HỌC PHẦN :

NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN

CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN

CHƯƠNG I :CHỦ NGHĨA DUY VẬT

BIỆN CHỨNG

- CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG- QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

Sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật và

chủ nghĩa duy tâm trong việc giải quyết

vấn đề cơ bản của triết học

Chủ nghĩa duy vật biện chứng – hình

thức phát triển cao nhất của chủ nghĩa

duy vật

- MẶT THỨ NHẤT:

Giữa vật chất và ý thức cái nào có trước ? Cái nào quyết định cái nào ?• C1: VC1,YT2 ->VC Q.ĐỊNH

• C2: YT2,VC1 ->YT Q.ĐỊNH

- MẶT THỨ HAI:

Con người có thể nhận thức được thế giới hay không ?• CÓ: KHẢ TRI

• KHÔNG: BẤT KHẢ TRI

Vấn đề cơ bản của triết học và sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm trong việc giải

quyết vấn đề cơ bản của triết học

Vấn đề cơ bản của triết học có hai mặt:

• Chủ nghĩa duy vật: vật chất có trước, ý thức có sau; vật chất quyết định ý thức

• Chủ nghĩa duy tâm: ý thức có trước, vật chất có sau, ý thức quyết định vật chất.

Sự phát triển của CNDV gắn với sự phát triển của khoa học cụ thể, đặc biệt khoa học tự nhiên.

Các hình thức lịch sử của CNDV:• Chủ nghĩa duy vật chất phác thời cổ đại• Chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ 17-18• Chủ nghĩa duy vật biện chứng do Mác và Ănghen

sáng lập.

QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ

MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

Vật chất

Ý thức

Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

VẬT CHẤT*Phạm trù vật chất- Khái quát quan niệm của chủ nghĩa duy vật trước Mác về

vật chất: Thực thể của thế giới là vật chất, cái tồn tại một cách vĩnh cửu, tạo nên mọi sự vật và hiện tượng cùng với những thuộc tính của chúng. • Thời cổ đại: đồng nhất vật chất nói chung với những dạng

cụ thể của nó như: đất, nước....,nguyên tử.• Thời kỳ phục hưng đặc biệt là thời kỳ cận đại thế kỷ XVII –

XVIII: vẫn coi nguyên tử là phần tử nhỏ nhất, không thể phân chia được, tách rời nguyên tử với vận động, không gian và thời gian, v.v..

Ưu điểm:• Tinh thần đấu tranh không khoan

nhượng trước CNDT, TG… • Góp phần thúc đẩy khoa học phát

triển.Hạn chế: • Đồng nhất vật chất với vật thể

=> Nguyên nhân dẫn đến sự bế tắc của những quan điểm trước Mác về vật chất :

- Chủ nghĩa duy tâm lợi dụng:

• "vật chất" của chủ nghĩa duy vật đã biến mất

• Nền tảng của chủ nghĩa duy vật đã sụp đổ

• -> Khủng hoảng thế giới quan

- Những phát minh1895 Rơnghen: tia X1896, Béccơren: hiện tượng phóng xạ1897 Tômxơn: điện tử1901, Kaufman đã chứng minh được khối lượng của điện tử không phải là khối lượng tĩnh

Quan điểm của triết học Mác – Lênin về vật chất

• Kế thừa những thành tựu của chủ nghĩa duy vật trước đó

• Trên cơ sở thành tựu mới nhất về khoa học• Nhằm bác bỏ sự xuyên tạc của chủ nghĩa duy

tâm, tôn giáo• Bảo vệ chủ nghĩa duy vật

Định nghĩa VẬT CHẤT của Lê-nin :

“Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực

tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của

chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn tại không

lệ thuộc vào cảm giác.”

Nội dung định nghĩa

• Vật chất là thực tại khách quan• Vật chất đem lại cho con người thông

qua cảm giác (cảm nhận được sự tồn tại của vật chất thông qua các dạng cụ thể của nó)• Vật chất tồn tại độc lập và có trước ý

thức

Ý nghĩa định nghĩa

• Giải quyết vấn đề cơ bản của triết học trên lập trường duy vật biện chứng

• Bác bỏ quan điểm duy tâm và khắc phục được những hạn chế của CNDV trước Mác về vật chất

• Góp phần khắc phục cuộc khủng hoảng về thế giới quan trong khoa học, thúc đẩy khoa học phát triển

• Phân biệt giữa vật chất và vật thể

*Phương thức, hình thức tồn tại của vật chất :

