lí III llllll II III llll III C K .0000073047

3UYỄN TRUNG CHIẾN

TIẾP CẬN VĂN HÓA BIỂN TÍÊN SỬ VIỆT NAM

Q U A CÁC BÀI N G H IÊN c ú ll

S á c h t ặ n g

NHÀ XUẤT BAN KHOA HỌC XÃ HỘI

TIẾP CẬN VẢN HÓA BIỂN TlỂN s ử v iệ t n a m QUA CÁC BÀI NGHIÊN c ứ u

Biên mục trên xuất bản phẩm của Thử viện Quốc gia Việt Nam

Nguyễn Trung Chiến

Tiếp cận văn hoá biển tiền sử Việt Nam qua các bài nghiên cứu / Nguyên Trung Chiến. - H .: Khoa học xã hội, 2015. - 556tr.; 24cm

1. Lịch sử 2. Vănhoá 3. Biển 4. Thời tiển sử 5. Việt Nam

959.7011 -dc23KXH0073p-CIP

NGUYỄN TRUNG CHIÊN

TIẾP CẬN VĂN HÚA BIỂN TIẾN sử VIỆT NAM QUA CÁC BÀI NGHIÊN cúu

NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC XÃ HỘI HÀ NỘI - 2015

Mục lục

MỤC LỤC

Lòi giói thiệu

Lòi nói đầu

PHÂN THỨ NHÁT

VĂN HÓA TIÊN SỬ VEN BIÊN MIÈN BẮC VIỆT NAM

❖ Đào thám sát di chỉ Vườn Hoa (Quảng Ninh)

❖ Khai quật lần thứ hai di chỉ Ba Vũng (Quảng Ninh)

❖ Sưu tập phác, phế vật rìu bôn địa điểm Ba Vũng (Vân Đồn, Quảng Ninh)

❖ Mối quan hệ và liên hệ ở bình tuyến đá mới hậu Hòa Bình - Bắc Sơn ven biển Đa Bút - Quỳnh Vàn - Cái Bèo - Bàu Dũ

PHẦN THỨ HAI

VĂN HÓA BIÊN TIÈN s ử MIÈN TRUNG VIỆT NAM

❖ Đào thám sát di chi cồ n c ổ Ngựa (Thanh Hóa)

❖ Thám sát lại di chỉ Quỳnh Văn (Nghệ Tĩnh)

❖ Khai quật cồ n Đất (Nghệ An)

❖ Địa tầng Cồn Đất và vấn đề nguồn gốc các di tích cồn sò điệp thuộc Văn hóa Quỳnh Văn vùng ven biển Nghệ Tĩnh

❖ Công cụ đá Quỳnh Văn với kỹ nghệ Hòa Bình - Bắc Sơn

11

13

17

19

22

25

28

51

53

56

58

63

81

5

TIẾP CẬN VẢN HÓA BIÊN TIỀN s ử VIỆT NAM.

❖ Nhận thức bước đầu về một số đặc trưng của tổ hợp divật đá Văn hóa Quỳnh Văn ở Viện Khảo cổ học 91

❖ Nghiên cứu đồ đá Quỳnh Văn trong mối liên hệ vớido đá Hòa Bình 95

❖ v ề nhóm công cụ mài ở Văn hóa Quỳnh Văn 97

❖ Đồ xương và vỏ nhuyễn thể Văn hỏa Quỳnh Văn 99

❖ Thêm những địa điểm mới của Văn hóa Thạch Lạcở Hà Tĩnh 101

❖ Thám sát cồn Bến Lội (Nghệ Tĩnh) 1983 105

❖ Một vài đặc điểm của công cụ rìu ngắn Văn hóaQuỳnh Văn 108

❖ Suy nghĩ ban đầu về mối quan hệ giữa Văn hóaQuỳnh Văn và Văn hóa Thạch Lạc qua đồ gốm 111

