thiết bị và hệ thống tự động
TRANSCRIPT
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
1/335
TTHHII
IIUU
IIHKK
BI
TTIILLIIUUMMNN
BB&&HHTTHH
KKHHIINNTT
LLUUHHNNHHNNIIBB22001122
CCCCNNGGNNGGHHIIPPTTPP..HHOOAACCNNGGNNGGHHIINNTT
--------------------------------------------------------
SON: TRN VN H
NNGG
NNGG
MM
G
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
2/335
MC LC
Chng 1 CC KHI NIM CHUNG
1.1 Khi nim v phn loi h thng iu khin t ng............................... 11.2 Cc thnh phn ca h thng iu khin t ng...................................... 21.3 Cc v d v h thng iu khin t ng................................................ 12
Chng 2 CM BIN V CHUYN I
2.1 Gii thiu ....................................................................................................... 212.2 ng cong chun ca cm bin .................................................................. 222.3 Cc c trng c bn ca cm bin.................................................................... 242.4 Nguyn l ch to cm bin................................................................................ 282.5 Phn loi cm bin................................................................................................ 332.6 Mch o cm bin ......................................................................................... 372.7 Cm bin tim cn (Proximity Sensor) ......................................................... 412.8 Cm bin v tr v khong cch (Sensors for distance and displacement) .. 1202.9 Cm bin lc v p sut (Sensors for force and pressure) .......................... 1672.10Cm bin nhit (Temperature Sensors) .................................................. 198
Chng 3 THIT B CNG SUT V CHP HNH
3.1 Gii thiu ..................................................................................................... 2393.2 Thit b in t ............................................................................................ 2393.3 Thit b in t ............................................................................................ 2473.4 ng c in ............................................................................................... 2643.5 Thit b kh nn ............................................................................................ 302
Chng 4 B IU KHIN
4.1 Gii thiu .................................................................................................... 3134.2 B iu khin bng tip im ..................................................................... 3184.3 B iu khin dng Vi x l ....................................................................... 3204.4 B iu khin dng PLC - My tnh .......................................................... 3224.5 B iu khin dng bin tn ....................................................................... 326
TI LIU THAM KHO
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
3/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 1
Chng 1
CC KHI NIM CHUNG
1.1 Khi nim v phn loi h thng iu khin t ng1.1.1 Khi nim v iu khin
a. iu khin t ngnh ngha: iu khin l qu trnh thu thp thng tin, x l thng tin v
tc ng ln h thng p ng ca h thng gn vi mc ch nh trc.
iu khin t ng l qu trnh iu khin khng c s tc ng ca con ngi.
o Cc v d: iu khin tc ng c iu khin nhit iu khin v tr bn my iu khin cc h thng ng dng trong sinh hot: ca t ng, bi u xe,
thang my.
iu khin cc qu trnh cng nghip ni chung.b. Ti sao cn phi iu khin t ng
p ng ca h thng khng tha mn yu cu. Tng chnh xc. Tng nng sut. Tng hiu qu kinh t.
1.1.2 Phn loi h thng iu khina. Phn loi da trn m t ton hc ca h thng:
H thng lin tc: H thng lin tc c m t bng phng trnh vi phn. H thng ri rc: H thng ri rc c m t bng phng trnh sai phn.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
4/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 2
H thng tuyn tnh: h thng c m t bng h phng trnh vi phn/ saiphn tuyn tnh.
H thng phi tuyn: H thng c m t bng h phng trnh vi phn/ saiphn phi tuyn.
H thng bt bin theo thi gian: H s ca phng trnh vi phn/ sai phnm t h thng khng i.
H thng bin i theo thi gian: H s ca phng trnh vi phn/ sai phnm t h thng thay i theo thi gian.
b. Phn loi da vo s ng vo ra ca h thng: H thng mt ng vo mt ng ra (h SISO): (Single Input Single
Output)
H thng nhiu ng vo nhiu ng ra (h MIMO): (Multi Input MultiOutput)
a s cc h thng trong thc t u l h phi tuyn bin i theo thi gian,
nhiu ng vo, nhiu ng ra.Cho d h thng iu khin thuc loi no i na th trn mt h thng
cng phi c cc thit b thc hin cho vic iu khin h thng . Trong
mn hc ny phn ra cc thit b theo cc thnh phn c bn ca mt h thng
kho st.
1.2 Cc thnh phn c bn ca mt h thng iu khin t ngH thng iu khin c ba thnh phn c bn: i tng, b iu khin v
cm bin
Hnh 1.1 H thng iu khin c bn.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
5/335
a. i tng iu khii tng i
t c cc y
qut chung, cn p
thng mang tnh b
o i tng i ng c DC:
c c tnh ng
ng c AC:dng vi loi
thng c
H
ng c bccho tng cc,
rt nhiu trong
Chng 1: C
Trang 3
n (plant, process):
khin chnh l mc tiu thit yu m c
cu mong mun. Trn y t i t
n bit r i tng v h thng.
o hm, c ngha c th bao gm nhiu
u khin thng l cc ng c:
loi ng c s dng ngun in DC,
u lc ln, d iu khin
Hnh 1.2 ng c DC.
loi ng c s dng ngun in AC lo
ng c khng ng b mt pha v
iu khin dng bin tn
h 1.3 ng c khng ng b mt v ba
: l loi ng c s dng ngun DC vi d
oi ng c ny lm vic c chnh x
iu khin t ng nht l trong cc m
c khi n m chung
ng ta cn tc ng
ng mang tnh khi
Thng thng h
i tng.
i loi ng c ny
i ny hin rt thng
a pha, hai loi ny
pha.
ng xung iu khin
cao c ng dng
cng c.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
6/335
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
7/335
H
o M hnh i i tng i Hi tip: l e
khin.
B iu khinkhin tc ,
phn hi tip
Chng 1: C
Trang 5
h 1.6 M hnh iu khin ng c AC ba
khin ng c bao gm:
khin l ng c DC.
coder ly tn hiu tc t trc ng
: l mt mch iu khin c tch hp
iu khin giao tip hin th trn my tn
hiu chnh sa sai.
Hnh 1.7 M hnh iu khin ng c D
c khi n m chung
pha.
c quay v b iu
t nhiu mch iu
h v giao tip thnh
.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
8/335
o M hnh i i tng i Cm bin: l c B iu khin
mc nc tron
o M hnh i
o M hnh i
Chng 1: C
Trang 6
khin bn nc:
khin: l mc nc trong bn.
m bin in dung kim tra mc nc tro
: l mch dng chip vi iu khin lp t
g bn theo yu cu.
nh 1.8 M hnh iu khin bn nc
khin my ng gi:
Hnh 1.9 M hnh iu khin my ng g
khin qu trnh phn loi v ng hp s
u(t)
Motor
c khi n m chung
ng bn
rnh iu khin cho
n.
i.
n phm:
qin
qout
h(t)
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
9/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 7
Hnh 1.10 M hnh iu khin qu trnh phn loi v ng hp sn phm.
o M hnh iu khin qu trnh nung v vn chuyn sn phm:
Hnh 1.11 M hnh iu khin qu trnh nung v vn chuyn sn phm.
b. B iu khin ( Controller ):B iu khin (Controller): L thnh phn quan trng quyt nh kh nng
hot ng v chnh xc ca h thng. B phn ny thng thng c tch
hp di dng cc board mch iu khin, c th c cc loi sau:
IC iu khin trung tm (CPU) kt hp vi cc card iu khin phn theomodul (i vi h thng qui m ln).
Cc b iu khin kh trnh PLC (Programable Logic Controller), vi x l(h thng nhng)
My tnh thng qua cc card giao tip iu khin (PCI) S dng cc b iu khin PMAC (Programable Multi-Axies Controller)
trong cc my gia cng c kh CNC.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
10/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 8
S dng cc b iu khin thng qua bin tn. S dng iu khin qua h thng van kh nno Card iu khin DSP v PCI: H tr thng qua kt ni giao tip vi my
tnh v cc thit b hin th khc
Hnh 1.12 Card iu khin DSP v PCI
o Cc b logic kh trnh: S dng cc b lp trnh di dng hm c ccloi theo ng dng ln nh khc nhau nh:
B iu khin lp trnh PLC dng cho cc ng dng ln
Hnh 1.13 B lp trnh PLC.
B iu khin Logo! dng trong cc ng dng c va v nh
Hnh 1.14 B lp trnh Logo!.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
11/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 9
B iu khin ZEN dng trong cc ng dng c va v nh
Hnh 1.15 B lp trnh ZEN.
o H thng iu khin in kh nn c chc nng: L c cu bin i nng lng. L phn t a tn hiu v x l cc tn hiu ra. Cc c cu iu khin v iu chnh lm nhin v khc nhau. Ty thuc
vo nhin v ca h thng m cc c cu ny chia ra lm ba loi: c cu
chnh p, c cu chnh lu lng v c cu chnh hng.
Hnh 1.16 Ngun cp kh nn.
o Bin tn: Dng iu khin tc ng c khng ng b 1 pha v 3pha. S dng trong cc h thng truyn ng in.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
12/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 10
Hnh 1.17 Bin tn.
c. Cm bin:o Cm bin (Sensor):
L thit b chuyn cc i lng vt l thnh cc tn hiu in cung cp cho
h thng nhm nng cao kh nng linh hot v chnh xc trong iu khin.
Nh vy h thng iu khin t ng chnh l mt h thng iu khin kn vi
vng hi tip (Feedback ) c thc hin t tn hiu thu v t cm bin. Cc loi
cm bin thng gp nh:
Cm bin quang. Cm bin v tr v dch chuyn. Cm bin o gc. Cm bin vn tc.
Cm bin gia tc v rung. Cm bin lc v bin dng
Cc cm bin trn c th cho tn hiu tng t (Analog) hoc tn hiu s
(Digital), ngoi ra cn s dng cc b m ho v tr, m ho gc dch chuyn
(Encoder, Tachometter)
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
13/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 11
Hnh 1.18 Cc loi cm bin thng dng.
Hnh 1.19 Cm bin quang.
Hnh 1.20 Cm bin tim cn.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
14/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 12
Hnh 1.21 Encoder.
o ng dng cm bin quang trong cng nghip:
Hnh 1.22 Cc ng dng cm bin quang trong cng nghip.
1.3 Cc v d v h thng iu khin t ng1.3.1 H thng iu khin ng c
o ng c (AC, DC) l thit b truyn ng c s dng rt ph bin trongcc nh my v dy chuyn sn xut.
oC ba bi ton iu khin ng c thng gp: iu khin tc , iukhin v tr v iu khin moment.
a. Ba kiu iu khin ng c:Ba ng dng iu khin ng c:
iu khin tc my git quay thun nghch v thay i tc . iu khin thang my di chuyn tnh tin ln xung.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
15/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 13
iu khin bng ti chy vng trn.
Hnh 1.23 ng dng iu khin ng c.
b. H thng iu khin ng c DC: i tng iu khin: ng c AC hoc DC B iu khin: iu khin in DC (DC Driver) hay iu khin in AC
(AC Driver) cn gi l bin tn (Inverter)
Hnh 1.24 H thng iu khin tc ng c DC.
1.3.2 H thng iu khin nhit o Nhit l i lng tham gia vo nhiu qu trnh cng ngh nh: sn
xut xi mng, gch men, nha, cao su, ha du, ch bin thc phm,
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
16/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 14
o Mc tiu iu khin l gi cho nhit n nh (iu khin n nh ha)hay iu khin nhit thay i theo c tnh thi gian nh trc (iu
khin theo chng trnh).
Hnh 1.25 S h thng n nh nhit .
a. Cc nh my sn xut:
Hnh 1.26 Cc nh my sn xut xi mng v giy.
b. H thng iu khin l nhit:H thng iu khin l nhit bao gm:
i tng iu khin: nhit trong l nhit vi yu cu phi c gi chon n nh theo gi tr yu cu.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
17/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 15
B iu khin l mt thit b t ng c ch to lm vic theo chc nngv yu cu thc t nh chuyn nhit t l nhit v hin th ln mn hnh
hin th v gi tn hiu iu khin iu khin l nhit n nh nhit .
Cm bin: c dng l loi cm bin nhit.
Hnh 1.27 H thng iu khin l nhit.
1.3.3 H thng iu khin mc cht lng:a.
S mch iu khin:
B iu khin mc cht lng: (hnh v tham kho t gio trnh c s t
ng hc, Lng Vn Lng, NXB i hc quc gia)
Hnh 1.28 B iu khin mc cht lng.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
18/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 16
i tng iu khin: H thng iu khin mc cht lng thng gp trongcc qu trnh cng nghip nh ch bin thc phm, nc gii khc, cc h
thng x l nc thi
B iu khin: iu khin mc cht lng, iu khin lu lng cht lng. Cm bin c dng cc loi cm bin o mc cht lng:
Cm bin o dch chuyn: bin tr, encoder. Cm bin p sut. Cm bin in dung.
b. M hnh iu khin mc cht lng trong phng th nghim:
Hnh 1.29 M hnh b iu khin mc cht lng.
