TİSK İŞGÜCÜ PİYASASI BÜLTENİ – TEMMUZ 2015 (SAYI: 33)

(Nisan 2015 TÜİK HİA Verilerinin Değerlendirilmesi) Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Nisan 2015 Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, 15 Temmuz 2015 tarihli Haber Bülteni ile açıklanmıştır. Bu çalışmanın ilk bölümünde söz konusu veriler kapsamında işgücü piyasasında ön plana çıkan gelişmeler, ana başlıklar halinde özetlenecektir. İkinci bölümde, işgücü piyasasında Nisan 2015 sonrası dönemdeki güncel gelişmelerin görülebilmesi amacıyla Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) açıkladığı işsizlik ödeneğine başvuranların sayısındaki gelişmeler ile reel kesimin ve tüketicilerin anketlerden elde edilen istihdama yönelik beklentilerinden yararlanılacaktır. Üçüncü bölümde ise Genel Değerlendirme yapılmıştır.

I. İŞGÜCÜ PİYASASINDAKİ DURUM VE GELİŞMELER (NİSAN 2015 İTİBARİYLE)

a. İŞGÜCÜ KOMPOZİSYONU:

Son bir yılda Türkiye’de 15 yaş ve üzerindeki nüfus 884 bin kişi artmış; bunun 198 bini işgücü piyasasının dışında kalanlara eklenmiştir. Dolayısıyla işgücü artışı 686 bin kişi olmuştur (Grafik 1). 2014 Nisan döneminde 1 milyon 633 bin kişi olan işgücü artışı bir yılda %45,9 oranında küçülmüştür. Yıllık işgücü artışı Ocak 2015’te 1 milyon 452 bin kişi olmuştu. İşgücü içinde istihdam edilenler 444 bin kişi; işsiz sayısı 242 bin kişi artmıştır.

(*) İşgücüne dahil olmayanlar.

İstihdam (444)

İşsiz (242)

İDO (*) (198)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

15+ yaş nüfus İşgücü yapısı

Grafik 1 İşgücü Kompozisyonundaki Değişim

(Nisan 2015 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre; bin kişi)

Çalışma Çağındaki

Nüfus (884)

2

b. İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI:

İşgücüne katılma oranı Nisan 2015 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artarak %50,7’den %51,1’e çıkmıştır. Artışta 0,7 puanla kadınların etkili olduğu anlaşılmaktadır. Oran, erkeklerde %71,2; kadınlarda %31,4’tür (Grafik 2, Tablo 1). İşgücüne katılma oranı Nisan 2015 itibariyle 15-24 yaş toplamında %39,8; genç erkeklerde %51 ve genç kadınlarda %28,5’tir.

Oran, mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre incelendiğinde de son bir yılda 0,6 puan arttığı, bir dönem önceye (Mart 2015’e) göre ise aynı seviyede kaldığı görülmektedir (Grafik 3). Bir yıl önce işgücü piyasasında bulunmayan 162 bin “iş aramayan ancak bulduğu takdirde çalışmaya hazır olan” kişi, 41 bin “çalışamaz halde olan” kişi, 2 bin “mevsimlik çalışan” çalışma talebiyle iş aramaya başlamıştır. Buna karşılık, 282 bin “emekli”, 185 bin

49,5 50,4

70,3 70,7

29,2 30,5

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

2014 2015

Grafik 2 İşgücüne Katılma Oranı

Ocak-Nisan Dönemi 2014 ve 2015 (Yüzde)

Toplam Erkek Kadın

47,2

48,7

50,751,1

47,348,6

50,4 51,0

45,0

46,0

47,0

48,0

49,0

50,0

51,0

52,0

20

12 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

13 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

14 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

15 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 3İşgücüne Katılma Oranının Seyri

Ocak 2012-Nisan 2015

Mevsim Etkisinden Arındırılmamış Mevsim Etkisinden Arındırılmış

3

“ev kadını”, 113 bin “öğrenci” ve 54 bin “iş bulma ümidi olmayan” kişi işgücü piyasasının dışına çıkmıştır. TÜİK’in içeriğini açıklamadığı “Diğer” kategorisindeki 231 bin kişilik azalış da dikkat çekicidir. Tablo.1 – İşgücü Piyasasında Gelişmeler (Nüfus Grupları İtibariyle)

Türkiye Erkek Kadın Genç Nüfus (15-24)

(Nisan 2015 itibariyle) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*)

