสยง จาก

ใบหนาของญาตทนองไปดวยนาตา หรอจากใบหนาทไรรอยยมของญาตมตรทไมสามารถซอนความรสกท

แทจรงได” ๔

ขาพเจาพบบอยครงวาผคนรโดยสญชาตญาณวาพวกเขากาลงจะตาย แตกหวงใหผอน เชนหมอ

หรอผทตนรกเปนคนยนยน หากคนเหลานนไมทา ผใกลตายอาจคดวาเปนเพราะสมาชกในครอบครวไม

สามารถทาใจยอมรบขาวนได ดงนนผใกลตายจงไมพดถงเรองนเชนกน การไมเปดเผยความจรงจะทาให

เขารสกโดดเดยวหรอกงวลยงกวาเดม ขาพเจาเชอวาการบอกความจรงแกผใกลตายเปนเรองสาคญ อยาง

นอยเขาสมควรจะไดรบรความจรง หากไมมใครบอกความจรงแกผใกลตาย เขาจะเตรยมตวตายไดอยางไร?

เขาจะรกษาความสมพนธกบผอนใหลงเอยดวยดไดอยางไร? เขาจะจดการกบเรองราวตางๆ ทจาตอง

สะสางไดอยางไร? เขาจะชวยผทยงอยใหคลายทกขไดอยางไรหากเขาจากไปแลว?

จากมมมองของผปฏบตธรรม ขาพเจาเชอวาภาวะใกลตายเปนโอกาสสาคญยงในการทบคคลจะ

ยอมรบความเปนไปในชวตของตนทผานมา ขาพเจาไดเหนหลายตอหลายคนใชโอกาสนอยางนาประทบใจ

ในการเปลยนแปลงตนเองและรจกตนเองในแงมมทลกซงยงกวาเดม ดงนนการบอกความจรงแกเขาแต

เนนๆ ดวยเมตตาและโดยคานงถงความรสกของเขา จะชวยใหเขามโอกาสเตรยมตว และคนพบพลงในตว

เขา รวมทงประจกษถงความหมายของชวต

มเรองหนงทขาพเจาอยากเลา เรองนขาพเจาไดยนจากซสเตอรบรจด พยาบาลชาวครสตนกาย

โรมนคาทอลกซงทางานในสถานบรการผปวยระยะสดทายในไอรช เมอรฟเปนชายวยหกสบเศษ หมอได

- 13 -

บอกเขาและภรรยาวาเขาจะมชวตไดอกไมนาน วนตอมาภรรยาไดมาเยยมเขาทสถานพยาบาล ทงคพด

พลางรองไหพลางตลอดวน ซสเตอรบรจดเฝาดตายายคนพดคยและรองไห หลงจากเปนเชนนสามวน เธอ

ไมแนใจวาควรจะเขาไปพดคยกบทงสองคนหรอไม อยางไรกตาม วนตอมาสามภรรยาคนกดคลายทกขและ

สงบราวกบไมมอะไรเกดขน ตางกมมอและแสดงความออนโยนตอกน

ซสเตอรบรจดทกนางเมอรฟทระเบยง และถามเธอวาอะไรเปนเหตใหพฤตกรรมของทงสอง

เปลยนแปลงอยางหนามอเปนหลงมอ นางเมอรฟตอบวา เมอรวาสามของเธอกาลงจะตาย ทงสองไดพากน

ยอนราลกถงชวตททงสองเคยอยดวยกน ความทรงจามากมายหวนกลบคนมา ทงสองแตงงานมาเกอบ ๔๐

ป แนนอนวาทงเธอและเขาเศราโศกเสยใจสดพรรณนา ตางหวนคดและพดคยถงสงตางๆ ททงสองจะไม

อาจทาดวยกนไดอกตอไป จากนนเมอรฟกทาพนยกรรมและเขยนปจฉมวาจาถงลกๆ ซงโตแลว ทงหมดน

เปนเรองเศราอยางยง เพราะเปนการยากทจะปลอยวาง แตทงสองกยงทาตอไป เนองจากเมอรฟตองการให

ชวตเขาจบลงดวยด

ซสเตอรบรจดบอกขาพเจาวา ตลอดสามสปดาหสดทายของเมอรฟ ทงคฉายแววแหงความสงบสข

และความรกอยางเรยบงาย แตวเศษ แมกระทงหลงจากทสามของเธอเสยชวตแลว นางเมอรฟกยงไปเยยม

ผปวยทสถานพยาบาลผปวยระยะสดทาย ทกคนตางไดรบแรงบนดาลใจจากเธอ

เรองนชใหขาพเจาเหนวา การบอกผคนแตเนนๆ วาเขากาลงจะตายนนเปนเรองสาคญ และการ

เผชญกบความสญเสยอนเจบปวดอยางตรงไปตรงมากมอานสงสอยางยง สามภรรยาคนรวาตนกาลงจะ

สญเสยสงตางๆ มากมาย แตการเผชญกบความสญเสยและเศราโศกเสยใจดวยกน ชวยใหทงสองคนพบสง

ทตนไมมวนสญเสย ความรกอนลกซงระหวางคนทงสองจะยงคงอยหลงจากผสามไดจากไป

ความกลวตาย ขาพเจาแนใจวาสงหนงทชวยนางเมอรฟใหสามารถชวยสามของเธอไดกคอ การทเธอเผชญกบ

ความกลวตายทเกดขนในใจเธอ คณไมสามารถชวยผใกลตายไดจนกวาคณจะยอมรบวา ความกลวตาย

ของเขาทาใหเราไมสบายใจ และทาใหเราเกดความกลวทยงความกระอกกระอวนใจอยางทสด การ

ชวยเหลอผใกลตายเปรยบเสมอนการมองเหนภาพอนขมงทงและชดเจนแจมแจงของตวเราจากกระจกเงา

ในกระจกนน เราไดเหนหนาตาอนตนตระหนกของเราและความเจบปวดอนนาสะพรงกลว หากคณไมยอม

มองและยอมรบหนาตาอนตนตระหนกและหวาดกลวของคณ คณจะทนเหนใบหนาแบบเดยวกนนนของคน

ทอยเบองหนาคณไดอยางไร? เมอคณพยายามชวยผใกลตาย คณจาเปนตองสารวจปฏกรยาทกอยางท

เกดกบคณ เนองจากปฏกรยาเหลานนจะสะทอนใหเหนจากผใกลตายและจะเปนคณหรอเปนโทษตอเขาได

อยางมหาศาล

การมองความกลวของคณอยางตรงไปตรงมายงชวยคณในการพฒนาวฒภาวะ บางครงขาพเจา

คดวาไมมวธใดอกแลวทจะเรงใหคณเตบโตเยยงมนษยไดดไปกวาการชวยเหลอผใกลตาย การดแลใสใจผ

- 14 -

ใกลตายแททจรงกคอการเพงพนจความตายของตวคณเองอยางลกซง นเปนวธเผชญหนาและจดการกบ

ความตายเมอคณชวยผใกลตาย คณสามารถตกลงปลงใจไดในทสด และเกดความเขาใจชดเจนวาอะไรคอ

สงสาคญทสดในชวตของคณ การเรยนรอยางจรงจงเพอชวยผใกลตาย คอการเรมทจะไมกลวและ

รบผดชอบกบการตายของเราเอง และเปนการคนหาจดเรมตนแหงกรณาอนไมมประมาณในตวเรา ซงเรา

อาจไมเคยคดวามมากอน

การตระหนกถงความกลวตายของตวคณเองจะชวยใหคณเขาใจถงความกลวของผใกลตายได

อยางมากมายมหาศาล เพยงแคจนตนาการใหลกลงไปวามอะไรบางทเขาจะตองกลว กลวอาการเจบปวดท

เพมขนและควบคมไมได กลววาจะตองทกขทรมาน กลววาจะไรศกดศร กลววาจะตองพงคนอน กลววาชวต

ของเขานนไรความหมาย กลววาจะตองพลดพรากจากทกคนทตนรก กลววาจะควบคมตนเองไมได กลววา

จะไมไดรบความเคารพ ความกลวทสาคญทสดบางทอาจจะไดแกความกลววาจะตองเผชญกบความกลว

ซงจะเพมมากขนและรนแรงขนเรอยๆ หากเรายงหนมน

โดยปกตเมอคณรสกกลว คณจะรสกโดดเดยวและอางวาง ไรเพอน แตเมอมคนมาเปนเพอนคณ

พดคยเกยวกบความกลวของตนเอง คณกจะตระหนกวาความกลวนนเปนเรองปกตธรรมดาทเกดกบทกคน

ถงตรงนความเจบปวดกจะคลายลง คณจะเหนความกลววาเปนธรรมดาของมนษยและเปนเรองสากล คณ

จะเกดความเขาใจ มเมตตากรณามากขน และสามารถจดการกบความกลวของคณดวยวธทสรางสรรคและ

งดงาม

เมอคณเรมทจะเผชญหนาและยอมรบความกลวของคณเอง คณกจะมความละเอยดออนตอ

ความรสกของผอยเบองหนาคณมากขน และคณจะพบวาปญญาญาณจะบงเกดแกคณ อกทงมความ

เฉลยวฉลาดในการชวยบคคลผนนใหนาความกลวออกมา เพอจดการและขจดปดเปาดวยด คณจะพบวา

การเผชญกบความกลวไมเพยงแตจะชวยใหคณมกรณา กลาหาญ และแจมชดมากขนเทานน หากยงชวย

ใหคณมกศโลบายมากขน กศโลบายดงกลาวจะเปดใหคณคนพบวธการตางๆ มากมายทจะชวยใหผใกล

ตายเขาใจและเผชญหนากบความกลวดวยตนเอง

ความกลวอยางหนงทเราสามารถขจดปดเปาไดงายทสดกคอความกงวลเกยวกบความเจบปวดอน

ไมอาจระงบไดขณะกาลงจะตาย ขาพเจาอยากใหทกคนในโลกรวา เดยวนความเจบปวดเชนนนไมจาเปน

จะตองเกดขนเสมอไป ความทกขทรมานทางกายควรถกควบคมใหเหลอนอยทสด จะวาไป เพยงแคความ

ทกขเพราะความตายกหนกหนาสาหสอยแลว มการวจยชนหนงททาโดยสถานบรการผปวยระยะสดทาย

เซนตครสโตเฟอรในกรงลอนดอน ซงขาพเจารจกด อกทงศษยของขาพเจาหลายคนกเสยชวตทนน การวจย

นพบวารอยละ ๙๘ ของผปวยสามารถตายอยางสงบได สถานบรการผปวยระยะสดทายหลายแหงไดคดคน

วธการตางๆ มากมายในการระงบความเจบปวดโดยใชยาหลายขนานรวมกน และไมใชแคยาเสพยตด คร

บาอาจารยทางพทธศาสนาหลายทานพดถงความจาเปนจะตองตายดวยสมปชญญะทแจมชด โดยควบคม

จตไมใหพรามวและสงบเทาทจะทาได การควบคมความเจบปวดโดยไมทาใหจตเลอะเลอนเปนเงอนไขขอ

- 15 -

แรกในการน และเดยวนเราสามารถทาเชนนนไดแลว ทกคนควรมโอกาสไดรบความชวยเหลองายๆ

ดงกลาวในวาระการเปลยนผานทสาคญอยางยงเชนน ภารกจทยงไมเสรจสน ความกงวลอกประการหนงทมกเกดกบผใกลตายกคอการละทงภารกจทยงไมเสรจสน ครบา

อาจารยทงหลายบอกเราวาเราควรตายอยางสงบสข “โดยปราศจากการจบฉวย โหยหา และตดยด”ภาวะ

ดงกลาวไมอาจเกดขนไดอยางเตมท หากงานการททาชวชวตถกทงคางเอาไวโดยไมไดสะสางเลย บางครง

คณจะพบวาผคนกระเสอกกระสนทจะมชวตตอไป กลวทจะปลอยวางและตายจากไป กเพราะเขายงไมอาจ

ทาใจไดกบสงทตนเองเปนและทาลงไป และเมอบคคลตายจากไปโดยยงมความรสกผดหรอไมดตอผอนอย

ผทยงอยยอมเปนทกขทพบวาเขายงเศราโศกอยกอนตาย บางทความทกขของผยงอยอาจกนใจลกกวา

ความทกขของผใกลตายดวยซา

บางครงมคนถามขาพเจาวา “ไมสายเกนไปหรอทจะสมานบาดแผลจากอดต? ความปวดราว

ระหวางผมและญาตมตรผกาลงจะตายนนไมมากเกนกวาทจะรกษาดอกหรอ?” เปนความเชอของขาพเจา

และจากประสบการณของขาพเจากชวา ไมเคยมคาวาสายเกนไปเลย แมวาความเจบปวดและการ

กระทบกระทงจะมากมายเพยงใด หลงจากนนเรากยงมทางใหอภยซงกนและกนได มรณกาลเปนชวงเวลา

อนยงใหญสงบ และเปนบทอวสานทสามารถทาใหผคนสารวจความรสกนกคดทงหมดของตน และเปดใจ

กวางกวาแตกอน ทงยงพรอมทจะใหอภยทงๆ ทแตกอนนนเขาไมอาจทนทาเชนนน แมกระทงในวาระ

สดทายของชวต ความผดพลาดทงมวลกยงสามารถปลดเปลองได

มวธหนงทชวยใหภารกจทยงไมเสรจสนไดรบการชาระสะสางได ขาพเจาและศษยทชวยเหลอผใกล

ตายพบวานเปนวธทชวยไดมาก วธนปรบปรงมาจากการฝกแบบพทธ ทใหสมมตวาเราอยในสภาพเดยวกบ

เขา และจากเทคนคแบบเกสตอลต ซงคดคนโดยครสตน ลองกาเกอร ศษยรนแรกๆ ของขาพเจา ซงเขามา

ทางานในแวดวงความตายและภาวะใกลตายหลงจากทสามของเธอเสยชวตดวยโรคมะเรงในเมดเลอด๕

โดยปกตภารกจทยงไมเสรจสนเปนผลจากการสอสารทถกสกดกน เมอเรามบาดแผลเรามกปกปองตวเอง

เตมท และมกยนยนวาตนเองเปนฝายถก ทงหลบหหลบตาปฏเสธทจะมองจากแงมมของอกฝายหนง การ

กระทาเชนนนอกจากจะไมชวยแลว ยงปดโอกาสทจะมการแลกเปลยนความคดเหนอยางแทจรง ดงนนเมอ

คณฝกวธน โดยเรมตนดวยความตงใจแรงกลาทจะดงความรสกนกคดในทางอกศลออกมาเพอพยายาม

เขาใจมน และจดการกบมน และสดทายกปลอยวางมนเสย

จากนนกจนตนาการวาคนทคณมปญหานนอยตรงหนาคณ มองผนนดวยตาใจ อยางเดยวกบทเขา

หรอเธอมกมองคณ

ทนกพจารณาวามความเปลยนแปลงอยางแทจรงเกดขน นนคอผนนเปดใจกวางกวาเดมมาก และ

รบฟงสงทคณรสกวาจาตองพด เตมใจทจะพดคยอยางซอตรงมากกวาแตกอน และพรอมทจะแกปญหา

ระหวางคณทงสอง จนตนาการจนเหนภาพชดเจนวาบคคลผนนอยในสภาพใหมทเปดใจกวาง วธนยงชวย

- 16 -

ใหคณเปดใจกวางตอเขา จากนน ในสวนลกของจตใจของคณ ใหนกถงสงทคณรสกวาจาเปนอยางทสดท

จะตองกลาวกบเขา บอกเขาวาปญหาคออะไร บอกใหเขารอยางหมดเปลอกถงความรสก ความยากลาบาก

ความเจบปวด และความเสยใจทงหมดของคณ บอกเขาวาคณไมเคยรสกวางใจหรอปลอดโปรงมากพอทจะ

บอกเขามากอนเลย

ทนกหยบกระดาษมาแผนหนงและเขยนขอความทคณอยากบอกเขยนทงหมดเลย เมอคณเขยน

เสรจกลงมอเขยนสงทเขาอาจจะพดตอบคณ อยาไปคดถงสงทเขามกบอกคณ จาไววาตอนน ตามภาพท

คณจนตนาการในใจ เขาเปดใจกวางกวาเดม และฟงคณจรงๆ ดงนนขอใหเขยน และดวาอะไรจะออกมา

แลวกปลอยใหบคคลผอยในใจของคณคนนน บอกเลาปญหาจากมมของเขาอยางหมดเปลอกเชนกน

สารวจตวคณเองและดวามอะไรอกไหมทคณจาเปนตองบอกเขาไมวาจะเปนความรสกเจบปวด

หรอความเสยใจในอดตทคณเกบไวในใจหรอไมเคยพดถง อยาลมวา ทกครงหลงจากทคณเขยนความรสก

ขอใหเขยนคากลาวตอบของอกฝายหนง เขยนทกอยางทผดขนในใจไมวาจะเปนอะไรกตาม เจรจาโตตอบ

เชนนไปเรอยๆ จนกวาคณจะรสกจรงๆ วาไมมอะไรอกแลวทคณเกบไวในใจ หรอไมมอะไรอกแลวทจาเปน

จะตองบอกเขาอก

เพอใหแนใจวาคณพรอมจรงๆ ทจะยตการพดคย ขอใหคณถามตวเองจากสวนลกของจตใจวา

ตอนนคณสามารถปลอยวางอดตไดอยางจรงใจหรอยง รสกพงพอใจในความกระจางแจงและความโปรง

โลงใจทเปนผลจากการโตตอบดวยขอเขยนนหรอไม พรอมจะใหอภยบคคลผน และรสกวาเขาจะใหอภย

คณหรอยง เมอคณรสกวาเสรจสนการพดคยแลวอยาลมตบทายดวยการบอกใหเขารถงความรกและความ

ชนชมทคณอาจยงไมไดกลาว แลวกกลาวคาอาลา นกภาพในใจวาบคคลผนนหนหลงและกาลงจากไป ณ

บดน ถงแมวาคณตองปลอยใหเขาจากไป ขอใหระลกวาคณสามารถถนอมความรกของเขาไวในใจ

ตลอดจนจดจาความสมพนธสวนทดทสดระหวางคณกบเขาไวไดเสมอ

เพอใหความปรองดองกบอดตเปนไปอยางชดเจนขน ขอใหหาเพอนทคณสามารถอานคาโตตอบให

เขาฟงได หรออานดงๆ ใหตวคณเองฟงทบาน เมอคณอานคาโตตอบนดงๆ คณจะประหลาดใจทสงเกตเหน

ความเปลยนแปลงในตวคณ ราวกบวาคณไดพดคยกบบคคลผนนจรงๆ และสะสางปญหาทงหลายทเคยม

กบเขาจรงๆ หลงจากนนคณจะพบวาเปนการงายขนทจะปลอยวาง หรอคณกบอกฝายหนงถงปญหาของ

คณและเมอคณปลอยวางไดจรงๆ ความเปลยนแปลงอยางลกซงระหวางคณกบผนนจะเกดขน ความตง

เครยดทดารงอยอยางยาวนานมกจะจางหายไปบางครง นาพศวงทคณสามารถเปนเพอนสนทของเขาได

อยาลมวา “เพอนอาจกลายเปนศตร และศตรอาจกลายเปนเพอนได” ดงททานซงคะปะอาจารยธเบตเคย

กลาวไว กลาวคาอาลา

- 17 -

ไมเพยงแตความตงเครยดเทานนทคณจาตองรจกปลอยวาง แมผทกาลงจะตาย คณกจาตองปลอย

วางใหไดดวยเชนกน หากคณตดยดกบผทกาลงจะตาย คณอาจทาใหเขาปวดราวใจโดยไมจาเปน และทา

ใหเปนการยากมากทเขาจะปลอยวางและจากไปอยางสงบสข

บางครงผใกลตายอาจอยนานกวาทหมดคาดไวเปนสปดาหหรอเปนเดอนๆ และตองประสบกบ

ความเจบปวดทางกายอยางยง ครสตนลองกาเกอรไดพบวาบคคลผนนจะสามารถปลอยวางและตายอยาง

สงบไดกตอเมอเขาไดยนคากลาวยนยนจากผทตนรกสองประการดวยกน ประการแรก พวกเขาตองยอมให

บคคลผนนตายได ประการทสอง พวกเขาตองยนยนแกบคคลผนนวา พวกเขาจะไมเปนไรหลงจากทเขาจาก

ไป และไมมอะไรทเขาจะตองเปนหวง

เมอมคนถามขาพเจาวา ทาอยางไรถงจะยอมใหเขาตายได ขาพเจาเสนอใหเขาจนตนาการวา

ตนเองกาลงยนขางเตยงของบคคลทเขารก และพดดวยความสภาพออนโยนอยางลกซงและจรงใจทสดวา

“ตอนนฉนอยกบเธอแลว และฉนกรกเธอดวย เธอกาลงจะจากไป ซงเปนเรองธรรมดามาก ทกคนกตองเปน

เชนน ฉนอยากใหเธออยกบฉนทน แตฉนไมอยากใหเธอทกขมากกวานอกแลว เราอยดวยกนมานานพอแลว

และฉนกจะชนชมชวงเวลาดงกลาวตลอดไป โปรดอยายอยดชวตอกตอไปเลย ปลอยไปเถด ฉนยนยอม

อยางใจจรงใหเธอจากไป เธอไมไดอยคนเดยว ไมวาตอนนหรอตอนไหนๆ เธอมความรกของฉนในทกท”

ศษยของขาพเจาผหนงซงทางานทสถานบรการผปวยระยะสดทายบอกขาพเจาถงเรองราวของ

หญงสกอตวยชรานามแมกก เธอไดไปเยยมสามของเธอซงเขาขนโคมาและใกลตาย แมกกรสกเศราใจสดท

จะปลอบประโลมได เพราะเธอไมเคยบอกสามถงความรกทเธอมตอเขา ทงไมเคยกลาวคาอาลา และบดน

เธอรสกวาสายเกนไปแลว เจาหนาทสถานบรการผปวยระยะสดทายไดใหกาลงใจเธอ โดยบอกวาถงแมเขา

ดเหมอนจะไมมปฏกรยาตอบสนองใดๆ แตบางทเขายงสามารถไดยนเธอพดอยกได เธออานพบวาหลายคน

ทดเหมอนจะไมมสมปฤด แทจรงแลวสามารถรบรสงทกาลงเกดขน เจาหนาทผนนเชญชวนใหเธอใชเวลาอย

กบสามของเธอสกระยะหนง และบอกเขาทกอยางทเธอตองการบอก แมกกคงไมคดถงเรองนมากอน แต

เธอกลองทาด โดยพดกบสามของเธอถงชวงเวลาแหงความสขททงสองเคยมรวมกน และบอกใหเขารวาเธอ

จะคดถงเขาเพยงใด ทงยงบอกวาเธอรกเขามากเพยงใด สดทาย หลงจากทเธอกลาวคาอาลาเธอกบอกเขา

วา “เปนการยากทฉนจะอยโดยปราศจากเธอ แตฉนไมอยากเหนเธอทกขทรมานอกตอไป ดงนนหากเธอจะ

จากไป กจากไปเถด” ทนททเธอกลาวจบ สามของเธอกถอนหายใจยาวแลวสนชวตอยางสงบ

ไมเพยงแตผทใกลตายเทานน แมแตครอบครวทงหมดของเธอกตองรจกปลอยวาง สมาชกทกคนใน

ครอบครวอาจยอมรบไดในระดบทตางกน ขอนเปนประเดนทตองคานงดวย ความสาเรจอนยงใหญประการ

หนงของวงการสถานพยาบาลผปวยระยะสดทาย กคอการตระหนกวามความสาคญเพยงใดในการชวยให

ทกคนในครอบครวเผชญกบความเศราโศกและความรสกไมมนคงในอนาคต บางครอบครวไมยอมปลอย

วางคนทตนรก เพราะคดวาการทาเชนนนเปนการทรยศ และเปนเครองหมายวาพวกเขาไมรกบคคลนน

เพยงพอ ครสตน ลองกาเกอรบอกครอบครวเหลานใหจนตนาการวาตนตกอยในสภาพเดยวกบผใกลตาย

- 18 -

“ขอใหนกวาคณกาลงยนอยบนดาดฟาของเรอเดนสมทรทกาลงออกทะเล คณเหลยวมองไปทฝงและเหน

ญาตมตรทกคนโบกมออาลา คณจาเปนตองจากไปโดยไมสามารถเลอกได เรอกพรอมจะออก คณอยากจะ

ใหคนทคณรกกลาวคาอาลาคณไหม? อะไรทจะชวยคณในการเดนทางครงนมากทสด?”

แมกระทงวธงายๆ แบบนกสามารถชวยคณไดมากในการทาใหทกคนในครอบครวจดการกบความ

เศราโศกทตองกลาวคาอาลาดวยวธการของตนเอง

บางครงมคนถามขาพเจาวา “ดฉนควรบอกลกของดฉนอยางไรดทญาตของเขาตาย?” ขาพเจาบอก

ใหคานงถงความรสกของเขา แตขอใหพดความจรง อยาปลอยใหเดกคดวาความตายเปนสงแปลกปลอม

หรอนาหวาดกลว ใหเขามสวนรวมในชวตของผใกลตายใหมากทสดเทาทจะทาได และตอบคาถามทกขอท

เดกอาจถามดวยความสตยจรง ความตรงไปตรงมาและไรเดยงสาของเดกสามารถนาความหวานชน โปรง

เบา รวมทงบางครงกนาอารมณขนมาใหแกผใกลตายทกาลงเจบปวดไดชนชมดวย

สความตายทสงบ เมอขาพเจามองยอนกลบไปยงธเบต และหวนคดถงความตายหลายกรณทขาพเจาไดพบทนน

ขาพเจาสะดดใจทบรรยากาศแวดลอมผตายชางสงบและมความสมครสมานกลมเกลยวกนเหลอเกน แต

สภาพแวดลอมเชนนมกหาไดยากในดนแดนตะวนตก กระนนประสบการณของขาพเจาในชวงเวลากวา ๒๐

ปทผานมา บงชวาสภาพแวดลอมเชนนสามารถสรางไดโดยอาศยจตนาการ ขาพเจารสกวาผคนควรตายท

บาน ไมวาจะเปนทไดกตาม เพราะบานเปนทๆ คนสวนใหญมกรสกสะดวกสบายใจมากทสด และความ

ตายอยางสงบทครบาอาจารยแนะนากเกดขนไดงายทสดในสภาพแวดลอมทผใกลตายคนเคย แตหากมคน

ตองตายในโรงพยาบาล มหลายอยางทคณสามารถทาไดเพอใหความตายเปนไปอยางงายดายและบนดาล

ใจเทาทจะเปนไปได ขอใหนาพรรณพช ดอกไม รปภาพ และภาพถายของผทตนรก หรอภาพวาดของลกๆ

หลานๆ หรอเครองเลนเทปพรอมเทปเพลง หรอหากเปนไปไดควรมอาหารทปรงมาจากบานดวย บางกรณ

คณอาจไดรบอนญาตใหพาเดกไปเยยม หรอพาคนชอบพอใหคางคนได

หากผใกลตายเปนชาวพทธหรอนบถอศาสนาอนๆ เพอนๆ อาจตงทบชาเลกๆ ไวในหองของผนน

พรอมกบรปหรอภาพทใหความบนดาลใจ ขาพเจานกถงศษยผหนงชอไรเนอร เขากาลงจะตายในหองพเศษ

ในโรงพยาบาลแหงหนงในเมองมวนค มการตงทบชาใหพรอมกบภาพครบาอาจารยของเขา ขาพเจารสก

ประทบใจมาก และตระหนกวาบรรยากาศทสรางขนนนชวยไรเนอรไดอยางลกซง ครบาอาจารยสอนใหเรา

ทาทบชาพรอมกบเครองบชาเมอบคคลกาลงจะตาย การทไดเหนไรเนอรอยในสภาพจตทสงบ ทาใหขาพเจา

เขาใจวาสงนสามารถมผลตอจตใจไดมาก และสามารถชวยบนดาลใจใหเขาตายโดยมองเหนความตายเปน

กระบวนการอนศกดสทธ

เมอบคคลใกลความตายเขาไปทกท ขาพเจาเสนอวาคณควรขอรองเจาหนาทในโรงพยาบาลวาอยา

รบกวนเขาบอยนก และขอใหเขาหยดตรวจวดรางกาย ขาพเจามกไดรบคาถามเสมอวา มความเหนอยางไร

- 19 -

เกยวกบความตายในหองไอซย ขาพเจาจาตองกลาววา การอยในหองไอซยจะทาใหการตายอยางสงบ

เปนไปไดยากมาก และยากทจะเออตอการปฏบตธรรมเมอความตายมาถง เมอบคคลกาลงจะตาย จะไมม

ความเปนสวนตวเลย เขาจะถกตอเขากบเครองตรวจ สวนหมอและพยาบาลกจะพยายามกระตนรางกายให

มชวตตอไป หากเขาหยดหายใจหรอหวใจลมเหลว จะไมมการเปดโอกาสใหรางกายไดอยอยางสงบโดย

ปราศจากการรบกวนสกชวเวลาหนงภายหลงการตาย อยางทครบาอาจารยทงหลายมกแนะนา

หากคณทาได ควรใหหมอไดทราบวา เมอผปวยไมสามารถฟนตวไดอกตอไป กขอใหยายเขาไป

หองสวนตว ถาหากผตายปรารถนาเชนนน พรอมกบถอดสายระโยงระยางทตอกบเครองตรวจออกเสย ให

แนใจวาเจาหนาทโรงพยาบาลรบทราบและเคารพความปรารถนาของผใกลตาย โดยเฉพาะหากวาเขาไม

ตองการใหยดอายตอไป และใหแนใจวาเจาหนาทโรงพยาบาลรสกอกดวยวา ไมควรรบกวนรางของผปวย

หลงจากเสยชวตไปแลวนานเทาทจะทาได แนละ ในโรงพยาบาลสมยใหมเปนไปไมไดทจะปลอยรางไวนาน

สามวนอยางธรรมเนยมปฏบตในธเบต และควรพยายามหาทางทาใหเกดความสงบเงยบแกผตาย เพอชวย

ใหเขาเรมตนการเดนทางหลงทาใหเกดความสงบเงยบแกผตาย เพอชวยใหเขาเรมตนการเดนทางหวงความ

ตาย

พยายามใหแนใจดวยวา เมอบคคลกาลงถงวาระสดทายของชวตแนนอนแลว ใหยตการฉดยาหรอ

กระบวนการใดๆ ทรบกวนผปวย ทอาจทาใหเขาโกรธ เดอดดาล และเจบปวด ควรใหจตใจผปวยสงบเทาท

จะทาไดในชวขณะกอนตาย นเปนเรองสาคญอยางยง ดงขาพเจาจะอธบายโดยละเอยดตอไป

คนสวนใหญตายในสภาพทไมรสกตว ขอเทจจรงประการหนงทเราไดเรยนรจากประสบการณใกล

ตายกคอ ผปวยโคมาและใกลตายอาจรบรถงสงตางๆ รอบตวมากกวาทเรานกเสยอก ผทประสบภาวะใกล

ตายหลายคนพดถงการทจตออกจากราง ซงทาใหสามารถบอกรายละเอยดเหตการณรอบตวไดถกตอง

อยางนาประหลาดใจ และในบางกรณกเลาเหตการณในหองอนของโรงพยาบาลเดยวกนไดดวย นแสดงให

เหนชดเจนถงความสาคญของการพดถงสงดงาม และพดบอยๆ กบผใกลตายหรอผอยในสภาพโคมา การ

ใสใจกบผใกลตายดวยความรก ตนตวและสต จะตองดาเนนตอไปจนวาระสดทายของเขา และเลยหลงจาก

นนไปดวย ดงขาพเจาจะอธบายตอไป

สงหนงทขาพเจาหวงกคอ หนงสอเลมนจะชวยใหหมอทวโลกตระหนกวาการอนญาตใหผใกลตาย

ไดจากไปอยางสงบและเปนสขนนเปนเรองสาคญอยางยง ขาพเจาใครวงวอนตอบคคลากรทางการแพทย

ทกคนและหวงวาจะชวยใหเขาเหลานนคนพบหนทางในการทาใหชวงหวเลยวหวตอแหงความตายอน

ยากลาบากน ผานไปอยางงายดาย ไมเจบปวดและสงบเทาทจะทาได ความตายอยางสงบเปนสทธ

มนษยชนทสาคญโดยแท อาจสาคญยงกวาสทธในการลงคะแนนเสยงหรอสทธทจะไดรบความยตธรรมเสย

อก ทกศาสนาสอนวา นเปนสทธทมผลอยางมากตอความปกตสขและอนาคตทางจตวญญาณของผใกล

ตาย

ไมมสงประเสรฐใดๆ ทคณสามารถจะใหได นอกเหนอจากการชวยใหบคคลตายดวยด จาก ประตสสภาวะใหม หนา ๑ – ๒๑ ผเขยน โซเกยล รนโปเช