1.3.4 iu khin ng c ba pha dng bin tna. Vai tr ca ng c khng ng b 3 pha trong h thng sn xut:
Chuyn in nng thnh ng nng.
S dng trong cc h thng truyn ng in.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
19/335
Hnh
Nguyn l hoKhi cp ngun
chy vi tc gn
b. Chc nng ca b
o Dng i iu khin th n nh tc Khi ng m Hn dng kh Bo v qu ti Nng cao cht Gim h thn Tit kim nn
Chng 1: C
Trang 17
1.30 Nguyn l hot ng ca ng c b
t ng ca ng c khng ng b 3 pha
3 pha vo 3 cun dy Stator: Ni Y hay
bng 60*f/p.
in tn:
Hnh 1.31 Bin tn.
khin tc ng c KB 3 pha
y i tc ng c KB 3 pha
ng c KB 3 pha
m v dng mm ng c
ng
, kt ti
lng sn phm
c (hp s, rulo,)
g lng,
c khi n m chung
pha.
i th ng c s
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
20/335
o Dng kh
o iu khin
1.3.5 ng dng trongo S cu th
S cu t
phn chnh:
bin. Ngoi
Hnh 1.34
Chng 1: C
Trang 18
i ng mm v dng mm ng c:
Hnh 1.32 Khi ng mm ng c.
n nh tc ng c khng ng b 3
Hnh 1.33 n nh tc ng c.
iu khin robot cng nghip
nh mt robot cng nghip chuyn dng:
nh mt robot cng nghip chuyn dn
b iu khin, i tng iu khin (c
a n cn c thm cc thnh phn h tr n
S cu thnh mt robot cng nghip c
c khi n m chung
pha:
g cng bao gm ba
nh tay robot), cm
h hnh 1.34
huyn dng.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
21/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 19
o Robot hn im (Ngun KUKA, Inc) v robot phu thut (Ngun Accury,Inc):
Hnh 1.35 Robot hn im. Hnh 1.36 Robot phu thut.
o Robot song song 6 bc t do:Theo s tin b ca khoa hc k thut, cc Robot ngy cng c ch to
nh gn hn, thc hin c nhiu chc nng hn, thng minh hn.
Robot song song 6 bc t do Merlet.(Ngun : Dr. J. - P. Merlet v Prof. V.
Hayward.)
Hnh 1.37 Robot song song 6 bc t do.
o Robot c s dng trong cng on cp liu v lp rp:
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
22/335
Chng 1: Cc khi nim chung
Trang 20
Hnh 1.38 Robot c s dng trong cng on cp liu v lp rp
o Cc ng dng Robot trong cc lnh vc thm him, qun s, v tinh:
Hnh 1.39 Robot trong cc lnh vc thm him, qun s, v tinh.
o Robot chuyn ng bn chn (Ngun: AIBO, SONY, Nht Bn) vMobile Robot tc v (Ngun: SDR-4X, SONY, Nht Bn)
Hnh 1.40 Robot chuyn ng bn chn.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
23/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 21
Chng 2
CM BIN V CHUYN I
2.1 Gii thiuCm bin l thit b dng cm nhn bin i cc i lng vt l v cc i
lng khng c tnh cht in cn o thnh cc i lng in c th o v x l
c.
Trong qu trnh sn xut c nhiu i lng vt l nh nhit , p sut, tc ,
tc quay, nng pH, nhn... cn c x l cho o lng, cho mc ch iu
khin truyn ng. Cc b cm bin thc hin chc nng ny, chng thu nhn, p
ng cc kch thch.
Cm bin cng c xem nh mt k thut chuyn i cc i lng vt l
gm nhit , p sut, khong cch... sang mt i lng khc c th nh gi tt
hn. Cc i lng ny phn ln l tn hiu in.
Th d: in p, dng in, in tr hoc tn s dao ng. Cc tn khc ca b
cm bin: Sensor, b cm bin o lng, u d, van o lng, b nhn bit hoc bbin i.
Cc i lng cn o (m) thng khng c tnh cht in nh (nhit , p
sut) tc ng ln cm bin cho ta mt c trng (s) mang tnh cht in nh (in
p, dng in, tr khng) cha thng tin cho php ta c th xc nh gi tr ca i
lng in , c trng (s) chnh l hm ca i lng cn o (m)
s = F(m) (2.1)
Ngi ta gi (s) l i lng u ra hay l phn ng ca cm bin, (m) l i
lng u vo hay gi l kch thch. Thng qua o c (s) cho php nhn bit gi tr
ca (m).
V d hnh nh cc cm bin thng dng c m t nh hnh 2.1
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
24/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 22
Hnh 2.1 Cc loi cm bin thng dng hin nay
Cc b cm bin c s dng nhiu trong cc lnh vc kinh t v k thut. Cc
b cm bin c bit v rt nhy cm c s dng trong cc th nghim cc lnh vc
nghin cu khoa hc. Trong lnh vc t ng ho ngi ta s dng cc sensor thng
thng hay cc cm bin c chc nng c bit.
2.2 ng cong chun ca cm bin2.2.1Khi nim
ng cong chun cm bin l ng cong biu din s ph thuc ca i lng
in (s) u ra ca cm bin vo gi tr ca i lng o (m) u vo. ng cong
chun c th biu din bng biu thc i s di dng s=F(m) hoc bng th.
Hnh 2.2 (a) ng cong chun b) ng cong chun ca cm bin tuyn tnh ha.
Da vo ng cong chun ca cm bin, ta c th xc nh gi tr micha bit
ca mthng qua gi tr o csicas. d s dng, ngi ta thng ch to cm
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
25/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 23
bin c s ph thuc tuyn tnh gia i lng u ra v i lng u vo, phng
trnhs= F(m)c bin i di dng:
s = am +b (2.2)
vi a, bl cc h s, khi ng cong chun l ng thng.
2.2.2 Phng php chun cm binChun cm bin l php o nhm mc ch xc lp mi quan h gia gi tr s o
c ca i lng in u ra v gi tr m ca i lng o c tnh n cc yu t
nh hng, trn c s xy dng ng cong chun di dng d nhn bit hn (
th hoc biu thc i s). Khi chun cm bin, vi mt lot gi tr bit chnh xc mi
ca m, o gi tr tng ng sica s v dng ng cong chun.
a. Chun n ginTrong trng hp i lng o ch c mt i lng vt l duy nht tc ng ln
mt i lng o xc nh v cm bin s dng khng nhy vi tc ng ca cc i
lng nh hng, ngi ta dng phng php chun n gin. Thc cht ca chun
n gin l o cc gi tr ca i lng u ra ng vi cc gi tr xc nh khng i
ca i lng o u vo. Vic chun tin hnh theo 2 cch:
o Chun trc tip: cc gi tr khc nhau ca i lng o ly t cc mu chunhoc cc phn t so snh c gi tr bit trc vi chnh xc cao.
o Chun gin tip: kt hp cm bin cn chun vi mt cm bin so snh c snng cong chun, c hai c t trong cng iu kin lm vic.
b. Chun nhiu lnKhi cm bin c phn t b tr (tr c hoc tr t), gi tr o c u ra ph
thuc khng nhng vo gi tr tc thi ca i lng cn o u vo m cn ph
thuc vo gi tr trc ca ca i lng ny. Trong trng hp nh vy, ngi ta
p dng phng php chun nhiu ln v tin hnh nh sau:
o t li im 0 ca cm bin: i lng cn o v i lng u ra c gi trtng ng vi im gc, m=0 v s=0.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
26/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 24
o o gi tr u ra theo mt lot gi tr tng dn n gi tr cc i ca i lngo u vo.
o Lp li qu trnh o vi cc gi tr gim dn t gi tr cc i.Khi chun nhiu ln cho php xc nh ng cong chun theo c hai hng o
tng dn v o gim dn.
2.3 Cc c trng c bn ca cm bin2.3.1 nhy ca cm bin
a. Khi nimi vi cm bin tuyn tnh, gia bin thin u ra s v bin thin u vo m
c s lin h tuyn tnh:
mSS = . (2.3)
m
SS
= : gi l nhy ca cm bin. (2.4)
Trng hp tng qut, biu thc xc nh nhy S ca cm bin xung quanh
gi tr mica i lng o xc nh bi t s gia bin thin s ca i lng u rav bin thin m tng ng ca i lng o u vo quanh gi tr :
immm
SS
=
= (2.5)
b. Lu php o t chnh xc cao, khi thit k v s dng cm bin cn lm cho
nhy S ca n khng i, ngha l t ph thuc nht vo cc yu t:
o Gi tr ca i lng cn o m v tn s thay i ca n.o Thi gian s dng.o nh hng ca cc i lng vt l khc (khng phi l i lng o) ca mi
trng xung quanh.
Thng thng nh sn xut cung cp gi tr ca nhy S tng ng vi nhng
iu kin lm vic nht nh ca cm bin.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
27/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 25
2.3.2 tuyn tnh ca cm bina. Khi nim
Mt cm bin c gi l tuyn tnh trong mt di o xc nh nu trong di ch
c nhy khng ph thuc vo i lng o. Nu cm bin khng tuyn tnh,
ngi ta a vo mch o cc thit b hiu chnh sao cho tn hiu in nhn c
u ra t l vi s thay i ca i lng o u vo. S hiu chnh c gi l s
tuyn tnh ho.
b. ng thng tt nhtKhi chun cm bin, t kt qu thc nghim ta nhn c mt lot im tng
ng (si, mi) ca i lng u ra v i lng u vo. V mt l thuyt, i vi cc
cm bin tuyn tnh, ng cong chun l mt ng thng. Tuy nhin, do sai s khi
o, cc im chun (si, mi) nhn c bng thc nghim thng khng nm trn cng
mt ng thng.
ng thng c xy dng trn c s cc s liu thc nghim sao cho sai s l
b nht, biu din s tuyn tnh ca cm bin c gi l ng thng tt nht.
Phng trnh biu din ng thng tt nht c lp bng phng php bnh
phng b nht. Gi s khi chun cm bin ta tin hnh vi N im o, phng trnh
c dng:
bmaS += . (2.6)
vi( )
=
22
...
ii
iiii
mmN
msmsNa ;
( )
=
22
2 ...
ii
iiiii
mmN
msmmsb (2.7)
c. lch tuyn tnhi vi cc cm bin khng hon ton tuyn tnh, ngi ta a ra khi nim
lch tuyn tnh, xc nh bi lch cc i gia ng cong chun v ng thng
tt nht, tnh bng % trong di o.
2.3.3 Sai s v chnh xc ca cm bina.
Sai s
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
28/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 26
Cc b cm bin cng nh cc dng c o lng khc, ngoi i lng cn o
(cm nhn) cn chu tc ng ca nhiu i lng vt l khc gy nn sai s gia gi
tr o c v gi tr thc ca i lng cn o. Gi x l lch tuyt i gia gi tr
o v gi tr thc x (sai s tuyt i), sai s tng i ca b cm bin c tnh bng:
100x
x= [%] (2.8)
b. Sai s ca b cm bin mang tnh cht c tnhBi v khng th bit chnh xc gi tr thc ca i lng cn o. Khi nh gi
sai s ca cm bin, ngi ta thng phn chng thnh hai loi: Sai s h thng v sai
s ngu nhin.
Sai s h thng:L sai s khng ph thuc vo s ln o, c gi tr khng i
hoc thay i chm theo thi gian o v thm vo mt lch khng i gia gi tr
thc v gi tr o c. Sai s h thng thng do s thiu hiu bit v h o, do iu
kin s dng khng tt gy ra
Sai s ngu nhin:L sai s xut hin c ln v chiu khng xc nh. Ta c
th d on c mt s nguyn nhn gy ra sai s ngu nhin nhng khng th d
on c ln v du ca n. Nhng nguyn nhn gy ra sai s ngu nhin c thl:
o Do s thay i c tnh ca thit b.o Do tn hiu nhiu ngu nhin.o Do cc i lng nh hng khng c tnh n khi chun cm bin.
