the way to nirvana_thai
DESCRIPTION
BuddhismTRANSCRIPT
www.watmarpjan.org
พระธรรมเทศนา
พระอาจารยอนนต อกญจโน
วดมาบจนทร อ.เมอง จ.ระยอง
(สาขาวดหนองปาพงท ๗๓)
ทวน
กระแส
โลก
ส
ธรรม
www.watmarpjan.org
ทวนกระแสโลกสธรรม
ผดำ�เนนก�ร / ผจดพมพ
คณะศษยานศษย วดมาบจนทร
ต. แกลง อ. เมอง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐
โทร. ๐-๓๘๖๑-๗๕๔๖
สงวนลขสทธ
วดมาบจนทร
พมพเผยแผเปนธรรมทาน หามจำาหนาย
ทานใดประสงคจดทำาเปนธรรมบรรณาการ
โปรดตดตอวดมาบจนทร
มชฌม�ปฏปท� ตถ�คเตน อภสมพทธ�
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
ทวนกระแสโลกสธรรม
www.watmarpjan.org
คำาวา พทโธ คอ ผร ผตน ผเบกบาน
เราระลกถงในองคสมเดจพระศาสดาสมมา
สมพทธเจา พระองคเปนผร ผตน ผเบกบาน เปนผรอะไร
เปนผตนจากอะไร เปนผเบกบานอะไร เปนผรความเปนจรง
รความเปนจรงอยางไรละ คอเรองของทกข สมทย นโรธ
และมรรค
ทกขสจ ความเปนจรงเรองของทกข เรากคงไดทราบ
ไดพบ ไดประสบกนอยแลววาทกขนนคออะไรบาง ตงแต
เราเกดขนมา ความไมสบายกาย ความไมสบายใจ ความ
คบแคนใจ ความเกดแกเจบตายนเปนทกข ปรารถนา
สงใดสงหนงไมได กเปนทกข เหมอนเราสวดมนตอยน
“ทกขอรยสจ” ทกขนควรทำาอยางไร พระพทธเจากสอนวา
ทกขนควรจะกำาหนดร วาทกขเปนอยางน แลวกกำาหนดร
ซงพระพทธเจากกำาหนดรไดแลว นพระองครเรองของทกข
สมทย กคอเหตใหเกดความทกข คอทกขนไมได
เกดขนมาเฉยๆ มเหตมปจจย เมอมเหตมปจจย ทกขน
กเกดขน แลวสมทยเปนเหตใหทกขเกด พระพทธเจาก
กำาหนดรแลว วาสมทยเปนอยางน รเหตรปจจยไดหมด
๕
www.watmarpjan.org
ครบทกอยาง นนกเปนสงทควรจะละ พระพทธเจากละ
ไดแลว นกเปนความร พทโธกคอผร กรอยางน
นโรธะ ความดบทกข ความพนทกขได ความท
จางคลายไปของกเลส พระพทธเจานนกทำาใหแจงไดแลว
ควรทำาใหแจง พระองคทำาใหแจงไดแลว นคอความรในใจ
พระพทธเจาของเรา อนนเปนขอทสาม
สวนขอทส เปนเรองของมรรคมองคแปด เปนสงท
ควรจะปฏบต พระพทธเจากปฏบตไดแลว เรยกวาเปน
มรรคสจ มความร พทโธ ผร กรในอรยสจทงส แลวผตนละ
ตนจากอะไร
ใจของคนในโลกหรอเกดมา เปนใจทหลบ ไมไดตน
เหมอนเราลมตา เราเปนคนตน เรากจะมองเหนความ
เปนจรงวา ขณะทเราหลบนนนะ เรากฝนไปเปนเรองเปนราว
เปนตวเปนตน เหนสงทนากลวกกลวจรงๆ เหนสงทนารกก
รกจรงๆ เหนสงทนาชงกชงจรงๆ ในความฝนนนนะ นนคอ
เราหลบอย เมอเราตนมาแลว เราจงรวาทเราฝนไปเมอก
มนไมใชความจรง แตในขณะทเราอยในความฝนนน มนเปน
ความจรงในขณะนน คอเรายงหลบอย เมอเราตนมาแลว
๖
www.watmarpjan.org
รางกายเราตนขนมา เรารวา โอ มนเปนเรองของความฝน
ไมใชความจรง
พระพทธเจ�พระองคกตนแลว ตนอยในโลกแลว
เพร�ะว�คนในโลกยงหลบอย ใจยงหลบไมใชก�ยหลบ
ใจยงหลบยงหลงอยดวยอวชช� ตณห� อป�ท�น ทำ�ให
ใจเร�นหลบแลวกหลงไป
พระพทธเจา พระองคตนแลว ตนจากความหลบ
ความหลงแลว คอตวอวชชา ททำาใหใจของเราหลบแลว
หลงไป ไมมในใจของพระพทธเจาของเรา นวาเปนผตน
เมอตนแลว พระองคกเปนผเบกบานแลวในธรรมะ ผร ผตน
ผเบกบาน ใจกเบกบานแลวจากความหลงทงหลาย จะมา
หลงยดวารปนาม เปนตวเปนตน ของเราของเขาไมมแลว
ในใจของพระพทธเจา มความเบกบานในใจของพระองค
เมอเรามาบรกรรมวา “พทโธ พทโธ พทโธ” นคอ
