tÌm hiỂu mẬt ðỘ trỒng giỐng ngÔ lai kiỂu cÂy mỚi

B GIO DC V O TO TRNG I HC NNG NGHIP H NI

------------------

NGUYN NGC DNG

TM HIU MT TRNG GING NG LAI KIU CY MI

LUN VN THC S NNG NGHIP

Chuyn nghnh: DI TRUYN V CHN GING CY TRNG M s: 60.62.05

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS. V VN LIT

H NI - 2010

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip i

LI CAM OAN Ti xin cam oan s liu v kt qu nghin cu trong lun vn ny l

trung thc v cha c s dng bo v mt hc v no. Ti xin cam oan mi s gip cho vic thc hin lun vn c

cm n v cc thng tin trch dn c ch r ngun gc. H Ni, ngy 10 thng 8 nm 2010

Tc gi lun vn

Nguyn Ngc Dng

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip ii

LI CM N Ti xin by t lng bit n su sc ti TS. V Vn Lit, ngi tn tnh gip , hng dn ti trong sut thi gian thc hin ti, cng nh trong qu trnh hon chnh lun vn tt nghip. Ti xin chn thnh cm n cc thy c gio vin o to Sau i hc, khoa Nng Hc, c bit l cc thy c trong B mn Di truyn v Chn ging cy trng Trng i hc Nng nghip H Ni; cc bn b, ng nghip, gia nh v ngi thn nhit tnh gip ti trong thi gian thc

hin ti v hon chnh lun vn tt nghip. H Ni, ngy 10 thng 8 nm 2010

Tc gi lun vn

Nguyn Ngc Dng

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip iii

MC LC Trang

Li cam oan i

Li cm n ii

Mc lc iii

Danh mc cc t vit tt vi Danh mc cc bng vii Danh mc cc th ix

PHN 1. M U....................................................................................................... i

1.1. t vn .............................................................................................................. 1

1.2. Mc ch yu cu.................................................................................................. 2

1.2.1. Mc ch ......................................................................................................... 2

1.2.2. Yu cu............................................................................................................ 2

PHN 2. TNG QUAN TI LIU ......................................................................... 3 2.1. Gii thiu chung v cy ng............................................................................... 3

2.1.1. Ngun gc phn loi ..................................................................................... 3

2.1.2. c im sinh vt hc .................................................................................. 5

2.1.2.1 c im c quan sinh dng .............................................................. 5 2.1.2.2 c im c quan sinh sn .................................................................... 6

2.2. Nghin cu chn to ging ng ......................................................................... 8

2.2.1. Nghin cu chn to ging ng th phn t do....................................... 8 2.2.2. Nghin cu chn to ging ng u th lai.............................................. 10

2.2.3. ng dng cng ngh sinh hc trong chn to ging ng .................... 12 2.3. Nghin cu mt trng ng........................................................................... 17

2.3.1. Nghin cu mt trng ng trn th gii............................................. 17

2.3.2. Nghin cu mt trng ng Vit Nam ............................................. 20 2.4. Nghin cu cu trc kiu cy mi................................................................... 21

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip iv

2.4 Tnh hnh sn xut ng trn th gii v Vit Nam ........................................ 22 2.4.1. Tnh hnh sn xut ng trn th gii ........................................................ 22

2.4.2. Tnh hnh sn xut ng Vit Nam......................................................... 24

3. VT LIU, NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU................. 27 3.1. Vt liu nghin cu ............................................................................................ 27 3.2. Thi gian v a im nghin cu ................................................................... 27 3.3. Cng thc th nghim ........................................................................................ 27 3.4. Phng php nghin cu................................................................................... 27

3.4.1. B tr th nghim.......................................................................................... 27 3.4.2. Cc bin php k thut p dng................................................................ 28 3.4.3. Cc ch tiu theo di ................................................................................... 28

3.4.3.1. Theo di cc giai on sinh trng, pht trin ............................... 28 3.4.3.2. Theo di sinh trng pht trin ......................................................... 29 3.4.3.3. Theo di mt s tnh trng cht lng ............................................. 29 3.4.3.4. Theo di nng sut v v cc yu t cu thnh nng sut ............ 30 3.4.3.5. nh gi kh nng chng chu su bnh.......................................... 31 3.4.3.6. nh gi quang hp ca cc mt vi c hai ging ................... 32 3.4.3.7. Phn tch tnh n nh ca ging ....................................................... 33

3.5. Phng php x l s liu ................................................................................ 33 PHN 4. KT QU NGHIN CU ..................................................................... 34 4.1 Mt s c im hnh thi ca hai ging ng lai kiu cy mi................... 34

4.2. nh hng ca mt trng n sinh trng v pht trin 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 .................................................................... 35

4.2.1. nh hng ca mt trng n thi gian sinh trng ...................... 35

4.2.2. nh hng ca mt trng n tng trng chiu cao ..................... 38

4.2.3. nh hng ca mt trng n tng trng s l.............................. 42

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip v

4.2.4. nh hng ca mt trng n chiu cao cui cng, chiu cao ng bp v hnh thi bp ............................................................................................... 46

4.3. nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 .................................................................... 50

4.4. nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca 2 ging ng

lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 .............................................................. 53

4.5. nh hng ca mt trng n nng sut v yu t to thnh nng sut ca 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 ................................ 56

4.5.1. nh hng ca mt trng n cc yu t to thnh nng sut ...... 56 4.5.2. nh hng ca mt trng n nng sut ........................................... 59

4.6. Tng quan gia mt trng v cc yu t to thnh nng sut ............ 61 4.7. nh gi tnh n nh ca cc ging th nghim .......................................... 63

4.7.1. Tnh n nh v thi gian sinh trng ..................................................... 63 4.7.2. Tnh n nh v tnh trng chiu di bp ................................................ 64 4.7.3. Tnh n nh v tnh trng s ht trn hng............................................ 65 4.7.4. Tnh n nh v tnh trng khi lng 1000 ht .................................... 66 4.7.5. Tnh n nh v tnh trng nng sut ....................................................... 66

5. KT LUN V NGH.................................................................................. 68 5.1. Kt lun ................................................................................................................ 68 5.2. ngh ................................................................................................................. 69 TI LIU THAM KHO ........................................................................................ 70 PHN PH LC ....................................................................................................... 75

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip vi

DANH MC CC CH VIT TT

CCCC CCB DTL

LAI NAR NS P

SL TGST

Chiu cao cy cui cng Chiu cao ng bp Din tch l Ch s din tch l Hiu sut quang hp thun Nng sut Lng quang hp qun th

Sn lng Thi gian sinh trng

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip vii

DANH MC BNG Bng 2.1. Tnh hnh sn xut ng ca mt s nc trn th gii nm 2005 .......24 Bng 2.2. Tnh hnh sn xut ng Vit Nam giai on 1975 - 2006 ...............25 Bng 4.1: Mt s c im hnh thi ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2.....................................................................................................................34 Bng 4.2: nh hng ca mt trng n thi gian sinh trng ca hai

ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ..................................................................36 Bng 4.3a: nh hng mt trng n tng trng chiu cao cy ca hai

ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009 .........................................39 Bng 4.3b: nh hng mt trng n tng trng chiu cao cy ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010 .........................................41 Bng 4.4a: nh hng ca mt trng n tng trng s l ca hai ging

Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009 ...................................................44 Bng 4.4b: nh hng ca mt trng n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010 ...................................................45 Bng 4.5a: nh hng ca mt trng n chiu cao cy cui cng, chiu cao ng bp v hnh thi bp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009.....................................................................................................47 Bng 4.5b: nh hng ca mt trng n mt s c im hnh thi ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010 ...................................49 Bng 4.6a: nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009 .........................................51 Bng 4.6b: nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010 .........................................52 Bng 4.7a: nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca hai

ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2009..........................................54

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip viii

Bng 4.7b: nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2010..........................................55 Bng 4.8a: nh hng ca mt trng n cc yu t to thnh nng sut ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009 .............................57 Bng 4.8b: nh hng ca mt trng n cc yu t to thnh nng sut ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010 .............................58 Bng 4.9: nh hng ca mt trng n nng sut ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2............................................................................................60 Bng 4.10: Tng quan gia mt trng v cc ch tiu sinh trng, pht trin, cc yu t to thnh nng sut v nng sut ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ...................................................................................................62 Bng 4.11: Phn tch tnh n nh v thi gian sinh trng ca ging Tin

Vit 1 v Tin Vit 2 ....................................................................................63 Bng 4.12: Phn tch tnh n nh ca tnh trng chiu di bp ca ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ....................................................................................64 Bng 4.13: Phn tch tnh n nh ca tnh trng s ht trn hng ca ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ............................................................................65 Bng 4.14: Phn tch tnh n nh ca tnh trng khi lng 1000 ht ca ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ..................................................................66 Bng 4.15: Phn tch tnh n nh ca tnh trng nng sut ca ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 ....................................................................................67

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip ix

DANH MC CC TH Trang

th 4.1a: nh hng ca mt n tng trng chiu cao ca hai ging

Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009.....................................................42 th 4.1b: nh hng ca mt n tng trng chiu cao ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010.....................................................44 th 4.2a: nh hng ca mt n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009.............................................................46 th 4.2b: nh hng ca mt n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010.............................................................47 th 4.3a: Nng sut thc thu v xun 2009................................................63 th 4.3b: Nng sut thc thu v xun 2010................................................63

Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip 1

PHN 1. M U 1.1. t vn

Mt trng ng hp l c cc nh khoa hc quan tm nghin cu. Ioannis S. Tokatlidis v cng s nm 2009 khi nh gi phn ng ca 7 ging ng lai trong iu kin canh tc nh nc tri vi cc mt 0,74; 2,51; 4,20 v 8,40 cy/m2 cho thy rng mt qun th ng ti u l mt m cc kiu gen khc nhau biu hin ti a v mi trng nh hng thp n biu hn ca kiu gen trong iu kin chn lc. Biu hin kiu hnh chiu di bp, s ht/hng tng khi tng mt trng v cho thy iu kin mi trng, tim nng nng sut ca mt kiu gen ph thuc vo yu t quyt

nh l mt trng [33]. Cn Shapiro Charles A. v Wortmann Charles S., 2006 a ra gi

thit rng: Hiu qu s dng m ng l vn kinh t v mi trng, bng cch trng ng vi mt cao c th nng cao hiu qu ny tt hn bng cch gim khong cch hng trng. Cc tc gi kim chng gi thuyt ny

ng Bc Nebraska v kt qu l khi gim khng cch hng t 0,76 m xung 0,51 m tng nng sut ng ln 4%, ng phn ng vi lng bn m v t l m khng b nh hng khi gim khong cch hng [33].

Vit Nam trong nhng nm gn y, nhiu ging ng mi, c bit l cc ging ng lai, c kho nghim, cng nhn ging quc gia v m rng sn xut, nhng nhng nghin cu v khong cch hng v mt trng

cha c nhiu nc ta. Mt khc, din tch t sn xut nng nghip ca nc ta ang gim i

nhanh chng do t nng nghip c chuyn sang t , t c s sn xut kinh doanh, t xy dng cc cng trnh cng cng v nui trng thu sn. Vn t ra cn tng nng sut ng trn din tch t nng nghip hn ch.


Mt xu hng mi chn to ging ng c kiu cy mi trng dy t nng sut cao trn n v din tch Trung Quc. Nhiu nghin cu ch ra rng, cc ging ng s c nng sut cao khi c trng vi mt ph hp v mi ging ng s c yu cu v mt trng khc nhau.

T nhng vn nu trn v trn c s hp tc nghin cu gia trng i hc Nng nghip H Ni v i hc Vn Nam Trung Quc chng ti thc hin ti: Tm hiu mt trng ging ng lai kiu cy mi 1.2. Mc ch yu cu 1.2.1. Mc ch

Tm hiu mt trng khc nhau i vi ging ng kiu cy mi nhm xc nh mt trng thch hp i vi cc ging ng kiu cy mi trong iu kin Vit Nam.

1.2.2. Yu cu + nh gi sinh trng pht trin ca ging ng Tin Vit 1, Tin Vit

2 trong iu kin sinh thi ng bng sng Hng + nh gi kh nng quang hp ca ging ng kiu cy mi cc mt

khc nhau + nh gi kh nng chng chu ca ging ng Tin Vit 1, Tin Vit 2

cc mt trng + nh gi nng sut v yu t to thnh nng sut ca ging ng Tin

Vit 1, Tin Vit 2 cc mt trng


PHN 2. TNG QUAN TI LIU 2.1. Gii thiu chung v cy ng 2.1.1. Ngun gc phn loi

- Vic trng ng c bt ngun Trung M, c bit l Mhic, t ng c truyn b ln pha bc ti Canada v xung pha nam ti Achentina. Ng c nht khong 7000 nm, c cc nh kho c hc tm thy Teotihuncan, mt thung lng gn Puebla Mhic, nhng c l cn c cc trung tm khi nguyn th cp Chu M (V nh Ho, Bi Th Hng,1995)[8]. Ngun gc ny nh hng ti mt s c im sinh trng, pht trin ca cy ng, nh hng n mt s yu cu ca cy ng i vi cc iu kin ngoi cnh v l nhng iu cn c ch n trong qu trnh tc ng cc yu t k thut tng nng sut ng (ng Hng Dt, 2004)[4].

Vo cui th k 15, sau s khm ph lc a Chu M ca Christopher Columbus, ng c nhp vo Chu u qua Ty Ban Nha. Sau ng c truyn b qua cc vng kh hu m p ca a Trung Hi v ln Bc u. Mangelsdorf v Reeves (1939) ch ra ng c trng mi vng nng nghip thch hp trn th gii v tt c cc thng trong nm ng u c thu hoch u trn th gii. Ng c trng t v 580 Bc Canada v Lin x c ti v 400 Nam bn cu. Ng cng c trng nhng vng thp hn mc nc bin ng bng Caspia v cao trn 4000 m dy An ca Pru.