15 + Yaş Nüfus 57.679 884 28.486 434 29.193 450 11.790 87 İşgücü 29.459 686 20.283 336 0 351 4.692 35 Toplam İstihdam 26.638 444 18.520 248 8.118 196 3.894 -39 -Zamana Bağlı Eksik İstihdam 504 -192 348 -128 156 -63 70 -34 -Yetersiz İstihdam 526 -31 418 -11 109 -19 103 10 -Tam Zamanlı İstihdam 26.134 636 18.172 376 7.962 259 3.824 -5 İşsizler 2.821 242 1.762 87 1.058 155 797 73 İşgücüne Dahil Olmayanlar 28.220 198 8.204 99 20.016 98 7.098 52 -İş Bulma Ümidi Olmayan 635 54 394 61 242 -6 - - -İş Aramayan, Çalışmaya Hazır 1.622 -162 541 -49 1.080 -114 - - -Mevsimlik Çalışan 74 -2 21 4 54 -5 - - -Ev Kadını 11.503 185 - - 11.503 185 - - -Öğrenci 4.868 113 2.452 83 2.416 29 - - -Emekli 4.039 282 3.140 172 900 111 - - -Çalışamaz Halde 3.832 -41 1.322 -69 2.509 27 - - -Diğer 1.647 -231 335 -102 1.312 -129 - - İşgücüne Katılma Oranı, % 51,1 0,4 71,2 0,1 31,4 0,7 39,8 0,0 İşsizlik Oranı, % 9,6 0,6 8,7 0,3 11,5 1,3 17,0 1,5 Tarım Dışı İşsizlik Oranı, % 11,6 0,8 9,9 0,3 15,9 1,6 19,6 1,4 (*) Nisan 2015 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir.

c. İSTİHDAM: Nisan 2015 dönemi itibariyle toplam istihdam 26 milyon 638 bin kişi olup, istihdam edilmeyenler (işgücüne dahil olmayanlar ve işsizler) 31 milyon 41 bin kişi ile çok daha büyük bir kitledir. Bir başka ifadeyle çalışma çağındaki nüfusun yarısından azı (%46,2) çalışma ve kazanç sağlama olanağına sahip; yarısından fazlası (%53,8) ise bundan yoksundur (Grafik 4). Görüldüğü gibi %46,2 düzeyindeki istihdam oranını yükseltmek açısından en fazla potansiyele sahip grup, ev kadınlarıdır. Toplam İstihdam ve İstihdam Oranı: Nisan 2015 döneminde toplam istihdam, bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,7 oranında artmış, istihdam oranının artış hızı yavaşlamıştır. Bir yıl önce bu artış oranı %5,7 olmuştu. (Tablo 2). İstihdam artışının Ocak 2015’ten itibaren giderek zayıfladığı, sadece Nisan 2015’te Mart 2015’e hafifçe yükseldiği anlaşılmaktadır. Kadın istihdamındaki artış da benzer biçimde Ocak’tan sonra yavaşlamıştır (Tablo 2).

4

İstihdam oranı Nisan 2015’te %46,2 olarak gerçekleşmiş, bir yıl önceye göre 0,1 puan artmıştır. Oran erkeklerde %65; kadınlarda %27,8 olarak gerçekleşmiştir. Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme (Mart 2015’e) göre %0,4 oranında artmıştır (Grafik 5).

5

Tablo 2: İstihdam Göstergelerinin Aylar İtibariyle Değişimi (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre)

Dönem

Toplam İstihdam (Yüzde)

İstihdam Oranı (Puan)

Tarım Dışı

İstihdam (Yüzde)

Sanayi İstihdamı (Yüzde)

Genç İstihdamı (Yüzde)

Kadın İstihdamı (*)

(Yüzde)

2014 Nisan 5,7 1,7 5,7 3,8 8,3 -

Mayıs 5,4 1,6 5,0 3,1 7,8 -

Haziran 4,8 1,4 4,6 3,3 6,4 -

Temmuz 5,0 1,4 5,4 1,9 6,1 -

Ağustos 5,0 1,5 5,7 2,7 3,4 -

Eylül 5,1 1,5 5,8 4,1 6,0 -

Ekim 5,5 1,7 5,7 5,2 6,0 -

Kasım 5,8 1,7 5,7 4,1 7,2 -

Aralık 5,4 1,6 4,8 2,6 5,4 -

2015 Ocak 4,1 1,1 4,8 2,3 3,7 8,1

Şubat 2,3 0,3 4,3 -0,1 -1,1 4,1

Mart 1,4 -0,1 2,4 -1,1 -0,7 2,4

Nisan 1,7 0,1 2,5 -0,9 -1,0 2,5

(*) Yeni seride 2015 Şubat dönemi öncesi için veri yoktur.

Sektörel İstihdam:

Kadın işgücüne katılma oranındaki 0,7 puanlık yükselme, kadın istihdamındaki 196 bin kişilik artıştan kaynaklanmaktadır. Kadın istihdamı hizmetler sektöründe 281 bin kişi, inşaatta 12 bin kişi artarken, sanayide 39 bin ve tarımda 12 bin kişi azalmıştır (Tablo 3).

İstihdam edilen erkek sayısı 248 bin kişi artmıştır. Bu artışın tamamı hizmetler sektöründe ortaya çıkmış, sanayi, inşaat ve tarımda erkek istihdamı daralmıştır. Sanayi sektöründe ortaya çıkan 67 bin kişilik istihdam daralması endişe vericidir.

