MC LC

BO CO DN HI THO

Ban Bin tp Hi tho ................................................................................................. 5

PHN 1:

MT S CCH TIP CN VN BO LC HC NG .......................... 9

1. Hnh vi bo lc hc ng - mt khi nim cn quan tm trong tm l hc gio

dc

ThS. Mai M Hnh, ThS. NCS. Bi Hng Qun

ThS. NCS. Nguyn Vnh Khng ................................................................................ 11

2. Bo lc hc ng cc trng trung hc ph thng nhn t pha ngi hc

ThS. L Th Hin ........................................................................................................ 17

3. Goc nhin t i mi cn bn , toan din gio dc trong gii quyt thc trng o

c, nhn cach cua th h tre

Phm Hu Khng .................................................................................................... 23

4. Khi nim "Kh nng vt kh", "Yu t ri ro" v "Yu t bo v" trong

nghin cu v nhng vn hc ng hin nay

TS. Hnh Nga....................................................................................................... 33

5. Bin php phng chng bo lc, bt nt, lm dng cht cm trong hc ng ca

cc trng Tiu hc v Trung hc c s ai Loan

NCS. D Thng Nht, NCS. Nguyn Th N ............................................................... 41

6. Bo lc hc ng nhn t goc o c

PGS. TS. Ng Minh Oanh ......................................................................................... 52

7. Bo lc hc ng - cn c ci nhn khoa hc v khi nim

PGS. TS. Hunh Vn Sn, ThS. Nguyn Th Dim My

Nguyn Hunh Ngc Trm ......................................................................................... 56

8. Vai tr ca gio dc gia inh va nha trng trong vic gii quyt bo lc hc

ng

TS. on Trng Thiu ............................................................................................... 61

9. Cc yu t tc ng n bo lc hc ng di gic tip cn l thuyt x hi

hc

2

ThS. Phan Thun ........................................................................................................65

10. T bo lc hc ng n s pht trin nhn cch ca hc sinh

o Vn Tr ..............................................................................................................74

11. Ngn chn bo lc hc ng nhn t goc gio vin ch nhim

ThS. L Vn Tng, L Ngc Hn ................................................................................79

12. L gii nguyn nhn va xut bin php ngn chn bo lc hc ng t hc

thuyt phn tm hc ca Sigmund Freud

ThS. Trnh Th Cm Tuyn .........................................................................................83

PHN 2:

THC TRNG V XUT GII PHP NGN CHN BO LC HC

NG ....................................................................................................................91

13. Vn ti phm v thnh nin

ThS. H S Anh ..........................................................................................................93

14. Bo lc hc ng ngh nhin t thi gian vui chi ca hc sinh

Nguyn San H ........................................................................................................ 105

15. Bo lc hc ng trng THPT Nguyn Vn Thoi thc trng - gii php

Nguyn Hng ........................................................................................................... 109

16. Coi trng gio dc php lut cho thanh, thiu nin trong bi cnh ton cu ha

ThS. Thanh Hng ............................................................................................. 116

17. Thc trng, nguyn nhn v gii php ngn chn nn bo lc hc ng

Cao Th Thanh Hng ............................................................................................. 122

18. Bo lc hc ng - suy ngm v nhn t gio dc gia inh trong xu th hi nhp

ThS. Trng Cng Vnh Khanh ................................................................................ 128

19. Bo lc hc ng nhn din v gii php ngn chn

TS. Phm Vn Khanh ............................................................................................... 134

20. Vai tr ca nhn vin cng tc x hi i vi vn bo lc hc ng

Dng Vn Khnh, HVCH. L Kim Thng ............................................................... 139

21. Bin php phng nga bo lc hc ng nhn t goc k nng x l tnh

hung trong hot ng giao tip

TS. Nguyn Th H Lan, HVCH. Ch D Tho ......................................................... 149

3

22. Thc trng, nguyn nhn v gii php ngn chn bo lc hc ng cho hc sinh

THPT Tnh Khnh Ha

ThS. Phan nh Nhn .............................................................................................. 154

23. Bo lc hc ng trng THPT nguyn nhn v gii php thay i nhn thc

cho hc sinh

ThS. Nguyn Th Ph ............................................................................................... 166

24. Bo lc hc ng cc trng chuyn bit khim thnh ti Thnh ph H Ch

Minh

TS. ng Th M Phng ........................................................................................ 174

25. Vai tr ca t chc on thanh nin trong vic phng chng bo lc hc ng

V Vn Sn ............................................................................................................. 179

26. Hnh vi bo lc hc ng qua kho st kin hc sinh mt s trng ph thng

ti Thnh ph H Ch Minh

Trung tm Nghin cu Gio dc Ph thng ............................................................. 185

27. Bin php gio dc phng chng bo lc hc ng cho hc sinh qua t chc

hot ng ngoi kha

Trng Thanh Thy ................................................................................................. 192

28. Bo lc hc ng - mt gc nhn t th h 8X

ThS. Nguyn Phan Minh Trung, ThS. L Ngc Trm Anh ........................................ 200

29. K vng ca cha m v s thanh t ca con ci

ThS. Bi nh Tun ................................................................................................. 212

30. Mt s nhn t nh hng n bo lc hc ng trong hc sinh hin nay

ThS. inh Anh Tun ................................................................................................ 221

31. Thc trang va nhng giai phap ngn chn nan bao lc hoc ng trong trng

ph thng

Bi Anh Xun........................................................................................................... 230

4

5

BO CO DN HI THO

THC TRNG V GII PHP NGN CHN BO LC HC NG

TRONG TRNG PH THNG

Ban Bin tp Hi tho

Bo lc hc ng l vn nn ca gio dc Vit Nam trong nhng nm qua v c

hin ti. Trn cc phng tin thng tin i chng thng xuyn xut hin tin bi v

nn bo lc hc ng. iu phn nh thc trng xung cp trm trng v o

c ca mt b phn khng nh hc sinh v mt s gio vin. C nhng v vi phm

nghim trng o c ca hc sinh v phm cht ca gio vin din ra m chng ta

khng ng ti. Gio dc gim thiu, tin ti ngn chn hon ton nn bo lc hc

ng ang l mi quan tm hng u ca cc ngnh chc nng, trong , c ngnh

gio dc, gia nh v ton x hi. c nhng nghin cu, nhng cuc lun bn,

nhng Hi tho v vn bo lc hc ng c t chc, c nhng bin php

ngn chn bo lc hc ng c a ra. Nhng, bo lc hc ng vn tip tc xy

ra, s lng cc v vic c chiu hng gia tng so vi nhng nm trc, c bit l

nhng v vic nghim trng. Nhm gp mt phn trong n lc chung tm kim cc

gii php hu hiu ngn chn bo lc hc ng, Vin Nghin cu Gio dc Trng

i hc S phm Tp. H Ch Minh t chc Hi tho khoa hc Thc trng v gii

php ngn chn bo lc hc ng trong trng ph thng.

Ban t chc nhn c hng trm bi vit ca cc nh khoa hc, nh qun l,

nh gio t cc trng i hc, Cao ng, cc S Gio dc v o to, cc trng ph

thng, trng mm non. Chng ti phi k n cc trng mm non v ph thng

thuc cc S Gio dc & o to cc tnh Khnh Ha, Tin Giang, Ninh Thun, Lm

ng v Tp. H Ch Minh; cc trng i hc v Hc vin nh: Trng i hc Tin

Giang, Trng i hc ng Thp, Trng i hc Si Gn, Trng i hc Ngn

hng Tp.HCM, Trng i hc Vn ha Tp.HCM, Trng i hc KHXH & NV Tp.

HCM, Trng i hc Th Du Mt, Trng i hc Vn Hin Tp.HCM, Hc vin

Chnh tr khu vc IV, nhng trng i hc xa nh Trng i hc Hng c,

Trng i hc Qung Bnh, Trng i hc S phm Hu, Trng i hc S phm

Nng, Trng i hc Quy Nhn.

Chng ti tht s cm kch trc s quan tm ng o v nhit tnh ca cc nh

khoa hc, nh qun l, nh gio. Cc bi vit, t cc gc khc nhau, u cp ba

kha cnh ca vn bo lc hc ng : thc trng, nguyn nhn v gii php.

V thc trng, t cc ngun khc nhau, nh, kt qu nghin cu ca chnh tc gi

bi vit, s liu t cc c quan chc nng, t cc phng tin thng tin i chng v t

s chng kin ca bn thn, nhiu bi vit cung cp thc trng bo lc hc ng

6

trong phm vi trng hc, a phng, trong phm vi ton quc, qua cho thy

tnh hnh bo lc hc ng v cng lo ngi, th hin chiu hng tr ha, n ha v

s khng c gii hn ca hnh vi bo lc hc ng - nhng hnh vi m cch y

khong chc nm chng ta khng th hnh dung c l chng li xy ra trong quan h

gia hc sinh vi nhau, trong quan h gia hc sinh v gio vin.

V nguyn nhn, t nhiu gc khc nhau, cc bi vit u tp trung phn tch

cc nguyn nhn ca bo lc hc ng. Rt nhiu nguyn nhn c cc tc gi

ch ra, c phn tch thu o, nh :

V pha gia nh, cha m thiu quan tm chm sc con em ng mc, th lng

cc em vi cc tr chi in t, t quan tm n cc mi quan h bn b ca con em

mnh, ngi ln trong gia nh c x vi nhau v vi con em cha ng, cha gng

mu trong cuc sng

V pha nh trng, nh trng vn ch trng dy ch m cha chm lo y

cho vic dy ngi, t tng hoc thi; thi gi hoc ny vn cn rt nng ; hot ng

gio dc ton din cha c quan tm ng mc, vic gio dc thc tun th php

lut cho hc sinh cha thc s c hiu qu; mt b phn thy c gio khng cn l

tm gng sng cho hc sinh noi theo, t cch ni nng, c x vi nhau, vi ngi

khc v vi hc sinh; cc t chc nh on thanh nin, Ban i din cha m hc sinh

cha thc s quan tm cng tc gio dc o c cho hc sinh; hot ng ngoi kha

c ni dung gio dc o c, li sng, k nng sng cn mang tnh hnh thc, km

hiu qu; ; hnh thc x l hc sinh c hnh vi bo lc hc ng cha thc s hiu qu;

thy c, k c gio vin ch nhim hu nh t quan tm n nhng kh khn v din

bin t tng, tnh cm ca hc sinh; s phi hp gia nh trng - gia nh v x hi

cn lng lo, thiu cht ch...

V pha x hi, hin nay do nhiu nguyn nhn, trong c s tc ng ca mt

tri kinh t th trng nn v ang xut hin li sng xa l, tri vi nhng chun

mc o c x hi nh hng ln n hc sinh; s thiu nhng iu kin t

chc cc hot ng sinh hot, vui chi lnh mnh, trong khi c nhng b phim, tr

chi in t v nhng n phm vn ha khc khng mang tnh gio dc nhng vn

c ph bin rng ri; nhng v vi phm php lut nhiu dng khc nhau ca

ngi ln; cng tc ph bin, gio dc thc php lut cho thanh thiu nin, c bit

l nhng i tng c nguy c cao, cha thc s c hiu qu ...

V pha hc sinh, qua cc bi vit c th thy, bo lc hc ng c c s t s

pht trin nhanh v tm sinh l hc sinh trung hc, c bit l trong giai on tui

thiu nin, nh s xut hin nhng du hiu ca tui dy th, s pht trin nhanh v

mt th cht, tr tu. Nhng thay i ny c hc sinh thc rt r, lm cho cc em

c cm gic mnh khng cn l tr con na, t hc sinh thng nh gi mnh

cao hn thc t. iu biu hin vic cc em mong mun c th hin nhng suy

ngh, quan im, s t tin v hnh x theo cch ring ca mnh, khng ph thuc vo

ngi ln, trong khi cc em cha thc c ht nhng hnh vi do mnh thc hin c

th gy ra nhng hu qu khng tt cho ngi khc v cho bn thn.

7

c bit, nhiu bi vit i su phn tch vn bo lc hc ng t gc

nhng thnh tu ca cc ngnh khoa hc, nh x hi hc, o c hc, tm l hc

nhm l gii nguyn nhn ca bo lc hc ng. Theo chng ti, cc phn tch ny s

gp phn lm cho vn c xem xt mt cch su sc, c c s khoa hc hn.

Phn tch thc trng, ch ra nguyn nhn a ra gii php khc phc, chng ti

hy vng rng, cc nh gio dc ang c mt trong hi tho ny s bn lun, tm ra gii

php hu hiu ngn chn bo lc hc ng chng ta thc hin c nhim v dy

hc - pht trin tr tu, xy dng nhn cch phm gi tt cho hc sinh, nh trng l

mi trng gio dc ng ngha!

Ban t chc xin trn trng cm n cc nh khoa hc, nh qun l gio dc, nh

gio gi bi cho Hi tho, trn trng cm n cc nh khoa hc, nh qun l gio

dc, nh gio n tham d hi tho.