Mc d ng c tnh a dng rt ln, tt c cc loi ng c bit n ngy nay u c ngi dn bn x to ra khi khm ph ra Chu M. Tt c cc loi hnh ng c phn loi l Zeamays. Hn na, bng chng thc vt hc, di truyn v t bo hc ch ra mt ngun gc chung i vi mi loi hnh ng hin c. Hu ht cc nh nghin cu tin rng ng hnh thnh t teosinte, Euchlaena mexicana Shrod, mt loi cy trng hng nm c l c h


hng gn nht vi ng. Tuy vy, cc nh nghin cu khc tin rng ng bt ngun t mt dng ng di m nay khng cn na. S gn gi ca teosinte vi ng xut pht t thc t l c 2 c 10 nhim sc th v ng dng vi nhau hoc ng dng khng hon ton.

Vic chuyn gen gia cy teosinte v ng xy ra trong qu kh v vn xy ra trong ngy nay mt vi ni ca Mhic v Guatemala ni teosinte mc gia nhng cy ng. Galinat (1977) ch ra rng nhng gi thuyt khc nhau v ngun gc ca ng v c bn 2 gi thuyt vn tn ti: trc ht, teosinte ngy nay l t tin ca cy ng hoc teosinte nguyn thu l t tin chung ca c cy ng v teosinte, th hai, dng ng bc b dit chng l t tin ca ng, vi teosinte l dng t bin ca ng bc ny.

Trong bt k trng hp no hu ht nhng ng ngy nay to ra t nhng vt liu pht trin min nam nc M, Mhic, Trung v Nam M. (V nh Ho, Bi Th Hng, 1995)[8]

- Phn loi thc vt

Ng thuc h ho tho Poacea tc Tripsacaea (Maydea). Tn khoa hc l Zeamays L. Tc Tripsacaea c 4 chi:

1. Chi Zea L. 2. Chi Euchlaena 3. Chi Tripsacum 4. Chi Coix

(inh Th Lc v cng s, 2001)[10] T tc (tribus) Maydeae, 2 chi (genus) Euchlaena Schrad v Tripsacum

L l gn vi chi ng Zea L. C s ca bng phn loi ng l h thng do Sturtevant xut nm

1899 da trn cc c im hnh thi ni nh trong ht.


Theo bng phn loi ny loi ng c phn thnh cc loi ph (cc nhm) sau y:

1-Ssp amilaceae - ng bt. 2- Ssp indentata ng rng nga. 3- Ssp indurate ng rn: ng t. 4- Ssp everta ng n.

5- Ssp saccharata - ng ng. 6- Ssp ceratina ng np. 7- Ssp tunicate ng vy, ng bc. (Nguyn Vn Hin, 2000) [7].

2.1.2. c im sinh vt hc 2.1.2.1 c im c quan sinh dng

- R ng

Ng c h r chm tiu biu cho b r cc cy h ho tho, bao gm 3 loi r chnh l: r mm, r t v r chn king.

R mm bao gm r mm s sinh v r mm th sinh. R mm s sinh (phi) l c quan xut hin u tin sau khi ng c gieo. Sau mt thi gian ngn xut hin, r mm s sinh c th ra nhiu lng ht v nhnh. Thng th r mm s sinh ngng pht trin, kh i v bin mt sau mt thi gian ngn vo khong giai on l th 3 V3.

R mm th sinh xut hin t tr gian l mm (mesosotyle) ca phi pha di mu ca bao l mm (coleoptyle) sau s xut hin ca r chnh.

R t: Cn gi l r ph c nh xut hin cc t thp ca thn, mc vng quanh cc t di mt t. Ng ra r t u tin lc 3 4 l v c s lng ln t 8 16 r mi t.


R chn king: R chn king mc quanh cc t trn mt t st gc. R chn king to, nhn, t phn nhnh, khng c r con v lng ht phn trn mt t.

- Thn, l ng Ng thuc h ho tho song c thn kh chc, c ng knh t 2

4cm tu theo ging, iu kin sinh thi v chm sc. Thn c chiu cao khong 1,5 4m. Thn chnh ca ng c ngun gc t chi mm (plumule) bao ph bi bao l mm (coleotyle) nm trong phi ca ht ng. Thn ng trng thnh bao gm nhiu lng nm gia cc t v kt thc bng bng c. S lng v chiu di lng l ch tiu quan trng trong vic phn loi cc ging ng. Thng cc ging ngn ngy c khong 14 15 lng, cc ging trung bnh ngy 18 20 lng v cc ging di ngy c khong 20 22 lng. Lng mang bp c mt rnh dc cho php s bm v pht trin bnh thng ca bp.

L ng: Sau khi bao l mm mc ln khi mt t, cc l bt u ln lt m ra. Mi mt l c cu to bi bn l (phin l) v b l m cht ly thn v li l (tha l). Cc ging khc nhau c s l khc nhau, chiu di chiu rng, dy, lng t, mu l gn l cng c s thay i.

- Bng c v bp Ng l loi cy c hoa khc tnh cng gc. Hai c quan sinh sn c

(bng c v ci (bp) tuy nm trn cng mt cy song nhng v tr khc nhau.

2.1.2.2 c im c quan sinh sn - Hoa c

Hoa c thng l bng c nm nh cy. Hoa c xp theo chm gm mt trc chnh v nhiu nhnh. Hoa c mc thnh bng nh cn gi l cht, bng con hoc gi. Cc gi mc i din nhau trn trc chnh hay trn


cc nhnh. Trong mi bng nh c hai chm hoa, mt chm cung di v mt chm cung ngn. i khi mt bng nh c mt hoc ba chm hoa. Mi chm hoa c hai hoa, c v tru di chung cho hai hoa (my trn v my di) vi gn v lng t. gia mi hoa c th thy du vt thoi ho ca ca nhy hoa ci, quanh c ba ch c mang ba nh c v hai my nh - my ngoi tng ng vi l i hoa. Khi hoa chn cc my phng ln, cc ch nh di ra, bao phn tch ra khi hoa v tung cc phn hnh trng c ng knh khong 0,1 mm. Mi bng nh c hai hoa, mi hoa c ba nh c, mi nh c c mt bao phn, mi bao phn c hai v trong mi (phng) cha khong 1000 2500 ht phn. Khi bt u n, cc hoa 1/3 pha nh trc chnh tung phn trc, sau tung phn theo th t t trn xung di v t ngoi vo trong. Mt bng c trong ma xun, ma h m thng tung phn trong 5 8 ngy, ma lnh kh c th ko di 10 12 ngy. Hoa tung phn r vo khong 8 10 gi sng v 14 16 gi chiu. Phn ng thch hp cho th tinh tt nht khi thi tit mt m, nhit khong 18 20oC, m khng kh khong 80% v ngay sau khi bt khi bao phn nu khng kh nng th tinh s gim. Theo Cao c im (1988) nu ly phn ri th tinh ngay t l hoa to thnh ht l 100%, sau 72 ting ch cn 75%.

- Hoa ci Hoa ci (bp ng) pht sinh t chi nch cc l, song ch mt n 3

chi khong gia thn mi to thnh bp. Hoa c cung gm nhiu t ngn, mi t trn cung c mt l bi bao bc, l bi thng khng c phin l. Trn trc nh hoa ci (ci, li ng), hoa mc tng i bng nh. Mi bng nh c 2 hoa nhng mt hoa thoi ho, ch cn mt hoa to thnh ht. Pha ngoi hoa c 2 my (di v trn), chng ng bc (pod corn) hai my ny pht trin bao kn ht ht. Tip n l my ngoi v my trong, ngay sau my ngoi quan st thy du vt ca nh c v hoa ci th hai thoi ho chnh gia bu


hoa, trn bu hoa c nm vi nhy vn di thnh ru. Trn ru c nhiu lng t v cht tit lm cho ht phn bm vo v d ny mm. Thi gian phun ru thng sau khi tung phn 1 5 ngy tu thuc vo ging v iu kin t nhin. Hin tng tung phn trc phun ru thng gp nhiu iu kin

Vit Nam v gi l tnh nh chn trc (protandry). Ngc li phun ru trc tung phn gi l tnh nhy chn trc (protgyhy). iu kin nc ta ru phun trong khong thi gian 5 12 ngy, Trn mt bp, hoa ci gn cung bp phun ru trc ri tin dn ln nh bp. Trn mt cy ng bp trn thng phun ru trc bp di 2 3 ngy.

- Ht ng

Ht ng thuc loi qu dnh gm nm phn chnh: v ht, lp aleuron, phi, ni nh v chn ht. V ht bao xung quanh ht l mt phn mng nhn. Lp aleuron nm di v ht v bao ly ni nh v phi. Ni nh l phn chnh ca ht cha cc t bo d tr cht dinh dng. Ni nh c 2 phn: ni nh bt v ni nh sng. T l ny ph thuc vo chng ng v cc ging ng khc nhau.

Phi chim gn 1/3 th tch ca ht v gm cc phn: ng phn ngn cch gia ni nh v phi; l mm; trc di l mm; r mm v chi mm.[2] 2.2. Nghin cu chn to ging ng 2.2.1. Nghin cu chn to ging ng th phn t do

Ging ng th phn t do (Open pollinated variety- OPV) l ging trong qu trnh sn xut ht con ngi khng cn can thip vo qu trnh th phn chng th phn t do - th phn m (Ng Hu Tnh, 2003)[14]. Ging ng th phn t do c chia lm:

- Ging a phng ( Local variety), l nhng ging ng c trng v tn ti trong mt thi gian lu i, trong vng sn xut qua tc ng chn


lc ca con ngi, c nhng c trng, c tnh khc bit vi cc ging khc v di truyn c cho cc th h sau. Ging a phng c c tnh thch nghi cao vi a phng, thng qua tnh chng chu su bnh, iu kin bt thun ca a phng , cht lng sn phm cao v nng sut thp (Ng Hu Tnh, 2003) [14] vi c im trn, ging a phng cng c s dng lm vt liu lai vi ngun nhp ni nhm to ra cc ging c nng sut cao vn gi c c tnh tt (Nguyn Vn Hin, 2000) [7]. V vy ging ng a phng l ngun nguyn liu quan trng cho cng tc to ging ng da trn c s u th lai.

- Ging tng hp (Sybthentic variety): L th h tin tin ca ging lai nhiu dng bng th phn t do. Ging tng hp c s dng u tin thuc v Hayes v Garber vo nm 1919. Sn xut ht ng ging ci tin bng cch ti hp nhiu dng t phi c u im hn so vi lai n, lai kp v ngi nng dn c th gi ging t 2-3 v, ging tng hp ngoi vic s dng trc tip trong sn xut cn c coi l ngun vt liu tt rt dng v to ging ng lai (Ng Hu Tnh, 2003) [14].

- Ging ng th phn t do ci tin (improvedvariety): bao gm cc ging tng hp v hn hp c mt s c im chnh nh hiu ng vi gen cng c khai thc trong chn to c nn di truyn rng nn thch ng rng, c tim nng nng sut kh hn cc ging a phng, c ng u chp nhn c, d sn xut, gi ging r, ging c s dng t 2 n 3 i (Mai Xun Triu, 1998) [15].

Ging hn hp (Composite variety): l th h tin trin ca t hp cc ngun vt liu u t c nn di truyn khc nhau (Ng Hu Tnh, 2003) [14]. Ngun vt liu ny bao gm cc ging th phn t do, ging tng hp, ging lai kp... Ging hn hp khc ging tng hp ch c nn di truyn rng v nh chn ging khng th kim sot cht ch kh nng kt hp ca cc vt


liu to ging (Mai Xun Triu, 1998) [15]. Nhm ging ny c gi l ging qu trc khi s dng ging lai mi c nng sut cao (Nguyn Th Hng, 1995) [9].

Trong cng tc chn to cc dng thun trung tm ci lng ging ng v la m quc t (CIMMYT) to ra c mt khi lng dng thun ln. y l ngun vt liu khi u cho cng tc to ging ng cung cp cho cc trung tm nghin cu cc quc gia. Vo nm 1985 CIMMYT a ra 74 dng thun nhit i (CML1 CML74) v 65 dng nhit i (CML75 CML139) (CIMMYT, 1985) [28]. Nm 1992 cc nh nghin cu ca CIMMYT tip tc cung cp thm tp on gm 99 dng (CML140 CML238) trong bao gm 33 dng QPM nhit i (CML140 CML172), 22 dng QPM nhit i (CML173 CML194), 22 dng cn nhit i thp (CML217 CML238). Vit Nam nghin cu v dng ng thun c thc hin rt nhiu. Vo nm 2008 tc gi L Qu Kha v cng s thc hin ti Kho st tp on dng ng thun c cht lng protein cao (QPM) mi chon to pha bc Vit Nam chn ra c 10 dng (D3, D6, D8, D21, D22, D24, D42, D58 v D59) c nng sut kh cao (23,37 45 t/ha), chng , t nhim bnh thn v bp [12]. 2.2.2. Nghin cu chn to ging ng u th lai

Hin tng u th lai

u th lai l hin tng tng sc sng mnh hn, sinh trng v pht

trin nhanh, nng sut, cht lng v kh nng chng chu cao hn so vi b m chng. Hin tng u th lai tng sc sng ca con lai c Koelreuter miu t u tin vo nm 1776, khi tin hnh lai cc cy trng thuc chi Nicotiana, Dianthus, Verbascum, Mirabilis v Dautura vi nhau. Nm 1876 Charles Darwin ngi u tin a ra l thuyt u tin v u th lai. Sau vo nm 1877, Charles Darwin sau khi lm th nghim so snh hai dng


ng t th v giao phi i ti kt lun: chiu cao cy dng ng giao phi cao hn 195% v chn sm hn 9% so vi dng ng t phi.

u th lai th hin t hp lai trn cc tnh trng c th chia thnh cc dng biu hin chnh sau:

u th lai v hnh thi: Biu hin qua sc mnh pht trin trong thi gian sinh trng nh tm vc cy.

u th lai v nng sut: c biu hin thng qua cc yu t cu thnh nng sut nh khi lng ht, s ht trn bp, t l ht trn bp. u th lai v nng sut cc ging lai n gia dng c th t 193% - 263% so vi nng sut trung bnh ca b m.

u th lai v tnh thch ng: Biu hin thng qua kh nng chng chu

vi iu kin mi trng bt thun nh: Su, bnh, kh nng chu hn u th lai v tnh chn sm: Th hin qua con lai chn sm hn b m

do s bin i ca qu trnh sinh l, sinh ho, trao i cht trong c th.[12] ng dng u th lai trong sn xut ng u th lai ng vai tr to ln trong sn xut ni chung v trong sn

xut nng nghip ni ring. Nm 1876, Charles Darwin l ngi u tin a ra l thuyt v u th lai, nhng n nm 1909 H. Shull mi bt u cng tc chn to cc ging ng lai. u th lai th hin qua con lai F1 v biu hin u th lai ny ph thuc vo cc dng b m v vy cn nhng gii php c th cho tng giai on. Nm 1917, khi Jones a ra phng php sn xut ht lai kp nhm h gi thnh sn phm, ngay nm th nghim u tin nm 1920 v nhanh chng c chp nhn. Mt khc trong cc loi ging cy trng ca con ngi, ng l cy cho u th lai cao nht. Cc ging lai n u tin c th nghim nm 1960, chinh phc loi ngi bi nng sut cao v ng u mc d gi thnh ht ging t. Theo CIMMYT, nm 2000 bnh qun ng lai chung trn th gii chim khong 65%.