0,00,51,01,52,02,53,03,54,04,55,05,56,06,5

20

12 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

13 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

14 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

15 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 5Toplam İstihdamın Yıllık Değişimi,

Ocak 2012-Nisan 2015 (Yüzde)

Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Mevsim Etkilerinden Arındırılmış

6

Hizmetler sektörü kadınlar ve erkekler açısından istihdam yaratan neredeyse tek sektör olmuştur. Hizmetler sektörünün 550 bin kişilik istihdam yarattığı görülmektedir. Sanayi sektöründe istihdam azalmış; inşaat sektörü sadece kadınlar açısından istihdam yaratmış, inşaatta erkek istihdamı daralmıştır. Tablo.3 – Sektörel İstihdam Gelişmeleri

Nisan 2015 Değişim(*) (Bin kişi) Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam

Tarım 2.941 2.570 5.511 -5 -62 -67 Sanayi 4.085 1.242 5.326 -39 -7 -46 İnşaat 1.840 76 1.916 12 -2 10 Hizmetler 9.654 4.230 13.884 280 267 547 Toplam 18.520 8.118 26.638 248 196 444 Tarım-dışı 15.579 5.548 21.127 253 258 511

* Nisan 2015 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir.

Tarım dışı istihdam Nisan 2015 döneminde bir yıl önceki yılın aynı dönemine göre 511 bin kişi artarak 21 milyon 127 bin kişiye çıkmış ve yıllık artış oranı %2,5 olmuştur (Tablo 3 ve Grafik 6). Tarım dışı istihdamın seyri mevsim etkisinden arındırılmış veriler kullanılarak incelendiğinde bir önceki döneme göre (Mart 2015) %2,5 oranında arttığı anlaşılmaktadır.

2015 yılının ilk 4 ayı itibariyle, bir önceki yılın aynı dönemine göre toplam istihdam 597 bin kişi, hizmetler sektörü istihdamı 730 bin kişi artarken, sanayi sektöründeki istihdam bin kişilik artışla yerinde saymıştır. İlk 4 ayda istihdam tarımda 102 bin kişi, inşaatta 33 bin kişi daralmıştır (Tablo 4 )

1,5

2,5

3,5

4,5

5,5

6,5

20

12 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

13 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

14 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

15 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 6Tarım Dışı İstihdamın Yıllık Değişimi,

Ocak 2012-Nisan 2015 (Yüzde)

Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Mevsim Etkilerinden Arındırılmış

7

Tablo 4: İstihdamda Bir Önceki Yıla Göre Değişim, (Bin Kişi) 2014 Ocak-Nisan Ortalama 2015 Ocak-Nisan Ortalama Değişim Tarım 5.184 5.082 -102 Sanayi 5.333 5.334 1 İnşaat 1.794 1.761 -33 Hizmetler 12.998 13.729 730 TOPLAM 25.308 25.905 597

Öte yandan sektörlerde yaratılan istihdamın yıllık bazda değişimi sorgulandığında, istihdamın tarım, sanayi ve inşaat sektörlerinde gerileme bölgesine indiği, hizmetlerin ise 2014’ün başından beri 500 bin-700 bin kişilik artış bölgesinde kalmayı sürdürdüğü izlenmektedir (Grafik 7). İşteki Duruma Göre İstihdam: Yaratılan istihdama işteki durum itibariyle bakıldığında, ücretli veya yevmiyeli olarak çalışanların sayısının bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,1 oranında ve 526 bin kişi arttığı, toplam istihdamdaki payının 0,9 puan yükseldiği görülmektedir. Bununla birlikte, Nisan 2015 döneminde ücretsiz aile işçilerinin sayısı da 113 bin kişi, toplam istihdamdaki payı ise 0,6 puan azalmıştır (Tablo 5). Bu çok olumlu bir gelişmedir. Öte yandan, bu durum tarım istihdamındaki daralmaya da paralellik arz etmektedir. Tablo.5– İşteki Durum İtibariyle İstihdam Gelişmeleri

Bin Kişi Yüzde Dağılım (Nisan 2015 itibariyle) 2014 2015 Değişim(*) 2014 2015 Değişim(*)

Ücretli ve Yevmiyeli 17.232 17.758 526 65,8 66,7 0,9 İşveren ve Kendi Hesabına Çalışan 5.691 5.722 31 21,7 21,5 -0,2 Ücretsiz Aile İşçisi 3.271 3.158 -113 12,5 11,9 -0,6 Toplam 26.194 26.638 444 100,0 100,0

* Nisan 2015 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir.

- 500- 300- 100 100 300 500 700 900

1 1001 3001 500

20

12

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

ZA

ĞU

STO

SEY

LÜL

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K2

01

3 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

14

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

ZA

ĞU

STO

SEY

LÜL

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K2

01

5 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

N

Grafik 7Sektörlerde Yaratılan İstihdam

(Bin Kişi, Yıllık, Arındırılmış Veriler)

Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler

8

Ocak-Nisan 2015 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre ücretsiz aile işçilerinin sayısı %2,3; işveren olarak çalışan kişilerin sayısı %2,6 azalırken, ücretli veya yevmiyelilerin sayısı %3,8; kendi hesabına çalışan kişilerin sayısı %1,3 artmıştır (Grafik 8).