2.3.4 nhanh v thi gian p ng ca cm bina. nhanh ca cm bin
nhanh:L c trng ca cm bin cho php nh gi kh nng theo kp v
thi gian ca i lng u ra khi i lng u vo bin thin. Thi gian p ng l
i lng c s dng xc nh gi tr s ca nhanh.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
29/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 27
nhanh tr:L khong thi gian t khi i lng o thay i t ngt n khi
bin thin ca i lng u ra ch cn khc gi tr cui cng mt lng gii hn tnh
bng %.
b. Thi gian p ng tng ng ca cm binThi gian p ng tng ng vi % xc nh khong thi gian cn thit phi
ch i sau khi c s bin thin ca i lng o ly gi tr ca u ra vi chnh
xc nh trc. Thi gian p ng c trng cho ch qu ca cm bin v l
hm ca cc thng s thi gian xc nh ch ny.
o Trong trng hp s thay i ca i lng o: Trong trng hp s thay ica i lng o c dng bc thang, cc thng s thi gian gm thi gian tr khitng (tdm) v thi gian tng (tm) ng vi s tng t ngt ca i lng o hoc
thi gian tr khi gim (tdc) v thi gian gim (tc) ng vi s gim t ngt ca i
lng o hnh 2.3.
o Khong thi gian tr khi tng tdm: L thi gian cn thit i lng u ra tngt gi tr ban u ca n n 10% ca bin thin tng cng ca i lng ny v
khong thi gian tng tm l thi gian cn thit i lng u ra tng t 10%n 90% bin thin tng cng ca n.
o Thi gian tr khi gim tdc: Thi gian tr khi gim tdcl thi gian cn thit ilng u ra gim t 90% n 10% bin thin tng cng ca n.
Hnh 2.3 Cc khong thi gian c trng cho ch qu .
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
30/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 28
2.3.5 Gii hn s dng ca cm binTrong qu trnh s dng, cc cm bin lun chu tc ng ca ng lc c hc, tc
ng nhit... Khi cc tc ng ny vt qu ngng cho php, chng s lm thay i
c trng lm vic ca cm bin. Bi vy khi s dng cm bin, ngi s dng cn
phi bit r cc gii hn ny.
o Vng lm vic nh danh: Vng lm vic nh danh tng ng vi nhng iukin s dng bnh thng ca cm bin. Gii hn ca vng l cc gi tr ngng
m cc i lng o, cc i lng vt l c lin quan n i lng o hoc cc
i lng nh hng c th thng xuyn t ti m khng lm thay i cc c
trng lm vic nh danh ca cm bin.o Vng khng gy nn h hng: Vng khng gy nn h hng l vng m khi cc
i lng o hoc cc i lng vt l c lin quan v cc i lng nh hng
vt qua ngng ca vng lm vic nh danh nhng vn cn nm trong phm vi
khng gy nn h hng.
Cc c trng ca cm bin c th b thay i nhng nhng thay i ny
mang tnh thun nghch, tc l khi tr v vng lm vic nh danh cc c trngca cm bin ly li gi tr ban u ca chng.
o Vng khng ph hy: Vng khng ph hy l vng m khi cc i lng o hoccc i lng vt l c lin quan v cc i lng nh hng vt qua ngng
ca vng khng gy nn h hng nhng vn cn nm trong phm vi khng b
ph hy, cc c trng ca cm bin b thay i v nhng thay i ny mang tnh
khng thun nghch, tc l khi tr v vng lm vic nh danh cc c trng ca
cm bin khng th ly li gi tr ban u ca chng. Trong trng hp ny cm
bin vn cn s dng c, nhng phi tin hnh chun li cm bin.
2.4 Nguyn l ch to ca cm binCc cm bin c ch to da trn c s cc hin tng vt l v c phn
lm hai loi:
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
31/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 29
o Cm bin tch cc:L cc cm bin hot ng nh mt my pht, p ng (s) lin tch, in p hay dng.
o Cm bin th ng:L cc cm bin hot ng nh mt tr khng trong png (s) l in tr, t cm hoc in dung.
Cc cm bin tch cc c ch to da trn c s ng dng cc hiu ng
vt l bin i mt dng nng lng no (nhit, c hoc bc x) thnh nng
lng in. Sau y m t mt cch khi qut ng dng mt s hiu ng vt l
khi ch to cm bin
2.4.1 Hiu ng nhit inHiu ng nhit ng dng trong ch to cc cm bin nhit . Hai dy dn (M 1)
v (M2) c bn cht ho hc khc nhau c hn li vi nhau thnh mt mch in
kn, nu nhit hai mi hn l T1v T2khc nhau, khi trong mch xut hin
mt sut in ng e(T1, T2) m ln ca n ph thuc vo s chnh lch nhit
gia T1v T2.
Hnh 2.4 Hiu ng nhit in.
Hiu ng nhit in c ng dng o nhit T1khi bit trc nhit T2,
thng chn T2= 0oC.
2.4.2 Hiu ng ha nhitMt s tinh th gi l tinh th ha nhit (v d tinh th sulfate triglycine) c tnh
phn cc in t pht vi phn cc ph thuc vo nhit , lm xut hin trn cc
mt i din ca chng nhng in tch tri du. ln ca in p gia hai mt ph
thuc vo phn cc ca tinh th ha nhit.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
32/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 30
Hnh 2.5 Hiu ng ha nhit.
Hiu ng ha nhit c ng dng o thng lng ca bc x nh sng. o
in p V ta c th xc nh c thng lng nh sng .
2.4.3 Hiu ng p inMt s vt liu gi chung l vt liu p in (nh thch anh) khi b bin dng
di tc ng ca lc c hc, trn cc mt i din ca tm vt liu xut hin nhng
lng in tch bng nhau nhng tri du, c gi l hiu ng p in. o V ta c th
xc nh c cng ca lc tc dng F.
Hnh 2.6 Hiu ng p in.
2.4.4 Hiu ng cm ng in tKhi mt dy dn chuyn ng trong t trng khng i, trong dy dn xut hin
mt sut in ng t l vi t thng ct ngang dy trong mt n v thi gian, ngha
l t l vi tc dch chuyn ca dy. Tng t nh vy, trong mt khung dy ttrong t trng c t thng bin thin cng xut hin mt sut in ng t l vi tc
bin thin ca t thng qua khung dy.
Hnh 2.7 Hiu ng cm ng in t.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
33/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 31
Hiu ng cm ng in t c ng dng xc nh tc dch chuyn ca vt
thng qua vic o sut in ng cm ng.
2.4.5 Hiu ng quang inHiu ng quang dn: (hay cn gi l hiu ng quang in ni) l hin tng gii
phng ra cc ht dn t do trong vt liu (thng l bn dn) khi chiu vo chng mt
bc x nh sng (hoc bc x in t ni chung) c bc sng nh hn mt ngng
nht nh.
Hiu ng quang pht x in t: (hay cn gi l hiu ng quang in ngoi) l
hin tng cc in t c gii phng v thot khi b mt vt liu to thnh dng c
th thu li nh tc dng ca in trng.
2.4.6 Hiu ng quang-in tKhi tc dng mt t trng B vung gc vi bc x nh sng, trong vt liu bn
dn c chiu sng s xut hin mt hiu in th theo hng vung gc vi t
trng B v hng bc x nh sng.
Hnh 2.8 Hiu ng quang- in t.
2.4.7 Hiu ng HallHiu ng Hall c ng dng xc nh v tr ca mt vt chuyn ng. Vt
cn xc nh v tr lin kt c hc vi thanh nam chm, mi thi im, v tr thanh
nam chm xc nh gi tr ca t trng B v gc tng ng vi tm bn dn mng
lm vt trung gian. V vy, hiu in th VHo c gia hai cnh tm bn dn l hm
ph thuc vo v tr ca vt trong khng gian.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
34/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 32
Hnh 2.9 Hiu ng Hall.
o Nguyn l ch to cm bin th ng: Cm bin th ng thng c ch to tmt tr khng c cc thng s ch yu nhy vi i lng cn o. Gi tr ca tr
khng ph thuc kch thc hnh hc, tnh cht in ca vt liu ch to (nh
in tr sut , t thm , hng s in mi ). V vy tc ng ca i lng
o c th nh hng ring bit n kch thc hnh hc, tnh cht in hoc ng
thi c hai.o S thay i thng s hnh hc: S thay i thng s hnh hc ca tr khng gy
ra do chuyn ng ca phn t chuyn ng hoc phn t bin dng ca cm
bin. Trong cc cm bin c phn t chuyn ng, mi v tr ca phn t ng s
ng vi mt gi tr xc nh ca tr khng, cho nn o tr khng c th xc nh
c v tr ca i tng.
oPhn t bin dng ca cm bin:Trong cm bin c phn t bin dng, s bindng ca phn t bin dng di tc ng ca i lng o (lc hoc cc i
lng gy ra lc) gy ra s thay i ca tr khng ca cm bin. S thay i tr
khng do bin dng lin quan n lc tc ng, do lin quan n i lng
cn o. Xc nh tr khng ta c th xc nh c i lng cn o. Cc i
lng cn o c kh nng lm thay i tnh cht in ca vt liu s dng ch to
cm bin:
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
35/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 33
i lng cn o c trng nhy cm Loi vt liu s dng
Nhit Kim loi (Pt, Ni, Cu)
Bn dn
Bc x nh sng Bn dn
Bin dng
T thm ()
Hp kim Ni, Si pha tp
Hp kim st t
V tr (nam chm) Vt liu t in tr: Bi,InSb
Hnh 2.10 S chuyn i gia cc i lng ca cm bin
2.5 Phn loi cm binCm bin c phn loi theo nhiu tiu ch khc nhau. Ty theo cch chn
m ngi ta c th phn loi cm bin theo cc cch sau:
a. Theo nguyn l chuyn i gia p ng v kch thch.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
36/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 34
Hin tng Chuyn i gia p ng v kch thch
Vt l
Nhit in.
Quang in
Quang t.in t
T in
Ha hc
Bin i ha hc
Bin i in ha
Phn tch ph
Sinh hcBin i sinh haBin i vt l
Hiu ng trn c th sng
b. Theo dng kch thch.Kch thch Cc c tnh ca kch thch
m thanh
Bin pha, phn cc
PhTc truyn sng
in
in tch, dng in
in th, in p
in trng
in dn, hng s in mi
T
T trng
T thng, cng t trng.
t thm
C
V tr
Lc, p sut
Gia tc, vn tc, ng sut, cng
M men
Khi lng, t trng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
37/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 35
nht
Quang
Ph
Tc truyn
H s pht x, khc x
Nhit
Nhit
Thng lng
T nhit
Bc xKiu: Nng lng
Kiu: Cng
c. Theo tnh nng. nhy chnh xc phn gii tuyn tnh
Cng sut tiu thd. Theo phm vi s dng
Cm bin cng nghip Cm bin nghin cu khoa hc Cm bin mi trng, kh tng Cm bin thng tin, vin thng Cm bin nng nghip Cm bin dn dng Cm bin giao thng vn ti
e. Theo thng s ca m hnh mch in thay tho Cm bin tch cc (c ngun): u ra l ngun p hoc ngun dng.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
38/335
o Cm bin thcn c thm ng
tch cc th kh
R, L, Ctuyn
f. Cc loi cm bin tho Cm bin timo Cm bin quano Cm bin muo Cm bin thngo Cm bin si qo Cm bin lc co Cm bin nhit.o Cm bin v tro Cm bin lu lo Cm bin siu
g. K hiu cc loi c
Hnh 2
Chng 2: Cm
Trang 36
ng (khng c ngun): Cm bin gi l
un nng lng ph hon tt nhim
g cn. Cm bin th ng c c trn
tnh hoc phi tuyn.
ng s dng trong cng nghip v dn
n.
.
c.
minh.
ang.
ng p sut.
dch chuyn.
ng.
m.
bin
.11 K hiu cc loi cm bin thng d
Bin & Chuyn i
th ng khi chng
o kim, cn loi
g bng cc thng s:
dng
g
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
39/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 37
Cm bin c k hiu nh hnh 2.11, ty theo loi cm bin m trong k hiu s
km thm cc k hiu ca cun dy cho cm bin in cm, t cho cm bin in
dung V d: Hnh 2.12 l k hiu ca cm bin in dung, ng ra dng ON/OFF loi
thng h, chuyn mch dng.
Hnh 2.12 K hiu cm bin in dung
2.6 Mch o cm bin2.6.1S mch o
Mch o bao gm ton b thit b o (trong c cm bin) cho php xc nh
chnh xc gi tr ca i lng cn o trong nhng iu kin tt nht.
o u vo ca mch, cm bin chu tc ng ca i lng cn o gy nntn hiu in mang theo thng tin v i lng cn o.
o u ra ca mch, tn hiu in qua x l c chuyn i sang dng cth c c trc tip gi tr cn tm ca i lng o. Vic chun h o m
bo cho mi gi tr ca ch th u ra tng ng vi mt gi tr ca i lng
o tc ng u vo ca mch.