Vit Nam c nhng nh hng pht trin ng lai tng i sm v bc u mang li thnh cng. Nm 1990, din tch trng ng lai ban u ch chim 5 ha, nhng n nm 2003 l 909,8 ha (Nin gim thng k 2003) [21]. Ngoi vic tng v din tch th ng lai cng pht trin mnh m v u th lai th hin hu ht cc tnh trng ca t hp lai, trong tnh trng nng sut th hin r rt, quan trng nht, ban u nng sut ch 0,1% nm 1990 tng ln 40% nm 1996 v 73% nm 2002 (Nin gim thng k 2002) [21], v th Vit Nam tr thnh nc c tc pht trin nhanh trong lch s ng lai th

gii.

Nm 2008 tc gi Khamtom Vanthannuovong v Nguyn Th Hng thc hin kho st 28 t hp lai c to ra t 8 dng ng thun i cao: AV10; AV20; VN2; II14; IL34; IL87; IL19; IL45) v kt lun 3 t hp lai c nng sut cao l: VN2 x IL45; II14 x IL45 v IL19 x IL45. Cc t hp lai ny c hnh thi cy p c kh nng chng chu tt c kh nng pht trin thnh ging ng lai trng ti vng ng bng Ving Chn, nc CHDCND Lo [16]. 2.2.3. ng dng cng ngh sinh hc trong chn to ging ng

K thut nui cy t bo n bi trong chn to ging ng To dng ng thun bng phng php nui cy bao phn. Mun chn to mt ging lai, cc nh chn ging phi to ra cc dng

t phi bt u t cc ngun nguyn liu khng ng nht v mt di truyn (heterozygote), sau 6 10 th h t phi mi thu c cc c th ng hp (homozygote) v thng c gi l dng thun. Sau l mt qu trnh nghin cu kh nng kt hp, th nghim con lai Nh vy, chng ta phi mt khong 6 8 nm mi to ra c mt ging lai mi.

khc phc mt phn nhc im trn, cc nh nghin cu to ra nhng dng n bi kp (double halploid), dng thun v mt di truyn


(homozygous lines) bng nui cy invitro gip cho cng vic to ra cc dng thun mt cch nhanh chng. Tt c cc cng on trn ch ko di khong 1 2 nm tit kim c mt na thi gian so vi phng php truyn thng. Phng php to dng thun invitro c th da trn k thut nui cy ba b phn sinh sn l bao phn, ht phn tch ri v non cha th tinh. Hin nay k thut nui cy bao phn l mt trong nhng hng nghin cu to dng thun invitro c nhiu trin vng nht.

K thut nui cy bao phn ln u tin thu c kt qu c c dc (Guha v Mahaeshwani, 1964, 1966), tip theo cy thuc l (Nitsch, 1969) v ng (Arnon, 1975). c bit k thut nui cy bao phn ng c hon thin bi Miao v cng s (1981); Ku v cng s (1981); Ku v cng s (1986) v c p dng trong to ging lai (Genovesi, 1990; Buter, 1994, 1996; Saisington, 1996; Marhic, 1998; Rosaura Rodriguez, 1998; L Huy Hm, 1998; on nh Long, 1997; Marilca Delalode & Marc P.Couman, 1998).

S hon thin k thut nui cy bao phn c tm quan trng rt ln. Ngoi vic to ra cc dng n bi kp mt cch nhanh chng (t 1 2 nm) thay cho phng php ni phi, k thut ny cn c s dng rng ri trong cc th nghim phn tch t bin, nh v cc im n gen. Nh vy, k thut ny rt thch hp cho cc th nghim v nghin cu di truyn t bo cng nh lp bn gen.

Nhn chung, s thnh cng ca k thut nui cy bao phn tch ri cng nh non cha th tinh ph thuc vo kh nng to ra cc c th n bi v n bi kp, cc th n bi v n bi kp li ph thuc vo kh nng sinh sn n tnh ca cc ngun nguyn liu nguyn cu. ng, s sinh sn

n tnh xut hin trong t nhin vi tn sut khong 1/1.000.000, trong s sinh sn n tnh c khong 1/80.000 (Chanse, 1969). Do tn sut xut hin


thp gy kh khn cho s nhn dng cc th dn bi trong t nhin. khc phc kh khn trn cc nh khoa hc s dng phng php nh du cc th lng bi thng thng hoc da trn nn mt s tnh trng phn bit vi th n bi (Chanse, 1974).

Hin nay, bng con ng sinh sn n tnh t nhin, nui cy bao phn, ht phn tch ri, non cha th tinh nng tn sut xut hin cc th n bi ln khong 3%. Nhng kt qu nghin cu phn ng to cu trc phi v ti sinh cy ti Vin nghin cu Ng (NMRI) cho thy t l phn ng to cu trc phi ca tp on nguyn liu trung bnh khong 4% (227 mu) v ti sinh cy khong 2%, t l ging lai c phn ng 51% nhiu hn ging th phn t do (33%). c bit to ra cc ngun nguyn liu c t l phn ng to cu trc phi cao hn 30% v t l ti sinh cy cao hn 14% (Bi Mnh Cng, 2002) [3].

Nui cy ht phn tch ri v non cha th tinh Nui cy ht phn tch ri Nui cy ht phn tch ri thc cht l nui cy cc tiu bo t giai

on mt nhn mun v hai nhn sm (ht phn cha hon chnh). Nhng nghin cu u tin v nui cy bo t tch ri c Nistch v cng s tin hnh nm 1977, song khng thnh cng. Mi n nm 1989 quy trnh nui cy bo t tch ri c hon thin, to c cc cu trc phi, nhng cy con u tin cng c ti sinh (Coumans v cng s, Pescitelli v cng s, 1989).

Nhn chung k thut nui cy bo t tch ri c nhng im ng nht vi k thut nui cy bao phn nh: iu kin sinh trng ca cy cung cp bo t, kiu gen, giai on nui cy, mi trng nui cy, cc bin php x l lnh trc v sau nui cy Song cng c mt s im khc bit nht nh:


K thut nui cy bo t tch ri l k thut nui cy bo t trn, do vy cng vic u tin l phi to c cc bo t trn.

Nui cy non cha th tinh

Trong nhng nm u thp k 80 ca th k XX, mt trong nhng hng nghin cu to dng thun bng phng php nui cy non cha th tinh c cp v cc nh khao hc nui cy thnh cng cy ng c ti sinh t non cha th tinh (Miao v cng s, 1982, Truong-Andre v Demarly, nm 1984).

S thnh cng ca k thut nui cy non cha th tinh ph thuc rt ln vo kh nng sinh sn n tnh ci (megaspore) ca thc liu nghin cu cng ging nh phn ng ca bao phn v ht phn cha tch ri khi nui cy, phn ng to callus ca non cha th tinh ph thuc vo genotypes. Do

vy, trong thc t ch c mt s genotypes cho non phn ng, tn sut phn ng ca cc genotypes c th t 3 12%. Nhng cy c ti sinh t callus trong nui cy thng l nhng cy n bi, cn t l ti sinh nhng cy lng bi ch khong 10/00. T l ny thp hn nhiu so vi kt qu thu c t k thut nui cy bao phn hay ht phn tch ri.

Phn ng to callus ca non ngoi ph thuc vo genotypes cn ph thuc vo sinh trng ca cy m, yu t sinh thi vng, mi trng v k thut nui cy.

Mt s ng dng khc ca k thut nui cy t bo n bi Ti to dng ng chuyn gen Mt trong nhng tin ch ca k thut nui cy bao phn, ht phn tch

ri hay non cha th tinh l rt ngn c thi gian to dng, mc ng hp cao. n nay, k thut ny c pht trin v hon thin (Saisingtong v ct, 1996).

Ti to dng ng QPM


Cc dng ng thng c cht lng protein thp, c bit l thiu 2 axt amin khng thay th l lyzin v tryptophan. Trong khi t l ca Leucine-isoleucine li cao. Mt trong nhng hng c tp trung nghin cu l ci tin cht lng protein ng

To vt liu mi

I.E. Auliger (2003) khi tng kt th nghim to dng thun bng phng php nui cy bao phn xc nh nguyn nhn lm gim hiu qu ca k thut trn l:

T l ti sinh cy thp. T l sng khi ra ngi thp.

T l cy hu dc thp. Mt trong nhng nguyn nhn gy ra cy ti sinh c t l hu dc thp

l do tc nhn t bin trong qu trnh nui cy. Cc dng t bin thng gp: s pht trin khng hon thin ca cc c quan sinh sn, bt dc c.

Kt qu th nghim ti Vin nghin cu Ng cho thy ch c 11 15% s cy n bi kp hu th. S c th cn li thng mang cc c im:

- Thiu b phn sinh sn (bp hoc c) - Bt dc c. - C quan sinh sn pht trin khng ng nht - lch pha. - t bin mu sc, kch thc ht, dng ht. c bit trong cc th nghim thu nhn c cc t bin v cu trc

ht. Ngoi vic thay i v mu sc nh t mu sang trng, v hnh dng ht nhn c nhng dng ht nhn (c cu trc ging nh ng ng)..

Mc d cc t bin thu c hu ht l khng c li, song thng qua phng php nui cy bao phn hy vng s to ra c cc dng vt liu khi u, c ch cho qu trnh chn lc [3].


2.3. Nghin cu mt trng ng 2.3.1. Nghin cu mt trng ng trn th gii

Thay i mt cy trng trong iu kin kh hn t c s cn

bng gia s lng cy che ph v m t hn ch, lun l mt k thut trng trt d c chp thun. Vi cc ging ng lai mt cy c khuyn co trong iu kin ti nc, mc phn bn nh hin nay t nht cng cao hn t 50-100% khi gieo trng so vi cc ging ng th phn t do (Rosmsn and Cook, 1996), (dn theo Arnon,1974) [25].

Mt cy vi iu kin ng khng c ti vng bn kh hn ca M c gii thiu trong phm vi t 1,5-3 cy/m2 (Colvile v cng s 1964). pha Nam bang Dakota ng trng trn t kh, khi iu kin m thun li nng sut t cao nht mt 4 cy/m2. Trong iu kin hn va phi mt 2

cy/m2 l ti u, di cc iu kin kh hn ny mt 1 cy/m2 s cho thu hoch ht rt t hoc khng cho thu hoch (Termunde v cng s 1963), (dn theo Arnon,1974) [25].

vng pha Nam tho nguyn bn kh hn ca Ukraina mt cy ti a l 2,2 - 2,5 cy/m2, vi khong cch hng 140 cm. Vng trng ng chnh l vng tho nguyn pha Bc, khu vc pha Nam v khu Trung tm ca Cao nguyn rng. Mt gieo trng ti u y l 3,5 - 4 cy/m2 vi khong cch hng 90-105 cm Momotenko, 1968 (dn theo Arnon,1974) [25]. c, khuyn co mt t 4-10 cy/m2 ty thuc trng thi chn sm Zscheischler

and Gross, 1966 (dn theo Arnon, 1974) [25]. Israel, di iu kin ti nc nng sut ng cao nht t c vi

mt 5-6 cy/m2, vi ging ng lai n thp cy th nng sut tt nht l 7 cy/m2 (Shloan, 1968). Angiri, 4-5 cy/m2 ni chung s cho nng sut tt nht Gueit and Laby, 1956 ( dn theo Arnon,1974) [25].


Mc tng nng sut ca ng khi c ti ph thuc c mt gieo, c lin quan vi chiu sng khc nhau cng nh vi cng quang hp khc nhau. Theo tc gi Beredznop, 1968, (dn theo Krugilin, 1988) [3], khi gieo vi khong cch 70x70 cm nng sut cao nht thu c khi gieo 3 - 4 cy/hc (61-80 ngn cy/ha) v mt bp bnh thng/cy. Cn khi gieo 2 cy/hc, nng sut b gim nhiu, vi 4 cy/hc nng sut tng khng ng k. Kt qu ny ging vi kt qu nghin cu trc y ca Lopukhop, (1967) and Guxalop, (1968). Krugilin, (1988) [3] cho rng trong iu kin c ti, Bc Kapcaz, cc ging chn sm cn gieo dy hn: 3 cy/hc vi mt 80.000cy/ha. Cn cc ging chn mun 40.000 - 50.000 cy/ha. Hungari, khi c ti nc ngi ta gieo 50.000 - 60.000 cy/ha cho thu c nng sut ht ti 130 - 140 t/ha (Nemet, 1963), dn theo Krugilin, (1988) [3]. Theo tc gi Crookston v cng s 1978, (dn theo Neal C.Stoskopf, 1981) [36], th khi tng mt cy khng c ngha l lm tng khi lng vt cht kh. Trong khi Duncan, (1971) (dn theo Neal C. Stoskopf. 1981) [36], cho rng: s tng nng sut v mt l thuyt ch t c khi ch s din tch l (LAI) xp x 4,0 v nng sut s khng tng khi ch s din tch l l 4,7.