- 20 -

ดบไมเหลอ ความดบไมเหลอทสมบรณดวยสตปญญา

พทธทาสภกข

ทานสาธชนผมความสนใจในธรรมทงหลาย

ธรรมเทศนาทยงเปนเพยงคาสอนอยนน ยงชวยใครไมได ถาเมอใดคาสงสอนนน ๆ มผเหนดวย แลว

พากนทาตาม เมอนนคาสงสอนเหลานนกจะกลายรปเปนองคพระธรรม ซงสามารถคมครองผเหนจรง แลว

ปฏบตตามได เหมอนเครองกนฝนใหญ ๆ ชวยคมฝนใหในฤดฝน

เรองความดบไมมเหลอนน มวธปฏบตเปน ๒ ชนด คอ ตามปกตขอใหมความดบไมเหลอแหง

ความรสกยดถอ “ตวก” หรอ “ของก” อยเปนประจา นอยางหนง

อกอยางหนง หมายถง เมอรางกายจะตองแตกดบไปจรง ๆ ขอใหปลอยทงหมด รวมทงรางกาย ชวต

จตใจใหดบครงสดทาย ไมมเชออะไรเหลออย หวงอยสาหรบการเกดมตวเราขนมาอก

ฉะนน ตามปกตประจาวน กใชอยางแรก, เมอถงคราวจะแตกดบทางรางกายกใชอยางหลง ในกรณ

ทไปประสบอบตเหตไมตายทนทมความรสกเหลออยบางชวขณะ กใชอยางหลง ถาสนชวตไปอยางกะทนหน

กหมายวาดบไปในความรสกตามวธอยางแรกอยในตวและเปนอนวามผลคลายกน คอไมมความอยากเกด

อกนนเอง

วธปฏบตอยางท ๑ ทใหทาเปนประจาวนนน หมายความวา มเวลาวางสาหรบทาจตใจเมอไร กอน

นอนกด ตนนอนใหมกด ใหสารวมจตเปนสมาธ ดวยการกาหนดลมหายใจ (หรออะไรกแลวแตถนด)

พอสมควรกอน แลวจงพจารณาใหเหนความทสงทงหลายทงปวงทกสงไมควรยดมนถอมน วาเปนเราหรอ

เปนของเราแมแตสกอยางเดยว เปนเรองอาศยกนไปในการเวยนวายตายเกดเทานนเอง ยดมนในสงใดเขาก

เปนตองทกขทนทและทกสง

การเวยนวายตายเกดนนเลา กคอ การทนทกขทรมานโดยตรง เกดทกท เปนทกขทกท เกดทกขชนด

เปนทกขทกชนด ไมวาจะเกดเปนอะไรกเปนทกขไปตามแบบของการเกดเปนอยางนน เกดเปนแม กทกข

อยางแม, เกดเปนลก กทกขอยางลก, เกดเปนคนรวยกทกขอยางคนรวย, เกดเปนคนจน กทกขอยางคนจน,

เกดเปนคนด กทกขอยางคนด, เกดเปนคนชว กทกขอยางคนชว, เกดเปนคนมบญ กทกขไปตามประสาคนม

บญ, เกดเปนคนมบาป กทกขไปตามประสาคนมบาป, ฉะนนสไมเกดเปนอะไรเลย คอ “ดบไมเหลอ” ไมได

แตทน สาหรบการเกด หรอคาวา “เกด” นน อยาหมายเพยงการเกดจากทองแม ทแทมนหมายถง

การเกดของจต คอของความรสกทรสกขนมาคราวหนง ๆ วากเปนอะไร เชน เปนแม เปนลก เปนคนจน เปน

คนม คนสวย คนไมสวย คนมบญ คนมบาป เปนตน ซงนแหละเรยกวาความยดถอ หรออปาทานวา “ตวก”

- 21 -

เปนอยางไร “ของก” เปนอยางไร ตวกหรอของกอยางทกลาวน เรยกวาอปาทาน มนเกดจากทองแมของมน

คอ อวชชา มนเกดวนหนงไมรกสบครง กรอยครง หรอไมรกชาตนนเอง เกดทกคราวเปนทกขทกคราว อยาง

ไมมทางทจะหลกเลยง

ทกคราวทตาเหนรป หรอหไดยนเสยง หรอจมกไดกลน หรอลนไดรส หรอกายไดสมผสผวหนง หรอ

จตมนปรงเรองเกา ๆ เปนความคดเปนเรองเปนราวขนมาเองกตาม ถาควบคมไวไมดแลว “ตวก” เปนไดโผล

หรอเกดขนมาทนท และตองทกขทนททตวกโผลขนมา

ฉะนนจงระวง อยาเผลอให “ตวก” โผลหวออกมาจากทองแมของมนเปนอนขาด เพยงแตตาเหนรป

หรอหไดยนเสยง เปนตน แลวเกดสตปญญารวาควรจดการอยางไรกจดการไปหรอนงเสยกได อยางนไม

เปนไร ขออยางเดยวอยาให “ตวก” ถกปรงขนมาจากตณหาหรอเวทนา อนเกยวเนองกบสงทไดเหน หรอวาได

ยน เปนตนนน อยางนเรยกวา “ตวก” ไมเกดคอไมมชาตนนเอง เมอไมเกด กไมตาย หรอไมทกขอยางใด

ทงสน นแหละ คอขอทบอกใหทราบวา การเกดนนไมใช การเกดจากทองแม ทางเนอหนงโดยตรง แตมน

หมายถงการเกดทางจต “ตวก” ทเกดจากแมของมนคออวชชา

การ “ดบไมเหลอ” ในทนกคออยาใหตวกดงกลาวนนเกดขนมาไดนนเอง เมอแมของมนคออวชชา ก

ใหฆาแมของมนเสยดวยวชชาหรอปญญาทรวา “ไมมอะไรควรยดมนถอมน” นนเอง หรออกอยางหนงกวามน

เกดไดเพราะเราเผลอสต ฉะนนเราอยาเผลอสตเปนอนขาด

ถาเปนคนขมกเผลอสต กจงแกดวยความเปนผรจกอาย รจกกลวเสยบาง โดยอายวาการทปลอยให

เปนอยางนน ๆ มนเปนคนสารเลว ยงกวาไพรหรอขขาสถลเสยอก ไมสมควรแกเราเลย

ทวารจกกลวเสยบางนน หมายความวา มนไมมอะไรทนากลวไปกวาความเกดชนดนแลว มนยงกวา

ตกนรกหรออะไรทงหมด เกดขนมาทไรเปนตองสญคน เสยคนไมมอะไรเหลอ เมอมความอายและความกลว

อยางนบอย ๆ แลว สตมนจะไมกลาเผลอของมนเอง การปฏบตกจะดขนตามลาดบ จะเปนผทมการ “ดบไมม

เหลอ” อยเปนประจา

ทกคาเชาเขานอน ตองมการคดบญชเรองการดบไมมเหลอน ใหรรายรบรายจายไวเสมอไป ขอนม

อานสงสสงไปกวาการไหวพระสวดมนต หรอทาสมาธเฉย ๆ

เรองเกยวกบดบไมมเหลอทานองน ไมเกยวกบการเพงหรอหลบตาเหนสเหนดวงอะไรทแปลก ๆ เปน

ทานองปาฏหารยหรอศกดสทธ แตเกยวกบสตปญญาหรอสตสมปชญญะโดยตรงเทานน อยางมากทสดทมน

จะสาแดงออกกเพยง ถามสตสมบรณจรง ๆ ไดท เตมทแลว กจะสาแดงออกมาเปนความเบากายเบาใจ

สบายกายสบายใจอยางทบอกไมถกเทานนเอง กอยานกถงเรองนจะดกวาเพราะจะกลายเปนทตงของ

อปทานอนใหมขนมา แลวมนกจะดบไมลง และมนจะ “เหลอ” อยเรอย คอ เกดเรอยทเดยว, เดยวจะไดกลม

กนใหญและยงไปกวาเดม

พวกททาวปสสนาไมสาเรจ กเปนเพราะคอยจบจองเอาความสขอยเรอยไป มงนพพานตามความ

ยดถอของตนราไป มนกดบไมลงหรอนพพานจรง ๆ ไมได มตวกเกดในนพพานแหงความยดมนถอมนของ

- 22 -

ตนเองเสยเรอย ฉะนนถาจะภาวนา บางกตองภาวนาวา ไมมอะไรทยดมนถอมน แมแตสงทเรยกวานพพาน

นนเอง “สพเพ ธมมา นาล อภนเวสาย

สงทงหลายทงปวง ไมควรยดมนถอมน” สรปความวา ทกคาเชากอนเขานอน ตองทาความแจมแจงเรองความไมยดมน ใหแจมกระจางอย

เสมอจนเคยชนเปนนสย จนหากบงเอญตายไปในเวลาหลบกยงมหวงทจะไมเกดอกตอไป

มสตปญญาอยเรอย อยาใหอปาทานวา “ตวก” หรอ “ของก” เกดขนมาเลยในทก ๆ กรณ ทงกลางวน

กลางคน ทงตนและหลบ นเรยกวาเปนอยดวยความดบไมมเหลอ หรอความไมมตวตน มแตธรรมะอยในจตท

วางจากตวตนอยเสมอไป เรยกวาตวตนไมไดเกดและมแตการดบไมเหลออยเพยงนน ถาเผลอไปกตงใจทา

ใหมเรอย ไมมการทอถอยหรอเบอหนาย

ในการบรหารใจเชนนกเชนเดยวกบเราบรหารกายอยตลอดเวลานนเหมอนกน ใหทงกายและใจไดรบ

การบรหารทถกตองคกนไปดงน ในทกกรณททาอยทกลมหายใจเขาออก เปนอยดวยปญญาไมมความ

ผดพลาดเลย

ทนกมาถง วธปฏบตท ๒ คอในเวลาจวนเจยนจะดบจตน อยากกลาววามนงายเหมอนตกกระได

แลวพลอยกระโจน มนยากอยตรงทไมกลาพลอยกระโจนในเมอพลดตกกระไดมนจงเจบมาก เพราะตกลงมา

อยางไมเปนทาเปนทาง ไหน ๆ กเมอรางกายนมนอยตอไปอกไมไดแลว จตหรอเจาของบานกพลอยกระโจน

ตามไปเสยดวยกแลวกน ใหปญญามนกระจางแจงขนมาในขณะนนวา ไมมอะไรทนาจะกลบมาเกดใหม เพอ

เอา เพอเปน เพอหวง อะไรอยางใดตอไปอก หยด สนสด ปดฉากสดทายกนเสยท เพราะไปแตะเขาทไหนม

แตทกขทงนน ไมวาจะไปเกดอะไรเขาทไหน หรอไดอะไรทไหนมา จตหมดทหวงหรอความหวงละลาย ไมมท

จอด มนจงดบไปพรอมกบกาย อยางไมมเชอเหลอมาเกดอก สงทเรยกวาเชอ กคอความคาดหวง หรอความ

อยาก หรอความยดมนถอมนอยในสงใดสงหนงนนเอง

หรอสมมตวา ถกควายขวดจากขางหลง หรอรถยนตทบ หรอตกพงทบ ถกลอบยง หรอถกระเบดชนด

ไหนกตาม ถามความรสกเหลออยแมสกครงวนาทกตาม จงนอมจตไปสความดบไมเหลอ หรอทาความดบไม

เหลอเชนวานใหแจมแจงขนใจ (เหมอนทเคยฝกอยทกคาเชาเขานอน) ขนมาในขณะนนแลว ใหจตดบไป ก

เปนการเพยงพอแลวสาหรบการ “ตกกระไดพลอยกระโจน” ไปสความดบไมมเชอเหลอ

ถาหากจตดบไปเสย โดยไมมเวลาเหลออยสาหรบใหรสกไดดงวา กแปลวาถอเอาความดบไมเหลอ ท

เราพจารณา และมงหมายอยเปนประจาใจทกคาเชาเขานอนนนเอง เปนพนฐานสาหรบการดบไป มนจะเปน

การดบไมเหลออยด ไมเสยทาทแตประการใด อยาไดเปนหวงเลย

ถาปวยดวยโรคทเจบปวด หรอทรมานมาก กตองทาจตแบงรบวาทยงเจบมากปวดมากนแหละ มน

จะไดดบไมเหลอเรวเขาอก เราขอบใจความเจบปวดเสยอก เมอเปนดงน ปตในธรรมกจะขมความรสกปวด

นนไมใหปรากฏ หรอปรากฏแตนอยทสด จนเรามสตสมบรณอยดงเดม และเยาะเยยความเจบปวดได

- 23 -

ถาปวยดวยโรคเชนอมพาต และตองดบดวยโรคนน กใหถอวา ตวเราสนสดไปตงแตขณะทโรคนนทา

ใหหมดความรสกนนแลว ทเหลอนอนตาปรบ ๆ อยน ไมมความหมายอะไร ทงนเพราะวาจตของเราไดสมคร

นอมไปเพอความดบไมเหลอเสรจสนแลวตงแตกอนลมเจบเปนอมพาต หรอตงแตความรสกยงด ๆ อยในการ

เปนอมพาตตลอดเวลาทมความรสก ครนหมดความรสกแลวมนกหามตวตนอะไรทเปนตวกหรอของกทไหน

ไม อยาไดคดเผอใหมากไปดวยความเขลาของตวเองเลย

ยงด ๆ อยนแหละ รบทาความดบไมเหลอเสยใหสมบรณดวยสตปญญาเถด มนจะรบประกนไดไปถง

เมอเจบ แมในกรณทเปนอมพาตดงกลาวแลว ไมมทางทจะแพ หรอเสยทาเสยทแกความเจบปวดประการใด

เลย เพราะเราทาลาย “ตวก” ใหหมดความเกดเสยแลว ตงแตเมอรางกายยงสบาย ๆ อยนนเอง นเรยกวา ดบ

หมดแลวกอนตาย

สรปความในทสด วธปฏบตทง ๒ ชนด กคอ จงมจตทมปญญาแทจรง มองเหนอยวาไมมอะไรทควร

ยดมนถอมนแมแตสกสงเดยว

ในจตทวาจากความยดมนถอมนโดยสนเชงอยางนแหละ ไมม “ตวก” หรอ “ของก” มแตธรรมะทเปน

ความหลดพนอยางสมบรณ ซงเราจะสมมตเรยกวา พระรตนตรย หรอมรรค ผล นพพาน หรออะไรทเปนยอด

ปรารถนาของคนยดมนถอมนนนไดทกอยาง แตเราไมยดมนถอมนดวยอปทานในสงเหลานนเลย จงดบไม

เหลอ หรอนพพานไดสมชอ “น” แปลวา ไมเหลอ “พาน” แปลวา ไป หรอดบ “นพพาน” จงแปลวา ดบไมเหลอ

เปนสงทมลกษณะ ความหมาย การปฏบต และอานสงส อยางทกลาวมานแลว

ขอความทงหมดนยงยออยมาก แตถาขยนอานและพนจพจารณาอยางละเอยดไปทกอกษร ทกคน

ทกประโยคแลว กคงจะพสดารไดในตวมนเอง และเพยงพอแกการเขาใจและปฏบต

ฉะนนหวงวา คงจะอานจะฟงกนอยเปนประจาโดยไมตองคานงวากเทยว กจบ จนกวาจะเปนท

เขาใจแจมแจงดวยปญญา และมนคงดวยสมาธ นามาใชไดทนทวงทดวยสต สมตามความประสงคทก

ประการ

จาก ตายกอนตาย หนา ๗ – ๑๘ ผเขยน พทธทาสภกข

- 24 -

หนาทของชวต ธรรมกถาหนาเชงตะกอน

พทธทาสภกข

ทานสาธชนผมความสนใจในธรรมทงหลาย

บดน เปนโอกาสแหงการศกษาฉากสดทายสาหรบสงทมชวต คอบดนไดมการแสดงใหเหนโดยชด

แจงวาชวตนจะจบลงอยางไร ปรากฏการณอนนควรจะไดรบความสนใจศกษาใหเปนประโยชน จงควรถอวา

เปนโอกาสสดทายของการศกษาจากสงทมชวต

หนาทของสงขาร ความตายเปนหนาทของสงขาร สงขารคอสงปรงแตงจากเหตจากปจจย เมอเหตปจจยบางสวนหยด

ปรงแตง มนกมความตายบางสวนปรากฏออกมาสาหรบสงขารสวนนน จงถอวาการตายเปนหนาทของ

สงขาร หรอสงขารมหนาททจะตองตาย ดงนนจงไมควรมความประหลาดใจอะไรในสวนน

หนาทของชวต สวนการทาประโยชนใหดทสด เปนหนาทของคนทมชวตอย คนทมชวตอยจะตองบาเพญหนาทของ

ตนสบตอไป ในความหมายทวา จะใหชวตนมประโยชนทสดสวนตวกไดรบประโยชน

สวนสงคมในวงแคบ เชน บานเมอง ประเทศชาตกไดรบประโยชน

ในวงกวางทสด โลก กควรจะไดรบประโยชน

แตดจะเปนคากลาวทยากทจะปฏบตได แตกควรระลกนกไว ถาคนทกคนในโลกคดกนอยางนแลว

โลกกจะเปนโลกทนาอย นาอาศย ยงกวาน

ความปรารถนาของผลวงลบไปแลว ถาเราจะมานกกนดวา ผทลวงลบไปแลวน จะขอรองอะไรแกเรา เขาใจวาเขาจะตองขอรองวา ขอให

ผทมชวตอยน พยายามทาความเปนมนษยของตนใหเตมคอเปนมนษยโดยแทจรงและเตมเปยม

มนษยทเตมเปยมแหงความเปนมนษย นนกหมายความวา เปนมนษยทไมมปญหา มความเยอก

เยนทงในแงของวตถ ในแงของรางกาย และในแงของจตใจ และมการสงเคราะหเพอนมนษย โดยแผนการ

หรอทรพยสนทตงไว กาหนดไว แตงตงไว เพอการนนโดยเฉพาะ ถาเหนแตประโยชนของตน ไมมองเหน

ประโยชนของเพอนมนษยแลว ไมเรยกวาเปนมนษยทเตมไปไดเลย

- 25 -

มนษยทเตมแหงความเปนมนษย อกอยางหนง อยากจะพดวา มนษยทเตมไปดวยความเปนมนษยนน ดไมจาเปนทใครจะตองบาเพญ

กศลอทศให ในความเปนมนษยทเตมนน มนมความด ความงาม ความถกตอง ครบถวนอยทกอยาง เปนเหต

เปนปจจยอนบรบรณทจะใหเขาไดรบประโยชนสขอยางแทจรง ทงในโลกนและโลกหนา ไมใชพดอยางโอหง

แตพดอยางมเหตผล หรอตามความเปนจรงทจะพดวา มนษยทเตมแหงความเปนมนษย ดไมจาเปนทใคร

จะตองบาเพญกศลอทศให

เดยวนเขามวแตหลงในประเพณ ทาบญอทศสวนกศลใหกนเสยเรอย จนดคลาย ๆ กบวาคงจะหอบ

หรอหาบเอาไปดวยไมไหว แตแลวกดจะยงไมสาเรจประโยชนอะไร เพราะวาไมมคณธรรมแหงความเปน

มนษยแลวทาอยางไรเสยมนกไปสสคตไมได นเราจงถอวามนษยทเตม ไมตองมใครทาบญอทศสวนกศลใหก

ได ไมใชเปนการทาทาย แตมนเปนความจรงทไมใครจะมใครมอง

หลกการเปนมนษยทเตม ทนจะพดกนสกหนอยวา การเปนมนษยทเตมนนจะตองทาอยางไรบาง ขอรองใหพจารณากนใหด ๆ

วา มนษยทเตมแหงความเปนมนษยนน เขาจะตงตนไปตงแตความ เปนบตรทดของบดามารดา

เปนศษยทดของครบาอาจารย

เปนเพอนทดของเพอน

เปนพลเมองทดของประเทศชาต

เปนศาสนกทดของศาสนา

เปนบตรทด ดงนน ทกคนควรจะสารวจดตวเองวา เดยวนเปนบตรทดของบดามารดาหรอเปลา แมจะอายมากแต

หวหงอกแลว มนกยงมความเปนบตรทดของบดาคนใดคนหนงอยนนเอง แมวาจะลวงลบไปแลว ไดทาตนให

เปนบตรทดของบดามารดาหรอเปลา ไดทาใหบดามารดาชนอกชนใจตลอดเวลาทมชวตอยหรอเปลา ถายง

มนกไดคะแนนศนยในขอน

เปนศษยทด ทน เปนศษยทดของครบาอาจารยนน กหมายความวา ครบาอาจารยนาไปไดตามตองการหรอเปลา

ไปสความด ความงาม ความถกตอง ยง ๆ ขนไปนน ครบาอาจารยนาไปไดหรอเปลา ถาปรากฏวานาไปไมได

กไมเปนศษยทดของครบาอาจารย

- 26 -

เปนเพอนทด ทน เปนเพอนทดของเพอนนน ไดชวยเหลอกนอยางเพอนเกด แก เจบ ตาย หรอเปลา ถาไมได

ชวยเหลอเพอนกนอยางขนาดนน กยงไมเรยกวาเพอนทดของเพอน

เปนพลเมองทด เปนพลเมองทดของประเทศชาตหรอเปลา ขอนกพดกนมากแลว อยากจะขอยาสกหนอยวา ถาชาต

ตาย เราตายดวย แตถาเราตาย ชาตไมจาเปนตองตาย เราใหชาตอยอยางมนคง สาหรบเปนทตงแหงเพอนมนษยทกคน

เปนศาสนกทด ทน เปนศาสนกทดของศาสนาหรอเปลา คดดเถดวาไดใชเวลากเปอรเซนตของเวลาทมอย สนใจเรอง

ของพระศาสนา ใชเวลากเปอรเซนตในเรองของการทามาหากน เรองสรวลเสเฮฮา เรองความสขสนกสนาน

ถาพดกนจรง ๆ แลว ดจะไมถง ๐.๕ เปอรเซนตหรอบางท ๐.๐๕ เปอรเซนตเขาไปอก ทสนใจใน

เรองราวของพระศาสนา นอกนนเกน ๙๙ เปอรเซนต สนใจเรองสวนตว ทางานใหกเลส ไมไดทางานใหแก

พระศาสนาซงเปนทพงของสตวทงหลายทงปวง ถาอยางนกไมชอวาเปนศาสนกทดของศาสนา

จงขอทบทวนอกอกครงหนงวา การทจะเปนมนษยทเตมนน ตองเปนบตรทดของบดามารดา คอทา

ใหบดามารดาชนอกชนใจเพราะบตรคนนอยตลอดเวลา

เปนศษยทดของครบาอาจารย กคอครบาอาจารยนาไปไดตามประสงค ศษยคนนประสบ

ความสาเรจสงสดของความเปนมนษย

เปนเพอนทดของเพอนนน ไดชวยเหลอซงกนและกน ในลกษณะเปนเพอนเกด แก เจบ ตาย

เปนพลเมองทของชาต หมายความวา เหนแกชาตยงกวาเหนแกตวเอง หรอเหนแกพรรคพวกของ

ตวเอง คนเรามกจะเหนแกตวเอง หรอพรรคพวกของตวเองมากกวาเหนแกชาต

เหนแกศาสนานนหมายความวา เหนแกเพอนมนษย หรอโลกเปนสวนรวม เพราะวาศาสนานนมอย

สาหรบคนทงโลกรอดได

คาขอรองครงสดทาย ในทสดน ขอใหเปนเสมอนหนงวา ทานผลวงลบไปแลวนน ไดกลาวแกเราทกคนอยางน ไดแสดง

ความหวงในลกษณะเปนคาขอรองกได วาอยางน วาใหเพอนทกคน มตรสหายผรกใครหวงดทกคน จงรบทา

ความเปนมนษยของตนใหเตมเถด กไมเสยททเกดมาเปนมนษย และพบกบพระพทธศาสนา

คากลาวนพอสมควรแกเวลาแลว ขอแสดงความหวงวา ทานทงหลายจะไดนาไปพนจพจารณา

เสมอนหนงคาขอรองของผเปนทรกทไดลวงลบไปแลว มสรระทงไวเฉพาะหนาเปนอนสรณทางวตถครง

สดทาย ทกคนจงควรทาใหทานผลวงลบไปแลว ไดรบความพอใจ ถามความรสกไดโดยทางใดทางหนงแลว ก

- 27 -

จะไดรบความพอใจ จะดกวาบาเพญกศลกนอยางลม ๆ แลง ๆ ตามขนบธรรมเนยมประเพณ แลวมได

ประพฤตกระทาใหสมตามความประสงคแทจรงของผลวงลบไปแลวเลย

โอกาสนกสมควรแกการทจะบาเพญการฌาปนกจตามหนาทตอไป

ธรรมกถาน ไดบนทกเสยงจาก...

วดสวนโมกขลาราม อาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน (จาก ตายกอนตาย หนา ๑๙ – ๒๗)

- 28 -

การชวยเหลอผปวยระยะสดทายดวยวธแบบพทธ

พระไพศาล วสาโล

ความเจบปวยเมอเกดขนแลว มไดเกดผลกระทบตอรางกายเทานน หากยงมอทธพลตอจตใจดวย

คนทเจบปวยสวนใหญแลวจงไมไดมความเจบปวยทางกายเทานน หากยงมความเจบปวยทางจตใจอก

ดวย ยงผปวยระยะสดทายดวยแลว ความเจบปวยทางจตใจเปนสาเหตแหงความทกขทรมานไมนอยไป

กวาความเจบปวยทางกาย หรออาจจะมากกวาดวยซา เพราะสงทเผชญเบองหนาเขาคอความตายและ

ความพลดพรากสญเสยอยางสนเชง ซงกระตนเราความกลว ความวตกกงวล และความรสกอางวางโดด

เดยวใหผดขนมาอยางเขมขนรนแรงอยางทไมเคยประสบมากอน

ดวยเหตนผปวยจงตองการการดแลรกษาทางจตใจไมนอยไปกวาการดแลทางรางกาย และสาหรบ

ผปวยระยะสดทายซงแพทยหมดหวงทจะรกษารางกายใหหายหรอดขนกวาเดมแลว การดแลชวยเหลอทาง

จตใจกลบจะมความสาคญยงกวา เพราะแมรางกายจะเสอมถอยลงไปเรอยๆ แตจตใจยงมโอกาสทจะ

กลบมาดขน หายทรนทราย จนเกดความสงบขนไดแมกระทงในวาระสดทายของชวต ทงนเพราะกายกบใจ

แมจะสมพนธกนอยางใกลชด แตเมอกายทกข ไมจาเปนวาใจจะตองเปนทกขไปกบกายดวยเสมอไป เรา

สามารถรกษาใจไมใหทกขไปกบกายได ดงพระพทธองคไดเคยตรสแกนกลปตา อบาสกผปวยหนกวา

“ขอใหทานพจารณาอยางนวา เมอกายเรากระสบกระสาย จตเราจะไมกระสบกระสาย.”

ในสมยพทธกาล มหลายเหตการณทพระพทธองคและพระสาวกไดทรงมสวนชวยเหลอผทกาลง

ปวยและใกลตาย เปนการชวยเหลอทมงบาบดทกขหรอโรคทางใจโดยตรง ดงมบนทกในพระไตรปฎกวา

คราวหนงทฆาวอบาสกปวยหนก ไดขอใหบดาชวยพาเขาเฝาพระพทธองค และกราบทลวา ตนเองปวย

หนก เหนจะอยไดไมนาน พระพทธองคทรงแนะใหทฆาวอบาสกตงจตพจารณาวา

๑.จกมความเลอมใสไมหวนไหวในพระพทธเจา

๒. จกมความเลอมใสไมหวนไหวในพระธรรม

๓. จกมความเลอมใสไมหวนไหวในพระสงฆ

๔.จกตงตนอยในศลทพระอรยะสรรเสรญ

เมอทฆาวทลวาไดประกอบตนอยในธรรมทง ๔ ประการแลว พระพทธองคกทรงแนะใหทฆาว

พจารณาวาสงขารทงปวงนนไมเทยง เปนทกข และเปนอนตตา ทฆาวไดพจารณาเหนตามนน หลงจากนน

พระพทธเจาไดเสดจออกไป ไมนานทฆาวกถงแกกรรม พระพทธองคไดตรสในเวลาตอมาวาอานสงสจาก

การททฆาวพจารณาตามทพระองคไดตรสสอน ทฆาวไดบรรลเปนพระอนาคาม

ในอกทหนงพระพทธเจาไดตรสสอนวา เมอมอบาสกปวยหนก อบาสกดวยกนพงใหคาแนะนา ๔

ประการวา จงมความเลอมใสอนไมหวนไหวในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ และมศลทพระอรยะสรรเสรญ

- 29 -

จากนนใหถามวาเขายงมความหวงใยในมารดาบดา ในบตรและภรยา และในกามคณ ๕ อยหรอ พงแนะ

ใหเขาละความหวงใยในมารดาบดา ในบตรและภรยา และในกามคณ ๕ (รป รส กลนเสยง สมผสทนา

พอใจ) จากนนกแนะใหเขานอมจตสภพภมทสงขนไปเรอยๆ จนถงขนละจากพรหมโลก นอมจตสความดบ

แหงกายตน (สกกายนโรธ) อนเปนความหลดพนเชนเดยวกบการหลดพนจากอาสวะกเลส

กรณของพระตสสะเปนอกกรณหนงทนาสนใจ พระตสสะไดลมปวยดวยโรคราย มตมขนาดใหญขน

เตมตว ตมทแตกกสงกลนเหมน จนผาสบงจวรเปอนดวยเลอดและหนอง เมอพระพทธองคทรงทราบ จง

เสดจไปดแลรกษาพยาบาล ผลดเปลยนสบงจวร ตลอดจนถสรระและอาบนาให พระตสสะเมอสบายตว

และรสกดขน พระองคกตรสวา “อกไมนาน กายนจะนอนทบแผนดน ปราศจากวญญาณ เหมอนทอนไมท

ถกทงแลว หาประโยชนไมได” พระตสสะพจารณาตาม เมอพระพทธองคตรสเสรจ พระตสสะกบรรลเปน

พระอรหนต พรอมกบดบขนธไปในเวลาเดยวกน

จากตวอยาง ๓ กรณทเลามา มขอพจารณา ๒ ประการ คอ

๑. ความเจบปวยและภาวะใกลตายนน แมจะเปนภาวะวกฤตหรอความแตกสลายในทางกาย แต

สามารถเปน “โอกาส” แหงความหลดพนในทางจตใจ หรอการยกระดบในทางจตวญญาณได

ความเจบปวยและภาวะใกลตายจงมไดเปนสงเลวรายในตวมนเอง หากใชใหเปนกสามารถเปน

คณแกผเจบปวยได

๒. คาแนะนาของพระพทธเจา สามารถจาแนกเปน ๒ สวนคอ

๒.๑ การนอมจตใหมศรทธาในพระรตนตรยและความมนใจในศลหรอความดทไดบาเพญมา

กลาวอกนยหนงคอการนอมจตใหระลกถงสงทดงาม

๒.๒ การละความหวงใยและปลอยวางในสงทงปวง เพราะแลเหนดวยปญญาวาไมมอะไรทจะ

ยดถอไวไดเลย

คาแนะนาของพระพทธเจาดงกลาว เปนแนวทางอยางดสาหรบการใหความชวยเหลอทางจตใจแก

ผใกลตายในปจจบน ในบทความนจะนาหลกการดงกลาวมาประยกตสาหรบแพทย พยาบาล และญาต

มตรทตองการชวยเหลอผใกลตาย โดยนาเอาประสบการณจากกรณตวอยางอนๆ มาประกอบเปนแนวทาง

ดงตอไปน

๑. ใหความรกและความเหนอกเหนใจ ผปวยระยะสดทายไมเพยงถกความเจบปวดทางกายรมเราเทานน หากยงถกรบกวนดวยความ

