TINH CHAT QUANG CÙA Cr^^ TRONG MÀU SPINEL MGAL2O4 TÓNG HQP BANG PHUONG PHÀP SOL-GEL

Trinh Thi Loan<l^ Le H o n g Hà(i>, N g u y è n N g o c Long<i> v a N g u y é n Hanh(2) (i)'Khoa Vàt ly, TrUàng DHKHTN, DHQGHN (^> Khoa Hod hoc, TrUòng DHBK - HN

1. MÒ DAU

Màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 ton tai san trong tu nhièn va ed the

tong hdp ditoc trong càc phòng thi nghiem. Tinh chat quang ciia càc

màu spinel tu nhièn ciing nbu nhàn tao vdi nong do ion tap Cr thàp

dà dUcfc nhiéu tàc già quan tàm nghién cùu [1 - 6]. Nhung tinh chat

quang cua càc màu spinel chùa nóng do ion tap Cr cao thi bau nhu

chUa dUòc khào sàt va nghién ciiu.

Co rà't nhiéu phUOng pbàp che tao spinel tong hdp [7], [6], [8],

[9],.... Càc phuong pbàp này co ành buòng khòng nhò den sU hinh

tbành cà'u trùc cùa spinel tong hdp. l/u diém Idn nhà't doi vdi càc màu

spinel tòng hdp là chùng ta co the can thiép sàu vào qua trình tao màu

nhàm phuc vu tich cuc cho muc dich nghién ciiu.

Trong bài bào này, chùng tòi tié'n bànb khào sàt va nghién cùu

tinh chà't quang d nbiet do phòng cùng nhu nbiet do thà'p cùa màu spi­

nel Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp bang phudng phàp sol-gel vdi càc già tri

X khàc nbau. Dac biét chùng tòi khào sàt pho huynb quang cuia màu

MgAl204 chùa nong do ion tap Cr cao.

162

2. THirc NGHIÉM

Càc màu spinel vdi càc già tri x = 0,020 -r- 0,300 dUdc tong hdp

bang phUdng phàp sol-gel citrat [10], tu càc dung dich muò'i Mg(N03)2,

A1(N03)3 va Cr(N03)3, cùng vdi phò'i tu btìu ed tao phùc là axìt citric

(AC) CeHsOy.

Gian do nhieu xa tia X dUdc ghi trén mày D5005 cùa hàng

Siemens Cong hoà lién Bang Due, su dung bue xa Cu-Ka vdi bude song

X= 1,54056 À.

Càc pho huynh quang do d nbiet do phòng va nhiet do thap cùa

càc màu spinel dUdc thUc hien trén he FL3-22, Jobin Yvon-Spex, USA

vdi nguon sàng kich thich là dèn Xenon vdi còng xuà't 450 W.

3. KÉT QUA VA THÀO LUAN

3.1 G i a n d ò n h i é u xa t i a X

De nghién cùu ành huòng cùa nhiét dò cùng nhU thòi gian nung

xerogel dé'n sU hinh thành pha ket tinh spinel, chùng tòi dà tien hành

do giàn do nhiéu xa tia X cùa màu xerogel Mg(Ali.xCrx)204 vdi x =

0,030 dUdc nung ò càc nhiét do 600, 650, 700, 750*^C trong 30 phùt;

700, 900°C trong 3 giò va 900°C trong 6 gid. Ket qua thu dUdc nhU

trén hinh 1.

Tu ké't qua do giàn do nhiéu xa tia X, ta nhàn thà'y ràng khi nung

màu d 600 C trong khoàng 30 phùt, khòng co dinh dac trUng nào xuà't

hien (hinh la). Diéu này chùng tò màu là vò dinh hinh. Tàng nhiét dò

nung màu lèn 650 C, càc dinh dac trUng cùa pha spinel bàt dàu xuà't

hien (hinh Ib). Tiep tue tàng nhiét dò hoac kéo dai thòi gian nung màu

thi cuòng dò cùa càc dinh dac trUng này tàng (hinh le, Id, le, If, Ig).

