سیاست ملی توسعه ایمنی و پیشگیریخشونت خانگی از

)پیش نویس غیرقابل استناد و چاپ(

های اصلی گزارشپیام (1391 )هاي پيشگيرانه« » خشونت خانگي در ايران: عوامل خطر و سياستطرحپیام اول(

- استان كشور به اجرا درآمد، نشان داد فراواني ديدن رفتار خشونت5كه در دو بخش كمي و كيفي و در %. همچنين خشونت7/53% و4/40آميز از زن يا مرد توسط همسر در مرد وزن به ترتيب عبارت است

باشد. عوامل موثر در اين تفاوت از نظر آماري معنادار ميبه زنان از طرف همسرانشان بيشتر بوده و هاي پايين جامعه(،هاي باال و هم دهكبروز خشونت خانگي سطح برخورداري از رفاه اقتصادي )هم دهك

اي بودن نوع خانواده،وضعيت نامناسب سالمت جسمي و رواني، سطح تحصيالت پايين )در مردان(، هسته مصرف مواد مخدر و الكل، پايين بودن سن زن و مرد، تعداد باالي فرزندان، وجود بارداري و معلوليت،سوء

باشند.. ي خشونت در كودكي و مشاهده رفتارهاي خشن پدر در كودكي ميتجربه نماید كه عموما در كشورمان مداخالت اثربخش متمركز برهاي موجود مشخص می نتايج بررسيپیام دوم(

ها امكانپذير نبودهاست و از اين جهت ارزيابي آنشده خانواده يا سيستم خدمات بهداشتي درماني يافت نمیاست.

نهاد )های مردم بر اساس گزارش مرکز امور اجتماعی و فرهنگی در معاونت امور سازمانپیام سوم(NGOs نهاد )سمن( با موضوع فعالیتهای همچون تنها پنج سازمان مردم1389( در وزارت کشور در سال

ست كه در بسياري ازخشونت علیه کودکان، زنان و سالمندان به ثبت ملی رسیده اند. اين در حالي هاي مردم نهاد نقش مهمي در اين امركشورهاي موفق در كاهش و پيشگيري از خشونت خانگي، سازمان

كنند.ايفا مي- عبارت است از اینکه همكاري1396بینی شده در بر اساس تحلیل وضعیت موجود دورنمای پیشپیام چهارم(

هاي غيردولتيمحوري و با استفاده از ظرفيت سازمانهاي بين بخشي و مشاركت مردم مبتني بر اصل جامعه-هاي مختلف )مردم، ارايه كنندگان خدمات، سياستبراي كاهش خشونت نهادينه شده، تسهيالت و سواد گروه

گذاران( در زمينه پيشگيري از خشونت ارتقاء يافته است و الگويي براي ساير كشورهاي منطقه ايجاد كردهاست.

برای رسیدن به دورنمای فوق الزم است سه هدف پیگیری شود: پیام پنجم( جديد و مجدد عليه قربانيان به آن خانگيميزان خشونتكاهش .1 در زمينة پيشگيري و كنترل خشونت خانگي هاي مختلفافزايش سواد گروه.2 تسهيالت تعريف از زنان، کودکان و سالمندان در مشاوره و حمايت اجتماعيافزايش موارد .3

شده * اهداف فوق از تلفیق و اجرای سه نوع مداخله به دست خواهد آمد: مداخالت ترویجیپیام ششم(

promotionalتسهیلی ،facilitative و اجباریcoerciveکه منظور از مداخالت تسهیلی بیشتر تاکید بر استقرار صدای مشاور، پلیس خانواده و مراکز مشاوره با دسترسی عادالنه در روستاها، شهرها و حاشیه شهر

است. کنندگان خدمات نسبت بهدهندگان منابع ، مردم و ارایه حساسیت تصمیم گیرندگان، تخصیصپیام هفتم (

.موضوع خشونت و پیشگیری از آن کم است، لذا مداخله ترویجی باید ابتدا این حساسیت را ایجاد کند دبیرخانه و یا واحد اصلی رصد برای اجرای سند اداره سالمت اجتماعی وزارت بهداشت درمان و آموزش

شورای عالی6پزشکی خواهد بود که از طریق کارگروه تخصصی سالمت روانی اجتماعی )موضوع ماده سالمت و امنیت غذایی کشور( پیگیری خواهد شد.

هاي متولی در پیشگیری و مراقبت از خشونت خانگی عبارت است وزارت سازمانپیام هشتم( كار و رفاه اجتماعي )سازمان بهزیستی( ، معاونت اجتماعی و پیشگیری قوه،بهداشت، ، وزارت ، تعاون

قضائیه و آموزش و پرورش، معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري، نيروي انتظامي ووزارتکشور.

( مطالعات اوليه فراواني نقش فاكتورهاي حمايتي، فرهنگي، ديني و معنوي را در پيشگيري وپيام نهم پژوهي اينگذاري ملي و راهبردي بسياري در آيندهمداخالت موثر در خشونت نشان داده است. سرمايه

حوزه به منظور دستيابي به الگوهاي موثر و كاربرد نتايج چنين الگوهايي ضروري است.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

فهرست مطالب

1..................................................................................مقدمه5...................................................................................روش6....................................................................................نتايج

30..........................................................پيوستهاي استقرار سند........کتابچه راهنمای برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

70

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مقدمه خشونت خانگي عامل بسياري از صدمات

هاي رواني و پيامدهايجسمي، ناخوشي شود، نه تنها از خشونتنامطلوب محسوب مي

خانگي به عنوان يك مشكل عمدة تهدیدکننده سالمت، بلكه به عنوان يك اپيدمي پنهان

تواندخشونت خانگی می شود.دار ياد ميادامه-شناختی گرفته تا شکلهای مختلفی به خود بگیرد از اشکال فیزیکی و روانشکل

های فیزیکی وهای جنسی و اقتصادی. خشونت خانگی نه تنها از جنبه گذارد، بلکه در واقع بنیانروانشناختی خود بر قربانیان آثار مخربی بر جای می

ها نشانه رفته است. علیرغم اینکهگسیختگی آنها را تا مرز از همخانواده شمول است، اما به میزان بسیار باالیی از لحاظای جهانخشونت خانگی پدیده

دهد، وابسته است.ای که در آن رخ میتعریف و سطح گستردگی خود به جامعه البته برخالف کشورهای غربی که در آنها دستیابی و استحصال اطالعات در

پذیرد، در جوامعتر صورت میمورد خشونت خانگی برای پژوهشگران آسان های نه چندان قابل اعتماددرحال توسعه بحث در این باره به دلیل داده

های خاص خود را دارد.دشواری هاي پيگ��ردپيامدهاي خشونت خانگي شامل پيامدهاي اجتماعي از قبيل هزينه

قضائي، فزوني آمار طالق، بزهك��اري، ج��رم، خودكش��ي، اعتي��اد، روس��پيگري و تواند ب��ه پيام��دهايي ف��ردي[ همچنين خشونت خانگي مي31باشد.]خودسوزي مي

از قبيل آسيب به س��المت روان و اعتم��اد بنفس، نقص عض��و، س��قط ج��نين و [. پيامدها در سطح خانواده عبارتند از افزايش32[ ]33حتي مرگ منجر شود ]

[ و از مي���ان34احتم���ال طالق، افس���ردگي، روي آوردن ب���ه س���حر و ج���ادو ] توان به يادگيري خشونت توسط فرزندان، ف��رار ازپيامدهاي تربيتي و رواني مي

خانه، اضطراب، مشكالت مربوط به خواب و تغذيه و افك��ار خودكش��ي اش��اره[35كرد. ]

الزم به ذکر نیست که تق��ویت نه��اد خ��انواده و جایگ��اه زن در آن و در س��ایر ه�ا،هاى اجتماع و استیفاى حقوق شرعى و ق�انونى زن�ان در هم�ه عرص�هصحنه

ری�زانضمن توجه ویژه به نقش سازنده آن�ان؛ از مهم�ترین دغ�دغه های برنام�ه-عالی در امور اجتماعی ج.ا.ا. است. این امر به نحوی کامال ص��ریح در سیاس��ت

هاى کلى برنامه پنجم توسعه اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جمه��ورى اس��المى-ایران توسط مقام معظم رهبری به نویسندگان برنامه پنجم توسعه ابالغ شده

[.1است] های کالن ایران ام��روزه، یع��نی »س��ند چش��مریزیترین سند برنامهلذا در عالی

بی��نی هج��ري شمس��ی« چ��نین پیش1404انداز جمهوري اسالمی ایران در افق ه��ایی دس��تانداز به چ��نین وی��ژگیاست که جامعه ایرانی در افق این چشمشده

ی��افتگی، متناس��ب ب��ا مقتض��یات ف��رهنگی، جغرافی��ایی و توس��عهخواه�د ی��افت:

3

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

ه�اي اس��المي، ملي و انقالبي، ب��ا ایران متكي بر اص��ول اخالقي و ارزشتاریخی حفظ کرامت وهاي مشروع، اجتماعي، آزاديساالري ديني، عدالت تأکید بر مردم

برخورداری از س��المت،؛ مندی از امنیت اجتماعی و قضایی بهره؛ ها حقوق انسان نه�ادهاي براب�ر توزي�ع مناس�ب درآم�د، ، فرصت اجتماعی رفاه، امنیت غذایی، تأمین

زيس��ت، به دور از فقر، فس��اد و تبعیض و به��ره من��د از محي��طمستحكم خانواده مطلوب. این سند رسیدن به جایگاه نخست اقتصادي، علمی و فناوري در سطح منطقه آسیاي جنوب غربی )شامل آسیاي میانه، قفقاز، خاورمیانه و کش��ورهاي

[ نقشه ج��امع علمی2همسایه( را برای ایران مطمح نظر خویش داشته است.]-های گوناگونی از سند چش��مسالمت کشور نیز در سطحی دیگر مفسر سرفصل

انداز در حوزه سالمت است که در آن سالمت، آموزش و ارتق��ای علمی س��طح[3است. ] شدهزندگی از جمله حقوق مردم برشمرده

سیاست ملی توسNNعه ایمNNنی: سNNند ملی پیشNNگیری از خشNNونت» ق�انون1 227« گامی است در راستای تحق�ق اه�داف من�درج در م�اده خانگی

برنامه پنج ساله پنجم. در این ماده تهی��ه و ت��دوین »س��ند ملی ام��نیت ب��انوان و ری��زیبینی شده و دولت با مشارکت و برنامهکودکان در روابط اجتماعی« پیش

ن��یروي انتظ��امی ج.ا.ا.، ق��وه قض��ائیه، س��ازمان بهزیس��تی کش��ور، ش��هرداري،-ه��ا، مرک��ز ام��ور زن��ان و خ��انواده ریاس��توزارت کش��ور، ش��وراي ع��الی اس��تان

هاي بهداش�ت، درم�ان و آم�وزش پزش�کی و تع�اون، ك�ار وجمهوري، وزارتخانهان��د.]رفاه اجتماعی به عنوان مسئول تهیه و تدوین سند یادشده مع��رفی ش��ده

4] ق�انون برنام�ه پنج س�اله2302عالوه ب�ر این، س�ند حاض�ر در راس�تای م�اده

پنجم با موضوع تدوین و تصویب »برنامه جامع توسعه ام��ور زن��ان و خ��انواده« مشتمل بر محورهاي تحکیم بنیان خانواده، بازنگري قوانین و تصویب مق��ررات

هاي اجتماعی، توسعه و ساماندهی امور اقتص��ادي -مربوطه، پیشگیري از آسیب معیشتی براي زن��ان سرپرس��ت خ�انوار و زن��ان بدسرپرس��ت، ارتق��اء س��المت،

هاي مردم نهاد، توس��عه تع��امالت بین المللی و اص��الحهاي سازمانتوسعۀ� توانایی [ ه�دف نه�ايي از4گ�ردد. ]ساختار اداري تش�کیالتی زن�ان و خ�انواده ت�دوین می

طراحی این سياست عبارت است از کاهش میزان فراوانی و ش��دت خش��ونت خانگي، در انواع جسمانی و آس��یب جس��می و روانی ناش��ی از آن در قربانی��ان

هایی از جامعه که با پدیده همسرآزاریكه از طريق تغییر نگرش و آگاهی بخش خ��انگي عمليدرگیرند؛ و تعيين راهبردهاي پيشگيرانه ملي در زمينه ي خشونت

.خواهد شدتعاريف

ری�زي ن�یروي انتظ�امی جمه�وري اس�المی ای�ران، ق�وه: دولت نسبت به تهیه و تدوین »سند ملی امنیت بانوان و کودکان در روابط اجتماعی« با مشارکت و برنام�ه 227ماده 1 قضائیه، سازمان بهزیستی کشور، شهرداري، وزارت کشور، شوراي عالی استانها، مرکز ام��ور زن�ان و خ��انواده ریاس��ت جمه�وري، وزارتخان��ه ه��اي بهداش��ت، درم��ان و آم��وزش

پزشکی و کار و امور اجتماعی توسط دولت در طول سالهاي برنامه اقدام قانونی به عمل آورد. :دولت با همکاري سازمانها و دستگاههاي ذيربط از جمله مرکز امور زنان و خانواده با هدف تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن�ان در عرص�ه ه�اي اجتم�اعی و اس�تیفاء230 ماده 2

ها با تدوین و تصویب »برنامه جامع توسعه ام�ور زن�ان« و خ�انواده مش�تمل ب�ر محوره�اي تحکیم بنی�ان خ�انواده، ب�ازنگري ق�وانین وحقوق شرعی و قانونی بانوان در همه زمینه تصویب مقررات مربوطه، پیشگیري از آسیبهاي اجتماعی، توسعه و ساماندهی امور اقتصادي - معیشتی با اولویت ساماندهی مشاغل خانگی براي زنان سرپرست خانوار و زنان بدسرپرست، تأمین اجتماعی، اوقات فراغت، پژوهش، گسترش فرهنگ عفاف و حجاب، ارتقاء سالمت، توسعۀ� تواناییهاي سازمانهاي مردم نهاد، ارتقاء توانمندیهاي زنان م��دیر و

نخبه، توسعه تعامالت بین المللی، تعمیق باورهاي دینی و اصالح ساختار اداري تشکیالتی زنان و خانواده اقدام قانونی نماید.

4

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

خشونت طبق تعریف س��ازمان جه��انی بهداش��ت عب��ارت اس��ت از تهدی��د ی��ا تمایل یا اقدام به استفاده ی عمدی از نیروی ف�یزیکی ی��ا ق�درت، علی��ه خ�ود ی��ا دیگری، گروه یا جامعه که موجب بروز آسیب جس��مانی، م��رگ، آس��یب روانی، ضعف رشد و یا انواع محرومیت ها شود. تع��ريف س��ازمان جه��اني بهداش��ت از خشونت ، انواع مختلف خشونت را مشخص ك��رده و ارتب��اط بين آنه��ا را نش��ان مي دهد. خشونت به روش هاي مختلفي دسته بندي مي شود اما هيچ ك��دام تحليل فراگيري ارايه نمي دهند. دسته بندي پيشنهاد شده در اينجا، خشونت را با ت��وجه

خشNNونت گ��روه تقس��يم مي كن��د: 3به عاليم مشخصه آن و عامل خشونت به [5. ]فرد عليه خود، خشونت بين فردي و خشونت گروهي

ي خشونت بين فردي قرار گرفته و عبارت است ازخشونت خانگی در دسته خشونتی که بین اف��راد خ��انواده و ش��رکای زن��دگی رخ می ده��د ک��ه اغلب و ن��ه همواره در درون منازل اتفاق می افت��د. خش��ونت خ��انگی ش��امل ک��ودک آزاری،

همسرآزاری و آزار سالمندان است. اعالم کردن���د ک���ه1999مش���اوران س���ازمان بهداش���ت جه���اني در س���ال

اش���كال مختلفي هم چ���ون ب���درفتاري جس���می ،سوءاسNNتفاده از كNNودك سوءاستفاده جنسي ، سوءاستفاده روانی، غفلت و بهره برداري تجاري از كودك را شامل مي شود. بعضي از متخصصان ، بچه هايي را كه بدون دخالت خودشان

مي دانند و ب��رخي ص��دمه به نيت از راه عملكرد والدين صدمه ديده اند،آزارديده [18 را نشان دهنده سوءاستفاده از كودك مي دانند. ]آزاررساندن به كودك

همس��رآزاری می توان��د ب��ه این اش��کال اتف��اق بیفت��د: همس��رآزاری روانی و[5کالمی؛ همسرآزاری اقتصادی؛ همسرآزاری جسمانی؛ همسرآزاری جنسی. ]

خشونت همسر در برگيرنده هرگونه رفت��ار در يك ارتب��اط ن��زديك و ص��میمی است كه باعث آسيب جسمي ، رواني يا جنسي فرد مق��ابل ش��ود. اين رفتاره��ا

شامل : خشونت فيزيكي مانند سيلي زدن ، ضربه زدن ، مشت زدن بدرفتاري رواني مانند تهديد، تحقير و خوار نمودن

5

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

دستجا ت

ذینفعان

ذینفعان عضو کمیته راهبری

گروه اول :

مدیران ارشد وسیاس

تگذاران

شوراي اجتماعي كشور .1 شوراي سياست گذاري وزارت.2

بهداشت دفتر جمعيت و سالمت باروري .3 معاونت امور زنان و خانواده رياست.4

جمهوري دبيرخانه شوراي عالي انقالب فرهنگي .5 سازمان هاي بين المللي داراي.6

نمايندگي در ايران

گروه دوم :محققا ن و

خبرگان

مراكز تحقيقاتي بهداشت روان و.1 مركز تحقيقات روانپزشكي و علوم

رفتاري د..ع. مشهد شبكه تحقيقات سالمت روان.2

گروه سوم : ارایه

کنندگا ن

خدمات

انجمن علمي روانپزشكان .1انجمن علمي پزشکی اجتماعی ايران .2انجمن علمي روانشناسان باليني .3 انجمن علمي جامعه شناسي .4انجمن مددكاري اجتماعي.5سازمان نظام روشناسي و مشاوره.6 هايمركز مديريت حوادث و فوريت.7

پزشكي كشور اداره سالمت رواني اجتماعي وزارت.8

بهداشت، درمان و آموزش پزشكيقوه قضائيه.9نيروي انتظامي .10

گروهچهارم

انجمن دفاع از قربانيان خشنوت .1نماينده شورای عالی استان ها .2 نماينده کمیسیون بهداشت و درمان.3

مجلس ، كميسيون فرهنگي ، كميسيون

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مقاربت و اشكال ديگر ارتباط جنسي اجباری )این امر در همه فرهنگ ها

باشد( مورد قبول نمی رفتارهاي كنترل كننده متفاوت

مانند جداكردن زن از خانواده و دوستان، زيرنظرداشتن رفت

و آمد و محدود كردن دسترسي وي به اطالعات يا

كمك . تكرار چنين سوءاستفاده اي در بين زوجين

موجب تخريب شخصیت و[19تحقير زنان مي شود. ]

همچنین بر اساس تعريف بيانية ح���ذف خش���ونت علي���ه زن���ان مصوب س�ازمان مل��ل در س�ال

، اصطالح خشونت علي��ه1993 به مع�ني هرگون�ه اعم�ال3زن�ان

خش��ونت ب��ر اس��اس جنس��يت است ك��ه س��بب رنج ي��ا آس��يب ف��يزيكي، جنس��ي ي��ا رواني در زن مي ش��ود )ي��ا احتم��االً س��بب چنين آسيبي مي شود( و ش��امل تهديد به چنين اعمالي، فش��ار و تهديد يا محروم كردن مستبدانه از آزادي مي ش�����ود، چ�����ه در مج�امع عم�ومي رخ ده�د و چ�ه در زن��دگي خصوص��ي. ب��ه اين ت��رتيب، خش��ونت علي��ه زن��ان شامل موارد زير است، اگرچ��ه

به آن محدود نيست: خشونت فNNيزيكي، جنسNNي يا روان شناختي كه در سه سطح خانواده، جامعه یا توسط دولت اعمال شود، يا از آن اغماض

ترين نوع خشونت، خشونتی است[ اما شايع6.]شود، در هر جا كه رخ دهد

3 violence against women

6

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

شود كه از آن با عن��وان خش��ونت خ��انگي ي��اکه توسط شريك زندگي اعمال می4شود.خشونت توسط شريك نزديك ياد مي

تعريف مطرح شده در انگلستان در رابطه با آزار سالمندان كه بعدها توسط جوامع بين المللي براي پيشگيري از آزار سالمندان مورد پذيرش ق��رار گ��رفت ،

خشونت علیه سالمندان انجام يك فعل منفرد يNNا مكNNرر،چنين است : يNNا عNNدم انجNNام فعلي الزم در هNNر رابطه اي مي باشNNد كه به علت

[ 20. ]انتظارات به حق سالمند از ديگران به وجود مي آيد

روشPolicyسند ب��ر اس��اس الگ��وی ت��دوین اس��ناد سیاس��ت ) Paperدر س��ه بخش )

گیری و شیوه استقرار تدوین شده است. ، جهتشناخت ها از مرور اسناد باالدستی، تجربی��ات س��ایرآوری دادهدر بخش شناخت جمع

کشورها در قالب گزارش هاي جه��اني منتش��ر ش��ده، تجربی��ات داخلی از جمل��ه ه��ای ث��انویهای موجود، دادهمرور مداخالت گذشته به استناد مکاتبات و گزارش

منتشر شده در قالب مطالعات صورت گرفته و نظرات ذینفعان خبره و ديدگاه استان كش��ور( ب��ه روش بحث گ��روهي متمرك�ز اس��تفاده ش��ده5قربانيان )در

است. ن��ويس در س��هگفت، پيشآوري شده از طرق پيشهاي جمعبا استفاده از داده

هاي موجود، روند آنها، نقاط ضعف و ق��وت نظ��امبخش وضعيت موجود )مولفه م�ديريت خش�ونت خ�انگي و تحلي��ل م�داخالت موج�ود(، عوام��ل خط�ر م�وثر و

گانه ترويجي، تسهيلي و اجباري طراحي گرديدند. مداخالت سه بع��د از تحلي��ل ذينفع��ان، گ��روهي از ص��احبنظران و ذينفع��ان اص��لي تش��كيل گرديدند. در تحليل و انتخاب ذينفعان از دو معيار استفاده شد: جايگ��اه ق��انوني

گ��روه5آنها و تاثير آنها بر پيشگيري از خشونت خانگي. در نه��ايت ذينفع��ان در اي ب��ا حض��ور اين اف��راد تحت عن��وان كميت��ه ف��ني-مش��خص گرديدن��د. كميت��ه

مشورتي تش��كيل گردي��د. بع��د از س��ه جلس��ه بحث گ��روهي متمرك��ز، وض��عيت ي خشونت خانگي، عل��ل و عوام��ل و راهبرده��ايموجود، مشكالت اصلي حوزه

پيشنهادي مرور و نهايي گرديد.

intimateه��ا، گ��اه از عب��ارت ¬ت��ذكر: در ب��رخی از پ��ژوهش 4 partner violence به ج��اي domestic violence domesticاستفاده مي شود، اما با توجه ب��ه س��نجش ض��مني خش��ونت علي��ه كودك��ان و س��المندان، عب��ارت

violence ب��ه intimate partner violence مح��دود نيس��ت. به عالوه intimate partner violenceخ��ود ش��امل وabuseخش��ونت زن علي��ه ش��وهر و خش��ونت ش��وهر علي��ه زن مي ش��ود. همچ��نين ممكن اس��ت عب��ارات

violence.به جاي هم به كار بروند

7

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نتايج بخش اول ( شناخت

الف( شيوع و ابعاد مشكل ه��زار75 بر طبق اطالعات سازمان بهداش��ت جه�اني ح�دود 2000در سال

سال ثبت شده اس��ت . طبق ارزي��ابي 15مورد مرگ ناشي از قتل كودكان زير 14 ت��ا 5 س��اله دو براب��ر بيش��تر از كودك��ان 4 ت��ا 0جهاني ، موارد قتل كودكان

های مهلك كودكان بر اس��اس س��طح درآم��د كش��ور و ي��اسال است. خطر آسیب مورد كودك آزاري به مراجع20 در ايران روزانه [� 19منطقه تفاوت مي كند. ]

% م��ادر28% آزاردهندگان پدر كودك، 41شود. از اين ميان رسمي گزارش مي % از كودك��ان قرب��اني ش��ده48ان��د. % ناپدري ك��ودك ب��وده2% نامادري و 7و

-% مورد بهره20% آزار جنسي و 13% آزار عاطفي، 49مورد آزار جسماني، ان��د% از كودكاني كه مورد آزار قرار گرفت��ه30اند. كشي اقتصادي قرار گرفته

ان��د،بردند كه تجربه اعتياد و مصرف موادمخدر داشتههايي به سر ميدر خانواده % تجرب��ه طالق و31 درص��د فق��ر، 40هاي ب��ا اختالف ش��ديد، % در خانواده40

س��ال ب��وده12 ت��ا 10اند. ميانگين سني كودكان آزارديده متاركه والدين داشته ه��ايي ك��ه داراي[ همچنين ميزان خشونت نسبت به فرزند در اس��تان36است. ]

هايي كه داراي كم��ترين م��يزاناند بيشتر از استانبيشترين ميزان خشونت بوده[37اند اتفاق افتاده است ]خشونت بوده

يكي از ش��ايع ترين اش��كال خش��ونت عليه زن��ان ، خش��ونتي اس��ت كه توس��ط همسر يا يك مرد محرم به آنه��ا اتف��اق مي افت��د. اگ�رچه زن��ان هم مي توانن��د در ارتباط با مردان خشن باشند و خشونت گاهي اوقات در ارتباط بين هم جنسان ن��يز اتف��اق مي افت��د ولي بيش��ترين و ش��ديدترين ان��واع خش��ونت علی��ه همس��ر ،

مط�العه جمعي�تي در سراس�ر48توسط مردان عليه زن�ان اج�را مي گ�ردد. در درصد از زنان گ�زارش دادن�د كه ح�داقل توس�ط همس�ر ي�ا69 تا 10دنيا، بين

يكي از مردان محرم خود در مرحله اي از زندگي م��ورد خش��ونت جنس��ي ق��رار متحده درصد زن��اني كه توس��ط همس�ر درگرفته اند. در استراليا، كانادا و اياالت

درصد27 درصد و كمتر تا 3 ماه گذشته مورد خشونت قرار گرفته بودند از 12 در زناني كه رابطه جنسي مستمر با فرد متج��اوز داش��تند متف��اوت ب��ود. ب��راي بسياري از اين زن��ان خش��ونت جس��می ش��وهر ج�داي از خش��ونت جنس��ي اش ، اغلب بخشي از خشونت مستمر همس��ر را تش��كيل مي داد. طبق تحقيق��ات در

درصد از موارد، سوءاستفاده جنسي با بدرفتاري رواني همراه ب��ود. ]50 تا1319]

بررسي هايي كه در ارتباط با خشونت خانگي در كانادا به انجام رسيد، نشان درصد از سالمندان تحت ن��وعي از ب��درفتاري روانی7 سال اخير 5داد كه طي

درص��د تحت ب��درفتاري 1 درص��د تحت ب��درفتاري اقتص��ادي و 1ق��رار گ��رفته ، جسمی يا حمله جنسي توسط فرزندان ، اطرافيان يا شريك زندگي خ��ود ق��رار

[19]گرفته اند.

8

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

)»بررسي پديده همسرآزاري در شNNهر تهNNران«، در طرح ايراندر ي همس��رآزاري و ي��افتني مقطعي به بررسي مس��ئله( با روش مطالعه1379

439متغيرهاي دخيل در اين مسئله پرداخه شده است در اين تحقيق ك��ه روي ي ارجاع شده به پزشكي قانوني انج��ام گ��رفت، ارتب��اط بس��يارزن كتك خورده

قوي تحصيالت پايين ب�ا رخ�داد اين پدي��ده اجتم�اعي مش��خص ش��د. ش��روع اين افت��د. همچ��نين% موارد در سال اول زن��دگي مش��ترك اتف��اق مي5/83پديده در

ارتباط قوي ميان مصرف الك��ل و موادمخ��در ب��ا ب��روز اين مس��ئله در خ��انواده[10شود. ]ديده مي

زن12596( ک��ه ب��ه بررس��ی 1383 )طرح ملی بررسی همسNNرآزاری ( پرداخته، میزان این نوع خش��ونت را1383 مرکز استان کشور )28ساکن در

%5/10% گ��زارش ک��رده ک��ه 3/66از ابتدای زندگی مشترک در سطح کشور موارد آن خشونت شدید بوده است. میزان خشونت در طول یک سال گذش��ته

% موارد آن شدید ب�رآورد ش��ده اس�ت ک�ه البت�ه این اع�داد3/6 بوده که 53% همه ی ان���واع همس���رآزاری )روانی و کالمی، جس���مانی، جنس���ی، اقتص���ادی،

اف��راد م��ورد بررس��ی در%05/28حقوقی( را شامل می ش��ود. ب��ه ط��ور کلی در طول یک سال گذشته خشونت جسمانی را%2/19طول زندگی مشترک و

تجربه کرده بودند. براساس همین مطالعه، زنان ایرانی در دوره ها یا برهه ه��ای خاصی بیش از سایر دوره ها در معرض همسرآزاری اند که به ترتیب عبارتند از: سال اول ازدواج، دوران تنگناهای م��الی، پس از تول��د فرزن��دان، ، میانس��الی و دوران بارداری. این زنان بیش از همه، همسر خود را مسبب بروز اختالف��ات و خش��ونت های خ��انگی می دانن��د و در م��راتب بع��دی، خ��ود، خ��انواده ی همس��ر و خانواده ی خود را مقصر قلمداد می کنند. ولی تفاوت می��ان تقص��یری ک��ه ب��رای خود و همسرشان قائلند بسیار کم است، به عبارت دیگر زنان تقریباً ب��ه هم��ان میزان که همسر خود را مقصر می دانند، خ��ود را ن��یز مقص��ر قلم��داد می کنن��د. شایع ترین نوع همسرآزاری در سطح ملی، خشونت اقتصادی و م��الی و پس از آن به ترتیب: مم��انعت از رش��د فک��ری اجتم��اعی آموزش��ی، خش��ونت روانی و کالمی، خشونت جسمانی، خشونت حقوقی و مرتبط با طالق، قرار گ��رفتن در

[7معرض تهدید و مخاطره و خشونت جنسی و ناموسی بوده است.]

