Tính chuyên biệt trên các ấn phẩm Tạp chí

Truyền hình (khảo sát trên ấn phẩm Tạp chí

Truyền hình VTV, Tạp chí Truyền hình Số

VTC, Tạp chí Truyền hình Hà Nội từ năm 2009

đến năm 2011)

Nguyễn Thị Phương Thảo

Trường Đại học KHXH&NV

Luận văn ThS. Chuyên ngành: Báo chí học; Mã số: 60 32 01

Người hướng dẫn: TS. Đậu Ngọc Đản

Năm bảo vệ: 2013

Abstract: Tìm hiểu về xu hướng chuyên biệt hóa nói chung và truyền thông

chuyên biệt nói riêng. Trình bày rõ xu hướng chuyên biệt hóa trên từng loại

hình truyền thông tại Việt Nam (báo hình, báo in, báo mạng, phát thanh).

Phân tích cụ thể về tính chuyên biệt của dòng tạp chí. Khảo sát thực tiễn tính

chuyên biệt được thể hiện qua 3 ấn phẩm tạp chí truyền hình từ năm 2009-

2011. Đánh giá được những ưu-nhược của tính chuyên biệt được thể hiện

trên 3 ấn phẩm được khảo sát và đưa ra được những giải pháp, một số kinh

nghiệm bước đầu nhằm nâng cao tính chuyên biệt trên các ấn phẩm.

Keywords: Báo chí học; Ấn phẩm; Tạp chí truyền hình; Nghề làm báo

5

MỤC LỤC

Phần mở đầu .................................................................................................... 8

Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ TẠP CHÍ VÀ TÍNH CHUYÊN

BIỆT TRÊN TẠP CHÍ .................................................................................. 13

1.1 Lý luận chung về tạp chí ..................................................................... 13

1.1.1 Khái niệm ......................................................................................... 13

1.1.2 Lịch sử phát triển tạp chí ở Việt Nam ............................................. 14

1.1.3 Chức năng và nhiệm vụ của tạp chí ................................................. 17

1.2 Một số vấn đề về tính chuyên biệt trên tạp chí ................................. 19

1.2.1 Xu hướng chuyên biệt hóa trong các loại hình truyền thông tại

Việt Nam nói chung .................................................................................. 19

1.2.2 Tính chuyên biệt trên các ấn phẩm tạp chí ...................................... 22

* Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 30

Chương 2. ĐẶC TRƯNG, ĐẶC THÙ CỦA TẠP CHÍ TRUYỀN

HÌNH .............................................................................................................. 31

2.1 Đặc điểm giống và khác nhau của các ấn phẩm tạp chí truyền

hình được khảo sát ..................................................................................... 31

2.1.1 Sự giống nhau .................................................................................. 31

2.1.2 Sự khác nhau .................................................................................... 32

2.2 Tính chuyên biệt thể hiện trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình

được khảo sát so với các tạp chí khác ...................................................... 44

2.2.1 Nội dung chuyên biệt ....................................................................... 44

2.2.2 Đối tượng độc giả, công chúng chuyên biệt .................................... 72

2.2.3 Ngôn ngữ chuyên biệt ...................................................................... 75

2.2.4 Chuyên mục chuyên biệt.................................................................. 76

2.2.5 Hình thức ......................................................................................... 78

* Tiểu kết chương 2. ................................................................................... 84

6

Chương 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO TÍNH CHUYÊN

BIỆT TRÊN CÁC ẤN PHẨM TẠP CHÍ TRUYỀN HÌNH ...................... 85

3.1 Đánh giá tính chuyên biệt trên 3 ấn phẩm khảo sát ......................... 85

3.1.1 Ưu điểm ........................................................................................... 85

3.1.2 Nhược điểm ...................................................................................... 87

3.2 Các kiến nghị về việc xây dựng và nâng cao tính chuyên biệt

trên các ấn phẩm tạp chí Truyền hình ..................................................... 89

3.2.1 Xác định rõ đối tượng bạn đọc trong điều kiện mới để tăng

thêm hàm lượng văn hóa, chất lượng thông tin của từng tờ tạp chí. ........ 90

3.2.2 Làm tốt hơn nữa các công tác điều tra xã hội học ........................... 91

3.2.3 Cần tạo nên bản sắc riêng trong cách thức hoạt động thông tin,

phản ánh. ................................................................................................... 92

3.2.4 Lãnh đạo cơ quan truyền hình cần coi việc đầu tư phát triển tạp

chí là thế mạnh, là yếu tố để hình thành tập đoàn báo chí - truyền

thông trong tương lai. ................................................................................ 93

3.2.5 Đầu tư xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên. ....................... 94

* Tiểu kết chương 3. ................................................................................... 96

Phần kết luận ................................................................................................. 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 99

PHỤ LỤC ..................................................................................................... 101

3

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Hiện nay, tại khu vực miền Bắc phải kể đến ba tờ tạp chí

truyền hình rất nổi bật đó là: Tạp chí truyền hình VTV (của Đài

truyền hình Việt Nam), Tạp chí truyền hình Hà Nội (của Đài phát

thanh và truyền hình Hà Nội), Tạp chí truyền hình Số (của Đài truyền

hình Kỹ thuật số VTC). Sự ra đời của chúng đã thổi một làn gió mới

mẻ vào hoạt động báo chí nói chung và hoạt động tạp chí nói riêng.

Chính bởi thế, việc nghiên cứu bản sắc, phong cách riêng, cụ thể hơn

là tính chuyên biệt của dòng tạp chí truyền hình và việc phát triển

tính chuyên biệt ấy là rất cần thiết, có ý nghĩa cả về lí luận và thực

tiễn.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Đến nay chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào đề

cập tới tính chuyện biệt trên dòng tạp chí. Chỉ có một số ít bài viết,

công trình nghiên cứu nhỏ về tính chuyên biệt trên báo chí nói chung.

Với đề tài “Tính chuyện biệt trên dòng tạp chí truyền hình”, luận văn

này sẽ có ý nghĩa như là một trong những công trình khảo cứu đầu

tiên về tính chuyên biệt trên báo chí truyền thông nói chung và dòng

tạp chí truyền hình nói riêng.

3. Mục đích và nhiệm vụ đề ra

3.1 Mục đích

Tìm hiểu và bước đầu trình bày một cách hệ thống các vấn

đề lý thuyết liên quan đến truyền thông chuyên biệt.

Nghiên cứu, đánh giá một cách khoa học về tính chuyên biệt

trên dòng tạp chí hiện nay, khảo sát cụ thể trên dòng tạp chí truyền

hình thông qua 3 ấn phẩm: Tạp chí truyền hình VTV, Tạp chí truyền

hình Hà Nội, Tạp chí truyền hình Số từ năm 2009 đến năm 2011 để

minh chứng tính chuyên biệt của truyền thông nói chung và dòng tạp

chí nói riêng đang là xu thế tất yếu của truyền thông hiện đại.

Trên cơ sở đó, luận văn đưa ra những yếu tố thể hiện tính

chuyên biệt trên dòng tạp chí truyền hình, trong đó tập trung sâu vào

ba yếu tố chính: Nội dung, hình thức và đối tượng công chúng

chuyên biệt. Từ đó, đánh giá một cách khoa học về ưu-nhược tính

chuyên biệt được thể hiện trên 3 ấn phẩm được khảo sát, và đưa ra

một số kinh nghiệm bước đầu để xây dựng và nâng cao tính chuyên

biệt trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình.

4

3.2 Nhiệm vụ

Những mục tiêu nghiên cứu trên được cụ thể hóa bằng những nhiệm

vụ sau:

- Tìm hiểu về xu hướng chuyên biệt hóa nói chung và

truyền thông chuyên biệt nói riêng.

- Trình bày rõ xu hướng chuyên biệt hóa trên từng loại

hình truyền thông tại Việt Nam (báo hình, báo in, báo mạng, phát

thanh).

- Phân tích cụ thể về tính chuyên biệt của dòng tạp chí.

- Khảo sát thực tiễn tính chuyên biệt được thể hiện qua 3

ấn phẩm tạp chí truyền hình từ năm 2009-2011.

- Đánh giá được những ưu- nhược của tính chuyên biệt

được thể hiện trên 3 ấn phẩm được khảo sát và đưa ra được những

giải pháp, một số kinh nghiệm bước đầu nhằm nâng cao tính chuyên

biệt trên các ấn phẩm đó.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Tính chuyên biệt trên truyền thông

nói chung (gọi khác: Truyền thông chuyên biệt) và tạp chí nói riêng.