Hnh 2.13 S mch o nhit bng cp nhit
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
40/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 38
o Trn thc t, do cc yu cu khc nhau khi o, mch o thng gm nhiuthnh phn trong c cc khi ti u ho vic thu thp v x l d liu,
chng hn mch tuyn tnh ho tn hiu nhn t cm bin, mch kh in
dung k sinh, cc b chuyn i nhiu knh, b khuch i, b so pha lcnhiu, b chuyn i tng t - s, b vi x l, cc thit b h tr...
o Hnh 2.14 biu din s khi mt mch in o in th trn b mt mngnhy quang c lp rp t nhiu phn t.
Hnh 2.14 Mch o in th b mt
2.6.2Mt s phn t c bn ca mch oa.B khuch i thut ton (KTT)
B khuch i thut ton mch tch hp l b khuch i dng mt chiu c
hai u vo v mt u ra chung, thng gm nhiu trasistor v cc in tr, t
in ghp ni vi nhau. u vo ca mch, cm bin chu tc ng ca i
lng cn o gy nn tn hiu in mang theo thng tin v i lng cn o.
Hnh 2.15 S mch khuch i thut ton
1) My pht chc nng
2) Cm bin in tch
3) Tin khuch i
4) So pha lc nhiu
5) Khuch i
6) Chuyn i tng t s
7) My tnh
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
41/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 39
b.B khuch i o lng IAB khuch i o lng IAc hai u vo v mt u ra. Tn hiu u ra t
l vi hiu ca hai in p u vo:
UAUUAUra == + )( (2.9)
Hnh 2.16 S mch khuch i o lng gm 3 b KTT ghp in tr
c.Kh in p lcho i vi mt b khuch i thut ton l tng khi h mch phi c in p
ra bng khng khi hai u vo ni mass.
o Thc t v cc in p bn trong nn to ra mt in p nh (in p phncc) u vo khuch i thut ton c vi mV, nhng khi s dng mch
kn in p ny c khuch i v to nn in p kh ln u ra. kh
in p lch c th s dng s hnh nh sau, bng cch iu chnh bin
tr R3.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
42/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 40
Hnh 2.17 S mch kh in p lch
d.Mch cuo Cu Wheatstone thng c s dng trong cc mch o nhit , lc, p
sut, t trng... Cu gm bn in tr R1, R2, R3 c nh v R4 thay i
(mc nh hnh 2.18) hot ng nh cu khng cn bng da trn vic pht
hin in p qua ng cho ca cu.
o u ra ca mch, tn hiu in qua x l c chuyn i sang dng cth c c trc tip gi tr cn tm ca i lng o. Vic chun h o m
bo cho mi gi tr ca ch th u ra tng ng vi mt gi tr ca i lng
o tc ng u vo ca mch.
Hnh 2.18 S mch cuWheatstone
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
43/335
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
44/335
Hnh 2.
Cm bin tim cn
mt vt th vi cm bi
cn c mt v tr rt qu
robot bt gi ly; pht h
cm bin thng dng l
Cm bin tim cn
o Loi cm ng t: c
v ch pht hin
o Loi cm ng in
in mi ln hn 1,
o Loi cm bin qua
tm o tng i x
o Loi cm bin siu
2.7.1 Cm bin tim c
2.7.1.1 Gii thiu cm
a. Hnh dng cm biCm bin cm ng
dng hnh ch nht nh h
Chng 2: Cm
Trang 42
19 Cm bin tim cn loi pht hin vt
l mt k thut nhn bit s c mt h
n in t khng cng tc (khng ng c
n trng trong thc t. Th d pht hin v
in chai, lon nhm trn bng chuyn.
gic (c hoc khng).
cc loi:
hai loi in cm v t cm, loi ny c
c nhng vt c t tnh
dung: tm pht hin ngn, pht hin
thng c b phn chnh nhy.
g c ba loi: xuyn sut, phn x v kh
c th ln n 30m, pht hin c hu
m: c th pht hin tt c cc vt tm ph
n cm ng t (Magnectic sensor)
bin tim cn cm ng t
n cm ng t
c rt nhiu hnh dng khc nhau, nh
nh 2.20
Hnh 2.20 Hnh dng cm bin t
Bin & Chuyn i
i v vt cn.
y khng c mt ca
m). Cm bin tim
t trn dy chuyn
n hiu ng ra ca
tm pht hin ngn
c cc vt c hng s
ch tn loi ny c
t cc vt.
t hin trung bnh
g thng s dng l
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
45/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 43
b. Nguyn tc ch to cm ng tNguyn tc ch to cm bin t da theo hin tng cm ng t Hall
Hnh 2.21 Hin tng cm ng t Hall.Khi t mt tm vt liu mng (thng l bn dn) cho dng in I chy qua s
sinh ra mt t trng B c phng to vi dng in mt gc th s xut hin mt
in th Vhtheo hng vung gc gia B v I nh hnh 2.22
sin... BIKV hh = (2.10)
Trong Khl h s vt liu
Hnh 2.22 Hot ng cm ng t Hall.
Hiu ng Hall c dng ch to cm bin xc nh s di chuyn ca vt, vt
c gn vo thanh nam chm to t trng B. T trng do cun dy ca cm bin
to ra s thay i khi tng tc vi vt th kim loi do ch pht hin c vi vt
th l kim loi.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
46/335
2.7.1.2 Cm bin t lo
a. Hnh dngCm bin in c
dng l dng hnh tr tr
Cm ng t loi i
quanh n nhn bit vbin tim cn in cm c
ng dng khc nhau. C
tng l kim loi (nhn
phi l kim loi).
b. Cu to
Chng 2: Cm
Trang 44
Hnh 2.23 Nguyn tc chung ca cm bi
i in cm(Inductive sensor)
cng c rt nhiu hnh dng khc nha
v bc bng kim loi nh hnh 2.24
nh 2.24 Cc loi cm bin t loi in
n cm da vo in cm ca cun dy si
t. Cm bin loi in cm rt a dng n nhiu kch thc v hnh dng khc nh
m bin tim cn in cm c dng
chng khng th pht hin cc i t
Bin & Chuyn i
n t.
u, nhng thng s
cm.
h ra t trng xung
hnh 2.24. Cmu tng ng vi cc
pht hin cc i
g c cu to khng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
47/335
Phn cm ng
vo cun dy to c
thng a ra 2 d
s c led ch th bo
Hnh 2
Cu trc ca cm bi
o 1 - Cun dy v li
t trn cun dy l
bin, nn vng ny
o 2 - Mch dao ng
tn s cao khi c s
hiu ny s gim.
Chng 2: Cm
Trang 45
Hnh 2.25 Cu to cm bin t loi in
t bao gm cc thnh phn: Vng t tr
m ng t vi tn s lm vic t 300
cp kt ni ngun v mt dy tn hiu
hiu cm bin nhn thy vt trong vng
.26 Cu trc ca cm bin t loi in c
n gm 4 phn chnh nh hnh 2.26
erit: Phn ny to ra vng t trng nh
li ferit, vng t trng tp trung ph
tc ng ln vt cn o
: Chc nng mch ny to ra dao ng
tng tc ln b mt cm bin th bin
Bin & Chuyn i
m.
ng c to ra nh
n 800kHz, loi ny
a. Khi c tn hiu ra
c ng.
m.
hin tng cm ng
trc u ca cm
i dng tn hiu sin
dao ng ca tn
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
48/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 46
o 3 - Mch pht hin: Chc nng mch ny da vo in th tham chiu pht
hin gi tr bin ca mch dao ng khi c vt tc ng ln b mt cm bin,
lc bin ny gim n mt gi tr cho php no s xut ra tn hiu ng ra
o 4 -Mch u ra: Ng ra l kt qu ca mch so snh ngng nhn bit c vt
nm trong tm hot ng ca cm bin hay khng, do tn hin ra dng
ON/OFF
c. Nguyn l hot ngCm bin cm ng t hot ng da trn nguyn tc thay i tng tc t trn b
mt ca cm bin nh hnh 2.27
Hnh 2.27 Cc thnh phn ca cm bin t loi in cm.
Tn s mch dao ng LC thng t 300Khz n 800 Khz c tnh theo cng
thc:
LCF
2
10 = (2.11)
nh hng ca dng in xoy lm thay i bin b dao ng LC. Mch pht
hin ngng (trigger) gim st s thay i bin v kch mch ng ra (output switch)
mi khi c s thay i vt ngng. Ng ra cm bin l tn hiu ON/OFF.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
49/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 47
Hnh 2.28 Trng thi tc ng ca cm bin t loi in cm.
Khi c vt th bng kim loi i vo vng t trng. T trng ny cm ng ln
vt th mt dng in xoay trn gi l dng in xoy. Dng in xoy to ra mt t
trng ngc chiu vi t trng ban u. T trng ny lm gim bin mch dao
ng LC bn trong cm bin. Hnh 2.28
Hnh 2.29 Hin tng t trng xoy ca cm bin t loi in cm.
T trng to ra xung quanh cun dy khi c dng in xoay chiu chy qua.
Khi c vt th bng kim loi a vo t trng. Dng in xoy s c cm ng vo
kim loi. Dng in xoy trong kim loi to ra t trng th hai ngc vi t trng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
50/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 48
ban u nh hnh 2.29. Dng in s b ngt qung khi c vt nt trn vt liu dn
in.
Cm bin tim cn in cm c thit k to ra mt vng in t trng, khi
mt vt bng kim loi tin vo khu vc ny, xut hin dng in xoy (dng in cm
ng) trong vt th kim loi ny. Hnh 2.30
Hnh 2.30 Nguyn l lm vic ca cm bin in cm.
Dng in xoy gy nn s tiu hao nng lng (do in tr ca kim loi), lm
nh hng n bin sng dao ng. n mt tr s no tn hiu ny c ghi
nhn. Mch pht hin s pht hin s thay i tn hiu v tc ng mch ra ln mc
ON hnh 2.31. Khi i tng ri khi khu vc in trng, s dao ng c lp li,cm bin tr li trng thi bnh thng.
Hnh 2.31 Hot ng ca cm bin tim cn in cm.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
51/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 49
Khi vt cn tc ng ln b mt ca cm bin, bin tn hiu ca mch dao
ng s thay i, bin ny s gim dn khi vt cng tin gn b mt tc ng. Khi
khong cch ln ng ra ca cm bin s cho ra mt xung v n ch bo s sng
ln.
d. Phn loiCm bin tim cn in cm c th phn lm 2 loi: Shielded (c bo v) v
unshielded (khng c bo v) nh hnh 2.32. Loi khng c bo v thng c tm pht
hin ln hn loi c bo v.
Hnh 2.32 Phn loi cm bin in cm.
o Cm bin tim cn in cm loi c bo v:c 1 vng kim loi bao quanh (hnh
2.33) gip hn ch vng in t trng vng bn, tuy nhin khi c lp bo v
ny th vng t trng cng b gii hn bt i lm cho cm bin c tm pht hinngn li. V tr lp t cm bin c th t ngang bng vi b mt lm vic .
o Cm bin tim cn in cm loi khng c bo v: khng c vng kim loi bao
quanh, khng th lp t cm bin ngang bng b mt lm vic (bng b mt kim
loi). Loi cm bin khng c bo v xung quanh phi c 1 vng khng c cha
kim loi phn u cm bin (hnh 2.34) v th tm pht hin c xa hn
nhng d b nh hng bi cc vt xung quanh lm bng kim loi.
Hnh 2.33 Cm bin tim cn in cm loi c bo v.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
52/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 50
Hnh 2.34 Cm bin tim cn in cm loi khng c bo v.
c 2 loi cm bin c bo v v khng c bo v, nu c 1 b mt kim loi v
tr i din cm bin, khng nh hng n hot ng ca cm bin th b mt kim
loi ny phi cch b mt cm bin 1 khong cch c ln t nht gp 3 ln tm pht
hin ca cm bin.
e. u nhc imo u im
Khng chu nh hng ca m. Khng c b phn chuyn ng.
Khng chu nh hng ca bi bm.
Khng ph thuc vo mu sc.
t ph thuc vo b mt i tng hn so vi cc k thut khc.
Khng c vng cht (blind zone): cm bin khng pht hin ra i tng
mc d i tng gn cm bin.o Nhc im
Ch pht hin c i tng l kim loi.
C th chu nh hng bi cc vng in t mnh.
Phm vi hot ng ngn hn so vi cc k thut khc.
2.7.1.3 Cm bin t loi t cm:(Inductive Magnectic sensor)
a. Loi tc ng bng tip im:(Reed Switch: li g)
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
53/335
Cu to
Cm bin t loi t
o B phn cha tip
kh tr.
o Tip im (li g):
o Led ch bo v dy
Nguyn l hot n
Cm bin lo
khong cch cho p
li g lm ng ti
cn bng kim loi,
Khi t trng
ng li nh hnh 2.
Chng 2: Cm
Trang 51
ng bng tip im (li g) cu to g
im: L mt ng thy tinh bn trong c
lm bng cht c kh nng t tnh nh s
i ngun, tn hiu ra.
