thương mại và môi trường - ntu.edu.vnntu.edu.vn/portals/62/bmthuongmai/chương trình...

Thương mại và môi trường

GV: Nguyễn Thị Nga

Nội dung môn học

Chương 1: Giới thiệu.

Chương 2: Quản lý môi trường quốc tế.

Chương 3: Luật thương mại quốc tế.

Chương 4: Mối liên hệ kinh tế và tự nhiên.

Chương 5: Thỏa thuận thương mại khu

vực và song phương.

Chủ đề thảo luận

Chương 1:

Xu hướng toàn cầu.

Mối liên hệ giữa môi trường và thương

mại.

Các quan điểm khác nhau.

Xu hướng toàn cầu hóa

Xu hướng toàn cầu hóa được thúc đẩy bởi

1 phần từ mới các công nghệ mới và 1

phần từ sự xóa bỏ các rào cản thương

mại và đầu tư quốc tế.

Vấn đề không công bằng càng gia tăng;

lợi ích từ tăng trưởng được phân phối

không đều.VD

Xu hướng toàn cầu hóa

Thế giới cũng đang chứng kiến sự thay

đổi to lớn về phương diện môi trường.

Dẫn chứng.

Đã có rất nhiều thể chế ra đời để hướng

đến giải quyết về vấn đề môi trường.


mại.

Những xu hướng kể trên không hoàn toàn

độc lập; chúng có mối liên hệ căn bản với

nhau. Các thiệt hại về môi trường có

nguyên nhân từ sự gia tăng các hoạt động

kinh tế thế giới. Thương mại quốc tế đóng

góp 1 phần lớn vào quy mô tăng trưởng

và trở thành một nhân tố ảnh hưởng đến

biến đổi môi trường.


mại.

Mối liên hệ giữa thương mại và môi

trường nhiều, phức tạp và quan trọng.

Tự do thương mại tự nó không nhất thiết

phải tốt cũng không xấu cho môi trường.

Các quan điểm khác nhau

Đối tượng đến với những tranh luận về thương mại-môi trường có các đặc thù khác nhau. Các giả định và thế giới quan đa dạng của họ cũng như ngôn từ chuyên môn khác nhau có thể là trở ngại lớn cho những đối thoại và giải pháp, mặc dù vấn đề này thậm chí đã từng tiêu biểu hơn trong các cuộc tranh luận trước đây.


Quan điểm thương mại

.Thương mại tạo ra sự giàu có giúp tăng lợi ích của con người.

• Tuy nhiên, hầu hết các chính phủ đều quá chú trọng đến nền công nghiệp của họ và cố gắng để bảo vệ thị trường trong nước cho các ngành công nghiệp, giữ cho đối thủ cạnh tranh bên ngoài lãnh địa.

• Khi làm như vậy, chính phủ làm thiệt hại cho chính công dân họ: các công ty trong nước trở nên không hiệu quả, người tiêu dùng trong nước trả giá cao hơn, và các công ty nước ngoài hiệu quả hơn thì bị đóng cửa.


Quan điểm thương mại(tt)

. Việc bảo vệ tốt nhất là một hệ thống mạnh mẽ của quy tắc chống lại hành vi như vậy, chẳng hạn như Tổ chức (WTO) Thương mại Thế giới, theo đó tất cả các nước phải thực hiện.

• Ngay sau khi ký kết hiệp định như vậy, các nước sẽ tìm sơ hở. Cấm hoặc hạn chế thương mại trên cơ sở môi trường có thể là một kẽ hở như vậy.

.


Quan điểm thương mại

(tt)

• Thương mại có thể thực sự tốt cho môi trường,

vì nó tạo ra sự giàu có mà có thể được sử dụng

để cải thiện môi trường, vì hiệu quả đạt được từ

thương mại có nghĩa là sử dụng ít tài nguyên

hơn, tạo ra ít chất thải hơn và vì thương mại có

thể tăng cường khả năng tiếp cận đến công

nghệ hiệu quả và thân thiện môi trường.


Quan điểm về môi trường• Các hệ thống kinh tế xã hội hiện nay của chúng tôi, bao gồm cả thực tế của giá cả không phản ánh toàn bộ chi phí thiệt hại môi trường, đang đe dọa nghiêm trọng hệ sinh thái của trái đất.

• Tuy nhiên, chính phủ quốc gia nhất bênh vực ngành công nghiệp nước mình và sẽ cố gắng để bảo vệ họ khỏi áp lực yêu cầu về bảo vệ môi trường đầy tốn kém.


Quan điểm về môi trường (tt) • Thậm chí ngay cả sau khi quy định như vậy được đưa ra, chính phủ và ngành công nghiệp sẽ tìm cách tránh chúng đi. Quy tắc thương mạivề ngăn cản một số loại quy định về môi trườngcó thể là một cách để làm như vậy.

• Thương mại gia tăng có nghĩa là có nhiều hoạt động kinh tế hơn và do đó trong nhiều trường hợp thiệt hại môi trường sẽ nhiều hơn. Sự giàu có được tạo ra bởi thương mại sẽ không thực sự giúp môi trường được cải thiện.


Quan điểm về môi trường (tt)• Khi làm như vậy, chính phủ làm thiệt hại hơn cho công dân của họ: doanh nghiệp trong nước có lợi nhuận, nhưng xã hội phải tại trợ cho họ bằng việc trả các chi phí gây hại môi trường.

• Một cách để tránh những vấn đề này là một hệ thống mạnh mẽ các quy tắc mô tả một cách rõ ràng môi trường sẽ được bảo vệ như thế nào ở cấp quốc gia và quốc tế.


Quan điểm phát triển

• Hơn một phần năm dân số thế giới sống trong cảnh nghèo túng, hầu hết họ ở các nước đang phát triển, và khoảng cách giữa các nước giàu và nghèo tiếp tục mở rộng. Ưu tiên hàng đầu nước đang phát triển là giảm đói nghèo và thu hẹp khoảng cách đó.

• Mở cửa thương mại và đầu tư có thể là chìa khóa thực hiện mục tiêu đó, mặc dù mối liên hệ giữa việc mở cửa và tăng trưởng kinh tế không tự nhiên diễn ra.


Quan điểm phát triển(tt)

• Tuy nhiên, các nước giàu bảo vệ các ngành công nghiệp của họ với các khoản trợ cấp cụ thể là các quy tắc thương mại đặc biệt và hệ thống thuế quan làm tổn thương các nhà sản xuất và xuất khẩu của các quốc gia đang phát triển.

• Giải pháp tốt nhất là một tập hợp mạnh mẽ các quy tắc đa phương chống lại hành vi như vậy, nhưng quy định của WTO hiện nay bị ảnh hưởng quá sâu sắc bởi các nước có thương mại mạnh, và tự do hóa trong nhiều trường hợp mang lại lợi ích cụ thể cho những lĩnh vực mà các nước này đặc biệt quan tâm.



• Theo thời gian, hành vi như vậy vượt ra khỏi các quy tắc thương mại, nước giàu sẽ cố gắng tìm kiếm những cách thức mới để ngăn cản đối thủ cạnh tranh thâm nhập thị trường của họ. Cấm hoặc hạn chế thương mại trên cơ sở môi trường có thể là một trong những cáchđó.

• Yêu cầu các nước nghèo thực hiện theo các tiêu chuẩn môi trường theo các nước giàu là không hợp lý, nhất là khi các yêu cầu này không được đi kèm với hỗ trợ kỹ thuật và tài chính. Ví dụ, ở nhiều nước nghèo nước sạch là tối quan trọng nhưng ở các nước giàu nó không còn là một mối quan tâm chính. Và, về các vấn đề toàn cầu như suy giảm ôzôn và biến đổi khí hậu thì chính các nước giàu gây ra hầu hết các thiệt hại môi trường này



- Trong những năm qua, các cuộc tranh luận

thương mại và môi trường đã được mở

rộng để bao gồm các mối quan tâm phát

triển đã mô tả ở trên, dựa trên sự hiểu biết

rằng nó chỉ đơn giản là không thể giải

quyết hiệu quả các vấn đề môi trường

trong sự cô lập. VD



Sự không thể tách rời giữa các mục tiêu môi

trường, kinh tế và xã hội và là nguyên lý của

khái niệm phát triển bền vững (xem mục 2.1).

Nhận thức được thực tế là vấn đề môi trường sẽ

cần có giải pháp với trọng tâm rộng hơn là môi

trường đơn thuần, cuốn sách này vươn xa hơn

là chỉ dừng lại ở sự tương tác giữa thương mại

và môi trường để mô tả các vấn đề thương mại

và phát triển bền vững.

Tài liệu tham khảo và bài đọc thêm

Xu hướng toàn cầu

United Nations Development Programme, 2004. Human Development

Report (annual series). New York: UNDP. <http://hdr.undp.org/>.

