40 41

CHÖÔNG 2 TROÀNG COû UÙC TRONG HEÄ THOÁNG TÖÔÙI

Döï aùn Boø söõa Vieät Bæ ñaõ chuyeån giao kyõ thuaät troàng coû hoãn hôïp UÙc keát hôïp heä thoáng töôùi cho caùc hoä chaên nuoâi boø söõa. Ñaây laø gioáng coû coù chaát löôïng cao bao goàm 5 gioáng coû nhieät ñôùi: Brachiaria decumbens (coû Signal), Brachiaria brizantha, Digitaria milanjiana, Setaria sphacelate and Chloris gayana) vaø 4 gioáng coû hoï ñaäu: Clitoria ternatea, Macroptilium atropurpureum, Stylosanthes guianensis and Stylosanthes seabranna.

Ñaëc ñieåm cuûa gioáng coû naøy laø sinh tröôûng phaùt trieån toát, chaát löôïng cao, coù theå thích öùng vôùi moïi loaïi ñaát vaø ñieàu kieän thôøi tieát ñaëc bieät laø muøa ñoâng vaø giaûi quyeát moät phaàn thieáu thöùc aên cho ñaøn boø söõa taïi Mieàn Baéc Vieät Nam.

Döôùi ñaây laø quy trình troàng, chaêm soùc vaø thu hoaïch gioáng coû naøy

1.2. Thôøi gian gieo haït Muøa xuaân laø thích hôïp nhaát (ñoä aåm thôøi gian naøy cao)

Toát nhaát laø gieo haït khi trôøi khoâ raùo, coù naéng nheï hoaëc laø sau khi ñaõ traûi qua ñôït möa keùo daøi. Gieo haït vaøo thôøi gian ñoù chuùng ta coù theå ñieàu chænh ñöôïc ñoä aåm cuûa ñaát baèng caùch vaän haønh heä thoáng töôùi vaø tyû leä naûy maàm cuûa haït gioáng seõ cao hôn

Neáu ñaát öôùt, gieo haït ngay sau khi caøy böøa neânø coû daïi seõ naûy maàm vaø phaùt trieån nhanh seõ laán aùt coû hoãn hôïp UÙc

1.3. Nhieät ñoäCoû Hoãn hôïp UÙc laø gioáng coû nhieät ñôùi neân nhieät ñoä thích hôïp ñeå naûy maàm laø >15OC.

1.4. Gieo haït Xaùc ñònh löôïng haït caàn gieo (khoaûng 1kg/1.000 m²)

Troän laãn haït coû vôùi phaân boùn NPK, phaân chuoàng hoai muïc, caùt hoaëc ñaát boät (ñaõ saøng)

Ñoái vôùi ruoäng coù kieán neân troän thuoác choáng kieán (Vifuran 0,3 kg/1.000 m²) vôùi haït gioáng. Neáu khoâng troän thuoác kieán seõ aên haït (coù theå aên ñeán 90 - 95% haït) vaø tyû leä naûy maàm raát thaáp. Ngoaøi ra chim, gaø vaø moät soá ñoäng vaät khaùc cuõng aên haït gioáng coû naøy

1. Gieo haït

1.1. Thôøi gian gieo haïtToát nhaát

Coù theå chaáp nhaän ñöôïc

Khoâng thích hôïp

Thaùng Dieãn giaûi

Thaùng 2Tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän thôøi tieát, neân gieo haït sau khi laäp xuaân - Nhieät ñoä > 20O C - Ít maây

Thaùng 3 - thaùng 4

RAÁT TOÁT - Muøa xuaân laø teát troàng caây - Ñoä aåm cao, aùnh saùng vaø nhieät ñoä phuø hôïp vôùi söï phaùt

