to epos ton myrion.pdf

7/25/2019 TO EPOS TON MYRION.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/to-epos-ton-myrionpdf 1/64



Π ε ρ ιε χ ό μ ε ν α

Ε ισ α γ ω γ ή

IVtepos 1. Η Μ ά χ η σ τα Κ ο ύ ν α ξ α

Ισ τ ο ρ ικ ό Π λ α ίσ ιο

Η "Ε ν α λ λ α κ τ ικ ή " π ο ψ η

Η Ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ο υ Α γ η σ ιλ ά ο υ

IVtepos 2. Σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή Κ α τ ά σ τ α σ η

σ τ η ν Ε π ο χ ή τω ν Μ υ ρ ίω ν

Τ α κ τ ικ ά Δ ε δ ο μ έ ν α

Ο π λ ιτ ικ ή Δ ρ ά σ η , θ ω ρ ά κ ισ η κ α ι Ψ ιλ ικ ά

Η Ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν

Η Ε ξ έ λ ιξ η τ ο υ Ιπ π ικ ο ύ

σ τ η ν Π ε ρ σ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία

6

10

28

34

38

46

58

To'Enos ίω ν Μ υ ρ ίω νΗ Μ ά χ π σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

Δ ρ M a v o u o o s Ε μ μ . Κ α μ π ο ύ ρ ns

B S S R I AMovorpacDies

Πινδάρου 16-20,10673, Αθήνα

Τηλ.: 2103641960, 2103641149 - Fax: 2117801821

http://www.patriamag.gr - patriamagiigmail.com

http://www.patriamag.gr/

http://www.patriamag.gr/



Ε ισ α γ ω γ ή

Η ισ τ ο ρ ικ ή ά π ο ψ η ό τ ι μ ε γ ά λ ε ς κ ι ε ν τ υ π ω σ ια κ έ ς ν ίκ ε ς κ ε ρ -

δ ή θ η κ α ν α π ό ε λ λ η ν ικ ο ύ ς σ τ ρ α τ ο ύ ς ε ξ α ιτ ία ς τ ο υ θ ά ρ ρ ο υ ς

κ α ι τ ω ν α ν ώ τ ε ρ ω ν ιδ α ν ικ ώ ν ε ίχ α ν δ ι α δ ο θ ε ί σ τ ο ν ε ο ε λ λ η ν ικ ό

κ ρ α τ ίδ ιο γ ια δ ε κ α ε τ ίε ς , π ρ ο ε ρ χ ό μ ε ν ε ς α π ό τ ο ε ξ ω τ ε ρ ικ ό κ α ιχ ρ ή σ ιμ ε ς γ ια φ θ η ν ή π ρ ο π α γ ά ν δ α κ ά θ ε τ ύ π ο υ κ ι α π ό χ ρ ω σ η ς .

Α π α ξ ι ω μ έ ν ε ς α π ό τα α π λ ά γ ε γ ο ν ό τ α , α φ ο ύ σ τ η ν ε λ λ η ν ι κ ή

ισ τ ο ρ ί α κ α ι μ ό ν ο ο ι υ π ε ρ α σ π ιζ ό μ ε ν ο ι μ ε α υ τ ο θ υ σ ί α κ α ι

θ ά ρ ρ ο ς τ α ιε ρ ά κ α ι τ α ό σ ιά τ ο υ ς υ π έ κ υ ψ α ν π ο λ λ ά κ ις σ ε

ιμ π ε ρ ια λ ισ τ ικ ο ύ ς ο ρ μ ώ μ ε ν ο υ ς κ α τ α κ τ η τ έ ς (π χ Τ ο ύ ρ κ ο υ ς ,

Ρ ω μ α ίο υ ς , Κ α τ α λ α ν ικ ή ε τ α ιρ ε ία ) , έ δ ω σ ε τ η θ έ σ η τη ς π ρ ο ε τ ώ ν

σ ε μ ια λ ο γ ικ ή , σ υ σ τ η μ α τ ικ ή α λ λ ά ά ψ υ χ η ά π ο ψ η : ό τ ι ο ι τ α κ τ ικ έ ς ,

τ α ό π λ α , ο ι α ρ ι θ μ ο ί κ α ι γ ε ν ικ ώ ς ο ι μ η χ α ν ισ τ ικ ο ί π α ρ ά γ ο ν τ ε ς

ε ρ μ η ν ε ύ ο υ ν τα π ο λ ε μ ικ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α .

Α υ τ ή η ά π ο ψ η δ ε ν λ α μ β ά ν ε ι υ π ό ψ η τη γ ν ώ μ η τ ό σ ω ν ισ τ ο ρ ι-

κ ώ ν π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ ώ ν γ ια τ ο υ ς η θ ικ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τ ε ς κ α ι ε ίν α ι

ε ξ ίσ ο υ κ ο ν τ ό φ θ α λ μ η , ό π ω ς α π ο δ ε ι κ ν ύ ε τ α ι σ τ α α φ γ α ν ικ ά

ό ρ η , ό π ο υ κ α μ ί α μ η χ α ν ισ τ ικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η δ ε ν ε ρ μ η ν ε ύ ε ι τ ο

δ υ τ ικ ό φ ι ά σ κ ο . Α λ λ ά ε ρ μ η ν ε ύ ε ι τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς

α π ρ ό θ υ μ ω ν , δ η λ α δ ή ε κ ε ί ό π ο υ ο η θ ικ ό ς π α ρ ά γ ω ν έ χ ε ι ε ξ α ν ε -

μ ισ τ ε ί .

Μ ια τ έ το ια π ε ρ ίπ τ ω σ η ε ίν α ι η Μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α τ ο 401 π Χ ,

ό π ο υ έ ν α ε λ λ η ν ικ ό μ ισ θ ο φ ο ρ ικ ό σ τ ρ ά τ ε υ μ α δ ε ν υ π ε ρ α σ π ί-

σ τ η κ ε τ ο Π ά τ ρ ιο έ δ α φ ο ς , α λ λ ά α ν α μ ίχ θ η κ ε σ ε έ ν α ν π ε ρ σ ι κ ό

δ υ ν α σ τ ικ ό π ό λ ε μ ο . Ό π ω ς ε ίν α ι φ υ σ ικ ό , τ ο ε λ λ η ν ι κ ό θ ά ρ ρ ο ς ε ίχ ε

μ ι κ ρ ή σ η μ α σ ία : ο ι μ ι σ θ ο φ ό ρ ο ι π ο λ ε μ ή σ ο υ ν γ ια ν α ε ισ π ρ ά ξ ο υ ν

τ α π ρ ο ς το ζ ε ιν κ α ι ό χ ι γ ια ν α π ε θ ά ν ο υ ν . Δ ε ν ε ίχ α ν κ ίν η τ ρ ο

η ρ ω ισ μ ο ύ : δ ε ν α π ε ιλ ο ύ σ ε κ α ν ε ίς τη χ ώ ρ α , τ α α π ο κ τ ή μ α τ α ή

τ α π ρ ο σ φ ι λ ή κ α ι ο ικ ε ία τ ο υ ς π ρ ό σ ω π α ο ύ τ ε κ ά π ο ια κ υ ρ ία ρ χ η

ιδ ε ο λ ο γ ία ή θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ή ιδ έ α .

Ε π ο μ έ ν ω ς , η θ ικ ά ή τ α ν κ ε ν ο ί π λ η ν τ η ς π ε ιθ α ρ χ ί α ς , τ ο υ ε γ ω ι-

σ μ ο ύ κ α ι τ η ς α ίσ θ η σ η ς τ ιμ ή ς τ ω ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ιώ ν τ ο υ π ο λ έ μ ο υ .

Α π ό τ η ν ά λ λ η μ ε ρ ιά , ή τ α ν ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ε κ π α ι δ ε υ μ έ ν ο ι κ α ι

ο π λ ισ μ έ ν ο ι κ α ι υ π ε ρ τ ε ρ ο ύ σ α ν σ ε τ α κ τ ικ ή , π ε ιθ α ρ χ ία , ο ρ γ ά ν ω σ η

κ α ι ο π λ ο μ α χ η τ ικ ή τ ο υ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ μ έ ρ ο υ ς τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν το υ ς ,

ο ι ο π ο ίο ι ω σ α ύ τ ω ς ή τ α ν η θ ικ ώ ς κ ε ν ο ί: α ν κ α ι μ ε ρ ικ ο ί δ ια -

κ ύ β ε υ α ν τ ις π ε ρ ι ο υ σ ίε ς κ α ι τ ις θ έ σ ε ις τ ο υ ς , τ ε λ ικ ά ή τ α ν έ ν α ς

δ υ ν α σ τ ικ ό ς π ό λ ε μ ο ς ό π ο υ ό λ ο ι π ο λ ε μ ο ύ σ α ν γ ια κ ά π ο ιο ν

α φ έ ν τ η , ε ίτ ε α π ό φ ό β ο , ε ίτ ε μ ε τ η ν π ρ ο σ μ ο ν ή κ έ ρ δ ο υ ς .



Ε ΙΕ 1Ε 33Ε 1Ε ΙΞ ΙΕ 1Ε 3Ε ΙΕ 1Ε 1Ε 1Ε 1Ε ΙΞ ΙΕ 3Ε 3 [ To'Enos τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α

IVtepos 1. Η Μάχη στα Κούναξα

Ιστορικό Πλαίσιο

Ηε λ λ η ν ο π ε ρ σ ικ ή α ν τ ιπ α ρ ά θ ε σ η σ τ η

Μ . Α σ ί α δ ιή ρ κ ε σ ε π ε ρ ίπ ο υ 2 α ι ώ ν ε ς .

Ή δ η α π ό τη ν ε π ο χ ή τ ο υ λ υ δ ικ ο ύΒ α σ ιλ ε ίο υ , ο ι μ ι κ ρ α σ ια τ ικ έ ς ε λ λ η -

ν ικ έ ς α π ο ικ ίε ς δ έ χ ο ν τ α ν π ίε σ η α π ό μ ια δ ύ ν α μ η

π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν σ τ ο κ έ ν τ ρ ο τ η ς χ ε ρ σ ο ν ή σ ο υ . Ο ι

μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ι ς δ ε ν εν ε π λ ά κ η σ α ν κ α ι

τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α ή τ α ν κ α θ υ π ο τ α γ ή τ ω ν α π ο ικ ιώ ν

σ τ ο υ ς Λ υ δ ο ύ ς Β α σ ιλ ε ίς . Η π ο λ ιτ ικ ή κ α τ ά σ τ α σ η ,

ε π ί Κ ρ ο ίσ ο υ , ε ίχ ε κ α τ α σ τ ε ί μ ά λ λ ο ν β ε λ ο ύ δ ι ν η ,

μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α η π ε ρ σ ικ ή έ λ ε υ σ η τ ο υ Κ ύ ρ ο υ

τ ο υ Μ έ γ α ν α μ η ν σ υ ν ε γ ε ίρ ε ι π ρ ο ς ε ξ έ γ ε ρ σ η . Ο ι

κ α λ έ ς σ χ έ σ ε ις τ ο υ Κ ρ ο ί σ ο υ μ ε τ η ν μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ή

Ε λ λ ά δ α κ α ι ιδ ίω ς μ ε τ η ν ισ χ υ ρ ό τ α τ η Σ π ά ρ τ η

έ π α ιξ α ν σ α φ ώ ς ρ ό λ ο σ τ ο ν κ α θ ο ρ ι σ μ ό α υ τ ο ύ

τ ο υ σ κ η ν ικ ο ύ . Ο έ ξ υ π ν ο ς π λ η ρ ο φ ο ρ ια κ ό ς π ό -

λ ε μ ο ς τ ο υ Κ ρ ο ίσ ο υ , μ ε ο μ ο ιώ μ α τ α ε λ λ η ν ι κ ώ ν

π α ν ο π λ ιώ ν κ α ι φ η μ ο λ ο γ ίε ς σ π α ρ τ ια τ ικ ή ς Β ο ή -

θ ε ια ς α λ λ ά κ α ι τ α σ π α ρ τ ια τ ικ ά τ ε λ ε σ ί γ ρ α φ α

έ δ ω σ α ν ε υ θ ύ ς σ τ ο ν Κ ύ ρ ο ν α κ α τ α λ ά β ε ι ό τ ι η

κ α τ ο χ ή τ η ς δ υ τ ικ ή ς Μ . Α σ ία ς θ α ή τ α ν ο ιο ν ε ίδ υ σ χ ε ρ ή ς . Π ά ν τ ω ς , η α ν τ ίσ τ α σ η τ ε λ ικ ά ή τ α ν

μ ικ ρ ή , κ α θ ώ ς ο ι'Ιω ν ε ς π ρ ο τ ίμ η σ α ν ν α α π ο δ ε χ -

θ ο ύ ν το ν έ ο κ α θ ε σ τ ώ ς κ α ιτ ις ε υ κ α ι ρ ί ε ς π ο υ π α ρ -

ε ίχ ε (δ ιε ίσ δ υ σ η σ ε μ ια α χ α ν ή κ α ι π ο λ ιτ ικ ώ ς ε ν ι -

α ία α γ ο ρ ά ) κ α ι ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς ή τα ν α π α σ χ ο λ η μ έ ν ο ι

μ ε τη ν ο ικ ο δ ό μ η σ η τ ο υ δ ικ ο ύ τ ο υ ς ά ξ ο ν α ισ χ ύ ο ς ,

ιδ ίω ς π ρ ο ς α ν ά σ χ ε σ η τ η ς π ε ρ σ ι κ ή ς ε π ιρ ρ ο ή ς .

Τ α π ρ ά γ μ α τ α ά λ λ α ξ α ν μ ε τ η ν ε ν θ ρ ό ν ι σ η τ ο υ Δ α -

ρ ε ίο υ τ ο υ Α '. Η β α ρ ιά φ ο ρ ο λ ο γ ία , η ξ ε κ ά θ α ρ η

π ρ ιμ ο δ ό τ η σ η τ ω ν Φ ο ιν ίκ ω ν , ο έ λ ε γ χ ο ς τ ω ν δ ύ ο

σ ι τ ο β ο λ ώ ν ω ν ( Α ιγ ύ π τ ο υ , δ ια α μ έ σ ο υ κ α τ ο χ ή ς ,

κ α ι Ε υ ξ ε ίν ο υ , δ ια κ α τ ο χ ή ς τ ω ν Σ τ ε ν ώ ν ) έ φ ε ρ ν ε

σ ε α π ό γ ν ω σ η τ ο υ ς ' Ιω ν ε ς α λ λ ά έ κ ρ ο υ ε κ α ι τ ο ν

κ ώ δ ω ν α σ τ ο υ ς μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ο ύ ς Έ λ λ η ν ε ς . Μ ε

τ ις π ε ρ σ ικ έ ς π ρ ο θ έ σ ε ις ν α φ τ ά ν ο υ ν τ η ν Ιτ α λ ία κ α ι

τ π ν κ α ρ χ η δ ο ν ι α κ ή ε π ιβ ο υ λ ή ε π ί θ ύ ρ α ις , π ο λ λ ο ί

σ τ η ν κ υ ρ ίω ς Ε λ λ ά δ α ά ρ χ ισ α ν ν α α ν η σ υ χ ο ύ ν

σ ο β α ρ ά . Ε π ίσ η ς η Π ε ρ σ ία τ ο υ Δ α ρ ε ίο υ έ δ ε ιχ ν ε

μ ια π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο θ ε ο κ ρ α τ ικ ή χ ρ ο ιά α π ό α υ τ ή ν

τ ο υ Κ ύ ρ ο υ .

Μ ε δ ε δ ο μ έ ν ε ς τ ις π ε ρ σ ικ έ ς κ ιν ή σ ε ις σ τ ο Α ιγ α ίο

κ α ι τ η ν α υ θ ό ρ μ η τ η υ π ο τ α γ ή τη ς κ λ ε ισ θ ε ν ι κ ή ς

Α θ ή ν α ς , τ ο σ κ η ν ικ ό γ ιν ό τ α ν ε ξ α ι ρ ε τ ικ ά α π ο -

π ν ικ τ ικ ό γ ια τ η ν μ η τ ρ ο π ο λ ι τικ ή Ε λ λ ά δ α . Σ τ ο

σ η μ ε ίο α υ τ ό ό μ ω ς ο ρ ο υ ς τω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν

ά λ λ α ξ ε . Ο ι Ί ω ν ε ς κ α ι γ ε ν ικ ά ό λ ο ς ο ε λ λ η ν ισ μ ό ς

τ η ς Μ ικ ρ ά ς Α σ ία ς κ α ι τ η ς Θ ρ ά κ η ς ε ξ ε γ έ ρ θ η κ ε ,

ύ σ τ ε ρ α α π ό το ε υ ρ ω π α ϊκ ό φ ι ά σ κ ο τ ω ν π ε ρ σ ικ ώ νδ υ ν ά μ ε ω ν σ τ η Σ κ υ θ ί α . Η δ η μ ο κ ρ α τ ικ ή Α θ ή ν α

ε π ε β ί ω σ ε τ ω ν μ η χ α ν ο ρ ρ α φ ιώ ν το υ ιδ ρ υ τ ή

τ η ς κ α ι α π ο φ ά σ ισ ε ν α λ ή ξ ε ι τ η ν ε κ κ ρ ε μ ό τ η τ α

τ η ς υ π ο τ α γ ή ς π ο υ ο ι ε κ π ρ ό σ ω π ο ι τ ο υ ε ίχ α ν

δ η λ ώ σ ε ι, υ π ο σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ς τ η ν ε π α ν ά σ τ α σ η , σ ε

α ν τ ίθ ε σ η μ ε τ η ν σ π α ρ τ ια τ ικ ή ε π ιφ υ λ α κ τ ικ ό τ η τ α .

Τ α ε π α ν α σ τ α τ ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α έ φ τ α σ α ν σ τ ις

Σ ά ρ δ ε ις , ε ίχ α ν κ ά π ο ιε ς ε π ιτ υ χ ίε ς κ α ι έ κ α ψ α ν ,

χ ω ρ ίς ό μ ω ς ν α κ α τ α φ έ ρ ο υ ν ν α υ π ο τ ά ξ ο υ ν , τ η ν

π ό λ η . Η κ υ β ε ρ ν η τ ικ ή α λ λ α γ ή σ τ η ν Α θ ή ν α έ φ ε ρ ε

σ τ π ν ε ξ ο υ σ ί α τ η ν φ ιλ ο π ε ρ σ ικ ή μ ε ρ ίδ α , ε π έ φ ε ρ ε

τ η ν α ν ά κ λ η σ η τ ο υ α θ η ν α ϊ κ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς κ α ι

ε π έ β α λ ε μ ια ά ν ε υ π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ο υ π ρ ο σ π ά θ ε ια

ά μ β λ υ ν σ η ς τ ο υ π α τ ρ ιω τ ικ ο ύ α ισ θ ή μ α τ ο ς κ α ι

κ α τ α σ υ κ ο φ ά ν τ η σ η ς τ ω ν Ιώ ν ω ν . Τ ο έ ρ γ ο τ ο υ

Η ρ ό δ ο τ ο υ , ό π ο υ ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι α υ τ έ ς ο ι ε π ι-

δ ρ ά σ ε ις δ ε ίχ ν ε ι 3 π α ρ α μ έ τ ρ ο υ ς τ η ς π ο λ ιτ ικ ή ς

κ α τ ά σ τ α σ η ς : τ η ν θ έ σ η τ ω ν Α θ η ν ώ ν τ ο υ 6ο υ

α ιώ ν α , ώ σ τ ε ν α δ ι κ α ιο λ ο γ η θ ε ί η λ ιπ ο τ α ξ ία , τη

θ έ σ η τ η ς π ε ρ ικ λ ε ϊκ ή ς Α θ ή ν α ς , ώ σ τ ε ν α δ ικ α ι -

ο λ ο γ η θ ε ί η α π ά ν θ ρ ω π η κ α θ υ π ό τ α ξ η κ α ι ε κ μ ε -

τ ά λ λ ε υ σ η τ ω ν ιω ν ικ ώ ν π ό λ ε ω ν κ α ι τ έ λ ο ς τ η ν

π α ρ ά δ ο σ η τ ω ν κ α ρ ικ ώ ν κ α ι δ ω ρ ικ ώ ν π ό λ ε ω ν ,

π ο υ σ χ ε τ ικ ώ ς γ ρ ή γ ο ρ α κ α ι μ ε ά ρ ισ τ ο υ ς ό ρ ο υ ς

α π ο σ τ ά τ η σ α ν α π ό τ ο ε π α ν α σ τ α τικ ό σ τ ρ α τ ό π ε δ ο .

Α ς μ η ν λ η σ μ ο ν ε ίτ α ι ό τ ι ο Α λ ικ α ρ ν α σ σ ε ύ ς ισ τ ο -

ρ ικ ό ς ή τ α ν α π ό τ η ν κ α ρ ι κ ή - δ ω ρ ι κ ή π ε ρ ιο χ ή ,

ε κ π α τ ρ ίσ θ η κ ε λ ό γ ω τ ω ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ω ν γ ε γ ο -

ν ό τ ω ν κ α ι έ γ ρ α ψ ε μ ε τ η ν χ ρ η μ α τ ο δ ό τ η σ η τ ο υ

Π ε ρ ικ λ ή , κ ά τ ι π ο υ τ ο ν έ κ α ν ε σ τ ο έ ρ γ ο τ ο υ ν α

μ ε ι ώ ν ε ιτ α ε π ιτ ε ύ γ μ α τ α τω ν π ο λ ιτ ικ ώ ν α ν τ ιπ ά λ ω ν

τ η ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς το υ Π ε ρ ι κ λ ή (Α λ κ μ ε ω ν ίδ ε ς - π χ

β λ μ ά χ η Μ α ρ α θ ώ ν ο ς ) κ α ι ν α α π ο λ ο γ ε ίτ α ι γ ια

τ ις π ρ ά ξ ε ις μ ε λ ώ ν τω ν Α λ κ μ ε ω ν ίδ ω ν . Π α ρ ά

τ ις η ρ ο δ ό τ ε ιε ς κ α κ ο ή θ ε ι ε ς , ο ι ε π α ν α σ τ ά τ ε ς

π ή γ α ν α ρ κ ε τ ά κ α λ ά σ τ ο ν α μ υ ν τ ικ ό α γ ώ ν απ ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς β α ρ ι έ ς α π ώ λ ε ιε ς σ τ α β α σ ιλ ικ ά

σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α π ο υ έ σ π ε υ δ α ν κ α τ ά κ ύ μ α τ α ν α

τ ο υ ς κ α θ υ π ο τ ά ξ ο υ ν . Η ή τ τ α π ο υ τ ε λ ικ ά ε π ή λ θ ε

ή τ α ν α π ο τ έ λ ε σ μ α μ ια ς σ ε ιρ ά ς π α ρ α γ ό ν τ ω ν

μ ε τ ις λ ιγ ο σ τ έ ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς κ α ι τ η ν κ α κ ή

ε κ π α ίδ ε υ σ η ο ι ε π α ν α σ τ ά τ ε ς α δ υ ν α τ ο ύ σ α ν

ν α ε ξ α σ φ α λ ί σ ο υ ν το κ ε ν τ ρ ικ ό μ ικ ρ α σ ια τ ικ ό

υ ψ ίπ ε δ ο κ α ι τ ο λ ε κ α ν ο π έ δ ιο τ η ς Κ ιλ ικ ία ς , τα

6



[ To'Enos τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α 1

κ α τ α σ τ ά σ ε ις ό φ ε ιλ ε ν α υ π ο τ ά ξ ε ι ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν

Ε λ λ ά δ α , π ρ ο ς α π ο φ υ γ ή α λ υ τ ρ ω τ ικ ώ ν ο ν ε ίρ ω ν

α π ό ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ ς ο μ ο ε θ ν ε ίς τ ω ν υ π ο τ α κ τ ικ ώ ν

τ ο υ . Α υ τ ό φ υ σ ικ ά π ε ρ ιλ ά μ β α ν ε μ ι α γ ιγ α ν τ ια ία

ε κ σ τ ρ α τ ε ία π ο υ θ α ε ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω ν ε 3 α ν τ ιπ ά λ ο υ ς :

τ ο υ ς θ ρ ά κ ε ς , π ο υ ε ίχ α ν ο μ ο ε θ ν ε ίς ο μ ά δ ε ς ε γ κ α -

τ ε σ τ η μ έ ν ε ς σ τ η Β -Β Δ Μ . Α σ ία , τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς

τ η ς Μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ή ς Ε λ λ ά δ α ς κ α ι τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς

τ η ς Μ ε γ ά λ η ς Ε λ λ ά δ α ς . Α π ό ε κ ε ί, τ α π έ ρ α τ α τ ο υ

κ ό σ μ ο υ ή τ α ν μ ό ν ο ά λ λ ο έ ν α Β ή μ α .

Ο ι 3 π ε ρ σ ικ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς ε ν τ ό ς 12 ε τ ώ ν (492,

490, 480 π Χ ) α π έ τ υ χ α ν κ α ι τ ο 479 ο ι Έ λ λ η ν ε ς

ή τ α ν ξ α ν ά σ τ η ν α ν τ ε π ίθ ε σ η . Γ ια μ ια α κ ό μ ηφ ο ρ ά ο ά ξ ο ν α ς τη ς ε π ίθ ε σ ή ς τ ο υ ς ή τ α ν δ ια

μ έ σ ο υ τ ο υ Α ιγ α ίο υ , μ ε ε γ κ α τ ά σ τ α σ η σ τ η ν Ιω ν ία

κ α ι α κ τ ιν ω τ ή ε π έ κ τ α σ η τ η ς ζ ώ ν η ς ε π ιρ ρ ο ή ς

τ ο υ ς . Μ έ σ α σ τ ο ε λ λ η ν ικ ό σ χ έ δ ιο ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν

υ π ή ρ ξ ε η π ρ ό ν ο ια γ ια σ φ ρ ά γ ισ μ α τ η ς δ ιά β α σ η ς

τ ω ν Σ τ ε ν ώ ν , κ ίν η σ η π ο υ α φ ε ν ό ς (ξ α ν )ά ν ο ιξ ε τ η ν

Μ α ύ ρ η θ ά λ α σ σ α μ ε τις α π ο ικ ίε ς , τ α σ ιτ η ρ ά κ α ι

τ ο ε μ π ό ρ ιο τ η ς σ τ ο υ ς μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ο ύ ς Έ λ λ η -

ν ε ς , κ α ι α φ ' ε τ α ίρ ο υ α π έ κ λ ε ιε τ ις π ε ρ σ ικ έ ς

δ ια π ε ρ α ιώ σ ε ις δ ια χ ε ρ σ α ία ς ο δ ο ύ , ιδ ίω ς μ ε τ ά

τ η ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ω ν π ε ρ σ ικ ώ ν σ τ ό λ ω ν σ τ η

Σ α λ α μ ίν α (480 π Χ ) κ α ι τ η Μ υ κ ά λ η (479 π Χ ).

Σ ε α υ τ ό το σ η μ ε ίο ό μ ω ς ο ι Α θ η ν α ί ο ι, υ π ό

τ η ν κ α θ ο δ ή γ η σ η τ ο υ Α ρ ισ τ ε ίδ η , ά λ λ α ξ α ν τ ις

π ρ ο τ ε ρ α ιό τ η τ έ ς τ ο υ ς π ρ ο ά γ ο ν τ α ς τ η ν ο ικ ο δ ό μ η σ η

ε ν ό ς Α θ η ν α ϊ κ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ισ χ ύ ο ς κ α ι η γ ε -

μ ο ν ία ς α ν τ ί τ η ς π λ ή ρ ο υ ς α π α λ λ α γ ή ς α π ό τ ο υ ς

Π έ ρ σ ε ς . Σ τ α π λ α ίσ ια α υ τ ά , ο π ε ρ σ ικ ό ς κ ίν δ υ ν ο ς

έ π ρ ε π ε ν α π α ρ α μ ε ίν ε ι π ρ ο ς ε κ φ ο β ισ μ ό , ε ν ώ

ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς έ π ρ ε π ε ν α π ε ρ ιθ ω ρ ιο π ο ιη θ ο ύ ν .

Η σ υ ν ε ρ γ α σ ία τ η ς ε π ε κ τ α τ ικ ή ς α θ η ν α ϊκ ή ς μ ε -

ρ ίδ α ς μ ε τ η ν υ π ε ρ σ υ ν τ η ρ η τ ικ ή σ π α ρ τ ια τ ικ ή

α π έ φ ε ρ ε τη ν α ν ά κ λ η σ η , κ α τ α σ υ κ ο φ ά ν τ η σ η κ α ι

τ ε λ ικ ά ε κ τ έ λ ε σ η τ ο υ μ ο ν α δ ικ ο ύ Σ π α ρ τ ιά τ η π ο υ

π ρ ο ή γ ε δ ρ α σ τ ικ ώ ς τη ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς ε κ δ ί-

ω ξ η ς κ α ι α δ ρ α ν ο π ο ίη σ η ς τω ν Π ε ρ σ ώ ν , τ ο υ

Π α υ σ α ν ία , ν ικ η τ ή τ ω ν Π λ α τ α ιώ ν . Κ α τ ό π ιν τ ο ύ -

τ ο υ ο ι ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις κ α τ ά τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν έ λ α β α ν

χ α ρ α κ τ ή ρ α ε γ χ ε ιρ η μ ά τ ω ν μ ικ ρ ή ς έ κ τα σ η ς ,

μ ε ιώ ν ο ν τ α ς τ ο ν ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ ό ρ υ θ μ ό σ ε ε π ί-

π ε δ α π ο υ ε ύ κ ο λ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α α ν τ έ ξ ε ι η

π ε ρ σ ι κ ή α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Π α ρ ά τ ις κ ά π ο ιε ς α θ η -

ν α ϊκ έ ς ε π ιτ υ χ ίε ς , η μ ο ν ό π λ ε υ ρ η κ α ι μ υ ω π ικ ή

δ ιε ξ α γ ω γ ή τ ω ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν ε π έ τ ρ ε ψ ε τ η ν

π ε ρ σ ι κ ή α ν α σ υ γ κ ρ ό τ η σ η . λ λ ω σ τ ε , η α θ η ν α ϊκ ή

π ρ ο σ π ά θ ε ια ή τ α ν π ο λ ύ π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ε σ τ ια σ μ έ ν ηο τ η ν ε γ κ α θ ίδ ρ υ σ η α θ η ν α ϊκ ή ς η γ ε μ ο ν ία ς , μ ε

α π ο τ έ λ ε σ μ α σ χ ε δ ό ν μ α ζ ικ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς σ τ η ν

Μ α κ ε δ ο ν ία κ α ι τ η Θ ρ ά κ η κ α ι τ ε λ ε ίω ς υ π ο τ ο ν ικ έ ς

ε π ί τ ο υ μ ι κ ρ α σ ια τ ικ ο ύ ε δ ά φ ο υ ς . Η λ ο γ ικ ή

τ ο υ π α ρ α λ ό γ ο υ έ φ τ α σ ε σ το α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ ά

τ η ς μ ε τ η ν ε κ σ τ ρ α τ ε ία σ τ η ν Α ίγ υ π τ ο τ ο 453 π Χ ,

έ ν α ε γ χ ε ίρ η μ α π ο υ ο ι Α θ η ν α ίο ι ιθ ύ ν ο ν τ ε ς

κ α τ ά π ά σ α ν π ιθ α ν ό τ η τα δ ε ν ή θ ε λ α ν κ α ν ν α

ε υ δ ο κ ιμ ή σ ε ι. Η σ υ ν ε χ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η , η

σ τ ρ α τ η γ ικ ή υ π ε ρ ε π έ κ τ α σ η κ α ι ο ι δ ια ρ κ ε ίς ε ξ -

ε γ έ ρ σ ε ις τ ω ν α γ ρ ίω ς κ α τ α π ιε ζ ο μ έ ν ω ν " σ υ μ -

μ ά χ ω ν " ε π έ τ ρ ε ψ α ν τ η ν π ε ρ σ ικ ή ε π α ν α φ ο ρ ά ,

π ο υ σ τ α μ ά τ η σ ε μ ό ν ο χ ά ρ η σ τ ο ν Κ ίμ ω ν α σ τ η ν

Κ ύ π ρ ο τ ο 449 π Χ . Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε η Ε ιρ ή ν η τ ο υ

Κ α λ λ ία . Η Α θ ή ν α π λ έ ο ν , υ π ό τ ο ν Π ε ρ ικ λ ή ,

σ τ ρ ε φ ό τ α ν ε ν α ν τ ίο ν τ η ς Σ π ά ρ τ η ς (Α ' κ α ι Β ' Π ε λ .

Π ό λ ε μ ο ι) ω ς ε π ί σ η μ η π ο λ ιτ ικ ή κ α ι ά φ η ν ε ή σ υ χ η

τ η ν π ε ρ σ ι κ ή α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Α π ό τ η ν Ε ι ρ ή ν η τ ο υ

Κ α λ λ ία μ έ χ ρ ι τ ο ν Δ ε κ ε λ ι κ ό Π ό λ ε μ ο ( 413-404 π Χ )

μ ι κ ρ ή ς κ λ ί μ α κ α ς ε γ χ ε ιρ ή μ α τ α σ ε μ ικ ρ α σ ια τ ικ έ ς

π ό λ ε ις ή τ α ν το μ ο ν α δ ι κ ό ε ίδ ο ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ω ν

π ο υ ε π ισ υ ν έ Β η σ τ η ν Μ . Α σ ία . Τ ο σ κ η ν ικ ό ή τ α νπ ρ α γ μ α τ ικ ό χ α μ η λ ή ς έ ν τ α σ η ς , α φ ο ύ σ ύ μ φ ω ν α

μ ε τη ν Ε ιρ ή ν η τ ο υ Κ α λ λ ία Β α σ ιλ ικ έ ς π ε ρ σ ικ έ ς

δ υ ν ά μ ε ις δ ε ν έ π ρ ε π ε ν α δ ια σ χ ίζ ο υ ν το ν λ υ

π ο τ α μ ό . Ό μ ω ς σ το Δ ε κ ε λ ικ ό π ό λ ε μ ο , ε π ω φ ε -

λ ο ύ μ ε ν ο ι τ η ς σ ικ ε λ ικ ή ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς , ο ι Π έ ρ σ ε ς

ε π ε χ ε ίρ η σ α ν ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ο υ ν τ ο υ ς Σ π α ρ τ ι-

ά τ ε ς γ ια ν α ε π α ν α κ τ ή σ ο υ ν τ ις μ ικ ρ α σ ια τ ικ έ ς

κ τ ή σ ε ις κ α ι τ ο ό λ ο σ ύ σ τ η μ α ισ ο ρ ρ ο π ιώ ν ά λ λ α -

ξ ε . Σ τ η ν α ρ χ ή , π ο ικ ίλ α , κ υ ρ ίω ς α θ η ν α ϊ κ ά , α π ο -

σ π ά σ μ α τ α α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ α ν π ε ρ σ ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ις μ ε

μ ά λ λ ο ν θ ε τ ικ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α , κ ά τ ι π ο υ έ δ ε ιχ ν ε

ό τ ι η δ ια μ ο ρ φ ω μ έ ν η α ν τ ίλ η ψ η τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς

τ α κ τ ικ ή ς υ π ε ρ ο χ ή ς ίσ χ υ ε α κ ό μ η .

Κ α τ ό π ιν , η π ρ ο σ π ά θ ε ια τ ό σ ο τ ο υ Τ ισ σ α φ έ ρ ν ο υ ς ,

ό σ ο κ α ι τ ο υ ίδ ιο υ τ ο υ Μ . Β α σ ιλ έ ω ς Δ α ρ ε ίο υ

τ ο υ Β ' ν α ε ξ α ν τ λ ή σ ε ι τ ο υ ς δ ύ ο α ν τ ιμ α χ ό μ ε ν ο υ ς

μ ε ε ν α λ λ α σ σ ό μ ε ν η ε π ιλ ε κ τ ικ ή υ π ο σ τ ή ρ ιξ η , ε ξ -

α γ ρ ίω σ ε το υ ς Σ π α ρ τ ιά τ ε ς π ο υ κ α τ ά λ α β α ν τ ο ν

ύ σ τ α το π ε ρ σ ικ ό σ κ ο π ό . Α φ ο ύ δ ο κ ίμ α σ α ν ν α

α ν α π τ ύ ξ ο υ ν μ ια ε ιλ ικ ρ ι ν έ σ τ ε ρ η σ χ έ σ η μ ε το ν

π ε ρ σ ικ ό θ ρ ό ν ο (ε ν ισ χ ύ ο ν τ α ς , α ν ε π ίσ η μ α μ ε ν

α λ λ ά ό χ ι κ α ι τ ό σ ο κ ρ υ φ ά , τ ο ν Κ ύ ρ ο τ ο ν Ν ε ό τ ε ρ ο ,

Ύ π α ρ χ ο τω ν Σ α τ ρ α π ε ιώ ν τ η ς θ ά λ α σ σ α ς κ α ι

δ ε υ τ ε ρ ό τ ο κ ο τ ο υ Δ α ρ ε ίο υ Β ), α ν τ ε λ ή φ θ η σ α ν

ό τ ι η α π ο τ υ χ ία τ ο υ ς ε ν ε ίχ ε μ ια κ α ι μ ό ν η

ε π ιλ ο γ ή : ά μ ε σ η ρ ή ξ η μ ε το υ ς Π έ ρ σ ε ς , π ρ ο τ ο ύ

ο -π α γ ιω θ ε ίς π λ έ ο ν - Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ς Β ' ο Μ ν ή μ ω ν

μ π ο ρ έ σ ε ι ν α α ν τ ε π ιτ ε θ ε ί γ ια ν α β γ ά λ ε ι α π ό τ η

μ έ σ η τ ο υ ς π ρ ώ η ν σ υ μ μ ά χ ο υ ς τ ο υ π α τ έ ρ α το υ .

Σ ε α υ τ ό τ ο σ η μ ε ίο α ρ χ ίζ ε ι η τ ε λ ε υ τ α ί α ε λ λ η -

ν ο π ε ρ σ ικ ή σ ύ γ κ ρ ο υ σ η σ τ η Μ . Α σ ία , μ ε τ α ξ ύ

σ π α ρ τ ια τ ικ ώ ν η γ ε μ ο ν ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν κ α ι Β α σ ι-

λ ι κ ώ ν π ε ρ σ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν (400-395 π Χ ), η

ο π ο ία σ φ ρ α γ ί σ τ η κ ε α π ό τις π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ ε ς τ ο υ

Α γ η σ ιλ ά ο υ κ α ι τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α . Η σ π α ρ τ ια τ ικ ή

ε π ο π ο ιία τ η ς π ρ ώ τ η ς δ ε κ α ε τ ία ς τ ο υ 4ο υ

α ιώ ν α θ α

ε ίν α ι η τ ε λ ε υ τ α ία ε λ λ η ν ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια σ τ η ν Μ .

Α σ ία π ρ ιν α π ό τ ο Φ ίλ ιπ π ο τ ο ν Μ α κ ε δ ό ν α , α ν κ α ι

ε ν ίο τ ε ε λ λ η ν ικ ά σ ώ μ α τ α θ α ε ν ισ χ ύ σ ο υ ν τ ο π ικ έ ς

ε ξ ε γ έ ρ σ ε ις σ α τ ρ α π ώ ν , σ τ ρ α π α τ σ ά ρ ο ν τ α ς τα β α -

σ ι λ ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α π ο υ σ τ έ λ ν ο ν τα ν π ρ ο ς κ α τ α -

σ τ ο λ ή .

9



3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 I T o t o ™ . Μ υ ρ ί ω ν ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

Η Ε ν α λ λ α κ τ ικ ή " π ο ψ η

Μ

ια ο μ ά δ α π τ ω χ ώ ν κ α ι μ ισ ο ά γ ρ ιω ν

π λ π ν τ ίμ ιω ν α γ ρ ο κ τ π ν ο τ ρ ό φ ω ν

κ α τ α ν ικ ά δ ιε φ θ α ρ μ έ ν ο υ ς π ο λ ιτ ι-

σ μ έ ν ο υ ς ε π ι κ υ ρ ί α ρ χ ο υ ς . Μ ε τά , μ έ -

σ α σ ε ε λ ά χ ισ τ α χ ρ ό ν ια κ α τ α φ έ ρ ν ε ι ν α φ τ ιά ξ ε ι

μ ια τ ε ρ ά σ τ ια π ο λ υ ε θ ν ικ ή κ α ι π ο λ υ φ υ λ ε τ ικ ή α υ -

τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Μ ε σ χ ε τ ικ ή α ν ε κ τ ικ ό τ η τ α κ α ι α π έ -

ρ α ν τ η β α ν α υ σ ό τ η τα ό π ο υ η α ν ε κ τ ικ ό τ η τ α δ ε ν

δ ο υ λ ε ύ ε ι, κ α θ υ π ο τ ά σ σ ε ι τ ις δ ιά φ ο ρ ε ς φ υ λ έ ς ,

κ ο ιν ω ν ίε ς κ α ι π ίσ τ ε ις έ τ σ ι ώ σ τ ε ν α τ ις α φ α ι μ ά σ -

σ ε ι τ α κ τ ικ ά . Α υ τ ό το ο ν ο μ ά ζ ε ι δ ικ α ι ο σ ύ ν η , α σ φ ά -

λ ε ια κ α ι π ρ ο ο τ α σ ία , τ ο β α φ τ ίζ ε ι Κ α λ ό κ α ι Ο δ η γ ία

τ ο υ Φ ω τ ό ς . Ό σ ο κ α ι α ν το μ υ α λ ό μ α ς π η γ α ί ν ε ι

κ υ ρ ίω ς π ρ ο ς Δ υ σ μ ά ς , σ τ η ν ο υ σ ία α υ τ ή ε ίν α ι η

ισ τ ο ρ ία τ η ς π ε ρ σ ικ ή ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς .

Η ο μ ο ιό τ η τ α μ ε ά λ λ ε ς , μ ο ν ο θ ε ϊσ τ ικ έ ς κ α ι κ α τ α π ι-

ε σ τ ικ έ ς π ο λ ιτ ικ έ ς ο ν τ ό τ η τ ε ς δεν ε ίν α ι τ υ χ α ία . Α υ -

τ ό ς ά λ λ ω σ τ ε ε ίν α ι κ α ι ο λ ό γ ο ς π ο υ σ π ιλ ώ ν ε τ α ι μ ε

χ υ δ α ιό τ η τα α π ό π λ η ρ ω μ έ ν ο υ ς α κ α δ η μ α ϊκ ο ύ ς

τ ω ν ν ε ό τ ε ρ ω ν , "κ λ ω ν ικ ώ ν " θ α έ λ ε γ ε κ α ν ε ίς , α υ -

τ ο κ ρ α τ ο ρ ιώ ν το ή θ ο ς κ α ι ο ι π ρ α κ τ ικ έ ς τη ς δ ύ -

ν α μ η ς π ο υ ισ ο π έ δ ω σ ε τ η ν Π ε ρ σ ία . Γ ια α ιώ ν ε ς

δ υ τ ι κ ο ί "λ ό γ ιο ι" α λ λ ά ζ ο υ ν τη ν ισ τ ο ρ ία . Κ α ι ε λ λ η -

ν ό φ ω ν ο ι π λ η ν α ν θ έ λ λ η ν ε ς α κ ό λ ο υ θ ο ι κ α ι μ α θ η -

τ έ ς τ ο υ ς δ ιδ ά σ κ ο υ ν σ τ α σ χ ο λ ικ ά β ιβ λ ία τ α π α ιδ ιά

τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν ό τ ι "ο ι Β ά ρ β α ρ ο ι π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν

ν α μ η ν τ ο υ ς υ π ο δ ο υ λ ώ σ ο υ ν ο ι'Ε λ λ η ν ε ς "!

Φ υ σ ικ ά α υ τ ό το ά θ λ η μ α τ ώ ρ α τ ο έ χ ο υ ν α ν α λ ά -

β ε ι ο ι Α μ ε ρ ι κ ά ν ο ι. Ε π ε ιδ ή ό μ ω ς , ό λ ω ς τ υ χ α ίω ς

β ρ ίσ κ ο ν τ α ι σ ε τρ ιΒ ή μ ε το ν φ υ σ ικ ό α π ό γ ο ν ο τ η ς

Π ε ρ σ ία ς , τ ο Ιρ ά ν , π ο υ α π ό ε ιρ ω ν ε ία έ χ ε ι π λ έ ο ν

μ ε τ α π η δ ή σ ε ι κ α ι α ν τ ιμ ά χ ε τ α ι τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ια

φ ιλ ό δ ο ξ ω ν κ α ι α λ α ζ ο ν ικ ώ ν κ ο σ μ ο κ ρ α τ ό ρ ω ν ,

π ο υ τώ ρ α δ ε ν ε δ ρ ά ζ ο ν τ α ι σ τ α Σ ο ύ σ α , α λ λ ά σ τ η ν

Ο υ ά σ ιγ κ τ ο ν , τ α τε λ ε υ τ α ία χ ρ ό ν ια ε ί ν α ι κ ά π ω ς

μ ε τ ρ ιο π α θ έ σ τ ερ ο ι. Μ έ χ ρ ι π ο υ α π ο φ ά σ ισ α ν ν α

α σ χ ο λ η θ ο ύ ν μ ε το Λ ε ω ν ίδ α , χ ω ρ ίς π α ρ έ μ β α σ η

τ η ς Ο μ ο γ έ ν ε ια ς ! Κ α ι τ ο σ π ο ρ τ η ς σ π ίλ ω σ η ς , α ν α -

γ κ α σ τ ικ ά , τ ο α ν έ λ α β α ν ξ α ν ά ο ι π λ έ ο ν φ α ν α τ ικ ο ίσ ε α υ τ ό , ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί.

Τ ώ ρ α τ ε λ ε υ τ α ία τ α δ υ τ ικ ά Β έ λ η έ χ ο υ ν σ υ γ κ ε -

ν τ ρ ώ σ ε ι γ ια ά γ ν ω σ τ ο λ ό γ ο ο ι Μ ύ ρ ιο ι κ α ι ο Ξ ε -

ν ο φ ώ ν . 0 τ ε λ ε υ τ α ίο ς , ικ α ν ό ς σ τ ρ α τ η γ ό ς , φ ιλ ό -

σ ο φ ο ς κ α ι α ν τ ιδ η μ ο κ ρ ά τ η ς , π ο τ έ δ ε ν έ κ α τ σ ε

κ α λ ά σ τ ο υ ς α κ α δ η μ α ϊκ ο ύ ς τ ω ν Δ η μ ο κ ρ α τ ιώ ν ,

ε ίτ ε α υ τ έ ς ή τ α ν Β α σ ιλ ε υ ό μ ε ν ε ς ε ίτ ε π ρ ο ε δ ρ ικ έ ς .