ژوهشدر طرح ديگري با عن��وانNNر پNNده در»مروري بNNام شNNاي انجNNه ( در م��روري1385 )زمينه خشNNونت عليNNه زنNNان در سNNطح ايNNران«

هاي در رابطه با خشونت مبتني بر جنسيت درسيستماتيك به بررسي طرح[21 ] پرداخته شده است 1374-1384هاي ايران طي سال

با توجه به معيارهاي در نظر گرفت��ه ش��ده در انج��ام اين پ��ژوهش، در نه�ايت ه�اي كميهاي ش��اخص پژوهش براي بازبيني، انتخاب شدند. بر اساس ويژگي53

نام��ه توس��ط دانش��جويانها به عن��وان پاي��ان% از پژوهش57شود كه مشخص مي نام�ه( انج��ام پاي�ان17نامه( و عل��وم انس�اني ) پايان13دور رشته علوم پزشكي )

شده است. از اين ميان پژوهشگران علوم پزشكي بيشتر بر سالمت جسمي و

9

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

روحي فرد تاكيد داشتند و پژوهشگران علوم انساني سالمت خانواده را بيش��تر ان��دهاي ديگري كه به اهميت اين موضوع پي بردهاند. سازمانمدنظر قرار داده

23هاي كشور اس��ت ك��ه از مجم��وع عبارتند از كميسيون امور بانوان استانداري پژوهش به سفارش آنها انجام شده است. همچنين سازمان بهزيستي9طرح،

پژوهش2و مركز امور زنان رياست جمهوري با همكاري وزارت كشور هر يك نف��ر و200هاي كم��تر از اند. بيش از نيمي از تحقيقات با نمونهرا حمايت كرده

نفر انجام شده است. بيشترين تحقيقات400هاي كمتر از % با نمونه77حدود % از تحقيق��ات ك��ل دوره68 انجام شده كه 80 تا 78هاي در فاصله زماني سال[21گيرند. ]ده ساله را در بر مي

» ب��اپيشگيري از همسNNرآزاري در نظNNام بهداشNNتي كشNNورط��رح » ه��دف ط��راحي الگ��وي م��وثر ارائ��ه خ��دمات بهداش��ت روان ب��ه قرباني��ان همسرآزاري در نظام س��المت، ك��اهش م��يزان ف��راواني و ش��دت همس��رآزاري جسماني و آسيب جسمي و رواني ناشي از آن، همچنين تغيير آگاهي و نگ��رش كاركنان بهداشتي در اين زمينه و نيز قربانيان همسرآزاري ب��وده اس��ت. در اين بررسي بين مورد خشونت واق��ع ش��دن و تحص��يالت پ��ايين زن، ش��اغل نب��ودن، داشتن سابقه بيماري رواني در زن يا شوهر، داشتن سايقه بيماري جس��مي در زن يا شوهر، داشتن فرزند معلول در خان��ه، تحص��يالت پ��ايين ش��وهر و س��ابقه مص��رف م��واد مخ��در در ش��وهر ارتب��اط معن��ادار دي��ده ش��د. همچ��نين اختالف معناداري بين آگاهي و نگرش زنان با تجربه مورد خشونت واقع شدن ب��ا زن��ان

[11فاقد اين تجربه مشاهده گرديد. ] » خشونت خNNانگي در ايNNران: عوامNNلديگري با عنوان به عالوه طرح ( ب��ا ه��دف ت��دوین سیاس��ت های1391 )هNNاي پيشNNگيرانه«خطر و سياست

پیش�گیرانه ی ملی در زمینه ی خش��ونت خ�انگی، ب��ه بررس��ی عوام�ل خط�ر این استان کشور ب��ه اج��را درآمد5پدیده پرداخته و در دو بخش کمی و کیفی و در

(1383انتخاب استان ها بر مبنای یافته های »طرح ملی بررسی همسرآزاری« ) صورت پذیرفت. ارزیابی ها هم در من��اطق روس��تایی و هم در من��اطق ش��هری

ه��ایه��ای منتخب، دی��دگاهص��ورت پ��ذیرفت. غ��یر از جلس��ات ف��وق در اس��تان ارشد و م��دیران نهاده��ای ذینف��ع در ته��ران ن��یز طی جلس��ات بحثکارشناسان

گروهی جمع آوری شد. همچنین طي جلس��ات گ��روهي، ب��ا حض��ور كميت��ه ف��ني- ف�راواني خش�ونت خ�انگي در5مشورتي و همكاران اصلي طرح، نقش�ه نظ�ري

متغيري كه در جلسات بحث گروهي قربانيان6ايران تهيه شد. در ارزیابی کیفی مورد سنجش قرار گرفت، عبارت ب��ود از: تعري��ف رفت��ار خش��ونت آميز، م��وارد مجاز خشونت از ديدگاه قربانيان، م��يزان خش��ونت مج��از از دي��دگاه قرباني��ان، عوامل مؤثر در شروع و تداوم اين رفتارها، پيامدهاي خشونت خانگي، نح��وه ي پاسخ دهي قربانيان به رفتار خشونت آميز همسر، عللي که موجب مي شود فرد به رغم خشونت خانگي، به زندگي مشترک ادامه دهد و عوامل مؤثر بر ك��اهش

5 conceptual mapping گزارش بخش کيفي پژوهش )گروه هاي متمرکز قربانيان(6

10

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

اين رفتارها. در خصوص نتايج كمي تحقيق مذكور قابل ذكر است ك��ه ف��راواني آم��يز از زن ي��ا م��رد توس��ط همس��ر در م��رد وزن ب��ه ت��رتيبديدن رفتار خشونت

%. همچنين خشونت به زنNان از طNرف7/53% و4/40عبارت است باش��د. و اين تف��اوت از نظ��ر آم��اري معن��ادار ميهمسرانشان بيشNتر بNوده

% از مردان خشونت ديده داراي تحصيالت ليسانس و باالتر بوده و56همچنين از نظر آماري ميزان تحصيالت در تعيين ميزان خش��ونت دي��دگي در م��ردان ب��ه

% از زن��ان5/50اس��ت ك��ه كن��د. اين در ح��اليصورت معناداري تفاوت ايج��اد مي خش��ونت دي��ده داراي تحص��يالت ليس��انس و ب��االتر ب��وده و تف��اوت در م��يزانتحصيالت، از نظر آماري در بيان ميزان خشونت ديدن زنان، معن��ادار نيس��ت. ]

[ 37توان چنین ارزیابی کرد: ][ بر اساس اين مطالعه وضعیت موجود را مي37ه��ایس��طح برخ��ورداری از رف��اه اقتص��ادی در ه��ر دو س��وی طی��ف )ده��ک

شود. با اینک��ه ش��واهدهای نابرخوردار( منجر به خشونت میبرخوردار و دهک دهن��د ك��ه هرچ��ه ف��رد در وض��عيت اقتص��اديحاص��ل از مطالع��ات نش��ان مي

ت�ري خواه�داجتماعي پايين تري قرار داشته باشد، وضعيت سالمت ن�امطلوب-[، اما در بررسی خشونت خانگی نباید این باور را تنها ب��ه ده��ک12داشت ]

ه��ای ب��االیی اقتص��ادی جامع��ه، ن��وع وهای پایین جامعه سرایت داد. در ده��کشدت متفاوتی از خشونت وجود دارد.

ای بیش��تر تغی��یرهر چه ساختار خانواده از حالت گس��ترده ب��ه ح��الت هس��ته گیرد.کند، بیشتر در معرض خشونت قرار می

وضعیت نامناسب س��المت جس��می ب��ه ش��کل معن��اداری در ب��روز خش��ونت موثر است.

وضعیت نامناسب سالمت روانی به شکل معناداری در بروز خشونت م��وثر است.

میزان تحصیالت باالی همس��ران از نظ��ر آم��اری معن��ادار در ب��روز خش��ونت کند. تف��اوت تحص��یالت در م��یزان خش��ونت همس��ران در گ�روهگیري میپیش

مردان تفاوت معنادار دارد؛ اما در گروه زنان این تفاوت معنادار نیست.بیشترین فراوانی مشکالت سالمتی قربانیان خشونت مربوط ب��ه مش��کالت

اعصاب و روان است.مصرف سیگار، مواد مخدر و ... در دو بازه زمانی تمام م�دت عم�ر همس�ر

داری با وقوع خشونت دارد.خشونت ارتباط معنیویک سال پیش از وقوع.خشونت به زنان از طرف همسرانشان بیشتر بوده استعب��ارت اس��ت از: س��ن پ��ایین؛ اعتم��ادبه نفسویژگی مردان خش��ونت کننده

پ�ایین؛ درآم�د پ��ایین؛ س��طح تحص��یالت پ�ایین؛ س��ابقه ی رفتاره��ای خش��ن و بزهکارانه در نوجوانی؛ سوءمصرف الکل؛ سوءمصرف مواد مخ��در؛ تج��ربه خشونت در کودکی؛ یا مش��اهده رفتاره��ای خش��ن پ��در در ک��ودکی؛ ان��زوای اجتم��اعی و ع��دم تعل��ق ب��ه نهاده��ای اجتم��اعی؛ بیک��اری و نقش کلیش��ه ای

سلطه طلبانه ی مرد در خانواده.

11

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

افزایش سن زن منجر به رشد اجتم��اعی می ش��ود؛ بن��ابراین زن��اندر زنان جوان تر در معرض خشونت بیشتری قرار دارند.

به نظر می رسد هرچه سن ازدواج پایین تر باشد، احتمال تج��ربه ی خش��ونت س��الگی ازدواج می کنن��د، در مع��رض25ب��االتر می رود. زن��انی ک��ه بع��د از

خشونت کمتری هستند.هرچه تعداد فرزندان باالتر باشد، احتم��ال تج��ربه ی همس��رآزاری ن��یز ب��االتر

می رود.در اکثر موارد زنان بی سواد، بیشترین خشونت را تجرب��ه می کنن��د و هرچ��ه

سطح سواد باالتر می رود، تجربه ی خشونت کمتر می ش��ود، البت��ه تفاوت ه��اچندان زیاد نیست.

.بارداری یا معلولیت در بروز خشونت موثر استاگرچ��ه از لح��اظ تئوری��ک زن��ان ش��اغل و دارای درآم��د بای��د کم��تر از زن��ان

خانه دار در معرض خشونت باشند، ولی این مس��ئله در تم��ام م��وارد ص��ادقنیست.

زنانی که در کودکی شاهد کتک خوردن مادر به دست پدر بوده ان��د، بیش از زنان فاقد اين تجربه نداشتند، قربانی خشونت می شوند.

همسرآزاری معموالً چ��رخه ی مشخص��ی را طی می کن��د: اف��زایش ت��دریجی تنش در خانه؛ بروز همسرآزاری؛ ع��ذرخواهی م��رتکب و اطمین��ان دادن ب��ه

قربانی در جهت عدم تکرار خشونت. ورود ب��ه ح��وزه همس��رآزاری مش��كالت ف��راوانی ب��ه هم��راه دارد. چ��را ك��ه بسياري از قربانیان اين حقيقت را كه مورد آزار و اذيت قرار گرفته ان��د، مخفي مي كنند. تنها درصد اندکی از افراد قربانی كه در جستجوي كمك درماني ب��راي آسيب جسماني بوده ان��د، گ��زارش كرده ان��د ك��ه این آس��يب ها در اث��ر خش��ونت همسرشان ايجاد شده است. در نتیجه تعیین میزان شیوع همسرآزاری نیز ک��ار دشواری ست زیرا قربانیان این نوع خشونت معموالً به انزوای اجتماعی دچارند و بیان تجربه مورد خشونت واقع شدن برایش��ان آس��ان نیس��ت. ب��ه عالوه، این افراد هنگام آشکارسازی و گزارش خشونت ن��یز از س��وی جامع��ه برچس��ب ی��ا انگ می خورند. موانعی باعث می شود که زنان، همسرآزاری را به راحتی برای کارکنان بهداشتی و دیگران آشکار نکنن��د. موان��ع بین ف��ردی؛ بی اطالعی و ع��دم آگاهی از وجود منابع حمایتی؛ موانع مربوط به نظام بهداشتی و کارکن��ان آن از

[ 13دیگر موانع حصول به نتايج قابل اطمینان در این زمینه هستند. ] به منظور تدوین چشم انداز وضعیت موجود در خشونت خانگی کمیته تدوین طرح، استعالم های مختلفی را از مراجع مختلف دولتی به عمل آورد. ب��رخی از

ب�اره ک�ه آماره�ا و داده ه�ای مرتب��ط ب�ا موض�وع در ب�ازهنهادهای مرتب�ط در این ان��د عب��ارت بودن��د را در اختیار هیات تدوین طرح ق��رار داده1389زمانی سال

های سازمان بهزیس��تی کش��ور، مرک��زاز: معاونت اجتماعی و پیشگیری از آسیب نه�اد در وزارته�ای م�ردمامور اجتماعی و ف�رهنگی در مع�اونت ام�ور س��ازمان

12

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

کشور، معاونت اجتم��اعی ن��یروی انتظ��امی ج.ا.ا. )ناج��ا( و گ��زارش خ��ط تلفن(.123اورژانس اجتماعی )

های مرتبط با موضوع خشونت در بNNازه زمNNانی( آمارها و داده1جدول شماره كه در اختیار هیات تدوین طرح گرفته است1389سال

(123ميزان تماس با اوژانس اجتماعي )[15به دليل ]1389در سال

كل%5/8همسرآزاريهاتماس

كل%9/8كودك آزاريهاتماس

/. % كل8سالمند آزاريهاتماس

/. %، كل3معلول آزاريهاتماس

هایسایر خشونتخانگی

% كل8/5هاتماس

به دليل1389ها در سال ميزان مراجعه به مددكاري كالنتري[16خشونت خانگي ]

كل36/15%مراجعات

ميزان حل و فصل شدن اختالفات خشونت خانگي در مراكزمددكاري كالنتري

كل2/69%مراجعات

رتبه دوم از كل[14ميزان رخداد حوادث در منزل ]حوادث

به منظور شناخت هر چه بیشتر وضعیت اپیدمیولوژیک خش��ونت، ب��ر اس��اس توس��ط وزارت1384-87ه��ای كش��وري ثبت ح��وادث ک��ه طی س��الهای گزارش

ها؛ اداره پيش��گيري ازبهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ مركز مديريت بيماري حوادث انجام شده، گزارشی با عنوان »سيمای کلی بروز حوادث در ايران، در

، ب��ا تمرک�ز ب��ر روی ح��وادث رخ داده در م��نزل« تهی��ه1387 تا 1384سال های شده است.

در اين گزارش که حوادث را بر حسب جنسيت فرد مصدوم و نوع حادث��ه در منزل تفكيك ک�رده و در آن، تنه�ا م�وارد ض�ربه، خش�ونت و خودكش�ي منظ�ور شده اند، زنان دو برابر بیش��تر از م��ردان در مع��رض خش��ونت ق��رار می گیرن��د.

نتایجی که از این گزارش به دست آمده عبارتند از:بروز ح��وادثسال ها ميزان دراین

در منزل، غالبا بيش��تر از ح��وادث ناش���ی از تص���ادفات و ح���وادث کوچ��ه و خياب��ان و ی��ا در هم��ان

سطح قرار داشته است. ش��ايع ترين مح��ل ب��روز خش��ونت

عليه زن��ان ب��ه نس��بت دو ب��ه ی��ک

13

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

آزاري كودك قربانيانو شخصي اختالالترواني

اثر بر استفاده سوءو الكل از استفادهموادمخدر

تجربي و عملي ضعفوالديني نقش در

زناشويي ناسازگاريناسازگاري و خشونتوالديني

اقتصادي بد موقعيتخانواده

در درگير دوستانفقر خشونت

و جرم باالي سطوحبزه

گسترده بيكاريمداوم جابجاييهاي

در محلي تجارتقاچاق زمينهموادمخدر

سياستهاي ضعفقانوني و حقوقي

سرويسهاي نارساييقربانيان درماني

سريع تغييراتاجتماعي

اقتصادي بيعدالتيخبر بيعدالتي

فزايندهي سياستهايبيعدالتيامنيت عدم و فقراقتصادي

قوانين ضعففرهنگي هنجارهاي

خشونت حامي

اجتماعي

فردي

بستگان ارتباطي

گروهي

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بيشتر در منزل بوده است تا كوچه و خيابان. از این لحاظ ش��ايع ترين مح��ل رخداد ضربه، در زنان هم در منزل بوده است.

درشهروروس��تا نش��ان داد خش��ونت در من��اطقدرم��نزلرخ دادهح��وادثتفكي��ك [14روستایی سهم بیشتری از حوادث را به خود اختصاص می دهد. ]

ب( علل خشونت چيست ؟ هيچ عامل مجردي براي تشريح آن كه چ��را ب��رخي از اف��راد بيش از ديگ��ران

ه��ا و ج��وامع رابطه خشونت بار داشته و ي��ا چ��را خش��ونت در ب��رخي از خ��انواده بيشتر به چشم مي خورد، وجود ندارد. خشونت نتيجه ت��أثير متق��ابل بس��ياري از ع��وامل محيطي ، ف��رهنگي ، اجتم��اعي ، ارتب��اطي و شخص��ي مي باش��د. درك چگ��ونگي ارتب��اط اين ع��وامل ب��ا خش��ونت يكي از م��راحل مهم تع��يين ش��يوه رويارويي بخش سالمت با خش��ونت در خ��انواده مي باش��د. ب��راي درك ط��بيعت

توان از يك م�دل اكول�وژيك اس�تفاده ک�رد. اين م�دل كه چندوجهي خشونت ، می براي اولين بار در اواخر دهه هفت��اد ارايه گردي��د، در ابت��دا ب��راي ك��ودك آزاري و پس از آن براي خشونت علیه جوانان استفاده ش��د. به ت��ازگي ، محقق��ان از آن براي شناخت خشونت عليه همسر )شركاي جنسي ( وخشونت علیه س��المندان نيز استفاده نموده اند. اين مدل ، رابطه بين عوامل فردی و فاكتورهاي محيطي خشونت را بررسي كرده و وق��وع خش��ونت را محص��ول ت��أثير متق��ابل س��طوح

مختلف آن بر روي رفتار مي داند.

اولين سطح اين مدل اكولوژيك ، سعي در شناخت عوامل بيولوژيك و تاريخچه شخصي مؤثر در رفتار شخص دارد. در سطح فردی به جز عوامل

بيولوژيك و جمعيتي ، عوامل ديگري چون ابتكار عمل ، پايين بودن سواد، سوءمصرف مواد و سابقه پرخاشگري و بدرفتاري نيز مورد توجه قرار

مي گيرد. سطح دوم مدل اكولوژيك روابط اجتماعي نزديك فرد را مورد بررسي قرار مي دهد. رابطه فرد با همساالن ، همسر و افراد خانواده . شرايط

14

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

گزارش جهاني : 3كادر شماره هاي كودكانپيشگيري از آسيب 2008در سال

تقويت ملي و محلي قوانين و.1اقدامات پيشگيرانه

ممنوعيت همه انواع خشونت عليه.2 كودكان )شامل اعدام، تنبيه بدني، كارهاي سخت و زيان

آور،خشونت جنسي، شكنجه و ديگر اعمال خشونت آميز، برخوردهاي غير انساني و

ناشايست و تنبيه(. پيشگيري از خشونت عليه كودكان.3

به عنوان يك اولويت. تقويت ارزش برخوردهاي غير خشن.4

و افزايش سطح آگاهي دربارهخشونت.

افزايش ظرفيت كساني كه با.5 كودكان يا براي آن ها كار مي

كنند. برقراري سرويس هاي خدماتي براي.6

بازگشت و ورود به اجتماع اينكودكان.

بسترسازي براي مشاركت هاي.7اجتماعي كودكان.

ايجاد سيستم ها و سرويس هاي.8 گزارش قابل دسترس براي

كودكان. تضمين جوابگويي و پايان دادن.9

خشونت عليه كودكان. تعيين ابعاد جنسي خشونت عليه.10

كودكان. جمع آوري و تجزيه و تحليل.11

اطالعات ملي. تقويت پروتكل هاي بين المللي.12

.خشونت عليه كودكان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

وقوع يا تكرار خشونت را نيز مورد توجه قرار مي دهد به طور مثال در مورد

خشونت عليه همسر يا كودكان ، ارتباط متقابل و روزانه با فرد مهاجم ، احتمال

بروز خشونت را افزايش مي دهد چرا كه قرباني و مهاجم با روابط مداومي به هم مرتبط شده و در نتيجه ممكن است كه

قرباني بارها تحت آزار متجاوز قرار گيرد. سومين سطح مدل اكولوژيك جوامع در

برگيرنده رفتارهاي اجتماعي را مورد بررسي قرار مي دهد )مانند مدارس ، محل هاي كار و محله ها( و سعي در

شناسايي عوامل مؤثر بر روي قربانيان خشونت يا متجاوزان در اين موقعيت ها

دارد. مواردي همچون تعويض مداوم مسكن )در محل هايي كه افراد به مدت

طوالني در يك منزل زندگي نكرده و بارها تغيير مكان مي دهند(، ناهمگوني )مجموعه

جمعيتي گوناگون كه در آن گروه هاي قومي و جمعيتي و فرهنگي در كنار هم

قرار گرفته اند( و وجود محل هايي با تراكم زياد جمعيت ، برخي از اين عوامل

مي باشند كه همگي با خشونت مرتبط هستند. همچنين در جوامعي كه عالمت مشخصه آن وجود مسايلي چون قاچاق

مواد مخدر و سطح باالي بيكاري باشد و يا در جوامع غيرهمبسته و منفرد به طور

مثال مردمي كه همسايه هاي خود را نشناخته و يا در جوامع محلي شركت نمي كنند، احتمال بروز خشونت بيشتر

است . سطح نهايي و چهارم مدل تر اجتماعي مؤثراكولوژيك ، عوامل بزرگ

بر نرخ خشونت را بررسي مي كند. اين عوامل شامل مواردي هستند كه شرايط

مساعدي براي خشونت ايجاد كرده يا عوامل بازدارنده خشونت را كاهش

مي دهند و يا فاصله بين اقشار مختلف جامعه را افزايش مي دهند و يا بين گروه ها و كشورهاي مختلف ايجاد تنش مي كنند. عوامل مهم اجتماعي شامل

15

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

هاي : چارچوب2كادر شماره پيشنهادي مجمع خبرگان براي واكنش بخش سالمت به پديده

خشونت عليه زنان ظرفيت سازي در محيط و فراهم.1

كردن تداركاتآموزش.2ها و خدماتتوجه يه نظام.3پاسخگويي و پايش.4پژوهش و ديده باني و نظارت.5 هاي عاطفي و روانيتوجه به حميات.6

اجتماعي توجه به اصول و موضوعات.7

غيرقابل مذاكره )موضوعات اخالقيو ايمني، مستندسازي(

غربالگري.8هاايجاد و توسعه شبكه.9 چگونگي برقراري ارتباط بين.10

هاي حفاظت از كودكان وگايدالينخشونت عليه زنان

گزارش دهي اجباري.11 نقش خدمات بخش سالمت در.12

پاسخ به نياز مردان قرباني خشونتو يا مرتكب خشونت

نقش خدمات بخش سالمت در.13پيشگيري و نقش ارتقاء سالمت

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مواردي مثل هنجارهاي رايج فرهنگي كه از خشونت به عنوان راهي قابل قبول براي حل اختالف حمايت مي كنند؛ عادت ها و رفتارهايي كه خودكشي را نه يك

عامل خشونت بار قابل پيشگيري بلكه تابع خواسته شخصي افراد مي دانند؛ عادت هايي كه حقوق والدين را برتر از آسايش كودكان مي دانند؛ عادت ها و

فرهنگ هايي كه غلبه مرد را بر زن و كودك ترغيب مي كنند؛ فرهنگ هايي كه از توسل پليس به زور عليه شهروندان حمايت مي كنند و فرهنگ هايي كه از

درگيري هاي سياسي حمايت مي كنند. عوامل مهم اجتماعي همچنين شامل سياست هاي اجتماعي ، اقتصادي ، آموزشي و بهداشتي تشديد كننده اختالف

[23طبقاتي گروه هاي مختلف جامعه نيز مي باشند. ]

المللي براي كاهشج( مداخالت پيشنهادي سازمان هاي بينخشونت چيست ؟

ه��ايدرگزارش مجمع خبرگ��ان ح��ول واكنش بخش س��المت ب��ه خش��ونت علي��ه زن��ان،

هايي براي پاس��خ بخش س��المت ب��هچارچوب اين ن��وع خش��ونت ارائ��ه ش��د ك��ه در ك��ادر

همچ��نين[.�� 22 آورده شده است]2شماره ه��ايدر گ��زارش جه��اني پيش��گيري از آس��يب

توسط يونيسف2008كودكان كه در سال ه��امنتظ��ر ش��د ب��راي پيش��گيري از آس��يب

ه��اي اساس��ي زي��ر ب��ه ش��رح ك��ادرتوص��يه.24ش��ماره س��ه مط��رح ش��ده اس��ت ] �]

با در نظ��ر گ��رفتن ه��ر دو گ��زارشهمچنين »گ����زارش جه����انی درب����اره خش����ونت و بهداش���ت« و »مجم���ع جه���انی بهداش���ت

پیش��نهاد ب��ه9« به تصویب و اجرای 2003[23است. ]شرح زیر توصيه نموده

ایجاد، اجرا و ترويج یک طرح ملی.1عملیاتي برای جلوگیری از خشونت.

ظرفيت س����ازي ب����رای جمع آوری.2اطالعات درباره خشونت.

تعری���ف اولویت ه���ا، حم���ایت از.3 تحقیق��ات و پژوهش ه��ا، علل ه��ا، پیام��دها،

هزینه ها و پیشگیری از خشونت. ت����رویج مق����دماتی واکنش ه����ای.4

پیشگیری تق��ویت پاس��خگویی ب��ه قربانی��ان.5

خشونت

16

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

ه��ایس��ازي اق��دامات پیش��گیری از خش��ونت در اجتم��اع و سیاس��تیکپارچ��ه.6آموزش و ترویج عادات اجتماعی و جنسی

افزایش همکاری و تبادل اطالعات در پیشگیری از خشونت.7 ترویج آگاهی به رفتارهای بین المللی، قوانین و سایر روش ه��ا ب��رای حم��ایت.8

از حقوق بشر تالش ب��راي ي��افتن و ايج��اد واکنش ه��ای تواف��ق ش��ده بین المللی ب��ه تج��ارت.9

جهانی مواد مخدر و تجارت جهانی اسلحه به طوركلي مداخالت در زمينة پيشگيري اوليه ي��ا ثانوي��ه از خش��ونت خ��انگي

شوند: به سه دستة كلي تقسيم مي : مداخالتي كه با هدف ك�اهش م�وارد خش�ونت خ�انگي و ارتق�اءدستة اول

ش�ود.اين م��داخالت از طري��ق راهكاره�ايي ازوضعيت سالمت خانواده انجام مي ه�اي آموزش�ي، رواني و درم�اني در آن�انقبيل جلب حمايت قربانیان، مش�اوره

مع��روف7شود.اين دسته از مداخالت به مداخالت متمركز بر خ��انوادهانجام ميباشند.مي

8: به م��داخالت متمرك��ز ب��ر سيس��تم خ�دمات بهداش��تي درم��انيدستة دوم ه��ايمعروفند، اين مداخالت بر توانمندسازي كاركنان مراكز بهداشتي و سازمان

مرتبط با سالمت زنان در جهت افزايش اثربخشي م��داخالت آم��وزش س��المت براي پيشگيري از وقوع خشونت خ��انگي و ي��ا ك��اهش م��وارد خش��ونت خ��انگي

باشند. اين مداخالت ب��رعليه زنان و درمان و مواجهه با موارد وقوع متمركز مي راهكارهايي از قبيل آموزش كاركنان در زمينة خش�ونت خ�انگي، ف��راهم آوردن ش��رايط و من��ابع الزم ب��راي پيش��گيري اولي��ه ي��ا ثانوي��ه از خش��ونت خ��انگي و همچنين نحوة برخورد ب��ا م��وارد خش��ونت خ��انگي تاكي��د دارن��د. ب��ه ط��ور كلي،

دهندگان خ�دمات بهداش�تي، ت�رغيب ش��دن آن�ان ب�ه معاين�ةحساس شدن ارائه مك��رر و منظم آث��ار خش��ونت و ط��راحي و اج��راي دس��تورالعمل های م��ديريت

ه��اي ارائ��ة خ��دمات س��المت، ه��دف نه��ايي م��داخالتخشونت خانگي در محيطمتمركز بر سيستم مي باشند.