8

9

PHN 1:

MT S CCH TIP CN VN

BO LC HC NG

10

11

HNH VI BO LC HC NG - MT KHI NIM CN

QUAN TM TRONG TM L HC GIO DC

ThS. Mai M Hnh*

ThS. NCS. Bi Hng Qun**

ThS. NCS. Nguyn Vnh Khng***

1. t vn :

Bo lc v bo lc trong hc ng c nghin cu t nhng nm 70 th k

trc vi cc cng trnh nghin cu ca Dan Olweus nh tm l hc Na Uy. Vn

bo lc ni chung v bo lc hc ng ni ring c ng cp nh l mt trong

nhng nghin cu chuyn su

Bo lc v bo lc hc ng Vit Nam xut hin t rt lu. N tr thnh

mt trong nhng nguyn nhn chnh gy au kh cho cc nn nhn. Bo lc hc

ng c th xy ra tt c cc bc hc, t hc sinh mm non, hc sinh tiu hc, hc

sinh trung hc c s, hc sinh trung hc ph thng v i vi c sinh vin cao ng v

i hc. Tuy nhin, trong mt thi gian di chng ta xem nh nhng hnh vi bo

lc, bo lc hc ng v coi chng l nhng iu tt yu. Thm ch, mt s c nhn

cn xem l mt phn t nhin ca qu trnh pht trin tm sinh l ca la tui hc

tr nn nhng nghin cu v vn ny ch tp trung vo vic tm hiu nhng hnh vi

bo lc i vi tr em trong gia nh, ngoi x hi. Mt khc, bo lc hc ng

ch c nghin cu lng ghp trong cc cng trnh nghin cu v bo lc i vi tr

em ni chung. y cng chnh l nguyn nhn lm cho nghin cu v bo lc hc

ng cn mang tnh ban u v thiu s h thng, chuyn su trn bnh din khi

nim v c thc tin

Hnh vi bo lc hc ng l hnh vi em n s tn hi c bit cho ngi b

bo lc. Ngi bo lc cng gp nhng h ly khng ng c. Vic xc nh hnh vi

bo lc hc ng v mt khi nim c xem l yu cu cn thit trn bnh din

nghin cu h thng.

2. Gii quyt vn

Hnh vi bo lc hc ng l g?

Hiu n gin, hnh vi bo lc hc ng l hnh ng mang tnh sc p, c

biu hin dng sc mnh trn p, p, tn thng t pha ngi ny n ngi

* Trng i hc S phm TP. H Ch Minh

** Vin Hn lm Khoa hc x hi Vit Nam

*** Trng i hc S phm TP. H Ch Minh

12

khc, t nhm n c nhn, t nhm n nhm l ch yu v n din ra trong quan h

hc ng.

Theo t in, hnh vi bo lc hc ng l hnh ng mang tnh bo hnh din

ra trn nhng khch th trong mi trng hc ng dn n nhng thng tn v

tinh thn, tm l v c th xc.

Nhn mt cch khi qut, hnh vi bo lc hc ng l s s dng v lc hay

quyn lc mt cch c thc e da hay thc s uy hip mt c nhn hay mt

nhm hc sinh lm gy ra hay c nguy c gy ra thng tt, cht, hay tn thng tm

l, km hm s pht trin hay tc ot quyn ca c nhn hay nhm hc sinh .

Ni cch khc, hnh vi bo lc hc ng l hnh vi s dng sc mnh gy

sc p, uy hip, e da t khch th ny n khch th khc nhm t c mt mc

tiu nht nh. Hnh vi ny din ra trong quan h gia cc khch th trong phm vi

hc ng v nhng mi quan h gia khch th tn ti trong hc ng vi khch th

khc c lin quan. Hnh vi ny v c bn gn nh c y nhng du hiu ca hnh

vi bo lc v gy ra nhng hu qu c v th cht ln tinh thn t hai pha trong mi

quan h bo lc hc ng, c bit l vi ngi b bo lc hc ng.

Hnh vi bo lc hc ng c th xy ra di nhiu hnh thc nh: T vic

dng sc mnh v lc thc hin hnh vi tc ng ln ngi khc m h khng

mong mun nh: tm tc, co cu, x o, lng nhc, nh p, tt, m, , dng hung

kh tn cng, da nt, mng chi, ti oan, vu khng, tung tin n tht thit Cc

hnh thc bo lc hc ng ny din ra vi nhng mc v quy m khc nhau, xut

pht t nhng mu thun v xung t khc nhau. iu ny to ra nhng thng tn

nht nh hoc nhng thng tn lu di kh c th nh lng.

Tm li, hnh vi bo lc hc ng c hiu l hnh vi s dng sc mnh

t mt khch th hay nhm khch th nay n khch th khc lm tn hi n

th cht, tinh thn v vt cht ca ngi khc di nhng hnh thc khc nhau

din ra trong mi trng hc ng. T y, bo lc hc ng v hnh vi bo lc

hc ng s c xem xt t pha hc sinh n hc sinh l ch yu.

Cc loi hnh vi bo lc hc ng

C nhiu cch phn loi hnh vi bo lc hc ng. C th nh phn tch trn

bnh din chung nht th n bao gm hnh vi bo lc th cht v tinh thn. Hoc c th

da vo cc loi hnh bo lc trong nhng biu hin chung v hnh vi bo lc c th l

hnh vi bo lc gia nh phn loi thnh bn hnh vi bo lc nh: bo lc thn th -

th cht, bo lc ti chnh, bo lc tinh thn v bo lc tnh dc. Tuy vy, cc hnh vi

bo lc hc ng din ra mt cch kh phc tp. C th nhn nhn v nh gi chng

mt cch khi qut l gn nhng kiu hnh vi cc cch phn loi trn nhng

chng c nhng du hiu c th da trn nhm khch th c th v tnh cht c

bit ca n khi t vo mi trng hc ng.

13

Da trn quan nim ca cc tc gi Nguyn Th Phng Tho, ng Bch Thy,

Trn Th Phng Anh, bi vit ny c s phn tch chi tit v b sung nht nh

thng nht c nhng hnh thc bo lc hc ng nh sau:

- Bo lc v vt cht:

Bo lc v vt cht l nhng hnh ng gy thit hi v dng, trang phc,

phng tin i li, tin ca cho hc sinh, v d nh hin tng bo k trn lt, k

mnh trn lt tin hay ti sn c gi tr ca k yu, chim ot cc vt dng ca bn b,

yu cu hm da hc sinh khc phi np tin hay ti sn c gi tr cho k mnh, c

hy hoi hay lm h hng cc vt dng ca ngi khc. Ngoi ra, khi b bt nt t

nhng nhm khc mt s em phi chung tin c cc i ca bo k che ch.

Cng c hin tng hc sinh trong trng b cc thanh nin bn ngoi x hi trn lt

xe p, ly tin, ly m phi phc tng khng dm ku, khng dm bo li vi thy

c hay cha m, mc d cc em bit k phm ti l ai v s b tr th [5].

Bo lc v vt cht ny thc ra c lin quan n bo lc v th cht hay bo lc

v tnh cm - tm l. Th nhng, xt mt gc nht nh, nhng biu hin ca

hnh vi bo lc ny thng hng n s bt p c lin quan n vt cht hay nhng

phng tin vt cht c lin quan. Trong mi trng hc ng, bo lc vt cht ny

c xem l mt c th c lin quan cht ch n hnh vi bt nt hc ng hay bo

lc hc ng v i lc n din ra mt cch rt t nhin. Nhng ngy nay, hnh vi

ny cng c nhng biu hin din ra mt cch c ch ch, c th, c tnh ton hay

thm ch l c t chc nhm. l mt thc t cn c xem xt mang tnh khch

quan v h thng.

- Bo lc v th cht:

Bo lc v th cht l mt hin tng rt nghim trng, n khng ch nh hng

n ngi b bo lc m cn nh hng n ngi b chng kin cnh bo lc. Bo

lc v th cht xy ra khi mt ngi b ngi khc s dng cng khai nhng hnh

ng c th p t sc mnh ca h ln ngi kia. Bo lc th cht bao gm cc

hnh vi nh , m nh, nho hoc cc hnh ng tn cng v mt th cht khc.

Trong thc t, c nhng em hc sinh thng b bo lc bi nhng hnh vi tiu cc v

mt th cht nh: trm cp, nh nhau, quy ri, chc gho hnh ng ny thng

din ra lin tc trong mt thi gian tng i di, gy tn thng v th cht cng nh

tm l bn cnh nhng mt mt hay nhng thng tn v thc th hay nh lng

c trn bnh din c th.

Cc hnh thc bo lc th cht nh: Git cp, lc cp, git v giu dng hc

tp, git m, git o, giy dp, khn qung, x lp xe, ph hoi dng hc tp

Ngoi ra, cn c cc hnh thc tc ng vo thn th cha gy thng tch nh: g ln

u ln vai, p vo ngi, x y, dng cc dng hc tp, t ct, su b nm vo

ngi, ko tc, dnh ko cao su ln tc, ct tc, nc ln u, gt chn Bn cnh

, cn c hnh ng gy thng tch: co, cu, git tc, nh, tt vo mt, nm gch

14

hoc t vo ngi, c dng v kh gy thng tch cho ngi khc Nhng

hnh ng bt nt ny xy ra thng xuyn nht l trng hoc c th trn ng

n trng, sau gi tan hc. Ngoi ra, hnh thc ca hnh vi bo lc ny cng din ra

nhng dng khc nhau, cc mc v cp khc nhau ph thuc vo tui,

vn ha cng nh tnh hnh thc t tng a phng hay mi trng hc ng.

- Bo lc v tm l, tnh cm:

Bo lc v tm l, tnh cm i vi hc sinh trong mi trng hc ng c

xc nh gm: li ni, c ch mang tnh cht xc phm, da nt, mng m, gy p lc,

buc lm nhng vic m cc em khng mun v cc quan nim gy ra hu qu xu v

mt tm l tnh cm. y l nhng hnh vi gy sc p nng v mt tm l v tinh

thn ca khch th khc.

Bo lc tm l tnh cm trong mi trng hc ng thng c th hin di

mt s hnh thc nh: hnh thc k lut mang tnh da dm, e da, s nhc gy c ch

lo s cho hc sinh. S tru gho ca hc sinh cng hc gy kh chu, xu h, ti thn,

mc cm, t ti. Ngoi ra, cn l nhng hnh ng mang tnh bt nt, da dm trong

quan h bn b. Sc p gio dc v cc quan nim hnh vi mang tnh cht bt bnh

ng gii. C nhng thy c gio v chy theo thnh tch m bt p hc sinh theo

mnh t c ch tiu ca nh trng Hoc c nhng bn b lun ganh ght v

cnh tranh nhau tng cht mt dn n nhng gnh nng cho ngi khc. Chnh

iu gy ra p lc hc tp thi qu, gy ra nhng cng thng tm l v nhng

nh hng khng tt n sc khe tm thn ca hc sinh. S tru gho ca bn b

cng la tui xut pht t bn tnh vui a nghch ngm ca hc sinh cng c xem

xt nh hnh vi bo lc hc ng. Nu s tru gho mang tnh cht v t ng mc

th n s to ra nim vui nhng i khi s tru gho thi qu khng ng mc lp i

lp li nhiu ln s dn n s kh chu, mc cm, xu h, thm ch cng thng qu c

th dn n lon tm l. S tru gho thng xuyn c th gy nn nhng tn thng

tm l cho ngi khc nh: C nhng li ni, nhng bnh lun thiu thin cm v cc

tt trn c th, hnh dng, cch i ng, cch ni nng, hon cnh gia nh Ngoi ra,

c th k n mt s hnh thc bo lc tm l tinh thn nh: dng chuyn, to tin n

qui c, bu riu, tung hnh nh trc cng chng, gn ghp nhng bit hiu xu, gn

ghp trong quan h vi bn khc gii, chi ra bng nhng ngn t xc phm, e da,

p buc vi nhng iu khng mong mun, khai tr, c lp hay ty chay mt cch c

ch ra khi nhm Trong thi gian gn y, bo lc hc ng kiu ny cn th

hin r trn cc phng tin truyn thng m mng x hi l mt knh d b thc

hin hnh vi bo lc tinh thn ny. S bu riu trn mng x hi bng cch lp cc

trang facebook hay fanpage gi, a nhng hnh nh v nhng thng tin sai lch, dng

chuyn bu xu l biu hin kh r c bit, nhng bnh lun c , nhng li

nhn xt mang tnh cng kch, mang du hiu lng m dn n nhng s cng thng

tm l thm ch l nhng sc p tm l qu mc to nn s khng hong tinh thn, tm

l hay thm ch l hnh ng t t.

15

- Bo lc v tnh dc:

Bo lc v tnh dc hc ng cng bt u din ra mt cch kh phc tp trong

mi trng hc ng. Cng vi s pht trin tm l x hi ca hc sinh, bo lc v

tnh dc hc ng tr thnh mt hnh vi cn c xem xt trn bnh din la tui,

gii - gii tnh

C th chia ra lm hai loi c bn: Quy ri tnh dc v lm dng tnh dc.

Quy ri tnh dc l bt k mt li ni hay hnh ng c ch c ngha tnh dc

ngoi mun, nhng cu ni xc phm c , hay bt k nhng nhn xt v tnh dc

ca ai xc phm ngi khc (nn nhn) v lm cho nn nhn cm thy b e da, b

lm nhc, b cn tr cng vic, ngm ngm ph hoi s an ton v gy ra s lo s cho

nn nhn. n c nh nhng li ni thiu t nh, nhng li tru chc, nhng cu bnh

phm v vn ha n nhng hnh ng c nh s m, bp ngc, ng chm vo

nhng ni nhy cm ca hc sinh thanh nin nam i vi hc sinh n v ngc li.

Hnh vi ny khng ch din ra hc sinh v thnh nin m ngay t gia v cui tiu

hc, bo lc v tnh dc hc ng hnh thc quy ri tnh dc th hin nhng

biu hin: x y, chng gho, rnh nh v sinh n, tn cng bng nhng li ni gy

sc p tm l c lin quan n tnh dc

Lm dng tnh dc c coi l hnh ng li dng s thiu hiu bit hoc s

thiu kinh nghim, thiu quyn lc ca ngi khc t c mc ch tnh dc ca

mnh. Cc hnh thc biu hin ca lm dng tnh dc hc ng nh: p buc quan h

tnh dc ngoi mun, cng hip, p buc phi tip tc yu ng khi i phng

khng mun, c nhng hnh ng sm s, nh ghen, Trong hai hnh thc bo lc

tnh dc th hnh thc quy ri tnh dc thng xy ra gia hc sinh vi nhau hn [4].