Theo cc tc gi Rutgers., Francis and Grogan (1971) (dn theo Neal, C. Stoskopf, 1981) [36], mi quan h gia nng sut ht v ch s din tch l ng pht hin c s khc nhau rt r gia cc kiu gen. mt 34.600 v 65.200 cy/ha (Mason and Zuber., 1976) o ch s LAI tng ng l 2,47 v 4,00, mt cy cao ch s LAI rt khc nhau gia 15 ging t mc thp 3,45 n mc cao 4,61. S khc nhau rt ln ca LAI mt cy cao ca cc ging, ch ra vic qun l iu chnh din tch l thng qua mt cy.

Theo El - lakany and Russell (1971) (dn theo Robert v cng s 1985) [38], mi quan h gia cc c tnh ca ng vi nng sut khi kim tra cc cp lai n gieo trng nhng mt khc nhau cho thy: mt thp, chiu cao


cy, chiu cao ng bp quan h c ngha i vi nng sut; mt cy trung bnh, ng knh bp, t l ht/bp, chiu cao cy v chiu cao ng bp l quan h c ngha i vi nng sut; mt cy cao tt c cc c tnh l c quan h ngha i vi nng sut ngoi tr khi lng 1.000 ht, ngy tung phn, ngy phun ru.

Theo Richard D. Waldren (1968) [37], gia LAI v mt cy trng c quan h trc tip vi nhau. LAI tng theo ng thng khi mt cy tng t

34.000 n 69.000 cy/ha cho d din tch l/cy gim khi mt cy tng. Theo Derieux, (1988) [31] khi lm th nghim mt vi ging ng chn

sm Browing khong cch hng 80cm cho thy, mt cy c lin quan n nng sut ng cng nh t l .

mt 12 cy/m2 nng sut ng ht t 72,3 t/ha, t l 18%.

mt 15 cy/m2 nng sut tng ln 73,9 t/ha v t l l 25%. Khi thay i khong cch hng t 80 cm xung khong cch hng 45 cm, mt 12 cy/m2 nng sut t 80 t/ha, t l l 7%; mt 15 cy/m2 nng sut t 88 t/ha, t l 12%. Nh vy cng mt mt gieo trng th khong cch hng hp c nh hng tch cc n vic tng nng sut ht v cho t l cy b thp hn. Nu tng mt ln 20 cy/m2 th nng sut vn t 9,4 t/ha ng thi t l cng tng 19%, tip tc tng mt cy cao hn na nng sut ht hu nh khng tng thm ch cn gim v t l s tng cao hn.

Ti Achentina, cng b kt qu nghin cu nh hng ca khong cch hng v mc cung cp m n s hp th bc x mt tri, s hng ht, nng sut ht ng ch c lm t ti thiu, vi khong cch hng gieo l 0,35 v 0,7m cc mc m 0, 120, 140N (kg/ha), vi 2 ging ng Dekalb 636 v Dekalb 639. Mt cy lc thu hoch l c nh tt c cc cng thc x l trong thi gian 2 nm 1995 - 1996 v 1996 - 1997. Mc m thp lm gim s ht v nng sut, trong khi khong cch hng hp (0,35 m) tng s ht/n


v din tch v nng sut ht thc s l c ngha. Trung bnh khong cch hng hp tng 14,5% s ht v 20,5% nng sut. Tuy nhin s tng ny r rt hn khong cch hng hp trong iu kin m thp. Kt qu ch ra rng nng sut ng tng t 27 - 46% khi gieo khong cch hng hp trong trng hp ng b thiu m ngha l trong iu kin thiu m th vic thu hp khong cch gieo l cn thit cho nng sut cao hn so vi khong cch gieo truyn thng (Barbieri v cng s 2000) [26].

Ti Th Nh K nghin cu khong cch cy ti u (t 10,0; 12,5; 15,0; 17,5 v 20 cm) i vi cc ging ng lai thng phm; khong cch hng l nh nhau: 70 cm; bn phn 2 ln: Ln 1 lng phn bn l 90kg/ha N - P - K trc khi gieo v ln 2 bn thc lng 180kg/ha (Sener v cng s 2004) [39], theo nh hng tng tc gia ging ng lai v khong cch cy n chiu di bp v nng sut ht l c ngha. Nng sut ht cao nht ging ng Pioneer 3223 l 11.718 kg v ging Dracma l 11.180kg khong cch cy l 15cm.

Thi Lan mt khong cch gieo i vi ng ng v ng np l 50.000 - 60.000 cy/ha, khong cch 75 x 50 cm, 2 - 3 cy/hc, vi ging ng rau mt 118.000 cy/ha, khong cch 50 x 50 cm gieo 3 cy/hc (Chanika Lamsupasit and Supachai Kaewmeechai, 1997) [27]. 2.3.2. Nghin cu mt trng ng Vit Nam

Min nam Vit Nam trc ngy gii phng mt gieo ph hp cho ng thng t 30.000 n 80.000 cy/ha, khong cch gia cc hng t 0,6 - 1m, khong cch gia cc cy t 0,25 - 0,4 m (V nh Long, 1968) [35].

Theo cc tc gi Trn Hng Uy, Jean Pierre Marathee (1966) [40] i vi sn xut ng ng trn nn t t lm bu t ra rung mt 50.000 - 55.000 cy/ha vi khong cch 70 x 25 cm l thch hp nht cy ng nhn c nhiu nh sng.

Theo Ng Hu Tnh (1991 - 1995) [19] Th nghim c thc hin vi


ging ng th phn t do TSB2 t mt 4 vn cy - 8 vn cy/ha cho thy mt cho nng sut cao l t 5,7 - 7 vn cy/ha. ng vi khong cch 70 cm x 25 cm x 1 cy v 70 cm x 20 cm x 1 cy.

Theo hai tc gi Nguyn Cng Thnh - Dng Vn Chn (1994) [20] gi s cy/ha c nh (50.000cy/ha) nhng thay i khong cch gia hng, to khng gian thun li cho trng xen, nh hng n nng sut bp. Trng hng kp (10 cm - 150 cm) lm gim nng sut bp so vi i chng trng hng n (80 cm - 80 cm). Hai mc hng kp (30 cm - 130 cm) v (50 cm - 110 cm) khng lm gim nng sut so vi trng hng n.

Theo Phm Th Rnh - Nguyn Th Hng (1992 - 1995) [17] mt trng thch hp cho cc ging ng ngn ngy l t 57.000 - 61.000 cy/ha cc ging trung v di ngy l t 45.000 - 55.000 cy/ha. iu kin nng dn trng ng thun DK - 888 vi mt thch hp 53.000 cy/ha y iu kin thm canh cho hiu qu kinh t cao hn trng tha 37.000 cy/ha, nng sut cao hn t 9 -20%/ ha (t l li thu hi t 1 ng vn u t thm l 200 - 300 %). 2.4. Nghin cu cu trc kiu cy mi

J. J. Mock and R. B. Pearce, 1975 v 1990, xut to ging ng c kiu cy l tng l s dung ti a v ti u iu kin mi trng. Mi trng c s dng gm: a) m y ,b) nhit thun li ca ma v, c) Dinh dng y , d) mt cao, e) khong cch hng hp v f) thi v trng sm. Kiu cy ng l tng cn sinh trng tt khi trng trong iu

kin mi trng cn c c im l : a) l cng v gc l hp thng ng vi l trn bp ( cc l di bp gc l rng hn), c) hiu qu s dng sn phm quang hp tch ly vo ht, d) khong cch c v bp gn, e) t l ui chut nh, g) mm cm quang chu k, h) chu lnh giai on ny mm v cy con, i) ru ngn, k) tn l chm [34].


2.4 Tnh hnh sn xut ng trn th gii v Vit Nam 2.4.1. Tnh hnh sn xut ng trn th gii

Trn th gii cy ng l cy lng thc quan trng nht chim u th cao nht v nng sut v sn lng i vi cc loi cy lm lng thc, c din tch ln ng th 3 sau la m v la nc.

Trc y gn 1/3 dn s trn th gii c nui sng bi sn phm ng. Tnh chung trong giai on 1995 - 1997 con ngi s dng lng ng chim khong 17% (CIMMYT, 2001) [30]. Ng ngoi cha cc cht c bn nh tinh bt. protit, lipid cn c cha cc axit amin khng thay th nh lyzine, triptophan, methionin. Do vy, ngi dn cc vng Trung M, Nam v Chu Phi dng ng lm lng thc chnh.

Ngoi ra, ng cn l ngun thc n cho gia sc - gia cm chim 66% sn lng ng trn th gii giai on 1995 - 1997 (CIMMYT, 2001) [30]. Ngnh cng nghip ch bin cng dng ng lm nguyn liu.

Trn th gii din tch trng ng hin nay khong 138,4 triu ha, vi nng sut 4,93 tn/ha. Trong , din tch trng cc ging ng lai chim khong 65%. Nhng nc c din tch trng ng lai cao l: M 29,16 triu ha, Trung Quc 24,00 triu ha, Braxin 13,00 triu ha, Mxic 7,60 triu ha, n 6,55 triu ha, Achentina 2,00 triu ha, Thi Lan 1,15 triu ha (Productione Estimates and Crop Assement Divison, FAS, USDA, 2003). Mt s nc c nng sut ng cao nht l: o 9,7 tn/ha, Italy 9,6 tn/ha, Ty Ban Nha 9,3 tn/ha, Hy Lp 9,1 tn/ha, M 8,3 tn/ha(Ng Hu Tnh, 2003) [14]. n nm 2005 nng sut ng M 9,32 tn/ha, New Zealand 10,8 tn/ha, Italia 10,0 tn/ha, Chi L 11,23 tn/ha [31].

Nh c ng dng rng ri cng ngh ging ng lai v nhng thnh tu khoa hc khc v di truyn to ging v k thut nng hc m ngh trng ng trn th gii c nhng bc pht trin vt bc c v din tch v nng sut. Hin nay


trn th gii din tch trng ng l trn 140 triu ha, nng sut bnh qun t 4,3 tn/ha v sn lng ng ht hng nm l trn 600 triu tn (CIMMYT, 1999/2000) [29]. M l nc chim v tr hng u th gii v din tch v sn lng ng ht, ng thi cng l mt trong nhng nc c nng sut ng cao. Nm 2005 nng sut trung bnh ng ca M t 9,32 tn/ha vi din tch gieo trng l 30,1 triu ha v sn lng t 280,3 triu tn [31]. T l s dng ng lai l 100% trong lai n chim 90%.

T l s dng ng lai chu u l rt ln, c nhiu nc t c nng sut cao (Vasal S.K.,1999) [41]. Theo CIMMYT cc nc c nng sut ng cao l: Chi L (11,23 tn /ha), (10,0 tn/ha), New Zealan (10,8 tn/ha), Php (8,1 tn/ha) [32].

Chu Trung Quc l nc c din tch trng ng v sn lng ng ng u, vi nng sut 5,06 tn/ha, din tch l 26,2 triu ha v sn lng ng hng nm 132,7 triu tn [31]. Trung Quc ang l nc c sn lng ng v din tch trng ng ng th hai th gii sau M, ging ng lai a vo Trung Quc t nhng nm 1960 v n nay t l s dng ging ng lai l 84% (CIMMYT,1999/2000) [29], (Vasal S.K., 1999) [41].

Sn lng ng ca mt s nc trn th gii: EU l 34,1 triu tn, Braxin: 33,5 triu tn, Mhic: 18 triu tn. Thi Lan: 4,1 triu tn, Philippin: 4,5 triu tn, Nam Phi: 9 triu tn, Canada: 8,9 triu tn (Bo NN&PTNT,2000) [24] trong nng sut ng ca cc nc pht trin l 8,3 tn/ha, cc nc ang pht

trin l 2,9 tn/ha (CIMMYT,1999/2000) [29].


Bng 2.1. Tnh hnh sn xut ng ca mt s nc trn th gii nm 2005 Nc DT (triu ha) NS (tn/ha) SL (triu tn)

M 30,1 9,32 280,3 Trung Quc 26,2 5,06 132,7 Brazil 11,5 3,04 34,9 Mexico 8,0 2,56 20,5 France 1,6 8,10 13,2 Achentina 2,7 7,12 19,5 n 7,4 1,96 14,5 Italia 1,1 10,0 11,0 Nam M 3,3 3,59 12,0 Indonexia 3,5 3,43 12,0 Canada 1,1 7,74 8,4 Spain 0,4 9,36 4,0 Nigienia 4,5 1,07 4,8 Philipin 2,5 2,08 5,2 Thi Lan 1,2 3,63 4,2 Ukraina 1,7 4,18 7,1 c 0,4 8,60 3,8

Ngun: http: okstate.edu. 2.4.2. Tnh hnh sn xut ng Vit Nam

Vit Nam, cy ng l cy xp hng th 2 ng sau la nc. Cy ng c trng cc thi v v vng sinh thi khc nhau. So vi cc nc trong

khu vc cy ng c nghin cu mun, n nm 1973 chng ta mi nh hng pht trin cy ng do iu kin chin tranh.


