“มลคา” ของธรรมชาต : บทสรปจากงานของ TEEB

สฤณ อาชวานนทกล

http://www.fringer.org/

27 มกราคม 2012

งานนเผยแพรภายใตสญญาอนญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตสญญาอนญาตแบบเดยวกนนเทานน

ความทาทายใหญดานสงแวดลอม

2 ทมา: OCED, Towards Green Growth, 2011.

เราก าลงทะลขดการรองรบของธรรมชาต

3 ทมา: The Biosphere Economy, http://www.volans.com/lab/projects/biosphere-economy/

Planetary Boundaries:

ความเสยหายจากภยธรรมชาต = ตนทน

4

• ป 2011 ภยธรรมชาตทวโลกกอความเสยหาย 380,000 ลานเหรยญสหรฐ สงเปนประวตการณ

• ทศวรรษ 2000-2010 ภยธรรมชาตรนแรงเพมขน 200%+ จากทศวรรษกอนหนา

เราวดความเสยหายและประโยชนชดขน

5

• ธนาคารโลก (2007) ประเมนวาการใชน าใตดนเกนขนาดในจน

กอความเสยหาย 0.3% ของจดพ และมลพษอากาศและน ากอ

ความเสยหาย 5.8% ของจดพ

• Diao and Sarpong (2007) ประเมนวาดนเสอมโทรมจะกอ

ความเสยหาย 5% ของจดพเกษตรกรรมในกานาระหวางป

2006-2015

• The Economics

of Ecosystems

& Biodiversity

(TEEB) (2010)

วธประเมนหลก 6 วธทางเศรษฐศาสตร

6

1. ตนทนหลกเลยง (avoided cost): นเวศบรการชวยให

สงคมไมตองจายคาใชจายทตองจายถาหากไมมบรการเหลาน

(เชน การดดซบของเสยในพนทชมน าท าใหไมตองเสย

คาใชจายในการรกษาพยาบาล)

2. ตนทนทดแทน (replacement cost): นเวศบรการ

บางอยางอาจทดแทนไดโดยระบบของมนษย

3. รายไดจากปจจยการผลต (factor income): นเวศ

บรการชวยเพมรายได (เชน คณภาพน าทะเลดกวาเดมท าให

ชาวประมงจบปลาไดมากขน มรายไดสงขน)

วธประเมนหลก 6 วธทางเศรษฐศาสตร (ตอ)

7

4. คาเดนทาง (travel cost): นเวศบรการบางอยางอาจตอง

เดนทางไปหา ตนทนในการเดนทางอาจสะทอนมลคาของบรการ

สวนหนง (เชน มลคาขนต าของการทองเทยวเชงนเวศ คอคา

เดนทางทนกทองเทยวยนดจาย)

5. ราคาความสบาย (hedonic pricing): ความตองการนเวศ

บรการสวนหนงอาจสะทอนอยในราคาทคนยนดจายส าหรบสนคา

ทเกยวของ (เชน ราคาบานชายฝงแพงกวาบานทไมตดทะเล)

6. การประเมนโดยสมภาษณ (contingent valuation): ตคา

นเวศบรการดวยการสมภาษณผไดรบประโยชน ตงกรณสมมต

เชน คณเตมใจจายเงนเทาไรเพอปรบปรงสงแวดลอม, อยากได

เงนชดเชยเทาไรแลกกบการทรฐไมลงทนฟนฟหรอปรบปรง

สงแวดลอม ฯลฯ

TEEB : ตวอยางมลคาของบรการนเวศ

8 ทมา: TEEB, Mainstreaming the Economics of Nature, 2010.

