Lớp 10 Nga

GV: Phạm Thị Ngọc Hà

THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG

TÓM T T BÀI H CẮ Ọ

NHẮC LẠI BÀI CŨ

Chuyển nghĩa là hiện tượng tạo ra nghĩa mới của từ trên cơ sở nghĩa

gốcÞ Từ nhiều nghĩa

Từ đồng nghĩa là những từ có

nghĩa giống nhau hoặc gần giống

nhau

PHẦN I

HIỆN TƯỢNG

CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ

1. BÀI TẬP 1

a) Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo

(Nguyễn Khuyến)Lá (nghĩa gốc)

Bộ phận của cây

Hình tấm, mỏng dẹt

Tạo chất hữu cơ nuôi cây

1. BÀI T P 1Ậ• Lá gan, lá phổi, lá lách

=> bộ phận cơ thể người

• Lá thư, lá đơn, lá thiếp, lá phiếu, lá bài

=> vật bằng giấy

• Lá cờ, lá buồm

=> vật bằng vải

• Lá cót, lá chiếu, lá thuyền

=> vật bằng cỏ, tre, nứa

• Lá tôn, lá đồng, lá vàng

=> vật bằng kim loại

Nét nghĩa chung?

1. BÀI T P 1Ậ

1. BÀI T P 1Ậ

b) - Cơ sở của sự chuyển nghĩa

- Phương thức chuyển nghĩa

Các đối tượng có chung nét nghĩa chỉ hình dáng: hình tấm, mỏng dẹt.

Dựa trên sự tương đồng về nghĩa=> Phương thức ẩn dụ.

2. BÀI T P 2Ậ

Từ có nghĩa gốc chỉ bộ phận cơ thể người => chỉ cả con người

Miệng

TimTayChân

Mặt Óc

Tay nâng chén muối đĩa gừng.

Đó là một tay bóng bàn cừ khôi ở lớp tôi.

VíDụ

Một tay chôn biết mấy cành phù dung.

2. BÀI T P 2ẬSự chuyển nghĩa của các từ miệng, mặt, óc, chân, tay, tim để chỉ cả con ngườiMiệng

Tim

Chân

Mặt

Tay

Óc

Nhà ông Hùng có năm … ăn.

Freud là một trong những bộ … trác tuyệt nhất của nhân loại thế kỉ XX.Nó là một … sút xuất sắc của

đội bóng.Mẹ Teresa là một trái … nhân hậu

nổi tiếng.Đây là những gương … tiêu biểu

của trường.… vợt người Mỹ đã vươn lên dẫn

trước về tỉ số.

Nhà ông Hùng có năm miệng ăn.

Freud là một trong những bộ óc trác tuyệt nhất của nhân loại thế kỉ XX.Nó là một chân sút xuất sắc của

đội bóng.Mẹ Teresa là một trái tim nhân hậu

nổi tiếng.Đây là những gương mặt tiêu

biểu của trường.Tay vợt người Mỹ đã vươn lên dẫn

trước về tỉ số.

2. BÀI T P 2Ậ

Bộ phận cơ thể

Cả con người

Bộ phậnToàn thể

Hoán dụ

2. BÀI T P 2Ậ

Bài tập 1

Bài tập 2

Chuyển nghĩa bằng

phương thức ẩn dụ

Chuyển nghĩa bằng

phương thức hoán

dụ

Chuyển nghĩa bằng phương thức ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

Bài tập 3

3. BÀI T P 3Ậ

Ngọt

Đắng

Nói ngọt lọt đến xương

Tôi đã xem bộ phim “Vị đắng tình

yêu”

Vị giác

Âm thanh (giọng nói)

Tình cảm, cảm xúc

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

3. BÀI T P 3Ậ

Từ có nghĩa gốc chỉ vị giác có khả năng chuyển nghĩa chỉ đặc điểm của âm thanh

(giọng nói), chỉ tính chất của tình cảm, cảm xúc

Ng tọ

M n n ngặ ồ

Đ ng cayắ

Bùi

Em hãy đ t câu v i ặ ớm i t trên theo ỗ ừ

nghĩa chuy n c a ể ủnó?