United Nations Environment Programme, 2002. Global Environmental

Outlook-3. <http://www.unep.org/geo/geo3>.

, et al., 2005. Millennium Ecosystem Assessment.

<http://www.millenniumassessment.org/>.

Liên kết giữa môi trường và thương mại

Nordstrom, Hakan and Scott Vaughan, 1999. “Trade and Environment,” (special studies #4). Geneva: WTO. <http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/special_study_4_e.pdf >

Neumayer, Eric, 2001. Greening Trade and Investment: Environmental

Protection without Protectionism. London: Earthscan.

http://hdr.undp.org/

http://www.unep.org/geo/geo3

http://www.millenniumassessment.org/

http://www.wto.org/english/res_e/

Tài liệu tham khảo và bài đọc thêm


“IISD Trade Statement,” <http://www.iisd.org/trade/philosophy/

statement.asp>.

Friends of the Earth International, 2001. “The Citizens Guide to Trade, Environment and Sustainability,” Amsterdam.

<http://www.foei.org/trade/activistguide/index.html>.

Third World Network. “Trade Issues/Rules and WTO,” (Portal Web site).

<http://www.twnside.org.sg/trade.htm>.

WTO. “Commercial Interests Do Not Take Priority over Environmental Protection,” in 10 Common Misunderstandings about the WTO. Geneva: WTO. <http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/10mis_e/10m00_e.htm>.

http://www.iisd.org/trade/philosophy/

http://www.foei.org/trade/activistguide/index.html

http://www.twnside.org.sg/trade.htm

http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/10mis_e/10m00_

Chương 2:Quản lý môi trường quốc tế

Nguồn gốc.

Nguyên tắc.

Tiêu chuẩn môi trường quốc gia.

Hiệp định môi trường đa phương.

C2;Nguồn gốc

Hệ thống quản lý môi trường quốc tế hiện

đại đã có từ Hội nghị Liên hợp quốc năm

1972 về Môi trường con người, tổ chức tại

Stockholm, Thụy Điển.

C2;Nguồn gốc

Hội nghị Stockholm dẫn đến sự ra đời

Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc

(UNEP), có trụ sở tại Nairobi, Kenya.

UNEP đã hoạt động như một nhân tố xúc

tác về vấn đề môi trường trong hệ thống

Liên Hợp Quốc, nhưng tiềm lực của nó

khiêm tốn so với nhiệm vụ to lớn.

C2;Nguồn gốc

Người ta sớm nhận ra rằng Hội nghị Stockholm tập trung vào mục tiêu môi trường mà thiếu sự quan tâm đúng mực cho phát triển là không đủ cho sự tiến bộ lâu dài của chương trình môi trường quốc tế. Năm 1985, Liên Hiệp Quốc thành lập Ủy ban Thế giới về Môi trường và Phát triển, đã phát hành báo cáo mang tên“Tương lai chung của chúng tôi”, trong năm 1987.

C2;Nguồn gốc

Càng ngày, mạng lưới phức tạp của các thể chế và tổ chức phát triển xung quanh thoả thuận môi trường quốc tế được gọi là "chế độ", thể hiện thực tế rằng họ tham gia với nhiều vai trò, và không còn chỉ phản ánh quyền lực giữa các quốc gia có chủ quyền. Các quy định quản lý những“chế độ” này không giống nhau, phản ánh các điều khoản của thỏa thuận có liên quan.

C2;Nguyên tắc

Sáu nguyên tắc và phương pháp tiếp cận

- Phòng ngừa.

- Bổ trợ.

- Chung nhưng có phân biệt trách nhiệm.

- Cởi mở.

- Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền.

- Phương pháp tiếp cận phòng ngừa.

C2; Tiêu chuẩn môi trường quốc gia

Tiêu chuẩn quốc gia có thể được nhóm lại

theo năm nhóm

- Tiêu chuẩn chất lượng môi trường

- Tiêu chuẩn khí thải

- Tiêu chuẩn sản phẩm

- Các tiêu chuẩn dựa trên các quy trình

và phương pháp sản xuất

- Tiêu chuẩn hiệu suất

C2; Hiệp định môi trường đa phương

Thư nhất: Cơ cấu

Trong 20 năm qua, một số lượng lớn của các hiệp định môi trường quốc tế đã được ký kết. Hơn 200 thỏa thuận đa phương về môi trường (multilateral environmental agreements - MEAs) được biết đã tồn tại.Tuy nhiên,rất ít MEAs thực sự điều tiết thương mại hoặc có quy định liên quan đến thương mại.


- Trong đó khoảng 20 hoặc thậm chí ít hơn

là các hiệp định có chú ý đáng kể tới mối

quan hệ giữa môi trường và thương mại.

- Cụ thể, có 7 MEAs đặc biệt liên quan đến

thương mại như:


7 MEAs chính liên quan đến thương mại(tt)

• Công ước về buôn bán quốc tế các loài thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) -1973

• Công ước Vienna về bảo vệ của tầng ôzôn- 1985

- Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm Tầng bình lưu tầng ôzôn-1987

• Công ước Basel về kiểm soát vận chuyển động xuyên biên giới các chất thải nguy hại và họ sử-1992

• Công ước về Đa dạng sinh học-1992

- Nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học-2000


7 MEAs chính liên quan đến thương mại(tt).

• Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) -1992

- Nghị định thư Kyoto hướng đến Công ước liên hiệp quốc gia về biến đổi khí hậu năm 1997

• Công ước Rotterdam về thủ tục thoả thuận trước cho các hoá chất độc hại và thuốc trừ sâu trong thương mại quốc tế (PIC) -1998.

. Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy – 2001.


Thứ hai, Các MEAs chính liên quan đến

thương mại.

- Công ước về buôn bán quốc tế các loài

nguy cơ tuyệt chủng. Hiệp định đầu tiên

trong các MEAs chính liên quan đến

thương mại là công ước CITES đã được

soạn thảo vào năm 1973 và có hiệu lực

hai năm sau đó.


- Công ước Vienna về bảo vệ tầng bình lưu, và

Nghị định thư Montreal về các chất làm suy

giảm tầng ôzôn tầng bình lưu. Công ước Viên

đã được ký kết vào năm 1985, lúc đó người ta

mới dự đoán về suy giảm tầng ozone nhưng

chưa được xác nhận. Và vào năm 1987 các bên

soạn thảo Nghị định thư Montreal, thiết lập một

chế độ kiểm soát đối với một số loại hóa chất

công nghiệp ngày nay được biết gây hại cho

tầng ozone ở tầng bình lưu.


- Công ước Basel về kiểm soát vận

chuyển xuyên biên giới các chất thải

nguy hại. Công ước Basel là kết quả từ

mối quan tâm của các nước đang phát

triển, đặc biệt là ở châu Phi, rằng họ có

thể trở thành bãi đáp của chất thải nguy

hại từ các nước phát triển ngày càng gặp

khó khăn và tốn kém trong vấn đề xử lý.


- Công ước về Đa dạng sinh học và Nghị

định thư Cartagena về An toàn sinh

học. Ra đời từ Hội nghị Rio, mục tiêu

chính của Công ước là bảo tồn đa dạng

sinh học, sử dụng bền vững các thành

phần của nó và chia sẻ những lợi ích phát

sinh từ việc sử dụng các nguồn tài nguyên

di truyền một cách công bằng.


- United Nations Framework Convention

on Climate Change and the Kyoto

Protocol. Công ước khung của Liên hợp

quốc về biến đổi khí hậu và Nghị định thư

Kyoto. UNFCCC, được thông qua tại Hội

nghị Rio năm 1992.


- Rotterdam Convention on the Prior

Informed Consent (PIC) Procedure for

Certain Hazardous Chemicals and

Pesticides in International Trade -Công

ước Rotterdam về Chấp thuận (PIC) Thủ

tục Trước đối với các hoá chất độc hại và

thuốc trừ sâu trong thương mại quốc tế.


Thứ ba, Thực hiện và giải quyết tranh chấp

- Phần lớn chế độ môi trường quốc tế sử

dụng giải quyết tranh chấp cưỡng chế chỉ

một vài trường hợp hiếm hoi, và khuynh

hướng sử dụng khả năng đóng góp, đối

thoại và minh bạch.


Thứ tư:Quy định thương mại có liên quan trong MEAs.

- Vd: Công ước Basel: Các bên chỉ có thể xuất khẩu chất thải độc hại khác đến bên thứ ba nếu bên này khôngcấm nhập khẩu và đồng ý cho nhập khẩu bằng văn bản. Các bên có thể không nhập khẩu hoặc xuất khẩu sang một bên không tham ga công ước.


Họ cũng có nghĩa vụ ngăn chặn việc xuất

nhập khẩu chất thải độc hại nếu họ có lý

do để tin rằng các chất thải không được

đối xử một cách thận thiện với môi trường

tại nơi đến. Bản tu chính vạch ra lệnh cấm

xuất khẩu từ các nước OECD đến các

nước không thuộc OECD.