กลว เชน ความกลวตาย กลวทจะถกทอดทง กลวทจะตายอยางโดดเดยวอางวาง กลวสงทรออยขางหนา

หลงจากสนลม ตลอดจนกลวความเจบปวดทจะเกดขน ความกลวดงกลาวอาจสรางความทกขใหแกเขายง

- 30 -

กวาความเจบปวดทางกายดวยซา ความรกและกาลงใจจากลกหลานญาตมตรเปนสงสาคญในยามน

เพราะสามารถลดทอนความกลวและชวยใหเขาเกดความมนคงในจตใจได พงระลกวาผปวยระยะสดทาย

นนมสภาพจตทเปราะบางออนแออยางมาก เขาตองการใครสกคนทเขาสามารถพงพาได และพรอมจะอย

กบเขาในยามวกฤต หากมใครสกคนทพรอมจะใหความรกแกเขาไดอยางเตมเปยมหรออยางไมมเงอนไข

เขาจะมกาลงใจเผชญกบความทกขนานาประการทโหมกระหนาเขามา

ความอดทนอดกลน เหนอกเหนใจ ออนโยนและใหอภย เปนอาการแสดงออกของความรก ความ

ทกขทางกายและสภาพจตทเปราะบางมกทาใหผปวยแสดงความหงดหงด กราดเกรยว ออกมาไดงาย เรา

สามารถชวยเขาไดดวยการอดทนอดกลน ไมแสดงความขนเคองฉนเฉยวตอบโตกลบไป พยายามใหอภย

และเหนอกเหนใจเขา ความสงบและความออนโยนของเราจะชวยใหผปวยสงบนงลงไดเรวขน การ

เตอนสตเขาอาจเปนสงจาเปนในบางครง แตพงทาดวยความนมนวลอยางมเมตตาจต จะทาเชนนนไดสง

หนงทญาตมตรขาดไมไดคอมสตอยเสมอ สตชวยใหไมลมตว และประคองใจใหมเมตตา ความรก และ

ความอดกลนอยางเตมเปยม

แมไมรวาจะพดใหกาลงใจแกเขาอยางไรด เพยงแคการใชมอสมผสผปวยดวยความออนโยน ก

ชวยใหเขารบรถงความรกจากเราได เราอาจจบมอจบแขนเขา บบเบาๆ กอดเขาไว หรอใชมอทงสองสมผส

บรเวณหนาผากและหนาทอง พรอมกบแผความปรารถนาดใหแกเขา สาหรบผทเคยทาสมาธภาวนา

ขณะทสมผสตวเขา ใหนอมจตอยในความสงบ เมตตาจากจตทสงบและเปนสมาธจะมพลงจนผปวย

สามารถสมผสได

การแผเมตตาอยางหนงทชาวพทธธเบตนยมใช กคอ การนอมใจนกหรออญเชญสงศกดสทธท

ผปวย(หรอเรา)เคารพนบถอ เชน พระพทธเจา พระโพธสตว หรอเจาแมกวนอม ใหมความรสกวาทาน

เหลานนปรากฏเปนภาพนมตอยเหนอศรษะของผปวย จากนนจนตนาการวาทานเหลานนไดเปลงรงสแหง

ความกรณาและการเยยวยา เปนลาแสงอนนมนวลอาบรดทวรางของผปวย จนรางของผปวยผสานเปน

อนหนงอนเดยวกบลาแสงนน ขณะทนอมใจนกภาพดงกลาว เราอาจสมผสมอของผปวยไปดวย หรอนง

สงบอยขางๆ เตยงผปวยกได

๒. ชวยใหผปวยยอมรบความตายทจะมาถง การรวาวาระสดทายของตนใกลจะมาถงยอมชวยใหผปวยมเวลาเตรยมตวเตรยมใจในขณะท

สงขารยงเอออานวยอย แตมผปวยจานวนมากทไมคาดคดมากอนวาตนเปนโรครายทรกษาไมหายและ

อาการไดลกลามมาถงระยะสดทายแลว การปลอยเวลาใหลวงเลยไปโดยปกปดความจรงไมใหผปวยรบร

ยอมทาใหเขามเวลาเตรยมตวไดนอยลง อยางไรกตามการเปดเผยความจรงซงเปนขาวราย โดยไมได

เตรยมใจเขาไวกอน กอาจทาใหเขามอาการทรดหนกลงกวาเดม โดยทวไปแลวแพทยจะมบทบาทสาคญใน

เรองน โดยเฉพาะหลงจากทไดสรางความสมพนธทใกลชดหรอไดรบความไววางใจจากผปวยแลว แตแม

- 31 -

กระนนการทาใหผปวยยอมรบความตายทกาลงจะเกดขน มกเปนกระบวนการทใชเวลานาน

นอกเหนอจากความรกและความไววางใจแลว แพทย พยาบาล ตลอดจนญาตมตร จาตองมความอดทน

และพรอมทจะฟงความในใจจากผปวย

แตบางครงหนาทดงกลาวกตกอยกบญาตผปวยเนองจากรจกจตใจผปวยดกวาแพทย ญาตนนมก

คดวาการปกปดความจรงเปนสงดกวา(จะดสาหรบผปวยหรอตนเองกแลวแต) แตเทาทเคยมการสอบถาม

ความเหนของผปวย ผปวยสวนใหญตองการใหเปดเผยความจรงมากกวาทจะปกปด และถงจะปกปด ใน

ทสดผปวยกยอมรจนไดจากการสงเกตอากปกรยาของลกหลานญาตมตรทเปลยนไป เชนจากใบหนาทไร

รอยยม หรอจากเสยงทพดคอยลง หรอจากการเอาอกเอาใจทมมากขน

อยางไรกตามเมอบอกขาวรายแลว ใชวาผปวยจะยอมรบความจรงไดทกคน แตสาเหตอาจจะม

มากกวาความกลวตาย เปนไปไดวาเขามภารกจบางอยางทยงคงคางอย หรอมความกงวลกบบางเรอง

ญาตมตรควรชวยใหเขาเปดเผยหรอระบายออกมา เพอจะไดบรรเทาและเยยวยา หากเขามนใจวามคนท

พรอมจะเขาใจเขา เขาจะรสกปลอดภยทจะเผยความในใจออกมา ขณะเดยวกนการซกถามทเหมาะสม

อาจชวยใหเขาระลกรวาอะไรคอสงททาใหเขามอาจยอมรบความตายได หรอทาใหเขาไดคดขนมาวาความ

ตายเปนสงทมอาจหลกเลยงไดและไมจาตองลงเอยอยางเลวรายอยางทเขากลว สงทญาตมตรพงตระหนก

ในขนตอนนกคอรบฟงเขาดวยใจทเปดกวางและเหนอกเหนใจ พรอมจะยอมรบเขาตามทเปนจรง และให

ความสาคญกบการซกถามมากกวาการเทศนาสงสอน

การชวยใหเขาคลายความกงวลเกยวกบลกหลานหรอคนทเขารก อาจชวยใหเขาทาใจรบความตาย

ไดมากขน บางกรณผปวยอาจระบายโทสะใสแพทย พยาบาล และญาตมตร ทงนเพราะโกรธทบอกขาว

รายแกเขาหรอโกรธทปดบงความจรงเกยวกบอาการของเขาเปนเวลานาน ปฏกรยาดงกลาวสมควรไดรบ

ความเขาใจจากผเกยวของ หากผปวยสามารถขามพนความโกรธ และการปฏเสธความตายไปได เขาจะ

ยอมรบสภาพความเปนจรงทเกดกบตวเขาไดงายขน

ในการบอกขาวราย สงทควรทาควบคไปดวยกคอ การใหกาลงใจและความมนใจแกเขาวาเรา

(ญาตมตร) และแพทยพยาบาลจะไมทอดทงเขา จะอยเคยงขางเขาและชวยเหลอเขาอยางเตมทและจนถง

ทสด การใหกาลงใจในยามวกฤตกมประโยชนเชนกน ดงกรณเดกอาย ๑๐ ขวบคนหนง อาการทรดหนก

และอาเจยนเปนเลอด รองอยางตนตระหนกวา “ผมกาลงจะตายแลวหรอ ?” พยาบาลไดตอบไปวา “ ใช แต

ไมมอะไรนากลว ลกกาวไปขางหนาเลย อาจารยพทธทาสรออยแลว หนเปนคนกลาหาญ ขางๆ หนกมคณ

พอคณแมคอยชวยอย” ปรากฏวาเดกหายทรนทราย และทาตามคาแนะนาของแมทใหบรกรรม “พทโธ”

ขณะทหายใจเขาและออก ไมนานเดกกจากไปอยางสงบ

ประโยชนอยางหนงจากการบอกความจรงแกผปวยกคอ ชวยใหผปวยตดสนใจลวงหนาวาเมอตนม

อาการเพยบหนก ไมมความรสกตวแลวจะใหแพทยเยยวยารกษาไปถงขนไหน จะใหแพทยยดชวตไปใหถง

ทสดโดยใชเทคโนโลยทกอยางเทาทม เชน ปมหวใจ ตอทอชวยหายใจ และทอใสอาหาร ฯ หรอใหงดวธการ

- 32 -

ดงกลาว ชวยเพยงแคประทงอาการและปลอยใหคอย ๆ สนลมไปอยางสงบ บอยครงผปวยไมไดตดสนใจ

ในเรองนลวงหนาเพราะไมรสภาพทแทจรงของตว ผลกคอเมอเขาสภาวะโคมา ญาตมตรจงไมมทางเลอก

อนใดนอกจากการขอใหแพทยแทรกแซงอาการอยางถงทสด ซงมกกอใหเกดความทกขทรมานแกผปวย

โดยมผลเพยงแตยดกระบวนการตายใหยาวออกไป และไมชวยใหคณภาพชวตดขนเลย ซายงสนเปลอง

คาใชจายเปนจานวนมาก

๓. ชวยใหจตใจจดจอกบสงดงาม การนกถงสงดงามชวยใหจตใจเปนกศลและบงเกดความสงบ ทาใหความกลวคกคามจตไดนอยลง

และสามารถเผชญกบความเจบปวดไดดขน วธหนงทพระพทธเจาและพระสาวกมกแนะนาใหผใกลตาย

ปฏบตกคอ การระลกถงและมศรทธามนในพระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ จากนนกให

ตงตนอยในศลและระลกถงศลทไดบาเพญมา พระรตนตรยนนกลาวอกนยหนงคอสงดงามหรอสง

ศกดสทธทผปวยนบถอ สวนศลนนกคอความดงามทตนไดกระทามา

เราสามารถนอมนาใหผปวยนกถงสงดงามไดหลายวธ เชน นาเอาพระพทธรปหรอสงศกดสทธ

ตลอดจนภาพครบาจารยทผปวยเคารพนบถอมาตดตงไวในหองเพอเปนเครองระลกนกถง หรอชกชวนให

ผปวยทาวตรสวดมนตรวมกน นอกจากการอานหนงสอธรรมะใหฟงแลว การเปดเทปธรรมบรรยายหรอบท

สวดมนตเปนอกวธหนงทชวยนอมจตของผปวยใหบงเกดความสงบและความสวาง การนมนตพระมา

เยยมและแนะนาการเตรยมใจ ยงเปนพระทผปวยเคารพนบถอ จะชวยใหกาลงใจแกเขาไดมาก อยางไรก

ตามพงคานงถงวฒนธรรมและความคนเคยของผปวยดวย สาหรบผปวยทเปนคนจน ภาพพระโพธสตวหรอ

เจาแมกวนอมอาจนอมนาจตใจใหสงบและมกาลงใจไดดกวาอยางอน หากผปวยนบถอศาสนาอสลามหรอ

ศาสนาครสต สญลกษณของพระเจาหรอศาสดาในศาสนาของตนยอมมผลตอจตใจไดดทสด

นอกจากนนเรายงสามารถนอมใจผปวยใหเกดกศลดวยการชกชวนใหทาบญถวายสงฆทาน

บรจาคทรพยเพอการกศล และทขาดไมไดกคอชวนใหผปวยระลกถงความดทตนเองไดบาเพญในอดต ซง

ไมจาเปนตองหมายถงการทาบญกบพระหรอศาสนาเทานน แมแตการเลยงดลกๆ ใหเปนคนด เสยสละ

ดแลพอแมดวยความรก ซอตรงตอคครอง เออเฟอตอมตรสหาย หรอสอนศษยอยางไมเหนแกความเหนอย

ยาก เหลานลวนเปนบญกศลหรอความดทชวยใหเกดความปตปลาบปลมแกผปวย และบงเกดความมนใจ

วาตนจะไดไปสคต

ความภมใจในความดทตนกระทาและมนใจในอานสงสแหงความดดงกลาวเปนสงสาคญสาหรบ

ผปวย ในยามทตระหนกชดวาทรพยสนเงนทองตางๆ ทสะสมมานน ตนไมสามารถจะเอาไปได มแตบญ

กศลเทานนทจะพงพาไดในภพหนา คนทกคนไมวาจะยากดมจน หรอทาตวผดพลาดมาอยางไร ยอมเคย

ทาความดทนาระลกถงไมมากกนอย ไมวาเขาจะเคยทาสงเลวรายมามากมายเพยงใด ในยามทใกลสนลม

สงทเราควรทาคอชวยใหเขาระลกถงคณงามความดทเขาเคยทา ซงเขาอาจมองไมเหนเนองจากความรสก

- 33 -

ผดทวมทนหวใจ ความดแมเพยงเลกนอยกมความสาคญสาหรบเขาในชวงวกฤต ขณะเดยวกนสาหรบ

ผปวยททาความดมาตลอด กอยาใหความไมด (ซงมเพยงนอยนด) มาบดบงความดทเคยทา จนเกด

ความรสกไมดกบตนเอง บางกรณญาตมตรจาตองลาดบความดทเขาเคยทาเพอเปนการยนยนและตอกยา

ใหเขามนใจในชวตทผานมา

๔. ชวยปลดเปลองสงคางคาใจ เมอผปวยรวาวาระสดทายของชวตใกลมาแลว สงหนงซงจะทาความทกขแกจตใจ และทา

ใหไมอาจตายอยางสงบ (หรอ “ตายตาหลบ” )ได กคอ ความรสกคางคาใจในบางสงบางอยาง สงนนอาจ

ไดแกภารกจการงานทยงคงคาง ทรพยสนทยงแบงสรรไมแลวเสรจ ความนอยเนอตาใจในคนใกลชด ความ

โกรธแคนใครบางคน หรอความรสกผดบางอยางทเกาะกมจตใจมานาน ความปรารถนาทจะพบคนบางคน

เปนครงสดทาย โดยเฉพาะคนทตนรก หรอคนทตนปรารถนาจะขออโหสกรรม ความหวงกงวลหรอ

ความรสกไมดทคางคาใจเปนสงทสมควรไดรบการปลดเปลองอยางเรงดวน หาไมแลวจะทาใหผปวยทรนท

ราย หนกอกหนกใจ พยายามปฏเสธผลกไสความตาย และตายอยางไมสงบ ซงนอกจากจะหมายถงความ

ทกขอยางมากแลว ในทางพทธศาสนาเชอวาจะสงผลใหผตายไปสทคตดวยแทนทจะเปนสคต

ลกหลานญาตมตร ควรใสใจและฉบไวกบเรองดงกลาว บางครงผปวยไมพดตรงๆ ผอยรอบขาง

ควรมความละเอยดออน และสอบถามดวยความใสใจและมเมตตา ไมรสกราคาญ ในกรณทเปนภารกจท

ยงคงคาง ควรหาทางชวยเหลอใหภารกจนนเสรจสน หากเขาปรารถนาพบใคร ควรรบตามหาเขามาพบ

หากฝงใจโกรธแคนใครบางคน ควรแนะนาใหเขาใหอภย ไมถอโทษโกรธเคองอกตอไป ในกรณทเปน

ความรสกผดทคางคาใจเนองจากทาสงทไมสมควร ในยามนไมใชเวลาทจะประณามหรอตดสนเขา หาก

ควรชวยใหเขาปลดเปลองความรสกผดออกไป อาทเชน ชวยใหเขาเปดใจและรสกปลอดภยทจะขอโทษ

หรอขออโหสกรรมกบใครบางคน ขณะเดยวกนการแนะนาใหฝายหลงยอมรบคาขอโทษและใหอภยผปวย

กเปนสงสาคญทคนรอบขางสามารถชวยได

อยางไรกตามการขอโทษหรอขออภยนนไมใชเรองงาย โดยเฉพาะกบผนอยหรอผทอยในสถานะท

ตากวา เชน ลกนอง ลก หรอภรรยา วธหนงทชวยไดคอการแนะนาใหผปวยเขยนคาขอโทษหรอความใน

ใจลงในกระดาษ เขยนทกอยางทอยากจะบอกแกบคคลผนน กอนเขยนอาจใหผปวยลองทาใจใหสงบ และ

จนตนาการวาบคคลผนนมานงอยขางหนา จากนนใหนกถงสงทอยากจะบอกเขา พดในใจเหมอนกบวาเขา

กาลงนงฟงอย ทนกนาเอาสงทอยากบอกเขาถายทอดลงไปในกระดาษ เมอเขยนเสรจแลว ผปวยจะขอให

ญาตมตรนาไปใหแกบคคลผนน หรอเกบไวกบตว กสดแทแต สงสาคญกคอการเปดใจไดเรมขนแลว แมจะ

ยงไมมการสอสารใหบคคลผนนไดรบร แตกไดมการปลดเปลองความรสกในระดบหนง หากผปวยมความ

พรอมมากขนกอาจตดสนใจพดกบบคคลผนนโดยตรงในโอกาสตอไป

- 34 -

บอยครงคนทผปวยอยากขอโทษกคอคนใกลชดทอยขางเตยงนนเอง อาท ภรรยา สาม หรอลก ใน

กรณเชนนจะงายกวาหากผใกลชดเปนฝายเรมกอนดวยการกลาวคาใหอภย ไมถอโทษโกรธเคองในความ

ผดพลาดทผานมา การทผใกลชดเปนฝายเรมตนกอนคอการเปดทางใหผปวยกลาวคาขอโทษไดอยางไม

ตะขดตะขวงใจ แตจะทาเชนนนไดผใกลชดตองละทฏฐมานะหรอปลดเปลองความโกรธเคองออกไปจาก

จตใจกอน

มผปวยคนหนง เมอครงยงมสขภาพด มภรรยานอยหลายคน ไมรบผดชอบครอบครว สดทายทง

ภรรยาหลวงใหอยกบลกสาว ตอมาเขาเปนโรคมะเรง อาการทรดหนกเปนลาดบ ไมมใครดแลรกษา จงขอ

มาอยบานภรรยาหลวง ภรรยาหลวงกไมปฏเสธ แตการดแลรกษานนทาไปตามหนาท พยาบาลสงเกตได

วาทงสองมททาหางเหน และเมอไดพดคยกบผปวย กแนใจวาผปวยมความรสกผดกบการกระทาของตนใน

อดต พยาบาลแนะนาใหภรรยาเปนฝายกลาวคาใหอภยแกสามเพอเขาจะไดจากไปอยางสงบ แตภรรยาไม

ยอมปรปาก สามมอาการทรดหนกเรอยๆ จนพดไมคอยได นอนกระสบกระสายรอความตายอยางเดยว แต

ปรากฏวาวนสดทายสามรวบรวมกาลงทงหมดลกขนมาเพอเอยคาขอโทษภรรยา พดจบกลมตวลงนอน

และหมดสตในเวลาไมนาน สามชวโมงตอมากสนลมอยางสงบ กรณนเปนตวอยางวาความรสกผดนน

ตราบใดทยงคางคาอยกจะรบกวนจตใจเปนอยางมาก ผปวยรสกวาตนไมสามารถตายตาหลบไดหากยง

ไมไดปลดเปลองความรสกผด แตเมอไดกลาวคาขอโทษแลวกสามารถจากไปโดยไมทรนทราย

ในบางกรณผทสมควรกลาวคาขอโทษคอลกหลานหรอญาตมตรนนเอง ไมมโอกาสใดทคาขอโทษ

จะมความสาคญเทานอกแลว แตบอยครงแมแตลกๆ เองกไมกลาทจะเปดเผยความในใจตอพอแมทกาลง

จะลวงลบ สวนหนงเปนเพราะความไมคนเคยทจะพดออกมา สาเหตอกสวนหนงกคอคดวาพอแมไมถอสา

หรอไมรวาตนไดทาอะไรทไมเหมาะสมลงไป ความคดเชนนอาจเปนการประเมนทผดพลาดจนแกไขไมได

มหญงผหนงปวยหนกใกลตาย พยาบาลแนะนาใหลกจบมอแมและขอขมาแม แตหลงจากทลก

พดเสรจแลว แมกยงมททาเหมอนมอะไรคางคาใจ พยาบาลสงเกตเหนจงถามลกวา มอะไรทยงปกปดแม

ไวอยหรอเปลา ลกไดฟงกตกใจ สารภาพวามเรองหนงทยงไมไดบอกแมเพราะคดวาแมไมร นนกคอเรองท

ตนไดอยกนกบหญงคนหนงจนมลกดวยกน สดทายลกไดไปบอกความจรงแกแม และขอโทษทไดปกปด

เอาไว แมไดฟงกสบายใจ ทสดกจากไปโดยไมมสงใดคางคาใจอก

การขอโทษหรอขอขมานน อนทจรงไมจาเปนจะตองเจาะจงตอบคคลหนงบคคลใดกได เพราะ

คนเราอาจกระทาการลวงเกนหรอเบยดเบยนใครตอใครไดโดยไมเจตนาหรอโดยไมรตว ดงนนเพอใหรสก

สบายใจและไมใหมเวรกรรมตอกนอก ญาตมตรควรแนะนาผปวยใหกลาวคาขอขมาตอผทเคยมเวรกรรม

ตอกน หรอขออโหสกรรมตอเจากรรมนายเวรทงหลายทเคยลวงเกนกนมา ทางดานญาตมตรกเชนกน

ในขณะทผปวยยงรบรได ควรกลาวคาขอขมาตอผปวย นเปนการเปดโอกาสใหผปวยกลาวคาใหอภยหรอ

ใหอโหสกรรมตอญาตมตรได ในกรณทผปวยเปนพอแมหรอญาตผใหญ ลกหลานหรอญาตๆ อาจรวมกน

ทาพธขอขมา โดยประชมพรอมกนทขางเตยง และใหมตวแทนเปนผกลาว เรมจากการกลาวถงคณงาม

- 35 -

ความดของผปวย บญคณทมตอลกหลาน จากนนกกลาวคาขอขมา ขออโหสสาหรบกรรมใดๆ ทลวงเกน

เปนตน

๕. ชวยใหผปวยปลอยวางสงตางๆ

การปฏเสธความตาย ขดขนไมยอมรบความจรงทอยเบองหนา เปนสาเหตแหงความทกขของผปวย

ในระยะสดทาย และเหตทเขาขดขนดนรนกเพราะยงตดยดกบบางสงบางอยาง ไมสามารถพรากจากสง

นนได อาจจะไดแก ลกหลาน คนรก พอแม ทรพยสมบต งานการ หรอโลกทงโลกทตนคนเคย ความรสก

ตดยดอยางแนนหนานสามารถเกดขนไดแมกบคนทมไดมความรสกผดคางคาใจ เมอเกดขนแลวยอมทา

ใหเกดความกงวล ควบคกบความกลวทจะตองพลดพรากสงอนเปนทรกเหลานน ญาตมตร ตลอดจน

แพทยและพยาบาลควรชวยใหเขาปลอยวางใหมากทสด เชน ใหความมนใจแกเขาวา ลกหลานสามารถ

ดแลตนเองได หรอพอแมของเขาจะไดรบการดแลดวยด หรอเตอนสตแกเขาวา ทรพยสมบตนนเปนของเรา

เพยงชวคราว เมอถงเวลากตองใหคนอนดแลตอไป

ในการชวยเหลอทางจตใจแกผใกลตาย พระพทธองคทรงแนะนาวา นอกจากการนอมจตผใกล

ตายใหระลกและศรทธาในพระรตนตรย ตลอดจนการบาเพญตนอยในคณงามความดแลว ขนตอไปกคอ

การแนะนาใหผใกลตายละความหวงใยในสงตางๆ อาท พอแม บตรภรรยา รวมทงทรพยสมบตและรปธรรม

นามธรรมทนาพอใจทงหลาย ปลอยวางแมกระทงความหมายมนในสวรรคทงปวง สงเหลานหากยงยดตด

อย จะเหนยวรงจตใจ ทาใหขดขนฝนความตาย ทรนทรายจนวาระสดทาย ดงนนเมอความตายมาถง ไมม

อะไรดกวาการปลอยวางทกสง แมกระทงตวตน

ในบรรดาความตดยดทงหลาย ไมมอะไรทลกซงแนนหนากวาความตดยดในตวตน ความตายใน

สายตาของคนบางคนหมายถงความดบสญของตวตน ซงเปนสงทเขาทนไมไดและทาใจยาก เพราะลกๆ

คนเราตองการความสบเนองของตวตน ความเชอวามสวรรคนนชวยตอบสนองความตองการสวนลก

ดงกลาวเพราะทาใหผคนมนใจวาตวตนจะดารงคงอยตอไป แตสาหรบคนทไมเชอเรองสวรรคหรอภพหนา

ความตายกลายเปนเรองทนากลวอยางทสด

ในทางพทธศาสนา ตวตนนนไมมอยจรง หากเปนสงทเราทกทกขนมาเองเพราะความไมร สาหรบ

ผปวยทมพนฐานทางพทธศาสนามากอน อาจมความเขาใจในเรองนไมมากกนอย แตคนทสมผสพทธ

ศาสนาแตเพยงดานประเพณหรอเฉพาะเรองทาบญสรางกศล การทจะเขาใจวาตวตนนนไมมอยจรง

(อนตตา) คงไมใชเรองงาย อยางไรกตามในกรณทญาตมตร แพทย และพยาบาลมความเขาใจในเรองนด

พอ ควรแนะนาใหผปวยคอยๆ ปลอยวางในความยดถอตวตน เรมจากความปลอยวางในรางกายวา เราไม

สามารถบงคบรางกายใหเปนไปตามปรารถนาได ตองยอมรบสภาพทเปนจรง วาสกวนหนงอวยวะตางๆ ก

ตองเสอมทรดไป ขนตอนตอไปกคอการชวยแนะใหผปวยปลอยวางความรสก ไมยดเอาความรสกใดๆ

เปนของตน วธนจะชวยลดทอนความทกข ความเจบปวดไดมาก เพราะความทกขมกเกดขนเพราะไปยด

- 36 -

เอาความเจบปวดนนเปนของตน หรอไปสาคญมนหมายวา “ฉนเจบ” แทนทจะเหนแตอาการเจบเกดขน

เฉยๆ

การละความสาคญมนหมายดงกลาวจะทาไดตองอาศยการฝกฝนจตใจพอสมควร แตกไมเกนวสย

ทผปวยธรรมดาจะทาได โดยเฉพาะหากเรมฝกฝนขณะทเรมปวย มหลายกรณทผปวยดวยโรคราย

สามารถเผชญกบความเจบปวดอยางรนแรงไดโดยไมตองใชยาแกปวดเลย หรอใชแตเพยงเลกนอย ทงน

เพราะสามารถละวางความสาคญมนหมายในความเจบปวดได กลาวอกนยหนงคอใชธรรมโอสถเยยวยา

จตใจ

๖. สรางบรรยากาศแหงความสงบ ความสงบใจและการปลอยวางสงคางคาตดยดในใจผปวยนน จะเกดขนไดอยางตอเนองจาตองม

บรรยากาศรอบตวเอออานวยดวย ในหองทพลกพลานดวยผคนเขาออก มเสยงพดคยตลอดเวลา หรอม

เสยงเปดปดประตทงวน ผปวยยอมยากทจะประคองจตใหเปนกศลและเกดความสงบได กลาวในแงจตใจ

ของผปวยแลว สงทญาตมตร รวมทงแพทยและพยาบาลสามารถชวยไดเปนอยางนอยกคอ ชวยสราง

บรรยากาศแหงความสงบ งดเวนการพดคยทรบกวนผปวย งดการถกเถยงในหมญาตพนอง หรอรองหม

รองไห ซงมแตจะเพมความวตกกงวลและความขนเคองใจแกผปวย เพยงแคญาตมตรพยายามรกษา

จตใจของตนใหด ไมเศราหมอง สลดหดห กสามารถชวยผปวยไดมาก เพราะสภาวะจตของคนรอบตวนน

สามารถสงผลตอบรรยากาศและตอจตใจของผปวยได จตของคนเรานนละเอยดออน สามารถรบร

ความรสกของผอนได แมจะไมพดออกมากตาม ความละเอยดออนดงกลาวมไดเกดขนเฉพาะในยามปกต

หรอยามรตวเทานน แมกระทงผปวยทอยในภาวะโคมากอาจสมผสกบกระแสจตของผคนรอบขางได ดงจะ

ไดกลาวตอไป

นอกจากนนลกหลานญาตมตร ยงสามารถสรางบรรยากาศแหงความสงบได ดวยการชกชวนผปวย

รวมกนทาสมาธภาวนา อาท อานาปานสต หรอการเจรญสตดวยการกาหนดลมหายใจ หายใจเขา นกใน

ใจวาวา “พท” หายใจออก นกในใจวา “โธ” หรอนบทกครงทหายใจออกจาก ๑ ไปถง ๑๐ แลวเรมตนใหม

หากกาหนดลมหายใจไมสะดวก กใหจตจดจอกบการขนลงของหนาทองขณะทหายใจเขาออก โดย

เอามอทงสองขางวางบนหนาทอง เมอหายใจเขา ทองปองขน กนกในใจวา “พอง” หายใจออก ทองยบ ก

นกในใจวา “ยบ” มผปวยมะเรงบางคนเผชญกบความเจบปวดดวยการทาสมาธ ใหจตจดจออยกบลม

หายใจเขาออกหรอการพองยบของทอง ปรากฏวาแทบไมตองใชยาแกปวดเลย อกทงจตยงแจมใส ตนตว

กวาผปวยทใชยาดงกลาวอกดวย การชกชวนผปวยทาวตรสวดมนตรวมกน โดยมการจดหองใหสงบและด

ศกดสทธ (เชน มพระพทธรปหรอสงทนาเคารพสกการะตดอยในหอง) เปนอกวธหนงทจะสรางบรรยากาศ

แหงความสงบ และนอมจตของผปวยในทางทเปนกศลได แมแตการเปดเพลงบรรเลงเบาๆ กมประโยชน

ในทางจตใจตอผปวยดวยเชนกน

- 37 -

แมความสงบในจตใจจะเปนสงสาคญ แตในทางพทธศาสนาถอวาสงสาคญทสดสาหรบผปวย

ระยะสดทาย (และกบมนษยทกคนไมวาปกตหรอเจบไข)กคอ การมปญญาหรอความรความเขาใจแจมชด

ในความเปนจรงของชวต อนไดแกความไมคงท (อนจจง) ไมคงตว (ทกขง) และไมใชตว (อนตตา) ความ

เปนจรง ๓ ประการนหมายความวาไมมอะไรสกอยางทเราจะยดมนถอมนไดเลย ความตายเปนสงนากลว

เพราะเรายงยดตดบางสงบางอยางอย แตเมอใดเราเขาใจกระจางชดวาไมมอะไรทจะตดยดไวได ความ

ตายกไมนากลว และเมอใดทเราตระหนกวาทกสงทกอยางยอมแปรเปลยนไป ไมมอะไรเทยงแท ความตาย

กเปนเรองธรรมดา และเมอใดทเราตระหนกวาไมมตวตนทเปนของเราจรงๆ กไมม “เรา” ทเปนผตาย และ

ไมมใครตาย แมแตความตายกเปนแคการเปลยนสภาพจากสงหนงไปเปนอกสงหนงตามเหตปจจยเทานน

ปญญาหรอความรความเขาใจในความเปนจรงดงกลาวนแหละททาใหความตายมใชเรองนากลวหรอนา

รงเกยจผลกไส และชวยใหสามารถเผชญความตายไดดวยใจสงบ

การชวยเหลอทกลาวมาทงหมดน หลายวธสามารถนามาใชไดแมกระทงกบผปวยทอยในภาวะ

โคมาหรอหมดสต ผปวยดงกลาวแมจะไมมอาการตอบสนองใหเราเหนได แตใชวาเขาจะหมดการรบรอยาง

สนเชง มผปวยจานวนไมนอยทสามารถไดยนหรอแมแตเหนสงทเกดขนรอบตว รวมทงสมผสรบรถงพลง

หรอกระแสจตจากผทอยรอบตว ผปวยบางคนเลาวาขณะทอยในภาวะโคมาเนองจากครรภเปนพษ ตน

สามารถไดยนเสยงหมอและพยาบาลพดคยกน บางกไดยนเสยงสวดมนตจากเทปทญาตนามาเปดขางห

มกรณหนงทหมดสตเพราะหวใจหยดเตน ถกนาสงโรงพยาบาลเพอใหแพทยชวยเหลออยางเรงดวนดวย

การใชไฟฟากระตนหวใจ กอนทจะใสทอชวยหายใจพยาบาลผหนงไดถอดฟนปลอมของเขา ไมนานเขากม

อาการดขน สปดาหตอมา เมอชายผนเหนหนาพยาบาลคนดงกลาว เขาจาเธอไดทนท ทงๆ ทตอนท

พยาบาลถอดฟนปลอมนนเขาหมดสตและจวนเจยนจะสนชวต

พ.ญ.อมรา มลลาเลาถงผปวยคนหนงซงประสบอบตเหตอยางหนกและหมดสตนานเปนอาทตย

ระหวางทนอนหมดสตอยในหองไอซยนานเปนอาทตย เขารสกเหมอนลอยเควงควาง แตบางชวงจะรสกวา

มมอมาแตะทตวเขา พรอมกบมพลงสงเขามา ทาใหใจทเควงควางเหมอนจะขาดหลดไปนน กลบมา

รวมตวกน เกดความรตวขนมา สกพกความรตวนนกเลอนรางไปอก เปนอยางนทกวน เขามารภายหลงวาม

พยาบาลผหนงทกเชาทขนเวร จะมาจบมอเขาแลวแผเมตตาใหกาลงใจ ขอใหมกาลงและรสกตว ในทสดเขา

กฟนตวกลบเปนปกต ทงๆ ทหมอประเมนแตแรกวามโอกาสรอดนอยมาก กรณนเปนอกตวอยางหนงทชวา

แมจะหมดสตแตจตกสามารถสมผสรบรกระแสแหงเมตตาจตของผทอยใกลเคยงได

ดวยเหตนลกหลานญาตมตรจงไมควรทอแทหมดหวงเมอพบวาผปวยไดเขาสภาวะโคมาแลว ยงม

หลายอยางทเราสามารถทาได เชน อานหนงสอธรรมะใหเขาฟง พดเชญชวนใหเขาระลกถงสงศกดสทธท

เคารพนบถอ หรอนกถงสงทเปนบญกศล รวมทงระลกถงความดทเคยบาเพญ การพดใหเขาหายกงวลกบ

ลกหลานหรอสงทตนผกพน หรอแนะนาใหปลอยวางสงตางๆ กมประโยชนเชนกน ทสาคญกคอการสราง

บรรยากาศแหงความสงบ ลกหลานญาตมตรควรระมดระวงคาพดและการกระทาขณะทอยขางเตยงผปวย

- 38 -

ไมควรรองไหฟมฟาย ทะเลาะเบาะแวง หรอพดเรองทอาจกระทบกระเทอนใจผปวย พงระลกวา อะไรทควร

ทากบผปวยในยามเขายงรบรสงตางๆ ได กควรทาอยางเดยวกนนนเมอเขาหมดสต หากเคยชกชวนเขาทา

วตรสวดมนต หรอเปดเทปบรรยายธรรมใหเขาฟง กขอใหทาตอไป

๗. กลาวคาอาลา สาหรบผทอยากเปดเผยความในใจใหผปวยรบร เชน ขอโทษ หรอกลาวคาอาลาเขา ยงไมสาย