Bng 2.2. Tnh hnh sn xut ng Vit Nam giai on 1975 - 2006

Nm Din tch (1000 ha)

Nng sut (t/ha)

Sn lng (1000 tn)

Din tch trng ging lai (%)

1975 267,0 10,5 280,6 0 1980 390,0 11,0 428,8 0 1985 397,0 14,7 587,1 0 1990 432,0 15,5 671,0 0 1995 550,0 21,8 1.200,0 28 1996 600,0 23,2 1.400,0 32 1997 690,0 24,7 1.704,0 45 1998 649,7 24,8 1.612,0 50 1999 691,8 25,3 1.753,1 60 2000 714,0 27,0 2.000,0 65 2001 723,3 29,2 2.150,0 70 2002 810,4 30,7 2.314,7 73

2003 912,7 34,4 3.136,3 75 2004 990,4 34,9 3.453,6 83 2005 1043,5 36,0 3.756,3 - 2006 1.033 36,9 3.811,7 -

Ngun: - Nin gim thng k [22] -Trung tm khuyn nng Quc gia -Trung tm KKNGCTTW

Giai on nm 1975 t nc mi c c lp nhng kh khn chng cht ln nhau nn cy ng cha ch trng pht trin, din tch trng ng ch t 267 nghn ha, nng sut 1,05 ha, vi tng sn lng 280,6 nghn tn. Bn cnh , chng ta gp khng t kh khn v vt liu khi u, cng vi vic c s vt cht cha p ng tt trong cc khu sn xut ng. Cho n nm 1990 din tch


trng ng tng ln 432 nghn ha, tng sn lng t 671 nghn tn tng gp 3 ln so vi nm 1975. n nm 2004 din tch trng ng ca Vit Nam l 990,4 nghn ha, nng sut 3,49 tn/ha v sn lng t 3453,6 nghn tn (Tng cc thng k, 2004) [22]. Nm 2006 din tch trng ng ca Vit Nam l 1.033 nghn ha, nng sut 3,69 tn/ha v sn lng t 3.811,7 nghn tn.

Trong qu trnh pht trin cy ng lai giai on ny phi k n hai s kin to s chuyn bin quan trng, l: ng ng trn t hai la ng bng Bc B v S bng n ng lai cc vng trng ng trong c nc(Ng Hu Tnh, 2003) [14].

Cng vi s pht trin ng trn th gii v cc nc trong khu vc, ng lai Vit Nam trong nhng nm gn y khng ngng pht trin. Giai on 1990 din tch ban u 5 ha ng lai, sau din tch m rng nhanh chng. Nm 1991 din tch t 500 ha, n nm 1996 din tch ng lai l 230 nghn ha, chim 40% din tch v 74% sn lng (Quch Ngc n, 1997) [1]. n nm 2000 din tch ng lai t 500 nghn ha, chim 65% din tch trng ng c nc. Nm 2006 din tch ng lai t 1.033 nghn ha, chim 83%.

nc ta nng sut ng cn thp so vi cc nc c ngh trng ng pht trin, t c nng sut ng cao hn na trong thi gian ti, ngoi cng tc ging cn phi u t ng b hn trong thm canh, c bit l bn phn pht huy tim nng ca ging.


3. VT LIU, NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU 3.1. Vt liu nghin cu

Ging ng Tin Vit 1, Tin Vit 2 do trng i hc Nng nghip Vn Nam cung cp, ging i chng l LVN10 ca Vin Nghin cu ng.

STT Ging K hiu 1 Tin Vit 1 G1

2 Tin Vit 2 G2

3 LVN10 C

3.2. Thi gian v a im nghin cu Thi gian nghin cu: 2 v, v xun 2009 v v xun 2010 a im nghin cu: Ti trng H Nng nghip H ni

3.3. Cng thc th nghim - Cng thc th nghim

Cng thc mt chung cho 2 ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2:

STT K hiu mt Khong cch (cm) Mt (vn/ha) 1 M1 40 x 25 10

2 M2 55 x 25 7,3 3 M3 70 x 25 5,7 4 M4 40 x 20 12,5

5 M5 55 x 20 9,1 6 M6 70 x 20 7,1

i chng LVN10 trng vi mt theo quy trnh: 70 x 25 cm (5,7 vn/ha) 3.4. Phng php nghin cu 3.4.1. B tr th nghim: B tr th nghim theo RCB (khi ngu nhin), 3 ging, 13 cng thc, 3 ln nhc li - S th nghim


- Din tch th nghim: 10 m2

3.4.2. Cc bin php k thut p dng + Lm t ln lung gieo trng: lm t nh, ln lung v chia th nghim

+ Phn bn Lng phn bn 120 kg N + 70 P2O5 + 100K2O Bn lt 100% ln + 50% m + 30% Kali Bn thc ln 1 khi cy 3 4 l = 20% m Bn thc ln 2 khi cy 7 9 l ton b s phn cn li + Chm sc

Xi vun, lm c, ti nc, phng tr su bnh theo quy trnh thm canh ng ca Vin Nghin cu Ng

3.4.3. Cc ch tiu theo di 3.4.3.1. Theo di cc giai on sinh trng, pht trin + Ngy gieo + Ngy mc: ngy c trn 50% s cy c bao l mm ln khi mt t (mi chng) + Gieo n 3 4 l + Giao n 7 9 l + Gieo n tr c khi c 50% s cy tr c


+ Gieo n phun ru khi c 50 % s bp trn phun ru + Gieo n chn (khi c 75% s bp c l bi kh, ru thm v kh) + Tng thi gian sinh trng t gieo n chn

3.4.3.2. Theo di sinh trng pht trin + S mu theo di 20 cy/, theo di 10 ngy 1 ln o + ng thi tng trng chiu cao: o t mt t n nh l cao nht, + Chiu cao cy cui cng o t mt t n nh c khi tr hon ton + Chiu cao ng bp: o t gc st mt t n mt ng bp trn cng (bp th nht) + ng thi tng trng s l: m s l 10 ngy mt ln bng nh du l + S l cui cng c xc nh n khi tr c hon ton + Chiu di v chiu rng l + Gc l: Gc gia phin l v thn (l pha trn ca bp trn cng)

1: Rt hp (< 15 0) 3: Hp (15-30 0) 5: Trung bnh (31-60 0) 7: Rng (61-90 0) 9: Rt rng (>90 0) [23]

+ Th phin l: (l pha trn ca bp trn cng) 1: Thng

3: Hi cong

5: Cong 7: Kh cong 9: Rt cong [23]

3.4.3.3. Theo di mt s tnh trng cht lng + Mu sc thn l + Mu sc c


+ Mu sc ht + Mu sc li + h l bi Trng thi cy v mc h l bi c nh gi theo thang im t 1-5 trong

1: Rt kn: L bi kn u bp v vt khi bp 2: Kn: L bi bao kn u bp 3: Hi h: L bi bao khng cht u bp 4: H: L bi khng che kn bp h u bp 5: Rt h: Bao bp rt km u bp h nhiu [23]

+ Dng ht: nh gi ht 1/3 gia bp: , bn , bn rng nga, rng nga [23] 3.4.3.4. Theo di nng sut v v cc yu t cu thnh nng sut + Tng s cy/m2, s cy 1 bp, 2 bp, khng c bp trn : theo di trc khi thu hoch.

+ S bp/cy ( tng s bp trn chia cho s cy trn ) + Chiu di bp (cm). o t u bp n mt bp, o 10 bp + Chiu di ui chut (on bp khng c ht), o 10 bp + ng knh bp (cm). o gia bp, o 10 bp + S hng / bp, m trn 10 bp + Khi lng bp ti/ (kg) + Khi lng 1000 ht (g)

Khi lng 1000 ht (g): m 14%, cn 2 mu, mi mu 500 ht (chnh lch gia 2 ln cn nh hn 5% l chp nhn c). + Nng sut c th xc nh trn 10 c th + Nng sut l thuyt.


Nng sut l thuyt (NSLT) m 14% trn (t/ha) c tnh theo cng thc:

100.000

D x P1000xEP x KR x RE NSLT =

Trong : RE l s hng ht/bp; KR l s hng ht; EP l t l bp/cy; D l mt cy/ha; P1000 ht (gr) tnh bng phng php o m nhanh, quy v m 14%

A: m khi o

Pa: Khi lng cn c m A

+ Nng sut thc thu (t/ha) 3.4.3.5. nh gi kh nng chng chu su bnh - Kh nng chng :

r (%): m cc cy b nghing mt gc bng hoc ln hn 30 so vi chiu thng ng ca cy.

gy thn (im):m cc cy b gy on thn pha di bp khi thu hoch.

1: Tt: 50% cy gy [23].

- Su hi: theo phng php cho im ca quy phm kho nghim gi tr canh tc v gi tr s dng ging ng 10TCN 341 2006

1: < 5% s cy, s bp b su 2: 5-


3: 15-


Trong NAR l hiu xut quang hp thun hay ni cch khc l cn i gia quang hp v h hp, LAI l ch s din tch l v t l thi gian. Hiu sut quang hp thun (NAR) c tnh bng cng thc

NAR = ( )tLLWW

21

12

21 +

( g/m2 l/ngy)

Trong : W1,W2 l khi lng cht kh ca ln ly mu 1 v ln ly mu 2 L1 v L2 l din tch l o c ca ln ly mu 1 v ln ly mu 2 t l thi gian gia 2 ln ly mu

3.4.3.7. Phn tch tnh n nh ca ging Phn tch tng tc kiu gen v mi trng nh gi mc n nh

ca cc ging qua 2 mi trng thi v: v xun 2009 v v xun 2010 M hnh phn tch n nh Eberhart v Russell (1966)

Pij =+ gi + bitj +ij + eij Trong :

Pij l gi tr kiu hnh ca kiu gen hoc ging i mi trng j gi tr trung bnh ton b th nghim gi tc ng ca kiu gen i qua cc mi trng

bi l ng hi quy ca pij trn tj tj l ch s mi trng (nh hng ca mi trng j ln cc kiu gen) ij lch ca pij t ga tr hi quy cho mt tj eij l sai s trong mt mi trng

3.5. Phng php x l s liu - Kt qu th nghim c x l bng phng php phn tch phng sai, h s bin ng (CV%) v sai khc nh nht c ngha (LSD0.05) s dng chng trnh IRRISTAT [5]. - Phn tch tnh n nh ca cc ging tham gia th nghim bng chng trnh phn tch n nh ging version 3.0 Nguyn nh Hin


PHN 4. KT QU NGHIN CU 4.1 Mt s c im hnh thi ca hai ging ng lai kiu cy mi Trong chng trnh hp tc gia Trng i hc Nng nghip H Ni v Trng i hc Nng nghip Vn Nam Trung Quc c kho nghim mt s ging ng lai mi c lai to t Trung Quc trong iu kin Vit Nam. Thng tin ban u: Tin Vit 1 v Tin Vit 2 l hai ging ng lai kiu cy mi.

Kiu cy mi l kiu cy c kh nng t mc quang hp ca qun th

cao nht, tc l cy ng c l cng v gc l hp thng ng vi l trn bp (cc l di bp gc l rng hn), hiu qu s dng sn phm quang hp tch ly vo ht, khong cch c v bp gn, t l ui chut nh, mm cm quang chu k, chu lnh giai on ny mm v cy con, ru ngn, tn l chm [34].

Theo di qu trnh sinh trng, pht trin chng ti s b m t mt s c im hnh thi ca hai ging ng lai kiu cy mi, kt qu trnh by bng 4.1

Bng 4.1: Mt s c im hnh thi ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2

Ch tiu

STT Ging Mu sc thn l

Gc l

Th

phin l Mu

sc c

che

ph l bi (im)

Dng

ht

Mu sc ht

1 Tin Vit 1

Xanh

m Hp

Hi

cong

Trng

hng Kn

Rng

nga

Vng cam

2 TinVit 2

Xanh

m Hp

Hi

cong Tm Rt kn Trn

Vng m

3 LVN10 (C)

Xanh Trung

bnh Cong Trng Rt kn Trn

Vng m


Kt qu quan st cho thy hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 c thn l mu xanh m nn c th quang hp tt hn i chng LVN10 (xanh), gc l hp hn i chng LVN10, th phin l hi cong nn c th trng mt cao hp l. Bng c ca ging Tin Vit 1 c mu trng hng, Tin Vit 2 c mu tm. che ph l bi ca c hai ging u mc kn v rt kn gip bo v bp tt hn. Tin Vit 1 c dng ht rng nga mu vng cam, Tin Vit 2 c dng ht v mu ging i chng LVN10 l ht trn, mu vng m.