So sành tin hieu trén hinh If va Ig ta thà'y chùng hàu nhU khòng khàc

nbau. Diéu này chùng tò d nhiét do nung 900^C pha spinel ké't tinh

khà tòt.

163

VftftJ^K-g@b£K& iC«KS- tsM JUbi UftL

Hinh 1. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu xerogel Mg(Ali,xCrx)204 vtìi x = 0,030 nung 0 càc nhiét dò va thòi gian khàc nhau a- ÓOO C, b- 650* C, e- 700^C, d- 750OC trong 30 phùt e- 700OC, f- 900* C trong 6 giòf va g- 900"C trong 3 giòr

Ké't qua nhiéu xa tia X cho chùng ta thà'y: Màu spinel che' tao bang phUdng phàp sol-gel dUdc hinh tbành tu t rang thài vò dinh hinh va là san pbàm ddn pha va ké't t inh khà tò't ò nhiét dò tu 900°C tra lén.

Giàn do nhiéu xa tia X cùa càc màu Mg(Ali.xCrx)204 vdi càc già tri x tàng dàn tu 0,010 den 0,300, nung d IIOO^C trong 3 gid dUdc dua ra ò càc hinh tu 2 dé'n 6 dudi day.

» ^ ' * — " • • ' ^

I

1 I I ^1]^^|^^>^^r-;•ryYì ì I Jll '

Z-^trtl-fiM»

Hinh 2. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu Mg(Ali.xCrx)204 vdi X = 0,010 nung ò IIOO^C trong 3 giò

164

5

h^ rT',.r«rrmrry-r$'—rt

Hinh 3. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu Mg(Ali.xCrx)204 vói X = 0,035 nung à IIOOOC trong 3 gid

Hinh 4. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu Mg(Ali.xCrx)204 vdi X = 0,075 nung ò llOO^C trong 3 già

165

1»

y-m^A

4»

Hinh 5. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu xerogel Mg(AIi.xCrx)204 vdi X = 0,150 nung ò 1100**C trong 3 gid

I

L ... 1 J rSr.riiwmrr KriiiHn i, Hmii ,/Ìn\0 rmn

Hinh 6. Giàn do nhiéu xa tia X cùa màu Mg(Ali.xCrx)2G4 vdi X = 0,300 nung ò IIOOOC trong 3 gid

Ké't qua cho thà'y, mac dù nóng do ion tap Cr* " pha vào trong cà'u trùc nén spinel khà cao (20% mol, tUdng ùng vdi x = 0,300 trong Mg(Ali.xCrx)204) nhUng màu tao ra vàn là ddn pha. Diéu này chùng tò màu spinel tong hdp bang phUdng phàp sol-gel co do dong déu cao va ion tap Cr " dà dUa dUdc vào trong mang tinh the spinel. Khi nong do

166

ion Cr "*" trong màu tàng, khoàng càch dbkl gitìa càc ho màt song song cùa tinh the Mg(Ali.xCrx)204 tàng, bay hàng so' mang tinh the tàng. Tinh toàn cu thè dUdc dUa ra ò bang 1 dudi day.

Bang 1. Anh hu*dng cùa già tri x tdi khoàng càch dhkl giiJa càc ho mat song song va hàng so'mang cùa màu Mg(Ali.xCrx)204 4 tong hcfp.

" " • ^ ^ k i C A )

0,010 0,035 0,075 0,150 0,300

^220

2,8552 2,8648 2,8681 2,8726 2,8920

ani

2,4369 2.4411 2,4476 2,4506 2,4650

^400

2,0214 2,0234 2,0303 2,0314 2,0438

àsii

1,5557 1,5567 1,5606 1,5633 1,5723

à44i>

1,4299 1,4297 1,4338 1,4361 1,4448

a{k)

8.083 ± 0,003 8,094 ± 0,005 8,114 ±0,004

8,1250 ±0,0013 8.1747 ±0.0026

3.2. P h o h u y n h q u a n g

Pho huynh quang cùa càc màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp vdi càc già ri x khàc nhau dUdc khào sàt trong dai nhiét dò 11 K 300 K, tai càc bude song kich thich huynh quang khàc nhau.