เกนไปทจะบอกกลาวกบเขา มหญงชราผหนงนงอยขางเตยงสามดวยความรสกโศกเศราเสยใจมากเพราะ

ไมเคยบอกสามวาเธอรกเขาเพยงใด มาบดนสามของเธอเขาขนโคมาและใกลตาย เธอรสกวาสายเกนไป

แลวทเธอจะทาอะไรได แตพยาบาลใหกาลงใจเธอวาเขายงอาจไดยนเธอพดแมจะไมมปฏกรยาตอบสนอง

ใดๆ เลยกตาม ดงนนเธอจงขออยกบเขาอยางเงยบๆ แลวบอกสามวาเธอรกเขาอยางสดซง และม

ความสขทไดอยกบเขา หลงจากนนเธอกกลาวคาอาลาวา “ยากมากทฉนจะอยโดยไมมเธอ แตฉนไมอยาก

เหนเธอทกขทรมานอกตอไป ฉะนนหากเธอจะจากไป กจากไปเถด” ทนททเธอกลาวจบ สามของเธอกถอน

หายใจยาวแลวสนชวตไปอยางสงบ

ขณะทผปวยกาลงจากไป และสญญาณชพออนลงเปนลาดบ หากลกหลานญาตมตรปรารถนาจะ

กลาวคาอาลา ขอใหตงสต ระงบความโศกเศรา จากนนใหกระซบทขางห พดถงความรสกดๆ ทมตอเขา

ชนชมและขอบคณในคณงามความดของเขาทไดกระทา พรอมทงขอขมาในกรรมใดๆ ทลวงเกน จากนนก

นอมนาจตผปวยใหเปนกศลยงขน โดยแนะนาใหเขาปลอยวางสงตางๆ ทงหลายลงเสย อยาไดมความเปน

หวงกงวลใดๆ อกเลย แลวใหระลกถงพระรตนตรยหรอสงศกดสทธทเขานบถอ หากผปวยมพนฐาน

ทางดานธรรมะ กขอใหเขาปลอยวางความสาคญมนหมายในตวตนและสงขารทงปวง นอมจตไปส “ความ

ดบไมเหลอ” ตงจตจดจอในพระนพพาน จากนนกกลาวคาอาลา

แมวาจะไดกลาวคาอาลาผปวยไปแลวในขณะทเขายงมสตรตวอย (ดงไดกลาวไวในบทกอน) แต

การกลาวคาอาลาอกครงกอนทเขาจะสนลมกยงมประโยชนอย ขอทพงตระหนกกคอการกลาวคาอาลา

และนอมจตผปวยใหมงตอสงดงามนนจะเปนไปไดดกตอเมอบรรยากาศรอบตวของผปวยอยในความสงบ

ไมมการพยายามเขาไปแทรกแซงใดๆ กบรางกายของผปวย ในโรงพยาบาลสวนใหญ หากผปวยอยในหอง

ไอซยและมสญญาณชพออนลงเจยนตาย หมอและพยาบาลมกจะพยายามชวยชวตทกวถทาง เชน กระตน

หวใจ หรอใชเทคโนโลยตางๆ เทาทม บรรยากาศจะเตมไปดวยความวนวาย และยากทลกหลานญาตมตร

จะกลาวถอยคาใดๆ กบผปวย เวนแตวาผปวยและญาตผปวยแจงความจานงลวงหนาวาขอใหผปวยจาก

ไปอยางสงบโดยปราศจากการแทรกแซงใดๆ

โดยทวไปแพทยและญาตผปวยมกจะคดแตการชวยเหลอทางกาย โดยลมคดถงการชวยเหลอทาง

จตใจ จงมกสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยการแพทยทกอยางเทาทมเพอชวยตอลมหายใจผปวย ทงๆ ทใน