ระลกไปถงใจของพระพทธเจาวาเปนผร ผตน ผเบกบาน
เปนสมถกรรมฐานกจรง เปนอบายวธทำาจตของเรานให
๗
www.watmarpjan.org
นงสงบ เมอจตของเรานงสงบจากอารมณนวรณทงหลาย
มความคดฟงซาน เปนตน ออกไปจากใจเราไดแลว เราจะ
เหนวาใจดวงน ทมความสงบน กายเบา จตเบา เบกบานใจ
ใจทมความทกขทงหลาย ขณะนนไมม ในขณะทเราได
บรกรรม พทโธ
เมอสงบจตของเราไปไดระดบหนง คำาวา “พทโธ” น
กหายไป เหลอแตความสงบนงอยอยางนน นคอจตทสงบ
ระงบจากความคดนกปรงแตงวนวาย บางทเรานงสมาธ
ไปหานาทกรสกมนรอน ใจมนรอนเหมอนอยในนรกกมนะ
นงไมได กระวนกระวายใจ แตเมอเราพยายามนงตอไปอก
เรากจะนงไดแลว เปนชวโมงๆ เรากจะนงได จตกจะสงบ
คำาวา พทโธ กไมมแลว สงบนงเบกบานแลว
ทนเรากจะยกกายกอนน รปนามนขนมาพจารณาวา
รปนามกอนน ทเรายดถอนกหนาวา เปนตวเราของเรา
เราบงคบบญชารางกายนไดไหม รางกายนฉนไมตองการ
ใหมนแกนะ ฉนไมตองการโรคภยไขเจบนะ ฉนไมตองการ
ความตาย เราจะบงคบบญชาไดหรอเปลา เรากบงคบ
บญชาไมได แตเจาใจดวงนมนถกอวชชาครอบงำาไว กยด
๘
www.watmarpjan.org
วาเปนตวเราจรงๆ นคอเรา นคอแมเรา นคอลกเรา สามเรา
ญาตของเรา การยดถออยางนกเรยกวาอปาทาน ตณหา
เปนปจจยใหเกดอปาทาน ความยดมนถอมน เมอใจม
ความยดมนถอมน กเกดภพเกดชาต เกดความทกขขนมา
ในใจ
ตณห�อปป�ท�นคอ เปนกเลส เปนตณห� เปน
ปจจยใหเกดคว�มทกข ทกขกเกดขนม�ในใจ เมอ
สงข�รนมนเสอม และใจกเปนทกขดวย แตถ�เกดใจ
ของเร�มผรอยนน สงข�รนมนเสอม แตใจไมทกข
ปลอยไปต�มสภ�พ ปลอยไปต�มสภ�พ ต�มคว�ม
เปนจรง
ทเรามาปฏบตกเพอใหเหนอรยสจส ความเปนจรง
นเอง วาทกขเปนอยางน เหตใหเกดทกข เปนอยางน
พระพทธเจากสอนใหเรามาภาวนา เดนมรรค คอศล สมาธ
และกปญญา ดงทพวกเรามานงสมาธอยน เจรญจตของเรา
ใหสงบอยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก พรอมทงคำา
๙
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
บรกรรมวา พทโธ น พอจตของเราสงบแลว กจะไดพจารณา
ในกอนกายนตามความเปนจรง ถงบางครงปญญายงไมเกด
เรากตองอดทนไวกอน มขนต มศล มศลหาในวนปกต ม
ศลแปดในวนทเรามโอกาสมาสมาทาน มาปฏบต กจะ
เกดประโยชนแกชวตของเราในชาตน เพราะอะไรละ เกดขน
มาแลว รางกายมนกเดนทางไปสความแก ความเจบ
ความตายอยเสมอนนแหละ
ทกคนมม�ก มนอย มยศม�ก มยศนอยต�งๆ
มคว�มสขม�กสขนอย ตงแตย�จกเขญใจ คนย�กจน
คนย�กไร ขนไปจนถงคนเปนเศรษฐกระฎมพ ขนไป
จนเปนมห�ร�ช�มห�ร�ชนต�งๆ ทกคนเกดขนม�แลว
กจะเดนท�งไปสคว�มแก คว�มเจบ คว�มต�ย
สงสำาคญนนคอ ผทมปญญา กเรงสรางสมอบรม
บารมเอาไว มทาน มศล มภาวนาเอาไว ถาเรายงไมพน
จากความทกข เกดขนมาอก เราจะไดเกดมาเปนมนษย
พบพระพทธศาสนา แลวกปฏบตธรรมใหสงขนไป ตายจาก
๑๑
www.watmarpjan.org
มนษยเปนเทวดา จากเทวดาเปนมนษย อยางเชน อนาถ-
บณฑกเศรษฐ และนางวสาขามหาอบาสกา เปนตน จะเกด
ระหวางมนษยกบเทวดาเทานนเอง กจะพนจากความทกข
เขาสแดนเกษม คอพระนพพานได
เพราะฉะนนเรานมโอกาสแลวชาตน เกดขนมาใน
เมองไทย เมองพทธ มมหาราชา มหาราชนเปนผสนบสนน
ในพทธศาสนา และทกศาสนาดวย เรากพยายามเจรญ
คณงามความด บำาเพญทางดานจตใจของเรา มการภาวนา
เปนตน
ใหใจของเร�มนเยอกเยนเปนสขเปนสงบดวย
กรรมฐ�นภ�วน�พทโธ ธมโม สงโฆ เปนตน จนจตนน
หยงลงม�เปนสมถกรรมฐ�น แลวกเจรญวปสสน�
ญ�ณจนเหนชดว� วตถสงของในโลกนทงหมด ลวน
แลวแตว�เปน อนจจง ทกขง อนตต� ทงนน
แลวเรานนอนอยสบายๆ ไดอยางไรละ เรานอนอย
ในบานของเรา เรานงอยในบานสบาย แตเรามองเหน
๑๒
www.watmarpjan.org
ไหมวา ไฟคอความแก ไฟชรา ไฟมรณะ มนใกลเขามา
ทกทแลว รางกายนมนเสอมไป เสอมไปแลว วนหนงกเกด
โรครายขนมาได เรากไมรจะเกดขนเมอไร เกดโรคมะเรง
ขนมากได ในทสดมนกตองตายไปอยางน มนเกดขนกบ
ทกๆคนได ยงความตายแลวไมมใครหนพนเลย
ถาเรามาภาวนาอยางน เรากจะไมประมาทในชวต
ของเราน เดนทางไปสความแก ความเจบ ความตาย
หาหนทางทจะออกจากความตายดกวา
องคสมเดจพระศ�สด�กเลยตรสสอนว�
“หนทางน เธอจงมาเดนหนทางน เธอจงมา
ขามกระแสโลก เขาถงกระแสธรรม
ดกร ภกษทงหลาย ดกร ญาตโยมทงหลาย
ใหพวกเธอนน มาขามกระแสโลกน เขาสกระแสธรรม
มาทวนกระแสโลกนเพอใหถงกระแสธรรม”
แลวเราจะทวนกระแสโลกเพอใหถงกระแสธรรม
อยางไร กระแสของโลกกคอกระแสของอวชชา ตณหา
๑๓
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
อปาทาน มนเปนกระแสของโลก ถาใจเราปฏบตไปตาม
กระแสโลกแลว มนกจะพาไหลไปสการเวยนวายตายเกด
ในวฏฏะสงสาร เบองตนเรากหาไมพบพานเลยวาเราเกดมา
นานเทาไหร พบไมไดเลย มนนานมากจรงๆ เปนลานๆ
ลานป วนนโยมพดทงวน กยงไมพบตนวฏฏะสงสารเลย
คดดวานานขนาดไหน ทเราเกดมาทกชาต เราจะพบกบ
ความสขทแทจรง กไมม
มสขกเปนเหตใหเกดทกขอก มบานขนมา มรถขนมา
มวตถสงของขนมา เราจะมความสข วตถสงของทเราหา
มาได เมอใจของเรามความยดถอ กเกดความทกขขนมา
ในใจอกแลว เรามสาม กคดวาจะมความสขอยางเดยว
สามกใหความทกขเราอกแลว เรามภรรยา นกวาจะม
ความสข กเกดความทกขขนมาใหเราอกแลว ทงมลกอก
กเหมอนกนเชนนน
เมอเรามอะไร เราเปนอะไร เรายดอะไร มนกม
ความทกขทงนนเลย เพราะฉะนน เรากตองมาภาวนา ถาเรา
ไมภาวนา เรายงเกดไปขางหนาอก เราจะจบเมอไหรละ
เราพดวาเราจะเกดอกลานป ลานๆ ป ไปเรอยทงวนน
๑๕
www.watmarpjan.org
ถาตราบใดม อวชชา ตณหา อปาทาน ซงเปน
กระแสโลกแลว จะพดพาจตใจของเรา ไมรวาจะพนทกข
เมอไหร ไมมวนพนทกขไดเลย เพราะมนเปนเหตเปนปจจย
หมนเวยนกนอยอยางน เรยกวา วฏฏะ หรอสงสารวฏฏ
แตถาเรามาเดนมรรค เรยกวา ทวนกระแสโลก ทวนกระแส
ของอวชชา ตณหา อปาทาน กคอการทเรามาใหทาน
มศล มาภาวนานแหละ เรากำาลงทวนกระแสโลก เพอให
ถงกระแสธรรม
กระแสธรรมคอ กระแสของความเปนจรง ทพระ
พทธองคสอนวา รปนไมเทยง เปนทกข ไมใชตว ไมใชตน
ทงรปทงนาม แตวาจตใจของเรานน ถามนยงไมถงซง
ความดแลว เราจะไมพบความเปนจรงไดเลย
แตถาใจดวงนทวนกระแสโลกไปเรอยๆ มนจะยาก
มนจะลำาบาก มนจะใชกำาลงขนาดไหน เรากตองทวน
เหมอนเราทวนกระแสนำ� พายเรอทวนกระแสนำ� มนจะ
ยากลำาบากกวาพายเรอตามนำ�นะ
พ�ยเรอต�มนำ�ลงไป กจะพบแตคว�มทกขคว�ม
๑๖
www.watmarpjan.org
๑๗
ทรม�นจตใจนบห�ประม�ณไมไดในวฏฏะสงส�รอน
ย�วน�น แตถ�เร�ทวนกระแสนำ�ขนไปแลว เร�จะพบ
ถงซงกระแสธรรมคว�มเปนจรง จตจะอยเหนอโลก
จตจะพนโลกได โลกตตระคอเหนอโลกนนเอง
กขอใหพวกเราทงหลายพากนปฏบต เดนอยใน
อรยมรรคมองคแปด คอศล สมาธ และปญญา โสดาบน
โสดาปฏมรรค โสดาปฏผลกจะเกดขนแกใจของเรา คอ
นอมเขาไปแลวซงกระแสธรรมนนเอง ขอใหเจรญในธรรม
ของพวกเราทกๆ ทานเทอญ.
