tinus jongert lector haagse hogeschool directeur npi
DESCRIPTION
Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis. Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi. van begeleid naar zelfstandig bewegen. Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis. 2. Uitdaging: langer gezond zelfstandig wonen. Zelfmanagement Empowerment - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Tinus Jongertlector Haagse Hogeschooldirecteur NPi
1
Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis
van begeleid naar zelfstandig bewegen
2
Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis
3
Uitdaging: langer gezond zelfstandig wonen
ZelfmanagementEmpowermentTechnologische ondersteuning
Bewegen als aangrijpingspunt
Bewegen is gezond: wetenschappelijke inzichten
Mate van bewijs
Gezondheids-parameters
Ontstaan van ziekten(primaire preventie)
Beloop van ziekten(tertiaire preventie)
Overtuigend bewijs positief effect (+++)
Lichaamsgewicht Vetpercentage BloeddrukHDL/LDL cholesterolGlucosetolerantie Insulinegevoeligheid BotdichtheidSlaappatroon
Hart- en vaatziektenDiabetes mellitus IIOvergewichtOsteoporose
Coronaire hartziektenDiabetes mellitus IIOvergewicht
Sterke aanwijzingen positief effect (++)
BeroerteDepressieColonkankerBorstkanker
COPDOsteoporoseBeroerteAngst en depressieReumatoïde artritisEpilepsieCystic fibrosis
Specifieke effecten bewegen voor ouderen
• ↑ zelfredzaamheid (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004)
• ↑ participatie (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004, Vreede 2005)
• ↓valangst (Klieman, 2007)
• ↑ cognitieve functies (Klieman, 2007)
• ↓ depressies (Klieman, 2007)
5
Exergames als oplossing ???
• 48 miljoen uur gamen per week• 75% van bevolking speelt computergames• 57% vd ouderen speelt games• Plezier • Persuasive technology• Adherence
6
voorbeelden
7
voorbeelden
8
Games moeten functioneel zijn
• geen technology push • Games moeten zinvolle bijdrage leveren• Beweegactiviteiten moeten zinvol zijn • Voldoende intensiteit• Gericht op de juiste grondmotorische
eigenschappen• Functioneel • Juiste doelgroep bereiken• Structureel veranderen van gedrag: aansluiten op
gedragsdeterminanten
9
Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)
Jongeren: - 1 uur/dag matig intensieve lichamelijke activiteit (5-8 MET),
inclusief ≥ 2x/week activiteiten gericht op verbeteren/ handhaven van lichamelijke fitheid.
Volwassenen:- ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (4-6,5 MET) op
≥ 5 dagen / week.
55-plussers:- ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (3-5 MET) op
≥ 5 dagen/week.
- Trend: meer aandacht voor fitheid/vitaliteit, sedentair gedrag, normen voor specifieke groepen ouderen
Beweegnormen
• Ned Norm Gezond Bewegen (NNGB): 30 minuten per dag tenminste matig intensieve lichaamsbeweging op tenminste 5 dagen van de week
• Fitnorm: minimaal 3x/week 20 minuten intensieve lichaamsbeweging
• Combinorm: voldoet aan NNGB en/of fitnorm• Specifiek voor ouderen: ≥ 2x/week
krachtoefeningen
Actieve leefstijl
(Bron: Department of Nutritional Sciences)
Plan van aanpak
Maatschappelijk probleem: zelfredzaamheid ouderen
Probleemanalyse: aard/omvang
Oorzaken: gedragsdeterminanten
Oplossingen: inventarisatie
Plan van eisen en voorwaarden
Interventie/innovatie : > ontwerpen, effectevaluatie > realisatie
implementatie
Achtergronden beweeggedrag
Norm % volwassen bevolking
% ouderen (65+)
Inactief 5,5 14
NNGB 60,9 52,8
Fitnorm 23,5 10,4
Combinorm 68,2 58,4
14
Ouderen blijven achter bij het landelijk gemiddelde
Chorus, in Hildebrandt et al, 2010
Soorten activiteiten ouderen: gem 103 min /dag (alle activiteiten)
05
1015202530354045
minuten per dag
spor
t
fiets
enw
ande
len
tuin
iere
nhu
isho
uden
ouderen 65+: 2009
Hildebrandt et al, 2010
Bewegingsarmoede: relatie met achtergrondkenmerken ouderen
• Leeftijd : 75 + bewegen minder• Geslacht : vrouwen voldoen minder aan
beweegnormen• Sporten : sporters voldoen vaker aan normen• Etniciteit : Nederlandse afkomst voldoen vaker
aan normen• Chronische aandoeningen: mensen met
chronische aandoeningen voldoen minder aan beweegnormen