trieån cuûa caây con

Thaùng 5 - thaùng 9

COÙ THEå CHAÁP NHAÄN ÑÖÔÏC, TUY NHIEÂN

- Neáu gaëp thôøi tieát möa to, haït bò röûa troâi, tyû leä naûy maàm thaáp

- Cöôøng ñoä aùnh saùng quaù maïnh coù theå aûnh höôûng ñeán caây con

Neân theo doõi döï baùo thôøi tieát ñeå quyeát ñònh troàng hay khoâng

Thaùng 12 - thaùng 1 KHOÂNG NEÂN TROÀNG vì nhieät ñoä quaù laïnh

42 43

45

Traùnh gaø aên haït gioáng vaø caây con: Söû duïng löôùi baûo veä

44

1.5. Caùch troän haït gioáng: Phaân NPK: 40 kg/1.000 m²

Caùt hoaëc ñaát boät: 20 kg/1.000 m²

Haït coû UÙc: 1 kg/1.000 m²

Troän haït vôùi phaân boùn, caùt vaø ñaát boät

Saøng ñaát boät, caân phaân boùn vaø haït gioáng

1.6. Phaân boùnToát nhaát laø duøng NITROPHOSKA - bLAU. Neáu khoâng coù theå duøng N:P:K 18:18:6, 16:16:8 (söû duïng troàng ngoâ) hoaëc caùc loaïi phaân coù tyû leä gioáng NPK nhö treân vôùi soá löôïng 40 kg/1.000 m².

1.7. Gieo haït Chia haït gioáng vaø dieän tích ñaát ñeå gieo, ví duï

chia laøm 2 - 3 phaàn hoaëc coù theå theo haøng (khoaûng caùch giöõa 2 ñöôøng oáng phuï), theo khoaûnh...

Gieo baèng tay

Laáp haït: söû duïng caønh caây (coù laù) keùo leâ treân maët luoáng ñeå laáp haït, ñoä saâu laáp haït khoaûng 0,5 - 1 cm

1.8. Töôùi nöôùc

Sau khi gieo vaø laáp haït, phaûi vaän haønh heä thoáng töôùi ngay. Thôøi gian töôùi khoaûng 50 - 60 phuùt ñoái vôùi moãi laàn môû van. Khi töôùi, haït chui vaøo caùc khe ñaát vaø phaân thaám vaøo ñaát.

Gieo haït baèng tay

Duøng caønh caây laáp haït

Töôùi nöôùc ngay sau khi gieo haït

2. Töôùi coû LÒCH TÖÔÙI COû HOÃN HÔÏP UÙC*

Löu yù

Höôùng daãn treân coù theå thay ñoåi phuï thuoäc vaøo ñaát, thôøi tieát, tình traïng coû, quaûn lyù vaø kinh nghieäm cuûa hoä chaên nuoâi sau khi vaän haønh heä thoáng

2 - 3 giôø sau khi töôùi, ñaøo hoá xaùc ñònh ñoä aåm ñeå quyeát ñònh thôøi gian töôùi vaø khoaûng caùch giöõa caùc laàn töôùi cho hôïp lyù (xem trang 62)

Thôøi gian troàng Töôùi nöôùc Thôøi gian töôùi (phuùt) Ñoä saâu thaám (cm)

Gieo haït Ngay sau khi gieo 60

2 - 10 ngaøy 2 laàn/ngaøySaùng sôùm: 20Chieàu toái: 20

3 - 4

11 - 20 ngaøy 1 laàn/ngaøy 20 20

> 20 ngaøy 4 - 5 ngaøy/laàn 45 - 60 40

Khi thu hoaïchNgay sau khi thu

hoaïch20 - 60 40

Sau khi thu hoaïch 4 - 5 ngaøy/laàn 45 - 60 40

4746

48

Töôùi ngay sau khi gieo haït, khi töôùi phaân boùn seõ ñöôïc hoøa tan vaø thaám vaøo ñaát, haït gioáng seõ ñöôïc ñaát vuøi kín. Haït seõ tröông leân vaø naûy maàm raát nhanh

Ngaøy 2 - 10: 2 x 20 phuùt/ngaøy (vaøo saùng sôùm vaø chieàu toái)

Ñeå cho haït coû naûy maàm nhanh vaø ñeàu, beà maët ñaát phaûi luoân ñöôïc giöõ aåm 24/24 giôø vôùi ñoä saâu 3 - 4 cm. Coû seõ moïc nhanh thaønh thaûm

Ngaøy 11 - 20: 1 x 20 phuùt/ngaøy

10 ngaøy sau khi gieo haït, soá laàn töôùi giaûm coøn 1 laàn/ngaøy vaø moãi laàn 20 phuùt hoaëc cho ñeán khi nöôùc thaám saâu khoaûng 20 cm. Neân töôùi vaøo caùc buoåi saùng sôùm

Sau 20 ngaøy: 45 - 60 phuùt/ngaøy, khoaûng caùch giöõa caùc laàn töôùi 4 - 5 ngaøy

Töôùi cho ñeán khi nöôùc thaám saâu 40 cm. Thôøi gian töôùi phuï thuoäc vaøo keát caáu ñaát, thôøi tieát vaø coâng suaát cuûa maùy bôm

Löu yù

Moät soá tröôøng hôïp (ñaát thòt naëng, thoaùt nöôùc keùm), neân ñaøo raõnh thoaùt nöôùc traùnh ngaäp uùng khi möa to

Khi coù möa, löôïng nöôùc khoâng ñuû thaám saâu 40 cm vaãn phaûi vaän haønh heä thoáng töôùi cho ñeán khi ñoä thaám cuûa nöôùc ñaït 40 cm.