Α λ λ ά ο ι Μ ύ ρ ιο ι δ ε ν φ α ίν ο ν τ α ν ν α π α ρ ο υ σ ιά ζ ο υ ν

π ρ ό β λ η μ α , κ υ ρ ίω ς ε π ε ιδ ή ω ς μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι δ ε ν

φ α ν έ ρ ω ν α ν κ α μ ία α λ η θ ή ή μ η ε λ λ η ν ικ ή π α τ ρ ο -

π α ρ ά δ ο τ η α ρ ε τή . Ή τ α ν μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι. Π ρ ο ς τ ι η

α ν τ ιπ ά θ ε ια ;Ί σ ω ς ε π ε ιδ ή ο ι α γ γ λ ο σ ά ξ ο ν ε ς μ ισ θ ο -

φ ό ρ ο ι φ α ίν ε τ α ι ν α α π ο τ υ γ χ ά ν ο υ ν μ ε χ ε ιρ ό τ ε ρ ο

τ ρ ό π ο .

Ύ σ τ ε ρ α λ ο ιπ ό ν α π ό 3 α ιώ ν ε ς λ ό γ ια ς π α ρ ά δ ο σ η ς

ε μ φ α ν ίσ τ η κ α ν π ρ ό σ φ α τ α β ρ ε τ α ν ό φ ε ρ τ ε ς α ν τ ιλ ή -

ψ ε ις π ο υ α ν α τ ρ έ π ο υ ν ό ,τ ι λ ε γ ό τ α ν γ ια τ η ν υ π ό -

θ ε σ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν . Ε ίν α ι, ε κ τ ό ς α π ό μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι

κ α ι ά π λ η σ τ ο ι, δ ο λ ο φ ό ν ο ι κ α ι Β ια σ τ ές . Υ π η ρ ε το ύ ν

έ ν α ν κ α κ ο μ α θ η μ έ ν ο κ α ι Β α σ ικ ά π ο λ ύ κ α κ ό α φ έ -

ν τη , π ο υ θ έ λ ε ι ν α α ν α τ ρ έ ψ ε ι τ ο ν κ α λ ό α δ ε λ φ ό

τ ο υ π ο υ κ υ β ε ρ ν ά δ ικ α ίω ς σ τ η θ έ σ η τ ο υ . Π ρ ο -

έ ρ χ ο ν τ α ι α π ό έ ν α ν μ ά λ λ ο ν μ έ τ ρ ιο π ο λ ιτ ισ μ ό , π ο υ

Β α σ ίζ ε ι τ α ε π ιτ ε ύ γ μ α τ ά τ ο υ σ τ η ν τ ύ χ η , σ ε λ ά θ η

τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ κ α ι σ ε υ ιο θ έ τ η σ η γ ν ώ σ η ς

κ α ι ε π ιτ ε υ γ μ ά τ ω ν α π ό το ε ξ ω τ ε ρ ικ ό , τ α ο π ο ία

ε ξ ε λ ίσ σ ε ι κ ά π ω ς . (Ν α ι, σ ω σ τ ά τ ο α ν τ ιλ η φ θ ή κ α -

τ ε. Δ ε ν μ ι λ ο ύ ν γ ια τ ο υ ς Ρ ω μ α ίο υ ς α λ λ ά γ ι α τ ο υ ς

α ρ χ α ίο υ ς 'Ε λ λ η ν ε ς ! ) Κ α ι τ ε λ ικ ά , δ ε ν ή τ α ν κ α ι τ ό -

σ ο κ α λ ο ί π ο λ ε μ ισ τ έ ς . Α υ τ ά π ο υ λ έ ν ε ό τ ι σ τ α Κ ο ύ -

ν α ξ α τ ο 401 π Χ σ τ ρ α π α τ σ ά ρ ισ α ν τ ο ν ε ξ α ψ ή φ ιο

σ τ ρ α τ ό τ η ς π ε ρ σ ικ ή ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , ε ίν α ι α ν α -

κ ρ ί β ε ιε ς π ο υ κ α κ ώ ς μ α θ α ίν α μ ε τ ό σ ο υ ς α ιώ ν ε ς .

Α υ τ ό ε ίν α ι, γ ε ν ικ ώ ς τ ο θ έ μ α μ ε ρ ικ ώ ν ν έ ω ν Β ι-

β λ ίω ν π ο υ έ χ ο υ ν κ υ κ λ ο φ ο ρ ή σ ε ι κ α ι έ χ ο υ ν ή δ η

α π ο κ τ ή σ ε ι α π ή χ η σ η . Κ α ι θ α ε λ έ γ ξ ο υ μ ε σ ή μ ε ρ α

α ν π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια υ π ο β ο λ ιμ α ία π λ ά ν η , η σ κ έ τ η

κ α κ ο ή θ ε ια . ..Ή ίσ ω ς γ ια τ η ν Α λ ή θ ε ια .

Το νεοφανές παραμυθάκι

Η ο ρ γ α ν ω μ έ ν η π ρ ο σ π ά θ ε ια α ν α θ ε ώ ρ η σ η ς ε κ -

τ ε ίν ε τ α ι σ ε ό λ ο τ ο π λ ά τ ο ς κ α ι Β ά θ ο ς τ ο υ έ ρ γ ο υ

τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , κ α ι φ υ σ ικ ά σ τ η ν η θ ικ ή υ π ό σ τ α -

Περσική ασπίδα με τον ιέρακα των

Αχαιμενιδών (Φωτό: Ευγενική χορηγία

του Γερμανικού συλλόγου ιστορικών

μελετώνΈταίροι").

10



σ η τ ω ν χ α ρ α κ τ ή ρ ω ν . Ο Ξ ε ν ο φ ώ ν γ ε ν ικ ά ε ίν α ι

σ υ γ κ ρ α τ η μ έ ν ο ς σ τ ις α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ , ε κ τ ό ς τ η ς

π ε ρ ίπ τ ω σ η ς τ ο υ φ ίλ ο υ τ ο υ Α γ η σ ιλ ά ο υ , π ο υ τ ο ν

θ α ύ μ α ζ ε π ρ α γ μ α τ ικ ά - κ α ι ε ίχ ε τ ύ χ ε ι τ η ς ε υ ε ρ γ ε -

σ ί α ς τ ο υ . Δ ε ν ε ίχ ε κ α ν έ ν α λ ό γ ο ν α κ ο λ α κ έ ψ ε ι τ ο ν

-ν ε κ ρ ό - Κ ύ ρ ο , ε ίν α ι π ο λ ύ σ υ γ κ ρ α τ η μ έ ν ο ς , σ ε

σ χ έ σ η μ ε τ ο ν Π λ ά τ ω ν α , ω ς π ρ ο ς το Σ ω κ ρ ά τ η κ α ι

π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι μ ε δ ιά φ ο ρ α χ ρ ώ μ α τ α τ ο υ ς Σ τ ρ α -

τ η γ ο ύ ς τ ω ν Μ υ ρ ίω ν . Α ν κ α ι σ τ η ν π α ρ ο υ σ ία σ η

τ ο υ φ υ σ ικ ά μ π α ίν ο υ ν π ρ ο σ ω π ικ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α -

τ α , δ ε ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α β ρ ο ύ μ ε σ υ σ τ η μ α τ ικ ή κ α ι

ε ν ια ία α λ λ ο ίω σ η τ ω ν π ρ ο σ ω π ικ ο τ ή τ ω ν , ό π ω ς

π χ κ ά ν ε ι ο Θ ο υ κ υ δ ίδ η ς μ ε τ ο υ ς δ ια δ ό χ ο υ ς τ ο υ

Π ε ρ ικ λ ή κ α ι μ ε τ ο σ ύ ν ο λ ο τ ω ν Λ α κ ώ ν ω ν .

Ε ξ έ χ ο υ σ α θ έ σ η σ ε α υ τ ή τ η ν α ν α θ ε ώ ρ η σ η (σ τ η ν

ο π ο ία π ρ ω τ ο σ τ α τ ε ί τ ο π ο λ ύ κ ρ ο τ ο Β ιβ λ ίο «Ξε-

νοφών- Η Κάθοδος των Μυρίων» τ ο υ Ρ ό μ π ιν

Γ ο υ ό τ ε ρ φ ιλ ν τ , π ο υ μ ε τ α φ ρ ά σ τ η κ ε κ α ι δ ι α τ ίθ ε τ α ι

σ τ η ν Ε λ λ ά δ α α π ό τ ις Ε κ δ . Ψ υ χ ο γ ιό ς ) έ χ ε ι η σ υ -

κ ο φ ά ν τ η σ η τ ο υ ν ε α ρ ο ύ π ρ ίγ κ ιπ α Κ ύ ρ ο υ Β '. Τ ο

ό τ ι ε ίν α ι σ τ α σ ια σ τ ή ς , ε ίν α ι δ ε δ ο μ έ ν ο . Ό π ω ς κ α ι

τ ο ό τ ι ε π ιτ ίθ ε τ α ι ο τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ , ο ο π ο ίο ς τ ο υ

έ χ ε ι ή δ η ά π α ξ χ α ρ ίσ ε ι τ η ζ ω ή . Ε ίν α ι π ε ρ ίε ρ γ ο τ έ -

τ ο ιο υ π ό β α θ ρ ο ν α κ α τ α κ ρ ίν ε τα ι α π ό α ν θ ρ ώ π ο υ ς

α γ γ λ ικ ή ς κ α τα γ ω γ ή ς π ο υ α π ο φ ε ύ γ ο υ ν α κ ό μ η ν α

κ α τ η γ ο ρ ή σ ο υ ν το θ ε σ μ ό α λ λ ά κ α ι τ α π ρ ό σ ω π α

τ ο υ χ α σ ά π ικ ο υ π ο υ ο ν ο μ ά ζ ο υ ν Μ ο ν α ρ χ ία , κ α ι

π ο υ γ ε ν ικ ώ ς έ χ ο υ ν μ ια α π ίθ α ν η α ν ο χ ή σ ε π α ρ ό -

μ ο ιε ς π ρ α κ τ ικ έ ς το υ π ε ρ σ ικ ο ύ Β α σ ιλ ικ ο ύ ο ίκ ο υ ,

ό τ α ν α υ τ έ ς φ α ίν ε τ α ι ν α ε υ ν ο ο ύ ν τ ο θ ρ ό ν ο (π ρ ο -

σ ο χ ή , τ ο θ ρ ό ν ο κ α ι τ η δ υ ν α σ τ ε ία , ό χ ι τ η χ ώ ρ α ).

Α ν τ ιθ έ τ ω ς , έ χ ο υ ν μ ια α π έ χ θ ε ια σ τ η ν τ η μ ε ν ι δ ικ ή

δ υ ν α σ τ ε ία γ ια α κ ρ ιβ ώ ς το υ ς ίδ ιο υ ς λ ό γ ο υ ς ! Α υ τ ό

κ α λ ε ίτ α ι α π λ ά Δ η μ ο σ θ ε ν ι σ μ ό ς ...

0 Κ ύ ρ ο ς ο ν ε ώ τ ε ρ ο ς ε ίν α ι λ ο ιπ ό ν μ ω ρ ο φ ιλ ό -

δ ο ξ ο ς κ α ι α ν α ξ ιό π ισ τ ο ς . Τ ο μ ω ρ ο φ ιλ ό δ ο ξ ο ς

ε ίν α ι σ α φ έ ς (α ς π ρ ο σ ε χ θ ε ί ό τ ι α π λ ά ζ η τ ά ν α

ε φ α ρ μ ο σ τ ε ί κ α ι σ τ η ν π ε ρ ίπ τ ω σ ή τ ο υ η α ρ χ ή

δ ια δ ο χ ή ς τ ο υ «Π ο ρ φ υ ρ ο γ έ ν ν η τ ο υ » , ό π ω ς έ γ ιν ε

κ α θ ' υ π ό δ ε ιξ η τ ο υ Δ π μ α ρ ά τ ο υ κ α ι μ ε το ν Ξ έ ρ -



[ To 'Enos των Μυρίων ] Η Μ ά χ η σ ί α Κ ο ύ ν α ξ α

ξ η π α λ α ιό τ ε ρ α ). Γ ια τ ί ό μ ω ς ε ίν α ι α ν α ξ ιό π ισ τ ο ς

ο ά ν θ ρ ω π ο ς π ο υ υ π ή ρ ξ ε σ τ α θ ε ρ ό τ α το ς κ α ι ό χ ι

ε π α μ φ ο τ ε ρ ίζ ω ν σ τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς π ο υ ε π έ λ ε ξ ε

ο Μ ο ν ά ρ χ η ς το υ σ τ ο ν Π ε λ ο π ο ν ν η σ ια κ ό Π ό λ ε μ ο ;

Μ ή π ω ς ε π ε ιδ ή δ ε ν σ τ ή ρ ιξ ε το υ ς ιμ π ε ρ ια λ ισ τ έ ς

Α θ η ν α ίο υ ς ; Α ν κ α ι π ρ ο φ α ν ώ ς ε κ ε ί ο φ ε ίλ ε τ α ι η

χ ο λ ή τω ν α ν α θ ε ω ρ η τ ώ ν , π ρ ο σ χ η μ α τ ικ ά μ ιλ ο ύ ν

γ ια α ν α ξ ιο π ισ τ ία σ τ ις δ η λ ώ σ ε ις τ ω ν π ρ ο θ έ σ ε ώ ν

τ ο υ σ τ ο υ ς μ ι σ θ ο φ ό ρ ο υ ς κ α ι σ τ η ν τ α κ τ ικ ό τ η τ α

τ ω ν π λ η ρ ω μ ώ ν !

Α ν τ ιλ α μ β ά ν ε τ α ι κ α ν ε ίς ό τ ι ε δ ώ ξ ε π ε ρ ν ο ύ μ ε τα

ό ρ ια τ ο υ γ ε λ ο ίο υ . Τ ο ν α δ η λ ώ σ ε ι α ν ο ικ τ ά τ ο υ ς

σ κ ο π ο ύ ς το υ ή τ α ν π ο λ ιτ ικ ή κ α ι σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή

α υ τ ο κ τ ο ν ία (κ α ι π ρ ο σ ω π ικ ή . ..). Π ο τ έ κ α ι κ α ν ε ίςσ ο β α ρ ό ς σ τ ρ α τ η γ ό ς δ ε ν τ ο κ ά ν ε ι, ιδ ί ω ς ό τ α ν

π ρ ο ε τ ο ιμ ά ζ ε ι κ ίν η μ α (σ τ ά σ η , π ρ α ξ ικ ό π η μ α ,

«ε π α ν ά σ τ α σ η » κ λ π ). Κ α ι π ο τ έ δ ε ν τ ο λ έ ε ι σ τ ο υ ς

ά ν δ ρ ε ς τ ο υ α ν ξ έ ρ ε ι ό τ ι δ ε ν σ υ μ φ ω ν ο ύ ν . Τ ο ν α

λ έ μ ε ικ α ν ό το ν π ο λ ιτ ικ ό π ο υ ε ξ α π α τ ά κ ό σ μ ο κ α ι

α ν α ξ ιό π ισ τ ο τ ο σ τ ρ α τ η γ ό π ο υ π ε ίθ ε ι τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς

τ ο υ ν α π ο λ ε μ ή σ ο υ ν γ ια τ ο σ κ ο π ό π ο υ έ χ ε ι τ ε θ ε ί

ε ίν α ι μ ια υ π ο κ ρ ισ ία π ο υ σ υ ν α ν τ ά τ α ι μόνο σ τ ο υ ς

φ α ν α τ ικ ο ύ ς ε χ θ ρ ο ύ ς (Σ ά ξ ο ν ε ς κ υ ρ ίω ς ) τ ο υ Μ .

Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ . Ό τ α ν ο π ο ιο σ δ ή π ο τ ε ά λ λ ο ς σ τ ρ α -

τ η γ ό ς το κ ά ν ε ι (ιδ ίω ς Ρ ω μ α ίο ς ή Α μ ε ρ ικ ά ν ο ς ) ,

«ε μ π ν έ ε ι» κ α ι «κ α θ ο δ η γ ε ί», ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς ό μ ω ς

(κ α ι τ ώ ρ α κ α ι ο Κ ύ ρ ο ς ) ε ξ α π α τ ά ...

Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ ις π λ η ρ ω μ έ ς , ό λ ο ι ο ι ε ρ γ ο δ ό -

τ ε ς μ ισ θ ο φ ό ρ ω ν α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο υ ν π ρ ο β λ ή μ α τ α

ρ ε υ σ τ ό τ η τ α ς κ α ι κ ά ν ο υ ν ό ,τ ι μ π ο ρ ο ύ ν γ ια ν α

π ε τύ χ ο υ ν τ ο σ κ ο π ό τ ο υ ς π α ρ ό λ ' α υ τ ά . Ε π ρ ό -

κ ε ιτ ο γ ια τ ο μ ό ν ιμ ο π ο ν ο κ έ φ α λ ο τ η ς Α θ η ν α ϊ κ ή ς

Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς μ ε τά τ ο ν Π ε λ . Π ό λ ε μ ο , κ α ι τ ό σ ω ν

ά λ λ ω ν σ τ ρ α τ ώ ν α ν ά τ ο υ ς α ι ώ ν ε ς . Η μ η έ γ κ α ιρ η

κ α ι π λ ή ρ η ς κ α τ α β ο λ ή ό λ ο υ τ ο υ δ ε δ ο υ λ ε υ μ έ ν ο υ

η μ ε ρ ο μ ίσ θ ιο υ ή τ α ν γ ια δ ε κ α ε τ ίε ς ε κ β ια σ τ ικ ό ς

τ ρ ό π ο ς γ ια ε ξ α σ φ ά λ ισ η τ η ς π ίσ τ η ς τω ν μ ισ θ ο -

φ ό ρ ω ν , κ α ι μ έ γ α ς δ ιδ ά ξ α ς ή τ α ν η α θ η ν α ϊ κ ή δ η -

μ ο κ ρ α τ ία , μ ε το ν Λ ύ σ ν α δ ρ ο ν α γ ν ω σ τ ο π ο ιε ί τ η ν

π ο λ ιτ ικ ή τ η ς σ τ ο ν Κ ύ ρ ο . Α λ λ ά ε κ ε ί, ε ίν α ι α π λ ώ ς

«π ρ ο ν ο η τ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή ».

Α κ ό μ η χ ε ιρ ό τ ε ρ η ε ίν α ι η ό ψ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν . Π ρ ό -

κ ε ιτ α ι γ ια ά π λ η σ τ ο υ ς , κ α θ ά ρ μ α τ α κ α ι κ α τ ο ν ο μ ά -

ζ ο ν τ α ι ε υ θ έ ω ς ω ς Β ια σ τ ές κ α ι δ ο λ ο φ ό ν ο ι. Ε ίν α ι

φ υ σ ικ ά α λ ή θ ε ια ό τ ι δ ε ν ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια α γ γ έ λ ο υ ς .

Κ α ν ε ίς μ ισ θ ο φ ό ρ ο ς δ ε ν ε ίν α ι ά γ γ ε λ ο ς . Α λ λ ά ν α

θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι κ ά τ ι τ έ το ιο ο ι Μ ύ ρ ιο ι, κ ι ό χ ι ο ι Α γ -

γ λ ο α μ ε ρ ικ ά ν ο ι μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι (κ ρ α τ ικ ο ί κ α ι μ η ) σ τ ο

Ιρ ά κ , ό π ο υ έ χ ο υ ν α κ ο υ σ τ ε ί φ ο β ε ρ ά π ρ ά γ μ α τ α ,

ε ίν α ι έ ν δ ε ιξ η α π λ ή ς θ ρ α σ ύ τ η τ α ς . Χ ω ρ ίς ν α α ν α -

φ έ ρ ο υ μ ε τ ο υ ς κ α τ α κ τ η τ έ ς τ η ς Α γ ρ ια ς Δ ύ σ η ς κ α ι

τ ο υ ς Β ι κ τ ω ρ ια ν ο ύ ς Β ρ ε τ α ν ο ύ ς . Α λ λ ά τ ο θ έ μ α

δ ε ν ε ίν α ι μ ό ν ο σ τ η ν ε υ θ ε ία σ ύ γ κ ρ ισ η . Σ τ η ν ε π ο -

χ ή τω ν Μ υ ρ ίω ν , ή τ α ν α π ο δ ε κ τ ή π ρ α κ τ ικ ή η δ ι-

α κ ό ρ ε υ σ η κ α τ α κ τ η μ έ ν ω ν γ υ ν α ικ ώ ν . Σ τ η σ η μ ε -

ρ ιν ή δεν ε ίν α ι, ό π ω ς δ ε ν ή τ α ν σ τ η ν χ ρ ι σ τ ια ν ικ ή

β ι κ τ ω ρ ι α ν ή Α γ γ λ ία κ α ι σ τ η ν π ρ ο τ ε σ τ α ν τ ικ ή Α γ ρ ια

Δ ύ σ η . Ί σ ω ς τ ο δ ι κ α ια κ ό π λ α ίσ ιο κ α ι η η θ ικ ή τ η ς

ε π ο χ ή ς τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ν α ε ίν α ι χ ε ιρ ό τ ε ρ η , α λ λ ά

ο ι ίδ ιο ι, σ ε σ χ έ σ η μ ε τ ο υ ς T om my s κ α ι τ ο υ ς GI

Joes ή τ α ν α π ε ίρ ω ς κ α λ ύ τ ε ρ ο ι- κ α ι α ς ή τ α ν α π ο -

β ρ ά σ μ α τ α γ ια τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ ς (π ο υ δεν ή τ α ν ό λ ο ι ,

α ρ κ ε τ ο ί ε ξ ' α υ τ ώ ν ή τ α ν α ρ ισ τ ο κ ρ ά τ ε ς κ α ι ε ίχ α ν

α υ σ τ η ρ ο ύ ς η θ ικ ο ύ ς φ ρ α γ μ ο ύ ς κ α ι κ ώ δ ικ ε ς ). 0

Ξ ε ν ο φ ώ ν δ ε , σ ε κ α ν έ ν α σ η μ ε ίο τ η ς ε ξ ισ τ ό ρ η -

σ η ς δ ε ν τ ο κ ρ ύ β ε ι, κ ά τ ι π ο υ α υ ξ ά ν ε ι τ η ν α ξ ιο -

π ισ τ ία τ ο υ . Ί σ ω ς ο ι α ν α θ ε ω ρ η τ έ ς ν α ή θ ε λ α ν ν α

τ ο ν δ ια β ά σ ο υ ν ν α β ρ ίζ ε ι τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς το υ κ α ι ν α

τ ο υ ς κ α τ α κ ρ ίν ε ι, ώ σ τ ε ν α τ ο ν κ α τ η γ ο ρ ή σ ο υ ν ω ς

υ π ο κ ρ ιτ ή π ο υ δ ε ν τ ο έ κ α ν ε ν ω ρ ί τ ε ρ α (α ν το ε ίχ ε

κ ά ν ε ι κ α τ ά τ η ν π ο ρ ε ία , φ υ σ ικ ά δ ε ν θ α ε ίχ ε γ ί ν ε ι

α ρ χ η γ ό ς ή θ α τ ο ν ε ίχ α ν κ α θ α ιρ έ σ ε ι).

Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ ο «δ ο λ ο φ ό ν ο ι», α ν κ α ι κ α ν ε ίς μ π ο -

ρ ε ί ν α α ν α γ ο υ λ ιά σ ε ι α π ό τ ο φ ο ν ικ ό , δ ε ν β ρ ί σ κ ε ι

γ ε ν ικ ώ ς δ ό λ ια σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά σ τ ο υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς . Ο ι

β α σ ικ έ ς δ ο λ ιό τ η τ ε ς ε ίν α ι τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ ς

κ ι α υ τ ο ί α π α ν τ ο ύ ν μ ε β α ν α υ σ ό τ η τα ίσ ω ς , α λ λ ά

ό χ ι μ ε δ ο λ ιό τ η τα . Ό τ α ν κ ά ν ο υ ν α ν α κ ω χ ή τ η σ έ -

β ο ν τ α ι. Σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ ά ν ο υ ς , π ο υ

σ υ χ ν ά σ υ λ λ ά μ β α ν α ν μ ε δ ιά φ ο ρ α π ρ ο σ χ ή μ α τ α

Ιν δ ιά ν ο υ ς π ο υ ε ίχ α ν έ ρ θ ε ι γ ια σ υ ν ο μ ιλ ίε ς κ α ι

τ ο κ ά ν ο υ ν κ α ι τ ώ ρ α μ ε Α φ γ α ν ο ύ ς φ ύ λ α ρ χ ο υ ς .

Μ ε το υ ς Ι ρ α κ ιν ο ύ ς , α π λ ά β ο μ β α ρ δ ί ζ ο υ ν τ ο ε ν δ ι-

α ίτ η μ α τ η ς σ υ ν ά ν τ η σ η ς - ό π ω ς ε ίχ α ν π ρ ά ξ ε ι κ α ι

μ ε τ ο υ ς Σ έ ρ β ο υ ς . Α ν κ α ι ο ι σ φ α γ έ ς σ ε π λ ε ίσ τ ε ς

π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις ε ίν α ι α π ο κ ρ ο υ σ τ ικ έ ς , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν

ο ι Μ ύ ρ ιο ι δ ε ν λ έ ν ε ό τ ι τ ις κ ά ν ο υ ν γ ια ν α φ έ ρ ο υ ν

ε ιρ ή ν η κ α ι δ η μ ο κ ρ α τ ία . Γ ε ν ικ ά τ ις κ ά ν ο υ ν γ ια ν α

ε π ιβ ι ώ σ ο υ ν ο ι ίδ ι ο ι (α π ό ε π ιθ έ σ ε ις ή π ε ίν α ) κ α ισ π α ν ιό τ ε ρ α γ ια π λ ο υ τ ισ μ ό . Τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο δ ε ν θ α

έ π ρ ε π ε κ α θ ό λ ο υ ν α ε ν ο χ λ ε ί ο ύ τ ε τ ο υ ς α γ γ λ ο σ ά -

ξ ο ν ε ς , ο ύ τ ε τ ο υ ς α ρ ισ τ ε ρ ο ύ ς κ ρ ι τ έ ς τ ο υ ς , π ο υ κ α ι

ο ι μ ε ν κ α ι ο ι δ ε α ν ή γ α ν σ ε ε π ι σ τ ή μ η τ η λ ε η λ α σ ί α ,

κ α τ ά π ρ ο τ ίμ η σ η μ ε τ ά φ ό ν ο υ .

Α φ ή ν ο ν τ α ς τ η ν η θ ικ ή , π ο υ ε ίν α ι ο χ ρ ω μ α τ ισ μ ό ς

τ ο υ ό λ ο υ έ ρ γ ο υ , φ τ ά ν ο υ μ ε σ τ η ν π ρ α κ τ ικ ό τ ε ρ η

ο υ σ ία , ό χ ι τ ο χ ρ ω μ α τ ισ μ ό , α λ λ ά τ η ν φ ύ σ η τ ω ν

ίδ ιω ν τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν . Τ ο π ρ ώ τ ο π ρ ά γ μ α π ο υ

μ α θ α ίν ο υ μ ε ε ίν α ι ό τ ι π ά λ ι έ χ ε ι γ ίν ε ι λ ά θ ο ς μ ε τα

ν ο ύ μ ε ρ α κ α ι ε ίν α ι ό λ α υ π ε ρ β ο λ ικ ά . 0Ύ π α ρ χ ο ς

τ η ς Μ . Α σ ία ς (σ χ ε δ ό ν ο λ ό κ λ η ρ η ς ), π ο υ γ ια χ ρ ό -

ν ια β λ έ π ε ι π ό λ ε μ ο μ ό ν ο σ τ α π α ρ ά λ ια , δ ε ν μ π ο -

ρ ε ί ν α π α ρ α τ ά ξ ε ι 100.000 ά ν δ ρ ε ς γ ι α ν α δ ιε κ δ ι-

κ ή σ ε ι τ ο ν θ ρ ό ν ο τ η ς Ο ικ ο υ μ έ ν η ς , ό τ α ν η Α θ ή ν α

π α ρ α τ ά σ σ ε ι π ε ρ ίπ ο υ 30.000 μ ά χ ιμ ο υ ς (π ρ ο τ η ς

κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς τ η ς σ τ ο Δ ή λ ιο , τ η ν Α μ φ ίπ ο λ η κ α ι

τ η Σ ι κ ε λ ία ) κ α τ ' ε λ ά χ ισ τ ο ν (γ ια τ η ν α κ ρ ίβ ε ια α ν α -

φ έ ρ ο υ μ ε ό τ ι η ε π ά ν δ ρ ω σ η 200 τ ρ ιή ρ ε ω ν α π α ιτ εί

40.000 ά ν δ ρ ε ς ). Ε ίν α ι α δ ύ ν α τ ο ν ν α μ η ν γ ν ω ρ ίζ ε ι

ο Ξ ε ν ο φ ώ ν , μ ε τ ά τ η ν κ α τ α μ έ τ ρ η σ η π ο υ έ γ ιν ε , μ ε

α κ ρ ίβ ε ια τ ο σ τ ρ α τ ό το υ Κ ύ ρ ο υ . Ό π ω ς ό λ ο ι ή ξ ε -

ρ α ν ό τ ι υ π ή ρ χ α ν 10.400 Ο π λ ίτ ε ς (π ρ ά γ μ α π ε ρ ί-

ε ρ γ ο , δ ιό τ ι τ α μ ε ρ ικ ά σ ύ ν ο λ α έ δ ιν α ν π ε ρ ισ σ ό τ ε-

ρ ο υ ς ) κ α ι 2500 Π ε λ τ α σ τ έ ς , έ τ σ ι θ α γ ν ώ ρ ιζ α ν κ α ι

13



2 ΕΞ3 !EOi 3 53 S3 «3 £3 53 =«1 13 EJ ΙΞ Ι EJ ϊ!3 13 !Ξ ί [ To'Enos ίων Μυρίων ] Η Μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α

τ ο λ ο ιπ ό σ τ ρ ά τ ε υ μ α τ ο υ Κ ύ ρ ο υ . θ α ε ίχ α ν ε ξ ο ι-

κ ε ι ω θ ε ί μ ε τ ις δ ε κ ά δ ε ς , τ ις ε κ α τ ο ν τ ά δ ε ς κ α ι τ ις

χ ιλ ιά δ ε ς σ τ ο π ε ρ σ ικ ό α ρ ιθ μ η τ ικ ό σ ύ σ τ η μ α , π ο υ

ά λ λ ω σ τ ε ή τα ν δ ε κ α δ ικ ό σ α ν το δ ικ ό τ ο υ ς , κ α ι θ α

α ν τ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ν τ ο υ ς α ρ ι θ μ ο ύ ς τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν

π ο υ σ υ ν ε ξ ε σ τ ρ ά τ ε υ α ν μ α ζ ί τ ο υ ς .

0 δ ε Μ ε γ ά λ ο ς Β α σ ιλ ιά ς , μ ε 2 χ ρ ό ν ια π ρ ο ε ι-

δ ο π ο ίη σ η κ α ι 6 μ ή ν ε ς ε τ ο ιμ α σ ία , σ τ η ν κ α ρ δ ιά

τ η ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς τ ο υ . π ο υ ε ίν α ι τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν

10π λ ά σ ια α π ό τ ις π ε ρ ιο χ έ ς το υ σ τ α σ ια σ τ ή , δ ε ν

μ π ο ρ ε ί ν α σ τ ρ α τ ο λ ο γ ή σ ε ι ε ξ α π λ ά σ ιο ή δ ε κ α π λ ά -

σ ιο σ τ ρ α τ ό ...

Τ ο π ό σ ε ς ή τ α ν ο ι ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν δ υ ν ά μ ε ις δ ε ν τοξ έ ρ ο υ μ ε . Α λ λ ά σ α φ ώ ς μ π ο ρ ε ί ν α ή τ α ν ό σ ε ς λ έ ε ι

ο Ξ ε ν ο φ ώ ν . Κ α ι -ε δ ώ α ρ χ ίζ ε ι τ ο γ έ λ ιο - σ τ η σ υ -

γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ε ρ ίπ τ ω σ η έ χ ο υ μ ε κ α ι μ α ρ τ υ ρ ία

α π ό τ η μ ε ρ ιά τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η . 0 γ ια τ ρ ό ς τ ο υ , ο

Κ τ η σ ία ς ο Κ ν ίδ ιο ς , ε ίν α ιΈ λ λ η ν α ς κ α ι γ ε ν ικ ά α ν α -

φ έ ρ ε ι ίσ α ή κ α ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ α ν ο ύ μ ε ρ α α π ό τ ο ν

Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α . Α υ τ ή ν τ π ν ά β ο λ η π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τα

τ η ν ξ ε χ ν ά μ ε λ έ γ ο ν τ α ς ό τ ι «ε ίν α ι α ν α ξ ιό π ισ τ ο ς »

(ό χ ι γ ια ά λ λ ο λ ό γ ο , α λ λ ά α π λ ά ε π ε ιδ ή δ ε ν μ α ς

α ρ έ σ ο υ ν τα ν ο ύ μ ε ρ α π ο υ δ ί ν ει), κ α ι ε λ ά χ ισ τ ο ι,

μ ε μ ια υ π έ ρ β α σ η τ η ς α κ α δ η μ α ϊκ ή ς τ ο υ ς α υ -

θ α ιρ ε σ ία ς , π ρ ο σ π α θ ο ύ ν ν α τ ο α ιτ ιο λ ο γ ή σ ο υ ν : ο

Κ τ η σ ία ς έ κ α ν ε λ ά θ ο ς σ τ ις δ υ ν ά μ ε ις το υ 10 ό π ω ς

γ ρ ά φ ο ν τ α ν σ τ α π ε ρ σ ικ ά κ ε ίμ ε ν α .

Δ ε ν ε ίν α ι π ε ρ ίε ρ γ ο ! Α υ τ ο ί ο ι α ρ χ α ίο ι Έ λ λ η ν ε ς

σ υ γ γ ρ α φ ε ίς , δ ι α ρ κ ώ ς κ ά ν ο υ ν τ έ το ια λ ά θ η , σ ε

ό λ ε ς τις ξ έ ν ε ς γ λ ώ σ σ ε ς : ο Η ρ ό δ ο τ ο ς έ κ α ν ε π α -

ρ ό μ ο ια μ ε τ ο σ τ ρ α τ ό το υ Ξ έ ρ ξ η , (θ υ μ η θ ε ίτ ε ό τ ι

ε ίχ α ν π ά ε ι κ α ι τ ο ν ε ίχ α ν κ α τ α μ ε τ ρ ή σ ε ι Έ λ λ η ν ε ς

κ α τ ά σ κ ο π ο ι, ο π ό τ ε ε κ ε ί π ο ια ν ο ύ μ ε ρ α π α ρ ε ξ ή γ η -

σ α ν , α φ ο ύ κ ρ α τ ο ύ σ α ν ο ι ίδ ιο ι σ η μ ε ιώ σ ε ις ;) κ α ι ο

Σ ό λ ω ν το α υ τ ό σ τ η ν Α ίγ υ π τ ο , δ ε κ α π λ α σ ιά ζ ο ν τ α ς

τ α χ ρ ό ν ι α τ η ς ισ τ ο ρ ία ς τ η ς Α τ λ α ν τ ίδ ο ς . Τ ο ίδ ιο

κ α ι ο ι ισ τ ο ρ ικ ο ί τ η ς α υ λ ή ς τ ο υ Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ , π ο υ

β ρ ή κ α ν το π ε ρ σ ικ ό σ χ έ δ ιο μ ά χ η ς μ ε τά τ η Μ ά χ η

τ ω ν Γ α υ γ α μ ή λ ω ν ... Φ α ί ν ε τα ι ό τ ι έ χ ο υ ν δ ί κ ιο ό σ ο ι

λ έ ν ε ό τ ι o f Ε λ λ η ν ε ς δ ε ν α ν έ π τ υ ξ α ν μ α θ η μ α τ ικ ά ,

α π λ ά τ α ε ίδ α ν σ ε ξ έ ν ο υ ς κ α ι ά ρ χ ισ α ν ν α π α ίζ ο υ ν .

Μ ό ν ο π ο υ , φ α ν τ ά ζ ε τ α ι κ α ν ε ίς το γ ια τ ρ ό τ ο υ Μ .

Β α σ ιλ έ α , π ο υ π ρ έ π ε ι ν α δ ίν ε ι σ υ ν τ α γ έ ς κ α ι ν α

κ α θ ο ρ ί ζ ε ι π ο σ ό τ η τ ε ς κ α ι χ ρ ό ν ο υ ς , ν α κ ά ν ε ι λ ά θ η

σ τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ 10 σ τ η γ λ ώ σ σ α τ ο υ ε ρ γ ο δ ό -

τ η τ ο υ ; ν α δ ίν ε ι δ ε κ α π λ ά σ ιε ς ή υ π ο δ ε κ α π λ ά σ ιε ς

δ ό σ ε ις φ α ρ μ ά κ ω ν α π ό τις ο ρ θ έ ς ; Κ α ι ν α μ η ν τ ο ν

α φ α λ ο κ ό β ο υ ν ;

Ο Κ τ η σ ία ς δ ίν ε ι λ ο ιπ ό ν 400.000 τ ο ν Β α σ ιλ ικ ό

σ τ ρ α τ ό . Ο Ξ ε ν ο φ ώ ν , το ν δ ίν ε ι 900.000, δ ι α ι ρ ε μ έ -

ν ο σ ε U δ ιο ικ ή σ ε ις τ ω ν 3 00.000 έ κ α σ τ η , κ ά τ ι π ο υ

α θ ρ ο ίζ ε τα ι σ τ ο 1,2 ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ιο κ α ι π ρ ο φ α ν ώ ς

α ν τ ιφ ά σ κ ε ι. Ό μ ω ς ο Ξ ε ν ο φ ώ ν δ η λ ώ ν ε ι σ α φ ώ ς

ό τ ι μ ια α π ό α υ τ έ ς τις δ ιο ικ ή σ ε ις , υ π ό τ ο ν Α Β ρ ο -

κ ό μ α , έ φ τ α σ ε 5 η μ έ ρ ε ς μ ε τ ά τη μ ά χ η , δ η λ α δ ή

ο Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ς σ τ η μ ά χ η ε ίχ ε 900.000 ά ν δ ρ ε ς .

Π ο λ ύ σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο ε ίν α ι τ ο γ ια τ ί ο ε ν λ ό γ ω σ α -

τ ρ ά π η ς , π ο υ έ φ υ γ ε π ρ ο τ ο υ Κ ύ ρ ο υ μ ε ό λ ε ς τ ο υ

τ ις δ υ ν ά μ ε ι ς σ τ η ν Κ ιλ ικ ία , α κ ρ ι β ώ ς σ π ε ύ δ ο ν τ α ς

π ρ ο ς σ υ ν ά ν τ η σ η μ ε τ ο ν Β α σ ιλ έ α , δ ε ν ε ίχ ε φ τ ά σ ε ι

έ γ κ α ιρ α γ ια ν α μ ε τ ά σ χ ε ι σ τ η μ ά χ η ε ν ισ χ ύ ο ν τ α ς τ ο

Μ ο ν ά ρ χ η τ ο υ . Π ώ ς φ ε ύ γ ε ις μ π ρ ο σ τ ά α π ό κ ά π ο ι-

ο ν , σ τ η ν ίδ ια μ ε α υ τ ό ν κ α τ ε ύ θ υ ν σ η , κ α ι φ τ ά ν ε ις

δ ε ύ τ ε ρ ο ς ;

Κ α ι φ τ ά ν ο υ μ ε σ τ ο ζ ω τ ικ ό σ η μ ε ίο . Ό λ α τ α ά λ λ α .

α ν ά τ ο υ ς α ιώ ν ε ς ε ίχ α ν ε μ φ α ν ισ τ ε ί. Τ ο ν έ ο ε ίν α ι

ό τ ι ο ι Μ ύ ρ ιο ι δ ε ν ν ίκ η σ α ν σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α τ ις Β α -

σ ι λ ικ έ ς μ ο ν ά δ ε ς π ο υ σ υ γ κ ρ ο ύ σ τ η κ α ν μ α ζ ί τ ο υ ς ,

α λ λ ά έ π ε σ α ν σ ε μ ια π α γ ίδ α τ ο υ Τ ισ σ α φ έ ρ ν η .

Α υ τ ή η ν έ α ά π ο ψ η , π ο υ α μ φ ισ β η τ ε ί τ ο ν π υ ρ ή -ν α τ η ς ισ τ ο ρ ία ς τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , δ ε ν ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι

γ ια π ρ ώ τ η φ ο ρ ά . Ε ίν α ι ό μ ω ς η π ρ ώ τ η φ ο ρ ά π ο υ

κ ά π ο ιο ς π ε ρ ιμ έ ν ε ι ν α π ε ίσ ε ι κ α ι τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς ,

π ο υ έ χ ο υ ν δ ια β ά σ ε ι τ ο Β ιβ λ ίο τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α

(ό χ ι τ ο υ ς δ ο ύ λ ο υ ς τ ο υ Μ . Β α σ ιλ ιά σ τ η Σ ο γ δ ια ν ή

ή σ τ η ν Α ρ α β ία ) ό τ ι έ τ σ ι έ γ ιν ε .

Η Β ά σ η α υ τ ή ς τ η ς θ ε ω ρ ί α ς ε ίν α ι ό τ ι ο σ κ λ η ρ ό ς

κ α ι ικ α ν ό ς Τ ισ σ α φ έ ρ ν η ς , π ο υ γ ν ώ ρ ι ζ ε ε π ί μ α -

κ ρ ό ν τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς κ α ι τ ο ν τρ ό π ο μ ά χ η ς τ ο υ ς

(δ ε ν το υ ς ε ίχ ε α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ε ι π ο τ έ σ ε μ ε γ ά λ η

μ ά χ η ξ η ρ ά ς , α λ λ ά α υ τ ό π ρ ο φ α ν ώ ς ε ίν α ι ά σ χ ε τ ο ),

ίσ ω ς μ ε τ η σ υ μ β ο υ λ ή κ ά π ο ιω ν Ε λ λ ή ν ω ν π ο υ

ε ίχ ε σ τ η ν υ π η ρ ε σ ία τ ο υ , ό π ω ς το Θ ε σ σ α λ ό δ ά -

σ κ α λ ο Τ α κ τ ικ ή ς κ α ι Ο π λ ο μ α χ ία ς Φ α λ ίν ο , έ κ α ν ε

μ ια π ρ ο σ π ο ιη τ ή υ π ο χ ώ ρ η σ η π ρ ο τ ο ύ σ υ γ κ ρ ο υ -

σ τ ο ύ ν μ α ζ ί τ ο υ ο ι Έ λ λ η ν ε ς . Μ ε τ ο ν τρ ό π ο α υ τ ό

τ ο υ ς π α ρ έ σ υ ρ ε μ α κ ρ ιά α π ό το κ ρ ίσ ι μ ο σ η μ ε ίο

τ ο υ μ ε τ ώ π ο υ , τ ο κ έ ν τρ ο , ό π ο υ δ ιε ξ α γ ό τ α ν η Β α -

σ ι λ ο μ α χ ία , κ α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ε ξ έ θ ε σ ε το π λ ε υ ρ ό

τ ο υ κ έ ν τρ ο υ τ ο υ σ τ ρ α τ ο ύ τ ο υ Κ ύ ρ ο υ . Τ ο α π ο τ έ -

λ ε σ μ α ή τ α ν η ή τ τα τ ο υ σ τ α σ ια σ τ ή .

Η π ρ ό τ α σ η α υ τ ή υ π ο σ τ η ρ ίζ ε τ α ι μ ε μ ια σ ε ιρ ά ε ρ -

μ η ν ε ιώ ν ε π ί τ ω ν κ ιν ή σ ε ω ν π ο υ π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι ο

Ξ ε ν ο φ ώ ν , α λ λ ά κ α ι α π ό τπ μ α ρ τ υ ρ ία τ ο υ Κ τ η σ ία .

Η δ ε ύ τ ε ρ η ε δ ώ σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α ε ίν α ι α ν α ξ ιό π ισ τ η ,

δ ιό τ ι ο Β α σ ιλ ικ ό ς γ ια τ ρ ό ς π ιθ α ν ό τ α τ α θ α ά κ ο υ σ ε ,

μ ε τ ά τη μ ά χ η , τ α δ ια δ ιδ ό μ ε ν α α π ό τ η ν Β α σ ιλ ικ ή

π ρ ο π α γ ά ν δ α , ε ν ώ σ τ η ν ε λ ά χ ισ τ η π ιθ α ν ό τ η τ α ν α

ε ίχ ε ίδ ια ά π ο ψ η , θ α α π έ φ ε υ γ ε π α ν τ ί τ ρ ό π ω ν α

δ η μ ο σ ιε ύ σ ε ι κ ά τ ι π ο υ θ α δ υ σ α ρ ε σ τ ο ύ σ ε τό σ ο

π ο λ ύ τ ο ν ε ρ γ ο δ ό τ η τ ο υ , ό π ο τ ε κ α ι α ν ε π ρ ό κ ε ι-

τ ο ν α δ η μ ο σ ιε υ τ ε ί α υ τ ό . Τ α π ο λ ιτ ικ ά τ ο υ κ ίν η τ ρ α

ίσ ω ς ν α ε ίν α ι α κ ό μ η π ο λ υ π λ ο κ ό τ ε ρ α , α φ ο ύ π ο λ -

λ ο ί σ τ η ν Ε λ λ ά δ α , ό π ο υ π ρ ο φ α ν ώ ς α π ο τ ε ιν ό τ α ν

τ ο έ ρ γ ο τ ο υ , ό χ ι μ ό ν ο θ α τ ο γ ν ω σ τ ο π ο ιο ύ σ α ν σ τ ο νΑ ρ τ α ξ έ ρ ξ η , α λ λ ά θ α χ α ίρ ο ν τ α ν ν α α κ ο ύ σ ο υ ν -κ α ι

ν α δ ια δ ώ σ ο υ ν - μ ια ε κ δ ο χ ή π ο υ θ α λ ά σ π ω ν ε

τ ο υ ς Μ ύ ρ ιο υ ς κ α ι τ ο ν α ρ χ η γ ό τ ο υ ς , τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ -

ν τ α . Ό λ ο ι ο ι α ν τ ιλ ά κ ω ν ε ς , ιδ ί ω ς ο ι Α θ η ν α ίο ι, κ α ι

ό λ ο ι ό σ ο ι α ν τ ιπ α θ ο ύ σ α ν τ η μ ισ θ ο φ ο ρ ικ ή ιδ έ α θ α

λ ά τ ρ ε υ α ν έ ν α τέ το ιο α ν ά γ ν ω σ μ α , κ α ι δ ε ν έ χ ο υ -

μ ε ξ ε κ ά θ α ρ η ιδ έ α γ ια τ η θ έ σ η τ ο υ Κ τ η σ ία σ τ ο ν

ε λ λ η ν ικ ό π ο λ ιτ ικ ό χ ά ρ τ η . Ό σ ο α π ίθ α ν ο ε ίν α ι ν α

14



'( # " - ν " - ί ΐ

' * V . V s E i J• i

jlilpMaS

Σύγχρονη αναπαράσταση Κεφαλλήνα

μισθοφόρου. Φέρει πιλόσχημο κράνος

και έχει αντικαταστήσει τα σανδάλια με

θρακικές ενδρομίδες. Ο θώρακας σπάνιζε

στον εξοπλισμό του 4ου

π.Χ.αιώνα.