- مداخالت فراگير، عمومي ي��ا يوني��ورس ي��ا جلب حم��ايت هم��هدسته سوم جانبه كه گروه يا هدف خاصي ندارند و مربوط به هر زمان و هر مكان ب��وده و

-ه��اي ميهاي اعمال شده و مرب��وط ب��ه همه ي س��ازمانخصوصا از طريق رسانهباشند.

ه��اي كالن، رويكرده��اي مداخالت مبتني ب��ر تغي��ير در سياس��تدسته چهارم: ه��اي كالن مبت��ني ب��ر ع��دالت، م��ذهب و حك��ومتگذاري و حمايتحكومتي، قانون

.است كه در صورت فقدان اين مداخالت، ساير مداخالت ابتر خواهند ماند

د(چه مداخالتي انجام شده است؟

7 Family-centered8 Health system-centered

17

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هاي اخير، پيشگيري اوليه از بروز موارد خشونت خانگي عليه زن��ان ودر دهه همچ��نين شناس��ايي زن��ان خش��ونت دي��ده و م��ديريت اين م��وارد در بس��ياري از كشورها به عنوان يك اولويت سالمت زن��ان م��ورد توج��ه ق��رار گرفت��ه اس��ت و انواع مختلفي از مداخالت با راهكارهاي متنوع از جمل��ه راهكاره��اي آموزش��ي، حمايتي و ق��انوني ب��راي برخ��ورد درس��ت ب��ا اين مش��كل عم��دة س��المت زن��ان

طراحي و اجرا شده است. نماید ك��ه عموم��ا در كش��ورمان م��داخالتهاي موجود مشخص مینتايج بررسي

در ح��ال اج��راي اث��ربخش متمرك��ز ب��ر خ��انواده ي��ا سيس��تم خ��دمات بهداش��تي ه��ايي ب��راي ط��راحي و اج��راي اين اس��ت. هرچن��د تالشش��دهدرماني يافت نمی

ه��ا درهاي گذشته انجام شده و اق��داماتي ن��يز در ب��رخي اس��تانها در سالمداخلهدست اقدام است.

آنچه مسلم اس��ت، اين اس��ت ك��ه ب��راي اج��راي م��داخالتي از قبي��ل آنچ��ه از هNNاي مرتبNNط بNNااصالح سياسNNتباش��د، ني��از ب��ه ي حاض��ر مياهداف مطالعه

هNNايسالمت در زمينة پيشNNگيري از خشNNونت خNNانگي، ايجNNاد محيNNط هNNاي مختلNNف جامعNNه بNرايحامي سNNالمت و تقNويت اقNدامات بخش

مرب��وط ب��ه پيش��گيري و ك��اهش م��وارد خش��ونتهNNايمشاركت در برنامه ه��اي ف��وق، نيازمن��د حم��ايت هم��هخانگي وجود دارد. موفقيت اجراي مكانيس��م

ه��ايه��اي كلي��دي جامع��ه از برنام��هگذاران و بخشها، سياست افراد، سازمانجانبه حمNNايت همNNه جانبNNة راهNNبرديسالمت است و در اين راستا راه��برد جلب

اساسي به شمار مي رود. نظ��ران و متخصص��ان علمي و اج�رايي مرتب��ط ب��ابا این حال از ديدگاه صاحب

سالمت در كش��ورمان، كمب��ود آگ��اهي و فق��دان آم��وزش ك��افي ب��ه پزش��كان و بهداشت و درمان كشور براي مواجه��ة درس��ت ب��ا زن��ان قرب��انيكاركنان نظام

آيد.خشونت، از نقاط ضعف اصلي سيستم سالمت كشور به شمار مي ط��راحی ش��ده ب��ا عن��وان »مداخل��ه آم��وزش9در یکی از م��داخالت آزمايشي

در نقاط روسNNتایی دزفNNول ومهارت ها در زنان قربانی همسرآزاری« که آمNNوزش انجام یافت، روشن شد ک��ه نقاط شهری و روستایی هشتگرد

و دیگر مداخالت در کاهش شدت خش��ونت ب��ر قربانی��انمهارت های زندگیخشونت موثر بوده است.

در مداخالت دیگری ب��ا عن��وان »پيش��گيري اولي��ه ي��ا ك��اهش م��وارد خش��ونت »توانمندسNNازي كاركنNNان مراكNNز بهداشNNتي وخ��انگي علي��ه زن��ان« و

ن��یز نت��ایج زی��ردرماني در ارتباط با زنان در معرض خشونت خانگي« است: حاصل شده

در تغییر آگاهی و نگرش کارکنان بهداشتی م��ؤثر ب��ودهکارگاه آموزشیاست.

حتی در حد ج��زوات آموزش��ی جمعیت عم��ومی،آگاهی بخشی عمومی می تواند بسیار اثرگذار باشد.

9 pilot

18

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

به دلیل ارتب��اط تنگاتن��گ می��ان همس��رآزاری و مس��ائل بهداش��تی درم��انی، ، سؤال کارکن��ان بهداش��تیرویکرد و الگوی بهداشتی به این مسئله

در م��ورد همس��رآزاری و رس��یدگی ب��ه قربانی��ان در کن��ار اطالع رس��انی در[11مراکز مربوطه، می تواند بسیار موفق باشد. ]

از جمله اقدامات اداره سالمت روان وزارت بهداشت در زمینه کودک آزاری پروژه پیشگیری از کودک آزاری در شNNهر بنNNدر عبNNاساجرای پایلوت

بود که در این پایلوت حمایت ه��ای روانی و اجتم��اعی از کودک��ان آزاردی��ده ب��ر[.26اساس مداخالت طراحی شده انجام می شود]

-بر اساس گزارش مرکز امور اجتماعی و فرهنگی در معاونت امور س��ازمان- تنها پنج سازمان مردم1389( در وزارت کشور در سال NGOsنهاد )های مردم

نه�اد )س��من( ب�ا موض�وع فعالیته�ای همچ��ون خش��ونت علی�ه کودک��ان، زن��ان و اند. البته این گزارش به محدودیت اطالعات خودسالمندان به ثبت ملی رسیده

اذعان دارد و خواس��تار گ��ردآوری اطالع��ات مش��ابه از مراج��ع ذیص��الح دیگ��ری اس��ت.همچون سازمان ملی جوانان، نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی شده

[11] كه نقش مشورتيسازمان دفاع از قربانيان خشونت در ايران

هايي كه در زمينهشواري عالي حقوق بشر را نيز بر عهده دارد، به ارائه بيانيه پردازد. همچنين اين سمن درشود، ميحقوق بشر به نمايندگي ايران تدوين مي

هاي مردم نهاد و كارشناسان سالمت روان به طورسطح ملي به آموزش تشكل عام و ارائه مشاوره حقوقي و روانشناختي به كودكان و زنان خشونت ديده به

[ 27پردازد. ]طور خاص مي

19

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هN( اسناد باالدستي در زمينه پيشگيري و كنترل خشونت خانگيچه تاكيداتي دارند؟

عنوانعبارات سند

یظم رهبر

ت مقام معشا

فرمايی ]

سسا

ن اقانو

25]

شمسند چ

انداز1404

[2]

ن نامهپيما

ق

حقوك در

كود

لسا

شه جامعنق

ت سالم

ی علم

شور

ک1389

[3]

20

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

عنوانعبارات سند

سعه ]ن برنامه پنجم تو

قانو4]

مقام معظم رهبري راجع به سیاستهاى کلى برنامه پنجم توسعه87/ 21/10ابالغیه مورخ 14 تا 12اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جمهورى اسالمى ایران در امور اجتماعى؛ بندهای

[1]

شور ]ي ك

ن مدنقانو

8] قانون ساختار نظام جامع

رفاه و تأمیناجتماع

[17ی ]

ي حمايتي و توانبخشي از اهداف و وظايف حوزه4مادههاي اجتماعيقسمت ب( هماهنگي بخش هاي مختلف دولت در راستاي پيشگيري از آسيب

-هاي اجتماعي در گروهها و آسيبقسمت ي( تامين خدمات پيشگيري از بروز يا تشديد معلوليتهاي هدف و تحت پوشش قرار دادن آنها در سه سطح پيشگيري، درمان و توانبخشي

21

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

عنوانعبارات سند

اعالميه حقوق بشر

جهاني و

اسالمي[28]

هاي برابر براي همه مردم هدف اعالميه عبارت است از برقراري تضمين حقوق و آزادايماده ششم اعالميه اسالمي حقوق بشر: در حيثيت انساني زن با مرد برابر است و به همان

اندازه كه زن وظايفي دارد، از حقوق نيز برخوردار است و داراي شخصيت مدني و ذمهمالي مستقل و حق حفظ نام و نسبت خويش را دارد.

ن اليحه تامي

نت زنا

امني[

29]

و( تحليل محيط دروني و بيروني براي پیشگیری و مراقبت ازاي در بر دارد؟خشونت خانگي چه نتيجه

محیط درونیضعف هاقوت ها

برنامه ، هماهنگي درون بخشي ،جلب حمايت، نظارت و مقررات ، حقوق بيمار ، همكاري بينتوليت ) (بخشي و مشاركت مردم و ساختار

ساختار سالمت اجتماعی در وزارت بهداشت وجود دارد

شورای عالی سالمت و امنیت غذایی و امکان تشکیل کارگروه تخصصی زیر

نظر آن وجود دارد

همپوشانی وظایف برای رسیدگی به این مشکل وجود دارد

فعال در اولویت کاری سیاست گذاران نیستبخشي و وابستهفقدان مدل كارامد و مورد توافق درون

به فرهنگ براي مداخله برنامه پیشگیری از خشونت وجود دارد

(تامين مالي، نيروي انساني، اطالعات ، دارومنابع)ردیف بودجه سالمت اجتماعی وجود

دارد روانپزشکان و مشاوران زیر نظر

سازمان نظام روان شناسی وجود دارندوجود دانش و نيروي انساني كارامد

تخصصي روانپزشكي و روانشناسي درهادانشگاه

نیروی انسانی توانمند برای مشاوره به خانواده های دارای خشونت کمبود داریم

ردیف های بودجه برای برخورد با مشکل خشونت در خانواده های کافی نیست

نظام اطالعات مناسب برای رصد خشونت نداریمانساني توانمند براي مشاوره، درمان،كمبود نيروي

ها و براي زنانتوانبخشي و حمايت اجتماعي در خانوادهفرسودگي كاركنان و بار باالي خدمات در نظام سالمت

هاي بهداشتي اوليه مانع توسعه ادغام يافتهو مراقبتاست

(ارتقاي سالمت ، پيشگيري ، درمان و بازتوانيارايه خدمات)تجربه ادغام در پی اچ سی همراه با

هاي آموزشي وجود دارد مدل و بستهنهاد و نهادهايهاي مردموجود انجمن

هاي مردمي مانند نظامجلب شماركت روانشناسي، انجمن روانپزشكي و

پزشكان عمومي

فعال بسته خدمتی هماهنگ و جامع برای ارایه خدمت به خانواده ها و پیشگیری وجود ندارد

نبود انگيزه براي بخش تخصصي درمان جهت انجام مداخالت مربوط به همسرآزاري و ورود به ابعاد

اجتماعي رواني

محیط بیرونیتهدیدهافرصت ها

محیط نزدیک )دانش ، نگرش و اقدامات ذینفعان(

22

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

تجربه هر یک از ذینفعان در اقدامات پیشگیری )علی رغم مقطعی بودن(

وجود شبکه محققان اجتماعی وجود گروه هاي مرجع و تاثير گذار

عدم حساسيت نسبت به موضوع خشونتعدم هماهنگی ذینفعان در اقدامات پیشگیرانه براي

خشونت عدم دانش کافی مدیران در سیندمیک عوامل موثر بر

خشونت و طراحی مداخله عدم استفاده از دانش کشورهای پیشرو در این زمینه عدم شکل گیری شبکه مردمی برای مبارزه با خشونت باور غلط مدیران نسبت به علل و عوامل خشونت

محیط دور )عوامل اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، فن آوری ، بین المللی و محیط زیست ( وجود اسناد باالدستی سیاست حمايتي دولت یازدهمالمللي گيري از تجارب بينامكان بهرهفعاليت برخي سازمان ها و نهادهاي

عمومي و غير دولتي مرتبط با خشونتافزايش روز افزون نقش و تاثير فضاي

مجازيتوجه نسبي به نقش عوامل كالن در شيوع

و بروز مشكالت اجتماعي توجه روز افزون به مشكالت اجتماعي و

لزوم مداخله براي پيشگيري و كنترلآنها

فرهنگ و هويت غني ديني و مليوجود دانش پيشرفته پيشگيري در سطح

جهاني و سازمان هاي بين المللي مرتبطبا كاهش خشونت

توجه تدريجي مجريان و قانونگذاران، از جمله مجمع تشخيص مصلحت و مجلس

شوراي اسالمي به امر پيشگيريروند فزاينده سهم اعتبارات امور اجتماعي

در كشورتصويب قانون نظام جامع رفاه و تامين

اجتماعی

تاثیر تحریم های بین المللی بر اقتصاد خانواده ها افزايش موانع فعاليت سازمان هاي غير دولتي نبود سياست اجتماعي اجماع شده در کشورسياسي تلقي شدن مسائل اجتماعي و ايجاد محدوديت

در پژوهش و مداخله در اين زمينهافزايش ارتباطات جهاني و فراهم شدن امكان تأثير سوء

فرهنگ هاي تشويق كننده مصرف موادوضعيت نامناسب اقتصادي، از جمله افزايش فقر و

نابرابري، تورم و بيكاري كمبود حمايت هاي اجتماعي از خشونت ديده هاتوسعه مناطق اسكان غير رسميافزايش روز افزون مشكالت اجتماعي از جمله، فقر و

نابرابري، خشونت و بيکاري افزايش بروز و شيوع انواع مشكالت و اختالالت روانيافزايش طالق و نابساماني در خانواده هاي زوجين جوانتوسعه فن آوری تولید مواد مخدر صناعی و ورود آن به

کشور

23

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بخش دوم ( جهت گيري: دورنمNNا ، اهNNداف راهNNبردي وپروژه ها

دورنما هاي بين بخشي و مشاركت مردم همكاري1396در

براي كاهش خشونت نهادينه شده، تسهيالت و سواد-هاي مختلف )مردم، ارايه كنندگان خدمات، سياستگروه

گذاران( در زمينه پيشگيري از خشونت ارتقاء يافتهاست و الگويي براي ساير كشورهاي منطقه ايجاد كرده است.

اهداف راهبردي جديد و مجدد عليه قربانيان به آن بهميزان خشونت خانگيكاهش .1

% فعلي 20ميزان در زمينة پيشگيري و كنترل خشونتهاي مختلفافزايش سواد گروه.2

% 50خانگي به ميزان از زنان، کودکان ومشاوره و حمايت اجتماعيافزايش موارد .3

% قربانيان 50 به ميزان تسهيالت تعريف شده*سالمندان در *منظ�ور از تس�هیالت تعری�ف ش�ده عب�ارت اس�ت از ص�دای مش�اور، پلیس

خانواده و مراکز مشاوره

مداخالت-مصاديق )عموم مردم، افراد در معرض خطر، آسیبنوع

دیدگان و مرتکبان(مسئول اول

يترويج

24

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

-مصاديق )عموم مردم، افراد در معرض خطر، آسیبنوعدیدگان و مرتکبان(

مسئول اول

يسهيل

تي

اجبار

25

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

-مصاديق )عموم مردم، افراد در معرض خطر، آسیبنوعدیدگان و مرتکبان(

مسئول اول

*حضوری، مجازی، بروشور، تبلیغات محیطی، جشنواره، .... ** رسانه، محل گذر، محل تحصیل، محل کار، محل تفریح و عبادت و محل ارایه خدمات

26

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

فرايند استقرارسند سياست پيشگيري از خشونت

دفتر توسط سند دريافتاعتياد و اجتماعي رواني سالمت

و بهداشت وزارتشوراي دبيرخانه رئيس با مكاتبه

گذاري سياست

از پيشگيري بسته تدوينخشونت

يا / / محله شهري منطقه يك در PHC واحد

پيشگيري ويژه نامه تفاهم انعقاددستگاه بين خانگي خشونت از

اولين تشكيل و متولي هاينشست

ها پروژه سازي عملياتي

كارگروه در موضوع طرحتخصصي

ذيل ) اجتماعي رواني سالمتامنيت و سالمت عالي شوراي ) تقسيم تصويب و كشور غذايي

دستگاهي تفاهم كار و سند كليات تصويبها دستگاه نامه

و سالمت عالي شوراي درغذايي امنيت

دستگاهي بين

از دستگاه هر فصلي گزارشها پروژه پيشرفت روند

دو مدت به خدمتي بسته پايلوت سال

نظام در رعايت PHC ادغام باو بخشي بين هاي همكاري

مردم مشاركت

خانگي خشونت وضعيت پيمايشكشور در

ادغام برنامه ارزشيابيفرايند،) داد، درون شاخصهاي) نهايي اثر و پيامدي داد، برون

و بازبيني مورد در گيري تصميمبرنامه ادامه

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بخش سوم ( استقرار و نهادینه سازی س��ازیشدن برنامه و نهادینهبه منظور عملیاتی

مداخالت پیشنهادی عالوه بر تدوین عملیات و تقسیم کار مشخص الزم است چه��ار راه��برد

شود: زیر به کار گرفته میتصویب در مراجع مرتبط .1ایجاد ساختار استقرار .2توانمندسازی نیروی انسانی مناسب .3عمومی سازی برنامه .4

دبیرخان���ه رص���د پیش���رفت این س���ند اداره سالمت اجتم��اعی وزارت بهداش��ت درم��ان و آموزش پزشکی است که از طریق ک��ارگروه تخصص��ی س��المت روانی اجتم��اعی )یکی از

های شورای ع��الی س��المت و ام��نیتکارگروه ش��ود.غذایی( عملیات آن تقسیم و پیگیری می

الزم است سند در سه مرجع زیر ب��ه تص��ویب ه��ایه��ا و دانش��گاهرسیده و ب��ه کلی��ه س��ازمانعلوم پزشکی ابالغ گردد:

گ���ذاری وزارت بهداش���تش���ورای سیاس���ت )شورای معاونین(

شورای عالی سالمت و امنیت غذایی کشور شورای اجتماعی کشور

در همین ارتب����اط الزم اس����ت موض����وع در کمیس��یون بهداش��ت و درم��ان و کمیس��یون

م��الی،اجتماعی مجلس ب��رای اف��زایش من��ابع بخشی و تصویب قوانینهای بینارتقای همکاری

مرتبط طرح ش��ود. همچ��نین برنام��ه ک��اری و ها در شورای اجتماعی کش��ورتکالیف دستگاه

تصویب و نهایی شود. ( ایجاد ساختارهای کاری وارتباطی1

زیرجدید برای استقراربرنامه به شرحبینی شده است: پیش

تصویب ساختار دفتر سالمت روان اجتماعی و اعتیاد

تص��ویب س��اختار همت��ا و متن��اظر در س��طح های علوم پزشکی دانشگاه

های »شورای مراقبت از برنامهتشکیل یا کمیته کشوریسالمت روان و اعتیاد«

27

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

)با مشارکت مديرانروان، اجتماعی و اعتیاد سالمت روان در دفترسالمت و صدور احکام و قرارهاي علمي مرتبط و ...( سابق، خبرگان ملي، انجمن

داد همکاری چهار ساله با اعضای شورا ذیل شورای عالی با تشکیل کمیسیون تخصصی سالمت روان و اعتیاد

های ذینفع مشارکت سازمان کمیته رسانه و سالمت روان و اجتماعی

( توانمندسازی نیروهای استقرار دهنده : 2های ستادی )وزارتهای ستادی ویژه کارشناسان حوزهدوره آموزشی مهارت-

ها(خانه و دانشگاه و رابطین سالمت روان درون ها گزاران سالمت روان دستگاه پیاممعرفی

ها بخشی وزارت بهداشت و آموزش آنهاینامه و میثاق همکاری سازمان نظام روانشناسی، انجمنانقعاد تفاهم

-های آموزشی روانپزشکی دانشگاهعلمی مرتبط با وزارت بهداشت و گروه ها جهت همکاری در اجرای سند و تعیین نقش شفاف برای هر یک )از

طرق مقتضی از جمله تشکیل همایش کشوری و مذاکره(هاتعریف کارشناس مسئول هماهنگی درون بخشی، برون بخشی و دانشگاه

در حوزه ستادی دفتر سالمت روان اجتماعی و اعتیاد

( تامین منابع پایدار 3نامه همکاری بین دفتر و واحدهای مسئول در درون وزارتانعقاد تفاهم

بهداشت ها و وزارت بهداشت نامه همکاری بین دستگاهانعقاد تفاهمهای بودجه پیشگیری و درمان در زمینه سالمت اجتماعی تعریف ردیف

( عمومی سازی برنامه 4های فعالمشارکت میانجیان منتخب مردمی )انتخاب یک سمن از بین سمن

در حوزه سالمت اجتماعی برای عضویت در کمیسیون تخصصی و شورای مراقبت( و همچنین نماینده شوراهای اسالمی شهر و روستای کشور در

سالمت روان و اعتیادکمیسیون تخصصی تشکیل کمیته رسانه »سالمت روان، اجتماعی و اعتیاد« و تدوین برنامه

طلبی ساالنه در سه حیطه اطالع رسانی، تغییر رفتار و حمایتهای با عملکرد ممتاز در این زمینه ها و دانشگاهتشویق و رتبه بندی سازمان های پیشگیری و ساله برای استقرار برنامه5تعیین نیازهای تحقیقاتی

مراقبت از خشونت و سفارش آن به شبکه تحقیقات سالمت روان مطابق

منابع

28

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مق��ام معظم ره��بري راج��ع ب��ه سیاس��تهاى کلى87/�� 21/10ابالغیه مورخ .1 برنامه پنجم توسعه اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جمهورى اسالمى ای��ران

14 تا 12در امور اجتماعى؛ بندهای date, س��ند چش��م ان��داز بيس��ت س��اله.2 of access: November 3, 2013 available at:

www.dolat.ir/PDF/20years.pdf نقشه مهندسی فرهنگی کشور و برنامه جامع تحکیم و تعالی خانواده.3availableنقشه ج�امع علمي س��المت كش�ور، .4 at: www.resv.hums.ac.ir/icarusplus/.../sxt_map-

final.pdf, date of access: November 3, 2013 :date of access: November 3, 2013 available atقانون برنامه پنجم توسعه كشور، .5

ictc.isti.ir/download/docuumentr/barnamePanjom.pdf

تعريف خشونت خانگي، سازمان جهاني بهداشت.6Availableاعالمي����ه ح����ذف خش����ونت علي����ه زن����ان، س����ازمان مل����ل. .7 at:

dadsetani.ir/Portals/dadsetani.ir/ PaperAttch/519.htm, date of access: November 3, 2013طرح ملي بررسي همسرآزاري.8 ,available at: http://www.tamin.ir/content , date of access: November 3قانون مدني كشور، .9

2013dateپيم��ان نام��ه حق��وق ك��ودك، .10 of access: November 3, 2013 available at:

www.unicef.org/iran/fa/media_4218.html (. بررسی پدی��ده همس��رآزاری1386آقابیگولی، عباس و آقاخانی، کامران).11

. مجموع��ه مق��االت آس��یب ه��ای اجتم��اعی1379در شهر ته��ران در س��ال ایران، انجمن جامعه شناسی ایران. تهران: آگه

ب��والهري، ج. رس��وليان، م. ح��بيب، س. نج��ومي، م. عاب��دي، ش. حكيم.12 ( گ��زارش نه��ايي ط��رح پيش��گيري از1389شوش��تري، م. ك��ريمي، ع. )

همسرآزاري در نظام بهداشتي كشور، انستيتو روانپزش��كي ته��ران- مرك��ز تحقيق��ات بهداش��ت روان، مع��اونت س��المت وزارت بهداش��ت، درم��ان و

آموزش پزشكي )اداره سالمت روان( ( س��ند ج��امع1390رحيمي م��وقر، آ. رفيعي، ح. م��دني، س. وامقي، م ).13

پيشگيري اوليه از اعتياد، اداره كل فرهنگي و پيشگيري رياست جمه��وري،ستاد مبارزه با موادمخدر

availableموانع افشاي همس��رآزاري، .14 at: http://isna.ir date of access: November 3, 2013,

سيماي كلي بروز حوادث در ايران، با تمرك��ز ب��ر روي ح��وادث رخ داده در.15 ها، اداره پيشگيري از حوادث، مركز مبارزه با بيماري1384-� 1387ايران،

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ه��ای معاونت اجتماعی و پیش��گیری از آس��یب93369/90/900نامه شماره .16

(15/8/1390سازمان بهزیستی کشور به تاریخ مع���اونت اجتم���اعی ن���یروی556/1/2/20306/90/9/19نام���ه ش���ماره .17

(7/9/1390انتظامی ج.ا.ا. )ناجا( به تاریخ

29

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

(:21/2/1383قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتم��اعی مص��وب ).18اهداف و وظایف حوزه حمایتی و توانبخشی

www.who.int/whr/1999  November 26, 2013 1999گزارش جهاني بهداشت .19 رفيعي فر، ش. مروري بر تعاريف، عوامل و عواقب خشونت در خانواده و.20

روش هاي پيشگيري از آن در اسناد سازمان جهاني بهداشتتعريف آزار سالمندان توسط انگليس و بعد جوامع بين المللي.21شادي طلب، ژ. قاضي طباطبايي، م. محسني تبريزي، ع. مرجايي، س.ه ).22

( مروري بر پژوهش هاي انجام شده در زمينه خشونت عليه زنان در1385سطح ايران. صندوق جميعت سازمان ملل متحد

23. WHO )2009( expert meeting on health sector responses to violence against women. Switzerland: Geneva

رفيعي فر، ش. پيشگيري از خشونت .24 ( گ��زارش جه��اني پيش��گيري از2008سازمان جهاني بهداش��ت، يونيس��ف ).25

فر، ش. م��وذن ج��امي، م. حي��دري واال، ح.هاي كودكان، ترجمه: رفيعيآسيب رضايي ميرقائد، الف. اميرخاني، م. يماني، ت. فوالدبند، ف. ميرغالمي، م.

