tİryanda nahİyesİ Çengele karyesİnde...
TRANSCRIPT
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar), s.s.47-85
47
* YöreTarih-HalkiyatAraştırmacısı,UzmanTarihÖğretmeni,Torbalı/İzmir. ([email protected])
TİRYANDA NAHİYESİ ÇENGELE KARYESİNDE(TORBALI - ORMANKÖY)
1321 (MİLADİ 1905) YILI OSMANLI NÜFUS SAYIMI
Necat ÇETİN*
ÖzetÇengele (Ormanköy) günümüzde Torbalı ilçesine 21 km. uzaklıktadır. 1530 yılı
OsmanlıkayıtlarındaadıgeçenköylerdenolanÇengeleKaryesi,1321(Miladi1905)tarihindeyapılansonOsmanlınüfussayımındaTiryandaNahiyesineidariolarakbağlıgörünmektedir.Sayımdatoplam44nüfushanesinde117erkek,118’ikadınolmaküzeretoplam235kişininsayımkaydıyapılmıştır.Kaydıyapılanherkişiyebirnüfustezkiresiverilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Nüfus sayımı, Demografi, Torbalı, Ormanköy, Çengele.
THEOTTOMANCENSUSINTHESUBDISTRICTOFTİRYANDA-ÇENGELEVILLAGEIN1905(1321 IN ISLAMIC CALENDAR)
AbstractÇengele (Ormanköy) is 21km.away from thedistrictofTorbalı.ÇengeleVillage
wasmentionedintheOttomanarchivesasoneoftheadministrativeunitsinthesubdistrictofTiryandainthelastOttomancensusof1321(1905intheGregorianCalendar).Inthatcensus,in 44 houses totally 235 peoplewere recorded, including 117men and 118women. Eachpersonrecordedinthecensuswasgivenacertificateofbirth.
Key Words: Census, Demography, Torbalı, Ormanköy, Çengele.
Necat ÇETİN
48
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
Giriş
Araştırma yöntemi: Torbalı ilçesinde, yerel tarih araştırmaları yapmakiçin2004yılındaTürkiyeCumhuriyetiİçişleriBakanlığıNüfusveVatandaşlıkGenel Müdürlüğü’nden izin alınmış, Torbalı Nüfus Müdürlüğü memurlarıgözetimindearşivdebulunanvetitizliklekorunanatikdefterlerinbirebirolarakOsmanlıcadanLatinharflerineçevirisitarafımcayapılmıştır.
Osmanlı Devleti’nde Genel Nüfus Sayımları ve R.1320-21 (M.1904-5) Sayımı Hakkında Kısa Genel Bilgi:OsmanlıDevleti’nde1831yılındayapılangenelnüfussayımında sadece erkekler yazılmış1, 1844 yılı sayımı ülkedeki bütün nüfusukapsamıştır.BusayımdaÇengeleKaryesi’ndetoplamerkeknüfus53;Genç21;Çocuk23;Yaşlı8;Askerlikmükellefi1;toplamhanesayısıise17olaraktespitedilmiştir2.
1265yılındayayınlanan“Sicil-iNüfusNizamnamesi”ileherkazadabirnüfuskomitesikurulmuştur.Nizamnameyegöresayımdabirheyetgörevlidir.Heyetibirnüfusmemuru,birpapaz,birhahamgörevlisi,birsubayvebelediyemeclisindenvekazaidaremeclisindenbirerüyeoluşturmaktadır.Böylecenüfusmüdürlüklerikurulmuş,sayımıyapılanlaradabirernüfustezkiresiverilmiştir.1265 yılında başlayan yeni sayım 1889 yılında bitirilmiştir. Ancak istatistiği1897’deyayınlanabilmiştir.Ensonenesaslıvekapsamlıyazımise1287yılındabaşlananancak1906yılındabitirilenyazımdır.BuyazımkayıtlarışuanTürkiyeCumhuriyeti vatandaşlarının nüfus kayıt işlemlerinde dayanak olarak esasteşkiletmektedir.
Bu sayım Torbalı Bölgesi için en son yersel/yerel nüfus sayım olmaözelliğini taşımaktadır. Ancak diğerlerinden farklı olarak, her idari biriminnüfusu genişliğine göre defterlere yazıldığı, devletin sınırları içindeki tümbireylerin kayda alındığı, sayımı yapılan her vatandaşa nüfus tezkeresihazırlandığı, her idari birimdeki her haneye ayrı hane numarası verildiği,en esaslı sayımdır.3 Ancak etnik azınlık olanlar, (örneğin Rum, Ermeni gibi)Osmanlı tebaalığını kabul etmeyenler bu sayımda deftere yazılmamıştır.Bölgemizde de bu sayım R.1320 (1904) yılında başlanmış4 ve R.1321 (1905)yılında tamamlanmıştır. Sayımda idari birimdeki nüfus hanesine göre iki-üçveyadörtköyünsayımıyapılmıştır.5SayımınyapıldığıtarihteTorbalıNahiyesi
1 1831yılısayımındabugünüTorbalı ilçesi İzmir’ebağlıKızılhisarveTiryanda/Deryandanahiyelerinden oluşmaktadır. Tahmini nüfus (yerli, Yörük, Kıpti, Rum) toplam 11.136kişidir.EnverZiyaKaral,Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı-1831,T.C.BaşvekaletİstatistikUmumMüdürlüğüyay.,Ankara,1943,çşt.syf.15,134-136,138,140,207.
2 Bkz.:Deryande[Torbalı]Nahiyesiköylerininhanesayılarınıveyaşdilimlerinegöreerkeknüfuslarınıgösterendefterkayıtları.BOA,ML.CRD.d,821,s.5.
3 Bu konuda bkz.: Kemal Karpat,Osmanlı Nüfusu (1830–1914), İstanbul, 2003, Osmanlıdevletindekinüfussayımlarıhakkındabkz.:NejdetBilgi,”OsmanlıDönemiNüfusSayımıHakkında”,Türk Yurdu,C.19–20,Aralık1999Ocak,s.s.117–124.
4 1320sayımınaaittekdefterMeşhetköyüne(Şehitler)aittir.Sayımtarihi19–20Aralık1320.5 Birkaçörnek,C.1TorbalıNahiyesi(merkez),s.1–102arasıHane:1–105,Yazımtarihi:16-17-18
Şubat1321.C.2TepeKaryesiErtuğrulMahallesi,sayfa:1–65arasıHane:1–63Yazımtarihi:
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
49
merkezde (bugünkü Torbalı Mahallesi) idari birim olarak üç mahalle (Orta,Aşağı/İstasyonyadaRumveYukarıMahalle),43köyvebuköylerebağlıüçmahalle (Tepe/Ertuğrul, Sepetçiler/Mecidiye, Meşhet/Bulgar) olmak üzeretoplam46 idari birimbulunmaktadır. TümTorbalı’da 2.265nüfushanesindetoplam11.459kişininsayımıyapılmıştır6.
1320/1 Tarihli Osmanlı Nüfus Yazım (Tahrir) Defterleri: Esas nüfusdefterininsayfasınınsağyüzündehaneyedahaönceki sayımdaverilmişolanhane numarası “der kenar” olarak, aynı sıraya 1321 sayımında verilen hanenumarası, sonrahanereisinin lakabı, şöhretiveadıyazılmıştır.Hanereisininyaptığı iş (sıfat ve sanatı), anne ve baba adı, doğum yeri ve yılı gibi bugünbilinen klasik bilgiler yazılmıştır. Sayfanın diğer yüzünde ise bireyle ilgilimalumat(açıklamalar)bulunmaktadır.Okişininölüm,evlenme,nakilbilgileri,bireyyetişkinveerkekiseboy,tenrengivegözrengibelirtilmiştir.Eğergözlegörünenbirsakatlığıveişareti(Alamet-ifarika)varsaayrıcabelirtilmiştir.Evliolanlara“zevcesivardır”,dulolanlaraise“zevcesiyoktur”ibaresidüşülmüştür.Hane reisinden sonragenellikle erkekkardeş, önce erkek çocuklar, sonrakızçocuklar,takibeneşveyaeşler,ensonaisevarsaanne,yoksaeşleryazılmıştır.Sayımı yapılan her kişiye defterdeki aynı bilgilerin yazıldığı sayımmemurutarafındanbusayımdadabirnüfustezkeresi7(kâğıdı)verilmiştir.
Defterlergenellikle50x75cm.boyutlarındadır.Sayfayapraklarıbayağıyıpranmışhaldedir.Birçoksayfasıdağılmışveyayırtılmışdurumdadır.Kayıtlarçok düzgün, rika ile yazılmıştır. Defterlerin ilk sayfasında “İşbu defter 298sayfadanibaretolduğutasdikolunur.Fi10Mart1290”ibaresivardır.Sözkonusu1321 yazım defteri 1978 yılında yenileme yapılmasına kadar kullanılmıştır.1978yılındayapılandefteryenilenmesindehanebilgileri,yenidefterlereLatinharfleriileaktarımıyapılmıştır.Ancak1321yazımındaherhaneyeverilenhanenumaralarıbazıailekayıtlarınınyenilenmemesiüzerinedeğişmiştir.
Sayımdabulunan idaribirimler:Ahmetli,8Arapçı,9Arıtaş,10Arslanlar,
1–2Mayıs1321.YalnızArslanlarKaryesisayfa:117–222Hane:1–110,Yazımtarihi:19–20–21Nisan1321.C.3YoğurtçularKaryesiSayfa:5–15arasıHane:5–29Yazımtarihi:29Mayıs1321, Çapak Karyesi sayfa: 22–85 Hane: 1–106 Yazım:23.24.25.26 Temmuz 1321, ÇorluKaryesisayfa:99-108Hane:1–14,yazım:27/28Mayıs1321.KayasKaryesisayfa:116hane:1Yazım:28Mayıs1321.TiryandaKaryesisayfa:125Hane:1Yazım:20Mayıs1321…gibi
6 AynıyıldaAydınvilayetindetoplamyayınlamışnüfus1.313.011düzeltilmişnüfus595.308idi.Bkz.:JustinMcCarthy,Müslümanlar ve Azınlıklar,Çev.:BilgeUmar,İstanbul,1998,s.12,Tablo2.3Ancakdiğerbirtabloda(Tablo2.7)Aydınvilayetinüfusunu1597710olarakvermektedir.Arada2.402farkvardır.(s.17).Ektekitablolarabakınız.
7 EktekiAydınVilayetiİzmirSancağıTorbalıKazasıÇengeleKaryesindenR.1261doğumluDemircioğluKaraMehmetvalidesiAyşe’yeaitnüfustezkiresinebakınız.
8 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:16–17–18Şubat1321,nüfushanesayısı:37,toplamnüfussayısı:159,hanenüfusortalaması:4,29.
9 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:11Mayıs1321,nüfushanesayısı:39,toplamnüfussayısı:160,hanenüfusortalaması:4,10.Bugünküadı:Pamukyazı.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
10 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.11,sayımtarihi:24Nisan1321,nüfushanesayısı:14,toplamnüfussayısı:73,hanenüfusortalaması:5,21.İdaribirim
Necat ÇETİN
50
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
11Ayrancılar,12 Belenbaşı,13 Bozköy,14Cumalı,15Çakallar,16Çakırbeyli,17Çapak,18Çaybaşı19, Sepetçiler20, Sepetçiler Mecidiye Mahallesi21, Çorlu22, Dağkızılca23,
olarak bugünortadankalkmıştır.KayıtlarÇakallar (Çamlıca)Köyünüfus esasdefterineeklenmiştir.(Hane:48–64).
11 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.2, sayım tarihi:19–20–21Nisan1321,nüfushanesayısı:110,toplamnüfussayısı:404,hanenüfusortalaması:3,67.
12 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.9, sayımtarihi:24Mayıs1321, nüfus hane sayısı:19, toplam nüfus sayısı:121, hane nüfus ortalaması:6,36. Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
13 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:11Mayıs1321,nüfus hane sayısı: 39, toplam nüfus sayısı: 160, hane nüfus ortalaması:4,10. Bugünkü adı:Pamukyazı.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
14 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.11,sayımtarihi:17Haziran1321,nüfushanesayısı:30,toplamnüfussayısı:168,hanenüfusortalaması:5,6.
15 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.16,sayımtarihi:7–8Temmuz1321,nüfushanesayısı:49,toplamnüfussayısı:268,hanenüfusortalaması:5,46.1933yılındaidaribirimolarakKemalpaşailçesinebağlanmıştır.Bkz.:BCA,Tarih:30.5.1933Sayı:9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
16 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:11Mayıs1321,nüfus hane sayısı: 39, toplam nüfus sayısı: 160, hane nüfus ortalaması:4,10. Bugünkü adı:Pamukyazı.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
17 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:11Mayıs1321,nüfus hane sayısı: 39, toplam nüfus sayısı: 160, hane nüfus ortalaması:4,10. Bugünkü adı:Pamukyazı.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
18 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7,SayımTarihi:11Mayıs1321,nüfus hane sayısı: 39, toplam nüfus sayısı: 160, hane nüfus ortalaması:4,10. Bugünkü adı:Pamukyazı.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
19 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.5,sayımtarihi:4–5–6Mayıs1321, nüfus hane sayısı:103, toplamnüfus sayısı:431, hane nüfus ortalaması:4,18. Bugünmerkeze bağlı mahalle konumundadır. İdari birim olarak ortadan kalkan ve tek idaribirimde birleştirilen Sepetçiler Köyü (Hane: 309-349) ve SepetçilerMecidiyeMahallesi (Hane:270-349)köyesasnüfusdefterineeklenmiştir.