- Công ước về buôn bán quốc tế các loài

nguy cấp: Công ước CITES cấm thương

mại quốc tế một danh sách thống nhất của

các loài nguy cấp. Nó cũng tu chỉnh và

kiểm soát (bằng cách sử dụng giấy phép,

hạn ngạch và các biện pháp hạn chế

khác) buôn bán các loài khác mà có nguy

cơ tuyệt chủng.


Nghị định thư Montreal: Nghị định thư liệt kê một số chất như chất gây phá hủy tầng ozone, và nhìn chung cấm thương mại tất cả những chấtnày giữa các bên tham gia và các bên không tham gia. Lệnh cấm tương tự có thể được thực hiện đối với các bên như một phần của thủ tục không tuân thủ Nghị định thư. Nghị định thư cũng dự kiến cho phép các lệnh cấm nhập khẩu đối với sản phẩm làm bằng, nhưng không chứa, chất suy giảm tầng ôzôn, đây là lệnh cấm dựa trên quy trình và phương pháp sản xuất.


- Công ước Rotterdam PIC: Các bên có

thể quyết định, đồng ý từ danh sách

của Công ước, các loại hóa chất và

thuốc trừ sâu mà các bên không thể

quản lý một cách an toàn và, do đó, sẽ

không nhập khẩu. Khi việc mua bán

các chất được kiểm soát diễn ra, yêu

cầu ghi nhãn và các thông tin cần có

phải có.


Quyết định thương mại của các bên phải là

trung lập, nếu một bên quyết định không

đồng ý cho nhập khẩu của một loại hóa

chất cụ thể , bên đó cũng phải dừng sản

xuất hoá chất đó vì mục đích sử dụng

trong nước, cũng như nhập khẩu từ bất kỳ

bên nào nằm ngoài công ước.

-Nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học: Các

bên có thể hạn chế nhập khẩu của một số sinh

vật biến đổi gen là một phần của quy trình quản

lý rủi ro một cách cẩn thận. Các sinh vật sống

biến đổi gen nếu dự định đưa ra môi trường bên

ngoài thì cần phải tuân theo một thủ tục thỏa

thuận đã được thông báo trước, và những loài

chỉ định sẽ sử dụng trực tiếp làm thực phẩm,

thức ăn, chế biến phải kèm theo văn bản xác

định.


Một câu hỏi đặt ra: Tại sao một số hiệp

định môi trường kết hợp với các quy

định liên quan đến thương mại? ( ít

nhất 4 lý do sau đây)

- Khung pháp lý.

- Ngăn chặn.

- Kiểm soát thị trường.

- Đảm bảo tuân thủ.

Tài liệu và bài đọc thêm

Origins

UNEP home page. UNEP. <http://www.unep.org/>.

“Rio Declaration on Environment and Development,” (from the United

Nations Conference on Environment and Development), 1992.

<http://www.unep.org/Documents/Default.asp?DocumentID=78&ArticleID

=1163>.

World Commission on Environment and Development, 1987. Our Common Future (the “Brundtland Report”). Oxford: Oxford University Press.

http://www.unep.org/

http://www.unep.org/Documents/Default.asp


Principles

Hunter, David, James Salzman, and Durwood Zaelke, 2002. International Environmental Law and Policy, (2nd ed.). New York: Foundation Press, University Casebook Series.

OECD, 1995. “Environmental Principles and Concepts,” (OCDE/GD(95)124). Paris: OECD. <http://www.olis.oecd.org/olis/

1995doc.nsf/linkto/ocde-gd(95)124>.

Sands, Philippe, 2002. Principles of International Environmental Law. Cambridge: Cambridge University Press.

National environmental management

Auty, Richard M., 2003. Natural Resources, Development Models and

Sustainable Development. IIED. Stevanage, U.K.: Earthprint Limited.

<http://www.iied.org/docs/eep/dp03_01.pdf>.

http://www.olis.oecd.org/olis/

http://www.iied.org/docs/eep/dp03_01.pdf


Abaza, Hussein and Andrea Baranzini, 2001. Implementing Sustainable

Development. UNEP: Geneva.

UNEP, 2004. “The Use of Economic Instruments in Environmental Policy: Opportunities and Challenges.” Geneva: UNEP. <http://www.unep.ch/etu/publications/Economic_Instrument_Opp_Chnall_final.pdf>.

UNEP, 2002. “Economic Instruments for Environmental Protection,” UNEP Briefs on Economics, Trade and Sustainable Development. Geneva: UNEP. <http://www.unep.ch/etu/publications/UNEP_Econ_Inst.PDF>.

http://www.unep.ch/etu/

http://www.unep.ch/etu/publications/UNEP_Econ_Inst.PDF

Chương 3: Luật thương mại quốc tế

1. Giới thiệu

2. Cấu trúc tổ chức thương mại thế giới WTO.

3. Chức năng của WTO

4. Các nguyên tắc chính.

5. Các thỏa thuận chính liên quan đến môi

trường.

6. Các thỏa thuận thương mại khu vực.

7. Giải quyết tranh chấp.

C3; Giới thiệu

Lịch sử 48 năm của GATT thành lập hai hướng cơ bản cho chế độ thương mại:

- Tăng cường giảm và xóa bỏ thuế quan,và

- Tạo nghĩa vụ để ngăn chặn hoặc loại bỏ các rào cản phi thuế quan đối với thương mại, tức là loại quy tắc, chính sách hoặc biện pháp có thể hành động như trở ngại đối với thương mại.

C3; Giới thiệu

Từ năm 1948 đến năm 1994, Ban Thư ký GATT giám sát sự phát triển của hệ thống thương mại đa phương, trong đó có tám Vòng đàm phán tiếp tục phát triển các hệ thống thương mại dọc theo hai dòng đã nói ở trên. Vòng đầu tập trung nhiều hơn về thuế quan, nhưng các rào cản phi thuế quan bắt đầu được quan tâm hàng đầu ở Vòng Kennedy, kết thúc vào năm 1964.

C3; Giới thiệu

Vòng đàm phán cuối cùng, "Vòng đàm phán Uruguay," kết thúc vào năm 1994. Hiệp định Marrakech thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới đã đánh dấu sự kết thúc Vòng đàm phán này, và thành lập WTO như một cơ cấu tổ chức để quản lý các Hiệp định GATT và các hiệp định thương mại đa phương khác. Chưa bao giờ được thành lập đúng như một hệ quản lý quốc tế kể từ sự ra đời kỳ lạ của nó, hệ thống thương mại đa phương này giờ đây đã có một chỗ đứng.

C3; Giới thiệu

Năm 2001, tại Hội nghị Bộ trưởng thứ tư của WTO, các thành viên bắt đầu một chương trình đàm phán mới, phân tích và làm việc để thực hiện các thỏa thuận hiện tại: Chương trình Doha làm việc, thảo luận chi tiết trong phần 7.1 và trong các phần khác nhau của Chương 5. Có một số bất đồng giữa các thành viên về việc liệu các chương trình làm việc Doha tạo thành vòng đàm phán đa phương thứ chín hay không. Cuốn sách này đề cập đến các chương trình đàm phán Doha của công việc, hoặc các chương trình nghị sự Doha.

C3; Giới thiệu

Trong khi GATT được phát triển và WTO

được tạo ra, các khu vực khác trong chế

độ thương mại cũng được phát triển. Phát

triển thương mại nội bộ châu Âu và đầu tư

cả báo trước và củng cố hội nhập lục địa

sâu sắc. Hiệp định thương mại khu vực

Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Châu Á và các nơi khác

nổi lên, với mức độ khác nhau của tự do

hóa thương mại.

C3; Giới thiệu

Vấn đề phi thuế quan tiếp tục phát triển

quan trọng trong chế độ thương mại. Từ

1992-1994 (giai đoạn đàm phán cuối cùng

cho cả Hiệp định Thương mại Tự do Bắc

Mỹ (NAFTA) và WTO) đàm phán bao gồm

quyền sở hữu trí tuệ, luật đầu tư, các

khoản trợ cấp và các khu vực khác của

pháp luật và các quy định thương mại tác

động.

C3; Giới thiệu

Sự mở rộng lớn các quy tắc thương mại này đã dẫn đến nhiều các kết nối giữa luật thương mại và môi trường. Trong phần này và phần sau, các yếu tố cơ bản của WTO và luật của nó, cũng như các nguồn và các yếu tố cấu thành chế độ pháp luật thương mại quốc tế, được xác định, cùng với mối liên hệ của chúng đến quản lý và bảo vệ môi trường. Chúng bao gồm các chức năng quan trọng nhất, nguyên tắc và thỏa thuận cung cấp nền tảng cho hệ thống thương mại hiện đại ngày nay.