1.6E-t-6

tao C •D +J 8E+5

B

Bu6c song (nm)

Hinh 7. Pho hu^nh quang nhiét dò phòng cùa màu Mg(Al2_j Cr^)204 (x d càc nhiét dò nung khàc nhau trong 3 giò, X^^r. = 550 nm. a-

0,020)

Tnung = 700«C;b-T„ung 'exc

900OC;c-Tnuj,g=1100«C

167

Càc tin biéu huynh quang nhiét dò phòng kich thich tai bude song

550 nm cùa màu Mg(Ali.xCrx)204 vdi x = 0,020, xù ly d càc nbiet dò

700, 900 va llOO^C, trong khoàng 3 gid dUdc dUa ra trén hinh 7. d

nbiet dò nung 700OC, tin biéu huynh quang thu dUdc ed dang pho dàm

va co mot cUc dai d 689 nm (hinh 7a). Khi tàng nbiet dò nung màu, càc

dinh huynh quang xuà't hien rò net hdn. O nhiét do nung 1100*^C trén

pho huynh quang (hinh 7c) xuat hien rò càc dinh huynh quang d bude

song 674,3, 687, 705, 716, 729, 738,6 va 746 nm.

Khi nhiét dò nung tàng, cà'u trùc tinh the dUdc hinh thành tò't hdn

va dong thòi kich tbudc hat tinh thè cùng tàng lén. Diéu này dUdc the

hien rò trong ké't qua nhiéu xa tia X ò muc 3.1. Chinh vi vay ma do

rong dinh huynh quang giàm di va sU phàn tàch càc dinh phò cùng rÒ

ràng hdn. Tu càc ké't qua khào sàt này trong càc phàn tié'p theo, chùng

tòi sé khào sàt tin hieu huynh quang cùa càc màu Mg(Ali.xCrx)204 (già

tri X thay dòi) dò'i vdi càc màu nung d llOO^C trong 3 gid.

(cps

)

3

bo C

1.6E + 6

1.2E-1-G

SE + S

4E + 5

~ —

-

" —

—

Bude song (nm)

Hinh 8, Phò huynh quang do ò nhiét dò phòng, kich thich tai X^^^. = 550nm cùa càc màu Mg(Ali.^Cr^)204 co nong dò Cr^^ khàc nhau. a: X = 0,020; b: x = 0,035; e: x = 0,050; d: x = 0,150; e: x = 0,300

168

Phò huynh quang nhiét dò phòng kich thich tai bude song 550 nm cùa càc màu spinel tong hdp ùng vdi càc già tri x khàc nhau dUdc dUa ra trén hinh 8. Ké't qua cho thà'y, khi nòng dò ion tap Cr" " trong màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tàng thi cUdng dò càc dinh huynh quang giàm va càc dinh d phia song dai rà't ròng cbié'm Uu thè'. Càn cu vào dang tin hieu huynh quang chùng ta co thè phàn ra làm hai loai sau:

• Loai mot là tin hieu huynh quang cùa càc màu co x = 0,020, 0,035 va 0,050 (hinh 8a, 8b va 8c). Dò'i vdi càc màu này pho huynh quang góm càc vach hep nhU dà néu trén. Khi già tri x tàng thi cUÒng dò huynh quang cùa càc dinh giàm, nhUng cUdng do ty dòi cùa vach huynh quang ò 705 nm so vdi vach d 687 nm lai tàng. Diéu này cho thà'y dinh d 705 nm lién quan dèn mot loai tàm ed khà nàng hinh thành khi nóng dò ion tap Cr "*" cao. Loai tàm dò co t h é l à c a p Cr3+-Cr3+

• Loai hai là tin hieu huynh quang cùa càc màu co nóng do ion tap Cr3+ cao x = 0,150 va 0,300 (hinh 8d va 8e). Khào sàt càc pho này cho thay càc vach huynh quang d loai mot khòng thè bién rò ò day, thay vào dò là su xuà't hien cùa mot dai pho ròng trong khoàng 680 850 nm vdi cUc dai d khoàng 812 nm.