تهران: انتشارات مهر راوش ق����انون اساس����ي جمه����وري اس����المي اي����ران. قاب����ل دسترس����ي در.26

rc.majlis.ir/fa/content/iran_ constitution     November 26, 2013ه�����اي غيردول�����تي در س�����ازمان مل�����ل متحدمش�����اركت س�����ازمان.27

http://www.un.org/womenwatch/daw/ngo/index.html November 26, 2013 ه��اي س��ازمان دف��اع از قرباني��ان خش��ونت، قاب��ل دسترس��ي درفع��اليت.28

http://www.odvv.org/pe/ November 26, 2013 اعالمي��ه جه��اني و اس��المي حق��وق بش��ر، قاب��ل دسترس��ي در س��ايت.29

fa.wikipedia.org/wikiو fa.wikipedia.org/wiki 7 در تاريخ january, 2014 و ت��اريخ48742/�� 238992نامه هيئت دولت ب��ه وزراي وقت ب��ه ش��ماره .30

، اليحه تامين امنيت زنان. 5/12/91( خشونت عليه زنان، تهران: انتشارات روشنفكران1379كار، م ).31( بررسي پديده خشونت خانگي عليه زنان1386نژاد، م )زيبايي.32( ترجمه ابوالمعالي، تهران: نشر ساواالن1379بهداشت روان زنان ).33گويد؟ تهران: انتشارات آزادي انديشه( خانمي از چه مي1378لعلي، م ).34 ( واكنش كودك��ان و نوجوان��ان در براب��ر خش��ونت1379ك��ردواني ،ال��ف ).35

خانگي و لزوم حمايت از آنان، مجله پزشكي قانوني آزاري در اي���ران. قاب���ل دسترس���ي درگ���زارش وض���عيت و آم���ار ك���ودك.36

http://bashariat.org/fa 6 تاريخ january 2014 ( گ�زارش ط��رح خش�ونت1391دفتر سازمان جهاني بهداش��ت در اي�ران ).37

ه�اي پيش�گيرانه، دانش�گاه عل��ومخانگي در ايران: عوام��ل خط�ر و سياس��تپزشكي تهران

30

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هاي استقرار سندپيوست

- مستند حمايت طلبي براي سياست گذاران و برنامه1پيوست يك( 31...........................................ريزان و طرح تفصیلی حمایت طلبی

- طرح تفصیلی حمایت طلبی به منظور اجرای سند2پیوست یک( 32..........................................................سیاست خشونت خانگی

پيوست دو( تفاهم نامه بين دستگاه هاي متولي اصلي براي پيشگيري44..................................................................از خشونت خانگي

پيوست سه( گامهاي پايلوت در يك محله يا جمعيت تحت پوشش مركز48...................................................................بهداشتي درماني

پيوست چهار( فلوچارت برنامه مداخله و مراقبت از موارد خشونت در49......سطح شهرستانها و یک مرکز بهداشتی درمانی در شهر یا روستا

51..........کمیته مداخله در بحران مراکز بهداشت شهرستانپیوست پنج( پیوست شش( برنامه اجرای آزمایشی سیاست ارتقای ایمنی؛ سند

52.......................................................پیشگیری از خشونت خانگی پیوست هفت: کتابچه راهنمای برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از

69.....................................................................خشونت خانگی

پيوست يك(

1-

31

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مستند حمايت طلبي براي سياست گذاران و برنامه ريزان و طرحتفصیلی حمایت طلبی

- طرح تفصیلی حمایت طلبی به منظور اجرای سند2پیوست یک( سیاست خشونت خانگی

اهمیت، تعریف، شیوع و علت پدیده خشونت از معیارهای پیشرفت هر جامعه در عصر حاضر توجه به سالمت آحاد جامعه و ارتقای آن است. سالمت عالوه بر ابعاد زیستی دارای ابعاد روانی-اجتم��اعی است که این اجزا به عنوان جزء جدایی ناپذیر س��المت نی��از ب��ه توج��ه درخ��ور

دارد. بحث خشونت در چند دهه اخیر یکی از دغدغههای سالمت عمومی و حق��وق انسانی در بسیاری از کشورها بوده است. خشونت زن�دگی اف�راد زی�ادی را در-سراسر دنیا تحت تاثیر قرار داده است . علیرغم اینکه خشونت خانگی پدی��ده

32

براي كاهش خشونت خانگي چه كنيم ؟ خشونت خانگي چيست ؟

طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت خشونت خانگي عبارت است از تهدید یا تمایل یا اقدام به استفاده ی عمدی از نیروی فیزیکی یا قدرت، علیه خود یا دیگری، گروه یا ج�ام���عه ک���ه موجب بروز آسیب جسمانی، مرگ، آسیب روانی، ضعف رشد و یا انواع محرومیت ها شود.

خشونت فرد عليه خود، خشونت بين فردي و خشونNت گروه تقسيم مي شود: 3خشونت به . خشونت خانگی در دسته خشونت بين فردي قرار گرفته و عبارت است از خشونت��ی گروهي

که بین افراد خانواده و شرکای زندگی رخ می دهد که اغلب و نه همواره در درون منازل اتفاق می افتد. خشونت خانگی همسرآزاریشامل کودک آزاری، همسرآزاری و آزار سالمندان است. همسرآزاری می تواند به این اشکال اتفاق بیفتد:

روانی و کالمی؛ همسرآزاری اقتصادی؛ همسرآزاری جسمانی؛ همسرآزاری جنسی .عوارض خشونت خانگي چيست ؟

خشونت خانگي عامل بسياري از صدمات جسمي، ناخوشي هاي رواني و پيامدهاي نامطلوب محسوب مي شود، نه تنها-دار ياد مي ادامهاپيدمي پنهاناز خشونت خانگي به عنوان يك مشكل عمدة تهدید کننده سالمت، بلكه به عنوان يك

شود .علل خشونت خانگي چيست ؟

.خشونت نتيجه تأثير متقابل بسياري از عوامل محيطي ، فرهنگي ، اجتماعي ، ارتباطي و شخصي مي باشدوضع موجود خشونت در ايران چگونه است ؟

فراواني ديدن رفتارهاي پيشگيرانه«خشونت خانگي در ايران: عوامل خطر و سياستبر اساس گزارش طرح » %. همچنين خشونت به زنان7/53% و4/40عبارت است آميز از زن يا مرد توسط همسر در مرد وزن به ترتيب خشونت

آزاري مورد كودك20باشد. همچنين در ايران روزانه و اين تفاوت از نظر آماري معنادار مياز طرف همسرانشان بيشتر بوده چهمداخالت گذشته % ناپدري بوده است. 2% نامادري و 7% مادر، 28% آزاردهندگان پدر، 41شود كه از اين ميان گزارش مي

بوده است ؟ نتايج ارزيابي مداخالت گذشته سازمان ها و مرور تحقيقات نشان مي دهد كه عموما در كشورمان مداخالت اثربخش

متمركز بر خانواده يا سيستم خدمات بهداشتي درماني انجام نشده است و به طور كلي اين موضوع هنوز در دستور كارسياست گذاران ارشد و برنامه ريزان قرار نگرفته است .

باورهاي غلط چه هستند ؟ باورهاي نادرست زيادي در پهنه جغرافيايي و قوميت ها وجود دارد كه در ايران مطالعه نشده است و ضرورت بررسي

دارد اما به همين نكته بايد بسنده كرد كه نه دين اسالم و نه فرهنگ ايراني هيچيك خشونت خانگي را ترويج نكرده وبالعكس محبت و دوستي را در متون اصيل خود تاكيد مي كنند .

چه بايد كرد ؟ ابتدا حساس سازي جامعه در تمام اركان آن بايد انجام شود همه بايد بدانيم كه » چه كاري خشونت محسوب مي شود

، ضررهاي خشونت براي ما ، طرف مقابل و جامعه چيست و راه هاي پيشگيري از آن در سطح كالن كشور ، محله و خانه كدام است ؟« سپس قواعدي در سطح جامعه تعيين شده و به كليه گروه ها آموزش داده شود تسهيالت مناسبي براي دريافت مشاوره و حمايت از خانواده هاي داراي مشكل فراهم شود ، به طور مستمر وضعيت سنجيده شده و به

مردم و مسئوالن گزارش شود كه آيا با اين اقدامات خشونت كم شده است يا نه ؟ نظام سالمت بايد بداند كه ريشهبسياري از بيماري هايي كه در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم مي كند همين خشونت خانگي است .

اين مستند چيست ؟ اين مستند اولين گام براي كاهش خشونت خانگي است به طوري كه موضوع را به عنوان دستور كار برنامه ريزان و

سياست گذاران مطرح كرده و راهكاري كالن براي آن نشان مي دهد گام هاي بعدي نيز در اين سند مشخص شده است

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

شمول اس�ت، ام�ا ب�ه م�یزان بس�یار ب�االیی از لح��اظ تعری�ف و س�طحای جهاندهد ، وابسته است.ای که در آن رخ میگستردگی خود به جامعه

خشونت طبق تعریف س��ازمان جه��انی بهداش��ت عب��ارت اس��ت از تهدی��د ی��ا تمایل یا اقدام به استفاده ی عمدی از ن�یروی ف��یزیکی ی�ا ق�درت، علی��ه خ�ود یا دیگری، گروه یا جامعه که موجب بروز آسیب جس��مانی، م��رگ، آس��یب روانی،

ضعف رشد و یا انواع محرومیت ها شود. خشونت خانگی در دسته خشونت بین فردی قرار گرفته و عب��ارت اس��ت از خشونتی ک��ه بین اف��راد خ��انواده و ش��رکای زن��دگی رخ می ده��د ک��ه اغلب و نه

افتد. خش��ونت خ��انگی ش��امل ک��ودک آزاری، همواره در درون منازل اتفاق می همسرآزاری و آزار سالمندان است. خش��ونت می توان��د ب��ه این اش��کال اتف��اق

.روانی و کالمی؛ اقتصادي؛ جسمانی و جنسیبیفتد: خشونت خانگی اشکال مختلفی دارد اما گستردهترین نوع آن خش��ونت خ��انگی علیه زنان است. پژوهشهایی که در کش��ورهای مختل��ف و ن��یز در س��طح بینالمللی انجام شده، نشان میدهد که این مس�ئله مختص تقریب�اً در تم�ام کش�ورها ف�ارغ از

وضعیت اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی در حال رخ دادن است. خشونت نتیجه تأثیر متقابل بسیاری از عوامل محیطی، ف��رهنگی، اجتم�اعی،

چگونگی ارتباط این عوامل با خشونت یکی ارتباطی و شخصی می باشد. درکاز مراحل مهم تعیین شیوه رویارویی با خشونت در خانواده می باشد.

پیامدهای خشونت پیامدهای مخرب خشونت بر س��المت جس��می و روانی تم��ام اف��راد خ��انواده اعم از زنان، مردان، کودکان و سالمندان آشکار است. رشد روزافزون آگ��اهی و حساسیت جوامع نسبت به موضوع خشونت خانگی، به وی��ژه خش��ونت علی��ه زنان بیانگر آن است که خشونت خانگی، پدی��دهای ن��ادر و ن��اچیز نیس��ت، بلک��ه شامل رفتارهای زیادی است که حقوق قربانیان را نادیده گرفته، مشارکت آنها

را در جامعه محدود میکند و به سالمتی و رفاه آنها آسیب میرساند. هاي پيگ��ردپيامدهاي خشونت خانگي شامل پيامدهاي اجتماعي از قبيل هزينه

باش�د. همچ��نينقض�ائي، ف�زوني آم�ار طالق، بزهك�اري، خودكش�ي و اعتي�اد مي تواند به پيامدهايي فردي از قبيل آس��يب ب��ه س��المت روان وخشونت خانگي مي

اعتماد بنفس، نقص عضو، سقط جنين و ح��تي م��رگ منج��ر ش��ود. پيام��دها در سطح خانواده عبارتند از اف��زايش احتم��ال طالق، افس��ردگي، اختالل اس��ترس پس از سانحه،اختالل جسمانی سازی، روي آوردن به سحر و ج��ادو واز می��ان پیام��دهای تربی��تی و روانی می ت��وان ب��ه ی��ادگیری خش��ونت توس��ط فرزن��دان، فرارازخانه، اضطراب، مشكالت مربوط به خواب وتغذيه، افت تحصیلی، ف��رار

از مدرسه و احساس بي كفايتي اشاره كرد.

33

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

تNNدوین سNNند و ارائNNه راهکارهNNایی بNNه منظNNور پیشNNگیری و کNNاهش خشNNونت10خانگی

به منظور حل چالش��هایی ک��ه ذک��ر ش��د س��ند ارتق��ای ایم��نی و پیش��گیری از خشونت خانگی تدوین ش��د. این س��ند گ��امی اس��ت در راس��تای تحق��ق اه��داف

قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه در این ماده تهی��ه و2271مندرج در ماده تدوین سند ملی امنیت بانوان و کودکان در روابط اجتم��اعی پیش بی��نی ش��ده و دولت با مشارکت و برنامه ریزی نیروی انتظامی ج.ا.ا.، قوه قضائیه، س��ازمان بهزیستی کشور، شهرداری، وزارت کشور، شورای عالی اس��تانها، مرک��ز ام��ور زنان و خانواده ریاست جمه��وری، وزارتخانه ه��ای بهداش��ت، درم��ان و آم��وزش پزشکی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی ب��ه عن��وان مس��ئول تهی��ه و ت��دوین س��ند یادشده معرفی شده اند. هدف نهایی از طراحی این سیاست عب��ارت اس��ت از کاهش میزان فراوانی و شدت خش��ونت خ��انگی، در ان��واع جس��مانی و آس��یب جسمی و روانی ناشی از آن در قربانیان ک�ه از طری��ق تغی��یر نگ��رش و آگ�اهی بخش��هایی از جامع�ه ک�ه ب��ا پدی�ده همس��رآزاری درگیرن��د؛ و تع�یین راهبرده�ای

پیشگیرانه ملی در زمینه ی خشونت خانگی عملی خواهد شد. به طورکلی مداخالت در زمینۀ� پیشگیری اولیه یا ثانویه از خشونت خانگی به

: م��داخالتی ک��ه ب��ا ه��دف ک��اهشدستۀ� اولدو دستۀ� کلی تقسیم می شوند. موارد خشونت خانگی و ارتقاء وض��عیت س��المت خ�انواده انج��ام می ش��ود. این مداخالت از طریق راهکاره��ایی از قبی��ل جلب حم��ایت قربانی��ان، مش��اوره های آموزشی، روانی و درمانی در آن��ان انج��ام می ش��ود.این دس��ته از م��داخالت ب��ه

: ب��ه م��داخالت دستۀ� دوممداخالت متمرکز بر خانواده مع��روف می باش��ند. این م��داخالت ب��ر متمرک��ز ب��ر سیس��تم خ��دمات بهداش��تی درم��انی معروفن��د.

توانمندسازی کارکنان مراکز بهداشتی و سازمانهای مرتبط با سالمت زن��ان در جهت افزایش اثربخشی م��داخالت آم��وزش س��المت ب��رای پیش��گیری از وق��وع خش��ونت خ��انگی و ی��ا ک��اهش م��وارد خش��ونت خ��انگی علی��ه زن��ان و درم��ان و مواجهه با موارد وقوع متمرکز می باشند. این مداخالت بر راهکارهایی از قبی��ل آموزش کارکنان در زمینۀ� خشونت خانگی، فراهم آوردن ش��رایط و من��ابع الزم برای پیشگیری اولیه یا ثانویه از خش��ونت خ��انگی و همچ��نین نح��وۀ� برخ��ورد ب��ا موارد خشونت خانگی تاکید دارند. به طور کلی، حساس ش��دن ارائه دهن��دگان خدمات بهداشتی، ترغیب شدن آنان به معاین��ۀ� مک��رر و منظم آث��ار خش��ونت و طراحی و اجرای دستورالعمل های مدیریت خشونت خانگی در محیطهای ارائۀ�

خدمات سالمت، هدف نهایی مداخالت متمرکز بر سیستم می باشند. ب��ه دنب��ال ت��دوین این س��ند سیاس��ت در نشس�تها، مص��احبه ه��ای حض��وری و مطالع��ه اس��ناد علمی و رس��می موج��ود، اج��رای پ��ایلوت در ق��الب فعالیته��ایی ش��امل این م��وارد ط��راحی و اج��را ش��د: فعالیته��ای اج��رایی، فعالیت ه��ای آموزشی، فعالیت های شناسایی و غربالگری، فعالیت های مشاوره ای/درمانی و

فعالیتهای حمایتی.10 Advocacy Challenge

34

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

11تعیین مخاطبان کلیدی برای حمایت طلبی در نهادها و ارگانهای مختلف

سازمانهای ذی ربط و همکار به قرار زیر تعیین شده اند::وزارت بهداشت: سازمان م��دیریت ح��وادث،اداره س��المت روان و س��المت

روانی اجتماعیسازمان جهانی بهداشت: دفتر مدیترانه شرقی و تهراندانشگاه علوم پزشکی ایران: معاونت بهداشتیسازمان بهزیستی/معاونت پیشگیری و توان بخشیآموزش و پرورش 9شهرداری تهران: اداره کل سالمت و معاونت اجتماعی منطقهنیروی انتظامیقوه قضاییه: معاونت پیشگیری و دادگاههای خانوادهدادگاههای خانوادهانجمن پیشگیری از خشونت و دیگر سازمانهای مردم نهاد

در اجرای گسترده برنامه از مشارکت سایر سازمانهای ذی ربط مانند دف��تر امور زنان وزارت بهداشت، دفتر امور زنان ریاست جمهوری، انجمنه��ای علمی

و غیره استفاده خواهد شد. با توجه به تدوین سند ملی ایمنی و پیش��گیری از خش��ونت خ��انگی در ای��ران اجرای ی��ک برنام��ه آزمایش��ی ب��رای تع��یین قابلیته��ای اج��رای س��ند و امکانه��ای یستیابی بهتر به اهداف پیشبینی شده مد نظر قرار گرفته اس��ت. از مهم ت��رین اهداف این طرح آزمایشی تعیین میزان آمادگی س��ازمانهای مرتب��ط و همچ��نین مشخص ش��دن فرص��ت های اج��رای گس��ترده تر این برنام��ه در س��طح ته��ران و

ش��هرداری ته�ران ب��رای اج�رای9سپس کشور میباشد. بر این اساس منطق�ه آزمایشی این طرح مد نظر قرار گرفت.

ب��ه این منظ��ور در منطق��ه غ��رب ته��ران مص��احبه عمی��ق ب��ا ش��ش نف��ر از مرک��ز دف��اع از، بهزیس��تی،کارشناسان خبره ارگانهایی چ��ون مرک��ز بهداش��ت

نیروی انتظامی و ق��وه قض��اییه بمنظ��ور اج��رایی، شهرداری،قربانیان خشونت شدن سند سیاست صورت گرفت. متن کامل این مص��احبه ه��ا پیوس��ت ش��ده

است.

12اطالعاتی که مخاطبان کلیدی در مورد موضوع مورد نظر دارند

خوش��بختانه س��ازمان های ذی رب��ط آگ��اهی و اطالع��ات گون��اگون را در زمین��ه اهمیت موضوع خشونت خانگی و رویکردهای پیشگیرانه آن دارند. در طی اجرای پایلوت طرح از طریق مصاحبه ها، برگزاری جلس��ات کمیت��ه ف��نی و مش��ورتی و همچنین کارگاه آموزش�ی و مش�ورتی ن�یز اطالع�ات اساس�ی و ابت�دایی در جهت جلب حمایت ذینفعان، جلب مشارکت عم�ومی و خ�ود ی�اری و نهاده�ای م�ردمی،11 Determine key audiences12 Determine what they know

35

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هماهنگی درون و برون بخش��ی و نج��وه اج�رای برنام��ه ه��ای آموزش��ی ط��رح در قالب مصاحبه عمیق حضوری، تشکیل کمیته کار پیشگیری از خش��ونت خ��انگی و

.اجرای یک کارگاه مشورتی آموزشی در محل اجرای طرح پایلوت مبادله شد

13ذینفعان چگونه اطالعاتشان را دریافت کرده اند

الزم به ذکر است ک��ه ش��ش س��ازمان مربوط��ه اطالع��ات خ��ود را در زمین��هقربانیان خشونت به طرق ذیل بدست آورده اند.

برنامه پیش�گیری از خش�ونت، خ�ط بح��ران، مش��اوره تلف�نی، بهزیستی:برنامه مداخله در بحران و اور ژانس اجتماعی

، بخش مع��اونت پیش��گیری و110: خ��ط تلفن پلیس نNNیروی انتظNNامی اجتماعی ناجا، بخش مشاوره مدد کاری و ثبت آمار ض��رب و ش��تم و جراح��ات

در کالنتریها و سازمانهای انتظامی: آمار پزشکی قانونی، دادگاههای خانواده و دادسراهاقوه قضاییه برگ��زاری کارگاهه��ای آموزش��ی مهارته��ای زن��دگی، کانونه��ایشNNهرداری:

محله،خانه های سالمت، فرهنگسراها و مشاوره های فردی و گروهی (، مراکNNNز115وزارت بهداشNNNت: مرکNNNز اورژانسNNNهای کشNNNور)

بهداشت شهری و روستایی وا بسNNته بNه دانشNNگاه علNوم پزشNکی: مراجع��ه کنن��دگان ب��ه مراک��ز پزش��کی و بیمارس��تانی، خ��ط بح��ران بیماریه��ای

رفتاری، سایت ثبت شده و مشاوره تلفنیسازمان دفاع از قربانیان خشونت:و حضوری، پژوهشها و کارگاههای آموزشی

14تعیین اهداف قابل ارزیابی

قانون برنامه پنجم توسعه تفاهم نامه هایی فی ما230 و 227مطابق ماده بین وزارت خانه ها و سازمان هاي متولي در افزايش ام�نيت و ك�اهش خش�ونت

خانگي مبادله گردیده است. فرمه��ای تف��اهم نام��ه بین وزارت بهداش��ت و س��ازمانهای ذی رب��ط ب��ا نظ��ر اساتید و کارشناسان وزارت بهداشت تهیه ش��ده اس��ت ک��ه مط��ابق پیش��نویس

توانس��ته اند همكاري ه��اي بين بخش��ي و1399این پایان نامه ها تا پای��ان س��ال مشاركت مردم براي كاهش خشونت را نهادينه كرده ، تسهيالت و سواد گ��روه ه��اي مختل��ف )م��ردم ، اراي��ه كنن��دگان خ��دمات ، سياس��ت گ��ذاران( در زمين��ه پيشگيري از خشونت را ارتقاء و ا لگويي براي س��اير كش��ورهاي منطق��ه ايج��اد

كنند . در این برنامه مقرر است که روزنامه ها، رسانه ه��ای ملی، مت��ون آموزش��ی

در جهت اطالع رسانی استفاده شوند. شایان ذکر است که برای تحقق جامعه بدون خشونت ه��ر ی��ک از ارگانه��ا ب��ا13 Determine how they receive their information14 Develop measurable objectives

36

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

دانش و ظرفیتی که دارند بخشی از اهداف و وظایف زیر را خواهند پذیرفت. با توجه به مدل رویکرد چند بخشی، اجتماع مدار و طیف پیشگیری می توان ب�ه وظ�ایف و مس�ئولیتهای دس�تگاهها و نهاده�ای گون�اگون در کش�ور و در ی�ک

منطقه مشخص به شرح زیر اشاره کرد. الف: وظایف ملی، کش��وری و کالن ط��رح پیش��گیری از خش��ونت خ��انگی ب��ا توجه به رویکرد سالمت محور به عه��ده ش��ورای س��المت کش��ور و ب��ا ریاس��ت رئیس جمهور خواهد بود که دبیر اجرایی شورا وزیر بهداشت است. کمیته فنی مش��ورتی ط��رح ایم��نی و پیش��گیری از همس��رآزاری متش��کل از نماین��دگان و اعضاء از این نهادها خواهند ب�ود: وزارت رف�اه و ت�امین اجتم�اعی) بهزیس�تی(، وزارت بهداشت، قوه قضائیه، پلیس و نیروی انتظامی، شهرداری، س��ازمانهای مردم نهاد، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور که تا بحال حض��ور فع��الی در نشستها و فعالیتها داشته اند و در آینده به برنامه پیوس��ته ی��ا اب��راز عالق��ه و

مشارکت خواهند کرد. ب: وظایف استانی در اجرای وظایف ملی دس��تگاه و مس��ئولیت ه��دایت آن بر عهده شورای سالمت .......متشکل از نماین��دگان س��ازمانها و نهاده��ای زی��ر

است که هر سازمان وظایف تدوین شده را انجام خواهد داد: برنام��ه ه��ای مداخل��ه دربح��رانوزارت رفNNاه و تNNامین اجتمNNاعی:-1

وتوانمندسازی جامعه، قربانیان و گروهه��ای در مع��رض خط��ر.راه ان��دازی، تجهیز و ارتقاء خط بحران ومشاوره تلفنی،ارائه خ�دمات اق�امتی وحم�ایت از قربانیان. آموزش جمعیت عمومی، گروههای در مع��رض خط��ر) ریس��ک باال(، فربانیان و کارکنان ارائ�ه دهن��ده خ�دمات پیش��گیری از خش�ونت و در ص��ورت ل��زوم ارج��اع تخصص��ی م��وارد. ثبت و گ��زارش م��وارد ماهیان��ه و

سالیانه همراه با تحلیل و ضع موجود. غرب��الگری م��وارد خش��ونت و گروهه��ای در مع��رضوزارت بهداشNNت:-2

خطر، مداخله و ارائه خدمات فوریتی و امدادی،درمان دارویی وغیردارویی و ارجاع تخصصی موارد در صورت ل��زوم،ثبت م��وارد و گ��زارش ماهیان��ه و س��الیانه هم��راه ب��ا تحلی��ل وض��ع موج��ود.آم��وزش عم��ومی و تخصص��ی

موضوعات ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی. ساماندهی و تض��مین اج��رایقوه قضائیه، پلیس و نیروی انتظامی:-3

برنامه های پیشگیری از خشونت، مشاوره ومداخله انتظ��امی وقض��ائی ب��ه موارد خشونت خ��انگی،ت��دوین و ب��ه نص��ویب رس��انیدن ق��وانین و مق��ررات حمایتی و دفاعی از قربانیان و پیشگیری از وقوع خش��ونت، ارتق��اء فراین��د دادگاه خانواده و پزشکی ق��انونی در راس��تای پی��اده س��ازی س��ند کش��وری پیشگیری از خشونت،آموزش کارکنان، قض��ات، ض��ابطین قض��ایی، م��ردم، مرتکبین، قربانیان و دیگرذینفعان.ثبت و گزارش ماهیان��ه و س��الیانه م��وارد

همراه با تحلیل. غرب��الگری م��وارد خش��ونت،آم��وزششNNهرداری و شNNوراهای محلNNه:-4

کارکن��ان و عم��وم، آم��وزش عم�ومی و تبلیغ�ات عم��ومی.حم��ایت طل��بی و

37

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

تشکیل گروههای هماهنگی و مشارکت عمومی. چ��اپ و انتش��ار بروش��ور،پوستر، بنر، ویژه نامه در پیشگیری از خشونت خانگی.

طراحی و اجرای برنام��هسازمانهای مردم نهاد و نهادهای مذهبی:-5 هایحم��ایت طل��بی، جلب مش��ارکت م��ردمی، تش��کیل گروهه��ای حم��ایتی و خودیار. بسیج خدمات، آموزشها و تبلیغ��ات دی��نی و خیری��ه در جهت ایم��نی زنان و کودکان و سالمندان قربانی خشونت. کم��ک ب��ه اس��کان قربانی��ان و

تشکیل خانه های حمایتی و توانمندسازی.مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی کشور-6 سازمانهای دیگری همچون آم��وزش و پ��رورش، رس��انه ملی، رس��انه ه��ای-7

نوشتاری، مع�اونت ام��ور زن�ان و خ��انواده ریاس��ت جمه�وری، فرهنگس�تان علوم پزشکی، ش��ورای ع�الی انقالب ف�رهنگی، مع�اونت س�اماندهی ام�ور

، مع��اونتجوانان وزارت ورزش، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسالمی ساماندهی ام��ور جوان��ان وزارت ورزش و جوان��ان،انجمن جامع��ه شناس��ی ای��ران،انجمن علمي م��ددکاری ای��ران، انجمن روانپزش��کان ای��ران، انجمن روانشناسان ایران تا این زم��ان تنه��ا ب��ه دادن مش��اوره در ح��وزه ایم��نی و پیشگیری از خشونت خانگی بسنده کرده اند که به نظر می رسد در آین��ده بتوانند نقش فع��ال ت��ری را در مش��ارکت در پیش��گیری از خش��ونت داش��ته

باشند. ج: وظایف و مسئولیتهای محلی دستگاهها در سطح محلی در شهر و روس��تا که در چندین روستا، چند نقطه شهری روستایی و نیز یک نقطه در غ��رب کالن شهر تهران به صورت پایلوت نتایج موفقی را نش��ان داده اس��ت ب��ه این ش��رح

است. آموزش جمعیت عمومی، گروههای در معرض خطر، قربانیان و مرتکبین-1

خشونت به وسیله مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی، خانه های (، مراکز115بهداشت روستایی، مراکز بهداشت شهرستانها، اورژانسها )

، و مراکز اقامتی وابسته به1480، 123مداخله در بحران، خطوط تلفنی بهزیستی.خانه های سالمت، شوراها و کانونهای محله و فرهنگسراهای معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداریها، سازمانهای مردم نهاد و خیریه،

مدیریت حوادث و فوریتهای کشور، پزشکی قانونی وشوراهای حل اختالف ،رسانه110ودادگاههای قوه قضائیه، کالنتریهای نیروی انتظامی و خط

ملی، رسانه های نوشتاری و دیگر دستگاهها. غربالگری، ثبت موارد، گزارش ماهیانه و سالیانه، ارجاع تخصصی. توسط-2

سازمان بهزیستی، بخش بهداشت، شهرداریها، قوه قضائیه و نیرویانتظامی، و مدیریت حوادث و فوریتهای کشور.

حمایت طلبی و جلب مشارکت عمومی به وسیله نهادهای مردمی، دینی و-3 خیریه، نمایندگان رسانه ملی و رسانه های نوشتاری و نمایندگان کلیه

سازمانهایی که وظیفه قانونی تامین سالمت، رفاه و تامین اجتماعی و نیز

38

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بطور سازمانی تامین امنیت شهروندان را به عهده دارند و یا عالقمند بهاین وظیفه هستند.

هماهنگی، همکاری بین بخشی و مداخله در بحران، به وسیله کمیته های-4 مداخله در بحران معاونتهای بهداشت شهرستانها در دانشگاههای علوم

پزشکی، همچنین کمیته بحران فرمانداریها.

15توسعه پیامهای کلیدی موضوع مورد چالش

از آنجا که خشونت خانگی پدیده های فراگیر، ام��ا قاب��ل پیگ��یریپیام اول:است، باید همه امکانات جامعه را در پیگیری از آن مورد نظرقرار دهیم.