Trong s pht trin tm l ca hc sinh ngy nay, lm dng tnh dc c th din

ra trong mi quan h gia hc sinh ln vi hc sinh nh hn; gia hc sinh nam vi

hc sinh n Tuy vy, biu hin ny khng qu ph bin v tnh php quy ca hnh

vi d b kim sot. Mt khc, y l hnh vi qu l liu hay qu l xt trn bnh din

biu hin nn tnh thc t ca n l mt kiu hnh vi khng din ra vi mc ng

k.

3. Kt thc vn

Mt ci nhn h thng v chuyn su v bo lc hc ng t gc Tm l hc

hc sinh tiu hc n hc sinh Trung hc theo gc la tui l rt cn thit. Hnh

vi bo lc hc ng c hiu l hnh vi s dng sc mnh t mt khch th hay

nhm khch th ny n khch th khc lm tn hi n th cht, tinh thn v vt cht

ca ngi khc di nhng hnh thc khc nhau din ra trong mi trng hc ng.

Thc hin hnh vi bo lc di hnh thc no th cng u gy ra nhng tn thng

cho ngi b bo lc nh v sc khe th cht, tinh thn v sc khe sinh sn - tnh

dc. Nhng biu hin ca bo lc hc ng trn s c xem xt c th theo tng

tui v hon cnh ca mi trng hc ng mi c th m bo ci nhn khoa hc v

thc tin.

16

TI LIU THAM KHO

Ting Vit

[1]. Trn Th T Anh (2012), Hnh vi bo lc hc ng ca hc sinh THCS Thnh

ph Hu, K yu Hi tho tm l hc ng ln 3 Pht trin m hnh v k nng

hot ng tm l hc ng, TP HCM.

[2]. L Vn Anh (2013), Gii php ngn nga cc hnh vi bo lc hc ng trong

hc sinh THPT, ti khoa hc v cng ngh Cp B, Vin khoa hc Gio dc,

H Ni.

[3]. H Th Minh Chnh (2003), Tm hiu thc trng nhn thc v thi ca sinh

vin trng HSPHN v BLG, Lun vn thc s, Trng i hc S phm H

Ni.

[4]. Lut phng chng bo lc gia nh (2007), Nxb Lao ng x hi, H Ni.

[5]. Hunh Vn Sn (2014), Bo lc hc ng hc sinh ti tnh Cn Th hin nay,

ti khoa hc cp Tnh.

Ting Anh:

[6]. Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2001), Effects of violent video games on

aggressive behavior, aggressive cognition, aggressive affect, physiological

arousal, and prosocial behavior: A meta-analytic review of the scientific

literature. Psychological Science, 12, 353359.

17

BO LC HC NG CC TRNG

TRUNG HC PH THNG NHN T PHA NGI HC

ThS. L Th Hin*

1. t vn

Nh trng lun c xem l ni c mi trng gio dc lnh mnh nht. Th

nhng, trong nhng nm gn y bo lc hc ng (hay cn c gi l bt nt

hc ng) ang tr thnh mt vn nng bng trn ton cu. Vit nam, hin nay

bo lc hc ng ang tr thnh mi lo ngi ca ngnh gio dc, cha m hc sinh v

ton x hi. N khng ch tc ng trc tip n tinh thn, thi hc tp ca hc sinh

v vic ging dy ca cc thy, c gio m n cn l biu hin xung cp ca nhng

hnh vi o c lch chun trong mi trng gio dc con ngi. Ngy nay bo lc

hc ng din ra khng ch thnh ph m cn cc vng nng thn, khng ch xy

ra hc sinh nam m cn c hc sinh n; khng ch gia hc sinh vi hc sinh m

cn c bo lc gia hc sinh vi gio vin v gio vin vi hc sinh.

c bit, i vi gio dc cc trng trung hc ph thng (THPT), mc tiu l

o to ra nhng thanh nin khe mnh, t trng, quan tm n ngi khc, c kin

thc, k nng v ng lc hc tp sut i. Nhng thanh nin ny phi c chun

b thc hin nhng chc nng ca mt con ngi trng thnh, ca mt cng dn

y tinh thn trch nhim, ca mt thnh vin hu ch cho x hi. Hn na, y l la

tui m tm l cn thiu n nh, cha chn chn nhn nhn ng mi vn . V

th, nu khng phng nga, ngn chn kp thi cho hc sinh, bo lc hc ng

tip tc nh hng xu n hc sinh cc trng ph thng ngha l ang i tri li

vi mc tiu gio dc, lm mt nim tin ca mi ngi i vi mi trng gio dc.

Vy nn, ngn chn nhng hnh vi bo lc hc ng to nn mt mi trng gio

dc lnh mnh, to iu kin thc hin tt mc tiu gio dc ca nh trng THPT l

thc s cn thit.

a ra cc bin php phng nga, ngn chn kp thi hnh vi bo lc hc

ng chng ta phi tm hiu cc nguyn nhn, c th k n l nguyn nhn t

pha hc sinh, gia nh, nh trng v x hi. Trong phm vi bi vit ny chng ti tm

hiu vn bo lc hc hc ng t pha ngi hc.

2. Nguyn nhn dn n tnh trng bo lc hc ng v mt s gii php

nhm ngn chn bo lc hc ng cc trng THPT nhn t pha ngi hc

2.1. Nguyn nhn

* Trng i hc S phm, i hc Nng

18

2.1.1. c im tm sinh l la tui

La tui hc sinh THPT c xem l la tui khng cn l tr con m cng cha

hn l ngi ln nn c rt nhiu vn ny sinh do s pht trin cha thc s hon

thin ny.

* S pht trin ca tnh t trng

Theo Tm l hc pht trin, hc sinh THPT bn cnh s pht trin v tr tu th

t thc, t nh gi cng pht trin kh cao, c bit l s pht trin mnh ca tnh

t trng. T trng l kh nng t nh gi c tnh khi qut, th hin s chp nhn

hay khng chp nhn bn thn vi t cch l mt nhn cch. Biu hin c th l c

nhn khng coi mnh l ti hn, km hn nhng ngi khc H thng khng chu

c s xc phm ca ngi khc i vi mnh. Mt cu ni hay mt hnh ng xc

phm ca ngi khc c th l nguyn c gy xung t, thm ch u la tui ny.

Chnh v th, m khng t nhng v bo lc hc ng xy ra ch v nhng li ni

tng chng rt n gin, c lc nh v tnh hay ch v thong nghe l bn ni xu

mnh u . Tnh t trng ca hc sinh THPT cha t c mc cao vi nhng

biu hin tch cc ca n nh: c thi tch cc, ng mc i vi bn thn v bit

bo v nhn cch mnh mt cch ph hp trong mi hon cnh. Do , c nhiu hc

sinh bo v nhn cch ca mnh mang tnh cht cm tnh vi nhng hnh vi sai lch.

Mt trong s l nhng hnh vi bo lc.

Tnh t trng pht trin cng l mt trong nhng nhn t to nn tm l bc ng

hc sinh la tui ny. Tm l bc ng l im yu lm cho hc sinh d b kch ng

bi ngi khc. cng l mt trong nhng nguyn nhn d dn n hnh vi bo lc

hc sinh.

* i sng xc cm, tnh cm

i sng tnh cm ca hc sinh THPT rt phong ph v a dng. iu c

quy nh bi nhng mi quan h giao tip ca hc sinh ngy cng c m rng v

phm vi v c bit c pht trin v mt cht lng. Bn cnh nhu cu v tnh bn,

chn bn mt cch c l tr th tnh cm i vi ngi ln ca hc sinh THPT thng

biu hin tnh t lp, c nt ring c o ca ci ti tng i t do. Hc sinh THPT

hay c tm l cho rng ngi ln thng khng nh gi ng, nghim tc nhng iu

h ngh, nhng vic h lm cng nh s trng thnh ca h. Bi vy, la tui ny

thng d c xu hng xa lnh ngi ln v tm s ng tnh, ng cm cc bn

cng la tui. c im ny cng vi s pht trin ca tnh t trng cha cao lm cho

hc sinh THPT thiu t ch v thng chu s tc ng t bn b hn l t ngi ln.

cng l mt trong nhng nguyn nhn d xy ra nhng v bo lc hc ng hc

sinh THPT khi b bn b kch ng.

2.1.2. Nhu cu c knh n, ngng m

Theo nh tm l hc Maslow th con ngi chng ta c nm nhu cu c bn xp

th t t thp n cao nh sau:

- Nhu cu sinh l c bn

19

- Nhu cu an ton

- Nhu cu v quan h x hi

- Nhu cu c knh n, ngng m

- Nhu cu pht huy bn ng, thnh t

Chng ta s ni ti bc thang nhu cu c knh n, ngng m v s nh hng

ca n n hnh vi ca con ngi. Nhu cu c knh n, ngng m l mt nhu cu

hon ton chnh ng i vi tt c mi ngi. Nh nhu cu ny m con ngi c

gng nhiu hn trong cuc sng v lm cho mnh ngy cng hon thin hn. Ai cng

mun c nhiu ngi knh n v ngng m nhng khng phi ai cng tha mn

nhu cu mt cch ng n. Mt s ngi tha mn nhu cu ny ca bn thn

bng nhng hnh vi sai lch. Hnh vi bo lc hc sinh cng l biu hin ca s sai

lch . Nhng hc sinh thc hin hnh vi bo lc thng mun tm kim s ch

ca ngi khc i vi mnh. C th cc em ngh rng, bt nt, bo lc vi ngi khc

l cch tr nn ni ting hoc l cch chng thc hin mt s mc ch no .

Chng thng c gng khin ngi khc cm thy bn thn chng tht quan trng. Bt

nt, bo lc vi mt ai s khin nhng a tr ny cm thy mnh to ln v mnh

m hn. Cc em lm tng v nh ng s knh n, ngng m ngi khc vi

nhng thi s hi, xa lnh ca h i vi mnh.

2.1.3. Thiu ht k nng sng

Theo t chc Y t th gii WHO (2003), k nng sng l kh nng ca hnh vi

thch ng v tch cc cho php cc c nhn ng ph mt cch c hiu qu vi nhng

yu cu v thch thc ca cuc sng hng ngy.

Th Hi, Vin Nghin cu Mi trng v Cc vn x hi cho rng, thc

trng bo lc hc ng din ra mt phn l do hc sinh thiu k nng sng. B Hi

cho hay: Kho st trn 1.000 hc sinh, sinh vin cho thy kt qu ng git mnh. C

ti 95% cc em nhn thc cha ng v k nng sng; 77,7% cha bao gi c o

to tp hun v vn ny; 76,4% rt cn c tp hun v hu ht cc em lng tng

khi x l cc tnh hung thng gp trong cuc sng.

Khi nhng v bo lc hc ng ngy cng tr nn rm r th cm t k nng

sng c nhc ti nhiu hn. Bi v, khng t nhng v bo lc hc ng ch xut

pht t nhng l do rt nh nht nh: v tnh dm phi chn bn, xch mch nh trong

lp, ni a hi qu hay ch v nhn thy ght th nh, thy bn dng xn hn mnh

cng nh Vn c t ra trc nhng tnh hung nh vy l s thiu ht v k

nng sng ca hc sinh, trong , c bit l k nng gii quyt xung t, k nng

giao tip, k nng thng thuyt... Nu hc sinh c k nng giao tip tt th s khng

xy ra nhng mu thun, xung t, nu c k nng gii quyt xung t th nhng

mu thun, xung t y s khng tr thnh hnh vi bo lc, nu c k nng thng

thuyt th nhng hnh vi bo lc c th s khng xy ra V vy, thiu nhng k

nng c bn ny c th c xem l nguyn nhn quan trng dn n tnh trng bo

lc hc ng hin nay hc sinh.

20

Thiu k nng kt bn cng l mt trong nhng nguyn nhn dn n b bo lc

mt s hc sinh. Do khng c k nng kt bn nn t bn b, cc em thng tch bit,

lun cm thy thiu s h tr xung quanh, d s hi, v thiu t tin nn d b ngi

khc bt nt.

Ngoi ra, mt s em do thiu k nng giao tip v tnh kh tht thng nn d

lm ngi khc bc mnh cng c th tr thnh nn nhn ca nhng hnh vi bt nt.

2.2. Bin php

Trn c s nhng nguyn nhn dn n nhng hnh vi bo lc hc ng c

nhn nhn t pha ngi hc, chng ta s a ra mt vi bin php nhm ngn chn

nn bo lc hc ng cc trng trung hc ph thng hin nay.

Bin php 1: Tng cng dy o c v k nng sng cho hc sinh

Vi tm l ca la tui mi ln, bc ng, thiu kim sot, d b kch ng bi

bn b cng vi vic thiu nhng kin thc v chun mc o c, k nng sng c

bn nh k nng ng x, k nng kim sot cm xc, k nng gii quyt xung t

th nhng hnh vi bo lc hc ng c th xy ra hc sinh bt c lc no. Nh

trng cha ch trng ng mc v cng tc dy o c k nng cho hc sinh dn

n hc sinh thiu k nng sng l mt trong nhng nguyn nhn dn ti nhng hnh

vi bo lc hc ng c tnh cht quan trng v c nhiu ngi nhc ti. V vy,

tng cng dy o c, k nng cho hc sinh l bin php cn thit gp phn ngn

chn hnh vi bo lc hc ng.

thc hin bin php ny, trc ht cn c mt s thay i v ni dung chng

trnh dy o c, k nng trong nh trng. Nn gim thiu bt mt s chng trnh

hc khc, thay vo l nhng tit dy v o c, k nng sng gn lin vi thc t

cho hc sinh. Gio vin c th lng ghp vo trong cc tit dy ca cc mn hc

nhng ni dung v o c, k nng. D khng nhiu nhng mi ngi, mi ngy mt

t hc sinh s tch ly c nhiu hn.

ngn chn bo lc hc ng cn trang b cho cc em hc sinh nhng k nng

x hi, gip cc em bit cch kt bn khng n c l loi v bit cch i ph vi

nhng k bt nt (nh bng cch kim sot cm xc, thng thuyt ). Cn nhng em

hay bt nt ngi khc cng c h tr v hng dn cc em hiu rng gin d v

bo lc l khng ng v khng phi l gii php cho mi vn , ng thi hc c

cch kim sot s gin d v ng x thch hp vi hon cnh.

ng thi vic dy cho hc sinh cch th hin mnh ng cch cng l mt trong

nhng vn cn c quan tm v cng l mt trong nhng bin php gip lm gim

hnh vi bo lc hc ng hc sinh.