Hnh 2.35 Cu to cm bin t loi li
ny pht hin c tt c cc loi vt
p. T trng c to ra t cun dy c
p im. Cm bin b nh hng bi 3
hong cch vt cn.
to ra gn v tr ca li g, vi lc t
36
Hnh 2.36 Hai trng thi ca li g.
Bin & Chuyn i
m cc b phn sau:
a chn khng hay
t hay niken.
g.
liu dn in trong
m ng tc ng ln
u t: Nhit , vt
ln s ht li g
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
54/335
Khi c t tr
v ht nhau, hai ti
ng bng tip i
S ph thuc cc t
o V tr ca im tc
o Dng cc i cn
b. Loi tc ng bng Cu to
Cm bin t loi t
o Mch t: l mt m
cm ng vo.
o Cun dy mch t:
o Led ch bo v dy
HnhCm bin t l
u thu khi c v
tc ng bng li
bng mch t.
Nguyn l hot n
Chng 2: Cm
Trang 52
g i qua vng cng tc th s lm cho h
im s c ni li. y l c s
.
trng khc nhau cn c trnh:
ng ph thuc vo khong cch dch chu
c gii hn trnh chy tip im.
t cm(Inductive Magnectic sensor)
ng bng mch t cu to gm cc b
ch t tn s cao c tc ng khi c
mt b dy qun trn mch t.
i ngun, tn hiu ra.
2.37 Cu to cm bin t tc ng bngi tc ng bng mch t da vo s t
t ti gn. Cm bin c cu to gm cc
ch khc tip im trong cm bin t l
Bin & Chuyn i
i tip im nhim t
h to cm bin tc
yn.
hn sau:
t trng bn ngoi
trng.ng ca t trng
phn ging nh loi
i li g c thay
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
55/335
Cu to gm
ng thu cm bin,
trng u thu v l
snh pht hin cho
Hnh 2.38 C
Cn ch khi thc
o Thit b lm vic tr
o Trnh dng loi c
2.7.1.4 c tnh v c
a.c tnh
Cm bin ti
thng c hai loi n
o Cm bin tim cn
t b nhiu bi kim l
o Cm bin tim cn
mt cm bin nn k
xung quanh.
Chng 2: Cm
Trang 53
t b to dao ng tn s cao, dao
khi vt c t trng tin n gn th s l
m cho mch dao ng ca cm bin b
g ra cm bin dng on/off.
thnh phn chnh ca cm bin t tc
in trn cc dng t khc nhau.
ng thi ngm tn s lm vic cao - 1kHz
bin ny nhng ni c nhiu nh h
thng s s dng
cn ty theo cu to s c cc c tnh
h sau
oi c bo v:t trng c tp trung t
oi xung quanh, tuy nhin khong cch
Hnh 2.39 Cm bin t loi c bo v
oi khng c bo v:khng c bo v t
hong cch o s di hn, tuy nhin d
Bin & Chuyn i
g ny to t trng
m nh hng n t
nh hng, mch so
ng bng t trng.
g ca t trng.
s dng khc nhau,
rc mt sensor nn
s ngn i.
.
trng xung quanh
nhiu bi kim loi
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
56/335
b. Cc thut ng th Vt chun (Standar
Mt vt c
hp pht huy
Khong cch tc
Khong cch
tnh ton nh l sai
cp. Trong mt vi
khong cch tc
n khi n n gnxem xt khi c l
2.42
Khong cch ho
Khong cch
vi nhit dao
sai s trong qu tr
Chng 2: Cm
Trang 54
Hnh 2.40 Cm bin t loi khng c b
ng s dng
Object)
xem l chun nu: hnh dng, vt liu, k
c cc c tnh k thut ca cm bin.
Hnh 2.41 M t vt chun.
g (Rated Distance): Sn
c ng l mt gi tr l thuyt m n k
s ca qu trnh sn xut, nhit hot
trng hp cm bin c th pht hin r
g ny. Hoc c trng hp vt th khn
hn khong cch tc ng. C mt ving khong cch tc ng trong mi tr
t ng hiu qu (Effective Operating Dis
ot ng hiu qu iu kin ngun i
ng trong khong t 23oC 0.5oC. N d
h sn xut. Khong cch hot ng hi
Vt chhnh dthc, t
Bin & Chuyn i
o v.
ch c ca vt ph
hng ph thuc vo
ng v in p cung
a vt th nm ngoi
c pht hin cho
gii hn phi cng hp c th. Hnh
ance): Sr
n cung cp n nh
a vo vic tnh ton
qu khong 10%
n: vt liu,g, kch
c
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
57/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 55
ca khong cch tc ng. iu ny c ngha l vt th s c pht hin trong
khong t 0 n 90% ca khong cch tc ng. Ty thuc vo mi thit b tuy
nhin khong cch tc ng hiu qu c th xa hn 110% ca khong cch tc
ng. Hnh 2.42
Khong cch chuyn mch hu ch (Useful Switching Distance): Su
Khong cch chuyn mch hu ch l khong cch chuyn mch c tnh
ton theo iu kin in p v nhit l thuyt. Khong cch chuyn mch hu
ch th bng khong 10% ca khong cch hot ng hiu qu. Hnh 2.42
Khong cch hot ng chc chn (Guaranteed Operating Distance): Sa
Khong cch hot ng chc chn l khong cch chuyn mch cho s hot
ng ca cm bin tim cn trong phm vi iu kin hot ng c th c th chp
nhn c m bo. Khong cch hot ng chc chn nm trong khong
081% ca khong cch hot ng. Hnh 2.42
Hnh 2.42 Khong cch hot ng ca cm bin.
Cc chuyn mch ca cm bin tim cn ch p ng li vi vt th khi vt
th nm trong khu vc xc nh ng trc b mt ca cm bin. im m
cm bin tim cn nhn ra c mt vt th mang n gi l im tc ng. V
im m khi vt th i ra lm thit b chuyn li trng thi ban u gi l im
thot. Khong cch gia 2 im ny gi l vng tr (hysteretis zone). Hnh 2.43
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
58/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 56
Hnh 2.43 Cc im chuyn mch ca cm bin.
Khong cch pht hin (Detecting Distance)
Khong cch pht hin l khong cch t b mt cm bin u cm bin
ti v tr vt chun xa nht m cm bin c th pht hin. Hnh 2.44
Hnh 2.44 M t khong cch pht hin.
Khong cch ci t (Sitting Distance)
Khong cch ci t l khong cch t b mt cm bin u cm bin ti
v tr vt cm bin cm bin c th pht hin vt n nh (thng khong cch
ny bng 70% n 80% khong cch pht hin). Hnh 2.45
Khong cch pht hin
Vtcm
bin
Khong cch Reset
Cm bintim cnB mt
cm bin
ONOFF
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
59/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 57
Hnh 2.45 M t khong cch ci t.
Thi gian p ng (Response Time)
o T1 l khong thi gian t lc i tng chun chuyn ng i vo vng
pht hin ca cm bin ti khi u ra cm bin bt v ON.
o T2 l khong thi gian t lc i tng chun chuyn ng i ra khi vng
pht hin ca cm bin ti khi u ra cm bin tt v OFF. Hnh 2.46
Hnh 2.46 M t thi gian p ng.
Tn s p ng (Response Frequency)S ln tc ng lp li khi vt cm bin i vo vng hot ng ca cm
bin. Hnh 2.47
Vtcm
bin
Dy hot ng Cm bintim cn
B mtcm bin
Trong dy hot ng
goi dy hot ng
ON
OFF
T1 T2
Khong cch ci t
Vtcm
bin
Khong cch pht hin c lng
Cm bintim cn
B mtcm bin
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
60/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 58
Hnh 2.47 M t tn s p ng.
c. Khong cch o v cc yu t nh hng Vt liu i tng (Material):
Vt liu i tng l khong cch pht hin ca cm bin ph thuc rt
nhiu vo vt liu ca vt cm bin. Hnh 2.48
Hnh 2.48 M t c tnh t ca vt liu.Cc vt liu c t tnh hoc kim loi c cha st s c khong cch pht
hin xa hn cc vt liu khng c cha t tnh hoc cha st. Hnh 2.48
Kim loi cu to nn vt th cng nh hng n khong cch vng tc
ng. Nhng khi mt kim loi no khc thp th mt h s chnh sa c s
dng hiu chnh.
Khong cchpht hinu sensor u sensor
Vt Vt
Kim loi khng c t tnh Kim loi c t tnh
Cm bintim cn
khong cch cm bin
M
M2M
T1 T2 T3
Vt cm bin
f=1/(T2+T2)
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
61/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 59
Hnh 2.49 Biu m t dn theo c tnh t.
Kch c ca i tng (Size):
Nu vt cm bin nh hn vt th chun (test object) khong cch pht hin
ca cm bin s gim. Hnh 2.50
Hnh 2.50 M t kch thc tng i ca ca i tng.
B dy ca i tng (Size):
dy ca vt th l mt h s cn c xem xt. Khong cch vng tc
ng th khng i i vi vt chun. Tuy nhin i vi vt th khng c sttrong thnh phn nh ng thau (brass), nhm (aluminum) v ng (copper)
th s xy ra hin tng hiu ng b mt (skin effect). Khong cch vng cm
ng s gim khi dy ca vt th tng ln. Nu dy ca vt th khc so vi
vt chun th mt h s chnh sa s c dng iu chnh li.
Vi vt cm bin thuc nhm kim loi c t tnh (st, Niken, SUS), b
dy vt phi ln hn 1mm.
Khong cchpht hinu sensor
u sensor
Vt Vt
Kch thc vt ln Kch thc vt nh
dn ca vt
Khong cch cm bin
Iron
SUS
BrassAluminum
Copper
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
62/335
Vi vt cm
cng mng th kho
Lp m bn ngo
Nu vt b m
Khng m
Zn (5 15m
Cd (5 15m
Ag (5 15m
Cu (10 20
Cu (5 15m
Cu (5 10m
Cu (5 10m
S giao thoa v
Cn phi ch
bin t k nhau ha
gia chng, dn
Chng 2: Cm
Trang 60
in thuc nhm kim loi khng c t
g cch pht hin cng xa. Hnh 2.51
Hnh 2.51 M t b dy ca i tng.
i ca vt (Plating):
th khong cch cm bin ca vt s b
dy v vt liu m Thp
100
) 90 1
) 100 1
) 60 9
) 70 9
) ---
) + Ni(Cu 1020m) 75 9
) + Ni(10m) Cr(0,3m) 75 9
nh hng bi kim loi xung quanh:
khi s dng nhiu cm bin, khi c ha
y i din nhau c th xy ra nhiu hoc
sai tn hiu u ra.
Bin & Chuyn i
nh, b dy ca vt
h hng
ng
100
0 95 105
10 95 105
85 100
95 105
95 105
---
95 105
hay nhiu hn cm
nh hng ln nhau
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
63/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 61
Khi c nhiu cm bin tim cn c t st nhau, s lm vic sai ca cc
cm bin c th l nguyn nhn giao thoa. V th phi quy nh mt khong cch
nh nht gia 2 cm bin nh hnh 2.52
Hnh 2.52 Khong cch m t cho s giao thoa.
Khi cc cm bin c t trn bng kim loi, n i hi phi che chn cm
bin trnh nh hng bi cc vt bng kim loi ngoi tr vt cn pht hin.
V th phi quy nh mt khong cch nh nht gia cc cm bin nh hnh 2.53
Hnh 2.53 Khong cch m t nh hng bi kim loi
2.7.1.5 Cc loi u ra v cch mc ti
a. Loi u ra DC-2 dyKhi cm bin c 2 dy ra ngun cung cp DC loi ny thng ti c mc
vo l relay thc hin nh hnh 2.54 v hnh 2.55
o S tc ng ng ra
Hnh 2.54 S ng ra iu khin loi DC-2 dy.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
64/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 62
o S u dy
Hnh 2.55 S u dy ra ti loi DC-2 dy.
Ti c th mc dy ngun hoc dy mass cng ng
b. Loi DC-3 dyKhi cm bin c 3 dy ra ngun cung cp DC loi ny thng ti c mc
vo l relay thc hin nh hnh 2.56, hnh 2.57, hnh 2.58, hnh 2.59
o S tc ng ng ra
Hnh 2.56 S ng ra iu khin loi NPN.
Hnh 2.57 S ng ra iu khin loi PNP.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
65/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 63
o S u ni:
Hnh 2.58 S u dy ra ti loi 3 u dy ra.
Hnh 2.59 S u dy ra ti loi 3 u dy ra.
c. Loi AC-2 dyKhi cm bin c 2 dy ra ngun cung cp AC loi ny thng ti c mc
vo l relay thc hin nh hnh 2.60 v hnh 2.61
o S ng ra iu khin:
Hnh 2.60 S ng ra iu khin loi AC-2 dy.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
66/335
o S u dy:
d. Kt ni cm bin vCm bin c t
dng dy ra ca c
hnh 2.65
o Loi 2 u dy
Hnh 2.