www.watmarpjan.org
“พ�ยเรอต�มนำ�ลงไปกจะพบแตคว�มทกข
คว�มทรม�นจตใจนบห�ประม�ณไมไดในวฏฏะ
สงส�รอนย�วน�น แตถ�เร�ทวนกระแสนำ�ขนไป
แลว เร�จะพบถงซงกระแสธรรมคว�มเปนจรง จต
จะอยเหนอโลก จตจะพนโลกได โลกตตระคอ
เหนอโลกนนเอง”
-พระอ�จ�รยอนนต อกญจโน
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
ท�งสมรรค
www.watmarpjan.org
ตอจากนไปกใหเรานงสมาธ เทาขวาทบเทาซาย
มอขวาทบมอซาย ตงกายใหตรง ดำารงสตเฉพาะหนา
เปนการปฏบตธรรมะในการฟงธรรม เมอเราตงสตของเรา
อยในปจจบน วาในขณะนเปนเวลาฟงธรรม เวลาเจรญ
พระกรรมฐาน เราจะไมสงจตคดไปในเรองหนาทการงาน
การบานการเมองทงหลาย ไมคดออกไปนอกวด ไมคด
ออกไปนอกศาลา ไมคดออกไปนอกกายน
ตงสตเขามาอยภายใน เมอจตของเรามความสงบ
ไดมากเทาใด เราจะเขาใจในธรรมะมากขนตามลำาดบ
หรอมความเขาใจชดเจนจนละสงโยชนเบองตน ๓ ประการ
ไดโดยเดดขาด
สงโยชนเบองตนนนเราคงจะทราบกนแลววา
สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส สงโยชนเบองตน
๓ ประการน ถาเปนฆราวาสกด เปนพระภกษสามเณร
ถาละไดเดดขาดแลว เขาเรยกวา เปนพระโสดาบนบคคล
เปนผทตกกระแสแหงพระนพพาน ถงจะมาเกดเปนมนษย
กมาเกดไมเกนหรอไมมชาตทแปด จะไมไปเกดในอบายภม
ภมทไมสบาย ไปนรก เปรต อสรกาย สตวเดรจฉาน
๒๑
www.watmarpjan.org
พระโสดาบนบคคลน ไมไปเกด เพราะละกเลสไดเปน
สมจเฉทปหานในสงโยชนเบองตนทง ๓ ประการไดโดย
เดดขาด มปญญามองเหน รแจงวารางกายสงขารนเกดขน
มาแลวมนกแปรเปลยนไป ในทสดมนกตองแตกสลายไป
เปนธรรมดา ไมสามารถทจะแกไขทดทานได
เมอเปนเชนนจตกทราบวาสงขารทเราอาศยอย
มนไมใชเปนตวเรา หรอของเราอยางแทจรง เปนโดยสมมต
เทานนเอง ถาเราเหนวารางกายนเปนสมมต วาเปนเรา
เปนเขา เปนสตว บคคล แทจรงแลวกเปนธาตตาม
ธรรมชาต รวมกนเขามาตามเหตตามปจจย แตในทสดแลว
มนกมความเสอมแลวแตกสลายลงไป ถาจตรแจงชดอยางน
เรยกวาเรากเหนธรรม เหนความเปนจรงในโลกซงมอยแลว
องคสมเดจพระศาสดาพระสมมาสมพทธเจา
พระองคไดมาตรสร คอมารความจรงนเอง วารป วานาม
มลกษณะเปนอนจจง ทกขง อนตตา ททำาใหเรามความ
โลภ ความโกรธ ความหลง มากนอยนนกเกดขนจากจต
ทมความหลง ยดมนถอมนในขนธทง ๕ คอ รป เวทนา
สญญา สงขาร แลวกวญญาณ จงเกดทกขขนมา ทกข
๒๒
www.watmarpjan.org
อรยสจเกดขนมาเพราะวาจตมอปาทาน ความยดมนถอมน
ตวอป�ท�น ตวคว�มยดมนถอมนน เปนเหต
ใหเกดภพเกดช�ต เกดคว�มทกข ชร� มรณะ โสกะ
ปรเทวะ ทกข โทมนส อป�ย�ส แลวคว�มทกขนเอง
กเปนเหตเปนปจจยใหมก�รเกดขนม� ใหมภพ มช�ต
มอป�ท�น มตณห� มเวทน�ขนไปใหเกดอวชช�อก
มนจงหมนวนไปดวยเหตดวยปจจย จ�กอวชช�ม�เกด
จนถงทกข ทกขกวงวนกลบไปถงอวชช� เปนภพ
เปนช�ต ไมมทสนสดในจตใจ
เมอไดกายนมาแลว กายนแตกดบ ตวความหลง
กจะพาจตดวงน ไปเกดตามบญตามบาป ไมมทสนสด
ทานบอกวา เราเคยเกดขนมาในโลกน ในวฏฏะสงสาร
นบภพนบชาตไมถวน จำานวนมากมายเหลอเกน เคยเกด
มาเปนทกสงทกอยาง แตไมสามารถทจะอยไดตลอดไป
เหมอนกบชาตน บางคนกมทรพยสน เงนทอง มทรพย
สมบต มยศถาบรรดาศกดทกสงทกอยางแลว แตวาวนหนง
๒๓
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
กตองจากสงเหลานไป หาความเทยงแทแนนอนไมได
องคสมเดจพระศาสดาพระสมมาสมพทธเจา
ของเรา พระองคมความสมบรณแลว ทกสงทกอยาง
ทกประการ แตวาพจารณาถงความไมเทยง ถงความแก
ความเจบ ความตาย ความพลดพรากจากสงทรก ทชอบใจ
มนไมนาจะเกดขนกบพระองค เพราะความทพลดพราก
จากกนไปนน มนเปนทกข
พระองคจงแสวงห�ธรรมะห�ท�งทไมตอง
พลดพร�กจ�กคว�มสขทไดรบ ม�พจ�รณ�เปรยบเทยบ
ในโลกว�มรอนกมเยน มมดกมสว�ง มกล�งวนกม
กล�งคน มก�รเกดกมก�รต�ย และสงทไมเกด นก
ตองม เมอไมเกดกไมต�ย กตองเปนของคกน
อนนนกปราชญหรอพระบรมโพธสตว ทบารมเตม
