tijd van de wereldoorlogen
TRANSCRIPT
![Page 1: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/1.jpg)
TIJDVAKKEN CONCREETIn dit programma worden de kenmerken
van de tijdvakken met voorbeelden concreet gemaakt.
Deze voorbeelden zijn bedacht door:
[zet hier je naam / namen]
Naar een ontwerp vanInstituut voor Geschiedenisdidactiek IVGD
Amsterdam 2005
![Page 2: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/2.jpg)
KLIK OP EEN TIJDVAKof op de knop rechts om te stoppen
![Page 3: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/3.jpg)
TIJDVAK 1Tijd van jagers en boeren
Andere namen voor deze tijd:
Prehistorie
Het pictogram:Op de achtergrond een grotschildering van een jagersvolk. Op de voorgrond een pot van aardewerk. Die is van een boerenvolk. Aardewerk is door boeren uitgevonden.
1 Jagers-verzamelaars
2 Ontstaan van landbouw
3 Ontstaan van steden
Dit tijdvak hoort bij de PREHISTORIE
![Page 4: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/4.jpg)
1 JAGERS-VERZAMELAARS
De levenswijze van jagers-verzamelaars.
![Page 5: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/5.jpg)
2 HET ONTSTAAN VAN LANDBOUW
Het ontstaan van landbouw en landbouw-samenlevingen.
![Page 6: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/6.jpg)
3 HET ONTSTAAN VAN STEDEN
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
![Page 7: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/7.jpg)
TIJDVAK 2Tijd van Grieken en Romeinen
Andere namen voor deze tijd:
Oudheid
Het pictogram:Op de achtergrond een Romeinse inscriptie in Latijnse letters. Op de voorgrond een Griekse tempel
4 De Griekse stadstaat
5 De klassieke stijl
6 Het Romeinse wereldrijk
7 Romeinen en Germanen
8 Jodendom en christendom
Dit tijdvak hoort bij de OUDHEID
![Page 8: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/8.jpg)
4 DE GRIEKSE STADSTAAT
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
![Page 9: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/9.jpg)
5 DE KLASSIEKE STIJL
De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
![Page 10: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/10.jpg)
6 HET ROMEINSE WERELDRIJK
De groei van het Romeinse imperium, waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
![Page 11: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/11.jpg)
7 ROMEINEN EN GERMANEN
De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
![Page 12: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/12.jpg)
8 JODENDOM EN CHRISTENDOM
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten.
![Page 13: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/13.jpg)
TIJDVAK 3Tijd van monniken en ridders
Andere namen voor deze tijd:
Vroege Middeleeuwen
Het pictogram:Op de achtergrond een zuil uit een romaanse kloostergang. Op de voorgrond een vroeg-middeleeuwse ridderhelm.
9 De kerstening van Europa
10 De islam
11 Hofstelsel en horigheid
12 Feodaliteit
Dit tijdvak hoort bij de MIDDELEEUWEN
![Page 14: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/14.jpg)
9 DE KERSTENING VAN EUROPA
De verspreiding van het christendom in geheel Europa.
![Page 15: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/15.jpg)
10 DE ISLAM
Het ontstaan en de verspreiding van de islam.
![Page 16: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/16.jpg)
11 HOFSTELSEL EN HORIGHEID
De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
![Page 17: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/17.jpg)
12 FEODALITEIT
Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
![Page 18: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/18.jpg)
TIJDVAK 4Tijd van steden en staten
Andere namen voor deze tijd:
Hoge en Late Middeleeuwen
13 Opkomst van handel en ambacht
14 Steden met stadsrecht
15 Strijd tussen kerk en staat
16 De kruistochten
17 Het begin van staten
Het pictogram:Op de achtergrond het interieur van een stedelijke kathedraal. Op de voorgrond een stadspoort, symbool van onafhankelijkheid van steden. Kerk en staat in de stad.
Dit tijdvak hoort bij de MIDDELEEUWEN
![Page 19: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/19.jpg)
13 OPKOMST HANDEL EN AMBACHT
De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving.