- Phạm vị nghiên cứu: tạp chí Truyền hình VTV (của Đài

truyền hình Việt Nam), tạp chí Truyền hình Hà Nội (của Đài phát

thanh và truyền hình Hà Nội), tạp chí Truyền hình Số (của Đài truyền

hình Kỹ thuật số VTC) từ năm 2009 đến năm 2011.

5. Ý nghĩa lý luận thực tiễn

5.1 Ý nghĩa lý luận

- Làm rõ thêm một số vấn đề lý luận của truyền thông

chuyên biệt và tạp chí chuyên biệt.

- Góp phần vào việc hình thành cơ sở lý luận cho dòng tạp chí

truyền hình.

- Xác định đặc trưng, đặc điểm của dòng tạp chí truyền hình

trong mối quan hệ thống nhất nhưng không đồng nhất của các dòng

tạp chí khác.

5.2 Ý nghĩa thực tiễn

- Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho các ấn phẩm tạp

chí truyền hình được khảo sát nâng cao hơn nữa được chất lượng nội

dung, tăng sức hấp dẫn với bạn đọc.

- Giúp cho lãnh đạo tòa soạn cũng như đội ngũ phóng viên

thấy được những yêu cầu phát triển của dòng tạp chí mang tính

5

chuyên biệt cao nhằm phát huy thế mạnh của dòng tạp chí truyền

hình, ứng dụng với phương thức làm báo hiện đại.

6. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên nền

tảng khoa học duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, quan điểm của

Đảng, Nhà nước ta. Đồng thời, luận văn được nghiên cứu dựa trên kế

thừa hệ thống lý thuyết về truyền thông, lý luận về tạp chí liên quan

đến đề tài được công bố.

Phương pháp cụ thể: Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử

dụng kết hợp hai phương pháp nghiên cứu gồm định tính và định

lượng. Cụ thể, ngoài phương pháp phân tích tài liệu, quan sát thực tế,

luận văn sử dụng bảng hỏi để khảo sát đối tượng độc giả của các tạp

chí được khảo sát. Đồng thời, luận văn kết hợp phỏng vấn sâu một số

chuyên gia như các Tổng biên tập, Trưởng ban biên tập… để có thể

mang lại kết quả nghiên cứu khách quan, đa dạng và chính xác nhất.

7. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

bao gồm: mở đầu, kết luận và 3 chương nội dung chính:

Chương 1: Lý luận chung về tạp chí và tính chuyên biệt

trên tạp chí

Chương 2: Đặc trưng, đặc thù của dòng tạp chí truyền

hình Chương 3 – Kinh nghiệm và giải pháp nâng cao tính

chuyên biệt trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình

6

Chương 1

LÝ LUẬN CHUNG VỀ TẠP CHÍ VÀ TÍNH CHUYÊN BIỆT

TRÊN TẠP CHÍ

1.1 Lý luận chung về tạp chí

1.1.1 Khái niệm

Còn Từ điển Tiếng Việt của Nxb. Khoa học Xã hội năm 1994

lại định nghĩa: “Tạp chí là xuất bản phẩm định kỳ, đăng nhiều bài

của nhiều tác giả khác nhau về một ngành hoạt động nhất định, đóng

thành tập”.

1.1.2 Lịch sử phát triển tạp chí ở Việt Nam

Tờ tạp chí đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam vào khoảng thế kỷ

XX tại Bắc Kỳ. Điều kiện chính trị lúc này hết sức hà khắc, thực dân

Pháp đã chiếm toàn bộ Việt Nam. Và tờ “Đông Dương tạp chí” đã ra

đời, do Nguyễn Văn Vĩnh làm chủ bút. “Đông Dương tạp chí” (1913-

1918) được coi là phụ trương của tờ “Lục tỉnh tân văn”. Trong vòng

10 năm từ 1986 – 1996, số lượng tạp chí đã tăng 267,2%, cụ thể là

110 tạp chí lên 320 đầu tạp chí. Và giai đoạn 1996-2008, tuy chưa có

số liệu thống kê cụ thể nhưng con số ước đạt còn nhiều, khoảng hơn

500 đầu tạp chí.

1.1.3 Chức năng và nhiệm vụ của tạp chí

- Tạp chí chú trọng truyền bá kiến thức lý luận cần thiết

cho cán bộ lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, các giới, các địa

phương, giúp họ nắm chắc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà

nước để dựa vào đó động viên, tổ chức, hướng dẫn quần chúng thực

hiện.

- Trang bị kiến thức học thuật mới, củng cố, mở rộng và

nâng cao kiến thức khoa học để vận dụng ngày càng tốt hơn vào các

hoạt động và nghiên cứu nhằm phục vụ đắc lực cho việc thực hiện

đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Nhiệm vụ của tạp chí còn tùy thuộc vào nhiệm vụ chính trị,

nhiệm vụ khoa học của ngành, cơ quan, lĩnh vực hoạt động xã hội mà

tạp chí đó tham gia. Nhưng về cơ bản, không thể không chú ý tới

những nhiệm vụ cốt lõi sau:

- Nghiên cứu lý luận, nghiên cứu khoa học, phổ cập tri

thức và tổng kết thực tiễn; khảo sát và phản ánh thực tế, giúp làm

sáng tỏ lĩnh vực và phương hướng của tạp chí đã xác định.

7

- Hướng dẫn tư tưởng, chủ trương, nghiệp vụ thông tin bao

gồm thông tin khoa học trong nước, nước ngoài và những hoạt động lĩnh

vực, ngành.

1.2 Một số vấn đề về tính chuyên biệt trên tạp chí

1.2.1 Xu hướng chuyên biệt hóa trong các loại hình truyền

thông tại Việt Nam nói chung (Truyền hình, báo in, phát thanh,

báo mạng)

Tại Việt Nam, khái niệm chuyên biệt đã được dùng trong

nhiều lĩnh vực ở Việt Nam. Tuy nhiên, truyền thông chuyên biệt đã

được định hình và ngày càng phát triển ở Việt Nam với sự ra đời và

phát triển của một loạt kênh truyền hình, phát thanh, báo và tạp chí

theo hướng chuyên biệt.

Theo tác giả luận văn thì: “Tính chuyên biệt trên báo chí

truyền thông nói chung được hiểu là một phương thức trong đó một

ấn phẩm báo chí chỉ tập trung vào một lĩnh vực cụ thể của đời sống,

nhằm vào một lượng đối tượng công chúng xác định, cụ thể”.

1.2.1.1. Truyền hình

Hàng chục kênh truyền hình ra đời trong 5 năm (2005-2010).

Cũng trong 5 năm này tất cả các kênh truyền hình mới xuất hiện đều

là các kênh truyền hình chuyên biệt. Đặc biệt trong năm 2010, trung

bình mỗi tháng có một kênh truyền hình chuyên biệt ra đời. Thực tế

này đã thể hiện rõ xu hướng chuyên biệt hóa của ĐTH Việt Nam hiện

nay.

1.2.1.1 Phát thanh

Ngoài kênh VOV1, và VOV2 là kênh tổng hợp thời sự chính

trị và văn hóa xã hội thì các kênh còn lại của Đài đều là những kênh

chuyên biệt phục vụ nhóm đối tượng riêng. Đó là: VOV 3 - Kênh âm

nhạc, thông tin và giải trí; VOV 4 - Kênh dành cho đồng bào dân tộc

ít người; VOV 5 - Kênh dành cho cộng đồng người nước ngoài ở

Việt Nam bằng 12 thứ tiếng; VOV 6 - Kênh dành cho người Việt

Nam và người nước ngoài ở các nước trên thế giới; VOV-GT - Kênh

thông tin giao thông. Có thể nói, xu hướng chuyên biệt hóa cũng là

xu hướng được nhà Đài đầu tư và hướng đến.

1.2.1.3 Báo mạng

Báo mạng là loại hình báo chí mới xuất hiện tại Việt Nam

trong thời gian gần đây. Xu hướng chuyên biệt hóa trên báo mạng vì

thế cũng chưa thực sự phát triển. Các trang báo mạng nổi tiếng và có

uy tín tại Việt Nam lại là những trang tin tức tổng hợp như

8

VietnamNet, VnExpress, Dantri… Các trang web chuyên biệt dành

riêng cho một loại đối tượng cũng xuất hiện rất nhiều như:

Afamily.vn (Chuyên trang phụ nữ trẻ và gia đình), Bongda.com.vn

(Chuyên trang bóng đá, thể thao)… Tuy nhiên đây lại là những trang

thông tin điện tử, không phải là trang báo mạng chính thống. Những

tin tức trên trang này mặc dù rất chuyên biệt, tuy nhiên không đủ tin

tưởng và uy tín.