ในชาตน กจะสำาเรจแลวถงจะรได ถงจะเกดสตเกดปญญา
มความเชอมนวาจะตองมหนทางทจะออกจากกองทกข
มแตบรมสขอยางเดยว พระองคจงไดแสวงหาหนทางจน
๒๕
www.watmarpjan.org
ไดสำาเรจ และตรสรเปนอนตรสมมาสมพทธเจา
พระองคทรงทราบวา ทกขทงหลายทเกดขน ทม
ขนนน ควรจะกำาหนดรเอาไวในใจ แตทกขนมนไมได
เกดขนมาลอยๆ มเหตมปจจยทกขกเกด เมอใจของเรา
ในขณะใดมตณหา มอปาทาน ทกขกเกด เมอตณหา
อปาทาน เหตปจจยหมดไป ทกขกหมดไป เมอมเหต
มปจจยขนมาอก เชนวา ตาเหนรป เกดกเลสตณหาขนมา
ความทกขนนกเกดขน
บ�งครงทเร�เรยกว� “สข” สขนนเองกเปน
เหตใหเกดคว�มทกขนนเอง ไมใชสขจรงๆ เรยกว�
“สขเวทน�” เพร�ะอ�รมณทเร�ชอบใจ กเปนเหตให
เกดตณห� เกดอป�ท�น คว�มสขนนหมดไปทกข
กเกดขนม�อก ปร�รถน�ใหคว�มสขนนอยตลอดไป
กไมได
เพราะฉะนนพระองคทรงทราบหนทางแลววา
อวชชา ตณหา อปาทานนเอง เปนเหตใหมความทกข
๒๖
www.watmarpjan.org
ขนมา ทรงทราบหนทางแหงการปฏบต ในอรยมรรค
มองค ๘ คอ ศล สมาธ ปญญา เปนหนทางทจะดบ
ความทกขทงหลายลงได ดบตณหาทงหลายลงได ความ
ทกขกจะไมเกดขน กเปนนโรธ ทวาตรสรอรยสจ ๔
ประการ ดงทเรากทราบกนด
คราวนเรากจะมาพดถงวาในการปฏบต เมอเรา
รจกวาทกขเปนอยางนแลว สงททำาใหทกขเกดนน กคอ
อวชชา ตณหา อปาทาน เราจะไมใหทกขเกดนน เราก
ตองละอวชชา ตณหา อปาทานดวยการเดนมรรค นโรธ
กจะเกดขนทใจ
เมอเรามาเดนมรรค คอศล สมาธ ปญญา
ในเบองตน พระพทธเจาจงตรสสอนหนทาง ทจะทำาจต
ของเรานน ใหมความสขสงบ ในการดำารงชวตอยในโลก
จงสอนใหพวกเรานน ละบาปทงปวง ตามภาษาบาลวา
“สพพะปาปสสะ อะกะระณง”
สพพะ แปลวา “ทงปวง” ปาปะ นแปลวา “บาป”
ทกกรณหรอวาทกสงทกอยางทเปนบาป กใหพยายามละ
นเรากมาดวา บาปนนเปนอยางไร ความยนด ความ
๒๗
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
ยนราย เปนสขเวทนา เปนทกขเวทนาทอยในใจ ถาเรา
ควบคมเอาไวไดดวยศล ควบคมกาย วาจา เอาไว ถาเรา
ควบคมไมได บาปกจะเกดขนทางกายและทางวาจา กศล
กรรมบท ๑๐ ประการ อกศลกรรมบท ๑๐ ประการ บาป
กคอ อกศลกรรมบท ๑๐ ประการ ทางกายกรรม วจกรรม
และกมบาปทางมโนกรรม
ในเบองตนพระพทธเจากทรงประสงคใหเราละบาป
ทางกายและทางวาจา ทางกายกรรม กคอปาณาตบาท
การลกทรพย การประพฤตผดศลธรรม การดมสราเมรย
ทางวจกรรม กคอพดเทจ พดสอเสยด พดคำาหยาบ และ
พดเพอเจอ กเปนทางวาจา
เมอเราพยายามประพฤตปฏบตควบคมกาย วาจา
ของเราไวใหด มศลแลว กจะเปนกายกรรมทสจรต วจกรรม
ทสจรต กจะเหลอมโนกรรมนแหละ ทมนยงนกคด มงราย
เบยดเบยน ละโมบ โลภมาก อยในใจ
เรากจะตองมาควบคมใจ หรอสอนใจของเราวา
เราจะไปละโมบ โลภมาก เอาทรพยของคนอนเขามา
เปนของเราทำาไม ในเมอชวตของเราน มนกไมแนนอน
๒๙
www.watmarpjan.org
เดยวมนกจะตองตาย เราจะไปทำาบาปทำากรรมไปทำาไม
เราควรทจะสรางบญสรางกศล ทรพยของใครของเขากรก
ทกคนกรกชวตของตวเอง
เราจะไปคดทำาลายลางเขาทำาไม ไมตองไปทำาลายลาง
ชวตของเขาเกดขนมา กแกกเจบกตายเอง เราไมตองไป
ทำาใหเขาตายเรวขน มนเปนบาปเปนกรรม
เมอเราคดเชนน สอนจตของเราอยางน ความคดท
มงรายเบยดเบยนกจะลดนอยลงไป ความทจตเราละโมบ
โลภมาก กจะนอยลงไป คอเรารเทาทนในความคด เพอท
จะควบคมจตของเราใหอยกบความสงบ
เรากจะตองมอารมณทเรยกวา “กรรมฐาน หรอพระ
กรรมฐาน” กรรมฐานภาวนากคอ สงทใจของเราจะทำา
การงาน เชนคำาวา “พทโธ” หรอ “พทธานสตกรรมฐาน”
ระลกถง พทโธ เปนอารมณ
ในขณะใดทเร�ระลกถง “พทโธ” จตของเร�ก
ไมไดโกรธ ไมไดเกลยด ไมไดพย�บ�ท ไมไดมงร�ย
ไมไดเพงละโมบโลภม�กอะไรน กเรยกว� ใจของเร�
๓๐
www.watmarpjan.org
กเปนกศล เมอเร�คดถง พทโธ ม�กๆ บญกยอมจะ
เกดขนม�ก
บางคร งวาเราไมไดทำาบญทำาทานอะไรเลย
เราเกดมาทรพยสนของเรานอย ถาเรามานกภาวนาวา