Gençlerin İstihdamı: Genç nüfusun (15-24 yaş) istihdamı Nisan 2014’te 3 milyon 933 bin kişi iken, 1 yıl sonra, Nisan 2015’te 3 milyon 894 bin kişiye gerilemiştir. Nisan 2014’te bir önceki yıla göre %8,3 oranında artan genç istihdamı, Nisan 2015’te %0,1 oranında azalmıştır. Genç istihdamının Aralık 2014’ten bu yana gerilediği görülmektedir (Tablo 2 ve Grafik 9). Genç istihdamının yaklaşık üçte ikisi (%65,7) erkeklere aittir. İstihdam oranı genç erkeklerde %43,4 iken, genç kadınlarda sadece %22,7’dir; genç kadın nüfusun yalnızca yaklaşık beşte biri istihdam imkanına sahiptir. Bununla birlikte Nisan 2015’te genç kadınların istihdamı artarken, genç erkeklerin istihdamı daralmıştır.

2,4

3,8

-2,6

1,3

-2,3

-4,0 -2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0

Toplam

Ücretli veya Yevmiyeli

İşveren

Kendi Hesabına Çalışan

Ücretsiz Aile İşçisi

Grafik 8İşteki Duruma Göre Ortalama İstihdam ArtışıBir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre, Yüzde

Ocak-Nisan 2015

-6,0-4,0-2,00,02,04,06,08,010,012,0

- 150

- 50

50

150

250

350

20

12 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

13 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

14 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

15 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

N

Grafik 9Genç İstihdamının Değişimi

Ocak 2012-Nisan 2015

Bin Kişi Yüzde

9

Kayıt Dışı İstihdam: Nisan 2015 döneminde kayıt dışı istihdam büyüklüğü 8 milyon 881 bin kişidir; bunun 5 milyon 97 bin kişisi erkek, 3 milyon 783 bin kişisi kadındır. Nisan 2015 döneminde kayıtdışı istihdamda kaydedilen oransal azalmayla birlikte, mutlak düzeyinin de gerilemesi memnuniyet vericidir. Kayıtdışı istihdam tarımda 70 bin kişi, tarım dışı sektörlerde ise 167 bin kişi azalmış; kayıtdışı istihdam oranı sırasıyla %70,7’den %69,4’e ve %21’den %19,6’ya inmiştir. Kayıtdışı ücretli istihdamı oranı da %17’den %16,1’e düşmüştür (Grafik 10).

Eğitim Durumuna Göre İstihdam: İstihdamdaki yıllık değişimin eğitim durumuna göre dağılımı incelendiğinde, istihdam artışının neredeyse tamamını (%95,5’ini) yükseköğretim mezunlarının oluşturduğu görülmektedir. İkinci sırayı ise meslek lisesi mezunları almaktadır. Genel lise mezunları, lise altı eğitimliler ve okur-yazar olmayanların istihdamı ise daralmıştır. Son bir yıllık dönemde işgücü piyasasının nitelik talebinde ortaya çıkan dalgalanma açıklanmaya muhtaçtır (Grafik 11).

16.747 17.385

3.157 3.008

13,014,015,016,017,018,019,020,021,022,023,0

0

5.000

10.000

15.000

20.000

Ocak-Nisan 2014 Ocak-Nisan 2015

%Bin Kişi

Grafik 10Kayıtlı ve Kayıtdışı Ücretli İstihdamı

Kayıtlı Ücretliler ve Yevmiyeliler Kayıtdışı Ücretliler ve Yevmiyeliler

Kayıtdışılık Oranı (sağ ölçek)

-49

-37

-33

139

424

-42

-74

34

85

246

-7

36

-67

55

178

-100 0 100 200 300 400 500

Okur-Yazar Olmayanlar

Lise Altı Eğitimliler

Genel Lise Mezunları

Meslek Lisesi Mezunları

Yükseköğretim Mezunları

Grafik 11Nisan 2015 Döneminde İstihdamdaki Yıllık Değişimin

Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, Bin Kişi

KADIN ERKEK TOPLAM

10

d. İŞSİZLİK: Nisan 2015 itibariyle toplam işsiz sayısı 2 milyon 821 bin kişidir. Toplam işsiz sayısı bir yıl önceye göre %9,4 artmıştır. İşsiz sayısındaki artış hızı Aralık 2014’ten bu yana yavaşlamaktadır (Tablo 7). Tablo 7: İşsizlik Göstergelerinin Aylar İtibariyle Değişimi (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre)

Dönem

Toplam İşsiz

(Yüzde)

İşsizlik Oranı (Puan)

Tarım Dışı İşsizlik Oranı (Puan)

Kadın İşsizler (Yüzde) (*)

Genç İşsizler (Yüzde)

Yüksek Öğretim Mezunu İşsizler

(Yüzde) (*)