1.2.1.4 Báo in

Mặc dù ra đời lâu nhất trong các loại hình báo chí, tuy nhiên

dòng báo in chuyên biệt vẫn xuất hiện ít hơn rất nhiều so với truyền

hình và phát thanh. Các tờ báo in nổi tiếng, số lượng phát hành cao

lại chủ yếu là những tờ báo mang tin tức tổng hợp như Tuổi trẻ, Tiền

phong, Thanh Niên…, còn các tờ báo chuyên biệt mà thành công chỉ

có thể kể đến trên “đầu ngón tay” như: Bóng đá, Thể thao, Sinh viên

Việt Nam…

Như vậy, so với tiềm năng phát triển của báo in thì với một

số lượng báo in chuyên biệt ít như vậy thì chưa xứng tầm. Có thể do

dòng báo in phát triển đến độ chuyên biệt hóa lại chuyển sang dòng

tạp chí, chuyên san… phát triển song song cùng cơ quan chủ quản

với tờ báo in đó.

1.2.2 Tính chuyên biệt trên các ấn phẩm tạp chí

1.2.2.1 Cơ sở hình thành và phát triển tính chuyên biệt trên

tạp chí

Qua nhiều công trình nghiên cứu về báo, tạp chí ở Việt Nam đã

chỉ ra rằng báo chí chuyên biệt Việt Nam đã xuất hiện cách đây khá lâu.

Trong bài viết Toàn cảnh báo, tạp chí dành cho nữ giới (Báo chí những

vấn đề lý luận và thực tiễn, Tập V, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội,

2005), tác giả Đinh Hường đã thống kê 10 tờ báo, tạp chí dành cho phụ

nữ xuất bản trước cách mạng tháng Tám ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam.

Đó là các tờ báo như Nữ giới chung (1918), Phụ nữ thời đàm (1930-

1933), Phụ nữ tân văn (1929-1934), Nữ công tạp chí (1936-1938), Nữ

lưu (1936-1938), Việt Nữ (1937), Phụ nữ (1938-1939), Nữ giới (1938-

1939), Đàn bà (1939-1944), Bạn gái (1941)…

Đặc biệt, cũng tương tự như quá trình chuyên biệt hóa diễn ra

trong lĩnh vực truyền hình, giai đoạn 2006-2010 ghi nhận sự bùng nổ

của các báo, tạp chí, ấn phẩm định kỳ chuyên biệt. Trong chưa đầy 4

năm, hơn 40 tờ báo, tạp chí, ấn phẩm định kỳ chuyên biệt xuất hiện.

9

Trung bình mỗi năm có khoảng 10 tờ báo, tạp chí, ấn phẩm chuyên

biệt ra đời.

1.2.2.2 Các yếu tố thể hiện tính chuyên biệt hóa trên tạp chí

a. Tính chuyên biệt hóa của tạp chí thể hiện trong nội hàm

khái niệm “tạp chí”

Theo Từ điển Báo chí thực hành B.OSV ALDOVA &

J.HALAD khái niệm Tạp chí được đưa ra và phân tích cụ thể hơn

như sau: “Tạp chí là một loại ấn phẩm xuất bản ở một khu vực, địa

điểm nhất định, có tính thường kỳ đều đặn, ít nhất là nửa năm, nhiều

nhất là một tuần một số. Tạp chí khác với nhật báo ở chỗ: tính thời

sự thấp hơn nhật báo, tính khái quát đề tài lại cao hơn nhật báo. Tạp

chí thường hướng tới phạm vi độc giả nào đó đã được thông tin một

cách vắn tắt, sơ lược về một vấn đề nhất định nhưng chưa thỏa mãn

và đang đi tìm những số liệu chi tiết tỉ mỉ và có tính chuyên ngành

hơn.

Như vậy để nghiên cứu tính chuyên biệt của một ấn phẩm tạp

chí tác giả luận văn xin được tập trung nghiên cứu sâu chủ yếu về

nghệ thuật tạo thông tin chuyên biệt với tính hướng đích đáp ứng nhu

cầu bạn đọc trên tạp chí, cụ thể ở đây là trên 3 loại ấn phẩm tạp chí

truyền hình (Truyền hình Việt Nam, Truyền hình Hà Nội, và Truyền

hình Kỹ thuật Số VTC).

b. Tính chuyên biệt của tạp chí thể hiện trong hình thức và

nội dung

Về khổ tạp chí: Theo xu hướng hiện đại khổ các tạp chí dần

càng nhỏ đi. Tuy nhiên các tạp chí càng quan tâm chủ yếu đến tính

logic của nội dung và chức năng, nhiệm vụ riêng biệt của mình nên

chúng thường được thiết kế linh hoạt.

Về trang bìa: Trang bìa là một đặc điểm đáng chú ý của loại

hình tạp chí. Chỉ có tạp chí mới có trang bìa, còn báo thì chỉ có trang

nhất được thiết kế nhằm đăng tải các thông tin quan trọng, các “điểm

nhấn” thông tin cho tờ báo đó. Tính chuyên biệt trên trang bìa của một

tờ tạp chí còn được thể hiện cụ thể, rõ nét hơn, đặc biệt các cỡ chữ,

phông chữ được lựa chọn một cách cẩn thận sao cho phù hợp với

màu sắc trang bìa, làm nổi bật phong cách riêng, chủ ý riêng mà tạp

chí hướng tới.

Về ngôn ngữ: Vì là một ấn phẩm tạp chí chuyên biệt, phục vụ

nhóm đối tượng chuyên biệt thì ngôn ngữ tạp chí ấy sử dụng đòi hỏi

10

cũng phải chuyên biệt, đáp ứng, phù hợp với đối tượng tạp chí ấy

hướng tới.

Tạp chí chuyên biệt cần tìm ra một ngôn ngữ có khả năng

tương thích cao nhất cho đối tượng chuyên biệt đó, và phải giải quyết

được những vấn đề lớn nhất về ngôn ngữ trong các kênh chuyên biệt

hiện nay. Để trả lời câu hỏi “ngôn ngữ tương thích cho kênh chuyên

biệt hiện nay thể hiện như thế nào?”

* Tiểu kết chương 1

Trong chương 1 tác giả luận văn đã tìm hiểu về xu hướng

chuyên biệt hóa nói chung và truyền thông chuyên biệt nói riêng. Sau

đó trình bày rõ xu hướng chuyên biệt hóa trên từng loại hình truyền

thông tại Việt Nam (báo hình, báo in, báo mạng, phát thanh). Đồng

thời phân tích cụ thể về tính chuyên biệt của dòng tạp chí. Ngoài ra,

chương 1 của luận văn đã góp phần vào việc hình thành cơ sở lý luận

cho dòng tạp chí truyền hình, xác định đặc trưng, đặc điểm của dòng

tạp chí truyền hình trong mối quan hệ thống nhất nhưng không đồng

nhất của các dòng tạp chí khác.

Chương 2

ĐẶC TRƯNG, ĐẶC THÙ CỦA TẠP CHÍ TRUYỀN HÌNH

2.1 Đặc điểm giống và khác nhau của các ấn phẩm tạp chí

truyền hình được khảo sát

2.1.1 Giống

Chúng là một cẩm nang về ngành truyền hình, cung cấp cho

người xem truyền hình.

Chúng là cầu nối trung gian giữa Đài truyền hình với công

chúng, là “cánh tay nối dài” của Đài truyền hình được truyền tải bằng

ngôn ngữ và hình ảnh của báo in.

Chúng là phương tiện để Đài truyền hình quảng bá hình ảnh

mình sâu rộng hơn tới công chúng.

2.1.2 Khác

2.1.2.1 Tạp chí Truyền hình Việt Nam

a. Quá trình hình thành và phát triển

Số đầu tiên phát hành 15/9/1994 theo giấy phép số 46/GP-

SĐBS, đơn vị chủ quản là Đài truyền hình Việt Nam. Đây là tờ tạp

chí truyền hình đầu tiên tiên phong xuất hiện trên thị trường báo chí ở

Việt Nam.

11

Mục đích thông tin:

- Đăng tải, giới thiệu một cách chi tiết những chương trình

hay sắp được trình chiếu trên kênh của Đài truyền hình Việt Nam

nhằm giúp khán giả chủ động được thời gian đón xem.

- Cung cấp cho độc giả những câu chuyện hậu trường của

những người làm truyền hình, MC, BTV, PV nổi bật… của VTV.