C3; Giới thiệu

Trong phần này sẽ đề cập đến cơ quan

luật của WTO và các tổ chức. Khi chúng

tôi nói về chế độ thương mại quốc tế, điều

này bao gồm gia nhập WTO và các hiệp

định khu vực và song phương khác mà đề

cập đến thương mại quốc tế.

C3; Cấu trúc tổ chức thương mại thế giới

WTO.

Tự tìm hiểu

C3; Chức năng của WTO

Tự tìm hiểu

C3; Nguyên tắc chung của WTO

Tự tìm hiểu

C3; Các thỏa thuận liên quan đến môi

trường

- GATT 1994

- Quy định về rào cản kỹ thuật trong

thương mại

- Quy định về việc áp dụng các biện pháp

vệ sinh và kiểm dịch thực vật

- Các quy định khác

Tài liệu đọc thêm

Link Quy định về thương mại và môi

trường của WTO

http://thuvienphapluat.vn/archive/WTO_Va

n-ban/Quyet-dinh-243-WTO-VB-Thuong-

mai-va-Moi-truong-vb14984t28.aspx

Suggested readings

Tài liệu đọc thêm

Structure and functions of the WTO

Understanding the WTO. A WTO primer. <http://www.wto.org/english/

thewto_e/whatis_e/tif_e/tif_e.htm>.

Sutherland, Peter et al., 2004.“The Future of the WTO: Addressing Institutional Challenges in the New Millenium.” Report by the Consultative Board to the Director General Supachai Panitchpakdi. Geneva: WTO.

<http://www.wto.org/english/thewto_e/10anniv_e/future_wto_e.pdf>.

The key agreements

WTO Legal Texts. <http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/legal_e.htm>.

Dispute settlement

WTO Dispute Settlement. <http://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/

dispu_e.htm>.

http://www.wto.org/english/

http://www.wto.org/english/thewto_e/10anniv_e/future_wto_e.pdf

http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/legal_e.htm

http://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/

CHƯƠNG 4:MỐI LIÊN KẾT VẬT LÝ VÀ

KINH TẾ

Không có mô hình đơn giản về mối quan hệ giữa thương mại, môi trường và phát triển. Tùy thuộc vào khu vực, đất nước, thị trường và chính sách quản lý, thương mại và tự do hóa thương mại có thể là tốt hay xấu đối với môi trường và phát triển. Trong thực tế có cả tốt và xấu - tốt trong một số khía cạnh, xấu ở một số khía cạnh khác.

CHƯƠNG 4:MỐI LIÊN KẾT VẬT

LÝ VÀ KINH TẾ

Chương này minh họa điều này bằng cách liệt kê và giải

thích những mối liên kết vật lý và kinh tế phức tạp, liên

kết thương mại và phát triển bền vững. Đối với hầu hết

các phần đều bao gồm các tác động của thương mại đối

với môi trường và phát triển. Chương tiếp theo, bàn về

mối liên kết pháp lý và chính sách sẽ mở rộng phạm vi

chỉ ra tác động của các vấn đề môi trường và pháp luật

môi trường đến thương mại.


KINH TẾ

4.1 hiệu ứng sản phẩm

Hiệu ứng sản phẩm xảy ra khi bản than sản phẩm được mua bán có tác động đối với môi trường hoặc phát triển. Về mặt tích cực, thương mại có thể mang đến sự lan truyền công nghệ mới để bảo vệ môi trường, chẳng hạn như kỹ thuật vi sinh để làm sạch sự cố tràn dầu. Hoặc nó có thể nhanh chóng lan truyền hàng hóa hoặc các công nghệ có ít tác động môi trường, ví dụ, công nghệ năng lượng mặt trời hoặc tiết kiệm nhiên liệu xe ô tô hơn những những sản phẩm và công nghệ hiện tại. Mở cửa thương mại và đầu tư cũng có thể giúp đóng góp vào mục tiêu phát triển, bằng cách tạo điều kiện chuyển giaocông nghệ mới và cải tiến hệ thống quản lý.


KINH TẾ

Về mặt tiêu cực, thương mại tạo điều kiện lan truyền hàng hóa quốc tế mà nếu xét từ khía cạnh môi trườngsẽ là tốt nhất nếu không bao giờ được mua bán. Trong trường hợp chất thải nguy hại và các chất độc hại, khirủi ro môi trường tăng lên thì các loại hàng hóa này càng được lưu chuyển. Đồng thời, "hàng hóa" như vậy có thể sẽ được “bán phá giá” ở các nước không có khả năng kiểm soát kỹ thuật để xử lý chúng hợp lý, hoặc thậm chí không có khả năng đánh giá liệu có nên nhận “hàng hóa” đó không. Thương mại cũng có thể đẩy nhanh việc khai thác các loài đến mức tuyệt chủng –rõ ràng là chỉ với nhu cầu trong nước thì khó tạo ra trường hợp đó.


KINH TẾ

Mặt khác, tự do hóa thương mại và thị trường mở có thể gây bất lợi đến phương pháp sản xuất thân thiện môi trường và có giá trị xã hội truyền thống. Tự do hóa thương mại cũng có thể thúc đẩy sự lây lan và sử dụng công nghệ có hại, ít thân thiện môi trường. Vấn đề liệucác hiệu ứng công nghệ bắt nguồn từ tự do hóa có một tác động tích cực hay tiêu cực tổng thể về môi trường sẽ phụ thuộc đáng kể vào các điều kiện, chính sách khác trên thị trường để xác định khả năng tiếp cận và lựa chọn những công nghệ đó(ví dụ, giá và các quy định môi trường trong nước). Những tác động này sẽ được thảo luận ở phần "hiệu quả nhập khẩu" trong Hộp 4-1.


KINH TẾ

4.2 Hiệu ứng quy mô

Thương mại và tự do hóa thương mại có thể mở rộng hoạt động kinh tế bằng cách làm cho hoạt động này hiệu quả hơn. Hộp 4-1 giải thích cách thức mà thương mại có thể tăng hiệu quả, sản xuất ra nhiều hàng hóa hơn với cùng một nguồn lực tài nguyên thiên nhiên, lao động, máy móc và công nghệ.

Việc mở rộng này-cơ bản tạo thêm sự giàu-có thể có tác động tích cực đối với môi trường và phát triển. Nó có lợi ích phát triển rõ ràng; mặc dù phát triển nhiều hơn tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng này là rất cần thiết cho phát triển trong hầu hết các nước phía Nam. Tuy nhiên chúng ta nên lưu ý ba tiêu chuẩn quan trọng cho liên kết tích cực giữa thương mại và phát triển:


KINH TẾ

• Thứ nhất, vấn đề phân phối. Có nghĩa là, nếu thương mại tăng sự bất bình đẳng bởi tạo ra nhiều của cải hơn tập trung chủ yếu trong tay của những người giàu thì sẽ đi ngược với mục tiêu phát triển chính.

• Thứ hai, không phải tất cả mọi người sẽ được hưởng lợi từ tự do hóa thương mại, ngay trong quá trình tạo ra của cải là sự hủy diệt các công ty và ngành không mang lại hiệu quả hiệu quả.

CHƯƠNG 4:MỐI LIÊN KẾT VẬT

LÝ VÀ KINH TẾ

• Thứ ba, thương mại làm tăng sự giàu có chỉ mới mới tồn tại dạng tiềm năng. Chẳng hạn, để tận

dụng đầy đủ tiềm năng thương mại, quốc gia cần phải

dùng đến nhiều nguồn lực để xây dựng năng lực ở các

lĩnh vực xuất khẩu của họ.

- Khi thương mại tạo ra của cải, sẽ có thể kéo theo hai

loại lợi ích môi trường. Thứ nhất, hiệu quả tăng lên có

thể trực tiếp lợi cho môi trường, do các doanh hiệu quả

cần ít đầu vào tài nguyên thiên nhiên và gây ô nhiễm ít

hơn. Có nghĩa là, cơ sở của lợi thế tương đối (sử dụng

hiệu quả nguồn lực) cũng làm nền tảng cho mục tiêu

phát triển bền vững.


KINH TẾ

Thứ tư, hiệu quả có thể có lợi cho môi trường gián tiếp bằng cách làm cho con người giàu có hơn, và do đó nhiều khả năng yêu cầu bảo vệ môi trường hơn. Điều này không có nghĩa là người nghèo không đánh giá vai trò của môi trường, thực tế, khi nghèo đói họ sẽ bị phụthuộc vào môi trường trực tiếp hơn người giàu. Nhưng với họ nó sẽ ít được ưu tiên hơn so với những những người có đầy đủ yếu tố về nghề nghiệp ổn định thu nhập đầy đủ, thực phẩm và nhà ở.