Hnh 2.
Chng 2: Cm
Trang 64
Hnh 2.61 S u dy cho ti loi D
i PLC
h kt ni trc tip hay gin tip vo ng
bin hai hay ba dy nh cc hnh 2.62,
a:
62 S kt ni cm bin vi PLC loi A
63 S kt ni cm bin vi PLC loi
Bin & Chuyn i
-2 dy.
vo PLC, ty theo
nh 2.63, hnh 2.64,
C 220V.
C 24V.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
67/335
o Loi 3 u dy
Hnh 2.64
Hnh 2.65
e. Mt vi ch khi so Khi s dng c
nu khng cc
trong 2 dy nh
H
Trng hp d
o Loi AC-2 dy:
mong mun bi
d l nh hn
song vi ti nh
Chng 2: Cm
Trang 65
a:
kt ni cm bin vi PLC loi NP
kt ni cm bin vi PLC loi PNP
dng
m bin tim cn loi DC hay AC-2 dy,
inh lin bn trong s h hng. Ti c th
hnh 2.66
h 2.66 Kt ni ti vi cm bin loi 2 d
ng ti nh:
C th l nguyn nhn lm ti hot n
in p d. Nu dng ti di 5mA, ta p
in p p li ca ti bng cch kt ni
hnh 2.67
Bin & Chuyn i
DC -3 dy.
DC -3 dy.
phi kt ni vi ti
c kt ni vi 1
ra.
g p li khng nh
hi m bo in p
t in tr s song
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
68/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 66
( )=I
VR S ; ( )W
R
VP S
2
= (2.12)
I: dng lm vic ca ti
R: in tr s
P: cng sut gii hn
Hnh 2.67 Kt ni ti vi cm bin loi AC- 2 dy ra ti nh.
o Loi DC-2 dy: Phi to dng trn cm bin tim cn nh hn dng p li
ca ti bng cch kt ni thm mt in tr s song song vi ti nh hnh
2.68
( )= offoS
II
V
R ; ( )WR
V
P
S2
= (2.13)
VS: ngun cung cp
Io: dng lm vic Min ca cm bin tim cn
Ioff: dng p li ca ti
R: in tr s
P: Tng s W ca in tr s
Hnh 2.68 Kt ni ti vi cm bin loi DC-2 dy ra ti nh.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
69/335
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
70/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 68
Hnh 2.74 Cm bin pht hin m hay kim loi ri.
2.7.2 Cm bin in dung (Capacitive Sensor)
2.7.2.1 Gii thiu cm bin in dunga. Hnh dng
Cm bin in dung thng c cu to dng tr trn bn ngoi c bao
bc bi lp nha do nh hnh 2.75
Hnh 2.75 Cm bin tim cn loi in dung.
Cm bin in dung dng pht hin cc loi vt th c hng s in mi ln
hn hng s in mi khng kh nh: Nha, thy tinh, g, kim loi,... Cm bin
tim cn in dung ging v kch thc, hnh dng, c s hot ng so vi cm
bin tim cn in cm. im khc bit cn bn gia chng l cm bin tim cn
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
71/335
in dung to ra v
in t trng. C
liu kim loi cng n
b. Cu to
Hn
Cm bin i
ngun, in cc ni
Cng ging n
dung c 4 phn nh
in cc, tip theo
mch ng ra cng c
Chng 2: Cm
Trang 69
ng in trng cn cm bin tim cn
bin tim cn in dung c th pht hi
h khng phi kim loi. Hnh 2.76
Hnh 2.76 Cm bin in dung pht hi
h 2.77 Cu to cm bin tim cn loi i
dung c cu to bao gm cc thnh
mass, led ch bo v nt hiu chnh n
cm bin tim cn in cm, cm bi
hnh 2.78 bao gm phn to in tr
l mch dao ng, mch pht hin v
hai dng NPN hay PNP
Bin & Chuyn i
in cm to ra vng
n i tng c cht
vt.
n dung.
phn: in cc ni
y nh hnh 2.77.
n tim cn loi in
ng cu to gm hai
ch ng ra thng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
72/335
o B phn cm bi
o Mch dao ng
o Mch ghi nhn
o Mch in ng
c. Nguyn l hot Cm bin ti
i in dung gia
Hnh 2.80
Cm bin m
gia cht lu v kh
Chng 2: Cm
Trang 70
nh 2.78 Cc thnh phn ca cm bin d
Hnh 2.79 Cc in cc cm bin dung.
n (cc bn cc cch in)
n hiu
ra
g
cn in dung pht hin theo nguyn t
t cm bin v u cm bin), c th ph
Nguyn tc hot ng cm bin tim cn
in dung hot ng da trn s khc b
ng kh. iu kin cn thit p dng
Bin & Chuyn i
ng.
c tnh in (s thay
t hin tt c cc vt.
loi in dung.
it hng s in mi
phng php ny l
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
73/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 71
hng s in mi ca cht lu phi ln hn hng s in mi ca khng kh,
thng l gp i. Hng s in mi ca khng kh l 1.0; du c hng s in
mi t 1,8 n 5; nc c hng s in mi gia khong 50 n 80.
Khi mc cht lu thay i th hng s in mi cng thay i tng ng.
Mt loi t in c gi l cu in dung o ton b in dung v cho tn hiu
o lin tc.
T in gm hai bn cc bng kim loi t cch nhau qua vt liu in mi.
Cm bin dung l t in m: Gm hai bn cc t hng ra pha trc nh
hnh 2.81
Hnh 2.81 Hai loi cm bin tim cn loi in dung.
B mt cm bin l mt bn cc. Khi c in p xoay chiu t vo b mt
to ra mt in trng bin thin. in p ny ly im t nh mc chun
T in gm hai bn cc v cht in mi gia. Khong cch gia hai
in cc nh hng n kh nng tch tr in tch ca mt t in (in dung l
i lng c trng cho kh nng tch tr in tch ca mt t in). Nguyn tchot ng ca cm bin tim cn loi in dung da trn s thay i in dung
khi vt th xut hin trong vng in trng. T s thay i ny trng thi On
hay Off ca tn hiu m ng ra s c xc nh. Mt bn cc l thnh phn
ca cm bin, i tng cn pht hin l bn cc cn li. Mi quan h gia bin
sng dao ng v v tr i tng cm bin tim cn in dung tri ngc so
vi cm bin tim cn in cm. Hnh 2.82
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
74/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 72
Hnh 2.82 Hot ng ca cm bin tim cn in dung
Hnh 2.83 Sng dao ng mch dao ng cm bin in cm v in dung
Cm bin tim cn loi in dung c th pht hin bt c loi i tng no
c hng s in mi ln hn khng kh. Vt liu cng c hng s in mi cng
cao th cng d c cm bin pht hin. V d nc v khng kh, cm bin
tim cn in dung rt d dng pht hin ra nc (hng s in mi = 80) nhng
khng th nhn ra khng kh (hng s in mi = 1). i vi cc cht kim loikhc nhau, kh nng pht hin ca cm bin l khng i. Nhng i vi cc
cht khc, th phm vi pht hin ca cm bin i vi tng cht l khc nhau. V
vy, cm bin tim cn in dung c th dng pht hin cc vt liu c hng
s in mi cao nh cht lng d n c cha trong hp kn (lm bng cht liu
c hng s in mi thp hn nh thy tinh, plastic). Cn chc chn rng i
tng cm bin pht hin l cht lng ch khng phi hp cha.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
75/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 73
Hnh 2.84 Cm bin in dung pht hin cht lng trong bnh cha.
Khi cha c vt gia hai bn cc: Hnh 2.85
Hnh 2.85 Khi khng c vt th gia hai in cc
o in dung gia hai bn cc:
d
AC r
0= (2.14)
r :Hng s in mi gia hai bn cc.
0: Hng s in mi chn khng. ( mF/10.854187.812
0= )
o Nu khng c vt th gia hai bn cc:
d
ACr
0;1
== (2.15)
Nu gia hai bn cc tn ti vt th khng dn in:Hnh 2.86
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
76/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 74
Hnh 2.86 Khi c vt th (phi kim loi) gia hai in cc
o in dung gia hai bn cc:
d
AC r
0= (2.16)
o Khi c vt th gia hai bn cc th: >1r C s tng
Do s tng gi tr ca C c s dng pht hin vt th.
Nu tn ti vt th kim loi gia hai bn cc dn in:Hnh 2.87
Hnh 2.87 Khi c vt th (kim loi) gia hai in cc
o in dung gia hai bn cc:
ed
AC r
=
0 (2.17)
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
77/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 75
o V mi trng gia hai bn cc l khng kh nn:
ed
ACr
== 01
(2.18)
S c mt ca vt dn in gia hai bn cc cng lm in dung tng
Trong trng hp in cc th hai cch ly vi mt t:
o Nguyn tc nh cc trng hp trn.
o Cn tm ng lin kt bn cc vi im ni t.
Hnh 2.88 Khng c in cc tip t
o Nu khng c ng ni t cho bn cc th 2.
o in cc t ni trc tip trn b mt cm bin. iu ny to ra mt in
trng c lp vi im cc t.
d.Phn loi cm bin in dungCm bin tim cn in dung cng phn thnh 2 loi: shielded (c bo
v) v unshielded (khng c bo v).
o Loi c bo v c vng kim loi bao quanh gip hng vng in trng v
pha trc v c th t ngang bng vi b mt lm vic.
o Loi khng c bo v khng c vng kim loi bao quanh v khng th t
ngang bng vi b mt lm vic. Xung quanh cm bin phi c 1 vng trng
(ging cm bin tim cn in cm loi khng c bo v), kch thc vng
trng ty thuc vo tng loi cm bin.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
78/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 76
e. c im cm bin in dungo C th pht hin st, kim loi, nha, nc, si, g,
o Tui th di v tinh cy cao.
o C mch bo v chng ni ngc cc ngun.
o D dng iu chnh khong cch bng volume. iu chnh c nhy bn
trong.
o C th kim tra tnh trng hot ng bi ch th LED .
o D dng kim tra mc v v tr.
f. Nhng yu t nh hng n tm pht hin ca cm bin tim cn in dungo Kch thc ca in cc ca cm bin.
o Vt liu v kch thc i tng.
o Nhit mi trng.
i tng tiu chun v hng s in mi
i tng tiu chun c ch nh ring vi tng loi cm bin tim cnin dung. Thng thng cht liu ca i tng tiu chun c nh ngha l
kim loi hoc nc.
Hnh 2.89 i tng tiu chun v hng s in mi ca cm bin in dung.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
79/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 77
Hnh 2.89 Biu din mi quan h gia kh nng pht hin i tng v
hng s in mi.
g. u im v nhc im ca cm bin tim cn in dung u im:
o C th cm nhn vt dn in v khng dn in.
o Tnh cht tuyn tnh v nhy khng ty thuc vo vt liu kim loi.
o N c th cm nhn c vt th nh, nh.
o Tc hot ng nhanh.
o Tui th cao v n nh cng cao i vi nhit .
Nhc im:
o B nh hng bi m
o Dy ni vi sensor phi ngn in dung dy khng nh hng n b
cng hng ca b dao ng.
2.7.2.2 Cc i lng cn ch khi s dng
a. iu chnh nhyKhi khng c mc tiu pht hin, hay khi c s dao ng gia khong cch
gia cm bin v vt. Ty theo tng loi vt v loi cm bin m ta c th chnh
cho ph hp (xem ch dn ca nh sn xut)
b. S giao thoa v nh hng bi kim loi xung quanhKhi c nhiu cm bin tim cn c t st nhau, s lm vic sai ca cc
cm bin c th do nguyn nhn ca s giao thao ln nhau. V th ta phi quy
nh mt khong cch nh gia 2 cm bin nh cc hnh 2.90
Hnh 2.90 Cc cch iu chnh nhy.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
80/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 78
Khi cc cm bin c t trn cc bng kim loi, n i hi che chn cm
bin trnh nh hng bi cc vt bng kim loi ngoi tr vt cn pht hin.