20 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.5,sayımtarihi:8Mayıs1321,nüfushanesayısı:27,toplamnüfussayısı:146,hanenüfusortalaması:5,4.İdaribirimolarakortadankaldırılarakÇaybaşıesasnüfusdefterine(Hane:309–351)eklenmiştir.Ensonkayıtyılı:1933.
21 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.5,sayımtarihi:7Mayıs1321,nüfushanesayısı:26,toplamnüfussayısı:101,hanenüfusortalaması:4,18.İdaribirimolarakortadankaldırılarakÇaybaşıesasnüfusdefterine(Hane:270–349)eklenmiştir.Ensonkayıtyılı:1934.
22 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.3,sayımtarihi:27-28Mayıs1321, nüfus hane sayısı:14, toplam nüfus sayısı:114, hane nüfus ortalaması:8,35. İdaribirimolarakortadankaldırılarakHortuna(Yazıbaşı)esasnüfusdefterine(Hane:273-286)eklenmiştir.Ensonkayıtyılı: 1321.Yunan işgali sırasındaYunanaskerininköyebaskınısonrasıhalketraftakiçeşitliköyleredağılmıştır.
23 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.12,sayımtarihi:24Haziran1321,nüfushane sayısı:102, toplamnüfus sayısı:550,hanenüfusortalaması:5.39.Torbalıilçesininteknahiyesidir.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
51
Dağtekke24,Demirci25,Dere26,Dirmil27,Doğancılar28,Döğerlik29,Eyerci30,Fetrek31,Gökyaka Teke32, Helvacı33, Karacaağaç34, Kırıklar35, Karakızlar36, Karakuyu37,
24 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.14, sayım tarihi:25-26Temmuz1321,nüfushanesayısı:26,toplamnüfussayısı:161,hanenüfusortalaması:6.19.
25 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.17,sayımtarihi:30-31Mayıs1321,nüfushanesayısı:67,toplamnüfussayısı:338,hanenüfusortalaması:5.04.
26 TorbalıNüfusMüdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşivC.12, sayım tarihi:4-5-6-7Temmuz1321,nüfushanesayısı:68, toplamnüfussayısı:362,hanenüfusortalaması:5,32.1933yılındaidaribirimolarakKemalpaşailçesinebağlanmıştır.Bkz.:BCATarih:30/5/1933Sayı:9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
27 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.11,sayımtarihi:17–18-19Temmuz1321,nüfushanesayısı:65, toplamnüfussayısı:349,hanenüfusortalaması:5.36.Bu günkü adı: Korucuk. Köyle ilgili bir araştırma. Necat Çetin, “Tarihi Demokrafisi veKitabeleriİleKorucuk(Dirmil)KöyüAraştırması”,BüyükTorbalıGazetesi,14-15Temmuz2006.
28 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.13,sayımtarihi:19-20Eylül1321,nüfushanesayısı:36,toplamnüfussayısı:189,hanenüfusortalaması:5,25.BugünidaribirimolarakBucailçesinebağlanmıştır.
29 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.11,sayımtarihi:22Nisan1321,nüfushanesayısı:23,toplamnüfussayısı:119,hanenüfusortalaması:5,17.
30 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.7, sayımtarihi:10Mayıs1321, nüfus hane sayısı:54, toplam nüfus sayısı:242, hane nüfus ortalaması:4.48. Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
31 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.12,sayımtarihi:21-22-23Haziran1321,nüfushanesayısı:93, toplamnüfussayısı:461,hanenüfusortalaması:4.94.1933 yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih:30/5/1933Sayı:9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
32 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.12,sayımtarihi:6-7Temmuz1321,nüfushanesayısı:39,toplamnüfussayısı:227,hanenüfusortalaması:5,82.1933yılındaidaribirimolarakKemalpaşailçesinebağlanmıştır.Bkz.:BCA,Tarih:30/5/1933Sayı:9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
33 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.4, sayım tarihi:15-16Temmuz1321,nüfushanesayısı:46,toplamnüfussayısı:270,hanenüfusortalaması:5.87.
34 TorbalıNüfusMüdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşivC.17, sayım tarihi:3-4-5-6Haziran1321,nüfushanesayısı:48,toplamnüfussayısı:216,hanenüfusortalaması:4,5.1954yılındaidaribirimolarakBucailçesinebağlanmıştır.Bkz.:.BCA,Tarih:28/12/1954Sayı:27394Dosya:FonKodu:30.11.1.0YerNo:248.42..1.
35 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.13,sayımtarihi:12Haziran1321,nüfushanesayısı:46,toplamnüfussayısı:226,hanenüfusortalaması:4.91.1937yılındaidaribirimolarakBucailçesinebağlanmıştır.Bkz.:BCA,Tarih:05.05.1937,Sayı:12976,FonKodu:30.11.1.0,YerNo:112.11.7.
36 Torbalı NüfusMüdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.16, sayım tarihi:11 -12Temmuz1321,nüfushanesayısı:84,toplamnüfussayısı:431,hanenüfusortalaması:5.13.
37 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.8,sayımtarihi:19–20-21-22Temmuz1321,nüfushanesayısı:103,toplamnüfussayısı:614,hanenüfusortalaması:5,96.Bugünmerkezebağlımahallekonumundadır.
Necat ÇETİN
52
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
Kayas38,Karaot39,Kuşçuburnu40,Çengele41,Hamidiye42,Saibler43,Senek/Sinek44,Meşhet45,MeşhetBulgarMahallesi46,Tepe47,TepeErtuğrulMahallesi48,TorbalıNahiyeMerkezi49,Tiryanda50,Hortuna51,Yeni52,Yoğurtçular53’dır.
38 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.9, sayımtarihi:28Mayıs1321, nüfus hane sayısı:1 toplamnüfus sayısı:1, hane nüfus ortalaması:1. Bu günkü adı:Pancar.Merkezebağlımahallekonumundadır.
39 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.15, sayım tarihi:9 -10Temmuz1321,nüfushanesayısı:39,toplamnüfussayısı:210,hanenüfusortalaması:5.38.
40 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.9,sayımtarihi:24Temmuz1321,nüfushanesayısı:17, toplamnüfussayısı:88,hanenüfusortalaması:5,86.Bugünküadı:Kuşcuburun.Merkezebağlımahallekonumundadır.
41 Torbalı NüfusMüdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.16, sayım tarihi:13 -14Temmuz1321,nüfushanesayısı:44, toplamnüfussayısı:236,hanenüfusortalaması:5.36.Bugünküadı:Ormanköy.
42 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv C.7, sayım tarihi:15–16Temmuz1321,nüfushanesayısı:52, toplamnüfussayısı:214,hanenüfusortalaması:5.09.Bugünküadı:Özbey.Merkezebağlımahallekonumundadır.
43 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.11,sayımtarihi:21Haziran1321,nüfushanesayısı:14,toplamnüfussayısı:117,hanenüfusortalaması:8.35.
44 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.12,sayımtarihi:8–9Temmuz1321,nüfushanesayısı:43,toplamnüfussayısı:219,hanenüfusortalaması:5,09.Bugünküadı:Yeşilköy.1933yılındaidaribirimolarakKemalpaşailçesinebağlanmıştır.Bkz.:BCA,Tarih:30/5/1933Sayı:9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
45 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.6,sayımtarihi:19–20Aralık1320,nüfushanesayısı:46,toplamnüfussayısı:164,hanenüfusortalaması:3,56.Bugünküadı:Şehitler.Merkezebağlımahallekonumundadır.
46 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.6,sayımtarihi:nüfushanesayısı: 21, toplamnüfus sayısı:94, hanenüfus ortalaması:3.85. Bugün idari birimolarakortadankalkmıştır.Ensonkayıttarihi:1332.Toplamhanesayısı:28.Meşhet(Şehitler)Köyünüfusesasdefteriiçersindedir.Yenilemeyealınmamıştır.
47 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.1, sayım tarihi:27–28–29Nisan321,nüfushanesayısı:63, toplamnüfussayısı:208,hanenüfusortalaması:4.44.Bugünmerkezmahallekonumundadır
48 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.2,sayımtarihi:1–2Mayıs1321, nüfus hane sayısı:59, toplam nüfus sayısı:250, hane nüfus ortalaması:4.23. 1329yılındanitibarenbağımsızmahalleidaribirimdir.Bugünmerkezmahallekonumundadır
49 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.1, sayım tarihi:16–17–18Şubat1321,nüfushanesayısı:105,toplamnüfussayısı:444,hanenüfusortalaması:4,22.
50 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivciltno:3,sayımtarihi:20Mayıs1320,nüfushanesayısı:1,toplamnüfussayısı:1,hanenüfusortalaması:1.İdaribirimolarakortadankalkmıştır.
51 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:4, sayımtarihi:20–21–22–23Mayıs1321,nüfushanesayısı:102,toplamnüfussayısı:517,hanenüfusortalaması:5.06.Bugünküadı:Yazıbaşı.Merkezebağlımahallekonumundadır.
52 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.8, sayımtarihi:14Mayıs1321,nüfushanesayısı:28,toplamnüfussayısı130,hanenüfusortalaması:4,64.
53 TorbalıNüfusMüdürlüğüarşiviatiknüfusesasdefteriarşivC.3, sayımtarihi:29Mayıs1321,nüfushanesayısı:29,toplamnüfussayısı:144,hanenüfusortalaması:4,96.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
53
ATİK NÜFUS ESAS DEFTERLERİNİN ARŞİV TASNİFİ
Cilt No Yazılı idari birim/birimler1 Tepeköy,Torbalınahiyemerkezi2 Arslanlar,TepeErtuğrulMahallesi3 Çapak,Çorlu,Tiryanda,Yoğurtçular4 Hortuna,Helvacı5 Çaybaşı,Sepetçiler,SepetçilerMecidiye
Mahallesi6 Meşhet,MeşhetBulgarMahallesi7 Ahmetli,Arapçı,Eyerci,Hamidiye8 Çakırbeyli,Karakuyu,Yeni9 Ayrancılar,Belenbaşı,Kayas,Kuşçuburnu11 Arıtaşı,Bozköy,Dirmil,Döğerlik,Saibler12 Dağkızılca,Dere,Fetrek,GökyakaTeke,
Senek13 Bozköy,Doğancılar,Kırıklar14 Dağtekke15 Karaot16 Cumalı,Çakallar,Karakızlar,Çengele,17 Demirci,Karacaağaç
R.1320/21’de (M. 1904/5) Yerel Ekonomik Faaliyetler Açısından Sanat ve Sıfat Kayıtları:Defterlerde kaydı bulunan 2.265hanenin 2.177’sininhane reisierkekolupbunların1.999tanesinin(%96.11)ekonomikfaaliyetolarakyaptıklarıişyanisanatvesıfatıbelirtilmiştir.Bunlarrençperlik(%81.19),amele(%4,95),çoban(%1,90),deveci(%1,70),çiftçi(%1,60),mesender,kömürcü,bağcı(%0,60),demirci,nalband (%0,40)vediğerleridir.Hanereisi88kadınınsanatvesıfatıaçısından hiç birinde durumu belirtilmemiştir. Toplam 288 hanenin (%13.31)sanatvesıfatıdabelirtilmemiştir.Aynıdönemdeaynıidaribirimdeikametedendefter kayıtlarında gayrimüslimlerin (Meşhet BulgarMahallesi hariç54) kaydıbulunmamaktadır.Kayıtlaragöreenfazlaekonomikfaaliyettarımkesimindedir.Tarımsalfaaliyetinenfazlaolduğusanatiserençperliktir.1999haneden1623’ü(%81.19)ekonomikfaaliyetolarakrençperlikyapmaktadır.
Kısa Tarihçe: Bugün Torbalı ilçemerkezine 21 km. uzaklıkta bulunanOrmanköy’üntarihiileilgilielimizdeşuaniçinbelgebulunmamasınarağmenadı ile ilgili sözlü anlatımlara dayanarak bilinen ilk adı “Cenkile”dir. Cenksözlükanlamıile“savaş/harp”anlamındadır.Zamanlahalkarasındadahakolaysöylendiği için “Çengele”ye dönüşmüştür. Ancak son araştırmalarda köyünasıladının24oğuzboyundanbiriolan“Yıva55” boyunun “Dirmilli”grubunun
54 Gayrimüslimlerinkaydınıntutulduğudefterlere“Anasırdefterleri”dedenmektedir.55 Yıvaboyuhakkındabkz.: FarukSümer,Oğuzlar (Türkmenler),Tarihleri, BoyTeşkilatı,
Necat ÇETİN
54
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
“Teke Türkmenleri”taifesinin“Çengellü”cemaatindenolduğuortayaçıkmıştır56.Çengellücemaatiileilgiarşivkaynaklarıaşağıdakitablodandagörüleceğiüzereşuşekildedir.
CEMAAT TAIFE GRUP BOY S
Han
e
Müc
erre
d
SANCAK KAYNAK
Çengellü Cemaati
Teke Türkmenleri Dermil Yıva T 51 16 Aydın S.
BOA, TD, nr. 414, s. 9-10, Kanunî
Devri
Çengellü Cemaati
Teke Türkmenleri
Dermil Cemaati Yıva T 48 12
Aydın S.Ayasulug
Kaz.