Nh trng cn c nhng chng trnh hot ng x hi li cun cc em gii

ta nng lng hoc chng t gi tr ca mnh, to cho cc em c sn chi lnh mnh

rn luyn nhn cch. ng thi cng cn c nhng hot ng hc sinh nng cao

k nng sng, nhng kin thc o c v tinh thn trch nhim, tnh yu thng, s

chia s V d, nh trng c th t chc nhng cuc tham quan d ngoi tng

cng mi quan h bn b thn thit, tinh thn on kt, gip trong cc nhm hc

21

sinh vi nhau, nhng hot ng tnh thng nh thm cc em nh thit thi, c hon

cnh cnh c bit kh khn hc sinh bit cch thng cm v chia s, cc hot ng

n n p ngha

Bin php 2: Cn c nhng vn phng t vn tm l cho hc sinh v cc trung

tm gip khi hc sinh b bo lc

Khi hc sinh gp nhng kh khn, rc ri, mu thun m khng bit phi gii

quyt nh th no th cn phi c ngi gip . Nu khng nhn c nhng li

khuyn kp thi, ng n th c th nhng hnh ng sai lm s din ra. Nhng kh

khn, nhng tm s khng chia s c cng ai nu c lin tc dn p th s to nn

nhng con ngi c tm l bt n, d b kch ng v l mt nguyn nhn dn ti hnh

vi bo lc hc ng. Tc gi Hunh Vn Sn khi cp n vn ny nu

kin: " tui 15-18 ang l la tui d b kch ng, d b li ko nn ngi ln s

gp nhiu kh khn trong vic thu hiu cng nh qun l. gim thiu bo lc hc

ng, rt cn c i ng chuyn vin t vn trong lnh vc tm l hc ng. y

chnh l nhng ngi gip cc em cn bng v pht trin tm sinh l trong tui

nhy cm.

Nh trng nn c vn phng t vn dnh cho hc sinh hc sinh c c hi

chia s nhng kh khn ca mnh v nhn c nhng li khuyn b ch. iu s

gip cho cc em c c i sng tm l n nh hn, ng thi c c nhng cch

thc gii quyt vn ng n hn. Nh vy th nhng hnh vi bo lc hc ng t

nhng nguyn nhn nh tm l bt n, khng bit cch gii quyt mu thun s

c gim i ng k. Tuy nhin, trc khi c nhng vn phng t vn, hy cho hc

sinh lm quen vi tm l cn phi chia s khi cn thit, lm quen vi vic n vi cc

vn phng t vn v cn phi cho cc em nim tin khi n vi cc vn phng t vn.

Bn cnh , cc nhn vin x hi hc ng cn lng nghe cc em, thng qua , c

nhng bin php theo di v gim st nhng hnh vi c tnh cht bt nt th nn bt

nt trong trng hc s gim i.

X hi cng cn c thm nhng trung tm t vn tm l la tui hc ng, ng

thi c thm nhng trung tm, t chc x hi chuyn trch vic t vn, gip hc sinh

khi b bo lc hc ng. Hnh thc lin lc i vi cc c quan, t chc ny cn phi a

dng c th trc tip hoc c th qua in thoi, ng dy nng, email... hc sinh c

th lin h bt c lc no v qua nhiu hnh thc khc nhau.

Bin php 3: Tng cng vai tr ca gia nh trong vic gio dc con ci

Gia nh cn quan tm, gio dc con ci tt, cha m phi lm gng cho con

trong cch i x vi nhau hng ngy, mi ngi trong gia nh i x vi nhau bng

tnh yu thng, b m, anh ch em sn sng l ni chia s, s to cho hc sinh c

c i sng tm l n nh, hc c nhng cch i x n tnh.

ng trc nhng hnh vi bo lc ca con, cha m nn c thi bnh tnh, n

cn ch bo cc em dn dn nhn ra s khng ng n v t b n. S qut tho,

nh p, nhic mc hoc trng pht ch lm tng thm nhng hnh vi tr. Gii

php tn gc ca vn l tr phi t nhn ra v t b hnh vi mt cch t nguyn.

22

c bit, quan h gia cha m v con ci trong gia nh phi l mi quan h tin tng

- bnh ng. Cha m phi phn u tr thnh nhng ngi bn ln ca con ci,

kp thi un nn nhng lch lc trong nhn thc, thi v tnh cm ca cc em, chia

s vi con ci nhng kh khn, vng mc, cho cc em nhng li khuyn, nhng cch

gii quyt ng n cc em c c i sng tm l n nh nh s quan tm, tnh

yu thng cng nh c c nhng hnh vi ng x ph hp nh nhng kin y

kinh nghim cha m.

3. Kt lun

Hin nay tnh trng bo lc hc ng ang ngy mt gia tng khp ni trong

nc, cc trng THPT bo lc hc ng ang tr thnh mt vn nn ng lo ngi,

iu ny lm xu i hnh nh cc trng hc, ni m tnh tt p, nhn vn cn c

cao v n cng nh hng n vn ha, thun phong m tc ca t nc. Nhng

trc ht bo lc hc ng s nh hng n vic hc hnh v s pht trin nhn

cch ca hc sinh. V vy, y l mt vn bc thit ca x hi cn c gii quyt.

C nhiu nguyn nhn dn n bo lc hc ng, y l mt vn rt quan

trng cn c tm hiu t a ra nhng gii php nhm ngn chn tnh trng

ny. Chng ta cn phi tm hiu nguyn nhn nhiu gc khc nhau a ra

nhng gii php c tnh ton din nht m trong phi bt u t chnh bn thn

ngi hc.

La tui hc sinh THPT c xem l la tui khng cn l tr con m cng cha

hn l ngi ln nn c rt nhiu vn ny sinh do s pht trin cha thc s hon

thin ny. V vy, nhm ngn chn nn bo lc hc ng cc trng THPT cn

c s chung tay ca nh trng, gia nh v x hi.

TI LIU THAM KHO

[1] Nguyn Hu Dng (1995), Nh trng trung hc v ngi gio vin trung

hc, NXB Gio dc, H Ni.

[2] Nguyn Th Hoa (2010), Mt s biu hin ca tnh trng thiu k nng sng

ca tr em hin nay, Tp ch Tm l hc, (s 137).

[3] Phan Mai Hng (2009), Thc trng bo lc hc ng hin nay, K yu

hi tho khoa hc quc t v nhu cu, nh hng v o to tm l hc

ng Vit Nam, H Ni, 3-4/8/2009.

[4] V Th Nho (2003), Tm l hc pht trin, NXB i hc Quc gia, H Ni.

[5] Nguyn Th H Tuyn (2011), Nhn thc v biu hin hnh vi bo lc hc

ng ca hc sinh Trung hc ph thng thnh ph Vinh - Tnh Ngh An,

Lun vn tt nghip, Trng i hc S phm - i hc Hu.

23

GOC NHN T I MI CN BN, TON DIN GIO DC

TRONG GIAI QUYT THC TRNG O C, NHN CACH

CA TH H TR

Phm Hu Khng*

1. t vn

Trc thc trang ao c, nhn cach cua th h tre ang co chiu hng xu i

n mc bo ng . T nan xa hi va ti pham trong la tui hoc sinh , sinh vin ang

gia tng ca v s vu va mc vi pham . Nhng biu hin thiu vn hoa din ra trong

nh trng khng cn l chuyn c bit , m tr thnh tnh trng ph bin nhiu

ni. Vn hoa hoc ng ang bi tn th ng nghim trong , nh hng n hot ng

hc tp , qu trnh gio dc o c cho hc sinh , ng thi gy mt trt t xa hi .

(trch th mi ca Vin Nghin cu Gio dc cho hi tho khoa hc)

Nguyn nhn thi rt nhiu , nhng su xa va cn ban phai ban la t giao duc. Suy

cho cung moi s cung t giao duc ma ra ca ! V vy, gii quyt thc trng trn phi t

trong bai toan v i mi cn ban , ton din gio dc c nhng gii ph p phu

hp, kh thi c cp thc hin v cp v m . Vi quan im o , ti xin tip cn , lm

r di gc i mi cn bn , toan din gio dc - Cn phai thay i t duy a

tr thanh c hu :

Cng ch v tn ti t duy a tr thanh c hu trong giao duc va trong xa hi theo

kiu hoc thi ; thi gi hoc ny ; hc hon thin bng cp , cng c a v , lm p

ch tiu nng chun cng chc , vin chc , trong cac bao cao tng kt c a mi n

v; cn hc lm ngi , hc lnh hi tri thc v p dng vo cng vic , cuc sng

th ch l th yu ; khng noi thanh vn nhng t duy nay thc s thng tri hoa muc

tiu giao duc cua chung ta trong th i gian qua v ngay ca hin tai ; i mi, ci cch

nhiu,vn khng phat huy hiu qua, li mc thm bnh mi nguy him - bnh t duy

nhim ky cai gi cung phai thn trong , khng nong vi c u , d lam trc , kh

lm sau theo kiu lam bai thi,ht nhim ky - yn n; kt qua khng co gi thay i!

V th , trong i mi cn ban , ton din gio dc ln ny cn phi thay i

c t duy nay; vi nganh giao duc, t duy nay nm khu t chc v thc hin giao

dc ton din hc sinh trong nha trng (khu cui cua moi chi ao giao duc t cp vi

m - kt qua giao duc ). Phi lm xoay chuyn thc s v cht trong giao duc toan

din hoc sinh (dy ch - dy ngi); khng n gian chi la hoc lc - hnh kim kt

qu l to ra th h ngy cng nhiu i tng thiu k nng sng , nhiu ch nhng it

* S Gio dc v o to Ninh Thun

24

ngha, sng ich ky , th , v cam, k ca khi a tr thanh can b , cng chc trong b

my cng quyn (nguyn nhn tin s cua cac cn b nh quan liu, c oan duy y chi,

suy thoai v ao c , li sng ,); gc cua no khng co gi cao xa , tru tng ma

chnh l i mi phng php gio dc trong nh trng. Trnh vic ch ton bn khu

thi c (lm ngc).

Lm nh th no (gii php) xoay chuyn thc s v cht trong gio dc

ton din hc sinh , vic o thanh hay bai , phn ln quyt inh bi lng tm , trch

nhim va tm huyt cua cac nha quan ly giao duc va i ngu thy c giao chung ta .

Bi le, ngay trong i ngu nha giao cung con nhiu ng i khng xng vi trong trach

ca ngh cao qu nht x hi giao dy ch - dy ngi; vi ho , gio dc, n gian

cng ch l mt ngh lm cng n lng ; nu co iu kin kim thm li nhun , thu

nhp t bon tre (hc sinh) m php lut khng cm vn lm (v d nh kim li t vic

mua ng phuc , logo nh trng ca hc sinh , gh ngi chao c , giy kim tra ,

kim tra, th, nh, v.v va v.v n day thm nhiu hn day chinh , ca trng cng ln

trng t (mc tiu v li nhun t ph, hc ph ca ngi hc ang hin hu).

2. Gii php (cp thc hin va cp hoach inh chinh sach - v m)

2.1. Gio dc toan din hc sinh ph thng ; cn mt t duy ung va mt

cch lam mi , xoay chuyn thc s v cht (gii php cho cp thc hi n - nh

trng):

Thc t lu nay , t duy giao duc toan din hoc sinh c gii han va o lng

hai mt gio dc , o la hoc lc va hanh kim (HL-HK), gn trc tip vi nhim vu

ca nh trng , ca thy gio , c giao . Hc lc , o kt qua hoc tp cac b mn vn

ha ca hc sinh theo cc mc (Gii, kh, trung binh, yu, km); hnh kim, o kt

qu v thc trch nhim , chp hanh ky cng , nn np , cua hoc sinh trong qua

trnh hc tp theo cac mc (Tt, kh, trung binh , yu, km) trong nha trng . Cc

gii php thc hin c c th bng k hoch nhim v nm hc v cc quy ch , quy

inh.

Vi t duy va cach lam hin nay , sn phm gio dc qua thng k kt qua bng

nhng con s (inh lng) th ch ton mu hng (ca t , vt chi tiu , thnh tch);

nhng soi qua lng kinh ca cuc sng v xa hi bn ngoai nha trng thi thy c

ngay cai con thiu , cn rt lo v cht i vi gio dc hin nay (trong khun vin

nh hp ca trng cc em th hin nghe li thy , c, nhng ra ngoai xa hi - ra khoi

cng trng lai co th bc l hanh vi ngc lai , vng tuc , chi th, khng chp hanh

lut l giao thng n hinh thanh bng nhom , bo lc,nguy hai hn la thy iu trai

ngang, iu ac thi th , tm cch n trnh ; v cam, thiu long nhn ai vi nhng kho

khn, bt hanh cua ngi khac , v nha khng nghe li cha me ,cac em d b li ko

vo cc t nn x hi hay noi cach khac , cng mt ch th : hc sinh trong nh trng

v thanh thiu nin trong x hi th hin s sai lch kha ln v thai , hnh vi , ng

x,nhn cach , ao c ). y la cai ma giao duc theo cach o lng nh hin tai

25

khng phu , thm n c , cn phai co mt t duy ung va cach lam mi trong

gio dc ton din hc sinh khc phc im yu v cht ny.