Pho huynh quang do d nhiét do 12 K, kich thich vdi bude song À-eKc=390 nm cùa càc màu co x ~ 0,020, 0,075 va 0,150 dUdc dUa ra trén hinh 9. Su phu thuòc cùa tin hieu huynh quang vào nóng dò ion Cr" " trong màu spinel tong hdp khi do ò nhiét dò 12 K co qui luat giò'ng nhu khi do màu d nhiét dò phòng. Khi già tri x tàng cUdng dò càc vach huynh quang giàm va càc vach huynh quang ò phia song dai vdi do ròng Idn hdn chièm Uu thè. Tuy nhièn, càc dinh huynh quang xuà't hien rÒ net va chùng dich ve phia song ngàn hdn so vdi nhiét dò phòng (vi du: dinh 687-^685 nm, 705-^703 nm ...). Ngoài ra, chùng ta con quan sàt thay sU xuà't hien rò net cùa mot so' dinh huynh quang ma ò nhiét dò phòng khòng thà'y. Cu the là dò'i vdi màu co x = 0,020, càc dinh dò là 687, 691, 709 va 743 nm; màu co x = 0,300, càc dinh dò là 710, 718 va 750 nm. So sành vdi tin hieu huynh quang thu dUdc khi do à nhiét dò phòng ta thà'y dang tin hieu huynh quang do d 12 K cùa màu X = 0,020 hàu nhU khòng co gì khàc, nhUng vdi màu x = 0,075 va 0,300 lai co sU thay dòi dang ké'. Vi vay, chùng tòi tié'n hành khào sàt tin hieu huynh quang cùa màu x = 0,075 va 0,300 theo càc nbiet dò khàc nhau.

169

<o

•o

<o-

te tuo a o

Buóc song (nm)

Hinh 9. Pho hujnh quang do a nhiét dò 12 K, A-g c = ^^^ """ ^ " ""^^ Mg(AIi.xCrjj)204 vói càc già tri x khàc nhau a: x = 0,020; b: x = 0,075; e: x = 0,300

a

1 bD

e;

Buóc song (nm)

550 nm cùa màu Hinh 10. Pho huynh quang do tai càc nhiét dò khàc nhau, X^j^^ Mg(Alj_xCrx)204 vói x = 0,075 a: T = 12 K; b: T = 50 K; e: T = 100 K; d: T = 200 K; e: T = 300 K

170

•Kì bc CI

I

8E+4

6E+4

4E+4

t|p 2E+4

T 720 760 800 840

Buóc song (nm) Hinh 11. Anh huòng cùa nhiét dò do tói tin hiéu hu 'nh quang cùa màu

Mg(Alj_j Cr^)204 vói x = 0,300, X^y^^ = 550 nm. a: T = 12 K; b: T = 50 K; e: T = 100 K; d: T = 200 K; e: T = 300 K

De khào sàt sU phu thuòc cùa tin hieu huynh quang vào nhiét do

cùa màu x = 0,075 va 0,300, chùng tòi dà tié'n hành do phò huynh

quang kich thich tai bude song X^^^ = 550 nm trong dai nhiét dò tu 12

K-r300 K. Ké't qua dUa ra trén hinh 10 va 11 cho thà'y ràng tin hieu

huynh quang cùa càc màu chùa nong dò ion tap Cr- " cao phu thuòc vào

nhiét do theo mot qui luàt tUdng tu nhU sU phu thuòc cùa tin hieu

huynh quang vào nóng dò ion tap Cr' ' trong màu. Khi nhiét dò màu,

tàng cUÒng dò càc dinh huynh quang giàm va càc dinh huynh quang

dai ròng d phia song dai cbié'm Uu thè' trong phò.

