tlhingan hol dahadrup’a’?

tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?

2

tlhIngan Hol

około 2500 słów26 przyrostków rzeczownikowych27 przedrostków czasownikowych36 przyrostków czasownikowychtworzenie zdań prostychtworzenie zdań złożonychidiomy, przysłowia, powiedzenia

Części mowy

DIpmey (rzeczowniki)

wotmey (czasowniki)

chuvmey („wszysko inne”)

tlhIngan ghobmey

DOKŁADNOŚĆ (ACCURACY)

BEZPOŚREDNIOŚĆ(STRAIGHFORWARDESS)

AGRESYWNOŚĆ(AGGRESSIVENESS)

SIŁA(STRENGTH)

BEZPOŚREDNIOŚĆ (STRAIGHTFORWARDNESS)

Dzień dobryDowidzeniaCo słychać

Bardzo mi miło

nuqneHQapla’

BEZPOŚREDNIOŚĆ (STRAIGHTFORWARDNESS)

nuqneH(dosł. Czego chcesz?)

(nuq DaneH?)

Qapla’(Powodzenia!)

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS)

przekleństwa:

jay’!


przekleństwa:

jay’!baQa’!


przekleństwa:

jay’!baQa’!

ghay’cha’!


przekleństwa:

jay’!baQa’!

ghay’cha’!Hu’tegh!


przekleństwa:

jay’!baQa’!

ghay’cha’!Hu’tegh!Qu’vatlh!


wyzwiska:

petaQ!


wyzwiska:

petaQ!toDSaH!


wyzwiska:

petaQ!toDSaH!

Qovpatlh!


wyzwiska:

petaQ!toDSaH!

Qovpatlh!yIntagh!


wyzwiska:

petaQ!toDSaH!

Qovpatlh!yIntagh!taHqeq!

Qu’ 1: petaQ!

X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: petaQ SoH! nuqjatlh? = Coś powiedział/a?!jIjatlh = powiedziałem/ampetaQ SoH = Ty jesteś petaQ.

toDSaH

Qovpatlh

yIntagh

Qu’ 1: petaQ!

X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: petaQ SoH’e’!

petaQ SoH’e’ = To ty jesteś petaQ

toDSaH

Qovpatlh

yIntagh

Qu’ 1: petaQ!

X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’!

toDSaH

Qovpatlh

yIntagh

baQa’

Hu’tegh

ghay’cha’

Qu’ 1: petaQ!

X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’,

jay’!

toDSaH

Qovpatlh

yIntagh

baQa’

Hu’tegh

ghay’cha’

Qu’ 1: petaQ!

X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’, jay’! Hab SoSlI’ Quch.

Hab SoSlI’ Quch. (Dosł. Czoło twej matki jest gładkie)

toDSaH

Qovpatlh

yIntagh

baQa’

Hu’tegh

ghay’cha’

DOKŁADNOŚĆ (ACCURACY)

Klingoni bywają niedokładni, ale nigdy nie mówią w przybliżeniu

Klingons may be inaccurate but they are never approximate

mI’mey

1 wa’2 cha’3 wej4 loS5 vagh

6 jav 7 Soch 8 chorgh 9 Hut10 wa’maH

’ar?

nuv ’ar? Doch ’ar?

wa’ Humanwa’ tera’ngan

wa’ betleHwa’ tlhIngan betleH

tlhIngan

(Klingon, tj. przedstawiciel rasy Klingonów)

tlh I ng an

tlhIngan Hol

(język klingoński, dosł. język Klingonów)

tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?

Doch ’ar?

cha’ betleHmey

wej Dujmey

loS tajmey

nuv ’ar?

cha’ romuluSnganpu’

wej verenganpu’

nuv ’ar?

loS tlhInganpu’

porgh ’ay’ ’ar?

vagh tIqDu’

Qu’ 2: ’ar?

(6) .... Human.... (7) .... romuluSngan

petaQ.... (8) .... verengan Duj.... (9) .... tlhIngan Quch.... (10) .... tera’ Hol....

Qu’ 2: ’ar?

(6) jav Humanpu’ (7) Soch romuluSngan

petaQpu’ (8) chorgh verengan

Dujmey (9) Hut tlhIngan QuchDu’ (10) wa’maH tera’ Holmey

Przyrostki rzeczownikowe

Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy

Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey

Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’

Typ 4 przynależność

-wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh

Typ 5 wskażnik syntaktyczny-Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’

Struktura czasownika

tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?Czy (ty) jesteś gotowy uczyć się klingońskiego?

-Da (vp) = ty–jego -rup (vs2) = być gotowym-rup’a’ (vs9) = czy

Przedrostki czasownikowe

jI- ja–Ø ma- my–Ø

vI- ja–jego/ich wI- my–jego

qa- ja–ciebie DI- my–ich

Sa- ja–was pI- my–ciebie

re- my–was

pe- wy–Ø!

bI- ty–Ø yI- ty–Ø/jego! Su- wy–Ø yI- wy–jego!