ภาวะใกลตาย สงทผปวยตองการมากทสดไดแกการชวยเหลอทางจตใจ ดงนนหากผปวยมอาการหนกจน

- 39 -

หมดหวงจะรกษาชวตไวไดแลว ญาตผปวยนาจะคานงถงคณภาพหรอสภาวะจตของผปวยมากกวา ซง

หมายความวา อาจตองขอใหระงบการกลมรมผปวย ปลอยใหผปวยจากไปอยางสงบทามกลางลกหลาน

ญาตมตรทรวมกนสรางบรรยากาศอนเปนกศลสาหรบผปวยเพอไปสสคต จะวาไปแลวสถานททเออใหเกด

บรรยากาศดงกลาวอยางดทสดมกจะไดแกบานของผปวยเอง ดวยเหตนผปวยหลายคนจงปรารถนาทจะ

ตายทบานมากกวาทโรงพยาบาลหรอหองไอซย หากลกหลานญาตมตรมความพรอมทจะชวยเหลอผปวย

ในทางจตใจ การทผปวยจะตดสนใจใชชวตชวงสดทายทบานกเปนไปไดงายขน

- 40 -

เผชญความตายดวยใจสงบ

พระไพศาล วสาโล

ความทกขของผคนในยามทเผชญกบความตายนน ไมใชเปนแคความทกขเนองจากความเจบปวด

รวดราวทางกายเทานน ทสาคญกวานนกคอความทกขทางจตใจ อาทเชน ความกลว ความตนตระหนก

ความรสกดงกลาวสรางความทรนทรายและทรมานแกผคนยงกวาอาการทางกายดวยซา ความรสกดงกลาว

นทาใหผคนพยายามผลกไสความตาย แตทาเทาไรกไมสาเรจ จงทกขทรมานยงขนไปใหญ หากเราตองการ

เผชญหนากบความตายอยางสงบ เราตองเรยนรทจะไมผลกไสความตายเมอเวลานนมาถง ยอมรบความ

ตายวาเปนสงทตองเกดขนกบเราในทสด จะทาเชนนนได กตองหมนทาใจใหคนเคยกบความตายตงแตเนน

ๆ ไมใชมาทาเอาตอนจวนตวแลว การพจารณาความตายสมาเสมอทเรยกวา มรณสต เปนสงทควรทาเปน

อาจณ คอเตอนตนวาความตายเปนเรองธรรมดาทจะตองเกดขนกบเราไมชากเรว การทาเชนนสมาเสมอ

ชวยใหเราไมลมตาย ไมอยอยางประมาท เวลาไดรบรถงความตายของผอนหรออานขาวจากหนงสอพมพ

แทนทจะตนเตนไปตามขาวสาร ใหเตอนตนเองวา สกวนหนงเรากตองเปนอยางเขาไปงานศพแตละครง

ควรถอเปนโอกาสทจะไดตอกยาตนเองในเรองสจธรรมของชวต แทนทจะมวแตสงสรรคกบมตรสหายเทานน

นอกจากการเตอนตนเรองความตายแลว ควรหาโอกาสพจารณาถงความตายอยางเปนรปธรรม

ดวยวา เมอเราจะตองตายจรงๆ ไมวาเพราะโรคราย หรออบตเหต เราจะรสกอยางไร และควรจะทาใจ

อยางไร นกภาพใหเหนเดนชด จบความรสกกลวทเกดขน และยอมรบตามทเปนจรง ความรสกทเกดขนจะ

ชวยใหเรารจกตวเองไดดขนและรวาจะตองฝกฝนตนเองอยางไร การสาวหาสาเหตของความกลวจะชวยให

เรารวธทจะแกไขหรอลดทอนความกลวนได

การฝกใจใหคนเคยกบความตายชวยใหเรายอมรบความตายไดมากขน และสามารถเผชญหนากบ

ความตายดวยใจสงบ แตยงมอกสองสามปจจยทสาคญดวยเชนกน ไดแก การหมนทาความด สรางกศลอย

เสมอ ผทไดทากรรมดไวตลอดชวต เมอเผชญกบความตาย ยอมมความอนใจและมนใจวาไดไปสคต

ตรงกนขามกบผททากรรมชว ยอมมความทกขเมอวาระสดทายใกลจะมาถง เพราะกลวจะไปสทคต ในทาง

พทธศาสนายงเชออกดวยวา เมอใกลตายจะเกดนมตสองประเภท คอ กรรมนมต และคตนมต นมตอยาง

แรกหมายถงภาพทปรากฏเกยวกบกรรมทไดเคยกระทาไว หากทาความดมาตลอด กรรมนมตจะเปนในทาง

ทด แตหากทาชว จะเกดกรรมนมตทนากลว สวนคตนมตหมายถงนมตหรอภาพเกยวกบภพหนาทตนจะไป

เกด คนททาความดจะเกดคตนมตทงดงาม สวนคนทาชวจะพบเหนนมตทนากลว นมตทดยอมชวยใหผใกล

ตายมอาการทสงบ ในทางตรงขามนมตทนากลวยอมมผลใหผใกลตายกระสบกระสาย ทกขทรมาน

นอกจากกรรมดแลว สตเปนอกปจจยหนงทสาคญ การรกษาจตใหเปนปกต ไมตนตระหนก

หวาดกลว หรอยนดยนราย จะชวยใหจตสงบไดในยามทถอวาเปนวกฤตของชวต คนทไมมสต เมอรางกาย

- 41 -

เจบปวด ใจกจะทกขทรมานไปดวย แตผทมสตเขมแขง แมกายจะเจบปวด แตใจจะไมทกขไปกบรางกาย

สตชวยใหใจไมตดยดกบความเจบปวด หรอไปยดเอาความเจบปวดมาเปน “ของฉน” เปนแตรวามความ

ปวดเกดขนเทานน มผปวยมะเรงระยะสดทายหลายคนทอาศยการเจรญสตและสมาธภาวนา ทาใหไมตอง

ใชยาแกปวดเลยแมแตนอย หรอใชนอยมาก การมสตเทาทนความกลวทเกดขน กเปนปจจยทชวยใหเผชญ

กบความตายไดอยางสงบ

การหมนพจารณาความตาย การทากรรมด และการฝกสต เปนสงทบคคลพงตระเตรยมอยาง

สมาเสมอและอยางเนน ๆ แตเมอความตายใกลเขามา มอกหลายอยางทควรจะตระเตรยมใหพรอมเพอ

รบมอกบความตายดวยใจสงบ อาท การสะสางกจตาง ๆ ไมใหคงคาง ความเปนหวงในบางสงบางอยางท

ยงคงคาง เปนปจจยสาคญประการหนงททาใหผคนกระสบกระสายเมอใกลตาย สงนนอาจไดแก การงานท

ยงไมแลวเสรจ มรดกทยงไมไดทา ทรพยสนทยงไมไดสะสาง หรอภารกจบางอยางเกยวกบลกหลาน หรอ

บดามารดา ทยงคาราคาซงอย สงเหลานควรสะสางใหแลวเสรจกอนทจะไมมโอกาส ในทางพทธศาสนาเชอ

วา ความหวงกงวลไมวาเรองอะไรกตาม นอกจากจะทาใหทกขทรมานในยามใกลตายแลว เมอสนลม กจะ

เปนเหตใหไปสทคตได

สงคางคาใจเปนภาระอกประการหนงทควรปลดเปลองหรอสะสางใหแลวเสรจ อาทเชน ความรสก

โกรธเคองเจบแคนใครบางคน โดยเฉพาะคนทเคยใกลชด เชน พอแม ลกหลาน หรอเพอนรวมงาน หรอ

ความรสกผดทไดกระทาสงไมสมควรตอคนเหลานน เมอความตายใกลเขามาควรหาทางปลดเปลอง

ความรสกเหลานน เชน ใหอภย หรอขอโทษ ขออโหส การกระทาดงกลาวตองอาศยความกลาไมนอย

เชนเดยวกบการพยายามลดทฐมานะไมยดตดกบหนาตา หาไมแลว จะตองจายดวยบทเรยนราคาแพง คอ

ความทกขใจในยามใกลตาย

ทรพยสมบต ชอเสยงเกยรตยศ ลกหลาน พอแม คนรกหรอคครอง เปนสงทควรตวใจปลอยวาง

เชนกนเมอวาระสดทายใกลมาถง การเปนหวงคนเหลานนยงทาใหความตายกลายเปนเรองทกขทรมาน

มากขน การปลอยวางเกดขนไดยากเพราะความยดมนถอมนวาเปน ”ตวก ของก” ความตายนนโดยตวมน

เองกเปนประกาศตจากธรรมชาตวา ไมมอะไรเปนของเราสกอยาง เพราะเราเอาตดตวเมอตายไปแลวไมได

เลย แตบอยครงประกาศตดงกลาวผคนกลบไมไดยน จงจาเปนทจะตองตอกยากบตวเองเพอใหปลอยวาง

กอนทสงเหลานน (พดใหถกตองคอ ความตดยดสงเหลานน) จะทาใหเราทกขทรมานในยามใกลตาย

ทกลาวมาทงหมดเปนปจจยภายใน คอการทาใจในฝายผใกลตาย อยางไรกตามการเผชญกบ

ความตายอยางสงบนน ปจจยภายนอกกสาคญ แมไมสาคญกวาการปจจยภายใน ปจจยภายนอกทชวยให

ผตายจากไปอยางสงบกคอ บรรยากาศแวดลอมผใกลตาย ควรเปนบรรยากาศแหงความสงบ มใชแวดลอม

ดวยผคนทกาลงเศราโศก รองหมรองไห หรอทะเลาะกนเรองมรดก หรอเถยงกนเรองใครจะเปนผจายคา

พยาบาลหรอคางานศพ หองทมพระพทธรปหรอสงศกดสทธตามความเชอของผใกลตาย มดอกไมประดบ

ประดาใหดแชมชน มการสวดมนต หรอทาสมาธรวมกน ตลอดจนมการเปดเทปธรรมะทนอมใจใหเปนกศล

- 42 -

ไมพลกพลานหรอมเสยงรบกวน เหลานลวนชวยสรางบรรยากาศแหงความสงบ ซงนอมใจใหเปนกศล ไม

พลกพลานหรอมเสยงรบกวน เหลานลวนชวยสรางบรรยากาศแหงความสงบ ซงนอมใจใหผใกลตายเกด

สมาธและจตทสงบ เปนกศล

ความตายไมใชเปนแควกฤตของชวตเทานน หากยงเปนโอกาสในทางจตวญญาณ ในทางพทธ

ศาสนาเชอวาจตทสงบเปนกศล ไมเพยงชวยใหตายอยางไมทกขทรมานแลว ยงสามารถนาพาผตายไปส

สคต เปนการยกระดบจตใจใหเขาสภพภมทดกวาเดม ยงผใกลตายนนมสตเตมท เหนโทษของความตดยด

ในสงขารหรอความสาคญมนหมายในตวตนจนสามารถละวางไดอยางสนเชง กจะเขาถงความวมตหลดพน

คอนพพานไดทนท ดงพระสาวกหลายทานไดกระทาไวเปนแบบอยาง นบเปนตวอยางทชวาความตาย

สามารถเปนปจจยใหเกดพฒนาการทางจตวญญาณอยางถงทสดได ดวยเหตนเราจงสมควรทจะเตรยม

ตวรบความตายแตเนน ๆ ในขณะทยงมเวลาอย ทงนเพอใชความตายใหเปนโอกาสในทางจตวญญาณ ไม

ปลอยใหความตายนาชวตไปสวกฤตหรอความแตกดบเทานน

จากวารสาร เสขยธรรม ฉบบท ๕๙ ปท ๑๔ มกราคม – มนาคม ๒๕๔๗ หนา ๓๓ - ๓๘

- 43 -

สภาพร พงศพฤกษ…ใบไมทคนกลบสดน

สรภ ชตระกล

ไมเคยคดวาสกวนหนงจะตองมาเขยนถงเรองของความตายโดยเฉพาะอยางยง ความตายของพร

แตจะมใครหนพนความตายไปได

ความตายเปนเรองไกลตว เปนเรองทคนทวไปไมอยากนกถง ไมอยากเกยวของดวย และไมคนเคย

กบการสมผสกบความตาย ประกอบกบความตายสวนใหญเกดขนในโรงพยาบาล เมอตายกนาไปวด ความ

ตายจงกลายเปนเรองของความสญเสย ความเศราหมอง ความนาสะพรงกลว และรสกตองหลกหนมากกวา

ตองยอมรบวาเปนสวนหนงของธรรมชาตและเปนความจรงของชวต ความตายของพรไดนามมมองใหม

ความคดใหมมาใหผทไดสมผสกบเธอ และผคนอกมากมายในสงคม โดยเฉพาะอยางยงผทกาลงสมผสกบ

ความตาย พรแสดงใหเหนวาความตายนอกจากไมใชสงนากลวนารงเกยจ ความตายยงเปนความงาม เปน

การไดมาไมใชการสญเสย และเปนเรองใกลตว ทงยงแสดงใหเหนวาการตายและการมชวตของเราสมพนธ

กนอยางใกลชดและเปนเรองเดยวกน ความตายของพร เปดโอกาสใหผทยงอยไดเรยนรแนวทางการ

ดารงชวต ทอยบนเสนทางทจะนาไปสชวตทงดงามและสงบสข

เจอกบพรครงแรกเมอ ๑๙ ปกอน ท อาเภอพนสนคม จงหวดชลบร พดคยกน ๒ – ๓ ครงกรสก

คนเคยกนเนองจากเปนคนใตดวยกน จบจากสถาบนเดยวกนจงมหลายเรองทเหนไปในทางเดยวกน พดกน

เขาใจไดงายโดยไมตองอธบายทาใหคนเคยกนเรว นาแปลกทเรองทเราคยกนบอย ๆ ในครงแรก ๆ คอ

ทศนะเกยวกบศาสนา โดยเฉพาะอยางยง ปรชญาศาสนาพทธ ซงไมใชหวขอทคนในวยเดยวกบเราใน

ขณะนนสนใจ เรามกจะอภปรายกนมากกวาเหนพองตองกน เรามาสนทกนจรง ๆ ๑๒ ปหลงเมอพรพบวา

เธอม “คณกอนมะเรง” ทหนาอกดานซาย เมอยอนวนโนนมาถงวนน เหนไดชดวาทศนะเกยวกบพทธศาสนา

ของพรเปนธรรมชาตมากขน ผอนคลาย และลมลกขน ดวยเปนทศนะทกลนกรองมาจากการปฏบตจรง เปน

ความเขมแขงเตบโตทมาจากการเปลยนแปลงภายในอยางแทจรง

พรเปนคนจรงจงกบชวต ใสใจปญหาสงคมและความทกขยากของผคน ราเรง แจมใส และมนาใจ

เมอถงคราวสนกเธอหวเราะเสยงดง และมกพดเสมอวา “กฉนเปนคนมสสนนจะ” แตสงทคนอน ๆ ไมรคอ

เธอจะแอบเครยดเพราะความเจาคดเจาแคนและความไมยอมเปนสองรองใคร ซงเธอสารภาพวาเธอเองก

ไมรตววาเธอเปนคนเชนนน จนกระทงพบวาตวเองเปนมะเรงจงหนมาพจารณาตวเอง เรมเหนตวเองชดเจน

ขนเขาใจตวเองมากขน และเหนวาความชอบชงดชงเดนและเจาคดเจาแคนนเอง ทเปนสาเหตสาคญของ

การสะสมทกขสะสมโรคจนกลายเปนมะเรง

- 44 -

ยอนกลบไป ๑๑–๑๒ ป กอน เมอพรรวาเปนมะเรงใหม ๆ เธอตนตระหนก และตกใจกลวแตเธอโชค

ดททางานอยทามกลางกลมคนทสงเสรมการใชหลกธรรมของพทธศาสนา ในการพฒนาสงคมพฒนาชวต

ในแวดวงขององคกรพทธศาสนกสมพนธเพอสงคมนานาชาต อาศรมวงศสนท และองคกรในเครอของ

มลนธเสฐยรโกเศศ–นาคะประทป และดวยความเกอกล ดวยความเมตตาและกาลงใจทเธอไดรบจากผคนท

รายลอมเธอในเวลานนโดยเฉพาะอยางยง อาจารยสลกษณ (สลกษณ ศวรกษ) พประชา (ประชา หตาน

วตร) และเพอน ๆ ในองคกรพทธศาสนกสมพนธเพอสงคมชวยใหเธอไดสงบใจ ไดตงสต ไดไตรตรองและทา

ความเขาใจกบเงอนไขของเธออยางรอบคอบและอยางมสต ในทสดเธอเลอกการรกษาแบบวธธรรมชาต

บาบดโดยมธรรมะเปนทพง ซงเธอคดวาเหมาะสมกบตวเธอมากทสด อาจารยสลกษณและพประชาจง

เสนอใหพรหยดทางานและพกผอนรกษาตวทอาศรมวงศสนท ดวยอาศรมวงศสนทตงอยทามกลาง

ธรรมชาตของแมกไม บรรยากาศเงยบสงบและเออตอการปฏบตธรรม เธอจงรกษาตวอยทนนเกอบ ๒ ป

กอนจะกลบไปอยเปนเพอนแมทหาดใหญ

ทกครงทแวะไปเยยมพรทอาศรมวงศสนท กจกรรมประจาทเราทารวมกน คอเลนโยคะ นงสมาธ

เดนเลน และพรจะขอใหชวยประคบ “คณกอนมะเรง” ใหเธอ ซงตอนนนประคบดวยการฝนเผอกใหละเอยด

และหอดวยผาขาวประคบตรงกอน ยงจาไดวาตอนทพรเปดหนาอกใหดครงแรกรสกกลวมากไมอยากด

เพราะเมอ ๑๒ ปกอนมะเรงเปนสงทมาพรอมกบความนาสะพรงกลวและความตาย แตตองทาใจแขง ด ก ด

เพราะตองการชวยประคบใหพรและไมอยากใหพรรวากลวเดยวเธอจะยงกลว ใจเตนระทกทเดยวเมอพร

เปดหนาอกใหประคบ ตอนประคบมอยงสนนด ๆ พยายามบงคบเสยงใหเปนปกตบอกพรวา “ไมเหนมอะไร

แตกตางเลย” ซงความจรงกเปนอยางนนจรง ๆ เพราะหนาอกเธอปกตทกอยางมรอยแผลทเกดจากการทา

biopsy (เจาะชนเนอไปตรวจ) เพยงนดเดยวเทานนยาวประมาณ ๑ เซนตเมตร (ความคดและจนตนาการ

ของคนนรายกาจมากทาใหเกดความกลวความวตกกงวลไดอยางไมมเหตผล กลวทง ๆ ทไมรวากลวอะไร

และทาไม) พรดแลตวเองอยางมวนย นงสมาธ เครงครดเรองอาหาร ออกกาลงกายสมาเสมอ และแปล

หนงสอโดยเลอกหนงสอทมเนอหาทเกอกลตอจตวญญาณภายในซงเปนการบาบดตวเองไปในตว

ในฐานะเพอน เมอพรเกดความกงวล ไมสบายใจเมอตองเลอกวาตอไปจะทาอยางไรด จะรกษา

อยางไร สงททาไดคอรบฟงอยางตงใจอยางระมดระวง ชวยเกลาความคด ชวยใหพรไดเลอกในสงทเธอทา

แลวสบายใจทสดไมขดแยงกบความรสกลก ๆ ขางในของเธอเอง และพรอมจะสนบสนนชวยเหลอและให

กาลงใจเธอในทกเรองทเธอทา การทาใหเธอรสกวามเพอน การอยเปนเพอนหรอไปเปนเพอนเปนสงท

สาคญมาก เพราะฉะนนไมวาพรจะชวนไปทไหน จะพยายามไปกบเธอทกทเกอบทกครง โดยเฉพาะอยางยง

เมอเธอชวนไปพบหมอ ทงหมอแผนปจจบนและหมอแผนโบราณ มหลายครงทพรแสดงความกงวลเมอรสก

วากอนขางในโตขนพรบอกวาจะเปนอยางนทกครงทเธอรสกเครยด ซงเปนสญญาณเตอนใหเธอเจรญสต

- 45 -

และเบกบานกบชวตใหมากขน พรจะตนเตนมความสขเมอรสกวากอนเลกลง พรทาจนตภาพบาบดและแผ

เมตตาใหกบกอนของเธอและผปวยคนอน ๆ อยางสมาเสมอทกวน

ในชวง ๙ ปแรกพรใชชวตไดอยางปกตทวไป ทพเศษกวาปกตคอ เธอใชชวตอยางมความสข

มากกวาทกข โดยเฉพาะอยางยงมความสขมากกวากอนทเธอจะรวาเปนมะเรง ซงเหนไดอยางชดเจนจาก

บคลกลกษณะและสหนาทาทางของเธอทเปลยนแปลงไป ถาไมบอกจะไมมใครรวาเธอเปนมะเรง พรเจรญ

สตทาสมาธและพยายามนาธรรมะเขามาเปนสวนหนงของชวตประจาวน เธอปฏบตธรรมอยางสรางสรรค

พยายามคดวามรรค ๘ ทเหมาะสมสาหรบคนเปนมะเรงเชนเธอคออะไร และเธอกคนพบ และปฏบต

ตามนนอยางสมาเสมอ พรเรมศกษาธรรมะและพสจนคาสอนอยางจรงจง เธอฝกฝนพรหมวหาร ๔ เมตตา

กรณา มทตา อเบกขา ในชวตประจาวนของเธอมากขนเพอ ลด โลภะ โทสะ โมหะภายใน ชวงนเองทเธอ

ชกชวนใหรวมเปดอบรมธรรมะกบการเยยวยา ใหกบผปวยมะเรงคนอน ๆ โดยใชประสบการณของเธอและ

ของ จอหน แมคคอรแนล ซงเปนกลยาณมตรของเราอกคนหนงเปนประเดนในการพดคยแลกเปลยนเพราะ

ทง จอหน และ พร ตางมประสบการณตรงในการใชธรรมะรกษาดแลตวเองมาแลว เราทง ๓ คนจงเรมทา

เรองนดวยกนมาตงแต ป ๒๕๔๑ การอบรมธรรมะกบการเยยวยาโดยตวของมนเองเปนการบาบดเยยวยา

ตวพรเองอกรปแบบหนง

ผทใกลชดคอย ๆ เหนการเปลยนแปลงทเกดขนกบพรทละเลกทละนอย พรออนโยน ผอนคลายและ

ปลอยวางไดมากขนเรอย ๆ พรพยายามรกษากายรกษาใจอยางแยกแยะ และรวารกษากายตองทาอยางไร

รกษาใจควรทาอยางไรเพอใหการรกษาทง ๒ อยางไดเกอกลซงกนและกน ในขณะทในความเปนเพอนของ

เรา เราผกพนกน ชวยเหลอเอาใจใสกนและกนและเขาใจกนลกซงยงขน รวมทงการมเรองถกใจบางไมถกใจ

บางเกดขนกบเราทงค เพราะคดวาอกคนหนงจะคดเหมอนเรา ทาแบบเดยวกบเราและทาตามเราในทกเรอง

เราจงตองใชธรรมะมาชวยกลอมเกลาใจอยเสมอ ๆ มองลกเขาไปในจตใจและขดเกลาจตใจตวเอง ความ

เปนเพอนคอความละเอยดออนตอความรสกของอกฝาย ยอมรบกนและกนในแบบทเขาเปนพรอมชวยเหลอ

กนดวยความเตมใจ และกลาวเตอนสตกนอยางตรงไปตรงมาดวยจตทเมตตา เราจงพยายามเตอนสตกน

และกนและเอยขอโทษกนบอย ๆ

จนกระทงชวง ๒ ป สดทายพรเรมบอกวาเธอรสกวา “คณกอนมะเรง” ของเธอโตขนกวาเดม อาจจะ

เปนเพราะเธอเครยด ทางานมากและพกผอนนอย เธอจงงดรบโทรศพท งดรบแขกชวคราว อยากอยเงยบ ๆ

และตองการทาภาวนาใหมากขน พรทาเชนนเปนชวง ๆ และทานยาสมนไพรตามอาการควบคกนไปดวย

ในชวงนไดลงไปเยยมพรทหาดใหญเปนระยะ ระยะ ทาสมาธดวยกน แบงปนทกขสขกนและกน (รวมทงการ

แอบตายาสาหรบโปะกอนเนอเพอไมใหแมเหน ในชวงนนพรยงไมบอกใหแมของเธอรวามะเรงกลบมาอก

กลวแมจะเปนกงวล และตวเธอเองตองการเวลาเพอปรบใจปรบสภาพและไตรตรองวาเธอจะดแลตวเอง

- 46 -

อยางไรตอไป) เราไดแบงปนความคดและแบงเบาความกงวลทเกดขน พรเลอกวธรกษาตวเธอเองอยาง

ไตรตรอง เธอปรกษาทงแพทยตามแบบแผนสากลอยางรอบคอบ และปรกษาหมอตามภมปญญาโบราณ

และตามแบบธรรมชาตบาบด ในทสดเธอเลอกทจะใชตามแบบแผนภมปญญาโบราณ โดยมธรรมะประคอง

ใจแตไมไดละเลยความรและศกยภาพของการแพทยแผนใหม พรยงคงราเรงแจมใสเหมอนเดม มกงวลบาง

เปนครงคราวซงเปนธรรมดาของปถชน แตดวยอานสงสของการปฏบตธรรมอยางสมาเสมอ ทาใหเธอ

สามารถเรยกสตกลบมาไดเรว และเรมทามรณสตภาวนา ๑๐ ขอ ทกวน

วธหนงทพรใชในการดแลตวเองเมอกอนมะเรงเรมปรากฏออกมาภายนอกอยางชดเจนคอ การอด

อาหาร และการโปะยาสมนไพร วนหนงขณะทไปอดอาหารรวมกบพรทสวนสายนา เปนอกครงหนงทพร

อยากใหด “คณกอนมะเรง” ของเธอ ความกลวเรมกลบมาเกาะกมใจอกเพราะเปนเวลารวม ๑๐ ปแลวทไม

เคยเหนกอนของพรและลมไปแลววาเคยกลว แตพยายามสงบใจเพราะรวาพรตองการเปดเผยแบงปนสงท

เธอเปนสงทเธอรสก กบคนทเธอไววางใจและรสกปลอดภย พรยงไมเคยใหใครเหนกอนทปรากฏออกมา

นอกจากหมอทตรวจเธอเทานน จงพยายามไมจนตนาการวาจะไดเหนอะไรและนกถงธรรมะของความไม

เทยง เพอปลอบใจตนเอง คดวาทกอยางตองมครงแรกเสมอดทมโอกาสทาใหคนเคย

ทนททเหน “คณกอนมะเรง” ของพรอกครงรสกตนตนใจจนตองกลนนาตาใจวบไปถงปลายเทาโชค

ดทไดเตรยมใจไวแลว และไดตระหนกถงความเขมแขง ความเปนนกสของพร บอกพรวา “กอนเธอนารกด

โปะงาย ทาความสะอาดงาย เดยวตอไปฉนทาใหเอง” ในขณะเดยวกนรสกซาบซงใจทพรอยากแบงปน

ความรสก ความทกข ความกงวล ดวยการใหด “คณกอนมะเรง” ของเธอ ดใจทสามารถรวบรวมสตและได

รวมแบงปนความรสกกบพร ทาใหทกขของพรคลายลง ซงเหนไดชดวาพรผอนคลายลงมากหลงจากเปดเผย

“คณกอนมะเรง” ใหเหน นกในใจวาโชคดทไดโอกาสฝกตนเองใหเผชญหนากบความกลวความหวนวตก

และคงตองทาเมตตาภาวนาใหมากขนและฝกฝนพรหมวหาร ๔ ใหมากขนกวาเดม ตองขอบคณพรทมอบ

โอกาสนให พรบอกวาคนมกจะถามวาเจบไหม แตนาแปลกทเธอไมเจบในแบบเดยวทคนอน ๆ ทอยใน

สภาวการณเดยวกบเธอเขาเจบกน ระหวางอดอาหารเราทาตารางกจวตรประจาวน เรมดวยการทาสมาธใน

ตอนเชาตร เดนเลนไปตามแนวสวนยาง (เชา) ดมนาผก หรอผลไม พกผอน นงสมาธ (เทยง) ดมนาผกหรอ

นาผลไม นอนพก นงสมาธ เลนโยคะ เดนเลน (เยน) ดมนาผกหรอนาผลไม พกผอน นงสมาธ เขานอน

ในชวงพกผอนเราจะวาดรปและพดคยกนถงเรองของการรกษาดแลตวเองดแลชวต ทศนะตอชวต ทศนะตอ

ความตาย และหวเราะกบความไมแนนอนของสงทเกดขนรอบ ๆ ตวเรา

พรอยในภาวะทตองปรบระดบจตใจขนมาอกขนหนง เมอเรมแรกเธอใชธรรมะเพอรกษาใจให

ประคองกาย และเกอกลกายใหหายจากโรค แตดวยแรงกศลกรรมและความเพยรในการเจรญสต การทา

- 47 -

มรณสต และการปฏบตพรหมวหาร ๔ อยางสมาเสมอทาใหเธอคอย ๆ ปรบระดบจตใจมาอยในขนทยอมรบ

ไดวาหายหรอไมหายกไมเปนไรแตจะใชชวตอยางเปนสข

เดอนมนาคมพรโทรมาบอกวาจะชวนไปอยเปนเพอนเธอทสานกวปสสนาดวงพรสวรรคของแมช

บตร ซงอยทจงหวดสราษฎรธาน พรเรยกแมชวา “แมยา” แมยาเปนหมอสมนไพรพนบาน ทเคยรกษาคนไข

โรคมะเรงทหมดหวงจากการรกษาตามแพทยแผนใหมใหหายเปนปกต พรประทบใจความเมตตาของแมยา

ทมตอเธอ และตองการใหแมยาดแล “คณกอนมะเรง” ใหเธอซงขณะน “เตบใหญขนกวาเดมมากเพราะได

อาหารด” (พรมกจะมอารมณขนใหเราไดหวเราะกนอยเสมอ) เมอไปเจอพรทกฏหนาถาพรอยในสภาพทนา

ตกใจ เพราะเดนแทบไมได เนองจากการรงของอาการบวมทหนาอกทาใหเสนสายตงไมยดหยน เดนมาก

ไมไดจะสะเทอนและปวดรงบรเวณหนาอก เธอจงตองเดนแบบคอย ๆ ขยบอยางชา ๆ กอนของเธอโตขน

จากทเหนครงลาสดประมาณ ๒–๓ เทา แตพรยงสดใสราเรง เสยงดงฟงชด แมเคลอนไหวตวเองมากไมได

แตพดคยเขยนหนงสอไดตามปกต นอกเหนอจากการชวยดแลพรในทกเรองเราทาวตรเชาวตรเยนรวมกนทก

วน พรสวดมนตในบททเกยวของกบความไมเทยง การละวางตวตน บททพรชอบสวดเปนประจาคอบทสวด

มนตพเศษและบทปฐมพทธสภาสตคาถา และพรจะฟงเทปธรรมะเกยวกบสตปฏฐาน ๔ ทกเชาเยน ขณะ

อยทกฏหนาถาเราทงคตางไดฝกฝนการละวางตวตนไปพรอม ๆ กนแมจะคนละบรบทคนละเหตปจจยแต

เราตางไดประสบการณของการละวางปลอยวางตวตน เปนการปฏบตธรรมทเขมขนมากโดยบางครงเราเอง

กไมรตว สาหรบพรเธอกลายเปนนางแบบสาธตลกษณะอาการของโรคมะเรงหนาอก ใหเปนวทยาทานแก

ชาวบานแถวนนโดยปรยาย เปนการเรมตนละวางตวตนของเธอ ประสบการณจากถาดวงพรสวรรค

ทาใหตระหนกวาความเมตตาความกรณาเปนสงทเอออานวยตอการละวางตวตน และการละวาง

ตวตนทาใหไดสมผสกบความสขและความอมเอบใจทลกซง เปนประสบการณใหมทมคณคาตอชวตเปน

อยางยง เราดแลกอนมะเรงทหนาอกโดยการโปะยาซงแมยาเรยกวายาดา พรอมกบดมยาสมนไพรเพอ

รกษาความสมดลภายใน เราโปะยาเพอดดหนองทคดอยขางในและเปนเหตใหหนาอกบวมเปงเราทาเชนน

ทกวนเชา เทยง เยน

วนหนงขณะทาความสะอาด “คณกอนมะเรง” ของพรโดยคอย ๆ เลาะเอายาทตดแขงอยกบเนอ

และระหวางเนอกบยาคอหนองทถกดดออกมาขงอย ระหวาง ๒ ชวโมงทคอย ๆ ทาความสะอาดอยางเบา

มอ รสกสะเทอนใจและมหลายครงทสะทอนใจจนนาตาซมในสงทเหนอยตรงหนา ยงนบถอในความเขมแขง

อดทนของพร ในศรทธาอนแนวแนทมตอธรรมะ และในความเพยรทจะรกษาสตใหมนคงของเธอ เพราะไม

เคยไดยนเสยงรองโอดโอยจากพรเลย พรเคยบอกวาเธอรสกแปลกใจเชนกนทเธอเจบจด ๆ เปนครงคราว

แตไมเคยรสกเจบแบบทคนอน ๆ เขาเจบ พรไมเคยบนเรองปวดตรงบรเวณกอนมะเรงแตบนถงอาการขด

ยอกปวดเมอยตามไหล หลง คอ แขนมากกวา เมอพดคยกนเรามกมเรองใหหวเราะกนอยางสนกสนาน

- 48 -

ขบขนกบสงทเกดขนมากกวาจมอยกบความเศราและความทอแท การทาความสะอาด “คณกอนมะเรง” ให

พรในวนนนทาใหสามารถเขาใจสภาวะความรสกของพรลกเขาไปอกระดบหนงวาพรตองเผชญกบอะไรบาง

สงผลใหการปฏบตพรหมวหาร ๔ เปนไปอยางเขมแขงมากขน และการทาสมาธรวมกนของเราลกซงยงขน

สงบเยนยงขน พรบอกวา “สทนจะเปนทสดทายทฉนจะรกษา หายกหาย ไมหายกพอแลว”

พรมอาการทอถอยอยบางในบางโอกาส เมอสงเกตเหนจะเตอนสตเธอเสมอวา ชวตของเธอเปน

ชวตทงดงามและมคณภาพทงเรองอาหารการกน ทงเรองความสะดวกสบาย ไมมเรองอนใดใหตองเปนทกข

ไดทาแตสงทด ๆ เปนกศล อยากเจอใครเขากมาหา อยากไดอะไรกมคนเอามาให ไดอยในสภาวะแวดลอมท

เปนธรรมชาต มเพอนฝงทรกใคร มแมและญาตพนองทรกทเมตตาเธอมากและพรอมเกอกลเธอ ไมรวมถง

สงทเธอไดทาคณประโยชนใหกบคนอกมากมาย ซงนอยคนนกทจะสามารถมไดอยางเธอและทาไดอยาง

เธอ นคอสงทไดมาจากกศลกรรมทเปนผลมาจากการเปลยนแปลงภายในทเกดขนในขณะทเธอเปนมะเรง

และถามะเรงไมมาเตอนสต เธออาจยงตองหวยงเครงเครยดกบการทางานกเปนได เราหวเราะกนเพราะเรา

ตางกเหนดวยวาคงเปนอยางนนจรง ๆ ระหวางอยทนพยา นองเอก นองเพชร และ โชโกะ ผลดเปลยนกนมา

เยยมและอยเปนเพอนพรโดยมพอไร (อาจารยอไร ประกอบกจวรยะ) คอยชวยเหลอและใหความสะดวกใน

ทกเรอง พรอยทสานกวปสสนาประมาณ ๒ เดอน จนอาการบวมหายไป แมกอนยงคงอยแตหนาอกแหง

สนทและเธอสามารถเดนไดตามปกต พรจงตดสนใจกลบหาดใหญ

เมอพรกลบมาหาดใหญเราไดพดคยกนทางโทรศพทอยางสมาเสมอ ในชวงนจอหนเดนทางมาจาก

ประเทศองกฤษ เพอมาเยยมพรกอนเดนทางไปทาการอบรมทประเทศพมาและประเทศศรลงกา ใน ๒ ปท

มะเรงกลบมาใหม จอหนโทรศพทขามประเทศมาใหกาลงใจพร และตดตามอาการพรอมทงหาขอมลทเปน

ประโยชนมาใหพรอยางสมาเสมอไมไดขาด พรอมทงการเดนทางมาเยยมเยยนเปนระยะ ระยะ ไดตกลงกบ

จอหนไววาเราจะผลดเปลยนกนลงมาอยเปนเพอนพรในยามทเธอตองการ จอหนเปนกาลงสาคญคนหนง ท

เปนกาลงใจชวยใหพรบาบดเยยวยาตวเองอยในเสนทางแหงธรรมะอยางตอเนอง และอยางมความเพยร

หลงจากกลบมาจากถาไมนานอาการขดยอกตามรางกายเรมปรากฏมากขน ในชวงน พยา (คณจรรยา พง

ประยร) พสาวซงพรบอกวาเปนคหของเธอมาอยดแลเปนประจาในตอนกลางคน สวนตอนกลางวนมนองไก

คอยชวยเหลอ โดยมนองเกศและนองเอกหมอนวดใจดททาไดทกอยางนอกเหนอจากการนวดมาชวยอกแรง

พรฟงเทปธรรมะ ทาวตรและอานบทสวดมนตอยางสมาเสมอทกวน และทาสมาธมากขน อาการอดอดไม

สบายกายเรมรบกวนเธอมากขน เธอยงทางานเขยนอยบางแตนอยลง และในทสดตองบอกปากเปลาใหคน

อนเขยนให สเดอนหลงจากกลบมาหาดใหญ อาการของพรพฒนาไปจนถงขนตองนอนเตยงโดยมนองเพชร

คอยชวยเหลอดแลอยางใกลชด จอหน กลบมาอกครงพรอมกบความตงใจวาจะมาชวยดแลพรจนถงทสด

- 49 -

กอนไปเยยมพรทหาดใหญเมอพรตองนอนเตยงไดคยกบจอหนเกอบทกวนจงรอาการของพรทก

ระยะ ความกลวเรมมาสะกดอกแลวแตเปนความกลวลก ๆ เปนความหวนวตกในสงทจะตองเจอ เปนอก

ครงหนงทตองตงสตด ๆ คดวาทกอยางจะตองมครงแรกใหตองเผชญหนาเสมอพรอมกบทาเมตตาภาวนา

มากขน กอนลงไปหาดใหญจงเตรยมใจไวแลววาจะตองเจออะไรบาง และเตรยมความตงใจไวตงแตกอน

เดนทาง วาจะมาอยเพอเปนเพอน เพอชวยใหพรอดอดขดของนอยทสด สะดวกสบายมากทสด ใหเธอได

เจรญสต และอยในความสงบมากทสด จนตนาการลวงหนาวาจะทาอะไร และจะทาอยางไรไดบาง

เมอมาถงคาแรกทพรเอยทกทายคอ “เธอเหนฉนแลวตกใจไหม” จรง ๆ แลวตกใจเหมอนกนเพราะ

พรผอมไปมากแมจะรมาลวงหนากอดใจหายไมได แตตอบพรไปวา “ไมหรอก กนอาหารไดนอยกผอมเปน

ธรรมดา สงขารกอยางนแหละ” ในขณะทตอบพรตวเองกไดพจารณาสงขารและคดตามไปดวย คาสอนเรอง

ความไมเทยงเรมผดขนในใจทนท รซงถงคณคาของพระธรรมทมาชวยกลอมเกลาจตใจไมใหหวาดผวา แม

พรจะผอมดรางกายไรเรยวแรง แตดวงตาเธอเปลงประกายหนาตาสดใส เปลงปลงสตสมปชญญะดเยยม

เสยงดงฟงชด คนทมาเยยมแทบจะไมไดเหนอาการของความเจบปวดรมเรา เพราะเธอยมแยมแจมใส ทง ๆ

ทในขณะนนเธอขยบขาเองไมไดขยบแขนลาบาก ชวยตวเองไมได ระบบขบถายไมทางาน เปนอกครงทได

ดแลพรและพยาบาลพรอยางใกลชด พรเรมมอาการเจบกระดก ปวดแสบปวดรอนปลายประสาท การขยบ

ตวแตละครงจะเจบมากตองใชคน ๒–๓ คนชวยและตองทาอยางชา ๆ การยกขาตองระวงเพราะจะไปดน

กระบงลมทาใหหายใจไมได ผดแลจงตองมสตอยตลอดเวลาเพราะถาเผลอเมอไหรหมายถงความเจบปวด

ของพร และจะตองชวยพรขยบตวทก ๑–๒ ชวโมง เพอปองกนแผลกดทบและความปวดเมอย

พรโชคดมากทมทมแพทยและพยาบาลจากโรงพยาบาลสงขลานครนทรซงมคณหมอเตมศกด พง

รศม หวหนาแผนกรงสรกษาและหวหนาโครงการการรกษาผปวยแบบประคบประคอง เปนผนาทมพยาบาล

ประกอบดวยคณกานดาวส, คณแอด, คณแสงจนทร, นองแย และอกหลาย ๆ คน ซงเคยเขารวมอบรม

ธรรมะกบการเยยวยากบพร คอยใหคาแนะนาและแวะเวยนมาเยยมพรอยางสมาเสมอ ทาใหการดแลพรทง

ในเรองแผลกดทบ การขบถาย การพลกตว เปนไปอยางราบรน แมในระยะหลง ๆ จะตองเปลยนถง

ออกซเจนทก ๕–๖ ชวโมงพวกเรากสามารถทาไดอยางคลองแคลวดวยความมนใจ

คณหมอเตมศกด เปนแบบอยางของหมอในอดมคตของคนไขทกคน ในกรณของพรแมพรจะ

ปฏเสธการฉายแสงทคณหมอแนะนา แตคณหมอกพยายามชวยใหพรไดดแลตวเองอยางดทสดในวธทพร

เลอก นอกเหนอจากใหคาแนะนาในการดแลรกษารางกาย คณหมอยงอธบายใหพรและผทดแลพรไดรถง

พฒนาการของอาการ เพอทพรและผดแลจะไดเตรยมตวใหพรอมสาหรบรบสถานการณตาง ๆ ทจะเกดขน

ไดแตเนน ๆ เมออาการพฒนาไปถงขนนนเราจะไดไมตนตระหนกและรวธการดแลทถกตองเหมาะสมทสด

กบอาการนน ๆ นอกจากคณหมอและทมงานจะชวยแนะนาวธในการดแลกาย คณหมอยงหวงใยไปถงการ

- 50 -

ดแลใจดวย โดยการเตอนใหพรและพวกเรารเมอเหนวาเวลาของพรเหลอนอยแลว ทาใหพรไดคดถงสงทยง

คงคางอยในใจ และเรามเวลาพอทจะชวยใหเธอจดการกบสงทคงคางไดกอนทจะสายเกนไป

สองเดอนสดทายเปนชวงเวลาทพเศษมาก บรรยากาศของบานไมหลงนอยอบอวลไปดวยความรก

ความเอออาทร และการใหอภย ดวยความรสกวาทาอยางไร จงจะชวยใหพรสบายทสด กระวนกระวายนอย

ทสด มสมาธและอยในสตไดนานทสด มากทสด ทกคนพรอมจะชวยเหลอพรอยางเตมทเพอใหเธอไดสงบ

ตามทเธอปรารถนา จนสมผสไดถงกศลจตของผคนทอยรายลอม ไดตระหนกถงพลงอนเขมแขงของชมชนท

ผกพนกนดวยจตใจทเอออารตอกน รอบ ๆ หองจะประดบดวยภาพของนกบวชทพรเคารพนบถอ และการด

อวยพรทเพอน ๆ สงมาใหกาลงใจ และในทามกลางบรรยากาศอนเงยบสงบจะมเสยงหวเราะเกดขนทกวน

อยางสมาเสมอ ทงคนเฝาและผปวยไมไดอยอยางอมทกข เรารวมทกขกนอยางเบกบานและพยายามมสต

อยกบปจจบน

ทกเชาจะเรมตนดวยเทปธรรมะของทานพทธทาสเรองตายกอนตาย และคาสอนในเรองสตปฏฐาน

๔ เทปบทสวดมนต เทปดนตรทเออตอการนอมนาใจใหสงบ หรอเปนเสยงปลกจากเสยงขลยหรอเสยงขมท

หวานไพเราะจบใจบรรเลงกนสด ๆ โดยบวลอยนองอกคนหนงซงเดนทางมาไกลเพอมาใหกาลงใจพร

โดยเฉพาะ เราจงมเสยงขลยและขมบรรเลงใหฟงกนสด ๆ ในตอนเชาตรอยบอย ๆ “สชวยบอกบวลอยขอ

เพลงคางคาวกนกลวย” หรอ “ขอขวญกบเรยม” บางครงตองหวเราะออกมาโดยไมรตวชนชมในอารมณ

สนทรของพรทยงมแกใจขอเพลง พรจะขอเพลงเหมอนไปดดนตรเพอทาใหเชาวนใหมของเธอเรมตนไดอยาง

สดชนแจมใส

ทกวนนองเพชรจะอานบทสวดมนตทเกยวของกบการละวางขนธ ๕ และการละวางตวตน บทพทธ

สภาษต และบทสวดมนตอน ๆ ทพรเลอกไวให การอานจดหมายจากเพอน ๆ ทสงมาใหกาลงใจเปนกจวตร

ซงพรจะฟงอยางตงใจบางฉบบเธอจะขอใหอานซา เพอน ๆ หลายกลมทงแดนไกลแดนใกลรวมกลมนง

สมาธสงเมตตาจตมาใหพร สงหนงททาอยางสมาเสมอคอแมของพรจะนมนตพระจากสานกสวนธรรม

สากลมาสวดมนต เราจะทาสมาธรวมกนทกวนวนละหลายครงและยงบอยมากขนในชวงหลง ๆ

พรโชคดมากทมนกบวชทเธอเคารพนบถอหลายรปแวะมาเยยม เชนพระโกศล จากวดปลายนา

เมตตามาเยยมพร มาสวดมนตและสวดโพชฌงค ๗ ใหพรถงหนาเตยง พระไพศาลเดนทางมาจากชยภม

มาเยยมพรถง ๒ ครงทาใหพรมโอกาสคลคลายขอของใจทตวเองยงตดขด ตอนหลวงพมาครงแรกพรขอให

ทานพดเรองการละวางจากอาการเจบปวดทรมเรา หลวงพไดพดเรองกายสงขารและจตสงขาร เชน เมอเจบ

ใหเหนวาทเจบคอกายใหเหนแตความเจบ ความปวดของกาย ใหเหนแตความเจบ ความปวด ไมใชฉนเจบ

ฉนปวด คนนนพรสดชนผอนคลายแจมใสขนมาก ทาสมาธไดดขน เราไดพดคยกนหลายเรอง พรบอกวา

ชวตในชวง ๒ ปน ของเธอเปนชวตทดทสดและถามอะไรทตองเสยดายกเสยดายความสขใน ๒ ปน ซงนา

- 51 -

สงเกตวาเปน ๒ ปทมะเรงเรมกลบมาใหม แตกลายเปนชวงทเธอไดใชชวตอยางผอนคลายทสด ละวางจาก

สงตาง ๆ ไดมากทสด ยนดเปนผใหและคาดหวงจากผอนนอยลงอยางเตมใจ และไดปฏบตพรหมวหาร ๔

อยางจรงจง เธอบอกดวยวาสงทเธอภมใจทสดในชวต คอ การทเธอมกลยาณมตร จอหนเคยถามพรวาเธอ

เสยใจและผดหวงหรอไมทเลอกการดแลรกษาตวเองวธน พรตอบวาเธอไมเคยคดเสยใจเลยและถาเธอตอง

เลอกอกเธอกจะเลอกแบบเดม มกถามเธอบอย ๆ วากลวไม เธอจะตอบวาไมกลว แตไมรวาจะเจออกบาง

กอนตองนอนเตยงพรไดฝากงานเขยนชนสดทายคอบทความเรอง “คอมอแม....ทเยยวยา” โดย

บอกปากเปลาใหคนอนเขยน เปนงานเขยนทสะทอนความในใจของเธอทตองการบอกแมใหรบรวาเธอรกแม

เธอซาบซงและเหนคณคาของความรกทแมมตอเธอ เปนบทความทเธอเขยนออกมาจากหวใจและม

ความหมายสาหรบเธอมาก แมเธอปลาบปลมมากกบบทความนและขอใหจดทาเปนเลมเลก ๆ ไวแจกคน

ทมาเยยมพร พรบอกวา “สฉนดใจมากททาใหแมมปต แมเปนคนบอกใหทาเปนเลมเองนะ ฉนไมไดทา แม

ทาเอง” แสดงใหเหนถงความภมใจทแมมตอเธอ

เมออาการอดอดและปวดกระดกปวดแสบปวดรอนเรมรมเรามาก ๆ พรจะมอาการหงดหงด โมโห

งาย (คณหมอเคยบอกไวลวงหนาวาจะมชวงหนงเมออาการตาง ๆ รมเรามาก ๆ ผปวยจะแสดงพนนสยเดม

ๆ ออกมา) ซงเรารลวงหนาจากคณหมอวาพรจะมอาการเชนนมากขนเรอย ๆ ทกคนจงเตรยมใจเตรยมตง

สต ทาเมตตาภาวนาเพอรกษาสตและรกษาอารมณใหสดชนมนคง และคอยเตอนสตเธอ สตของเราเปนสง

สาคญและเปนสงจาเปนมาก นอกเหนอไปจากความรก ความเอออาทร และความตงใจดทเรามใหเธอ

ในชวงนนไดทาเมตตาภาวนาทกเชา และทกครงทมโอกาส เพราะเราตองใชความเขาใจ ความออนโยน และ

ใหอภยเมอเขาเกดหงดหงดขนเคอง จากอทธพลของความเจบปวดและจากการแปรปรวนของธาตตาง ๆ ท

รบกวน คนทมธรรมะคนทปฏบตธรรม ไมไดหมายความวาไมกงวล ไมหงดหงด ไมเจบไมปวด ไมโกรธ แต

หมายถง เจบแลวโกรธแลวทาอยางไร และพรกไมมขอยกเวน มบางเวลาทเธอกงวล หงดหงด โกรธ ขนเคอง

เราจงตองชวยเตอนสตเธอ เอออานวยใหเธอไดกลบมาอยกบสตใหมากทสดบอยทสด การปฏบตอยาง

ออนโยน นมนวลดวยคาพดและการกระทาชวยเรยกสตเธอกลบคนมาไดและเกดความออนโยน เมตตา

ขนมาแทน ทกครงทเตอนสตเธอ เมอผานมาระยะหนงเธอจะขอบคณทกครง “สขอบคณมากนะทชวย

เตอนสต” พรมกจะขอให พ ๆ และ เพอน ๆ พดเรองสตใหฟงอยเสมอ ๆ เพราะแมพรจะเขาใจเรองนเปน

อยางด แตเธอตองการใหคนทอยรอบขางไดชวยตอกยาเพอเตอนสตไมใหเธอเผลอ

เดอนทสองของการใชชวตบนเตยงอาการของพรเรมทรดลงมากกวากระเตองขน แมพรยงม

ความหวงอยบางในชวงเดอนแรก แตเมอยางเขาเดอนทสอง พรถามเปนเชงบอกวา “หรอฉนจะยอมรบมน

อยางศโรราบด” จงบอกเธอในสงทเธอรดอยแลววา “อยากงวลเรองหายหรอไมหาย รกษาสตใหอยกบ

ปจจบน แลวสตจะใหคาตอบเธอเอง” แมพรพยายามรกษาสตอยตลอดเวลา แตอาการแปรปรวนของธาต

- 52 -

ภายในกายทรมเรา ทาใหเธอไมสามารถรกษาสตไดเตมทและเผลอลมสตไดบอย ๆ เธอจงตองการ

สภาพแวดลอมและบรรยากาศสงบเงยบทเอออานวยตอการรกษาสต และตองการใหคนรอบขางคอย

เตอนสตเธอ พรเคยพดวา “พรทาคนเดยวไมไดตองชวยพรดวย”

๓ สปดาหสดทายพรเรมตนการปลอยวางและละวางจากสงทตดยดทละเลกทละนอย ดวยการ

แจกจายของรกของหวงของเธอใหกบคนรอบขางและผมาเยยม และ เรมฝากฝงงานทยงคงคาง ในระยะน

อาการของเธอทรดลงมากทอนลางตงแตบนเอวลงมาเรมเปนอมพาตและอาการของอมพาตคอย ๆ ขยบ

บรเวณสงขนเรอย ๆ ไปถงกระบงลมในทสดมาถงบรเวณหนาอกทาใหหายใจไดลาบาก และทาอานาปาน

สตไดยากขนแตเธอพยายามปฏบตโพชฌงค ๗ ในสตปฏฐาน ๔ และพยายามทาอานาปานสตกบลม

หายใจสน ไดเรมคยกบพรวาถาตอไปพรพดไมไดและการรบรนอยลงเราจะใชสญลกษณอะไรสอสารกน

ไพฑรย นองชายของพรเสนอใหใชเสยงระฆง เพราะเปนสงทพรคนเคยเปนอยางด เราใชเสยงระฆงเพอเรยก

สตเปนชวง ๆ และตกลงกบพรไววา เมอไดยนเสยงระฆงทเคาะเปนจงหวะ ๓ ครง ๓ ครง ขอใหเธอนกถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ พรบอกวาเมอถงทสดเธอตองการมสตรบรตลอดเวลา และเมอถงเวลาของเธอ

เธอตองการจากไปอยางมสตรบร เพราะฉะนนเธอจงไมตองการรบยาแกปวดหรอยานอนหลบททาใหเธอไม

สามารถครองสตไดเตมท

อาการทางกายของพรทรดลงอก แตพรกลบดสงบเยนขนมาก สตแจมใสปลอดโปรง เธอพยายาม

ทาสมาธรกษาสตใหอยกบปจจบน การหายใจเรมลาบากขนจนตองใชออกซเจนตลอด ๒๔ ชวโมง พรจง

ขอใหเราทาสมาธแบบกลาวนาซงชวยใหเธอรกษาสมาธไดดกวา และประสบการณทพเศษมากคอในขณะท

ไดเหนกายคอย ๆ เสอมถอย คอย ๆ ดบสลาย เราไดเหนจตวญญาณทคอย ๆ ผองใส คอย ๆ เขมแขง และ

เตบโตแขงแรงขนเรอย ๆ

สปดาหสดทายพระไพศาลมาเยยมพรอกครงทานตงใจมาเยยมถง ๓ วน ซงเปนเวลาทพรกาลง

ตองการคาแนะนาทจะชวยใหเธอละวางตวตนและสลดทงการตดยดทยงมอย พรถามหลวงพวา “โทสะกละ

ไดแลว โลภะกละไดแลว เหลอแตโมหะจะทาอยางไรคะหลวงพ” พระไพศาลสอนเรองการละวางขนธ ๕ โดย

ใหละวางทละขนทละตอนตามลาดบ ทานไดบรรยายอยางละเอยดแสดงขนตอนชดเจนพรอมกบ

ยกตวอยางเปรยบเทยบ ทานพดถงการคนพบความสขทามกลางความทกข และไมตองไปหาความสขทไหน

ความสขอยในใจกลางของความทกขนนเอง พรไดความกระจางชดเจนขนและไดแนวทางในการละวางกาย

สงขาร จตสงขารของเธอ หลวงพใหกาลงใจและใหความเชอมนในการใชธรรมะเปนเครองประคองใจ พรอม

ทงใหสตพรในการละวางตวตนและในการเจรญสตใหมนคงอยในปจจบน คาสอนของหลวงพเปนคาสอนท

มความสาคญและมความหมายสาหรบพรมาก ทาใหพรสามารถละวางไดอยางสนสงสย หลวงพเมตตา

มากทาวตรใหทงเชาเยน และพดใหพรฟงในบรบทนทกวนตลอด ๓ วนททานมาเยยม ทาใหผทอยรอบขาง

- 53 -

พรตางไดรบอานสงสจากการฟงหลกธรรมสาคญน และสานกถงความสาคญของการฝกฝนตนเองใหปลอย

วาง ละวางตวตน และเหนความสาคญของการสรางความคนเคยกบความตาย

ในชวงทาย ๆ พรมกจะบอกเสมอวา “เธออยแถว ๆ นนะอยาไปไหนไกล” พรเรมเหนอยมากขนและ

ไมสามารถพดคยไดนาน เธอตองการมเพอนอยใกล ๆ และตองการพดคยดวยเมอเธอหายเหนอย

๒ วนกอนพรเสยชวต แมชศนสนย เสถยรสต มาเยยมพรอกครง ความออนโยน และความเมตตา

ของแมชเกอกลตอการรกษาสตใหอยกบปจจบนของพรเปนอยางยง ทานยาความเชอมนใหพรมนคงอยใน

เสนทางแหงมรรค ซงเออใหพรเกดความสงบเยนภายใน พรอมทจะปลอยวาง และสลดทงทกสงทกอยางไว

ขางหลง และจากไปอยางเปนอสระทสด

เชาตรของวนท ๑๘ ตลาคม สงเกตวาพรหายใจเสยงดงขนกวาเดมเลกนอยคลาย ๆ เสยงเสลดตด

คอแตเบามาก ๆ กมลงไปสงเกตใกล ๆ ทกอยางปกตด โทรศพทไปปรกษาคณหมอ คณหมอบอกวาไม

เปนไร ใหสงเกตอาการไว พรเรมไมพดตงแตวนท ๑๖ แตเรายงปฏบตและพดคยกบพรเหมอนเดมทกอยาง

เพราะเชอวาเธอสามารถรบรได เมอแมชแดงมาเยยมจงนมนตใหทานทาวตรเชา จากนนเราไดทาสมาธ

รวมกน เปดเทปคาสอนของหลวงพไพศาลทอดเทปไวใหพรฟง อานจดหมายจากเพอน ๆ เลาเรองทคยกบ

จอหน คยกบคณหมอคยกบหลวงพ จากนนเปดบทสวดธรรมะ เบา ๆ ใหพรไดพกผอนอยในสมาธ วนน

บรรยากาศเงยบสงบตงแตเชา สงบเปนพเศษกวาทก ๆ วน คนอน ๆ ออกไปขางนอกกนหมด นงดอาการพร

อยขางเตยง พรนอนอยางสงบ เสยงทไดยนเมอเชาหายไปกลายเปนเสยงหายใจปกต แมพรเขามาและบอก

วาวนนวนเกดพร จะตองระวงเปนพเศษ (พรเกดวนเสาร) หลงจากนนไมถง ๑ ชวโมง พรเรมหายใจผดไป

จากเดม คอ สดลมหายใจเขา และจะหยดไปนานมากและสดลมหายใจใหมอกครง เมอหนไปมองหนาแม

แมของพรสงสญญาณรบรและยอมรบ จงกระซบทขางหพร “พร ฟงนะจะเคาะระฆง เปนจงหวะ ๓ ครง ๓

ครงไปเรอย ๆ พรนกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆนะ ตามเสยงระฆงไปนะ ไมตองหวง ทกอยางทพรฝาก

ไวจะทาให พรไมตองหวงไมตองกงวลอะไรทงสนนะ พรไปดนะ… สขอใหพรไดพบกบ unknown ทพร

ตองการนะ…… พรเปนอสระแลวนะ” จากนนไดเคาะระฆงเปนจงหวะ ๓ ครงเชนนนไปเรอย ๆ ในวาระ

สดทายของพร พรจากไปอยางสงบ โดยมเสยงระฆงเปนเครองนาทาง

ลมหายใจของพรคอย ๆ แผวลง…แผวลง…แผวลง……และจางหายไปในทสดดจเขาสความสงบ

เยนของ “ปสสทธ” เสยงระฆงไดสงดวงจตอนบรสทธ ผองใส ของพรเปนเวลา ๑๕ นาท กอนททก ๆ อยาง

จะคอย ๆ เงยบลงและสงบรางบอยในสมาธ เราสงบนงอยในสมาธ ๑๕ นาท ทามกลางบรรยากาศทสงบ

เงยบ เปนความสงบเงยบทสงบเยนรางบจนไดยนเสยงใบไมไหว พรจากไปอยางนมนวล ออนโยน และ

งดงาม เหมอนคนหลบสนทไมมอาการกระตกใด ๆ ปรากฏใหเหน เธอจากไปอยางเงยบสงบตอหนาคนท

เธอรกและรกเธอ ไมมเสยงราไหคราครวญอยางโศกเศรา มแตความเงยบสงบ และความอาลยทแฝงดวย

- 54 -

ความอมเอบใจ และซาบซงใจทไดเหนชวตหนงราลาไป อยางสงางามสมศกดศร ดจดงคนกลบสบานเกา

ของเธอเอง

การตายของพรเพยงชวตเดยวกลายเปนแรงบนดาลใจใหกบการมชวตทดงามของอกหลาย ๆ ชวต

เปนการตายทไดมา เปนการไดมาทเพมขน ไมใชการสญเสยไปอยางทเคยรสก

การไดมาดแลพรในขณะทชวตของเธอเปราะบาง เหมอนกบการมาอยในหองเรยน หรอมาเขา

โรงเรยนสอนธรรมะแบบเขมขน พวกเราตางไดปฏบตธรรมกนถวนหนาไดเหนโลภะ โทสะ โมหะ ทกระทบ

กนหมนเวยนไปมาภายในตวเราเอง ไดเหนปฏสมพนธระหวางโลภะ โทสะ โมหะของเรากบของผอนไดอยาง

ชดเจนซงโดยปกตมกไมทนเหน และเปนโอกาสใหเราไดฝกฝนพรหมวหาร ๔ อยางเขมแขงเปนรปธรรม ได

ทาเมตตาภาวนาอยางจรงจง และไดตระหนกถงพลงของสต พลงของความเมตตา พลงของการใหอภย

และพลงของจตทพรอมจะเกอกลกน ซงทาใหบรรยากาศทนาจะเปนความขนเคองอดอด ผดหวง หรอ เศรา

หมอง สญเสย เปนบรรยากาศทสงบเยน แตเบกบาน และกระตอรอรน และทสาคญไดประจกษถงสจธรรม

ของ อนจจง ทกขง อนตตา อยางเปนรปธรรมทสด ไดสมผสกบสภาวะของการละวางจากตวตนครงแลวครง

เลา เกดภาวะการขดเกลาจตใจอยางสมาเสมอ พรอมกบสมผสความรสกใหม ๆ ทเปนความสขความอม

เอบใจทเกดจากการละวางตวตน จากการใหความรกความเมตตาแกผอน เปนประสบการณทสงผลตอการ

เปลยนแปลงภายในและเกดสานกทจะใชชวตตอไปขางหนาอยางไมประมาท อยางซาบซงตอความงดงาม

ของชวต ตอความงดงามของผอนตอความงดงามของความตายและไมขลาดกลวความตาย

ในฐานะมนษยทตองเกยวของสมพนธและใชชวตรวมกบผคนมากมายในสงคม ควรมอยางนอยสก

ครงหนง ไดสมผสกบประสบการณของการเอาใจใสดแลผทกาลงเผชญกบความเปราะบางของชวต หรอผท

อยในระยะสดทายของชวตโดยเฉพาะอยางยงผใกลชด เพราะจะเปนคณประโยชนอยางยง ทงตอผทไดรบ

การดแลและตอชวตทดงามของตนเองและผทอยรอบ ๆ ตวเราในอนาคต เปนการฝกฝนการละวางตวตน

การออนนอมถอมตน ฝกเขาใจความตองการของผอน ลดความตองการของตนเอง ไดออนโยนกบ ผอนและ

ออนโยนตอตนเองอยางเปนธรรมชาต ซงการไดสมผสกบความรสกทไดรบจากการปฏบตเชนนเปนสงทม

คณคา มความหมายอยางยงตอชวตทเหลอของตนเอง เปนการบาบดเยยวยาชวตและเปนการใหสตใหม

ชวตตงอยในความไมประมาท แตไมขลาดกลวความตาย เหนคณคาของผอนเทาเทยมกบตนเอง เปนการ

ลงทนทจะเสรมสรางความเขมแขงทางจตวญญาณ ใหกบตนเองและใหกบสงคมอยางแทจรง.