(Φωτό: Ευγενική χορηγία του Γερμανικού

συλλόγου ιστορικών μελετών'Έταίροι").



ΑΡΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ

1

r r irr Οι Μύριοι επιτίθενται μετωπικά,

και η φρουρά του Τισσαφέρνη

επελαύνει κατά των Πελταστών.

-

νΊ

Α' ΦΑΣΗ

2 rr

Οι Μύριοι διαλύουν τους αντιπάλους τους,

ο Τισσαφέρνης περνά μέσα από τους πελταστές

και το βασιλικό δεξί κινείται εναντίον του Αριαίου,

στο αριστερό πλευρό του Κύρου.

i lesiigsl

Β' ΦΑΣΗ

3Οι Μύριοι καταδιώκουν τους αντιπάλους τους, ο Αριαίος έχει τραπεί σε φυγή, μέρος του

βασιλικού κέντρου αναδιατάσσεται για να καλύψει το πλευρό του Βασιλέως από το ρήγμα

που προκάλεσαν οι Μύριοι και ο Κύρος επιτίθεται στο κενό που δημιουργείται για να

κτυπήσει τον αδελφό του κατά μέτωπον, αντί να ακολουθήσει τους Μύριους

και να πλαγιοκοπήσει τη θέση του Βασιλιά.

Τ

Ε Π Ε Ξ Η Γ Σ Ε Ι!

Βασιλικές Δυνάμεις

Μ Ι Επαναστατικές Δυνάμεις

f f Πελταστές των ΜυρίωνΚύρος ο Νεότερος

Αρταξέρξη ς Β' Μνήμων

* Σχεδιασμένες κινήσ εις

— Πραγματοποιηθείσες κινήσει ς

Τ Τισσαφέρνης

Α Μύρι οι

I I



mm•1

Οι Μύριοι ακόμη καταδιώκουν,

αλλά ο Κύρος είναι νεκρός και ο Αρταξέρξης,

τραυματίας, έχει αποσυρθεί για να τον φροντίσουν.

Ο βασιλικός στρατός αφού καταδιώκει τον

επαναστατικό, που έχει διαλυθεί στο άκουσματης είδησης, καταλαμβάνει τα στρατόπεδα του Κύρου.

Δ' ΦΑΣΗ

Οι Μύριοι επιστρέφουν νομίζοντας ότι

νίκησαν. Ο Τισσαφέρνης ανασύνταξε

το νικητή βασιλικό στρατό και επιστρέφει

κι εκείνος κοντά στον Αρταξέρξη,

σταματώντας την καταδίωξη του στρατού

του Κύρου. Οι δύο ανεστραμμένες παρατάξεις

συγκρούονται έκκεντρα, και οι Μύριοι διαλύουν

πάλι όσους είναι απέναντι τους. Ο Αριαίος,

μακριά από τη δράση, αποστάτης και φυγάς,

παρακολουθεί ήσυχος.

5

1

- ν

-

Ε' ΦΑΣΗ ΣΤ' ΦΑΣΗ

6

Οι Μύριοι στρέφουν σε ορθή I

γωνία για να καλύψουν τα

νώτα τους, ενώ ο βασιλικός

στρατός αντιπαρατίθεται

για να καλύψει τη βασιλική

σκηνή. Οι Μύριοι επιτίθενται ξανά.

7 I

II

m

iI

Οι Μύριοι διαλύουν πάλι τον περσικό στρατό

που αποσυντίθεται, με αποτέλεσμα η βασιλική

συνοδεία να προσπαθήσει να απομακρυνθεί από

τη θέση όπου βρισκόταν από την αρχή της

μάχης, καθώς οι Μύριοι έρχονται ίσια επάνω της



ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΑΣΗ

8- >

ι\

Οι Μύριοι καταδιώκουν τους εχθρούς ιππείς

που διαλύονται ατάκτως, αφού έσπευσαν να τους

καθυστερήσουν, μετά την οριστική διάλυση

του περσικού στρατού. Αφού κάλυψαν την ασφαλή

απομάκρυνση του Αρταξέρξη και της συνοδείας του,

δεν θεωρούν ότι έχουν κανένα καθήκον να σουβλιστούν από

τα ελληνικά δόρατα για έναν φυγάδα βασιλιά σε μια κερδισμένη μάχη.

ΤΟ ΑΡΧΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ό π α )5 θ ε ω ρ ο ύ μ ε ό τ ι σ υ ν ε ή ή φ θ η

9 Οι Μύριοι, όσο οι Πελταστές καταδιώκουν τους

αντιπάλους τους, πλαγιοκοπούν τον Αρταξέρξη

ενώ ο Κύρος τού επιτίθεται μετωπικά με τον

Αριαίο να τον καλύπτει από τη δεξιά

βασιλική πτέρυγα.

rrfΟ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

10

οI s i r / a

Με τους Πελταστές να έχουν διαλυθεί από τον Τισσαφέρνη, οι

φυγάδες του βασιλικού αριστερού μπορεί να επανακάμψουν και να πλήξουν

όπισθεν τους Μύριους, αν αυτοί στραφούν κατά του πλευρού του Αρταξέρξη

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ

ΚΑΤΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ

11

rλ

r r >

Mm' Η στροφή του περσικού κέντρου και της δεξιάς πτέρυγας μπορεί να

αποκόψει τους προελαύνοντες Μύριους από τον Κύρο και να τους πλήξει όπισθεν.



[ To'Enos των Μυρίων ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ξ Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ξ Ξ

έ κ α ν ε λ ά θ ο ς σ τ α ν ο ύ μ ε ρ α κ α ι σ ε ά λ λ ε ς δ ιο ικ η τ ι-

κ έ ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς , α φ ο ύ ε ίχ ε π ρ ό σ β α σ η σ ε α υ λ ι-

κ ο ύ ς , α ν ό χ ι κ α ι σ τ α ε π ίσ η μ α α ρ χ ε ία , ά λ λ ο τ ό σ ο

ε ίν α ι π ιθ α ν ό ν α κ ά ν ε ι λ ά θ ο ς σ τ η ν ε ρ μ η ν ε ία τ ω ν

γ ε γ ο ν ό τ ω ν .

Π η γ α ίν ο ν τ α ς σ τ η ν α ν ά λ υ σ η τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν ,

π ρ έ π ε ι ν α σ τ α θ ο ύ μ ε σ τ η ν ιδ έ α τ η ς π ρ ο σ π ο ιη -

τ ή ς υ π ο χ ώ ρ η σ η ς κ α ι σ τ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή Ε λ λ ή ν ω ν

τ α κ τ ικ ώ ν σ ε α υ τ ή . Ο ι Π έ ρ σ ε ς δ ε ν ή τ α ν η λ ίθ ιο ι.

Μ ά λ λ ο ν δ ε ν χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ν Έ λ λ η ν ε ς τ α κ τ ικ ο ύ ς ν ό -

ε ς γ ια ν α σ κ ε φ θ ο ύ ν τη ν π ρ ο σ π ο ιη τ ή υ π ο χ ώ ρ η -

σ η . Κ α ι α ν α κ ό μ η α δ υ ν α τ ο ύ σ α ν ν α το σ κ ε φ θ ο ύ ν

μ ό ν ο ι τ ο υ ς (ε ν ίο τ ε έ δ ε ιχ ν α ν α ξ ι ο σ η μ ε ίω τ η χ ο -

ν τ ρ ο κ ε φ α λ ιά ] ή α π λ ά η θ ικ ώ ς δ ε ν δ έ χ ο ν τ α ν τ η νε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς (κ ά τ ι π ο υ π ιθ α ν ώ ς ν α ίσ χ υ ε μ ε

α ρ κ ε τ ο ύ ς σ τ ρ α τ ο ύ ς κ α ι σ τ ρ α τ η λ ά τ ε ς , ό π ω ς ίσ ω ς

ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς ), η εμ π ε ιρ ία κ α ι η σ υ μ μ α χ ία τ ο υ ς

μ ε το υ ς Σ κ ύ θ ε ς έ π ρ ε π ε ν α τ ο υ ς τ ο έ χ ε ι δ ιδ ά ξ ε ι.

Τ ο ίδ ιο ισ χ ύ ε ι κ α ι μ ε τα ε ν τ α τ ικ ά μ α θ ή μ α τ α σ τ ις

Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς . Κ α ι α ν α κ ό μ η δ ε ν τ ο ε μ π έ δ ω σ α ν

ε κ ε ί, δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι λ ό γ ο ς ν α π ισ τ ε ύ ο υ μ ε ό τ ι τ ο 401

π Χ δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ α ν τ ο έ ρ γ ο τ ο υ Η ρ ο δ ό τ ο υ , π ο υ ε ίχ ε

δ η μ ο σ ιε υ τ ε ί α ρ κ ε τ ά χ ρ ό ν ια π ρ ιν . ρ α , τ η ν π ρ ο -

σ π ο ιη τ ή υ π ο χ ώ ρ η σ η τ η γ ν ώ ρ ιζ α ν . Τ ο σ η μ α ν τ ι-

κ ό ό μ ω ς ε ίν α ι τ ο κ α τά π ό σ ο μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α τ η ν

ε φ α ρ μ ό σ ο υ ν .

Μ ε τ ο ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι κ ά π ο ιο ς κ ά τ ι, δ ε ν σ η μ α ί ν ε ι

ό τ ι ξ έ ρ ε ι, π ο λ λ ώ δ ε μ ά λ λ ο ν ό τ ι μ π ο ρ ε ί, ν α τ ο π ρ ά -

ξ ε ι . Η π ρ ο σ π ο ιη τ ή υ π ο χ ώ ρ η σ η θ έ λ ε ι ε ξ α ιρ ε τ ικ ά

ε κ π α ιδ ε υ μ έ ν α κ α ι α ξ ιό π ισ τ α σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α ώ σ τ ε

ν α μ η ν μ ε τα τ ρ α π ε ί σ ε φ υ γ ή τ ω ν υ π ο χ ω ρ ο ύ ν τ ω ν ,

ο ύ τ ε ν α ε ν σ π ε ίρ ε ι π α ν ικ ό σ τ ο υ ς υ π ο λ ο ίπ ο υ ς τ η ς

ο ι κ ε ία ς π α ρ ά τ α ξ η ς . Ο ι ε π ίσ τ ρ α τ ο ι Α ιγ ύ π τ ιο ι κ α ι τ ο

λ ο ιπ ό σ υ ν ο θ ύ λ ε υ μ α π ο υ α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ ε τ ο υ ς Μ ύ -

ρ ιο υ ς ή τ α ν λ ίγ ο δ ύ σ κ ο λ ο ν α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ε κ τ ε -

λ έ σ ε ι τ έ το ιο ε λ ιγ μ ό χ ω ρ ί ς ν α δ ι α λ υ θ ε ί. Σ ε α υ τ ό

τ ο σ η μ ε ίο μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α β ο η θ ή σ ο υ ν ο ι Έ λ λ η -

ν ε ς Τ α κ τ ικ ο ί, π ο υ ε ί χ ε ο Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ς (ή , μ ά λ λ ο ν ,

ο Τ ισ σ α φ έ ρ ν η ς ) α λ λ ά ε ίν α ι π ο λ ύ α μ φ ίβ ο λ ο α ν

μ π ό ρ ε σ α ν ν α ε κ π α ιδ ε ύ σ ο υ ν έ ν α ν ό χ λ ο ν α π ρ ά -

ξ ε ι κ ά τ ι τ έ τ ο ιο . Τ α κ τ ικ ο ί ή τ α ν , ό χ ι θ α υ μ α τ ο π ο ι ο ί.

Ί σ ω ς ό ν τω ς η σ ιω π η λ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η τ ο υ β α σ ι-

λ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ , π ο υ ε ξ έ π λ η ξ ε τ ο υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς , ν α

ή τ α ν δ ι κ ό τ ο υ ς ε π ίτ ε υ γ μ α , α ν τ ί τ η ς ο χ λ ά ζ ο υ σ α ς

μ ά ζ α ς π ο υ ο ι Μ ύ ρ ιο ι π ε ρ ίμ ε ν α ν . Ί σ ω ς ε π ίσ η ς

ο ι α λ λ α γ έ ς δ ι ά τ α ξ η ς κ α ι μ ε τ ώ π ο υ π ο υ δ ιη γ ε ίτ α ι

γ ια δ ιά φ ο ρ ε ς φ ά σ ε ις τ η ς μ ά χ η ς ο Ξ ε ν ο φ ώ ν (κ α ι

ο ι ο π ο ίε ς θ υ μ ίζ ο υ ν Λ α κ ω ν ικ ή Α ν α σ τ ρ ο φ ή ) ε π ί-

σ η ς ν α ο φ ε ίλ ο ν τ α ν σ ε α υ τ ο ύ ς . Α λ λ ά π ρ ο σ π ο ιη τ ή

υ π ο χ ώ ρ η σ η α π ό έ ν α μ ίγ μ α π ε ρ σ ικ ο ύ ε λ α φ ρ ο ύπ ε ζ ικ ο ύ κ α ι π ο λ ιτ ικ ώ ς α ν α ξ ιό π ισ τ ο υ α ιγ υ π τ ια -

κ ο ύ π ε ζ ικ ο ύ ε ν ώ π ιο ν ε φ ό δ ο υ Β α ρ έ ω ς ο π λ ιτ ι-

κ ο ύ π ε ζ ικ ο ύ χ ω ρ ί ς τ η ν τ έ λ ε ια δ ιά λ υ σ η , α π ο τ ε λ ε ί

κ α θ α ρ ή φ α ν τ α σ ί ω σ η !

Α ς μ ε ίν ο υ μ ε ό μ ω ς ε δ ώ σ τ ο α ιγ υ π τ ια κ ό π ε ζ ικ ό ,

π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι ο ίδ ιο ς ο Ξ ε ν ο φ ώ ν . Π ώ ς β ρ έ θ η -

κ ε ε κ ε ί; Α φ ο ύ ο Σ α τ ρ ά π η ς τ η ς Φ ο ι ν ίκ η ς δ ε ν ε ίχ ε

α κ ό μ η σ π ε ύ σ ε ι ν α ε ν ισ χ ύ σ ε ι τ ο ν Β α σ ιλ ιά , π ώ ς

μ π ό ρ ε σ α ν ν α τ ο π ρ ά ξ ο υ ν ο ι α ιγ υ π τ ια κ έ ς μ ο -

ν ά δ ε ς ; Κ α ι γ ια τ ί τ ο έπ ρ α ξ α ν ; Μ ε τά τ η μ ά χ η , κ ά -

π ο ιο ι Μ ύ ρ ι ο ι π ο υ θ έ λ ο υ ν ν α σ υ ν θ η κ ο λ ο γ ή σ ο υ ν

υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν ό τ ι μ π ο ρ ο ύ ν ν α Β ο η θ ή σ ο υ ν τ ο ν

Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ν α α ν α κ τ ή σ ε ι τ η ν Α ίγ υ π τ ο . ρ α , η ί-

γ υ π τ ο ς δ εν ε ίν α ι υ π ό τη ν π ε ρ σ ικ ή ε ξ ο υ σ ία . Π ώ ς

β ρ έ θ η κ α ν ε κ ε ί Α ιγ ύ π τ ιο ι κ α ι γ ια τ ί; Π ά ν τ ω ς , ο

Ξ ε ν ο φ ώ ν ε ίν α ι π ρ ο σ ε κ τ ικ ό ς κ α ι α ν α φ έ ρ ε ι ό τ ι ο ι

ά ν δ ρ ε ς μ ε τ ις π ο δ ή ρ ε ις ξ ύ λ ι ν ε ς α σ π ίδ ε ς (σ α φ ώ ς

α ιγ υ π τ ια κ ο ύ τ ύ π ο υ ) λεγόταν ό τ ι ή τ α ν Α ιγ ύ π τ ιο ι .

Α φ ή ν ε ι ε π ιδ έ ξ ια τ η ν π ιθ α ν ό τ η τ α ν α π ρ ό κ ε ιτ α ι

γ ια π ε ζ ικ ό ο π λ ισ μ έ ν ο μ ε το ν α ιγ υ π τ ια κ ό τ ρ ό π ο ,

α λ λ ά ό χ ι ε ξ ' Α ιγ ύ π τ ο υ . Μ ή π ω ς δ ια β ά ζ ο ν τ α ς τ ο ν

Η ρ ό δ ο τ ο , κ ά π ο ιο ι (ίσ ω ς ο Φ α λ ίν ο ς , δ ά σ κ α λ ο ς

κ α ι γ ν ώ σ τ η ς τ η ς Ο π λ ο μ α χ ία ς ) θ ε ώ ρ η σ ε α υ τ ό το ν

ο π λ ισ μ ό δ υ ν η τ ικ ά ι κ α ν ό ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ ε λ λ η ν ικ ο ύ

Ο π λ ιτ ικ ο ύ ;

Η α ν α θ ε ω ρ η τ ικ ή θ ε ω ρ ί α έ χ ε ι τ α ε ξ ή ς σ η μ ε ία : ο ι

Μ ύ ρ ιο ι ή τ α ν π α ρ α τ α γ μ έ ν ο ι μ ε τ ο δ ε ξ ί π λ ε υ ρ ό σ τ ο ν

Τ ίγ ρ η κ α ι τ ο α ρ ισ τ ε ρ ό σ τ ο κ έ ν τ ρ ο τ ο υ Κ ύ ρ ο υ . Ω ς

α ρ μ ό ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν κ α ι τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν

ή τ α ν ο ι 2500 π ε ρ ίπ ο υ Π ε λ τ α σ τ έ ς π ο υ ε ίχ α ν έ λ θ ε ι

μ ε το υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς . Κ ά π ο υ ε κ ε ί, κ α ι π ίσ ω α π ό τη

γ ρ α μ μ ή π ε ζ ικ ο ύ , β ρ ίσ κ ο ν τ α ν κ α ι κ ά τ ω α π ό 1000

μ ικ ρ α σ ιά τ ε ς ιπ π ε ίς (Π α φ λ α γ ό ν ε ς ), ε ν ώ ά γ ν ω σ τ η

ε ίν α ι η θ έ σ η τ ω ν 40 ιπ π έ ω ν (ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι

θ ρ ά κ ε ς ) π ο υ σ υ ν ό δ ε υ α ν τ ο ν Κ λ έ α ρ χ ο . Τ ο σ χ έ δ ιο

τ ο υ Κ ύ ρ ο υ ή τ α ν (κ α τ ά τ ο υ ς π α λ α ι ό τ ε ρ ο υ ς φ ω -

σ τ ή ρ ε ς ) ε ίτ ε ν α κ τ υ π ή σ ο υ ν ο ι μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι κ α τ ά -

κ ε ν τ ρ α τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ , δ ια σ χ ίζ ο ν τ α ς δ ια γ ώ ν ια ,

μ ό ν ο ι, τ ο π ε δ ίο τ η ς μ ά χ η ς (π ρ ά γ μ α α υ τ ο κ τ ο ν ικ ό )ή , σ ύ μ φ ω ν α μ ε τη ν έ α θ ε ω ρ ία , ν α κ τυ π ή σ ο υ ν

κ α ι ν α δ ια λ ύ σ ο υ ν τ η ν α π έ ν α ν τ ι τ ο υ ς π τ έρ υ γ α κ α ι

μ ε τ ά ν α σ τ ρ α φ ο ύ ν α ρ ισ τ ε ρ ά ( ό π ω ς ε ίχ α ν κ ά ν ε ι ο ι

Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο ι σ τ η ν Μ α ν τ ιν ε ία τ ο 418 π Χ ), π λ α -

γ ιο κ ο π ώ ν τ α ς τ ο κ έ ν τ ρ ο τ ο υ Β α σ ιλ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ ,

ό π ω ς π ε ρ ίπ ο υ έ γ ιν ε σ τ η ν Ισ σ ό τ ο 331 π Χ , δ η λ α δ ή

70 χ ρ ό ν ι α μ ε τ ά .

Κ λ ε ιδ ί σ τ η ν σ τ ρ ο φ ή α υ τ ή ή τ α ν η δ ιά λ υ σ η κ α ι

κ α τ α δ ίω ξ η τ η ς π ε ρ σ ικ ή ς π τ έ ρ υ γ α ς , π ρ ο φ α ν ώ ς

α π ό το υ ς Π ε λ τα σ τ ές ή ίσ ω ς κ α ι α π ό τ ο υ ς ιπ π ε ίς ,

ώ σ τ ε ν α μ η ν α ν α σ υ ν τ α χ θ ε ί κ α ι π λ ή ξ ε ι τ ο υ ς Μ ύ -

ρ ιο υ ς σ τ ο π λ ε υ ρ ό , ό τ α ν α υ τ ο ί π λ ε υ ρ ο κ ο π ο ύ ν το

π ε ρ σ ικ ό κ έ ν τ ρ ο . Γ ια τ ο λ ό γ ο α υ τ ό ο εχ θ ρ ό ς π ρ έ -

π ε ι ν α δ ια λ υ θ ε ί, ό χ ι α π λ ώ ς ν α α π ω θ η θ ε ί, κ α ι ν α

κ α τ α δ ιω χ θ ε ί α π η ν ώ ς α π ό τ ο υ ς Π ε λ τα σ τ ές . Ε ίν α ι

σ α φ έ ς ό τ ι 1000 ιπ π ε ί ς , ή κ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι, δ ε ν

μ π ο ρ ο ύ ν σ ο β α ρ ά ν α κ α τ α δ ιώ ξ ο υ ν μ ια π τ έ ρ υ γ α

ε χ θ ρ ο ύ π ο υ α ν τ ι μ ε τ ώ π ισ ε 10.000 Ο π λ ίτ ε ς , θ α

π ν ίγ ο ν τα ν σ τ η ν α ν θ ρ ω π ο μ ά ζ α .

Ε δ ώ λ ο ιπ ό ν , σ ύ μ φ ω ν α μ ε τη δ ιή γ η σ η τ ο υ Ξ ε -

ν ο φ ώ ν τ α , β ρ ίσ κ ε τ α ι η μ ε γ α λ ο φ υ ία τ ο υ Τ ισ σ α -

φ έ ρ ν η : σ κ έ φ τ η κ ε (ή δ έ χ θ η κ ε τ η σ υ μ β ο υ λ ή ) γ ια

π ρ ο σ π ο ιη τή υ π ο χ ώ ρ η σ η . Ό μ ω ς , ο Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς

π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι μ ά λ λ ο ν ά τ α κ τ η φ υ γ ή τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν

τ ω ν Μ υ ρ ίω ν . Ε ίτ ε α υ τ ό α ρ κ ο ύ σ ε σ τ ο ν Τ ισ σ α φ έ ρ -

19



ί To'Enos ί ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

ν η , ε ίτ ε ό χ ι, κ ά ν ε ι ε π έ λ α σ η μ ε τ ο ιπ π ικ ό τ ο υ (π ρ ο -

σ ω π ικ ή φ ρ ο υ ρ ά α π ό τη σ α τ ρ α π ία τ ο υ ) α λ λ ά ό χ ι

ε π ά ν ω σ τ ο υ ς Ο π λ ίτ ε ς . Ε π ά ν ω σ τ ο υ ς Π ε λ τα σ τ ές .

Α υ τ ο ί α ν ο ίγ ο υ ν κ α ι α φ ή ν ο υ ν τ ις π ε ρ σ ικ έ ς ίλ ε ς ν α

π ε ρ ά σ ο υ ν υ φ ισ τ ά μ ε ν ο ι ο ι ίδ ιο ι μ η δ ε ν ι κ έ ς α π ώ -

λ ε ιε ς . Κ α τ ά τ ο υ ς α ν α θ ε ω ρ η τ έ ς , α υ τ ή η ε π έ λ α σ η

ε μ π ό δ ισ ε τ ο υ ς Π ε λ τα σ τ ές ν α κ α τ α δ ιώ ξ ο υ ν τ η ν

π ε ρ σ ικ ή π τ έρ υ γ α . Ε τσ ι, ο ι Μ ύ ρ ιο ι Ο π λ ίτ ες σ υ ν έ -

χ ισ α ν ν α κ α τ α δ ιώ κ ο υ ν ο ι ίδ ιο ι, μ η τ ο λ μ ώ ν τ α ς ν α

σ τ ρ α φ ο ύ ν α ρ ισ τ ε ρ ά , α φ ο ύ ε ίχ α ν μ π ρ ο σ τ ά τ ο υ ς

έ ν α ν ο γ κ ώ δ η κ α ι σ υ ν ε κ τ ικ ό α ν τ ίπ α λ ο . Α υ τ ή η

κ ίν η σ η α π ο μ ά κ ρ υ ν ε το υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς α π ό τ ο π ε -

δ ίο α ρ κ ε τ ά (6 χ λ μ ), ώ σ τ ε ν α μ η ν π α ίξ ο υ ν κ α ν έ ν α

ρ ό λ ο . Κ α ι ε δ ώ η ν έ α θ ε ω ρ ί α τε λ ε ιώ ν ε ι. Π λ έ ο ν ,

α κ ο λ ο υ θ ε ί σ τ ο ιχ ε ία τ η ς π α λ ιά ς .

0 Κ ύ ρ ο ς , Β λ έ π ε ι τ η ν ε π ί θ ε σ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ν α

μ η ν κ α τ ε υ θ ύ ν ε τ α ι ε κ ε ί π ο υ ή θ ε λ ε ε κ ε ίν ο ς . Β λ έ -

π ε ι κ α ι τ η δ ε ξ ιά π τ έρ υ γ α τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ

ν α σ τ ρ έ φ ε τ α ι π ρ ο ς το κ έ ν τ ρ ο , ν ο μ ίζ ε ι ό τ ι σ τ ρ ε -

φ ό μ ε ν η θ α π λ α γ ιο κ ο π ή σ ε ι τ ο υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς , κ α ι

ε φ ο ρ μ ά ν α τ ο υ ς κ α λ ύ ψ ε ι. Δ ε ν ε φ ο ρ μ ά σ τ η ν δ ε -

ξ ιά π τ έρ υ γ α , α λ λ ά σ τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ , σ τ ο κ έ ν τ ρ ο ,

ε λ π ίζ ο ν τα ς ν α τ ε λ ε ιώ ν ε ι μ ε τ π ν π ρ ο σ ω π ικ ή τ ο υ

α ν δ ρ ε ία τ ο θ έ μ α . Α ν κ α ι π ε τ υ χ α ίν ε ι σ η μ α ν τ ικ ή

δ ιε ίσ δ υ σ η , τ ε λ ικ ά α π ο μ ο ν ώ ν ε τ α ι α π ό τ ο υ ς ά ν -

δ ρ ε ς το υ κ α ι σ κ ο τ ώ ν ε τ α ι.

Σ ε α υ τ ό το ο η μ ε ίο , η π α λ α ιά θ ε ω ρ ία ε ίν α ι η λ ίθ ια :

τ ο ν α ε ίν α ι τ ό σ ο α λ τ ρ ο υ ισ τ ή ς ο Κ ύ ρ ο ς , ώ σ τ ε ν α

χ ά σ ε ι τ ο θ ρ ό ν ο κ α ι τ η ζ ω ή τ ο υ γ ια ν α π ρ ο σ τ α -

τ έ ψ ε ι τ ο υ ς μ ισ θ ο φ ό ρ ο υ ς το υ ε ίν α ι α ν ή κ ο υ σ τ ο .

Κ α ι α ν α κ ό μ η ή τ α ν έ τσ ι, θ α σ τ ρ ε φ ό τ α ν κ α τ ά τ ω ν

μ ο ν ά δ ω ν π ο υ α π ε ιλ ο ύ σ α ν μ ε υ π ε ρ κ έ ρ α σ η , σ τ ο

ε χ θ ρ ι κ ό δ ε ξ ί, κ α ι ό χ ι σ τ ο ε χ θ ρ ικ ό κ έ ν τ ρ ο . Σ τ ο

ε χ θ ρ ικ ό κ έ ν τ ρ ο ε π ε τ έθ η μ ό ν ο γ ια έ ν α λ ό γ ο : ε π ε ι-

δ ή , ό π ω ς μ α ς λ έ ε ι η π α ρ ά δ ο σ η , π ο υ μ ά λ λ ο ν έ χ ε ι

δ ίκ ιο , ή θ ε λ ε ν α ξ ε μ π ε ρ δ ε ύ ε ι μ ε το ν α δ ε λ φ ό τ ο υ

π ρ ο σ ω π ικ ά κ α ι μ ε έ ν α κ τύ π η μ α ν α τ ε λ ε ιώ σ ε ι τ η

μ ά χ η .

Α ν δ ε ν τ υ φ λ ω θ ο ύ μ ε ν α δ ο ύ μ ε ω ς ό σ ιο το ν Π έ ρ -

σ η σ τ α σ ια σ τ ή (ο Ξ ε ν ο φ ώ ν το ν ε ξ ιδ α ν ικ ε ύ ε ι σ ε

π λ ε ίσ τ ε ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις γ ια δ ικ ο ύ ς τ ο υ λ ό γ ο υ ς ),

μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α κ α τ α λ ά β ο υ μ ε ί σ ω ς τ ο τ ι έ γ ιν ε . Α ς

α ρ χ ίσ ο υ μ ε μ ε τ ο ό τ ι α π ο κ λ ε ίε τ α ι ν α π ρ ο σ π ά θ η σ ε

ν α κ α λ ύ ψ ε ι τ ο υ ς Μ ύ ρ ι ο υ ς . Ό χ ι ε π ε ιδ ή ή τ α ν η λ ί -

θ ιο , ή ε π ε ιδ ή δ ε ν τ ο ν ε ν δ ιέ φ ε ρ ε , ή ε π ε ιδ ή ε ίχ ε

κ α λ ύ τ ε ρ α π ρ ά γ μ α τ α ν α κ ά ν ε ι. Α λ λ ά ε π ε ιδ ή π δ ε -

ξ ιά π τ έ ρ υ γ α τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η δ ε ν α π ε ιλ ο ύ σ ε τ ο υ ς

Μ ύ ρ ιο υ ς . Α ς δ ο ύ μ ε γ ια τ ί: ο Β α σ ιλ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς

ε ίν α ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς α π ό τ ο υ σ τ α σ ια σ τ ή . Κ α ι ο ι δ ύ οέ χ ο υ ν π λ ε υ ρ ό σ τ ο π ο τ ά μ ι, ο Β α σ ιλ ικ ό ς τ ο α ρ ι-

σ τ ε ρ ό , ο σ τ α σ ια σ τ ικ ό ς τ ο δ ε ξ ί (Μ ύ ρ ιο ι). Α ν έ κ λ ι ν ε

τ ο δ ε ξ ί π λ ε υ ρ ό τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η γ ια ν α κ τ υ π ή σ ε ι

τ ο υ ς Μ ύ ρ ιο υ ς , π ο υ π ρ ο ω θ ο ύ ν τ α ν μ ε τω π ικ ά , θ α

π ε ρ ν ο ύ σ ε α ν α γ κ α σ τ ικ ά μ π ρ ο σ τ ά α π ό τ ο α ρ ι σ τ ε -

ρ ό κ α ι α π ό το κ έ ν τ ρ ο το υ Κ ύ ρ ο υ , ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ς

σ τ ο ιπ π ικ ό τ ο υ π ρ ίγ κ ιπ α ν α τ ο υ ς π λ ε υ ρ ο κ ο π ή σ ε ι

σ τ ο μ έ σ ο τ ο υ π ε δ ίο υ τ π ς μ ά χ η ς . Κ α ι α υ τ ό δ ιό τ ι ο ι

Μ ύ ρ ιο ι, π ε ζο ί, δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α ε ίχ α ν π ρ ο ω θ η θ ε ί

τ ό σ ο π ο λ ύ μ ό ν ο ι τ ο υ ς σ ε σ χ έ σ η μ ε το ν υ π ό λ ο ι-

π ο σ τ ρ α τ ό τ ο υ Κ ύ ρ ο υ , ε κ τ ό ς α ν ο π ρ ίγ κ ιπ α ς τ ο υ ς

«κ ρ έ μ α σ ε » τ ε λ ε ίω ς κ α ι τ ο υ ς ά φ η σ ε ν α π ρ ο χ ω -

ρ ή σ ο υ ν χ ω ρ ίς ν α το υ ς α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι. Α κ ό μ η κ α ι

α υ τ ό ό μ ω ς , μ ε Β ά σ η τ η ν α π ό σ τ α σ η α ν τ ιπ α ρ ά τ α -

ξ η ς ( μ ό λ ις 600 μ έ τ ρ α κ α τ ά τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ) δ ε ν

ε π α ρ κ ο ύ σ ε γ ε ω τ ρ ο π ικ ά γ ια κ ά τ ι τ έ τ ο ιο .

ρ α , γ ια τ ί ε π ε τ έθ η ο Κ ύ ρ ο ς ; Γ ια τ ί κ α τ ά φ ε ρ ε , μ ε

τ ό σ ο λ ιγ ό τ ε ρ ο υ ς ι π π ε ίς ( 600 έ ν α ν τ ι 6.000), ν α δ ι-

α σ π ά σ ε ι τ η ν ά μ υ ν α τ ο υ α δ ε λ φ ο ύ τ ο υ κ α ι ν α τ ο ν

φ τ ά σ ε ι τ ρ α υ μ α τ ίζ ο ν τ ά ς τ ο ν π ρ ο σ ω π ικ ά κ α ι σ χ ε -

δ ό ν κ ε ρ δ ίζ ο ν τ α ς τ ο θ ρ ό ν ο ; Γ ια τ ί τ ο ιπ π ικ ό τ ο υ Α ρ -

τ α ξ έ ρ ξ η , ε ξ ίσ ο υ ε π ίλ ε κ τ ο κ α ι π ο λ ύ π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ,δ ε ν π ρ ο έ Β η σ ε α ν τ ε π ίθ ε σ η γ ια ν α σ τ α μ α τ ή σ ε ι τ η ν

έ φ ο δ ο τ ο υ Κ ύ ρ ο υ ; Γ ια τ ί έ κ α ν ε ε π έ λ α σ η ο Τ ισ σ α -

φ έ ρ ν η ς , κ α ι γ ια τ ί δ ε ν κ τ ύ π η σ ε α π ό τα ν ώ τ α τ ο υ ς

Μ ύ ρ ιο υ ς , α φ ο ύ π έ ρ α σ ε μ έ σ α α π ό τ ις γ ρ α μ μ έ ς

τ ω ν π ε λ τ α σ τ ώ ν τ ο υ ς ;

Α ς δ ο ύ μ ε λ ίγ ο τ α γ ε γ ο ν ό τ α : ο Κ ύ ρ ο ς π έ φ τ ε ι ξ α φ -

ν ικ ά , ε ν ώ π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ ε σ ε φ ά λ α γ γ α π ο ρ ε ία ς κ α ι

χ ω ρ ίς α ν ιχ ν ε υ τ έ ς (α ν , λ έ μ ε , α ν ε ί χ ε α ν ιχ ν ε υ τ έ ς ,

ε ίτ ε ο ι α ν ι χ ν ε υ τ έ ς τ ο υ α π έ τυ χ α ν , ή τ ο ν π ρ ό δ ω -

σ α ν ) π ά ν ω σ τ ο σ τ ρ α τ ό τ ο υ α δ ε λ φ ο ύ τ ο υ . Α ν α -

π τ ύ σ σ ε ι τ ις δ υ ν ά μ ε ις το υ ε σ π ε υ σ μ έ ν α κ α ι μ έ σ α

σ ε σ ύ γ χ η σ η . Α υ τ ό το π α ρ α δ έ χ ε τ α ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν .

Ε τ ο ιμ ά ζ ε τα ι κ ι ο ίδ ιο ς , κ α ι ζ η τ ά α π ό τ ο ν Κ λ έ α ρ -

χ ο , σ τ ο ά κ ρ ο δ ε ξ ιό , ν α ε π ιτ ε θ ε ί σ τ ο ν Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η

σ τ ο κ έ ν τ ρ ο . Ο Κ λ έ α ρ χ ο ς α ρ ν ε ίτ α ι, κ α ι τ ο υ λ έ ε ι

ό τ ι ε κ ε ίν ο ς ξ έ ρ ε ι κ α λ ύ τ ε ρ α π ώ ς ν α ν ικ ά , α ρ κ ε ί

ο σ τ α σ ια σ τ ή ς ν α μ η ν δ ι α κ ιν δ υ ν ε ύ σ ε ι γ ια ν α π ά ν ε

ό λ α κ α λ ά . Π ρ ά γ μ α τ ι, α ν ο Κ λ έ α ρ χ ο ς έ κ α ν ε λ ο ξ ή

α ρ ι σ τ ε ρ ά κ ίν η σ η κ α τ ά τ ο υ κ έ ν τ ρ ο υ τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ -

ξ η , η α ρ ισ τ ε ρ ή Β α σ ιλ ικ ή π τ έρ υ γ α μ ε τ ο ν Τ ισ σ α -

φ έ ρ ν η θ α τ ο ν π λ α γ ιο κ ο π ο ύ σ ε .

Σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε το υ ς α μ φ ισ β η τ ίε ς κ α ι α ν α θ ε ω -

ρ η τ έ ς , δ ε ν φ α ί ν ε τ α ι ν α γ ίν ε τ α ι, μ έ χ ρ ι κ α ι τ η ν έ φ ο -

δ ο τ ω ν Μ υ ρ ί ω ν , κ ά τ ι δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό α π ό τα ό π ο ια

σ χ έ δ ια ε ίχ ε κ α τ α σ τ ρ ώ σ ε ι ο Κ λ έ α ρ χ ο ς μ ε τ ο ν ε ρ -

γ ο δ ό τ η τ ο υ . Η ξ α φ ν ικ ή α ν ά π τ υ ξ η δ ε ν φ α ίν ε τ α ι ν α

ε π η ρ έ α σ ε τ η θ έ σ η κ α ιτ ά ξ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν . Ε π ιπ λ έ -

ο ν , η α φ ή γ η σ η το υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ίσ ω ς ν α σ η μ α ίν ε ι

ό τ ι κ α ι ο Β α σ ιλ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς α ιφ ν ιδ ι ά σ τ η κ ε κ α ι

α ν α π τ υ σ σ ό τ α ν τ ό σ ο Β ε β ια σ μ έ ν α ό σ ο τ ο έ π ρ α τ -

τ α ν κ α ι ο ι σ τ α σ ια σ τ έ ς . Τ έ λ ο ς , τ ο μ ό ν ο σ η μ ε ίο π ο υ

φ α ίν ε τ α ι ν α α π ο κ λ ίν ε ι α π ό τ α π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ μ έ ν α

ε ίν α ι π δ ια τ α γ ή τ ο υ Κ ύ ρ ο υ γ ια α π ε υ θ ε ία ς π ρ ο -

σ β ο λ ή τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η , τ η ν ο π ο ία ο Κ λ έ α ρ χ ο ς

α π ο ρ ρ ίπ τ ε ι ω ς α υ τ ο κ τ ο ν ικ ή κ α ι δ η λ ώ ν ε ι ό τ ι θ αυ λ ο π ο ιή σ ε ι τ α α π α ρ α ίτ η τα (κ α ι ίσ ω ς σ υ μ φ ω ν η -

μ έ ν α ;). Α κ ο λ ο υ θ ε ί η ε π ί θ ε σ η τ ω ν δ ρ ε π α ν η φ ό -

ρ ω ν α ρ μ ά τ ω ν τ ο υ Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η , π ο υ α π ο τ υ γ χ ά ν ε ι,

η έ φ ο δ ο ς τ ω ν Μ υ ρ ί ω ν π ο υ δ ια σ π ά το ε χ θ ρ ικ ό

π ε ζ ικ ό π ρ ο τ ο ύ κ α ν φ τ ά σ ε ι σ ε α π ό σ τ α σ η Β ο λ ή ς

β έ λ ο υ ς (200 μ έ τ ρ α ) κ α ι η σ υ ν τ α γ μ έ ν η κ α τ α δ ίω ξ η ,

κ α θ ώ ς κ α ι η α ν τ έφ ο δ ο ς τ ο υ Τ ισ σ α φ έ ρ ν η .Ή τ α ν ο

τ ρ ό μ ο ς γ ια τ ο υ ς Ο π λ ίτ ες π ο υ έ σ π α σ ε τ ο Β α σ ιλ ικ ά

20



BBS



[ To'Enos των Μυρίων ] Η Μά χη στα Κούναξα

αριστερό; Η επίπτωση κάποιων δρεπανηφόρων

αρμάτων που έπεσαν πάνω στη δική τους πα-

ράταξη, όταν απωθήθηκαν από τους'Ελληνες; Ή

ο τρόμος που επέφερε η θέαση της αποτυχίας

των υπερόπλων (των αρμάτων) απέναντι στον

χαλκοντυμένο εχθρό; Δεν το γνωρίζουμε.

Μετά το φόνο του Κύρου, οι Μύριοι που έχουν

απομακρυνθεί από το πεδίο της μάχης, επιστρέ-

φουν. 0 δρόμος τους φράσσεται από περσικό

στρατό που προφανώς αποτελείται από τμήματα

της δεξιάς πτέρυγας, τα οποία έκαναν αναστρο-

φή και μετακινήθηκαν επί της γραμμής παράτα-

ξής τους (ή είχαν ολοκληρώσει την υπερκερω-

τική κίνηση κατά του Κύρου και είχαν καλύψει

180 μοίρες, όπως οι Αθηναίοι στο Δήλιο το U2U

πΧ). Οι Μύριοι συντάσσονται, κινούνται εναντίον

τους, επιτίθενται, και οι Πέρσες απλά φεύγουν

από τον άξονα προέλασής τους. Οι Μύριοι τουςπροσπερνούν αναίμακτα. Πάλι είναι παγίδα; Αυτό

το τμήμα του Βασιλικού στρατού κάνει προσποι-

ητή αποφυγή; Για ποιο λόγο αυτή τη φορά; Αφού

η πρώτη υποχώρηση ήταν προσποιητή, πώς

μπόρεσαν οι Μύριοι να αναστρέψουν και να επι-

στρέψουν-κατόπιν εορτής -στο πεδίο, χωρίς οι

προσποιούμενοι να ανασυνταχθούν και να τους

ενοχλήσουν όπισθεν; Μήπως, απλώς, ο Βασι-

λικός στρατός έχει εκπαιδευτεί καλά μόνο στην

τεχνική του Λαγού ενώπιον Οπλιτών (που είναι

και εύκολη στην εκμάθηση) και όχι στις προ-

σποιητές υποχωρήσεις; Και, όσο και αν φαίνεται

περίεργο, θα ακολουθήσει και νέα μεταβολή τουμετώπου των Μυρίων, εδώ κατά 90 μοίρες, και

διάλυση («προσποιητή φυγή») ενός νέου περσι-

κού μετώπου (αυτού των «αποφευγόντων») και

στη συνέχεια και τρίτης περσικής μεγάλης μο-

νάδας, αυτή τη φορά ιππικού.Όλες οι διαλύσεις

προτού πέσει έστω και μια σπαθιά, όλες χωρίς

να μπορέσει κανείς να γυρίσει, να στραφεί, να

σηκωθεί ή να φυτρώσει και να ρίξει έστω μια

πέτρα σε κάποιον Μύριο!

Αφού έχουν παγιδευτεί τρεις φορές, οι Μύριοι

γυρίζουν κουρασμένοι στο στρατόπεδο τους, νο-

μίζοντας ότι είναι νικητές! Για τέτοιους ανόητουςμιλάμε! Το βλέπουν ελαφρά λεηλατημένο από

τον Τισσαφέρνη, που το κατέλαβε όταν πέρασε

μέσα από τους Πελταστές. Αυτό εξηγεί το γιατί

δεν τους κτύπησε στα νώτα: το στρατόπεδο ήταν

λιγότερο επικίνδυνο για το αριστοκρατικό ιππικό

του από τα φονικά δόρατα των αποβρασμάτων.

Παρ' όλ' αυτά, το λεηλατημένο (όχι κατειλημμέ-

νο) στρατόπεδο δεν είναι σε τόσο κακή κατάστα-

ση ώστε να μην μπορούν να διαμείνουν εκείνο

το Βράδυ- ούτε αυτή τη δουλειά δεν έκανε καλά

ο μεγαλοφυής Τισσαφέρνης!- αλλά δεν έχουν

τρόφιμα.

Ο ανεφοδιασμός τους σε κρασί και σιτηρά έχειδιαρπαγεί, αλλά υπάρχουν δεκάδες, εκατοντά-

δες ζώα και άμαξες, που συλλαμβάνονται εύκο-

λα για τροφή και καυσόξυλα αντίστοιχα. Και οι

Μύριοι συνεχίζουν να νομίζουν ότι ο εργοδότης

τους είναι ο νικητής και περιμένουν να τους φω-

νάξει για να τους ευχαριστήσει.

Εκτός του ότι η διήγηση δείχνει πως, αν είχαν

όντως παγιδευτεί, οι Μύριοι ήταν ψιλοκρετί-

νοι (τρεις φορές σε μια μέρα!), δείχνει και κάτι

άλλο: ότι επ' ουδενί δεν θεωρούσαν ότι κάτι

από το σχέδιο και την αποστολή μάχης είχε πάει

στραβά. Δεν είχαν θεωρήσει ότι παρασύρθηκαν

πολύ μακριά, ούτε ότι καταδιώκοντας απέτυχαν

να πλαγιοκοπήσουν το κέντρο του Αρταξέρξη.

Επομένως, δεν είχαν ποτέ καμία πρόθεση να

κάνουν κάτι τέτοιο. Αν είχαν, άλλωστε, η διατα-

γή του Κύρου για πλαγιομετωπική επίθεση στο

κέντρο του Αρταξέρξη θα περίττευε. Και ο στασι-

αστής δεν ήταν καθόλου ηλίθιος. Έδωσε τέτοιαδιαταγή επειδή καταλάβαινε ότι οι Μύριοι θα

επιτεθούν μετωπικά και δεν θα στρίψουν αρι-

στερά για να κτυπήσουν το Βασιλικό κέντρο.