Th nht, v t duy ung i vi vic giao duc toan din hoc sinh : ngn gon

nh cha ng ta xa a noi o la day ch - kin thc , tri thc khoa hoc va day lam

ngi - nhn cach, ao c,

Ch c trong nh trng, hc sinh c giao duc toan din mt cach bt buc, bi

bn mang tnh php l (quy inh bng lut phap ); Ngoi nh trng ra , khng u

c, cc t chc, lc lng khac cua xa hi va gia inh chi mang tinh phi kt hp gio

dc. C th ni , cuc sng va xa hi la ni th hin , thc hanh , kim inh va hoan

thin san phm cua giao duc trong nha trng , hay noi rng hn san phm giao duc

ca nh trng chnh l cu thnh nn x hi.

iu o cho thy , nh trng, ngoi cc c trng , vai tro , nhim vu a co va

c phap lut quy inh , cn phi th hin yu t cua mt xa hi thu nho trong no

hon thin vic gio dc ton din hc sinh . Ni rng ra theo y nghia v xy dng Nha

nc phap quyn xa hi chu nghia , Nh nc ca dn , do dn va vi dn , th gio dc,

nh trng cng cha ng ngha v mc tiu (gio dc, nh trng ca dn , do

dn va vi dn).

Th hai, v i mi cach lam:

Yu t xa hi trong nha trng tham gia hoan thin giao duc toan din hoc sinh

chnh l Ph huynh hc sinh m trc tip l cc Ban i din Cha m hc sinh ca

tng lp (BDCMHS-Lp) v ca trng (BDCMHS-Trng).

Cch lm mi , n gian chinh la k hoach hoa vic tham gia su cua

(BDCMHS-Lp) cng gio vin ch nhim , nh trng vo gio dc ton din hc

sinh tng lp (trc nay chi mang tinh hinh thc).

Mi mt lp hoc (t cp hoc Mm non , tiu hoc, THCS, n THPT) s c thm

ti thiu 03 ph huynh (BDCMHS-Lp), vi vai tro ging nh 03 gio vin ch

nhim khng chuyn trach cung vi giao vin chu nhim tham gia vao qu n l v gio

dc ton din hc sinh ca lp.

Y ngha giao dc mang li va ti sao phi lam nh vy:

- Cc bc Cha m hc sinh lun c trc tip lng nghe v chia s mi din

bin tm ly cua con em minh , k ca la im ta v tm ly , tinh thn cho nhng sang

to tch cc trong hc tp cc b mn vn ha (iu ma phn ng cac em khng chia

s vi gio vin ch nhim).

- Cc em c nghe , cm nhn tnh thng v nhng mong mi , k vn g t

chnh nhng bc sinh thnh ni nghim trang mang tnh tp th , s gip vic gio

dc nhn cch, ao c, lng nhn i, cao thng, cho hoc sinh (nhiu giao vin chu

nhim cung cha co c trai nghim nay , c th do cn tr, cha c lam cha , lm

26

m chia s , cng nh cha bit rng , con cai la quy gia nht trn i cua cha me

chng,).

- L nhn t lm tng gn kt mt cch cht ch , bin chng gia ba mi trng

gio dc (nh trng, gia inh va xa hi).

- Gio vin ch nhim v nh trng lun c c thng tin v tnh hnh ca mi

mt hoc sinh trong lp (din bin tm ly, hon cnh gia nh, nhng mi e doa, i

vi cac em) chia s v c bin php gio dc , gip (vic nay chi minh giao vin

ch nhim lm l qu kh khn v cng khng th bt buc c ).

- Lm nh vy gio dc thc s thay i v cht (suy cho cung, mi s cng

t giao duc m ra).

Lam nh th nao:

- Tnh php l y (Thng t s 55/2011/TT-BGDT cua B GD&T quy

inh v t chc va hoat ng cua Ban ai din Cha me hoc sinh).

- Kinh phi hoat ng do Phu huynh t nguyn ong gop , qu ho t ng ca

BDCMHS-Lp hay la quy hi CMHS (iu kin cn a c ap ng hay cai kho

nht a c giai quyt, ngun kinh phi nay ty l thun vi kt qua hoat ng cua Ban

ai din Cha me hoc sinh lp mang lai - tm l cc Ph huynh rt yn tm v tin tng

khi cung vi giao vin chu nhim , c thm ban i din Cha m hc sinh do mnh bu

ra tham gia vao quan ly giao duc toan din hoc sinh).

Qu hot ng Ban i din cha m hc sinh ni chung (ca trng, lp) t trc

ti nay s dung a phn la khng ung muc ich , hiu qua thp , n gian ngoai vic

pht thng vi cun tp cho hc sinh (khng co y nghia bao nhiu trong vic truyn

cm hng , sng to trong hoc tp cua hoc sinh ), m ch yu l c thm ngun chi

tiu cho nha trng vi binh phong la c s cho phep hay uy quyn cua Trng Ban

DCMHS trng (mi trng t vai chuc triu n ca trm , ty quy m , t trng

Mm non n THPT), mt s lang phi kinh khung nu lam phep thng k .

Qu ny ch dng chi cho hot ng ca BDCMHS -Lp (sau khi trich mt

t l nh cho hot ng ca BDCMHS -Trng) nhm tham gia su vao vi n h

trng quan ly, gio dc ton din hc sinh (khng phai tra lng hay tra cng ma

chi ph trong thc t khi thc hin k hoch hot ng , gm s sach , hi hop, xng

xe,).

- Vic chon ngi bu vao BDCMH S-Lp la mt vic rt quan trong ,

khng ai khac giao vin chu nhim lp phai tim hiu va chu ng a ra xut (phi

l nhng ph huynh nhit tnh , trch nhim v co iu kin v thi gian thc hin

k hoach se c ra , trnh c ngi ai din mang tinh hinh thc nh lu nay a

lm, mt nm hoc chi n d hop mt hai ln cho co v thng l nhng cn b , cng

chc nha nc , kh khn , b ng v thi gian tham gia ). Sau khi c bu ,

27

BDCMHS-Lp phai c nghin cu va hiu v muc ich , yu cu , ngha hot

ng cua BDCMHS -Lp a quy inh trong Thng t 55, xc nh trch nhim

khi tham gia.

- Vic xy dng (vch ra) k hoach hoat ng cua B DCMHS-Lp cung la mt

vic rt quan trong (cho thi gian u , sau o se tr thanh chu ng ). V vy , gio

vin chu nhim di s chi ao trc tip cua Hiu trng (vai tro t trng t chu

nhim) phi ch ng xy dng k hoach hoat ng (d thao) v a ra bn bc, thng

nht vi BDCMHS -Lp. Phng chm la khng a ra qu nhiu ni dung vi Phu

huynh chi hoat ng mang tinh cht ban thi gian , m chn lc ni dung thc

hin kha thi va phat huy hiu qua em lai.

V d, k hoach hoat ng co cac ni dung sau :

- Ni dung 1: mi tun BDCMHS-Lp tham d tit sinh hoat lp cng vi hc

sinh nghe va chia se tm t cua cac em sau mt tun hoc tp v rn luyn (rt y

ngha v mt gio dc v hnh thnh nhn cch , ao c vi cac em ang cac tui

rt nhay cam v tm sinh ly).

- Ni dung 2: cng vi GVCN mi thng s n tm hiu , thm hoi, ng vin t

3 - 5 gia inh hoc sinh (theo th t t nhng hoc sinh co hoan canh gia inh kho khn

trc), kt hp nm bt tinh hinh, ng c t hoc nha, hc thm ngoi nh trng,...

- Ni dung 3: tham gia cung GVCN vn ng hoc sinh bo h c (nu co ) tr lai

trng. Tham gia vao giao duc hoc sinh ca bit cua lp (nu co).

- Ni dung 4: khi cn thit t chc noi chuyn , GVCN sp xp thng qua tit

sinh hoat lp hoc thng qua t chc oan thanh nin (din an v tinh thng yu va

s ky vong cua Cha me i vi con cai,).

Va lam va s kt, iu chinh ni dung k hoach.

Khng ai khac Hiu trng cac nha la ngi t chc va thc hin k hoach nay .

Vi t duy ung v gia o duc toan din hoc sinh va t chc thc hin cach lam

mi. Gio dc thc s thay i v cht , ng ch i va ve ra nhng s vi n vng,

hy lm cho tt vic nh nhng li quyt nh tin ny i.

2.2. Khng phn bi t i x vi hoc tro trong giao duc (gii php cp thc

hin - Nh trng):

Vn rt xa , rt nho nhng o la trit ly trong giao duc va la thc o

tnh nhn vn , s cao quy i vi nhng ngi lam ngh day hoc . o phi la mt

mc tiu ca i mi gio dc hm nay .

Sinh thi Bac H cua chung ta a cn dn Vi li ich mi nm trng cy , Vi

li ich trm nm trng ngi; Non sng Vit nam ta co tr nn ve vang , snh vai vi

cc c ng quc nm chu hay khng ? chnh l nh cng hc tp ca cc chu v

28

trong Di chuc thing ling Bac lai ca cuc i ti chi co mt mong c , mong

c tt bc, o la dn ta ai cung co cm n, o mc, ai cung c hc hnh.

Nhc lai li cn dn va mong c cua Bac thy Bac cua chung ta a t nim

tin va trit ly cho s nghip giao duc nc nha , su sc ma gian di , mc mac ma nhn

vn, cao ep . V Bc cng chnh l mt n gi thy giao cn mn , tn tuy vi s

nghip trng ngi y.

C dn tc Vit Nam mi mi l con chu , hc tr ca Bc v t khi cn l tr

th a c hoc va lam theo li Bac day Yu T quc , yu ng bao; hc tp tt, lao

ng tt ; oan kt tt , k lut tt ; gi gin v sinh tht tt ; khim tn , tht tha , dng

cm. thc hin iu Bac day , hn ai ht giao duc phai thc s la mi trng

khng co s phn bit i x i vi hoc sinh. iu tng chng nh n gian, nh b

y nhng l ni pht sinh v nui dng tnh nhn vn , lng nhn i, nim tin,

m trng nn th h tre cho qu hng, t nc va o la trit ly cua giao duc.

Ai cung bit , cng hiu , tc hi ca vic phn bit i x i vi hc tr trong

gio dc l rt nguy hi trn nhiu phng din , c bit s tn thng v tinh thn ,

nim tin i vi qua trinh hinh thanh va phat trin nhn cch, l tng sng ca tui

tr. Cc biu hin ca s phn bit i x trong gio dc rt a dng , cha c c

quan nghin cu v khoa hoc giao duc khao sat xa hi hoc cac cp cng b , t

s th , thiu quan tm, khng khach quan, cng bng, n s xuc pham, bo hnh.

Mt trai cua day thm , hc thm c thu tin , mang tinh thng mai hoa trong giao duc

cng l mt hu qu ca s phn bit i x trong gio dc.

C th ni , hu qua cua s phn bit i x vi hoc tro trong giao duc la anh

hng n s phat trin cua xa hi, t nc.

Cn rt nhiu vn , ni dung, gio dc phi tip tc nghin cu i mi .

Nhng khng phn bit i x vi hc tr trong gio dc l mt nhim v rt thing

ling phai lam tht tt trong toan nganh giao duc . Thc ra , n l ct li , gc, r cua

hng chc hng trm cc phong tro ngnh gio dc trin khai , pht ng, di

nhiu cai tn chu , khu hiu khac nhau.

Xin c trich 20 iu giao vin cn nh a c ng trn cac bao cua Thy

hiu trng NGUYN VN NG (Trng THCS Phc ng, Cn c, Long

An v thm mt iu th 21 ca minh tam kt thuc giai phap th hai vi mong

mun Giao duc Ninh Thun se gt hai c nhng thanh cng mi.

1. Hy vui cng nhng thnh tch nh b ca hc tr v hy chia s nhng tht

bi ca chng.

2. Bn l ngi rt gn gi vi hc tr, hy c gng chng lun ci m vi

bn. Hy va l bn va l thy ca chng.

29

3. ng ngi tha nhn vi hc tr l mnh khng bit v mt vn no o.

Hy cng chng tm cu tr li.

4. Hy c gng khi dy s t tin trong mi em hc sinh. Khi o, chng s t ti

nhiu nh cao trong hc tp.

5. ng i hi mt k lut l tng trong gi hc. Bn ng c on qu,

hy nh rng gi hc l mt phn cuc sng ca a tr, v vy, ng lm cho gi hc

g b qu, cng nhc qu. Qua mi gi hc a tr cn tr thnh mt nhn cch ci

m, say m, sng to v pht trin ton din.

6. Hy c gng gi ging ca bn khng khun mu qu, chun mc qu.

Tuyt vi nht l trong mi gi hc u c nhng pht minh nho nh c din ra,

nhng chn l nho nh c pht hin, nhng nh cao tri thc c chinh phc v

nhng cuc tm kim bt u.

7. Cc cuc gp g vi ph huynh hc sinh cn thit thc v hiu qu. Mi bui

hp ph huynh l dp bn cung cp thm cho h nhng kin thc v tm l, s phm,

v qu trnh hc tp.

8. Hay bc vo lp vi n ci. Khi hc tr cho, hy nhn vo mt tng em

hiu c tm trng ca chng, vui th chia vui, bun th ng vin.

9. Hy lun ghi nh: Hc tr khng phi l mt chic bnh cn y kin thc,

cc em l nhng ngn uc cn c thp ln.

10. im km nh hng khng tt n vic hnh thnh nhn cch ca hc tr.