V th ta phi quy nh mt khong cch nh gia 2 cm bin nh hnh 2.91
Hnh 2.91 Cc cch che chn cm bin.
c. nh hng ca cc loi vt liuo Vt liu ca vt cm bin:Khong cch cc cm bin c th khc nhau bi
cc c trng in ca vt cm bin (tnh cht dn in, hng s in mi) v
tnh trng ht nc, kch thc.
o in trng c tn s cao:N c th gy ra s c cho my mc m cc my
ny pht ra tn s cao ca in trng v d nh my git
o Mi trng xung quanh: C nc hoc du trn b mt cm bin hay cc
chai pht hin mc b ph du n c th gy ra trc trc. c bit loi c
ng knh nh (15mm) c nhy cao vi cc vt c in cm ta phi ch
ng b thm nc.
o Du: khng cho du chy vo cm bin nht l i vi loi v lm bng
nha.
d. S tip tKhong cch cm bin s c thay i bi tnh trng tip t ca cm bin
tim cn loi in dung v vt [50x50x1mm(st)]. Phi kim tra vt liu trc
khi lp n vo bng.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
81/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 79
2.7.3 Cm bin siu m: (Ultrasonic sensor)
2.7.3.1 Khi nim sng siu m
Siu m l sng c hc c tn s ln hn tn s m nghe thy (trn 20kHz).
Thnh gic ca con ngi rt nhy cm vi di tn s t m trm (vi chc Hz)
n cc m thanh rt cao (gn 20kHz). Mt s loi vt nh di, ong c th cm
nhn c siu m.
Gii thiu v cm bin siu m: Cm bin siu m l thit b dng xc
nh v tr ca cc vt thng qua pht sng siu m. Cm bin siu m c th pht
hin ra hu ht cc i tng l kim loi, phi kim, lng hoc cht rn, vt trong
hoc m c (nhng vt c h s phn x sng m thanh ln).
2.7.3.2 Nguyn l ch to
Sng siu m c truyn i trong khng kh vi vn tc khong 343m/s.
Nu mt cm bin pht ra sng siu m v thu v cc sng phn x ng thi o
c khong thi gian t lc pht i ti lc thu v th my tnh c th xc nh
c qung ng m sng di chuyn trong khng gian. Qung ng di
chuyn ca sng s bng 2 ln khong cch t cm bin ti chng ngi vt, theohng pht ca sng siu m. Hay khong cch t cm bin ti chng ngi vt
s c tnh theo nguyn l TOF (Time Of Flight) hnh 2.92
Hnh 2.92 Nguyn l TOF.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
82/335
Cm bin m
gian t lc truyn s
m s dng sng
trong khng kh
bnh cha.
Hnh 2.94 Mt v
2.7.3.3 Gii thiu cm
a. Cu toCm bin tim cn
o B phn pht v
o
B phn so sno Mch pht hin
b phn so sn
nhn v vn tc
o Mch in ng
hiu t cm bi
Chng 2: Cm
Trang 80
Hnh 2.93 Cc loi cm bin siu m.
sng siu m c xc nh mc bng
ng ti lc nhn c sng phn hi. C
di tn s hn 10 KHz. Tc truyn
150C) ph thuc vo loi kh v nhit
i loi cm bin tim cn siu m do Siem
bin siu m
iu m c 4 phn chnh:
nhn sng siu m (Transducer / Receiv
(Comparator)(Detector Circuit): Khi cm bin nhn
h tnh ton khong cch bng cch so
m thanh.
ra (Output): Tn hiu ng ra c th l dig
digital bo c hay khng s xut hin
Bin & Chuyn i
cch o khong thi
bin mc sng siu
a sng (343m/giy
ca kh bn trong
ns sn xut.
er)
c sng phn hi,
nh thi gian pht,
ital hoc analog. Tn
i tng trong vng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
83/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 81
cm nhn ca cm bin. Tn hiu t cm bin analog cha ng thng tin
khong cch ca i tng n cm bin.
Hnh 2.95 Cc thnh phn ca cm bin tim cn siu m.
b. Nguyn l hot ngK thut cm bin siu m da trn c im vn tc m thanh l hng s.
Thi gian sng m thanh i t cm bin n i tng v quay tr li lin h trc
tip n di qung ng. V vy cm bin siu m thng c dng trong
cc ng dng o khong cch. Hnh 2.96
Hnh 2.96 Sng m thanh phn hi khi i tng l cht rn, cht lng.
Tn s hot ng: Nhn chung, cc cm bin cng nghip hot ng vi tn
s 25kHz n 500kHz. Cc cm bin trong lnh vc y khoa th hot ng vi
khong tn s t 5MHz tr ln. Tn s hot ng ca cm bin t l nghch vikhong cch pht hin cm bin. Vi tn s 50 kHz, phm vi hot ng ca cm
bin c th ln ti 10 m hoc hn, vi tn s 200 kHz th phm vi hot ng cm
bin b gii hn mc 1 m.
Vng hot ng: l khu vc gia 2 gii hn khong cch pht hin ln nht
v nh nht. Cm bin tim cn siu m c mt vng nh khng th s dng gn
b mt cm bin gi l khu vc m hay vng cht (blind zone). Hnh 2.97
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
84/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 82
Hnh 2.97 Vng hot ng ca cm bin tim cn siu m.
Cm bin siu m bao gm: mt b pht sng m lm bng a gm s s
pht sng lan truyn trong khng gian n khi gp vt cn s c sng di li.
Hnh 2.98
Hnh 2.98 S lan truyn sng m ca cm bin siu m.
Trong mt chu k lm vic cm bin s c lin tc sng di v cho n khi
xung di v c bin bng xung pht i ban u s kt thc mt chu k thu
nhn. Hnh 2.99
Hnh 2.99 Chu k c xung ca cm bin siu m.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
85/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 83
Vng hot ng ca cm bin siu m bao gm: Vng cht, vng nhn thy
v vng ci t trc c (vng hot ng). Hnh 2.100
Hnh 2. 100 Cc vng hot ng ca cm bin siu m.
Khi bt u pht xung l lc sng m s pht i n khi gp vt cn sng s
di li nhng vng hot ng ph hp ch cch u cm nhn ca cm bin
khong 6 n 8 cm vng ny gi l vng cht. Hnh 2.101
Hnh 2. 101 Hot ng ca cm bin siu m
Gc qut ca cm bin siu m l vng mu xanh, cn li l vng m cm
bin khng o c gi l vng m. Hnh 2.102
Hnh 2. 102 Hot ng ca cm bin siu m
Cm bin siu m c m hnh ha thnh mt hnh qut, trong cc
im gia dng nh khng c chng ngi vt, cn cc im trn bin th
dng nh c chng ngi vt hnh 2.103
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
86/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 84
Hnh 2.103 Hot ng ca cm bin siu m
2.7.3.4 Sai s nhiu ph bin vi cm bin siu m
a. Hin tng forecastingHin tng Forecasting l hin tng phn x gc sai lch ca cm bin.
Do nguyn l TOF, c khong cch ng, cm bin siu m phi hng
vung gc vi b mt chng ngi vt cn o. Tuy nhin, cc chng ngi vt
khng bao gi l phng, mn, nn tia phn x c th khng tng ng vi gc ti.
Cc chm tia phn x ny c nng lng phn x thp hn nh hnh 2.104.
Hnh 2.104 S phn x ca sng siu m trn b mt vt liu
Tuy vy, mt khong cch no , cm bin siu m vn c th ghi nhn
c nhng tn hiu phn x ny. Kt qu, thng s c v ca cm bin siu m
b lch do gc m ca cm bin siu m ln. Hnh nh v hin tng Forecasting
nh hnh 2.105.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
87/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 85
Hnh 2.105 Hin tng Forecasting
Ngoi ra, v gc m rng nn khng ch sai v nhn dng v tr chng ngi
vt, m khong cch ghi nhn cng b sai lch. Tuy vy, sai s ny khng ngk nh sai s do hin tng c cho gy ra. V sai s ny l sai s c th qun l
c, trong khi , sai s do hin tng c cho khng th qun l c. Sau
y chng ta s tm hiu v hin tng c cho v phng php x l hin
tng c cho.
b. Hin tng crosstalkHin tng c cho (crosstalk) l hin tng m cm bin siu m ny ghi
nhn tn hiu phn x hoc tn hiu trc tip t cm bin siu m khc hoc sau
qu trnh sng siu m truyn i v phn x qua cc b mt quay li cm bin
mt cch khng mong mun. Hnh 2.106 m t hin tng c cho ca cm
bin siu m
Hnh 2.106 Hin tng c cho ca cm bin siu m
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
88/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 86
Hin tng c cho c th phn loi thnh hai loi chnh:
o Loi 1l hin tng nhiu robot hot ng trong cng mt mi trng v cm
bin siu m ny ghi nhn tn hiu ca cm bin siu m kia mt cch trc tip
hoc gin tip hoc do sng siu m di chuyn trong khng gian sau mt thi
gian ngu nhin no quay tr li cm bin.
o Loi 2l hin tng cm bin siu m ny ghi nhn tn hiu ca cm bin siu
m kia trn cng robot sau qu trnh phn x.
Cn phi phn bit hai qu trnh c cho ny, bi v ta thy i vi hin
tng c cho loi mt, r rng sng siu m sai lch l ngu nhin, khng d
on c. Tuy nhin, v tnh ngu nhin ny, vic x l nhiu (tn hiu sai t
cm bin khc) tr nn d dng hn thut ton EERUF cho php x l c hai loi
ca hin tng c cho.
tng c bn ca thut ton ny nm ch, xem cc tn hiu ghi nhn
c l nhiu v s dng nhng quy nh pht v thu loi b c cc nhiu
khng hp l.
Phn tch x l hin tng crosstalk
Mc tiu ca vic x l hin tng c cho l nhm nng cao tc c
ca cm bin v on trc c ng c cho khi no xy ra. Ngoi vic xc
nh thi im xy ra hin tng c cho th ta c th pht thm mt cm bin
v ch c cm bin, i mt thi gian t cho nng lng sng m yu dn v
khng lm nh hng ln cc cm bin khc trong cng mt mi trng. hnh
2.107
Hnh 2.107 t lch thi gian pht sng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
89/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 87
Trong hin tng c cho loi 1, nu cc ng c cho hnh thnh ngu
nhin v khng th xc nh trc, ta nhn thy c th s dng phng php lp,
c nhiu ln nhn ra c tn hiu ln u ghi nhn c l tn hiu gy nhiu.
Nh vy vic c cm bin nhiu ln cho php ta loi b c cc ng ccho ngu nhin.
Trong hin tng c cho loi 2 khng phn bit c ng cho ln hai
v ln ba. Chng ta s dng phng php Borenstein pht hin ng c
cho khi n xut hin v thay i cc gi tr thi gian ch sau mi chu k c.
Hnh 2.108
Hnh 2.108 Phng php x l hin tng c cho
c. Sai s do mi trngSai s do nhit i tng cn o, nhit v m mi trng c m
t nh hnh 2.109
Hnh 2.109 nh hng ca nhit i tng cn o
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
90/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 88
Khi nhit mi trng thay i cng nh hng n kt qu o, th m
t qu trnh thay i nh hnh 2.110
Hnh 2.110 nh hng ca nhit i tng cn o
Khi m t mi trng thay i cng nh hng n kt qu o, th
m t qu trnh thay i nh hnh 2.111
Hnh 2.111 nh hng ca m mi trng
Nhit b mt ca i tng nh hng n phm vi hot ng ca cm
bin. Hi nng ta ra t i tng c nhit cao lm mo dng sng, lm cho
khong cch pht hin ca i tng ngn li v gi tr khong cch khng chnh
xc.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
91/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 89
Hnh 2.112 nh hng ca nhit i vi sng phn hi.
2.7.3.5 Cc ch khi s dng cm bin siu ma. Cch b tr cm bin
Kch thc v vt liu ca i tng cn pht hin quyt nh khong cch
pht hin ln nht (xem hnh 2.113)
Hnh 2.113 Khong cch hot ng ca cm bin tim cn siu m.
Khi b tr cc cm bin siu m gn nhau khong cch gia cc cm bin cn ch
b tr sao cho tha mn cc iu kin theo cc bng ca tng trng hp nh cho.
o Khi b tr song song hai cm bin khong cch gia chng nh hnh 2.114
o Khi b tr i mt hai cm bin khong cch gia chng nh hnh 2.115
o Khi b tr cm bin gn nhng vt c b mt phn x khc nhau khong cch
gia chng nh hnh 2.116
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
92/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 90
Hnh 2.114 B tr song song hai cm bin
Hnh 2.115 B tr mt i mt.
Hnh 2.116 nh hng ca vt so vi vng hot ng
B mt phng phn hi nng lng ca sng m thanh tt hn b mt g
gh. Tuy nhin b mt trn phng i hi khc khe hn v v tr gc to thnh
gia cm bin v mt phng i tng xem hnh 2.117
Hnh 2.117 t cm bin siu m i vi i tng c b mt g gh v
gc nghing so vi phng ngang 3
o
.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
93/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 91
b. u nhc im ca cm bin siu m u im:
o Khong cch m cm bin c th pht hin vt th ln ti 15m.
o Sng phn hi ca cm bin khng ph thuc mu sc ca b mc i tng
hay tnh cht phn x nh sng ca i tng v d b mt knh trong sut, b
mt gm mu nu, b mt plastic mu trng, hay b mt cht liu nhm sng,
trng... l nh nhau.
o Tn hiu p ng ca cm bin tim cn siu m analog l t l tuyn tnh vi
khong cch. iu ny c bit l tng cho cc ng dng nh theo di cc
mc ca vt cht, mc chuyn ng ca i tng.
