Bóng đá 1

Bóng đá là môn thể thao đồng đội được chơi giữa hai đội với nhau, mỗi đội có

11 cầu thủ trên sân. Trò chơi này dùng một quả bóng và thường được chơi

trên sân cỏ hình chữ nhật có đường giới hạn rõ rệt (còn gọi là đường biên) với

hai khung thành ở hai đầu sân. Sân chơi có vạch một đường ngăn ở giữa và

mỗi khung thành cũng có đường giới hạn được gọi là vùng cấm địa. Mục tiêu

chính của một trận bóng đá là ghi điểm bằng cách đưa bóng vào khung thành

của đội đối phương. Đội nào thắng thì được ba điểm. Nếu hai đội cùng ghi số

bàn thắng giống nhau thì mỗi đội được một điểm. Đội thua thì không được

điểm nào. Ngoại trừ thủ môn, các cầu thủ khác đều không được cố ý dùng tay

hoặc cánh tay để chơi bóng. Thủ môn cũng không được phép dùng tay chạm

bóng khi trực tiếp nhận được đường bóng do cầu thủ nhà chuyền về. Đội

chiến thắng là đội ghi được nhiều bàn thắng hơn khi kết thúc trận đấu.

Bóng đá được chơi ở đẳng cấp chuyên nghiệp trên thế giới. Hàng vạn người

đến sân vận động để xem các trận thi đấu có đội bóng mà họ yêu thích, và

hàng triệu người khác theo dõi qua tivi nếu không thể đến sân vận động.

Ngoài ra, còn rất nhiều người chơi môn thể thao này ở đẳng cấp nghiệp dư.

Theo một cuộc khảo sát công bố vào năm 2001 của FIFA, tổ chức quản lý

bóng đá trên thế giới, có hơn 240 triệu người thường xuyên chơi bóng đá ở

hơn 200 quốc gia. Luật chơi đơn giản và dụng cụ thi đấu ít tốn kém giúp cho

trò chơi này phát triển mạnh mẽ. Ở nhiều nước, bóng đá có vai trò quan

trọng trong cuộc sống của người hâm mộ, trong cộng đồng địa phương hay cả

quốc gia; do đó có thể nói đây là môn thể thao phổ biến nhất thế giới.

Tổng quát

Bóng đá là môn thể thao đồng đội được chơi theo các quy tắc đề ra trong Luật

bóng đá (tiếng Anh: Laws of the Game). Các vận động viên tham gia chơi bóng đá

được gọi là các cầu thủ, họ thường sử dụng một trái bóng hình cầu được gọi đơn

giản là quả bóng đá, trái bóng hoặc trái banh. Trong trận đấu bóng đá, hai đội, mỗi

đội gồm 11 cầu thủ sẽ tìm cách đưa trái bóng vào khung thành (còn gọi là cầu

môn), đội nào đưa bóng vào khung thành đối phương nhiều hơn (ghi được nhiều

bàn thắng hơn) sẽ là đội giành chiến thắng, nếu hai đội có số lần đưa bóng vào

khung thành đối phương như nhau, hoặc không đội nào làm được việc này thì trận

đấu sẽ kết thúc với kết quả hòa.

Điều khiển trận đấu là tổ trọng tài bao gồm một trọng tài chính và hai trọng tài

biên, trọng tài chính sử dụng một chiếc còi cùng hai loại thẻ, thẻ vàng và thẻ đỏ,

và có trách nhiệm bắt đầu, kết thúc hoặc tạm dừng trận đấu. Trọng tài chính

thường chạy theo đường bóng để có thể kiểm soát chặt chẽ trận đấu và để có các

biện pháp kịp thời. Một trận đấu bóng đá thông thường có hai hiệp, mỗi hiệp 45

phút với khoảng thời gian 15 phút nghỉ giữa hai hiệp. Quy tắc cơ bản nhất của

môn bóng đá là các cầu thủ, trừ người bảo vệ khung thành (được gọi là thủ môn),

được phép sử dụng bất cứ bộ phận nào trên cơ thể để chơi bóng trừ hai cánh tay

của họ (tuy nhiên cầu thủ phải dùng tay để thực hiện việc ném biên). Khi một cầu

thủ của một đội đá bóng vượt ra khỏi đường biên thì đối phương được quyền ném

bóng trở lại vào sân. Trong một trận đấu thông thường, cầu thủ có thể chơi ở bất

cứ vị trí nào và có thể đưa quả bóng theo bất cứ hướng nào trên sân, trừ trường

hợp cầu thủ rơi vào thế việt vị thì không thể nhận bóng. Dựa vào các quy tắc cơ

bản này, cầu thủ thường dùng chân để thực hiện các động tác kỹ thuật như rê

bóng, lừa bóng, chuyền bóng cho đồng đội, sút bóng, với mục đích chính là tìm

cách đưa bóng vào khung thành đối phương và ngăn không cho đối phương đưa

bóng vào khung thành đội nhà. Cầu thủ hai đội có thể va chạm nhau thông qua các

pha tranh bóng, tắc bóng nhưng tuyệt đối không được phạm những lỗi ghi trong

luật như chuồi bóng từ phía sau, đẩy người, tiểu xảo, đưa chân gạt cầu thủ đối

phương hoặc dùng chân đá lên quá cao. Thông thường trong những trường hợp

cầu thủ phi phạm lỗi nặng thì trọng tài chính phạt thẻ vàng. Nếu một cầu thủ bị

phạt hai thẻ vàng thì sẽ chuyển thành thẻ đỏ và cầu thủ ấy không được phép chơi

tiếp trận đấu và phải rời sân chơi để vào trong cánh gà.