Bn hy c gng chng no c th trnh cho cc em im km. Hy tm cch khc

khc phc tnh trng ny.

11. Mi bi ging ca bn phi l mt bc tin, d l rt nh, v pha trc

trong vic khm ph tri thc. Hc sinh cn phi vt qua nhng kho khn trong vic

tip thu kin thc v bn hy tnh ton sao cho mc ca nhng kho khn o tht

ph hp.

12. ng tm nhng con ng d dng nht trong vic ging dy. Nh th hc

tr s li suy ngh, bn cn lm cho chng thy vic hc l lao ng thc s. iu

quan trng nht l bn phi lun khch l, lun bn chng khi kho khn.

13. Nu phi cn nhc gia hai im s khi cho im hc sinh th bn hy chn

im cao hn. Hay chp cho a tr i cnh, hay tin em, cho em hy vng.

14. Khng cn che giu tnh cm ca mnh vi cc em, nhng cn tuyt i trnh

s u i c bit vi mt vi em no o. Hay c nhn thy nhng u im n su trong

mi em. C th chnh cc em cng khng bit mnh c nhng u im o. Bn hy

gip chng nhn ra, pht trin chng thm.

30

15. Hy nh rng trn lp hc sinh cn phi cm thy hp dn v th v. Ch c

s hp dn mi lm cc em tp trung ch c.

16. Khi tip xc vi ph huynh hc sinh, bn cn nh rng, i vi h a con l

qu gi nht trn i. V th, bn hy ht sc t nh, trnh ng ph huynh b tn

thng.

17. ng s xin li hc tr nu thy mnh sai. Xin li ch lm tng uy tn ca bn

trong mt cc em m thi. Khi cc em mc li, bn cng ng nng ny qu.

18. Hy c gng sng ht mnh vi cc em. Vui cng vui, bun cng bun. a

nghch v dy d. Hy kim ch khi cc em ni di. Cng bng, kin tr v trung thc

l khu hiu ca bn.

19. ng dy hc sinh qu t tin - sau ny chng s b xa lnh; qu rt r -

chng s b coi thng; qu lm li - chng s khng c ai tnh n; qu cng nhc

- chng s b khc t.

20. Mt ln na xin nhc li: Hy kim ch, bnh tnh, kin tr v mm mng.

21. Mi thy c giao hay day d , giao dc cac em hoc sinh bng tt c tinh

thng yu, trach nhim va s ky vong nh cha, me danh cho con cai.

2.3. i mi thc s phng php dy hc ly hc sinh lam trung tm (gii

php cp thc hin - Nh trng):

Mt phn cua vic lam thay i thc s v Cht trong giao duc ton din hc

sinh la thc hin trit , bng c phng phap t chc day hoc ly hoc sinh lam

trung tm . Vic ny ton ngnh , ang va tip tuc lam ; nhng thc s cha thao

c im nut quan trong , m ngi ng vai tr chnh l thy , c giao (khng bit

cng c, khng mun cung co, khng co kha nng cung co ,).

Vn nay xin khng ban su din an nay , ch cp cch tho nt tht : Phi

lm cho hc sinh chuyn , bin, kt hp cac muc tiu ring re cua mn hoc thanh muc

tiu, mc ch cua vic hoc vi cuc sng thc t trong xa hi (a, ang va se din ra).

V chnh l hnh thnh nng lc , k nng cho hc sinh s dng kin thc lin mn

gii th ch, lm r, gii quyt cc vn ca t nhin v x hi trong qu trnh t

chc day hoc (hin nay, c thy v tr cn thiu t duy ny ; t duy hoc chu yu thi

c, thi gi hoc ny ang thng soai).

2.4. Xy dng c ch , chnh sch cho gio dc phi cn c vao c trng

rt ring cua ngh day hoc (gii php cp v m):

2.4.1. c trng th nht : Ngh cua nhng ngi khng bao gi nghi n

vic hach toan kinh t (li, l):

K t khi bc chn vao giang ng trng S pham (H, C, TC,),

nhng giao vin tng lai co nhim vu va mu c tiu hoc tp , rn luyn , cp nht linh

31

hi cho c nhiu kin thc khoa hoc v mn hoc c ao tao va nng lc truyn

th (nng lc s pham ) cng su sc , chnh xc khoa hc , uyn bac , nhun nhuyn

cng qu lm ti san va hanh trang khi tt nghip ra trng i day hoc .

V khi lm gio vin dy hc cho n lc v hu , cng ch c mt mc tiu l

lm th no truyn th kin thc (c v kin thc khoa hc v tnh cm , ao c,

nhn cach, k nng sng) cho hoc sinh cung vi nha trng , gia inh va xa hi giao

dc cc em tr thnh nhng con ngoan , tr gii, ch nhn tng lai ca t nc v l

nhng con ngi co ich cho xa hi. V l nim vinh hanh ln lao ca ngh dy hc.

Lm iu tng chng nh n gin y , ngi thy giao lun co mt tn chi la oc ,

nghin cu, cp nht cho tht nhiu kin thc khng bi lac hu va phai nghi ra cho

c cach no (PPDH) hay nht chuyn tai , hng dn n hoc sinh cua minh va

lun lun sng tht mu mc, ng thng, ng vng trong gung quay cua phat trin

v x hi hc sinh tin yu v noi theo , o la ngh day hoc . Trong u mi ngi

thy giao khng co chut tinh toan , hoch ton kinh t no bng tin bc i vi ngh

dy hc ; c chng li nhun thu v l nim hnh phc , vinh hanh khi hoc tro gioi

giang, thnh t, l cng dn tt v ni bun, trn tr, mi u thm bc khi c hc tr

cha ngoan.

2.4.2. c trng th hai: Ngh co nhiu ap lc nht

C th ni rng , i vi ngi lam ngh giao duc chi tr khi ngu , cn li lun

chu p lc ca x hi v moi khia canh cua cuc sng va ca khng gian , thi gian .

Nhng ap lc cn ban, o la:

Tnh mu mc v nhn cch v chnh xc , su sc v kin thc . Ngi thy

gio khi n trng (ung hn la khi bc chn ra khi nh) phi th hin s mu mc

(t tac phong, c chi, thi ,n hanh vi). Trn buc giang , ngoi s mu mc ra

v kin thc mn hoc cn truyn thu phai thc s su sc , nhun nhuyn mi vng

vng trong ging dy v a ra c phng php hay dy , mun vy, ngi thy

gio phi l nhng ngi lun t hc , oc, nghin cu cp nht kin thc khng lac

hu. Trn tr nht cua ngi thy giao la hoc tro hoi ma thy khng co hoc khng

u, khng chc kin thc mn minh day giai ap , gip cc em hiu v thch th v

c sang to vn a hoi va iu au kh na la hoc tro khng tin, nghi ng v nhn

cch ca thy gio co iu g o gi di ; tin tng , noi gng , bt chc theo l

mt trong nhng anh hng rt manh n hinh thanh nhn cach cua tui hoc tro . Ni

nh vy, th nhng ngi khng lm trong ngnh gio dc c chu p lc ny khng ?

c ch, nhng khng oi hoi nh ngi thy giao vi i tng cua ngh day hoc la

hc sinh.

Thy giao khng th noi di , noi khng ng s tht ,noi mt ang lam mt

no. y cung la mt ap lc ln vi ngi thy giao m nhng ngi lm ngnh

khc h c th lm v khng chu p lc ny (ngnh kinh t ni di t c mc

tiu la hiu qua kinh t ngi ta vn lam hoc noi nh vy nhng cha hn a lam nh

32

th,k ca bac sy cu ng co luc noi khng ung thng tin bnh an cua bnh nhn

trnh s lo lng ca bnh nhn nhm iu tr c tt hn ,). Nhng thy giao thi

khng th v nh th l gieo vo trong nhn cch ca cc em s sng khng trung t hc,

gi di v cao hn na l lm thui cht lng nhn i , nim tin. Rt nhiu vu vic ng

cay t chuyn nay (Thy day chung em la phai bit l , l phep nhng chinh thy c

gio li gy ra bo hnh trong gia nh . Thy dy chng em phi trung thc nhng

im thy chm cha phan anh s trung thc va con th hin phn bit i x trong

gio dc hc sinh,).

Thy giao phaing vng trc nhng mt trai cua c ch thi trng , ca

xa hi. Thy giao , thc hin c nhim v truyn th kin thc khoa hc , hnh

thnh nhn cch cho hc sinh (gio dc ton din ), ngoi nhng p lc nh ni

trn, ngi thy giao phai vt qua c nhng cam d tiu cc, kh khn trong cuc

sng va em kinh nghim o giup cac em cung co c kin thc , kinh nghim

chin u , chin thng vi nhng t nan , tiu cc trong cuc sng , trong xa hi khi

trng thanh . Rt nhiu vu v ic cay ng trong chuyn nay , vi thy giao mt ln

khng ng vng, mt vt hoen v nhn cach s gn nh l mi mi khng cn ng

c trong ngh day hoc. y thc s la mt ap lc ln ring i vi ngh day hoc.

Cuc sng ring t cua thy giao (gia inh , con cai quan h xa hi ni c

tr,) cng l nhng p lc rt tt yu , rt c trng cua ngh day hoc , mang tinh oi

hi ca x hi . V nh nhng chuyn Con thy m thy kh ng day c thi thy day

ai?, hanh phuc gia inh thy co vn thi lam sao phu huynh dm gi con cai cho

thy giao duc c , thy giao ma th nay , thy giao ma th kia ,, cn nhiu

nhng ap lc khac na i vi ngh day hoc.

Nh vy, nhng p lc trn m thc cht l mt s i hi ca x hi i vi

ngi thy giao va ngh day hoc thi tt yu phai xy dng chinh sach ring , c thu

cho ngh day hoc mi mt gia o vin co u tri lc va vt lc toan tm toan y cho

vic giao duc con ngi v cng l cch t sng lc tt nht nhng th h hc sinh

c c v ti tip ni s nghip trng ngi nh khi cn sng , nguyn Thu tng

Phm Vn ng ni v ngh dy hc : Ngh cao quy nht trong cac ngh cao quy .

Vy, lm chnh sch cho gio dc cng phi th hin tinh thn y.

Xin tam kt thuc bai vit tham gia hi thao vi Vin nghin cu Gio dc; cng

l s trn tr v mong mun ca ngi trt , l chon con ng i cho cuc i ,

s nghip cua minh.

Trn trong cam n va chuc Quy thy , c giao, ng nghip , chc Hi tho khoa

hc ca Vin Nghin cu Giao duc , trng ai hoc S pham thanh ph H Chi Minh

thnh cng tt p.

33

KHI NIM "KH NNG VT KHO", "YU T RI RO"

V "YU T BO V" TRONG NGHIN CU V

NHNG VN HC NG HIN NAY

TS. Hnh Nga*

1. t vn

Cuc cch mng khoa hc k thut hin i t nhng nm gia th k XX n

u th k XXI v ang tc ng n mi mt trong i sng kinh t x hi ca con

ngi. S pht trin kinh t, vn ha x hi nng cao i sng vt cht v tinh thn

ca con ngi, a loi ngi bc sang mt nn vn minh mi, vn minh tr tu.

Chnh nn vn minh tr tu i hi con ngi cng phi nng cao trnh hc thc

chuyn mn, trnh vn ha, t chc, lm thay i thi quen, tp tc li thi. Nhng

thay i ny khin cho con ngi phi chu nhiu p lc rt ln v tm l cng nh

phi gnh chu hu qu t nhng thnh tu m cuc cch mng ny mang li. Chng

hn, t l ngi b cng thng ni lm vic, lo u, trm cm, t l ngi t t do ph

sn, ngi nghin tr chi trc tuyn, nghin c bc, bo lc ni lm vic...ngy cng

tng.

Nhng vn ca x hi cng v ang l vn xy ra hc ng. Hc

sinh ngy nay i hc ang gp phi rt nhiu yu t ri ro. Cc em ang b p lc v

hc tp nn d dng dn n s cng thng, lo u, trm cm; hc sinh cng d dng b

hp dn bi cc cht kch thch lun c sn ngoi x hi, nhng tr chi trc tuyn

trn mng vn hp dn hn rt nhiu so vi vic hc trng V vy, hc ng

ngy cng xy ra tnh trng bo lc, nghin tr chi trc tuyn, hc sinh phm php,

hc sinh b hc, nghin cht kch thch y l nhng vn ca tt c cc trng

hc trn th gii khin cho cc nh tm l hc, gio dc hc, x hi hc, cng tc x

hi phi tm cch nghin cu nguyn nhn tm ra gii php nhm ngn nga tnh

trng ny trng hc. Chnh t hon cnh ny m cc cu hi thng c cc nh

nghin cu t ra l: Hc sinh i hc trng s gp nhng yu t ri ro no? C

nhng yu t no h tr hay bo v cc em chng li yu t ri ro? Nhng c im

tm l g c hnh thnh khi hc sinh gp phi nhng yu t ri ro v yu t bo

v? Do , nhng vn l lun m hin nay cc nh hc gi trn th gii ang

quan tm l cn phi xc nh c nhng yu t ri ro (A.S. Masten, 1994) m hc

sinh hay gp phi v phi xc nh c nhng yu t bo v (David Howe, 1997)

gip cc em hnh thnh c kh nng vt kh (M. Ungar, 2004), t , hc

sinh mi c th thnh cng hc ng.

* Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn TP. H Ch Minh

34

2. Khi nim hinh thnh kh nng vt kho

Vic nghin cu kh nng vt kh resilience pht trin trong nhiu ngnh

chuyn mn khc nhau nh k thut, t chc, th trng, khoa hc chnh tr, qun tr

kinh doanh, x hi hc, lch s, gio dc v tm l, v.v. . V lch s n l khi nim

ch cht trong lnh vc tm l v mi sinh v gn y n cng bt u xut hin trong

vic qun l t chc, thit k th, v c trong vic hoch nh phng chng tai ha,

(Martin-Breen v Anderies, 2011).