มลคาของการอนรกษ vs. การถางพนท

10

คนจนพงพาบรการระบบนเวศมากกวา

11

• เกษตรกรรม ประมง และปาไมคดเปนสดสวนคอนขางนอยของจด

พ แตบรการนเวศของธรรมชาตเปนสวนส าคญใน “จดพคนจน”

• เศรษฐกจสเขยวจงจ าเปนตอการลดความจนและความเหลอมล า

ตวอยางประโยชนและตนทนของการอนรกษ

12

ธรกจทพ งพาพนธกรรมธรรมชาต

13

• ความเสยงตอพนธกรรมเหลาน = ความเสยงทางธรกจ

• ความเสยหายทางธรกจทเกดขนจากการสญเสยความ

หลากหลายทางชวภาพ = สวนหนงของ “มลคา”

สงท TEEB เสนอวาเราตองท า

14

1. ปรบปรงดชนทางวทยาศาสตรใหสามารถวด

“ผลกระทบ” และ “ความกาวหนา” ดานสงแวดลอม

ไดอยางเทยงตรงมากขน สามารถสงสญญาณเตอน

เราถง “tipping point” ตางๆ ได

2. ขยายบญชประชาชาตและระบบบญชอนๆ ใหบนทก

มลคาของทนธรรมชาต ตดตามดวามนเพมขนหรอ

ลดลงเวลาลงทนฟนฟ (วด cost-effectiveness)

3. คดคน ขยบขยายวธประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

ทครอบคลมนเวศบรการ โดยเฉพาะทคนจนพงพา

หลก ขนตอน และสถานะความร

15

• วธประเมนทางเศรษฐศาสตรไมควรใชประเมนมลคาของระบบ

นเวศทงระบบ แตใชประเมนมลคา การเปลยนแปลง ทเกดจาก

การเปลยนนโยบาย

• ปจจบนวธประเมนทางวชาการคบหนาไปมากแลว แตยงม

ชองวางบางสาขา เชน มลคาของระบบนเวศในทะเล

• ปจจบนเราประเมนมลคาของนเวศบรการดาน การผลต

(provisioning) ทรพยากร เชน อาหาร เสนใย และน า และดาน

วฒนธรรม เชน การพกผอนหยอนใจ การทองเทยว ไดดกวา

นเวศบรการดาน ก ากบดแล เชน วงจรน าและสภาพภมอากาศ

จากมลคาสเครองมอ

16

1. ใหรางวลการอนรกษดวยเงนอดหนนและกลไกตลาด

เชน Payment for ecosystem services (PES) ระดบทองถน

หรอโลก (REDD+), มาตรฐานผลตภณฑ, วถจดซอจดจางส

เขยว, ฉลากสนคา

2. ปฏรประบบเงนอดหนนทท ารายสงแวดลอม ทวโลก

จายเงนอดหนนในภาคเกษตร ประมง พลงงาน ขนสง และ

อนๆ รวมกนกวา 1 ลานลานเหรยญตอป ประมาณ 1/3 ของ

จ านวนนอดหนนเชอเพลงฟอสซล

3. ฟนฟความเสยหายดวยระบบก ากบดแลและตดปายราคา

เชน กฎหมายก าหนดมาตรฐานดานสงแวดลอม ระบบความรบ

ผดทางกฎหมาย (liability) บนหลก “ใครกอมลพษคนนน

จาย” และหลก “คนทนทงหมด” (full cost recovery)

จากมลคาสเครองมอ (ตอ)