BOA, TD, nr. 176, s. 149-150, sene 939 (1532-33)
Çengellü Cemaati
Teke Türkmenleri
Karaca koyunlu Cemaati
Yıva T 57 18Aydın S.Ayasulug
Kaz.
BOA, TD, nr. 270, s. 10-11, sene 957
(1550-51)
Tablonun incelemesindenanlaşılacağıüzereÇengellü cemaatiKanunidevrinden itibarenAydın Sancağı’ndadır. 1532/33 yılında iseAydın SancağıAyasuluk (Selçuk) kazası bölgesindedir. Sadece cemaatin bir bölümü SivasKazasındadır. Çengellü cemaati 1550/51 yılında ise tapu tahrir kayıtlarınagöreyineAyasulukKazasıbölgesindedir.KaldıkiDermil/Dirmil(ŞuankiadıKorucuk)Köyüilearasında4km.likbiryakınlıkbulunmaktadır.
Çengele Köyü Torbalı’nın en eski köylerinden biridir. Çünkü 1530tarihliKanuniSultanSüleymandöneminedenkgelen116NumaralıAnadoluVilayeti Muhasebe defterinde57 Çapak58, Akça Meşhed (Torbalı-ŞehitlerMahallesi)59, Yaylayaka (dağılmış)60, Dirmilli (Torbalı/Korucuk)61, Bozköy62,Gugur (dağılmış)63 gibi adı yazılı olan köylerimizdendir. Bu dönemde idaribirimolarakbazısıAyasulukKadılığınayaniSelçukilçesine,bazısıiseTire’yebağlıdır.KaydagöreÇengeleköyündeHane:23,Mücerred64:5İmam:1Hasıl(vergigeliri):4500(Akçe)’dir.
Destanları,AnaYayınları,İlavelerle3.baskı,İstanbul1980,s.s.360-368.56 YusufHalaçoğlu,Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650),Ankara,TTK,C.2,
s.526.CevdetTürkay,Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak Aşiret ve Cemaatler,İşaretYayınları,İstanbul,2005,s.659.
57 57166NumaralıMuhasebe-iVilayet-iAnadoluDefteriHicri-937/Miladi1530”,BaşbakanlıkDevletArşivleriGenelMüdürlüğüOsmanlıArşividaireBaşkanlığınınYayınno:27Defter-iHakaniDizisi:IIAnkara1995,s.412,NecatÇetin,“1530YılıAnadoluMuhasebeDefterineGöreTorbalıÇukurundakiKöyler”,BüyükTorbalı,14Mart2009Cumartesi,s.5.
58 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…a.g.e., s.389-413.Hane:16Hasıl5032.59 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…a.g.e.,s.373-377.Hane:46Müreccet:18Hatip:1Hasıl:
10500.60 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…a.g.e.,s.415.Hane:12Mücerred:8Hasıl:5000.61 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…a.g.e.,Hane:15Mücerred:5Hasıl:13146.“Haftada
bazarvardır”kaydıdüşülmüş.62 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…Hane:48Mücerred:16Sipahineferi:4Hasıl7993akçe.63 166NumaralıMuhasebe-iVilayet…a.g.e. s.421.64 Bekar,vergiyükümlüsüolmayanerkek.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
55
19. yüzyılda önceTriyandaNahiyesine(Ayrancılar),dahasonraDağkızılcanahiyesine,Torbalı’nın nahiye olması ile deTorbalı’ya bağlanmıştır. Köy,Bozköy,Dirmil(Korucuk),Helvacıgibi yerleşim alanını değiştirenköylerdendir. Söylenceye göredaha önce köy yerleşimi bugünköyün bulunduğu sırta yaklaşık1,5 km. uzaklıkta bulunan“Seçiköy” denilen yerdedir.Halen bu mevkide eski köyyıkıntısındankalanevtemellerinerastlanılmaktadır65. Söylenceye göre eşek arısından dolayı yerleşim yerinideğiştirmekistemiştir.Butipyanieşekarısındandolayıdağılanköylerebölgedeçok sık rastlamaktayız. Örneğin, Bozköy, Çapak yakınlarında dağılan Kuşçuköyü gibi... Köy Seçiköymevkiinde iken doğusunda bulunan bugün “Kirse” mevkiiolarakadlandırılanyerdeayrıbirHıristiyanyerleşimitespitedilmiştir.Çünkü Kilise mevkiinde küçük bir kilise (şapel) yıkıntısı bulunmaktadır66.Bubölgededeeskievtemellerinesıksıkrastlanılmaktadır.İlginçolanherikiyerleşimin“Koca Mezarlık”denileneskiköymezarlığınıortakkullanmalarıdır.ÇünkümezarlığınyarısıMüslüman,diğeryarısı isegayrimüslim (Hıristiyan)mezarlığıdır.Her ne kadar bugün bumezarlık dağıtılıp zeytin tarlası halinegetirilsede(MuhtarMehmetAliÖnerzamanında)halakenarlardakırık lahitparçalarınarastlanmaktadır.Yaşlılarınanlatımınagörebugünköyyerleşimininbulunduğuyerdebirbaşkaaşiretvarmış.Aşiret,Seçiköy’denayrılanköylününburayayerleşmesineizinvermeyinceköylüileaşiretarasındaçarpışmaolmuş.Aşiretyenilmişveköylüburayıcenkilealdıklarıiçin“Cenkile”adınıvermişler.İlk yerleşimden olan gayrimüslimlerin bu bölgeyi ne zaman terk ettiklerikonusundaşuaniçinbilgimizyok.AncakköyünenyaşlıkişisiolanSayınMehmetAlkan’ınifadeettiğinegöre,şuanköyünbulunduğuyerdekibazıevlerinyerliRumlardankalmaolduğunu,bunubüyüklerindenduyduğunusöylemektedir67.YerliRumlardangeriyesadece ikimevkiadıkalmıştır:KirseveGâvurDamı.Çengeleismioyörehalkıarasındahalengeçerlidir.Eskinüfusvetapukayıtlarıdaböyledir. 1307 (1891) yılı İzmir vilayeti salnamesinegöreÇengeleKaryesiNüfus:197Emakin:25’tir68.Bölge ilk çağlardanberi insanlarınyerleşimine açık
65 Bumevkideki tarlaya “Mahmutların bağı” da denmektedir.Mahmutlar köyde bir ailelakabıdır.Aile“Uzadıoğlu”soyadınıalmış,ancakbaşkaidaribirimenaklengitmiştir.
66 Kilisedebulunanbirmezartaşıkitabesinin5.yüzyıldanolduğunuöğrendik.67 1922doğumluMehmetAlkanileyapılangörüşme(2003yılı).MehmetAlkan2010yılında
vefatetmiştir.68 -Sadiye Tutsak,T.29 Mali 1307 (1891 miladi) Yılı Aydın Vilayet Salnamesi, C.2, 1988, Ege
ÜniversitesiEdebiyatFak.TarihBölümüBitirmeTezi,XXX+375,NecmiÜlker,Köylerin
Çengele (Ormanköy)
Necat ÇETİN
56
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
bir yerdir. Bunudefinecilerin bölgede daha önce yaptıkları kaçak kazılardanvebulunanmezarlardananlıyoruz.1961yılındansonrapekçokköyünadıdadevlettarafındandeğiştirildiği içinbuköyünadıdadeğiştirilmekistenmiştir.Köylülerin, köyün su kaynağı olan pınara izafeten ismin “Pınarbaşı” olarak verilmesiisteğinerağmen,etrafınınçamormanlarıylaçevriliolmasındandolayı “Ormanköy”adıverilmiştir.Buisimdahayeniyenibenimsenmeyebaşlamıştır.EskilerhalenÇengeleisminikullanmaktadır.Köyüntümkapladığıalan11.788km2’dir.
13.07.1321 Tarihli Çengele (Ormanköy) Köyü Osmanlı Nüfus Sayım Defterinin İncelenmesi:Bugün idari teşkilatolarakTorbalı ilçesinebağlıköyolanÇengele Rumi1321tarihlisonOsmanlıNüfussayımdefteriTorbalıNüfusMüdürlüğüarşivindeatikdefterNo:16ciltnumarası ilebulunmaktadır.Defterinboyutu50X70cm.ebadındadır.OsmanlıcametnintarafımcaLatinharflerineçevirisiyapılmıştır.Sözkonusudefter1976yılınakadarişlemgörmüştür.1976yılındansonra kurulan bir komisyonla defteri tümden Latin harflerine aktarılmıştır.Aktarma sırasında lakaplar yazılmamış sadece kişilerin isimleri deftereaktarılmıştır. Aynı defterde sayfa 1-53 arası “Cumalı69”, sayfa 75-164 arası“Karakızlar70”köyüneaitsayımkaydıbulunmaktadır. İlksayfada“İşbu defter 209 sahifeden ibaret olduğu tarafımca mahkeme mührü ile tasdik olundu. Fi 1-10-1290 Asliye Hukuk Hâkimi Şükrü”notuvealtındamühürveimzabulunmaktadır.Köykaydınınbulunduğu205numaralısayfasınınbaşında“Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesi” ibaresi bulunmaktadır. Bu defterdeki kayda göre son Osman nüfussayımı13.07.1321yani26Temmuz1905Çarşambagünübaşlamış,aynıgün1ile22.haneler,diğer23ile44.hanelerinsayımıise14.07.1321günü(27Temmuz1905Perşembe)yapılaraktamamlanmıştır.
Köysayımkaydıdefterde205.sayfadanitibarenbaşlamakta,247.sayfadabitmektedir. Deftere önce her nüfus hanesine bir hane numarası verilmiştir.Hanenin ilk sırasına hane reisinin bilgileri yazılmıştır.Hane reisinin isim veşöhreti,babaadı,anneadı,doğumyeri,doğumtarihi,medenihali(Evliolanlara“Zevcesi vardır”,dulolanlaraise“Zevcesi yoktur”ibaresidüşülmüştür),cinsiyetivesoyadıyazılıdır. İkincivediğersıralarda isegenelliklehanereisininerkekkardeş,erkekçocuklar,takribeneşveyaeşlervariseannesivekızlarıylailgilibilgilervardır.Ailekütükdefterininkarşısayfasındaiseokişiileilgilidoğum,ölüm,evlenmeveyerdeğiştirmeileilgilibilgilerbulunmaktadır.
nüfus durumu ile ilgili en geniş bilgi bu salnamede bulunmaktadır. Bazı çevre köylerinüfuslarışöyledir;DağtekkeKaryesiNüfus:216,KaraotKaryesiNüfus:145,DirmilKaryesiNüfus:196.
69 CumalıköyüşuanKemalpaşailçesinebağlıdır.BCA,30.05.1933tarihve9603sayılıbelge.Sayım7-8Temmuz1321günüyapılmıştır.Sayımdaköyde46hanede268kişibulunmaktadır.
70 Karakızlar’dasayım11–12Temmuz1321günüyapılmış.Toplam84hanede431kişininkaydıvardır.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
57
YapılansayımdaÇengeleKöyü’ndetoplamnüfushane71 sayısı 4472’tür.Her haneye bir nüfus hane numarası verilmiştir. Bu hane numaraları bugünkimliklerimizdeki“ailesıra”numaralarımızdır.Hanereisiolankişininisimveşöhretibölümündetanındığılakaplarıverildiğigibibazendesadecetanındığışekilde isim olarak yazılmıştır. Baba ve anne isimleri yazılırken eğer yaşıyorise direk ismi, yaşamıyor ise adının başına erkek ise “müteveffa”, kadın ise“müteveffiyye”ibaresivardır.
DoğumyerleriÇengelesınırlarıiçindeisesadece“Çengele”yazılmaktadır.İlçe sınırları dışında doğanların doğum yerleri ise özellikle belirtilmektedir.Doğumyılıolarak“Rumi yıl”yazılıdır.Doğumyıllarınımiladiyeçevirmekiçin“584” ilave edilmelidir.Yaptığımız çalışmadaektekiköynüfusdefterindedegörüleceğiüzerebütünverilertabloşeklindedeverilmiştir73.
Sayımda köyde bulunan 44 hanede toplamkişi sayısı 235’74tir. Hanebaşına ortalama nüfus miktarı ise (toplam kişi sayısı/hane sayısı) 235/44:5,3475’tür. Tarihi demografi araştırmalarında genellikle hane ortalama nüfusmiktarı4ile5arası olarakkabuledilmektedir.ÇengeleKöyü’ndekihanebaşınaortalamanüfusmiktarıburakamınüzerindedir.
Sayımıyapılanhanereislerininortalamayaşı43.65’tir.Sayımdaenyaşlıhanereisi,haneno22’dekayıtlıolanMüteveffaAlioğluKonya1246doğumlu“Sinan Mustafa Dayı” dır. Sayımda 75 yaşındadır. Bugün bu aile “Keskin/Bakan” soyadını kullanmaktadır. Sayımda hanede toplamyedi kişinin kaydıbulunmaktadır.BakansoyadlıkişilerbugünTorbalı’yaidariyöndenbağlıolanKorucuk Köyünde ikamet etmektedirler. Yaşça en genç hane reisi ise Hane20’dekayıtlıMüteveffaHaliloğluÇengele1301doğumlu“SarılarAşiretindenAli”dir. Sayımda 20 yaşındadır.Ailenin soyadı “Güç”tür.HaneKapalıKayıtkonumundadır.Sayımdahanedetoplamüçkişininkaydıbulunmaktadır.