Hien tUdng cUÒng dò càc dinh huynh quang giàm khi nhiét dò do

màu tàng dUdc goi là hien tUdng dap tàt nhiét dò. Do d nbiet dò cao,

mot so' mode dao dong mdi hinh thành sé tUdng tàc vdi càc tàm quang

gay nèn càc qua trình tai hdp khòng bue xa va dàn dèn sU suy yeu cùa

tin hieu huynh quang.

171

Tu bang 1 chùng ta thà'y rò, khi nóng dò ion Cr " trong màu Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp tàng thi hàng so'mang cùa chùng tàng. Diéu này co the giài thich nhU sau: Trong phò'i vi bàt dien, bàn kinh ion hieu dung cùa Cr^^ (0,615 À) va Mg2+ (0,72 À) déu lón hdn bàn kinh ion hieu dung cùa Al "*" (0,535 À). Khi pha tap ion Cr " vào màu spinel MgA1204 còng vói sU dào cation giùa ion Al " va Mg "*" (né'u co) se làm cho mang tinh the bi dàn ra, tue bang so' mang tinh thè tàng lèn. Ludng ion tap Cr " pha vào màu spinel MgAl204 càng nhiéu va sU dào cation xày ra càng lón thi hàng so' mang cùa tinh thè càng tàng.

TUdng tu nhu vay, hien tUdng dàn nò nbiet cùng làm thay dói bang so' mang cùa tinh the. Hàng so' mang cùa tinh thè thay dòi ty le thuan vói nhiét dò. Hàng so'mang cùa màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp tàng, dong nghìa vdi khoàng càch Mg " - 0 , Al " - 0 , Cr " - 0 tàng va diéu dò co nghìa là truòng tinh the tàc dong lèn ion Cr " trong màu giàm. Nhu vày khi nóng do ion Cr " trong màu spinel Mg(Ali. xCrx)204 tong hdp tàng, cùng nhu khi nhiét dò cùa màu tàng thi sU tàc dong cùa trUdng tinh the lèn ion Cr " giàm, nói càch khàc ion Cr "*" nàm trong trUdng tinh thè tbà'p hdn.

Hinh 12. Giàn do Tanabe-Sugano ve càc miic nàng lugmg cùa dién

tu 3d^ trong triròng bàt dién

Tu giàn do Tanabe-Sugano ve càc mùc nàng lUdng cùa dién tu 3d^ trong trUdng bàt dién (hinh 12) ta thà'y: né'u ion Cr^"' nàm trong trUdng tinh the bàt dién thà'p (DqlB < 2,3), mùc nàng lUdng kich thich thà'p nhà't cùa dién tu 3d^ là 4T^ vói dò dò'c Idn; né'u càc ion Cr " nàm trUdng tinh the bàt dién manh {DqjB > 2,3), mùc nàng ludng kich thich thà'p nhà't cùa dién tu 3d3 lai là 2E vdi dò dò'c gàn nhu bang khòng va co

172

nàng lUdng Idn hdn so vdi mùc 4T^ trong vùng Dq IB < 2,3. Vi dò ròng cua phò huynh quang ty le thuan vdi dò dò'c cùa mùc nàng lUdng thà'p nhà't, nén trén pho huynh quang cùa càc màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tòng hdp vói già tri x nhò cùng nhu khi do màu ò nbiet dò thà'p chùng ta quan sàt dUdc càc vach hep, vói già tri x lón cùng nhU khi do màu ò nbiet do cao chùng ta quan sàt dUdc càc dai ròng co dinh dich ve phia bude song dai. Qua day chùng ta cùng co the dànb già càc ion tap Cr" " trong càc màu Mg(Ali.j.Crx)204 tong hdp vdi x = 0,020, 0,035 va 0,050 nàm trong trUdng tinh the cao (Dq/B > 2,3), x = 0,075 nàm trong trUdng tinh the trung binh {DqlB = 2,3) va x = 0,150, 0,300 nàm trong trUdng tinh the thà'p (DqlB < 2,3).