4.2. nh hng ca mt trng n sinh trng v pht trin 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 4.2.1. nh hng ca mt trng n thi gian sinh trng Ng l mt trong nhng loi cy lng thc thch nghi c trn nhiu

vng kh hu, t ai khc nhau. Tu theo c im ca tng ging v cc yu t ngoi cnh khc nhau m cc ging c thi gian sinh trng v pht dc khc nhau. Theo di qu trnh sinh trng v pht dc ca cc ging ng c ngha rt quan trng trong vic sn xut cng nh lai to ging ng. Trong nhng nm gn y, cc nh nghin cu trong v ngoi nc lai to v chn lc ra c cc ging ng lai mi cho nng sut cao, thi gian sinh trng ngn, c kh nng chng chu c vi nhiu iu kin bt thun ca mi trng. Thi gian sinh trng v pht dc ca ging ng l mt trong nhng yu t quan trng trong vic xc nh c thi v gieo trng, ng

thi p dng c cc bin php k thut canh tc ph hp vi cc ging to iu kin tt cho tng giai on sinh trng v pht trin ca chng. Qu trnh sinh trng v pht trin ca cy ng ph thuc rt nhiu yu t nh c tnh ging, iu kin ngoi cnh, kh nng thm canh, kh nng chng chu,

ngoi ra trong qu trnh sinh trng, pht trin cy ng cn c s chm sc v


u t ng yu cu ca tng loi ging ng lai. Kt qu v thi gian sinh trng c trnh by bng 4.2

Bng 4.2: nh hng ca mt trng n thi gian sinh trng ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2

(n v: ngy) Thi gian t gieo n V Ging Mt

Mc Tr c Phun ru Chn sinh l M1 5 58 62 107 M2 5 59 62 108 M3 5 60 63 107 M4 5 58 62 108 M5 5 58 62 108

Tin Vit 1

M6 5 59 63 107 M1 6 67 71 118 M2 6 68 71 118 M3 6 70 73 117 M4 6 67 71 119 M5 6 67 71 118

Tin Vit 2

M6 6 68 72 117

Xun 2009

LVN10 (C) M3 5 69 73 120 M1 5 61 65 108 M2 5 62 67 107 M3 5 63 67 109 M4 5 61 65 108 M5 5 62 68 108

Tin Vit 1

M6 5 62 67 109 M1 6 70 74 116 M2 6 71 74 115 M3 6 72 75 116 M4 6 70 74 114 M5 6 72 76 116

Tin Vit 2

M6 6 71 74 115

Xun 2010

LVN10 (C) M3 5 71 74 122 Qua kt qu bng 4.2 cho thy

Thi gian t gieo n mc ca cc ging th nghim khng ph thuc

vo mt v bin ng trong khong 5-6 ngy, ging Tin Vit 1 c thi gian t gieo n mc 5 ngy bng i chng LVN10, ging Tin Vit 2 c


thi gian t gieo n mc l 6 ngy, hn i chng 1 ngy. Thi gian t gieo n mc ca c 3 ging v xun 2009 v v xun 2010 l nh nhau.

Theo di thi gian sinh trng ca ging ng t khi gieo n khi tr c, phun ru v chn sinh l ti cc mt trng l rt khc nhau.

V xun 2009, thi gian t gieo n tr ca ging Tin Vit 1 trong khong 58-60 ngy thp hn i chng LVN10 (69 ngy), ngn nht mt M1, M4, M5 l 58 ngy, di nht mt M3 l 60 ngy, M2 v M6 l 59 ngy. Ging Tin Vit 2 c thi gian t gieo n tr trong khong 67-70 ngy, tng ng vi i chng LVN10 (69 ngy), cao nht mt M3 l 70 ngy, thp nht mt M1, M4, M5 l 67 ngy, mt M2 v M6 c thi gian t gieo n tr l 68 ngy. Nh vy, thi gian t gieo n tr v xun 2009 ca ging Tin Vit 2 tng ng vi i chng LVN10 v cao hn Tin Vit 1.

V xun 2010, thi gian t gieo n tr ca c 3 ging Tin Vit 1, Tin Vit 2, LVN10 u cao hn v xun 2009, c th thi gian t gieo n tr ca ging Tin Vit 1 trong khong 61-63 ngy, Tin Vit 2 trong khong 70-72 ngy, i chng LVN10 l 71 ngy. Hai thi v khc nhau c s sinh trng khc nhau ca 3 ging.

i vi tng ging, qua 2 v, thi gian t gieo n tr c ln nht

mt M3, thp nht M1v M4. Kt qu theo di thi gian t gieo n phun ru ca 2 ging ti 6 mt

nh sau:

V xun 2009, thi gian t gieo n phun ru ca ging Tin Vit 1 l 62-63 ngy thp hn ging Tin Vit 2 (71-73 ngy) v i chng LVN10 (73 ngy). C hai ging th nghim u c thi gian t gieo n phun ru cao nht mt M3 v M6.


V xun 2010, thi gian t gieo n phun ru ca cc ging cc mt u cao hn v xun 2009, c th ging Tin Vit 1 trong khong 65-68 ngy, cao hn v xun 2009 l 2-6 ngy, cao nht mt M5 (68 ngy), thp nht mt M1, M4 (65 ngy), tip n M2, M3 v M6 (67 ngy), tt c mt u thp hn i chng LVN10 (74 ngy). Ging Tin Vit 2 c thi gian t gieo n phun ru 74-76 ngy, ti mt M2, M5 c thi gian t gieo n tr l 75 ngy v 76 ngy cao hn i chng LVN10 (74 ngy), mt M1, M2, M6 bng i chng.

Thi gian t gieo n khi bp chn sinh l ca cc ging hay ni cch khc y chnh l thi gian sinh trng ca cc ging. Qua s liu thu thp c chng ti thy cha c s khc bit r nt gia cc mt trong cng mt ging. v xun 2009, ging Tin Vit 1 c thi gian t gieo n chn sinh l 107-108 ngy, ging Tin Vit 2 t 117-119 ngy. C 2 ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 u c TGST thp hn i chng LVN10 (120 ngy) ging Tin Vit 1 thp hn ging Tin Vit 2 l 9-12 ngy, thp hn C l 12-13 ngy.

Nh vy, thi gian sinh trng cc mt khc nhau trong cng mt v ca cng mt ging chnh lch nhau khng ng k. Qua 2 v th nghim, thi gian sinh trng ca cc ging th nghim c s khc nhau, TGST v xun 2010 di hn v xun 2009.

4.2.2. nh hng ca mt trng n tng trng chiu cao Chiu cao cy l ch tiu phn nh s sinh trng, pht trin v kh nng chng ca cy ng. Chiu cao cy to nn cu trc qun th ng, phn nh kh nng s dng nng lng nh sng mt tri ca cy. Theo di chiu cao cy trn cng mt nn phn bn v cc mt khc nhau l c s nh gi kh nng sinh trng ca cy mt no tt nht. ti tin hnh theo di ng thi tng trng chiu cao cy cc mt t ngy


25/02/2009-16/04/2009 v xun 2009 v t ngy 25/03/2010-12/05/2010 v xun 2010. - V xun 2009: kt qu bng 4.3a v th 4.1a cho thy mt cng tng th chiu cao cy cng tng cc ln theo di.

Bng 4.3a: nh hng mt trng n tng trng chiu cao cy ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009

(n v: cm) Ngy theo di

Ging Mt 25/2 7/3 17/3 27/3 6/4 16/4

Tng so vi C

(%) M1 32,6 48,7 98,5 130,6 181,6 214,3 7,69 M2 32,5 49,1 89,5 128,1 179,5 207,3 4,17 M3 33,2 47,9 85,8 123,5 175,6 205,0 3,02 M4 33,8 50,7 104,4 140,9 192,5 216,5 8,79 M5 33,2 55,3 99,3 137,5 187,4 207,4 4,22

Tin Vit 1

M6 33,4 53,6 98,3 136,4 183,5 208,1 4,57 Trung bnh 33,1 50,9 96,0 132,9 183,3 209,8 5,43

M1 27,9 44,0 64,4 112,3 158,6 215,9 8,49 M2 27,3 43,6 64,7 109,6 154,5 208,3 4,67 M3 27,0 47,3 60,4 102,9 145,3 202,9 1,97 M4 29,9 49,4 73,6 122,2 167,5 225,1 13,12 M5 29,7 49,4 72,0 119,8 165,5 221,9 11,51

Tin Vit 2

M6 29,3 46,9 69,6 112,1 158,0 214,4 7,74 Trung bnh 28,5 46,8 67,5 113,1 158,2 213,6 7,34

LVN10 (C) M3 27,2 48,5 61,4 103,7 146,2 199,0 0,00

CV% 9,4 9,6 8,2 6,6 4,9 4,0 LSD0.05 G*M 5,88 9,63 13,52 16,54 16,95 17,42

hai ln theo di u ng thi tng trng chiu cao cy cc mt trng tng ng nhau. Ln theo di th 3 ng thi tng trng chiu cao cy nhanh dn v tng nhanh nht ln theo di th 5 (ngy 6/4) v y l giai on cy ng vn cao, chiu cao cy ca ging Tin Vit 1 t 175,6 192,5 cm, cao nht mt M4, thp nht mt M3; ging Tin Vit 2


c chiu cao trong khong 145,3-167,5 cm v chiu cao cng cao nht mt M4 v thp nht M3. ln theo di cui cng, chnh lch chiu cao cc mc mt ca c 2 ging u tng cao hn so vi i chng, c th: ging Tin Vit 1, tng cao nht mt M4 (8,79%), sau n M1 (7,69%) mc ngha 95%, thp nht l M3 (3,02%); ging Tin Vit 2, tng cao nht mt M4 (13,12%), tip n M5 (11,51%) mc ngha 95%, thp nht l M3 (1,97%).

th 4.1a: nh hng mt n tng trng chiu cao ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2009

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

25/2 7/3 17/3 27/3 6/4 16/4

Ngy theo di

Chi

u c

ao

(cm

)

G1M1G1M2G1M3G1M4G1M5G1M6G2M1G2M2G2M3G2M4G2M5G2M6C

- V xun 2010: qua bng kt qu 4.3b v th 4.1b, chiu cao cy ca c hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 tng u qua cc ln theo di. Tng t nh v xun 2009, v xun 2010 hai ln theo di u (25/03/2010 v 03/04/2010) chiu cao cy cc mt cha c s khc bit, y l thi k 3-4 l v 7-9 l cy cn nh nn cha c s cnh tranh nhau v nh sng. Ln theo di th 3 (13/04/2010) chiu cao cy cc mt c s thay i, c bit n ln theo di th 4 (23/04/2010) chiu cao cy c s tng t bin v chnh lch gia cc mc mt , ging Tin Vit 1 c chiu cao trong khong 111,0-125,9 cm v ging Tin Vit 2 t 103,5- 117,2cm, y l thi k cy vn cao, cnh tranh nh sng nhiu nn cng thc c mt cng cao th chiu cao cy cng ln.


Bng 4.3b: nh hng mt trng n tng trng chiu cao cy ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010

(n v: cm) Ngy theo di

Ging

Mt 25/3 3/4 13/4 23/4 2/5 12/5

Tng so vi C

(%) M1 33,8 53,4 67,2 121,9 161,1 196,3 4,03 M2 30,8 50,7 69,1 112,1 149,7 193,0 2,28 M3 29,8 50,8 60,4 111,0 148,1 188,0 -0,37 M4 34,0 50,9 69,2 125,9 156,6 191,5 1,48 M5 32,1 51,4 68,3 113,7 151,0 186,8 -1,01

Tin Vit 1

M6 32,8 51,7 69,6 116,8 153,5 189,4 0,37 Trung bnh 32,2 51,5 67,3 116,9 153,3 190,8 1,11

M1 29,8 49,8 68,9 115,4 162,8 205,0 8,64 M2 26,3 46,7 59,2 104,5 146,9 190,6 1,01 M3 25,5 45,6 59,1 103,5 144,8 187,3 -0,74 M4 29,0 47,7 68,4 105,5 163,9 212,6 12,67 M5 29,0 48,1 66,1 117,2 163,9 206,3 9,33

Tin Vit 2

M6 30,7 48,5 62,8 112,4 147,3 202,8 7,47 Trung bnh 28,4 47,7 64,1 109,7 154,9 200,8 6,41

LVN10 M3 25,7 46,8 59,8 104,3 145,6 188,7 0,00 CV% 8,5 6,5 9,8 9,3 7,7 5,1 LSD0.05 G*M 5,21 6,62 13,12 21,42 24,41 20,66

Ghi ch: C: i chng Ln theo di cui cng (12/05/2010) chiu cao cy c bin ng ln, chnh lch gia mt cao nht M4 v thp nht M3 ca ging Tin Vit 2 ln n 25,3 cm mc ngha 95%. Chiu cao cy mt M3 v M5 ca ging Tin Vit 1 v mt M3 ca ging Tin Vit 2 thp hn i chng ln

lt l -0,37%, -1,01%, - 0,74% tuy nhin mc ngha 95% th s khc chiu cao ba mc mt ny v i chng l khng c ngha. Chiu cao tng mnh ging Tin Vit 2, mc tng cao nht so vi i chng mt M4 (12,67%), tip n M5 (9,33%), M1 (8,64%); ging Tin Vit 1 tng hn i chng khng ng k, mc mt tng cao hn i chng ln nht ch c 4,03%.


th 4.1b: nh hng mt n tng trng chiu cao ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun

2010

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

25/3 3/4 13/4 23/4 2/5 12/5Ngy theo di

Chi

u c

ao

(cm

)

G1M1G1M2G1M3G1M4G1M5G1M6G2M1G2M2G2M3G2M4G2M5G2M6C

Nh vy mt nh hng n s tng trng chiu cao, qua 2 v

theo di ng thi tng trng chiu cao ca 2 ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 cc mc mt khc nhau cho thy ging Tin Vit 2 c chiu cao tng nhanh v cao hn ging Tin Vit 1, c 2 ging u cao hn i chng; mt cng dy th chiu cao cy cng cao, mt M4 (12,5 vn) c chiu cy cao nht tip n mt M1 (10 vn) v thp nht mt M3 (5,7 vn). 4.2.3. nh hng ca mt trng n tng trng s l

L l c quan c nhim v quang hp to ra cc hp cht hu c gip

cy sinh trng pht trin v l ngun gc to ra nng sut, phm cht cy trng. Quang hp quyt nh 90- 95% nng sut cy trng. V th, cy trng c b l tt, kho mnh cng ng ngha vi kh nng quang hp v tch lu cht kh cao. S l ti a trn cy l c im quyt nh bi yu t ging, tuy nhin, trong cc iu kin trng trt khc nhau th kh nng pht huy

c s l ti a cng b nh hng. Ng l cy C4, kh nng thch nghi vi cng nh sng cao, cu to b l ng hp l, phin l to dy, gc l so vi thn nh nn cy ng s


dng nng lng nh sng mt tri rt hiu qu trong qu trnh quang hp. Trong ton b s l trn thn, nhng l v tr gia thn thng c pht trin mnh nht v c tc dng ln trong vic vn chuyn cc cht dinh dng vo bp.

ng thi ra l l mt ch tiu phn nh s sinh trng, pht trin ca cy ng qua cc thi k. Trong k thut trng ng cn chm sc v to iu kin cho b l ng pht trin t nht. ng thi tng trng s l ca cc ging th nghim c trnh by bng 4.4a, 4.4b v th 4.2a v 4.2b

- Qua bng s liu v xun 2009 (bng 4.4a, th 4.2a) s l ca cc ging th nghim v cc mt tng u qua cc ln theo di. Ln theo di t 25/2 27/3 trung bnh ging Tin Vit 1 tng t 1,55-2,83 l/cy/10 ngy v ln theo di t 27/3-6/4 tc tng trng s l ca ging Tin Vin 1 cao nht trong c giai on sinh trng ca cy, trung bnh cc mt t 5,36 l/cy/ 10 ngy, y l thi k cy ng vn cao nn cc l nhanh chng c hnh thnh. Vi ging Tin Vit 2 v i chng LVN10 giai on tc s l tng cao nht l ln theo di 6/4 s l cui cng (SLCC) trung bnh ln lt l 5,52 l v 4,93 l, s d c s khc nhau l do ging Tin Vit 1 c thi gian sinh trng ngn hn ging Tin Vit 2 v LVN10 nn thi k s l tng mnh ca Tin Vit 1 sm hn.

C hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 th cc mc mt khc nhau th tc tng trng s l khc nhau khng nhiu. S l cui cng ca

ging Tin Vit 1 trong khong 17,47-18,00 l, Tin Vit 2 t 16,33-17,53 l v i chng LVN10 l 16,67 l. mc ngha 95% th khng c s khc nhau gia cc mt v SLCC ca ging Tin Vit 1; vi ging Tin Vit 2 cng thc M4 c SLCC khc cc mc mt khc mc ngha 95%.


Bng 4.4a: nh hng ca mt trng n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009

n v: l

Ngy theo di Ging

Mt 25/2 7/3 17/3 27/3 6/4 SLCC

M1 3,70 5,25 8,08 10,28 15,52 17,83 M2 3,73 5,43 7,98 10,12 15,30 17,68 M3 3,58 5,08 7,77 10,10 15,03 17,60 M4 3,88 5,28 8,12 10,08 15,30 17,47 M5 4,05 5,60 8,75 10,78 16,77 18,00

Tin Vit 1

M6 3,85 5,47 8,37 10,47 16,08 17,90 Trung bnh 3,80 5,35 8,18 10,31 15,67 17,75

M1 3,00 4,80 6,35 8,78 11,30 16,67 M2 2,98 4,78 6,50 8,77 11,00 16,33 M3 3,03 4,67 6,45 8,85 11,23 16,12 M4 3,02 4,92 6,82 9,00 11,23 17,15 M5 3,03 5,00 6,82 9,08 11,43 17,53

Tin Vit 2

M6 2,98 4,80 6,67 8,97 11,10 16,62 Trung bnh 3,01 4,83 6,60 8,91 11,22 16,74

LVN10 M3 3,33 4,80 6,59 8,95 11,74 16,67 CV% 5,5 5,4 4,8 6,4 4,3 5,1 LSD0.05 G*M 0,38 0,56 0,73 1,27 1,17 1,82

Ghi ch: SLCC: s l cui cng

th 4.2a: nh hng mt n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2009

0.002.004.006.008.00

10.0012.0014.0016.0018.0020.00

25/2 7/3 17/3 27/3 6/4 SLCCNgy theo di

S l

G1M1

G1M2

G1M3

G1M4

G1M5

G1M6

G2M1

G2M2

G2M3

G2M4

G2M5

G2M6

C


Bng 4.4b: nh hng ca mt trng n tng trng s l ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010

n v: l

Ngy theo di Ging

Mt 25/3 3/4 13/4 23/4 2/5 12/5 SLCC

M1 2,90 4,13 6,05 8,12 10,08 14,88 17,2 M2 2,87 4,32 5,98 7,87 9,82 14,92 17,3 M3 2,78 4,15 5,85 7,82 9,93 14,85 17,2 M4 2,92 4,42 5,83 7,87 9,88 15,27 17,6 M5 2,93 4,40 5,87 7,65 9,75 15,20 17,5

Tin Vit 1

M6 2,95 4,58 5,93 7,78 9,70 15,10 17,4 Trung bnh 2,89 4,33 5,92 7,85 9,86 15,04 17,4

M1 2,98 4,92 6,60 8,80 10,70 14,87 17,5 M2 2,93 4,60 5,95 8,35 10,22 14,62 17,6 M3 2,88 4,63 5,98 8,30 10,23 14,22 16,6 M4 2,97 4,95 6,65 8,30 10,85 15,22 17,9 M5 2,92 4,85 6,35 8,77 10,73 15,03 17,7

Tin Vit 2

M6 3,03 5,10 6,32 8,80 10,35 14,72 17,4 Trung bnh 2,95 4,84 6,31 8,55 10,51 14,78 17,4

LVN10 M3 2,85 4,67 6,02 8,35 10,53 14,87 16,6 CV% 3,0 6,8 4,3 4,0 4,8 5,3 3,9 LSD0.05 G*M 0,18 0,64 0,54 0,67 0,99 1,62 1,38

Ghi ch: SLCC: s l cui cng

th 4.2b: nh hng mt n tng trng chiu cao ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2010

0.002.004.006.008.00

10.0012.0014.0016.0018.0020.00

25/3 3/4 13/4 23/4 2/5 12/5 SLCCNgy theo di

S l

G1M1

G1M2

G1M3G1M4

G1M5

G1M6

G2M1G2M2

G2M3

G2M4

G2M5G2M6

C


- V xun 2010 (bng 4.4b, th 4.2b) tin hnh theo di ng thi tng trng s l t ngy 25/3-12/5, kt qu cho thy tng t nh v xun 2009, cc mc mt khc nhau s l/cy khc nhau khng c ngha tin cy 95%. S l cui cng ca ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 trung bnh 17,4 l/cy, cao hn i chng LVN10 (16,6 l/cy) tin cy 95%.

Qua phn tch trn cho thy, s chnh lch v ng thi tng trng s l ca cc mt th nghim bin ng khng ln qua cc ln theo di. ng thi ra l tng dn qua cc ln theo di v tng nhanh vo ln theo di th 5, 6 vi mc tng trn 4 l/cy/10 ngy. cc ln theo di tip sau, ng thi ra l ca cc mt trng gim dn khi cy ng bc vo tr c v t s l cao nht. S l ca cc ging qua 2 v th nghim chnh lch nhau khng ln, iu ny chng t ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 c b l n nh.

4.2.4. nh hng ca mt trng n chiu cao cui cng, chiu cao ng bp v hnh thi bp Nghin cu, chn lc v lai to ging, cc ch tiu v hnh thi cy l mt trong nhng ch tiu m cc nh chn to ging quan tm n. N lin quan n kh nng chng chu ca ging nh chiu cao cy, chiu cao ng bp, trng thi cy. T l gia chiu cao ng bp trn chiu cao cy l ch tiu nh gi tnh chng ca mt ging. V vy, theo di nhng ch tiu hnh thi cy l mt trong nhng yu cu cn thit nh gi kh nng thch ng ca ging.

Chiu cao cy l mt trong nhng ch tiu quan trng phn nh thc trng ca cy c trng trong iu kin nh th no. Nu trng trong iu kin nhit , m , nh sng thun li cy s cao hn v ngc li nu trng iu kin khng thun li th cy s thp hn. Bn cnh chiu cao

cy cn do c tnh ca tng ging. Kt qu theo di chiu cao cy cui cng c trnh by bng 4.5a v bng 4.5b. Kt qu cho thy c 2 v vi cc


mt khc nhau th chiu cao cy khc nhau theo hng mt dy th chiu cao tng. V xun 2009, chiu cao cy cui cng ca ging Tin Vit 1 t 199,0-213,0 cm, cao nht mt M1 (213,0 cm), thp nht mt M6 (199,2 cm); ging Tin Vit 2 t 232,5-241,0 cm, cao nht mt M1 (241,0 cm), tip n M4 (239,5 cm) thp nht l M5 (232,5 cm). tin cy 95% th chiu cao cui cng trung bnh ca ging Tin Vit 1 thp nht (205,5 cm), tip n LVN10 (237,3) v Tin Vit 2 (236,4 cm) khc nhau khng c ngha

Bng 4.5a: nh hng ca mt trng n chiu cao cy cui cng, chiu cao ng bp v hnh thi bp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin

Vit 2 v xun 2009 Ch tiu

Ging

Mt CCCC (cm)

CCB (cm)

CD bp (cm)

K bp (cm)

CD ui chut (cm)

M1 213,0 73,2 18,0 4,9 2,0 M2 209,3 72,6 17,5 4,8 2,2 M3 202,9 68,3 18,6 4,9 2,2 M4 209,7 85,0 17,3 4,9 2,2 M5 199,0 73,9 17,9 5,1 2,3

Tin Vit 1

M6 199,2 74,5 18,5 5,0 2,3 Trung bnh 205,5 74,6 18,0 4,9 2,2

M1 241,0 119,4 16,3 4,6 2,0 M2 233,1 107,4 16,8 4,6 1,8 M3 233,6 99,3 16,8 4,5 1,7 M4 239,5 118,7 16,4 4,5 1,7 M5 232,5 115,3 16,2 4,6 1,8

Tin Vit 2

M6 238,6 110,7 16,8 4,5 1,8 Trung bnh 236,4 111,8 16,5 4,5 1,8

LVN10 M3 237,3 98,6 17,9 4,6 1,8 CV% 3,7 6,3 4,5 5,2 8,7 LSD0.05 G*M 16,83 12,08 1,61 0,50 0,35

Ghi ch: CCCC: chiu cao cy cui cng, CCB: chiu cao ng bp, CD: chiu di


Kt qu v xun 2010 (bng 4.5b) tng t nh v xun 2009 chiu cao cy cui cng trung bnh ca Tin Vit 2 v LVN10 khc nhau khng c ngha, Tin Vit 1 c chiu cao cy cui cng trung bnh thp hn i chng LVN10 27,4 cm mc ngha 0.05. i vi tng ging khi tng mt th chiu cao cy cui cng tng theo, tuy nhin s khc nhau khng c ngha tin cy 95%.

Chiu cao ng bp l ch tiu th hin kh nng c gii ho khi thu hoch. Cc kt qu nghin cu trc y cho thy: chiu cao ng bp t l thun vi chiu cao cui cng ca ging. Nu chiu cao ng bp qu cao th kh nng chng km, cn nu chiu cao ng bp qu thp th bp hay b su bnh, chut ph hi, kh nng nhn phn km, qu trnh th phn th tinh khng c m bo dn n nng sut thp. Kt qu bng 4.5a v 4.5b cho thy chiu cao ng bp cc ging th nghim ph hp vi kt lun trn, ging Tin Vit 2 c chiu cao cy cui cng cao nn chiu cao ng bp cao tng ng i chng LVN10 tin cy 95% . Ging Tin Vit 1 c chiu cao ng bp khc i chng c ngha.

c trng hnh thi bp l mt ch tiu c quan tm trong sn xut ng. Hnh thi bp ng c quyt nh bi yu t di truyn nhng cng chu nh hng ca cc bin php k thut, chm sc ... Kt qu bng 4.5a, 4.5b cho thy:

Chiu di bp gim dn theo chiu tng mt , v xun 2009 chiu di bp di nht mt M3 v M6 ca c hai ging th nghim, v xun 2010 c s thay i ging Tin Vit 1, chiu di bp ln nht mt M2 (19,0cm).

ng knh bp ca ging Tin Vit 1 v xun 2009 t 4,8-5,1 cm, v xun 2010 t 4,3-4,5 cm, nh vy qua hai v ng knh bp ca Tin Vit 1 gim i t 0,3-0,8 cm. ng knh bp ca ging Tin Vit 2 v xun


2009 t 4,5-4,6 cm, v xun 2010 t 4,3-4,5 cm. Qua bng ta thy, khng c s khc bit r v ng knh bp cc mt khc nhau.

Bng 4.5b: nh hng ca mt trng n mt s c im hnh thi ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010

Ch tiu Ging

Mt CCCC (cm)

CCB (cm)

CD bp (cm)

K bp (cm)

CD ui chut (cm)

M1 202,6 72,8 16,0 4,4 2,7 M2 198,6 67,0 19,0 4,5 2,4 M3 195,8 67,6 18,5 4,5 2,7 M4 206,3 69,6 15,5 4,3 2,8 M5 201,5 66,8 17,1 4,4 2,4

Tin Vit 1

M6 201,9 66,9 17,6 4,5 2,4 Trung bnh 201,1 68,4 17,3 4,4 2,6

M1 237,8 115,9 16,3 4,4 2,0 M2 228,5 110,9 17,6 4,4 2,2 M3 220,6 109,7 18,3 4,5 2,0 M4 239,8 122,0 15,9 4,3 2,0 M5 235,1 117,9 16,6 4,4 2,1

Tin Vit 2

M6 234,6 117,2 16,9 4,4 2,2 Trung bnh 232,7 115,6 16,9 4,4 2,1

LVN10 M3 238,5 111,4 17,7 4,5 2,3 CV% 3,5 7,5 4,2 2,9 9,8 LSD0.05 G*M 15,95 14,45 1,47 0,27 0,47

Ghi ch: CCCC: chiu cao cy cui cng, CCB: chiu cao ng bp, CD: chiu di

V xun 2009, chiu di ui chut trung bnh ca ging Tin Vit 1 l 2,2 cm, ging Tin Vit 2 l 1,8 cm, i chng LVN10 l 1,8cm. V xun 2010, chiu di ui chut ca cc ging tng hn v trc, ging Tin Vit 1 trung bnh l 2,6 cm, Tin Vit 2 l 2,1 cm, LVN10 l 2,3 cm. Tng t nh ng knh bp, chiu di ui chut gia cc mt chnh lch nhau khng ng k.