Τότε. τι ακριβώς έγινε; Τι πήγε στραβά; Ποιο ήταν

το βασικό σχέδιο που θα υλοποιούσαν οι Μύρι-

οι; Ποιος ευθύνεται για την αποτυχία του; Αυτά τα

ερωτήματα προστίθενται στα αναπάντητα ακόμη

περί των ιππομαχιών των δύο μονομάχων.

Η ανασκευή

Το πρώτο ερώτημα είναι γιατί επετέθη το ιππικό

του Τισσαφέρνη. Βλέποντας την έφοδο των Μυ -

ρίων ο λογικός σατράπης ήξερε ότι δεν έπρε-

πε να βρεθεί στο δρόμο τους. Για το λόγο αυτό

εφορμά, όχι προς τους Οπλίτες, αλλά στους Πελ-

ταστές, που είναι λιγότερο επίφοβος αντίπαλος.

Γιατί δεν τους υπερκέρασε; Εδώ είναι το κλειδί:

προφανώς διότι οι πελταστές δεν ήταν ο αρμός

των Οπλιτών με τον υπόλοιπο στρατό του Κύ-

ρου.

Η περιγραφή του Ξενοφώντα δεν είναι εξαιρε-

τικά σαφής. Δε μπορούμε να καταλάβουμε αν

οι Πελταστές ήταν μπροστά ή στην ίδια ευθείαμε τους Οπλίτες («πρόταξις» ή «παράταξις») και

ακριβώς το ίδιο πρόβλημα έχουμε και με τους

Παφλαγόνες ιππείς. Αλλά μπορούμε να είμαστε

σίγουροι ότι α) δεν ήταν πίσω από το μέτωπο

των Οπλιτών («επίταξις») και (β) ότι βρίσκονταν

στο δεξί. στη μεριά του ποταμού, και δίπλα στον

Κλέαρχο, κι όχι αριστερά, δίπλα στο Μένωνα και

μεταξύ Μυρίων Οπλιτών και Κύρου. Δεν είχαν

εκτεθειμένο πλευρό, αλλά ήταν αγκιστρωμέ-

νοι στο ποτάμι. Κι έτσι έπρεπε να περάσει από

πάνω τους. Πέρασε από μέσα τους. Δεν στράφη-

κε κατά των Οπλιτών, ίσως για τους λόγους που

αναφέραμε («σωφροσύνη»), αλλά ίσως και γιαάλλο λόγο: οι βαριές περσικές ίλες δεν ξέρουμε



[ To'Enos των Μυρίων ] Η Μάχ η σία Κούναξα Ε Ε Ε Ε Ξ Ξ Ξ Ε Ξ Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ξ Ξ

ούτε μια φορά να έχουν αλλάξει κατεύθυνση και

να έχουν πλήξει άλλο οτόχο πλην αυτού που βρί-

σκεται μπροστά τους. Ποτέ δεν έχουμε ακούσει

για επέλαση και μετά αλλαγή μετώπου και σχη-

ματισμού για νέα επέλαση, ή αλλαγή της κατεύ-

θυνσης της πρώτης. Αν ισχύει αυτό, κτύπησαναυτό που βρήκαν μόλις πέρασαν την ελληνική

γραμμή, ήτοι το μικρασιατικό ιππικό πρώτα (για

το οποίο δεν αναφέρεται τίποτα κατά τη μάχη,

σαν να είχε αναληφθεί) και μετά το στρατόπεδο

των Μυρίων, όπως ακριβώς έγινε και στη μάχη

των Γαυγαμήλων. Φαίνεται ότι οι Πέρσες γενι-

κώς θεωρούσαν σημαντικό το να πλήττουν το

στρατόπεδο των αντιπάλων τους...

Αφού λοιπόν, όταν κτυπούν οι Μύριοι, ο Τισσα-

φέρνης δεν μπορεί να τους υπερκεράσει από το

αριστερό τους, προφανώς διότι ακολουθούνται

από άλλες μονάδες (ποιες, το επίλεκτο ιππικότου Κύρου ή μονάδες πεζικού;), τι έχει συμβεί;

Έχει επιτεθεί όλος ο στρατός του Κύρου: Αν ήταν

έτσι, ο Κύρος δεν θα είχε χώρο για να εξαπο-

λύσει την έφοδό του, καθώς συμπλέκονταν τα

πεζικά. Για να είναι καλυμμένο το αριστερό των

Μυρίων και να έχει χώρο για επέλαση ο Κύρος,

ίσως πρέπει να φανταστούμε μια λοξή φάλαγγα

και τον σώφρονα Τισσαφέρνη να μην επιτίθεται

αριστερά από τους Πελταστές, στον Κύρο (πρά-

ξη που ίσως έλυνε το πρόβλημα για το Βασιλιά

αλλά ήταν πολύ επικίνδυνη). Ποιο όμως είναι

τελικά το σχέδιο του Κύρου;

Η μόνη λογική λύση φαίνεται να είναι η επίθεση

με τους Μύριους στην αριστερή πλευρά. Η επί-

θεση βαρέως πεζικού θα έπρεπε να σαρώσει

το ιππικό του Τισσαφέρνη και όλη την αριστερή

πτέρυγα, όπως και έγινε. Με τους Πελταστές και

το ποτάμι δεξιά, και αριστερά άλλες μονάδες του

Κύρου, οι Μύριοι ήταν σχετικά ασφαλείς. Όταν

κτυπούσαν την περσική πτέρυγα, θα την κατα-

δίωκαν επισταμένα αλλά οργανωμένα, εξασφα-

λίζοντας ότι δεν θα επανακάμψει. Οι Πελταστές

θα τους προστάτευαν από πλαγιοκόπηση από το

περσικό κέντρο ή από εφεδρείες. Αλλά αυτό δεν

κέρδιζε τη μάχη.Έπρεπε να ανατραπεί το περσι-κό κέντρο. Αν ο κλονισμός δεν αρκούσε (όπως

δεν άρκεσε), πρέπει να υπήρχε ένα σχέδιο απο-

φασιστικής επίθεσης. Το μόνο λογικό θα ήταν να

ακολουθήσει ο Κύρος, με τη φρουρά του, πίσω

από τους Μύριους, να εισέλθει στο ρήγμα της

βασιλικής γραμμής και να εκτοξεύσει από εκεί,

πλευρικά την επίθεσή του. Δεν ξέρουμε αν έγινε

έτσι (αυτό θα εξηγούσε καλά την θλιβερή επί-

δοση του Βασιλικού ιππικού απέναντι στο λιγο-

στό ιππικό του Κύρου), αλλά έτσι μάλλον είχαν

σχεδιάσει τα πράγματα ο Κύρος με τον Κλέαρχο.

Μήπως όμως η επέλαση του Τισσαφέρνη και η

εμφάνισή του πίσω από τους Μύριους εμπόδι-σε τον Κύρο να διεισδύσει πίσω από τον Κλέ-

αρχο; Αυτό θα εξηγούσε την περισσή τιμή που

κέρδισε ο Τισσαφέρνης μετά τη μάχη. Όχι ότι

το έκανε επίτηδες, αλλά ο χρονισμός ευνόησε.

Μη μπορώντας να πλευροκοπήσει ο Κύρος, και

αντιλαμβανόμενος ότι ολόκληρη η παράταξη του

Βασιλιά είχε κλονιστεί αλλά δεν είχε διαλυθείκαι θα αναδιοργανωνόταν αν είχε χρόνο, επε-

τέθη σχεδόν μετωπικά, και όχι πλευρικά, για να

εκμεταλλευτεί τη σύγχυση από την κατάρρευση

του αριστερού τμήματος του βασιλικού στρατού.

Και αν φορούσε κράνος, ίσως να το είχε κατα-

φέρει, αφού σχεδόν μονομάχησε με τον αδελφό

του και ενώ επεκράτησε, πληγώθηκε από ακό-

ντιο στο κεφάλι από φρουρό του Βασιλιά.

Η διήγηση του Ξενοφώντα έχει κι άλλα προβλή-

ματα. Το ελληνικό στρατόπεδο έχει διαρπαχθεί

από τον Τισσαφέρνη, αλλά στο στρατόπεδο του

Κύρου,Έλληνες ένοπλοι έχουν σώσει υλικό καιπρόσωπα από τις μονάδες του Βασιλέως. Είναι

προφανές ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά

στρατόπεδα, αλλά τι ακριβώς κάνουν Έλληνες

ένοπλοι στο του Βασιλέως; Αφού αιφνιδιάστη-

καν από την έλευση του Αρταξέρξη ενώ ήταν σε

φάλαγγα πορείας, πότε και πώς συγκρότησαν

στρατόπεδα; Μήπως «στρατόπεδο» είναι ο χώ-

ρος όπου απλώς πρόλαβαν να αφήσουν το συ-

νοδευτικό υλικό τους ενώ μετέπιπταν με αταξία

από φάλαγγα πορείας σε γραμμή μάχης ; Αυτό

εξηγεί το γιατί βρίσκονταν τόσο πολλά περσικά

βέλη (κυρίως χυμένα από αυτομόλους του Βα-

σιλικού Στρατού, που οι Μύριοι μυστηριωδώςδεν έσφαζαν ούτε πεδίκλωναν, απλά τους έβα-

ζαν να χύνουν τα βέλη από τις φαρέτρες και να

μείνουν στο στρατόπεδο) και ασπίδες ελάχιστα

έξω από το στρατόπεδο, και χρησίμευαν για ζω-

πυρώσεις. Επειδή η επαφή Μυρίων και αντιπά-

λων τους έγινε ακριβώς μπροστά στο «στρατό-

πεδο» λόγω της αιφνιδιαστικής προσέγγισης του

βασιλικού στρατού.

Και γιατί υπήρχαν Έλληνες ένοπλοι στο περι-

βάλλον του Κύρου; Ήταν Μύριοι, ή κάποιο προ-

σωπικό του σώμα φρουράς ή, καλύτερα, στρατι-

ωτικής αστυνομίας; Διότι έδρασαν ακριβώς ωςαν επρόκειτο για το δεύτερο. Ένοπλοι, να φρου-

ρούν το στρατόπεδο, ενώ εξελισσόταν η μεγάλη

μάχη. Ήταν Έλληνες από την Ιωνία; Επρόκειτο

άραγε για άλλους υποτακτικούς του Κύρου, ό-

πως ο απόγονος του Δημάρατου και άρχων της

Τευθρανίας Προκλής·. (ο οποίος ειδοποίησε τους

Μύριους για τα συμβάντα την επόμενη, ενώ σα-

φώς βρισκόταν με τον Αριαίο στο στρατόπεδο

του τελευταίου). Ή μήπως επρόκειτο για τους

μισθοφόρους εχθρών του Κύρου που είχαν

αυτομολήσει από τον εργοδότη τους σε αυτόν

(όπως οι περί τους 400 Οπλίτες του Σατράπη της

Φοινίκης Αβροκόμα, οι οποίοι εντάχθηκαν στηστρατιά του Κύρου στην Ισσό);

23



[ To'Eno s των Μυ ρί ων ] Η Μάχ η σία Κούναξα [ 3 ρ Ρ Ρ Ρ Ρ Ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ΐ [ !

Η απόσταση των δύο «στρατοπέδων» και η

άγνοια των ακριβών εξελίξεων εμπόδισαν τους

Μύριους να μεταβούν στο μερικώς υπερασπι-

σθέν στρατόπεδο του Βασιλέως, όπου ίσως

έβρισκαν κάποιες προμήθειες που έσωσαν οι

δικοί τους. Τέλος, ο Ξενοφών είναι σαφής. 0Αριαίος, αριστερά, ήταν διοικητής του συνόλου

του επαναστατικού ιππικού, με τη βέβαια εξαί-

ρεση της σωματοφυλακής του Κύρου και την

πιθανή των 1000 Παφλαγόνων. Ίσως ο τίτλος

«επικεφαλής του ιππικού» να είναι ο τυπικός τι-

μητικός περσικός τίτλος, όπως σήμερα οι Στρα-

τηγοί, που δεν ηγούνται στρατού και οι Υπασπι-

στές που δεν στέκονται υπό την ασπίδα κάποιου,

ούτε τη μεταφέρουν. 0 Ξενοφών κάνει σαφές ότι

ο Αριαίος ήταν αριστερά, και το κέντρο της Βασι-

λικής παράταξης ήταν, σε ευθεία, ακόμη αριστε-

ρότερα από αυτόν. Δηλαδή αν ο Κύρος ορμούσε

μπροστά, δεν θα έβρισκε την θέση του βασιλιά,αλλά τα μαζώματα της αριστερής πτέρυγας του

βασιλικού στρατού. Και το ίδιο ίσχυε και για τον

Αριαίο στο αριστερό. Πώς ο Κύρος συγκρούστη-

κε με τον Αρταξέρξη; Τι έκανε ο Αριαίος; Πώς το

υπόλοιπο βασιλικό αριστερό, αυτό που δεν ήταν

απέναντι από τους'Ελληνες, δεν έκανε τίποτα να

αναχαιτίσει ή έστω να εμπλέξει τους ιππείς του

Κύρου:

Η εξήγηση εδώ φαίνεται να είναι απλή. Ο Ξενο-

φών ίσως να υπαινίσσεται ότι μπροστά στην έφο-

δο των Μυρίων και με την εξαίρεση της έφιππης

σωματοφυλακής του Τισσαφέρνη, κατέρρευσεόλο το βασιλικό αριστερό. Αν αυτό μπορεί να θε-

ωρηθεί «προσποιητή υποχώρηση» είναι θέμα

προτιμήσεων, σοβαρότητας αλλά και αίσθησης

του χιούμορ. 0 Ξενοφών σαφώς τονίζει ότι ο

Κύρος εξόρμησε μόλις ο Βασιλικός στρατός -

και μάλιστα τα τμήματα που ήταν μπροστά στον

Βασιλιά, κατά πάσαν πιθανότητα οι 6.000 ιππείς

του Αρταγέρση - ελισσόταν «επέκαμπτε ως ες

κύκλωσιν» και μπορεί να κτύπαγε τους Μύρι-

ους από τα νώτα. Αυτό ίσως ήταν δικός του(ς)

φόΒος. 0 Τισσαφέρνης δεν το έκανε, ο βασιλικός

στρατός δεν το έκανε δύο φορές, μάλλον δεν το

είχε επιχειρήσει και εξ αρχής.

Η κίνηση που θα είδε ο Κύρος μάλλον ήταν μια

βεβιασμένη αναδιάταξη των περί τον Βασιλιά

για να καλύψουν το αριστερό πλευρό του κέ-

ντρου, που αποκαλύφθηκε μόλις κατέρρευσε

το αριστερό κέρας από τπν επίθεση των Μυρί-

ων. Σε αυτή τη στιγμή τπς αναδιάταξης, ο Κύρος

επιπίπτει ως κεραυνός και κτυπά τους αναδια-

τασσόμενους αντιπάλους. Πιθανώς επρόκειτο

ακριβώς για το επιτελικό σχέδιο. Ο Κύρος δεν

καταδίωξε το Βασιλικό αριστερό, όταν το απώ-

θησαν οι Μύριοι. Περίμενε να αποκαλυφθεί το

κέντρο και να καταστεί τρωτή η θέση του Αρ-ταξέρξη αυτοπροσώπως. Και τότε επετέθη. Όχι

επειδή κινδύνευσαν (ο Ξενοφών κάνει σαφές το

ότι δεν πιστεύει πως ο Αρταξέρξης σκόπευε να

τους πλαγιοκοπήσει, και αυτό είναι σαφές από

τη χρήση των όρων «ως ες κύκλωσιν», δηλα-

δή σαν να επρόκειτο να τους περικυκλώσει. 0

Κύρος λοιπόν δεν καταδιώκει αυτούς που κα-ταδιώκουν οι Μύριοι - δεν μπορεί, είναι οι Μύ-

ριοι μπροστά. Αλλά δεν καταδιώκει ούτε όσους

το βάζουν στα πόδια επειδή ακριβώς οι Μύριοι

απώθησαν τους διπλανούς τους. Όλο το Βασι-

λικό αριστερό καταρρέει, και οι Μύριοι καταδι-

ώκουν μόνο ένα μικρό τμήμα, ίσως το 1/5 του

αριστερού Βασιλικού μετώπου. Το υπόλοιπο

προσφέρεται για καταδίωξη από τον υπόλοιπο

στρατό του Κύρου. Αλλά ο μεν Αριαίος αδρανεί,

ο δε Κύρος περιμένει τπν ευκαιρία που θα του

δώσει η επιτυχία των Μυρίων. Και μόλις αυτή

έρχεται, ορμά. Πιθανώς οι Μύριοι, ενόσω κα-

ταδίωκαν, προκειμένου να σιγουρέψουν ότι τοβασιλικό αριστερό δεν θα αναμιχθεί με αναστρο-

φή, να τον είδαν να κάνει ακριβώς αυτό - και για

το λόγο αυτό να θεώρησαν ότι είχε νικήσει.Έτσι

εξηγείται το ότι οι 600 ιππείς του Κύρου διασκόρ-

πισαν 6000 εχθρούς επίλεκτους ιππείς. Τους πέ-

τυχαν ενώ αναδιατάσσονταν, με χαμηλό ηθικό,

σε σύγχυση και με σχηματισμό διαταραγμένο.

Δεν ήταν λοιπόν η προσωπική επίθεση του Κύ-

ρου που ήταν ανόητη. Ο Ξενοφών μάλλον απο-

δοκιμάζει το ότι οι λιγότεροι ιππείς του διασκορ-

πίστηκαν κατά την καταδίωξη, αφήνοντάς τον

σχεδόν μόνο, και όχι την έφοδό του καθεαυτή.Επίσης αποδοκιμάζει το ότι πολεμούσε χωρίς

κράνος. Αλλιώς, θαυμάζει την ανδρεία του επα-

ναστάτη (όπως και όλοι,Έλληνες και Πέρσες της

εποχής του) και δεν μπορεί να διανοείται ότι δεν

θα πολεμούσε ο ίδιος, αυτοπροσώπως για το

θρόνο. Το ότι έφτασε απέναντι από τον αδελφό

του ήταν στρατηγική επιτυχία του σχεδίου των

Μυρίων. Η κατάληξη οφειλόταν στην ελλειμμα-

τική αυτοπειθαρχία του πρίγκιπα αλλά και των

ανδρών του, και στο πνεύμα μονάδας και αυ-

τοθυσίας της Βασιλικής σωματοφυλακής, που

πάντως δεν γοήτευσε αφού ο μονάρχης απειλή-

θηκε και τραυματίστηκε. Και φυσικά το φταίξιμοδεν ήταν του Κύρου, που αν σταματούσε προ

του αδερφού του θα έχανε τη μοναδική εκείνη

ευκαιρία, ούτε των Μυρίων που τσάκισαν επαρ-

κώς το Βασιλικό στρατό ώστε να δώσουν στον

εργοδότη τους εκείνη την ευκαιρία. Ήταν του

Αριαίου, που με μεγάλες δυνάμεις, μεταξύ των

οποίων και ιππικό, δεν υποστήριξε τον αφέντη

του. Αν είχε σπεύσει και αυτός, οι 600 ιππείς το

Κύρου δεν θα είχαν διασκορπιστεί στπν καταδί-

ωξη των 6000 αντιπάλων τους. θα το είχε ανα-

λάβει αυτός, και το σώμα του Κύρου θα ενέπιπτε

αθρόο επί της σωματοφυλακής του Αρταξέρξη

και θα τελείωνε τη μάχη.

25



Ε Ι Ξ Ξ Ξ Ξ Ξ Ξ Ε ] [ To'Enos των Μυρίων ] Η Μάχη στα Κούναξα

Αν δεχθούμε ότι ο Αρταξέρξης πληγώθηκε

και ετέθη εκτός μάχης, καταλαβαίνουμε αρ-

κετά πράγματα. Μετά την αποτυχία του Κύρου,

το δεξί του Αρταξέρξη, που δεν έχει εμπλακεί,

προφανώς απωθεί χωρίς καν μάχη τον Αριαίο

που ήταν θεατής. Αυτή η δύναμη καταλαμβάνειτο στρατόπεδο του Κύρου, ίσως ενισχυμένη και

με τμήματα από τη Βασιλική σωματοφυλακή και

από τα στρατεύματα που προστάτευαν το Βασι-

λέα και ίσως ανασυντάχθηκαν. Στο στρατόπεδο,

ή κάπου εκεί, βρίσκουν τον Τισσαφέρνη. Οι νι-

κητές του δεξιού γνωρίζουν ότι ο μονάρχης είναι

ζωντανός και ο στασιαστής νεκρός, αλλιώς θα

είχαν διαλυθεί. Η εκπληκτική τους ανικανότητα

στο στρατόπεδο του Κύρου δείχνει ότι επρόκειτο

για μαζώματα, όχι για τα επίλεκτα στρατεύματα

της Βασιλικής ακολουθίας, με ελαττωματική δι-

οίκηση και διαταραγμένη αυτοπεποίθηση από

τον κίνδυνο του Βασιλιά.

Όταν ο Τισσαφέρνης, αλλά και οι ζωντανοί αυ-

τόμολοι και αιχμάλωτοι (που συνέλαβαν, αφό-

πλισαν και έστειλαν πίσω στο στρατόπεδο οι

Έλληνες), ενώθηκαν μαζί τους, προφανώς ο

Τισσαφέρνης ανέλαβε την πρωτοβουλία και για

το λόγο αυτό μετά ετιμήθη τόσο πολύ. Τι κάνει;

Το μόνο λογικό: ανασυντάσσει τις δυνάμεις που

έχει. Δεν επιπίπτει επί των Ελλήνων, όταν αυτοί

αναστρέφουν και σχηματίζουν μέτωπο εναντί-

ον του. Αυτό είναι προφανώς ανθυγιεινό. Αλλά

αναστρέφει και υποχωρεί πάνω στην πορεία

που είχε ακολουθήσει ο Βασιλικός στρατός, δη-λαδή έξω από το μέτωπο των Ελλήνων. Όταν

τους προσπερνά, σχηματίζει μέτωπο κάθετο σε

αυτό που είχε στην αρχή. Οι Έλληνες, όλοι με

γνώση των σπαρτιατικών τακτικών στην Μαντι-

νεία το 418 πΧ φοβούνται πλευρικό κτύπημα και

αναπτύσσονται έτσι ώστε να αντιπαρατάσσουν

μέτωπο στον εχθρό, ενώ έχουν νώτα στην όχθη

του ποταμού. Μόλις επιτίθενται, οι Βάρβαροι

διαλύονται ακόμη μια φορά και ακόμη ευκολό-

τερα. Προφανώς και εδώ τους ετοιμάζουν μια

καλοστημένη παγίδα (άλλωστε είναι εκεί και ο

Τισσαφέρνης που ξέρει από αυτά).Όταν οιΈλλη-

νες καταδιώκουν, μόνο ένα σώμα κάποια στιγμήαναστρέφει για να τους αντιμετωπίσει. Είναι ένα

τεράστιο σώμα ιππέων, επί ενός λόφου! Ιππείς

συντάσσονται επί λόφου, για να αναχαιτίσουν

πεζικό!!! Αλλά τελικά δεν το κάνουν. Παρά το ότι

φαίνεται το Βασιλικό λάβαρο, οι ιππείς σιγά-σιγά

διαρρέουν και τελικά ο λόφος εκκενώνεται προ

της ελληνικής επίθεσης. Οι ανιχνευτές που στέλ-

νονται, βλέπουν ότι ο εχθρός έχει αποσυρθεί.

Προφανώς σκοπεύει, στην έξυπνη παγίδα του,

να τους κάνει να πεθάνουν από την απορία ή

από τα γέλια...

Αν ο Ξενοφών έχει άδικο και ο Κτησίας δίκιο,όπως είναι το λογικό, ας δούμε τι έχει συμβεί. Ο

Αρταξέρξης είναι τραυματίας και αποσύρεται. Οι

στρατηγοί του στο κέντρο και δεξιά επιτίθενται,

αλλά όλο το στράτευμα είναι πολύ κλονισμένο για

να δρα αποτελεσματικά. Το αριστερό δεν υπάρ-

χει, το κέντρο ανασυντάσσεται, το δεξί επιχειρεί

διστακτικά. Ο Τισσαφέρνης (επικεφαλής μόνοτης προσωπικής του φρουράς, αφού η πτέρυγα

του διαλύθηκε από τους Μύριους) πληροφορεί

τους άλλους διοικητές ότι οι Μύριοι έχουν προ-

χωρήσει πολύ. Όλοι παγώνουν και αφήνουν τις

διαρπαγές στρατοπέδων (στις οποίες οι Πέρσες

είναι γενικώς καλοί και εδώ εμφανίζονται ερα-

σιτέχνες) διότι υπάρχει ένας τεράστιος κίνδυνος:

εκεί που είναι οι Μύριοι να στρέψουν αριστερά

και να πέσουν τυχαία πάνω στον Βασιλιά που

αναρρώνει και έχει φυγαδευτεί και τη συνοδεία

του και να τελειώσουν εκεί τη μάχη. Αφήνοντας

τις διαρπαγές και ανασυντασσόμενοι οι Πέρσες

δεν έχουν καμία διάθεση να εμπλακούν με τουςΜύριους. Είναι αυτοκτονικό. Ούτε να καταδιώ-

ξουν τον Αριαίο. Είναι άχρηστο, θέλουν να προ-

στατέψουν το Βασιλιά τους.

Σπεύδουν να περάσουν έξω από το μέτωπο των

Μυρίων, εν πολλοίς όχι επειδή είναι λιγότερο

αυτοκτονικό, αλλά και επειδή έτσι τίθενται μεταξύ

αυτών και του Βασιλιά. Σχηματίζουν μέτωπο όχι

για να τους απειλήσουν, αλλά για να καλύψουν

τη θέση του Μονάρχη τους.Όταν δέχονται επίθε-

ση, δεν αντέχουν και διαλύονται. Κανείς πεζός

δεν σταματά το φευγιό. Μόνο μερικοί (αρκετοί]

ιππείς τολμούν, σε μια ισχυρή θέση, προκειμέ-νου να δώσουν χρόνο στο μονάρχη τους και την

άμεση κουστωδία του, που το σκάνε εν μέσω

αυτών. Μόλις ο μονάρχης απομακρύνεται, και

καθώς το φονικό τείχος Οπλιτών κινείται εναντί-

ον τους, αυτοί διασπείρονται προς κάθε κατεύ-

θυνση, είτε κοιτώντας ο καθένας την ζωούλα του,

τώρα που ο μονάρχης διασώθηκε, ή επίτηδες,

προκειμένου να μην μπορέσουν να καταλάβουν

οι εχθροί τους προς τα πού διέφυγε ο Μονάρχης

ακολουθώντας τον όγκο των υποχωρούντων.

Το ίδιο έργο θα παιχτεί και στα Γαυγάμηλα, όπου

ο Αλέξανδρος θα ψάχνει το Δαρείο επί της οδού

διαφυγής, ενώ εκείνος έξυπνα και ινκόγνιτο θακινείται λάθρα στην αντίθετη κατεύθυνση.

Δεν είναι λοιπόν «έξυπνες παγίδες» που απο-

προσανατόλισαν τον Κλέαρχο. Είναι η Τύχη, που

Πέρσης βασιλικός σωματοφύλακας. Σύμφωνα

με τον Πλούταρχο και τον Κτησία οι άντρες

αυτοί πολέμησαν ηρωικά για να σώσουν τον

Αρταξέρξη στα Κούναξα (Φωτά: Ευγενική

χορηγία του Γερμανικού συλλόγουιστορικών μελετών'Έταίροι").



έσωσε τον Αρταξέρξη όταν οι'Ελληνες θα μπορούσαν να τον έχουν

εξοντώσει χωρίς καν να γνωρίζουν ότι ο εργοδότης τους ήταν

ήδη νεκρός. Μια οργανωτική μεγαλοφυία υπάρχει.Ίσως είναι του

Φαλίνου, που ενέΒαλλε μια πειθαρχία στον περσικό όχλο, ώστε

να προσεγγίζει με σιωπή και να μπορεί να ελιχθεί. Πριν από τα

Κούναξα δεν έχουμε ακούσει για περσικούς ελιγμούς πλην τηςγιούργιας και της πιλάλας. Εδώ αναπτύσσονται σιωπηλά, ανα-

στρέφουν, επικάμπτουν, αναδιατάσσονται, σαν ελληνικό στράτευ-

μα. Δεν πολεμάνε πολύ καλά. Επίσης ίσως δική του ιδέα είναι να

φτιάξει, με αιγυπτιακές ασπίδες, που τόσο αποτελεσματικές ήταν

απέναντι στους Έλληνε ς στα Μηδικά (κατά τον Ηρόδοτο) ένα Βα-

ρύ σώμα που θα αναχαιτίσει τους Έλληνες Οπλίτες. Δεν το κατα-

φέρνει. Μια αντίστοιχη κίνηση, για τον ίδιο λόγο (ανυπαρξία επαρ-

κών Ελλήνων Οπλιτών) θα δοκιμάσει μερικές δεκαετίες αργότερα

ο Ιφικράτης, και αυτός ων σε περσική υπηρεσία και θα εμφανίσει

τον Ιφικράτειο.

Η ατυχία λοιπόν, και μια σειρά έγκαιρων και αποφασιστικών κινή-

σεων του Τισσαφέρνη, ίσως με τη Βοήθεια του Φαλίνου, έσωσαν

τον Αρταξέρξη και εμπόδισαν τους Έλληνες να διαλύσουν επιτό-

που την περσική αυτοκρατορία 70 χρόνια πριν από τον Αλέξανδρο.

Η ανικανότητα ενός ανθρώπου, του Αριαίου, και ο λεονταρισμός

του εαυτού του, είχαν στερήσει πρωτύτερα το θρόνο από τον Κύρο

το Νεότερο. Και για μέρες, αν όχι χρόνια μετά, οι Πέρσες δεν θα

τολμούν να έρθουν σε αγχέμαχο αγώνα εναντίον των Ελλήνων.

0 Φαλίνος με την πείρα και τη μεθοδολογία της Σφακτηρίας (425

πΧ), και η δολιότητα του Τισσαφέρνη σχεδόν αφάνισαν το ελληνικό

σώμα, αλλά η μεγαλοφυία του Ξενοφώντα, η λακωνική επιστήμη

του Χειρίσοφου και το χαλκέντερο των ανδρών τους τους κράτη-

σαν ζωντανούς.

Ένα ενδιαφέρον σημείο προκύπτει από την ταυτότητα και τον αριθ-

μό των αυτόμολων. Ο Ξενοφών δεν λέει πολλά για αυτούς, πληντου ότι ο Βασιλεύς τους παραλαμβάνει - χωρίς τιμωρία- μαζί με

τον Τισσαφέρνη, και τους χρησιμοποιεί στην δεύτερη σύγκρουση.

Αυτή η αυτομόληση και επιστροφή πιθανώς να οφείλεται στη γνω-

στοποίηση σεαυτούς, από τους στρατηγούς του Βασιλικού κέντρου,

της μοναρχικής μονομαχίας και της έκβασης, οπότε οι αυτόμολοι

προφανώς προσήλθαν στο πλευρό του νικητή διεκδικητή. Ήταν

πλέον αναντίρρητα νόμιμος Αχαιμενίδης ηγεμών. Πιθανώς δε να

πρόκειται για τον ΑρΒάκη, διοικητή 300.000 κατά τον Ξενοφώντα,

για τον οποίο ο Πλούταρχος αναφέρει ακριβώς ότι αυτομόλησε

αλλά μετά την μονομαχία των δύο αδελφών επανήλθε στο πλευ-

ρό του Βασιλέως, ο οποίος θεώρησε δειλία και όχι προδοσία την

πράξη του και τον τιμώρησε ελαφρά. Η μαζική παράδοση ανδρών,

αντί της αλλαγής στρατοπέδου, που υπαινίσσεται ο Ξενοφών, τόσομαζική που ο αφοπλισμός γίνεται με έκχυση των Βελών, ταιριάζει

απόλυτα.

Ο Τισσαφέρνης, του οποίου η πτέρυγα είχε διαλυθεί, θα ανέλαβε το

στρατό του αυτόμολου για να καλύψει τον Βασιλέα κατά τα ανωτέ-

ρω, και θα φρόντισε να εκτιμηθεί η προσφορά του αυτόμολου και

να «πέσει» στα μαλακά. Άλλωστε, η επίδοση της δικής του διοίκη-

σης ήταν εξίσου - αν όχι περισσότερο - άθλια, καθώς η πτέρυγά

του κατέρρευσε. Με αυτά υπόψη, αν αφαιρεθούν 300.000 ακόμη

άνδρες από το στρατό του Αρταξέρξη, φτάνουμε στις 600.000 άν-

δρες του Βασιλικού στρατού (υπό τους Τισσαφέρνη και ΓωΒρύα,

με τον δεύτερο προφανώς στο δεξί της Βασιλικής στρατιάς) που

ενεπλάκησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η απόσταση από τονΚτησία (400.000), του οποίου το έργο είχε διαβάσει ο Ξενοφών όταν

έγραψε την «ΑνάΒασι», είναι ακόμη σημαντική (+ 50%) αλλά όχι

πλέον τεράστια.

H P ·-



Ε 3 Ε 3 Ε ! 3 Ε Ι Ε ! 2 3 Ε Ι Ξ Ε Ι Ε ! 3 Ε 1 Ε 3 3 Ξ 3 Ε Ι [ To'Enos των Μυρίων ] Η Μά χη στα Κούναξα

Η Εκστρατεία του Αγησιλάου

0Αγησίλαος ήταν ο τελευταίος μεγάλος

Σπαρτιάτης Βασιλιάς, και ουσιαστικά

και ο πλέον μοιραίος. Στρατιωτική ιδι-

οφυία πρώτου μεγέθους, στην αρχή

της Βασιλείας του παρέλαβε τη Σπάρτη παγκό-

σμια υπερδύναμη και στη η δύση της την άφπσε

μικρή και ασήμαντη. Παρ' όλ' αυτά υπήρξε σα-

φώς ο ικανότερος στρατιωτικός της αρχαίας Ελ-λάδας, μέχρι το ερχομό του Αλέξανδρου, αν και

δεν είχε τη φλόγα της καινοτομίας του Επαμει-

νώνδα, ούτε τη σφοδρή για αιώνες φιλολογική

στήριξη του τελευταίου. Μοναδικός θαυμαστής

και απολογητής του ο φίλος του Ξενοφών, που

τον διέσωσε από την αφάνεια. Η επίθεση του

εναντίον του περσικού κράτους στις αρχές του

4ου πΧ αιώνα αποτέλεσε τπν πρώτπ ελληνική

απόπειρα εξουδετέρωσης της αυτοκρατορίας

ως απειλής, είχε ως πυρήνα άνδρες και αξιω-

ματικούς από τους Μύριους, εμπνεύστηκε από

τα κατορθώματά τους και απαντούσε στα περ-

σικά αντίποινα κατά της Σπάρτης, τα οποία προ-

κλήθηκαν από την σπαρτιατική υποστήριξη (με

τον Κλέαρχο αλλά κυρίως με το Χειρίσοφο και

τους άνδρες του) προς τον στασιαστή Κύρο.

Το 399 πΧ ήταν πλέον γνωστό ότι ο Κύρος είχε

αποτύχει, και μαζί με αυτόν και η σπαρτιατική

προσπάθεια να αναμιχθεί έντονα στα περσικά

πράγματα. Ωσαύτως ήταν γνωστό ότι το ελληνικόστρατιωτικό σύστημα της εποχής ήταν ανώτερο

από το περσικό.

Η Σπάρτη θα άρχιζε πλήρεις εχθροπραξίες προ-

τού ο περσικός Βασιλικός στρατός κινηθεί δυ-

τικώς του Άλυ, για να ανταποδώσει τα ίσα. Με

όλον τον ελληνικό κόσμο (Σικελίας περιλαμβα-

νομένης) υπό την ηγεσία της, με τους καλύτε-

ρους πολεμιστές στην Μεσόγειο υπό τις διατα-

γές της, με έναν νικηφόρο και εμπειροπόλεμο

στόλο υποστηριζόμενο από τους πόρους όλης

της Ελλάδας και με μια πλειάδα καλά εκπαιδευ-

μένων διοικητών, οι Σπαρτιάτες θεωρούσαν ότι

θα μπορούσαν να διεξάγουν τον πόλεμο που δεν

Σύγχρονη αναπαράσταση

εκπαίδευσης οπλιτών.

Ο οπλομάχος διδάσκει

συνασπισμό σε αρχαρίους.

(Φωτά: Ευγενική χορηγία

του Γερμανικού συλλόγου

ιστορικών μελετών "Εταίροι").

28



Σύγχρονη αναπαράσταση μισθοφόρου από τη μεγάληΕλλάδα. Το κράνος τουβασίζεται σε ευρήματααπό τον Τάραντα(Φωτό: Ευγενική χορηγίατου Γερμανικού συλλόγου

ιστορικών μελετών"Εταίροι").

ι



[ To'Enos των Μυρίων ] Η Μά χη στα ΚούναξαΞ Ξ Ξ Ξ Ξ Ξ

ευτύχησε 70 χρόνια νωρίτερα να διεξάγει ο Παυ -

σανίας. Άλλωστε, εκτός από τους καλύτερους

πολεμιστές του κόσμου και τα νεότερα πολεμικά

δόγματα, εκτός από τπν ειρηνευμένη Ελλάδα, οι

Σπαρτιάτες διέθεταν και τους Μύριους: την ζω-

ντανή γνώση της ασιατικής ενδοχώρας και πο-λεμικής πράξης και τη ζώσα πολεμική υπεροχή

των ελλήνων απέναντι στους Βαρβάρους. Παρ'

όλ' αυτά, οι επιχειρήσεις ήταν ρυθμού αντίστοι-

χου με τον αθηναϊκό του προηγούμενου αιώνα,

και οι επιτυχίες ακόμη μικρότερες, αφού οι στρα-

τηγικοί σκοποί δεν ήταν σαφείς και οι διοικητές

ήταν μάλλον λίγοι. Σε κάθε περίπτωση, οι Σπαρ-

τιάτες δεν μπορούσαν να αναχαιτίσουν τις περσι-

κές προσβολές. Έπρεπε να περιμένουν τα Βασι-

λικά αποσπάσματα, να κινηθούν προς εντοπισμό

και να συγκρουστούν μαζί τους. Ένας πόλεμος

ελιγμών, στον οποίο η ανυπαρξία περσικού

ναυτικού, η ύπαρξη του σπαρτιατικού, η μεγάληπειθαρχία και π μισθοφορική Βάση του στρατεύ-

ματος ήταν πολύ καλύτερα προσαρμοσμένα απ'

ότι συνέβαινε έναν αιώνα πρωτύτερα, κατά την

Ιωνική επανάσταση. Η σπαρτιατική κυβέρνηση

είδε σαφώς ότι απαιτείτο, αν όχι καταστροφή της

περσικής ισχύος, τουλάχιστον γεωστρατηγική

ολοκλήρωση της κατεχόμενης περιοχής της Μ.

Ασίας προς αποκοπή των Περσών από τη Δύση.

Για την επίτευξη του κόπου αυτού ο νεαρός Βα-

σιλιάς Αγησίλαος προσφερόταν. Συνοδευόμενος

από ικανούς επιτελικούς ("συμβούλους") μεταξύ

των οποίων και ο πασίγνωστος Λύσανδρος και

με ικανό στρατιωτικό σώμα, καθώς και με τις

αντίστοιχες διαταγές πανελλήνιας κινητοποίη-

σης, ο Αγησίλαος διεκπεραιώθηκε, για μια ακό-

μη φορά, από τον άξονα του Αιγαίου στη Ιωνία

και άρχισε τις επιχειρήσεις.

Η εκστρατεία δεν είχε αρχίσει όσο καλά θα

επιθυμούσαν οι Σπαρτιάτες, αφού ελάχιστοι

Έλληνες συντάχθηκαν και μερικοί (πχ Θηβαί-

οι) εναντιώθηκαν πλήρως, αλλά σε κάθε περί-

πτωση υπήρχε λόγος αισιοδοξίας: ο Αγησίλαος

εξαπέστειλε τον μεγαλοφυή πλην επικίνδυνο

Λύσανδρο οίκοι και άρχισε για μια ακόμη φορά

να προσβάλλει το περσικό οικοδόμημα στηνΑσία με τον γνωστό ακτινωτό ελληνικό τρόπο

που είχε αποδειχτεί ανεπιτυχής στο παρελθόν.

Κατά το δεύτερο χρόνο της εκστρατείας του, είχε

σαφώς λόγους να είναι αισιόδοξος: απολάμβανε

της στήριξης όλων των ελλήνων στπν περιοχή,

είχε εγκαταστήσει ένα αξιοθαύμαστο σύστημα

στρατολόγησης - κινητοποίησης - εκπαίδευσης

που απέδιδε με τοπικούς ανθρώπινους πόρους

ποιοτικούς στρατιώτες με φρόνημα πολιτικό, δι-

έθετε ικανούς μισθοφόρους και όλες τις προό-

δους τπς ελληνικής πολεμικής τέχνης. Ο στρατός

του διέθετε πυρήνα από τους Μύριους και ήταν

σαφώς από τους πλέον έμπειρους και αξιόμα-χους που εισέΒαλλαν ποτέ στην Μ. Ασία. Ένα

στράτευμα, όχι συνοθύλευμα, ανδρών με υψη-

λή πειθαρχία, υφιστάμενων σκληρή και εντατι-

κή εκπαίδευση, που διέθετε διαφοροποιημένα

όπλα και υπηρεσίες και ενσωμάτωνε όλα τα

τεχνικά και τακτικά διδάγματα του παρελθόντος.

Σε αντίθεση με τους στρατούς των επαναστατώνή ακόμη και των Αθηναίων του Ξάνθιππου, ήταν

στρατός πλήρως ικανός για πόλεμο κινήσεων

και μακροχρόνιες επιχειρήσεις. Χάρη στον Ξε-

νοφώντα, ο Αγησίλαος μπόρεσε να οργανώσει

και να εξοπλίσει και ένα αξιοπρεπέστατο ιππικό

σώμα, που θα αύξανε δυσθεώρητα την αποτε-

λεσματικότητα της δύναμής του: αναγνωρίσεις

μεγάλης ακτίνας, αντιμετώπιση αποστολών αντι-

ευκινησίαςτου εχθρικού ιππικού κατά την κίνη-

ση του στρατού με δράση έφιππων περιπόλων

(μόνιμο πρόβλημα των οπλιτικών στρατών στα

πεδινά], κάλυψη μετώπου και πλευρών, καταδί-

ωξη του εχθρού μετά τη μάχη (σε περίπτωση νί-κης) και αποτροπή εχθρικής καταδίωξης σε πε-

ρίπτωση ήττας ήταν η αναμενόμενη συνεισφορά

του ιππικού. Το τελευταίο είχε πλέον πολύ μεγά-

λη σημασία, αλλά σαφώς δευτερεύουσα απένα-

ντι στο πεζικό.

Το πεζικό του Αγησιλάου, με Οπλιτικό, Πελτα-

στικό και Ψιλικά ήταν το καλύτερο της εποχής.

Ικανό για πόλεμο κινήσεων, εγχειρημάτων,

εδαφικό πόλεμο αλλά και αξεπέραστο σε εκ

παρατάξεως μάχες αναμενόταν να σαρώσει την

εχθρική παρουσία από την ύπαιθρο επί παντός

εδάφους, τουλάχιστον όσο παρέμενε επαρκώςεφοδιασμένο και συντεταγμένο. Αδυναμία του

μόνο η διασπορά σε πεδινό έδαφος για λεηλα-

σία, και αυτό μέχρι που σχημάτισε ιππικό. Οι

λαμπρές επιτυχίες, και ιδίως η νίκη στπ μάχπ

του Πακτωλού έδειχναν το τεράστιο κίνδυνο

αποσταθεροποίησης της περιοχής που αντιμε-

τώπιζαν οι Πέρσες. Όμως, δυστυχώς δεν ήταν

όλα ρόδινα για τον Αγησίλαο. Υπήρχε μια σειρά

εξαιρετικά ανησυχητικών και δυσμενών παρα-

γόντων που επέφερε την τελική αποτυχία του

χωρίς να νικηθεί ούτε άπαξ σε μείζονα δράση.

Κατ' αρχάς, ο στρατός του Αγησιλάου δεν περι-λάμβανε τους καλύτερους των καλυτέρων: αν

και Βασιλιάς της Σπάρτης, δεν διέθετε Σπαρτιά-

τες στο στρατό του! Ελάχιστοι (30) Όμοιοι τον εί-

χαν ακολουθήσει για να αναλάβουν διοικητικές

και επιτελικές θέσεις. Αυτό ήταν πολλαπλώς ση-

μαντικό: Η Σπάρτη δεν διέθετε αρκετούς άνδρες

της επίλεκτης αυτής τάξης ώστε να τους διακιν-

δυνεύσει σε μια εκστρατεία, ακόμη και υπό τον

ένα εκ των δύο Βασιλέων της (κάτι που δημι-

ουργεί ερωτηματικά σε σχέση με το εκστρατευ-

τικό σώμα του 479 πΧ υπό τον Λεωτυχίδη, που

είναι άγνωστο αν περιλάμβανε ή όχι Ομοίους).

Η ανάγκη για παραμονή των πλέον επίλεκτωνδυνάμεων σήμαινε επίσης ότι η "ειρηνευμένη"



[ To'En os των Μυρίων ] Η Μά χη σί α Κούναξα

Ελλάδα δεν ήταν τόσο ασφαλής όσο θα ήθελαν

οι Σπαρτιάτες, ακόμη και υπό την κυριαρχία του

Στόλου τους στο Αιγαίο.

Δεύτερο, καθαρά στρατιωτικό μειονέκτημα, ήταν

ότι η συνολική δύναμη, με όλες τις ενισχύσειςκαι επιτόπιες στρατολογήσεις παρέμενε τραγι-

κά μικρή. Μπορούσε να σαρώσει από τα πεδία

της Μ. Ασίας κάθε οργανωμένη περσική δύνα-

μη που θα τολμούσε να παραταχθεί, αλλά δεν

μπορούσε να αναλάβει ξεχωριστούς επιχειρη-

σιακούς άξονες για στρατηγικές επιδιώξεις σε

μεγάλο Βάθος χώρου και χρόνου. Δηλαδή, αν οι

Πέρσες δεν έκαναν το χατίρι των Σπαρτιατών να

τους αντιμετωπίσουν επί του πεδίου, οι τελευ-

ταίοι δεν διέθεταν τρόπο να τους εξαναγκάσουν

απειλώντας στρατηγικούς κρίσιμες οντότητες.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο εντοπίζονται καιάλλες αδυναμίες: το στράτευμα του Αγησιλάου

ήταν βασικά πεζοπόρο, με μικρή αναλογία ιππι-

κού, και συνεπώς με μειωμένη στρατηγική και

επιχειρησιακή ευκινησία. Οι νέοι τύποι πεζικού

είχαν επαρκέστατη κινητικότητα για τις μικρές

και λίαν κακοτράχαλες διαστάσεις της Ελλάδας,

αλλά στις ομαλότερες πλην αχανείς εκτάσεις της

Μ. Ασίας ήταν πολύ αργές. Σαν να μην έφτανε

αυτό, ο Αγησίλαος, ύστερα από 100 χρόνια ελ-

ληνικών πολέμων δεν είχε μια αξιοπρεπή πολι-

ορκητική σκευή που θα του επέτρεπε να κατα-

λαμβάνει εξ εφόδου πόλεις που αντιστέκονταν

ερρωμένως. Έφτασε, σύμφωνα με τα ΕλληνικάΟξυρρύγχια, μέχρι την κεντρική Μικρά Ασία

απειλώντας κάποια από τα σημαντικά περσικά

σημεία στηρίγματος στην περιοχή (τα σημαντι-

κότερα ήταν Κελαινές, Σάρδεις, Μάζακα, Γόρδιο)

αλλά αδυνατούσε να καταλάβει εξ' εφόδου ακό-

μη και οχυρωμένα χωριά!