CHƯƠNG 4: MỐI LIÊN KẾT VẬT LÝ

VÀ KINH

Nhiều bằng chứng cho thấy nền kinh tế giàu có thể sẽ

có mức khí thải độc hại thấp hơn so với những nước

nghèo (mối quan hệ này không liên quan đến sự ô

nhiễm và xuống cấp của môi trường có ảnh hưởng vượt

xa theo thời gian và không gian, chẳng hạn như phát

thải khí nhà kính). Ở đâu thương mại làm giảm bớt

nghèo đói cùng cực, ở đó con người có thể được cứu

thoát khỏi vòng luẩn quẩn buộc họ phải làm suy yếu môi

trường vì mục đích tồn tại của họ, từ đó khiến họ ngày

càng trở nên nghèo khổ.


KINH TẾ

4.3 Hiệu ứng cấu trúc

Tự do hóa thương mại sẽ dẫn đến những thay đổi trong các thành phần nền kinh tế của một quốc gia, khiến quốc gia sản xuất nhiều hàng hóa mà quốc gia đó có thể sản xuất tốt và dư thừa, để đổi lấy những sản phẩm không thể sản xuất tốt. Ví dụ, một đất nước có nhiều rừng cây mà không giao dịch sẽ chỉ sản xuất đủ lâm sản cho người dân của họ. Nếu tham gia giao dịch mua bán,nó có thể sản xuất đủ cho xuất khẩu, làm tăng tỉ trọng lâm nghiệp trong giá trị nền kinh tế của quốc gia. Hiệu ứng cấu trúc này có thể là tích cực hay tiêu cực đối với môi trường và phát triển.


KINH TẾ

Về mặt tích cực, nếu các thành phần của nền kinh tế thay đổi để các ngành ít gây ô nhiễm có thị phần lớn hơn trong cơ cấu nền kinh tế, khi đó thương mại đã dẫn đến những cải thiện về môi trường (ít nhất là ở cấp quốc gia, các công ty gây ô nhiễm có thể chỉ đơn giản là chuyển đến một quốc gia khác). Tương tự như vậy, tự do hóa thương mại sẽ giúp phát triển nếu các thành phần của nền kinh tế thay đổi theo hướng bao gồm các lĩnh vực hoặc các công ty có liên kết chặt chẽ với nền kinh tế trong nước, tăng triển vọng việc làm, hoặc nếu không tăng cường khả năng tạo ra công bằng thu


KINH TẾ

Về mặt tiêu cực, nếu hàng hoá một quốc gia có thể sản xuất tốt lại dựa trên tài nguyên thiên nhiên, hoặc là gây ô nhiễm nhiều, thì tự do hóa thương mại sẽ làm tăng tỷ trọng công nghiệp đó trong nền kinh tế quốc gia. Nếu không có các chính sách môi trường thích hợp, điều này sẽ có nghĩa là gia tăng ô nhiễm, hoặc khai thác ồ ạt các nguồn tài nguyên thiên nhiên như cá hoặc gỗ có thể đếnmức không bền vững. Khi tự do hóa thương mại tạo cơ hội mua bán hàng hóa loại này, liên kết giữa tài nguyên thiên nhiên trong nước với nhu cầu quốc tế, suy thoái môi trường và cạn kiệt tài nguyên có thể diễn ra nhanh chóng, và quy mô mở rộng hoạt động của các ngànhnày có thể áp đảo khả năng quản lý hiện có của quốc gia.


KINH TẾ

4.4 Tác động trực tiếpTác động trực tiếp là tác động môi trường gây ra bởi thực tế thương mại, chứ không phải là gây ra gián tiếp bởi những thay đổi kinh tế hoặc pháp luật mà nó mang lại. Một trong những tác động là ô nhiễm liên quan đến việc vận chuyển hàng hoá. Cho dù bằng xe tải, bằng tàu hoặc bằng đường hàng không, hàng hóa được giao dịch bằng cách nào đó phải di chuyển từ nơi sản xuất đến điểm bán của họ cuối cùng, và vì vậy gia tăng thương mại hàng hóa chắc chắn sẽ gia tăng ô nhiễm từ giao thông vận tải. Các nghiên cứu về tác động môi trường của thị trường nội địa của Liên minh châu Âu dự đoán rằng tăng ô nhiễm chủ yếu là từ xe tải vận chuyển-sẽ làm tất cả các tác động môi trường khác trở nên nhỏ bé, cũng như lu mờ bất kỳ lợi ích môi trường nào có đượctừ hội nhập.


KINH TẾ

Một tác động trực tiếp khác đến từ vận chuyển các loài thực vật và động vật xâm lấn. Những loài này có thểđược nhập khẩu đi kèm với hàng hoá (ví dụ, sâu trên sản phẩm), hoặc trong quá trình cung cấp hàng hoá (ví dụ, trong các vật liệu đóng gói, hoặc trên tàu các phương tiện giao thông vận tải). Bọ cánh cứng có sừng dài Châu Á, sẵn sàng tàn phá các khu rừng gỗ cứng Đông Bắc Hoa Kỳ, có thể đến từ thùng bao bì gỗ từ Châu Á. Thiệt hại kinh tế hàng năm gây ra bởi một loài xâm lấn – trai vằn, làm các hồ lớn ở Bắc Mỹ thiệt hạihơn một tỷ đô la. Bởi chúng tàn phá hệ sinh thái chủ, lấn át các loài bản địa, phá hại là yếu tố chính hoặc tham gia gây hại khoảng một nửa các loài nguy cấp ở Bắc Mỹ.


KINH TẾ

Suggested readings

Physical and economic linkages

Nordstrom, Hakan and Scott Vaughan, 1999. “Trade and Environment,” (special studies #4). Geneva: WTO. <http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/special_study_4_e.pdf>

Copeland, Brian R. and M. Scott Taylor, 2003. Trade and the Environment: Theory and Evidence. Princeton: Princeton University Press.

Gallagher, Kevin P. and Jake Werksman, 2002. Earthscan Reader on International Trade and Sustainable Development. London: Earthscan Publications Ltd.

http://www.wto.org/english/res_e/

CHƯƠNG 5:Legal and policy linkages

5.7 Trợ cấp - Trợ cấp là một trong những lĩnh vực rõ ràng nhất mang lại lợi ích chung cho cộng đồng thương mại và cộng đồng vì môi trường. Cả hai đều phản đối cái gọi là trợ cấp “tiêu cực” - trợ cấp có hại cho môi trường và nền kinh tế. Và cả hai có thể hợp tác để mang lại các khoản trợ cấp có lợi cho môi trường mà không bóp méo thương mại quá mức.- Tùy thuộc vào định nghĩa (xác định trợ cấp là những gì thường là thách thức lớn nhất), trợ cấp tiêu cực theo quy mô thế giới từ 500 triệu $ để $ 1,5 nghìn tỷ đô la một năm. Đây là lượng lớn gây thiệt hại môi trường và kém hiệu quả kinh tế. Khi tập trung vào mối liên hệ môi trường và thương mại, một số lĩnh vực được quan tâm nhiều nhất đặc biệt là nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng, giao thông vận tải và thủy sản.


Cộng đồng theo chủ nghĩa bảo vệ môi trường và

những người ủng hộ thương mại tự do không

thích các khoản trợ cấp tiêu cực vì chúng bóp

méo giá cả. Từ khía cạnh môi trường, họ móng

biệt là giảm chi phí hoạt động kinh doanh không

bền vững với môi trường.

VD:


Đồng thời, trợ cấp cho các ngành gây ô nhiễm hoặc các công nghệ sẽ làm ảnh hưởng đến sự phát triển các nguồn nhiên liệu xanh. Ví dụ, 145.000.000.000 $ một năm trợ cấp cho các ngành nhiên liệu hóa thạch và các lĩnh vực năng lượng hạt nhân trên toàn thế giới làm tăng lợi nhuận trên vốn đầu tư ở các lĩnh vực này so với ngành năng lượng tái tạo hiện tại đang tương đối bị thiếu vốn.

Từ góc độ kinh tế, giá cả bị bóp méo làm giảm một trong những lợi ích tiềm năng từ thương mại –đó là tính hiệu quả gia tăng (xem Chương 4). Nếu Iceland, ví dụ, dành đủ trợ cấp sản xuất cà phê trong nhà kính quốc gia này có thể trở thành một nước xuất khẩu lớn. Nhưng hầu hết mọi người đều đồng tình rằng đây sẽ là một sự lãng phí lớn các nguồn lực của nền kinh tế Iceland.


Cuối cùng, ngay cả trợ cấp tích cực thường khó đạt mục tiêu. Tỷ trọng lớn các khoản trợ cấp nông nghiệp của Mỹ, được người ta tuyên truyền là hỗ trợ các trang trại gia đình nhỏ, sẽ cho vào túi các công ty công nghiệp -nông nghiệp lớn. Ví dụ, 1% số người nhận trợ cấp ngô của Mỹ năm 2003 chiếm 18 phần trăm tất cả các khoản thanh toán, khoảng hơn US $ 465,000 mỗi người.