![Page 20: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/20.jpg)
14 STEDEN MET STADSRECHT
Opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden.
![Page 21: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/21.jpg)
15 STRIJD TUSSEN KERK EN STAAT
Het conflict in de christelijke wereld over de vraag de wereldlijke of de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.
![Page 22: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/22.jpg)
16 DE KRUISTOCHTEN
De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten.
![Page 23: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/23.jpg)
17 HET BEGIN VAN STATEN
Het begin van staatsvorming en centralisatie.
![Page 24: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/24.jpg)
TIJDVAK 5Tijd van ontdekkers en hervormers
Andere namen voor deze tijd:
Renaissancetijd16e eeuw
Het pictogram:Op de achtergrond een tekening van Leonardo da Vinci: de mens als volmaakt wezen. Op de voorgrond een schip van ontdekkers zoals Columbus
18 Ontdekkingsreizen
19 Mens- en wereldbeeld van de renaissance
20 Herleving van de Oudheid
21 De Reformatie
22 De Nederlandse Opstand
Dit tijdvak hoort bij de VROEGMODERNE TIJD
![Page 25: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/25.jpg)
18 ONTDEKKINGSREIZEN
Het begin van de Europese overzeese expansie.
![Page 26: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/26.jpg)
19 MENS- EN WERELDBEELD VAN DE RENAISSANCE
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
![Page 27: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/27.jpg)
20 HERLEVING VAN DE OUDHEID
Een hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
![Page 28: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/28.jpg)
21 DE REFORMATIE
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
![Page 29: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/29.jpg)
22 DE NEDERLANDSE OPSTAND
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
![Page 30: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/30.jpg)
TIJDVAK 6Tijd van regenten en vorsten
Andere namen voor deze tijd:
Gouden Eeuw (Nederland)17e eeuw
Het pictogram:Op de achtergrond de Herengracht in Amsterdam, symbool voor de woonplaats van stedelijke burgers: de regenten. Op de voorgrond een koningskroon, symbool voor koninklijke macht van absolute vorsten buiten Nederland.
23 Het absolutisme
24 De Gouden Eeuw
25 Handelskapitalisme
26 De wetenschappelijke revolutie
Dit tijdvak hoort bij de VROEGMODERNE TIJD
![Page 31: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/31.jpg)
23 ABSOLUTISME
Het streven van vorsten naar absolute macht.
![Page 32: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/32.jpg)
24 DE GOUDEN EEUW
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
![Page 33: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/33.jpg)
25 HANDELSKAPITALISME
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
![Page 34: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/34.jpg)
26 DE WETENSCHAPPELIJKE REVOLUTIE
De wetenschappelijke revolutie.
![Page 35: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/35.jpg)
TIJDVAK 7Tijd van pruiken en revoluties
Andere namen voor deze tijd:
Eeuw van de Verlichting18e eeuw
Het pictogram:Op de achtergrond een proef met een elektriseermachine door gepruikte heren, leden van een wetenschappelijk genootschap: symbool voor Verlichting. Op de voorgrond de guillotine, symbool voor de Franse Revolutie.
27 De Verlichting
28 Verlicht absolutisme
29 Plantages en slavernij
30 Democratische revoluties
Dit tijdvak hoort bij de VROEGMODERNE TIJD
![Page 36: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/36.jpg)
27 DE VERLICHTING
Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
![Page 37: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/37.jpg)
28 VERLICHT ABSOLUTISME
Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
![Page 38: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/38.jpg)
29 PLANTAGES EN SLAVERNIJ
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden transatlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme.
![Page 39: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/39.jpg)
30 DEMOCRATISCHE REVOLUTIES
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
![Page 40: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/40.jpg)
TIJDVAK 8Tijd van burgers en stoommachines
Andere namen voor deze tijd:
Eeuw van de industrialisatie19e eeuw
Het pictogram:Op de achtergrond een grand café in een grote stad, symbolisch voor het leven van de rijkere burgerij (bourgeoisie). Op de voorgrond een fabriek, symbool voor de industrialisatie.