Με δυο λόγια, αδυνατούσε να αποκτήσει στρα-

τηγική πρωτοβουλία. Οι καταπέλτες και οι εξε-

λιγμένες πολιορκητικές μηχανές εφευρίσκονταν

εκείνη ακριβώς την εποχή στη Σικελία, από το

Διονύσιο, και θα χρειάζονταν μερικές ΙΟετίες

για να κατακτήσουν τον ελληνικό χώρο την επο-

χή του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου. Από την

άλλη μεριά, ο Αγησίλαος ήταν πολύ τυχερός που

οι Πέρσες αντιλαμβάνονταν πολύ αργότερα από

τους'Ελληνες τα ρεύματα της εποχής και επέμε-

ναν να παρατάσσονται στο πεδίο της μάχης ενα-

ντίον τους, προσφέροντας ευκαιρίες κατάκτησης

της κυριαρχίας του χώρου...

Η κακή οικονομική κατάσταση του Αγησίλαου

και η μισθοφορική σύνθεση του στρατεύμα-

τος σήμαιναν ότι, εκτός των άλλων, έπρεπε να

επιχειρεί με τη νοοτροπία του προσπορισμού

εσόδων για την πληρωμή των μισθοφόρων. Η

πρακτική πασιφανώς ήταν αποτυχημένη στουςελληνικούς πολέμους, καθώς εξαγρίωνε και

κατέστρεφε τους τοπικούς πληθυσμούς, που -

όταν ήταν εχθρικοί - μετατρέπονταν από πολίτες

σε επαγγελματίες στρατιώτες για λόγους επιβί-

ωσης! Ο πλούτος της Ασίας δεν έκανε στους κα-

τοίκους της λιγότερο επαχθή αυτήν την πρακτική

και ο Αγησίλαος, καθώς δεν μπορούσε να κατα-λάβει - για τους λόγους που προαναφέρθηκαν-

βασιλικούς πόρους, υφιστάμενος συνάμα και

αφαίμαξη από την κυβέρνησή του σε όσα λάφυ-

ρα κατακτούσε, αναγκαζόταν να επικεντρώνεται

σε απόκτηση μέσων προς συνέχιση του πολέ-

μου. Ο Αλέξανδρος, αντίθετα, θα απαγορεύσει

διαρρήδην την λεηλασία στις περσικές περιοχές

που καταλάμβανε, ενσωματώνοντάς τις στο μα-

κεδονικό στέμμα. Φυσικά αυτό το έκανε με την

ισχύ του πολιορκητικού πολέμου του, που κα-

ταλάμβανε ή εκφόΒιζε τις πόλεις με αποτέλεσμα

αρχικά λάφυρα ή συνεισφορές, και μετά κεντρι-

κά περσικά ταμεία...

Ο Αγησίλαος όχι μόνο δεν μπορούσε να εκδιώξει

τους Πέρσες, καταλαμβάνοντας τα στηρίγματά

τους, όχι μόνο αναγκαζόταν να λεηλατεί, αποξε-

νώνοντας τους αδιάφορους ντόπιους, αλλά πο-

λεμούσε μόνο κατά την καλή εποχή! Οι μισθοφο-

ρικοί στρατοί που υποτίθεται ότι αναπτύχθηκαν

στην Ελλάδα του 4ου αιώνα για να επεκτείνουν

την εκστρατευτική περίοδο, παρέμεναν - με τη

σημερινή ορολογία - "παντός καλού καιρού".

Φυσικά μπορούσαν να εκστρατεύουν συνεχό-

μενα, ενώ οι πολιτικοί στρατοί εν μέσω καλο-

καιριού έπρεπε να τηρούν ημερομηνίες τακτέςγια συγκομιδές, τρύγους κλπ (όπως φάνηκε σε

γελοίο Βαθμό στον Αρχιδάμειο Πόλεμο, 431-421

πΧ) αλλά και οι μισθοφόροι σε ελάχιστες περι-

πτώσεις εξεστράτευαν τον χειμώνα. Η αλήθεια

ήταν ότι ίσως μοναδική εξαίρεση στην αρχαία

εποχή ήταν ο Αλέξανδρος. Η συνήθειά του να

εκστρατεύει και κατά το χειμώνα του έδωσε

εντυπωσιακές επιτυχίες, μέσα στις οποίες και η

κατάκτηση της Μικράς Ασίας.

Τέλος, ο Αγησίλαος είχε επισφαλείς συγκοινω-

νίες. Η απόλυτη απόσταση Σπάρτης-Εφέσου δια

ξηράς σήμαινε πολύ μεγάλο αριθμό ασταθώνοντοτήτων που διακύβευαν τις συγκοινωνίες

του Αγησίλαου, ιδίως αν αυτές οι οντότητες απο-

φάσιζαν να προξενήσουν πρόβλημα. Αυτό είχε

οδηγήσει στην προτίμηση της οδού εισβολής

μέσω του Αιγαίου, που στην κυριολεξία παρέ-

πλεε αυτούς τους κινδύνους, αλλά επέφερε ακό-

μη μεγαλύτερη αύξηση της απόστασης, αφού η

εισβολή άρχιζε από την'Εφεσο αντί, πχ, από την

Τρωάδα, προσθέτοντας αρκετά ακόμη χιλιόμε-

τρα μεταξύ Λακωνίας και Αγησιλάου. Επιπλέον,

η χρήση της θαλάσσιας οδού σήμαινε ότι αν τυ-

χόν κόβονταν (όπως και έγινε) η δια ξηράς θα

έβριθε κινδύνων, ιδίως στην θρακική, αφούτης εισβολής δεν είχε προηγηθεί εκκαθάριση.



[ To 'E no s ίω ν Μυ ρί ων ] Η Μάχ η στα Κούναξα Ε1Ρ®ϋ IP®!I Π Π FTI J·! Ι"1'® Ι-® ΪΤ Ι ITS |"*1 ίΡΤΙ FTI Ρ"! Ι·1I Μ* g am ρ mm m mm || aril | »di | »K | «Λ •- J l 1 | wJI g •«• | • • | uM g i J i | m i 1 •

Τέλος, για μια ακόμη φορά, καθώς ο Αγησίλαος

είχε επιχειρησιακή πρωτοβουλία βρισκόμενος

σ ε κεντρική θέση και απειλώντας ακτινωτά, σε

περίπτωση απώλειας της πρωτοβουλίας (ιδίως

δε αν χανόταν η ναυτική κυριαρχία) θα βρισκό-

ταν στο επίκεντρο συγκεντρωτικών εχθρικώνεπιθέσεων, δηλαδή στην ίδια δεινή θέση με τους

Ίωνες 100 χρόνια νωρίτερα...Όταν ο περσοαθη-

ναϊκός στόλος κέρδισε τη ναυμαχία της Κνίδου,

δεν ήταν μόνο η ανάκληση του Αγησίλαου στη

Σπάρτη. Η θέση του από μόνη της ήταν επισφα-

λής. Ο μόνος λόγος που οι εξελίξεις δεν ήταν

χειρότερες ήταν οι λαμπρές τακτικές επιτυχίες

στην ξηρά τα προηγούμενα χρόνια, που είχαν

ξεδοντιάσει την περσική χερσαία ισχύ. Αν και οι

απώλειες αυτές ίσως ήταν μικρότερες από αυτές

που επέφεραν οι επαναστατημένοι του 499 πΧ, η

περσική δυνατότητα αναπλήρωσης μάλλον ήταν

μικρότερη λόγω των ταραχών σε πολλά μέτω-

πα. Αν οι Πέρσες δεν διατηρούσαν την ανθυγι-

εινή συνήθεια να προσπαθούν ν αντιμετωπίζουν

ελληνικά στρατεύματα επί του πεδίου της μάχης,

όπου η ελληνική τακτική είχε πλέον εξελιχθεί σε

επιστήμη, τότε μια ισχυρή βασιλική στρατιά θα

βρισκόταν να καταδιώκει τον Αγησίλαο καθώς

θα προσπαθούσε να απεμπλακεί, και θα κατέ-

στρεφε τους συμμάχους του Ίωνες, αποτρέπο-

ντας την μεταφορά από αυτόν ενισχύσεων προς

τη Σπάρτη, και συνακολούθως μειώνοντας τις

πιθανότητές του να διανοίξει την επικίνδυνη οδό

της επιστροφής δια Δαρδανελίων-Μακεδονίας.

Το σπαρτιατικό σώμα θα μπορούσε να εξοντω-

θεί και η Ιωνία να ξαναπνιγεί στο αίμα.Όλα αυτά

αν Βέβαια ο Τισσαφέρνης δεν είχε επιχειρήσεινα αντιμετωπίσει τους Έλληνες στον Πακτωλό,

δίνοντας μια θεαματική νίκη στον Αγησίλαο (την

οποία πλήρωσε με το κεφάλι του) και καταστρέ-

φοντας της βασιλική στρατιά.

Είναι σαφές ότι οι αδυναμίες του Αγησίλαου του

στέρησαν τη δυνατότητα αποφασιστικής νίκης.

Με αυτό το δεδομένο, οι Πέρσες μπορούσαν

απλά να τον καθυστερούν και να τον κατατρί-

βουν, μέχρι ο χρυσός και ένας στόλος να εξε-

γείρουν την Ελλάδα εναντίον του. Ο Σουν Τζου,

που έγραφε μόλις 100 χρόνια πρωτύτερα, επι-

βεβαιωνόταν πλήρως. Όταν ο Αλέξανδρος θαεκστράτευε, 60 χρόνια αργότερα, θα ήταν επι-

μελώς προετοιμασμένος (όπως και ο πατέρας

του άλλωστε) για αυτό το ενδεχόμενο και θα το

έχει αναγάγει σε πεμπτουσία των στρατηγικών

του ετοιμασιών. ΟιλοιποίΈλληνες, που είχαν νι-

κήσει τον Αγησίλαο καθιστώντας επιτακτική την

ανάκλησή του, δεν θα νικούσαν τον Αλέξανδρο,

ούτε θα κατάφερναν να τον ανακαλέσει η Μα-

κεδονία...

Έλληνας ιππέας της

εποχής των Μυρίων, με

ανοικτό κράνος, κοπίδα κι

ακόντια. (Φωτό: Ευγενική

παραχώρηση από τον

John Conyard, http://www.

comitatus.net, http://

www.historicalinterpreta-

tions.net).

33

http://www/

http://www/



Mepos 2 Στρατιωτική Κατάστασηστην Εποχή των Μυρίων

Τακτικά Δεδομένα

μ η ρ β

Εκτός από τις πρωτότυπες τακτικές (εμφα-

νίζονται με τον Μιθραδάτη αρκετές μέ-

ρες μετά τπ μάχπ], τπν οιωππλπ σε ση-

μείο αιφνιδιασμού προέλαση του Βασιλι-

κού στρατού και τους εξεζητημένους ελιγμούς (ανα-

σύνταξη, αναστροφή, μεταβολή μετώπου κατά 90

μοίρες) ίσως η ικανότητα του Φαλίνου - τον οποίοπροφανώς σιχαίνεται ο Ξενοφών - να εμφανίζεται και

σε άλλη περίπτωση, Η κατά έθνη σε τακτικά συμπαγή

ορθογώνια εμφάνιση μέρους τουλάχιστον του Βασι-

λικού στρατού μπορεί να είναι δικό του επίτευγμα, αλλά

μπορεί και όχι. Η προσποιητή υποχώρηση μάλλον όχι

- και μάλλον δεν είναι επαρκώς προσποιητή. Πολύ

σημαντικότερη - και ελάχιστα συζητημένη - είναι η δι-

άρθρωση του περσικού αριστερού, υπό τον Τισσα-

φέρνη, που αναφέρει ο Ξενοφών, για το οποίο έχει

ακριβή αντίληψη, αλλά ίσως δεν κατανοεί τα αίτια.

Η παράταξη του Τισσαφέρνη είναι ίδια με των Μυρί-

ων. και εκνευριστικά ελληνική. Ενώ οι Πέρσες γενικάπροτάσσουν το ιππικό τους, ο Τισσαφέρνης θέτει τους

500 βαρείς ιππείς του επί του ποταμού, προφανώς

απέναντι στους 1000 Παφλαγόνες των Μυρίων. Μετά

από τους ιππείς παρατάσσει γερροφόρους πολεμιστές,

ήτοι ελαφρύ πεζικό. Το ίδιο πράττουν και οι Μύριοι, με

το Πελταστικό τους σώμα, ενώ είναι άγνωστο το πού

έχουν τοποθετήσει τους γυμνήτες τους και τους το-

ξότες τους (πίσω - «επίταξις» ή εντός της φάλαγγας -

«παρένταξις»;). Η φάλαγγα των Μυρίων, που βρίσκε-

ται στο αριστερό των Πελταστών. παρατάσσεται με το

τμήμα του Κλέαρχου δεξιά και αυτό του Μένωνα αρι-

στερά, κάτι που δείχνει ακριβώς τις ιεραρχικές θέσεις

που καταλαμβάνουν οι δύο στρατηγοί. Στην επίδειξηστην Κιλικία οι θέσεις ήταν αντίστροφες, αλλά αμέσως

μετά ο Κλέαρχος είχε Βοηθήσει σημαντικά τον Κύρο

στην Ταρσό να πείσει τους Μύριους να τον ακολου-

θήσουν μέχρι τον Ευφράτη ενώ το στράτευμα αρχικά

διαφωνούσε, είχε πετύχει να αποσπάσει 2.000 άνδρες

από άλλους δύο, πολύ αρχαιότερους στρατηγούς, τον

Πασίωνα και τον Ξενία, και όταν αυτοί, θιγμένοι, λιπο-

τάκτησαν, προφανώς ενσωμάτωσε και το υπόλοιπο

της δύναμής τους - περίπου 3.500 άνδρες - στη δική

του. Καθόλου τυχαία, ο φίλος του Ξενοφώντα Πρό-

ξενος είναι δεύτερος από τα δεξιά, μετά τον Κλέαρχο,



T IU c u u i ιων ι-ιυρ ιων J Π RTUXN OLU ινυυναςα

και άρα τρίτος στην Ιεραρχία των Μυρίων. Καιστην πτέρυγα του Τισσαφέρνη, μετά τους Ψιλούς

(γερροφόρους) έπονται πολεμιστές γραμμής με

ξύλινες ποδήρεις ασπίδες, που ο Ξενοφών ανα-

φέρει ότι λέγεται ότι είναι Αιγύπτιοι. Οι ασπίδες

είναι αιγυπτιακής τεχνοτροπίας, όπως ξέρει ο

κάθε βετεράνος του Αρτεμισίου αλλά και ο κάθε

αναγνώστης του Ηρόδοτου.

Το θέμα είναι ότι Αιγυπτιακά μισθοφορικά σώ-

ματα δεν αφθονούν εκείνη την εποχή, κι αν

αφθονούσαν ίσως δεν θα υπηρετούσαν τον

ορκισμένο και θρησκευτικό εχθρό τους, τον

Πέρση βασιλιά. Ούτε υποτακτικοί μπορούν ναείναι, αφού η Αίγυπτος δεν ελέγχεται από τους

Πέρσες. Προφανώς είναι μια προσπάθεια του

Φαλίνου να εφεύρει ένα αντίβαρο για το Βαρύ

οπλιτικό πεζικό, και εφοδιάζει επίστρατους ή

μόνιμους του Βασιλικού στρατού με αυτόν τον

τρόπο (που εκτός από αιγυπτιακός είναι και

σουμεριακός, όπως φαίνεται από τη Στήλη των

Ορνέων», και ως εκ τούτου περισσότερο οικείος

στις εν λόγω περιοχές]. Μετά από το «αιγυπτια-

κό» τμήμα, ακολουθούν άλλοι ιππείς και άλλοι

τοξότες. Προφανώς ο Ξενοφώντας δεν μπορεί

να τους παρατηρήσει καλά. Και ίσως να πρόκει-

ται για τις δυνάμεις άλλου πέρση ηγεμόνα (πιθα-νών του Αρβάκη), που παρατάσσεται δίπλα στον

Τισσαφέρνη και αμέσως αριστερά από τπν θέση

του Βασιλέως.

Ένα άλλο θέμα είναι κάποια νούμερα που έχουν

σχέση με τους Πέρσες και εμφανίζονται συχνά.

Προφανώς θα αποτελούν τυπική σύνθεση της

περσικής στρατιωτικής οργάνωσης. Το γιατί ο

Αρταξέρξης έχει 6000 ιππείς φρουρά είναι δύ-

σκολο να το καταλάβει κανείς, αφού η προσω-

πική φρουρά του Βασιλιά είναι 1000 πεζοί και

άλλοι τόσοι ιππείς. Αντίθετα, οι 600 ιππείς του

Κύρ ου είναι η δική του Σωματοφυλακή. Από την

εποχή του Κύρου του Μεγάλου, ο κάθε Σατράπηςέχει μια μικρογραφία της Βασιλικής Αυλής, με

φρουρά, χιλίαρχο (πρόκειται για τον τιμητικά διο-

ρισμένο Φρούραρχο που είναι ο επιφανέστερος

στρατηγός), Επικεφαλής ιππικού, σκηπτρούχους

κλπ. 0 ΑρτάΒαζος, όταν καταδιώκεται το 396 πΧ

από τον Αγησίλαο, έχει 600 ιππείς προσωπική

φρουρά, ο Τισσαφέρνης στα Κούναξα σχεδόν

άλλους τόσους (500), και ο Κύρος στα Κούναξα

600. Είναι ασαφής ο λόγος που είναι τόσο σταθε-

ρά 600 αντί των 1000 που θα ανέμενε κανείς, ως

μίμηση του Βασιλιά.

Παρομοίως, οι 10.000 άνδρες είναι η περσική

μυριοστύα, τυπική μονάδα του περσικού στρα-

τού, που διαιρείται σε χιλιαρχίες. Το πόσο καλό

είναι αυτό το δεκαδικό σύστημα (έχουμε ενδεί-

ξεις και ονομασίες για εκατονταρχίες και δε-

καρχίες, αλλά όχι για 50άδες όπως λένε μερικοί

πρόσφατοι για τον περσικό στρατό) σε σχέση με

το τυπικό ελληνικό, που είναι δυαδικό κι επιτρέ-

πει στον επικεφαλής άνετη διοίκηση (τόσο άνετη

που ισχύει και σε πολλές περιπτώσεις στη σύγ-

χρονη εποχή, πλην των περιπτώσεων του τρια-

δικού μοντέλου) είναι θέμα συζήτησης.

Στους Μύριους οι'Ελληνες Βασικά έχουν Τάξεις

και Λόχους, με δύο Λόχους να ορίζουν μία Τάξη.

Αυτό που δεν είναι σαφές είναι η αριθμητική δύ-

ναμη των λόχων, που αλλού φαίνεται να είναι

100 άνδρες, αλλού 200 και αλλού 500. Μάλλον

όπου Λόχος πρέπει αν διαβάζουμε «υπομονά-

δα» και όπου Τάξπ πρέπει να διαβάζουμε «Μο -

νάδα» με τη σημερινή ορολογία. Επίσης ακούμε

για Πεντυκοστείς και Ενωμοτίες στην ελληνική

πλευρά, αλλά αυτό ίσως να ισχύει στο λακω-

νικό τμήμα του Χειρίσοφου και ο Ξενοφών να

το αναφέρει κατ' αντιστοιχία για το σύνολο του

στρατού.



L IV* 1.1IWJ I IVJ J-» ί \AJ ¥ J I I I IUAI ι υ ι υ ιχυυνυ^υ

Οπλιτική Δράση, θωράκιση και Ψιλικά

πάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που

πρέπει να θυμόμαστε για τους Οπλίτες.

Πρώτον, υπήρξαν το καλύτερα θωρα-

κισμένο πεζικό, με τπν απόλυτη αρμο-

νία μεταξύ πληρότητας θωράκισης και ανθρώ-

πινης αντοχής. Η τελειότητα της πανοπλίας τους

ουδέποτε ξεπεράστηκε, και όταν ακόμη βρέθη-

καν ισχυρότερες θωρακίσεις. Στον αντίποδα, οι

Οπλίτες παρέμεναν εξαιρετικά κινητικοί. Απότην τελευταία 20ετία του 6ου αιώνα είχε θεσμο-

θετηθεί το αγώνισμα της Οπλιτοδρομίας. Το αν

επρόκειτο για μια νέα προσέγγιση και καινοφα-

νή ανάγκη, που οδήγησε στη θεσμοθέτησή του,

ή αν απλά τότε έγινε η αθλοθέτηση και η πρα-

κτική την οποία απεικόνιζε ήταν προγενέστερη,

ή και αρχαία (υλοποιείται από τον Αχιλλέα στην

Ιλιάδα), δεν το γνωρίζουμε. Ξέρουμε ότι όλα τα

αθλήματα ήταν πολεμικών δεξιοτήτων, μερικά

τόσο παλιών που είναι ανεξιχνίαστες (πχ δισκο-

βολία). Σε κάθε περίπτωση όμως. η αθλοθέτηση

σήμαινε συστηματική εκπαίδευση σε αυτό. Συ-

χνά καθηλωνόμαστε στην ΔρομαίαΈφοδο και τησημασία της Οπλιτοδρομίας στην επίτευξή της,

αλλά αυτό είναι η τακτική διάσταση, και μάλλον

παρεξηγημένη. 0 Ηρόδοτος λέει ότι στο Μαρα-

θώνα ήταν η πρώτη φορά που'Ελληνες εφόρμη-

σαν τροχάδην εναντίον των Βαρβάρων, δεν λέει

ότι ήταν η πρώτη φορά που Οπλίτες επετέθησαν

τροχάδην. Πιθανώς η τακτική να θεωρείτο ότι

αντενδείκνυται εναντίον των Περσών.

Σε κάθε περίπτωση, ίο πολύ σημαντικότερο

κατόρθωμα της στρατηγικές μετακίνησης εντός

ελαχίστων ωρών πεζή μιας ολόκληρης στρατι-

άς μέσω ανωμάλου εδάφους περνά απαρατή-

ρητο. Το βλέπουμε ως ένα κατόρθωμα, και το

παραμορφώνουμε μέσα από τα ευνουχιστικά

νεοολυμπιακά ιδεώδη, Η ικανότητα αρκετών

ηλικιακών κλάσεων και επαγγελματικών ομά-

δων να ολοκληρώσουν με συνοχή έναν τέτοιο

άθλο αντοχής σημαίνει όχι μόνο μια σωματικώς

καλύτερη κοινωνία και ένα αδάμαστο πνεύμα,

αλλά και μια συστηματική εκπαίδευση. Η οπλι-

τοδρομία επέτρεπε, πλην της δρομαίας εφόδου,

που ήταν τακτική διάσταση, την πολύ σημαντικό-

τερη επιχειρησιακή - στρατηγική διάσταση της

ταχύτατης μετακίνησης οπλιτικού σώματος σε

μέση απόσταση με συνοχή και δυνατότητα, ανά

πάσαν στιγμή, εμπλοκής σε μάχπ. Αυτό ακριβώς,

η δυνατότητα ανά πάσα στιγμή εμπλοκής, ήταν ο

λόγος που η ασπίδα δεν μεταφερόταν με το συ-

νήθη τρόπο αναρτημένη στην πλάτη, μέσω της

εσωτερικής ανάρτησης (όπως συνέβαινε στην

συνήθη επιχειρησιακή ή στρατηγική κίνηση),

αλλά στο χέρι και τον ώμο, σε θέση ετοιμότητας.

Ως εκ τούτου, οι Οπλίτες δεν υστερούσαν καθό-

λου σε κινητικότητα. Οι τακτικές και επιχειρησι-ακές κινήσεις σε Θερμοπύλες, Πλαταιές αλλά

κυρίως στη Μυκάλη το αποδεικνύουν. Κινού-

νταν ταχύτατα στο ελληνικό ορεινό ανάγλυφο και

προφανώς πολεμούσαν εξίσου αποτελεσματικά

σε αυτό. Όταν ο Δημοσθένης ηττήθηκε, σε πα-

ρόμοιες περιστάσεις, στην Αιτωλία εξεπλάγησαν

όλοι. Προφανώς ο άνθρωπος δεν ήταν Βασικά

άσχετος και μυστηριωδώς σε μια νύχτα έγινε

ο ικανότερος Αθηναίος τακτικός νους. Οι λόγοι

της ήττας πρέπει να αναζητηθούν αλλού, και όχι

σε στερεότυπα, και για το λόγο αυτό το συμβάν

υπήρξε εκπληκτικό. Διαφορετικά θα ήταν συνη-

θισμένο και για το λόγο αυτό, δεν θα είχε διανο-ηθεί να πράξει κάτι τέτοιο.

Η ελάφρωση των Οπλιτών στον Πελοποννησι-

ακό Πόλεμο, που αποδίδεται στην ανάγκη με-

γαλύτερης κινητικότητας, κατά βάση τους στέ-

ρησε αυτήν ακριβώς την κινητικότητα. Όταν

είχαν πανοπλία, μπορούσαν να εμπλακούν σε

διακεκομμένα εδάφη κατά μόνας ή κατ' ομά-

δες. χωρίς να σχηματίζουν φάλαγγα, επειδή η

θωράκιση τους προστάτευε ολόπλευρα. Με την

εγκατάλειψή της, η επιπλέον κινητικότητα δεν

ήταν αξιοποιήσιμη πλήρως, επειδή ο σχηματι-

σμός φάλαγγας ήταν πλέον ο μοναδικός τρόπος

επίτευξης περιμετρικής προστασίας, δηλαδή επί

ανωμάλου εδάφους οι Οπλίτες ήταν ευάλωτοι

σε μη μετωπικές Βολές. Η κατάργηση της θω-

ράκισης σώματος καταφανώς χάλασε την ισορ-

ροπία μεταξύ κινητικότητας και προστασίας, και

οι μεγαλύτερες ήττες των Οπλιτών από ελαφρύ

πεζικό επισυνέβησαν τότε (Αιτωλία, Σφακτηρία,

Λέχαιο). Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στα μέσα

και τα τέλη του 4ου αιώνα, με την κινητική χρήση

των Οπλιτών άριστα τεκμηριωμένη, η θωράκιση

σώματος επανήλθε, και υιοθετήθηκε όχι μόνο

από τους Οπλίτες, αλλά κι από τη μακεδονική

φάλαγγα.

38



. ιυ l.1 loiv πυμιων j π n u x n υ iu ινυυνυςα Κ I S Ι ί Ι ί I S Ε Έ E E E E E E E E E E E

Η φάλαγγα Οπλιτών, στην οποία ο Κύρος Βα-

ηζόταν στρατηγικά για να επικρατήσει επί του

κανώς υπερτέρου στρατού του αδελφού του,

ίασίστηκε στην αλληλοκάλυψη των «παραστα-ών» (ανδρών που μάχονται ο ένας στο πλευρό

ου άλλου) από τις στρογγυλές και κυρτές, ευ-

ιεγέθεις «αργολικές» ασπίδες τους. Αυτό είναι

ίεδομένο από πλείστες όσες ιστορικές και ανεκ-

ίοτολογικές αναφορές, ιδίως από τους Λάκω-

'ες ειδήμονες της τέχνης αυτής, Η θεωρία ότι το

ησό της ασπίδας ενός κάλυπτε το μισό 8ώρακα

ου διπλανού του, και το ότι για το λόγο αυτό οι

)άλαγγες αποκλίνουν, είναι πληροφορίες που

ιροέρχονται μόνο από το Θουκυδίδη. Είναι από

ις ελάχιστες τεχνικές ή τακτικές πληροφορίες

ιπλιτικής μάχης που μας παραδίδει ο συγκε-

;ριμένος συγγραφέας, ο οποίος δεν πολυδια-•,ρίνεται σε αυτόν τον τομέα, σε αντίθεση με τον

ΐενοφώντα πρωτίστως και τον Ηρόδοτο δευτε-

ιευόντως.

3ως θα έπρεπε να μην δίνουμε τόση Βαρύτητα

(την γνώμη του. Για την εκτροπή των φαλαγγών

>εν ακούμε από κανέναν άλλο. Δεν ακούμε ούτε

ιπό τον ίδιο το Θουκυδίδη, πλην εκείνης της

ιίας αναφοράς, στη Μάχη της Μαντινείας, το 418

ιΧ, και η αναφορά αυτή μπορεί να είναι είτε λαν-

ίασμένη (είπαμε ότι δεν διακρίνεται στη γνώση

ακτικών Βαρέως πεζικού) είτε υποβολιμαία:

ιροσπαθεί να εξηγήσει και να περάσει χωρίς να

δώσει σημασία κάποια αθηναϊκή γκάφα σε αυτή

τη μάχη, όπου η αθηναϊκή ήττα κόστισε τη νίκη

και όπου οι Αθηναίοι υποχώρησαν πολύ νωρίς

και με ελάχιστες απώλειες έναντι των συντρι-Βέντων συμμάχων τους, τους οποίους εκείνοι

είχαν εξωθήσει σε πόλεμο! Κανείς άλλος δεν

αναφέρει αυτή τη λειτουργία της ασπίδας, ποτέ

άλλοτε δεν αναφέρεται αυτή η τάση των φα-

λαγγών προς τα δεξιά, και προφανώς ουδέπο-

τε άλλοτε συνέβη, ούτε καν κατά τη άποψη του

Θουκυδίδη (από τις τουλάχιστον 10 συγκρούσεις

βαρέως πεζικού που περιλαμβάνει στην ιστορία

του, μόνο σε αυτήν της Μαντινείας συμβαίνει

αυτή η εκτροπή, πράγμα περίεργο αν είναι μια

«φυσική τάση των φαλαγγών»)!

Αν θέλουμε λοιπόν να καταλάβουμε μερικάπράγματα ας αφήσουμε την στρατευμένη ιδεο-

λογικά αυθεντία και ας δούμε τα τεκμήρια από

παραστάσεις κι ευρήματα. Σε όλες τις παραστά-

σεις ο Οπλίτης φαίνεται να έχει το σώμα του λο-

ξώς αριστερά προτεταμένο. 0 δεξής ώμος είναι

πίσω, ο αριστερός εμπρός και ο θώρακας έχει

μια κλίση από 45 μέχρι σχεδόν 90 μοίρες ως

προς το εγκάρσιο. Με τον τρόπο αυτό, η ασπίδα

στηρίζεται, με τη στεφάνη της, στον προτεταμένο

αριστερό ώμο, ο κορμός του Οπλίτη καλύπτεται

το δυνατόν καλύτερα και δίνει το μικρότερο στό-

χο στον αντίπαλο ίσια μπροστά από την ασπίδα

του, το δεξί χέρι που καταφέρνει το δορατισμό

Αναπαράσταση πιθανής

μορφής της σπολάδας ως

δερμάτινου αντίστοιχου του

λινοθώρακα.

39



Μ



To ' Enos των Μυρίων ] Η Μά χη σία Κούναξα

έχει περισσότερη ορμή χάρη στη ροπή του κορ-

JOL) την ώρα του κτυπήματος, ενώ όλη η δύνα-

jn του σώματος μπορεί να πέσει στον αριστερό

ώμο κατά τη διάρκεια του ωθισμού. Επομένως

ι ασπίδα προστατεύει πλήρως τον κορμό του

Οπλίτη από μπροστά, κάτι αναγκαίο αφού η επι-

κάλυψη των ασπίδων («συνασπισμός») δεν είναιί μόνιμη, ούτε καν η συχνότερη πυκνότητα που

φησιμοποιούν οι φάλαγγες για τη σύγκρουση.

5ιότι δυσχεραίνει την τάξη. είναι ευπρόσβλητη

:ε ελάχιστη ασυνεννοησία και μειώνει το μέ-

:ωπο, με αποτέλεσμα να εκτίθενται σε υπερ-

ραλάγγιση τα πλευρά της παράταξης. Η ασπίδα

:ου δεξιού παραστάτη καλύπτει το θώρακα του

:κάστοτε οπλίτη από τον αντίπαλο εμπρός και

3εξιά, και ως εκ τούτου σχηματίζει το στοιχείο

ης ολόπλευρης κάλυψης.

\υτό το δεδομένο, ότι καλύπτει το θώρακα από

:μπρός δεξιά, κι όχι από ίσια εμπρός, έχει με-'άλη σημασία. Κατ' αρχάς, καθιστά σαφές ότι

ίνας πολεμιστής είναι σχετικά αυτόνομος μετω-

ιικά, ακόμη κι αν σπάσει η φάλαγγα. Δεύτερον,

ίνεκα αυτού, σημαίνει ότι μπορεί να πολεμήσει

?ε αραιή διάταξη ακόμη και σε μάχη εκ παρα-

άξεως, πολύ δε περισσότερο σε τειχομαχίες ή

ϊράσεις σε ανώμαλο έδαφος, όπου δεν μπορεί

'α συμπηχθεί φάλαγγα. Και τρίτον, σημαίνει ότι η

ιροστασία από τον παραστάτη δεν είναι συνάρ-

ηση μόνο της εγγύτητας των δύο ανδρών, αλλά

;αι της πυκνότητας του εχθρικού μετώπου. Αν

ιυτό είναι αρκετά αραιό, τότε ο παραστάτης μπο-

>εί να προσφέρει επαρκές ίχνος κάλυψης χωρίς Ό είναι κολλητά δίπλα.

Λε αυτά κατά νου. μπορούμε να δούμε την δυ-

'αμική της σύγκρουσης Οπλιτών και Ψιλών.

Ιρώτον, η άποψη ότι μέχρι τότε οι Οπλίτες δεν

:ίχαν έρθει σε επαφή με άλλες μορφές πολεμι-

ιτών, επειδή τότε άρχισε η αθηναϊκή επέκταση

ίναι από ανιστόρητη μέχρι ψυχοπαθής.Όχι μόνο

ιι Αθηναίοι - και άλλοι'Ελληνες με οπλιτικό σύ-

ιτημα - είχαν πολύ προ των Μηδικών επεκταθεί

ικριβώς στις ίδιες περιοχές όπου έδρασαν και

ιετά τα Μηδικά (Θράκη, Μακεδονία,, Δυτική και

(εντρική Ελλάδα), αλλά και ο ελληνικός αποι-κισμός είχε γίνει από Οπλίτες και στηριζόταν σε

Ιπλίτες. Όλοι οι αντίπαλοι τους, που σταδιακά

γιναν επίσης Οπλίτες (Ετρούσκοι, Καρχηδόνιοι,

'ωμαίοι) πρωτύτερα δεν ήταν, και αρκετοί πο-

εμούσαν ως ελαφρύ πεζικό. Άλλαξαν επειδή ο

ιπλιτικός τρόπος ήταν πολύ καλύτερος.Έχοντας

πορικά ξεκαθαρίσει αυτό, μπορούμε να δούμε

εχνικά το τι συνέβαινε. Γιατί ήταν καλύτερος;

Ιταν ένας τρόπος μάχης προορισμένος για πε-

ιάδες συνδυασμένος με ανυπαρξία ιππικού και

ιε συγκεκριμένους, τυποποιημένους και τελε-

ηυργικούς κανόνες, εν πολλοίς κοινωνικοπολι-

,κό απολίθωμα μιας μεταλλασσόμενης αριστο-

κρατίας (πότε της γης, πότε του πλούτου): Ήταν

ο τρόπος μάχης προστασίας εύφορης κοιλάδας

χωρίς τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα της

χρήσης ελαφρού πεζικού στις διαβάσεις, τα

φρούρια και τα περάσματα; Διότι αυτές είναι οι

προωθούμενες αντιλήψεις.

Και φυσικά όλα ανήκουν στη σφαίρα της άγονης

φαντασίας. Οι κινήσεις από ορεινά δρομολόγια

στα Μηδικά δείχνουν ότι τα ορεινά περάσματα

δεν είναι πέραν των δυνατοτήτων των Οπλιτών,

αντίθετα είναι απόλυτα ικανοί να μάχονται εκεί.

Η σύγκρουση σε πεδινά μέρη αποτελούσε μια

γεωοικονομική, και όχι επιχειρησιακή, αναγκαι-

ότητα, καθώς έπρεπε να προφυλαχθούν ζωτικές

καλλιέργειες. Όταν αυτό δεν ίσχυε, οι Οπλίτες

μάχονταν ωραιότατα σε μη επίπεδα εδάφη. Δεν

επρόκειτο για κοινωνικό απολίθωμα, διότι όταν

χάθηκε η ταξική τους διάσταση, δεν καταργήθη-

καν οι Οπλίτες, απλά άνθρωποι που παλαιότεραδεν είχαν τα μέσα, τώρα, με την υποστήριξη της

πόλης και την επιδότησή της, εξοπλίστηκαν και

κατετάγησαν στο Οπλιτικό. Τα διάφορα φρούρια,

μεταξύ των οποίων και το περίφημο των Φω-

κέων στις Θερμοπύλες, αλλά και το τείχος του

Ισθμού, το 480 πΧ. επανδρώνονταν από Οπλίτες.

Οι Οπλίτες Βασικά ήταν ακατανίκητοι από ελαφρό

πεζικό λόγω του συνδυασμού ισχύος κρούσης,

κινητικότητας και προστασίας. Αν υπήρχε κά-

ποια θέση, σε σαφή χωροχρονικά πλαίσια, που

ήταν ζωτική καθ' οιονδήποτε τρόπο, (οικονομι-

κό, πχ τα χωράφια μιας Πόλης, στρατηγικό, πχμια θέση ή ένα πέρασμα, τακτικό, μια θέση επί

του πεδίου της μάχης, θρησκευτικό-γοήτρου, πχ

ένα ιερό) οι Οπλίτες θα συνέτριΒαν οποιαδήποτε

εχθρική δύναμη προσπαθούσε να τους φράξει

το δρόμο, ενώ η πανοπλία τους απέκρουε την

εχθρική βλητική παρενόχληση. Όσο αυτά τα

δύο ίσχυαν, οι Οπλίτες νικούσαν. Αν η εχθρική

βλητική παρενόχληση ήταν τρομερή, όπως η

περσική στις μάχες της Ιωνικής Επανάστασης, ή

όπου δεν μπορούσαν να απειλήσουν έναν συ-

γκεκριμένο στόχο, ώστε να υποχρεώσουν σε

σύγκρουση τους αντιπάλους τους, καθίσταντο

τρωτοί. Ως εκ τούτου, στη Σφακτηρία, την Αιτω-λία και το Αέχαιο, δεν είχαν τρόπο να αναγκά-

σουν το εχθρικό ελαφρύ πεζικό να εμπλακεί εκ

του σύνεγγυς μαζί τους, με αποτέλεσμα αυτό

να χρησιμοποιεί την υπέρτερη κινητικότητα

και βλητική του υπεροχή και να επικρατήσει.

Φυσικά τόσο στην πρώτη φάση της Σφακτηρί-

ας όσο και στο Λέχαιο, ο λόγος που οι Οπλίτες

δεν μπορούσαν να υποχρεώσουν το αντίπαλο

ελαφρύ πεζικό σε μάχη ήταν εν πολλοίς το ότι

υπήρχαν στο πεδίο αντίπαλες, και μάλιστα ισχυ-

ρότερες, δυνάμεις Οπλιτών, που υποστήριζαν το

ελαφρύ πεζικό. Αυτές έμεναν αρκετά μακριά,

ώστε η πληττόμενοι Οπλίτες να μην μπορούν



[ To'Enos χων Μυρίων ] Η Μάχη σια Κούναξα

να εκβιάσουν μια οπλιτική σύγκρουση που θα

έκρινε την μάχη, αλλά αρκετά κοντά ώστε οι

Βαλλόμενοι Οπλίτες να μην μπορούν να κατα-

διώξουν, ούτε να απειλήσουν εύκολα εδαφικό

σημείο (ακτή απόβασης και στρατόπεδο αντί-

στοιχα). Στην Αιτωλία, όπως και στην δεύτερη

φάση της Σφακτηρίας το θέμα ήταν διαφορετικό:στην Σφακτηρία απλά οι Οπλίτες αδυνατούσαν

να φτάσουν, λόγω ανάγλυφου, στην κορυφή

στην οποία είχαν σκαρφαλώσει εχθροί Ψιλοί και

τους έβαλλαν, ενώ ήταν καθηλωμένοι και από

μπροστά. Στην Αιτωλία το πράγμα ήταν περίπλο-

κο: οι ντόπιοι ήξεραν το ανώμαλο έδαφος πολύ

καλύτερα από τους Οπλίτες εισβολείς και ήταν

πολύ ελαφρά οπλισμένοι, άρα με μεγαλύτερη

κινητικότητα. Οι Οπλίτες είχαν ως αντικειμενικό

σκοπό κάποια πόλη. Δεν μπορούσαν να εμπλέ-

ξουν τους Ψιλούς. αλλά αν απειλούσαν την πόλη,

τότε ή οι ψιλοί θα εμπλέκονταν, για να την υπε-

ρασηίσουν-και προφανώς θα ηττώντο- ή απλά

θα είχαν κερδίσει τη μάχη και την εκστρατεία.

Και αυτό ακριβώς φαίνεται ότι προσδοκούσε ο

Δημοσθένης.

Εδώ όμως υπήρξαν κάποιοι ποσοτικοί παράγο-

ντες: η επιτυχία του δεν ήταν προεξοφλημένη.

Για να τα καταφέρει, έπρεπε οι δυνάμεις εκατέ-

ρωθεν να αντιμετωπίζουν τέτοια σχετική φθορά,

ανά μονάδα απόστασης, που να επιτραπεί στους

Αθηναίους Οπλίτες να φτάσουν συγκροτημένοι

στο στόχο τους. Η ευελιξία και Βλητική ικανότητα

των Αιτωλών χειροτέρευαν τον σχετικό δείκτη

φθοράς. Όσο δρούσαν Αθηναίοι τοξότες, αυτός

βελτιωνόταν. Τελικά, η απώλεια προσανατολι-

σμού, που επ ιμήκυνε το δρομολόγιο, η απώλεια

συνοχής και ο αποπροσανατολισμός μικρών

ομάδων, που παγιδεύονταν σε φαράγγια και

εξοντώνονταν, επέφεραν τέτοια σχετική φθο-

ρά (που δεν είναι αποκλειστικά βασισμένη σε

απώλειες, αλλά εξαρτάται και από την κατάστα-

ση των όπλων, τη διαθεσιμότητα βλημάτων, την

κατάσταση του ηθικού κλπ) που οι Οπλίτες απλά

διαλύθηκαν και ηττήθηκαν, αφού δεν ήταν σε

θέση - φυσική ή ψυχολογική - να απειλήσουν το

στόχο τους και να υποχρεώσουν σε σύγκρουση

τους αντιπάλους. Το ακριβώς αντίθετο επισυμ-

βαίνει σε πολλές περιπτώσεις κατά την Κάθοδο

των Μυρίων.

Στη Μάχη στα Κούναξα, μια πυκνά παρατεταγ-

μένη πτέρυγα ελαφρού πεζικού, που έπρεπε να

κρατά τη θέση της ως πλαγιοφυλακή του κέντρου

της στρατιάς του Βασιλέως, έφτασε περίπου

200-300 μέτρα από τους Μύριους. Σε αυτήν την

απόσταση έσπασε, και οι Μύριοι καταδιώκουν

συγκρατημένα. Ας σημειωθεί ότι στην έφοδο οι

Μύριοι επετέθησαν σε κύματα, πιθανώς υποδη-

λώνοντας εκδρομικές πρακτικές, αλλά η καταδί-

ωξη έγινε βραδύτερα και συσσωματωμένα.

Η μάζα των καταδιωκόμενων ανδρών δεν μπο-

ρεί να κινείται ως ένα σώμα, και αρκετοί πρέπει

να συλλαμβάνονται και να φονεύονται από τους

Μύριους. Η καταδίωξη διαρκεί για 6 χλμ, -κάτι

που δείχνει την εξαιρετική αντοχή των Οπλιτών-

και μάλιστα συντεταγμένα, ήτοι το πολύ με ελα-

φρό τροχάδην. Η φροντίδα για μη διάσπαση τηςφάλαγγας των Μυρίων δείχνει το φόβο τους για

μαζική επιθετική επιστροφή του εχθρού (βασικό

στοιχείο της λακωνικής σκέψης του Κλέαρχου

και του Χειρίσοφου), και όχι για τη δύνατότητά

του να εκτελέσει αψιμαχίες και ακροβολισμούς.

Τις επόμενες ημέρες, αντίθετα, Βασιλικές δυ-

νάμεις πράττουν ακριβώς αυτό. Υπό τον Μι-

θραδάτη, 200 ιππείς και 300-400 Ψιλοί (τοξότες

και σφενδονήτες) προσβάλλουν τους Μύριους,

προκαλώντας τους απώλειες και μαζική πτώση

του ηθικού, καθώς εκείνοι δεν υφίστανται απώ-

λειες. Η μέθοδος είναι προφανώς πειραματική:δεν την έχουμε ακούσει ποτέ άλλοτε να εφαρμό-

ζεται από Πέρσες. Αντιθέτως, την έχουμε ακού-

σει, ελαφρά διαφορετική, ήδη από το 425 πΧ στη

Σφακτηρία. Προφανώς είναι ιδέα του Φαλίνου,

τακτικού συμβούλου του Τισσαφέρνη. Το ιππικό

εδώ δεν χρησιμοποιείται για κρούση, αλλά ως

παράγων άρνησης ευκινησίας στους Οπλίτες.

Στη Σφακτηρία η καταδίωξη των εκδρομών

Οπλιτών έναντι των Ψιλών περιοριζόταν από

τους παραταγμένους φίλιους αθηναίους Οπλίτες,

εδώ περιορίζεται, από το ιππικό, που καταδιώ-

κει τους καταδιώκοντες Οπλίτες προκειμένου

να εξασφαλίζει τους Ψιλούς στον ακροβολισμόχωρίς να διαλύονται κατά την αποχώρηση.