Sayımda en yaşlı kişi H.19 Sarılar aşiretinden Bekir’in ninesi olanKavakalan76 (Bayındır/Çınardibi Köyü) 1231(1815) doğumlu olan ZeynepHanım’aaittir.ZeynepHanımyazımda90yaşındadır.
71 Hanedeyimihakkındabkz.:NejatGöynüç,“Hanedeyimihakkında”,İ.Ü.E.F.TarihDergisi32,1979,s.s.331–348.
72 Sayımdaenkalabalık110haneileArslanlar’dır.Enazhanehalkıise14haneileArıtaşveSaibler’dir.Arıtaşköyücumhuriyetin ilkyıllarında (1926)dağılmıştır.Bkz.:NecatÇetin,“Torbalı’nınDağılanKöyü:ArıtaşKöyü”,Büyük Torbalı,11Ağustos2006,Cumas.5.
73 Ektekidefterinçevirisinebakınız.74 Sayımda nüfus bakımından en kalabalık köy 614 kişi ileKarakuyu’dur. En az olan ise
69kişi ilebugünBayındır ilçesinebağlıolanHavuzbaşıköyüdür.Yapılanbirçalışmayagöre1321yılındaAydınvilayetindeMüslümannüfustoplam1610859kişidir.Bkz.:JustinMcCarthy,Müslümanlar ve Azınlıklar,Çev.:BilgeUmar,İstanbul,1998,s.17,Tablo2.7.
75 Haneortalamasıenyüksekköy8,35ileSaiblerveÇorluKöyüdür.Endüşükyerise3,56ortalamailebugünadıŞehitlerolanMeşhedköyüdür.İlgiliköylerinnüfusesasdefterleriTorbalıNüfusMüdürlüğüarşivindedir.
76 KöyRumelimuhacirlerininiskânedildiğiPomakköyüdür.
Necat ÇETİN
58
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
Sayımda en genç olan kişi sayısı birden fazladır. 1320 doğumlu olupsayımda bir yaşında olanlar şunlardır: Hane sıra numarası (bundan sonrasadeceHSNolarakbelirtilecektir)“7” Bireysırano: (BundansonrasadeceBSNolarakbelirtilecektir)4Mustafa,HSN:8BSN:3Aliye,HSN:9BSN:5Cemile,HSN:10BSN:Hatice,HSN:14BSN:5 İbrahim,HSN:17BSN:5Ayşe,HSN:18BSN:5Ayşe,HSN:19BSN:8Şerife,HSN:25BSN:10Ümmühan,HSN:35BSN:3Abdurrahman,HSN:37BSN:7Fatma’dır.HSN35TÜTÜNCÜailesiiseTireilçesiYunusEmreMahallesinenakilgitmiştir.
Hane Reislerinin Cinsiyeti:44hanereisinin“42”si(%95,45)erkekve“2”si(%4,55) ise kadındır.Buhaneler şunlardır:HSN26 “MüteveffaHacı İbrahimoğluMehmetzevcesiVesile77”veHSN40“MüteveffaSağHasanoğluAbdullahZevcesi Ayşe” dir. Sayımdaki Köy halkının cinsiyetine bakacak olursak 117kişinin erkek (%49.79), 118 kişinin ise kadın (%50,21) olduğunu görürüz. Enfazla erkek sayısıHSN37 (Karagöz-Dinçsoy) ‘de 6, en fazlakadın sayısı iseHSN19(Çetin)’da7kişidir.78
Sayımdaki Kişilerin Medeni Durumları: Sayımıyapılan235kişiden94kişi(%40)evli,122kişi(%51,91)bekarve19kişisi(%8,09)duldur.Hanelerdeenfazlaevlisayısı6kişiileHSN4(Alkan),enfazlabekarise6kişiileHSN25(Yılmaz-Coşkun),27(Öner),37(Karagöz-Dinçsoy)ailelerindebulunmaktadır.
Hane Reislerinin Defterde Bulunan Lakapları: Hane (Açıklama: BundansonrahanesadeceH.olarakgösterilecektir.)1-2-16-41“Sarı”,H.3“KocaHafızoğlu”, H.4-13 “Hacı”, H.5-23-24-25-27-35 “Hafızoğlu”, H.6 “Babucçuoğlu”,H.7-8-11-43“Ceritaşiretinden..”,H.9-27“Demircioğlu”,H.10-19-20-34“Sarılaraşiretinden..”, H.12 “Koca”, H.14-17-29-30-33-36 “Kabasakaloğlu”, H.15“Topaloğlu”,H.18“Trazlıaşiretinden”,H.21-32“Kocaoğlan-oğullarından”,H.28“Çallı”,H.31“Mehteri”,H.37“Kaçar”,H.38“Tosunoğlu”,H39“Ağaoğlu”,H40“Sağır”,H42“SeydişehirliÇolakoğlu”,H.44“Eskici”dir.
Hane Reislerinin Yaptığı İşler (Sanat ve Sıfatları): H.7 “Hatib” (%2),H.37 “Hademe”(%2), H.17-26-40-41-42 belirtilmemiş (%12), diğer 37 hane(%84) “Rençper” olarak gösterilmiştir79. “Çiftçi” kaydının olmaması dikkatçekmektedir.Yazımdarençperlikçiftçiliktendahaağırişyapan,hemtopraklauğraşan,hemdehayvancılıkyapanolarakalgılanmıştır.
Hane Halkının Baba ve Annelerinin Sağ veya Ölü Olma Durumları:44hanehalkından12tanesininbabasısağ(%10,25)diğerleriiseölüdür.(%89,74).44hanehalkının48tanesininannesisağ(%40,68),diğerleriiseölüdür(%59,32),8hanereislerininölüolananneveyababalarınınisimleriyazılmamıştır80.
77 Vesile20.yy.başlarındaÖdemişyöresindeenünlüzeybekÇakırcalıMehmet’inyeğenidir.(TorununoğluMehmetAlkananlatımı.2007yılı).
78 DahaayrıntılıiçinTablo1’ebakınız.79 EktekiTablo4’ebakınız.80 EktekiTablo2ve3’ebakınız.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
59
Hane Halkının Doğum Yerleri: Toplam 235 kişiden 193’ü ( %82,12)Çengele,7kişiHelvacı,3kişiTire,4kişiKavakalanveGökyakaTekke81,2kişideBayındır,KaraotveKarakızlar,19kişiiseSinek,Kadıköy,Çırpanlı,Eğerci,Osmanlar,Karaot,Çapak,Nif,Dağtekke,Konya,Torbalı,Birgi,Çal,Halkapınar,Karakuyu,Seydişehir,Kızılca,ÇırpıveCumalı doğumludur82.Bunagöre224kişiidarimerkezolarakköy(%95.31),11kişiilçe(%4.68),1kişideşehir(%0.42)doğumludur. 1905yılı idari sınırlara baktığımızda toplamnüfusun 215kişisi(%91,49),20kişisi(%8.51)iseidarimerkezsınırlarıdışındadoğmuştur83.
Hane Soyadları:44hanenin38tanesinin(%86,36)soyadıdefterdekayıtlıdır.6tanesinin(%13,64)isesoyadıdefterdekayıtlıdeğildir.BuhanelerHSN26–33–36–40–41–44.Bununnedeni isebuhanelerinkapalı kayıt olması konumundaolmasından dolayıdır. Soyadı olup da bugün kapalı kayıt konumunda olanhanelerdebulunmaktadır.Buhanelerinerkekolaraksoyudevametmediğiiçinsoyadlarıkullanılmamaktadır84.
Hane İçi Kişi Sayısı: Sayımda en kalabalık aile “H.19 “Çetin” veH.25“Yılmaz-Coşkun”soyadınıtaşıyanaileolanhanelerdir.Sayımdahanedetoplam“10”kişivardır.Sayımdahaneiçikişisayısıenazolanhanelerise“H.5–33–34ve41”dir.Buhanelerdekişisayısı“2”dir.
Hane Halkını Oluşturan Fertler: Aynı haneye kayıtlı hane halkınınbirbirleriileolanyakınlığınabaktığımızdagenelliklehanehalkınınbaba,anne,oğluvekızındanoluştuğugörülmektedir.27hanenin60oğlubulunmaktadır.Kayıtlaragörehanereisininenfazla4oğluvardır.36haneninzevcesivardır.8 tanesinineşibulunmamaktadır.Birden fazlaeşiolanyoktur.25hanenin41kerimesi(kızı),1haneninbeslemesi(evlatlığı)vardır.85
Sayımdaki Hanelerin Şu Anda İdari Birimdeki Lakapları: Hane (Açıklama: BundansonrahanesadeceH.olarakgösterilecektir)1“Paşalar”,H.2“Abdiler”,H.3 “ İmamlar/ Hasan Hüseyinler”, H.4 “Hacıoğulları / Şakirler”, H.7 “Gökoğlanlar/GökMehmetler/Hafızlar”,H.8“Ömerler“,H.9“Demirciler”,H.10“Garibler”,H.12“Çelebiler/Osmanlar”,H.13“İslamlar/Halilonbaşılar”,H.14 “İsmailler / Kahveciler”, H.15 AmcaMehmetler / Süleymanlar”, H.16“Amcalar”,H.17“Nalbantlar”,H.18“Mahmutlar”,H.19-20“Gacarlar/HamzaAliler”,H.21 “Ali Efeler”,H.22 ”Sinanlar”,H.23-24 “Kara İbrahimler”,H.25“İslamlar/Şerifeler/Mestanlar”,H.27“KocaMehmetler/Kocaoğlanlar”,H.29 “ Haniseler”, H.30 “ Çobanlar / Koca Ahmetler”, H.32 “ Mumcular”,H.34“GariblerinYusuf”,H.35“Topallar/Durmuşlar”,H.36–38“Tosunlar”,
81 ŞuanKemalpaşailçesinebağlıbiridaribirimdir.82 EktekiTablo1dedoğumyerlerinebakınız.83 EktekiTablo5vetablo6yabakınız.84 Buhanelerşunlardır:2(Avcı)-6(Eskil)-18(Uzadıoğlu)-20(GÜÇ)-28(Kaynak)-42(Kaptan).85 Dahafazlaayrıntı içinektekihanereislerininhane içidiğer fertlerleyakınlığı tablosuna
bakınız.
Necat ÇETİN
60
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
H.37 “Kara Mehmetler”, H.39 “Faydalar/Kırlı Hasanlar86”, H.43 “ Ceritler/Haliloğulları”dır.
Bazıhanelerdekikişilerinbazısıbaşkabiridaribirimeyerdeğiştirereknüfus kaydını aldırmışlardır. Bu haneler şunlardır:H.3 (Küçük) 1973 yılındaİzmirBozyaka,H.20(Balen)İzmirKemalpaşaSofular(Yiğitler),H.20(Baykurt)bazısı1977yılındaTorbalıKorucuk,H.14(Gürer)1976yılındaİzmirBornovaPınarbaşı, H.22 (Keskin-Bakan) Bazıları 1963 yılında Torbalı Korucuk Köyü,H.23(Çelik)1944yılındaBayındırElifli,H.24(Şeker)Bazıları1937yılındaİzmirKemalpaşa Gökyaka Tekke Köyü, H.25 (Yılmaz) 1975 yılında İzmir KadriyeMahallesi,H.27(Öner)Bazıları1950yılındaTorbalıÇapakköyü,H.30(Özcan).Bazıları 1978 yılında Torbalı TepeköyMahallesi,H.32 (Mumcu) 1966 yılındaTorbalı Tepeköy Mahallesi, H.34 (Özdemir) 1947 yılında Torbalı Korucukköyü,H.35 (Tütüncü)1942yılındaTireYunusEmreMahallesi,H.39 (Doğan)Bazısı 1952 yılında Bayındır Çırpıköy, bazısı 1975 yılında İzmir Eşrefpaşa’yanakilgitmişlerdir.Buverileregöre8hanetümden(%18.18),7haneninbazıları(%15,90)nakilgitmiştir.Bu15haneden9tanesiilçesınırlarıdışınageriyekalan6tanesiiseilçesınırlarıiçersindenakilleyerdeğiştirmiştir.
Hanelerin defterdeki lakapları ile örtüşen soyadları şunlardır: H.9Demircioğlu (Demirci), H.30 Kabasakal (Kabasakal), H.39 Doğan (Doğan).Hanelerin aldığı soyadları ile bugün idari birimdeki lakapları örtüşenler iseşunlardır: H.9Demirci(Demirciler),H.17Naldelen(Nalbantlar),H.32Mumcu(Mumcular),H.43Cirit(Ceritler)’dir.
Defter kaydına lakaplara baktığımızda göre birbirleri ile akrabalıkbağlarıbulunanailelerdeortayaçıkmaktadır.H.1-2-16-41(Sarıİbrahim…),H.7-8-11-43(Ceridaşiretinden…),H.9-27Demircioğlu…),H.10-11-19-20-34(Sarılaraşiretinden…),H.13-23-24-25-26 (Hacı İbrahim oğlu..),H.14-17-29-30-33-35-36(Kabasakaloğlu…),H.21-32(Kocaoğlanoğullarından…).