Điều quan trọng là phải nhớ rằng không phải tất cả các khoản trợ cấp là vô lý. Một số có thể được sử dụng để sửa chữa những thất bại thị trường hiện tại. Một trợ cấp chi trả cho lợi ích môi trường khiến giá bán tiến về sát với chi phí xã hội thực sự. Ví dụ, các chính phủ có thể trợ cấp cho phát triển và phổ biến các công nghệ năng lượng mặt trời như nguồn nhiên liệu thay tế vì nó có thể làm giảm phát


thải khí nhà kính. Nếu chi phí về môi trường được cấu thành bên trong, khoản trợ cấp này thực sự đưa giá bán về gần mức giá thích hợp. WTO đã từng nhận ra rằng một số loại trợ cấp là tốt, và chỉ ra một số ngoại lệ trong Hiệp định về Trợ cấp và các biện pháp đối kháng, bao gồm cả các khoản trợ cấp nhất định để giúp các doanh nghiệp đáp ứng các quy định mới về môi trường (lên đến 20 phần trăm của chi phí một lần bỏ ra). Nhưng ngoại lệ này hết hiệu lực vào năm 1999 và đã không được gia hạn.


5,8 Nông nghiệp

Nông nghiệp có tác động môi trường đáng kể. Thải nông nghiệp và thẩm thấu phân bón và thuốc trừ sâu là những nguồn chính gây ô nhiễm nước ngầm. Thay đổi loại đất dùng, ví dụ như từ đất rừng sang đất nông nghiệp, có thể phá hủy môi trường sống cho các loài thực vật và động vật. Hoạt động chăn nuôi thâm canh ở nhiều nước đã phát triển quá lớn mà đặt ra vấn đề lớn về quản lý chất thải và xử lý, và là nguồn ô nhiễm không khí và nước. Tuy nhiên, nông nghiệp có thể đóng một vai trò tích cực trong quản lý hệ sinh thái. Qua nhiều thế kỷ, nông nghiệp đã đóng một vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự đa dạng sinh học.


Nông nghiệp cũng liên quan mật thiết với sự phát triển. Điều này là rõ ràng nhất ở các nước đang phát triển, nơi có khoảng 70 phần trăm dân số sống và phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào nông nghiệp. Đồng thời, an ninh lương thực và suy dinh dưỡng là một trong những quan trọng nhất của phát triển.


Như vậy, các quy tắc thương mại quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp có tác động lớn và phức tạp đối với phát triển bền vững, với một tác động vượt xa 10 phần trăm sản xuất nông nghiệp toàn cầu thực sự được đưa vào thương mại. Trong thực tế, vấn đề thương mại đã chiếm ưu thế trong cuộc tranh luận về chính sách nông nghiệp trong nước trên toàn thế giới trong hai mươi năm qua hoặc hơn: nước phát triển phải đối mặt với những vấn đề ngày càng tăng với thặng dư mà họ tìm cách xuất khẩu, trong khi các nước đang phát triển đang tìm cách (và được khuyến khích để tìm kiếm) tăng sản xuất hàng hóa xuất khẩu thu ngoại tệ để trả nợ. Kết quả là sản xuấtquá nhiều và giá cả hàng hóa thấp, với chi phí môi trường đáng kể.


5.8.1 Nông nghiệp, trợ cấp và hỗ trợ trong nước

Hiệp định này kêu gọi giảm trợ cấp xuất khẩu nông nghiệp, các chương trình hỗ trợ trong nước và thuế quan. Khi họ đã ký Hiệp định Nông nghiệp trong năm 1994, các nước thành viên WTO đồng ý xem xét việc thực hiện thỏa thuận 5 năm sau khi nó có hiệu lực (năm 2000). Do đó nông nghiệp là một yếu tố trung tâm của các cuộc đàm phán Doha, và tiếp tục là một chủ đề gây tranh cãi. Sự thiếu đồng thuận về nông nghiệp là nguyên nhân chính thất bại của Hội nghị Bộ trưởng thứ 5, tổ chức tại Cancun vào tháng Chín năm 2003. Sự thất bại này vô hiệu hóa thời hạn quy định (tháng 1 năm 2005) của Doha về kết luận của các cuộc đàm phán tổng thể. Trong phạm vi các cuộc đàm phán khó đi đến thỏa thuẩn các vấn đề nông nghiệp.


Phần lớn các cuộc tranh luận công khai về nông nghiệp dẫn đến vấn đề hỗ trợ sản xuất trong nước, chẳng hạn như trợ cấp xuất khẩu (công cụ của sự lựa chọn của EU), tín dụng xuất khẩu (một biện pháp ưa thích tại Mỹ) và chiếc bè hỗ trợ giá và các chương trình khác mà cả hai duy trì. Biện pháp như vậy hầu như chỉ được sử dụng bởi các nước phát triển, họ là những quốc gia duy nhất có thể đủ khả năng tài chính sử dụng chúng.


5.9 Đầu tư

Đầu tư là quan trọng đối với phát triển bền vững, trong đó bao gồm thay đổi cách chúng ta sản xuất, phân phối và xử lý hàng hóa. Loại thay đổi này nhất thiết đến chủ yếu thông qua đầu tư. Ở các nước phát triển, nơi các nguồn vốn trong nước đang khan hiếm, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) sẽ phải đóng một vai trò quan trọng.

Nhưng không phải tất cả đầu tư dẫn đến phát triển bền vững, đặc biệt là nơi các cơ quan trong nước về quản lý đầu tư còn yếu kém. Và một số hình thức thỏa thuận đầu tư thực sự có thể làm suy yếu khả năng các chính phủ điều chỉnh lợi ích công cộng trong các lĩnh vực như y tế công cộng và môi trường.


Ở cấp độ đa phương, hai hiệp định WTO có quy tắc về đầu tư, nhưng không có hiệp định nào đặc biệt sâu rộng liên quan đến phạm vi hoặc bảo vệ. Hiệp định chung về Thương mại Dịch vụ (GATS) cung cấp một số quyền cơ bản của các nhà đầu tư tìm cách thiết lập cửa hàng với tư cách là nhà cung cấp dịch vụ ở nước nhận đầu tư. Thỏa thuận về các biện pháp đầu tư liên quan tới thương mại (TRIMs) cấm một số yêu cầu mà các quốc gia có thể áp dụng lên các nhà đầu tư nước ngoài như một điều kiện đăng ký thành lập hoặc hoạt động. Những "yêu cầu thực hiện" bao gồm yêu các nhà đầu tư hạn chế nhập khẩu, phải lấy nguồn từ các nhà cung cấp địa phương hoặc là họ xuất khẩu một tỷ lệ phần trăm nhất định sản xuất của họ.


Tuy nhiên, nhìn chung công tác quản trị FDI ở cấp độ toàn cầu bị nằm ngoài hệ thống của WTO. Mặc dù một số các quốc gia có nỗ lực đàm phán đi đến một thỏa thuận mạnh của WTO về đầu tư, có rất ít triển vọng cho vấn đề này. Mặc dù đầu tư là một phần của Tuyên bố Doha tại Hội nghị Bộ trưởng Cancun 2003 phần lớn các thành viên của WTO phản đối đưa vấn đề đầu tư ra đàm phán. Những nỗ lực trước đó tại các nước OECD để đàm phán một Hiệp định đa phương về đầu tư cũng thất bại. Triển vọng ngắn hạn cho một hiệp ước đa phương là rất mong manh.


Thay vào đó, đầu tư được điều chỉnh chủ yếu bởi một sự chắp vá của các hiệp định song phương và khu vực. Nhiều trong số các thỏa thuận này là điều ước với mục đích xây dựng đầu tư song phương (BIT), trong đó có hơn 2.200 hiệp ướctrên toàn thế giới, trong khi các hiệp ước khác là hiệp định thương mại tự do phạm vi rộng hơn bao gồm các quy định đầu tư. Ngân hàng Thế giới cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư, tài trợ và giải quyết tranh chấp.


Tỷ lệ áp đảo của BIT không nhằm mục đích

đối phó với vấn đề môi trường, đúng hơn,

họ đang nhằm cung cấp quyền và bảo hộ

cho các nhà đầu tư nước ngoài. Bảo vệ

hiệp ước đầu tư thông thường bao gồm:


• Quyền được hồi hương các khoản đầu tư và lợi nhuận;

• Bảo đảm các biện pháp không phân biệt đối xử (đối xử quốc gia và MFN);

• Bồi thường trong trường hợp quốc hữu hóa, tước quyền sở hữu và các hình thức tước quyền sở hữu gián tiếp;

• Một số tiêu chuẩn tối thiểu đối xử công bằng và

• Quyền cho các nhà đầu tư nước ngoài trực tiếp buộc các quốc gia chủ nhà vào ràng buộc phán quyết trọng tài trong trường hợp tranh chấp hiệp ước (giải quyết tranh chấp đầu tư nhà nước).