Ο αιφνιδιασμός του πειράματος πετυχαίνει. Την

επόμενη μέρα, όμως, όταν επαναλαμβάνεται σε

μαζική κλίμακα, με 5000 Ψιλούς και 1000 ιππείς,

επέρχεται καταστροφή. Γιατί; Πρώτον, οι Μύριοι

έχουν σχηματίσει ιππικό (50 άνδρες), αλλά αυτό

απλά Βοηθά οτην καταδίωξη και δεν τίθεται

θέμα να αντιμετωπίσει το πολλαπλάσιο (1:20)

περσικό αντίστοιχο. Επίσης έχουν σχηματίσει

σώμα σφενδονητών, που υπερέχουν σε εμβέ-

λεια των περσικών Βλημάτων. Τοξότες και ακο-

ντιστές είχαν πάντα. Το πλέον σημαντικό είναι ότι5000 άνδρες είναι δύσκολο να χρησιμοποιούν

ρευστές τακτικές λόγω πλήθους. Κάποια στιγμή

θα στριμωχτούν. Το αν αυτό είναι αποτέλεσμα

περσικής χοντροκεφαλιάς και της έπαρσης του

Μιθραδάτη, που επεχείρησε να το πράξει με ένα

γεωγραφικό εμπόδιο (γέφυρα σε φαράγγι) πίσω

του, ή αν ο Φαλίνος έκανε λάθος στις «δόσεις»,

είναι άγνωστο. Τέτοια νούμερα δεν είχαν δοκι-

μαστεί στα ελλαδικά θέατρα μαχών. Το πλέον

σημαντικό όμως είναι ότι οι Μύριοι περνούν

ένα φαράγγι, και οι Πέρσες ακολουθούν. Εδώ

οι Οπλίτες αποκτούν πλεονέκτημα. Τώρα έχουν

έναν εδαφικό στόχο, που αν τον καταλάβουν νι-

44



To'Enos των Μυρίων ] Η Μάχη στα Κούναξα

κούν, παγιδεύοντας τον εχθρό. Από τη γέφυρα οι

Πέρσες δεν μπορούν να υποχωρήσουν μαζικά,

ενώ στα πλάγια των Οπλιτών υπάρχουν Ψιλοί

και πιθανώς ιππείς. Οι Πέρσες ψιλοί στριμώ-

χνονται σε αγχέμαχο μεταξύ Οπλιτών, ψιλών και

χαράδρας και υφίστανται βαριές απώλειες που

καταΒαραθρώνουν το ηθικό τους. Το ενδιαφέ-ρον είναι ότι η διαλεκτική αυτή ήταν άμεσα κα-

τανοητή στους Μύριους, που εν μια νυκτί μπό-

ρεσαν να προσαρμοστούν - προφανώς επειδή

αποτελούσε κοινοτοπία στον ελληνικό πόλεμο.

Επίσης, είναι ωσαύτως προφανές ότι στην εκ-

στρατεία μέχρι τότε δεν το χρειάζονταν, και για

το λόγο αυτό δεν είχαν αναπτύξει τέτοιες μονά-

δες. Το αν αυτό οφειλόταν στο ότι οι αντίπαλοι

τους δεν είχαν αυτές τις τακτικές δεξιότητες, ή

στο ότι απλά υποστήριξη ιππικού και σφενδόνη

τών - αλλά και τοξοτών μαζικής Βολής μεγάλης

εμβέλειας - παρείχαν οι λοιποί σχηματισμοί του

Κύρου, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε.

Αυτές τις σχέσεις εδάφους-χρόνου-απωλειών

δεν τις περιγράφει καλά ο Ξενοφών, σε αντίθε-

ση με την αναλυτική περιγραφή των γεγονότων.

Το γιατί είναι μυστήριο. Ίσως να μη διαθέτει την

αφηρημένη σκέψη και τη διαλεκτική ικανότη-

τα, αλλά βλέποντας τα γραπτά του κανείς αμφι-

βάλλει για αυτό. Ίσ ως να θεωρ εί ότι αυτά είναιαπόλυτα γνωστά και κατανοητά στους ανα-

γνώστες του, και άρα περιττεύουν. Αλλά ίσως

να ισχύει το αντίθετο, και να μη θέλει να γί-

νουν οι παράμετροι της επιτυχίας αυτής κτήμα

όλων. Έτσι ίσως προφυλάσσει την αγαπημένη

του πόλη από χρήση της μεθοδολογίας από

εχθρούς, όμως πιθανώς και να της κλείνει το

μάτΐ: ξέρει ακριβώς πώς λειτουργούν οι συγκε-

κριμένοι παράγοντες, και αν κληθεί αυτός, ή οι

γιοι του, πίσω, και αμνηστευτούν, μπορούν να

βοηθήσουν την γενέτειρά τους, όπως Βοήθησε

εκείνος τους Μισθοφόρους Μύριους και τον Βα-

σιλιά Αγησίλαο.



[ To'Enos των Μυρίω ν ] Η Μάχη σία Κούναξα

Η Ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν Μ υ ρ ίω ν

Ηο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν μ ο ν ά δ ω ν τ ω ν Μ υ ρ ί-

ω ν , π α ρ ά τ ις π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς τ ο υ γ ν ώ -

σ τ η κ α ι α ν α λ υ τ ικ ό τ α τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ,

δ ε ν π α ύ ε ι ν α μ α ς π ρ ο β λ η μ α τ ίζ ε ι. Τ α

δ ύ ο Β α σ ικ ά ε ρ ω τ ή μ α τ α α φ ο ρ ο ύ ν α ) Τ η ν κ α θ ε -

α υ τ ό ο ρ γ ά ν ω σ η τ ο υ ς κ α ι β ) τ ο ν α ρ ιθ μ ό τ ο υ ς . Τ ο

δ ε ύ τ ε ρ ο ε ρ ώ τ η μ α δ ε ν ε ίν α ι ρ η τ ο ρ ικ ό : σ τ η Μ ά χ η

σ τα Κ ο ύ ν α ξ α ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι σ η μ α ν τ ικ ά λ ιγ ό τ ε ρ ο ι

ά ν δ ρ ε ς α π ό τ ο ά θ ρ ο ισ μ α τ ω ν σ τ ρ α τ ο λ ο γ η θ έ ν τ ω ν

κ α τ ά τη ν π ρ ο σ έ γ γ ισ η .

Τ ο δ ε π ρ ώ τ ο ε ρ ώ τ η μ α π ρ έ π ε ι ν α λ ά β ε ι υ π ό ψ η

ό τ ι ο ι Μ ύ ρ ιο ι ή τ α ν έ ν α σ υ ν ο θ ύ λ ε υ μ α μ ισ θ ο φ ο -

ρ ικ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν δ ια φ ό ρ ω ν π ό λ ε ω ν κ α ι α ρ χ η -

γ ίσ κ ω ν . ό π ο υ π ρ ο φ α ν ώ ς ε π ικ ρ α τ ο ύ σ α ν δ ια -

φ ο ρ ε τικ ά σ τ ρ α τ ιω τ ικ ά σ υ σ τ ή μ α τ α . Π ρ ο φ α ν ώ ς ,

ο ι μ ο ν ά δ ε ς τ ο υ Λ ά κ ω ν α Κ λ έ α ρ χ ο υ θ α ε ίχ α ν

σ π α ρ τ ια τ ικ ή δ ιά ρ θ ρ ω σ η , ε ν ώ τ ο ίδ ιο ισ χ ύ ε ι γ ια

τ η ν ε π ίσ η μ η ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς Σ π ά ρ τ η ς σ τ ο ν Κ ύ ρ ο ,

υ π ό τ ο ν Χ ε ιρ ίσ ο φ ο . Γ ια τ ο λ ό γ ο α υ τ ό ε ξ ε τ ά ζ ο ν τ α ι

α ν α λ υ τ ικ ά τ ό σ ο τ α δ ε δ ο μ έ ν α τ η ς σ π α ρ τ ια τ ικ ή ς

ο ρ γ ά ν ω σ η ς , μ ε ε σ τ ία σ η σ τ η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ε -ρ ίο δ ο , ό σ ο κ α ι τ ο σ ύ σ τ η μ α τ ω ν Μ ο ρ ώ ν . Κ α τ ά τ α

ά λ λ α , κ ο ιν ό σ η μ ε ίο μ έ σ α σ τ α λ ο ιπ ά σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ ά

σ υ σ τ ή μ α τ α ή τ α ν ο Λ ό χ ο ς , υ π ό τ ο ν Λ ο χ α γ ό , π ο υ

ό μ ω ς δ ε ν ε ίχ ε σ ε ό λ ο υ ς (ο ύ τ ε π ά ν τα ) σ τ α θ ε ρ ή

ισ χ ύ . Σ ε ά λ λ ε ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις γ ίν ε τ α ι σ α φ έ ς ό τ ι

τ ο ν α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν 50 ά ν δ ρ ε ς κ α ι σ ε ά λ λ ε ς 100! Τ ο

α ν η δ ια φ ο ρ ά ή τ α ν μ ε τ α ξ ύ δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν σ τ ρ α -

τ ο λ ο γ ικ ώ ν σ υ σ τ η μ ά τ ω ν ή έ ν ε κ α σ υ ν θ η κ ώ ν δ ε ν

ε ίν α ι σ α φ έ ς . Π ά ν ω α π ό το Λ ό χ ο τ υ π ικ ά υ π ή ρ χ ε

η «Τ ά ξ η », α λ λ ά α υ τ ή η ο ν τ ό τ η τ α (π ο υ σ ε ά λ λ ε ς

π ό λ ε ις δ ιο ικ ε ίτ α ι α π ό Σ τ ρ α τ η γ ό κ α ι σ ε ά λ λ ε ς - π χ

Α θ ή ν α - υ π ό Τ α ξ ία ρ χ ο ), ε ίν α ι ν ε φ ε λ ώ δ η ς : ο α ρ ιθ -

μ ό ς Λ ό χ ω ν π ο υ π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι δ ε ν ε ίν α ι κ α θ ό -

λ ο υ σ α φ ή ς κ α ι μ ά λ λ ο ν δ ε ν ή τ α ν σ τ α θ ε ρ ό ς , ε ν ώ

χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτ α ι, α ν ε ξ α ρ τ ή τ ω ς μ ε γ έ θ ο υ ς , γ ια ν α

ο μ α δ ο π ο ιε ί μ ικ ρ ά α λ λ ά ο μ ο ε ιδ ή α π ο σ π ά σ μ α τ α .

Π χ το ιπ π ικ ό τ ω ν Μ υ ρ ίω ν , μ ό λ ις 50 α ν δ ρ ώ ν ,

ή τ ο ι ισ ά ρ ιθ μ ο μ ε τ η ν π λ έ ο ν ο λ ίγ α ν δ ρ ο ε κ δ ο χ ή

τ ω ν Λ ό χ ω ν , θ ε ω ρ ε ίτ ο Τ ά ξ ις , ε ν ώ υ π ή ρ χ α ν κ α ι

Τ ά ξ ε ις Ψ ιλ ώ ν , π α ρ ά τ ις μ ε γ ά λ ε ς δ ια φ ο ρ έ ς τ ω ν

α ν τ ίσ τ ο ιχ ω ν σ ω μ ά τ ω ν (σ φ ε ν δ ο ν ή τ ε ς , τ ο ξ ό τ ε ς ,

α κ ο ν τ ισ τ έ ς , Π ε λ τ α σ τ έ ς ).

Αριθμητική ισχύς των μυρίων

Τ α μ ισ θ ο φ ο ρ ικ ά σ ώ μ α τ α π ο υ ε ίχ α ν , α ν ά τ η ν

Ε λ λ ά δ α , σ υ γ κ ρ ο τ η θ ε ί μ ε χ ρ η μ α τ ο δ ό τ η σ η τ ο υ

Κ ύ ρ ο υ , σ υ ν έ ρ ρ ε υ σ α ν σ τ ις Σ ά ρ δ ε ις κ α ι σ υ -

μ π ο σ ο ύ ν τ α ν σ ε 7.300 μ ά χ ιμ ο υ ς . Σ τ ις Κ ο λ ο σ -

σ έ ς , π ρ ο σ ε τ έ θ η ά λ λ ο έ ν α τ μ ή μ α 1.000 α ν δ ρ ώ ν ,

α ν ε β ά ζ ο ν τ α ς σ ε 8.300 τ ο σ ύ ν ο λ ο , ε ν ώ 2300

π ρ ο σ ε τέ θ η σ α ν σ τ ις Κ ε λ α ιν έ ς . Τ ο σ ύ ν ο λ ο ε ίν α ι

π ρ ο φ α ν ώ ς 10.600, α λ λ ά ο Ξ ε ν ο φ ώ ν , γ ια π ρ ώ τ η

φ ο ρ ά α ν α λ ύ ε ι τ η δ ύ ν α μ η α ν ά ό π λ ο κ α ι α ν α φ έ ρ ε ι

11.000 Ο π λ ίτ ε ς κ α ι 2000 Π ε λ τ α σ τ έ ς . Α υ τ ό μ π ο ρ ε ί

ν α π ρ ο κ ύ ψ ε ι μ ό ν ο α ν τ ο 10.600 π ο υ α π ο τ ε λ ε ί τ ο

μ ε ρ ικ ό ά θ ρ ο ισ μ α α φ ο ρ ο ύ σ ε μ ό ν ο ν Ο π λ ίτ ε ς κ α ι

τ α υ τ ό χ ρ ο ν α σ τ ρ ο γ γ υ λ ο π ο ιή θ η κ ε σ ε 11.000 α π ό

τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α .

Ο ι μ ε τ α β ο λ έ ς δ ε ν σ τ α μ α τ ο ύ ν ε δ ώ : σ τ η ν Κ ιλ ικ ία

ε ξ ο ν τ ώ ν ο ν τ α ι α π ό το υ ς ν τ ό π ιο υ ς , π ο υ α π ο τ ε λ ο ύ -

σ α ν τ η ν α φ ο ρ μ ή τ η ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς τ ο υ Κ ύ ρ ο υ , δ ύ ο

λ ό χ ο ι, π ο υ κ α τ ά τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α σ υ μ π ο σ ο ύ ν τ α ι

σ ε 100 ά ν δ ρ ε ς (δ η λ α δ ή π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια λ ό χ ο υ ς

τ ω ν 50 α ν δ ρ ώ ν ), α λ λ ά π ρ ο σ τ ίθ ε ν τ α ι ά λ λ ο ι 1100

ά ν δ ρ ε ς σ τ η ν Ισ σ ό : η σ π α ρ τ ια τ ικ ή β ο ή θ ε ια 700

α ν δ ρ ώ ν υ π ό τ ο ν Χ ε ιρ ίσ ο φ ο κ α ι 400 α υ τ ό μ ο λ ο ι

τ ω ν σ α τ ρ α π ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν το υ Α Β ρ α κ ό μ α , π ο υ

ή τ α ν π ισ τ ό ς σ τ ο ν Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η Β '. Λ α μ β ά ν ο ν τ α ς

υ π ό ψ η ό λ ε ς τ ις μ ε τα β ο λ έ ς , α π ο χ ω ρ ώ ν τ α ς α π ό

τ η ν Κ ιλ ικ ία ο ι Μ ύ ρ ιο ι ή τ α ν 11.600 ά ν δ ρ ε ς . Ο π λ ί-

τ ε ς κ α ι Π ε λ τα σ τ έ ς , π ο λ ύ κ ο ν τ ά σ τ η ν α ν α φ ο ρ ά

τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α γ ια 11.700 (π ρ ο φ α ν ώ ς δ ε ν έ χ ε ι

α φ α ιρ έ σ ε ι τ ο υ ς 100 π ο υ α π ω λ έ σ θ η κ α ν ). Ό μ ω ς ,

σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α , π ρ ο τ η ς Μ ά χ η ς , ο Ξ ε ν ο φ ώ ν δ ίν ε ι

τ η ν ισ χ ύ τ ω ν Μ υ ρ ίω ν , γ ια δ ε ύ τ ε ρ η φ ο ρ ά α ν ά

ό π λ ο , ω ς 10.400 Ο π λ ίτ ε ς κ α ι 2500 Π ε λ τ α σ τ έ ς . σ ύ -

ν ο λ ο 12.900 μ ά χ ιμ ο υ ς . Ό λ α α υ τ ά φ έ ρ ν ο υ ν σ τ η ν

π ρ ο σ ο χ ή μ α ς μ ια α π ο λ ύ τ ω ς μ υ σ τ ή ρ ια κ α ι κ ρ υ μ -

μ έ ν η δ ια φ ο ρ ά 1100 α ν δ ρ ώ ν , ο ι ο π ο ίο ι δ ε ν ε ίν α ι

δ ια θ έ σ ιμ ο ι σ τ η Μ ά χ η , ε ν ώ έ χ ο υ ν κ α τ α μ ε τ ρ η θ ε ί

ο τ ις Κ ε λ α ιν έ ς .

Η δ ια φ ο ρ ά δ ε ν ε ίν α ι ο ι 1100 ά ν δ ρ ε ς . Ε ίν α ι κ α ι η

κ α τ α ν ο μ ή τ ο υ ς . Π ώ ς α π ό τ ο υ ς 2000 Π ε λ τ α σ τ έ ς

σ τ ις Κ ε λ α ιν έ ς φ τ ά ν ο υ μ ε τ ο υ ς 2500 σ τ α Κ ο ύ ν α -

ξ α ; Π ώ ς α π ό τ ις 11.000 (ή έ σ τ ω , 10.600) Ο π λ ίτ ε ς

σ τ ις Κ ε λ α ιν έ ς φ τ ά ν ο υ μ ε σ τ ις 10.400 σ τα Κ ο ύ ν α ξ α

ό τ α ν έ χ ο υ ν π ρ ο σ τ ε θ ε ί ά λ λ ο ι 1.100 ε ν δ ια μ έ σ ω ς ,

σ τ η ν Ισ σ ό ; Π ο ύ ε ίν α ι α υ τ ο ί ο ι ο π λ ίτ ε ς , α φ ο ύ μ ό -

λ ις 100 σ κ ο τ ώ θ η κ α ν σ τ η ν Κ ιλ ικ ία ;, Π ό τ ε ή ρ θ α ν ;

Π ό τ ε ή ρ θ α ν ο ι 500 ε π ιπ λ έ ο ν Π ε λ τα σ τ έ ς , π ο υ ε μ -

φ α ν ίζ ο ν τ α ι σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α ε ν ώ δ ε ν ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι

46



• \J I- IΙ UJ HJUV Ι Ι Υ Ρ Ι Ω Ν J Π R IUXI ι U L U Ι \ Υ Υ Ν Υ ς Υ ΐ ί ΐ ϊ Ι ί ΐ ί ϋ ϋ ϋ ΐ ϋ Ε

ις Κ ε λ α ιν έ ς ; Α υ τ ά τ α ε ρ ω τ ή μ α τ α δ ε ν ε ίν α ι δ υ -

ιτ ό ν ν α α π α ν τ η θ ο ύ ν . Α ν τ ιθ έ τ ω ς ε ίν α ι π ο λ ύ ε ν -

^φ έ ρ ο ν τ α τ α σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α γ ια τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ

α ρ ίσ ο φ ο υ . Ο ι 700 ά ν δ ρ ε ς τ ο υ έ ρ χ ο ν τ α ι ε π ί 35

ιο ίω ν , τ ο ο π ο ίο σ η μ α ίν ε ι ό τ ι ε σ τ ά λ η σ α ν ε σ π ε υ -

ι έ ν α : ο ι 20 ά ν δ ρ ε ς α ν ά π λ ο ίο π ο υ α ν α λ ο γ ο ύ ν/α ι π ρ ο φ α ν ώ ς τα π ε ζ ο ν α υ τ ικ ά α γ ή μ α τ α τ ω ν

.ο ίω ν , τ α ο π ο ία α π α σ χ ο λ ο ύ ν μ ια α ν θ ρ ω π ο δ ύ -

μ η π ε ρ ίπ ο υ 6.500 ν α υ τ ικ ώ ν (180 ά ν δ ρ ε ς α ν ά

,ή ρ ω μ α ε π ί 35 τ ρ ιή ρ ε ις ). Α υ τ ό π ρ ο φ α ν ώ ς υ π ο -

ικ ν ύ ε ι ό χ ι μ ια ο ρ γ α ν ω μ έ ν η α π ο σ τ ο λ ή ε ν ισ χ ύ -

ω ν , α λ λ ά μ ια ε σ π ε υ σ μ έ ν η δ ιά θ ε σ η σ τ ο ν Κ ύ ρ ο

ς μ ό ν η ς σ π α ρ τ ια τ ικ ή ς δ ύ ν α μ η ς π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν

η ν ε γ γ ύ τ η τ α τ η ς π ο ρ ε ία ς τ ο υ .

ιιπ λ έ ο ν , α υ τ ό τ ο α π ό σ π α σ μ α τ ω ν 700 α ν δ ρ ώ ν

Όι ύ π ο π τ α κ ο ν τά , ό π ω ς θ α φ α ν ε ί σ τ ο ε π ό μ ε ν ο

φ ά λ α ιο , σ τ η ν δ ύ ν α μ η μ ια ς λ α κ ω ν ικ ή ς Μ ό ρ α ς ,

ι ίσ ω ς ό ν τ ω ς α π ο τ ε λ ε ί μ ια ο λ ό κ λ η ρ η μ ό ρ α ,τ ο ν Π ο λ έ μ α ρ χ ο τ η ς , π ο υ δ ια τ έ θ η κ ε γ ια ν α ε κ -

ο σ ω π ή σ ε ι τ η Σ π ά ρ τ η . Α υ τ ό ε ξ η γ ε ί ε ν π ο λ λ ο ίς

/ ε ξ α ιρ ε τ ικ ά σ η μ α ν τ ικ ή θ έ σ π τ ο υ Χ ε ιρ ίσ ο φ ο υ

τ ά τη ν Κ ά θ ο δ ο τ ω ν Μ υ ρ ίω ν , μ α ζ ί μ ε τ ο ν Ξ ε ν ο -

ο ν τ α , π α ρ ά τ ο ό τ ι τ υ π ικ ά δ ιο ικ ο ύ σ ε μ ό λ ις 700

δ ρ ε ς (κ α ι μ ά λ ισ τ α τ α κ τ ικ ο ύ ς ) σ ε έ ν α σ τ ρ α τ ό

.000 μ ισ θ ο φ ό ρ ω ν . Ε ίχ ε τη ν α ίγ λ η , τ ο κ ύ ρ ο ς κ α ι

ι ε ξ ο υ σ ία ε ν ό ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ Π ο λ έ μ α ρ χ ο υ !

όρες

ό τα μ ε γ α λ ύ τ ε ρ α ε ρ ω τ η μ α τ ικ ά π ο υ τ α λ α ν ί-

ζ ο υ ν τ ο υ ς α σ χ ο λ ο ύ μ ε ν ο υ ς μ ε τ ο ν π ό λ ε μ ο σ τ ο ν

α ρ χ α ίο κ ό σ μ ο ε ίν α ι ο ι σ π α ρ τ ια τ ικ έ ς Μ ό ρ ε ς . Ο ι

α μ φ ιβ ο λ ίε ς κ α λ ύ π τ ο υ ν κ ά θ ε π λ ε υ ρ ά τ η ς ύ π α ρ -

ξ ή ς τ ο υ ς : π ό σ ε ς ή τα ν , π ώ ς ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ν , π ο ύ

έ δ ρ ε υ α ν , π ό τ ε δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ α ν , π ό σ ε ς κ α ι π ο ι-

ε ς υ π ο μ ο ν ά δ ε ς ε ίχ α ν , π ο ια ε π ά ν δ ρ ω σ η ε ίχ α ν , α ν

ή τ α ν μ ο ν ά δ ε ς α μ ιγ ώ ς Ο μ ο ίω ν ή μ ικ τ έ ς κ α ι π ο ι-

ο ι τ ις δ ιο ικ ο ύ σ α ν . Κ α ι π ιθ α ν ό ν κ α ι ο ι σ ύ γ χ ρ ο ν ο ι

τ ο υ ς ν α ε ίχ α ν ε ξ ίσ ο υ π ο λ λ έ ς α μ φ ιβ ο λ ίε ς , λ ό γ ω

τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ α π ο ρ ρ ή τ ο υ .

Τ ο μ ό ν ο π ο υ ξ έ ρ ο υ μ ε ε ίν α ι τ ο ό τ ι ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια

τ ο π ικ έ ς , κ α ι ό χ ι φ υ λ ε τ ικ έ ς σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ έ ς π ε ρ ι-

φ έ ρ ε ιε ς . Δ ιο ικ ο ύ ν τ α ν μ ά λ λ ο ν α π ό Π ο λ έ μ α ρ χ ο ,

κ α ι έ χ ο υ μ ε έ ν α ο ρ γ α ν ό γ ρ α μ μ ά τ ο υ ς α π ό το ν

Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , π ο υ σ ίγ ο υ ρ α ε ίν α ι α κ ρ ιβ έ ς α λ λ ά

μ ά λ λ ο ν α φ ο ρ ά μ ό ν ο τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ . Α λ λ ο ι σ υ γ -

γ ρ α φ ε ίς ό π ω ς ο Π λ ο ύ τ α ρ χ ο ς , δ ίν ο υ ν δ ιά φ ο ρ ε ς

κ α ι δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς ε κ τ ιμ ή σ ε ις γ ια τ η ν α ρ ιθ μ η τ ικ ήισ χ ύ τ ο υ ς , α π ό 600 μ έ χ ρ ι 1000 ά ν δ ρ ε ς . Ο Θ ο υ -

κ υ δ ίδ η ς τις α γ ν ο ε ί, ο Η ρ ό δ ο τ ο ς ε ίν α ι ά σ χ ε τ ο ς κ α ι

ε ίτ ε τις α γ ν ο ο ύ σ ε ε ίτ ε ό χ ι ε ίν α ι α δ ιά φ ο ρ ο . Ί σ ω ς

ό μ ω ς ε κ ε ί α κ ρ ιβ ώ ς , σ τ η ν σ ιγ ή το υ Η ρ ο δ ό τ ο υ μ ε

τ ις α κ ρ ιβ ε ίς α ρ ιθ μ η τ ικ έ ς κ α ι τ α κ τ ικ έ ς π ε ρ ιγ ρ α -

φ έ ς , κ α ι ό χ ι σ τ ις α ν α κ α τ ε μ έ ν ε ς λ ό γ ω τ ο υ α π ο ρ -

ρ ή τ ο υ π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ Θ ο υ κ υ δ ίδ η , μ π ο ρ ο ύ μ ε

ν α β ρ ο ύ μ ε κ ά π ο ια σ τ ο ιχ ε ία .

Τ ο ό τ ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν π ρ ω τ ο μ ιλ ά γ ια Μ ό ρ ε ς , δ ε ν σ η -

μ α ίν ε ι ό τ ι τ ό τ ε ιδ ρ ύ θ η κ α ν . Μ π ο ρ ε ί ν α τ ο σ η μ α ί-

ν ε ι, μ π ο ρ ε ί κ α ι ό χ ι. Τ ο ό τ ι δ ε ν τ ις ξ α ν α α ν α φ έ ρ ε ι

μ ε τά τ α Λ ε ύ κ τρ α , ίσ ω ς π ρ έ π ε ι ν α θ ε ω ρ ή σ ο υ μ ε



I ι ο cnos ί ω ν π υ ρ ιω ν J π r iu x n ULU Nouyuqu

ό τ ι σ η μ α ίν ε ι ό τ ι κ α τ α ρ γ ή θ η κ α ν , α λ λ ά κ α ι α υ τ ό

δ ε ν ε ίν α ι σ ίγ ο υ ρ ο . Η α ν α φ ο ρ ά τ ο υ σ ε λ ό χ ο υ ς , ό χ ι

σ ε Μ ό ρ ε ς , γ ια τ η μ ά χ η τ η ς Μ α ν τ ιν ε ία ς μ π ο ρ ε ί ν α

υ π ο κ ρ ύ π τ ε ι ά λ λ ο υ ς λ ό γ ο υ ς , π χ τ η ν μ ε τ α κ ίν η σ η

α ρ ιθ μ ώ ν λ ό χ ω ν α π ό δ ιά φ ο ρ ε ς Μ ό ρ ε ς .Ί σ ω ς ε π ί-

σ η ς μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α δ ο ύ μ ε κ ά τ ι λ ο γ ικ ό π ίσ ω α π ό

τ ις δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς α ν α φ ο ρ έ ς γ ια τ η ν δ ύ ν α μ η τ ο υ ς .Μ π ο ρ ε ί ν α μ η ν ή τ α ν ό λ ε ς ισ ο δ ύ ν α μ ε ς , α λ λ ά τ ο

π λ έ ο ν π ιθ α ν ό , π ο υ δ ε ν α π ο κ λ ε ίε ι τ ο π ρ ο η γ ο ύ -

μ ε ν ο , ε ίν α ι ό τ ι ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά π ο -

σ ο σ τ ά ε π ά ν δ ρ ω σ η ς . Α ν δ ε ό ο ο ι υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν

ό τ ι ο ι Μ ό ρ ε ς π ρ ο ϋ π ή ρ χ α ν τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , τ ό τ ε

ε ίν α ι π ο λ ύ π ιθ α ν ό μ ε ρ ικ έ ς α π ό τ ις δ ια φ ο ρ έ ς ν α

ο φ ε ίλ ο ν τ α ι σ ε δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή ισ χ ύ π ο υ ε ίχ α ν σ ε

δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς χ ρ ο ν ικ έ ς π ε ρ ιό δ ο υ ς , ό π ω ς ισ χ ύ ε ι

μ ε τ η Μ ε ρ α ρ χ ία σ τ ο υ ς σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ς σ τ ρ α τ ο ύ ς :

τ ο ό ν ο μ α , ε ν ίο τ ε κ α ι ο χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό ς α ρ ιθ μ ό ς

μ έ ν ε ι, α λ λ ά μ π ο ρ ε ί ν α α λ λ ά ζ ε ι η π ρ ο β λ ε π ό μ ε ν η

σ ύ ν θ ε σ η α ν ά λ ο γ α μ ε τ ο υ π ό δ ε ιγ μ α , ιδ ίω ς μ ε τά

α π ό α ν α δ ιο ρ γ α ν ώ σ ε ις .

0 Ξ ε ν ο φ ώ ν δ ίν ε ι μ ια δ ύ ν α μ η π ε ρ ί τ ο υ ς 600 ά ν -

δ ρ ε ς σ ε μ ια π λ ή ρ η μ ό ρ α . 0 Ξ ε ν ο φ ώ ν ε ίχ ε φ ίλ ο υ ς

Σ π α ρ τ ιά τ ε ς (π χ τ ο Β α σ ιλ ιά τ η ς Σ π ά ρ τ η ς ) κ α ι ή τ α ν

γ ν ώ σ τ η ς π ο λ λ ώ ν θ ε μ ά τ ω ν κ α ι π ο λ ύ α κ ρ ιβ ή ς .

Α ν τ ιλ α μ β ά ν ε τα ι ε π α ρ κ ώ ς τ η δ ια φ ο ρ ά ο ρ ο φ ή ς

κ α ι τ ρ έ χ ο υ σ α ς ε π ά ν δ ρ ω σ η ς κ α ι π ρ έ π ε ι ν α θ ε -

ω ρ ή σ ο υ μ ε ό τ ι η ο ρ ο φ ή π ο υ δ ίν ε ι α φ ο ρ ά π λ ή ρ η

ε π ά ν δ ρ ω σ η σ τ η ε π ο χ ή τ ο υ . Ε π ίσ η ς π ρ έ π ε ι ν α θ ε -

ω ρ ή σ ο υ μ ε ό τ ι σ τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ ό ν τ ω ς υ π ά ρ χ ο υ ν

έ ξ ι Μ ό ρ ε ς , α λ λ ά , α ν μ ό ρ ε ς υ π ή ρ χ α ν κ α ι π ρ ω τ ύ -

τ ε ρ α . δ ε ν ε ίν α ι κ α θ ό λ ο υ α π α ρ α ίτ η τ ο ό τ ι ε ίχ α ν τ η ν

ίδ ια ο ρ γ ά ν ω σ η , ή τη ν ίδ ια ο ρ ο φ ή , ο ύ τ ε ό τ ι ή τ α νπ ά ν τα έ ξ ι. Τ ο ν ο ύ μ ε ρ ο α υ τ ό θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α

ε ίν α ι π ρ ο ϊό ν κ ά π ο ιω ν α ν α δ ιο ρ γ α ν ώ σ ε ω ν λ ό γ ω

έ λ λ ε ιψ η ς - ή υ π ε ρ π ρ ο σ φ ο ρ ά ς - α ν δ ρ ώ ν , ό π ω ς

κ α ι σ ή μ ε ρ α μ ο ν ά δ ε ς σ υ γ χ ω ν ε ύ ο ν τ α ι λ ό γ ω έ λ -

λ ε ιψ η ς π ρ ο σ ω π ικ ο ύ , κ α τ α ρ γ ο ύ ν τ α ι, ε π α ν ε ν ε ρ -

γ ο π ο ιο ύ ν τ α ι ή δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι ν έ ε ς . Τ ο σ η μ ε ίο

π ο υ ε ίν α ι σ ίγ ο υ ρ ο , α π ό τις π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς το υ ε ίν α ι

ό τ ι ο ι Μ ό ρ ε ς έ χ ο υ ν κ λ ιμ α κ ο ύ μ ε ν η ε π ά ν δ ρ ω σ η .

Δ ύ ο μ ισ έ ς μ ό ρ ε ς π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ ν

τ ο ίδ ιο μ ε μ ία μ ό ρ α ο λ ό κ λ η ρ η , π α ρ ά μ ό ν ο σ ε

α ρ ιθ μ ό α ν δ ρ ώ ν . Ο ι δ ύ ο μ ισ έ ς μ ό ρ ε ς έ χ ο υ ν δ ύ ο

δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς α λ λ ά τ α υ τ ό σ η μ ε ς α λ υ σ ίδ ε ς δ ιο ίκ η -

σ η ς , δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ έ ς π ε ρ ιφ έ ρ ε ιε ςκ α ι α κ ρ ιβ ώ ς τ ις ίδ ιε ς ε π ισ τ ρ α τ ε υ μ έ ν ε ς η λ ικ ίε ς ,

ε ν ώ η μ ία μ ό ρ α σ ε π λ ή ρ η ε π ά ν δ ρ ω σ η έ χ ε ι ό λ ε ς

τ ις η λ ικ ίε ς .

Τ ο 600 ε ίν α ι έ ν α ς π ο ν η ρ ό ς α ρ ιθ μ ό ς . ι Έ λ λ η ν ε ς

π ρ ο τ ιμ ο ύ σ α ν τ ο υ ς σ τ ρ ο γ γ υ λ ο ύ ς α ρ ιθ μ ο ύ ς . Ο ι

μ ο ν ά δ ε ς τ ο υ ς ε ίχ α ν τη ν τ ά σ η ν α α ρ ιθ μ ο ύ ν 50

(α π ό τ ο ν ' Ο μ η ρ ο ), 100, 500 κ α ι 1000 ά ν δ ρ ε ς . Δ ια -

φ ο ρ ε τ ικ ή ισ χ ύ ς σ η μ α ίν ε ι α π ώ λ ε ιε ς ή κ λ ιμ α κ ω τ ή

ε π ισ τ ρ ά τ ε υ σ η , ή , α ν ε ίν α ι, ό π ω ς σ τ ις Μ ό ρ ε ς , τ υ -

π ο π ο ιη μ έ ν η , κ ά π ο ια δ ρ α σ τ ικ ή α λ λ α γ ή σ τ ο δ ια -

θ έ σ ιμ ο α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ ν α μ ικ ό . Α ς μ η ν ξ ε χ ν ο ύ μ ε

ό τ ι η δ ύ ν α μ η π ο υ δ ίν ε ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν ε ίν α ι ε ξ α -

γ ό μ ε ν η κ α ι ό χ ι ε ξ ο ρ ισ μ ο ύ : Π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η

δ ο μ ή τ η ς Μ ό ρ α ς , μ ε β ά σ η τ η ρ η τ ή τ ο υ α ν α φ ο ρ ά

γ ια τ η ν α ρ ιθ μ η τ ικ ή ισ χ ύ τ η ς ε ν ω μ ο τ ία ς , π ο υ ε ίν α ι

η β ά σ η . Α ν η ε ν ω μ ο τ ία , π ο υ ε ίν α ι ε π ισ τ ρ α τ ε υ τ ικ ή

β ά σ η , ε π ε κ τ α θ ε ί, τ ό τ ε α λ λ ά ζ ο υ ν π ο λ λ ά .

Η κ α λ ύ τ ε ρ η μ έ θ ο δ ο ς γ ια ν α μ ε λ ε τή σ ε ι κ α ν ε ίς το

σ π α ρ τ ια τ ικ ό σ τ ρ α τ ό ε ίν α ι ν α τ ο ν ε ξ ε τ ά σ ε ι σ τ α Μ η -

δ ικ ά , ό π ο υ έ χ ε ι π ο λ λ ά δ ε δ ο μ έ ν α α ρ ιθ μ ώ ν . Τ α δ ι-

ά φ ο ρ α α π ο σ π ά σ μ α τ α π ο υ σ τ έ λ ν ο ν τ α ι σ ε σ ύ ν τ ο -

μ ε ς ε κ σ τ ρ α τ ε ίε ς ή ε ιδ ικ έ ς α π ο σ τ ο λ έ ς π ρ ο φ α ν ώ ς

δ ε ν ε ίν α ι Μ ό ρ ε ς . Ε ίν α ι α π ο σ π ά σ μ α τ α υ ψ η λ ή ς

ε τ ο ιμ ό τ η τ α ς κ α ι κ ιν η τ ικ ό τ η τ α ς , π ρ ο φ α ν ώ ς α π ό

λ ίγ ε ς η λ ικ ίε ς 20 έ ω ς το π ο λ ύ 30 (ο μ ό ν ιμ ο ς σ τ ρ α -

τ ό ς π ο υ δ ια ν υ κ τ ε ρ ε ύ ε ι σ τ ο υ ς σ τ ρ α τ ώ ν ε ς ) α π ό

ό λ ε ς ή α π ό α ρ κ ε τ έ ς μ ό ρ ε ς . Τ ο α π ό σ π α σ μ α π ο υ

σ τ έ λ ν ε τ α ι υ π ό τ ο ν Α γ χ ιμ ό λ ιο σ τ η ν Α θ ή ν α τ ο 511

π Χ ε ίν α ι 1000 ά ν δ ρ ε ς , τ ο α π ό σ π α σ μ α π ο υ π ε ρ ν ά

σ τ η ν Α τ τικ ή τ ο 479, ε ν ώ ο κ ύ ρ ιο ς σ τ ρ α τ ό ς τ ω ν

Λ α κ ώ ν ω ν ε ίν α ι σ τ ο ν Ισ θ μ ό ε ίν α ι ά λ λ ο ι τ ό σ ο ι.

Π ιθ α ν ώ ς ε ίν α ι η μ ο ν ά δ α τ ο υ Α μ ο μ φ ά ρ ε το υ π ο υ

ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς . Ί σ ω ς ό χ ι τ υ χ α ία , τ ο

ίδ ιο ν ο ύ μ ε ρ ο ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς . Σ τ ις

Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς υ π ά ρ χ ο υ ν ε ιδ ικ ο ί π α ρ ά γ ο ν τ ε ς , π ο υ

α ν τ α ν α κ λ ώ ν τ α ι σ τ η σ ύ ν θ ε σ η ( α φ ο ύ ε ίν α ι ε π ικ ε -

φ α λ ή ς Β α σ ιλ ε ύ ς α κ ο λ ο υ θ ε ί η φ ρ ο υ ρ ά τ ω ν 300

ιπ π έ ω ν , μ ε τ α ξ ύ ά λ λ ω ν ιδ ια ιτ ε ρ ο τ ή τ ω ν ), α λ λ ά ο

α ρ ιθ μ ό ς ε π α ν α λ α μ β ά ν ε τ α ι μ ε ύ π ο π τ η σ υ ν έ π ε ια .

Π α ρ ο μ ο ίω ς σ το Μ α ρ α θ ώ ν α , η τ α χ ύ τ α τ η σ π α ρ τ ι-

α τ ικ ή ε ν ίσ χ υ σ η τ ω ν 2000 α ν δ ρ ώ ν π ρ έ π ε ι ν α ε ί-

ν α ι σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς η λ ικ ίε ς α π ό ό λ ο ν τ ο σ τ ρ α τ ό .

Η α ρ ιθ μ η τ ικ ή ισ χ ύ ς μ ά λ λ ο ν υ π ο δ ε ικ ν ύ ε ι ό τ ι κ ι-ν η τ ο π ο ιή θ η κ α ν δ ιπ λ ά σ ιε ς η λ ικ ίε ς α π ' ό τ ι σ τ α ε κ -

σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ά σ ώ μ α τ α δ ύ ν α μ η ς 1000 α ν δ ρ ώ ν π ο υ

σ τ έ λ ν ο ν τ α ν σ τ ις π ρ ο α ν α φ ε ρ θ ε ίσ ε ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις

(τ ο ν ίζ ο υ μ ε ό τ ι ο ι Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς ή τ α ν ε ξ α ίρ ε σ η ) .

Ε π ε ιδ ή π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς α π ό τη ν ε ξ α ίρ ε σ η μ α -

θ α ίν ε ι κ α ν ε ίς π ο λ λ ά , α ς δ ο ύ μ ε μ ε ρ ικ ά σ τ ο ιχ ε ία

α κ ρ ιβ ώ ς α π ό τη ν ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ω ν Θ ε ρ μ ο π υ λ ώ ν :

Π ρ ώ τ ο ν , ο Η ρ ό δ ο τ ο ς α ν α φ έ ρ ε ι Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ ς

κ α ι ό χ ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς , α λ λ ά μ ιλ ώ ν τ α ς γ ια τ ο υ ς 300

κ ά ν ε ι σ α φ έ ς ό τ ι ή τ α ν Σ π α ρ τ ιά τ ε ς . Δ η λ α δ ή , ε κ τ ό ς

α π ό τ ο υ ς 300 υ π ή ρ χ α ν κ α ι ά λ λ ο ι, μ ά χ ιμ ο ι, Λ α κ ε -

δ α ιμ ό ν ιο ι (ο ι Ε ίλ ω τ ε ς δ ε ν μ ε τ ρ ά ν ε ) π ο υ δ ε ν ή τ α ν

Σ π α ρ τ ιά τ ε ς . Ο Δ ιό δ ω ρ ο ς , π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι 1000Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ ς , μ α ς φ ω τ ίζ ε ι σ ε α υ τ ή ν τη ν π ε -

ρ ίπ τ ω σ η . Τ ο π ο ιο ι ή τ α ν ο ι 300 τ ο ξ έ ρ ο υ μ ε . Ή τ α ν

ο ι Ιπ π ε ίς .

Ε κ ε ίν η τ η φ ο ρ ά , α ν τ ί 300 ν έ ω ν π ο υ ε π ιλ έ γ ο ν τ α ι

α π ό τ ο υ ς Ιπ π α γ ρ έ τε ς , ε π ιλ έ γ ο ν τ α ι 300 ώ ρ ιμ ο ι

ά ν δ ρ ε ς π ο υ έ χ ο υ ν α ρ σ ε ν ικ ά π α ιδ ιά , δ ιό τ ι ε ίν α ι

α π ο σ τ ο λ ή α υ τ ο κ τ ο ν ία ς . Τ ο π ό σ ο ώ ρ ιμ ο ι ε ίν α ι,

ε π ιδ έ χ ε τ α ι α μ φ ισ β ή τ η σ η ς , α φ ο ύ ά ρ ρ ε ν π α ιδ ί

μ π ο ρ ε ί ν α έ χ ε ι κ α ι έ ν α ς 22ά ρ η ς Σ π α ρ τ ιά τ η ς . Τ ο

α ν τ ο υ ς δ ιά λ ε ξ ε ο Λ ε ω ν ίδ α ς ή α ν α π λ ά έ δ ω σ ε

τ η ν σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η ο δ η γ ία σ τ ο υ ς Ιπ π α γ ρ έ ττ ε ς ,

δ ε ν ε ίν α ι σ α φ έ ς , α λ λ ά τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο ε ίν α ι λ ο γ ικ ό -



ι i u UVJUV ι l u p i u / v j ΓΊ ι IUAI ι < j i . u ι \ υ υ ν ϋ ς < ϋ J » · | | - μ | - I Y«I I | - I

ε ρ ό . Κ α τ ά μ ε ρ ικ έ ς π η γ έ ς , ο ι Έ φ ο ρ ο ι τ ο υ ε ίπ α ν

α π ά ρ ε ι ε π ιπ λ έ ο ν σ τ ρ α τ ό , α λ λ ά α ρ ν ή θ η κ ε ε π ε ι-

ή ή τ α ν α π ο σ τ ο λ ή α υ τ ο κ τ ο ν ία ς . Α υ τ ό ίσ ω ς ν α

ίν α ι έ τσ ι, ίσ ω ς ν α ε ίν α ι μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η ε π ιν ό η -

η . Τ ο π ρ ό β λ η μ α ε ίν α ι έ ν α : π ο ιο ι ή τ α ν ο ι ά λ λ ο ι

700; Ή τ α ν ό λ ο ι μ η -Σ π α ρ τ ιά τ ε ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο ι, ή

jn np xa v κ α ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς Ό μ ο ιο ι μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ; Ο ι300 ή τ α ν ό λ ο ι'Ο μ ο ιο ι.

<\ν υ π ή ρ χ α ν Ό μ ο ιο ι μ ε τ α ξ ύ τ ω ν 700, π ιθ α ν ώ ς η

[π ά ρ τ η δ ε ν θ α ε ίχ ε κ ρ ύ ψ ε ι α π ό τ ο ν Η ρ ό δ ο τ ο τ η ν

α π ο σ τ ο λ ή τ ο υ ς . Ο ι 300 έ μ ε ιν α ν γ ια τ η ν ε π ί θ α ν ά -

rto έ ξ ο δ ο κ α ι γ ια τ ο λ ό γ ο α υ τ ό η ρ ω ο π ο ιή θ η κ α ν ,

]λ λ ά ε ίν α ι α π ίθ α ν ο ν α υ π ή ρ χ α ν κ α ι ά λ λ ο ι'Ο μ ο ιο ι

<α ι ν α μ η ν έ μ ε ιν α ν , ό τ α ν ο ι ά ρ ρ ω σ τ ο ι ε κ τ ω ν 300

θ ε ω ρ ή θ η κ ε ό τ ι ε ίχ α ν υ π ο χ ρ έ ω σ η ν α μ ε ίν ο υ ν .