خانواداه��ای ای��رانی در حالیک��ه آس��یب پ��ذیری زی��ادی در براب��رپیNNام دوم: استرس��ها، کشمکش��ها و خش��ونتها دارن��د، برنام��ه م��وثری ب��رای پیش��گیری از

خشونت در خانواده ها دیده نمیشود. در جهان و نیز جامع��ه س��نتی و دی��نی ای��ران نهاده��ای م��ردمی،پیام سوم:

خیریه و دینی، عوامل حمایتی موثری در پیشگیری از خشونت خانگی بوده اند. با حمایت از سازمانهای مردم نهاد، همکاریهای بین بخشی، مش��ارکت عم��ومی

و خود یاری را در برنامه کار سازمانها قرار دهیم. با افزایش سواد گروههای مختلف، افزایش موارد مش��اوره وپیام چهارم:

توسعه حمایت اجتماعی به کاهش خشونت یاری کنیم. مداخالت ترویجی، توسعه تسهیالت و ارتقا قوانین مداخله موثرپیام پنجم:

در پیشگیری از خشونت خانگی در روستاها ، شهرها و حاشیه شهرهاست. از آنجا که خشونت خانوادگی بصورت عمده بر سالمت فرد وپیام ششم:

خانواده اثر گذار است، ب��ه منظ��ور تف��ویت رویک��رد س��المت نگ��ر پیش��گیری از خشونت، دبیر خانه رص�د اج�رای س��ند سیاس�ت پیش�گیری از خش�ونت وزارت

شورای عالی سالمت(. 6بهداشت خواهد بود ) موضوع ماده

16سیاستهای ارتباطی و ارتقاء آن

شورای عالی سالمت مستقر در وزارت بهداشت زیر نظر ریاستالف: جمهور به عنوان نهاد حمایت طلبی.

افرادی که در دستیابی به راه( بعنوان 2 لیست افراد گنجانده شده در بند )ب: حل می توانند کمک کنند و نیز تهیه یک پیام برای زمان شروع حمایت طلبی. این نهادها همراه با دیگر سازمانهایی که عالقه مند به پیشگیری از خشونت

خانگی هستند. در برنامه حمایت طلبی بهره گیری از روزنامه همشهری وابسته بهج:

شهرداری، بخش آموزشی وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی.

15 Develop message points16 Communication materials and promotion

39

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

17 ارائه منابع در سند سیاست و نیز گزارش پایلوت آمده است که منابع زیر بطور م��داوم

در جهت اجرای سند به مشارکت و کمک خواسته خواهد شد. Man)منا بع نیروی انسانی Power Resource) نیروی انسانی مورد نی��از :

تخصصی و عمومی شامل متخصصین حوزه های س��المت، م��دد ک��اری، جامع��ه شناسی، کارکنان بهزیستی و نیروه��ای متخص��ص علمی پژوهش��ی در ارگانه��ا، پلیس، من��ابع قض��ایی، همچ��نین کارکن��ان فع��ال در س��ازمانهای ذینف��ع مانن��د پزش��کان، م��دد ک��اران و دیگ��ر کارکن��ان بخش س��المت، و همچ��نین نیروه��ای

مشارکت مردمی و همیاران سالمت هستند. : متون آموزشی برای Documentary Educational Resource)) منابع آموزشی

بهورز ها، پزشکان عمومی، پزشکان متخصص برای پایلوت در منطقه و چندینکتاب منتشر شده در پیشگیری از خشونت خانگی.

Cultural) )منNNابع فNرهنگی Resourceبه��ره گ��یری از آم��وزه ه��ای دی��نی و : معنوی پیشگیرانه از خشونت.

Budget) منابع مالی Resource) :بودجه های ج��اری موج��ود در س��ازمانهای ذینفع و نیز بودجه ای بصورت کمک در آینده در اختیار س��ازمانهای ذینف��ع ق��رار

خواهد گرفت. الزم به ذکر است که در افزایش بودجه های پ��ژوهش در راس��تای پیش��گیریاز خشونت و برای بهره گیری از منابع فرهنگی و دینی نیز تاکید و لحاظ شود.

18زمانبندی برای اجرای مراحل حمایت طلبی

سازی م��داخالت پیش��نهادی عالوه ب��رشدن برنامه و نهادینهبه منظور عملیاتی تدوین عملیات و تقسیم کار مشخص الزم است چهار راهبرد زیر به کار گرفت��ه

شود: می 1393 تا پایان نیمه اول تصویب در مراجع مرتبط:-1 1393 تا پایان سال ایجاد ساختار استقرار:-2 1394: شش ماهه اول توانمندسازی نیروی انسانی مناسب-31394 پایان سال عمومی سازی برنامه :-4

ه�ا والزم است سند در سه مرجع زیر به تصویب رس�یده و ب�ه کلی�ه س�ازمانهای علوم پزشکی ابالغ گردد: دانشگاه

گذاری وزارت بهداشت )شورای معاونین( شورای سیاستشورای عالی سالمت و امنیت غذایی کشور شورای اجتماعی کشوردر همین ارتباط الزم است موضوع در کمیسیون بهداشت و درمان و

-های بینمالی، ارتقای همکاریکمیسیون اجتماعی مجلس برای افزایش منابع

17 Resources18 Timeline

40

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بخشی و تصویب قوانین مرتبط طرح شود. همچنین برنامه کاری و تکالیفها در شورای اجتماعی کشور تصویب و نهایی شود. دستگاه

زی��رایجاد ساختارهای کاری وارتباطی جدید برای استقراربرنامه به ش��رح(1بینی شده است: پیش

تصویب ساختار دفتر سالمت روان اجتماعی و اعتیادهای علوم پزشکی تصویب ساختار همتا و متناظر در سطح دانشگاههای سالمت روان و اعتیاد« یا کمیتهتشکیل »شورای مراقبت از برنامه

روان، اجتماعی و اعتیاد )با مشارکتکشوری سالمت روان در دفترسالمت هاي علمي مرتبط و ...(و صدور احکام ومديران سابق، خبرگان ملي، انجمن

قرار داد همکاری چهار ساله با اعضای شورا تشکیل کمیسیون تخصصی سالمت روان و اعتیادذیل شورای عالی با

های ذینفع مشارکت سازمان کمیته رسانه و سالمت روان و اجتماعی

( توانمندسازی نیروهای استقرار دهنده : 2های ستادی )وزارتهای ستادی ویژه کارشناسان حوزهدوره آموزشی مهارت-

ها(خانه و دانشگاهها و رابطین سالمت روان درونگزاران سالمت روان دستگاهمعرفی پیام

ها بخشی وزارت بهداشت و آموزش آنهاینامه و میثاق همکاری سازمان نظام روانشناسی، انجمنانقعاد تفاهم

-های آموزشی روانپزشکی دانشگاهعلمی مرتبط با وزارت بهداشت و گروه ها جهت همکاری در اجرای سند و تعیین نقش شفاف برای هر یک )از طرق

مقتضی از جمله تشکیل همایش کشوری و مذاکره(هاتعریف کارشناس مسئول هماهنگی درون بخشی، برون بخشی و دانشگاه

در حوزه ستادی دفتر سالمت روان اجتماعی و اعتیاد

( تامین منابع پایدار 3نامه همکاری بین دفتر و واحدهای مسئول در درون وزارتانعقاد تفاهم

بهداشت ها و وزارت بهداشت نامه همکاری بین دستگاهانعقاد تفاهمهای بودجه پیشگیری و درمان در زمینه سالمت اجتماعی تعریف ردیف

( عمومی سازی برنامه 4های فعالمشارکت میانجیان منتخب مردمی )انتخاب یک سمن از بین سمن

در حوزه سالمت اجتماعی برای عضویت در کمیسیون تخصصی و شورای مراقبت( و همچنین نماینده شوراهای اسالمی شهر و روستای کشور در

کمیسیون تخصصی سالمت روان و اعتیاد

41

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

تشکیل کمیته رسانه »سالمت روان، اجتماعی و اعتیاد« و تدوین برنامه طلبی ساالنه در سه حیطه اطالع رسانی، تغییر رفتار و حمایت

های با عملکرد ممتاز در این زمینه ها و دانشگاهتشویق و رتبه بندی سازمان های پیشگیری و ساله برای استقرار برنامه5تعیین نیازهای تحقیقاتی

مراقبت از خشونت و سفارش آن به شبکه تحقیقات سالمت روان مطابق ارزشیابی برنامه اجرا شده و لیست کردن موضوعات باقیمانده برای گامهNNای

19بعدی

برنام��ه وی��ژه و مس��تقلی ب��ه منظ��ور ارزش��یابی حم��ایت طل��بی و همچ��نین ارزش��یابی س��ند پیش بی��نی ش��ده اس��ت ک��ه مش��ابه س��ایر برنام��ه ه��ای تیپ ارزش�یابی در وزارت بهداش�ت ب�وده اس��ت و از الگ��وی ارزش��یابیهای س�ازمان جهانی بهداشت پیروی مینمای��د. در پای��ان ارزش��یابی ب��ه عم��ل آم��ده از برنام��ه تدوین سند نشان داد که سازمانهای زیر بیشترین توان س�ازمانی و انگ��یزش را جهت مشارکت در اجرای سند سیاست داشته اند و میت��وا نن��د در آین��ده ح�امی

بزرگ و با ارزشی در اجرای کشوری این سند باشند:سازمان بهزیستی و وزارت رفاه اجتماعی-1 وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی، همچنین-2

مدیریت سوانح و فوریتهای کشور و اداره سالمت روانمعاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری-3معاونت پیشگیری قوه قضاییه-4سازمان دفاع از قربانیان خشونت-5نیروی انتظامی-6

همچنین سازمانهای ذکر شده پتانسیل ب��االیی در جهت اج��رای برنام��ه دارن��د اما نیازمند سرمایه گذاری و حمایت طلبی وسیعی خواهند ب��ود ت��ا بتوانن��د عمال

همکاریهای بیشتری را در این زمینه داشته باشند.

19 Evaluation

42

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

پيوست دو( تفاهم نامه بين دستگاه هاي متولي اصلي برايپيشگيري از خشونت خانگي

شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي تفاهم نامه همكاري بين بخشي وزارت خانه ها و سازمان های متولی در افزايش

ايمني و كاهش خشونت خانگي

محوریت سالمت در پیشرفت و عدالت پایدار، پارادیم مس��لط دنی��ای ام��روز است. شواهد معتبر علمی مشخص کرده اند، شرایطی که مردم در آن به دنیا می آیند، رشد ، زندگی و کار می کنند بر وضعیت سالمت تاثیرات چشم گ��یری دارد و نابرابری در این شرایط علل ریشه ای بی ع��دالتی در وض��عیت س��المت می باشد؛ بنابراین رفع بی ع��دالتی در س��المت نی��از ب��ه سیاس��ت ه��ا و برنام��ه هایی بین بخشی برای مقابله با علت های ریشه ای ناخوشی ها یعنی ع��واملی

230 و 227خارج از وجود انسان و دست ساخت بشر دارد. لذا مطابق ماده تفاهم نامه فی مابین وزارت خانNNه هNNا وقانون برنامه پنجم توسعه اين

سازمان هاي متولي در افزايش امNNنيت و كNNاهش خشNNونت خNNانگيمبادله می گردد.

ماده يك ( هدف تفاهم نامه توانس�ته ان�د همك��اري ه�اي بين1399طرفين تف�اهم نام�ه ت�ا پای�ان س�ال

بخشي و مشاركت مردم براي كاهش خش��ونت را نهادين��ه ك��رده ، تس��هيالت و سواد گروه هاي مختلف )مردم ، ارايه كنندگان خ��دمات، سياس��ت گ��ذاران( در زمينه پيشگيري از خشونت را ارتقاء و الگويي ب��راي س��اير كش��ورهاي منطق��ه

ايجاد كنند. اهداف راهبردي اصلي در اين تفاهم نامه به شرح زير است : جدي��د و مج��دد علي��ه قرباني��ان ب�ه آن ب��هميزان خشونت خانگيكاهش .1

% فعلي 20ميزان در زمين��ة پيش��گيري و كن��ترلافNNزايش سNNواد گNNروه هNNاي مختلف.2

% 50خشونت خانگي به ميزان از زن��ان ، کودک��ان ومشNNاوره و حمNNايت اجتمNNاعياف��زايش م��وارد .3

% قربانيان 50 به ميزان تسهيالت تعريف شده *سالمندان در * منظور از تسهیالت تعریف شده عبارت اس��ت از ص��دای مش��اور ، پلیس

خانواده و مراکز مشاوره

ماده دو( تعهدات طرفین وزارت بهداشت

آگاه سازی گروه های مختلف جامعه )مردم ، ارائه کنندگان خدمات ، تصمیم گیرندگان ( از حقوق زنان ، کودکان و

سالمندان و روش های پیشگیری از خشونت نسبت به دیگران و روش های مقابله و

43

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

کاهش آسیب به طرق مقتضی * در موقعیت های مختلف** توسطشهرداری ها ، سازمان صدا و سیما ، خانه مطبوعات

تدوین و ترویج »متن مادر« کوتاه در مورد وضعیت خشونت خانگی در های پیشگیری وایران، پیامدهای سالمتی، اجتماعی و اقتصادی آن، روش

درمان برای کلیه قانون گذاران، سیاست گذاران، مدیران ارشد و شوراهایاسالمی و ... جهت حساس سازی نسبت به موضوع

راه اندازی نظام پیشگیری و مراقبت از خشونت خانگی در نظام مراقبت های اولیه روستاها و شهرها

شناسایی افراد در معرض خطر و مشاوره توسط پزشک خانواده )غربال-گری خشونت خانگی(

تهیه و استقرار گایدالین پیشگیری و مراقبت از خشونت ویژه پزشکان عمومی و پزشکان خانواده، بهورزان و ... )فرم های شناسایی، ثبت موارد،

ارجاع، پیگیری قربانیان و مرتکبین همسرآزاری(برنامه آموزش پیشگیری از خشونت خانگی برای زوجین پیش از ازدواج ایجاد نظام رصد اطالعات مرتبط به خشونت خانگی

سازمان بهزيستي كشور هاشناسایی باورها و نگرش های غلط نسبت به همسرآزاری در گستره استان

ها و طراحی برنامه های ترویجی بومی و قومیتهای معلوالن جسمی وروانی، سالمندان وبرنامه توانمندسازی خانواده

های در معرض خطر در برابر خشونت خانگیخانوادهاندازی صدای مشاور در خشونت خانگی در گستره استانیراههای آسیب دیده ناشی از خشونت خانگیتشکیل شبکه مجازی از گروه

آموزش و پرورشتهیه متون آموزشی و درج آنها در کتابهای درسی دوره عمومی و عالی

برای افزایش تنوع پذیری و رفتارهای اجتماعی سالم هاي مرتبط آموزش كليه معلمان و مربيان در ضرورتهاي اولياء و مربيان در اين زمينه به كارگيري هدفمند انجمن

وزارت كشور های مردم نهاد و شوراهای محالت در پیشگیری وتوانمندسازی سازمان

ها و شوراي عاليکنترل خشونت خانگی از طريق دفتر توانمندسازي سمنها استان

نامه در شوراي اجتماعي كشور با همكاري كارگروهرصد عمليات اين تفاهم سالمت رواني اجتماعي وزارت بهداشت

هاي در اين زمينه به عنوان معيارهاي استانداري گنجاندن مجموعه فعاليت ها ارزشيابي عملكرد آن

44

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هاي ازهاي شهرداريگنجاندن تسهيالت و اقدامات محيطي در مجموعه فعاليت ها ها و دهياريطريق سازمان شهرداري

نيروي انتظامي، معاونت اجتماعي و پيشگيري قوه قضائيه اندازی پلیس تخصصی خانواده )افراد مشاور و خبره در امور حلراه

اختالف خانواده دارای شخصیت حقوقی( با استفاده از تجربیات اورژانساجتماعی و یا هم راستا با آن

بازنگری در قوانین مرتبط یا افزایش نظارت بر قوانین ضد خشونت خانگی و دريافت مصوبات مربوطه از مجلس شوراي اسالمي

صدا و سيما طراحي و تيزرهاي تبليغاتي مكرر و مستمر براي آگاهي مردم در زمينه

هاي پيشگيري از خشونت )راديو و تلويزيون(تعريف، عوارض و روش

ماده سوم( شرايط اجراي تفاهم نامه طرفين تفاهم نامه حداكثر يك ماه پس از امضاي آن رابط دستگاه را به.1

نمايند. دبيرخانه شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي كشور معرفي مي به منظور تسهيل ارتباط بين بخشي و دستيابي به اهداف تفاهم نامه الزم.2

است رابط دستگاه حداقل داراي مدرك كارشناسي ارشد، عالقمند به سال،5امور همكاري بين بخشي در سالمت، سابقه كاري حداقل

مستخدم رسمي و شهرت علمي و اجرايي مناسب در دستگاه باشد. براي عملياتي كردن تعهدات و به منظور تعيين اقدامات عيني و ملموس.3

ضرورت دارد طرفين در كارگروه تخصصي سالمت رواني اجتماعي و اعتياد در سه ماهه پايان سال برنامه عملياتي سال بعد را مشخص نموده و

به شوراي عالي گزارش نمايند. هااي دستگاههاي بودجهمحل تامين مالي در هر برنامه عملياتي ساالنه رديف.4

ريزي ومحور توسط معاونت برنامهو منابع تخصيصي ويژه اقدامات سالمت نظارت راهبردي رئيس جمهور خواهد بود، به همين منظور ضرورت دارد

ها در جلسات سه ماهه پایانی سال حضور يابند.نماينده بودجه دستگاه گزارش پيشرفت برنامه عملياتي به طور فصلي با همكاري رابط دستگاه و.5

توسط دبيرخانه شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي تدوين و به شورايشود. عالي ارايه مي

نامه باالترين مقام مسئول در دستگاه ومسئوليت حسن اجراي اين تفاهم.6 سازمان است.

45

وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكيپزشكي

فرمانده نيروي انتظامي كشور

رئيس سازمان بهزيستي وزير آموزش و پرورشكشور

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

46

معاون اجتماعي و پيشگيريقوه قضائيه

هارئیس شوراي عالي استانرئیس سازمان صدا و سیما وزير كشور

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

هاي پايلوت در يك محله يا جمعيت تحت پوششپيوست سه( گام مركز بهداشتي درماني

( آماده سازي 1مرحله طلبي با رئيس مرك��ز بهداش��تيطلبي و برگزاري جلسه حمايتانتشار سند و مستند حمايت.1

درماني / رئيس هيات امناي محله)تهران( ه��ا و اف��رادسازي كميته هم��اهنگي اس�تقرار پ��ايلوت ب�ا ش�ركت دس�تگاهتشكيل و يا فعال.2

بيني منابع ماليهاي موجود در منطقه، پيشذينفع، طراحي نقشه كار، تقسيم كار دستگاهو انساني الزم

در سطح محله هيات امنا و كارگروه اجتماعي ذيل آن كافي استدر سطح مركز بهداشتي درماني سازمان بهزيستي، آموزش و پ��رورش، كميت��ه ام��داد

ام��ام خمي��ني، مرك��ز بهداش��ت، ش��هرداري، ب��رش ق��وه قض��ائيه در منطق��ه و ن��يروي انتظامي و نماين��ده مراك��ز مش��اوره رواني و رفت��اري و خ��انواده در منطق��ه، نماين��ده

رابطان بهداشتي ه��اي تحت پوش��ش محل��ه ي��ااي براي تعيين شناسنامه اجتماعي خانوادهتدوين پرسشنامه.3

بندي آنها آوري اطالعات و تحليل و رتبهمركز بهداشتي،جمع تشكيل گروهي به عنوان مشاوران سيار خانواده )پليس( توانمندسازي آنها و معرفي ب��ه.4

مندي از آنها ها براي بهرهخانواده دي��ده و درتعيين مراكزي/ مركزي در منطقه براي ارايه خدمات مشاوره براي افراد آسيب.5

معرض خطر و انعقاد قرارداد با آنان ( ارايه خدمت 2مرحله

توزيع بروشور و چسباندن بنر در زمين��ه خش��ونت خ��انگي )تعري��ف، ع��وارض و اق��دامات.6 مرحله3هاي در معرض خطر )حاصل تحليل بند مرتبط در پيشگيري( و فراخوان خانواده

يك( و يا داوطلب از طريق رابطان بهداشتي يا سالمت ياران ه��اي تحليلي ماهان��ه ب��ه كميت��ه محل��ه ي��ا مرك��ز بهداش��تيها و ارايه گزارشانجام مشاوره.7

درماني )پايش( انجام اقدامات ترويجي و فرهنگي مستمر به طرق مختل��ف و در م��وقعيت ه��اي مختل��ف.8

در سطح محله و منطقه تحت پوشش ( ارزشيابي 3مرحله

داد، پيامدها در فاصله زماني يك س��اله و انتش��ار گ��زارشداد، فرايند، برونارزشيابي درون.9پايلوت در شكل زير:

ضرورت انجام كار و هدف پايلوت روش و مراحل گام به گامنتايج به دست آمده در قالب درون داد، فرايند، برون داد، پيامدها )نظ��رات و رض��ايت

ريزان ومديران، ارايه كنندگان خدمات( مردم، نظرات برنامههاي اوليه سالمتبحث و پيشنهاد براي نهادينه كردن آن در نظام ارايه مراقبت( PHC )

47

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

پيوست چهار( فلوچارت برنامه مداخله و مراقبت از موارد خشونت در سطح شهرستانها و یک مرکز بهداشتی درمانی در

شهر یا روستابرنامه مداخله و مراقبت از موارد خشونت در سطح شهرستانها

و یک مرکز بهداشتی درمانی در شهر یا روستا

48

آیا مراجع هنگام پذیرش برای کمکرضایت دارد؟ خیر

یک جلسه راهنمایی اولیه که پمفلت های آموزشی جمعیت عمومی در اختیار مراجع قرار

.می گیرد

بلی

مسئول طرح در مورد طرح توضیح می دهد و از وی سوال می کند

آیا قربانی/ مرتکب تمایل بهشرکت در طرح دارد؟ خیر

پمفلت ها ومتن آموزشی قربانی در اختیار مراجع قرار

گیردمی .

بلی

رضایت کتبی گرفته و مشخصات قربانی/مرتکب در فرم ثبت( ثبت و سپس پرسشنامه های کیفیت7مشخصات )شماره

.زندگی و قربانی/مرتکب برای وی تکمیل می شود

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

49

در صورت خشونت جسمانی اخیر، آیا آثارخشونت جسمانی اخیردر وی وجود دارد؟

بلی

خیر

قربانی به پزشک مرکز ارجاع و فرم ثبت( توسط پزشک تکمیل6خشونت )شماره

می شود

آیا قربانی یا مرتکب نیاز به حمایتروانی اجتماعی دارد؟

بلی

خیر

ارجاع قربانی به روانشناس،روانپزشک یا مددکار اجتماعی

دعوت به شرکت در کالسهای. مهارتهای زندگی

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

آیا مراجع مشکل تخصصی پزشکی و بهداشتی و درون بخش سالمت دارد

روانپزشکی و غیره گرفتن شرح حال و ارجاع به متخصص-پزشکی،

خیربلی

دارد سالمت بخش خارج و اجتماعی مشکل آیا پیگیری هفتگی یا ماهیانه(مدکار اجتماعی)

- خط بهزیستی، بحران در مداخله خشونت از پیشگیری تلفنی پلیس- 1480و 123مشاوره خانواده- 110مشاوره دادگاه سالمت - خانه های در پیشگیرانه و آموزشی مداخالت

گیری ازآموزشهای رسانه ای از نوع نوشتاری، رسانه ملی، بسیج عمومی، کمک به تدوین قوانین و دستورعملهای محلی، شهرستانی و استانی. آموزش کارکنان مربیان در بخش سالمت، سازمانها، مدارس ، ورزش، و دانشگاهها، انجمن اولیا و مربیان، خانواده ها و مراکز مشاوره دانشجویی در جمعیت تحت پوشش، کمک به تدوین الگوهای رفتاری بدون خشونت، و رفتار سالمت در ترافیک ......،بهره

تبهداش

تمواردوارجاع

غربالگریفوریتها،درمانداروییوغیردارویی،ثب

محله شورای شهرداری،طلبی حمایت و عمومی ،غربالگری،آموزش

انتظامی نیروی پلیس، قضائیه؛ قوهذینفعان آموزش خانواده، قضائی،دادگاه و انتظامی مداخله و مشاوره

:

طلبی

تحمای

سازمانهایمردمنهادونهادهایمذهبی

ستیبهزی

حمایتی

تاقامتیوخدما

شاورهتلفنی،طبحرانوم

خمداخلهدربحرانوتوانمندسازی،

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

کمیته مداخله در بحران مراکز بهداشت شهرستانپیوست پنج( متشکل از روانپزشک یا پزشک دوره دیده، کارشناس بهداشت روان

شهرستان، کارشناس بهداشت خانواده، مددکار شبکه شهرستان

50

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

به نام خدا پیوست شش( برنامه اجرای آزمایشی سیاست ارتقای ایمنی؛ سند

پیشگیری از خشونت خانگیخالصه گزارش

این گزارش حاصل عملیاتی کردن سند سیاست خش��ونت اس��ت ک��ه ب��ه دنب��ال شروع طرح و تشکیل کمیته فنی مشورتی کشوری، کمیته علمی و کمیت��ه ک��ار برای سطح پایلوت و اجرای طرح در سطح دانشگاه و و در یک نقط��ه از ش��هر تهران تهیه شده است. در این راستا منابع و تجارب پیشین مرور شد،اه��داف و سیاستهای کالن تدوین گردید، همه بخشهای ط��رح ب��ه مش��ورت تماین��دگانی از

مع��اونت پیش��گیری و دانش��گاه عل��وم پزش��کی ای��ران- مع��اونت بهداش��تی اداره ک��ل س��المت و مع��اونت- س��ازمان بهزیس��تی اس��تان ته��ران توانبخشی

دادگستری شهرس��تان- نیروی انتظامی شهر تهران- اجتماعی شهرداری تهران ، گروه زیاد دیگری از متخصصان و صاحب نظراننهاد مردم هایسازمان، تهران

قرار گرفت��ه ش��د. آنگ��اه ب��ا مش��ارکت چن��د اجرای مداخالت مختلف،به منظور مرحله ای وظایف، انتظارها و مسئولیتهای هر سازمان و نهاد به منظور کاهش خشونت خانگی تعریف گردید و طب��ق فراین��د حم��ایت طل��بی و اج��رایی ک��ه در متن خواهد آمد شروع پایلوت در منطقه به اجرا در آمد. نتایج نشان داد گرچ��ه چالشها و موانع بسیاری در پیش روی برنامه های پیشگیری از خشونت خانگی

الگوی سالمت نگر، مبتنی بر جامعه، با توجه به طیNNفوجود دارد، اما پیشگیری و با حمایت و مشارکت سازمانها و نهادهای گوناگون که در سند سیاست آمده است، قابل اجرا و توسعه تدریجی در سNNطح

ملی است.