Cho tới nay, tạp chí Truyền hình Việt Nam đã có gần 20 năm

với nhiều thay đổi, biến động và phát triển. Những năm đầu tiên Tạp

chí Truyền hình Việt Nam xuất bản một tháng một kỳ với số lượng

5000 bản/kỳ và tăng lên một tháng hai kỳ với số lượng xuất bản

10.000 bản/kỳ vào năm 1996.

b. Chức năng của Tạp chí Truyền hình Việt Nam

Chức năng, nhiệm vụ ban đầu là đăng tải lịch phát sóng, giới

thiệu một cách chi tiết những chương trình hay, trọng điểm sắp được

trình chiều trên các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam, đăng tải

những câu chuyện hậu trường đằng sau những chương trình truyền

hình…

Cung cấp lịch phát sóng, giới thiệu nội dung chương trình

truyền hình đặc sắc của các Đài truyền hình địa phương nổi bật trên

cả nước.

Cung cấp lịch phát sóng, giới thiệu nội dung chương trình

truyền hình của các kênh truyền hình Cáp Việt Nam, truyền hình

nước ngoài (HBO, Cinemax… ) phát trên sóng truyền hình Cáp Việt

Nam…

Chuyển tải những thông tin, những sự kiện, hoạt động của

Đài Truyền hình Việt Nam tới độc giả.

Cung cấp thông tin về hoạt động văn hóa, nghệ thuật, điện

ảnh truyền hình trong nước và thế giới…

Đối tượng phục vụ của Tạp chí Truyền hình Việt Nam là

khán giả truyền hình và công chúng trên cả nước.

c. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của tòa soạn

Cơ cấu tổ chức và hoạt động tòa soạn của Tạp chí Truyền hình Việt

Nam được mô tả theo sơ đồ sau:

12

d. Hệ thống các chuyên trang, chuyên mục Hiện nay, Tạp chí truyền hình Việt Nam có khá nhiều các

chuyên trang, chuyên mục. Bao gồm:

- Câu chuyện kỳ này: Những vấn đề, những câu chuyện,

những sự kiện quan trọng có tầm ảnh hưởng của Đài truyền

hình Việt Nam.

- Phim mới: Giới thiệu các bộ phim sắp được phát sóng.

- Chọn phim giùm bạn: Giới thiệu, phân tích nội dung bộ phim

hay đang được phát sóng.

- Dạo quanh trường quay: Những sự kiện được lượm lặt trên

các trường quay trong quá trình ghi hình chương trình.

- …

Ngoài ra, có thêm một số các chuyên trang, chuyên mục khác

như: Lướt cùng làn sóng, Thể thao, Truyền hình quốc tế, Giải trí

trong tháng…

2.1.2.2 Tạp chí Truyền hình Hà Nội

a. Quá trình hình thành và phát triển

Tạp chí Truyền hình Hà Nội số đầu tiên chính thức được phát

hành vào tháng 5/2005 theo giấy phép số 29/GP-BVHTT. Tạp chí

xuất bản mỗi tháng một kỳ, đều đặn vào ngày 23 hàng tháng. Thời

Phòng Thư ký tòa

soạn

Phòng Phát hành

quảng cáo

(3 người)

Văn phòng phía

Nam

Phòng Phóng

viên

Phòng Thiết

kế

Cộng tác viên Cộng tác viên

Tổng biên tập

Phó Tổng biên tập Phòng Kế toán

tổng hợp

13

gian đầu xuất bản khoảng 3000 cuốn/kỳ. hiện nay mỗi kỳ xuất bản đã

tăng lên hơn 10000 cuốn.

Tính đến thời điểm hiện tại, sau gần 10 năm hình thành và

phát triển, Tạp chí truyền hình Hà Nội dẫu còn khá mới mẻ trên thị

trường báo chí nhưng đã kịp ổn định cho mình một chỗ đứng riêng

biệt trên tất cả các sạp báo trong Nam ngoài Bắc nói chung và trong

loại hình tạp chí truyền hình ở Việt Nam nói riêng bằng sự dịu dàng,

thanh lịch nhưng trí tuệ của đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến.

b. Chức năng, nhiệm vụ của tạp chí Truyền hình Hà Nội

- Cung cấp lịch phát sóng, lịch phim, giới thiệu chi tiết, cụ

thể các chương trình hay, mới của Đài phát thanh và truyền hình Hà

Nội tới đông đảo công chúng.

- Cung cấp lịch phim, lịch phát sóng, giới thiệu các chương

trình hấp dẫn trên các kênh sóng của Truyền hình Cáp Hà Nội.

- Chia sẻ các câu chuyện “bếp núc” của truyền hình, giới

thiệu những gương mặt MC, BTV, Phóng viên nổi bật của Đài truyền

hình Hà Nội.

- Cung cấp các thông tin thể thao, văn hóa, âm nhạc… mới

nhất, cập nhật nhất tới độc giả.

- Ngoài ra, một điểm riêng biệt của tạp chí Truyền hình Hà

Nội chính là tính vùng miền. Ngoài chức năng của một tờ tạp chí

truyền hình, tạp chí Truyền hình Hà Nội còn luôn song hành cùng

bạn đọc thủ đô qua những bài viết về Hà Nội xưa và nay.

- Chức năng chuyển tải những thông tin quan trọng, những

sự kiện quan trong do Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội phát

động, tổ chức, là cầu nối giữa Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội

với đông đảo công chúng xem truyền hình.

- Tạp chí Truyền hình Hà Nội là cơ quan ngôn luận của cơ

quan chủ quản - Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội.

c. Cơ cấu và tổ chức hoạt động của tòa soạn

14

d. Hệ thống các chuyên trang, chuyên mục

- Chúng tôi làm truyền hình: Giới thiệu, phân tích những sự

kiện lớn do Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội tổ chức, những vấn

đề trong lĩnh vực truyền hình.

- Văn hóa, thể thao: Những sự kiện về văn hóa thể thao đang

diễn ra hoặc đang được Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội phát

sóng.

- Thế giới truyền hình: Tập hợp các bài viết về truyền hình

quốc tế.

- Công nghệ truyền hình: Giới thiệu các công nghệ truyền

hình mới ở Việt Nam và trên thế giới.

- Lịch phát sóng, lịch phim trên các kênh của Đài phát thanh

và truyền hình Hà Nội…

2.1.2.3 Tạp chí Truyền hình Số VTC

a. Quá trình hình thành và phát triển

Tổng biên tập

Bộ phận hành chính Phó tổng biên tập

Thư ký tòa soạn Bộ phận phát hành

quảng cáo

Ban biên tập Phòng phóng viên Thiết kế

Cộng tác viên Cộng tác viên

15

Với tầm nhìn trở thành một tập đoàn Truyền thông đa

phương tiện số 1 tại Việt Nam, Tổng công ty VTC sau khi xây dựng

và triển khai thành công mô hình Đài truyền hình Kỹ thuật số VTC

đã tiếp tục phát triển các loại hình báo chí khác, trong đó có dự án

xây dựng từ Tạp chí Truyền hình Số. Số đầu tiên phát hành vào ngày

3/8/2007 theo giấy phép số 74/GP-BVHTT của Bộ Thông tin và

truyền thông nước CHXHCN Việt Nam.

Thời gian đầu tạp chí xuất bản 01 kỳ/ tháng. Kể từ năm 2009,

tạp chí Truyền hình Số chính thức xuất bản 02 kỳ/ tháng, đều đặn vào

ngày mùng 5 và 25 hàng tháng. Số lượng phát hành khoảng 10.000

bản mỗi số. Sau 3 năm hình thành và phát triển, tạp chí Truyền hình

Số đã được phát hành rộng rãi trên toàn quốc, được độc giả đón nhận,

thực sự trở thành cầu nối của công chúng trên cả nước với Tổng công

ty truyền thông đa phương tiện VTC.

b. Chức năng, nhiệm vụ của tờ tạp chí Truyền hình Số

Là một cuốn cẩm nang truyền hình, giới thiệu cho bạn đọc

những chương trình hay, hấp dẫn, bổ ích trên các sóng VTC.

Cung cấp cho khán giả lịch, khung giờ phát sóng các chương

trình, các bộ phim một cách chi tiết, cụ thể.

Giới thiệu các công việc “bếp núc” của các chương trình

truyền hình. Những câu chuyện tác nghiệp của những người làm

truyền hình.

Giới thiệu các gương mặt nhà Đài như MC, Phóng viên,

BTV, Bình luận viên… nổi bật.

Giải thích các khái niệm, học thuật thuộc lĩnh vực truyền

hình.