5.10 Dịch vụ

Dịch vụ ban đầu có thể xuất hiện như là vô hình nên không cần gia tăng mối quan tâm về môi trường. Trong thực tế, sản xuất, phân phối và tiêu thụ nhiều dịch vụ có liên quan nhiều đến sinh thái, và các dịch vụ khác về bản chất liên quan đến khắc phục hậu quả hoặc bảo vệ môi trường. Như vậy, điều chỉnh dịch vụ vì lợi ích công cộng là cơ sở để phát triển bền vững.


Dịch vụ giao thông vận tải - tất cả từ vận tải bộthực phẩm để vận tải biển thép là những nguồn đáng kể tạo ra khí nhà kính và ô nhiễm không khí khác. Phát triển du lịch không kiểm soát đe dọa một số hệ sinh thái nhạy cảm nhất của thế giới. Dịch vụ quản lý và xử lý chất thải phải được quy định cẩn thận để tránh những tác động môi trường đáng kể, trong khi "dịch vụ môi trường" khác như cấp nước, xử lý nước thải và vệ sinh môi trường là quan trọng đối với sức khỏe con người.


Cho đến giữa năm 1990, có vài quy tắc chi phối

các chính phủ quốc gia và địa phương quy định

dịch vụ. Bên ngoài Cộng đồng châu Âu, các quy

tắc thương mại quốc tế hầu như chỉ liên quan

đến hoàng hóa hữu hình. Điều này đã thay đổi

khi quy định điều chỉnh thương mại dịch vụ đã

được đàm phán trong NAFTA (1994), Hiệp định

chung của WTO về thương mại dịch vụ (GATS)

(1995) và một số hiệp định thương mại khu vực

tiếp theo


Phạm vi của các điều ước quốc tế dịch vụ là rất lớn. Chúng áp dụng cho tất cả các biện pháp chính phủ (quốc gia và địa phương) ảnh hưởng đến "thương mại dịch vụ," được định nghĩa bao gồm tất cả các cách khác nhau (hoặc "chế độ") mà một dịch vụ có thể được trao đổi trên thế giới. Chúng bao gồm: "cung ứng dịch vụ qua biên giới" (ví dụ như dịch vụ tư vấn quốc tế); "tiêu thụ dịch vụ ở nước ngoài" (ví dụ như du lịch), " hiện diện thương mại " (nghĩa là đầu tư trực tiếp nước ngoài) và "hiện diện của tự nhiên nhân" (ví dụ, các kỹ sư làm việc ở nước ngoài ).


Mỗi luật đều có khả năng gây xung đột với các

biện pháp bảo vệ môi trường nhất định. Có thể

tồn tại các lý do chính đáng về môi trường để

chính phủ ưu tiên các nhà cung cấp địa phương.

Tại Đan Mạch, thuế đặc biệt và trợ cấp ưu năng

lượng gió sản xuất bởi hợp tác xã địa phương

đã giúp vượt qua những phản đối mang tính

chính trị lên năng lượng gió và kết quả là tăng

trưởng nhanh chóng trong lĩnh vực này.


Các biện pháp của chính phủ yêu cầu các nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ môi trường nhà nước, hoặc đào tạo người dân địa phương sử dụng chúng, có thể thúc đẩy sự hấp thu của công nghệ này ở các nước đang phát triển. Giới hạn số về hoạt động dịch vụ có thể cần thiết với môi trường mà ở đó hệ sinh thái đang bị ảnh hưởng, nhưng không được khuyến khích như là một loại rào cản tiếp cận thị trường. Cuối cùng, độc quyền nhà nước có thể đóng một vai trò quan trọng trong cung cấp dịch vụ môi trường mang lại lợi ích công cộng. Ví dụ, thành lập công ty độc quyền thu gom chất thải có thể cho phép chính quyền địa phương tập hợpcác dòng chất thải, giảm chất thải và tăng tái chế.


Những người ủng hộ các hiệp ước thương mại dịch vụ nhấn mạnh tính linh hoạt của các quy tắc và khả năng của các chính phủ để thực hiện từng bước và miễn một số các biện pháp không phù hợp , do đó giữ được các biện pháp chính sách hợp pháp. Họ cũng chỉ ra rằng trường hợp ngoại lệ chung của các điều ước quốc tế cho phép các biện pháp bảo vệ môi trường trái nhau nếu các chính phủ có thể chứng minh rằng chúng là cần thiết để bảo vệ "của con người, động vật hoặc thực vật sống và sức khỏe."


Một số cuộc đàm phán thương mại sau

NAFTA khu vực và song phương, đặc biệt

là những kết luận với Mỹ và Liên minh

châu Âu, đã mở rộng phạm vi của các

điều ước dịch vụ bằng cách đưa vấn đề

dịch vụ vào đàm phán.


GATS yêu cầu các vòng đàm phán tiếp theo phải mở rộng hiệp ước. Các chương trình nghị sự GATS "tích hợp" bao gồm các quy tắc về trợ cấp, bảo vệ, và mua dịch vụ từ chính phủ. Các cuộc đàm phán quan trọng cũng đang phải bổ sung thêm ý nghĩa và phạm vi của các nghĩa vụ GATS về quy định trong nước không phân biệt đối xử. GATS Điều VI.4 cam kết thành viên đàm phán đòi hỏi phải có quy định trong nước là "không nặng nề hơn mức cần thiết về" để đạt được mục tiêu của họ. Quy tắc tương lai cùng có thể ảnh hưởng đến các biện pháp môi trường quan trọng như cấp phép (ví dụ, xử lý chất thải cho mỗi MITS) và tiêu chuẩn (trong tất cả từ chất lượng nước và lâm nghiệp đến tiêu chuẩn an toàn đường ống dẫn).


Đàm phán Doha cũng bao gồm những đối thoại với nội dung về tự do hóa thương mại về hàng hóa và dịch vụ môi trường (các loại hàng hóa môi trường sẽ được thảo luận ở mục 5.11). Nếu kết quả của đối thoại này giúp lan rộng các phương pháp bảo vệ môi trường cũng như công nghệ khắc phục hủy hoại môi trường với chi phí thấp hơn thì lợi ích sẽ rất đáng kể. Thách thức với cả lĩnh vực này cũng như với các cuộc đàm phán về dịch vụ là đi đến thỏa thuận và cam kết để gia tăng lợi ích của tự do hóa dịch vụ, trong khi đó vẫn có thể duy trì được tính linh hoạt của chính phủ trong điều hành hướng đến lợi ích công.


5.11 Hàng hóa môi trườngNhư đã đề cập trong phần trước, chương trình công tác đàm phán Doha của WTO bao gồm một cam kết để giảm hoặc loại bỏ rào cản thuế quan và phi thuế quan về thương mại hàng hóa và dịch vụ môi trường. Điều này bề ngoài có vẻ có tích cực dưới góc độ môi trường; các công nghệ và hàng hóa môi trường càng dễ được mua bán thì môi trường trên toàn thế giới sẽ càng tốt hơn.

Tuy nhiên, như các nhà đàm phán đã nhận thấy, việc xác định những gì tạo nên một môi trường tốt có thể gặpthử thách. Các loại hàng hóa và công nghệ môi trường:


• Hàng được sử dụng trong xử lý môi trường hoặc làm sạch (ví dụ, thiết bị khắc phục sự cố tràn dầu), phòng chống thiệt hại về môi trường trong quá trình công nghiệp (ví dụ, kiểm soát ô nhiễm không khí, quản lý rác thải, tiết kiệm năng lượng), hoặc các thiết bị để quản lý hay phân tích môi trường.

• Công nghệ và sản phẩm khi được sử dụng sẽ thể hiện tính thân thiện với môi trường hơn so với bình thường. Điều này bao gồm hàng tiêu dùng như xe điện, và sản phẩm sản xuất như tua-bin gió và công nghệ đốt than sạch.

• Hàng hóa đã được sản xuất theo cách thân thiện môi trường (ví dụ, sản phẩm hữu cơ, giấy tái chế).


Trong nhóm hàng đầu tiên ở trên: ví dụ, bộ điều chỉnh nhiệt là một loại hàng thiết yếu cho tiết kiệm và quản lý năng lượng/nhiệt, và do đó có thể xem là loại hàng hóa môi trường; nhưng nó có thể được sử dụng cho mục đích khác chẳng có liên quan gì đến quản lý môi trường . Có rất nhiều loại hàng hóa “có công dụng kép" như vậy, có nghĩa là tự do hóa hàng hóa môi trường cũng sẽ như tự do hóa hàng hóa khác ( những loại hàng hóa mà đối với một số quốc gia có thể không mang lại lợi ích trong thương mại tự do).