الف( مقدمه با توجه به تدوین سیاست ارتقای ایم��نی؛ س��ند پیش��گیری از خش��ونت خ��انگی،

های اجرایی س��ند و امک��ان دس��تاجرای یک برنامه آزمایشی برای تعیین قابلیت یابی بهتر به اهداف پیش بینی شده مد نظر قرار گرفت. از مهم ت��رین اه��داف

51

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

های مرتب��ط و همچ��نیناین برنام��ه آزمایش��ی تع��یین م��یزان آم��ادگی س��ازمان تر این برنام��ه در س��طحهای اج��رای گس��تردهها و فرصتمشخص شدن محدودیت

شNNهرداری9برنامه آزمایشNNی در منطقNNه تهران و س��پس کش��ور ب��ود. . گردید اجرا مختلف های و با همکاری نهادها و سازمانتهران

ب( ساختار در فرآیند تدوین سند و اجرای برنامه آزمایشی سه ساختار زیر ایفای نقش

نمودند: . کمیته فنی- مشورتی کشوری1

کمیت��ه ف��نی- مش��ورتی در س��طح ملی تش��کیل ش��د. در این کمیت��ه نماین��دگان خبرگ��ان و علمی ه��ایانجمن غیردول��تی، نهاده��ای مختل��ف، دول��تی هایس��ازمان

. ارزی��ابی و نق��د س��ند و تع��یین راهبرده��ای ملی وداش��تند حض��ور دانش��گاهی بررسی راهکارهای تقسیم کار و همکاری بین بخشی توسط این کمیته پیگ��یری

پیوست به ها بار برگزار گردی��د ک��ه چکی��ده نت��ایج و بحث3گردید. جلسات کمیته . است موجود سند

. کمیته علمی2 کمیته علمی در دانشکده علوم رفتاری و س��المت روان ) انس��تتیو روانپزش��کی

لفی ش���املمخت هایته���ران( و از مج���ری ط���رح و متخصص���انی از رش���ته تش��کیلشناسیروانپزشکی، روانشناس��ی ب��الینی، پزش��کی اجتم��اعی و جامعه

محت��وای ط��راحی و طلبی حمایت و عمل برنامه سند، نویسگردید. تدوین پیش لمی برنامه آزمایشی و نظارت بر اجرای آن با این کمیته ب��ود. کمیت��ه در طیع

اجرای برنامه به طور منظم و هفتگی جلسه داش��ت. عالوه ب��ر اعض��ای ث��ابت، و کارآمدتر برای مختلف نظرانکمیته به طور مرتب از حضور و مشورت صاحب

. گرفت بهره سیاست سند شدن ترجامع و هابرنامه نمودن ترعلمی

. کمیته کار 3

52

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

ش��هرداری ته��ران ک��ه رون��د9به منظ��ور اج��رای برنام��ه آزمایش��ی در منطق��ه انتخاب آن در ادام��ه ش��رح داده خواه��د ش��د کمیت��ه ک�ار متش�کل از نماین�دگان

. دبیرخان�ه کمیت��ه در مرک�ز بهداش�تشد تش�کیل مختلف هاینهاده�ا و س��ازمان .داشت جلسه بار هفته یک2غرب تهران واقع بود. کمیته کار پس از تشکیل هر

در عم��ومی جمعیت آموزش هایبرنامه شامل معمول هایپس از تعریف فعالیت ری قربانی��ان در مرک��ز بهداش��ت غ��رب و ارائ��هغرب��الگ ،9 منطقه ش��هرداری

خدمات در مرکز بهداشت و سازمان دفاع از قربانیان خشونت، ارائ��ه خ��دمات توس��ط خط��وط مش��اوره و مرک��ز بهداش��ت و اع��زام م��وارد نیازمن��د خ��دمات

گ���زارش ته���ران غ���رب بهداشت مرکز و رها مش���اوره مرکز به تراختصاصی یته کار و در نهایت در کمیته علمی مطرحکم جلسات در شده انجام هایبرنامه

. است آمده گزارش همین انتهای در هامداخله بندیید که نتیجه جمعگردمی

53

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

سازماندهی و ریزیج( اهداف و شیوه برنامه. اهداف1

م��داخالت اج��رای اصلی مسول یا همکار عنوان به را مختلفی هایسند، سازمان. است کرده تعیین مختلف

صلی سند عبارتند از : ا هدف 3خانگي جديد و مجدد عليه قربانيان كاهش ميزان خشونت.1 پيشگيري و كنترل خشونت خانگيیهاي مختلف در زمينهافزايش سواد گروه.2 افزايش مواردمشاوره وحمايت اجتماعي از زن��ان، کودک��ان و س��المندان در.3

تسهيالت تعريف شده

. نهادهای مشارکت کننده2 زیر های برای تحقق اهداف فوق سازمانهاییبر این مبنا و به منظور اجرای مداخله

جهت مس��ول نهاده��ای عن��وان به س��ند در ش��ده تع��یین هایس��ازمان مجموعه از:شدند انتخاب آزمایشی برنامه در مشارکت

دانشگاه علوم پزشکی ایران: معاونت بهداشتیسازمان بهزیستی استان تهران: معاونت پیشگیری و توانبخشی شهرداری تهران: اداره کل سالمت و معاونت اجتماعینیروی انتظامی شهر تهراندادگستری شهرستان تهراننهاد مردم هایسازمان

با طرح موضوع در کمیته فنی- مشورتی کشوری برنام��ه ک��ه در آن نماین��دگان داشتندو در نظر گرفتن مواردی چونحضور کننده مشارکت مختلف هایسازمان

شیوع و پراکندگی خشونت و م��وارد شناس��ایی ش��ده، م��یزان تمای��ل نهاده��ایی چ��ون بخش بهداش��ت و بهزیس��تی و امکان��ات موج��ود جهت اج��رای برنام��ه،

م��د نظ��ر ق��رارمنطقه نNNه شNهرداری تهNNران بNرای اجNNرای آزمایشیگرفت.

ش��هرداری ته�ران مراک��ز زی��ر جهت اج�رای برنام��ه9در مرحله بعد در منطق��ه اعالم آمادگی کردند:

مرکز بهداشت منطقه غرب تهرانمجتمع خدمات بهزیستی شهید ذوالفقاری تهران، محله استاد معین9شهرداری منطقه مهرآباد119کالنتریمجتمع قضایی خانواده یک( سازمان دفاع از قربانیان خشونتODVV)

54

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

ها . وظایف، انتظارات و مسئولیت3 حم��ایت جلب و هامانس��از هایمحدودیت و هاگام بعدی ارزیابی امکانات، توانمندی

شرح جداگانه صورت به ادامه در طلبی. فرآیند حمایتبود 9 منطقه در ذینفعان و تع��یین9 منطقه در نهادها و س��ازمان حم��ایت جلب از پس. شد خواهد داده

بخش در ش��ده ذکر نهاده��ای نماین��دگان می��ان از کار کمیته هانمایندگان سازمان با برنامه هماهنگی و ایدبیرخانه هایعالیتف. گرفت قرار کار دستور در پیش

نماین��ده و گردید واگذار تهران غرب بهداشت مرکز به کار کمیته اعضای تفاهم کمیته مذکور، در فرآیند اج��راجلسات در حضور ضمن نیز برنامه علمی کمیته

نظارت مناسب و کافی داشت. گونه مداخله ترویجی، تسهیلی و اجباری موج��ود در س��ند و3با در نظر گرفتن

با توج��ه ب��ه در نظرگ��رفتن نیازه��ای منطق��ه و امکان��ات موج��ود بع��د از بحث و های مشخصی که ذک��ر خواه��د ش��د جهت اج��را دربررسی در کمیته کار مداخله

در نظر گرفته شد. در تعیین مداخالت موارد زیر مورد تاکید بود:9منطقه در نظر داشتن نقش کلیدی نظام سالمت-هابرنامه مداریجامعه محوری و مردم- های جلب مش��ارکتو دول��تی غ��یر هایتکی��ه پررن��گ ب��ر همک��اری س��ازمان-

مردمی(پژوهشی هایتاکید بر جمعیت زنان و کودکان ) با توجه به نتایج یافته- تمرک��ز ب��ر جمعیت ه��ای پرخط��ر ب��رای ارتک��اب خش��ونت و در مع��رض-

خشونت خانگی تکیه بر آموزش و حساس سازی همگانی برای کاهش باورهای ناکارآم��د-

و پذیرای خشونت ها،عالوه بر بحث و بررس��ی در کمیت��ه ک��ار، موض��وع ش��یوه مش��ارکت س��ازمان

نحوه استفاده بهینه از امکانات موجود و تقویت خ��دمات در دس��ت اج��را ب��رای تمرک��ز ب��ر ک��اهش خش��ونت خ��انگی و ت��دوین راهکاره��ای ب��ومی ب��رای تحق��ق

نفر38 که در مرکز بهداشت غرب تهران با حضور حضور کارگاهی در هابرنامه از نمایندگان سازمانهای مختلف برگزار شد نیز مورد بحث قرار گرفت و نت��ایج

همک�ار نهاده�ای و دس�تگاهها از ت�وانمی که هاییزیر به عن�وان چکی�ده مس�ولیت به دست آمد:داشت انتظار

55

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

امکانات و انتظارات نام نهاد یا سازمان

آموزش عمومی، آموزش کارکنان و آموزش قربانیان و مرتک��بین در- چ��ون آموزشی م��واد تولید و عم��ومی ه��ایق��الب کارگ��اه و برنامههای آموزشیبروشور، پوستر و بسته

جلب مشارکت، تبلیغات و حمایت طلبی در س��طح محالت و منطق��ه- توسط نشریات شهرداری )همشهری( یا کانونها، و نهادهای م��ردمی و دولتی دیگر در همک��اری ب��ا نهاده��ایی چ��ون بهزیس��تی، آم��وزش و

پرورش، امور مساجد، بسیج محل ومرکز بهداشتهای فردی و گروهیارائه مشاوره-

شهرداری

آموزش کارکنان و ذینفعان در مورد پیشگیری ازخشونت خانگی- ثبت موارد خشونت خانگی، ارجاع موارد به دیگر س��ازمانهای ذینف��ع،-

گزارش ماهیانه/سالیانه و1480مداخله در بح��ران از طری��ق اورژانس اجتم��اعی و خط��وط -

123اسکان و مراقبت در خانه های امن و گرمخانه ها-های روانشناختی، مددکاری و حمایت اجتماعی و حقوقیمداخله-

بهزیستی

پذیرش و ثبت موارد خشونت، گزارش و ارائه آمار ماهیانه/سالیانه - ای به صورت فردیارائه مداخالت درمانی، جسمی، روانی، مشاوره-

و گروهیتهیه و تولید محصوالت، متون و مواد علمی و آموزشی-بر گزاری کالسها و گروههای آموزشی کارکنان- شناسایی نهادها و نیازهای آموزشی و نیز حساس سازی ذینفعان در-

محلثبت موارد، ارائه گزارش و تحلیل ماهیانه/سالیانه موارد خشونت- به منظور افزایش قابلیتهای کم��ک رس��انی115توسعه و ارتقا خط -

در خش��ونت ب��ا آم��وزش در هم��اهنگی ب��ا خط��وط مش��اوره تلف��نی 1480و 123بهزیستی

مرکز بهداشت و اورژانس

تهران

مداخله در بحران- شناس��ایی م��وارد و ارج��اع ب��ه مراک��ز مش��اوره کالن��تری ی��ا مرک��ز-

بهداشت و بهزیستیتالش برای صلح و سازش-

نیروی انتظامی

56

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

شناسایی و معرفی موارد قربانی و ارجاع به نهاده��ای کم��ک رس��ان-نظام سالمت

ارائه خدمات حقوقی و قضایی- حم��ایت از تیم پ��روژه در م��وارد مداخل��ه در بح��ران و روی��ارویی ب��ا-

خشونت

دادگاه خانواده

حساس سازی ذینفعان در محل و حمایت طلبی- ارائه خدمات روانشناختی و مداخله در بحران از طریق مرکز-

(www.raha.odvv.orgمشاوره رها و سایت خانه امن )آموزش جمعیت عمومی - در اختصاصی هایآموزش درمانگران و مددکارانجهت انجام مداخله-

خانگی خشونت

سازمان دفاع از قربانیان

خشونت

: چکیده توانمندی و انتظارات از نهادهای همکNNار1جدول شماره 9برنامه آزمایشی در منطقه

57

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

تبهداش

تمواردوارجاع

غربالگریفوریتها،درمانداروییوغیردارویی،ثب

محله شورای شهرداری،طلبی حمایت و عمومی ،غربالگری،آموزش

انتظامی نیروی پلیس، قضائیه؛ قوهقضایی و انتظامی مداخله و مشاوره

:

سازمانهایمردمنهادونهادهایمذهبی

طلبیت

حمای

ستیبهزی

حمایتی

تاقامتیوخدما

شاورهتلفنی،طبحرانوم

خمداخلهدربحرانوتوانمندسازی،

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

: چکیده نهادهای مسول و وظایف آنان در پیشگیری و مهNNار1نمودار خشونت خانگی در برنامه آزمایشی

برنامه اجرای منطقه نیازهای نهادها، هایدر نهایت با مرور وظایف و توانمندی اعضای دیدگاههای بندیجمع و سند در موجود اصلی هایآموزشی، مداخله

(1 شماره نمودار ) فوق راهنمای چارچوب کار و علمی مشورتی،- فنی کمیته. گردید تهیه بخشی بین همکاری و برنامه اجرای راهنمای عنوان به

صورت به اجرا برای شده گرفته نظر در اصلی هایفعالیت:است سازی به صورت زیر قابل خالصههم آزمایشی

سازمان اصلیعنوان فعالیتمسول

کننده حمایت هایسازمان

شناسایی فعال قربانیان در جریان توسط ویزیت یا روتین هایمراقبت

عمومی پزشک

--------مرکز بهداشت

کالنتری، دادگاه خانواده وارجاع موارد در صورت شناساییبهزیستی

مرکز بهداشت

سازمان دفاع از قربانیانمرکز بهداشتدرمان و مشاوره قربانیانخشونت

مرکز مشاوره کالنتری توانمند سازی قربانیان و مرتکبین

، افزایشمانند آگاه سازی مشارکت عمومی و نهادهای غیر

دولتی

سازمان دفاع از قربانیانبهزیستیخشونت

سازمان دفاع از قربانیانبهزیستی، کالنتریمداخله در بحرانخشونت

سازمان دفاع از قربانیانشهرداریآموزش عمومیخشونت

مرکز بهداشت

58

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

بهزیستی سازمان دفاع ازآموزش درمانگران و مددکاران

قربانیان خشونتبهزیستی

مرکز بهداشت غرب خالصNNه مNNداخلههای تعNNیین شNNده بNNرای اجNNرا و:NN 2جNNدول شNNماره

9نهادها مسول در برنامه آزمایشی در منطقه (Advocacy)د( فرآیند حمایت طلبی

در بخش محلی کمیته کار برنامه حمایت گیری از من��ابع محلی را ب��رای اج��رای بهتر برنامه آزمایشی و جلب حمایت منابع موج��ود محلی را ب��ه عه��ده داش��ت.

ای ازاما همزمان کمیته علمی و کمیت��ه ف��نی- مش��ورتی کش��وری بخش عم��ده فعالیت های مربوط به پیشنهاد اصالح ق��وانین، تغی��یر نگ��رش سیاس��ت گذاران و

. در این بخش ی��کنمودنداف��راد و گروه ه��ای تاثیرگ��ذار و کلی��دی را پیگ��یری می نهاده��ای و ها پس از تع��یین اف��راد م��وثر و کلی��دی س��ازمانطلبیبرنامه حم��ایت

فرآین��د حم��ایت طل��بی از طری��ق دی��دار و. گردید ت��دوین 9 منطقه در محلی و محلی اطالعات و آمار ارائه ها،گفتگوی چهره به چهره با افراد کلیدی سازمان

و خ�انگی خش��ونت موض��وع به پ��رداخت اهمیت س��اختن روشن منظور به ملی انج��ام بخشی بین ه�ایهمکاری امک��ان و س��ازمان امکان�ات و هاتوانمندی ارزیابی چکیده نکNNات مطNNرح در جلسNNات مصNNاحبه و حمNNایت طلNNبی. گ��رفت

آمده است. 3انجام در جدول شماره

: چکیده دیدگاههای افراد کلیدی سازمانهای همکار3جدول شماره نام فردنام سازمان

مصاحبه شدهچکیده نکات

مرکز بهداشتغرب تهران

فع��الیت عم��ده مرک��ز بهداش��ت ب��ر روی-دکتر هاله احمدنیا مسایل و بیماریهای جسمانی متمرکز اس��ت تا مسایل روانی.البته در زمین��ه ه��ایی چ��ون افس��ردگی و اض��طراب رس��یدگی ه��ایی ب��ه

. آیدعمل می مرک��زی در ح��وزه س��المت زن��ان ب��ه ن��ام-

خورشید در محله دروازه غار نیز مشغول بهفعالیت است.

مرکز دیگری با عنوان ) زن��ان آس��یب پ��ذیر(- در مرکز بهداش��تی ولیعص��ر وج��ود دارد ک��ه

Sex Workersحوزه اصلی گروه هدف آنها هستند.

نیروی انسانی مناسب و بودجه برای اجرای-طرح تامین شود.

تجرب����ه و مه����ارت این مرک����ز در زمین����ه- پیشگیری از خشونت کم است، اما اش��تیاق

به اجرای چنین طرحی وجود دارد.

59

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

رویکرد نسبت ب��ه خش��ونت بای��د ف��رهنگی و- قانونی باشد و وجود ق��وانین حم��ایت کنن��ده ب���رای زن���ان قرب���انی و همچ���نین ق���وانین

توان��دبازدارن��ده ب��رای مرتک��بین خش��ونت میموثر واقع شود.

امی��دواریم ک�ه این ط�رح بص�ورت مس�تمرو- ها ب��هفراگیراجرا شود و بعد از مدتی برنامه

خود مراک��ز واگ��ذار و از س��طوح ب��اال پ��ایش توان��د خ��روجی خ��وبیشود. به این ترتیب می

داشته باشد و موثر واقع شود. اداره سالمت

شهرداری منطقه9

مهندس امیرپیرایش

ه��ای س��المت ش��هرداری عالوه ب��ردر خانه- مسئولی با رشته مرتبط مانند روانشناس��ی،

کارشناس��ان یار،پرستاری یا مامایی، سالمت نیمه و ثابت صورت به پزشک و شناسیروان

. دارند همکاری وقت ای به فرا خ��ورخدمات آموزشی و مشاوره-

ه���ای س���المت درنی���از در ب���یرون از خانه مکانهایی مانند مساجد، تکای��ا و خان��ه ه��ای

.شودداوطلبان ارائه می ه��ای نف��ر در س��ال ب��ه خانه28000تقریب��ا -

کنند. در حقیقت برای هرسالمت مراجعه می چه��ار ه��زار نف��ر ی��ک پایگ��اه س��المت وج��ود

دارد. سالمت کار بههایدر مورد خشونت در خانه-

خصوص���ی انج���ام نش���ده اس���ت مگ���ر در روزهای ملی و مناس��بتهای خ��اص در تق��ویم س��االنه. ام��ا این ب��دان مع��نی نیس��ت ک��ه

به این موض��وع بی تف��اوتسالمت هایخانه باش��ند. در ط��ول چن��د س��ال بیش��تر از ص��د هزار بروشور و لوح فشرده در زمینه کنترل

هایخش���م تولی���د ش���ده وهمچ���نین کالس��� آموزشی و مش��اوره ه��ای ف��ردی و گ��روهی بصورت رایگان ب��رای اف�راد در نظ�ر گرفت�ه

شده است. هایس��ازمان و م��ردم یر هاتکیه اص��لی فعالیت-

به هافعالیت و رابطه ن��وع و است نه��اد مردم حداقل با که شده طراحی ایگونه

ق��رار اختی��ار در الزم امکان��ات وابس��تگی،. گیرد

60

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

پیش نیاز ب��رای ه��ر فع��الیت اجتم��اعی آگ��اه- باش��د و در گ��ام بع��د ب��هس��ازی جامع��ه می

، اطالع ه�����ای اجتم�����اعی برنام�����ه ریزی ،بومی س��ازی و اعتم��اد س��ازی نی��از رسانی

داریم. اگر مقدمات کار درست انجام ش��ود، ت��وانیم موف��ق عم��لبا توج��ه ب��ه ش��رایط می

کنیم. از هر کجا که شروع کنیم خوب اس��ت به دلیل اینک�ه ب�ه ص�ورت متمرک�ز روی این

شود. شهرداری ی��ک س��ازمانمسئله کار نمی و ب��ازوی اج��رایی اس��ت و ب��ا اس��تفاده از نظرات مش��اورین ک��امال آم��ادگی دارد ت��ا ب��ا

تیم علمی همکاری کند. سازمان دفاع ازقربانیان خشونت

این س��ازمان در م��دت س��ه س��ال در زمین��ه-دکتر لیال بهنامHotخش��ونت lineخ��وبی داش��ته اس��ت. ب��ا

همک���اری مرک���ز پیش���گیری از ج���رم ق���وه قض��ائیه ط��رح ت��امین حض��ور مش��اوران در

پرو درقالب را کاهش جهت ایهژدادگاه افس��ریه یک ش��ماره دادگ��اه در خش��ونت

کنن����دگان مراجعه ب����رای که دادیم انج����ام دردادگاهها رس��انی اطالع جهت را بنره��ایی. کردندتوزیع می

را اف��رادی نیز قضایی هایاز طریق سیستم- زمینه این در. دادندمی ارج����������اع مرکز به

ن��یروی ،خ��انوادگی و حق��وقی مش��اورین انتظامی و روانشناس همکاری فعالی داریم و همچنین کارشناسانی آماده پاسخگویی ب��ه

خطهای تلفنی هستند. در زمینه طرح اجرایی در رابطه با خش��ونت-

هفت س�����ال پیش در ایالم و روس�����تاهای Self-immolationاط�����رافش در خص�����وص

زن��ان انج��ام ش��ده اس��ت. س��ی و پنج نف��رTargetکارش���ناس Groupهژ در این پ���رو

حض����ور داش����تند. در این تحقی����ق وزارت وزارت ، آم�����وزش و پ�����رورش ،بهداشت

کشور و ن��یروی انتظ��امی همک��اری داش�تند. در این مسیرروستاهای اط��راف را آم��وزش دادیم ک��ه نتیج��ه این تحقی��ق ک��اهش آم��ار خش��ونت ب��وده و گ��زارش مکت��وب آن ن��یز

موجود است.

61

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

در ارتباط با این زمینه پروژه های گوناگونی- و در6در ش��هرداری ب��ه وی��ژه در منطق��ه

محمد ش��هر ک��رج و ایالم ب��ه اج��را در ام��ده است. به کارگیری تجارب مثبت و منفی آنهامیتواند در ادامه کار اثر مثبت داشته باشد.

این س���ازمان ب���ه عن���وان مرک���زی ب���رای- مشاوره و آموزش شناخته شده است نه به عن��وان مرک��ز مداخل��ه ای. بیش��تر در زمین��ه پیش��گیری اولی��ه و ثانوی��ه در جهت ک��ودک آزاری و همس�����ر آزاری و تمرک�����ز ب�����ر آموزش���های ثانوی���ه و م���داخالت درم���انی متمرکز . همچنین بس��ته ه��ای آموزش�ی ک��ه

فلش ک��ارت و ،فیلم ،هژشامل ب��ولتن، پ��رو کتابچ��ه اس��ت را تهی��ه و در اختی��ار اف��راد

.دهندقرارمی مجتمع قضاییخانواده یک

آقای اباصلتشادفر

در دادگاه خ��انواده دای��ره ارش��اد وج��ود دارد- که از همک��اران بازنشس��ته قض��ایی،اداری و

اند ک��ه در زمین��ه نح��وهوکال تش��کیل ش��ده پیش����گیری از موض����وعاتی چ����ون طالق و

کنن��د. همچ��نین ازخشونت انج��ام وظیف��ه می واحد بهزیستی ی��ک ن��یرو مس��تقر دارن��د ک��ه ماهیانه صحبتهایی را در زمینه مشاوره ارائه

دهند.می تاکید بودجه این طرحها ب��ه ص��ورت مس��تمر-

تامین و طرح مداوم گردد. تجارب دادگاهه��ا این اس��ت ک��ه جلس��اتی در-

زمین��ه مبحث خش��ونت ب��ه اج��را در آم��دهاست.

از جمل��ه م��وارد حم��ایتی این مرک��ز ارج��اع- اص��حاب دع��وی ب��ه کلینیکه��ای مش��اوره در سطح شهر است. در موارد خ��اص همچ��ون حضانت فرزند با نظر مش��اورین و پزش��کی ق���انونی و البت���ه در ق���الب ق���وانین م���دنی

کنن��د. ازمص��لحت طف��ل را چ��اره ج��ویی می جانب کمیته امداد یا بهزیس��تی مکانه��ایی را ب��رای نگه��داری م��وقت کودک��ان در نظ��ر

گیرند و از رهنمودهای آن��ان ن��یز اس��تفادهمیکنند.می

از راهکارهایی ک��ه ممکن اس��ت ب��ه س�ازش-

62

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

زوجین کم��ک کن��د این اس��ت ک��ه جلس��ات دهن��د ک��هدادگ��اه را نزدی��ک ب��ه هم ق��رار می

ت��اخیر در زم��ان م��وجب بغ��رنج ت��ر ش��دنوضعیت نشود.

همه همکاران مجموعه با موض��وع خش��ونت- در گیر هستند ام��ا بیش��تر م��وارد دادگ��اه ب��ه امور طفل و حضانت اختصاص دارد چرا ک��ه زوجین ب���ه هنگ���ام طالق فرزن���د را ب���رای

دهن��د.رسیدن به مقاصدشان عامل ق��رار می از این جهت کودک��ان ت��وان دف��اع از خ��ود را

شوند.ندارند و بیشتر مورد خشونت واقع می شعب تخصصی با حضور مشاور و م��دد ک��ار برای مشاوره و مالقات دارن��د ک��ه تش��خیص میدهند که بچه کجا باید باشد ت��ا از تنش ب��ه

دور باشد. در طالقه��ا ب��ا توج��ه ب��ه موض��وع خش��ونت-

)فیزیکی و روانی( عوامل متعددی از جمل��ه اقتص�������ادی،روحی و روانی، بیک�������اری ، اعتی��اد ،حس ب��دبینی ، دروغ گ��ویی ،ض��عف تق���وا و ایم���ان ، ازدواجه���ای آنی و ع���دم رسیدن ب��ه تف�اهم ، ع�دم مهارته��ای زن��دگی

مهم همه از و هستند ازدخیل ما اینکه تر خطوط معصومین)علیهمالس��الم( دور ش��ده

ایم. ایم و اصول را از دست داده در پیشگیری از خشونت بیشتر باید به ابع��اد-

اجتماعی و بهداش��تی توج��ه ش��ود. ش��ناخت علت خشونت در ص��الحیت دادگ��اه خ��انواده نیست و قوه قضائیه در خص��وص پیش��گیری عملکرد ضعیفی دارد. مسایل قب��ل از اینک��ه به سمت قانون کشیده شوند باید حل شوند و در غ���یر این ص���ورت مش���کالت تش���دید

ش��وند. در واق��ع ق��انون آخ��رین مرحل��همی اس��ت و ب��ه دلی��ل تحکم ض��مانت اج��رایی ن��دارد. اگ��ر مس��ایل از بع��د اجتم��اعی ح��ل ش��وند و ش��ناخت و آگ��اهی حاص��ل ش��ود ، پدر،مادر و همسر ب��ه وظ�ایف خ��ود آش�نایی

ش��وند. در اینپی��دا کنن��د، مس��ایل مرتف��ع می جهت نقش متولی����ان ام����ور اجتم����اعی و

توان��د ت��اثیربهداش��تی از جمل��ه بهزیس��تی می

63

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

مهم همه از باشد. برایگذار که این تر تشکیل خانواده عالوه بر رشدهای جسمی و جنس������ی ب������ه رش������دهای فک������ری ، اخالقی ،اجتم��اعی و اقتص��ادی نی��از اس��ت. بس��یاری از م��واردی ک��ه منج��ر ب��ه ب��روز

ش��وند ب��ه علت ع��دم رع��ایتخش��ونت می بهداش�ت روانی اس�ت. به��ترین روش ب��رای پیشگیری از موارد اختالف و طالق مش��اوره اجب�����اری زوجین قب�����ل از ازدواج و آوردن

توان��د م��وثرتاییدیه ب��رای عق��د اس��ت ک��ه میواقع شود.

نیازمندی و عطش فراوان در بهره گ��یری از- روانشناسان در زمین��ه پیش��گیری از همس��ر

آزاری است. مجتع خدمات

بهزیستی شهیدذوالفقاری

آقای سیروسدادجوی توکلی

ماشینهای اورژانس اجتماعی به رنگ س��فید- و بنفش هستند که آرم سازمان بهزیس��تی و س��ازمان رف��اه ب��ر روی آنه��ا نوش��ته ش��ده است. این ماشینها دارای خط ویژه و چ��راغ هس��تند ک��ه در مواق��ع ح��اد مانن��د خودکش��ی بتوانند خود را به سرعت به مقصد برسانند. آنها در میادین اصلی ش��هر مس��تقر هس��تند. داخل هر ماشین یک روانش��ناس و ی��ک م��دد ک���ار اجتم���اعی و در ص���ورت نی���از ی���ک کارشناس حقوقی حضور دارند. ماش��ینها از امکانات خ��وبی به��ره من��د هس��تند از جمل��ه وجود شیشه های مات ک��ه اف��راد ب��ه هنگ��ام گفت و گو احساس امنیت و راح��تی داش��ته باشند. در ط��ول روز ح��داقل ش��ش پرون��ده وج��ود دارد ک��ه از طری��ق مرک��ز پیگ��یری

شود.می مراک��ز اورژانس اجتم��اعی در چه��ار ح��وزه-

شهر ته��ران متمرک��ز هس��تند. غ��رب ته��ران ) مجتمع ذوالفقاری(، شرق تهران، شمال و شمیرانات و جنوب تهران ) دولت آباد(. ه��ر مرک�ز دارای چه�ار ماش�ین اس�ت ک�ه چه�ار مرک��ز در مجم��وع دارای ش��انزده ماش��ین سیارهستند که فعالیتشان از هشت ص��بح ت��ا

باشد. مناطق اط��راف ته��رانهشت شب می مانن��د اس��الم ش��هر ن��یز ماش��ینهای خ��ود را

64

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

دارن����د و همچ����نین تم����ام اس����تانها دارای اورژانس اجتم����اعی و ماش����ینهای س����یار

هستند. فرایند شناسایی افراد از طریق اطالع خ��ود-

قربانی و یا توسط اف��راد نظ��اره گ��ر انج��ام پذیرد. هنگ��امی ک��ه م��راجعین ب��ا خط��وطمی

گیرند کارشناسان به محل مراجعهتماس می کنن���د. دررفت���ه و وض���عیت را بررس���ی می

صورت مراجعه حض��وری اف��راد ن��یز آنه��ا را کنند که با خطها تماس بگیرند تاراهنمایی می

اقدامات الزم انجام شود. در بررسی م��وارد روند،اگر بتوانند ب��امرحله به مرحله پیش می

مداخالت اولیه و ارائه راهکاره��ا مش��کل را ص��ورت م��وارد ح��ادکنن��د در غ��یر اینح��ل می

ه��ا( را ب��همانن��د آس��یبهای جس��می ) کبودی مراک��ز مرتب��ط از جمل��ه مراج��ع قض��ایی و

دهند. تمام فایلها وپزشکی قانونی ارجاع میشود. ثبت می123اطالعات مراجعین در

های برجس��ته این مرک��ز ب��ه نتیج��هاز رس��الت- رساندن و بر طرف کردن مشکل است و تا

که فرد از بحران رهایی پیدا نکند ب��ا اوزمانیهمراه هستند.