2014 Nisan 9,0 0,3 0,3 - 5,2 -

Mayıs 12,7 0,6 0,7 - 14,6 -

Haziran 18,5 1,0 1,1 - 17,0 -

Temmuz 21,0 1,2 1,3 - 21,1 -

Ağustos 18,6 1,1 1,1 - 17,5 -

Eylül 21,3 1,3 1,4 - 15,7 -

Ekim 23,2 1,3 1,6 - 18,4 -

Kasım 24,0 1,4 1,7 - 22,0 -

Aralık 21,8 1,3 1,6 - 26,8 -

2015 Ocak 16,2 1,0 1,3 24,8 20,5 38,9

Şubat 14,2 1,0 1,1 22,2 20,9 34,6

Mart 11,7 0,9 1,0 21,8 12,6 35,6

Nisan 9,4 0,6 0,8 17,2 10,1 24,7

(*) Yeni seride 2015 Şubat dönemi öncesi için veri yoktur. Nisan 2015 itibariyle işsizlik oranı bir yıl önceye göre 0,6 puan artarak %9,6 olmuştur. Oran erkeklerde %8,7; kadınlarda %11,5’tir (Tablo 1). Kadın işsiz sayısındaki artış oranı son bir yılda kadın-erkek ortalamasının iki katı; %17,2 oranında artmıştır (Tablo 7). 2014’ün ikinci yarısında yükselen işsizlik oranının 2015’in ilk çeyreğinde yönünü aşağıya çevirdiği anlaşılmaktadır. Mevsimsellikten arındırılmış veriler de bunu teyit etmektedir (Grafik 12). 2012 ve 2013’te %8-9 bandında iken ekonomik büyümedeki hız kaybı nedeniyle artık %10’larda gezinen işsizlik oranının gelecekteki durumu yine büyümeye bağlı olarak değişecektir. İşsizlik oranı genç nüfusta %17’dir. Oran genç erkeklerde %15; genç kadınlarda %20,5 düzeyindedir. Genç işsiz sayısındaki artış hızı, genel işsizliğe kıyasla daha yüksektir (Tablo 7).

11

Tarım dışı işsizlik oranına gelince, Nisan 2014’te %10,8 iken Nisan 2015’te 0,8 puan artışla %11,6’ya çıkmıştır.

Mevsim etkisinden arındırılmış tarım dışı işsizliğin seyrinde de toplam işsizliğe benzer eğilimler görülmektedir (Grafik 13). İşsizlikteki artışın sektörel detayları incelendiğinde mutlak olarak en fazla hizmetler sektörünün ana kaynağı teşkil ettiği, bunu sanayi sektörünün izlediği görülmektedir. Öte yandan, ilk kez iş arayanların işsizler içindeki payı azalmıştır (Tablo 6).

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

11,0

12,0

20

12 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

13 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

14 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

15 O

CA

K

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 12Toplam İşsizlik Oranının Seyri,Ocak 2012-Nisan 2015 (Yüzde)

Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Mevsim Etkilerinden Arındırılmış

8,0

9,0

10,0

11,0

12,0

13,0

14,0

20

11 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

12 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

13 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

14 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

20

15 O

CA

KŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

N

Grafik 13Tarım Dışı İşsizlik Oranının Seyri,Ocak 2012-Nisan 2015 (Yüzde)

Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Mevsim Etkilerinden Arındırılmış

12

Tablo.6 – Daha Önce Çalıştığı Sektörlere Göre İşsizler 2014 2015 2014 2015

(Nisan 2015 dönemi itibariyle) Bin Kişi Bin Kişi Değişim(*) Dağılım Dağılım Değişim(*)

Tarım 163 135 -28 6,3 4,8 -1,5 Sanayi 545 566 21 21,1 20,1 -1,0 İnşaat 399 393 -6 15,5 13,9 -1,6 Hizmetler 1.144 1.364 220 44,4 48,4 4,0 8 yıldan önce işten ayrılanlar 116 145 29 4,5 5,1 0,6 İlk kez iş arayan 212 218 6 8,2 7,7 -0,5 Toplam 2.579 2.821 242 100,0 100,0

* Nisan 2015 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir.

İş bulma ümidi olmayanlar ve iş bulduğu takdirde çalışmaya hazır olan diğer kişilerin sayısı, bir yıl önceye göre toplamda 108 bin kişi azalmıştır. Söz konusu azalışta, iş bulduğu takdirde çalışmaya hazır olan diğer kişilerin sayısındaki azalış (162 bin kişi) belirleyici olmuş, iş bulma ümidi olmayanların sayısı 54 bin kişi artmıştır (Grafik 14). İşsizlik oranı eğitim durumuna göre incelendiğinde, en yüksek oranın %12,7 ile genel lise mezunlarında olduğu, bunu sırasıyla meslek lisesi mezunlarının (%10,8), lise altı eğitimlilerin ve yükseköğretim mezunlarının (%10,6) izlediği, en düşük oranın ise %5,6 ile okur-yazar olmayanlarda bulunduğu anlaşılmaktadır (Grafik 15). İşsizlikteki yıllık değişim eğitim durumuna göre incelendiğinde, 119 bin kişi ile en yüksek artışın yükseköğretim mezunlarından kaynaklandığı, onları 111 bin kişi ile lise altı eğitimlilerin takip ettiği görülmektedir. Meslek lisesi ve yükseköğretim mezunlarından oluşan nitelikli işsizler, toplam işsizlerin üçte birini (%32’sini) oluşturmaktadır (Grafik 16).