❖ Tìm hiểu nhóm di tích muộn của Văn hóa Thạch Lạcqua đồ gốm 115

❖ Lưỡi cuốc đá mới phát hiện ở Quỳnh Nghĩa (Nghệ Tĩnh) 118

❖ Đặc trưng và vị trí của giai đoạn Văn hóa Bàu Tró tronghệ thống các giai đoạn văn hóa vùng ven biển Trung Bộ 120

❖ Nhận thức mới về di chỉ cồn Nền (Quảng Bình)qua dợt khai quật lần thứ hai 125

❖ Một vài quy chiếu từ Văn hóa Quỳnh Văn 130

❖ Thử quy chiếu một số vấn đề của thời đại Đá mới từđồ gốm 133

❖ Văn hóa Quỳnh Văn và vị trí của nó trong thời đạiĐá mới-.Việt Nam 137

❖ Mối quan hệ Quỳnh Văn - Thạch Lạc qua tư liệu đồ gốm 160

♦> Các giai đoạn phát triển thời đại Đá mới vùng ven biểnBắc và Trung Trung Bộ 181

Mục lục

❖ Một số vấn đề của thời đại Đá mới và sơ kỳ Kim khíMiền Trung Việt Nam 206

❖ Một số đặc điểm của nhóm rìu, bôn đá được phát hiệnở Quảng Trạch (Quảng Bình) 225

❖ Vài tư liệu về mối tương quan giữa đồ đá Núi Dầu và đồđá Văn hóa Thạch Lạc - Nghệ Tĩnh 229

❖ Phát hiện địa điểm Suối Tiên thị xã Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh)

❖ v ề chiếc mai đá ờ xã Huơng Liên (Hà Tĩnh) 233

❖ Sưu tập đồ đá Cầu Giát khai quật năm 1930-1932 235

❖ v ề văn hóa Biển Miền Trung Việt Namthời Tiền - Sơ sử 237

❖ Sưu tập hiện vật đồng ở xã Sơn Phú (Hà Tĩnh) 241

❖ Hiện vật đá hình khuyên tai độc đáo của cư dân cổLung Leng, huyện Sa Thầy (Kon Turn) 256

❖ Phát hiện dấu tích văn hóa thời Tiền sử ở phườngThống Nhất và xã Đăk Rơ Wa (Thị xã Kon Tum) 260

❖ Điều tra khảo cổ học ở xã Iachim thị xã Kon Tum 264

❖ v ề tín hiệu gốm Quỳnh Văn ở Lung Leng 271

❖ Ghi chú về một số mũi lao đá ghè đõo ở Lung Leng(Kon Turn) 274

❖ Thêm một loại hình quan tài gốm và đồ tùy táng mớiở Lung Leng (Kon Tum) 277

❖ Công cụ đá mài và vấn đề kinh tế nông nghiệp tiền sửờ Lung Leng 293

PHÂN BA

VĂN HÓA BIÊN TIÈN s ử MIÈN NAM VIỆT NAM 293

❖ Phát hiện khảo cổ học trên quần đảo Côn Đảo (Bà Rịa -Vũng Tàu) cuối năm 1995 295

TIẾP CẬN VĂN HÓA BIÊN TIỀN SỪ VIỆT NAM..

❖ Phát hiện mới về khảo cổ học trên đảo Thổ Chu(Phú Quốc, Kiên Giang) 299

❖ Điều ừa khảo cổ học một số đảo ven bờ biển phía Nam 302

❖ Kết quả khai quật hai địa điểm Bãi Ngự, Bãi Dongừên đảo Thổ Chu (Kiên Giang) 313

❖ Những vết tích cây thân gỗ ở địa điểm Bãi Ngự, đảoThổ Chu (Kiên Giang) 321

❖ Những di vật làm từ vỏ nhuyễn thể biển tại các địa điểmBãi Ngự, Bãi Dong, đảo Thổ Chu, Phú Quốc (Kiên Giang) 323

❖ Phát hiện khuôn đúc rìu bằng vỏ nhuyễn thể biểntại đảo Thổ Chu (Kiên Giang) 326