สรภ ชตระกล ๕ ธนวาคม ๒๕๔๖

จากวารสาร เสขยธรรม ฉบบท ๕๙ ปท ๑๔ มกราคม – มนาคม ๒๕๔๗ หวเรอง ความตาย หนา ๗๖ – ๘๕

- 55 -

สมาธบาบดทางการพยาบาล

รศ.ดร.อาภรณ เชอประไพศลป

ความเปนมา สมาธบาบดทางการพยาบาลเปนผลงานวจยเรองการประยกตใชหลกพทธธรรมในการดแล

ผปวยมะเรงเมดเลอดขาวทไดรบเคมบาบด และประสบการณในการดแลสขภาพแบบองครวมทผสมผสาน

ภมปญญาตะวนออก ทงดานปองกน สงเสรม ฟนฟ ดแลเยยวยาสขภาพของผรบบรการทมปญหาหลากหลาย

ทฤษฎ/ภมปญญาทอธบายสมาธบาบดทางการพยาบาล หลกพทธธรรม (ขนธ ๕, โพชฌงค ๗, อทปปจจยตา)

พลงปราณ (Pranic Healing)

การใชจนตนาการ (Guided Imagery, Creative Visualization, Visualization)

สมผสรกษา(Therapeutic Touch)

จตประสาทภมคมกนวทยา (Psychoneuroimmunology : PNI) แนวคดสมาธบาบดทางการพยาบาล คน เปนระบบทมชวต ประกอบดวย กายและจต (เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ) ทมความเกยวของ พงพงอาศยซงกนและกน และสมพนธเกยวเนองกบสงแวดลอมและจกรวาล คน เปนหนวยชวตทมพลงงาน มการเคลอนไหว เปลยนแปลง ยดหยนอยเสมอ

คน เปนหนงเดยวกบธรรมชาต (สงแวดลอม และจกรวาล) สขภาพเปนความสมดลของกาย จต จตวญญาณ และสงแวดลอม การสญเสยความสมดลและความเคลอนไหว ยดหยน ทาใหเสอมสขภาพ สงแวดลอมทงภายในและภายนอกของบคคลมการแลกเปลยนพลงอยเสมอ การพยาบาลเปนการชวยเหลอใหการปรบตวทงภายในรางกายของคน คนกบสงแวดลอมและ

จกรวาลอยในภาวะสมดล พยาบาลสามารถชวยปรบพลงโดยการเปลยนถายหรอแลกเปลยนพลง

(Transformation/interchange) ระหวางคนกบสงแวดลอม/จกรวาล และชวยใหสนามพลงรอบรางกาย

(Energy field) สมดล ขนตอนการใชสมาธบาบดทางการพยาบาลมดงนคอ

๑. สรางสมพนธภาพแบบดลยภาพ ๒. สารวม กาย วาจา ใจ ๓. ปรบจตใหตงมนเปนธรรมชาต ๔. ตงจตอธษฐานอาราธนาขอพลง

- 56 -

๕. ขอขมาเจากรรมนายเวร ๖. สมผสเยยวยา ๗. ผอนคลาย ๘. กาหนดสต ทาสมาธ ๙. ประเมนพลง ๑๐. กวาดลาง-ดงพลง-เตมพลง ๑๑. ปรบสมดล ๑๒. แผเมตตา

การสรางสมพนธภาพแบบดลยภาพ เปนการสรางสมพนธภาพเชงวชาชพกบผรบบรการ ทมเปาหมาย

ใหพยาบาลและผรบบรการเขาใจซงกนและกนอยางแทจรง (รเขา รเรา) อาศยความเมตตา เอออาทรดวยใจ

และความรความสามารถทางการพยาบาล แสดงใหผรบบรการเหนวาพยาบาลเปนทพงของเขาได เขาใจ

วตถประสงคและเหตผลของการพยาบาล เกดศรทธาเชอมนในการพยาบาล และมพลงใจตอสกบโรคและ

ปญหาทเกดขน ซงจะทาใหพยาบาลสามารถประเมนปญหาและความตองการของผรบบรการไดครบทง

กาย จต สงคม และจตวญญาณ อนจะสงผลใหเกดการพยาบาลไดครบถวนแบบองครวม เนนสมพนธภาพ

แบบธรรมชาตตามวถชวตของคนไทย สารวม กาย วาจา ใจ เปนการกาหนดจต ควบคมรางกายใหอยในภาวะทสมดล รางกายผอนคลายไม

เกรง แสดงออกดวยทาทางและนาเสยงทนมนวล จตใจเตมเปยมดวยความเมตตาพรอมทจะชวยเหลอ

ผรบบรการ อาจใชวธกาหนดจต ทาความรสกตวตงแตศรษะจรดเทาใหรสกตวทวพรอมมสตอยกบตว พรอม

ทจะชวยเหลอผรบบรการไมใหอารมณอนมาแทรก ทงทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ปรบจตใหตงมนเปนธรรมชาต เปนการเตรยมพรอมของจต ใหจตตงมนเปนสมาธ การควบคมจตให

สงบนงไดจะเกดพลงมหาศาล ซงสามารถนาพลงนไปใชใหเกดประโยชนในการเยยวยาตนเองและผอนได

อาจใชวธการปรบจตโดยบรกรรมในใจวา “พลกจต เขาท มเยน เปนธรรมชาต” สาหรบผทปรบจตไมเปน

อาจจะใชวธการกาหนดลมหายใจหรอใหจตจดจออยกบการเคลอนไหวของมอ โดยใชมอทงสองขางประกบ

กนประมาณ ๑ – ๑.๕ ฟต แลวคอย ๆ ดงมอเขามาประกบกน เพอใหจตตงมนเปนสมาธหรอใชวธการผอน

คลายอารมณตามหลกของการทาสมาธ ตงจตอธษฐานอาราธนาขอพลง เปนการกาหนดจต ใชจตจนตนาการถงพลงตาง ๆ ทพยาบาลและ

ผรบบรการเชอ นบถอหรอศรทธา เชน พลงของคณความดทไดทามา บญคณของพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ บดา มารดา พระผเปนเจา พระอลเลาะห หลวงพอทวด พลงจกรวาล ฯลฯ เพอขอใหพลงนน ๆ มา

ชวยเยยวยาผรบบรการ เปนจนตนาการของพยาบาลผบาบด ในขณะเดยวกนกใหผรบบรการจนตนาการขอ

พลงสงศกดสทธทนบถอมาชวยเยยวยาดวย

- 57 -

ขอขมาเจากรรมนายเวร ตามหลกศาสนาพทธเชอในกฎแหงกรรม คนไทยสวนใหญกเชอในกฎแหงกรรม

ในกรณทผรบบรการเชอในกฎแหงกรรม การนาผรบบรการขอขมาเจากรรมนายเวรจะทาใหสบายใจ ไมรสก

ผด โดยกลาวนาใหผรบบรการพดตาม หรอใหผรบบรการพดเอง เชน “กรรมใดทขาพเจาไดกระทาดวยกายกตาม วาจากตาม ใจกตาม ทงในอดตชาต และปจจบนชาต จะโดยตงใจกตาม ไมตงใจกตาม ขาพเจาขอ

อโหสกรรม ขออยาไดมกรรมตอกนและกนเลย” และพยาบาลควรจะขอขมาเจากรรมนายเวรของผรบบรการ

ดวย โดยกลาววา “กรรมใดกตามท........(ระบชอ) ไดกระทามาโดยตงใจกตาม ไมตงใจกตาม ขาพเจาขอให

เปนอโหสกรรม อยาไดมเวรมกรรมซงกนและกนเลย ขอใหมาชวยกนสรางมหากศลเพอให..... (ระบชอ) ไดม

ชวตอยไดทาคณความด เพอจะไดอทศสวนกศลไปให” และแนะนาใหผรบบรการไดทาบญอทศสวนกศลไปใหเจากรรมนายเวร เชน ทาบญ ตกบาตร ปฏบตวปสสนากรรมฐาน เปนตน ในขณะเดยวกนพยาบาลกควร

จะไดทาบญอทศสวนกศลไปยงเจากรรมนายเวรของคนไขทเราไดขอรองไวดวย ตามโอกาสอนควร สมผสเยยวยา เปนการใชมอสมผสผปวย เพอสงผานพลงแหงความรก ความเมตตา พลงคณความด พลง

สงศกดสทธทอาราธนามาชวยเหลอ อาจจะเปนการสมผสมอ บบเบาๆ เปนการสงผานความรสก หรอสมผส

สวนใดสวนหนงของรางกาย เชน ใชมอหนงสมผสบรเวณหนาผาก และอกมอหนงสมผสบรเวณหนาทอง

(เหนอสะดอ) ซงจะเหนการเคลอนไหวของหนาทองเวลาหายใจเขา-ออก เมอสมผสไดนมนวลและมนคง

แลว จนตนาการถงการทางานของรางกายใหเกดความสมดลของธาต ดน นา ลม ไฟ และอากาศธาต

อาจจะบรกรรมคาวา “นะ มะ พะ ทะ” และ “ทะ พะ มะ นะ” สลบกนไปมาในใจ (นะ = ดน, มะ = นา,

พะ = ไฟ, ทะ = ลม) ซงเปนการจดจอ จต อยกบคาบรกรรม ทาใหกระแสจตมพลงพงไปในทศทางทกาหนด

คอ ปรบธาตภายในรางกายของผรบบรการ (ใชเวลาประมาณ ๑ – ๒ นาท ตามความชานาญของผบาบด) ผอนคลาย เมอสมผสเยยวยาแลว ผรบบรการจะรสกอบอน สบายใจ ขนตอนตอไปคอ การผอนคลาย

ผรบบรการตงแตศรษะจรดเทาใหผรบบรการหลบตาเบา ๆ เพอใหเกดสมาธ กาหนดใหผรบบรการ

จนตนาการตาม พยาบาลใชฝามอทงสองขางสมผสลบ หรอใชมออยสงกวารางกายผรบบรการประมาณ

๖ นว โดยกาหนดบรกรรม “ศรษะผอนคลาย... หนาผากผอนคลาย... ควทงสองขางผอนคลาย... คางผอน

คลาย... ผอนคลายทงบรเวณใบหนา... ตามมาดวยผอนคลายบรเวณทายทอย... กลามเนอ ไหลผอนคลาย...

ผอนคลายแขนทงสองขางจนสดปลายมอ... กลามเนอหนาอกผอนคลาย... รสกเบาสบาย ผอนคลายทวตว...

ผอนคลายบรเวณหนาทอง... กระดกสนหลงผอนคลาย...สะโพกผอนคลาย.... ผอนคลายกลามเนอขาทอนบน ผอนคลายบรเวณเขาทงสองขาง ผอนคลายบรเวณนอง และผอนคลายทงบรเวณฝาเทาและนวเทาทง

สองขาง รสกผอนคลาย เบาสบายทวตวตงแตศรษะจรดเทา” ขนตอนนจะทาใหผปวยรสกสบายและผอน

คลาย จตใจสงบ ไมฟงซาน (ทาประมาณ ๒ – ๓ ครงจนผรบบรการรสกผอนคลาย) กาหนดสต ทาสมาธ เปนการฝกสมาธใหกบผรบบรการโดยใชสตกาหนดดการขนลงของหนาทองในขณะ

หายใจเขาออก ใหผรบบรการอยในทานอนหงาย มอทงสองขางวางบนหนาทองใหหายใจเขาลก ๆ ทองจะ

ปองขน ใหกาหนดคาวา “ขน” หรอ “พอง” หลงจากนนกลนหายใจชวครแลวคอย ๆ ผอนลมหายใจออกชา

- 58 -

ๆ ทางปาก (หอปาก) หนาทองจะยบลง กาหนดคาวา “ลง” หรอ “ยบ” หายใจเขาทองพอง หายใจออกทอง

ยบ หรอใหผรบบรการหายใจเขาชา ๆ นบ ๑-๒-๓-๔-๕ (ทองคอย ๆ พองขน) แลวกลนหายใจชวคร หลงจาก

นนหายใจออกชา ๆ นบ ๖-๗-๘-๙-๑๐ (ทองคอย ๆ ยบลง) ทาใหม ๆ อาจจะนบได ๑-๕ และ ๖–๑๐ เมอ

ปรบลมหายใจ จะหายใจไดลก และยาวขนใหเพมการนบเปน ๑–๑๐ ทงหายใจเขาและออก เมอทาครบ ๓

ครง แลวใหหายใจตามปกตโดยจตจดจออยกบการขน-ลงของหนาทองและกาหนดคาวา “ขน-ลง” หรอ

“พอง-ยบ” ตามความเปนจรงของการขนลงของหนาทอง แนะนาผรบบรการวา “ในขณะนหนาทของเรามอยางเดยวคอกาหนดรการขนลงของหนาทอง ไมวาสงใดจะเกดขนไมตองสนใจ เชน ไดยนเสยงดง ไดกลน

ฯลฯ ใหกาหนดรวาไดกลนหนอ หรอไดยนหนอ แลวดงจตกลบมาดการขนลงของทอง กาหนด ขน…ลง…

ขน…ลง… หรอ พอง…ยบ… พอง…ยบ… ไปเรอย ๆ” ใหทาจนผรบบรการกาหนดได เมอจตกาหนดไดดสมพนธกบการขนลงของทองตามความเปนจรง กาหนดไดทนเปนปจจบน จตกบกายจะผสานเปนหนง

เดยว ทาใหผรบบรการรสกผอนคลาย ลมหายใจละเอยดลงเรอย ๆ จนบางรายอาจจะหลบไปเลย (ใชเวลา

ประมาณ ๓ – ๕ นาทจนกวาผรบบรการสามารถทาได)

ประเมนพลง เปนการตรวจดสนามพลงรอบรางกายของผรบบรการ (Energy field, aura) โดยใชฝามอลบสารวจตงแตศรษะจรดเทา โดยใหฝามออยเหนอตวผรบบรการประมาณ ๖ นวฟต ถาบรเวณไหนมความ

ผดปกตของพลง ผบาบดจะรสกบรเวณฝามอ เชน อณหภมสงขนกวาบรเวณอน หรอมแรงกระตนฝามอ

มากกวาทอน โดยปกตคนเราจะมพลงออกมารอบ ๆ ตวเราซงสมผสไดดวยฝามอ และจะเปนพลงทเรยบ

สมาเสมอไมรอนหรอเยนเกนไป เมอเรารบรเวณทมความผดปกต (ดตามพยาธสภาพทางรายกายของ

ผรบบรการ) เรากชวยปรบพลงบรเวณนน ๆ

กวาดลาง-ดงพลง-เตมพลง เปนขนตอนทพยาบาลใชสมาธบาบดผรบบรการโดยใชจนตนาการ การกวาดลางเปนการทาความสะอาดกวาดสงททาใหเกดความไมสขสบาย เชน ความรอน สงสกปรก ความเจบปวด

ฯลฯ ออกจากตวผรบบรการ เชนเดยวกบสมยโบราณใชการปดเปาเพอรกษาเยยวยา โดยใชมอกวาดออก

จากรางกาย หลงจากนนกาหนดจตใหเปนสมาธจนตนาการ ดงพลงจากแหลงตาง ๆ มาเตมใหกบ

ผรบบรการอาจจะใชวธการกระตนกาย กระตนใจ ดงกระแสลมปราณ การใชเสนแสงหรอการดงธาตบรสทธ

(โอโซน) โดยใหผรบบรการจนตนาการตามคาบอกของพยาบาลผบาบด เชน ใหผรบบรการจนตนาการถง

พลงศกดสทธเขาไปเยยวยาบรเวณทมปญหา ในขณะเดยวกนพยาบาลกใชจนตนาการดงพลงลงมาสตว

พยาบาลและสงผานไปยงตวผรบบรการ ในบางรายกใชวธการเดนพลงปราณผานจดลมปราณบรเวณจมก

หวใจ ปอด สะดอ บนเอวดานหลง สะบกไหล ทายทอย กระหมอมใหผรบบรการโดยใชฝามอทงสองขาง

กระตนแลวจนตนาการดงพลงผานจดลมปราณ เปนการเตมพลงปราณใหเกดการไหลเวยนดขน และปรบ

สมดลของพลงปราณในรางกายหรอใชวธการเตมพลงตามวธของพลงปราณและพลงจกรวาล คอ

จนตนาการใหมพลงเขาไปเยยวยาบรเวณทเจบปวย

- 59 -

ปรบสมดล เมอเตมพลงและปรบพลงแลว การปรบสมดลเปนการผนกเพอใหพลงคงอยโดยการใชฝามอ

ลบสนามพลงทกระจายออกมารอบตวผรบบรการ จนตนาการใชแสงสขาวคลมทวตวแลวตามดวยแสงส

ทองคลมทบใหพลงอยในภาวะสมดล ซงตองอาศยสมาธในการจนตนาการ แผเมตตา เปนขนตอนสดทายของการทาสมาธบาบดทางการพยาบาล โดยพยาบาลตงจตอธษฐานขอให

คณความดทไดชวยเหลอผรบบรการและพลงตาง ๆ จงชวยใหผรบบรการบรรเทาเบาคลายหายจากโรคภย

ไขเจบ ใหสขกาย สขใจ ขอสงผลบญกศลนไปยงเจากรรมนายเวรของผรบบรการ และขอใหสรรพสตว

ทงหลายจงเปนสข เปนสขดวยเทอญ

จาก การดแลในวาระสดทายของชวต : แนวคดภมปญญาตะวนออก หนา ๑๘ – ๓๐

ประสบการณการดแลผปวย ในวาระสดทายของชวต

รศ.ดร.อาภรณ เชอประไพศลป

เมอตดสนใจมาตายทโรงพยาบาล ผปวยชายไทย อาย ๗๙ ป เปนมะเรงปอดระยะทสไดรบการดแลแบบประคบประคองมาตลอด รบร

วาเปนมะเรงปอด รกษาเขาออกโรงพยาบาลตลอด เมอสามสเดอนกอนมาโรงพยาบาลจะมอาการเบอ

อาหาร นาหนกลดลงมาประมาณ ๑๐ กโล หลงออกจากโรงพยาบาลครงสดทาย ๑ สปดาหกอนมา

โรงพยาบาลมอาการเหนอย ไอ มเสมหะ ขบเสมหะออกไดนอย สองวนกอนมาโรงพยาบาลไอมากขนม

เสมหะปนเลอดเลกนอย มอาการเหนอยหอบจงมาโรงพยาบาล อาการขณะอยโรงพยาบาลรสกตว

ชวยเหลอตวเองไดนอย หายใจเหนอยตองใชออกซเจน หายใจทางปากตองใหอาหารทางสายยาง ผปวย

รบทราบวาตวเองเปนมะเรงปฏเสธการรกษาโดยการฉายแสงและเคมบาบด เนองจากคดวาตวเองอายมาก

แลวจะอยไดอกไมนานและอาจจะมภมตานทานไมพอในการรกษาดวยเคมบาบดหรอการฉายแสง ตงใจท

จะตายในโรงพยาบาล เพราะเชอวาการตายในโรงพยาบาลจะไมทกขทรมานเนองจากวามยาทจะมาระงบ

อาการปวดหรอไดรบการชวยเหลอเมอหายใจไมออก ผปวยมความรสกวาจะหายใจไมออกแมจะม

ออกซเจนชวยหรอมเครองชวยหายใจ อยในภาวะกระสบกระสายวตกกงวล เอามอดงหนากากออกซเจน

ตลอดเวลา ตองการใหพยาบาลดแลอยางใกลชดเพอใหหายใจไดอยางสะดวด มอาการหายใจเหนอยหอบ

และมอาการปวดบรเวณกระดก มเสมหะทจะตองดดเสมหะใหเปนระยะ ๆ ใหความมนใจ ผเขยนสงเกตเหนวาผปวยมความวตกกงวลกลววาจะไมมใครดแล กลววาออกซเจนจะไมพอหรอ

กลววาจะตองอยคนเดยว ไดใหความมนใจโดยบอกวา พยาบาลไดชวยเหลอใหความสขสบายทางดาน

รางกายคอจดใหผปวยนอนในทาทสขสบายใหผอนคลาย จดใหนอนในทาหวสง (Fowler’s position) ม

- 60 -

นกศกษาพยาบาลปรญญาโทและพยาบาลดแลอยตลอด ใหไดรบยามอรฟนทชวยลดความเจบปวดและทา

ใหรสกสบาย ผอนคลายดวยสมาธบาบดและอธษฐานจต เมอผปวยมความมนใจวามผทดแลอยใกล ๆ ผเขยนใชทกษะของการผอนคลายและสมาธบาบดมา

ใชกบผปวย โดยการใหผปวยทาตามคอกาหนดจตใหอยกลางศรษะแลวกคอย ๆ เคลอนความรสกลงมา

เรอย ๆ ใหรสกผอนคลายบรเวณศรษะ บรเวณหนาผาก ควผอนคลาย บรเวณรอบกระบอกตาผอนคลาย

ผอนคลายทวใบหนา รสกผอนคลาย สบาย หายใจสะดวก ผอนคลายเรอยลงมาจนถงบรเวณลาคอผอน

คลาย บรเวณไหลผอนคลาย ผอนคลายทวบรเวณแขนทงสองขาง ขอศอกผอนคลายกระจายความผอน

คลายทวไปจนถงปลายมอทงสองขาง ในขณะนใหผปวยเคลอนความรสกของความผอนคลายเรอยจาก

ใบหนาทผอนคลายลงมาบรเวณหนาอกผอนคลาย รสกผอนคลาย เบาสบาย ลงมาจนถงหนาทอง หนาทอง

ผอนคลายเบาสบายคลายเรอยลงมาจนถงบรเวณตนขาทงสองขาง ผอนคลายเขา ผอนคลายเรอยลงมา

จนถงบรเวณหนาแขงและเทาทงสองขาง ความรสกผอนคลายเบาสบายกระจายทวตงแตบรเวณศรษะผาน

บรเวณลาคอ ไหล ดานหลงทงสองขางกระดกสนหลงผอนคลายบรเวณบนเอวผอนคลาย สะโพกผอนคลาย

ทวจนถงบรเวณตนขาใตเขา นอง ผอนคลายเรอยลงมาจนถงซนเทา ฝาเทาจนสดปลายนวเทาทงสองขาง เมอผปวยรสกผอนคลาย เบา สบาย นาจตของผปวยมาดของการหายใจใหความรสกจดจออยกบ

บรเวณหนาทองเอามอทงสองขางวางบนหนาทอง สงเกตการหายใจเขา หายใจออก บอกกบผปวยวาเราม

หนาทสงเกตการหายใจเขา การหายใจออก โดยดทหนาทองขนหรอวาลง หายใจเขาหนาทองปองขน

หายใจออกหนาทองยบลง ดทองขน – ลง ขน – ลง ใหผปวยอยกบการหายใจขน – ลง ขน – ลง จนรสกสงบ

หายใจชาลง ไมเหนอยหอบ จตเปนสมาธด นาผปวยใหอธษฐานจต นาสงศกดสทธทผปวยนบถอมาปกปอง

คมครอง รกษา หายใจเขานาความรสกสบายกระจายทวตว หายใจออกนาความรสกปวดทกขทรมานออก

ไปสขอบฟาสดจกรวาล ประคบประหงมดานจตวญญาณ เนองจากผปวยมพนฐานของการเปนผสอนดนตรไทย มลกศษยลกหามาเยยมตลอด พดประคบ

ประหงมทางดานจตใจใหผปวยเหนความสาคญของการมจตทสงบ ใหเหนคณความดของผปวยทไดให

การศกษาอบรมลกศษยลกหา นาคณความดมาหลอเลยงจตใจ ตอนนบอกใหคดถงแตคณความด คดถงสง

ทจะทาใหจตใจมความสขสบาย มความปตยนดกบบญกศลและคณความดทไดสงสมมา อะไรกตามทจะ

ทาใหจตใจเศราหมองไมตองคดเพราะจะทาใหจตตก จตไมมพลง นาจตไปอยกบความดทไดทามาตลอด

ชวต ผปวยรสกผอนคลายคลายงวงนอน หายใจชาลงไมเหนอยหอบ ขอขมาเจากรรมนายเวรและแผเมตตา เนองจากผปวยนบถอศาสนาพทธและเชอในเรอง กฎแหงกรรมจงไดนาเรองการขอขมาเจากรรม

นายเวร และการแผเมตตาเขามาใช ยงทาใหผปวยสงบมากขน ไมไดกงวลถงเรองการหายใจไมออก หรอ

เรองสายยาง ทอออกซเจน จนหลบไป เมอญาตมาเยยมไดวางแผนเกยวกบการทจะทาใหผปวยผอนคลาย

- 61 -

และรสกสบายเหมอนผปวยทไดรบในวนน ญาตสามารถทจะชวยนวดบรเวณ แขน ลาตว ขา ฝามอ ฝาเทา

เพอทจะทาใหรสกผอนคลาย เนองจากญาตตองการใหผปวยไดฟงเสยงสวดมนตประกอบกบผปวยเปนคร

สอนดนตรไทย เราจงไดเปดเทปสลบระหวางการฟงเสยงสวดมนตคาถาชนบญชรกบเสยงขมสลบกนในคน

วนนน ปรากฏวาผปวยสงบผอนคลายมากและจากไปอยางสงบในขณะทฟงเสยงขมสลบกบเสยงสวดมนต

คาถาชนบญชรญาตผปวยบอกวาเปนสงททาไดดมากและประทบใจมากและขอบคณทงพยาบาล

นกศกษาพยาบาลปรญญาโท และอาจารยทชวยกนดแลใหผปวยจากไปอยางสงบ เปนความตงใจของ

ผปวยเองทตองการจะเสยชวตอยางสงบในทามกลางของความปลอดภย การดแลผปวยในวาระสดทายของชวตในรายนเปนตวอยางของการตายอยางสงบในโรงพยาบาล

พยาบาลและนกศกษาพยาบาลไดเรยนรถงการดแลผปวยในวาระสดทาย ขอบคณผปวยทชวยใหไดเกด

การเรยนรรวมกนในครงน ทกษะภมปญญาตะวนออกทใชในผปวยรายน ไดแก การเจรญสต รตวทวพรอม สมาธเพอการผอน

คลาย การอธษฐานจต การประคบประหงมดานจตใจ อาศยความเชอ ความศรทธา บญกศลและคณความ

ดทไดกระทามา การขอขมาเจากรรมนายเวร การแผเมตตา และการเหนยวนาจตดวยการพดและฟงเสยง

ขม เสยงสวดมนตคาถาชนบญชร

จาก การดแลในวาระสดทายของชวต : แนวคดภมปญญาตะวนออก หนา ๕๑ – ๕๕

รอยางนไปตงนานแลว : เจรญสต ทาสมาธกอนตาย

รศ.ดร.อาภรณ เชอประไพศลป ผเขยนมโอกาสรวมทกข รวมสข ในการมชวตอยกบมะเรง กบอาจารยผใหญทานหนงซงไดเผชญ

กบความทกขในขณะทเปนมะเรง ทานไดเรยนรจกชวต เรยนรทจะอยกบมะเรงและอยกบมะเรงไดเกนกวา

ระยะเวลาทหมอคาดคะเนไว โดยศกษาการดแลตนเองดวยวธตางๆ ไมวาจะเปนแนวคดภมปญญา

ตะวนตกหรอตะวนออก ทดลองปฏบต อดทน พากเพยร ไดเปลยนแนวคด เปลยนชวตจตใจตนเอง อยกบ

มะเรงไดอยางไมทกขทรมาน เปนเวลานาถง ๖ ป ทงๆ ทหมอคาดวานาจะอยไดไมเกน ๓ ป สงทเราไดแลกเปลยน เรยนรรวมกนมากทสด คอ การทาสมาธวปสสนากรรมฐาน การพดคยหลก

ธรรมะ และสภาวธรรมทเกดขนกบ กาย – จต ของเรา อาหารสมนไพร วตามน การปรบวถชวต ทานเปนผท

อานหนงสอมากมาย และแจกจายเพอนฝงผสนใจ รวมทงชวยสอนนกศกษาพยาบาลปรญญาโทรวมกบ

ผเขยนในหวขอ การดแลแบบผสมผสานและการแพทยทางเลอก โดยใชประสบการณจากการดแลตนเอง

ทานบอกวา ทานตองเอาชวตเขาแลกจงจะเขาใจถงความเปนจรงของชวต ไดเตรยมตวตายตามหลกการทง

ทางโลกและทางธรรม ไดทาเรองทตองการทาหรอยงไมไดทา (Unfinished business) ไวหมดแลว กาหนดวา

- 62 -

จะใสชดไหนเวลาตาย เตรยมกระเปาเดนทางครงสดทาย ทาสงฆทานทกอยางทตองการจะทาสงไปไวใชใน

อกภพหนงแลว เมอเวลานนใกลจะมาถงทานกตองทกขทรมานจากการหายใจเหนอยหอบ ใชเครองชวยหายใจ เรา