Giới thiệu hình ảnh, thương hiệu, các dịch vụ và sản phẩm

của Tổng công ty VTC đến cộng đồng.

Là một nhân tố quan trọng trong các nhân tố góp phần cấu

thành mô hình của Tập đoàn truyền thông trong tương lai gần của

VTC.

Ngoài ra, tạp chí Truyền hình Số cũng có chức năng phản

ánh những thông tin về đời sống xã hội, văn hóa, giải trí và các thông

tin mang tính thời sự hấp dẫn khác.

c. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của tòa soạn

16

d. Hệ thống các chuyên trang, chuyên mục

- VTC chuyển động: Cung cấp những tin tức, hoạt động

trọng điểm trong tháng của Tổng công ty truyền thông đa phương

tiện VTC (Bao gồm Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC).

- Tiêu điểm: Các bài viết sâu, mang tính phân tích, bình luận

về các dịch vụ, các lĩnh vực hoạt động của Tổng công ty VTC và Bộ

Thông tin và Truyền thông.

- Chân dung và đối thoại: Các bài viết chân dung, phỏng vấn

các nhân vật có tầm ảnh hưởng trong xã hội, các gương mặt MC,

BTV, phóng viên… của Đài truyền hình Kỹ thuật số VTC.

- Phóng sự - ký sự: Chủ yếu là các phóng sự, ký sự thuộc thể

loại khám phá và thuộc lĩnh vực văn hóa, giải trí.

- …

So với tạp chí Truyền hình Việt Nam và tạp chí Truyền hình

Hà Nội thì tạp chí Truyền hình Số có ít hơn các đầu chuyên trang,

chuyên mục. Tuy nhiên hệ thống các chuyên trang, chuyên mục của

Tổng biên tập

(Ông Lê Kinh Lộc)

Bộ phận hành chính Phó tổng biên tập

(Bà Phạm Thị Thu Hoài)

Biên tập viên Bộ phận phát hành

quảng cáo

Cộng tác viên chính với tòa

soạn Phòng phóng viên Thiết kế

Cộng tác viên

17

tạp chí này phân chia khá rõ ràng và khoa học, thể hiện được nhiều

thông tin chuyên biệt hơn so với hai tạp chí trên.

2.2 Tính chuyên biệt thể hiện trên các ấn phẩm tạp chí

truyền hình được khảo sát so với các tạp chí khác

2.2.1 Nội dung chuyên biệt

2.2.1.1 Tạp chí truyền hình là công cụ tra cứu, tra khảo các

khái niệm học thuật thuộc lĩnh vực truyền hình

a. Tạp chí Truyền hình Việt Nam VTV

Trong mỗi số tạp chí, tạp chí Truyền hình Việt Nam VTV lại

có một số bài viết giải thích về một công việc, một khái niệm nào đó

thuộc lĩnh vực truyền hình, phục vụ cho mục đích tra cứu, tra khảo

của công chúng. Tuy nhiên số trang dành cho mục đích này tương đối

hạn hẹp.

Các phần giải thích các học thuật, khái niệm truyền hình này

thường nằm trong chuyên mục Tâm sự nghề nghiệp, Câu chuyện kỳ

này, Gương mặt nghệ sĩ… Đây là những bài viết dạng trò chuyện,

chân dung hoặc là tự sự của các nhân vật trong nghề như: đạo diễn,

thư ký biên tập, phát thanh viên, biên tập viên… Thông qua đó, họ

chia sẻ quan điểm của mình về nghề nghiệp – những việc mà chỉ có

những người trong nghề thực sự trải nghiệm mới có thể hiểu và giải

thích. Từ đó, người đọc có thể hiểu một các sâu sắc thế nào là phát

thanh viên, thế nào là đạo diễn và công việc của họ như thế nào?...

b. Tạp chí Truyền hình Hà Nội

Cách giải thích và diễn giải các thuật ngữ truyền hình trong

Tạp chí truyền hình Hà Nội rõ nét và cụ thể hơn so với tạp chí

Truyền hình Việt Nam. Việt Nam thường thông qua phân tích tổng

thể, các ví dụ khác nhau để người đọc tự hình dung cho mình một

khái niệm. Trong khi đó tạp chí Truyền hình Hà Nội thường đi vào

giải thích khái niệm trước rồi mới phân tích, chứng mình, mở rộng

vấn đề phía sau.

c. Tạp chí Truyền hình Số VTC

Trong 3 tờ tạp chí truyền hình thuộc phạm vi khảo sát, tạp

chí Truyền hình Số là tờ tạp chí thể hiện chức năng là công cụ tra

cứu, tra khảo các khái niệm học thuật thuộc lĩnh vực truyền hình mờ

nhạt nhất. Chức năng này thường nằm hầu khắp các chuyên mục, đan

xen trong các bài viết trong chuyên trang của tạp chí Truyền hình Số:

Tiêu điểm, Hậu trường, Công nghệ và cuộc sống… Tuy nhiên, chúng

lại không cố định trong chuyên mục nào.

18

2.2.1.2 Tạp chí truyền hình là kênh thông tin chỉ dẫn truyền

hình

Đối với tạp chí truyền hình, chức năng chỉ dẫn được coi là

một đặc điểm nổi trội. Chức năng chỉ dẫn được thể hiện bằng các

trang tin bài giới thiệu cho người đọc nội dung các chương trình, thời

gian, địa điểm phát sóng, lịch phim… một cách rõ ràng, cụ thể, chi

tiết. Chức năng chỉ dẫn được Đài truyền hình sử dụng như một kênh

thông tin giúp người đọc, công chúng, độc giả hiểu rõ hơn về các

chương trình, thời gian phát sóng… của Đài để lựa chọn chương trình

và sắp xếp thời gian…

a. Tạp chí Truyền hình Việt Nam

Theo thống kê, khảo sát tạp chí Truyền hình Việt Nam từ kỳ

1 tháng 5/2009 đến kỳ 1 tháng 5/2011, kết quả như sau: số trang tin

bài dành cho chức năng chỉ dẫn dao động từ 16 đến 20 trang trên

tổng số 84 trang, tương đương với tỷ lệ từ 19,04% đến 23,8%. Đây là

một tỷ lệ lớn cho thấy tạp chí Truyền hình Việt Nam rất “ưu ái” cho

các tin bài loại này.

b. Tạp chí Truyền hình Hà Nội

Tin bài thể hiện chức năng chỉ dẫn thường được thể hiện

trong các chuyên trang, chuyên mục sau: Lịch phát sóng, Phim trên

truyền hình Hà Nội… Khảo sát chức năng chỉ dẫn trên tạp chí Truyền

hình Hà Nội từ tháng 5/2009 đến tháng 5/2011 kết quả như sau: số

trang dành cho chức năng chỉ dẫn chiếm khoảng từ 10 đến 22 trang

trên tổng số 90 trang, chiếm tỷ lệ 11,11% đến 24,44%.

c. Tạp chí Truyền hình Số VTC

Mặc dù thay đổi fomat nhiều lần nhưng số lượng thông tin

chỉ dẫn truyền hình trên tạp chí Truyền hình Số luôn chiếm tầm trên

28 trang trên tổng số 84 trang tương đương với 30%. Có thể nói so

với hai tạp chí khảo sát bên trên, thì tạp chí này dành “đất” cho nội

dung thông tin chỉ dẫn nhiều nhất, là nội dung chính là toàn tạp chí.

2.2.1.3 Cơ quan ngôn luận của cơ quan chủ quản – mở

rộng, nối đài, quảng bá thương hiệu

Tạp chí truyền hình cũng là một công cụ thực hiện chức năng

tương tác, hỗ trợ, mở rộng các vấn đề mà truyền hình đề cập tới

nhưng không đề cập một cách chi tiết và cụ thể do giới hạn về mặt

thời gian, dung lượng… chương trình phát sóng.

Tạp chí truyền hình là công cụ để Đài truyền hình tương tác

với khán giả truyền hình.

19

2.2.1.4 Nguồn thông tin về các vấn đề hậu trường sản xuất

của tất cả các chương trình VTV (phim, phóng sự…)

Đây là một trong những nội dung thông tin được độc giả của

các tạp chí truyền hình muốn đọc nhất. Lấy tin về các công việc hậu

trường sản xuất chương trình truyền hình đối với phóng viên của tạp

chí nhà Đài là việc không khó, nhưng lại là trở ngại đối với phóng

viên của báo khác. Chính vì vậy đây có thể coi là thế mạnh và đặc

trưng riêng của các ấn phẩm tạp chí truyền hình nói chung.