17

4. เพมมลคาใหกบพนทอนรกษ ทวโลกมพนทอนรกษ 13.9%

ของพนทบนดน และ 6.4% ของพนทในทะเล คนกวาพนลาน

คนอาศยพนทเหลานในการด ารงชวต การใชกลไก PES และ

ขยายพนทอนรกษจะชวยด ารงความหลากหลายทางชวภาพ

และขยายนเวศบรการ

5. ลงทนใน “โครงสรางพนฐาน” ของระบบนเวศ สามารถ

สรางโอกาสทคมคาการลงทนเพอบรรลเปาหมายเชงนโยบาย

เชน เพมความยดหยนตอภาวะสภาพภมอากาศเปลยนแปลง

ลดความเสยงจากภยธรรมชาต เพมขดความมนคงทางอาหาร

และน า และบรรเทาความยากจน การลงทนบ ารงและอนรกษ

นนมกจะ “ถกกวา” ความพยายามทจะฟนฟระบบนเวศท

เสยหายหลายเทา

ตวอยาง: PES ในเมกซโก

18

• ตงแตป 2003 เมกซโกใชระบบ payment for ecological services (PES) ส าหรบปาทวประเทศ

• แกกฎหมาย กนปาบางสวนเปนพนทอนรกษ ใหเจาของทดนสมครรบคาตอบแทน แลกกบการดแลพนทปา โดยสญญาวาจะไมใชทดนท าการเกษตร หรอปศสตว

• ระหวางป 2003-2010 มเจาของปา (ปจเจกและชมชน) เปนสมาชกของระบบนกวา 3,000 ราย รวมพนทกวา 2,300 ตารางกโลเมตร รฐจายคาตอบแทนกวา 300 ลานเหรยญสหรฐ

• ระบบนชวยลดอตราการตดไมท าลายปาลงกวา 1,800 ตร.กม. หรอจาก 1.6% เปน 0.6% ลดการปลอยกาซเรอนกระจก 3.2 ลานตน (CO2 equivalent)

ตวอยาง: PES ในจน

19

• หลงน าทวมใหญป 1998 จนเรมระบบ PED ชอ Grains-to-Greens Programme (GTGP) เพอแกปญหาดนเสอม สาเหตส าคญของน าทวมใหญบรเวณรมฝงแมน าแยงซ

และแมน าเหลอง

• หนงในโครงการอนรกษทใหญทสดในโลก รฐใชเงนกวา 70,000 ลานเหรยญสหรฐ

• ชาวนาในภาคตะวนตกของประเทศไดรบเงนอดหนนรายป 450 เหรยญสหรฐตอเฮกเตอร (72 เหรยญสหรฐตอไร) ใหแปลงทดนเกษตรผลผลตต ากลบไปเปนผนปา

• ถงป 2006 ชวยแปลงพนทเกษตรกวา 1.4 ลานไร กลบไปเปนผนปา ชวยยดหนาดน ชะลอการไหลของน า เพมความอดมสมบรณใหกบศนยอนรกษหมแพนดาวลอง

ตวอยาง: นวยอรกและนาโกยา

20

• เทศบาลนวยอรกในอเมรกาจายเจาของทดนในภเขา

Catskills รวม 1.5 พนลานเหรยญสหรฐ ใหปรบปรง

เทคนคการจดการฟารม ก าจดน าเสยทไหลลงแมน าใน

บรเวณ แทนทจะสรางโรงกรองน าราคา 6-8 พนลาน

เหรยญ ไมรวมคาซอมบ ารงปละ 300-500 ลานเหรยญ

• ชาวนวยอรกจายคาน าประปาแพงขน 9% แทนทจะแพง

ขนสองเทา

• ป 2010 เทศบาลนาโกยาในญป นเรมใชระบบ

“ใบอนญาตพฒนาทดน” เปลยนมอได นกพฒนาท

อยากสรางตกสงกวาก าหนดสามารถออฟเซตผลกระทบ

ไดดวยการซอและอนรกษพนทสเขยวทสมเสยง

21

เราตองเปลยน “มมมอง” ใหได

22 ทมา: Club of Rome, Limits to Growth, 1972.

23

“ถาคณเปลยนวธทคณใชตดสนใจ คณกจะเปลยนการตดสนใจของคณ”

- จม แมคนล-

ผเขยนหลก Brundtland Report, 1987

“คณไมมวนเปลยนอะไรกตามดวยการตอกรกบ ความจรงทเปนอย

ถาคณอยากเปลยนอะไรกตาม จงไปสรางโมเดลใหม

ทท าใหโมเดลเดมลาสมย”

- อาร. บคมนสเตอร ฟลเลอร -