31 Politieke stromingen
32 Democratisering
33 De industriële revolutie
34 De sociale kwestie
35 Emancipatiebewegingen
36 Modern imperialisme
Dit tijdvak hoort bij de MODERNE TIJD
![Page 41: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/41.jpg)
31 POLITIEKE STROMINGEN
De opkomst van de politiek-maatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.
![Page 42: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/42.jpg)
32 DEMOCRATISERING
Voortschrijdende democratisering met deelname van steeds meer mannen en uiteindelijk ook vrouwen aan het politiek proces.
![Page 43: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/43.jpg)
33 DE INDUSTRIËLE REVOLUTIE
De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.
![Page 44: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/44.jpg)
34 DE SOCIALE KWESTIE
Discussies over de ‘sociale kwestie’.
![Page 45: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/45.jpg)
35 EMANCIPATIEBEWEGINGEN / VERZUILING
De opkomst van emancipatiebewegingen.
![Page 46: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/46.jpg)
36 MODERN IMPERIALISME
De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
![Page 47: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/47.jpg)
TIJDVAK 9Tijd van de wereldoorlogen
Andere namen voor deze tijd:
Eerste helft van de 20e eeuw
37 Massaorganisatie
38 Totalitaire systemen
39 De economische wereldcrisis
40 Wereldoorlogen
41 De volkenmoord
42 De Duitse bezetting
43 Totale oorlog
44 Opkomst van nationalisme in koloniën
Het pictogram:Op de achtergrond een demonstratie van werklozen in de jaren dertig, symbool voor de economische crisis. Op de voorgrond een tank, symbool voor de wereldoorlogen.
Dit tijdvak hoort bij de MODERNE TIJD
![Page 48: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/48.jpg)
37 MASSA-ORGANISATIE
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
![Page 49: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/49.jpg)
38 TOTALITAIRE SYSTEMEN
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme / nationaal-socialisme.
![Page 50: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/50.jpg)
39 DE ECONOMISCHE WERELDCRISIS
De crisis van het wereldkapitalisme.
![Page 51: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/51.jpg)
40 WERELDOORLOGEN
Het voeren van twee wereldoorlogen.
![Page 52: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/52.jpg)
41 DE VOLKENMOORD
Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.
![Page 53: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/53.jpg)
42 DE DUITSE BEZETTING
De Duitse bezetting van Nederland.
![Page 54: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/54.jpg)
43 TOTALE OORLOG
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
![Page 55: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/55.jpg)
44 OPKOMST VAN NATIONALISME IN KOLONIËN
Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
![Page 56: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/56.jpg)
TIJDVAK 10Tijd van televisie en computer
Andere namen voor deze tijd:
Tweede helft van de 20e eeuw
45 Dekolonisatie
46 Koude Oorlog
47 Europese eenwording
48 De ‘jaren zestig’
49 Pluriforme samenlevingen
Het pictogram:Op de achtergrond een ‘kaart’ met elektronische schakelingen uit een computer. Op de voorgrond een televisietoestel met in beeld een intercontinentale raket, symbool voor de wapenwedloop van de Koude Oorlog.
Dit tijdvak hoort bij de MODERNE TIJD
![Page 57: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/57.jpg)
45 DEKOLONISATIE
De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
![Page 58: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/58.jpg)
46 KOUDE OORLOG
De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
![Page 59: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/59.jpg)
47 EUROPESE EENWORDING
De eenwording van Europa.
![Page 60: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/60.jpg)
48 DE ‘JAREN ZESTIG’
De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal- culturele veranderingsprocessen.
![Page 61: Tijd van de wereldoorlogen](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022000/5875e8e01a28ab0f718b5208/html5/thumbnails/61.jpg)
49 PLURIFORME SAMENLEVINGEN
De ontwikkeling van een pluriforme en multiculturele samenlevingen.