Nhcim:
o Cm bin tim cn siu m yu cu i tng c mt din tch b mt ti
thiu (gi tr ny ty thuc vo tng loi cm bin).
o Sng phn hi cm bin nhn c c th chu nh hng ca cc sng m
thanh tp m.
o Cm bin tim cn siu m yu cu mt khong thi gian sau mi ln sng
pht i sn sng nhn sng phn hi. Kt qu thi gian p ng ca cm
bin tim cn siu m nhn chung chm hn cc cm bin khc khong 0,1 s.
o Vi cc i tng c mt vt cht thp nh bt hay vi (qun o) rt kh
pht hin vi khong cch ln.
o
Cm bin tim cn siu m b gii hn khong cch pht hin nh nht.o S thay i ca mi trng nh nhit (vn tc m thanh ph thuc vo
nhit ), p sut, s chuyn khng ng u ca khng kh, bi bn bay
trong khng kh gy nh hng n kt qu o.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
94/335
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
95/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 93
trong c vn tc trong chn khng c = 299792km/s, n chit sut ca mi trng
truyn sng
o S lin h gia tn s f v bc sng::
fV=
(2.2)
o Trong chn khng:f
c=
(2.21)
o Tnh cht ht ca nh sng th hin qua s tng tc ca n vi vt cht.nh sng bao gm cc ht photon vi nng lng Wph thuc vo tn
s.W= hf (2.22)
Trong h l hng s Planck h = 6,6256.10-34Js
Trong vt cht cc ht in t lun c xu hng tr thnh in t t do.
gii phng c cc ht in t khi nguyn t th cn 1 nng lng ti thiu
bng nng lng lin kt WL. Do nu photon hp th 1 ht in t th cn 1
iu kin l W WL
o Khi ta c:
h
Wf L
do ta c
f
c= nn
LW
hc
(2.23)
o Bc sng ngng (bc sng ln nht) ca nh sng l bc sng c thgy nn hin tng gii phng in t c tnh t biu thc:
ls Whc= (2.24)
Hin tng gii phng ht dn di tc dng ca nh sng bng hiu ng
quang in gy nn s thay i tnh cht in ca vt liu. y l nguyn l c
bn ca cm bin quang. Di tc dng ca nh sng, hiu ng quang in t l
thun vi s lng ht dn c giiphng trong 1 n v thi gian. Ngay c khi
> Sth khng th gii phng tt c cc ht dn bi v 1 s s phn x t b mt
v s khc s chuyn nng lng ca chng thnh nng lng ca dao ng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
96/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 94
nhit. i vi vt liu c h s phn x R ln v b chiu bi nh sng n sc c
cng sut th:
o S photon chiu n trong 1 giy:
hchvninc
==
(2.25)
o S photon hp th trong 1 giy:
hcRnRn inca
)1()1( ==
(2.26)
o S ht in t v l trng c gii phng trong 1 giy:
hcRnG a
)1(. == (2.27)
Trong l hiu sut lng t (s in t hoc l trng trung bnh c
gii phng khi 1 photon c hp th)
Cc cm bin quang c s dng chuyn thng tin t nh sng nhn
thy hoc tia hng ngoi (IR: Infared) v tia t ngoi (UV: Ultra Violed) thnh
tn hiu in. nh sng c hai tnh cht c bn l sng v ht. Dng sng ca nh
sng l sng in t pht ra khi c s chuyn in t gia cc mc nng lngnguyn t ca ngun sng. Cc dng sng ny di chuyn trong chn khng vi
tc c =299792 km/s (khong 300.000 km/s). Trong vt cht ng sng c vn
tc V = c/n (n l chit sut ca mi trng).
Trn hnh 2.119 biu din ph nh sng v s phn chia thnh cc di mu
ca ph. n v di sng thng dng l m (1m = 1x10-6m).
b. Di ph nh sngCc bc x trng in t tn s cao (tia gamma, tia X v nh sng cc tm)
c bc sng ngn mang nhiu nng lng.
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
97/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 95
Hnh 2.119 Tn s v bc sng.
Cc bc x trng in t tn s thp (nh sng thy c, nh sng hng
ngoi, viba) c bc sng ln nhng mang t nng lng hn.
Tia v tia tm cng c phn loi l bc x sng nh sng, nhng l
nh sng khng nhn thy c bng mt thng ca ngi. Ta thy mu nhsng ph thuc di sng.
Tia (IR) c di t 780nm n 106nm, sng nh sng ny c th
thy c di dng nh sng mu ti, sng ny gip cn di ca sng di
v tuyn (LW)
Tia cc tm (UV) c di t 100nm n 380nm, sng nh sng ny c
th thy c di dng nh sng mu tm thm, sng ny gip cn trn ca sngc di ngn hn v c mu nh cu vng.
Ngun sng t nhin hay nhn to l tng hp nhiu dao ng in t, ni
khc i c nhiu di sng khc nhau, qua lng knh ta thy c ph nh sng
ny. Ngun sng nhn to cho php ta dch chuyn phn ln cc bc x ny theo
mun bng cc vt liu v cc tnh cht vt l, chng hn ngun sng ch yu
ch sinh ra tia , tm hay vng.c. n v o quang
Nng lng bc x (Q) l nng lng pht x, lan truyn hoc hp th di
dng bc x, c o bng Jun (J).
Thng lng nh sng () l cng sut pht x, lan truyn hoc hp th, o
bng n v oat (W).
Bc sng
UV-C
nh sng cc tm(Ultra Violet)
(nm)
100 200 300 400 780
UV-B UV-A
nh sng thy c(Visible Light)
nh sng hng ngoi(Infra-Red)
Tm Chm Lam Lc Vng Cam
Violet Indigo Blue Green YellowOrange Red
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
98/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 96
(2.28)
Cng nh sng (I) l lung nng lng pht ra theo 1 hng cho trc
di 1 n v gc khi, c n v o l oat/steradian.
=
d
dI
(2.29) chi nng lng: l t s gia cng nh sng pht ra bi 1 phn t
b mt dA theo 1 hng xc nh v din tch hnh chiu ca phn t ny trn
mt phng P vung gc vi hng cosdAdAn= ( l gc gia P v mt
phng cha dA). chi o bng oat/steradian.m
2
.
ndA
dIL=
(2.30)
ri nng lng (E) l t s gia lung nng lng thu c bi 1 phn t
b mt v din tch phn t . ri nng lng c o bng oat/m2
dA
dE
= (2.31)
Tn nh ngha /v th gic /v nng lngLung (thng lng)Cng chi ri
Nng lng
Lumen (lm)Candela (cd)Candela/m2(cd/m2)Lumen/m2hay lux (lx)Lumen.s (lm.s)
Oat (W)Oat/sr (W/Sr)Oat/sr.m2(W/sr.m2)W/m2Jun (J)
d. Ngun sngS dng nh sng c iu ch, tn s thng t 5 n 30kHz. Thng
s dng ph nh sng t mu xanh n nh sng hng ngoi. Hnh 2.120
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
99/335
Vic s dngsng (ph, thng l
x v vy vic tm h
cm bin.
o n si t wonfratinh hoc thch an
c im: Thng l
qun tnh nhit ln
thp, d v.
o Diode pht quang:thay i theo tn s
theo thi gian. Th
nhc im ca
o Lazer:Tia Lazer lc tnh lin kt mn
sng n sc han t
tia mnh vi n
Phn x nh s
sng phn x s b
Chng 2: Cm
Trang 97
Hnh 2.120 Cng sng v bc sng
1 cm bin ch c hiu qu khi n phng, tn s). Ngun sng s quyt nh
iu ngun sng rt quan trng trong vic
m:c cu to gm 1 dy wonfram c
c cha cht kh him hoc halogen (I
ng ln, di ph rng, c th gim bn
nn khng th thay i bc x 1 cch n
Thi gian hi p nh, khong vi ns
cao. Ph nh sng hon ton xc nh,
ng lng tng i nh (~ 10mW) v
.
ngun sng n sc, chi ln, rt n
h (rt kh xy ra tn sc nh sng). Lazer
on xc nh, thng lng ln, c kh n
hng cao v truyn i vi khong cc
ng trn b mt: Ty theo bng lon
i hng nhiu hay t so vi b mt nh
Bin & Chuyn i
.
hp vi bc x nhi c tnh ca bc
chn la v s dng
v bc bng thy
2). n wonfram c
cc tm lc. Do c
anh chng, tui th
o vy c kh nng
tin cy cao, bn
hy vi nhit l
h hng v c bit
l nh sng c bc
ng nhn c chm
rt ln.
ca b mt m nh
nh 2.121
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
100/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 98
Hnh 2.121 Hin tng phn x trn b mt.
Khc x nh sng: Ty theo mi trng c chit sut khc nhau m gc
phn x s khc nhau nh hnh 2.122
Hnh 2.122 Hin tng khc x nh sng.
nh hng ca b mt ln nh sng phn x: Ty theo bng ca b mt
m nh sng chiu vo s phn x nhiu hay t, rng hay hp khc nhau nh
hnh 2.123
mt
ng astvt
Vimt, vt y
Vt thc
AS b khc xtnc nkhngkh
nKhngkh: 1.00nnc : 1.33nthy tinh : 1.46
n1
n2 n1 < n2 n1 > n2
n1
n2
Ngun sng Ngun sngPhn x
Phn x
B mt khuch tn B mt bng long
Ngun sng
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
101/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 99
Hnh 2.123 nh hng ca b mt ln nh sng phn x.
2.7.4.3 Cc cm bin quang dn dnga. in tr quang: (Photo Resistor)
Cc cm bin in tr l s ph thuc ca in tr vo thng lng bc x
v ph ca bc x . Quang tr l 1 trong nhng cm bin c nhy cao.
Nguyn tc ch to quang tr l da trn hin tng quang dn do kt qu ca
hiu ng quang in ni (hin tng gii phng ht ti in trong vt liu di
tc dng ca nh sng lm tng dn in ca vt liu).
Cu to: Cm bin quang thng c cu to bng cc cht bn dn a tinh thng nht hoc n tinh th, bn dn ring hoc bn dn pha tp cht.
a tinh th: CdS, CdSe, CdTe, PbS, PbSe, PbTe. n tinh th: Ge, Si tinh khit hoc pha tp Au, Cu, Sb, In, SbIn, AsIn, PIn,
CdHgTe.
Ty theo cht cu to m quang tr c vng ph lm vic khc nhau.
in tr: Mt quang tr c gi tr in tr tng ng vi 2 in tr ghp songsong gm in tr ti Rco v in tr sng (quang dn) Rcp c xc nh bihiu ng quang in do nh sng tc ng. Gi tr in tr ti ph thuc vo vt
liu cu to, dng hnh hc, kch thc v nhit .
Cc cht PbS, CdS, CdSe c gi tr in tr ti kh ln: t 104n 109nhit 250C.
Cc cht SbIn, SbAs, CdHgTe c gi tr in tr ti kh nh: t 10n103 nhit 250C
in tr Rcpc xc nh theo biu thc:
Ngun sng
Phn x
B mt khuch tn B mt bng long
Ngun sng
Phn x
gun sng
Phn x
B mt kim loi B mt trong sut
Ngun sng
Phn x
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
102/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 100
= aRcp (2.32)
trong a ph thuc vo vt liu, nhit v ph bc x nh sng c gi tr t
0.5 n 1
Do gi tr in tr ca quang tr l RC
+=
+=
aR
aR
RR
RRR
co
co
cpco
cpcoC
.
(2.33)
Thng thng Rcp
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
103/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 101
Gcpl quang dn aRG
cpcp
==
1
(2.36)
Khi lm vic quang tr c phn cc bng 1 in p V, khi s c 1
dng in i qua n c xc nh:
POCPCOc IIVGVGVGI +=+== (2.37)
trong Iodng ti, Ipdng quang in
Tuy nhin trong iu kin s dng Io
-
8/13/2019 Thit b v h thng t ng
104/335
Chng 2: Cm Bin & Chuyn i
Trang 102
i cn phi c mch o ph hp, ngha l phi c cp dng khng i v
ghp theo s o in th, s cu Wheatstone hoc mch khuch i thut
ton. Trong thc t thng c ng dng 2 trng hp l iu khin relay v
thu tn hiu quang. Hnh 2.125
Hnh 2.125 S ng dng quang trb. Diode Cm Quang (photo diode)Nguyn tc
Khi cho 2 cht bn dn P v N tip xc vi nhau s to nn vng ngho ht
dn ti tip xc