Kapalı Kayıt Haneler: Yazımda bulunan ilk ailelerden 13 ailenin hanekaydı bugün kapalı kayıt durumundadır. Yani soyları devam etmemektedir.Çünkübazı ailelerinya çocuğuolmamış,yadaerkekçocuğuolmamışyadaerkekçocuklarseferberliktecephelerdeşehitdüşmüştür.Kapalıkayıtlıolanlarşu hanelerdir: H.2 “Sarı İbrahim oğlu Abdi Çavuş” (Avcı), H.5 “HafızoğluHüseyin”,H.6“PabuçcuoğluVeli”(Eskici),H.20.”SarılaraşiretindenAli”(Güç),H.26“ÖlüHacıİbrahimoğluMehmeteşiVesile”,H.28”ÇallıHüseyin”(Kaynak),H.31“MehteriMehmetinoğluİbrahim”(Limoncu),H.36“KabasakaloğluTosunMehmet”,H.40“ÖlüSağırHasanoğluAbdullaheşiAyşe”,H.41SarıİbrahimoğluTopalHüseyin”,H.42“SeydişehirliÇolakoğluMehmet” (Kaptan),H.44“EskiciSüleymanmahdumuMehmet”.
İdari Birimdeki Aşiretler: Sarılar aşireti87: Bu aşiret önemli ve büyük
86 SözkonusuaileKonyaSeydişehirkökenliolupSeydişehir’delakapları”Bıçakçılar”dır.87 Sarılar aşiretinin kurduğu aynı ismi taşıyan idari birimler de bulunmaktadır. Örneğin:
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
61
bir aşiret olup büyük bir bölümüKemalpaşa’da aşiretin adını taşıyanSarılar köyüneyerleştirilmiştir88.BirkısmıiseTireilçeninSarılarköyündedir.Birkısmıise Helvacıköy (Eski H.19) ve Dağtekke köyüne yerleşmiştir (H.22/Bardak-Akbulut-Günel-Duman) (H.19/Yağcı).Yukarıda da görüleceği üzere H.10-19-20-34buaşirettendir.Trazlıaşireti:BuaşiretmensuplarıOrmanköydeolduğugibiDağtekkeköyü (H.17/Aralık)veKemalpaşaCumalıköy (H.7/Doğru-Öz) gibietrafköylereyerleşmiştir.Ancakbirsüresonrabuaşirettenolanlarınbüyükbir bölümü Kemalpaşa yakınlarında kendi aşiretlerinin adını taşıyan Trazlı köyüne (Çarşaflı)89göçetmişlerdir.Ceritaşireti:Önemlivekalabalıkbiraşirettir.YukarıdadagörüleceğiüzereH.7-8-11-43buaşirettendir.Torbalı’nınTepeköy-Ahmetli gibi etraf köylerdedağınıktır. Bazıları toplu olarakKemalpaşa ilçesiSofular(Yiğitler)köyüneyerleşmişlerdir90.
Sonuç
2003 yılındaNüfus veVatandaşlık İşleriGenelMüdürlüğünce alınanizinle Torbalı İlçe Nüfus Müdürlüğü arşivinde bulunan 1321 yılı Osmanlınüfus esas defterleri incelenmiştir. Çengele (Ormanköy) Karyesi/Köyü 1530yılıOsmanlıkayıtlarındavarolanköylerdenbiridir.BugünkünüfusbelgeleredayanaklıkedensonOsmanlıNüfussayımıÇengeleKöyünde13Temmuz1321günü başlamış, 14 Temmuz 1321 günü bitmiştir. Sayımda toplam 44 hanede117 erkek, 118 kadın olmak üzere 235 kişi tespit edilmiştir. Sayımındaki 14kişi seferberlikdöneminde askerdekaldığı tespit edilmiştir.Defterlerdehanereislerinin lakapları, sanatvesıfatlarıbelirtilmiştir.Köye19.YüzyıldaSarılar,Cerit ve Trazlı aşiretlerinin iskân edildiği görülmektedir. Bazı aileler dahasonrakiyıllardabaşkaidaribirimlerenakilaldırmıştır.
Çengele/OrmanköyKöyü’nün1950YılındanİtibarenNüfussayımları:1905:235,1950:275,1955:262,1960:307,1965:334,1970:366,1975:320,1980:288,1985:303,1990:258,1997:263,2000:296,2010:237.
KemalpaşaSarılarKöyü,TireSarılarKöyü,NevşehirAvanossarılarKasabası,GaziantepYavuzeliSarılarKöyügibi.
88 SabriSüregevil,Kemalpaşa (Nif) ve Çevresinin Tarihi,KemalpaşaKaymakamlığıYAY.,2000.89 BugünKemalpaşaİlçesininArmutlubeldesininmahallesidir.İzmirKarabağlar’abağlı
ayrıbirTrazlıKöyüdebulunmaktadır.90 Ceritlerkonusundabakınız.FarukSümer,a.g.e. s.606vd.OrhanSakin,Anadolu’da
TürkmenlerveYörükler,İstanbul,2006,s.131.
Necat ÇETİN
62
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
EK 1
: TİR
YAN
DA
NA
HİY
ESİ Ç
ENG
ELE
KA
RYE
Sİ 1
HaneNo:1
2
Sıra
İsimveşöhreti
Sanatve
sıfatı
Babası
Annesi
Doğum
yeri
DoğumTarihi
Sayımdaki
yaşı
1SarıİbrahimhafidiMehmet
Rençber
MüteveffaSarı
İbrahimoğluAbdullah
Müteveffiyye
Rukiye
Çengele
1284
37
2OğluMehmet
Sarıİbrahimhafidi
Mehmet
Fatma
Çengele
1307
14
3ZevcesiFatma
MüteveffaMehmet
Ayşe
Helvacı
31281
40HaneNo:2
4
1SarıİbrahimoğluAbdi
Çavuş
Rençber
MüteveffaSarı
İbrahimoğluAbdullah
Müteveffiyye
Rukiye
Çengele
1270
51
2KerimesiZekiye
Abdi
Emine
Çengele
1317
4
3ZevcesiEmine
MüteveffaKırlı
Hüseyin
Hatice
Karakızlar5
1287
34
4Beslem
esiM
ehmetAli
TopçuoğluOsm
anHuriye
Helvacı
1313
8HaneNo:36
1
KocaHafızoğluHüseyin
Rençber
MüteveffaMehmet
Meryem
Çengele
1290
312
BiraderiMehmet
MüteveffaMehmet
Meryem
Çengele
1292
29
3ValidesiM
eryem
MüteveffaHafız
İbrahim
Müteveffiyye
Fatma
Sinek7
1256
65
4ZevcesiA
yşe
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1298
23HaneNo:4
8
1HacıSalihEfendioğlu
Mehmet
Rençber
MüteveffaSalihEfendiMüteveffiyye
Hatice
Çengele
1254
67
2OğluŞakir
Mehmet
Hatice
Çengele
1289
32
EKLER:
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
63
3DiğeriA
hmet
Mehmet
Hatice
Çengele
1293
284
DiğeriM
ehmetAli9
Mehmet
Hatice
Çengele
1298
235
HafidiMecit
Ahm
etRu
kiye
Çengele
1308
13
6ZevcesiH
atice
MüteveffaMehmetAli
Müteveffiyye
Ayşe
Helvacı
1268
53
7OğluŞakirZ
evcesiAyşe
Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1299
22
8DiğeroğluAhm
etZevcesi
Rukiye
HalilMustafa
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1298
23
HaneNo:5
10
1HafızoğluHüseyin
Rençber
MüteveffaHafız
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1300
21
2ValidesiRukiye
MüteveffaAhm
etMüteveffiyye
Ayşe
Karakızlar
1271
50
HaneNo:61
1
1BabucçuoğluVeli
Rençber
MüteveffaAli
Raziye
Çengele
1293
282
BiraderiHüseyin
MüteveffaAli
Raziye
Çengele
1295
263
ValidesiRaziye
MüteveffaMustafa
Müteveffiyye
Kadıköy
121271
504
Hem
şiresiFatma
MüteveffaAli
Raziye
Çengele
1301
20HaneNo:7
13
1Ceridaşiretinden1
4 İbrahimoğluMustafa
Hatib
Müteveffaİbrahim
Müteveffiyye
Hatice
Kavakalan
151271
50
2OğluHalilİbrahim
MustafaEfendi
Adile
Çengele
1312
93
DiğeriSabit
MustafaEfendi
Adile
Çengele
1318
34
DiğeriM
ustafa
MustafaEfendi
Adile
Çengele
1320
15
ZevcesiA
dile
ÇırpanlılıNuri
Zübeyde
Çırpanlı16
1296
25HaneNo:8
17
1Ceridaşiretindenİbrahim
oğluÖmer
Rençber
Müteveffaİbrahim
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1275
46
2ZevcesiFatma
MüteveffaMem
işGülsüm
Çengele
1293
283
KerimesiA
liye
İbrahimoğluÖmer
Fatma
Çengele
1320
1HaneNo:918
Necat ÇETİN
64
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)1
Dem
ircioğluKara
Mehmet
Rençber
MüteveffaMehmet
Ayşe
Çengele
1281
40
2OğluMehmet
KaraMehmet
Ayşe
Çengele
1303
183
DiğeriA
hmet
KaraMehmet
Hatice
Çengele
1319
24
KerimesiEmine
KaraMehmet
HaticeMustafa
Çengele
1303
185
KerimesiC
emile
KaraMehmet
Hatice
Çengele
1320
1
6ZevcesiH
atice
KaraMehmetoğlu
Hal
ilKeziban
BayındırKazası
1294
27
7ValidesiA
yşe
MuhacirdenHalil
Müteveffiyye
Eğerci
191261
60HaneNo:102
0
1SarılaraşiretindenGarib
Mustafa
Rençber
Müteveffaİsmail
Müteveffiyye
Şerife
Çengele
1275
46
2Oğluİbrahim
GaribMustafa
Gülsüm
Çengele
1301
203
DiğeriN
azif
GaribMustafa
Gülsüm
Çengele
1313
84
KerimesiÜ
mmü
GaribMustafa
Gülsüm
Çengele
1313
85
DiğeriH
atice
GaribMustafa
Gülsüm
Çengele
1320
16
ZevcesiG
ülsüm
MüteveffaYusuf
Hatice
Kavakalan
1276
45HaneNo:112
1
1CeridaşiretindenMehmet
Rençber
Müteveffaİbrahim
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1266
55
2Oğluİbrahim
Mehmet
Gülsüm
Çengele
1295
263
DiğeriBekir
Mehmet
Gülsüm
Çengele
1301
20
4ZevcesiG
ülsüm
MüteveffaBekir
Müteveffiyye
Cennet
Çengele
1256
65
5Oğluİbrahimzevcesi
Ümmühan
HaliloğluHüseyin
Teslime
Osm
anlar22
1297
24
HaneNo:122
3
1KocaAhm
etoğluÇelebi24
Rençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Rukiye
GökyakaTeke2
51278
43
2OğluOsm
anKocaAhm
etoğlu
Çelebi
Hatice
Çengele
1311
10
3DiğeriM
ehmet
KocaAhm
etoğlu
Çelebi
Hatice
Çengele
1318
3
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
65
4KerimesiEmine
KocaAhm
etoğlu
Çelebi
Hatice
Çengele
1305
16
5DiğeriN
azife
KocaAhm
etoğlu
Çelebi
Hatice
Çengele
1307
14
6DiğeriA
yşe
KocaAhm
etoğlu
Çelebi
Hatice
Çengele
1309
12
7ZevcesiH
atice
MüteveffaOsm
anFatma
Karaot26
1279
428
KayınvalidesiFatma
MüteveffaOsm
anRu
kiye
Karaot
1256
65
HaneNo:13
27
1Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rençber
MüteveffaHacı
İbrahim
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1267
54
2OğluHalil
Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1303
18
3DiğeriM
ehmetAli2
8Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1305
16
4KerimesiH
asibe
Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1309
12
5ZevcesiRukiye
MüteveffaMehmetAli
Müteveffiyye
Ayşe
Helvacı
1271
50
HaneNo:14
29
1Kabasakaloğluİsmail
Rençber
MüteveffaMustafa
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1278
43
2OğluNuri
İsmail
Dud
uÇengele
1303
183
DiğeriA
rif
İsmail
Dud
uÇengele
1307
144
DiğeriH
alil
İsmail
Dud
uÇengele
1318
35
Diğeriİbrahim
İsmail
Dud
uÇengele
1320
16
KerimesiElmasHanım
İsmail
Dud
uÇengele
1305
167
ZevcesiD
udu
MüteveffaHalil
Ayşe
Çengele
1288
33HaneNo:153
0
1TopaloğluSüleym
anRençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1283
38
2OğluAli
TopaloğluSüleym
anFatma
Çengele
1318
3
Necat ÇETİN
66
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)3
BiraderzadesiM
ehmet
MüteveffaHüseyin
Zeynep
Çengele
1308
134
DiğeriA
yşe
TopaloğluSüleym
anFatma
Çengele
1315
6
5ZevcesiFatma
MüteveffaSağır
Hüseyin
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1281
40
6MehmetzevcesiZekiye
Mustafa
Şerife
Çengele
1319
2HaneNo:163
1
1Sarıİbrahimoğluİbrahim
Rençber
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1295
262
ValidesiH
atice
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Çap
ak1263
583
Hem
şiresiAyşe
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1298
23
4ZevcesiH
atice
Hacıİbrahimoğlu
Hüseyin
Rukiye
Çengele
1291
30
HaneNo:173
2
1KabasakaloğluAliÇavuş
MüteveffaMustafa
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1275
46
2OğluMustafa
AliÇavuş
Fatma
Çengele
1317
43
DiğeriH
akkı
AliÇavuş
Fatma
Çengele
1319
24
KerimesiSadıka
AliÇavuş
Fatma
Çengele
1307
145
DiğeriA
yşe
AliÇavuş
Fatma
Çengele
1320
1
6ZevcesiFatma
MüteveffaAbdullah
Müteveffiyye
Rukiye
Çengele
1292
29
HaneNo:183
3
1TırazlıaşiretindenHalil
Rençber
MüteveffaMahmut
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1285
36
2BiraderiVeli
MüteveffaMahmut
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1293
28
3BiraderzadesiFatma
MahmutoğluVeli
Dud
uÇengele
1316
54
DiğeriŞerife
MahmutoğluVeli
Dud
uÇengele
1318
35
DiğeriA
yşe
MahmutoğluVeli
Dud
uÇengele
1320
16
ZevcesiFatma
MüteveffaMustafa
Şerife
NifKazası34
1302
19
7BiraderiVelizevcesiDud
uMüteveffaHasan
Müteveffiyye
Zeynep
Helvacı
1299
22
HaneNo:19
35
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
67
1SarılaraşiretindenBekir36
Rençber
MüteveffaHalil