Da- ty–jego/ich tI- ty–ich/je! bo- wy–jego/ich tI- wy–ich!

cho- ty–mnie HI- ty–mnie! tu- wy–mnie HI- wy–mnie!

ju- ty–nas gho- ty–nas! che- wy–nas gho- wy–nas!

Ø- oni–Ø

Ø- on–Ø/jego/ich lu- oni–jego

mu- on–mnie mu- oni–mnie

Du- on–ciebie nI- oni–ciebie

nu- on–nas nu- oni–nas

lI- on–was lI- oni–was

Przedrostki czasownikowe

jI- ja–Ø vI- ja–jego/ją/ich/jeqa- ja–ciebieSa- ja–was

bI- ty–Ø yI- ty–Ø!Da- ty–jego/ją/ich/je yI- ty–jego/ją!

tI- ty–ich/je!

cho- ty–mnie HI- ty–mnie!ju- ty–nas gho- ty–nas!

Ø- on/ona–ØØ- on/ona–jego/ją/ich/jemu- on/ona–mnieDu- on/ona–ciebienu- on/ona–naslI- on/ona–was

ma- my–ØwI- my–jego/jąDI- my–ich/jere- my–waspI- my–ciebie

Su- wy–Ø pe- wy–Ø!bo- wy–jego/ją/ich/je yI- wy–jego/ją!

tI- wy–ich/je!

tu- wy–mnie HI- wy–mnie!che- wy–nas gho- wy–nas!

Ø- oni/one–Ølu- oni/one–jego/jąØ- oni/one–ich/jemu- oni/one–mnienu- oni/one–nasnI- oni/one–ciebielI- oni/one–was

Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq

Typ 2 wola/predyspozycja-nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp

Typ 3 zmiana -choH, -qa’

Typ 4 przyczyna -moH

Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH

Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’

Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’

Typ 8 respekt -neS

Typ 9 wskażnik syntaktyczny

-DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’-wI’, -ghach

Typ R

(rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’

Struktura zdania

D – O – PDopełnienie-Orzeczenie-Podmiot

(O-V-S)(Object-Verb-Subject)

Struktura zdania


bIQ tlhutlh Human.

Struktura zdania


bIQ tlhutlh Human.Człowiek pije wodę.

[dosł. Wodę pije człowiek.]

Struktura zdania


bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan?Czy Klingon pije wodę?

Struktura zdania


bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan?ghobe’.

Struktura zdania


bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan?ghobe’, jay’!

Struktura zdania


bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? ghobe’, jay’! ’Iw HIq tlhutlh.

(‘Iw HIq = bloodwine, krwawe wino)

Qu’ 3: nuq tlhutlh?

Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot

nuq tlhutlh tlhIngan SuvwI’?nuq tlhutlh Human petaQ?

HIq (trunek) ’Iw HIq (bloodwine)

qa’vIn (kawa) nIm (mleko) ’awje’ (piwo korzenne) vIychorgh (sok)

Żarty językowe Okranda

vIychorgh = sok [amerykański napój owocowy V8]

V – vIy 8 – chorgh


’awje’ = piwo korzenne [piwo korzenne marki A&W]

ang: A and W tlh: a w je


HIq = trunek [ang. hiccup „czkawka”]

cha’qu’ = gatunek ptaka wydający donośny, powtarzający się dźwięk [ang. cuckoo „kukułka”]


qID = żartować [ang. kid „żartować”]

jIl = sąsiad [sąsiadka Marca Okranda, Jill]

qop = aresztować [ang. cop „gliniarz”]

chang'eng = para [słynna para braci syjamskich, Chang and Eng Bunker]

Qu’ 4: nuq ’oH ponglIj’e’?

X: nuq ’oH ponglIj’e’?

Y: ..... Y1: ’ISqu’ ’oH pongwIj’e’.Y2: ’ISqu’ jIH.

nuq ’oH ponglIj’e’?

Jak się nazywasz?(Dosł. Jeśli chodzi o twoje imię, co nim jest?)

pong = imię, nazwisko -lIj (vs4) twój

-wIj (vs4) mój

-’e’ (vs5) wskazanie tzw. „tematu” zdania

nuq = co ’oH = ono

Qu’ 4: nuq ’oH pongDaj’e’?

X: nuq ’oH pongDaj’e’?

Y: ..... Y1: wo’rIv ’oH pongDaj’e’. Y2: wo’rIv ghaH.

tlhIngan Hol HaDwI’vaDThe Klingon Dictionary

Klingon for the Galactic Traveler

tlhIngan Hol HaDwI’vaD

Conversational Klingon

Power Klingon

tlhIngan Hol HaDwI’vaDThe Klingon Way

Hamlet

paghmo’ tIn mIS

ghIlghameS

Tao Te Ching

pItlh!(Dosł. Zrobione!)

tlhingan hol dahadrup’a’?

Documents