2.2.1.5 Nguồn thông tin về hoạt động hậu trường của biên

tập viên, phóng viên, diễn viên, MC… nhà Đài

Cũng giống như việc cung cấp các thông tin về hậu trường

sản xuất chương trình truyền hình, đưa tin về cuộc sống sau màn ảnh

của các diễn viên, MC, phóng viên, biên tập viên… truyền hình là thế

mạnh của các ấn phẩm tạp chí truyền hình. Do môi trường làm việc

thường xuyên được tiếp xúc và làm việc với các đối tượng trên, nên

các bài viết về họ thường được “độc quyền”, nội dung sâu sắc và gần

gũi hơn các tạp chí khác.

2.2.1.6 Kho tư liệu khổng lồ về các nghệ sĩ truyền hình (diễn viên, ca

sĩ, đạo diễn…)

Những tin tức giải trí luôn là loại thông tin thu hút độc giả

nhất. Chính vì vậy ngày càng nhiều những tờ báo in, báo mạng thiên

về tin tức giải trí. Ba ấn phẩm Tạp chí truyền hình được khảo sát

cũng dành trên 50% “đất” dành cho các thông tin giải trí. Các diễn

viên, ca sĩ, nghệ sĩ truyền hình đều là những đối tượng được quan

tâm.

2.2.2 Đối tượng độc giả, công chúng chuyên biệt

Theo PGS.TS. Vũ Quang Hào thì khi xã hội thông tin càng phát

triển thì có vấn đề nảy sinh là sự tan dã của cộng đồng hưởng thụ truyền

thông đòi hỏi người làm truyền thông phải phục vụ cho nhóm các đối tượng

thiểu số. Nhóm đối tượng thiểu số ấy có cùng một mối quan tâm chung (có

thể cùng sở thích, cùng giới tính, lứa tuổi…) gọi là nhóm công chúng

chuyên biệt.

Còn đối với dòng tạp chí truyền hình thì họ cũng có những

độc giả chuyên biệt riêng. Họ trải dài 18-45 tuổi, tập trung vào lớp

độc giả trẻ ở các đô thị hiện nay (theo kết quả phỏng vấn sâu các

Tổng biên tập tạp chí). Đối tượng, công chúng của tạp chí truyền hình

mang những đặc trưng riêng: Vừa là công chúng của truyền hình, vừa là

công chúng của loại hình tạp chí – báo in. Những đối tượng công chúng

20

này chủ động trong việc tiếp nhận thông tin từ truyền hình, tự nhận thức

và đánh giá được thông tin. Sau đó họ chủ động tìm hiểu những thông

tin xung quanh lĩnh vực truyền hình từ tạp chí truyền hình.

2.2.3 Ngôn ngữ chuyên biệt

Tạp chí chuyên biệt cần tìm ra một ngôn ngữ có khả năng

tương thích cao nhất cho đối tượng chuyên biệt đó, và phải giải quyết

được những vấn đề lớn nhất về ngôn ngữ trong các kênh chuyên biệt

hiện nay. Để trả lời câu hỏi “ngôn ngữ tương thích cho kênh chuyên

biệt hiện nay thể hiện như thế nào?”.

Các ấn phẩm tạp chí truyền hình được khảo sát đã trả lời lần

lượt được các câu hỏi trên. Khác với các tạp chí khác, tạp chí truyền

hình đã sử dụng ngôn ngữ khá phù hợp với đối tượng mình hướng

tới. Mặc dù sử dụng rất nhiều học thuật truyền hình như “ê-kip”,

“MC”, “game show”… nhưng đối tượng độc giả lại vẫn có thể hiểu

được. Một phần nguyên nhân do độc giả đã quá quen với những khái

niệm trên khi xem truyền hình, mặc khác họ được tác giả bài viết giải

thích một lần nữa trong bài viết.

2.2.4 Chuyên mục chuyên biệt

Hiện nay, Tạp chí Truyền hình Việt Nam có khá nhiều các

chuyên trang, chuyên mục, như: Câu chuyện kỳ này, Phim mới, Dạo

quanh trường quay…

Tạp chí Truyền hình Hà Nội bao gồm các chuyên trang,

chuyên mục chính sau: Chúng tôi làm truyền hình, Thế giới truyền

hình, Công nghệ truyền hình…

Trong 3 năm phát triển, tạp chí Truyền hình Số đã thay đổi

fomat khá nhiều lần. Do đó, hệ thống các chuyên trang, chuyên mục

cũng có sự thay đổi theo. Thời điểm hiện tại, tờ tạp chí này có các

chuyên trang, chuyên mục chính sau đây: VTC chuyển động, Tiêu

điểm…

Có thể thấy, các chuyên trang chuyên mục trên ấn phẩm tạp

chí truyền hình rất chuyên biệt, nội dung xoay quanh các vấn đề

truyền hình, có thể coi là cẩm nang trong lĩnh vực truyền hình. Tuy

vẫn có những thông tin giải trí xã hội khác nhưng những nội dung

thông tin giải trí ấy không lệch lạc mà vẫn phù hợp với đối tượng mà

các tạp chí hướng tới.

21

2.2.5 Hình thức

2.2.5.1 Trang bìa

Trong ba ấn phẩm truyền hình được khảo sát thì tạp chí

Truyền hình Việt Nam VTV và tạp chí Truyền hình Hà Nội được

đánh giá cao về hình ảnh trang bìa so với tạp chí Truyền hình Số

VTC. Để có một tấm ảnh bìa cho số tạp chí phát hành mỗi tháng 3 kỳ

luôn có một ê-kip thực hiện tới gần chục người. Cùng với ảnh bìa, ở

trang trong còn có một bài phỏng vấn nhân vật trang bìa.Và những

gương mặt trang bìa dù là diễn viên, MC hay ca sĩ thì họ luôn được

trang điểm và tạo dáng khá thân thiện. Chính điều này đã tạo nên giá

trị riêng, tạo cảm giác gần gũi với độc giả.

2.2.5.2 Phong cách trình bày

a. Ma-ket, layout

Ma-ket, layout tạo nên phong cách, hình ảnh của mỗi cuốn

tạp chí và bố cục bài vở trong nội dung ấn phẩm. Để tạo ra nét riêng

lôi cuốn cho ấn phẩm của mình, đồng thời thu hút độc giả thì mỗi ấn

phẩm tạp chí truyền hình lại mang phong cách trình bày khác nhau.

Tạp chí Truyền hình Việt Nam mang phong cách rực rỡ,

thâm chí có thể nói là sặc sỡ vì sử dụng nhiều gam màu nóng trong

cách thức thể hiện. Tạp chí Truyền hình Hà Nội bộc lộ sự cách tân,

linh hoạt trong việc sử dụng màu sắc. Măng-sét trên các ấn phẩm tạp

chí Truyền hình Hà Nội không cố định như các ấn phẩm tạp chí

Truyền hình. Tạp chí Truyền hình VTC đề cao sự đơn giản, nhưng lại

toát lên vẻ sang trọng ngay từ phong cách chung. Khó có thể tìm thấy

một tờ tạp chí nào mà măng-sét chỉ có một màu như tạp chí Truyền

hình Số VTC. Chỉ có một màu cam duy nhất nhưng lại rất nổi bật.

Tuy nhiên layout các bài viết bên trong lại khá nhàm chán.

b. Ảnh minh họa

Qua khảo sát có thể thấy tạp chí Truyền hình VTV và tạp chí

Truyền hình Hà Nội sử dụng tương đối nhiều ảnh, trung bình 5-6 ảnh

trên một bài viết dài. Chất lượng ảnh khá tốt, ko bị căng, rạn hay mờ

hình. Riêng tạp chí Truyền hình Số VTC lại không chú trọng đến ảnh

chụp mà thường xuyên sử dụng lại các hình từ internet hoặc báo khác

để minh họa cho bài viết của mình. Thậm chí, có những bức ảnh do

phóng viên tạp chí chụp nhằm giới thiệu nhân vật, công ty, nhưng

hình ảnh ấy lại không mang ý nghĩa báo chí nhiều mà gợi liên tưởng

đó đến một bài pr “trá hình”.

22

* Tiểu kết chương 2.

Kết quả khảo sát bên trên đã phần nào cho thấy tính chuyên

biệt trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình đang thể hiện khá đúng

hướng. Ngoài những bài viết về lĩnh vực truyền hình thì các bài về

văn hóa xã hội, giải trí cũng chiếm phần quan trọng.