ت���وان ب���هاز قابلیته���ای مهم این مرک���ز می- اسکان موقت اف��راد خش��ونت دی��ده اش��اره ک��رد. این بخش در گذش��ته زی��ر نظ��ر دف��تر امور زنان بوده است و در حال حاض��ر تحت

رود.نظارت دفتر آسیب پیش می نح��وه عملک��رد این بخش ب��ه این ص��ورت-

است که زنانی که دارای مش��کل هس��تند از جمل��ه آنه��ایی ک��ه دچ��ار اختالف خ��انوادگی، دچار بیماریهای جس��می و ی��ا اف��رادی ک��ه از

اند و جایگ�اهی ندارن��د را ب��هشهرستان آمده طور موقت در مدت زمان سه تا هفت و در

دهد..نهایت بیست و یک روز اسکان می ک��ه نیازمن��د ب��همتاس��فانه بس��یاری از افرادی-

مشاوره و مدد کاری هستند حد اق��ل هزین��ه بیمه را ندارند و فاقد شغل هستند. سازمان این دس��ته از اف��راد را ب��رای دری��افت بیم��ه

دهد.ایرانیان مورد حمایت قرار می

65

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نام فردنام سازمانمصاحبه شده

چکیده نکات

در هر سال پرونده ها ی خشونت به صورت- گردشی هستند بدین معن��ا ک��ه ممکن اس��ت در یکسال پانصد پرونده و در سال بعد هزار عدد در این زمینه باشد. در مجموع پرون��ده های کودک آزاری نسبت ب��ه خش��ونت زن��ان بیش���تر اس���ت. در زمین���ه همکاریه���ای بین سازمانی عملکرد خوبی داشته ان��د. بعن��وان مث��ال ب��ا ق��وه قض��اییه، وزارت بهداش��ت، شهرداری ، آتش نشانی، اورژانس درم��انی،

ه��ا ، خان��ه بهداش��ت منطق��ه تف��اهمکالنتریهایی وجود داشته است. نامه

بحث خشونت یک پدی��ده اجتم��اعی اس��ت و- نیاز به سیستمهای حم��ایتی و درم��انی دارد. در حقیقت خشونت زنان در رتبه های باال از

گیرد.نظر سالمت قرار می از مش���کالتی ک���ه این مرکزب���ا آن مواج���ه-

باشد کمبود روان پزشک به خصوص برایمیکودکان بیش فعال است.

ی ویژه انجام شدههاهN( نمونه فعالیت. تدوین متون آموزشی1

برای راهنمایی و آموزش دست ان��دکاران برنام��ه، متن آم��وزش عم��ومی توس��ط ( متن مذکور که به بیان تعری��ف1کمیته علمی برنامه تهیه شد. ) پیوست شماره

می خانگی خشونت موضوع به پرداخت اهمیت و و وظایف پردازد،خشونت توجه با وظایف شرح تدوین در. سازدمی مشخص را برنامه همکاران هایمسولیت

و هاس��ازمان موج��ود وظ��ایف ش��رح از شد تالش عموما اداری هایمح��دودیت به ا ب��رای راهنم��ایی همک��ارانض��من. ش��ود اس��تفاده موج��ود هایتوانمندی و امکانات

( تهی��ه2-5 متن آموزش��ی اختصاص��ی ) پیوس��ت 4مرکز بهداشت غ��رب ته��ران، گردد. این مت��ون ش��رح وظ��ایف به��ورز، ک��اردان و کارش��ناس بهداش��تی، پزش��ک

س��ازد و ب��ه ص��ورت خ��ود راهنم��ا وعمومی و ف��رد مس��ول ط��رح را مش��خص میخودآموز قابل استفاده است.

. برگزاری کارگاه آموزشی ویژه درمانگران2 در جریان بحث گروهی متمرکز در کارگاه برگزار شده درمرکز بهداشت غ��رب

جمله از علمی کمیته ه��ایبا حضور نمایندگان دستگاههای همکار و در خالل بحث ک��هشد مش��خص کش��ورها دیگر در شده داده صورت اقدامات مرور طریق از

66

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

درمانگران و مددکارانی که قرار است ب��ا قربانی��ان خش��ونت ک��ار کنن��د بای��د از آم��وزش وی��ژه برخ��وردار باش��ند. ب��دین منظ��ور ب��ا همک��اری س��ازمان دف��اع از قربانیان خشونت، مرک��ز بهداش��ت غ��رب ته��ران، اورژانس ته��ران، ش��هرداری

و اورژانس اجتماعی کارگاهی تربیت درمانگر مصادف با روز جه��انی9منطقه امحا خشونت علیه زنان در سازمان دفاع از قربانیان خشونت برگ��زار ش��د. در

با و داشتند حضور همکار های درمانگر و مددکار از سازمان80این کارگاه حدود اخالقی، ه��ایجنبه و مداخله هم��دلی، مص��احبه، اص��ول چ��ون مختلفی ه��ایجنبه

ایرس��انه بازت��اب کارگ��اه. ش��دند آش��نا قربانی��ان با ک��ار در م��ددکاری و قانونیشت و به طرح موضوع در افکار عمومی کمک کرد. دا هم مطلوبی

ها . برگزاری کارگاه اموزشی ویژه همکاران دست اندرکار نهادها و سازمان3 کارگ��اه آموزش��ی مش��ورتی وی��ژه همک��اران دس��ت ان��درکار برنام��ه درمرک��ز

نف��ر از نماین��دگان38بهداشت غرب تهران به مدت شش ساعت و ب��ا حض��ور سازمانهای مختلف برگزار شد. در این کارگاه درباره اهميت و ش��يوع خش��ونت خانگی در جهان و ایران، ان��واع و اص��ول م��دلهای پیش��گیرانه و مداخل��ه ای در جهان و مدلهای پیشگیرانه و مداخله ای در ای��ران س��خنرانی ش��د. ض��منا س��ند پیشگیری از خشونت خانگی نیز معرفی شد. همچنین چهار گروه ک��ار متش��کل

مناسب ه��ایاز نمایندگان نهادهای مختلفبرای ارزیابی امکان��ات نهاده��ا و برنامه برگزار شد که جمع بندیفعالیت آنان در ج��دول ش��مارهسند اهداف تحقق برای

همین گزارش آمده است.1

ح( جمع بندی منجر نم��ود خالصه زیر م��وارد در را آنان توانمی که شده انجام هایمرور فعالیت

نت��ایجی ب��رای اس��تفاده در اص��الح و ب��ازنگری در س��ند سیاس��ت ب��ه منظ��وربهاجرایی شدن آن گردید.

- آگاه سازی عمومی در مورد خشونت خانگی ) ب��ا تاکی��د ب��ر اص��الح انتظ�ارات هنجاری( و مراک��ز موج�ود ب�رای دری�افت خ�دمات اورژانس�ی و تخصص��ی از

ه��ای س��المت، ش��ورای محل��ه،های عم��ومی محلی مانن��د خانهطری��ق رس��انهمساجد و مرکز بهداشت

- افزایش کارایی خطوط تلفنی اورژانسی و مشاوره تلفنی در زمینه خش��ونتخانگی و خشونت علیه کودکان از طریق آموزش افراد پشت خط

- غربالگری و یا ارزیابی اولیه وجود خشونت خانگی در می��ان م��راجعین مراک��ز همک��ار در منطق��ه و انج��ام اق��دامات اولی��ه ب��ه منظ��ور آم��وزش، مش��اوره پزشکی و روانپزشکی، درمان،مشاوره حقوقی، تضمین امنیت قربانی��ان ) ی��ا

قربانیان بالقوه( و ارجاع به مراکز تخصصی آموزش برنامه های عملیاتی به قربانیان خش�ونت ب�ه منظ�ور حف�ظ ام�نیت-

شانخود و فرزندان

67

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

اطالع رسانی به قربانیان خش��ونت در خص��وص مراک��ز حم��ایتی و خ��دماتی- مرتبط و شیوه تم��اس ب��ا این مراک��ز از طری��ق پوس��تر و اعالن��ات عم��ومی

9نصب شده در مرکز بهداشت و مراکز ئابسته به شهرداری منطقه ارجاع قربانیان خشونت به مراکز بهداش��تی، حم��ایتی و ق��انونی ب��ه منظ��ور-

دریافت خدمات بهداشتی،رفاهی، قانونی، اسکان موقت و ....

:کرد بندیجمع زیر نکات در تواننتایج حاصل از اجرای برنامه آزمایشی را می ب��االیی ف��راوانی و ش��یوع از وج��ود این با. ش��ودخشونت عموم��ا افش��ا نمی.1

تحمیل خ��انواده نه��اد و جامعه به را زی��ادی ه��ایهزینه و است برخ��وردار ول ازمعم مراقبت چارچوب در خانگی خشونت غربالگری نتیجه در. کندمی

.شودمی توصیه فعاالنه طور به سالمت نظام به کنندگانمراجعه عموما قربانیان خش��ونت ف��یزیکی ب��ه مراک��ز بهداش��ت و درم��ان مراجع��ه.2

باوره��ای. دهدمی رخ هاخانه حصار در و پنهان خشونت موارد بیشتر. کنندمی جمله از ش��ودمی خش��ونت پ��ذیرش به منجر که خشونت زمینه در ناکارآمد

موانع جدی در مراجعه افراد برای دریافت کمک اس��ت. در نتیج��ه آم��وزش و پیش��گیری زمینه در ریزیبرنامه در مهم اقدامی هاعمومی و تغییر نگرش

.است خانگی خشونت مهار از طریق آگاه سازی و اطالع رس��انی، توانبخش��ی،توانمندسازی مردم.3

افزایش مشارکت عم��ومی و نهاده��ای غیردول��تی و ش��بکه ه��ای اجتم��اعی ف��راوانی و ش��یوع. است هااقدامی کارساز برای مهار خشونت در خانواده

پارامتره��ای دلیل به و است مح��دود عم��ومی من��ابع اس��ت، ب��اال خش��ونت و ترآس��ان محلی معتم��دان و دوس��تان اقدام، نزد خشونت افشای فرهنگی

.کارشناسان و قانونی مراجع نزد تا است ترممکن باالترین سطح برخورد جامعه از شهرها تا روستاها با نظام سالمت اس��ت..4

نظام سالمت البته محدود در وزارت بهداشت نیست و همه نهادهای م��وثر . در نتیج��هش��وددر سالمت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را شامل می

نظ��ام بر مبت��نی هایم��داخله هم هام��وثرترین و کارآم��دترین ن��وع م��داخله. است سالمت

قابلیت هاییبر مبنای ساختار قانونی و سازمانی نهادهای دولتی تنها برنامه.5 آن پش��تیبان ق��انونی و باشد داش��ته ردیف عم��ومی بودجه در که دارد اجرا چ��نین طی ص��ورت در تنها پیش��نهادی ه��ایبرنامه ت��داوم و ماندگاری. باشد

. است شده تعریف هایمداخله مورد در روندی بعدی است و قدم اول رسیدن ب��ه تع��ریفی واح��د ازچند ایخشونت پدیده.6

خشونت است. اقداماتی در س��طوح آم��وزش، پیش��گیری و ارائ��ه خ��دمات . در حل و فصلشودمشاوره ای و درمانی در سازمانهای مختلف انجام می

پدیده خشونت سازمانها نیاز بیشتری در همکاری های بین بخشی دارند.

68

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

لت ارتباط نزدیک و تنگاتنگ از طرقی چون س��رای محالت،ع به شهرداری.7 ه��ایبرنامه برگ��زاری و م��ردم با ... و س��المت ه��ایگروهه��ای همی��ار، خانه

دارای س��المت ه��ایبرنامه اجرای امکان بهترین شهرها در مستمر عمومی ه���ایخانه با نقش این همچن���ان روس���تاها در. است محورج���امعه رویکر

اشتی- درمانی روستایی است.بهد مرکز و بهداشت ( ( نقش حس��اس س��ازی ذینفع��انNGOسازمان دفاع از قربانیان خشونت .8

در محل،حمایت طلبی، ارائه خدمات روانش��ناختی و مداخل��ه در بح��ران از ( را ب��رwww.raha.odvv.orgطریق مرکز مشاوره رها و سایت خانه امن )

عه��ده دارن��د. این س��ازمان همچ��نین ب��ه جمعیت عم��ومی، درم��انگران و م��ددکاران جهت انج��ام مداخل��ه ه��ای اختصاص��ی در خش��ونت خ��انگی

آموزشهای الزم را میدهند. موض��وع حل که دارند ب��اور انتظ��امی و قض��ایی هایعم��وم متولی��ان بخش��.9

که به راه حلی دایمی منجر شود از طریق ارائه خدمات درمان وخشونت مشاوره ممکن خواهد بود و اقدامات غیر سالمت م��دار در اول��ویت بع��دی

است. قانونی از کارکنان اورژانس اجتماعی برای ورود به صحنه و ت�امینحمایت .10

ام��نیت آن��ان ب��ا حض��ور پلیس نکتهای کلی��دی اس��ت. امک��ان بهرهگ��یری از مجازاتهای جایگزین نیز اقدام دیگری است ک��ه میتوان��د در بخش ب��ازنگری

قوانین مدنظر باشد. تم��ام دس��ت ان��دکاران از قض��ات، نیروه��ای انتظ��امی و کارکن��ان مرک��ز.11

بهداشت تا درمانگران باید آموزش ویژه در زمینه کار با قربانیان خش��ونت دیده باشند. طراحی دورههای ویژهی آموزشی در این راستا و تولید متون

کمک کننده باشد. آموزشی مناسب میتواندنتیجه کار و پیشنهاد برای آینده

خالصه اینکه مجموعه بسته های آموزشی شهری و روستایی، سیاست نام��هو شروع برنامه آموزشی همراه با حمایت طلبی نشان میدهد:

-خشونت پدیده ش��ایعی در کش��ور می باش��د و الزم اس��ت ک��ه س��ازمانها و1 ارگانهای گوناگونی در این مورد مشارکت و سرمایه گذاری کنند.

هم��ه من��ابعی93- الزم است که در یک فرایند حمایت طلبی در ط��ول س��ال 2 که در کشور در پیشگیری از خشونت ذینفع اند گرد هم آین��د و س��ند حم��ایت

را تصویب و اجرا کنند. شروع شده بر مبنای الگوی وابسته به9- اجرای طرح پایلوت که در منطقه 3

نظام سالمت و بسته های آموزش��ی موج��ود م��ورد تایی��د، تص��ویب و بودج��ه قرار گیرد. این بسته های آموزش��ی ش��امل: ال��ف:93بندی و اجرا در سال

بس���ته آموزش���ی کارکن���ان، به���ورزان و داوطلب���ان ب: بس���ته آموزش���ی روانشناس��ان و پزش��کان عم��ومی ج: بس��ته آموزش��ی متخصص��ین د: بس��ته

شهرداری(.9آموزشی پیشگیری از خشونت ) ویژه منطقه

69

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

- کارگاههای آموزشی اجرا ش�ده، بروش��ورها، پوس��ترها و پیامه�ای آموزش��ی4 9تهیه شده که کارایی آنها در پروژه های مختلف به اثبات رسیده در منطقه

مجددا جهت پیشبرد برنامه به اجرا در آید. - نتایج حاصله از آموزشها و اجرای بس��ته آموزش��ی ب��ه شناس��ایی گروهه��ای5

آسیب پذیر قربانیان خشونت و خانواده های در مع�رض خط�ر منج��ر خواه�د شد که فعال شدن مراکز زی�ر را ب�ه دنب�ال خواه�د داش�ت: مرک�ز بهداش�ت غرب تهران، نهادهای فرهنگی و سالمت وابسته به شهرداری، خط��وط تلفن اورژانس و مداخله در بحران وابسته به بهزیستی و دیگر نهادها، مجتمع های

و م��دد ک��اری110قض��ایی خ��انواده، اورژانس ته��ران، ن��یروی انتظ��امی ) کالنتریها(. با فعال شدن این مراکز گروههای آس��یب پ��ذیر و قربانی��ان م��ورد

مشاوره و ارایه خدمات قرار خواهند گرفت.

70

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

و( سپاسگزاری و س��پاس خ��ود را از همک��اریمیدان��د م��راتب ق��دردانیکمیت��ه علمی الزم

متولی��ان، م��دیران و کارکن��ان نهاده��ای دول��تی و غ��یر دول�تی همک��ار در برنام��ه آزمایشی به ویژه دکتر هال��ه احم��دنیا، مهن��دس ام��یر پ��یرایش، آق��ای س��یروس دادجوی ت��وکلی، آق��ای اباص��لت ش��ادفر، س��روان م��یرتراب ف��اطمی، دک��تر لیال بهنام، خانم گلناز دربان، خانم خدیجه سلطانی، خ��انم س��میه ای��ران م��دار مکی ) دبیر کمیته کار( خود را اعالم نماید. اجرا و جمع بندی برنامه آزمایش��ی ب��دون نظارت علمی و حضور موثر دکتر جعفر بوالهری، دک��تر م��ریم رس��ولیان، دک��تر مش��یانه ح��دادی، دک��تر احم��د ح��اجبی، دک��تر فهیم��ه فتحعلی لواس��انی، دک��تر

دک��تر محم��د ب��اقر ص��ابریش��بنم نوحهس��را،ابوالفض��ل وطن پرس��ت، دک��تر زفرقن��دی، خ��انم ش��ادرخ س��یروس، دک��تر عاطف��ه قن��بری جلف��ایی، دک��تر مان��ا طباطبایی راد، آقای عیسی کریمی کیسمی، آقای مصلح میرزایی، دکتر ح��بیب

نمیش��د. ق��دردانالله مسعودی فرید و دکتر امیر حسین جاللی ندوش��ن میس��ر همه آنان هستیم.

71

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

پیوست هفت: کتابچه راهنمای برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری ازخشونت خانگی

گردآورندگان: دکتر جعفر بوالهری، دکتر امیرحسین جاللی، دکتر عاطفه قنبری و مصلح

میرزایی با مشارکت:

مركز مديريت حوادث و فوريت هاي وزارت بهداشت)دانشکده علوم رفتاری و سالمت روان )انستتیو روانپزشکی تهرانسازمان جهانی بهداشت: دفتر ایران شهرداری تهران9معاونت اجتماعی منطقه معاونت اجتماعی و پیشگیری قوه قضاییهنیروی انتظامیسازمان بهزیستی استان تهران انجمن دفاع از قربانیان خشونت

غیرقابل انتشار و استناد 1392 پیش نویس ویرایش اول بهمن

به نام خدا

کتابچه راهنمای برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت

خانگی

خالصه کاربردی

72

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

از معیارهای پیشرفت هر جامعه در عصر حاضر توجه به سالمت آحاد جامعه و ارتقای آن است. کشور ما نیز از سالهاست که تالشهای مستمری در این

زمینه کرده و به جایگاه مناسبی در کشورهای منطقه رسیده است ولی تا رسیدن به حالت ایدهآل هنوز راه زیادی در پیش است. از میان بخشهای کالن

نظام سالمت، توجه به سالمت روانی-اجتماعی به عنوان جزء جدایی ناپذیرسالمت نیاز به توجه درخور دارد.

مسئلهای که در برنامه و کتابچه پیش رو به توصیف آن خواهیم پرداخت، بحث خشونت و از میان انواع آن، خشونت خانگی است. پدیدهای که در چند دهه اخیر یکی از دغدغههای سالمت عمومی و حقوق انسانی بسیاری از کشورها

در اقصی نقاط جهان بوده است. این است که کمی بیشتر با این پدیده، ابعاد و تبعات آنهدف این کتابچه

آشنا شویم، در فکر راهکارهای مقابله و پیشگیری از آن باشیم، و گروهها و سازمانهای ذینفع به گونه ای مشترک دست در دست یکدیگر راهنمایی تولید

کرده و به آزمایش بگذاریم که در پایان خدمتی را به قربانیان خشونت ومرتکبین ارایه دهیم.

و نیاز آن به مداخله وماهیت چندوجهی خشونتآنچه مهم است، مشارکت همه آحاد جامعه اعم از سیاستگذاران و برنامهریزان، سازمانها و

نهادهای درگیر، ارائه دهندگان خدمات، و مردم است. اکنون دنیا به این نتیجه رسیده که راهحلهای تک وجهی در مقابله با خشونت و دیگر پدیده های

باید همهجانبه، عمیق و با هدفاجتماعی راه به جایی نمیبرد و تغییرات می استقرار رفتار و فرهنگی سالم و همگانی باشد. فرهنگی که هنجارهای آن برای حساسیت، شناخت، و مقابله درست با مظاهر خشونت خانگی مجهز

بتوانیم به نجاتمشارکت و همیاری همگانشده است. امید است با قربانیان خشونت و استحکام بنیان خانوادههای در معرض خطر کمک کنیم.

طرح حاضر که به سفارش مركز مديريت حوادث و فوريت هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حمایت همه جانبه دفتر سازمان جهانی بهداشت، تالش دانشکده علوم رفتاری و سالمت روان )انستتیو روانپزشکی

و به همت مسئولین و عزیزانی از سازمانهای مختلفی که نام برده تهران(، شده است به این مرحله رسیده است، و قرار است در مرحله اجرای

شهر تهران اجرا شود.9 در منطقه 1392آزمایشی از بهمن ماه افزایش حساسیت مسئولین، کارکنان و عموم خانواده هاهدف این طرح

ها واز طریق اطالع رسانی، آموزش، افزایش دانش و مهارت کارکنان سازمان نهادهای مختلف، شناسایی و ارجاع موارد خشونت خانگی، درمان، حمایت و

انجام مداخالت روانی-اجتماعی برای قربانیان است. هدف نهایی این طرح ارزیابی اجرایی بودن طرح و پیش نویس سند سیاست ایمنی و پیشگیری از

خشونت خانگی است.

73

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

74

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

فهرست مطالب

70.....................................................................خالصه کاربردی73................................................................................مقدمه

73..............................................منظور از خشونت خانگی چیست؟74...............................گستردگی خشونت خانگی- خشونت علیه زنان

75............گستردگی خشونت خانگی- خشونت علیه کودکان و نوجوانان..........نکتهای درباره خشونت خانگی علیه کودکان و نوجوانان کشورمان

7576..............................................نشانههای کودکآزاری را بشناسیم

76........................................................................سالمندآزاری77.............................................چه بر سر قربانیان خشونت میآید؟

79.......................باورهای غلط در زمینه خشونت خانگی-همسرآزاری82.......................................چه میتوان کرد که موثر و درست باشد؟

82.......................................................................برنامه فراگیر82..................................................................رویکرد چندبخشی

75

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مقدمه خشونت زندگی افراد زیادی را در سراسر دنیا تحت تاثیر قرار داده و همه ما کمابیش به نوعی با آن آشنا هستیم. برای بسیاری از مردم در امان ماندن از خشونت به معنای بستن درها و پنجرهها و نرفتن به جاهای خطرناک است؛

اما این نوع فرار برای بسیاری دیگر امکانپذیر نیست، چرا که خشونت برای آنها در پشت همان درهای بسته رخ میدهد؛ جایی که از دید عموم پنهان است.

خشونت خانگی از این دست است. مسئلهای که جدید نیست و پیامدهای مخرب آن بر سالمت جسمی و روانی تمام افراد خانواده اعم از زنان، مردان،

کودکان و سالمندان آشکار است. رشد روزافزون آگاهی و حساسیت جوامع نسبت موضوع خشونت خانگی، به ویژه خشونت علیه زنان بیانگر آن است که

خشونت خانگی، پدیدهای نادر و ناچیز نیست، بلکه شامل رفتارهای زیادی است که حقوق قربانیان را نادیده گرفته، مشارکت آنها را در جامعه محدود

میکند و به سالمتی و رفاه آنها آسیب میرساند.

منظور از خشونت خانگی چیست؟ برای فهم درست یک موضوع ابتدا باید تعریف مناسبی از آن داشته باشیم.

سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از پیشگامان پرداختن به موضوع »هر نوع رفتار یاخشونت خانگی در سطح بین المللی، خشونت خانگی را

کالم آزاردهنده، خشن، زورگویانه یا تهدیدآمیز که از سوی یکی از میداند.اعضای خانواده نسبت به عضو دیگر روا داشته شود«

خشونت علیه همسر یا همسرآزاری یکی از این نوع خشونتهاست که عبارت هر نوع رفتاری از جانب همسر فعلی یا سابق که سبباست از : »

آسیب فیزیکی، جنسی یا روانشناختی طرف مقابل شود ومصادیق آن عبارتند از:

اعمال پرخاشگرانه فیزیکی مثل زدن سیلی، ضربه، مشت و کتک

آزار روانشناختی مثل تهدید، ارعاب، توهین و تحقیر مکرر رابطه جنسی به زور و سایر اشکال تجاوز جنسیو رفتارهای محدود کننده همسر مثل دور نگهداشتن فرد از

خانواده و دوستانش، زیرنظر داشتن رفتار و حرکات و نیز محدود کردن دسترسی وی به اطالعات و کمک

76

به یاد داشته باشیم اشکال مختلف خشونت علیه همسر، یعنی فیزیکی، روانشناختی و جنسی میتواند

همزمان برای یک فرد اتفاق بیافتد.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

گستردگی خشونت خانگی- خشونت علیه زنان همان طور که پیشتر گفتتیم خشونت خانگی اشکال مختلفی دارد اما گستردهترین نوع آن

خشونت خانگی علیه زنان است. پژوهشهایی که در کشورهای مختلف و نیز در سطح بینالمللی انجام شده، نشان میدهد که این مسئله مختص تقریباً در تمام کشورها فارغ از

وضعیت اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی در حال رخ دادن است. آخرین مطالعۀ� کشور، نشان میدهد که80، در بیش از 2005( در سال WHOسازمان جهانی بهداشت )

% زنان، خشونت را به شکل فیزیکی یا جنسی از سوی همسر یا غیرهمسر خود در35 % قتلهای زنان از جانب همسران آنها روی داده38طول عمر، تجربه کردهاند. همچنین

است.

ر کشور ما نیز متاسفانه آمار و ارقام خشونت علیه زنان باال هستند. یکی از معتبرتریند توسط وزارت1383پژوهشها که در سطح ملی با عنوان "مطالعه ملی خشونت " در سال

کشور انجام شد، نشان داد که نرخ انواع خشونت روانشناختی، کالمی، جسمی، جنسی و قربانی خشونت شدید بودند. حدود%5/10 بود که از این میزان %66 مالی در کل کشور

زنان پرخاشگری فیزیکی را در طی مدت ازدواج خود تجربه کرده بودند. 28% در پژوهش دیگری که در پنج مرکز استان کشور انجام شد نشان داد که شیوع همسرآزاری

%( گزارش دادند که47% است. نیمی از آزمودنیها )52در طی سال گذشته و در کل عمر به طور روزمره از سوی همسرشان مورد خشونت قرار میگیرند.

درصد از جمعیت مورد پرسش1.3در مورد کودکان نیز این رقم در زمان پرسشگری در % رسید. در مورد سالمندان22قرار گرفته تایید شد، این رقم برای طی سال گذشته به

%3% خشونت علیه سالمندان گزارش شد. در این مطالعه فقط 10نیز حدود شرکتکنندگان در جستجوی کمک برای خشونت برآمده بودند.

77

%( همه زنان، خشونت فیزیکی یا جنسی را از30تقریباً یک سوم )سوی همسرشان تجربه کردهاند

آیا میدانستید که زنان ایرانی به ویژه در دورههای خاصی مثل شرایط بد اقتصادی، سال اول

در سنین میانسالی ازدواج، بعد از متولد شدن فرزند، در دوره حاملگی وبیشترین از زمانهای دیگر مورد خشونت قرار میگیرند. ت

شون خ

ازری

گیش

پیی و

من ای

عهوس

ی تمل

ت اس

سیگی

خان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

گستردگی خشونت خانگی- خشونت علیه کودکان و نوجوانان در مورد شیوع کودک آزاری تاکنون مطالعه جامعی انجام نشده است. اما

قراین و نشانهها برای حساسیت به این مسئله کم نیست. کشور ما همچنان جزء کشورهایی با ترکیب سنی جوان محسوب میشود. از سویی دیگر،

افزایش شمار كودكان فراري خصوصا دختران ، كاهش سن شروع اعتياد و سال ، افزايش جمعيت كودكان كار18روسپيگري به گروههاي سني كمتر از

و خيابان، و سهم قابل توجه كودكان بازمانده از تحصيل همه مسائل نگرانکنندهای است که نشان میدهد در خانوادهها، کودکانی زندگی میکنند که

میتوانند در معرض خطر باشند. یکی از بررسیهایی که در شهر تهران بر روی دانشآموزان صورت پذیرفته

% کودکان در معرض انواع مختلف آزار15است، نشان داده که نزدیگ جسمی، عاطفی و جنسی و نیز بیتوجهی قرار دارند. شایعترین نوع آزار

کودکان در این بررسی، آزار عاطفی بود؛ پدیدهای که آشکار نیست ولی آثار مخربی بر سالمت روانی کودک دارد و برخی از این آثار بسیار ماندگار هستند.نکتهای درباره خشونت خانگی علیه کودکان و نوجوانان کشورمان

الزم است بدانیم که آزار جسمی و عاطفی کودکان و نوجوانان در کشور ما نیازمند توجه و مداخله دست اندرکاران و هشیاری همه اقشار جامعه است،

اما گستردگی آن در حد همسرآزاری نیست. و تحقیقات بیشتری در این زمینهنیاز است.