16
Beweegstimulering: determinanten van beweeggedrag
• Attitude tav bewegen is goed; zelfs bij inactieve ouderen bij 54%
• De sociale omgeving is weinig stimulerend; bij inactieve ouderen is er slechts bij 6% veel stimulans uit directe sociale omgeving
• Zelf effectiviteit is laag; 25% van de inactieve ouderen denkt dat het lukt om meer te gaan bewegen
• Chronische aandoeningen leveren drempels/barrieres (door klachten, angst)
17
Beweegnormen en chronische aandoeningen
Nor-men:
Alge-hele bevol-king
Chro-nischZieken
H&vZiek-ten
LongCOPD
DM kanker
inactief 3,5 % 12,3 21,5 15,6 14,1 15,3
NNGB 61,7 54,9 40,7 48,7 51,2 49,3
Fitnorm 21,8 16,7 11,0 15,7 10,8 13,8
Combi-norm
69,1 61,3 46,2 55,5 56,6 58,9
182006-2009, Chorus, in Hildebrandt 2010
Determinanten beweeggedrag chronisch zieken
• Attitude tav bewegen is slechter • Meer bewegen wordt minder prettig ervaren• Eigen effectiviteit tav bewegen is laag• Ervaren sociale steun is relatief laag• Klachten symptomen agv aandoening vormen
drempel • Idem tav (beweeg)angst
19
Registraties ouderen verpleeghuis : gem 5 min lich activiteit/dag
(1953 counts= 3 MET’s)
Bron: Leni de Ligny 2007
10/24/06
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
TIME
AC
TIV
ITY
Light
Moderate
Krachtnorm :≥2x/week krachtoefeningen
Belang krachttraining (Chorus in Hildebrandt, 2010, Nelson, 2007):
• Tegengaan functionele achteruitgang• Tegengaan verlies aan zelfstandigheid
• NB 23% van de ouderen• (65+) voldoet aan krachtnorm(Hildebrandt, 2010)
21
Trainingen om dagelijks functioneren te verbeteren zijn in te delen in (de Vreede, 2002, 2005):
1. Training voor basisfuncties (=motorische grondeigenschappen);
2. Training gericht op het verbeteren van handelingen uit het dagelijks leven, ofwel functionele trainingen;
Vergelijkend onderzoek (Skelton, 1995, Meijer, 1999, de Vreede, 2005):
Trainen van motorische grondeigenschappenleidt:-Wel tot een verbetering van motorische
grondeigenschappen;-Niet tot een verbetering van adl-functioneren.
functioneel trainen is noodzakelijk voor verbetering in adl-functioneren (de Vreede, 2002,2005)
Gemiddelde Totaal score ADL (ADAP score)
**
40
42
44
46
48
50
52
54
56
Baseline 3 maanden 9 maanden
ADAPunits
KrachtFunctieControle
* p<0.05 vs baseline De Vreede et al, J Am Geriatric Soc 2005;53(1):2-10
Zelfmanagement: regie in eigen handen
• Teamwork waarbij de cliënt stuurman is
• Ondersteuning bij zelfmanagement: - aanmoedigen - aanreiken - adviseren - afspreken - assisteren
25
Zelfmanagement vraagt om
• Kennis• Eigen aandeel• Self-efficacy
– eigen doelen– actieplan– Vaardigheden om zelf problemen op te lossen
• Leven met beperkingen
26
Bewegstimulering voor ouderen
• Case finding / verwijzing / instroom • Intake • Doelen formuleren• In/exclusie• Plan van aanpak maken • Wegnemen drempels barrières • Structureel werken aan gedragsverandering
rekening houdend met determinanten, individuele kenmerken, versterken zelfmanagement
• Afbouw begeleiding / opbouw eigen activiteiten27
Is innovatieve beweegstimulering / gaming een optie?
• Beweeggames zijn leuk • Beweeggames kunnen leiden tot voldoende
trainingsintensiteit• Ouderen kunnen games spelen• Games voor thuisgebruik zijn (steeds meer)
beschikbaar voor ouderen
• Effectiviteit voor specifieke doelen is onvoldoende bekend
• Lange termijn effecten (tr effecten, adherence) zijn onvoldoende bekend
28
Goede games (plan van eisen)
• Zijn praktisch bruikbaar (oa qua bedieningsgemak)• Zijn beschikbaar en betaalbaar voor de doelgroep• Sluiten aan op fysieke, mentale eigenschappen doelgroep• Richten zich op specifieke effecten bv vergroten spierkracht/
functioneel trainen, vergroten zelfredzaamheid, valpreventie• Zijn in staat om het gebruik, de belasting en prestaties te
monitoren • Sluiten aan op gedragsdeterminanten zoals- Vergroten zelf effectiviteit- Vergroten sociale steun- Stimulerende omgeving
29
Toekomst (lectoraat IBS)
Game toepassingen van bewezen effectieve programma’s die ouderen zelfstandig thuis kunnen uitvoeren en die monitoren oa
• Functioneel trainen (Funtex-achtig)• Valpreventie (Vallen verleden tijd)
30