Hatice
Çengele
1290
312
BiraderiSüleyman
MüteveffaHalil
Hatice
Çengele
1298
233
OğluKazım
Bekir
Ayşe
Çengele
1317
44
ValidesiH
atice
MüteveffaMehmet
Zeynep
Çengele
1256
655
NinesiZeynep
MüteveffaAhm
etMüteveffiyye
Çengele
1231
906
ZevcesiA
yşe
MüteveffaAli
Fatma
Çengele
1291
307
KerimesiÜ
mmü
Bekir
Ayşe
Çengele
1318
38
DiğeriŞerife
Bekir
Ayşe
Çengele
1320
1
9BiraderiSüleymanzevcesi
Hanife
MüteveffaMestan
Ümmühan
Bayındır
1305
16
10BiraderikerimesiZeynep
Süleym
anMüteveffiyye
Ayşe
Çengele
1316
5
HaneNo:203
7
1SarılaraşiretindenAli
Rençber
MüteveffaHalil
Hatice
Çengele
1301
202
ZevcesiH
atice
MüteveffaAli
Meryem
Dağtekke3
81303
183
TeyzesiA
yşe
Mahmut
Zeynep
Kavakalan
1266
55HaneNo:21
39
1Kocaoğlanoğullarından
Ali
Rençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Raziye
Çengele
1260
61
2ZevcesiH
atice
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Rukiye
GökyakaTekke
1263
58
3Hafidiİbrahim
Hüseyin
Müteveffiyye
Ayşe
GökyakaTekke
1313
8
HaneNo:22
40
1
SinanMustafaDayı
Rençber
MüteveffaAli
Müteveffiyye
Konya
1246
752
OğluMehmet
SinanMustafadayı
Emine
Çengele
1283
38
3DiğeriA
rif
SinanMustafaoğlu
Mehmet
Fatma
Çengele
1315
6
4HafidiAli
SinanMustafaoğlu
Mehmet
Fatma
Çengele
1317
4
5HafidesiSafiye
SinanMustafaoğlu
Mehmet
Fatma
Çengele
1319
2
Necat ÇETİN
68
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)6
ZevcesiEmine
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1251
70
7OğluMehmetzevcesi
Fatma
HalilHüseyin
Elife
Torbalı
1296
25
HaneNo:234
1
1HacıİbrahimoğluAhm
etRençber
MüteveffaHalil
Ayşe
Çengele
1282
39
2KerimesiA
yşe
Hacıİbrahimoğlu
Ahm
etMüteveffiyye
Fatma
Çengele
1305
16
3DiğeriN
azife
Hacıİbrahimoğlu
Ahm
etMüteveffiyye
Fatma
Çengele
1308
13
4DiğeriA
liye
Hacıİbrahimoğlu
Ahm
etMüteveffiyye
Fatma
Çengele
1314
7
5DiğeriA
bide
Hacıİbrahimoğlu
Ahm
etMüteveffiyye
Fatma
Çengele
1319
2
6ZevcesiEmine
Müteveffa
Ayşe
Bayındır
1286
35
7ValidesiA
yşe
MüteveffaAhm
etMüteveffiyye
Ayşe
Çengele
1261
60
HaneNo:244
2
1Hacıİbrahimoğluİbrahim
Rençber
Müteveffaİbrahim
Rukiye
Çengele
1291
302
BiraderiHüseyin
Müteveffaİbrahim
Rukiye
Çengele
1293
283
OğluHam
it43
İbrahim
Emine
Çengele
1313
84
BiraderzadesiM
ehmet
Hüseyin
Hafize
Çengele
1315
6
5BiraderiHüseyinkerimesi
Dud
uHüseyin
Hafize
Çengele
1319
2
6DiğeriFehime
İbrahim
Emine
Çengele
1319
27
ZevcesiEmine
MüteveffaHalil
Ayşe
Çengele
1294
27
8BiraderiHüseyinzevcesi
Hafize
HacıH
üseyinoğlu
Hüseyin
Gülsüm
GökyakaTekke
1296
25
HaneNo:254
4
1HacıİbrahimoğluMustafa
Rençber
Müteveffaİbrahim
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1265
56
2Oğluİbrahim
Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1291
30
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
69
3DiğeriH
alil4
5Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1300
21
4DiğeriA
hmet
46Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1303
18
5Diğeriİslam
47Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1305
16
6KerimesiFatma
Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1307
14
7DiğeriZekiye
Hacıİbrahimoğlu
Mustafa
Şerife
Çengele
1319
2
8ZevcesiŞerife
MüteveffaAhm
etFadime
Helvacı
1281
40
9Oğluİbrahimzevcesi
Ümmühan
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1297
24
10HafidesiŞefika
İbrahim
Ümmühan
Çengele
1320
1HaneNo:26
48
1MüteveffaHacıİbrahim
oğluMehmetzevcesi
Vesile
49İslamoğluAli
Şerife
Birgi50
1281
40
2KerimesiFatma
MüteveffaMehmet
Vesile
Çengele
1307
143
DiğerkerimesiN
azife
MüteveffaMehmet
Vesile
Çengele
1308
13HaneNo:275
1
1Dem
ircioğluKara
Mehmet
Rençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Fadime
Çengele
1277
44
2OğluAli
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1300
213
DiğeriA
hmet
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1308
134
DiğeriÖ
mer
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1316
55
DiğeriM
ehmet
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1319
26
KerimesiA
yşe
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1309
127
DiğeriFatma
MüteveffaMehmet
Hatice
Çengele
1311
10
8ZevcesiH
atice
MüteveffaAli
Müteveffiyye
Zeynep
Çengele
1281
40
HaneNo:285
2
Necat ÇETİN
70
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)1
ÇallıHüseyin
Rençber
MüteveffaMustafa
Müteveffiyye
Fatma
Çal
531266
55
2OğluMustafa
ÇallıHüseyin
Elife
Çengele
1297
243
DiğeriM
ehmet
ÇallıHüseyin
Elife
Çengele
1301
204
ZevcesiElife
MüteveffaHüseyin
Müteveffiyye
Çengele
1266
55HaneNo:295
4
1KabasakaloğluHüseyin
Rençber
MüteveffaMustafa
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1283
38
2ZevcesiH
alise
MüteveffaAliMolla
Alim
eHelvacı
1293
283
KerimesiŞefika
Hüseyin
Halise
Çengele
1316
5HaneNo:305
5
1KabasakalAhm
etoğluAli
Molla
Rençber
MüteveffaAhm
etAyşe
Çengele
1287
34
2OğluAhm
etA
liMüteveffiyye
Ayşe
Çengele
1308
13
3DiğeriH
amit
Ali
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1311
10
4DiğeriM
ustafa
Ali
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1317
4
5DiğeriM
ecit
Ali
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1319
2
6KerimesiFatma
Ali
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1317
4
7ValidesiA
yşe
Müteveffa
Müteveffiyye
Halkapınar56
1266
55
8ZevcesiG
ülsüm
MüteveffaAlioğlu
Hasan
Ayşe
Karakuyu5
71291
30
HaneNo:315
8
1MehteriMehmedinoğlu
İbrahim
Rençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Urkuş
Çengele
1285
36
2OğluMehmet
İbrahim
Ayşe
Çengele
1319
23
KerimesiA
yşe
İbrahim
Ayşe
Çengele
1312
94
DiğeriU
rkuş
İbrahim
Ayşe
Çengele
1316
5
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
71
5ZevcesiA
yşe
HacıH
asanoğlu
Abdullah
Şerife
Kızılca5
91296
25
HaneNo:326
0
1KocaoğlanoğluMustafa
Rençber
MüteveffaAli
Müteveffiyye
Zeynep
Çengele
1263
58
2Oğluİsmail
Mustafa
Ayşe
Çengele
1286
353
DiğeriO
sman
61Mustafa
Ayşe
Çengele
1298
234
DiğeriV
eysel
Mustafa
Ayşe
Çengele
1305
165
DiğeriŞakir
Mustafa
Ayşe
Çengele
1311
10
6ZevcesiA
yşe
MüteveffaVeysi
Müteveffiyye
Rukiye
Cum
alı
1271
50
7Oğluİsmailzevcesi
Rukiye
Mustafa
Server
Çengele
1296
25
8KerimesiN
esibe
Mustafa
Ayşe
Çengele
1311
10HaneNo:336
2
1
KabasakaloğluMehmet
Rençber
MüteveffaMehmet
Ayşe
Çengele
1266
55
2KerimesiRaziye
KabasakalMehmet
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1300
21
HaneNo:346
3
1Sarılaraşiretinden
Akcum
aMehmet
Rençber
MüteveffaYusuf
Hatice
Çengele
1285
36
2ValidesiH
atice
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Çengele
1266
55HaneNo:356
4
1Hacıİbrahimoğlu
Mehmet
Rençber
MüteveffaOsm
anGülsüm
Çengele
1289
32
2BiraderiOsm
anMüteveffaOsm
anGülsüm
Çengele
1297
243
OğluAbdurrahm
anMehmet
Rukiye
Çengele
1320
14
KerimesiA
yşe
Mehmet
Rukiye
Çengele
1317
4
5ZevcesiRukiye
ÇallıMehmet
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1291
30
6ValidesiG
ülsüm
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1265
56
Necat ÇETİN
72
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)7
BiraderiOsm
anzevcesi
Vesile
Müteveffaİbrahim
Zehra
TireKazası
1302
19
HaneNo:366
5
1KabasakaloğluTosun
Mehmet
Rençber
MüteveffaAli
Müteveffiyye
Rukiye
Çengele
1256
65
2OğluNecip
66TosunMehmet
Ayşe
Çengele
1303
18
3ZevcesiA
yşe
Müteveffaİsmail
Müteveffiyye
Fatma
TireKazası
1261
60
HaneNo:376
7
1KacarSalihMehmet
mahdu
muMehmet
Hadem
eMüteveffaSalih
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1276
45
2BiraderiHasanAli6
8MüteveffaSalih
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1292
29
3OğluCelil
Mehmet
Hanife
Çengele
1307
144
OğluHasan
Mehmet
Hanife
Çengele
1309
125
DiğeriM
ustafaAli
Mehmet
Hanife
Çengele
1313
86
DiğeriH
üseyin
Mehmet
Hanife
Çengele
1319
27
KerimesiFatma
Mehmet
Hanife
Çengele
1320
1
8ZevcesiH
anife
MüteveffaHasan
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1281
40
HaneNo:386
9
1TosunoğluMehmetAli
Rençber
MehmetTosun
Ayşe
Çengele
1278
432
OğluHalil
MehmetAli
Hatice
Çengele
1316
53
KerimesiK
amile
MehmetAli
Hatice
Çengele
1314
74
DiğeriA
yşe
MehmetAli
Hatice
Çengele
1319
2
5ZevcesiH
atice
HatibMustafaEfendi
Müteveffiyye
Ayşe
Çengele
1296
25
HaneNo:397
0
1DoğanMehmetoğluKırlı
Hasan
Rençber
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Fatma
Seydişehir
1283
38
2OğluMehmet
KırlıHasan
Rukiye
Çengele
1305
163
Diğeriİbrahim
KırlıHasan
Rukiye
Çengele
1311
10
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
73
4KerimesiD
udu
KırlıHasan
Rukiye
Çengele
1312
95
DiğeriA
yşe
KırlıHasan
Rukiye
Çengele
1314
76
ZevcesiRukiye
MüteveffaOsm
anGülsüm
Çengele
1285
36
7OğluMehmetzevcesi
Hatice
MüteveffaOsm
anAyşe
Çengele
1303
18
HaneNo:407
1
1MüteveffaSağırHasan
oğluAbdullahZevcesi
Ayşe
MüteveffaMehmet
Müteveffiyye
Fadime
Çengele
1276
45
2KerimesiA
yşe
FaydalıoğluOsm
anAyşe
Çengele
1309
123
OğluOsm
an72
Abdullah
Ayşe
Çengele
1311
10HaneNo:417
3
1SarıİbrahimoğluToplu
Hüseyin
Sarıİbrahim
Müteveffiyye
Çengele
1257
64
2Hem
şiresiAyşe
Sarıİbrahim
Müteveffiyye
Çengele
1251
70HaneNo:427
4
1SeydişehirliÇolakoğlu
Mehmet
Mehmet
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1275
46
2BiraderiMustafaAli
Mehmet
Müteveffiyye
Hatice
Çengele
1289
32
3ZevcesiH
atice
ArnavutoğluMehmet
Han
Müteveffiyye
Fatma
Çengele
1287
34
4KerimesiA
liye
ÇolakoğluMehmet
Hatice
Çengele
1314
75
DiğeriH
amide
Mehmet
Hatice
Çengele
1318
3HaneNo:437
5
1CeridaşiretindenHalil
oğluHafidiMehmetAli
Rençber
Müteveffaİbrahim
Emine
Çengele
1299
22
2BiraderiSüleyman
Müteveffaİbrahim
Emine
Çengele
1301
203
Hem
şiresiZeynep
Müteveffaİbrahim
Emine
Çengele
1311
104
ValidesiEmine
MüteveffaSüleyman
Müteveffiyye
TireKazası
1275
46HaneNo:447
6
1EskiciSüleyman
mahdu
muMustafa
Rençber
MüteveffaEskici
Süleym
anMüteveffiyye
Ayşe
Çengele
1266
55
Necat ÇETİN
74
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
2OğluMehmet
77Mustafa
Server
Çengele
1305
163
DiğerSüleyman
78Mustafa
Server
Çengele
1307
144
DiğeriH
asan
79Mustafa
Server
Çengele
1311
105
KerimesiH
atice
Mustafa
Server
Çengele
1314
7
6ZevcesiServer
MüteveffaHalil
Müteveffiyye
Zeynep
Çırpı
801276
45
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
75
EK 1: Sonnot1 Hane1ile21arası13Temmuz1321,hane22ile44arası14Temmuz1321tarihindesayımı
yapılmıştır.Deftersayfano:205ile245arasıkayıtlıdır.2 Defter sayfa no:205. Hanenin üyelerinin kullandığı Soyadı: Acar, İdari birimde
lakapları“Paşalar”dır.Sayımtarihi:13.07.132126Temmuz1905Çarşamba.3 BugünTorbalıilçesinebağlıidaribirim(köy)idaribirim.1321nüfusdefteriiçinbakınız.