581 635

1 7841 622

2.365 2.257

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

20

14

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

15

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 14Umutsuzlar ve Çalışmaya Hazır Olan Diğer Kişiler, Bin Kişi

İş bulma ümidi olmayanlar Çalışmaya Hazır Olan Diğer Kişiler Toplam

13

Yükseköğretim mezunlarında işsizlik çok hızlı artmaktadır. Toplam işsiz sayısı yıllık bazda %9,4 artarken, yükseköğretim mezunu işsiz sayısındaki artış %24,7’dir (Tablo 7). Öte yandan, yükseköğretim mezunu işsizler toplam işsizlerin %21,3’ünü oluşturmaktadır. Bir yıl önce Nisan ayında bu oran %18,7 idi.

0,0 5,0 10,0 15,0

Okur-Yazar Olmayanlar

Lise Altı Eğitimliler

Genel Lise Mezunları

Meslek Lisesi Mezunları

Yükseköğretim Mezunları

Grafik 15Eğitim Durumuna Göre İşsizlik Oranları

Ocak-Nisan Dönemi 2014 ve 2015 (Yüzde)

2015 2014

-30

111

5

38

119

-23

56

0

15

39

-8

55

5

23

80

-40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140

Okur-Yazar Olmayanlar

Lise Altı Eğitimliler

Genel Lise Mezunları

Meslek Lisesi Mezunları

Yükseköğretim Mezunları

Grafik 16Nisan 2015 Döneminde İşsiz Sayısındaki Yıllık Değişimin

Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, Bin Kişi

KADIN ERKEK TOPLAM

14

İşsizlerin %57,8 ile çoğunluğu 5 ay ve daha kısa süreden beri iş aramaktadır. 6-11 ay süredir işsiz olanların payı %19,7; bir yıl ve daha uzun süredir işsiz durumda bulunanların payı ise %22,5’tir (Grafik 17). 2015 Nisan döneminde Türkiye’nin klasik işsizlik oranı açısından durumu diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, dünyadaki belli başlı 44 ülke içinde işsizliğin en yüksek olduğu 11’inci ülke pozisyonunu koruduğu anlaşılmaktadır (Grafik 18). Öte yandan, işsizlik oranı %11,1 ile Euro Bölgesi’nde Türkiye’den yüksektir.

1-5 ay

6-11 ay

1 yıl +

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

20

13

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

Z

AĞ

UST

OS

EYLÜ

L

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

K

20

14

OC

AK

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

Grafik 17İşsizlik Süreleri İtibariyle İşsizlik Oranları, (Yüzde)

1-5 ay 6-11 ay 1 yıl +

15

(*) 1. Çeyrek (**) Mart 2015 (***) Mayıs 2015 (****) Ocak 2015 Kaynak: The Economist, Türkiye için TÜİK

26,4

25,6

22,5

12,5

12,4

11,7

11,2

11,1

10,3

10,3

10,0

9,6

9,0

8,9

8,6

8,5

8,3

7,9

7,4

7,1

6,8

6,8

6,7

6,6

6,6

6,4

6,4

6,2

6,0

5,8

5,5

5,4

4,8

4,4

4,2

4,1

3,9

3,8

3,4

3,3

3,3

3,2

3,0

1,8

1,0

Güney Afrika (*)

Yunanistan (**)

İspanya (***)

Slovenya

İtalya (***)

Slovakya

Polonya

Euro Bölgesi (***)

Finlandiya

Fransa (***)

İrlanda

Türkiye

Hollanda

Kolombiya (***)

Belçika (***)

Litvanya

İsveç

Venezüella (****)

Peru (***)

Macaristan (***)

Lüksemburg

Kanada

Çek Cumhuriyeti

Estonya (*)

Şili (***)

Almanya

Brezilya

Avustralya

Avusturya (***)

Rusya

İngiltere (**)

ABD

Danimarka

Meksika

Norveç

Çin (*)

Güney Kore

Tayvan

İzlanda

İsviçre

Japonya (***)

Hong Kong

Malezya

Ukrayna

Tayland (**)

Grafik 18Klasik İşsizlik Oranı (%)

Nisan 2015

16

Alternatif İşsizlik Oranları İşgücü piyasasındaki gelişmeleri daha sağlıklı takip ve analiz edebilmek açısından, klasik işsizlik tanımı yanında alternatif işsizlik tanımları da kullanılabilmektedir. Alternatif tanımlarla klasik tanım birlikte değerlendirildiğinde aşağıdaki tespitler ön plana çıkmaktadır.

• U-1 tanımlı yeni işsizler açısından, işsizlik oranı klasik tanıma göre daha

düşüktür.

• U-3 tanımında yer alan iş bulma ümidi olmayanlar dahil edildiğinde, oran, klasik tanımdan daha yüksek düzeydedir.

• İşgücü piyasasının dışında kalan önemli miktarda bir potansiyel nüfus

bulunmaktadır. Potansiyel nüfusun işsizlik tanımına dahil edilme derecesine bağlı olarak en geniş tanımlı işsizlik oranı (U-6) %17,8 ve işsiz sayısı 5 milyon 656 bin kişidir (Tablo 8).