Tm li, mt nh hng n chiu chiu cao cy cui cng, chiu cao ng bp v chiu di bp, cn li t nh hng n chiu di bp, chiu


di ui cht. Mt tng th chiu cao cy cui cng v chiu cao ng bp tng, nhng chiu di bp gim.

4.3. nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 C quan quang hp chnh ca cy ng l b l, b l xanh ca ng c ngha rt ln n nng sut ca ng. Cy ng c b l pht trin mnh, din tch b mt ln th s quang hp mnh, cht kh to ra nhiu dn n nng sut ht s cao. Theo o Th Tun cho rng 90-95% cht kh l do cy quang hp to ra (o Th Tun v cng s, 1987).

Din tch l ph thuc vo s l v kch thc l, s bin ng ca yu t ny ph thuc vo iu kin khc nhau. Cc ging ng c LAI ln th kh nng quang hp v tch ly vt cht nhiu em li nng sut cao.

Da vo ch s din tch l ngi ta d on c nng sut ng, gia chng c mi quan h t l thun vi nhau. Theo kt qu nghin cu ca cc nh khoa hc th nng sut ng t cao nht khi LAI xp x bng 5. Trong qu trnh sinh trng v pht trin cy ng din tch l tng dn qua cc thi k, t ti a vo khong tr c n khi ht chn sa, sau mt thi gian do l phn di cht nn din tch l li gim xung.

Kt qu v xun 2009 (bng 4.6a) thi k xon nn, ch s din tch l cao nht ging Tin Vit 1 l mt M4 (4,95 m2l/m2t), tip n M5 (3,87 m2l/m2t) thp nht M3 (2,42 m2l/m2t). n thi k tr, LAI cao nht M4 (5,41 m2l/m2t), tip n M1 (5,06 m2l/m2t) thp nht M3 v M6 (2,23 m2l/m2t). Ging Tin Vit 2, thi k xon nn, mt c LAI cao nht l M4 (5,55 m2l/m2t) tip n M1 (5,51 m2l/m2t) thp nht l M2 (3,70 m2l/m2t); n thi k tr cng cao nht M4 n M1 thp nht M2.


Bng 4.6a: nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009

Ch tiu

Ging

Mt DTL Xon nn

(m2/cy)

LAI Xon nn (m2 l/m2 t)

DTL Tr

(m2/cy)

LAI Tr

(m2 l/m2 t)

NAR (g/m2

l/ngy)

P (g/m2t /ngy)

M1 0,36 3,61 0,51 5,06 8,97 548,89 M2 0,36 2,64 0,40 2,92 8,58 332,93 M3 0,42 2,42 0,39 2,23 8,45 275,56 M4 0,40 4,95 0,43 5,41 9,61 697,22 M5 0,43 3,87 0,36 3,30 7,03 353,54

Tin Vit 1

M6 0,37 2,66 0,31 2,23 7,10 242,86 Trung bnh 0,39 3,36 0,40 3,53 8,29 408,50

M1 0,55 5,51 0,52 5,20 8,43 632,22 M2 0,51 3,70 0,57 4,12 10,18 555,15 M3 0,65 3,71 0,75 4,27 9,57 534,60 M4 0,44 5,55 0,50 6,23 6,86 563,89 M5 0,49 4,46 0,49 4,42 7,38 458,59

Tin Vit 2

M6 0,54 3,86 0,61 4,33 9,58 544,44 Trung bnh 0,53 4,47 0,57 4,76 8,67 548,15

LVN10 M3 0,66 3,79 0,78 4,46 9,11 525,71 CV% 9,8 10,0 8,7 8,2 15,1 15,0 LSD0.05 G*M 0,096 0,80 0,091 0,71 2,65 148,4

Ghi ch: DTL: din tch l, LAI: ch s din tch l, NAR: hiu sut quang hp thun, P: lng quang hp qun th

Lng quang hp qun th phn nh kh nng tn dng nh sng mt tri ca qun th ng. S cn bng gia quang hp v h hp (NAR) c nh hng ti lng quang hp qun th, ch s din tch l nh s dn n lng quang hp qun th nh, ch s din tch l ti u nht cho qun th ng l t 6 7, khi ch s din tch l qu cao s dn n quang hp nh hn h hp lm gim lng quang hp ca qun th.

Kt qu bng 4.6 a cho thy ging Tin Vit 1 mt c ch s din tch l cao th hiu sut quang hp thun v lng quang hp qun th t thi


k xon nn tr cng cao hn, NAR cao nht M4 (9,61 g/m2 l/ngy) thp nht M6 (7,10 g/m2 l/ngy), P cng cao nht M4 (697,22 g/m2 t/ngy) v thp nht M6 (242,86 g/m2 t/ngy. Ging Tin Vit 2, NAR cao nht M2 (10,18 g/m2 l/ngy) thp nht M4 (6,86 g/m2 l/ngy), P cao nht M1 (632,22 g/m2 t/ngy) thp nht M5 (458,59 g/m2 t/ngy).

Bng 4.6b: nh hng ca mt trng n kh nng quang hp ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2010

Ch tiu

Ging

Mt DTL Xon nn

(m2/cy)

LAI Xon nn (m2 l/m2 t)

DTL Tr

(m2/cy)

LAI Tr

(m2 l/m2 t)

NAR (g/m2

l/ngy)

P (g/m2

t/ngy) M1 0,36 3,60 0,32 3,24 6,95 333,33 M2 0,40 2,91 0,41 3,01 8,43 349,09 M3 0,48 2,73 0,38 2,16 7,64 260,32 M4 0,35 4,37 0,44 5,50 10,00 691,67 M5 0,34 3,08 0,26 2,41 8,22 318,18

Tin Vit 1

M6 0,38 2,71 0,40 2,89 7,30 286,51 Trung bnh 0,38 3,23 0,37 3,20 8,09 373,18

M1 0,49 4,95 0,55 5,48 7,70 562,22 M2 0,57 4,12 0,59 4,30 7,56 445,25 M3 0,61 3,50 0,64 3,68 9,19 461,59 M4 0,49 6,14 0,53 6,57 7,83 695,83 M5 0,45 4,13 0,54 4,91 7,85 501,01

Tin Vit 2

M6 0,63 4,47 0,65 4,66 6,76 432,54 Trung bnh 0,54 4,55 0,58 4,93 7,82 516,41

LVN10 M3 0,67 3,83 0,65 3,70 10,03 528,25 CV% 9,6 8,5 7,0 9,0 14,5 17,4 LSD0.05 G*M 0,094 0,68 0,07 0,75 2,42 161,5

Ghi ch: DTL: din tch l, LAI: ch s din tch l, NAR: hiu sut quang hp thun, P: lng quang hp qun th

Th nghim v xun 2010, ging Tin Vit 1 c LAI c hai thi k t cao nht vn mt M4 ln lt l 4,37 (m2 l/m2 t) v 5,50 (m2 l/m2 t) v hiu sut quang hp thun (NAR) l 10,00 (g/m2 l/ngy) v lng


quang hp qun th (P) l 691,97 (g/m2 t/ngy). Ging Tin Vit 2 c LAI cao nht M4 nhng NAR cao nht M3 (9,19 g/m2 l/ngy) nhng P vn cao nht M4 (695,83 (g/m2 t/ngy) Nh vy, cc mt khc nhau th kh nng quang hp ca ging cng khc nhau, c hai ging th nghim mt M4 (12,5 vn) l mt c lng quang hp qun th cao nht, y l tin to nng sut cao.

4.4. nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 nc ta, cy ng trng trong iu kin kh hu nhit i, su bnh l mt yu t nh hng rt ln n nng sut ng. Trong qu trnh sinh trng, pht trin cy ng chu tc ng ca nhiu loi su, bnh gy hi v mi giai on u xut hin cc loi su, bnh khc nhau. Su bnh hi trn tt c cc b phn ca cy, lm gim din quang hp ca l, tng t l , gy...v lm nh hng n nng sut. Sau qu trnh theo di 2 v trng, chng ti thy cc loi su, bnh hi chnh xut hin trn cc ging ng th nghim l khc nhau, c th: v xun 2009 (bng 4.7a) xut hin su c thn, su c bp v bnh m l, v xun 2010 (bng 4.7b) xut hin su c thn, bnh m l, bnh kh vn.


Bng 4.7a: nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2009

Ch tiu Ging Mt Su c

thn m l Gy thn r

M1 5 2 1 3 M2 3 1 1 3 M3 3 1 1 3 M4 5 2 1 3 M5 4 2 1 3

Tin Vit 1

M6 3 1 1 3 M1 4 2 1 2 M2 3 2 1 2 M3 2 2 1 2 M4 5 3 1 2 M5 5 3 1 2

Tin Vit 2

M6 2 2 1 2 LVN10 M3 3 2 1 2

Ghi ch: thang im nh gi 1-5 im Su c thn l mt trong nhng i tng gy hi chnh trn ng ngoi sn xut hin nay. Khi theo di th nghim chng ti nhn thy su c thn xut t khi cy ng c 7-9 l tt cc mt . Giai on ny su c ngang thn, nn, gy tn thng cho thn v mt s l khi vn ra c cc l ng u. Su xut hin nhiu hn khi bt u tr c cho n ht thi gian sinh trng, pht trin. Qua bng 7a v 7b, su c thn hi v xun 2009 mc im 2-5, cao hn v xun 2010 ( mc im 2-4). mi v, ring trn tng ging, mc hi ca su c thn khc nhau tng mt : mt cao b hi nhiu hn. V xun 2009, Ging Tin Vit 1 mt M4, M1 hi mc im 5, M2, M3, M6 hi mc im 3, cn M5 hi mc im 4; ging Tin Vit 2 mt M4, M5 b hi mc im 5, nh nht M6 b hi im 2. i chng LVN10 b hi mc trung bnh (im 3). V xun 2010, mc hi ca su c thn gim hn v xun 2009, mc hi cao nht mt M4


ca ging Tin Vit 2 (im 4), cc mt khc ca ging Tin Vit 2 u cao hn i chng; mc hi nh nht mt M3 (im 1) ca ging Tin Vit 1, y l mt tha nht (5,7 vn).

Bng 4.7b: nh hng ca mt trng n kh nng chng chu ca

hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 - v xun 2010 Ch tiu

Ging Mt Su c thn

Bnh m l

Bnh kh vn

r Gy thn

M1 3 3 1 2 1 M2 2 2 1 2 1 M3 1 2 1 2 1 M4 3 3 2 2 1 M5 2 1 1 2 1

Tin Vit 1

M6 2 2 1 2 1 M1 3 2 1 1 1 M2 3 2 1 1 1 M3 3 1 1 1 1 M4 4 3 2 1 1 M5 3 2 1 1 1

Tin Vit 2

M6 3 2 1 1 1 LVN10 M3 2 2 1 1 1

Ghi ch: thang im nh gi 1-5 im Bnh m l c th lm gim nng sut cy trng nu pht trin mnh nh hng ti kh nng quang hp ca l. Qua bng kt qu cng cho thy c hai v v cc mt trng u nhim bnh m l, tuy nhin mc nhim bnh khc nhau v ph bin mc nhim nh (im 2). Ging Tin Vit 1 v xun 2009 nhim mc 1-2 thp hn v xun 2010 nhim mc 1-3. Mt M1, M4 ca c 2 ging c hai v u nhim va ( im 3) cao hn i chng LVN10 (im 2). Bnh kh vn xut hin t giai on trc tr c v ch xut hin v

xun 2010, ph bin mc nhim rt nh (im 1), mt M4 nhim nh (im 2), i chng LVN10 nhim rt nh (im 1).


Theo di kh nng chng ca cc ging th nghim cho thy kh nng chng kh v ch yu trng thi r (nghing cy) v xun 2009 im 2-3, v xun 2010 im 1-2, rt t trng hp b cy (gy thn) (im 1). Cc mt khc nhau khng c s khc nhau v kh nng chng Tm li, mc su bnh hi tng theo mt , mt cng cao th su bnh cng nhiu, iu ny hon ton ph hp vi cc nghin cu trc y v su bnh hi cy trng.

4.5. nh hng ca mt trng n nng sut v yu t to thnh nng sut ca 2 ging ng lai kiu cy mi Tin Vit 1, Tin Vit 2 4.5.1. nh hng ca mt trng n cc yu t to thnh nng sut Nng sut l ch tiu quan trng v c quyt nh bi cc yu t cu thnh nng sut nh t l bp hu hiu, s hng ht/bp, s ht/hng, khi lng 1000 ht. Cc yu t cu thnh nng sut ph thuc vo c tnh di truyn ca ging, iu kin thi tit, kh hu, t ai, mt trng, bin php chm sc ...Qua bng 4.8a v 4.8b chng ti c nhn xt sau: - T l bp hu hiu v xun 2009 (bng 4.8b) tng i cao (u >1 bp/cy) tr mt M4 c hai ging u c t l bp hu hiu


Bng 4.8a: nh hng ca mt trng n cc yu t to thnh nng sut ca hai ging Tin Vit 1 v Tin Vit 2 v xun 2009

Ch tiu

Ging

Cng thc TL bp HH

S hng/bp

S ht/hng

KL 1000 ht

(gram) M1 1,01 12,6 31,6 341,2 M2 1,07 12,3 28,5 340,5 M3 1,02 12,5 30,9 347,1 M4 0,92 12,5 29,1 321,7 M5 1,03 12,7 30,8 371,9

Tin Vit 1

M6 1,03 11,9 31,6 353,3 Trung bnh 1,01 12,4 30,4 345,9

M1 1,02 11,3 31,7 359,2 M2 1,02 11,4 33,1 362,3 M3 1,03 11,1 33,3 358,5 M4 0,99 10,7 31,6 345,7 M5 1,06 10,7 31,7 356,5

Tin Vit 2

M6 1,01 10,9 32,5 350,8

tÌm hiỂu mẬt ðỘ trỒng giỐng ngÔ lai kiỂu cÂy mỚi

Documents