Để có một tờ tạp chí đẹp, hấp dẫn, phát huy vai trò, ý nghĩa

và hiệu quả báo chí đối với đông đảo bạn đọc thì cần có sự kết hợp

nhuần nhuyễn giữa nội dung và hình thức. Nếu chỉ chú trọng đến một

trong hai yếu tố đó thì tạp chí đó chưa đạt được hiệu quả tối ưu. Đặc

biệt đối với những ấn phẩm tạp chí truyền hình, chúng tưởng như là

những ấn phẩm chuyên ngành giống nhau, nhưng giữa chúng lại có

khá nhiều sự khác biệt về phong cách trình bày cũng như nội dung.

Chính nó đã tạo nên sự thành công riêng của mỗi tờ tạp chí. Tuy vậy,

trong bối cảnh bùng nổ thông tin, ngày càng nhiều các đầu báo, tạp

chí xuất hiện trên thị trường báo chí thì để tồn tại và phát triển thì các

tạp chí nói chung và tạp chí truyền hình nói riêng cần phải chú trọng

cải tiến và nâng cao chất lượng cả nội dung và hình thức để tăng sự

hấp dẫn, thuyết phục độc giả tìm đọc.

Chương 3

KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO

TÍNH CHUYÊN BIỆT TRÊN CÁC ẤN PHẨM

TẠP CHÍ TRUYỀN HÌNH

3.1 Đánh giá tính chuyên biệt trên 3 ấn phầm khảo sát

3.1.1 Ưu điểm

Tạp chí truyền hình mang đậm tính chất chuyên ngành,

nhưng lại dung hòa được tính giải trí trong đó:

Về tính chuyên ngành, trên cả ba ấn phẩm tạp chí truyền hình

được khảo sát đều có rất nhiều bài viết chuyên sâu về ngành truyền

hình. Tuy nhiên, các bài viết không bị khô cứng, giao điều, không sử

dụng quá nhiều thuật ngữ truyền hình khó hiểu. Ngược lại nội dung

bài viết mềm mại, cung cấp những thông tin, kiến thức truyền hình

thông qua các ví dụ thực tế, câu chuyện sinh động. Đây chính là ưu

điểm chính và lớn nhất mà tất cả các ấn phẩm tạp chí truyền hình đều

làm được. Không những thế, ngoài những bài viết mang tính lý luận

sâu ấy thì tạp chí truyền hình đã làm được ba vấn đề quan trọng sau

để tạo nên thành công của tờ tạp chí đó là: “Tạp chí đã đi trước, đi

23

cùng và đi sau truyền hình…” (Theo kết quả bài phỏng vấn sâu các

Tổng biên tập tạp chí).

Về tính giải trí, tất cả các ấn phẩm tạp chí truyền hình được

khảo sát đều dành trên 50% “đất” đăng tải những bài viết mang tính

giải trí như âm nhạc, thời trang, điện ảnh… không liên quan gì đến

truyền hình. Từ chỗ nội dung chỉ bó hẹp trong lĩnh vực truyền hình,

tạp chí đã dần cải tiến, đổi mới để tin bài thiết thực, gần gũi với đời

sống xã hội, phản ánh đa dạng, nhiều chiều những thay đổi của cuộc

sống.

Tiếp theo, hình thức và phong cách trình bày của các ấn

phẩm tạp chí truyền hình cũng là một trong những ưu điểm lớn của

dòng tạp chí này. Tất cả điều này đã giúp cho các ấn phẩm tạp chí

truyền hình mang một phong cách rất riêng: sinh động, sắc nét và

hiện đại, khiến mỗi độc giả khi cầm trên tay là dễ nhớ, dễ nhận, khó

quên.

3.12 Nhược điểm

Thứ nhất, do chưa được đầu tư đúng mức về điều tra xã hội

học đối với các độc giả của dòng tạp chí truyền hình, nên các ấn

phẩm tạp chí này vẫn còn tồn tại một số tin bài hàm lượng thông tin

ít, và không phù hợp với đối tượng bạn đọc

Thứ hai, các thông tin về giải trí, văn hóa, xã hội không

thuộc lĩnh vực truyền hình được đưa vào tạp chí nhằm tạo nội dung

phong phú, tuy nhiên trong một số trường hợp tạo hiệu ứng ngược.

Các tin bài đó không đủ hay và sâu sắc, làm loãng nội dung tạp chí.

Thứ ba, mặc dù có thế mạnh là tạp chí và Đài truyền hình có

cùng một cơ quản chủ quản là Đài truyền hình, nhưng các tin bài về

truyền hình chưa phát huy được thế mạnh đó. Nội dung tin bài về

truyền hình nhiều khi không hay, không chất lượng bằng các tin bài

về truyền hình báo khác đưa.

3.2 Các kiến nghị về việc xây dựng và nâng cao tính

chuyên biệt trên các ấn phẩm tạp chí Truyền hình

3.2.1 Xác định rõ đối tượng bạn đọc trong điều kiện mới để

tăng thêm hàm lượng văn hóa, chất lượng thông tin của từng tờ

tạp chí.

Đối tượng bạn đọc tạp chí truyền hình mang những đặc trưng

riêng: Vừa là công chúng của truyền hình, vừa là công chúng của loại

hình tạp chí – báo in. Ban đầu họ là những khán giả xem truyền hình,

24

tiếp nhận thông tin từ truyền hình. Sau đó họ tìm hiểu những vấn đề

xung quanh đến truyền hình và tìm đọc ấn phẩm tạp chí truyền hình.

Có thể thấy việc xác định rõ đối tượng bạn đọc trong điều kiện

mới để tăng thêm hàm lượng văn hóa, chất lượng thông tin của từng tờ

tạp chí là rất quan trọng. Nó đi đúng hướng theo tiêu chí đánh giá tác

phẩm báo chí chất lượng cao đã được các cơ quan quản lý nhà nước quy

định.

3.2.2 Làm tốt hơn nữa các công tác điều tra xã hội học

Khi bất kỳ tổ chức, cá nhân nào muốn nắm bắt dư luận, tiếp

thu ý kiến, sáng kiến của mọi người thì việc đầu tiên là tiến hành điều

tra xã hội học. Đây là một công tác đặc thù giúp đưa ra ý tưởng tổ

chức, nhận ra những sai sót, ưu-khuyết điểm để tạo nên một sản

phẩm tốt nhất. Thế nhưng, không có một ấn phẩm tạp chí truyền hình

nào đầu tư nghiêm túc cho công tác này

3.2.3 Cần tạo nên bản sắc riêng trong cách thức hoạt động

thông tin, phản ánh.

Sự thành công tạp chí cũng phụ thuộc vào chất lượng thông

tin báo chí và phần lớn vào bản sắc riêng của thông tin phản ánh, các

ấn phẩm tạp chí truyền hình cũng vậy. Muốn tạo bản sắc riêng hiệu

quả thì phải tăng cường sự hợp tác giữa các bộ phận, các yếu tố nội

dung và hình thức của tác phẩm báo chí tạo nên sức hấp dẫn của việc

truyền thông tin, cách thể hiện thông tin. Ngoài ra, công tác xã hội

học bên trên sẽ hỗ trợ cho hoạt động thông tin phản ánh sau này.

3.2.4 Lãnh đạo cơ quan truyền hình cần coi việc đầu tư

phát triển tạp chí là thế mạnh, là yếu tố để hình thành tập đoàn báo

chí - truyền thông trong tương lai.

Đầu tiên là đổi mới tư duy theo hướng chú trọng mục tiêu

kinh tế, sau đó mở rộng hoạt động sang các lĩnh vực truyền thông

khác, mở rộng năng lực điều hành đối nội và đối ngoại ở hàng loạt tờ

báo, tham gia năng động vào nền kinh tế như những doanh nghiệp

thực thụ. Về việc mở rộng năng lực điều hành ở hàng loạt các tờ báo

thì cơ quan chủ quản Đài truyền hình đang nắm trong tay rất nhiều

loại hình báo chí bao gồm cả báo hình, báo mạng và tạp chí truyền

hình. Nếu lãnh đạo các cơ quan truyền hình mà nhận thức được vấn

đề trên thì có thể các ấn phẩm tạp chí truyền hình sẽ phát triển một

cách chuyên nghiệp hơn nữa.

25

3.2.5 Đầu tư xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên.

Bên cạnh việc không ngừng trau dồi, nâng cao chuyên môn,

nghiệp vụ, phóng viên, biên tập viên cũng cần chú trọng tìm hiểu,

nắm bắt nhu cầu tâm lý của nhiều bạn đọc thuộc nhiều đối tượng

khác nhau để qua đó đưa tin, bài cho phù hợp lôi cuốn.