Dipnot:32.HelvacıKöyüileilgilibiraraştırmaiçinbakınız:NecatÇetin,TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleHelvacıKöyüAraştırması,BüyükTorbalıGazetesi,16Eylül2006.
4 Soyadları:Avcı,lakapları”Apdiler”.Hanekonumu“KapalıKayıt”tır.5 BugünTorbalıilçesinebağlıidaribirim(köy).1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:35.
Karakızlar Köyü ile ilgili bir araştırma için bakınız: Necat Çetin, Tarihi Demokrafisi veKitabeleriİleKarakızlarKöyüAraştırması,BüyükTorbalıGazetesi.
6 Soyadları:Küçük,lakapları”İmamlar/HasanHüseyinler”.Aile1973yılındaİzmirBozyakaMahallesinenakilgitti.
7 Adı Yeşilköy olarak değiştirilmiş.1933 yılına kadar Torbalı’ya ancak bugünKemalpaşailçesinebağlıköy.1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:43.
8 Defter sayfa no:207. Soyadları: Alkan, lakapları” Hacıoğulları/Şakirler”, Aile KonyaSeydişehirkökenlidir.(1922doğumluMehmetAlkananlatımı)
9 21/11/1332“Askerde”.10 Hanekonumu“KapalıKayıt”tır.11 Deftersayfano:209,Soyadları:Eskil,lakapları”Eskiciler”.Hanekonumu“KapalıKayıt”tır.12 Yeri tespitedilememiştir.Muhtemelenenyakın idaribirimolanBergamaKadıköyakla
gelmektedir.13 Soyadları:Dağdeviren-Cerit,lakapları:“Gökoğlanlar,GökMehmetler,Hafızlar”.14 Aşiretlerle ile ilgili bkz.: Cevdet Türkay,Osmanlı İmparatorluğundaOymak,Aşiret ve
Cemaatlar, İstanbul,2005. Faruk Sümer, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri, Boy Teşkilatı,Destanları,İstanbul,1999.
15 AdıÇınardibiolarakdeğiştirilmiş.BugünBayındırilçesinebağlıBalkanmuhacirlerindenolanPomakların1897yılındaiskânedildiğiOsmaniyeköyü.Sözkonususaha19yüzyıldayörükaşiretlerindenözellikleSarılarveCeridaşiretininyazlıkyaylasıkonumundadır.NecatÇetin,RumeliPomakMuhacirlerininKurduğu(İskânEdildiği)Osmaniye(Kavakalan)Köyü(İzmir-Bayındır-Çınardibi)Ve1904YılıOsmanlıNüfusSayımı”,BalkanlarOradaKalanlarOradanGelenler,SamsunMübadeleveBalkanTürkKültürüAraştırmalarıDerneği,Aralık2010,s.13-28.
16 BugünBulgaristansınırlarıiçindekalanbiryerleşimbirimi.DoğuRumeliEskiZağra’yabağlı idari birim.NuriAkbayar,Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, TarihVakfı Yurt Yayınları,2.Baskı, İstanbul,2003, s.39.M.TürkerAcaroğlu,Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Klavuzu,Ankara,2006.
17 Deftersayfano:211.Soyadları:Özbek,lakapları”Ömerler”.18 Soyadları:Demirci,lakapları”Demirciler”.AileKonya-Seydişehirkökenlidir.(AliDemirci
anlatımı).19 BugünTorbalıilçesinebağlıidaribirim(köy).1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:29.
EyerciKöyüileilgilibiraraştırmaiçinbkz.:NecatÇetin,TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleEyerciKöyüAraştırması,TorbalıYankıGazetesi.
20 Deftersayfano:215.Soyadları:Karayel,lakapları”Garipler”.21 Soyadları:Balen-Balcı,lakapları”Gökoğlanlar”.Haneüyelerindenİbrahimveailesihariç
diğerleri1940yılındaKemalpaşaYiğitler(Sofular)Köyünenakilgitti.22 BugünBayındırilçesinebağlıidaribirim(köy).1320nüfussayımıiçinbakınız.ÜlfetOnart
Lise2009yılıTübitakTarihAraştırmaProjesi.DanışmanÖğretmenNecatÇetin.23 Deftersayfano:215.Soyadları:Sungur,lakapları”Çelebiler/Osmanlar”.24 Bu aile Tunus kökenlidir. Çünkü Gökyaka’daki yakın akrabalarına “Tunuslular”
denmektedir.BakınızTorbalıNüfusarşivi:GökyakaTekeköynüfusdefteri,HaneNo3“TunusluoğluMustafa”veHane31“TunusluoğluHafızMehmetEfendi”.
25 1933yılınakadarTorbalı’ya,ancakbugünKemalpaşailçesinebağlıköy.1321nüfusdefteri
Necat ÇETİN
76
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
içinbakınız.Dipnot:31.1530yılınaait116NumaralıAnadoluVilayetiMuhasebeDefterindedeaynıisimleadıgeçmektedir.Köyderbentköyüdür.MübahatS.Kütükoğlu, XV ve XVI. Asırlarda İzmir Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, İzmir BüyükşehirKentKitaplığı, İzmir,2000,s.4,57,59,127,148,151,180,92,69,246vediğermuhtelifyerler.
26 BugünTorbalıilçesinebağlıidaribirim(köy).1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:38.KaraotKöyüileilgilibiraraştırmaiçinbakınız:NecatÇetin,TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleKaraotKöyüAraştırması,BüyükTorbalıGazetesi.
27 Soyadları:Baykurt,Lakapları”İslamlar/HalilOnbaşılar”.Ailedenbazıları1977yılındaTorbalıKorucukköyünenakilgitti.AileKonyaIlgınkökenlidir.(MehmetAlkananlatımı).
28 1328“Balkanharbi”.29 Defter sayfa no:217. Soyadları: Şenkul-Yasakçı-Gürel-Gürer, lakapları “İsmailler/
Kahveciler”,Gürerailesi1976yılındaİzmirBornovaPınarbaşı’nanakilgitti.30 Soyadları:Dağlı,lakapları”AmcaMehmetler/Süleymanlar”.31 Deftersayfano:217.Soyadları:Güler,lakapları”Amcalar”.32 Soyadları,Naldelen,lakapları“Nalbantlar”.33 Defter sayfa no:221.Soyadları: Uzadıoğlu, lakapları “Mahmutlar”. Aile “Kapalı Kayıt”
konumundadır.34 Kemalpaşa ilçesi.Bkz.:SabriSüregevil,“Kemalpaşa (Nif) ve Çevresinin Tarihi”Kemalpaşa
KaymakamlığıYayını,2000.35 Soyadları:Çetin,lakapları“Gacarlar/HamzaAliler”.Araştırmayıyapankişiolarakbenim
aileminkaydıdır.36 16/09/1333“Askerde”.37 Defter sayfa no:223.Soyadları: Güç, lakapları “ Gacarlar/ Hamza Aliler”. Aile “Kapalı
Kayıt”konumundadır.38 BugünTorbalıilçesinebağlıidaribirim(köy).1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:23.
Dağtekke Köyü ile ilgili bir araştırma için bakınız: Necat Çetin, Tarihi Demokrafisi veKitabeleriİleDağtekkeKöyüAraştırması,Büyük Torbalı Gazetesi.
39 Soyadları:Karakan/Yiğit,lakapları“AliEfeler”.40 Deftersayfano:225.Soyadları:Keskin-Bakan,lakapları“Sinanlar”,Bakansoyadlıaile1963
yılındaKorucukKöyünenakilgitti.Sayımtarihi:14.07.1321(27Temmuz1905Perşembe).41 Soyadları: Çelik, lakapları” Halil Ahmet Dayılar/ Kara İbrahimler”. Aile 1944 yılında
BayındırElifli’yenakilgitti.42 Defter sayfa no:227.Soyadları: Şeker, lakapları “Kara İbrahimler”. Aile Konya Ilgın
kökenlidir. (Mehmet Alkan anlatımı)Aileden bazıları Kemalpaşa ilçesi Gökyaka TekkeKöyüne1937yılındanakilgitti.
43 1335“Şehit”.44 Soyadları: Çoşkun-Yılmaz, lakapları “İslamlar/Şerifeler/Mestanlar”, Aile Konya ılgın
kökenlidir.(MehmetAlkananlatımı)Yılmazailesi1975yılındaİzmirKadriyemahallesinenakilgitti.
45 1331“Çanakkaleharbi”.46 1331“Çanakkaleharbi”.47 29/06/1331“Sebdül-bahir-Kerevizdere”.48 Deftersayfano:229.Soyadları:Ailesoyadıkanunundanönce“KapalıKayıt”olduğuiçin
soyadıyoktur.49 Hane reisiVesile 19.yy. sonuve 20.Yy. başında bölgede hüküm sürenÇakıcıMehmet
Efenin kardeşidir. Bu kişinin kızı Fatma köyde evlenmiştir.(Fatma’nın torunu MehmetAlkananlatımı).
50 BugünÖdemiş’eilçesinebağlıbeldedir.51 Deftersayfano:231.Soyadları:Öner,lakapları”KocaMehmetler/Kocaoğlanlar”Aileden
bazıları1950yılındaTorbalıÇapakKöyünenakilgitti.52 Soyadları:Kaynak,lakapları“Çallılar/ÇallıFatması”.Hane“KapalıKayıt”konumundadır.53 Denizli’nin ilçesi. 19 yüzyılda Çal kazasından ilçemiz köylerine yoğun göç olmuştur.
EtrafköylerdedeÇalkökenliçokailevardır.(Örnek:Çapakköyü,Hane:46–103/97,Dirmil(Korucuk)H.19,FetrekH.88,GökyakaTekeH.39,TepeköyH.7,TorbalıH.4–10-41…).
54 Defter sayfa no:233. Soyadları:Öznal, Lakapları “Nalbantlar/Haniseler”.Hane “KapalıKayıt”konumundadır.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
77
55 Soyadları: Kabasakal-Özcan, lakapları” Çobanlar / Koca Ahmetler” Aileden (Özcan)bazıları1978yılındaTorbalıTepeköymahallesinenakilgitti.
56 BugünTireilçesinebağlıköy.57 BugünTorbalıilçesinebağlıbelde/mahalle.1321nüfusdefteriiçinbkz.:Dipnot:36.58 DefterSayfaNo:235.Soyadları:Limoncu,Hane“KapalıKayıt”konumundadır.59 MutemelenTorbalıDağkızılcaKöyüolmalıdır.1321nüfusdefteriiçinbakınız.Dipnot:22.60 Soyadları:Mumcu, lakapları”Mumcular”.Aileden bazısı 1966 yılındaTorbalı Tepeköy
mahallesinenakilgitti.61 15/04/1331“Çanakkaleharbinde”.62 DefterSayfaNo:237.Hane“KapalıKayıt”konumundadır.63 Soyadları:Özdemir,lakapları”GariplerinYusuf”.Aile1947yılındaKorucukköyünenakil
gitti64 Deftersayfano:239.Soyadları:Şensoy-Tütüncü,lakapları”Topallar/Durmuşlar”.Aileden
soyadı“Tütüncü”olanlar1942yılındaTireYunusEmirMahallesinenakilgitti.65 Lakapları”Tosunlar”.Hane“KapalıKayıt”konumundadır.TekerkekçocukÇanakkale
harbindekalmıştır.66 1331“Anafartalar”.67 DefterSayfaNo:241.Soyadları:Karagöz-Dinçsoy,lakapları“KaraMehmetler”.68 1328“BalkanHarbi”.69 Soyadları:Tosun,lakapları“Tosunlar”.70 Defter sayfa no:243. Soyadları: DOĞAN, lakapları “Kırlı Hasanlar/Faydalar”. Kırlı
kelimesigenellikleKonyabölgesindenyıllarönceçalışmakiçingelenlereverilenaddır.Bukişilerinçoğuburadaevlenipkalmışlardır.Ailedenbazısı1952yılındaBayındırÇırpıköy’e,bazısı1975yılındaİzmirEşrefpaşa’yanakilgitti.AileSeydişehir’de“Bıçakçılar” lakabınıkullanmaktadır.Kaynakkişi:AiledenFahrettinDoğan’danalınanbilgi.