Trong nhóm thứ hai: dễ dàng để thấy rằng một chiếc xe điện khác so với một chiếc xe thông thường, và có thể xứng đáng được đối xử đặc biệt. Nhưng, nếu nguyên tắc là khuyến khích loại hàng vận hành tốt hơn thì kết luận là gì ? LIệu một chiếc xe tiết kiệm nhiên liệu là hàng hóa môi trường không? Nó vận hành tốt hơn tốt hơn so với một chiếc xe ngốn xăng. Phân biệt như vậy sẽ khiến WTO rơi vào tình huống phải thiết lập và liên tục cập nhật các tiêu chuẩn môi trường, để thiết kế nên chương trình nhãn sinh thái (ecolabel scheme) – đây là nhiệm vụ mà tổ chức này ít chuyên môn, chỉ đạo và mối quan tâm. Giải pháp thực tế có thể là chương trình thuế quan với những ưu đãi phù hợp.


Trong nhóm thứ ba: đặc biệt là trong lĩnh vực các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ – có khả năng lớn mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu ở các nước đang phát triển – tiềm năng này vốn không có trong các nhóm khác, mà chủ yếu từ công nghệ của các quốc gia phát triển. Nhưng loại này sẽ liên quan đến phân biệt đối xử trong quá trình và phương thức sản xuất (PPMS, xem phần 5.1). Một số đối tượng hưởng lợi chính của tự do hóa thương mại với loại hàng hóa môi trường này cũng là những người phản đối mạnh mẽ nhấttriển vọng của phân biệt đối xử trên cơ sở PPMS, vì sợ rằng nó sẽ được sử dụng để ngăn chặn xuất khẩu của họ. Nhiều quốc gia chưa giải quyết vấn đề này


5.12 Mua sắm Chính phủ

Mua sắm chính phủ là việc chính phủ mua hàng hóa và dịch vụ, tất cả từ vật tư văn phòng đến máy bay chiến đấu, cho đến dịch vụ tư vấn. Chi tiêu chính phủ thường chiếm một tỷ trọng lớn trong GDP, từ 10 đến 25 % ở các nước OECD và những gì chính phủ quyết định mua hay không mua có thể ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế và môi trường. Thực tế này đã khiến nhiều chính phủ bắt đầu suy nghĩ về việc mua sắm của họ liên quan tích cực thế nào đến môi trường, biến nó thành một lực lượng bảo vệ môi trường, hoặc ít nhất là giảm thiệt hại về môi trường.


Hầu hết các chương trình này cho đến nay đều có liên quan hoặc là ưu đãi về giá đối với sản phẩm đáp ứng được các tiêu chuẩn nhất định (ví dụ, giấy tái chế có thể đắt hơn 10% nhưng vẫn được mua), hoặc một đặc điểm kỹ thuật nào đó của sản phẩm có đóng góp đến môi trường (ví dụ tất cả ô tô của chính phủ phải đáp ứng hiệu quả nhiên liệu nhất định). Bởi vì vấn đề này khá đơn giản trong quản lý nhưng nó lại mang đến sự thay đổi thực sự, và bởi vì nó phản ảnh hình ảnh của chính phủ trong mắt công chúng, những chương trình thế này không nghi ngờ gì sẽ ngày càng phổ biến.


Quá trình làm xanh trong mua sắm chính phủ có thể có những tác động thương mại. Các yêu cầu mua có thể dựa trên tiêu chuẩn về quy trình và phương pháp sản xuất, ví dụ, chính phủ có thể ưu đãi đối với hàng hóa mà khi sản xuất thải ít khí carbon vào khí quyển. Hoặc đơn giản là họ có thể yêu cầu một nhãn sinh thái trong nước cấp hoặc chứng nhận quản lý môi trường, giúp nhân viên mua sắm tránh khỏi những rắc rối khi xác minh và kiểm toán. Nhưng, như với nhãn hiệu, tiêu chuẩn PPM thiết lập ở một quốc gia có thể không liên quan đến tiêu chuẩn PPM ở nước khác. Và các thông số kỹ thuật có thể được cố ý hay vô tình sẽ thiết lập theo hướng có lợi cho sản xuất trong nước. Ghi nhãn và chứng nhận sẽ đối mặt với các tiêu chuẩn tự nguyện, và như đã được đề cập ở trên rằng có một số tranh luận về việc liệu những tiêu chuẩn này có nằm trong các quy tắc thương mại hiện có hay không.


Khi chưa có câu trả lời rõ ràng, các chính phủ có thể tự do dựa vào, và tăng cườngcác nhãn tự nguyện PPM thông qua việc mua sắm. Nhưng ví dụ nếu một chính phủ yêu cầu, rằng tất cả các loại giấy chính phủ mua phải được xác nhận bằng nhãn sinh thái trong nước, chúng ta sẽ trở nên mơ hồ giữa tiêu chuẩn tự nguyện và quy chuẩn kỹ thuật bắt buộc.


Mua sắm chính phủ thường có đối xử đặc biệt theo luật thương mại. Hầu hết các thỏa thuận song phương và khu vực đưa vấn đề này ra khỏi phạm vi của chúng, hoặc nói rất ít về nó. Trong WTO, nó được đề cập bởi Hiệp định về Mua sắm Chính phủ (GPA), nhưng nó khác biệt so với hầu hết các HIệp định khác của WTO ở chỗ nó là hiệp định nhiều biên (Plurilateral chứ không phải Multilateral). Điều này có nghĩa rằng các nước không phải ký tên vào Hiệp định như là một điều kiện tiên quyết để gia nhập WTO và, trên thực tế, chỉ có một số ít nướcđã thực sự làm như vậy. Chủ yếu hiện nay là các nước EU và khoảng 10 quốc gia khác, chủ yếu là từ các nước OECD. Trọng tâm của Hiệp định là yêu cầu chính phủ đấu thầu hồ sơ dự thầu cho việc mua bán của họ minh bạch và công bằng.


Không giống như GATT, Hiệp định mua sắm chính phủ (GPA) không cấm phân biệt đối xử giữa các sản phẩm giống nhau mà tập trung vào việc phân biệt đối xử giữa các nhà cung cấp trong và ngoài nước. Mặc dù nó quy định rằng bất kỳ yêu cầu nào cũng không được là"chuẩn bị, thông qua hoặc áp dụng với mục đích, hoặc có tác dụng, tạo ra những trở ngại không cần thiết đối với thương mại quốc tế", một yêu cầu mà vẫn chưa được giải thích. Nó cũng sẽ bắt buộc thông số kỹ thuật nên được "dựa trên tiêu chuẩn quốc tế nếu có; hoặc nếu không, dựa trên các quy định kỹ thuật quốc gia, các tiêu chuẩn quốc gia đã được công nhận, hoặc quy chuẩn ". Quy chuẩn kỹ thuật là bất kỳ tiêu chuẩn của một cơ quan được công nhận. ISO 14001 có lẽ phù hợp với dự luật này và vẫn còn tranh cãi, và hầu hết các chương trình dán nhãn sinh học cấp quốc gia cũng vậy.


Mua sắm chính phủ là một trong bốn "vấn đề Singapore" (kể cả đầu tư, chính sách cạnh tranh và tạo thuận lợi thương mại) mà một số người hy vọng sẽ được đàm phán như là một phần của đàm phán Doha. Điều này có lẽ mang ý nghĩa là một sự tiến hóa từ cam kết nhiều bên sang cam kết đa phương. Tuy nhiên, nhiều nước đang phát triển đã không sẵn sàng đàm phán, và các bên quay ra đàm phán sâu hơn về tính minh bạch trong mua sắm chính phủ trong một nhóm làm việc đã được tổ chức từ năm 1996.

CHƯƠNG 5:Legal and policy

linkages

Hiện nay, vấn đề môi trường trong mua sắm chính phủ

rất được quan tâm. Quá trình làm xanh của mua sắm

chính phủ chỉ mới gần đây, nhưng nó là một hiện tượng

rất quan trọng. Các cuộc đàm phán trong nhóm công tác

của WTO còn cả một chặng đường dài từ các cam kết

đàm phán có ý nghĩa. Và Hiệp định hiện tại vẫn chưa

được giải thích bởi một Hội đồng hay Cơ quan giải quyết

tranh chấp một cách rõ ràng nó có thể phân biệt đối xử

dựa trên PPM như thế nào.


Hiện nay, vấn đề môi trường trong mua sắm chính

phủ rất được quan tâm. Quá trình làm xanh của

mua sắm chính phủ chỉ mới gần đây, nhưng nó

là một hiện tượng rất quan trọng. Các cuộc đàm

phán trong nhóm công tác của WTO còn cả một

chặng đường dài từ các cam kết đàm phán có ý

nghĩa. Và Hiệp định hiện tại vẫn chưa được giải

thích bởi một Hội đồng hay Cơ quan giải quyết

tranh chấp một cách rõ ràng nó có thể phân biệt

đối xử dựa trên PPM như thế nào.