Coû hoãn hôïp UÙc coù theå chòu ñöôïc ngaäp uùng cuïc boä neáu ñoä cao caét ñuùng theo yeâu caàu

Phaûi töôùi coû sau khi thu hoaïch vaø boùn phaân traùnh tröôøng hôïp bò “chaùy xeùm”

Heä thoáng töôùi laø “coâng cuï boùn phaân raát hieäu quaû”. Nöôùc hoøa tan phaân vaø ñöôïc töôùi ñeàu treân ñaát, caây troàng deã daøng söû duïng

Röûa boä loïc thöôøng xuyeân. Moãi laàn töôùi neân thaùo ra röûa laïi (xem trang 73)

3. Phaân boùnQUY TRÌNH bOÙN PHAÂN CHO COû HOÃN HÔÏP UÙC*

Löu yù

Löôïng phaân boùn coù theå ñieàu chænh cho phuø hôïp chaát löôïng ñaát, khí haäu, möùc ñoä sinh tröôûng vaø phaùt trieån, coâng taùc quaûn lyù vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi noâng daân

Neáu ñaát chua, neân boùn theâm voâi

Thôøi ñieåm Loaïi phaân Soá löôïng (kg/1.000 m²)

Gieo haït Nitrophoska - Blau or N:P:K 40

25 ngaøy sau gieo haïtÑaïm Ureâ hoaëc Calcium nitrate hoaëc Potassium nitrate

6

6 ngaøy sau khi thu hoaïch Nitrophoska - Blau or N:P:K 8 - 10

25 ngaøy sau khi thu hoaïchÑaïm Ureâ hoaëc Calcium nitrate hoaëc Potassium nitrate

6

Sau löùa caét 1Nöôùc thaûi bioga/nöôùc röûa chuoàng

tyû leä nöôùc: nöôùc thaûi = 1 - 1

Sau 4 - 5 löùa, 2 tuaàn sau khi thu hoaïch

Phaân chuoàng 3 - 4 taán

49

Töôùi nöôùc sau khi boùn phaân, khi töôùi phaân boùn seõ ñöôïc hoøa tan vaøo ñaát vaø reã caây deã daøng haáp thuï, ngoaøi ra laù caây khoâng bò “chaùy xeùm” do phaân

Hoøa phaân boùn vaø söû duïng heä thoáng töôùi ñeå boùn phaân laø toát nhaát, phaân boùn seõ ñöôïc phaân boá ñoàng ñeàu

Sau khi thu hoaïch löùa ñaàu coù theå söû duïng nöôùc thaûi bioga/ nöôùc röûa chuoàng töôùi coû. Ñaây laø nguoàn phaân boùn reû tieàn

- Giaûm ñaùng keå löôïng phaân hoùa hoïc söû duïng

- Taêng löôïng muøn höõu cô vaø caûi taïo ñaát

AÙp duïng:

- Hoøa nöôùc thaûi vôùi nöôùc töôùi theo tyû leä 50 - 50 vaøo trong beå chöùa ñeå töôùi coû

- Töôùi vaøo buoåi chieàu toái ñeå traùnh löôïng ñaïm bay vaø traùnh bò “xeùm laù”

- Khoâng ñöôïc töôùi nöôùc thaûi 10 ngaøy tröôùc khi thu hoaïch, neáu töôùi coû coù muøi vaø boø seõ khoâng aên coû

4. Laøm coû daïi Sau khi gieo haït, haït coû UÙc vaø coû daïi cuøng naûy maàm vaø phaùt trieån, thaäm trí coû daïi coøn

phaùt trieån nhanh hôn coû UÙc, ñieàu ñoù khoâng thaønh vaán ñeà. Do ñoù KHOÂNG NEÂN laøm coû daïi töø khi gieo haït ñeán sau löùa caét thöù 2

Sau 2 - 3 löùa caét, coû daïi seõ bò cheát hoaëc luïi ñi, coû UÙc seõ phaùt trieån nhanh hôn laán aùt coû daïi vaø thaûm coû seõ laø thaûm coû UÙc

Maät ñoä coû UÙc: 7 - 10 caây con/m² laø ñuû ñeå coù thaûm coû toát.