Tablo 8: Alternatif İşsizlik Oranları

Nisan Nisan Fark (Yüzde) 2014 2015 (Puan)

U-1 Yeni İşsizler 5,4 5,5 0,1 U-2 Klasik Tanım 9,0 9,6 0,6 U-3 Ümitsizler 10,8 11,5 0,7 U-4 Çalışmaya Hazırlar 15,9 16,0 0,1 U-5 Mevsimlik ve Eksik İst. 11,6 11,5 -0,1 U-6 Hepsi Dahil 18,3 17,8 -0,5

Alternatif Tanımlar:

U-1 Beş ay ve daha kısa süredir iş arayanları

U-2 TÜİK tarafından açıklanan klasik tanımı

U-3 Klasik tanım + iş bulma ümidi olmayanları

U-4 Klasik tanım + ümitsizleri + iş aramayıp çalışmaya hazır olanları

U-5 Klasik tanım + mevsimlik çalışanları + eksik istihdamı

U-6 Klasik tanım + ümitsizleri + iş aramayıp çalışmaya hazır olanları

+ mevsimlik çalışanları + eksik istihdamı içermektedir.

17

II. İŞGÜCÜ PİYASASI İLE İLGİLİ KISA VADELİ BEKLENTİLER

a. İŞSİZLİK ÖDENEĞİ İÇİN BAŞVURANLAR:

İşsizlik sigortası kapsamında işsizlik ödeneği talep edenlerin sayısı ile ilgili olarak İŞKUR tarafından derlenen bilgiler, işgücü piyasası hakkında TÜİK’in Hanehalkı İşgücü Araştırmasına göre daha güncel eğilimler sunmaktadır. İŞKUR verilerine göre, işsizlik ödeneğine başvuranların sayısı 2007 yılında 246 bin iken, 2009 yılında Krizin etkisiyle 598 bine varmış, 2010’da 427 bine gerilemiştir. 2011 yılı genelinde ise yeniden yükselmiş ve 441 bin olmuştur. Başvuru sayısının 2012 yılında 566 bine yükselmesi ve 2013 yılında 763 bine çıkarak 2009 seviyesini dörtte bir oranında aşmış bulunması dikkat çekicidir. Başvuru sayısı aylık olarak incelendiğinde ise, 2013 Mart ayında 58 bin seviyesinde olan başvuru sayısının 2014 Ocak ayında 87 bine, 2015 Ocak ayında ise 111 bine çıktığı görülmektedir. Söz konusu sayı Haziran 2015’te 119 bini aşarak bugüne kadarki en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Bu durum, işsizlik oranında artış olacağı düşüncesini doğurmaktadır (Grafik 19 ve 20).

10.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.00090.000

100.000110.000120.000130.000

20

08 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

09 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

10 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

11 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKIM

20

12 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

13 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

14 O

CA

K

NİS

AN

TEM

MU

Z

EKİM

20

15 O

CA

K

NİS

AN

Grafik 19İşsizlik Ödeneğine Başvuranların Sayısı, (Bin Kişi)

31.846; 2008 Yılı Ortalaması (küresel kriz öncesi durum)

18

a. REEL KESİMİN İSTİHDAM, TÜKETİCİLERİN İŞSİZLİK BEKLENTİLERİ

Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi’nde imalat sanayinde faaliyet gösteren 2 bin 230 reel kesim katılımcısından gelecek üç aydaki istihdam beklentileri de sorulmaktadır. Söz konusu beklentilerde Şubat 2015’ten bu yana önceki aylara kıyasla istihdam “artacak” diyenlerin oranı azalırken, istihdam “azalacak” diyenlerin oranı ise artmıştır. Haziran 2015 itibariyle ağırlıklı görüş, gelecek üç ayda istihdam düzeyinin değişmeyeceği yönünde olsa da kötümserlikte artış vardır (Grafik 21).

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

300,0

350,0

400,0

20

08 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

09 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

10 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

11 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

12 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

13 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

14 O

c.

Nis

an

Tem

mu

z

Ekim

20

15 O

cak

Nis

an

Ödeneğe başvuru sayısı

Grafik 20İşsizlik ve Ödenek Başvuruları, (2008=100)

Başvuru sayısı TÜİK İşsiz Sayısı

İşsiz

-50,0

-40,0

-30,0

-20,0

-10,0

0,0

10,0

20,0

30,0

4 500

4 600

4 700

4 800

4 900

5 000

5 100

5 200

5 300

5 400

5 500

OC

AK

201

2ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

OC

AK

201

3ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

OC

AK

201

4ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

OC

AK

201

5ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

N

Grafik 21Reel Kesim İstihdam Beklentisi (Yüzde)

Sanayi İstihdamı RKGE (gelecek 3 ay için istihdam beklentisi)

19

Diğer taraftan, TÜİK ve Merkez Bankası tarafından ortaklaşa yapılan Tüketici Güven Endeksi kapsamında, daha önceki dönemlerde iş bulma olanakları ile ilgili soru, AB ile uyum kapsamında gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisine dönüştürülmüştür. Bu çerçevede tüketicilere geleceğe yönelik olarak işsiz sayısı beklentileri sorulmaktadır. Endeksin 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu ifade etmektedir. Tüketicinin iş bulma olanakları beklentisi, endeksin hesaplanmaya başladığı 2012 yılının başından bu yana kötümser alanda seyretmekte olup, yönelişi de geçmişe göre aşağıya doğrudur. Tüketicinin istihdam beklentisinde Mayıs 2015’te azalış, Haziran 2015’te ise artış olduğu tespit edilmekte; tüketicinin güveninin de Haziran 2015’te Mayıs 2015’e göre yükseldiği görülmektedir (Grafik 22).