\ν έ μ ε ν α ν , θ α ε ίχ α ν μ ν η μ ο ν ε υ θ ε ί. ρ α ο ι 700

5ε ν π ρ έ π ε ι ν α ή τ α ν Ό μ ο ιο ι, κ α ι δ ε ν έ μ ε ιν α ν γ ια

;η ν τ ε λ ικ ή σ ύ γ κ ρ ο υ σ η . Υ π έ σ τ η σ α ν ό π ο ιε ς α π ώ -

λ ε ιε ς υ π έ σ τ η σ α ν τ ις δ ύ ο π ρ ώ τ ε ς η μ έ ρ ε ς . Ο ι ε π ι-

3ιώ σ α ν τ ε ς π ρ ο φ α ν ώ ς ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν σ τ η Σ π ά ρ τ η ,

\ζ τ ο γ ιο τ ο υ Μ ε γ ισ τ ία , τ ις ε ν τ ο λ έ ς τ ο υ Λ ε ω ν ίδ α

• κ α ι τ ο ν Α ρ ισ τ ό δ η μ ο . Ε ίχ α ν π ο λ ύ τ ιμ η ε μ π ε ιρ ία

jaxnq μ ε τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς .

Ε π ίσ η ς , ο Λ ε ω ν ίδ α ς Β ια ζ ό τ α ν .Έ π ρ ε π ε ν α φ τ ά σ ε ι

π ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς π ρ ιν α π ό το ν Ξ έ ρ ξ η . Κ α τ ά φ ε -

)ε ν α φ τ ά σ ε ι ε λ ά χ ισ τ ε ς μ έ ρ ε ς ν ω ρ ίτ ε ρ α κ α ι ν α

:ξ α σ φ α λ ίσ ε ι τ η θ έ σ η , ν α τ η ν π ρ ο ε τ ο ιμ ά σ ε ι κ α ι

'α ο χ υ ρ ω θ ε ί. Π ρ ο φ α ν ώ ς ή ξ ε ρ ε ό τ ι τ ο χ ρ ο ν ικ ό

ιε ρ ιθ ώ ρ ιο ή τ α ν μ ικ ρ ό . ρ α , χ ρ ε ια ζ ό τ α ν ά ν δ ρ ε ς

ίο υ θ α π ε ρ π α τ ο ύ σ α ν γ ρ ή γ ο ρ α ( ν έ ο υ ς ) κ α ι π ο υ

)α κ ιν η τ ο π ο ιο ύ ν τ α ν γ ρ η γ ο ρ ό τ ε ρ α . Ο α ρ ιθ μ ό ς

Ό Ο ε ίν α ι κ ο ν τ ά σ το 600 τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , κ α ι3ω ς υ π ο δ η λ ώ ν ε ι μ ια π λ ή ρ η Μ ό ρ α π ο υ θ α ε ίχ ε

:ώ ρ ο σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ς ε π ί τ η ς π ο ρ ε ία ς τω ν Λ ε ω -

'ίδ α α π ό τη Σ π ά ρ τ η π ρ ο ς Β ο ρ ρ ά . Α ν η θ ε ω ρ ία

ιε ρ ί τ α υ τ ο π ο ίη σ η ς τ ω ν Μ ο ρ ώ ν το υ Γ . Η λ ιό π ο υ -

λ ο υ ε ίν α ι σ ω σ τ ή , η Μ ό ρ α τ η ς Σ κ ιρ ίτ ιδ α ς ε ίν α ι

ι π λ έ ο ν π ρ ο φ α ν ή ς , μ ε το υ ς γ ν ώ σ τ ε ς ο ρ ε ιν ο ύ

ιο λ έ μ ο υ ά ν δ ρ ε ς τ η ς . Α λ λ ά α υ τ ό θ α σ ή μ α ιν ε μ ια

Ί ό ρ α σ ε π λ ή ρ η σ ύ ν θ ε σ η , π ο υ θ α κ α θ υ σ τ ε ρ ο ύ -

ιε α π ό το υ ς γ ε ρ ο ν τ ό τ ε ρ ο υ ς κ α ι π ο υ θ α ά φ η ν ε

;α τ ε σ τ ρ α μ μ έ ν η α π ό ά ρ ρ ε ν ε ς κ α τ ο ίκ ο υ ς τ η ν π ε -

ιίο χ ή τ η ς , α φ ο ύ ε π ρ ό κ ε ιτ ο ν α κ α τ α σ τ ρ α φ ε ί κ α τ ά

ις π ρ ο β λ έ ψ ε ις το υ Λ ε ω ν ίδ α (ό χ ι ε π ε ιδ ή θ α τ η ν

;ρ ά τ α γ ε μ έ χ ρ ι τ έ λ ο υ ς , α λ λ ά ε π ε ιδ ή έ τ σ ι φ α ιν ό τ α ν

τ ι θ α κ α τ έ λ η γ α ν ο ι ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις ). Ε ίν α ι π ιθ α ν ό -

ε ρ ο γ ια τ ο υ ς δ ύ ο α υ τ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς η δ ύ ν α μ η α υ τ ή

α π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν α π ό π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς Μ ό ρ ε ς , κ α ι

ιά λ ισ τ α α π ό τ ο τ μ ή μ α τ ο υ ς π ο υ α π ο τ ε λ ε ίτ ο α π ό

ιη -Ο μ ο ίο υ ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ ς κ α τά τα α ν ω τ έ ρ ω ,

iv τ α π ε ρ ί τ α χ ύ τ η τ α ς κ ιν η τ ο π ο ίη σ η ς ισ χ ύ ο υ ν ,

ό τ ε ο ι π ρ ο φ α ν ε ίς Μ ό ρ ε ς ε ίν α ι τ η ς Σ κ ιρ ίτ ιδ α ς κ α ι

π ς Σ ε λ λ α σ ία ς , μ ε δ ε ύ τ ε ρ ε ς ε π ιλ ο γ έ ς α υ τ έ ς τη ς

π ά ρ τ η ς κ α ι τ ω ν Α μ υ κ λ ώ ν .

ις π ά ρ ο υ μ ε μ ε ρ ικ ά π ρ ά γ μ α τ α μ ε τ η σ ε ιρ ά : Ο ι

00 Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο ι ή τ α ν μ ά λ λ ο ν ό σ ε ς η λ ικ ια κ έ ς

ε ιρ έ ς κ ιν η τ ο π ο ιή θ η κ α ν γ ια Μ α ρ α θ ώ ν α , α λ λ ά

α π ό λ ιγ ό τ ε ρ ε ς (π ιθ α ν ό τ ε ρ ο 1 ή 2) π ε ρ ιφ έ ρ ε ιε ς

(Μ ό ρ ε ς ) ε π ί τ ο υ δ ρ ο μ ο λ ο γ ίο υ τ ο υ Λ ε ω ν ίδ α . Α ν

α υ τ ό ισ χ ύ ε ι, ο ι ε κ δ ρ ο μ ικ έ ς τ α κ τ ικ έ ς σ τ ις Θ ε ρ μ ο -

π ύ λ ε ς κ α ι ίσ ω ς κ α ι η κ α τ α δ ρ ο μ ή π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι

ο Δ ιό δ ω ρ ο ς κ α τ ά τ ο υ Ξ έ ρ ξ η ή τ α ν μ ά λ λ ο ν δ ικ ό

τ ο υ ς έ ρ γ ο , α φ ο ύ ο ι 300 ή τ α ν μ ε σ ή λ ικ ε ς κ α ι π ρ ο -

φ α ν ώ ς ε ξ ό χ ω ς θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ο ι. Η θ ω ρ ά κ ισ ή τ ο υ ςε ίν α ι δ ε δ ο μ έ ν η , ε ίτ ε ή τ α ν ε ίτ ε ό χ ι μ ε σ ή λ ικ ε ς .

Ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια Ο μ ο ίο υ ς . Γ ια τ ο λ ό γ ο α υ τ ό ο Η ρ ό -

δ ο τ ο ς α ν α φ έ ρ ε ι τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ ς κ α ι ό χ ι

τ ο υ ς Σ π α ρ τ ιά τ ε ς μ ό ν ο ω ς ε ιδ ή μ ο ν ε ς σ τ α π ο λ ε -

μ ικ ά . Ο ι ε π ιΒ ιώ σ α ν τ ε ς α π ό τ ο υ ς 700, ό σ ο ι δ ε ν

σ κ ο τ ώ θ η κ α ν σ τ ις σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις , π ρ ο φ α ν ώ ς ε π έ -

σ τ ρ ε ψ α ν σ τ η Σ π ά ρ τ η , μ ε το γ ιο τ ο υ Μ ε γ ισ τ ία , τ ις

ε ν τ ο λ έ ς κ λ π (κ α ι τ ο ν Α ρ ισ τ ό δ η μ ο ) . Ε ίχ α ν π ο λ ύ τ ι-

μ η ε μ π ε ιρ ία μ ά χ η ς μ ε τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς . Κ α ν έ ν α ς δ ε ν

έ χ ε ι ισ χ υ ρ ισ τ ε ί ό τ ι η δ ια τ α γ ή π α ρ α μ ο ν ή ς ίσ χ υ ε

γ ια ό λ ο υ ς τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο υ ς . Ε ίν α ι σ α φ έ ς ό τ ι

ίσ χ υ ε γ ια τ ο υ ς 300. Τ ο ό τ ι σ υ ν η θ ίζ ο υ μ ε ν α θ ε ω -

ρ ο ύ μ ε ό τ ι ο ι 300 ή τ α ν ό λ ο ι κ ι ό λ ο ι ο ι ε κ σ τ ρ α τ ε ύ -σ α ν τ ε ς Λ α κ ε δ α ιμ ό ν ιο ι, ε ίν α ι δ ικ ό μ α ς σ φ ά λ μ α ,

π ο υ π ρ ο φ α ν ώ ς ε ν ισ χ ύ θ η κ ε α π ό τ η σ π α ρ τ ια τ ικ ή

π ρ ο π α γ ά ν δ α μ ε τά τ η μ ά χ η .

Μ ε Β ά σ η τ ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς π ο υ έ χ ο υ μ ε α π ό τ ο ν

Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , ό τ ι δ ρ ά σ η Ε κ δ ρ ο μ ώ ν τ υ π ικ ά γ ίν ε τα ι

α π ό τ ις η λ ικ ίε ς 20-30 ε τ ώ ν . κ α ι μ ε δ ε δ ο μ έ ν ο ό τ ι

σ τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς υ π ή ρ ξ ε α ν ό χ ι α υ τ ο ύ σ ια τ έ το ια

δ ρ ά σ η , τ ό τ ε π α ρ ό μ ο ιε ς τ α κ τ ικ έ ς , ο ι 700 ά ν δ ρ ε ς

π ο υ ε ξ ε τ έ λ ε σ α ν α υ τ ή τ η δ ρ ά σ η δ ε ν μ π ο ρ ο ύ ν

ν α α ν ή κ ο υ ν σ ε μ ία Μ ό ρ α . Α ν α ν ή κ ο υ ν σ ε δ ύ ο ,

κ ι α π ο τ ε λ ο ύ ν τ ο 35-50% τ η ς ισ χ ύ ο ς α υ τ ώ ν τ ω ν

Μ ο ρ ώ ν . σ υ ν ά γ ε τα ι ό τ ι σ τ η μ ά χ η τ ο υ Μ α ρ α θ ώ ν α ,

ό π ο υ ε ξ ε σ τ ρ ά τ ε υ σ ε π ρ ο φ α ν ώ ς τ ο ίδ ιο η λ ικ ια κ ό

κ ο μ μ ά τ ι τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ , π ο υ α ρ ιθ -

μ ο ύ σ ε 2.000 ά ν δ ρ ε ς , α υ τ ο ί π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν α π ό 6

Μ ό ρ ε ς . ρ α ή α υ τ ό ή τα ν τ ο σ π α ρ τ ια τ ικ ό δ υ ν α μ ι-

κ ό , ή σ τ ο Μ α ρ α θ ώ ν α ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς δ ε ν έ σ τ ε ιλ α ν

ό λ ο τ ο σ τ ρ α τ ό ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς , π ρ ά γ μ α λ ο γ ικ ό μ ε ν

α λ λ ά ά τ ο π ο α φ ο ύ ή θ ε λ α ν ν α ε ν ισ χ ύ σ ο υ ν π α ν τί

τ ρ ό π ω τ ο υ ς Α θ η ν α ίο υ ς .

Η π λ η ρ ο φ ο ρ ία τ ο υ Δ η μ ά ρ α τ ο υ ό τ ι υ π ά ρ χ ο υ ν

8.000 Ό μ ο ιο ι Ο π λ ίτ ες σ τ η Σ π ά ρ τ η σ η μ α ίν ε ι ό τ ι ο ι

Μ ό ρ ε ς , μ ε μ έ γ ισ τ η δ ύ ν α μ η 1000 α ν δ ρ ώ ν , ε ίν α ι

π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς α π ό 6 ή , ε ν α λ λ α κ τ ικ ά , ό τ ι έ χ ο υ ν

ο ρ ο φ ή ά ν ω τ ω ν 1000 α ν δ ρ ώ ν . Ό σ ο α υ ξ ά ν ο υ μ ε

τ ο ν α ρ ιθ μ ό τ ω ν Μ ο ρ ώ ν π ρ ο έ λ ε υ σ η ς α υ τ ώ ν τω ν

700 α ν δ ρ ώ ν σ τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς , τ ό σ ο μ ε ιώ ν ε τ α ι τ ο

π ο σ ο σ τ ό π ο υ α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ύ ο υ ν / Ε ν α ρ ε α λ ισ τ ικ ό

π ο σ ο σ τ ό ε ίν α ι τ ο 25%, α φ ο ύ 20-30 ε ί ν α ι 10 η λ ι-

κ ίε ς κ α ι ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς ή τ α ν υ π ό χ ρ ε ο ι σ τ ρ ά τ ε υ -

σ η ς μ έ χ ρ ι τ α 60, ή τ ο ι 40 η λ ικ ίε ς . Α ν α υ τ ό ισ χ ύ ε ι,

ο ι μ ο ν ά δ ε ς π ρ ο έ λ ε υ σ η ς , δ η λ α δ ή ο ι α ν τ ίσ τ ο ιχ ε ς

Μ ό ρ ε ς , θ α ε ίχ α ν ο ρ ο φ ή 2800 α ν δ ρ ώ ν . Α υ τ ό ς ο

α ρ ιθ μ ό ς σ υ μ β α δ ίζ ε ι μ ε έ ν α ν υ π ο λ ο γ ισ μ ό U κ ιν η -

τ ο π ο ιη μ έ ν ω ν Μ ο ρ ώ ν τ ω ν 700 α ν δ ρ ώ ν η κ ά θ ε

μ ία ( Σ κ ιρ ίτ ις - Σ π ά ρ τ η - Γ ε ρ ω ν θ ρ α ί - Α μ ύ κ λ α ι)

π ο υ σ τ έ λ ν ο υ ν 175 ά ν δ ρ ε ς έ κ α σ τ η , μ ε τ α ξ ύ 20-30



E J 3 E J E 3 E 1 E I B E I I To'Enos χ ω ν Π υ ρ ίω ν ] Μ π ά χ η σ τ α κ ο υ ν α ς α

ε τώ ν . Ω σ α ύ τ ω ς ό μ ω ς σ η μ α ίν ε ι κ α ι 11 Μ ό ρ ε ς γ ια

ν α σ υ μ π λ η ρ ω θ ε ί η δ ύ ν α μ η π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι ο Δ η -

μ ά ρ α τ ο ς (700 ά ν δ ρ ε ς Χ 11 Μ ό ρ ε ς = 7700, +300

Ιπ π ε ίς = 8000 Ό μ ο ιο ι, ό π ω ς ε ίπ ε ο Δ η μ ά ρ α τ ο ς !)

Μ ε Β ά σ η τ ο ν ο ύ μ ε ρ ο τ ο υ Δ η μ ά ρ α τ ο υ , ο ι 2000 ά ν -

δ ρ ε ς τ ο υ 490 π Χ σ τ ο Μ α ρ α θ ώ ν α ε ίν α ι α κ ρ ιβ ώ ς

τ ο 25% τ η ς π α ρ α τ α κ τ π ς δ ύ ν α μ η ς , ή τ ο ι ο ι η λ ικ ίε ς20-30 ε τ ώ ν ο λ ό κ λ η ρ ο υ τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ σ τ ρ α -

τ ο ύ , α π ό λ υ τ α σ υ μ β α τ ό γ ε γ ο ν ό ς μ ε τ η ν π ρ ό θ ε σ η

ε ν ίσ χ υ σ η ς τ η ς Α θ ή ν α ς σ το ν υ π έ ρ π ά ν τ ω ν α γ ώ -

ν α . Σ τ έ λ ν ο ν τ α ς 181 ά ν δ ρ ε ς κ ά θ ε Μ ό ρ α γ ια ε ν ί-

σ χ υ σ η σ τ η ν Α θ ή ν α ο ι 2.000 Σ π α ρ τ ιά τ ε ς ή τ α ν , γ ια

τ η ν α κ ρ ίβ ε ια , 1.992. Τ ο 700, ω ς δ ύ ν α μ η σ π α ρ τ ια -

τ ικ ο ύ α π ο σ π ά σ μ α τ ο ς θ α τ ο ξ α ν α β ρ ο ύ μ ε μ ε τά τ ις

Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς , τ ο 401 π Χ , σ τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α . Ε ίν α ι η

ε π ίσ η μ η σ π α ρ τ ια τ ικ ή δ ύ ν α μ η υ π ό τ ο ν Χ ε ιρ ίσ ο φ ο

π ο υ θ α ε ν ισ χ ύ σ ε ι τ ο ν Κ ύ ρ ο Β ' ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ α δ ε λ -

φ ο ύ τ ο υ . Τ ο α π ό π ό σ ε ς Μ ό ρ ε ς π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι ε ίν α ι

π ά λ ι σ κ ο τ ε ιν ό .

Τ ο ε π ό μ ε ν ο σ η μ ε ίο ε ίν α ι α ν α υ τ ά τ α ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ι-

κ ά σ ώ μ α τ α α φ ο ρ ο ύ σ α ν Ο μ ο ίο υ ς κ α ι π ο ια η π ο -

σ ό σ τ ω σ ή τ ο υ ς σ τ ις Μ ό ρ ε ς . Α ν π τ ο π ικ ή δ ιά τ α ξ η

τ ω ν Μ ο ρ ώ ν α ν ά π ε ρ ιφ έ ρ ε ια ε ίν α ι α υ τ ή π ο υ υ π ο -

σ τ η ρ ίζ ε ι ο Η λ ιό π ο υ λ ο ς , π ρ έ π ε ι ίσ ω ς ν α δ ε χ θ ο ύ -

μ ε ό τ ι ο ι δ ιά φ ο ρ ε ς Μ ό ρ ε ς ε ίχ α ν το π ικ ό π λ η θ υ -

σ μ ό κ α ι ό χ ι Ο μ ο ίο υ ς . Μ ε το ν υ π ο λ ο γ ισ μ ό α υ τ ό ,

α ν ο ι Μ ό ρ ε ς Α μ υ κ λ ώ ν -Σ π ά ρ τ η ς ε ίχ α ν 8000 π ο -

λ ε μ ισ τ έ ς , γ ια τ ο υ ς 20.000 π ο υ δ ίν ε ι ο Δ η μ ά ρ α τ ο ς

π ρ έ π ε ι ν α υ π ο λ ο γ ίσ ο υ μ ε , α ν α λ ο γ ικ ά , 3 Μ ό ρ ε ς .

Έ ν α σ ύ ν ο λ ο 5 Μ ο ρ ώ ν μ ε 4000 ά ν δ ρ ε ς έ κ α σ τ η .

Α ν τ ίθ ε τ α , τ α π ρ ά γ μ α τ α ε ίν α ι δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά α ν θ ε -

ω ρ ή σ ο υ μ ε ό τ ι, ό π ο υ κ α ι ν α σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ ν τ α ι, ο ιΜ ό ρ ε ς έ χ ο υ ν ό λ ε ς κ α ι Ό μ ο ιο υ ς κ α ι Π ε ρ ίο ικ ο υ ς ,

Υ π ο μ ε ίω ν ε ς κ λ π . Η π ο σ ό σ τ ω σ η ε ίν α ι ά γ ν ω σ τ η ,

κ α ι π ιθ α ν ώ ς π ο ικ ίλ λ ε ι α ν ά λ ο γ α μ ε τ η Μ ό ρ α . Π ά -

ν τ ω ς . σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς φ α ίν ε τ α ι η α ν α λ ο γ ία ν α ε ίν α ι

1:1, π α ρ ά τ ο ό τ ι σ τ ο ο λ ικ ό δ υ ν α μ ικ ό η α ν α λ ο γ ία

ε ίν α ι 1:1,5 υ π έ ρ τ ω ν μ η -Ο μ ο ίω ν . Κ ρ α τ ώ ν τ α ς τ ο

1:1, μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α υ π ο θ έ σ ο υ μ ε ό τ ι ε ν τ ό ς τ η ς Μ ό -

ρ α ς υ π ή ρ χ ε έ ν α ς Λ ό χ ο ς Ο μ ο ίω ν κ α ι έ ν α ς Λ α κ ε -

δ α ιμ ο ν ίω ν .

Γ ια τ η ν ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ω ν Θ ε ρ μ ο π υ λ ώ ν , ε ν ε ρ γ ο -

π ο ιή θ η κ α ν α π ό σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς Μ ό ρ ε ς ο ι Λ ό χ ο ι

τ ω ν Λ α κ ε δ α ιμ ο ν ίω ν σ ε σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π ο σ ό -

σ τ ω σ η (25%, 20-30 ε τ ώ ν ). Α υ τ ό σ η μ α ίν ε ι ό τ ι σ ι

700 ά ν δ ρ ε ς α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν (μ ε δ ε δ ο μ έ ν ο ό τ ι δ ε ν

π ε ρ ιλ ά μ β α ν α ν Ο μ ο ίο υ ς ) μ ό λ ις τ ο 12,5% τ ο υ π α -

ρ α τ α κ το ύ δ υ ν α μ ικ ο ύ δ ύ ο Μ ο ρ ώ ν , κ ά θ ε μ ια ε κ

τ ω ν ο π ο ίω ν ε ίχ ε σ ε δ ύ ο Λ ό χ ο υ ς 2800 ά ν δ ρ ε ς ,

δ η λ α δ ή 6 τ έ το ιε ς Μ ό ρ ε ς έ δ ιν α ν 16800 Λ α κ ε δ α ι-

μ ό ν ιο υ ς , ε κ τ ω ν ο π ο ίω ν 8400 Ό μ ο ιο ι, α π ό τ ο υ ς

ο π ο ίο υ ς σ κ ο τ ώ θ η κ α ν ο ι 300! Ό ν τ ω ς , έ μ ε ν α ν

8100, ό π ω ς υ π ο λ ό γ ισ ε ο Δ η μ ά ρ α τ ο ς .

Η οργανωτική δομήτου σπαρτιατικού στρατού

α ) Η λ ο γ ικ ό τ ε ρ η ά π ο ψ η υ π ο σ τ η ρ ίζ ε ι ό τ ι η α ρ χ α ι-

ό τ ε ρ η σ π α ρ τ ια τ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η π ρ έ π ε ι ν α α ν α ζ η -

τ η θ ε ί μ έ σ α σ τ ις σ κ ιέ ς τ ω ν ο μ η ρ ικ ώ ν κ ε ιμ έ ν ω ν .

Μ ά λ λ ο ν η π ρ ώ τ η β α σ ικ ή ο π λ ιτ ικ ή μ ο ν ά δ α ή τ α ν ο

"Λ ό χ ο ς ", λ έ ξ η ο μ η ρ ικ ή π ο υ σ ή μ α ιν ε το υ ς ά ν δ ρ ε ς

π ο υ μ ε τ ε ίχ α ν σ ε μ ια ε ν έ δ ρ α . Α π ό τ ο «ισ τ ο ρ ικ ό

α π ο λ ίθ ω μ α » τ ο υ θ η β α ϊκ ο ύ Ι ε ρ ο ύ Λ ό χ ο υ , π ρ έ π ε ι

ν α ε ίχ ε δ ύ ν α μ η 300 α ν δ ρ ώ ν . Λ υ κ ο ύ ρ γ ο ς , ε π ο -

χ ή π ο υ ο ι Ο π λ ίτ ε ς α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν μ α κ ρ ιν ό μ έ λ λ ο ν ,

χ ώ ρ ισ ε σ τ ρ α τ ιω τ ικ ά τ ο υ ς Σ π α ρ τ ιά τ ε ς (π ο υ ό π ω ς

ό λ ο ι ο ι Δ ω ρ ιε ίς ή τ α ν χ ω ρ ισ μ έ ν ο ι σ ε τ ρ ε ις "Φ υ -

λ έ ς " , τ ω ν 3000 Ο μ ο ίω ν κ α ι 10000 Π ε ρ ιο ίκ ω ν

έ κ α σ τ η ] σ ε "Ω Β έ ς " (μ ά λ λ ο ν 10 Ω Β έ ς ).

Α υ τ ή η μ ικ τ ή δ ια ίρ ε σ η σ ε Φ υ λ έ ς κ α ι Ω Β έ ς έ δ ιν ε

έ ν α ν Λ ό χ ο μ ε 300 ά ν δ ρ ε ς , α φ ο ύ έ κ α σ τ η Φ υ λ ή

3000 α ν δ ρ ώ ν δ ια ιρ ε ίτ ο σ ε δ έ κ α Ω Β έ ς , π ιθ α ν ό ν μ ετ ο π ικ ά κ ρ ιτ ή ρ ια , α λ λ ά κ ι α ν τ ίσ τ ρ ο φ α : κ ά θ ε Ω Β ά ς

ο ι ά ν δ ρ ε ς δ ια ιρ ο ύ ν τ α ν α ν ά λ ο γ α μ ε τ η φ υ λ ε τ ικ ή

τ ο υ ς κ α τ α γ ω γ ή , σ ε 3 Φ υ λ έ ς . Σ υ ν ε π ώ ς υ π ή ρ χ α ν

30 Λ ό χ ο ι, μ ε 9.000Ό μ ο ιο υ ς . Κ ά π ο υ ε κ ε ί, σ ε α υ τ ή

τ η δ ια ίρ ε σ η , α ν κ α ι ίσ ω ς μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η χ ρ ο ν ο -

λ ο γ ικ ά , π ρ έ π ε ι ν α β ρ ίσ κ ε τ α ι η π ρ ώ τ π ο ρ γ ά ν ω σ η

τ ω ν 300 ε υ γ ε ν ώ ν ιπ π έ ω ν ω ς Σ ω μ α τ ο φ υ λ α κ ή

τ ω ν Σ π α ρ τ ια τ ώ ν Β α σ ιλ έ ω ν (έ ν α ς ε π ίλ ε κ το ς Λ ό -

χ ο ς σ τ ρ α τ ο λ ο γ η μ έ ν ο ς α π ό ό λ η τ η ν π ε ρ ιφ έ ρ ε ια

κ α ι α π ό ό λ ε ς τις Φ υ λ έ ς ). Β ά σ η τ η ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς

ή τ α ν η "τ ρ ια κ ά ς " τ ω ν 30 α ν δ ρ ώ ν , ε ν ώ κ ά τ ω α π ό

τ η ν «Τ ρ ια κ ά δ α » Β ρ ισ κ ό τ α ν η "Ε ν ω μ ο τ ία ", π ο υ σ η -

μ α ίν ε ι "α υ τ ο ί π ο υ έ χ ο υ ν ο ρ κ ισ θ ε ί ο μ ο ύ " κ α ι π ρ ο -φ α ν ώ ς α φ ο ρ ά τη ν ο μ ά δ α τ ω ν 15 α ν δ ρ ώ ν π ο υ

μ ε τ ε ίχ α ν σ τ ο α υ τ ό "φ ιδ ίτ ιο " (σ υ σ σ ίτ ιο ), τ ο ο π ο ίο

ε ίχ ε ν ο μ ο θ ε τ ή σ ε ι ο Λ υ κ ο ύ ρ γ ο ς κ α ι η ο π ο ία δ ε -

σ μ ε υ ό τα ν α π ό ό ρ κ ο σ ιω π ή ς . Η ισ χ ύ ς τ ω ν ε ν ω -

μ ο τ ιώ ν ά λ λ α ζ ε , μ α ζ ί μ ε τη ν ε κ ά σ τ ο τ ε ο ρ γ ά ν ω σ η

τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ .

Π ε ρ ί τ ο 760 π Χ ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς , κ α λ ο ύ ν τ ο ν Τ ιμ ό -

μ α χ ο , έ ν α ν Θ η β α ίο ε κ κ α τ α γ ω γ ή ς Α ιγ ε ίδ η , γ ια

ν α τ ο υ ς β ο η θ ή σ ε ι ν α κ α τ α λ ά β ο υ ν τις Α μ υ κ λ έ ς .

Ο ι ε π α γ γ ε λ μ α τ ίε ς Θ η β α ίο ι π ο υ ή τ α ν μ α ζ ί τ ο υ κ ι

α ν α δ ιο ρ γ ά ν ω σ α ν τ ο υ ς Σ π α ρ τ ιά τ ε ς δ ια τ ή ρ η σ α ν

ω ς ο ν ο μ α σ ία τ η ν Ε ν ω μ ο τ ία (α ν δ ε ν τ η ν έ δ ω σ α νε κ ε ίν ο ι) κ α θ ώ ς α υ τ ό π ο υ υ π α ιν ισ σ ό τ α ν π λ έ ξ η

ή τ α ν μ ια π ο λ ύ δ ια δ ε δ ο μ έ ν η ιδ έ α σ τ ο υ ς α ρ ισ τ ο -

κ ρ ά τ ε ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ίε ς π ο λ ε μ ισ τ έ ς τ η ς Γ ε ω μ ε τ ρ ι-

κ ή ς ε π ο χ ή ς . Α κ ο λ ο ύ θ ω ς , α ρ χ ίζ ε ι ο Α ' Μ ε σ σ η -

ν ια κ ό ς π ό λ ε μ ο ς 150 χ ρ ό ν ια μ ε τ ά τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ

Λ υ κ ο ύ ρ γ ο υ , α λ λ ά θ α π α ρ έ λ θ ε ι μ ια γ ε ν ιά α κ ό μ η

μ έ χ ρ ι ν α γ ίν ε ι η μ ε γ ά λ η - κ ι α π ο φ α σ ισ τ ικ ή - μ ά χ η

ό π ο υ γ ια π ρ ώ τ η φ ο ρ ά ε ίν α ι σ α φ έ ς ό τ ι ο ι Σ π α ρ τ ι-

ά τ ε ς π ο λ ε μ ο ύ ν μ ε έ ν α ν τ ρ ό π ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό . Α κ ό -

μ η π ρ έ π ε ι ν α ισ χ ύ ε ι τ ο σ ύ σ τ η μ α ο ρ γ ά ν ω σ η ς τ ο υ

Λ υ κ ο ύ ρ γ ο υ , μ ε τ ις 3 φ υ λ έ ς (μ ία ς σ ε κ ά θ ε κ έ ρ α ς

κ α ι μ ία σ τ ο κ έ ν τ ρ ο ), τ ο υ ς Λ ό χ ο υ ς , τ ις τ ρ ια κ ά δ ε ς

κ α ι τ ις ε ν ω μ ο τ ίε ς . Α υ τ ό π ο υ έ χ ε ι α λ λ ά ξ ε ι ε ίν α ι



Έλληνας οπλίτης του

τέλους του 4ου

αιώνα σε

νυκτερινή σκοπιά. Ανοικτό

κράνος, ενδρομίδες,

έλλειψη θώρακα. Η

λακωνική επίδραση στον

ερυθρό ιματισμό ήταν

ευρύτατη. (Φωτό: Ευγενική


John Conyard, http://

www.comitatus.net,

http://www.historicalin-

terpretations.net).

Έλληνας ιππέας των

Μυρίων, με ανοικτό

κράνος, δερμάτινοθώρακα

/σπολάδα, κοπίδα κι

ακόντια. (Φωτό: Ευγενική


John Conyard, http://

www. comitatus. net,

http://www.historicalin-

terpretations.net).

http://www.comitatus.net/

http://www.comitatus.net/



L io t r ios τ ω ν Μ υ ρ ίω ν J Η Μ ά χ π σ ία Κ ο ύ ν α ξ α Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ξ Ε Ε Ε Ε Ε Ε

ο τρ ό π ο ς π α ρ ά τ α ξ η ς κ α ι μ ά χ η ς , μ ε το υ ς Ο π λ ί-

τ ε ς · π λ έ ο ν - Σ π α ρ τ ιά τ ε ς ν α π α ρ α τ ά σ σ ο ν τ α ι σ ε μ ια

π υ κ ν ή κ α ι π ε ιθ α ρ χ η μ έ ν η φ ά λ α γ γ α μ ε π ρ ο φ α ν έ ς

Β ά θ ο ς 5 α ν δ ρ ώ ν . Α υ τ ό σ η μ α ίν ε ι ό τ ι κ ά θ ε ε ν ω -

μ ο τ ία έ χ ε ι τ ρ ε ις σ τ ο ίχ ο υ ς κ α ι κ ά θ ε τ ρ ια κ ά δ α έ ξ ι

σ τ ο ίχ ο υ ς , μ ε το Λ ό χ ο ν α π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι 60 σ τ ο ί-

χ ο υ ς κ α ι τ η ν κ ά θ ε Φ υ λ ή α π ό τ ις τρ ε ις ν α δ ια θ έ τ ε ι600 σ τ ο ίχ ο υ ς , ή τ ο ι 3000 ά ν δ ρ ε ς .

Π ρ ώ τ η ε ξ έ λ ε ιψ ε η Φ υ λ ή α π ό τ ο σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ ό

σ ύ σ τ η μ α κ α ι α ν τ ικ α τ α σ τ ά θ η κ ε α π ό τ η σ τ ρ α τ ο -

λ ό γ η σ η α ν ά τ ό π ο δ ια μ ο ν ή ς , α ν τ ί μ ε Β ά σ η τ η ν

φ υ λ ε τ ικ ή κ α τ α γ ω γ ή , ίσ ω ς κ α τ ά τ η Β α σ ιλ ε ία τ ω ν

Λ έ ο ν τ ο ς κ α ι Α ρ ισ τ ο κ λ ή , κ ά π ο υ μ ε τ α ξ ύ 610 κ α ι

576 π Χ . 0 τ ό π ο ς δ ια μ ο ν ή ς ή τ α ν τ α π έ ν τε κ ε φ α -

λ ο χ ώ ρ ια π ο υ α π ά ρ τ ιζ α ν τη Σ π ά ρ τ η . Ο π ο ιη τ ή ς

Α λ κ μ ά ν ε ίν α ι α π ό τις π ρ ώ τ ε ς π η γ έ ς π ο υ α ν α φ έ -

ρ ο υ ν , κ ο ν τ ά σ το 610, τ ο ν έ ο σ ύ σ τ η μ α , χ ρ η σ ιμ ο -

π ο ιώ ν τ α ς τ ο ό ν ο μ α "Ω Β α ί" γ ια τ α κ ε φ α λ ο χ ώ ρ ια .

Κ α τ ό π ιν ε ξ έ λ ε ιψ ε η "τ ρ ια κ ά ς " κ α ι ε μ φ α ν ίσ τ η κ ε η"π ε ν τη κ ο σ τ ύ ς " π ιθ α ν ό τ α τ α λ ό γ ω π λ η θ υ σ μ ια κ ή ς

α ύ ξ η σ η ς . Ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς σ τ η ν ε π ο χ ή τ ω ν Μ η δ ι-

κ ώ ν κ α λ ο ύ σ α ν "Λ ό χ ο υ ς " μ ε γ ά λ ε ς μ ο ν ά δ ε ς τω ν

1000 α ν δ ρ ώ ν , ο ι ο π ο ίε ς σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ ν τ α ν σ ε

τ ο π ικ ή Β ά σ η , α π ό τ α κ ε φ α λ ο χ ώ ρ ια π ο υ α π ά ρ τ ι-

ζ α ν το ά σ τ υ τ η ς Σ π ά ρ τ η ς . Α υ τ ό σ υ ν ά δ ε ι μ ε τ ο ν

α ρ ιθ μ ό 5, π ο υ ε ίν α ι ο ι Λ ό χ ο ι σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς . Α υ τ ό

τ ο κ λ ιμ ά κ ιο τ ω ν 100 α ν δ ρ ώ ν (το ο π ο ίο ίσ ω ς

α π ο κ α λ ε ίτ ο Λ ό χ ο ς ή Τ ά ξ η σ ε δ ιά φ ο ρ ε ς π ό λ ε ις

κ α ι ε π ο χ έ ς ) α π ο τ έ λ ε σ ε τ η Β ά σ η γ ια τ ο ν έ ο π α -

ν ε λ λ ή ν ιο σ ύ σ τ η μ α μ ε τ ις μ ε γ ά λ ε ς μ ο ν ά δ ε ς τω ν

1000 α ν δ ρ ώ ν .

Μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν α υ π ο λ ο γ ίσ ε ι τ ο κ λ ιμ ά κ ιο α υ τ ό

("Λ ό χ ο ";) σ τ ο υ ς 100 ά ν δ ρ ε ς , π ο υ δ ια ιρ ε ίτ α ι σ ε

δ ύ ο "Π ε ν τ η κ ο σ τ ύ ε ς ", έ κ α σ τ η τ ω ν ο π ο ίω ν σ χ η -

μ α τ ίζ ε τ α ι α π ό δ ύ ο "Ε ν ω μ ο τ ίε ς " τ ω ν 25 α ν δ ρ ώ ν .

Η π α ρ ά τ α ξ η α υ τ ή ς τ η ς ε ν ω μ ο τ ία ς μ π ο ρ ε ί ν α ε ίν α ι

τ ρ ε ις σ τ ο ίχ ο ι τ ω ν ο κ τ ώ α ν δ ρ ώ ν , μ ε τω ν "Ε ν ω μ ο -

τ ά ρ χ η " σ τ ο ν π ρ ώ τ ο ζ υ γ ό τ ο υ δ ε ξ ιό τ α τ ο υ σ τ ο ίχ ο υ ,

κ α ι π ίσ ω α π ό τ η ν ε ν ω μ ο τ ία , ε κ τ ό ς γ ρ α μ μ ή ς , ο

"Ο υ ρ α γ ό ς " σ ε β α σ τ ό ς Β ε τε ρ ά ν ο ς π ο υ ε π ιτ η ρ ε ί

α π ό π ίσ ω τ η ν κ α ν ο ν ικ ή σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ω ν Ο π λ ι-

τ ώ ν . Α π ό τ η ν ά λ λ η μ ε ρ ιά , ο 25ο ς

μ π ο ρ ο ύ σ ε ίσ ω ς

ν α ε ίν α ι ο Ε ν ω μ ο τ ά ρ χ η ς , π ο υ ε ίτ ε π α ρ α τ α σ σ ό τ α ν

μ π ρ ο σ τ ά α π ό τ η ν φ ά λ α γ γ α , ω ς Π ρ ό μ α χ ο ς ε ίτ ε

π ίσ ω , ώ σ τ ε ν α μ π ο ρ ε ί ν α μ ε τ α β ιβ ά ζ ε ι ο δ η γ ίε ς ή

ν α μ ε τ έ χ ε ι σ τ ο π ο λ ε μ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο . Ο ι ε ν ω μ ο τ ί-

ε ς , ο ι π ε ν τ η κ ο σ τ ύ ε ς κ α ι ο ι Λ ό χ ο ι π α ρ α τ ά σ σ ο ν τ α ν

π α ρ ά π λ ε υ ρ α . Α υ τ ό π ο υ δ η μ ιο υ ρ γ ε ί μ έ γ α π ρ ό -

β λ η μ α ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν ύ π α ρ ξ η δ ύ ο κ λ ιμ α κ ίω ν

δ ιο ίκ η σ η ς μ ε τ ο ίδ ιο ό ν ο μ α ε ίν α ι ό τ ι η μ ε γ ά λ η

μ ο ν ά δ α , δ ύ ν α μ η ς 1000 α ν δ ρ ώ ν , σ τ ο σ π α ρ τ ια τ ι-

κ ό σ τ ρ α τ ό ε ίν α ι - κ α τ ά τ ο ν Η ρ ό δ ο τ ο , κ α ι μ ε τά κ α ι

κ α τ ά τ ο Θ ο υ κ υ δ ίδ η - π ά λ ι ο "Λ ό χ ο ς ".

Σ τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ Θ ο υ κ υ δ ίδ η , ο σ π α ρ τ ια τ ικ ό ς

σ τ ρ α τ ό ς δ ια θ έ τ ε ι ε π τ ά Λ ό χ ο υ ς , ε ν ώ σ τ α Μ η δ ικ ά

α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι π έ ν τ ε Λ ό χ ο ι τ ω ν 1000 (ό λ ο ι'Ο μ ο ιο ι)

σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς . Τ ο τ ε λ ε υ τ α ίο ν ο ύ μ ε ρ ο δ ε ν σ η μ α ί-

ν ε ι ό τ ι τ ό σ ο ς ή τ α ν ο Σ π α ρ τ ια τ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς (5000

Ό μ ο ιο ι), α φ ο ύ σ ίγ ο υ ρ α έ ν α τ μ ή μ α - μ ά λ λ ο ν υ π ε -

ρ η λ ίκ ω ν · έ μ ε ιν ε φ ρ ο υ ρ ά σ τ η Σ π ά ρ τ η ε ν ώ έ ν α

α κ ό μ η ο π λ ιτ ικ ό τ μ ή μ α , 5000 α ν δ ρ ώ ν , σ τ ρ α τ ο -

λ ο γ η μ έ ν ο α π ό ε π ιλ ε γ μ έ ν ο υ ς π ε ρ ίο ικ ο υ ς ή τ α ν

π α ρ ό ν σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς . Ε π ο μ έ ν ω ς ε ίν α ι π ιθ α ν ό ό τ ι

ή δ η α π ό τό τ ε υ π ή ρ χ α ν ε π τ ά σ π α ρ τ ια τ ικ ο ί Λ ό χ ο ικ α ι μ ά λ ισ τ α α π ο τ ε λ ο ύ μ ε ν ο ι α π ό Ο μ ο ίο υ ς . Κ ά θ ε

τ έ το ια μ ο ν ά δ α τ ω ν 1000 Ο μ ο ίω ν θ α ε ν ισ χ υ ό τ α ν

α π ό ισ ο δ ύ ν α μ η μ ο ν ά δ α ε π ίσ η ς Ο π λ ιτ ώ ν π ε ρ ι-

ο ίκ ω ν , π ιθ α ν ό τ α τ α σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ μ ε ν ε ς α π ό κ ο ι-

ν ή ε δ α φ ικ ή π ε ρ ιο χ ή . Ο Η ρ ό δ ο τ ο ς σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς

α ν α φ έ ρ ε ι Λ ο χ α γ ο ύ ς κ α ι Τ α ξ ιά ρ χ ο υ ς σ τ ο ν σ π α ρ -

τ ια τ ικ ό σ τ ρ α τ ό . Α ν η δ ε ύ τ ε ρ η λ έ ξ η δ ε ν χ ρ η σ ιμ ο -

π ο ιε ίτ α ι μ η - ε ιδ ικ ά , γ ια ν α δ η λ ώ σ ε ι α π λ ώ ς «δ ι-

ο ικ ο ύ ν τ ε ς », μ ά λ λ ο ν μ ια "Τ ά ξ ις " π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι α π ό

μ ια σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ ή π ε ρ ιφ έ ρ ε ια κ α ι π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι

1000 Π ε ρ ιο ίκ ο υ ς κ α ι 1000 Ο μ ο ίο υ ς . Ο ι δ ε ύ τ ε ρ ο ι

θ α σ υ γ κ ρ ο τ ο ύ ν έ ν α ν Λ ό χ ο . ε ν ώ ά γ ν ω σ τ ο ε ίν α ι

τ ο π ώ ς λ ε γ ό τ α ν η μ ο ν ά δ α τ ω ν 1000 Π ε ρ ιο ίκ ω ν -

χ ω ρ ίς ν α α π ο κ λ ε ίε τ α ι κ α θ ό λ ο υ η χ ρ ή σ η κ α ι ε κ ε ί

τ η ς ο ν ο μ α σ ία ς Λ ό χ ο ς , α φ ο ύ σ τ ο Θ ο υ κ υ δ ίδ η σ τ η

Μ ά χ η τ η ς Μ α ν τ ιν ε ία ς υ π ά ρ χ ο υ ν Λ ό χ ο ι Μ η Ο μ ο ί-

ω ν ( Π ε ρ ιο ίκ ω ν κ α ι Υ π ο μ ε ιώ ν ω ν ). Α υ τ ή η π ιθ α -

ν ό τ η τ α σ υ ν ά δ ε ι μ ε τη ν α θ η ν α ϊκ ή έ ν ν ο ια τ ω ν Τ ά -

ξ ε ω ν . Ε π ίσ η ς , μ ια α ν α φ ο ρ ά τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α σ τ η ν

«Α ν ά Β α σ ι», ό π ο υ δ ίν ε ι τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ ω ν Τ ά ξ ε ω ν

Ο π λ ιτ ώ ν σ τ ο υ ς 200 ά ν δ ρ ε ς , ε ν ώ σ ε π ρ ο η γ ο ύ μ ε -

ν η α ν α φ ο ρ ά έ χ ε ι κ ά ν ε ι σ α φ ή τη ν ύ π α ρ ξ η σ τ ο υ ς

Μ υ ρ ίο υ ς Λ ό χ ω ν τω ν 100 α ν δ ρ ώ ν π ρ ο δ ια θ έ τε ι

γ ια ύ π α ρ ξ η , σ ε κ ά π ο ιο σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ ό σ ύ σ τ η μ α τ η ς

ε π ο χ ή ς (τ έ λ ο ς τ ο υ 5ο υ

α ιώ ν α ) , Τ ά ξ ε ω ν μ ε γ έ θ ο υ ς

δ ιπ λ ά σ ιο υ τ ο υ Λ ό χ ο υ κ α ι ό χ ι 10π λ ά σ ιο υ ή 20π λ ά -

σ ιο υ . Κ ά λ λ ισ τ α α υ τ ή π π ρ α κ τ ικ ή θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α

έ χ ε ι Β ά σ η σ τ ο Σ π α ρ τ ια τ ικ ό σ ύ σ τ η μ α τ ω ν α ρ χ ώ ν

τ ο υ 5ο υ α ιώ ν α . Μ ια α π ίθ α ν η π ε ρ ίπ τ ω σ η ε ίν α ι ο ι

10Ο μ ο ν ά δ ε ς τ ω ν 100 α ν δ ρ ώ ν σ τ ο ν σ π α ρ τ ια τ ικ ό

σ τ ρ α τ ό ν α ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ν «Τ ά ξ ε ις ».