این نوع خشونت در میان دانشآموزان دختر و گروههای اجتماعی-اقتصادی پایین بیشتر است.

همچنین کودکانی که والدین آنها تحصیالت پایین دارند، و یا طالق گرفتهاند بیشتر در معرض کودک آزاري قرار دارند.

78

با شناخت نشانههای عمومی کودک آزاری، میتوانید کمک بزرگی به کودکان آزاردیدهکنید.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

نشانههای کودکآزاری را بشناسیم برخی نشانههایی که میتوانند در شناسایی این کودکان به شما کمک کنند، در جدول زیر آورده شدهاند، البته باید بدانید، این عالیم همیشه نشانگر مورد آزار

واقع شدن نیستند. همجنین همه کودکانی که مورد آزار قرار میگیرند ممکناست این عالیم و مشکالت را نداشته باشند.

نشانههای احتمالیکودکآزاری جسمی

نشانههای احتمالیکودکآزاری عاطفی

نشانههای احتمالیکودکآزاری جنسی

نشانههای احتمالی

غفلت/بیتوجهیجراحت، بریدگی

یا سوختگی وزخم توجیهنشده

گریزان، ترسان و مظطرب بودن

زیاد در مورد انجام کاری

اشتباه

کنارهگیری از اشخاص خاص

بدون دلیل

لباسهای کهنه و نامناسب برتن کودک

کردن

از خانه و خانه رفتن فراری

بودن

افراطهای رفتاری مثل

خیلی خجالتی یا خیلی پرخاشگر

بودن

مشکل در راه رفتن و نشستن

وضعیت نظافت و

بهداشت بدکودک

پوشیدن لباسهای

نامتناسب برای پنهان کردن

زخمها

قشقرق، ناخن جویدن، و

انگشت مکیدن

داشتن اطالعات یا عالقه به

مسائل جنسی خارج از محدودۀ�

سنی خود

رسیدگی نکردن به بیماری یا

مشکل کودک

سالمندآزاری این نوع خشونت خانگی هم میتواند در اشکال مختلفی که قبالً در مورد آن

توضیح داده شد، توسط یکی از اعضای خانواده و یا فراتر از خانواده در مراکز و موسسات نگهداری سالمندان، نسبت به آنها اعمال شود. علل سالمندآزاری

مانند سایر انواع خشونت مختلف و پیچیده هستند که میتوان به ترکیبی از روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی و نیز شرایط جسمی و روانی قربانی و فرد

.مرتکب خشونت را نام برد

79

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

در مورد سالمندآزاری در جمعیت ایرانی نیز پژوهشها نشان دادهاند که شیوع و شدت آن بسیار محدودتر از بسیاری کشورهای دیگر است. اما با توجه به افزایش جمعیت کهنسال در طی سالهای آینده در کشورمان باید

از حاال پیشگیری کرد. برقراری درست تعامل بین نسلها و آموزش بهخانوادهها میتواند بسیار کمککننده باشد.

چه بر سر قربانیان خشونت میآید؟ معموالً سرنوشت خوبی در انتظار قربانیان خشونت خانگی که میتوانند هر

یک از اعضای خانواده باشند، نیست. از میان این قربانیان وضعیت زنان درصد20 -70خشونت دیده وخیمتر به نظر می رسد. بررسیها نشان داده که

زنان هرگز خشونت را آشکار نمیکنند، مگر این که پزشک یا فردی قابل اعتماد از آنها این مسئله را بپرسد. البته بیشتر زنان خشونت دیده قربانیان منفعل

نیستند بلکه عمالً دست به هر

80

نوعپیامد

نمونهای از باور مردم در این زمینهپیامد

پیامدهای فردی

عوارض روانیخشونت

آسیب های جسمانی در صورت تکرار منجر به آسیبروانی می شود.

دختران زیر فشارند ترجیح می دهند از منزل فرار کنند. فرار از خانه کاهش اعتماد به

نفس قربانی عارضه جدی خشونت، آسیب به عزت نفس قربانی

است. عوارض جسمانی

خشونت زن یا مرد اگر مورد خشونت قرار گیرد دچار آسیب

می شود. دختر فرار می کند پسر معتاد می شود. اعتیاد قربانی عادت شدن

خشونت فرد در خانواده ای بزرگ می شود که دادزدن عادی است

برای او هم عادی می شود. ریشه افت تحصیلی فرزند در خشونت پدر است. افت تحصیلی

تاثیر روی روابطکاری و اجتماعی

خشونت کارایی فرد را در جامعه پایین می آورد.

وقتی از پس مرد برنمی آید به فکر جبران کردن می افتد.انتقام به فکر رفتارهای جایگزین می افتد مانند سرقت از جیب

همسر یا رابطه نامشروع. پرخاشگری جابجا

شده از دست یکی ناراحت است زورش نمی رسد به دیگری

منتقل می کند. پشیمانی و

احساس گناه درمرتکب

بیشتر به دنبال کتک زدن بچه ها رخ می دهد.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

کاری میزنند تا امنیت خود و فرزندانشان را به حداکثر برسانند. برخی مقاومت میکنند، برخی فرار و جداییهای موقت و مکرر را در پیش میگیرند و بیشتر آنها هم با تن دادن به خواستههای همسرشان، تالش میکنند آرامش را حفظ کنند.

ولی این تالشها نه کافی و نه موثر است. متاسفانه خشونت علیه زنان پیامدهای زیادی در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد. جداول زیر این پیامدها را همراه نمونهای از باورهای مردم فهرست کرده است. این باروها

ممکن است لزوماً واقعیت علمی و محض نداشته باشند، ولی بیانگر دغدغه و نگرانی مردم و حساسیت آنها به این مسائل است. این جداول حاصل

پژوهشی است که در چند مرکز استان کشور انجام شده است.

81

نوعپیامد

نمونهای از باورهای مردم در این زمینهپیامد

پیامدها ی

خانوادگی

تاثیر رویفرزندان

گویا این مشکل از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. وقتی فرزند شاهد دعوای پدر و مادر است دیگر برای آنها

احترامی قائل نخواهد بود.هر کاری تاوانی دارد. تاوان خشونت طالق است. طالق

فروپاشیخانواده

خشونت کانون خانواده و به دنبال آن جامعه را دچارفروپاشی می کند.

پیامد خشونت طالق عاطفی است و طالق عاطفیطالق عاطفیخطرناک تر از طالق قانونی است.

فقدان امنیت درخانواده

خشونت منجر به فقدان امنیت جسمی، روانی و اجتماعیمی شود.

خشونت رابطه عاطفی همسران را ضعیف می کند. سردی روابط درگیری فامیلی و

قبیله ای حتی مواردی از قتل در اثر اختالف خانواده زن و مرد دیده

شده است. بزهکاریفرزندان

کودکان این خانواده ها دچار استرس و افسردگی شده و درنتیجه بزهکار می شوند.

نگرش منفی فرزندان به

والدین

نگرش بدی از والدین خشن در بچه ها ایجاد می شود و درآینده آنان اثر می گذارد.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

باورهای غلط در زمینه خشونتخانگی-همسرآزاری

باورهای غلطی در تمام فرهنگها و از جمله فرهنگ جامعه ما وجود دارد که راه دریافت

اطالعات دقیق درباره همسرآزاری و نیز مداخالت مؤثر در این زمینه را سد می کند.

مانند باورهایی که همراه باور جایگزینصحیحترشان آمدهاند:

ترلNNت دادن کنNNی از دسNNهمسرآزاری ناش رفتار است، در حالی که

فرد ضارب از کتک، تهدید، آزار روانی و غیره برای مهار و کنترل دیگری چنین خشونتی هدف دار است و حاصل از دست دادناستفاده می کند.

. کنترل نیستهمسرآزاری فقط مختص طبقه اقتصادی-اجتماعی پایین، یا در ملیتها، اقوام

و گروههای زبانی-نژادی خاصی روی میدهد، در حالی که ،همسرآزاران در تمامی طبقات اجتماعی، مذاهب، فرهنگ ها، نژادها، زبانها

مشاغل، سنین و سطوح درآمدی دیده می شوند.اNNت یNNل دادن، مشNNبسیاری از مردم فکر می کنند همسرآزاری حداکثر به یک ه

سیلی ختم می شود و صدمۀ� جدی نمی زند، در حالی کهصدمات ناشی از همسرآزاریِ گزارش شده از بخش های اورژانس عبارت

بوده اند از بریدگی، کوفتگی، شکستگی استخوان، صدمات داخلی، جراحات ناشی از چاقو یا اسلحه ی گرم و بیهوشی ناشی از ضربه. این صدمات در

بسیاری موارد مرگبار بوده اند. یرNNهمه ی همسرآزاران بیمار روانی اند و هیچ درمانی عادات خشن آن ها را تغی

نمی دهد. در حالی که

82

نمونهای از باورهای مردم در این زمینهپیامدنوع پیامد

پیامدهایاجتماعی

دوستی هایخیابانی

دختران چنین خانواده هایی جذب دوستی های خیابانیمی شوند.

از بین رفتناخالقیات

فرد مرتکب و قربانی ناچارند دروغ بگویند.

کودک روستایی به علت فقر می شود کودک کار وکودکان خیابانیخیابانی و کودک شهری در اثر خشونت.

عوارض اقتصادیخشونت

بودجه و اعتبار زیادی از جامعه صرف مقابله باخشونت می شود.

افزایش جرائمدر جامعه

پیامد خشونت بزه و نزاع و روابط نامشروع است.

خشونتاجتماعی

کودکی که در خانواده خشونت می بیند در جامعه ومدرسه اقدام به خشونت می کند.

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

،همسرآزاری معموالً ناشی از بیماری روانی نیست ولی اگر این طور باشد خشونتی که به دلیل بیماری روانی ایجاد می شود، قابل درمان است.

همسرآزاری بهتر است مخفی بماند، در حالی که.پنهان کاری در خشونت خانگی نتیجه ای جز ادامه خشونت ندارد

هNNبرخی معتقدند که اگر فردی که آزار میبیند آنقدرها وضعیتاش بد بود، رابط را قطع میکرد یا طالق میگرفت. در حالی که

ترک نکردن علل زیادی دارد و به این معنا نیست که وضعیت خوب است یا قربانی آزار شدن را دوست دارد. عالوه بر آن، اصلیترین علت ترک نکردن، ترس است. ترس از عواقب و پیامدهای مسئلهسازی که گاه فرد را تسلیم

شرایط میکند.رNNا همسNNدرفتاری بNNا بNNیکی دیگر از این باورهای غلط این است که خشونت ی

مسئلهای شخصی است و ما نباید درگیر آن شویم. در حالی که همسرآزاری نوعی جرم است و باید با آن برخورد شود. این نوع خشونتها

میتواند گاهی آنقدر شدید باشند که منجر به مرگ یک انسان شوند. از سویی درصد مردانی که همسرشان را آزار میدهند، کودکان را نیز آزار60 تا 40دیگر

میدهند. بنابراین خشونت خانگی یک مسئله اجتماعی است نه یک موضوع شخصی. جامعه در قبال خشونت خانگی مسئول است و برایش قابل تحمل

نیست.

اسالم دست مرد راعده ای به اشتباه بر این باورند که و مهم تر از همه، بسیاری از ترویج کنندگان این باوربرای کتک زدن همسرش باز گذاشته است.

سوره ی نساء درباره ی نشوز زن استناد می کنند که حکم۳۴غلط، به آیه ی زدن در آن داده شده است. نشوز به معنای نوعی نافرمانی و سرکشی است،

از آنجا که شرع وظیفه ای بر دوش زن قرار نداده، نافرمانی وولی . ترتیب اثرترتیب اثر ندادن به گفتار شوهر مستلزم نشوز نیست

ندادن به خواهش جنسی مرد یا عدم تمکین همان جایی است که نشوز تحقق می یابد، اما از لحاظ شرعی عدم تمکین جنسی را به طور مطلق و بدون

از آنجایی که مرد قادر به تشخیصتوجه به علت آن نشوز نمی گویند. علت خودداری همسرش از رابطه ی جنسی نیست پس مجاز به

.تنبیه نیز نخواهد بود

83

ی همسرآزاری، به خشونت با شناخت باورهای غلط در زمینه .اجازه ی پروار شدن ندهیم

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

 

84

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

چه میتوان کرد که موثر و درستباشد؟

آيا برنامههای پیشگیری و مداخله در خشونت خانگی باید هم در سطح ملی و هم محلی به وقوع بپیوندد.

مشارکت دادن و درگیر کردن آسیبدیدگان خشونت باید همه تصمیمات مربوط به برنامههای مداخالتی را هدایت کند.

همه تالشها باید متمرکز بر پاسخگو بودن همه سازمانها و موسسات از جمله پلیس، کارکنان مراقبت بهداشتی و سیستم

قضایی و ... باشد. این تالشها باید فراتر از مرزهای آموزش و تغییر فرهنگسازمانی باشد.

مداخالت باید بخشهای مختلف را پوشش داده و هماهنگی بینبخشی ایجاد کند.

برنامه فراگیر یکی از درسهای مهمی که برآمده از تالشهای پیشگیری از خشونت میباشد

این است که برنامهها در سطح ملی میبایست دربرگیرنده این موارد باشد: بهبود جایگاه آسیبدیدگان خشونت، پیریزی و ایجاد هنجارها، سیاستها و قوانین

مناسب در زمینه خشونت، ایجاد یک محیط اجتماعی که برای روابطغیرخشونتآمیز مساعد باشد.

بسیاری از کشورها، چه توسعهیافته و چه در حال توسعه، به این نتیجه رسیدهاند که برقراری یک سازوکار رسمی برای طراحی و اجرای برنامههای

عمل ملی سودمند است. این برنامهها میبایست دارای اهدافی روشن و برنامههای زمانبندی مشخص باشد. همچنین این برنامهها باید نقش بخشهای

مختلف را تصریح کرده و از حمایت منابع مختلف برخوردار باشد.

رویکرد چندبخشی بخشهای مختلفی مثل پلیس، خدمات بهداشتی، سیستم قضایی و خدمات حمایتی اجتماعی باید برای مقابله با مشکل خشونت خانگی دست در دست یکدیگر بدهند. اگر به چند دهه پیش که از آن زمان توجه به این مسئله رفته

رفته تبدیل به دغدغه کشورها شد، برگردیم، خواهیم دید که تمایل برنامههای مداخالتی به تمرکز بر یک بخش بوده است؛ آنچه بعدها نشان داده شد که

محکوم به شکست بوده و سودمندی محدودی دارد. آنچه در شکل زیر میبینید الگویی ساده از ارتباط و نقش سازمانها و بخشهای مختلف در بهداشت

روانی-اجتماعی جامعه به طور کلی و مسئله خشونت خانگی به عنوان یکی از مسائل بهداشت عمومی جامعه است.

85

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

86

اههناسرییاضق متسیسیماظتنا یورین و سیلپداهنمدرم یاهنامزاسیرادرهشیتسیزهب نامزاسشرورپ و شزومآاههناخ ترازو ناراذگنوناقنالک حطست

شون خ

ازری

گیش

پیی و

من ای

عهوس

ی تمل

ت اس

سیگی

خان

دارد؟ رضایت کمک برای پذیرش هنگام مراجع آیاخیر

که اولیه راهنمایی جلسه گیرد یک می قرار مراجع اختیار در عمومی جمعیت آموزشی های پمفلت بلی.

کند می سوال وی از و دهد می توضیح طرح مورد در طرح مسئول

/ دارد؟ طرح در شرکت به تمایل مرتکب قربانی آیاخیر

میگیرد قرار مراجع اختیار در قربانی آموزشی هاومتن .پمفلتبلی

( / شماره مشخصات ثبت فرم در مرتکب قربانی مشخصات و گرفته کتبی / 7رضایت شود( می تکمیل وی برای مرتکب قربانی و زندگی کیفیت های پرسشنامه سپس و ثبت .

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

فلوچارت برنامه مداخله و مراقبت از موارد خشونت درسطح شهرستانها

و یک مرکز بهداشتی درمانی در شهر یا روستا

در کلیه شهرستانها که در سطوح اولیه و جامعه موارد خشونت )قربانی یا مرتکب( شناسایی و مداخله اولیه صورت گرفته اما نیاز به مداخالت تخصصی

تری داشته موارد شناسایی شده به کمیته مداخله در بحران شهرستان یاناحیه ارجاع می شود.

87

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

دارد؟ وجود وی اخیردر جسمانی خشونت آثار آیا اخیر، جسمانی خشونت صورت در

بلی

خیر

شماره ) خشونت ثبت فرم و ارجاع مرکز پزشک به شود( 6قربانی می تکمیل پزشک توسط

دارد؟ اجتماعی روانی حمایت به نیاز مرتکب یا قربانی آیا

بلی

خير

اجتماعی مددکار یا روانپزشک روانشناس، به قربانی ارجاع( بحران در مداخله (کمیته

زندگی مهارتهای کالسهای در شرکت به . دعوت

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

88

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

فلوچارت خدمات ایمنی و پیشگیری از خشونت در کمیته مداخله در بحران مراکز بهداشت شهرستان

متشکل از روانپزشک یا پزشک دوره دیده، کارشناس بهداشت روانشهرستان، کارشناس بهداشت خانواده، مددکار شبکه شهرستان

مدل رویکرد چند بخشی، اجتماع مدار و طیف پیشگیری در

89

آیا مراجع مشکل تخصصی پزشکی وبهداشتی و درون بخش سالمت دارد

گرفتن شرح حال وارجاع به متخصص-

پزشکی، روانپزشکیو غیره

بلی خیر

آیا مشکل اجتماعی و خارج بخش سالمت

دارد

پیگیری هفتگی یاماهیانه

)مدکار اجتماعی(

مشاوره تلفنی پیشگیری از خشونت- مداخله در بحران بهزیستی، خط

-110- مشاوره پلیس 1480 و 123دادگاه خانواده-

مداخالت آموزشی و پیشگیرانه در

های سالمت خانه

بهره گیری ازآموزشهای رسانه ای از نوع نوشتاری، رسانه ملی، بسیج عمومی، کمک به تدوین قوانین و دستورعملهای محلی، شهرستانی و استانی. آموزش کارکنان مربیان در بخش سالمت،

سازمانها، مدارس ، ورزش، و دانشگاهها، انجمن اولیا و مربیان، خانواده ها و مراکز مشاوره دانشجویی در جمعیت تحت پوشش، کمک به تدوین الگوهای رفتاری بدون خشونت، و رفتار

بهداشتسالمت در ترافیک،...... غربالگری فوریتها، درمان دارویی و غیردارویی، ثبتموارد و ارجاع

شهرداری، شورای محلهغربالگری،آموزش عمومی و حمایت طلبی،

قوه قضائیه؛ پلیس، نیروی انتظامی مشاوره و مداخله انتظامی و

قضائی،دادگاه خانواده، آموزشذینفعان

سازمانهای مردم نهاد و نهادهایمذهبی: حمایت طلبی

بهزیستی مداخله در بحران و توانمندسازی،

خط بحران و مشاوره تلفنی، خدمات اقامتی و

حمایتی ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

پیشگیری از خشونت خانگی

وظایف و مسئولیتهای دستگاهها و نهادهای گوناگون در اجرای برنامه کشوری ایمنی و پیشگیری از خشونتخانگی

با توجه به مدل رویکرد چند بخشی، اجتماع مدار و طیف پیشگیری می توان به وظایف و مسئولیتهای دستگاهها و نهادهای گوناگون در کشور و در یک

منطقه مشخص به شرح زیر اشاره کرد. طرح پیشگیری از خشونت خانگی باالف: وظایف ملی، کشوری و کالن

توجه به رویکرد سالمت محور به عهده شورای سالمت کشور و با ریاست رئیس جمهور خواهد بود که دبیر اجرایی شورا وزیر بهداشت است. کمیته فنی

مشورتی طرح ایمنی و پیشگیری از همسرآزاری متشکل از نمایندگان و اعضاء از این نهادها خواهند بود: وزارت رفاه و تامین اجتماعی) بهزیستی(، وزارت بهداشت، قوه قضائیه، پلیس و نیروی انتظامی، شهرداری، سازمانهای مردم

نهاد، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور که تا بحال حضور فعالی در نشستها و فعالیتها داشته اند و در آینده به برنامه پیوسته یا ابراز عالقه و

. مشارکت خواهند کرد و مسئولیتوظایف استانی در اجرای وظایف ملی دستگاه ب:

هدایت آن بر عهده شورای سالمت .......متشکل از نمایندگاه سازمانها ونهادهای زیر است که هر سازمان وظایف تدوین شده را انجام خواهد داد:

برنامه های مداخله در بحران ووزارت رفاه و تامین اجتماعی:-1 توانمندسازی جامعه، قربانیان و گروههای در معرض خطر. راه اندازی،

تجهیز و ارتقاء خط بحران و مشاوره تلفنی، ارائه خدمات اقامتی و حمایت از قربانیان. آموزش جمعیت عمومی، گروههای در معرض

خطر) ریسک باال(، فربانیان و کارکنان ارائه دهنده خدمات پیشگیری از خشونت و در صورت لزوم ارجاع تخصصی موارد. ثبت و گزارش موارد

ماهیانه و سالیانه همراه با تحلیل و ضع موجود. غربالگری موارد خشونت و گروههای در معرض خطر،وزارت بهداشت: -2

مداخله و ارائه خدمات فوریتی و امدادی، درمان دارویی و غیردارویی و ارجاع تخصصی موارد در صورت لزوم، ثبت موارد و گزارش ماهیانه و

آموزش عمومی و تخصصی سالیانه همراه با تحلیل وضع موجود. موضوعات ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی.

ساماندهی و تضمین اجرایقوه قضائیه، پلیس و نیروی انتظامی: -3 مشاوره و مداخله انتظامی و قضائی به، برنامه های پیشگیری از خشونت

موارد خشونت خانگی، تدوین و به نصویب رسانیدن قوانین و مقررات حمایتی و دفاعی از قربانیان و پیشگیری از وقوع خشونت، ارتقاء فرایند

دادگاه خانواده و پزشکی قانونی در راستای پیاده سازی سند کشوری پیشگیری از خشونت، آموزش کارکنان، قضات، ضابطین قضایی، مردم،

90

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

مرتکبین، قربانیان و دیگر ذینفعان.ثبت و گزارش ماهیانه و سالیانه مواردهمراه با تحلیل.

غربالگری موارد خشونت، آموزش کارکنانشهرداری و شوراهای محله:-4 و عموم، آموزش عمومی و تبلیغات عمومی. حمایت طلبی و تشکیل

گروههای هماهنگی و مشارکت عمومی. چاپ و انتشار بروشور، پوستر،بنر، ویژه نامه در پیشگیری از خشونت خانگی.

طراحی و اجرای برنامه هایسازمانهای مردم نهاد و نهادهای مذهبی: -5 حمایت طلبی، جلب مشارکت مردمی، تشکیل گروههای حمایتی و خودیار.

بسیج خدمات، آموزشها و تبلیغات دینی و خیریه در جهت ایمنی زنان و کودکان و سالمندان قربانی خشونت. کمک به اسکان قربانیان و تشکیل

خانه های حمایتی و توانمندسازی.مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی کشور:-6 آموزش و پرورش، رسانه ملی، رسانه هایسازمانهای دیگری همچون-7

نوشتاری، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، فرهنگستان علوم پزشکی، شورای عالی انقالب فرهنگی، معاونت ساماندهی امور

معاونت، جوانان وزارت ورزش، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسالمی ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، انجمن جامعه شناسی ایران، انجمن علمي مددکاری ایران، انجمن روانپزشکان ایران، انجمن روانشناسان ایران تا این زمان تنها به دادن مشاوره در حوزه ایمنی و

پیشگیری از خشونت خانگی بسنده کرده اند که به نظر می رسد در آینده بتوانند نقش فعال تری را در مشارکت در پیشگیری از خشونت داشته

باشند. ج: وظایف و مسئولیتهای محلی دستگاهها در سطح محلی در

که در چندین روستا، چند نقطه شهری روستایی و نیز یکشهر و روستا نقطه در غرب کالن شهر تهران به صورت پایلوت نتایج موفقی را نشان داده

است به این شرح است. آموزش جمعیت عمومی، گروههای در معرض خطر، قربانیان و-1

به وسیله مراکز بهداشتی درمانی شهری ومرتکبین خشونت روستایی، خانه های بهداشت روستایی، مراکز بهداشت شهرستانها،

، و1480، 123(، مراکز مداخله در بحران، خطوط تلفنی 115اورژانسها ) مراکز اقامتی وابسته به بهزیستی. خانه های سالمت، شوراها و کانونهای محله و فرهنگسراهای معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداریها، سازمانهای مردم نهاد و خیریه، مدیریت حوادث و فوریتهای کشور، پزشکی قانونی و

شوراهای حل اختالف و دادگاههای قوه قضائیه، کالنتریهای نیروی انتظامی، رسانه ملی، رسانه های نوشتاری و دیگر دستگاهها.110و خط

غربالگری، ثبت موارد، گزارش ماهیانه و سالیانه، ارجاع-2 توسط سازمان بهزیستی، بخش بهداشت، شهرداریها، قوهتخصصی.

قضائیه و نیروی انتظامی، و مدیریت حوادث و فوریتهای کشور.

91

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

به وسیله نهادهای مردمی،حمایت طلبی و جلب مشارکت عمومی -3 دینی و خیریه، نمایندگان رسانه ملی و رسانه های نوشتاری و نمایندگان

کلیه سازمانهایی که وظیفه قانونی تامین سالمت، رفاه و تامین اجتماعی و نیز بطور سازمانی تامین امنیت شهروندان را به عهده دارند و یا

عالقمند به این وظیفه هستند. به وسیلههماهنگی، همکاری بین بخشی و مداخله در بحران، -4

کمیته های مداخله در بحران معاونتهای بهداشت شهرستانها دردانشگاههای علوم پزشکی، همچنین کمیته بحران فرمانداریها.

92

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان

مجريان: )دكتر جعفر بوالهري)استاد دانشگاه علوم پزشكي ايراندكتر بهزاد دماري )استاديار دانشگاه علوم پزشكي تهران ، دپارتمان مولفه هاي اجتماعي

سالمت موسسه ملي تحقيقات سالمت

:تيم پروژه دكتر جاللي )روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران(،

فاطمه حاج نقي زاده )كارشناس ارشد رفاه اجتماعي و محقق موسسه ملي تحقيقاتسالمت(،

دكتر احمد حاجبي )روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران(، دكتر نرگس رستمي )عضو هيات علمي ستاد وزارت بهداشت و رئيس گروه تخصصي سالمت زنان

در موسسه ملي تحقيقات سالمت(، هاي اجتماعي(،دكتر حبيب مسعودي فريد )متخصص پزشكي اجتماعي و محقق حوزه آسيب

دکتر عاطفه قنبری جلفایی)روانپزشک و استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران(، دکتر مانا طباطبایی راد )دکترای جامعه شناسی(،

دکتر رئوفه قیومی)روانپزشک و کادر درمانی دانشکده علوم رفتاری و سالمت روان(، ، دکتر نوشین زارعی )روانپزشک و کادر درمانی دانشکده علوم رفتاری و سالمت روان (

عیسی کریمی کیسمی )کارشناس پژوهشی دانشکده علوم رفتاری و سالمت روان(

برنامه ارتقای ایمنی و پیشگیری از خشونت خانگی

تمرین پایانی و تمرین برای عمل

تهران به ویژه در9شما عضو کدام سازمان یا نهاد هستید که در منطقه -1 فعالیت دارد؟ نام خودتان، رشته تحصیلی، سمت و3و2و1محله های

فعالیتهای فعلی خود را بنویسید. شما شخصا و در9در برنامه آزمایشی پیشگیری از خشونت در منطقه -2

کار سازمانی خود به عنوان وظیفه سازمانی کدامیک از فعالیتها را میتوانید انجام دهید؟ هر کدام را جداگانه بنویسید.

نزدیک ترین سازمان و نهادی که در محله و منطقه شما در همکاری با-3 شما برای این برنامه وجود دارد کدام است؟ برای پیشگیری از خشونت از

کارکنان آنها چه انتظاری دارید؟ چه کمکی شما به آنها می توانید بکنید؟

93

ت شون

خ از

ریگی

ش پی

ی ومن

ایعه

وسی ت

ملت

اسسی

گیخان