ไดทาสมาธรวมกนใน ICU โดยผเขยนเปนผเหนยวนาจตใหผอนคลายกายตงแต ศรษะ จรดเทา ใหละทงทก

อยาง ไมสนใจสายยาง นาเกลอ เครองชวยหายใจ ทออปกรณตางๆ แมแตความเจบปวดทรมานทเผชญอย

ทานบอกวา “ทาไมได กาหนดไมทน เวทนามนสงมาก” ผเขยนเลยตองเปนผเหนยวนาจนจตสงบ อาการ

ทางกายกสงบพกได การเหนยวนาในผทเคยทาสมาธดวยกนมากอนและเขาใจซงกนและกนเปนอยางด ทา

ใหเหนยวนาไดผลดกวากบผทเราไมเขาใจองครวมชวตของเขาอยางถองแทจากประสบการณของผเขยน

เมอผปวยเรยนรวธจากผเหนยวนาโดยทารวมกนหลายๆ ครง กจะสามารถกาหนดจตตนเองไดนาเสยง

จงหวะการพด ความนงของจตผเหนยวนา การประสานความเปนหนงเดยวของกาย – จต ของผเหนยวนาม

ความสาคญมากในการทจะไปเหนยวนาผอน เปนการสงผานกระแสความรก ความเมตตา ความปรารถนา

ด ททาใหความกระวนกระวายทกขทรมานของผปวยลดลง เหมอนกบเอาความสขมเยอกเยนไปชวยลด

อณหภมของความรมรอน ทกขทรมานของผปวย เมอวนนนมาถงผเขยนรบรขณะนงสมาธตอนเชามดวาจะตองไปชวยอาจารย พอตอนบายกถก

ตามจรงๆ ไดเขาไปใน ICU ไมไดพดอะไรเพราะพดคยกนไมไดแลว หายใจดวยเครองชวยหายใจ ไมรสกตว

ไดใชทกษะการสอดวยจต ใชมอสมผสปรบธาต ดวยการบรกรรม “นะ มะ พะ ทะ” และ “ทะ พะ มะ นะ”

ยนขางเตยงทาสมาธสงผานความรสก ใหทาสมาธตามทเราเคยทารวมกน เหนยวนาจตใหแผเมตตา ขอ

ขมาเจากรรมนายเวร ขออโหสกรรม บอกวา “รางกายนมนทรดโทรมเตมทแลว ใหทงมนเถอะนะ มนรบใช

และทาประโยชนใหเรามากแลว ขอบคณทไดมโอกาสไดใชกายนทาคณความดและปฏบตธรรม ปลอยวาง

ทกอยางใหหมด จดจอความรสกอยกบคณความด บญกศลทไดทามามากมาย ทาบญมาเกอบจะทกซอก

ทกมมของประเทศ สอนหนงสอ ทาคณประโยชนตอตนและตอผอนจนนบไมถวน” กลอมจตใหนงอยกบ

สมาธจต ผเขยนยนทาสมาธขางเตยงประมาณ ๒๐ นาท หลงจากนนกไปนงทาสมาธทโซฟาสงกระแสจต

เหมอนนงทาสมาธดวยกนอกประมาณ ๒๐ นาท จงเขาไปสมผส ยนทาสมาธขางเตยงอกประมาณ ๒๐

นาท ทาสลบกนเชนนจนจตรบรไดวาอาจารยสงบ ปลอยวางและกาหนดจตของตนเองได จงไดลากลบ ใช

เวลาทงหมดประมาณหนงชวโมงครง มญาตของอาจารยรวมนงสมาธทโซฟาอก ๒ ทาน จตรบรวาอาจารยสงบมากและคงจะละทงรางในไมชาไดบอกกบหวหนาตกวาอาจารยคงจะไป

อยางสงบ ถามอะไรกตามใหบอกผเขยนดวย ประมาณ ๒ ทมของวนเดยวกนกไดรบโทรศพทบอกวา

อาจารยจากพวกเราไปอยางสงบ ผเขยนไดไปชวยอาบนาแตงตวใน ICU หนาตาของอาจารยดสงบเปนปกต ไมซดเหมอนผทตายแลว และแลวประมาณตสองของวนเดยวกนผเขยนกไดนมตเหนอาจารยในสมาธ

เราทงสองคนอยในภาวะไรนาหนกตวเบาเหมอนลอยตวอยในอากาศ อาจารยหวเราะอยางมความสข

หนาตาสดใส เบกบาน ดออนวยกวาตวจรงประมาณ ๒๐ ป จตรบรไดวา อาจารยบอกวามความสขมาก

- 63 -

สบายมาก สวยงามมาก คลายกบจะบอกวา “รอยางนมาตงนานแลว” ผเขยนรสกเปนปต ยนดกบอาจารย

ขอบคณอาจารยทไดใหประสบการณทางวญญาณในการดแลในวาระสดทายของชวต ขออนญาตนา

ประสบการณนไปสอนนกศกษาและแลกเปลยนเรยนรกบผปวย ญาต และ ผสนใจ พรอมกบแผเมตตาอทศ

ผลบญแดอาจารยรบรถงความตายวาเปนการเปลยนผานทงดงามและเปนสข

จาก การดแลในวาระสดทายของชวต : แนวคดภมปญญาตะวนออก หนา ๔๕ – ๔๘

การบอกขาวราย

นพ.สนต หตถรตน

การบอกขาวรายใหแกผใด ควรจะใหขาวรายนนกระทบกระเทอนผทไดรบขาวนอยทสดเทาทจะทา

ไดในสถานการณเชนนน ความรนแรงของปฏกรยาตอขาวรายจะมากหรอนอย ขนอยกบชวงจงหวะและ

กาลเทศะของการใหขาว ความศรทธาของผทไดรบขาวทมตอผใหขาว และความมสตหรอความเจรญทาง

จตใจของผไดรบขาวเปนสาคญ บอกใคร โดยทวไปในการรกษาพยาบาล แพทย พยาบาลมกจะบอกขาวรายใหญาตทราบกอน เพราะ “ผปวยทหมดหวง” มกจะมสขภาพทงทางกายและใจออนแอกวาญาต หรอไมสตสมปชญญะ

พอเพยงทจะรบทราบเขาใจ และ/หรอตดสนใจใด ๆ ได

อยางไรกตาม ในกรณทแพทย พยาบาลเหนวา ญาตมสภาพแยกวาผปวย โดยเฉพาะสภาพ

ทางจตใจ แพทย พยาบาลอาจจะบอกขาวรายแกผปวยกอนกได มฉะนน ญาตอาจจะตโพยตพาย ทา

ใหผปวยเสยใจและพลอยวนวายไปดวย

แตเนองจากผปวยโดยทวไปมกมญาตมากกวาหนงคน แพทยพยาบาลจงมโอกาสทจะเลอกบอก

ขาวรายใหแกญาตอยางนอยสกคนหนง (ซงมสภาพจตใจทแขงแรงกวาผปวยและแขงแรงกวาญาตคนอน)

กอนทจะบอกผปวย เพอใหญาตคนนนหรอหลายคนนนไดชวยเหลอแพทย พยาบาลในการเตรยมใจของ

ผปวยและของญาตดวยกนเอง และชวยแกไขสถานการณถาผปวยและ/หรอญาตคนอนเกดปฏกรยารนแรง

เมอไดทราบขาวราย

แพทย พยาบาลอาจจะตดสนใจไมบอกขาวรายนนใหแกผปวยและญาตกได ถาไดพจารณา

โดยรอบคอบแลวเหนวา ผทจะไดรบทราบขาวรายไมสมควร หรอไมอยในสภาพทจะตองรบทราบขาวราย

นน และไมอยในสถานะทจะตองตดสนใจกระทาสงใดสงหนงซงเปลยนแปลงไปจากเดม เชน ไมตองเปลยน

แนวทางในการรกษาพยาบาล ไมตองเปลยนวถทางการดารงชวต ไมตองหวงกงวลกบคาใชจายหรอสงทจะ

เกดขน เปนตน

อยางไรกตาม ควรจะใช “วธไมบอก” นใหนอยทสด เนองจากการตดสนใจทจะไมบอกขาว

ราย มกจะไมสามารถปดขาวรายนนได เพราะการปดขาวไดสาเรจจะตองการความรวมมออยางดจากผ

- 64 -

ทรขาวทกคน ผทรขาวทกคนจะตองสามารถรกษาความลบไดอยางเครงครด และสามารถประพฤตปฏบต

โดยทางสหนา ทาทาง อากปกรยา และวาจาเสมอนหนงวาตนไมทราบขาวนน ผทถกปดขาว (ไมใหรขาว

ราย) จงมกจะลวงรหรอไดระแคะระคายของขาวรายนนเสมอและยงทาใหเกดความกงวล ความระแวง หรอ

ความไมสบายใจอนๆ จากการทไมรขอเทจจรงทงหมด บอกอยางไร การบอกขาวราย อาจจะแบงออกไดเปน ๒ ประเภท ตามสถานการณในขณะนน คอ

๑. ประเภททสถานการณไมอานวย เชน ในกรณฉกเฉนหรอในกรณทไมมเวลาพอ ทจะใหเลอก

ชวงจงหวะเวลาและกาละเทศะของการบอกได เชน ผปวยเกดหวใจหยดเตนทนทและกาลงนวดหวใจอย ยง

ไมรวาจะฟนหรอไม

การบอกขาวรายในกรณเชนน อาจจะยดแนวปฏบตดงน

(๑.๑) บอกขาวรายนนเฉพาะแกผทเกยวของของโดยตรง หรอผทจะสามารถนาขาวไปบอกแก

ผทเกยวของโดยตรง แลวทาใหผทเกยวของโดยตรงไดรบผลกระทบกระเทอนทางจตใจนอยทสด

(ผทเกยวของโดยตรง คอผทมภาระหนาททจะตองทราบขาวเพอจะไดชวยแกไขหรอเตรยมการ

แกไขเหตการณทเกดขนหรอกาลงจะเกดขน และผลอนจะสบเนองมาจากเหตการณนน ซงในทนสวนใหญ

ไดแก ญาตสายตรง เชน บดา มารดา สาม ภรรยา หรอลก)

การบอกขาวรายในระยะแรก ไมจาเปนจะตองบอกทกคน บอกแตเฉพาะคนทคดวาจะชวยแกไข

สถานการณไดกอนกเพยงพอแลว

(๑.๒) สงเกตสภาพทางจตใจของผทจะไดรบขาว ผทจะมปฏกรยาตอขาวรายมาก มกจะแสดง

อาการตนเตน หงดหงด กงวลใจ โวยวายงาย และ/หรอมบคลกลกษณะออนแอ เครยด หนาซด เหงอแตก

หายใจเรว ลก (หอบ) ตาเปนประกายนากลวเพราะรมานตาเปดกวาง และอาการแสดงอน ๆ ทบงถงการ

ทางานเกนขอบเขตของระบบประสาทส (sympathetic nervous system)

ดงนน ควรจะบอกขาวแกญาตหรอคนทไมมลกษณะดงกลาวขางตนกอน จะไดปองกนหรอบรรเทา

ปฏกรยาทรนแรงไปไดบาง

(๑.๓) คอยๆบอกขาว ควรใหเวลาแกผทไดรบขาวใหมากทสดเทาทจะใหไดในสถานการณเชนนน

ไมใชบอกโพลงออกไปเลยวา “หวใจผปวยหยดเตนแลว ยงไมรวาจะฟนชวตไดหรอไม”

แตควรจะคอยๆ บอกขาว เชน “ขณะน ผปวยกาลงปวยคอนขางมาก แพทย พยาบาลกาลงชวยกน

เตมท กาลงใชเครองชวยหายใจและกาลงนวดหวใจอย คณอยากจะถามอะไรบางไหม”

เมอตอบคาถามตางๆ แลว กอาจขอตวกลบไปดผปวยสกพกแลวออกมาบอกขาวใหม เชน

“ตอนน ผปวยทรดลงไป หายใจไดไมคอยด แมจะมเครองชวยหายใจอย แพทย พยาบาลใหการ

รกษาอยางเตมท แตอาการยงไมดขน…. (ทงชวงสาหรบคาถาม หรอใหโอกาสญาตไดระบายความคบแคน

และปญหาตางๆ แลวพดวา)…. ทางญาตพนองและลกหลานควรจะตองเตรยมใจไวบาง และถาเตรยมขาว

- 65 -

ของตางๆ ไวกอนจะไดไมฉกละหก และจะเตรยมไดเรยบรอย…(ทงชวงใหญาตถามหรอระบาย

ความรสก)… ญาตๆ ควรจะไดปรกษากนวา ถามอะไรปบปบเกดขน อยากจะจดการอยางไร และอยากให

แพทย พยาบาลชวยอะไรบาง จะไดชวยกนเตมท…” เปนตน

เมอญาตไดมเวลาเตรยมตวเตรยมใจสกพก และผปวยไดรบการตกแตงสภาพใหอยในลกษณะ

เหมอนคนทหลบ ไมมเลอด อจจาระ ปสสาวะ หรอสงอนใดทชวนใหเกดความนาเกลยดนากลว กอาจจะ

บอกญาตอกครงหนง เชน

“แพทย พยาบาลไดชวยรกษาและฟนชวตอยางเตมทแลว แตผปวยกไมฟนคนสตมาอกเลย ตอนน

ผปวยไดจากไปอยางสงบแลว คณอยากจะเขาไปเยยมคารวะทานไหม …” หรออนๆ เปนตน

ถามเวลามากกวาน กพยายามยดเวลาใหแกผทจะรบขาวมากขน แตถามเวลานอยกวาน กอาจจะ

ตดทอนการบอกขาวใหสนลง แตกควรจะบอกเปนขนเปนตอน อยารบรอนเกนไป อยาพดสนๆ หรอหวน

เกนไป เชน ”ผปวยตายแลว” เปนตน

(๑.๔) ใชสาเนยงและสานวนงายๆ ทจะกอใหเกดความตนเตนตกใจนอยทสด และทาใหผท

ไดรบขาวเขาใจขอเทจจรงตางๆ ไดอยางแจมแจง

การจะกระทาเชนนได ผบอกขาวจะตองสามารถระงบความตนเตนของตวเองลงใหไดกอน และ

พยายามพดดวยนาเสยงเรยบๆ พดชาๆ แสดงความเมตตาและความเหนใจในกรยาและนาเสยง

คาบางคาทอาจจะเสยดแทงความรสก กควรจะหลกเลยงไปใชคาอน เชน อาจจะใชคาวา ”จากไป”

“ถงแกกรรม” “ไปสทชอบ” “ไปสทสงบ” แทนคาวา “ตาย” หรอ “ไมรอด”

หรออาจจะใชประโยคยาวๆ แทนประโยคสนๆ เชน “แพทย พยาบาลไดรกษาเตมทแลว แตผปวย

ทรดลงอยางรวดเรว และจากไปเมอครนเอง” แทนประโยคสนๆ วา “ผปวยตายแลว” เปนตน

(๑.๕) ชวยเหลอและดแลผทไดรบขาว ผทไดรบขาวรายสวนใหญหรอเกอบทงหมดจะ

เกดปฏกรยาในทางลบตอขาวรายนน ผทบอกขาวจงควรเตรยมตวเตรยมใจทจะชวยเหลอดแลผทไดรบขาว

ดวย

สวนใหญกจะเปนการปลอบโยน ปลอบขวญ ใหกาลงใจ ชวยพดลมใหหายรอน จบมอ แตะมอแตะ

แขนเบาๆ และอนๆ

ในกรณทผไดรบขาวเกดอาการหนามดเปนลม กตองรบจบตวไวไมใหลมฟาด แลวประคองใหนอน

ลงบนพน ไมตองหนนศรษะ เลอดจะไดไหลเวยนไปเลยงสมองดขน คลายเสอผาทบบรดใหหลวมออก ใช

พดโบกไปมาใหอากาศไหลเวยนถายเทและคลายความรอนความอดอด บบนวดแขนขา ใหยาดม และอนๆ

สกครอาการหนามดเปนลมกจะหาย แตอาจกลายเปนอาการเศราโศกเสยใจแทน

ในกรณทผไดรบขาวเกดอาการเศราโศกเสยใจมาก ควรจะใหยาคลายเครยดคลายกงวล และใหไป

นอนพกหรออยหางจากผปวยเพอไมใหผปวยเกดอาการเศราโศกหรอเสยขวญเสยกาลงใจ และชวยใหผท

ไดรบขาวไมตองเหนสภาพอนนาสมเพชเวทนาของผปวย จะไดผอนคลายอารมณลง

- 66 -

นอกจากนน ถาผทไดรบขาวขอรองใหผบอกขาวชวยจดการสงใด ผบอกขาวควรจะชวยจดการให

ถาทาได ถาทาใหไมได กควรแนะนาผทไดรบขาววาควรจะจดการอยางไร เพราะในสถานการณเชนนน ผท

ไดรบขาวอาจตนเตน มนงง สบสน วาวน จบตนชนปลายไมถก ถาผบอกขาวสามารถชวยจดการในสงท

ไดรบการขอรองได กจะชวยลดความวาวนสบสนของผไดรบขาวลง แตถาจดการใหไมได กควรแนะนาและ

ชวธการทผไดรบขาวควรปฏบต เพอใหเปนไปตามคาขอรองนน

๒. ประเภททสถานการณอานวย คอ มเวลาพอทจะใหเลอกชวงจงหวะ และกาลเทศะของการ

บอกได เชน ในกรณทผปวยเปนโรครายและคงจะตายในเวลา ๑ ป เชน โรคมะเรงทยงรกษาไมได เปนตน

ในกรณเชนน อาจจะยดแนวทางปฏบตดงน

(๒.๑) สรางความสมพนธกบผปวยและญาต ผทจะบอกขาวควรจะสรางความสมพนธกบผปวย

และญาตกอน จนผปวยและญาตเกดความเชอถอไววางใจ จงจะคอยๆ เรมบอกขาวแกผปวยและญาต

ในกรณน ผทจะบอกขาวควรจะเปนแพทย พยาบาลทดแลรกษาผปวยโดยตรง และมความสมพนธ

อนดกบผปวยและญาต

อนง ในระหวางการสรางความสมพนธกบผปวยและญาต ผทจะบอกขาวจะไดเรยนรอปนสยใจคอ

ของผปวยและญาตแตละคนดวย ทาใหรวาคนไหนมจตใจเขมแขงและจะยอมรบความจรงทรายแรงได

(๒.๒) เลอกบอกขาวรายแกผทจตใจเขมแขงกอน ถามทางเลอก ควรจะเลอกบอกแกญาตสาย

ตรง (พอแม สามภรรยาหรอลก) ทมจตใจเขมแขงกอน

ถาไมมทางเลอก จงเลอกบอกแกญาตหางๆ ทมจตใจเขมแขง เพอใหญาตหางๆ นนชวยบอกแก

ญาตสายตรงตอไป หรอเพอใหญาตหางๆ ชวยปลอบประโลมญาตสายตรง เมอมความจาเปนทจะบอกขาว

รายแกญาตสายตรงในระยะตอไป

ในกรณทพบวา ญาตมสภาพจตใจแยกวาผปวย อาจจะเลอกบอกขาวรายแกผปวยกอน เพราะ

ผปวยทเขาใจและยอมรบความจรงแหงชวตจะชวยบอกขาวรายแกญาตของเขาไดดกวาแพทย พยาบาล

เพราะรจกนสยใจคอของญาตมากกวา และรมากกวาแพทยและพยาบาลวาจะพดอยางไรจงจะไมทาให

ญาตของตนตกใจและเสยใจ

(๒.๓) คอยๆ บอกขาว ผบอกขาวควรจะใหเวลาแกผรบขาวใหมากทสดเทาทสมควร และควรจะ

ใหเวลามากขนสาหรบผทจตใจออนแอกวา

สมมตวา เมอแพทย พยาบาลตรวจแลวสงสยวาผปวยอาจจะเปนมะเรงปอด ในระยะแรกอาจจะ

เรมเกรนกบผปวยหรอญาตวา

“ยงไมรวาเปนโรคอะไร คงไมใชโรคเฉยบพลน และไมใชโรคทจะทาใหเกดอนตรายปบปบ มนคงจะ

เปนมาสกพกหนงแลว แตเพงจะมอาการ ขอตรวจใหละเอยดกวานกอน จงจะรแนวาเปนโรคอะไร ใน

ระหวางนคดวาจะไมมอะไรเกดขนอยางปบปบจากโรคน นอกจากจะมโรคแทรกซอนอน”

- 67 -

เมอตรวจเพมแลวพบอะไร กใหบอกผปวยและญาตอยางงายๆ และเปนไปทางดานทไมทาใหตกใจ

มากนก เชน

ถาถายเอกซเรยแลวเหนเปนกอนในปอด เขาไดกบมะเรงปอด กอาจจะบอกผปวยและญาตวา

“เอกซเรยแลวเหนปอดสวนหนงทบตอแสงเอกซเรย ซงคงจะเกดจากเนอปอดสวนหนงแฟบหรอ

อกเสบ ซงอาจจะเกดจากเชอโรคหรอชนเนอไปอดหลอมลม คงจะตองสองกลองเขาไปด ถามชนเนออด

หลอมลมอย จะไดคบออกมาตรวจ”

หลายวนตอมา เมอสองกลองและคบชนเนอสงไปตรวจแลวไดผลมาวาเปนมะเรงปอดแนนอน ถง

ตอนนคงจะตองเลอกบคคลทจะบอกขาวรายนกอน เพราะการทไดพบปะพดคยกบผปวยและญาตมาหลาย

ครง จะทาใหรวาญาตคนใดมจตใจเขมแขงทสด ถาเปนญาตสายตรงไดกยงด

แพทยทตรวจรกษาผปวยควรจะเปนผบอกขาวรายแกญาตทเลอกสรรแลว และปรกษาวา ควรจะ

บอกผปวยไหมและจะทาอยางไรตอไป จะผาตดหรอฉายแสงหรอใหยาฆามะเรง หรออนๆ

ชวงนจะเปนชวงทสาคญทสดชวงหนง เพราะเปนชวงทจะบอกความจรง (ขาวราย) หลงจากทได

เตรยมผปวยและญาตมาจนพรอมแลว ถาการบอกนนทาใหผทไดรบขาวตกใจหรอกลวจนเกนเหต กอาจจะเกดความยงยากตดตามมาเปนลกโซได

(๒.๔) ใชวาจาทเมตตาและนมนวล วธบอกขาวรายยอมขนกบความถนดของแตละบคคล แต

ควรใชวธทละมนละมอม เปยมดวยความเมตตา มอากปกรยาทนมนวลและสงบ (ไมตนเตน) ใชสาเนยง

และสานวนทเรยบงาย และแสดงความเขาใจและเหนอกเหนใจในความทกขของผทไดรบขาว เชน อาจจะ

บอกวา

“ผลของการตรวจชนเนอปรากฏวา ผปวยเปนโรคทยงรกษายาก แตโรคทแพทยแผนปจจบนยงไม

สามารถรกษาไดนนมเปนจานวนมาก เชน

“โรคไขหวด แพทยกยงไมมยาทจะไปฆาเชอหวดซงเปนเชอไวรส ยาทแพทยใหไปรกษาไขหวด จง

เปนยาแกอาการเทานน เชน ยาลดนามก ยาลดไขบรรเทาปวด ยาแกไอ เปนตน สวนเชอหวดจะตายโดยภม

ตานทานและความรอนในรางกายของผปวยเอง”

“สวนโรคทญาตของคณเปนนน ผลของชนเนอทสงตรวจปรากฏวาเปนเนอทไมดนก และจะลกลาม

ไดงาย แลววธรกษาทไดผลจรงจงยงไมปรากฏ จงเชญคณเขามาปรกษาหารอวา จะดาเนนการตอไป

อยางไร”

(ทงระยะใหญาตถาม…. ถาญาตถามวาเปนมะเรงใชไหม กอาจจะตอบวา)

“หมอทตรวจชนเนอบอกวา เปนเนอราย หรอจะเรยกวา เปนมะเรงกได มะเรงบางชนดลกลามชา

ผปวยจะอยไดเปนป ๆ บางชนดกลกลามเรว ดงนน อนตรายทเกดจากมะเรงจงแตกตางกน และขนกบ

วธการรกษาดวย”

(ทงระยะใหญาตถาม…ซงสวนใหญญาตจะขอคายนยนใหแนใจ และขอทราบวธการรกษา หรอ

ความยนยาวของชวตผปวย)