❖ Khai quật hai địa điểm Bãi Ngự, Bãi Dong ừên đảo ThổChu (Phú Quốc, Kiên Giang) năm 1998 328

❖ Sưu tập mũi lao ngạnh từ xương động vật ở Hòn Cau -Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) 358

❖ Khảo sát và phát hiện mới tại Côn Đảo(B àR ịa-V ũ n g Tàu) 363

❖ Kết quả điều tra khảo cổ học tại Côn Đảo tháng 3-2001 382

❖ Điều tra khảo cổ học khu vực Vũng Tàu và huyện TânT hành (B à R ịa - V ũng T àu) năm 2001 391

❖ Khai quật khu mộ vò cồ n Hải Đăng huyện Côn Đảo(Bà Rịa - Vũng Tàu) năm 2001-2002 396

❖ Khai quật địa điểm cồ n Miếu Bà huyện đảo Côn Đảo(Bà R ịa- Vũng Tàu) năm 2002 402

❖ Ghi chú về một loại hình vò táng mới ở điểm c ồ n MiếuBà huyện đảo Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) năm 2002 406

❖ Các di tích khảo cổ học vùng biển Nam Việt Nam 409

❖ Khai quật di chi cồ n An Hải (Côn Đảo, Bà Rịa - VũngTàu) tháng 11/2007 428

Mục lục

❖ Sưu tập mảnh gốm hình rìu tại Côn Dào (Bà Rịa - Vũng Tàu)

❖ Phù điêu hình mặt người ở di chỉ cồn An Hải (Bà Rịa - Vũng Tàu)

♦> Ghi chú về loại hình mũi lao đá ở Bắc Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ

❖ Phát hiện khảo cồ học tại huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận) tháng 12-2006

❖ Phát hiện khảo cổ học tại huyện Bắc Bình (Bình Thuận) năm 2006

❖ Phát hiện khảo cồ tại huyện Tuy Phong (Bình Thuận) năm 2006

❖ Phát hiện khảo cổ học ưên đảo Hòn Tre (Kiên Giang) năm 2008

❖ Phát hiện khảo cổ học đảo Phú Quốc (Kiên Giang) năm 2008

❖ Điều tra phát hiện khảo cổ học trên đảo Lại Sơn và quần đảo Nam Du, huyện Kiên Hải, Kiên Giang năm 2008

❖ v ề những kết quả đo tuồi 14c trên các đảo vùng Nam V iệt N am

❖ Giao lưu thời Tiền sử trên vùng biển Tây Nam qua nghiên cứu những mảnh tước và khuôn đúc ở Lại Sơn (Kiên Giang)

❖ Thời Tiền - Sơ sử trên các hải đảo vùng biển Kiên Giang qua phát hiện khảo cổ học năm 2008

❖ Đôi nét về hệ thống văn hóa biển Việt Nam từ thời Tiền sử đến Lịch sử

❖ Các loại hình mộ táng và phương thức chôn cất của cư dân Tiền - Sơ sử trên các hải đảo vùng biển Nam Việt Nam

432

435

437

440

444

450

453

457

460

A 62

464

466

484

488

9

TIẾP CẬN VẢN HÓA BIỂN TIỀN s ử VIỆT NAM...

❖ về loại hình văn hóa hải đảo vùng biến phía Nam củaVăn hóa Sa Huỳnh 517

❖ Một số kết quả bước đầu ứng dụng Dịch học trong điềndã, khai quật khảo cổ học 542

❖ Gốm đáy nhọn Văn hóa Óc Eo với truyền thống gốmđáy nhọn Việt Nam 546

❖ Cần bảo tồn những giá ừị thực tiễn và khoa học của các di tích, di vật khảo cổ học thời Tiền - Sơ sử trên các hảiđảo vùng biển miền Nam Việt Nam 549

❖ Phụ lục ảnh: Một số hình ảnh về công tác khảo sát, khaiquật, khảo cổ học các di chỉ Văn hóa Biển tiền sử Việt Nam của tác giả Nguyễn Trung Chiến 553

10