60,065,070,075,080,085,090,095,0

100,0

OC

AK

20

12

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

ZA

ĞU

STO

SEY

LÜL

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

KO

CA

K 2

01

3ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

NTE

MM

UZ

AĞ

UST

OS

EYLÜ

LEK

İMK

ASI

MA

RA

LIK

OC

AK

20

14

ŞUB

AT

MA

RT

NİS

AN

MA

YIS

HA

ZİR

AN

TEM

MU

ZA

ĞU

STO

SEY

LÜL

EKİM

KA

SIM

AR

ALI

KO

CA

K 2

01

5ŞU

BA

TM

AR

TN

İSA

NM

AY

ISH

AZİ

RA

N

Grafik 22Tüketicinin Gelecek 12 Aylık Dönemde

İş Bulma Olanakları Beklentisi

Tüketicinin İstihdam Beklentisi Tüketici Güveni

20

GENEL DEĞERLENDİRME

Nisan 2015 itibariyle TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları, İŞKUR’un derlediği işsizlik ödeneğine başvuranların sayısındaki gelişmeler ve kısa vadeli istihdam beklentilerine yönelik olarak yapılan anketlerin sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, işgücü piyasasında ön plana çıkan temel sonuçlar ve ana değişim eksenleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• İşgücü artışı bir yıl önceye göre yarı yarıya azaldı.

• Kadınların çalışma isteği işgücüne katılma oranını artırmaya

devam ediyor.

• Çalışma çağındaki nüfusun yarısından azı (26 milyon 638 bin kişi) istihdam edilerek çalışma ve kazanç sağlama olanağına sahip; yarısından fazlası (31 milyon 41 bin kişi) ise bundan yoksun.

• İstihdam oranını yükseltmek açısından en fazla potansiyele sahip grup, 11 milyon 503 bin kişi ile ev kadınları.

• İstihdam artışı ivme kaybetti; artış hızı %5,7’den %1,7’ye indi.

• Nisan’da kayda değer istihdam artışı sağlayan tek sektör hizmetler

oldu; inşaat yerinde saydı, tarımda ve sanayide istihdam geriledi. Sanayide 46 bin kişilik kayıp var.

• Yılın ilk dört ayında ise istihdam tarımda ve inşaatta azalırken, sanayide değişmedi, hizmetlerde önemli artış görüldü.

• İstihdamdaki artış, ücretli çalıştırmadaki yükselişten kaynaklandı.

• Genç istihdamı oranı Şubat’tan beri düşüşte. Genç kadınların sadece beşte biri çalışıyor.

• Kayıtdışı istihdam önemli ölçüde azaldı. Ücretlilerde kayıtdışı %16’ya indi.

• Son bir yılda istihdam imkanı bulanların tamamına yakını yükseköğretim mezunu!

• İşsiz sayısı yükseliyor. Son bir yılda işsiz sayısındaki artış %9’dan %9,4’e çıktı. İşsizlik oranı da 0,6 puan arttı.

21

• 2014’ün ikinci yarısında yükselen işsizlik oranı 2015’in ilk

çeyreğinde yönünü aşağıya çevirdi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler de bunu teyit ediyor. 2012 ve 2013’te %8-9 bandında iken ekonomik büyümedeki hız kaybı nedeniyle %10’larda gezinen işsizlik oranının gelecekteki durumu yine büyümeye bağlı olarak değişecek.

• Tarım dışı işsizlik oranı da 0,8 puan artışla %11,6’ya çıktı.

• Kadın işsiz sayısındaki yıllık artış %17,2 ile genel ortalamanın iki katı.

• Genç işsizliği yükseliyor.

• İşsizlik en fazla yükseköğretim mezunları grubunda artıyor. Toplam işsiz sayısı yıllık bazda %9,4 artarken, yükseköğretim mezunu işsiz sayısındaki artış %24,7. Yükseköğretim mezunu işsizler Nisan 2014’te toplam işsizlerin %18,7’sini oluşturuyordu. Nisan 2015’te bu pay %21,3’e çıktı.

• İşsizlerin %57,8’i 5 ay ve daha kısa süreden beri iş arıyor. Uzun

süreli (1 yıl ve daha çok) işsizlerin payı %22,5.

• Türkiye işsizlik oranının yüksekliği açısından dünyada 11’nci sırada.

• En geniş işsizlik tanımına göre Türkiye’de işsizlik oranı %17,8 ve

5 milyon 656 bin işsiz var.

• İşsizlik sigortasına başvuranların sayısı Haziran’da 119 bini aşarak bugüne kadarki en yüksek seviyeye çıktı.

• Haziran ayında reel kesimin istihdam artışı beklentisi azalırken,

tüketicinin beklentisi hafifçe arttı.

Yayın hakları TİSK’e aittir, kaynak gösterilmeden kullanılamaz.