- 68 -

(๒.๕) ใหขอเทจจรงใหมากทสดเทาทจาเปน ในระยะแรกควรจะใหขอเทจจรงเกยวกบโรคทเปน

การดาเนนโรค การพยากรณโรค และวธการรกษาแบบตางๆ ตลอดจนผลของวธการรกษาแตละชนดเทาท

จาเปนและใกลเคยงความจรงทสด เพอเปนประโยชนในการตดสนใจเกยวกบการเลอกวธรกษา และการ

วางแผนชวตของผปวยและญาต

สวนขอเทจจรงทไมจาเปนและไมชวยในการตดสนใจนน ไมจาเปนตองบอก นอกจากถก

ถาม กบอกตามขอเทจจรงทมอย ถาไมมกบอกวา “ยงไมรกน หรอ ยงบอกไมได ตองรอดผลการรกษากอน

ตองรอดอกสกพกจงจะบอกได” เปนตน

ควรจะบอกใหผปวยไดทราบความจรงดวย หลงจากทไดบอกและปรกษาญาตแลว นอกจาก

ผปวยไมอยในสภาพทจะรบทราบขาวรายได เชน ไมคอยรสกตว จตใจกาลงออนไหว หรอมอารมณรนแรง

อย เปนตน

ในกรณทญาตไมยอมใหแพทยบอกความจรงแกผปวย ในขณะทแพทยเหนวาผปวยจะรบความจรง

นนได กควรจะอธบายใหญาตเขาใจ และใหญาตลองคดวา ถาตนเองเปนผปวย อยากจะใหคนอนหลอก

หรอปกปดความจรงจากตนเองหรอไม

เพราะความจรงเปนสงทหลกเลยงไมพน ถาหลอกผปวยวาไมเปนอะไรหรอก รกษาแลวจะดขนหรอ

จะหาย แตรกษาไปๆ กลบทรดลงๆ ผปวยกจะรวาถกหลอก ทาใหเกดความไมไววางใจแพทยและญาตของ

ตน เกดความหวาดระแวงวาแพทยเลยงไข และอาจโกรธเคองแพทยและญาตของตนเองทหลอกลวงตนอก

ดวย

(๒.๖) ควรบอกแตเนนๆ การบอกผปวยและญาตแตเนนๆ เปนการใหโอกาส (ใหเวลา) แกผปวย

และญาตทจะเตรยมตวเตรยมใจและวางแผนการดาเนนชวตและการแกไขปญหาตางๆ ทยงตกคางอยให

ลลวงไปกอนทผปวยจะมอาการมากจนไมสามารถสงเสยหรอดาเนนการใดๆ ได

ถาผปวยมเวลามาก เวลาอาจชวยใหผปวยปรบจตปรบใจใหพฒนาขนสระยะท ๖ หรอระยะทปลง

ตกไดแลว เพราะเมอปลงตกแลวความทกขทรมานตางๆ จะลดลง และจะทาใหวาระสดทายของผปวย

เปนไปอยางสงบและเปนไปตามธรรมชาตไดงายขนดวย

(๒.๗) ใหผปวยและ/หรอญาตไดรวมตดสนใจ ไมวาจะเปนผปวยท “หมดหวง” หรอ “ไมหมด

หวง” แพทย พยาบาลควรจะใหผปวยและ/หรอญาตไดรวมตดสนใจในการตรวจและการรกษาทกขนตอน

โดยบอกใหผปวยและ/หรอญาตไดรบทราบถงประโยชนและโทษ ตลอดจนความจาเปนของการ

ตรวจและการรกษาแตละอยาง ซงรวมถงคาใชจาย ความเจบปวด และผลขางเคยงของการตรวจรกษาและ

อนๆ เพอผปวยและ/หรอญาตจะไดรวมตดสนใจในการเลอกวธการตรวจและการรกษาแตละอยางได

ยกเวนแตในกรณฉกเฉน และผปวยและ/หรอญาตไมอยในสภาพทจะรวมในการตดสนใจไดเทานน ทแพทย

พยาบาลอาจจะตดสนใจใหการชวยชวตและการรกษาไปกอนได

- 69 -

ยงในกรณ “ผปวยทหมดหวง” ยงมความจาเปนทจะตองใหผปวยและ/หรอญาตรวมตดสนใจใน

การรกษา มฉะนน เมอผปวยทรดลง ๆ จะเกดปญหายงยากตามมาเปนลกโซได

(๒.๘) ชวยเหลอและดแลรกษา ถาผปวยและ/หรอญาตเกดปฏกรยารนแรงหลงไดรบขาว ผให

ขาวควรจะปลอบประโลม ใหขวญ ใหกาลงใจ และอาจใหยาดม ยาลม และ/หรอยาอนๆ เพอบรรเทาอาการ

ของผปวยและ/หรอญาตลง อยาทอดทงผปวยและ/หรอญาต

ถาผปวยและ/หรอญาตเกดอาการสบสน จบตนชนปลายไมถก ไมรจะดาเนนการอยางไรตอไป ควร

จะอธบายแนะนาแนวทางทดทสดสาหรบผปวยและ/หรอญาต แตไมบงคบขเขนใหผปวยและ/หรอญาตตอง

ทาตามคาแนะนาของตน

ถาผปวยและ/หรอญาตขอรองใหชวยทาสงใด ควรจะชวยเหลอทาใหเทาทจะสามารถทาได อยาได

บอกปดหรอคดวา “ธระไมใช” เพราะในยามทกขรอน การรบไวกอนเพอหาทางแนะนาหรอแกไขตอไปจะ

ชวยผอนคลายความกงวล และความวาวนใจลง เมอผปวยและ/หรอญาตมสภาพทางจตใจดขนแลว จง

อธบายใหผปวยและ/หรอญาตทราบถงวธทจะจดการกบสงตางๆ ทไดขอรองไว แตผทไดรบปากไวไม

สามารถจะชวยเหลอได เปนตน

จาก สทธทจะอยหรอตาย และการดแลผปวยทหมดหวง วารสารหมอชาวบาน หนา ๗๓ – ๘๒

- 70 -

คาขอรองจากผใกลตาย * Christine Langaker เขยน

พระชยยศ ยโสธโร แปล

ฉนอยากบอกเลาความนกคดและความรสกกลวของฉน ฉนกาลงผานพนกบการเปลยนแปลงหลาย

อยาง ฉนรสกวาอนาคตของฉนมนไมมแลว สงทอยขางหนา คอ อนาคตทฉนมกจะรสกกลวบอยๆ แตละวน

ความกลวของฉนจดประกายความรสกตางๆ มากมาย ในบางวนฉนแทบทนอยกบความรสกนนไมไดจน

แทบอยากใหตนเองเชอวามนไมมอะไรเกดขน มนอาจใชเวลาเปนวน หรอเปนสปดาหกไดทฉนมกรสกเศรา

หงดหงดและอดอด หากคณรบฟงและยอมรบฉนไดโดยไมพยายามใหฉนเปลยนแปลงอารมณความรสก

ฉนกคงผานพนมนไปได และผอนคลายตนเองไดในทสด และบางทฉนกอาจจะรวมหวเราะกบคณไดอก

จนถงตอนน คณอาจจะคาดหวงใหฉนเขมแขงและควบคมอารมณได ฉนกลววาถาใหฉนซอสตย

กบตนเองจรงๆ ในเรองน คณคงหมดหวงในตวฉน เพราะวาสงทฉนกาลงเผชญอยนมนเปนความเครยดท

รนแรงเหลอเกน อปนสยทฉนแสดงออกคงเปนดานทเลวรายมากทสด เปนสงทยาแยมากซงกคงระเบดอย

เรอยๆ เมอมนเกดขน ฉนอยากขออนญาต “หลบซอนตว” เพอจะกลบมาปกตไดอก คณไมตองกงวล

คณรหรอไมวา ฉนกลวทจะแสดงความรสกนกคดทแทจรงออกมา มนจะเปนอยางไรบางนะถาหาก

ทกคนทฉนรกและใหความหมาย พวกเขาพากนหลบหนและทอดทงฉนไวคนเดยว ? อยางไรกด ทงหมดน

คณคงไมเชอวาสงเลวรายเชนน มนจะเกดขนจรง นกคอ สาเหตทฉนอยากขอใหคณใหความมนใจวาคณ

เขาใจความทกขทรมานของฉน และคณจะอยเคยงขางฉนในชวงขณะทฉนกาลงตาย ฉนตองการทจะรวา

คณจะรบฟงฉน ใหเกยรตและยอมรบในตวฉน ไมถอสากบอารมณความรสกใดทมกจะเกดขนกบฉนในแต

ละวน

ถงตรงน สงสาคญมากทสด คอ ฉนอยากขอใหคณมองเหนฉนเปนมนษยคนหนง ไมใชเชอโรค

ไมใชโศกนาฏกรรม ไมใชเศษแกวทแตกราว โปรดอยามองดฉนดวยความสงสาร แตขอใหคณมองฉนดวย

ความรก ความกรณา แมขณะทฉนกาลงเผชญหนาความตาย ฉนกยงมชวตอย ฉนตองการขอใหทกคน

ปฏบตตอฉนเปนปกตเหมอนเดม และนบรวมฉนใหมาอยในแวดวงชวตของพวกเขาดวย ไมตองกงวลวา

พวกคณจะไมพรอมรบฉนไดทงหมด บอกฉนได ฉนยอมรบไดหากวาฉนอาจทาอะไรใหคณรสกลาบาก หรอ

ทาใหคณรสกกลว เศราหรอเสยใจ

เหนออนใด ฉนตองการใหคณจรงใจตอฉนดวย สาหรบพวกเราแลวตอนนไมมเวลาเลนละครกน

แลว ไมมเวลาทจะหลบซอนซงกนและกน ฉนรกทจะรวาไมใชฉนคนเดยวทรสกออนแอและหวาดกลว เวลา

ทคณมาเยยมเพอแสดงความเขมแขงและใหกาลงใจ ฉนมกรสกวาฉนตองซอนตวตนทแทจรงเอาไว เวลาท

พวกเราคยกนแตเรองสพเพเหระ ฉนรสกเปลาเปลยว กรณาเถอะ ไดโปรดเปดใจและยอมใหฉนเปนตวของ

ตวเอง ขอใหพยายามใสใจดวยวาเกดอะไรขนกบฉน สงทชวยเยยวยาฉนไดกคอ การมใครสกคนทรวม

- 71 -

แบงปนนาตา และการรองไหกบฉนได อยาลม พวกเราจะตองกลาวคาอาลาระหวางกนเรวๆ น ในวนหนง

หากวาพวกเราเคยมเรองราว ความเปนมารวมกนมากอน คณคงคดวามนคงไมงายทพวกเราจะมา

เรมสบสาวเรองหมองใจทผานมา สงทเกดขนตอนนไมไดหมายความวาฉนไมตองการรอฟนเรองราวหมอง

ใจนนๆ ฉนตองการทเดยว ถาพวกเราจกสามารถยอมรบเรองราวความยงยาก ขดของทผานมาระหวางพวก

เราได เพอใหอภยซงกนและกนและปลอยวางเสย ถาพวกเราคยเรองเหลานไมได และเลอกทจะซอนมน

เอาไว แตละครงทคณมาเยยมเราทงคกจะรสกเหมอนถกบบเคนจากสงทคางคาใจอย เชอเถอะวา ฉนรตวด

ถงความผดพลาดทผานมาของฉน และฉนรสกเสยใจกบสงใดกตามทไดทารายคณมากอน ไดโปรดให

โอกาสฉน บอกเลาเรองราวเหลาน ใหฉนไดกลาวคาขอโทษ เพอทเราทงคจะไดมองดกนและกนดวย

ความรสกแชมชน และมความสขดวยกนไดกบเวลาทเหลออย

ถงขณะนฉนตองพงพาคณมากกวาทผานมา เวลาทเรานดหมายกนแลวคณมาสาย หรอไมมาเลย

คณคงไมรตวกระมงวาคณไดทงใหฉนรสกหดห การคดวาฉนจะมเพอนสกคนมาเยยมเยยนในวนหนง มน

สรางความแตกตางใหฉนมากทเดยวกบการอดทนอยกบความรสกเจบปวดหรอความรสกหดห แตละชว

ขณะทฉนไดอยกบเพอนทรกและยอมรบฉนไดจรงๆ มนเหมอนแสงสวางแหงความอบอนทฉายสาดเขามา

ใหกบชวตทกาลงทกขทรมาน เปลาเปลยวและตนกลว

เมอคณเขามาในหอง คณสบตาฉนดวยไดไหม ? ฉนปรารถนาใหคณใชเวลามองเขามาในดวงตา

และมองเหนความรสกของฉนจรงๆ ฉนโหยหาออมกอดของเพอน หรออยางนอยขอใหจบไหล สมผสมอหรอ

ลบไลใบหนาของฉนบาง ไดโปรดอยาเกบรงความรก ความปรารถนาดของคณเอาไว ในโรงพยาบาลนนฉน

มกจะรสกเหมอนเปนวตถ เปนเชอโรคมากกวามนษย ไดโปรดหยบยนความเปนมนษย ความโอบออมอาร

เพอบรรเทาความทกขของฉนดวย เพราะวาภาพภายนอก ฉนอาจดเหมอน..เยนชา เกบตว แจมใส ฉนเฉยว

หรอดจตใจไมปกต แตภายในขงฉนนนฉนกาลงทกขทรมาน วาเหว และ กลว

กระนนแมชวงเวลานจะยากลาบากในชวตของฉน ความวตกกงวลเรองใหญกคอ สภาพของตวฉน

นนกาลงสรางความยงยากกบคนทฉนรกอยางไรบาง พวกเขาคงรสกเหมอนสญเสย เหนอยยากและโดด

เดยวกบการเปลยนแปลงใดๆ ทพวกเขากาลงพบปะอย รวมถงความรบผดชอบทงหมดทพวกเขาตองแบก

รบ อนาคตของพวกเขาจะเปนอยางไร พวกเขาจะจดการกบมนอยางไรบางหลงจากฉนจากโลกนไปแลว ฉน

รสกกลวทฉนไดทอดทงใหพวกเขาโดดเดยวอยเพยงลาพง ในบางวนเมอพวกเขามาเยยมเยยนดวยอารมณ

และความตองการแตกตางกนไป ฉนกรสกออนแอเกนกวาทจะรบมอกบมนไดทงหมด ฉนแทบไมสามารถ

รบฟงทกคนและกบทกภาระทเขามา ฉนจะรสกคอยยงชวขนมากหากมใครชวยเหลอใหครอบครวทใกลชด

ของฉนไดพบกบผใหคาปรกษา รบฟงความตองการ ความทกขของพวกเขา และบางทกอาจจะชวยเหลอ

แนะนาแนวทางปฏบตกบพวกเขาได

การกลาวคาอาลาระหวางเราสองคนเปนเรองสาหสมาก แตถาเราไมทาเชนนนและถาคณยง

เหนยวรงความตายของฉนในเวลาทฉนตองเดนทางสความตายแลว มนกจะเปนเรองทแสนสาหสสาหรบฉน

- 72 -

ทจะตองลาจากไป ฉนอยากทจะอยใหนานกวานแมวาฉนจะสอกตอไปไมไหวแลว ไดโปรดอยาขวางทางฉน

เลย หรอกระตนใหฉนสตอไปในเมอความเขมแขงของฉนมนโบยบนไปแลว ตอนนสงทฉนตองการมากกวา

คาอวยพรของคณ กคอ การยอมรบของคณถงสงทกาลงเกดขนกบฉน บอกฉนเถอะวา ทกสงจะเรยบรอยแม

เมอฉนจากไปแลว แมในยามทฉนไรสต ไมรสกตวแลว หรออยในความเจบปวด โปรดบอกฉนดวยวาคณ

ยนยอมใหฉนลาจากไปดวยความปรารถนาดอนอบอนและดวยความกลาหาญเทาทมอยในตวคณ

สงหนงทฉนกลวมากและอยลกภายในทสด คอ การทสภาพของฉนตองกลายมาเปนเดกทารก

ชวยเหลอตนเองไมได สอสารไมรเรอง ฉนกลววาคณจะหลงลมวาฉนเปนใครและทากบฉนอยางไรเกยรต

แมแตการคดวาคนอนตองมาดแลในเรองความจาเปนพนฐานทสดของฉนกทาใหฉนรสกอาย ทกขณะทเขา

ไปใกลความตายมนทาใหฉนรตวมากขนเรอยๆ วาฉนตองพงพาคนอนอยางแทจรงเสยแลว ไดโปรดเขาใจ

ดวยเวลาทฉนตอตานการเปลยนแปลงทมากขน ซงกคอการตอตานการสญเสยทเรมมากขนนนเอง โปรด

ชวยเหลอใหฉนไดดแลตวเองบางดวย ดวยวธนมนจะงายขนสาหรบฉนทจะทนรบกบการเปลยนแปลงท

ใหญกวาซงจะมาถงในทสด ขอใหบอกเลากบฉนตรงๆดวย มากกวาการพดคยขามหวฉน หรอทาราวกบวา

ไมมตวฉนอยในหอง คนหาดวยวาในชวงทฉนกาลงจะตายและฉนยงมสตพดคยได ฉนตองการความ

ชวยเหลอทางการแพทยอยางไร ไดโปรดซอสตยและเคารพความตองการของฉนดวย ใหความมนใจวา

ความตองการนนจะถกจดจาและสอสารใหคนอนทราบ

เวลาททกคนปฏบตตอฉนราวกบพวกเขารวาอะไรคอสงทดทสดสาหรบฉน ฉนรสกโกรธมาก ฉน

เปนคนปวยไมใชหรอ นไมใชชวตของฉน ไมใชรางกายของฉนหรอ ? ฉนไมมสทธทจะรวาจะเกดอะไรขน

อยางนนหรอ ? ไมมสทธรวาฉนกาลงเปนหรอตายอยางนนหรอ ? ฉนตองการรวาสภาพของฉนเปนอยางไร ?

ดวยการคาดคะเนอยางดทสดของหมอ สงทฉนตองการรมากทสด คอ ฉนมเวลาเหลออยแคไหน หากคณ

ทาใจใหรสกกลาหาญไดทจะบอกถงสงทกาลงเปนไป ฉนกจะตดสนใจไดวาการรกษาพยาบาลแบบไหนท

ฉนตองการ สงนกคอ ฉนสามารถตดสนใจเกยวกบชวตของฉนเอง ถาพวกเราตางเลกหลบซอนความจรง

เกยวกบความตายของฉนทใกลเขามา ฉนกจะสามารถทจะสรปเรองราวความเปนไปในชวตของฉน

เตรยมพรอมครอบครวของฉนใหดาเนนชวตตอไปโดยทไมมฉนอกตอไป

คณรไดวาความเจบปวดนน บางครงฉนแทบทานทนไมได บางวนความเจบปวดนนมนเพยงแค

เหมอนการปวดฟน มนทาใหฉนรสกหงดหงด เครยด โปรดใหอภยฉนดวยถาฉนอารมณไมด คณไมรหรอก

วามนเปนอยางไรในการทตองอยกบความเจบปวดทตอเนองและความไมสบายแบบน สงทหนกหนามากก

คอ ไมมใครเชอวาฉนตองแบกความเจบ ความปวดมากแคไหน มนแทบทาใหฉนเปนบา ฉนตองการใหคน

อนเชอวาฉนเจบปวดจรงๆ และฉนกตองการใหความเจบปวดนนบรรเทาลง แตไดโปรดอยาทาใหฉนไม

รสกตว ฉนขอเลอกทจะรบรตอความรสกปวดเจบทมอยบางโดยทฉนยงมสตสมปชญญะอย เพอสามารถ

ชนชมตอชวตและครอบครวของฉน และเพอทฉนจะสามารถเตรยมพรอมดานจตวญญาณ ขณะทฉนมเวลา

๒-๓ สปดาหทเหลอในโลกน

- 73 -

สงหนงทสาคญมากทสดทคณจะสามารถชวยฉนในทางปฏบตไดกคอ การทาในสงทสนบสนน

ความตองการของฉน ในชวงทฉนเจบปวยและออนแอเชนน ฉนอาจจะสญเสยความสามารถทจะบอกกลาว

สงทฉนตองการและจาเปน บางทกฎเกณฑในโรงพยาบาลอาจจะพอยดหยนเพอเออเฟอตอวถชวตแบบของ

ฉน ตอครอบครวและตอความจาเปนสวนตวของฉน สาหรบผเปนทรกของฉนพวกเขาอาจจะตองการการ

รบรองหรอการสนบสนนทจะหยดพกจากหนาทการดแลคนเจบปวย เมอพวกเขารศกเครยดหรอหมกมน

อารมณมากเกนไป และสงทจรงจงมาก คอ ชวยฉนในการวางแผนลวงหนาถงสงใดกตามทจาเปนตอง

จดการ เตรยมพรอมกอน เพอใหสามารถเตรยมพรอมบรรยากาศอนสงบไดในชวงเวลาแหงการตาย

เมอการนกคดของฉนเรมไมปะตดปะตอ จะเกดอะไรขน คณยงจะมาเยยมเยยนฉนอยหรอเปลา ฉน

หวงวาคณคงจะไมเลกราทจะพดคยกบฉนเมอฉนเรมเพอ พดไมเปนคา เปนประโยคแลว หรอเมอฉนพด

ไมไดอกตอไป อยาลมวาภายใตสงทดสบสน สงทดไรความรสกตว ฉนยงอยตรงนน ฉนยงไดยนคณอย ฉน

ยงรสกไดถงความแนนแฟน สมพนธภาพระหวางเรา ฉนอาจกาลงรสกโดดเดยว หวาดกลว กระนนฉนก

ตองการความรกและความมนใจจากคณเสมอ เพอทจะชวยเหลอฉน ฉนหวงวาคณจะเรยนรไดถงความสข

สงบทอยลกภายในและการยอมรบ ดงนนคณจะรสกไดวาฉนกาลงรสกอยางไร ตองการอะไรและรถงการ

ตอบสนองทเหมาะสม

เมอรางกายและจตใจของฉนเรมไมสมพนธกน ระลกดวยวาภายในของฉนนน ฉนยงเปนคนเดมท

เคยมชวตในระดบสงทสดมากอน ดงนนฉนจงมคณคาอยตลอดเวลาทจะไดรบความกรณาและความเคารพ

ไมสาคญวาฉนอาจดเหมอนลาลบจากไปไกลแลว ฉนกเชอมนวาความรกและความปรารถนาดทรสกไดจาก

หวใจของคณไดผานเขามาและใหความมนคงอยางลกซงกบตวฉน โปรดอยาสนหวงในตวฉนแมสงตางๆ ด

เลวรายลง นคอโอกาสสดทายในการเยยวยาแกไขความสมพนธของพวกเราทจะหยบยนใหของขวญอนเปน

ความรก การใหอภยและปญญาซงกนและกน

การอยโรงพยาบาลทาใหฉนรสกเครงเครยดได มนยากทจะยตวถชวตทฉนเคยชน ความชานาญ

ของฉนทเคยสรางความรนรมยใหเพอนพอง กจกรรมทฉนเคยชอบ หรอแมแตแบบแผนเวลาตน เวลานอน

ของฉน มนยากทตองสญเสยความเปนสวนตวไป ในโรงพยาบาลฉนรสกเปราะบางและไรการปกปอง ฉน

คดถงอาหารทบาน งานรนเรงในบานและดนตรทฉนชนชอบ แตในสภาพแวดลอมทดเปดเผย เปนท

สาธารณะและถกควบคม มนยากมากทจะหาพนทวางสาหรบการแบงปนความผกพนใกลชด ความรสก

โศกเศราโดยไมตองถกแทรกหรอขดจงหวะ เมอฉนกลายเปนคนไขในโรงพยาบาล ฉนโหยหาถงการไดเชอม

สมพนธกบโลกภายนอก ธรรมชาต การแปรเปลยนของฤดกาล อากาศและสายลม ฉนตองถกตดโอกาส ถก

ตดรอนจากทกสงทฉนรกและเฝาทนถนอมแมขณะทฉนยงมชวตอย อยางนนหรอ

ฉนขอเลอกตายทบาน ถาคณตดตอกบสถานพยาบาลผปวยระยะสดทายได พวกเขาคงบอกคณได

ถงวธการดแลรกษาพยาบาลฉนทบานไดนานเทาทคณจะสามารถรบมอได การไดอยบานมนทาใหชวงเวลา

แหงการตายเปนสงทสามารถทนรบได ฉนเขาใจดวาคณตองมความรบผดชอบตอการงาน ตอการเลยงด

- 74 -

ครอบครว ซงคณอาจตองผลกไสฉนใหไปอยโรงพยาบาล แตไดโปรดกรณา อยาไดทอดทงฉนไวทนน ขอให

ชวยทาสภาพแวดลอมในโรงพยาบาลใหเหมอนบานดวย ขอใหพยายามใชเวลาชวงกลางคนซงอาจพอทา

ได และหากฉนตองอยโรงพยาบาลกระทงชวงเวลาสดทาย ฉนยนดมากถาคณสามารถพาฉนซงมเวลาเหลอ

ไมกวนในโลกนไดกลบไปตายทบาน พยาบาลทสถานพยาบาลระยะสดทายจะชวยคณในเรองนได ซงนนจะ

เปนสงทวเศษมากในการไดอยในความดแลเอาใจใสในบรรยากาศทฉนคนเคย พรอมดวยครอบครวและ

เพอนพอง ในความสงบททกคนชวยกนดวยการนงสมาธ สวดมนตหรอพดคยกบฉน สงเหลานชวยบรรเทา

ความกลวและความเปลาเปลยวของฉนได

ฉนตองการความชวยเหลอทจะตรกตรองชวตดวย เพอทฉนจะทาความเขาใจมนได ความหมาย

ของชวตทฉนมคอ อะไร ฉนไดบรรลอะไรมาบางแลว ฉนไดเปลยนแปลงและเตบโตอยางไร ฉนอยากรดวย

วาคณจะไมตดสนฉน ซงทาใหฉนเผชญหนาและทบทวนชวตกบคณไดอยางซอสตย สนบสนนใหฉนยอมรบ

ในความเศราเสยใจ ซงนนทาใหฉนสามารถแกตวกบใครกตามทฉนเคยละเลยหรอทารายมากอน เพอขอให

พวกเขาใหอภย ในบางโอกาสเมอฉนมองยอนกลบไปชวตฉนดเตมไปดวยความผดพลาด ความเหนแกตว

ไปหมด ไมมใครชอบ แตกขอใหชวยฉนไดยาเตอนในสงทฉนไดทาสาเรจมาแลว ในคณความดทฉนไดเคย

ทา เพอทวาฉนจะไดรดวยวา บางสงบางอยาง ฉนไดทาคณประโยชนใหกบชวตของคณดวย

ไดโปรดดวยวาคณไมจาเปนตองมคาตอบทกคาตอบหรอมคาพดสวยหรเพอคอยปลอบโยนความ

กลวของฉน คณอาจมาอยขางๆ ตวฉนดวยความรสกหวาดหวนกได ไมรจะพดอะไร คณไมตองเสแสรงใหด

เขมแขง สงแรกทฉนตองการจากคณ คอ ความเปนมนษยจรงๆ ทจะหยบยนทางจตวญญาณใหกบฉน

ความกลาหาญของคณทจะชวยแบงปนความไมมนคง ความกลวและความโศกเศราอยางแทจรงรวมกนกบ

ฉน สาหรบชวงเวลาแหงการสญเสยทพวกเราตองเผชญหนา รวมกนผานพนความรสกอนแสนยากนรวมกน

รวมกนสรางสานสมพนธอนลกซง ความเชอถอตอกน ฉนจะรสกปลอดภยมากพอทจะเรมปลอยวาง และ

สามารถเผชญหนากบความตายของฉนดวยความรสกของจตใจทสขสงบ ไมหวาดหวนและเปดกวาง

หลงจากทคณรบฟงคาพดตอความเจบปวด คาตดพอของฉน ยาเตอนฉนดวยวาฉนไมไดเปนแค

ความเจบปวดและความโศกเศรา ความกลวหรอความโกรธเทานน ฉนเปนอะไรมากกวานน ชวยใหฉนไดทา

ความเขาใจกบความทกขทรมานใดๆ กตามทฉนกาลงผานพนไปนน วาคอ กระบวนการทางธรรมชาต มน

เปนสวนหนงของความเปนมนษย ยาเตอนฉนถงความรสกอนเจบปวด สภาพทางกายภาพ ไมวามนจะด

หนกหนา และเกดขนจรงๆ มนกจะผานพนไปในทสด

หากฉนดเหมอนวากาลงหลงตกอยในความทกขทรมานของตนเอง ชวยฉนใหราลกดวยวายงมสงด

งามทฉนทาได คอ การแผความรก ความเมตตาของฉนใหคนอนๆ บอกฉนถงวธการทชวตของฉนไดสมผส

กบชวตคณ ไมวาดวยวธใดกตามทคณสามารถเขามาในชวตจตใจฉนได ขอใหคณไดชวยฉนสมผสกบความ

ดงามทมอยภายใน ซงเปนสาระสาคญทสดในชวตฉน

ในชวงเวลาแหงการตายของฉนมนจะมความหมายอยางไรบาง เมอฉนนอนเหยยดยาว ออนแอ

- 75 -

ชวยเหลอตนเองไมได ฉนมกโนมเอยงทจะเชอวา สงทเหลออยในชวตของฉนมนไรความหมาย ทกคนตอง

คอยชวยเหลอทาทกสงทกอยางใหฉน มนยากสาหรบฉนทจะไมรสกวาฉนไมหลงเหลอคณประโยชนใดๆ ท

จะแบงปนให แตถาคณถามเรองน คณอาจจะพบวาฉนมบางสงทหยบยนใหคณได กคอ ความตระหนกรตอ

ชวต ตอความตายทฉนกาลงจะไดมนมาในเรวๆ น คณจะอนญาตใหฉนมอบของขวญชนสดทายทฉนม

ใหกบคณหรอเปลา ?

ความนกคดตอความตายมกคกคามฉนเสมอ เวลาเดยวกนฉนกรสกสขสงบอยางประหลาด แมกระ

ทงรสกกระตอรอรนตอการผจญภยทอยขางหนา แมวามนจะเปนการเดนทางทฉนไมไดตระเตรยมมากอนก

ตาม แมวาคณจะพยายามใหความเชอและคาตอบของคณเองทมตอเรองความตายใหกบฉน มนกไมชวย

อะไรหรอก ฉนอยากขอใหคณชวยฉนคนหาปรชญาชวตของฉนเองมากกวา รวมถงความเชอมน ความด

งามทมอยแลวในตวฉน แตถาคณมพนฐานทางวฒนธรรมดานศาสนธรรมอยแลวซงใหความเขมแขงกบคณ

และชวยใหคณผานพนความทกขของตวคณเองได บางทคณอาจจะสามารถพบวธทจะเปดประตหนาตาง

แหงความหวงใหกบฉนได บางททงหมดทคณจาเปนตองทาคอ การบอกเลาใหฉนฟงถงเรองราวของคณ

โดยไมตองสอดแทรกความคาดหวงใดๆ ดวยชวงเวลาทคณไดอทศความรก ความเชอมนของคณ ฉนกจะได

ทาบางสงทลกซงเขามาในชวตแลว

หลงจากฉนตาย จะเกดอะไรขน ? มนสาคญอยางไร ? ขอใหชวยฉนคนหาภาพลกษณของความ

ตายทใหความสขใจมากกวาความนาตนกลว เพอใหฉนเชอมนถงสงทอยขางหนา คอ สคต สงทฉนไม

ตองการคอ ความรสกทวาฉนตอง “ยต” และตายไป บางทคณอาจชวยฉนใหพบวธทจะเผชญความตาย

ดวยทาททเปนกศล เรยกหาสงดทสดในญาณปญญาและความเมตตาพนฐานทมอยภายในตวฉน บางทเรา

เปรยบเทยบไดกบเดกทหลงทาง มนเหมอนวาฉนไดวายเวยนหางไกลจากบานและความจรงแทของฉนเอง

การตายอาจเปนเหมอนขนตอนทชวยฉนคนพบทางกลบบาน ดงนนฉนกสามารถทจะสขสงบกบภายใน กบ

ความจรงแทภายในจตใจ

บางทคณอาจเรยนรถงการฝกฝนทางดานจตวญญาณ ทงการสวดภาวนาหรอการนงสมาธ การ

อานหนงสอธรรมะหรอดนตรทใหความดลใจ ความสงบทางจตใจ นงอยใกลๆ กบฉนและรวมภาวนาไปกบ

ฉน ทกครงทมโอกาสมาเยยมเยยนฉน คนหาหนทางการฝกปฏบตทางจตใจทจะเตมเตมหวใจฉนดวยความ

เชอมน ความจงรกภกดและความเมตตาทชวยฉนตระเตรยมสาหรบความตายได ฉนรสกซาบซงมากหาก

คณสามารถเออเฟอสงตางๆ ทจาเปนรวมกนกบเจาหนาททางโรงพยาบาลหรอครอบครวฉน เพอให

บรรยากาศเวลาทฉนกาลงตายเปนไปดวยความรก ความสงบและความเปนไปเพอการฝกฝนทางจต

วญญาณ

และไดโปรดอยารสกไมสบายใจหรอวตกกงวลหากฉนตายโดยทคณไมไดอยเคยงขางฉน การทคณ

อยดวยอาจชวยใหฉนเปนสข สงบ แตมนกอาจจะทาใหฉนรสกยากลาบากทตองจากไปกได กรณาบอกและ

ทาสงใดกตามทคณตองการทาแตเนนๆ และเพอคณจะไดไมตองเศราเสยใจหากฉนลาจากไปโดยไม

- 76 -

คาดหมาย และเมอคณรวาฉนไดตายจากไปแลว ขอใหคณปลอยวางความรสกผดใดๆ

ระลกเสมอวา ฉนรสกซาบซงเพยงใดในสงทคณไดทามา และสงทฉนตองการมากทสดขณะนคอ

ความกรณา ความจรงใจ และการสวดภาวนาจากหวใจของคณ ดวยความปรารถนาดทมตอฉน และปลอย

วางใหฉน…จากไป

* แปลจาก “The need of the Dying” จากหนงสอ Facing Death & Finding Hope : A guide to the emotional &

Spiritual care of the dying

- 77 -

บทพจารณาความตาย “ตายกอนตาย” ขอใหนอมใจสงบ ดวยการตามลมหายใจเขาและออก

……………..ระฆง ๑ ครง……………..

ใหเรานกภาพดอกไมทงดงามเบงบาน นกตอไปอกวาดอกไมดอกนนคอยๆ โดยกลบรวงลงทละกลบ สวน

ทยงอยกเหยวแหง สทเคยสวยกคอยๆ หมองคลา นกภาพจนกระทงเหนดอกไมเฉาลงในทสด

นกถงทวทศนอนงดงามยามอรณรง ดวงอาทตยเพงพนขอบฟา นกถงสถานทเดยวกนนนในยามบาย แดดรอนแรง อาทตยอยกลางฟา วนเวลาเคลอนคลอยไปเรอยๆ จนตกเยน อาทตยคลอยตาลงเปนลาดบ จนลบขอบฟา เหลอแตความมดมด

นอมภาพเหลานเขามาใสตวเรา วาชวตของเรากเหมอนกบดอกไมทสกวนหนงกตองรวงโรยเหยวเฉา เชนเดยวกบอาทตยทลบขอบฟา ไมนานเรากตองลาจากโลกนไป

……………..ระฆง ๑ ครง……………..

สกวนหนงเราตองจากโลกนไป ไมมใครรวาวนนนจะมาถงเมอไหร อาจจะเปนปหนา เดอนหนา หรอพรงนกได

ขอใหทกคนนกในใจวา วนนเปนสดทายทเราจะอยในโลกน ไมมพรงนสาหรบเราอกตอไป เพราะเมอถงวนพรงนรางกายเราจะแนนง ไมไหวตง ไรความรสกใดๆ ไรแมกระทงลมหายใจเขาออก

ใหนกไวในใจวา อกไมกชวโมงขางหนา ทกชวตและทกผคนทเราคนเคย ทเราเคยพบปะ ทเราเคยหยอกเยาแยมยม คนเหลานเราจะไมมโอกาสไดพบอกตอไป ไมเวนแมแตคนเดยว

นกถงใบหนาของพอแม ลกหลาน ญาตพนองทเคยพบเหนทกวทกวน เรากาลงจะจากเขาไปในอกไมก

ชวโมงขางหนา นกถงใบหนาของคครองคนรก วนเวลาทจะตองจากเขา ใกลมาทกขณะแลว นกถงมตรสหายทเราคนเคย อกไมนานเราจะไมมวนไดพบเขาอกแลว

……………..ระฆง ๑ ครง……………..

นกถงภาพเหตการณเมอเชา เราไดพบเจอใครบาง ไดทาอะไรบาง นกถงชวงเวลาบนโตะอาหารเมอเชาน นกถงชวงเวลาทสงลกไปโรงเรยน นกถงเพอนฝงทพบเจอในหองประชม

“พอคะ แมขา หนรกพอกบแมนะคะ ตอไปน หนคงไมมโอกาสไดดแลพอกบแมอกแลว ลกจา คนดของพอ ดวงใจของแม เปนเดกดนะลก พอแมคงไปรบลกทโรงเรยนไมไดอกแลว”

นกถงทรพยสมบต สงของทเราหามาดวยความเหนอยยาก บาน รถยนต เครองประดบ เงนทอง ของหวงของรกทงหลาย เรากาลงจะสญสนทกสงทกอยางไป

นกถงงานการทงหลายทเรารกและทมเทมาตลอด ไมวาจะมคาปานใด เราจะไมมโอกาสไดทาอกตอไป งานทงหลายทคงคางไมแลวจบ เราจะไมมวนไดสะสางอกแลว

……………..ระฆง ๑ ครง…เวน ½ นาท……………..

- 78 -

อกไมนาน โลกทเราคนเคยมาตลอดชวตจะหายวบไปอยางสนเชง ไมเหลอแมแตนอย ทสาคญกคอ ชวตของเราทงชวต กาลงจะสญสนไปในอกไมกชวโมง

……………..ระฆง ๑ ครง…เวน ½ นาท………………

ทนลองกลบมาสารวจดความรสกของเราในขณะน ความรสกในขณะนเปนอยางไร ? เรารสกกลวหรอไม ? ลองพจารณาความกลวด คอยๆ สมผสรบรความกลวนน ความกลวอยทตรงไหน ? เรากลวอะไร ? ลองนอมรบความกลว ลองสงเกตความรสกในใจเราใหถวนทว มความกงวลหนกใจเกดขนหรอไม ? อะไรทเรารสกตดใจลาบากทสด พอแม ? คนรก ? มตรสหาย ? ทรพยสมบต ? หรองานการ ?

……………..ระฆง ๑ ครง……………

ขอใหเราตงสตและพจารณาในใจวาทรพยสมบตทเรามนน มนเปนของเราจรงหรอ ? เราเอามนไปดวยไดหรอไม สงเหลานเพยงแตมาอยในความดแลรกษาของเรา ชวครงชวคราวเทานน บดนถงเวลาทเราจะมอบใหคนอนดแล และใชประโยชนตอไป สวนงานการทงปวง เรากไดทามามากแลว บดนไดเวลาเลกงานแลว ถงเวลาทเราจะตองวางมอ และใหคนอนรบไปทาตอไป เราไดฝากงานไวกบโลกมามากพอแลว งานทงหลายไดกลายเปนของโลกไปแลว ไมใชของเรา ไมใชเรองทเราตองหวงกงวลอกตอไป พอแม ลกหลาน ญาตพนอง และคนรกทงหลาย เรามบญวาสนามาอยกบเขาไดนานพอสมควรแลว หนาททสมควรทา เรากไดทามามากพอแลว บดนไดเวลาทเราจะตองลาจากไป ขอใหมนใจวาเขาจะอยตอไปไดโดยไมมเรา เราเคยลาจากเขาเหลานมากอนแลว ครงนเราเพยงแตลาจากไปนานกวาครงกอนๆ เทานน

……………..ระฆง ๑ ครง……………

อกไมนานเรากจะละรางนไป รางกายนไมใชของเรา เราเพยงแตหยบยมมาจากธรรมชาต รางนเราไดมาเปลาๆ จากพอแม บดนถงเวลาทจะคนใหแกธรรมชาตไป ไดเวลาแลวทรางนจะคนสดน นา ลม ไฟ ในธรรมชาต บดนถงเวลาทจะปลดเปลองสงหมกหมมจต ความรสกผดตดคางใจ ความเศราเสยใจทไดกระทาผดตอผอน อยาปลอยใหความรสกเหลาน กดถวงหนวงทบใจอกเลย ยงไมสายเกนไปทจะขออภย ณ บดน ขออภยตอทกคนทเราไดเคยลวงเกน หมางเมน และเบยดเบยน ขอเราทงหลายอยาไดมเวรตอกนอกเลย

……………..ระฆง ๑ ครง……………

หากเรามความคบแคนใจ รสกไมดตอใครบางคน อยาปลอยใหอกศลจตนกดกนใจเราอกเลย ขอจงใหอภยเขาเหลานน อโหสทกคนทเคยทาความทกขแกเรา ปลดเปลองใจเราใหเปนอสระ จากความเคยดแคนชงชง ขอใหเราทงหลายจงเปนสขๆ เถด ทายทสดน ใหละวางทกอยางทเคยถอเปนของเรา ละวางแมกระทงตวตน หรอความรสกวาตวฉน แทจรงแลว ไมมอะไรทเปนของเราเลยแมแตนอย แมกระทงตวตนทนกวาเปนของเรา กมใชของเราจรงๆ ใหละวางความยดถอในตวตน อยาไปนกหรอคาดหวงวาตวตนจะไปเกดเปนอะไร ใหระลกในใจวา ไมวาจะไปเกดเปนอะไรกเปนทกขทงนน ไมมอะไรทนาเอา นาเปน ไมมอะไรทควรยดมนถอมน ปลอยวางทกสง ไมวาอดตหรออนาคต นอมจตสความสงบ สความวาง สความดบเยน อยางสนเชง

……………..ระฆง ๑ ครง……………

- 79 -