พทโธ พทโธ อยางน แลวจตของเราสงบขนมา กเปนบญ
อยางมาก เพราะใจน บญเกดขนทใจ ใหทานกเพอใหใจ
มนมความสงบ รกษาศล กาย วาจา กเพอใหใจของเรา
มความสงบ ถาเรารจกการภาวนาแลว ใจของเรามความสงบ
กเปนบญกศลอยางมาก ไมตองใหทานกได แตเมอเรา
ภาวนา กมศลอยในตวแลว เรยกวาเปน กายกรรม
วจกรรม มโนกรรมทสจรต
เมอเราประกอบกายกรรม วจกรรม มโนกรรม
ทมความสจรต เชนน กเปนหนทางทจะใหใจของเรานน
เหนธรรมะ รธรรมะ เพราะเมอเราละบาปทงปวง บาปทงหลาย
ทเราเคยทำา กรรมไมดทเราเคยสรางพจารณาใหเหนโทษ
วาเมอทำาแลว กมความเดอดรอนแกใจของเราเองดวย
มความเดอดรอน ตอใจของคนอนดวยของสตวอนดวย เราก
๓๑
www.watmarpjan.org
ไมควรทจะเบยดเบยน เราเกดขนมา กเปนเพอนรวมเกด
รวมแก รวมเจบ และกรวมตาย
เมอเปนเชนน เรากอยาไปเบยดเบยนซงกนและกน
ตงมนอยในเมตตาจต ในคณงามความด ในบญในกศล
เชน การใหทาน สมาทานศล ฟงธรรม เจรญภาวนา
สวดมนตอยเสมอ แมวาเรามหนาทการงานมากมาย เรา
กตองรกษาจตใจของเราไปดวย ในการทำาการงานนนๆ
ใหมเมตตา กรณา มทตา อเบกขารกษาใจ
ถาเรามพรหมวหาร ทง ๔ รกษาใจของเราไวได
มเมตตาตอตนเอง ตอบคคลอน ตอสตวอน มกรณาเหน
คนอนเขาเปนทกข กคดชวยเหลอ มทตานน เมอคนอน
เขามคณงามความด เรากมความสขใจ พลอยยนดดวย
ในเมอคนอนเขาไดกระทำาผดไปทางกาย วาจา แลว
เรากพรอมทจะใหอภยเสมอ ไมดถกเขา ไม ซำ�เตม
เพราะเมอเขาทำาผด กเพราะอวชชา ตณหา อปาทาน
นนเอง มกำาลงแกกลา จตทกดวงตองการความด แต
อวชชา ตณหา อปาทาน มกำาลงมาก กทำาใหใจดวงนน
เหนผด ทำาผด พดผด คดผดไปได เรากไมซำ�เตม
๓๒
www.watmarpjan.org
วางอเบกขาไว ถงโอกาสทเราจะชวยเหลอ เรากจะชวย
เหลอได พยายามตงจตใหมพรหมวหาร ๔ รกษาจต
เมอจตของเรามพรหมวหาร ๔ รกษาจต กเปน
อารมณของความสงบใจอยางหนง และเมอเราทำากรรมฐาน
กองใดกตาม เมอมพรหมวหาร ๔ รกษาจตเราแลว ก
ทำาใหการปฏบตภาวนาของเรามความกาวหนา การสราง
คณงามความด อนประกอบไปดวย จตทมพรหมวหาร
กจะมคนรกเรา ไมมใครมความเกลยดเรา เพราะเรากม
แตความเมตตา ความรกตอคนอน เมอเปนเชนนบญกศล
ทเราไดทำากจะเจรญขน หรอวาทำาใหสมบรณบรบรณ
กศลทงหลายเราตองทำาใหถงพรอม อะไรทเปนกศล
เปนคณงามความด เรากพยายามทำา แมวาจะยากลำาบาก
ไมเหมอนกบทางทเปนบาปเปนกรรมนนทำาตามสบาย
แตมนกจะไหลไปสภพชาตทเตมไปดวยความทกขความ
ทรมาน แตถาคณงามความดแลว เรากตองฝน
ฝนกระแสโลกเพอใหถงซงกระแสธรรม กระแส
ของคว�มโลภ คว�มโกรธ คว�มหลง มนจะดงจตใจ
๓๓
www.watmarpjan.org
ของเร�ใหไปตกตำ�อยเสมอ ไมเคยทำ�ใหจตใจดวงใด
มนดขนม�ไดเลย จะทำ�จตใจของคนเร�ใหมแตคว�ม
เศร�หมอง มดมดปดบง เพร�ะอวชช� ตณห�
อป�ท�น จะฉดกระช�กล�กดงใจดวงน ใหไปเกด
ในภพนอยภพใหญ ทเตมไปดวยคว�มทกข
องคสมเดจพระศาสดาพระสมมาสมพทธเจากทรง
ทราบวา สตวทงหลายลมหลงไป หลงผดไป ดวยอวชชา
ตณหา อปาทาน และกเลส พระองคไดตดกเลสเปน
สมจเฉทปหานแลว เหนแจงชดแลววา การทละบาปทงหลาย
แลวบำาเพญกศล จะทำาใหดวงจตทกดวงนน พนจากอบายภม
มาได อยางนอยกมาเกดเปนมนษย สงขนไปเปนเทวดา
เปนพรหม แลวกลงมาเกดมาเปนมนษย พจารณาใน
อรยสจ ๔ ใหเหนแจง ละสงโยชนเบองตน คอ สกกายทฏฐ
วจกจฉา สลพพตปรามาส อนเปนสงโยชนเบองตนได
เดดขาด โดยอาศยการปฏบตภาวนา
ตองพยายามเจรญสต สมาธใหตงมน เพราะถา
สมาธน มนไมตงมน จตใจยอมจะกวดแกวงไปกบอารมณ
๓๔
www.watmarpjan.org
กวดแกวงไปกบรป กบเสยง กบกลน กบรส โผฏฐพพะ
ธรรมารมณ
บางครง นงอยในทเงยบสงดนน กเกดความยนด
ยนราย เกดความโกรธขนมาได เมอเราระลกไปในอารมณ
ทตงแหงความโกรธ หรอความโลภ ความหลงกเกดขน
มาได เพราะสตของเรานนมนออนไป ปญญาไมพอ สมาธ
ไมตงมน ปญญากไมเกด จตของเรากเตลดไปกบอารมณ
ทงหลาย อยอยางน