• Vận động với tư cách là phương thức tồn tại của vật chất• Không gian và thời gian với tư cách

là hình thức tồn tại của vật chất

Vận động là một phương thức tồn tại của vật chất

• Thông qua vận động mà vật chất biểu hiện sự tồn tại của mình

Sản phẩm

Tồn tai khách quan

Từ sản xuất đến tiêu dùng

Tồn tại Khách quan

sự vật A

Hàng hoá

sự vật A

Tồn tại khách quan

sự vật A

Tư liệu tiêu dùng

Vận động là một thuộc tính cố hữu của vật chất

• Nguyên nhân của vận động là nguyên nhân bên trong - tự thân vận động

Vận động cơ

Vận động xã hội

Vận động sinh

Vận động hoá

Vận động vật lí

Không gian và thời gian với tư cách là hình thức tồn tại của vật chất

KHÔNG GIANchiều caochiều rộngchiều dài

THỜI GIANChiều từ quá

khứ đến tương lai

*Tính thống nhất vật chất của thế giới :• Bản chất của thế giới là vật chất, thế giới thông nhất ở

tính vật chất của nó.- Biểu hiện :+ Chỉ có một thế giới duy nhất là thế giới vật chất; thế giới vật chất là cái có trước, tồn tại khách quan và độc lập với ý thức của con người.+ Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn, không tự sinh ra và không bị mất đi.+ Mọi tồn tại của thế giới vật chất đều có mối liên hệ khách quan, thống nhất với nhau.

Nguồn gốc

Ý THỨC :

Xã hội Tự nhiên

Bộ óc người

Thế giới

khách quan

Ngôn ngữ

Lao động

Mối quan hệ giữa con người với thế giới khách quan tạo ra quá trình phản ánh năng động, sáng tạo

Hình thức phản ánh

Phản ánh vật lý, hóa học

Phản ánh sinh học

Phản ánh tâm lý

Phản ánh năng động, sáng tạo

Nguồn gốc xã hội- Vai trò của lao động:• Lao động là điều kiện

đầu tiên và chủ yếu để con người tồn tại

• Thông qua hoạt động lao động nhằm cải tạo thế giới khách quan mà con người mới có thể phản ánh được thế giới khách quan, mới có ý thức về thế giới đó

- Vai trò của ngôn ngữ:• Ngôn ngữ do nhu cầu của

lao động và nhờ lao động mà hình thành

• Ngôn ngữ vừa là phương tiện giao tiếp trong xã hội, đồng thời là công cụ của tư duy nhằm khái quát hóa, trừu tượng hóa hiện thực

Bản chất và kết cấu của ý thức Bản chất của ý thức:- Sự phản ánh thế giới khách quan một cách năng động sáng

tạo:• Có mục đích• Có sự chọn lọc• Khả năng khái quát hóa, trừu tượng hóa• Mô hình hóa và hiện thực mô hình- Hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan- Một hiện tượng xã hội và mang bản chất xã hội:• Ảnh hưởng của điều kiện sống, môi trường xã hội.• Xã hội thay đổi -> ý thức thay đổi

Kết cấu của

ý thức

Tri thức

Ý chí

Tình cảm

Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

- Vai trò của vật chất với ý thức : Vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất là nguồn gốc của ý thức, quyết định ý thức

• Sự xuất hiện và tồn tại của ý thức

• Nội dung của ý thức• Sự biến đổi của ý thức

- Vai trò của ý thức:• Tác động thúc đẩy sự

vận động biến đổi của vật chất, khi phản đúng quy luật

• Tác động kìm hãm, khi ý thức phản ánh sai quy luật khách quan

Ý nghĩa phương pháp luận- Xuất phát từ thực tế khách quan và tôn trọng khách quan• Tôn trọng quy luật, nhận thức và

hành động theo quy luật; tôn trọng vai trò quyết định của đời sống vật chất đối với đời sống tinh thần của con người, của xã hội.

• Chủ động trong nhận thức và hành động, xuất phát từ thực tế khách quan để xác định mục đích, đề ra đường lối, chú trương, chính sách, kế hoạch, biện pháp…

- Phát huy tính năng động chủ quan

• Phát huy vai trò của nhân tố con người

• Tôn trọng tri thức khoa học, tích cực học tập, nghiên cứu, rèn luyện tính tự giác

Cảm ơn các bạn đã theo dõi

Mong được sự đóng góp ý kiến của các bạn để nhóm có bài thuyết trình hoàn thiện hơn