3. BÀI TẬP 3

Ngọt Mặn nồng

Đắng cay Bùi

- Họ nói với nhau những lời mặn nồng, thắm thiết. => chỉ âm thanh (giọng nói).

- Tình cảm ngọt ngào của mọi người làm tôi rất xúc động. => chỉ tình cảm.

- Lòng cô đắng cay khi nghe những lời bố nói. => chỉ cảm xúc.

- Lời kể chuyện của cô giáo nghe rất bùi tai. => chỉ âm thanh (giọng nói).

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

TIỂU KẾT PHẦN I

Hiện tượng chuyển nghĩa của

từ

TIỂU KẾT PHẦN I

Hiện tượng chuyển nghĩa của từ

Cơ sở

Quan hệ tương đồng

về nghĩa

Quan hệ tương cận về nghĩa

Phương thức

Ẩn dụ Hoán dụ

PHÂN BIỆT TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ TỪ ĐỒNG ÂMHiện tượng

chuyển nghĩa của từ khiến cho một

từ có thể có nhiều ý nghĩa => ta gọi là từ nhiều

nghĩa.

Từ đồng âm là những từ giống nhau về mặt âm

thanh nhưng hoàn toàn khác nhau về ý nghĩa.

Các từ có liên quan về ý

nghĩa

Các từ hoàn toàn khác biệt về ý

nghĩa

- Chân người

- Chân bàn

- Chân trời

- Cá thu,

cá ngừ

- Cá độ

XEM ĐOẠN BĂNG

BẦN HÁT GHẸO

Một trăm thứ dầu, dầu chi không ai thắp?Þ Dầu xoaMột trăm thứ bắp, bắp chi không ai rang?Þ Bắp chuốiMột trăm thứ than, than chi không ai quạt?Þ Than thânMột trăm thứ bạc, bạc gì Bần nỏ (không) mua? => Bạc tình

Dầu hỏa

Dầu xoa

Tiền bạc

Than (chất đốt)

Bắp ngô

Bắp chuối

Than thân

Bạc tình

Từ nhiều nghĩa

Từ nhiều nghĩa

Từ đồng âmTừ

đồng âm

PHẦN II

TỪ ĐỒNG NGHĨA

4. BÀI TẬP 4

Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

(Nguyễn Du – Truyện Kiều)

Cậy = ?

Chịu = ?

Cậy = Nhờ

Chịu = Nhận, Nghe, Vâng

4. BÀI T P 4Ậ

Cậy

Nhờ

Dùng lời nói tác động đến người khác với

mong muốn họ giúp

mình làm một việc gì

đó

Sắc thái tha thiết, khẩn

khoản, đặt trọn vẹn niềm tin

vào đối tượng.

Sắc thái trung tính

Giàu cảm xúc,

giàu sức thuyết phục

4. BÀI TẬP 4

Chịu

Nhận

Vâng

Nghe

Tiếp nhận một cách bình

thường, không cảm xúc

Chấp nhận một cách miễn

cưỡng vì khó xử

Người dưới đối với người trên

Người dưới đối với người trên

Diễn tả đúng tình cảnh và tâm hồn

nhân vật

Tài năng của Nguyễn Du

5. BÀI TẬP 5

Điền vào chỗ trống:

a)“Nhật kí trong tù” … một tấm lòng nhớ nước

A. Phản ánh

B. Thể hiện

C. Biểu hiện

D. Bộc lộ

E. Biểu lộ

F. Canh cánh

Đáp án: F

5. BÀI TẬP 5

b) Anh ấy không … gì đến việc này.

A. Dính dấp

B. Quan hệ

C. Can dự

D. Liên hệ

E. Liên can

F. Liên lụy

Đáp án: E

5. BÀI TẬP 5

c) Việt Nam muốn làm … với tất cả các nước trên thế giới

A.Bầu bạn

B.Bạn hữu

C.Bạn

D.Bạn bè

Đáp án: C

TIỂU KẾT PHẦN II

T đ ng nghĩaừ ồ

T ĐN hoàn toànừ T ĐN không ừhoàn toàn

Chú ý sắc thái nghĩa của từng từ để dùng cho đúng

ngữ cảnh

TỔNG KẾT BÀI HỌC

Xin cám ơn quý thầy/cô và tất cả các em!