•o

2 bo c '§

720

Buóc song (nm)

Hinh 13. Pho huynh quang cùa càc màu spinel MgAl204: Cr "*" khàc nhau do a nhiét dò 12 K vói A j ^ = 390 nm. a: spinel tir nhièn; b: spinel tu nhién sau khi ù ó 800^C trong khoàng 30 phùt; e: spinel tir nhién sau khi ù ó 950* C trong khoàng 30 phùt; d: spinel tong hop.

De co su so sành giùa màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp vdi màu spinel MgAl204: Cr " tU nhièn, chùng tòi dà tié'n hành do pho huynh quang kich thich vói bude song 390 nm ò nhiét dò 12 K cùa càc màu spinel tu nhièn, sau khi dà nung d nhiét dò 800<^C va 950OC trong

173

khoàng 30 phùt cùng vói màu spmel tong hdp chùa x = 0,020. Kèt qua dUdc dua ra trèn hinh 13. Nóng dò ion tap co trong màu tU nhién này vào khoàng 1,71 % trong lUdng [1], tUdng dUdng vói x = 0,023.

Dò'i vdi màu spinel tu nhién (hinh 13a), chùng ta quan sàt thà'y sU xuà't hien cùa dinh phàt xa tai 683 nm do chuyén ddi dién tu tu mùc E—>'*A2 cùa càc ion Cr" "" nàm trong trUdng bàt dién ly tUdng (càc ion

Cr" " thay thè' vào vi tri cùa càc ion Al' ^ trong spinel thuan) tao ra va dUdc goi là vach zero - pbonon R; càc vach phàt xa ò 685, 687, 691 va 693 nm làn lUdt goi là càc vach Ni , N2, N3 va N5 tUdng ùng. Nguón gò'c cùa càc dinh phàt xa này cùng là do chuyén dién tu tu mùc E->^A2 cùa càc ion Cr " nhUng càc ion này khòng nàm trong trUdng

bàt dién ly tUdng. Dinh phàt xa d 702 nm co nguón gò'c tu càc cap Cr' ^ gàn nhà't va dUdc goi là vach N4. Vi vay, no chi xuà't hien khi nóng do ion Cr' "*" trong càc màu spinel dù Idn. Càc vach phàt xa con lai trén phò huynh quang dUdc quy cho là càc vach lap lai phonon cùa vach R [11], [2, 8, 11-13]... Mùc dò dào cation trong màu spinel càng nhò, cùng nhU càc sai hòng tòn tai trong màu càng it thi cUdng dò cùa vach R càng lón so vói CUdng dò cùa càc vach phàt xa Nj , N2, N3 va N5. Né'u màu spinel co cà'u trùc hoàn toàn ly tUdng thi tin hieu huynh quang thu dUdc sé chi chùa vach R va càc vach lap lai phonon cùa nò.

Anh huòng cùa che dò xù ly nhiét tdi hien tUdng dào cation trong màu spinel tu nhién MgAl204 dà dUdc rà't nhiéu tàc già quan tàm nghién cùu [2, 8, 11]... . Ho cho ràng mùc dò dào cation trong màu spi­nel tu nhién mang dac trUng chuyén pha va nhiét dò chuyén pha tu spinel thuan sang spinel dào vào khoàng 750°—>900'^C. Vi vày, trén pho huynh quang cùa màu spinel tu nhién khi nung d khoàng 800°C trong khoàng 30 phùt (hinh 13b), cUdng dò cùa vach R yé'u hdn hàn so vdi CUdng do cùa càc vach NI, N2 va N3. Dò'i vói màu spinel tu nhièn nung ò nhiét dò 950°C trong khoàng 30 phùt, trèn pho huynh quang (hinh 13c) chi xuà't hien vach N3. Hien tUdng dào cation trong màu MgAl204 rat da dang, tàc già Mikenda dà chùng minh co 48 kiéu dào giùa Mg2^ va Al^^ [8]. Ngoài ra, trong màu MgAl204 con co thè tón tai càc sai hòng mang tinh thè. Vi vay, de chi ra càc N^, N2, N3 va N5 do ion tap Cr "*" nàm cu the à dàu gay ra là mot và'n de khòng ddn giàn.