Nghin cu ny s ch tp trung vo kh nng vt kh ca c th t gc tm

l v gio dc. Trong tm l hc, khi nim vt kh xut hin nh mt phn cho

m hnh khim khuyt trong s pht trin ca tr em (Earvolino-Ramirez, 2007).

M hnh khim khuyt xem s pht trin ca tr em l mt tin trnh trc tuyn;

nhng pht trin khng nm trn ng thng ny u c xem nh s lch chun

dn n nhng khuyt tt. M hnh ny nhn din mt s nguy c trong mi trng

pht trin ca tr em v c gng loi tr, ngn chn hay gim thiu chng. Nhng tr

em tuy sng cng trong mi trng c cc nguy c tng t nhng vn pht trin tch

cc c xem nh nhng ngoi l v t khi c nghin cu. Nhng dn dn cc nh

nghin cu nhn din c s tng quan ca cc tr em c kh nng vt kh -

khng b hay t b nhng khim khuyt khi trng thnh - v sinh hot trong gia nh,

mi trng hc ng, v cc dch v trong cng dng. Thay v ch nhn din cc

nguy c gy ra khim khuyt, cc nghin cu vt kh cn nhn din c nhng yu t

bo v, nhng yu t gip tr tuy phi gp nhng nghch cnh nhng vn vt qua

c phi trin khe mnh.

Tc gi bi ny dng t vt kh trong ting Vit dch t khi nim

resilience trong nhng nghin cu ting Anh v ch ny. Trong ting Anh,

resilience ngha en ngha l kh nng phc hi hnh th ban u sau khi b tc ng

lm cho bin dng hay thay i tnh cht. T nhng nghin cu tm l v x hi hc,

n c mang thm ngha kh nng khc phc kh khn do hon cnh em li. T

vt kh, c s dng lu nay v ph thng ha bi truyn thng Vit Nam

ch nhng c nhn c kh nng vt qua nghch cnh nh khuyt tt thn th, i

ngho, sng trong vng su xa, mt mt s h tr trong gia nh, v.v. . . m vn c th

c gng hc hi, c ch phn u v thnh cng nht nh trong cuc sng. im c

bn nht v l thc o chnh xc nht cho kh nng vt kh l s pht trin bnh

thng v mt tm l ch khng phi s thnh cng trong x hi khi gp nghch cnh.

Tc gi khng chn t phc hi v trong ting Vit t ny mang ngha rng hn v

thng c dng ch vic tr li trng thi ban u. Theo Ballenger-Browning v

Johnson (2010), t phc hi hm mt mc bnh l trong mt thi gian, thng

thng l nhiu thng, sau mt bin c chn thng tm l ri sau tr li mc

bnh thng trc khi b chn thng. Trong khi , t vt kh phn nh kh nng

35

ca c nhn duy tr hot ng tm thn n nh trong sut bin c chn thng. Khi

ghp t kh nng vi vt kh, tc gi cng mun khi nim vt kh mang

cc ni hm l mt kh nng c th xy dng, pht trin v thay i theo thi gian

trong hon cnh mi trng chung quanh m khng nht thit l mt c tnh tnh ti

c sn khi sinh ra v c nh sut i.

Lch s pht trin ca khi nim vt kh cho thy cc nh ngha c mang tnh

ton din v tuyt i c thay th dn bi nhng nhng nh ngha mang tnh c

th, linh ng v tng i hn. Quan im xem nhng kh nng ny nh ngoi l

cng thay i thnh quan im cho kh nng vt kh l nhng tin trnh pht trin

mang tnh t iu chnh v ph qut trong mi tr em (Pianta & Walsh, 1998).

Trong giai on u ca lch s nghin cu kh nng ny, mt s tc gi dng

danh t bt kh xm hi (invulnerable) ch kh nng thnh cng ca tr d phi

i u vi nhng nghch cnh (Anthony, 1974). T ny khng chnh xc v n mang

tnh tnh ti, cho rng kh nng vt nghch cnh l tuyt i v bt bin (Luthar,

Cicchetti, v Becker, 2000). Cc nghin cu sau cho thy, vt kh l mt tin

trnh pht trin m trong , nhng mi him nguy mi cng nh nhng nng lc mi

lun xut hin khi hon cnh sng thay i (Masten & Garmezy, 1985; Werner &

Smith, 1982). Masten (2001) xem hin tng ny l s m12u nhim bnh thng

(ordinary magic) v cho rng kh nng vt kh l mt s kin ph qut v bnh

thng ch khng phi l mt thin ph ca mt s tr em may mn hay c bit. V

vy, t vt kh din t chnh xc hn tnh cht ca kh nng ny v n cng bao

gm lun khi nim bt kh xm hi c dng trc kia.

Trong nhng nghin cu khoa hc x hi, nhiu nh ngha v vt kh ra

ty theo hon cnh lch s v vn ha x hi, nhng xu hng khi nim ha ca tc

gi, v mu ca tp th c nghin cu (Fletcher, 2013). C nhiu nh ngha v kh

nng vt kh: Theo Rutter (1987, p.316) kh nng vt kh l nhng yu t nhm

sa cha, gim thiu, hay thay i phn ng ca mt ngi i vi nhng nghch cnh

c kh nng dn n nhng hu qu thch nghi tiu cc. Masten, Best, v Garmezy

(1990, p426) cho rng kh nng vt kh l tin trnh, kh nng, hay kt qu ca vic

thch ng thnh cng bt chp nhng hon cnh e da hay thch . Sau , Masten

(2001, p. 228) nh ngha li kh nng vt kh l mt loi hin tng mang c tnh

c kt qu tch cc mc d s pht trin hay thch ng gp nhiu e da. Connor v

Davidson (2003, p. 76) th cho rng kh nng vt kh l nhng c tnh c nhn to

cho ngi c kh nng pht trin khi gp kh khn. Bonnano (2004, pp. 20-21)

cung cp mt nh ngha kh di: kh nng vt kh l kh nng ca mt ngi

trng thnh c th duy tr mt hot ng tm sinh l tng i n nh v khe mnh,

cng nh kh nng to kinh nghim v tnh cm tch cc, trong hon cnh khc

thng phi i ph vi mt bin c c th c kh nng lm ri lon (tin trnh pht

trin), chng hn ci cht ca mt mi quan h gn gi, mt tnh trng bo ng hay

e da tnh mng. Theo Agaibi v Wilson (2005 p. 197) kh nng vt kh l mt

36

tp hp phc tp ca nhng xu hng hnh vi. Theo Lee v Cranford (2008, p. 213)

n li l kh nng ca c nhn thch ng thnh cng vi nhng nguy c, kh khn

hay thay i quan trng. Gn y nht, Leipold v Greve (2009, p. 41) cho rng, kh

nng vt kh l s n nh hay phc hi nhanh chng (thm ch ln mnh) ca c

nhn trc nhng iu kin kh khn trm trng.

Nhn din nhng thnh phn chnh trong kh nng vt kh, Ballenger-

Browning v Johnson (2010) cho bit, cc nh nghin cu cho kh nng vt kh c

ba phn chnh: phm cht, tin trnh v bm sinh. Phm cht vt kh o lng nhng

phm cht tm l - x hi ca nhng c nhn c kh nng ny. Tin trnh vt kh m

t lm th no mt c nhn c th thch ng vi mt bin c chn thng. Cc yu t

vt kh bm sinh bao gm vic nhn din nhng nhng yu t mang tnh ng lc

nh hng n phn ng ca c nhn . Tng t, trong n lc tng hp nhng pht

hin ch yu ca cc nghin cu, Bernard (2004;p.4) a ra mt khung khi nim

bao hm cc iu kin ca kh nng vt kh.

Vt kh l mt kh nng mi thanh thiu nin u c pht trin khe mnh

v hc hnh thnh cng.

Mt s im mnh c nhn c lin h vi s pht trin khe mnh v hc hnh

thnh cng.

Mt s c tnh ca gia nh, nh trng, v cng ng c lin h n s hnh

thnh cc im mnh ca c nhn, v t , dn n s pht trin khe mnh v hc

hnh thnh cng.

Thay i nh hng i sng ca tr em v thanh thiu nin t cc nguy c n

kh nng vt kh phi bt u bng vic thay i nhng quan nim ca ngi ln

trong gia nh, nh trng v cng ng ca cc em.

3. Khi nim yu t ri ro va yu t bo v

Nhng yu t ri ro v nhng yu t bo v ca hc sinh l vn c cc

nh tm l hc, gio dc hc, x hi hc trn th gii quan tm nghin cu t cch

y hai thp k, vo cui th k XX v u th k XXI. Ngy nay, kt qu nhng cng

trnh nghin cu ca cc hc gi nc ngoi v vn ny to ra mt kho tng kin

thc rt c gi tr trong vic phng chng v ngn nga nhng vn xy ra trong

trng hc, nh tnh trng hc sinh phm php, bo lc hc ng, b hc, lm dng

cht kch thch, tnh trng nghin tr chi trc tuyn C nhiu hc thuyt ca cc tc

gi khc nhau c hnh thnh, chng hn, thuyt ti phm hc ca Ronald L.

Akers and Christine S. Sellers (2004), M hnh pht trin x hi (Arthur, Hawkins, et

al., 1994, Hawkins, Catalano, Miller, 1992), Thuyt kh nng vt kh (Adrian

DuPlessis VanBreda, 2001), Thuyt nhng yu t ri ro v nhng yu t bo v ca

thanh thiu nin phm ti (R. Loeber and D.P. Farrington, 2001).

37

Bn cnh , cng c nhiu nghin cu ca cc hc gi th gii v mi lin h

gia yu t ri ro vi nhng hu qu m n mang li. Nhiu nghin cu chng

minh c mi lin h gia nhng yu t ri ro ca hc sinh vi nhng hnh vi bo lc

hc ng, chi game, lm dng tnh dc, s dng cc cht kch thch, thuc l, v

ru (A. J. Zautra, J. S. Hall & K. E. Murray, 2010). T thp nin 1970 ca th k XX,

nh tm l hc Garmezy (1973) l ngi u tin nghin cu v nhng yu t bo

v v kh nng vt kh ca hc sinh khi b bnh v nh hng ca bnh tt vi

thnh tch hc tp ca hc sinh. Nm 1982, Emmy Werner tm hiu kh nng vt

kh ca hc sinh khi c hon cnh gia nh ngho, cha hoc m l nhng ngi bnh

tm thn. T thp nin 1990 ca th k XX v cho n nay, cc nh tm l hc s

dng khi nim vt kh nghin cu tnh trng sc khe tinh thn ca hc sinh

trong trng hc (A.S. Masten, 1994). Vt kh l khi nim m t mt hc sinh

c mong i thnh cng mt cch xut sc trong hc tp, thm ch bn thn phi tri

nghim nhng kh khn lm cn tr cho s pht trin ca mnh. Nhng yu t ri ro

lm cn tr thnh tch hc tp ca hc sinh nh: s ngho kh ca gia nh, iu kin

kinh t thp, cha m khng c kh nng lao ng. Nhng yu t ri ro ny c th

khin cho hc sinh c nhn thc khng ng v mi trng sng trong x hi v c

th t mnh thc hin nhng hnh vi nguy him cho bn thn nh nh nhau, nghin

ngp, c hnh vi bo lc vi bn b, nghin game (S. S. Luthar & D. Cicchetti, 2000).

Nghin cu ca cc nh tm l hc cn tp trung vo tm hiu nhng yu t bo v v

s pht trin kh nng vt kh ca hc sinh theo tng la tui, c bit l tui v

thnh nin (A. S. Masten & J. Obradovic, 2006). Mt s nghin cu cho thy khi hc

sinh ang phi i din vi nhng yu t ri ro (chng hn: b bn xu li ko, gia

nh ngho) v li c yu t bo v (chng hn: gio vin rt quan tm n hc sinh,

c s kt hp cht ch gia gia nh v nh trng,) nn hnh thnh kh nng

vt kh, do , em hc sinh khng c nhng hnh vi c vn v pht trin nhn

cch tt. Hn na, cc em cn tr nn tch cc hn v c trch nhim vi x hi.

Nhng thnh tch tt ny l kt qu ca nhng yu t bo v nh c cha m tt hay

chnh nhng hc sinh c nhng tri nghim tch cc trng hc (M. Ungar, 2004;

v A. J. Zautra, J. S. Hall & K. E. Murray, 2010).

T thnh tu trong vic xy dng nhng l thuyt nn mng cho n nhng cng

trnh nghin cu l lun xc nh nhng yu t ri ro v yu t bo v ca hc sinh,

cc nh nghin cu tin n p dng nghin cu vo thc tin bng vic xy dng

nhng bng iu tra tm hiu thc trng nhng yu t bo v v yu t ri ro trong

vic hnh thnh kh nng vt kh ca hc sinh ph thng (A. Dawes & D. Donald,

2000). Hin nay, nhiu nc trn th gii, cc nh qun l gio dc coi vic kho

st ton din hin trng cc vn ny sinh trng hc l vic lm bt buc v c

p dng mi cp hc. Nhng s liu thu c t cc cuc kho st hng nm s gip

cho cc nh qun l gio dc, cc nh chnh tr bit c tnh hnh hc ng, hin

trng nhng vn ang xy ra trong hc ng (nh tnh trng nghin games, s

dng cht kch thch, bo lc hc ng,). T c th a ra c cc gii php

38

ci thin tnh trng hc ng v xy dng nhng chnh sch u t ph hp cho

gio dc (B. Leadbeater, D. Dodgen & A. Solarz, 2005).