Ngoài ra, do đặc thù là chủ yếu những tin tức đăng tải trên

tạp chí truyền hình đều là những thông tin xoay quanh lĩnh vực

truyền hình nên đội ngũ phóng viên, biên tập viên phải là những

người trực tiếp làm truyền hình, am hiểu truyền hình thì làm công tác

tại tạp chỉ truyền hình mới hiệu quả. Tuy nhiên, do điều kiện đầu tư

hạn chế nên việc hỗ trợ của ngành tạp chí luôn thấp hơn mức hỗ trợ

trong ngành truyền hình. Vì vậy để có được một đội ngũ phóng viên,

biên tập viên vừa có chuyên môn truyền hình, vừa làm tốt công việc

tạp chí là điều khó khăn. Nhưng nếu làm được điều này thì chắc chắn

chất lượng tin bài sẽ rất tốt và lượng phát hành sẽ tăng cao.

* Tiểu kết chương 3.

Không thể phủ nhận vai trò và tầm quan trọng của các ấn

phẩm tạp chí Truyền hình hiện nay bởi nó là một phần đáng kể làm

nên diện mạo phong phú của đời sống báo chí phục vụ đối tượng độc

giả yêu truyền hình. Tuy vật, bất kỳ ấn phẩm báo chí nào cũng có

những ưu và khuyết điểm riêng. Nhưng biết tận dụng những ưu điểm

để đẩy mạnh ấn phẩm báo chí của mình phát triển thì không phải tạp

chí nào cũng làm được. Vì thế, những biện pháp kiến nghị nhằm

năng cao tính chuyên biệt trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình như

việc: xác định đối tượng bạn đọc, triển khai công tác điều tra xã hội

học, tạo nên bản sắc riêng trong cách thức hoạt động thông tin, phản

ánh hay đề cao vai trò người lãnh đạo và đội ngũ phóng viên biên tập

viên là rất quan trọng.

Ngoài ra, các ấn phẩm tạp chí truyền hình vẫn còn những mặt

tồn tại như trên vẫn đang khá phổ biến trong đời sống báo chí, đòi hỏi

nhà quản lý, các tòa soạn, ban biên tập cũng như đội ngũ biên tập

viên, phóng viên, cộng tác viên nghiêm túc nhìn nhận vấn đề và cùng

nỗ lực khắc phục để xây dựng ấn phẩm tạp chí truyền hình ngày càng

hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu bạn đọc, đồng thời vẫn giữ được bản sắc,

theo đúng tôn chỉ mục đích của mình tạo nên sự chuyên biệt của

dòng tạp chí truyền hình nói chung.

26

PHẦN KẾT LUẬN

Trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ, tác giả đã tìm hiểu và

bước đầu trình bày một cách hệ thống các vấn đề lý thuyết liên

quan đến truyền thông chuyên biệt. Sau đó nghiên cứu, đánh giá

một cách khoa học về tính chuyên biệt trên dòng tạp chí hiện

nay, khảo sát cụ thể trên dòng tạp chí truyền hình thông qua 3 ấn

phẩm: tạp chí Truyền hình VTV, tạp chí Truyền hình Hà Nội, tạp

chí Truyền hình Số từ năm 2009 đến năm 2011 để minh chứng

tính chuyên biệt của truyền thông nói chung và dòng tạp chí nói

riêng đang là xu thế tất yếu của truyền thông hiện đại. Trên cơ sở

đó, luận văn đưa ra những yếu tố thể hiện tính chuyên biệt trên

dòng tạp chí truyền hình, trong đó tập trung sâu vào ba yếu tố

chính: Nội dung, hình thức và đối tượng công chúng chuyên biệt.

Từ đó, đánh giá một cách khoa học về ưu-nhược tính chuyên biệt

được thể hiện trên 3 ấn phẩm được khảo sát, và đưa ra một số

kinh nghiệm bước đầu để xây dựng và nâng cao tính chuyên biệt

trên các ấn phẩm tạp chí truyền hình.

Thông qua luận văn của mình, tác giả mong muốn góp phần

vào việc hình thành cơ sở lý luận, xác định đặc trưng, đặc điểm của

dòng tạp chí truyền hình trong mối quan hệ thống nhất nhưng không

đồng nhất của các dòng tạp chí khác; đồng thời hy vọng kết quả

nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho các ấn phẩm tạp chí truyền hình

được khảo sát nâng cao hơn nữa được chất lượng nội dung, tăng sức

hấp dẫn với bạn đọc, giúp cho lãnh đạo tòa soạn cũng như đội ngũ

phóng viên thấy được những yêu cầu phát triển của dòng tạp chí

mang tính chuyên biệt cao nhằm phát huy thế mạnh của dòng tạp chí

truyền hình, ứng dụng với phương thức làm báo hiện đại.

99

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

1. Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang (2004), Cơ sở lý luận báo

chí truyền thông, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.

2. Đinh Văn Hường (2004), Tổ chức và hoạt động của toà soạn, NXB Đại

học Quốc gia, Hà Nội.

3. Đinh Văn Hường (2005), Toàn cảnh báo, tạp chí dành cho nữ giới, Báo chí

những vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.

4. Đỗ Quang Hưng (2001), Lịch sử báo chí Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia,

Hà Nội.

5. Hoàng Đinh Linh (2009), Loại hình tạp chí và chuyên san dành cho phụ nữ

và văn hóa đọc của độc giả nữ hiện nay, Luận văn thạc sĩ – Trường ĐH

KHXH&NV (ĐHQG), Hà Nội.

6. Hoàng Tùng, Hồng Chương, Nguyễn Trọng Xuân (1986), Công tác tạp chí,

Sách giáo khoa Mác Lê-nin, Hà Nội.

7. Nguyễn Văn Dững (chủ biên) (2006), Tác phẩm báo chí, NXB Lý luận

Chính trị, Hà Nội.

8. Phạm Thành Hưng (2007), Thuật ngữ Báo chí - truyền thông, NXB Đại

học Quốc gia, Hà Nội.

9. Phạm Thị Lan (2008), Chuyên biệt hóa – Xu hướng của truyền thông đại

chúng Việt Nam đầu thế kỷ XXI, Báo chí những vấn đề lý luận và thực

tiễn, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.

10. Phong Lê (1995), Nâng cao dân trí và nhiệm vụ đặt ra cho tạp chí, Nhà

báo và công luận, số 6, tr.8.

11. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, NXB Chính trị Quốc gia,

Hà Nội.

12. Tạ Ngọc Tấn (1997), Sự dị biệt giữa báo và tạp chí, Báo chí và Tuyên

truyền, (số Xuân), tr.15.

13. Trần Hữu Quang (2006), Xã hội học báo chí, NXB Trẻ.

14. Vũ Quang Hào (2000), Ngôn ngữ báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

100

Tài liệu được dịch ra tiếng Việt

15. Loic Hervouet (1999), Viết cho độc giả, Lê Hồng Quang dịch, Hội Nhà

báo Việt Nam xb, Hà Nội.

16. X.A. Mikhailốp (2004), Báo Chí Hiện Đại Nước Ngoài: Những Quy Tắc

Và Nghịch Lý, Nxb Thông Tấn, Hà Nội.

Website

17. www.tienphong.vn

18. www.tuoitre.com.vn

19. www.thanhnien.com.vn

20. www.vneconomy.vn

21. www.sgtt.com.vn

Báo điện tử

22.http://www.baomoi.com/Home/KinhTe/vov.vn/Bao-chi-va-doanhnghiep-

De-la-cau-noi-hieu-qua/6488423.epi

23. http://www.tienphong.vn/xa-hoi/85101/Van-tra-1-ty-dong-cho-ai-

phathien-chat-3-MCPD-trong-nuoc-tuong-Chin-su.html

24. http://www.baochivietnam.com.vn/chuyen-mc/doc-duong-

tacnghiep/2730

25.http://www.pr-quangcao.edu.vn/index.php/detail/188/TAN-MAN-VEPR-

VA-NHA-BAO.html

26. http://www.tuanvietnam.net/2010-06-27-pr-and-bao-chi-dau-la-su-

thatcho-cong-chung-

27. http://tranngocchau.wordpress.com/category/pr-quan-he-cong-chung/

28. www.baochivietnam.com.vn/chuyen-mc/doc-duong-tac-nghiep/2730

29.http://strategy.vn/detail/5/1250/Quang-cao-tiep-thi-Khong-so-kho-chi-

sokhong-co-tien

30.http://www.vietrade.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article

&id=645:tap-quan-tang-qua-cua-nguoi-nhat&catid=20:su-kien-xuc-

tienthuong-mai&Itemid=64