174

So sành càc tin hiéu huynh quang thu dUdc cùa màu tu nhién khi xù ly nhiét d càc nhiét dò khàc nhau vói màu spinel tòng hdp co x = 0,020 chùng ta co thè ké't luan: cà'u trùc cùa màu spinel Mg(Ali.xCrx)204 tong hdp là spinel trung gian va nò gàn giò'ng vói màu spinel tu nhién khi xù ly nhiet d 800°C trong vòng 30 phùt.

Còng trình dUdc thUc hien vdi sU tài trd cùa chUdng trình nghién cùu Cd bàn cà'p nhà nUóc ma so'4213010.

TÀI LIÈU TRAM KHÀO

1. L. H. Hoàng, N. T. Khòi, V. X. Quang, N. V. Hung, N. V. Minh, D. T. Sàm, N. D. Lam va L. T. Tùng, "Nghién cùu che tao hot spi­nel MgAl204", Hoi nghi Vàt ly Chat ràn toàn Qudc làn thù III, Nha Trang, 8-10/8/2001.

2. Vù Phi Tuyé'n (1999), Nghién cùu sU chuyén pha trat tU - mà't trat tu cùa spinel Viet Nam bang phUcfng phàp quang pho va thdng ké, Luan vàn thac si, Vién Vàt ly.

3. Blasse G., Grabmaier B. C. (1994), " Luminescent materials", Springer-Verlag, New York, Berlin Heidelberg.

4. Dererì P. J., Malinowski M., Strek W. (1996). " Site selection spectroscopy of Cr* " in MgAl204 green spinel", J. Lumin., Voi. 68, pp. 91-103.

5. Derkosch J., Mikenda W. (1977), " N- lines and chromium-pair in the luminescence spectra of the spinels ZnAl204: Cr- " and MgAl204: Cr^-^", J. Solid State Chem., Voi. 22, pp. 127-133.

6. Derkosch J., Mikenda W. (1983), " N- hnes in the luminescen­ce spectra of Cr " doped spinels (IV) excitation spectra", J. Solid State Chem., Voi. 22, pp. 431-441.

7. Baudin C , Pena P. (1997), " Influence of stoichiometry on frac-ture behaviors of magnesium aluminate spinel at 1200^C", J. European Ceramic Society, Voi. 17, pp. 1501-1511.

8. Mikendar W., Preisinger A. (1981), " N- hne in the luminescen­ce spectra of Cr- " doped spinel (II) Origin of N lines ", J. Lumin.,

175

Voi. 26, pp. 67-83.

9. Scbmocker U., Walder F. (1976), "The inversion parameter with respect to the space group of MgAl204 spinel ", J- Phys. Chem, Voi. 9, pp. L235-L237.

10. Nguyen Ngoc Long, Nguyen Hanh, Le Hong Ha, Trinh Thi Loan, Dao Viet Linh, "Proceedings of the fifth Vietnamese-German Seminar on Pbysics and Enginering", Hue, 25 Feb.-02 Mar., 2002, p. 320.

11. N. T. Q. Chi (2001), Nghién cùu mot so tinh chat vàt ly cùa spi­nel Viet Nam (MgAl204: Cr^V, Luan vàn thac sì Khoa hoc Vàt liéu (ITIMS).

12. L. T. T. Binh, N. T. Q. Chi, L. H. Ha, N. N. Long (2001), "Photoluminescence of Vietnamese spinels MgAl204: Cr" "*"", Material characterization by solid state spectroscopy: Gems and Minerals of Vietnam, pp. 210-217.

13. Querel G. (1998), Cristallochimie des éléments traces dans les phases du Manteau terrestre: Applications de la Spectroscopie de Luminescence à Haute Temperature, Géosciences - Rennes, France, No 84, pp. 58-59.

176