4. Kt lun

i hi IX ca ng (thng 4-2001) chnh thc a ra khi nim kinh t th

trng nh hng x hi ch ngha. i hi khng nh: Pht trin kinh t th

trng nh hng x hi ch ngha l ng li chin lc nht qun, l m hnh

kinh t tng qut trong sut thi k qu i ln ch ngha x hi Vit Nam. Hn 10

nm qua, k t khi Vit Nam bc vo thc hin m hnh kinh t th trng nh

hng x hi ch ngha, nn kinh t Vit Nam t c nhiu kt qu v thnh tu

ng mng. Tuy nhin, m hnh kinh t ny khng thay i ng lc x hi ca x

hi Vit Nam v lm tng nhanh nhng cng thng ln gia nh, cng ng v trng

hc. Kt qu ca nhng thay i ny l hc sinh tri nghim nhng p lc c gia

nh v trng hc. Do , thng dn n s gia tng s lng hc sinh gp kh

khn trong hc tp, tm l v hnh vi. Nghin cu ca Nguyn Anh H v ng

nghip (2007) cho thy c 90% hc sinh Vit Nam tri nghim nhng kh khn

trong hc tp; kh khn duy tr cc mi quan h tch cc vi cha m, gio vin v bn

b; v vic la chn ngh nghip (Nguyn Th Minh, Nguyn Thanh Hng v Trn

Vn Tun, 2007). Hn na, vi nhng mi quan h trong hc tp v ngh nghip, c

hn 7 triu hc sinh ph thng gp nhng vn v sc khe tinh thn nh: trm cm,

lo u, v nhng ri nhiu tm l (Nguyn H Anh v ng nghip, 2007). Nhng p

lc x hi c c thnh tch hc tp cao c th l mt trong nhng yu t khin

cho nhng vn v sc khe tinh thn tng ln. Khi c hn 97% cha m mun con

ca h c im trung bnh v hc tp nh trng cao hn mc trung bnh; c 64.92%

hc sinh sng trong ni lo lng trin min khi thnh tch hc tp di mc trung bnh

v li trch mng ca cha m, hay gio vin khin cho c n 28.4% hc sinh c tri

nghim n khng ngon ming, mt mi v cng thng (Hong Giang Tm, 2005).

Bo lc hc ng v nhng tc hi do game trc tuyn gy ra cng l mi lo

ngi khng ch ca gio vin m cn ca nhng nh qun l gio dc v c x hi

Vit Nam. Theo ng Phng Khc Bnh, V trng v Hc sinh - Sinh vin ca B

Gio dc & o to, c 8000 trng hp hc sinh nh nhau c bo co t 38 tnh

thnh trong thi gian nhng nm 2003 2010. B Th Hi, Ph Vin trng Vin

nghin cu Nhng vn mi trng v x hi, tha nhn rng bo lc hc ng l

do hc sinh thiu cc k nng sng. Mt nghin cu trn 1000 hc sinh cho thy c

95% khng c k nng sng, 77.7% hc sinh cha tng c hc k nng sng v

76.4% cn c hc k nng sng v lo lng phi i din vi nhng vn m cc

em gp trong cuc sng (VietnamNet, 2010).

T nhng phn tch trn cho thy nhng vn xy ra hc ng ngy ny

cc nc u tng t nh nhau, khng phn bit hc ng nc pht trin cng

nh ca nc ang pht trin. Tuy nhin, mc xy ra nhng vn hc ng ny

39

(tnh trng bo lc hc ng, nghin tr chi trc tuyn, b hc, phm php, nghin

cht kch thch) c th khc nhau ty theo iu kin kinh t, gio dc, c im vn

ha v truyn thng dn tc mi nc. Nghin cu v yu t ri ro, yu t bo v v

hnh thnh kh nng vt kh ca hc sinh l nhng nghin cu mi c pht trin

mnh m trong hai thp k qua trn th gii. Nhng nghin cu ny c ny sinh do

s thay i nhanh chng ca x hi, do nh hng ca cuc cch mng khoa hc k

thut hin i. Chnh v xut pht t yu cu thc t m nhng vn l lun ca

nghin cu nhanh chng c p dng gii quyt nhng vn trong thc tin.

Nhng vn hc ng Vit Nam chng ta mi c cc nh nghin cu

thc s quan tm ch trong vng 10 nm tr li y khi bo ch lin tc cnh bo v

tnh trng bo lc hc ng gia hc sinh vi hc sinh, gio vin vi hc sinh, tnh

trng nghin tr chi trc tuyn.Tuy nhin, cc nghin cu ch tp trung vo tng

mng ring bit trong nhng vn xy ra hc ng, nh: nghin cu v nhng

kh khn trong hc tp, nghin cu v nh hng ngh nghip, tnh trng bo lc hc

ng, nghin game nn cha xy dng c mt bc tranh chung v thc trng

nhng vn hc ng hin nay. Cc nghin cu trong nc cng t cp n

nhng vn l lun c tnh tng th ca nhng vn xy ra hc ng m hin

nay, cc nh nghin cu ngoi nc ang quan tm. Hu nh cha c nghin cu no

a ra nhng khi nim v yu t ri ro, yu t bo v v hnh thnh kh nng

vt kh vo trong nghin cu ca mnh. Chnh v vy cc nghin cu trong nc

cha c c s l lun vng chc gii thch nguyn nhn c bn ca vn t

, c th ra c nhng gii php trit cho nhng vn cn gii quyt.

TI LIU THAM KHO

Ting Vit

[1] Nguyn Th Thanh Bnh, Nguyn Th Mai Lan (2013), Bo lc hc ng Vit

Nam hin nay nhn t gc tm l hc. NXB. T in Bch khoa.

[2] Trn c Chm (2001), Ma ty hc ng v cng tc phng chng ma tu trong

nh trng hin nay/ Tp ch i hc v gio dc chuyn nghip, S 12 Tr.45.

[3] Nguyn Hu Chu (2010), Mt vi suy ngh t bo lc hc ng, tp ch Thng

tin Khoa hc v Cng ngh Soc Trng. s. 4. -tr. 38-39. -ISSN. 0866-7012.

[4] ng Doanh (2011), Bo lc hc ng H Ni: Thc trng v gii php, Tp

ch Lao ng v x hi. S. 412. -tr. 35-37. -ISSN. 0866-7643.

[5] Nguyn Minh c (Ch bin), Trn Cnh Hng, Nguyn Trng Giang (2011),

Phng, chng vi phm php lut v ti phm trong hc ng. NXB Cng an nhn

dn.

[6] Minh Khang (2012), Rng mnh... bo lc hc ng! Tp ch Sc khe & i

sng, s 104 tr.24-25.

http://library.cesti.gov.vn/Opac/search/detail.asp?aID=11&ID=38141http://library.cesti.gov.vn/Opac/search/detail.asp?aID=11&ID=38141http://library.cesti.gov.vn/Opac/search/detail.asp?aID=21&ID=174164

40

[7] Nguyn Qung Giao, Tng Thi H Vn, inh Thu Vy (2012), Thc trng v gii

php nng cao vn ho hc ng cho hc sinh trng i hc Ngoi Ng - i

hc Nng. Tp ch Khoa hc & Cng ngh i hc Nng, s 8 tr.75-80.

[8] Nguyn Th Oanh (2008), T vn tm l hc ng : Quan trng khng phi mnh

c g m l mnh l ai? Tp. H Ch Minh : Nxb. Tr

Ting Anh

[9] Dawes, A. & Donald, D. (2000). Improving childrens chances: Developmental

theory and effective interventions in community contexts. In D. Donald, A. Dawes

& J. Louw (Eds.), Addressing childhood adversity, 1-25. Cape Town, SA: David

Philip.

[10] Howe, David. (1997). Parent-reported problems in 211 adopted children : Some

risk and protective factors. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38(4),

401-411.

[11] Leadbeater, B., Dodgen, D. & Solarz, A. (2005). The resilience revolution: A

paradigm shift for research and policy. In R.D. Peters, B. Leadbeater & R.J.

McMahon (Eds.), Resilience in children, families, and communities: Linking

context to practice and policy, 47-63. New York: Kluwer.

[12] Luthar, S. S. & Cicchetti, D. (2000). " The construct of resilience: Implications

for interventions and social policies. Development and Psychopathology, 12, 857-

885.

[13] Masten, A.S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation

despite risk and adversity. In M. Wang & E. Gordon (Eds.), Risk and resilience in

inner city America: challenges and prospects (pp.3-25). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

[14] Masten, A.S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation

despite risk and adversity. In M. Wang & E. Gordon (Eds.), Risk and resilience in

inner city America: challenges and prospects (pp.3-25). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

[15] Masten, A. S., & Obradovic, J. (2006). Competence and resilience in

development. Annals of the New York Academy of Sciences, 1094, 13-27.

[16] Garmezy, N. (1973). Competence and adaptation in adult schizophrenic patients

and children at risk. In Dean, S. R. (Ed.), Schizophrenia: The first ten Dean Award

Lectures (pp. 163-204). NY: MSS Information Corp.

[17] Ungar, M. (2004). A constructionist discourse on resilience: Multiple contexts,

multiple realities among at-risk children and youth. Youth & Society, 35(3), 341-

365.

[18] Zautra, A.J., Hall, J.S. & Murray, K.E. (2010). Resilience: A new definition of

health for people and communities. In J.W. Reich, A.J. Zautra & J.S. Hall (Eds.),

Handbook of adult resilience (pp. 3-34). New York: Guilford.

[19] Werner, E., & Smith, R. (1982). Vulnerable but invincible: A longitudinal study

of resilient children and youth, New York: Adams, Bannister, & Cox.

http://ejournals.ebsco.com.ezproxy1.lib.ou.edu/Issue.asp?IssueID=94330http://ejournals.ebsco.com.ezproxy1.lib.ou.edu/Issue.asp?IssueID=94330http://ejournals.ebsco.com.ezproxy1.lib.ou.edu/Issue.asp?IssueID=94330

41

BIN PHP PHNG CHNG BO LC, BT NT,

LM DNG CHT CM TRONG HC NG CA CC

TRNG TIU HC V TRUNG HC C S I LOAN

NCS. D Thng Nht*

NCS. Nguyn Th N**

1. t vn

Phng chng bo lc, bt nt v lm dng cht cm trong trng hc ni chung,

trng tiu hc v trung hc c s ni ring l nhim v v cng quan trng, m bo

mi trng lnh mnh cho hot ng gio dc hiu qu. Trn c s tham kho kinh

nghim phng chng bo lc, bt nt v lm dng cht cm trong trng hc ca cc

nc v khu vc, chng ti pht hin i Loan cng ht sc ch trng nhim v ny,

ng thi c s kt hp thc hin nht qun t cp B n cp a phng v trng

hc. Ni dung ca nhim v ny c B gio dc i loan c th ha thng qua s

tay qun l an ton hc ng ca cc trng tiu hc v trung hc c s xut bn

nm 1995. Trong phm vi bi vit ny, chng ti gii thiu qui trnh v nhng ni

dung chnh lin quan n bin php phng chng bo lc, bt nt v lm dng cht

cm trong trng hc c trch lc t s tay qun l an ton hc ng ca cc

trng tiu hc v trung hc c s i Loan.

2. Gii quyt vn

2.1. Qui trnh v nhng ni dung chnh lin quan n qun l phng chng

bo lc, bt nt v lm dng cht cm trong trng hc

Qui trnh qun l phng chng bo lc, bt nt v lm dng cht cm trong

trng hc gm bn bc:

Bc 1: Phn tch v bo lc, hnh vi bt nt v lm dng cht cm trong trng

hoc

- Thi gian xy ra s v: 1. Gi t hc bui sng; 2. Lc ra chi; 3. Thi gian

ngh tra; 4. Sau khi tan hc; 5. Thi gian ngh l.

- a im xy ra: 1. Lp hc; 2. Hnh lang; 3. Nh v sinh; 4. Sn chi; 5.

Cng trng; 6. Ni vui chi thiu an ton bn ngoi trng; 7. Ni khc.

- Phn tch hnh vi lch lc ca hc sinh:

+ Nhn thc v bn thn mt cch tiu cc.

* Trng i hc S phm TP. H Ch Minh

** Trng National Taichung University of Education, i Loan

42

+ Kh nng t kim ch km.

+ Kh nng kim sot cm xc km.

+ Kh nng chu ng nhng tr ngi km.

+ Cc bc cha m qu d di hoc qun gio khng tha ng.

+ Kh nng thch nghi vi mi trng nh trng km.

+ Mi quan h gio vin- hc sinh cng thng.

+ Kt giao phc tp v d b nh hng bi ci xu t bn ng la.

Bc 2: Bin php phng chng

- V pha c nhn

+ Hiu c c im tnh cch hc sinh, hon cnh gia nh, sinh hot

trng v.v.

+ i vi nhng hc sinh c xu hng hnh vi lch lc, c xp vo din c

nhn cn c t vn v c gio vin ch nhim, gio vin hng dn, phng t

vn, phng cng tc hc sinh h tr t vn.

+ Bi dng thi sng tch cc, thit lp qui phm hnh vi r rng.

- V pha ph huynh

+ Tng cng gio dc nhn thc ca gia nh ng thi a ra cc i sch

phng nga hiu qu cc hnh vi lch lc.

+ Nm c tnh hnh kt giao bn b ca tr trnh kt giao nhng bn b

xu.

+ Trnh p dng nhng phng thc dy d qu kht khe hoc qu d di.

- V pha nh trng

+ p dng phong cch lnh o dn ch xy dng mi trng gio dc tch

cc.

+ Thc hin gio dc tuyn truyn phng chng cht cm, t chc cc hot

ng lin quan nng cao hiu qu gio dc.

+ Thc hin xt nghim nc tiu i vi nhm c nguy c cao kp thi pht

hin vn .

+ Gio vin trnh p t qu m