ถาเราไมมาฝกหดปฏบต ความโลภ โกรธ หลง
กจะมากขนๆ เรอยไปๆ แลวกจะนำาดวงจตดวงใจใหเตม
ไปดวยความทกขทงชาตปจจบนน และชาตขางหนา
องคสมเดจพระศาสดาจงสอนใหพวกเรานนละ
สงทเปนบาป เพราะเปนหนทางทจะเปนความทกขจรงๆ
เรารอนจรงๆ จงใหพวกเราไดตงใจ อยางเชน วนนเรามา
สมาทานปญจศล หรอศล ๕ อนเปนหนทางทจะทำากศล
ใหถงพรอมขนมา ละบาปทางกายทางวาจา เราตงใจละ
บาปทางกายทางวาจาแลว เหลอบาปทเกดขนทางใจ กตอง
ควบคมเอาไวดวยกรรมฐาน เชน พทโธ ธมโม หรอวาสงโฆ
๓๕
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
เมอใจของเราถกควบคมดวยกรรมฐานภาวนา
บรกรรม พทโธ ธมโม สงโฆ จนขนใจ จนนกบรกรรมเอง
โดยไมตองตงใจ กอยกบ พทโธ ธมโม สงโฆ หรอคำาวา
“พทโธ” คำาเดยว ลมหายใจเขา “พทธ” ลมหายใจออก
“โธ” หรอจะกำาหนดสตรลมเขาลมออก กตามจตของเรา
กสงบเขามาไดตามระดบ แรกๆเลย จะไมมความสงบ
นงสมาธกไมได ๕ นาท กนงไมรอด ตอมาเรากนงได
ใน ๑ ชวโมง จตของเรากมความสงบขนมา ๕ นาทหรอ
๑๐ นาท กดมาก แลวกตองเพยรพยายามฝกอบรมจตของ
เราอยอยางน ถานงอยางเดยวแลวไมสงบ กใหฟงธรรมะ
ประกอบไปดวย เพอใหจตใจของเรานน ไมกวดแกวง
ไปทใด ไดยนเสยงของธรรมะดวย บรกรรมภาวนาไป
ตอมาจตสงบแลว อาจจะไมสนใจในเสยงของธรรมะ เกดปต
เกดความสข จตเปนหนงขนมา กเกดขนได
ในชวตของฆราวาส เมอเราตองประกอบหนาท
การงานแลว สงทเราจะตองทำากคอการพฒนาจตใจน
ควบคไปดวย เพราะถาไมพฒนา ใจเราจะตกตำ�ไปเพราะ
อำานาจของกเลส คอความโลภ ความโกรธ ความหลง จะ
๓๗
www.watmarpjan.org
ตองบงคบจตของเราใหมนสงบระงบลงมา กายเบาจตเบา
สมควรแกการงานการพจารณาในกองสงขาร ทคนเรา
เกดขนมาแลวจะตองพบประสบกคอ ความแก ความเจบ
และความตาย ใหเหนวาเปนธรรมดา เปนธรรมะ
เมอเร�เกดโรคภยไขเจบ กว�อนนแหละธรรมะ
เกดขนแลว พระพทธเจ�ตรสไวจรงแลว รปนไมเทยง
รปนเปนทกข รปนไมใชตวไมใชตน เร�บงคบบญช�
ไมได เร�ไมตองก�รคว�มแกเลย ไมตองก�รคว�มเจบ
ไมตองก�รคว�มต�ย แตเร�กตองได
หลวงพอชาทานพดเอาไวนาฟงมากทเดยวเลย
ถาเราไมตองการความแก ความเจบ ความตายน ทำาไม
เราชอบมะมวงทมนมความหวาน รสหวาน ทำาไมเราไมชอบ
มะมวงทมนยงดบละ
กเพราะความเปลยนแปลงไปของมะมวงใบนอยๆ
ใบเดยวนนละ จากลกเลกๆ โตขนมาเปนมะมวงทมนดบ
มะมวงทหาม มะมวงทสก มนกเปลยนแปลงไปอยางนน
๓๘
www.watmarpjan.org
รางกายนกเปลยนแปลงไป จากวยเดก วยหนมสาว วยกลาง
วยชรา ตามลำาดบไปอยางนละ ทายทสดคนเราเกดขนมา
ทกคนกตองจากโลกนไป หรอเรยกวา “ตาย”
แททจ รงแลวเปนธรรมชาตของธาตทเขาตอง
แตกสลายอยางน เขาใชมาแลว ถงเวลาแลว มนกเปลยน
อะไรไมได มนกผพงไปตามกาลตามเวลา
วสดหรอวตถสงของภ�ยนอกทไมมจตวญญ�ณ
ครอง กมลกษณะเปนอนจจง ทกขง อนตต� ถ�เร�
เอ�ม�ภ�วน�เหน กจะเกดคว�มเบอหน�ยคล�ย
คว�มยนดในวตถสงของทงหล�ย
หรอมอย ใชอยกใหพจารณาวาส ง เหลานมน
ไมเทยงนะ มรถมบานเรอนตางๆ มทรพยสนเงนทอง กให
พจารณาอยเสมอ วาสงเหลาน วตถเหลานมนไมเทยงนะ
หลวงพอชาจงสอนวา “ใหเราใชของไปดวยความ
มสตปญญา เหมอนแกวใบหนงใหเหนวาแตกแลว อกคนหนง
ไมเหนวาแกวนนแตก เมอแกวนนแตกไปจรงๆ บคคลท
๓๙
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
๔๑
พจารณาดวยปญญา รมากอนแลววา แกวใบนตองแตก
กไมมความทกข อกบคคลหนงไมไดพจารณา ใชไปดวย
ความหลง เมอแกวหรอภาชนะนนแตกไป จตใจกมความ
ทกขเกดขน”
ในสมยพทธกาล มอบาสกาทานหนง สามของนางนน
พรอมดวยลก กเสยชวตไปทงหมด แตนางกไมเศราโศก
เสยใจ เมอภาชนะทนางไดถวายพระมหาเถระนน แตกลง
พระมหาเถระกทราบแลววา สามของนางและลกไดเสยชวต
ทงหมด จงเตอนสตนางวา มนเปนธรรมดาของสงขารท
จะตองแตกอยางน แตนางนน ไมไดมความเสยใจเลย
เพราะแมแตสามหรอบตรอนเปนทรกของนางทงหมดตอง