Khi coû phaùt trieån, coù theå taùch caùc raûnh coû ñeå troàng daëm ôû nhöõng choã bò maát khoùm

Löu yù

Moät soá ruoäng coù moät soá caây coû daïi coù laù raát to, moïc raát khoûe. Neáu xaùc ñònh roõ laø coû daïi thì chuùng ta neân nhoå. Tuy nhieân caån thaän nhoå caû coû UÙc.

50 51

Nöôùc thaûi bioga laø nguoàn phaân boùn vaø

caûi taïo ñaát raát toát

Daëm coû UÙc neáu caây moïc

khoâng ñeàu

52

Xem söï khaùc bieät giöõa 2 maûnh ruoäng Töø ruoäng coû daïi cho ñeán ñoàng coû cho naêng suaát cao

Tröôùc löùa caét 1:

90 % laø coû daïi vaø 7 - 10 caây coû UÙc/ m²

Sau löùa caét 1:

60 % laø coû daïi vaø coû UÙc ñaõ daàn moïc thaønh buïi

6 thaùng sau:

0 % laø coû daïi vaø thaûm coû haàu heát laø coû UÙc

Hoä noâng daân laøm saïch coû daïi vaø goác coû coøn soùt laïi, hoï nhoå luoân caû coû UÙc.

Hoä noâng daân naøy kieân nhaãn vaø saùng suoát neân maëc keä coû daïi moïc laãn vôùi coû UÙc. Thaûm coû moïc daøy vaø baûo veä ñaát khoâng bò xoùi moøn röûa troâi.

53

54 55Chieàu cao thu caét 20 cm so vôùi maët ñaát

5. Söï phaùt trieån cuûa coû Hoãn hôïp UÙc Maät ñoä 7 - 10 caây/m² coû UÙc laø ñaûm baûo cho coû phaùt trieån vaø taïo thaønh thaûm. KHOÂNG

ÑÖÔÏC laøm coû daïi. Sau 2 - 3 löùa caét, coû UÙc seõ phaùt trieån vöôït leân

Moät soá haït coû UÙc coù thôøi gian nguû nghæ daøi, noù naèm trong ñaát ñôïi ñeán khi ñieàu kieän thích hôïp seõ naûy maàm

Trong moät soá tröôøng hôïp, khoâng phaûi taát caû caùc haït gioáng ñeàu cuøng phaùt trieån, 2 hoaëc 3 gioáng seõ phaùt trieån vöôït troäi so vôùi caùc gioáng khaùc tuøy thuoäc vaøo thôøi tieát, khí haäu vaø ñieàu kieän ñaát ñai

6. Thu hoaïch

Naûy maàm 10 ngaøy tuoåi

Löùa caét ñaàu tieân 30 ngaøy tuoåi 6 thaùng tuoåi

15 ngaøy tuoåi

Quy trình thu hoaïch coû UÙc

*Tuøy thuoäc vaøo muøa vuï, ñieàu kieän thôøi tieát vaø ñaát ñai

Taïi thôøi ñieåm naøy, chaát löôïng coû raát cao (haøm löôïng Protein thoâ, Vitamin,…), ngon mieäng vaø tyû leä tieâu hoùa cao

Löùa caét 1, coû caàn ñöôïc caét ñeå “taïo thaûm”, kích thích naûy maàm, ñeû nhaùnh. Chieàu cao caét 25 cm so vôùi maët ñaát

Löùa 2 vaø caùc löùa caét tieáp theo, coù theå caét luaân phieân theo soá löôïng coû maø ñaøn gia suùc caàn. Chieàu cao caét 20 cm vaø luùc naøy chieàu cao thaûm khoaûng 75 -100 cm

Löùa caét

Ñieàu kieän Khoaûng caùch

2 löùa caét (ngaøy)*

Chieàu cao thaûm khi thu hoaïch (cm)

Chieàu cao caét (cm)

1Thôøi tieát naéng aám, thuaän lôïi/ñaát toátThôøi tieát laïnh/ñaát ngheøo dinh döôõng

± 30± 50

> 50Caét 1 nöûa> 25 cm

2 trôû ñiThôøi tieát aám aùp

Thôøi tieát laïnh20 - 3040 - 60

75 - 100 > 20 cm

20cm