71 Hane“KapalıKayıt”konumundadır.TekerkekçocukÇanakkaleharbindekalmıştır.72 1332“Çanakkaleharbi”.73 DefterSayfaNo:245.Hane“KapalıKayıt”konumundadır.74 Soyadları:Kaptan.Hane“KapalıKayıt”konumundadır.75 Soyadları:Cirit-Korkmaz,lakapları“Haliloğulları/Ceritler/Hafızlar”.76 Defter sayfa no:245. Lakapları “Eskiciler”.Hane “KapalıKayıt” konumundadır.3 erkek
çocuğuseferberlikdönemindeaskerdengelmemişlerdir.77 1327“Yemende”.78 02/02/1329“Şehiden”.79 06/06/1332“Askerde”.80 BugünBayındırilçesinebağlıbelde/mahalle.
Necat ÇETİN
78
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
EK2:1321YılıSonrasıNüfusEsasDefteriÖzetKayıtları
H.1 Adı Sanatı
Babaadı
Doğum
ye
ri
Doğ.Tarihi
Soyadı Lakapları
Açıklama
45
MısırlıAhmetoğluMehmet2 Re
nçber
Ahmet Lofça
1287
Mısırlılar Kapalıkayıt
46 Mehmet3 Ahmet Boyalık 1317
PolatAbdiAlisi
Ermeneknakilgeldi.
47 Yahya4 Mehmet Demirci1926
KesginÇobanYahya
Manisa-Demircinakilgeldi.KapalıKayıt.
48HasanNecati5 Halil Cumalı 19
32
AslanoğluKuleciHasan
KemalpaşaCumalınakilgeldi.
49 Ali6 Ahmet Ermenek 1941
GüngörmezKonyalıAli
Ermeneknakilgeldi.
50 Cennet Mustafa Denizli 1956
Tür Denizlinakilgeldi-gitti.
51 Ahmet7 Ali Boyalık 1950
SarıyerÇobanAhmet
Ermeneknakilgeldi.
52 İslam Mehmet Derbent 1932
Çildirim
KonyalıÇobanİslam
Konyanakilgeldi.Kapalıkayıt.
EK 2: Sonnot1 Haneno.2 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1329.3 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1945.4 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1951.5 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1974.6 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1979.7 Nüfusesasdefterinetescilyılı:1980.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
79
HaneNo
Kendisi
Oğlu
Zevcesi
Kerimesi
Beslemesi
Biraderi
Validesi
Hafidesi
Hafidi
Oğluzevcesi
Hemşiresi
Kayınvalidesi
Biraderzadesi
Ninesi
Biraderizevcesi
Teyzesi
Biraderzadesizevcesi
BiraderiKerimesi
ToplamfertSayısı
1
1
1
1
3
2
1
1
1
1
4
3
1
1
1
1
4
4
1
3
1
1
2
8
5
1
1
2
6
1
1
1
1
4
7
1
3
1
5
8
1
1
1
3
9
1
2
1
2
1
7
10
1
2
1
2
6
11
1
2
1
1
5
12
1
2
1
3
1
8
13
1
2
1
1
5
14
1
4
1
1
7
15
1
1
1
2
1
6
16
1
1
1
1
4
17
1
2
1
2
6
18
1
1
1
3
1
7
19
1
1
1
2
1
1
1
1
1
10
20
1
1
1
3
21
1
1
1
3
22
1
2
1
1
1
1
7
EK2:AileReisininAileİçiDiğerFertlereYakınlığı
Necat ÇETİN
80
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
23
1
1
4
1
7
24
1
1
1
1
1
3
8
25
1
4
1
2
1
1
10
26
1
2
3
27
1
4
1
2
8
28
1
2
1
4
29
1
1
1
3
30
1
4
1
1
1
8
31
1
1
1
2
5
32
1
4
1
1
1
8
33
1
1
2
34
1
1
2
35
1
1
1
1
1
1
1
7
36
1
1
1
3
37
1
4
1
1
1
8
38
1
1
1
2
5
39
1
2
1
2
1
7
40
1
1
1
3
41
1
1
2
42
1
1
2
1
5
43
1
1
1
1
4
44
1
3
1
1
6
TOP
44
60
36
41
1
9
11
2
3
7
4
1
6
1
2
1
5
1
235
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
81
EK3:Nüfusyaşgrafiği
Yaş E K Yaş Erkek Yaş Kadın1 3 8 1 12 6 7 2 23 4 3 3 34 4 3 4 45 2 4 5 56 2 1 6 67 5 7 78 5 1 8 89 1 2 9 910 6 3 10 1012 1 4 12 1213 4 2 13 1314 4 4 14 1416 5 4 16 1618 5 3 18 1819 2 19 1920 5 1 20 2021 3 1 21 2122 1 2 22 2223 3 3 23 2324 2 2 24 2425 6 25 2526 3 26 2627 2 27 2728 4 2 28 2829 2 29 2930 2 4 30 3031 2 31 3132 3 32 3233 1 33 3334 1 2 34 3435 1 1 35 3536 3 1 36 3637 1 37 3738 4 38 3839 1 39 3940 1 6 40 4042 1 42 4243 3 43 4344 1 44 4445 1 3 45 4546 4 1 46 4650 1 4 50 5051 1 51 51
1 53 5354 1 54 5455 4 4 55 5556 1 1 56 5658 1 2 58 5860 3 60 6061 1 61 6164 1 64 6465 1 4 65 6567 1 67 6770 2 70 7075 1 75 7576 1 76 7690 1 90 90
117
118
Necat ÇETİN
82
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
EK4:1321 Sayımında defterde yazılı olup Seferberlikte ve I.Dünya Savaşında Çeşitli Cephelerde Silah Altında Olup Askerde Kalanlar:
Hane Adı Babası Doğumtarihi
Aileninsoyadı Yer
4 MehmetAli Mehmet 1298 Alkan BalkanSavaşı13 MehmetAli Hüseyin 1305 Baykurt ÇanakkaleSavaşı
19Sarılar
AşiretindenBekir*
Halil 1290 Çetin Seferberlik
24 Hamit İbrahim 1313 Şeker ÇanakkaleSavaşı25 İslam Mustafa 1300 Coşkun ÇanakkaleSavaşı25 Halil Mustafa 1301 Coşkun ÇanakkaleSavaşı25 Ahmet Mustafa 1303 Coşkun ÇanakkaleSavaşı25 Hamit Mustafa 1305 Coşkun ÇanakkaleSavaşı32 Necip Mehmet 1303 Tosun ÇanakkaleSavaşı37 HasanAli Salih 1292 Karagöz Balkansavaşı40 Osman Abdullah 1311 ÇanakkaleSavaşı44 Mustafa Süleyman 1307 YemenSavaşı44 Hasan Süleyman 1311 ÇanakkaleSavaşı44 Mehmet Süleyman 1305 YemenSavaşı
Ormanköy Osmanlıca Mezartaşı Kitabeleri: (En eski mezarlık olanKoca Mezarlıktaki kitabeler kenar duvarı için sökülmüş ve zeytinlik halinegetirilmiştir.Burada1986yılındaüniversiteöğrencisiiken“Sene 1248 Traşoğlu İbrahim”kitabesiniokumuştum.Şuanyokedilmiş.SadeceKadirmezarlığındabulunanbirkaçkitabeverilebilmiştir.)Sene 1237 . İstanbul’lu Hacızade Abdülkadir (Rivayete göre bu kişi İstanbullu’dur. Köye gelmiş ve eskicilik(ayakkabıtamirciliği)yapmaktaikenölmüştür.Terekesiilemezartaşıvemezarlıkduvarıyapılmış(Ali Demirci anlatımı). Bu yüzden köy girişindeki mezarlığa adınaizafeten“Kadir Mezarlığı”denmektedir),Sene 1202 Hasan oğlu Demirci Mehmet, Sene 1301 Osman oğlu Mehmet, Sene 1306 Deli Mehmet oğlu Deli Osman Ağa.
EK 4: Sonnot* Dedeminbabasıdır.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
83
EK4:1321sayımındaverilenbirnüfustezkiresi*
EK 5: Sonnot* Çengelekaryesihane9/4,1261doğumluDemircioğluKaraMehmetvalidesiAyşeHanım.
(AhmetDemirciAileArşivi).
Necat ÇETİN
84
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)
KAYNAKÇA
I. Arşiv Belgeleri
BaşbakanlıkOsmanlıArşivi(BOA),
ML.CRD.d,821
BaşbakanlıkCumhuriyet,Arşivi(BCA),
BCA Tarih:05.05.1937,S.12976,FonKodu:30.11.1.0,YerNo:112.11.7.
BCA,Tarih:30.5.1933S.9603FonKodu:30.11.1.0YerNo:78.16.17.
BCA,Tarih:28/12/1954S.27394Dosya:FonKodu:30.11.1.0YerNo:248.42..1.
Torbalı Nüfus Müdürlüğü Arşivi,AtikDefterC.1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,12,13,14,15,16,17.
166 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri Hicri–937/ Miladi 1530,BaşbakanlıkDevletArşivleriGenelMüdürlüğüOsmanlıArşiviDaireBaşkanlığınınYayınNo:27Defter-iHakaniDizisi:IIAnkara1995.
II. Kitaplar Ve Makaleler
ACAROĞLU,M.Türker,Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu,Ankara,2006.
AKBAYAR,Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, TarihVakfı Yurt Yayınları, 2.Baskı,İstanbul,2003.
BİLGİ,Nejdet,“OsmanlıDönemiNüfusSayımıHakkında”,Türk Yurdu,C.19–20,Aralık1999Ocak.
ÇETİN,Necat,“Torbalı’nınDağılanKöyü:ArıtaşKöyü”,Büyük Torbalı Gazetesi,11Ağustos2006.
_____________,“TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleEyerciKöyüAraştırması”,Torbalı Yankı Gazetesi.
_____________,“TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleKaraotKöyüAraştırması”,Büyük Torbalı Gazetesi. 25Ocak2004.
_____________, “1530 Yılı Anadolu Muhasebe Defterine Göre TorbalıÇukurundakiKöyler”,Büyük Torbalı Gazetesi,14Mart2009.
_____________, “Tarihi Demokrafisi ve Kitabeleri İle Dağtekke KöyüAraştırması”,Büyük Torbalı Gazetesi.12 Eylül 2006.
ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar)Tiryanda Nahiyesi Çengele Karyesinde 1321 Yılı Osmanlı...
85
_____________,“TarihiDemokrafisiveKitabeleriİleHelvacıKöyüAraştırması”,Büyük Torbalı Gazetesi,16Eylül2006.
____________, “Tarihi Demokrafisi ve Kitabeleri İle Karakızlar KöyüAraştırması”,Büyük Torbalı Gazetesi.11Ağustos2006.
____________, “Tarihi Demokrafisi ve Kitabeleri İle Korucuk (Dirmil) KöyüAraştırması”,Büyük Torbalı Gazetesi.14-15Temmuz2006.
____________, “Rumeli Pomak Muhacirlerinin Kurduğu (İskân Edildiği)Osmaniye (Kavakalan) Köyü (İzmir-Bayındır-Çınardibi) ve1904 YılıOsmanlıNüfusSayımı”,Balkanlar Orada Kalanlar Oradan Gelenler,SamsunMübadeleveBalkanTürkKültürüAraştırmalarıDerneği,Aralık,2010.
GÖYÜNÇ,Nejat,“Hanedeyimihakkında”,İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi32,1979.
HALAÇOĞLU, Yusuf, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar.(1453–1650), C.2.Ankara.TürkTarihKurumuYayınları.Ankara,2009.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı-1831, T.C.BaşvekaletİstatistikUmumMüdürlüğüYay.,Ankara,1943.
KARPAT,Kemal,Osmanlı Nüfusu (1830–1914),İstanbul,2003.
KÜTÜKOĞLU,MübahatS.,XV ve XVI. Asırlarda İzmir Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı,İzmirBüyükşehirKentKitaplığı,İzmir,2000.
McCARTHY,Justin,Müslüman ve Azınlıklar,Çev.:BilgeUMAR,İstanbul,1998,SAKİN,Orhan,Anadolu’da Türkmenler ve Yörükler,İstanbul,2006.
SÜMER, Faruk,Oğuzlar (Türkmenler) , Tarihleri, Boy Teşkilatı, Destanları,AnaYay.,İlavelerle3.Baskı,İstanbul1980.
SÜRGEVİL,Sabri,Kemalpaşa (Nif) ve Çevresinin Tarihi,KemalpaşaKaymakamlığıYayını,2000.
TUTSAK,Sadiye,T.29 Mali 1307 (1891 Miladi) Yılı Aydın Vilayet Salnamesi Cilt 2, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Bitirme Tezi,İzmir,1988.
TÜRKAY,Cevdet,Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak Aşiret ve Cemaatler,İşaretYayınları,İstanbul,2005.