เสยชวตลง นางกรอยแลววา เปนตามกฏของไตรลกษณ
กคอความเปนอนจจง ทกขง อนตตา
อบาสกามความเหนแจงชดอยางน เพราะจตใจนน
หยงลงสกระแสแหงพระนพพาน หรอเปนพระอรยบคคลเปน
พระโสดาบนบคคลผทจตนอมไปแลวสกระแสแหง
พระนพพาน กคอ “ความวาง”
ซงเปนฆราวาสนนนะ ปฏบตกดวงตาเหนธรรมได
www.watmarpjan.org
๔๒
รแจงได ทำาลายสกกายทฏฐ ความเหนผดวาตววาตน
วาสตว บคคลตวตนเราเขา ทำาลายวจกจฉา ความลงเล
สงสย สลพพตปรามาส การปฏบตทไมเปนแนวทางทตรง
ไมพนทกข ลบคลำาในศล ในวตรตางๆ และนางไดละ
สงโยชนเบองตนแลว เปนพระโสดาบนบคคลของพระพทธ
ศาสนา หรอเปนลกของพระพทธเจานนเอง เปนสงฆสาวก
ของทาน แมเปนฆราวาสกตาม
พวกเราซงเปนอบาสก อบาสกา พากนมาบำาเพญ
ปฏบต กขอใหพยายามละบาปใหได และกบำาเพญบญ
ใหสมบรณบรบรณ เมอบญกศลสมบรณบรบรณ โดยเฉพาะ
วาการปฏบตสมาธ มความตงมน จตผองใส กยกจตยกใจ
ของเรามาพจารณาในกายสงขารนใหเหนแจงวาเปน
อนจจง ทกขง หรอเปนอนตตา เรากจะรแจงไดวาเปน
ธรรมชาตของสงขารเปนอยางน ทงวตถสงของภายนอก
ทงกาย ทงสงขาร ทงสตวบคคลน ตวตนเราเขาไมมจรงๆ
เปนอนจจง ทกขง อนตตา จตกเหนแจงชด
วนใดวนหนง เหนแจงชดอยางเดดขาด มรรคสมงค
รวมตวกนเขามาแลว กจะทำาลายกเลสใหเปนสมจเฉทปหาน
www.watmarpjan.org
๔๓
ในเบองตนได กเรยกวา เรานนเหนธรรม เหนธรรมะ
กเหนทใจ เหนพระพทธเจา กจะเหนทใจดวงนนนเอง
ก เรยกวาเราทำาจตของเราใหขาวรอบขนมา
เมอจตมวปสสนาเกดขน ไมไดเปนความคด เปนความร
จตจะขาวรอบขนมา จากจตทเคยมดมด เตมไปดวย
โคลนตม เมอมศลแลว จตถงจะยงมดอย แตกไมใช
มโคลนตม เมอมคณงามความด มกศล จตกมความขาว
ขนมา เมอจตของเรามวปสสนามความร จตกจะผองใส
ขนมา จะขาวรอบขน ขาวรอบขนมากๆ แลวกจะรธรรม
เหนธรรมนนเอง
ด งน นโอวาทของพระพทธ เ จา ทแสดงในวน
โอวาทปาฏโมกข วนมาฆปรณมบชานน จงเปนหวใจของ
พระพทธศาสนา ใหเราละบาปทกลมหายใจเขา ทกลม
หายใจออก ใหเราประกอบกศลทกลมหายใจเขาออก ใหเรา
ไดพจารณาร ทำาจตใหขาวรอบทกลมหายใจเขาออก เหน
ลมหายใจเขา ลมหายใจออก มแตความเกดดบ รางกายน
เปนธาต ไมใชเปนสตวบคคลตวตนเราเขา สกแตวากาย
เรากจะไดเหนธรรม จตใจของเรา กจะตกกระแสแหง
www.watmarpjan.org
๔๔
พระนพพาน เปนสงฆสาวกของพระพทธเจา สบตอในการ
ปฏบตภาวนาบชาพระองค
กขอใหพวกเรานน ตงจตตงใจ ตงแตนไปแลว
จนถงวนครบรอบวนมาฆปรณมบชาจะเวยนมาถง เราก
จะปฏบตบชาทานตงแตวนน โดยการละบาป บำาเพญบญ
ทำาใจใหผองใส เปนการปฏบตบชา องคสมเดจพระจอมไตร
บรมศาสดาสมมาสมพทธเจา เมอเราปฏบตบชาพระพทธเจา
เดนตามทางทพระองคทรงสอน จตใจของเรากจะเปนพทธะ
หลวงปชาจงพดดวยปญญาวา พทธะหรอพระพทธเจา
จะเกดขนทเมองไทยไมไดหรอ ความหมายนลกซง ใหเรา
ไปพจารณาเสยวา พระพทธเจาจะเกดขนเมองไทยไดไหม
ตามทหลวงพอชาไดบอกอาตมาไว ถาเราเฉลยในจตใจ
ของเราได เรากจะไดเหนพระพทธเจาในใจของเรา แจงชด
โดยไมสงสย จะทำาลายสกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพต
ปรามาส ลงได
กขอใหตงจตตงใจปฏบตบชาพระพทธเจา พระธรรม
พระสงฆ ดงทอาตมาอธบายมา ใหนำาไปพจารณาและ
ประพฤตปฏบต จะเกดประโยชนสงสดแกพวกเรา จะเกดสต
www.watmarpjan.org
๔๕
เกดปญญา เกดความเพยร แกในใจของพวกเรา ดงท
อาตมาบรรยายมา เหนวาพอสมควรแกกาลเวลา เอวงกม
ดวยประการฉะน.
www.watmarpjan.org
“ฝนกระแสโลกเพอใหถงซงกระแสธรรม
กระแสของคว�มโลภ คว�มโกรธ คว�มหลง มนจะ
ดงจตใจของเร�ใหไปตกตำ�อยเสมอ ไมเคยทำ�ให
จตใจดวงใดมนดขนม�ไดเลย จะทำ�จตใจของคน
เร�ใหมแตคว�มเศร�หมองมดมดปดบง เพร�ะ
อวชช� ตณห� อป�ท�น จะฉดกระช�กล�กดงใจ
ดวงน ใหไปเกดในภพนอยภพใหญทเตมไปดวย
คว�มทกข”
-พระอ�จ�รยอนนต อกญจโน
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org