Thủ môn nhoài người phá bóng khỏi cầu môn

Lịch sử

Các môn thể thao tương tự bóng đá hiện đại (với mục đích đá bóng vào khung

thành đối phương) đã xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới từ rất lâu. Theo FIFA thì

dạng bóng đá cổ xưa nhất bao gồm đầy đủ các kỹ thuật chơi bóng có lẽ xuất phát

từ Trung Quốc vào khoảng thế kỷ 2 hoặc 3 TCN, môn xúc cúc (蹴鞠, đá cầu). Ở

La Mã cổ đại cũng xuất hiện một môn thể thao chơi bóng có những nét giống bóng

đá, đó là môn harpastum.

Môn bóng đá với các luật chơi gần như ngày nay bắt đầu phổ biến từ giữa thế kỷ

19 tại các trường học trên nước Anh. Bộ luật bóng đá hiện đại cổ nhất mà ta biết là

bộ luật mà ngày nay thường được biết đến dưới tên Bộ luật Cambridge (tiếng Anh:

Cambridge Rules). Sở dĩ có tên gọi này vì chính trong khuôn viên Trinity College

thuộc Đại học Cambridge, đại diện của năm trường Eton, Harrow, Rugby,

Winchester và Shrewsbury đã tổ chức họp mặt để thống nhất một luật chơi đầu

tiên cho môn bóng đá. Cũng trong thập niên 1850, các đội bóng nghiệp dư bắt đầu

đựoc thành lập và thường mỗi đội xây dựng cho riêng họ những luật chơi mới của

môn bóng đá, trong đó đáng chú ý có câu lạc bộ Sheffield F.C.. Việc mỗi đội bóng

có luật chơi khác nhau khiến việc điều hành mỗi trận đấu giữa họ diễn ra rất khó

khăn. Nỗ lực đáng kể nhất trong việc chuẩn hóa luật chơi môn bóng đá là việc

thành lập Hiệp hội bóng đá Anh (The Football Association, thường viết tắt là FA)

vào ngày 26 tháng 10 năm 1863 tại Great Queen Street, Luân Đôn. Sau 5 cuộc họp

diễn ra từ tháng 10 đến tháng 12, bộ luật đầy đủ và toàn diện đầu tiên của môn

bóng đá gồm 13 điều đã được FA thông qua dưới sự chủ trì của Ebenezer Cobb

Morley. Hiện nay cơ quan chịu tránh nhiệm quản lý và theo dõi luật bóng đá trên

thế giới là Ủy ban bóng đá quốc tế (International Football Association Board,

thường viết tắt là IFAB). IFAB được thành lập năm 1886 tại Manchester trong một

buổi họp với sự có mặt của đại diện FA, Hiệp hội bóng đá Scotland (Scottish

Football Association), Hiệp hội bóng đá xứ Wales (Football Association of Wales)

và Hiệp hội bóng đá Ireland (Irish Football Association).

Giải thi đấu bóng đá đầu tiên, Cúp FA (FA Cup), được C. W. Alcock tổ chức lần

đầu cho các câu lạc bộ bóng đá Anh vào năm 1872. Trận thi đấu bóng đá cấp quốc

tế đầu tiên giữa đội tuyển Anh và Scotland cũng diễn ra vào năm 1872 tại

Glasgow. Nước Anh cũng là quê hương của giải đấu liên đoàn đầu tiên, The

Football League, liên đoàn này được thành lập năm 1888 theo sáng kiến của giám

đốc câu lạc bộ Aston Villa, ông William McGregor. Giải đấu này bao gồm 12 câu

lạc bộ thuộc miền Trung và miền Bắc nước Anh.

Cơ quan quản lý bóng đá thế giới, FIFA (Fédération Internationale de Football

Association, liên đoàn bóng đá quốc tế) được thành lập vào năm 1904 tại Paris với

chủ tịch đầu tiên là ông Robert Guérin, một người Pháp, ngay từ khi thành lập

FIFA đã tuyên bố sử dụng và tôn trọng bộ luật bóng đá do FA đưa ra. Từ năm

1913, cơ quan theo dõi luật bóng đá IFAB bắt đầu bổ sung các thành viên là đại

diện của FIFA. Hiện nay ban điều hành của IFAB bao gồm 4 đại diện của FIFA và

4 đại diện đến từ các liên đoàn khai sinh luật bóng đá là Anh, Scotland, Ireland và

xứ Wales. Tính cho đến năm 2008, FIFA có 208 quốc gia hoặc vùng lãnh thổ có

đại diện là thành viên, nhiều hơn Ủy ban Olympic Quốc tế 3 thành viên và nhiều

hơn Liên Hiệp Quốc 16 thành viên.

Ngày nay bóng đá đã được chơi ở cấp độ chuyên nghiệp trên khắp thế giới với

hàng triệu người đến sân theo dõi các trận đấu cũng như hàng tỷ người theo dõi

qua truyền hình. Theo một cuộc thăm dò do FIFA tiến hành năm 2001, có trên 240

triệu người từ trên 200 quốc gia thường xuyên chơi bóng đá. Không chỉ là môn thể

thao phổ biến nhất thế giới, bóng đá còn có ảnh hưởng lớn đến nền thể thao và xã

hội nhiều quốc gia, hãng truyền hình ESPN từng cho rằng chính đội tuyển Bờ

Biển Ngà đã giúp ngăn chặn nguy cơ một cuộc nội chiến tại nước này vào năm

2005, ngược lại cũng chính một trận bóng đá đã khởi đầu cho một cuộc chiến với

cái tên Chiến tranh bóng đá xảy ra năm 1969 giữa El Salvador và Honduras.

Bản đồ phân bố mức độ phổ biến của bóng đá.

Các quốc gia được tô bằng màu xanh là nơi bóng đá phổ biến nhất, tô bằng

màu đỏ là nơi bóng đá ít phổ biến nhất.