Α π ό τα Μ η δ ικ ά μ έ χ ρ ι τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ Θ ο υ κ υ δ ίδ η

έ χ ε ι μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι ο κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ ό ς σ ε ισ μ ό ς π ο υ

μ ε ίω σ ε δ ρ α μ α τ ικ ά τ η δ ύ ν α μ η το υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ

σ τ ρ α τ ο ύ , α λ λ ά κ α ι ο ι μ ε γ ά λ ε ς α π ώ λ ε ιε ς τ ο υ Γ

Μ ε σ σ η ν ια κ ο ύ κ α ι τ η ς α ρ χ ή ς τ ο υ Π ε λ ο π ο ν ν η σ ι-

α κ ο ύ π ο λ έ μ ο υ . Α ν α μ έ ν ο υ μ ε λ ο ιπ ό ν μ ια μ ε γ ά λ η

μ ε ίω σ η σ τ ο α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ ν α μ ικ ό π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω -π ίζ ε τα ι μ ε υ ιο θ έ τη σ η ν έ ο υ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ο ρ γ ά ν ω -

σ η ς (το τ ρ ίτ ο Ο π λ ιτ ικ ό σ τ η ν Ισ τ ο ρ ία τ η ς Σ π ά ρ τ η ς ).

Τ ο π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι ο Θ ο υ κ υ δ ίδ η ς γ ια τ η ν Α ' Μ ά χ η τ η ς

Μ α ν τ ιν ε ία ς τ ο 418 π Χ . Σ ε α υ τ ό τ ο σ ύ σ τ η μ α Β ά σ η

ε ίν α ι π ά λ ι ο Σ τ ο ίχ ο ς τ ω ν 8 α ν δ ρ ώ ν , μ ό ν ο π ο υ ο

Ο υ ρ α γ ό ς έ χ ε ι ε ξ α λ ε ιφ θ ε ί κ α ι η ε ν ω μ ο τ ία π ε ρ ι-

λ α μ β ά ν ε ι κ α ι έ ν α ν τ έ τα ρ τ ο σ τ ο ίχ ο τ ω ν 8 α ν δ ρ ώ ν

(το ό λ ο ν 32). Α π ό τ ο σ η μ ε ίο α υ τ ό η ο ρ γ ά ν ω σ η

α λ λ ά ζ ε ι ά ρ δ η ν κ α ι γ ίν ε τ α ι τ ε τρ α δ ικ ή α ν τ ί τ η ς α ρ -

χ α ϊκ ή ς δ υ α δ ικ ή ς , α λ λ ά τα ο ν ό μ α τ α π α ρ α μ έ ν ο υ ν :

Τ έ σ σ ε ρ ις ε ν ω μ ο τ ίε ς (κ α ι ό χ ι δ ύ ο ) α π α ρ τ ίζ ο υ ν τ η ν

π ε ν τη κ ο σ τ ά ε ν ώ τ έ σ σ ε ρ ις π ε ν τ η κ ο σ τ ύ ε ς σ χ η -

μ α τ ίζ ο υ ν τ ο σ π α ρ τ ια τ ικ ό Λ ό χ ο τ ω ν 512 α ν δ ρ ώ ν

55



[ To'Enos χ ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α

(μ ε ίω σ η κ α τ ά 50% σ ε σ χ έ σ η μ ε τ ο λ ό χ ο τ ω ν Μ η -

δ ικ ώ ν . σ ύ μ φ ω ν η μ ε τ ις π ρ ο α ν α φ ε ρ θ ε ίσ ε ς α π ώ -

λ ε ιε ς ) ο ο π ο ίο ς έ χ ε ι τ ο π ικ ή σ τ ρ α τ ο λ ο γ ικ ή β ά σ η .

Σ τ η Σ φ α κ τ η ρ ία , τ ο 425 π Χ , Β λ έ π ο υ μ ε τ η ν σ υ ν ύ -

π α ρ ξ η Ο μ ο ίω ν κ α ι μ η σ τ ο α υ τ ό σ ώ μ α , (χ α ρ α κ τ η -

ρ ισ τ ικ ό τ ο υ μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς τ ω ν Μ ο -

ρ ώ ν , α λ λ ά ό χ ι τ ο υ π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ τ ω ν Λ ό χ ω ν ),

μ ε τ η ρ η τ ή α ν α φ ο ρ ά τ ο υ Θ ο υ κ υ δ ίδ η ό τ ι α υ τ ο ί ο ι

ά ν δ ρ ε ς π ρ ο έ ρ χ ο ν τα ν α π ό ό λ ο υ ς τ ο υ ς Λ α κ ω ν ι-

κ ο ύ ς Λ ό χ ο υ ς μ ε κ λ ή ρ ω σ η . 0 α ρ χ ικ ό ς α ρ ιθ μ ό ς

420 α ν δ ρ ώ ν κ α ι η δ ύ ν α μ η τ ω ν 30 α ν δ ρ ώ ν (π ο υ

έ χ ε ι α ν α λ ά β ε ι τ η φ ρ ο ύ ρ η σ η τ ο υ ν ο τ ίο υ ά κ ρ ο υ

α λ λ ά ... κ ο ιμ ά τ α ι!) ε ίν α ι ε ν δ ε ικ τ ικ ά ν ο ύ μ ε ρ α . Τ ο

σ ύ ν η θ ε ς ε ίν α ι ν α σ τ έ λ ν ο ν τ α ι μ ο ν ά δ ε ς ο λ ό κ λ η ρ ε ς

σ ε τ έ το ιε ς α π ο σ τ ο λ έ ς φ ρ ο ύ ρ η σ η ς . Η ε ν ω μ ο τ ία

ε ίν α ι τ ο β ο λ ικ ό τ ε ρ ο τ μ ή μ α , α λ λ ά π α ρ ο υ σ ιά ζ ε τα ι

μ ε μ ε ιω μ έ ν η σ ύ ν θ ε σ η , 30 ά ν δ ρ ε ς α ν τ ί 32. Δ ε ν

ε ίν α ι α π α ρ α ίτ η τ α σ τ ρ ο γ γ υ λ ο π ο ίη σ η . Α ν σ ε α υ τ ή ν

τ η ν π ε ρ ίπ τ ω σ η ο ι ε ν ω μ ο τ ίε ς θ ε ω ρ η θ ο ύ ν , λ ό γ ω

α π ω λ ε ιώ ν , μ ε ιω μ έ ν η ς σ ύ ν θ ε σ η ς , η α ρ χ ικ ή δ ύ -

ν α μ η ε ίν α ι α κ ρ ιβ ώ ς 14 τ έ τ ο ιε ς λ ε ιψ έ ς ε ν ω μ ο τ ίε ς ,

δ η λ α δ ή 3,5 π ε ν τ η κ ο σ τ ύ ε ς ή , κ α λ ύ τ ε ρ α , έ ν α ς Λ ό -

χ ο ς ν έ ο υ τ ύ π ο υ π α ρ ά δ ύ ο ε ν ω μ ο τ ίε ς . Δ ε δ ο μ έ -

ν ο υ ό μ ω ς τ ο υ ό τ ι σ τ η Μ α ν τ ιν ε ία , μ ε ρ ικ ά χ ρ ό ν ια

μ ε τ ά (418π Χ ), ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι α μ ιγ ε ίς Λ ό χ ο ι, κ α ν ε ίς

π ρ έ π ε ι ν α υ π ο θ έ σ ε ι ό τ ι κ α ι σ τ π Σ φ α κ τ η ρ ία ε ίχ α ν

σ τ α λ ε ί α μ ιγ ε ίς Υ π ο μ ο ν ά δ ε ς . Ε δ ώ τ ο π λ ε ο ν έ κ τ η μ α

ε ίν α ι σ α φ έ ς . Α ν λ η φ θ ο ύ ν ο ι 7 λ α κ ω ν ικ ο ί Λ ό χ ο ι-

π ο υ ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι 8 χ ρ ό ν ια α ρ γ ό τ ε ρ α σ τ η Μ α ν τ ι-

ν ε ία · ω ς β ά σ η , κ α ι μ ε δ ε δ ο μ έ ν ο το ν π α ρ α π ά ν ω

σ υ λ λ ο γ ισ μ ό γ ια τη ν χ ρ ή σ η ο λ ό κ λ η ρ ω ν υ π ο μ ο -

ν ά δ ω ν σ ε α π ο σ τ ο λ έ ς , ο ι 14 ε ν ω μ ο τ ίε ς α ν τ ισ τ ο ι-

χ ο ύ ν α κ ρ ιβ ώ ς α ν ά δ ύ ο σ ε κ ά θ ε Λ ό χ ο . Ε ίν α ι π ι-

θ α ν ό τ α το η σ ύ ν θ ε σ η τ η ς μ ικ τ ή ς α υ τ ή ς δ ύ ν α μ η ς

ν α έ γ ιν ε μ ε κ λ ή ρ ω σ η α π ό κ ά θ ε Λ ό χ ο . Ό χ ι ό μ ω ς

μ ε τ α ξ ύ α ν δ ρ ώ ν , κ α θ ό τ ι χ ρ ο ν ο β ό ρ ο κ α ι β α σ ικ ά

κ α τ α σ τ ρ ε π τ ικ ό γ ια τ η σ υ ν ο χ ή τ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς ,

α λ λ ά μ ε κ λ ή ρ ω σ η μ ε τ α ξ ύ τ ω ν υ π ο μ ο ν ά δ ω ν -

ε ν ω μ ο τ ιώ ν - τ ο υ κ ά θ ε Λ ό χ ο υ .

Η ο ξ υ ν ό μ ε ν η λ ε ιψ α ν δ ρ ία π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί (ιδ ίω ς

σ τ ο υ ς Ό μ ο ιο υ ς ) κ α ι η υ ιο θ έ τ η σ η τ η ς μ ό ν ιμ η ς

π α ρ ο υ σ ία ς ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν ε κ τ ό ς

Σ π ά ρ τ η ς , π ο υ α π α ιτ ο ύ σ ε η ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς σ π α ρ -

τ ια τ ικ ή ς σ τ ρ α τ η γ ικ ή ς κ α ι η γ ε μ ο ν ία ς κ α τ ά το ν Π ε -

λ ο π ο ν ν η σ ια κ ό π ό λ ε μ ο κ α ι μ ε τ ά , (έ ν α ρ ξ η μ ε τ η ν

δ ια ρ κ ή κ α ι ό χ ι ε π ο χ ια κ ή φ ρ ο ύ ρ η σ η τ η ς Δ ε κ έ λ ε ι-

α ς α π ό το 413 π Χ ) α π α ίτ η σ α ν μ ια α κ ό μ η α λ λ α γ ή

σ τ ο σ ύ σ τ η μ α σ τ ρ α τ ο λ ό γ η σ η ς , ώ σ τ ε π ιθ α ν ή κ α τ α -

σ τ ρ ο φ ή ε ν ό ς μ ε γ ά λ ο υ τ μ ή μ α τ ο ς ν α μ π ν έ χ ε ι π λ η -

θ υ σ μ ια κ έ ς ε π ιπ τ ώ σ ε ις σ ε μ ία π ε ρ ιο χ ή ή η λ ικ ια -

κ ή ο μ ά δ α . Ε π ίσ η ς , η μ ε ίω σ η τ ω ν Ό μ ο ι ω ν " σ τ ο ν

π λ η θ υ σ μ ό τ η ς Σ π ά ρ τ η ς σ ή μ α ιν ε ό τ ι κ α ι α υ τ ή η

π α ρ ά μ ε τρ ο ς έ π ρ ε π ε ν α λ η φ θ ε ί υ π ό ψ η κ α ι ν α δ ι-

α σ π α ρ ο ύ ν ο ι'Ο μ ο ιο ι σ τ ις μ ε γ ά λ ε ς μ ο ν ά δ ε ς . Σ χ η -

μ α τ ίσ τ η κ α ν λ ο ιπ ό ν 6 "Μ ό ρ ε ς " (σ η μ α ίν ε ι μ έ ρ ο ς ή

μ ε ρ ίδ ιο , δ η λ ω τ ικ ό τ η ς δ ια ίρ ε σ η ς τ ο υ σ τ ρ α τ ο ύ σ ε

α υ τ έ ς ) έ κ α σ τ η τ ω ν ο π ο ίω ν ή τ α ν ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ή

δ ύ ν α μ η α ν ε ξ ά ρ τ η τ η , μ ε δ ιο ίκ η σ η κ α ι σ υ ν δ υ α -

σ μ έ ν α ό π λ α (π χ σ υ ν η μ μ έ ν η δ ιο ίκ η σ η ιπ π ικ ο ύ ,

τ η ν "ιπ π ικ ή Μ ό ρ α " α λ λ ά κ α ι δ ύ ν α μ η " Τ ε χ ν ικ ο ύ ",

ό π ω ς α π ο κ α λ ε ίτ α ι α π ό το ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , τ ο ο π ο ίο

φ α ίν ε τ α ι ν α έ χ ε ι ξ ε χ ω ρ ισ τ ή υ π ό σ τ α σ η ω ς Σ ώ μ α

ή δ η α π ό τό τ ε ). Η Μ ό ρ α α π ο τ ε λ ε ίτ ο α π ό 4 Λ ό -

χ ο υ ς , έ κ α σ τ ο ς τ ω ν ο π ο ίω ν π ε ρ ιλ ά μ β α ν ε δ ύ ο

π ε ν τ η κ ο σ τ ύ ε ς τ ω ν δ ύ ο Ε ν ω μ ο τ ιώ ν . Π ρ ό κ ε ιτ α ι

γ ια μ ια ε π ισ τ ρ ο φ ή σ τ η ν π α λ α ιό τ ε ρ η , α ρ χ α ϊκ ή ο ρ -

γ ά ν ω σ η . Η δ ια φ ο ρ ο π ο ίη σ η ε ίν α ι σ τ η μ ε τα β λ η τ ή

σ ύ ν θ ε σ η τ η ς κ ά θ ε Ε ν ω μ ο τ ία ς , σ τ ρ α τ ο λ ο γ ε ίτ α ι σ ε

τ ο π ικ ή κ α ι η λ ικ ια κ ή Β ά σ η . Α ν ά λ ο γ α μ ε το π ό σ ε ς

η λ ικ ίε ς κ α λ ο ύ ν τ α ι υ π ό τ α ό π λ α , π ο ικ ίλ λ ε ι κ α ι ο

α ρ ιθ μ ό ς τω ν α ν δ ρ ώ ν τ η ς ε ν ω μ ο τ ία ς κ α ι σ υ ν ε -

π ώ ς κ α ι τ η ς μ ό ρ α ς .

Ο σ π α ρ τ ια τ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς α π ο τ ε λ ε ίτ ο α π ό 40 η λ ι-

κ ίε ς σ ε κ ά θ ε ε ν ω μ ο τ ία , ε π ο μ έ ν ω ς α φ ή ν ο ν τ α ς

έ ξ ω τ ο υ ς Γ έ ρ ο ν τ ε ς (56-59) α ν α μ έ ν ο ν τ α ν 36 ά ν -

δ ρ ε ς α ν ά ε ν ω μ ο τ ία (σ ε 3 σ τ ο ίχ ο υ ς τ ω ν 12 ζ υ γ ώ νίσ ω ς ), 72 α ν ά π ε ν τ η κ ο σ τ ά , 144 α ν ά Λ ό χ ο κ α ι

576 α ν ά Μ ό ρ α . Σ ε π α ν σ τ ρ α τ ιά («π α ν δ η μ ε ί») η

ε ν ω μ ο τ ία θ α ε ίχ ε 40 ά ν δ ρ ε ς , ο Λ ό χ ο ς 160 κ α ι η

Μ ό ρ α 640 κ α ι ο σ π α ρ τ ια τ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς 3840. Α υ τ ή

η δ ρ α σ τ ικ ή μ ε τα β ο λ ή τ η ς φ ύ σ η ς α λ λ ά κ α ι τ ο υ

α ρ ιθ μ ο ύ τ ω ν α ν δ ρ ώ ν τη ς ε ν ω μ ο τ ία ς ε ίν α ι δ ια -

φ ω τ ισ τ ικ ή . Τ ο ό τ ι κ ά θ ε η λ ικ ια κ ή ο μ ά δ α α π ο δ ίδ ε ι

4 ά ν δ ρ ε ς σ ε κ ά θ ε ε ν ω μ ο τ ία π ισ τ ο π ο ιε ί ό τ ι τ ο

β α σ ικ ό κ ύ τ τα ρ ο π α ρ έ μ ε ν ε α υ τ ό τ ω ν 4 α ν δ ρ ώ ν .

Σ τ α Λ ε ύ κ τ ρ α , κ α θ ώ ς ε ίχ α ν κ λ η θ ε ί 35 η λ ικ ίε ς , η

κ ά θ ε ε ν ω μ ο τ ία ε ίχ ε 36 ά ν δ ρ ε ς κ α ι τ ο υ ς π α ρ έ -

τ α σ σ ε φ υ σ ικ ά σ ε τ ρ ε ις σ τ ο ίχ ο υ ς τ ω ν 12 α ν δ ρ ώ ν .

Τ ο ν ίζ ε τ α ι π ά ν τ ω ς ό τ ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι

τ ο μ ε τ α σ χ η μ α τ ισ μ ό ("Π α ρ α γ ω γ ή ") τ η ς ε ν ω μ ο τ ί-

α ς τ ω ν 36 α ν δ ρ ώ ν α π ό έ ν α ν σ τ ο ίχ ο σ ε τ ρ ε ις κ α ι

μ ε τ ά σ ε έ ξ ι, μ ε α ν τ ίσ τ ο ιχ α 36,12 κ α ι 6 ζ υ γ ο ύ ς .

β ) θ ε ω ρ ε ίτ α ι α π α ρ α ίτ η τ ο ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί ε ν σ υ -

ν τ ο μ ία η α ν τ ίθ ε τ η ά π ο ψ η γ ια τ ο ν σ π α ρ τ ια τ ικ ό

σ τ ρ α τ ό , ό π ω ς ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι σ τ ο «Spartan Ar my»

τ ο υ J. Lazenby. Σ τ ε κ ό μ ε ν ο ς σ τ η ν ά π ο ψ η ό τ ι ο ι

Σ π α ρ τ ιά τ ε ς ή τ α ν σ υ ν τ η ρ η τ ικ ό τ α τ ο ι σ ε ό λ α κ α ι

χ ο ν τ ρ ο κ έ φ α λ ο ι θ ε ω ρ ε ί α μ ε τά β λ η τ η τη Β α σ ικ ή

δ ο μ ή τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ α π ό τ ο 650 π Χ

μ έ χ ρ ι τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α . Α π ο τ ε λ ε ίτ ο λ ο ι-

π ό ν α υ τ ό ς α π ό 6 Μ ό ρ ε ς π α λ α ιό θ ε ν (κ ά τ ι π ο υ

ε ξ η γ ε ί γ ια τ ί ο σ χ η μ α τ ισ μ ό ς τ ο υ ς α π ο δ ίδ ε τ α ι σ τ ο

Λ υ κ ο ύ ρ γ ο , α κ ό μ η κ α ι α ν έ γ ιν ε μ ε τά α π ό α υ τ ό ν ]

σ υ ν ε π ιπ λ έ ο ν α π ο σ π ά σ μ α τ α Π ε ρ ιο ίκ ω ν (π χ Σ κ ι-

ρ ίτ ε ς ) ή χ ε ιρ α φ ε τ η μ έ ν ω ν ( Ν ε ο δ α μ ώ δ ε ις ) - ή

α π λ ά σ τ ρ α τ ο λ ο γ η μ έ ν ω ν - Ε ιλ ώ τ ω ν , ά λ λ ο τ ε ε λ α -

φ ρ ά ο π λ ισ μ έ ν ω ν ( Π λ α τ α ιέ ς ) ά λ λ ο τ ε ω ς Ο π λ ιτ ικ ό

(Α ' Μ α ν τ ιν ε ία ). Ο ι Μ ό ρ ε ς ε π ιβ ιώ ν ο υ ν κ α ι μ ε τ ά τα

Λ ε ύ κ τ ρ α , π α ρ ά τ ο ό τ ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν π ο υ μ έ χ ρ ι τ ό τ ε

τ ις α ν α φ έ ρ ε ι, μ ε τ ά τ ο έ τ ο ς ε κ ε ίν ο δ ε ν τις ξ α ν α -

ν α φ έ ρ ε ι. Α ν τ ίθ ε τ α , τ α α π ο σ π ά σ μ α τ α Π ε ρ ιο ίκ ω ν

κ λ π α π ο τ ε λ ο ύ ν π ά ν τ α Λ ό χ ο υ ς (Σ κ ιρ ίτ η ς Λ ό χ ο ς ).

Ο ι Μ ό ρ ε ς έ χ ο υ ν 2 Λ ό χ ο υ ς τ ω ν 4 Π ε ν τ υ κ ο σ τ υ ώ ν

κ α ι 32 ε ν ω μ ο τ ιώ ν έ κ α σ τ ο ς . Έ τ σ ι, υ π ά ρ χ ο υ ν 48

56



[ To'Enos των Μυρίων ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

Π ε ν ιυ κ ο σ ιύ ε ς , δ η λ α δ ή π ε ρ ίπ ο υ έ κ α σ τ η α π ο τ ε -

λ ε ίτ ο 1/50 τ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς , ε ξ ' ο υ κ α ι τ ο ό ν ο μ ά

τ η ς . Κ α θ ώ ς δ ε η ε ν ω μ ο τ ία α π ο τ ε λ ε ί π ε ρ ίπ ο υ τ ο

1/30 τ η ς Μ ό ρ α ς , α ν α φ έ ρ ε τ α ι κ α ι ω ς «Τ ρ ια κ ά ς ».

Η ε ν ω μ ο τ ία α π ο τ ε λ ε ίτ α ι α π ό 40 η λ ικ ίε ς , μ ε σ υ -

ν η θ ισ μ έ ν α π ο σ ο σ τ ά ε π ά ν δ ρ ω σ η ς τ ις 25 η λ ικ ίε ς

(Μ η δ ικ ά ) κ α ι τ ις 35 (Π ε λ . Π ό λ ε μ ο ς κ α ι μ ε τά ), δ η -

λ α δ ή γ ε ν ικ ώ ς π ε ρ ί τ ο υ ς 30 ά ν δ ρ ε ς , μ ια δ ε ύ τ ε -

ρ η ε ξ ή γ η σ η γ ια τ η ν ο ν ο μ α σ ία Τ ρ ια κ ά ς . Μ ε α υ τ ό

το σ ύ σ τ η μ α , μ α γ ικ ά π ο λ λ α π λ α σ ιά ζ ο ν τ α ι ό λ ε ς ο ι

π α ρ α τ α κ τ έ ς δ υ ν ά μ ε ις τ ω ν Σ π α ρ τ ια τ ώ ν μ έ χ ρ ι τ ο ν

α ιώ ν α , ο ι Μ ό ρ ε ς α π ο κ τ ο ύ ν ο ρ ο φ ή 1280 α ν -

δ ρ ώ ν κ α ι π ρ ο κ ύ π τ ε ι ό τ ι α π ό τα Μ η δ ικ ά μ έ χ ρ ι κ α ι

τα Λ ε ύ κ τ ρ α , τ ο α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ ν α μ ικ ό τ ο υ ς ή τ α ν

β α σ ικ ό σ τ α θ ε ρ ό . Α ν τ ιθ έ τ ω ς , η ά π ο ψ η τ ο υ ιδ ίο υ

/ια τ η ν π ρ ώ ιμ η σ π α ρ τ ια τ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η , π ρ ο

τ ο υ 6ο υ

α ι, ε ίν α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο - α ν κ α ι ό χ ι α π ό -

λ υ τ α - π ισ τ ε υ τ ή . Σ ύ μ φ ω ν α μ ε α υ τ ή ν τ η ν ά π ο ψ η ,

η δ ω ρ ικ ή ο μ ά δ α π ο υ κ α τ έ λ α β ε τ η ν κ α ι ε γ κ α -

τ α σ τ ά θ η κ ε σ τ η ν Σ π ά ρ τ η , υ π ό το ν Α ρ ισ τ ό δ η μ ο ,

α π ο τ ε λ ε ίτ ο α π ό ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ ς τ ω ν 3 δ ω ρ ικ ώ ν

Φ υ λ ώ ν (Υ λ ε ίς -Δ υ μ ά ν ε ς -Π ά μ φ υ λ ο ι, ό π ω ς σ ε

ό λ ε ς τις δ ω ρ ικ έ ς π ό λ ε ις ) α λ λ ά δ ια μ ο ιρ ά σ τ η κ α ν

ε ξ ίσ ο υ σ ε τ έ σ σ ε ρ ις Β α σ ικ ο ύ ς ο ικ ισ μ ο ύ ς (Π ιτ ά ν η ,

Μ ε σ ό α , Κ υ ν ό σ ο υ ρ α , Λ ίμ ν α ι) π ο υ α π ο τ έ λ ε σ α ν

τ η ν α ρ χ ικ ή δ ω ρ ικ ή Σ π ά ρ τ η (α ν α φ έ ρ ε τ α ι ε φ ε ξ ή ς

«Π α λ α ιά Σ π ά ρ τ η » γ ια ε υ κ ο λ ία ), ε ν ώ ά λ λ ε ς δ ω ρ ι-

κ έ ς ο μ ά δ ε ς δ ιε σ π ά ρ η σ α ν κ α ι ίδ ρ υ σ α ν ο ικ ισ μ ο ύ ς

σ τ η Λ α κ ω ν ία κ α ι τ η Μ ε σ σ η ν ία .

Α υ τ ο ί ο ι U π ρ ώ τ ο ι σ π α ρ τ ια τ ικ ο ί ο ικ ισ μ ο ί - π ο υ

α ρ γ ό τ ε ρ α ο ν ο μ ά σ τ η κ α ν Ω Β έ ς - σ υ ν α σ π ίσ τ η κ α ν

α ν ά δ ύ ο κ α ι σ υ γ κ ρ ο ύ ο ν τ α ν . Ο ι Α γ ίδ α ι β α σ ίλ ε υ -

α ν σ τ ο ν έ ν α σ υ ν α σ π ισ μ ό (Π ιτ ά ν η -Μ ε σ ό α ) κ α ι ο ι

Ε υ ρ υ π ο ν τ ίδ α ι σ τ ο ν ά λ λ ο (Κ υ ν ό σ ο υ ρ α - Λ ίμ ν α ι).

Π ε ρ ί τ ο 800 π Χ , ε π ί Α γ ίδ ο υ Α ρ χ έ λ α ο υ κ α ι Ε υ -

ρ υ π ο ν τ ίδ ο υ Χ ά ρ ιλ λ ο υ , ο μ έ γ α ς ν ο μ ο θ έ τ η ς σ υ -

ν έ β α λ ε σ τ η ν έ ν ω σ η τ ω ν δ ύ ο α ν τ ιμ α χ ό μ ε ν ω ν

ο μ ά δ ω ν , κ α ι τ η ν ε π α ν έ ν ω σ η τ η ς Σ π ά ρ τ η ς σ ε

ε ν ια ία ο ν τ ό τ η τ α , μ ε τ ο υ ς δ ύ ο Β α σ ιλ ικ ο ύ ς ο ίκ ο υ ς

(Α γ ίδ ε ς -Ε υ ρ υ π ο ν τ ίδ ε ς ) τ ω ν δ ύ ο α ν τ ιμ α χ ό μ ε ν ω ν

π α ρ α τ ά ξ ε ω ν ν α σ υ ν υ π ά ρ χ ο υ ν . 0 σ τ ρ α τ ό ς έ γ ιν ε

ε ν ια ίο ς κ α ι υ π ή ρ χ α ν σ υ ν ο λ ικ ά 12 α π ο σ π ά σ μ α τ α

(«Λ ό χ ο ι», λ έ ξ η ο μ η ρ ικ ή , π ο υ σ η μ α ίν ε ι ε ν έ δ ρ α κ α ι

α π ό λ υ τ α τα ιρ ια σ τ ή ίσ ω ς σ τ ο σ υ μ μ ο ρ ιτ ο π ό λ ε μ ο

π ο υ δ ιε ξ α γ ό τ α ν ], έ ν α γ ια τ η ν κ ά θ ε δ ω ρ ικ ή φ υ λ ή

τ η ς κ ά θ ε ο ικ ισ τ ικ ή ς π ε ρ ιο χ ή ς -Ω Β ά ς . Κ ά θ ε Ω Β ά

έ δ ιν ε 3 Λ ό χ ο υ ς , έ ν α ν Υ λ ε ιέ ω ν , έ ν α Δ υ μ ά ν ω ν κ α ι

έ ν α Π α μ φ ύ λ ω ν . Α ν ά δ ύ ο ο μ ό φ υ λ ο ι Λ ό χ ο ι π ο υ

π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ν α π ό τ ις σ υ ν α σ π ισ μ έ ν ε ς α ρ χ ικ ά

Π Β έ ς , δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ α ν μ ία Μ ό ρ α , π ο υ σ η μ α ίν ε ι

«μ έ ρ ο ς », δ ιό τ ι α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν μ έ ρ ο ς (το μ ισ ό ) τ η ς

σ υ ν ο λ ικ ή ς φ υ λ ε τ ικ ή ς δ ύ ν α μ η ς κ α ι τ ο 1/6 τ ο υ

σ τ ρ α τ ο ύ τ η ς «ε ν ω μ έ ν η ς » π λ έ ο ν Σ π ά ρ τ η ς . Ο κ ά θ ε

β α σ ιλ ιά ς δ ιο ικ ο ύ σ ε τ ις Μ ό ρ ε ς π ο υ α ν α λ ο γ ο ύ σ α ν

σ τ ις δ ύ ο Ω Β έ ς ό π ο υ π α λ α ιό τ ε ρ α Β α σ ίλ ε υ ε .

Σ ε μ ά χ η π ρ ο ς τ ο τέ λ ο ς τ ο υ Α ' Μ ε σ σ η ν ια κ ο ύ

Π ό λ ε μ ο υ ο ι Μ ό ρ ε ς τ ω ν Ω Β ώ ν π α ρ α τ ά σ σ ο ν τα ν

ξ έ χ ω ρ α , α ν ά τ ρ ε ις υ π ό τπ δ ιο ίκ η σ η τ ο υ Β α σ ιλ ιά

π ο υ β α σ ίλ ε υ ε σ τ ις α ν τ ίσ τ ο ιχ ε ς Ω Β έ ς , π ρ ο τ η ς

έ ν ω σ η ς , (Θ ε ό π ο μ π ο ς σ τ ις 3 α π ό Λ ίμ ν ε ς -Κ υ ν ό -

σ ο υ ρ α , Π ο λ ύ δ ω ρ ο ς , γ ιο ς τ ο υ Α λ κ α μ έ ν ο υ ς , σ τ ις

3 α π ό Μ ε σ ό α κ α ι Π ιτ ά ν η ] ε ν ώ ο ι Α μ υ κ λ α ίο ι - ε ν -

σ ω μ α τ ώ θ η κ α ν ε π ί Τ η λ έ κ λ ο υ - π α ρ α τ ά σ σ ο ν τ α ν

ξ ε χ ω ρ ισ τ ά , υ π ό Α ιγ ε ίδ η (Ε υ ρ υ λ έ ω ν ), π ιθ α ν ό τ α τ α

σ χ η μ α τ ίζ ο ν τ α ς κ α ι α υ τ ο ί Φ υ λ ε τ ικ ο ύ ς Λ ό χ ο υ ς ,

μ ά λ λ ο ν 3.

Μ ε τά τ η ν λ ή ξ η τ ο υ Α ' Μ ε σ σ η ν ια κ ο ύ , ό π ο υ ο ι

Σ π α ρ τ ιά τ ε ς π ιθ α ν ώ ς π ο λ έ μ η σ α ν μ ε τ ις τ α κ τ ικ έ ς

κ α ι τ ο ο μ α δ ικ ό π ν ε ύ μ α τ ω ν Ο π λ ιτ ώ ν , η κ α τ α ν ο -

μ ή τ ω ν κ α τ ε κ τη μ έ ν ω ν π ε ρ ιο χ ώ ν δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε

τ ρ ιβ έ ς , μ ε τ ο υ ς Α μ υ κ λ α ίο υ ς ιδ ια ζ ό ν τ ω ς δ ια μ α ρ -

τ υ ρ ό μ ε ν ο υ ς . Ο ι τ ρ ιβ έ ς α υ τ έ ς α π ο κ α τ α σ τ ά θ η κ α ν

ε ν μ έ ρ ε ι μ ε τ η ν ισ ο μ ε ρ έ σ τ ε ρ η κ α τ α ν ο μ ή τ ω ν

κ α τ α κ τ η μ έ ν ω ν χ ά ρ η σ ε ν έ ο υ ς κ λ ή ρ ο υ ς π ο υ δ ι-

έ ν ε ιμ ε ο Π ο λ ύ δ ω ρ ο ς ε π ιπ λ έ ο ν α υ τ ώ ν π ο υ ε ίχ ε

ο ρ ίσ ε ι ο Λ υ κ ο ύ ρ γ ο ς . Μ ε α υ τ ή ν τη ν κ ίν η σ η ε π ε -τ ε ύ χ θ η η π λ ή ρ η ς π ο λ ιτ ικ ή ε ν σ ω μ ά τ ω σ η τ ω ν

Α μ υ κ λ α ίω ν , π ο υ α π ο τ έ λ ε σ α ν μ ια 5" Ω Β ά , α λ λ ά

σ τ ρ α τ ιω τ ικ ο ύ ς ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ ς ε ν σ ω μ α τ ώ θ η κ α ν

σ τ ις υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς Μ ό ρ ε ς κ α ι Λ ό χ ο υ ς , κ α ι ο ι δ ικ ο ί

τ ο υ ς Λ ό χ ο ι δ ια λ ύ θ η κ α ν . Κ α θ ώ ς ο ι Μ ό ρ ε ς ε ίχ α ν

Λ ό χ ο υ ς μ ε φ υ λ ε τ ικ ή β ά σ η , κ α ι ο ι Α μ υ κ λ α ίο ι, ω ς

Δ ω ρ ιε ίς , α ν ή κ α ν σ ε α υ τ έ ς τ ις Φ υ λ έ ς κ α ι ο ι ίδ ιο ι,

η κ α τ α ν ο μ ή δ ε ν ή τ α ν δ ύ σ κ ο λ η .

γ ) Λ ίγ ο δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή α λ λ ά π ο λ ύ π α ρ ό μ ο ια ε ίν α ι η

ά π ο ψ η τ ο υ EG Forrest. Π ρ ώ τ η τ ο υ υ π ό θ ε σ η ό τ ι

σ τ η ν κ λ α σ σ ικ ή Σ π ά ρ τ η υ π ή ρ χ α ν π α ρ α π ά ν ω α π ό

5 Ω β έ ς . κ α θ ώ ς ο ι γ ν ω σ τ έ ς 5 ε ίν α ι α π ο μ ε ιν ά ρ ι τ η ς

ρ ω μ α ϊκ ή ς ε π ο χ ή ς , μ ε τη ν ψ α λ ιδ ισ μ έ ν η Σ π ά ρ τ η .

Κ λ ε ιδ ί τ η ς ά π ο ψ ή ς το υ σ ε κ ά θ ε π ε ρ ίπ τ ω σ η ε ί-

ν α ι η δ ια φ ο ρ ά τ ο υ π ο λ ιτ ικ ο ύ σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ α π ό

τ ο σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό α π ό σ π α σ μ α τ ο ο π ο ίο π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι

α π ό α υ τ ό ν . Έ τ σ ι, κ ά θ ε π ο λ ιτ ικ ή υ π ο δ ια ίρ ε σ η δ ε ν

α π ο τ ε λ ε ί, α λ λ ά π α ρ έ χ ε ι έ ν α - δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή ς ο ν ο -

μ α σ ία ς ε ν ίο τ ε α π ό σ π α σ μ α . Ο ύ τ ω ς , η Ω Β ά ε ίν α ι

μ ια τ ο π ικ ή ο ν τ ό τ η τ α , π ο υ π α ρ έ χ ε ι σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο

σ ώ μ α α ν δ ρ ώ ν , τ ο ο π ο ίο μ π ο ρ ε ί ν α ο ν ο μ α ζ ό τ α ν ή

ό χ ι Μ ό ρ α κ α ι δ ια φ έ ρ ε ι σ ε ο ρ γ ά ν ω σ η α π ό τη ν μ ε -

τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η . τ ο υ 4ο υ α ι., α ν μ η τ ι ά λ λ ο σ τ ο ό τ ι έ χ ε ι

ά ν δ ρ ε ς π ο υ π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι α π ό το α υ τ ό γ ε ω γ ρ α φ ι-

κ ό δ ια μ έ ρ ισ μ α .

Λ ό χ ο ς α π ο τ ε λ ε ίτ ο ε π ισ τ ρ α τ ε υ -ό μ ε ν ο τ μ ή μ α τ η ς Φ ρ α τ ρ ία ς , η ο π ο ία ο ρ ίζ ε τ α ι ω ς

τ μ ή μ α μ ια ς α π ό τ ις τ ρ ε ις Φ υ λ έ ς π ο υ κ α τ ο ικ ε ί σ ε

μ ία ω β ά .Έ τ σ ι, κ ά θ ε Ω Β ά (ό σ ε ς κ α ι α ν ή τ α ν α υ τ έ ς )

ε ίχ ε τ ρ ε ις φ ρ α τ ρ ίε ς , μ ία Υ λ ε ιέ ω ν , μ ία Δ υ μ ά ν ω ν

κ α ι μ ία Π α μ φ ύ λ ω ν , κ ά θ ε μ ία α π ο δ ίδ ο υ σ α έ ν α ν

Λ ό χ ο . Σ τ ο ε π ό μ ε ν ο κ λ ιμ ά κ ιο τ ο σ ύ σ τ η μ α π α ρ α -

μ έ ν ε ι τ ρ ια δ ικ ό , μ ε τ ρ ε ις τ ρ ια κ ά δ ε ς α ν ά φ ρ α τ ρ ία

κ α ι Λ ό χ ο (ε δ ώ η π ο λ ιτ ικ ή κ α ι σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή ο ν τ ό -

τ η τ ε ς ε ίν α ι τ α υ τ ώ ν υ μ ε ς ). Η ο ν ο μ α σ ία π ρ ο έ ρ χ ε -

τ α ι α π ό τ ο ό τ ι η ο ν τ ό τ η τ α α υ τ ή ε ίν α ι τ ο 1/30 τ η ς

π α λ α ιό τ ε ρ η ς Β α σ ικ ή ς υ π ο δ ια ίρ ε σ η ς , τ η ς Φ υ λ ή ς .

Τ έ λ ο ς , κ ά τ ω α π ό τη ν τ ρ ια κ ά δ α τ ο σ ύ σ τ η μ α γ ίν ε -

τ α ι δ υ α δ ικ ό , μ ε δ ύ ο ε ν ω μ ο τ ίε ς α ν ά τ ρ ια κ ά δ α .

57



Η Ε ξ έ λ ιξ η ίο υ Ιπ π ικ ο ύσ τ η ν Π ε ρ σ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία

ο ιπ π ικ ό ό π λ ο ε ξ ε λ ίχ Β η κ ε σ ε μ ε γ ά λ ο

Β α θ μ ό ε ν τ ό ς τη ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς τ ω ν

Α χ α ιμ ε ν ιδ ώ ν κ α ι α π ε τέ λ ε σ ε ισ χ υ ρ ό

κ α ι σ ο β α ρ ό ό π λ ο τ η ς α π έ ν α ν τ ι σ τ ο υ ς

Έ λ λ η ν ε ς . Π ο λ λ έ ς α π ό α υ τ έ ς τ ις ε ξ ε λ ίξ ε ις ε π η ρ έ -

α σ α ν ό χ ι μ ό ν ο τ ο υ ς τ ε λ ε υ τ α ίο υ ς , α λ λ ά κ α ι ά λ λ ε ς

π ε ρ ιο χ έ ς , φ τ ά ν ο ν τ α ς μ έ χ ρ ι τ ις μ ε σ α ιω ν ικ έ ς δ υ -

τ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις . Σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε ό τ ι θ ε ω ρ ο ύ σ α ν

ο ιΈ λ λ η ν ε ς γ ια π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια , τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό

δ ε ν ή τ α ν π α ρ α δ ο σ ια κ ό ό π λ ο . Ε ίχ ε α ν α π τ υ χ θ ε ί

ε π ί Κ ύ ρ ο υ τ ο υ Μ έ γ α , ό π ω ς μ α ς π λ η ρ ο φ ο ρ ε ί ο

Ξ ε ν ο φ ώ ν . Ο ι ιπ π ικ έ ς π α ρ α δ ό σ ε ις τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν ,

σ ε τέ το ια ισ χ ύ κ α τ ά τ η ν κ λ α σ σ ικ ή ε π ο χ ή , ε ίχ α ν

π α ρ ά δ ο σ η λ ιγ ό τ ε ρ η α π ό έ ν α ν α ιώ ν α . Α υ τ ό π ο υ

π ρ ο φ α ν ώ ς δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε τ η σ ύ γ χ υ σ η , ή τ α ν το

α π λ ό γ ε γ ο ν ό ς τ η ς ύ π α ρ ξ η ς , σ τ η ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ή

δ ύ ν α μ η , π ο λ λ ώ ν υ π ο τ ε λ ώ ν λ α ώ ν μ ε π ρ α γ μ α τ ι-

κ ά π ο λ υ ε τ ή π α ρ ά δ ο σ η σ τ ο ιπ π ικ ό , π ο υ σ υ ν ε ισ έ -

φ ε ρ α ν κ υ ρ ίω ς ιπ π ικ ά τ μ ή μ α τ α κ α ι π α ρ ο υ σ ία ζ α ντ ις μ ε γ ά λ ε ς ιπ π ικ έ ς μ ά ζ ε ς π ο υ α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι μ ε

τ ό σ ο δ έ ο ς σ ε π ο λ λ ά κ ε ίμ ε ν α .

Ο ι Π έ ρ σ ε ς ιπ π ε ίς ή τα ν σ α φ ώ ς ικ α ν ο ί, α λ λ ά χ ω -

ρ ίς μ ε γ ά λ η π α ρ ά δ ο σ η κ α ι π έ ρ α ν κ ά θ ε α μ φ ιβ ο -

λ ία ς σ χ ε τ ικ ώ ς λ ίγ ο ι. Μ ία ή δ ύ ο χ ιλ ιά δ ε ς ιπ π ε ίς

α π ο τ ε λ ο ύ ν τ η ν ιπ π ικ ή Β α σ ιλ ικ ή φ ρ ο υ ρ ά , μ α ζ ί μ ε

τ ο υ ς 10.000 π ε ζ ο ύ ς α θ ά ν α τ ο υ ς ("Α μ ρ τ ά κ α "). Η

α ν α λ ο γ ία σ ε α υ τ ό το ε π ίλ ε κ τ ο σ ώ μ α ε ίν α ι 1:10 ή

1:5 (το τ ε λ ε υ τ α ίο π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η δ ιή γ η σ η τ ο υ

Η ρ ο δ ό τ ο υ ) κ α ι σ υ ν α ιν ε ί σ τ ο ό τ ι σ τ ο ν μ η τ ρ ο π ο -

λ ιτ ικ ό π ε ρ σ ικ ό σ τ ρ α τ ό , τ ο Β α σ ικ ό ό π λ ο ή τ α ν το

π ε ζ ικ ό . Κ α τ ά τ η ν π ο ρ ε ία τ ο υ Ξ έ ρ ξ η , ο Η ρ ό δ ο τ ο ς

α ν α φ έ ρ ε ι μ ό λ ις 10.000 ιπ π ε ίς Π έ ρ σ ε ς , π λ η ν τ η ς

φ ρ ο υ ρ ά ς τ ω ν 2000 ε φ ίπ π ω ν .

λ λ ω σ τ ε σ τ η ν Μ υ κ ά λ η ιπ π ικ ό δ ε ν α ν α φ έ ρ ε τ α ι,

α λ λ ά α ν α φ έ ρ ε τ α ι π ε ρ σ ικ ό π ε ζ ικ ό , τ ο ο π ο ίο ή τ α ν

κ α ι ο σ τ υ λ ο β ά τ η ς τ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς σ τ ις Π λ α τ α ι-

έ ς . Σ τ ο Μ α ρ α θ ώ ν α κ α ι τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς ο ι Π έ ρ -

σ ε ς π ο λ έ μ η σ α ν χ ω ρ ίς χ ρ ή σ η ιπ π ικ ο ύ , κ ά τ ι α δ ι-

α ν ό η τ ο γ ια ά λ λ α ιπ π ικ ά φ ύ λ α α ν ά τ ο υ ς α ιώ ν ε ς ,

π χ Μ ο γ γ ό λ ο υ ς . Σ ε σ ύ γ κ ρ ισ η δ ε μ ε ά λ λ ο υ ς σ τ ρ α -

τ ο ύ ς , ο π ε ρ σ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς ε ίχ ε χ α μ η λ ή α ν α λ ο γ ία

ιπ π ικ ο ύ π ρ ο ς π ε ζ ικ ό . Σ τ η ν ε ισ β ο λ ή τ ο υ Ξ έ ρ ξ η ο

Η ρ ό δ ο τ ο ς α ν α φ έ ρ ε ι 80.000 π ρ ο ς 2.000.000 ή τ ο ι

1:25, ό τ α ν ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς π έ ρ α σ ε τ ο ν Ε λ λ ή σ π ο ν τ ο

μ ε α ν α λ ο γ ία 1 -.6. Π α ρ ' ό λ α υ τ ά . μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν α

κ α τ α λ ά β ε ι τ ο δ έ ο ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν τ ω ν Μ η δ ικ ώ ν

Π ο λ έ μ ω ν σ τ ο θ έ μ α τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ . Α ν ο ι

Π έ ρ σ ε ς ε ίχ α ν μ ικ ρ ή α ν α λ ο γ ία ιπ π ικ ο ύ π ρ ο ς π ε -

ζ ικ ό , ο ιΈ λ λ η ν ε ς α π λ ά δ ε ν ε ίχ α ν ιπ π ικ ό ! Τ α π λ έ ο ν

ε π ίλ ε κ τα τ μ ή μ α τ ά τ ο υ ς π ο λ ε μ ο ύ σ α ν π ε ζά , κ α ι

ε κ ε ίν η τ η ν ε π ο χ ή , μ ε τ ά τ ο ν Κ λ ε ισ θ έ ν η , ο λ ό κ λ η -

ρ η Α θ ή ν α δ ιέ θ ε τ ε ... 100 ιπ π ε ίς (σ α φ ώ ς θ α π ρ ο -

τ ιμ ο ύ σ α ν ν α π ο λ ε μ ή σ ο υ ν ε ν τό ς τη ς φ ά λ α γ γ α ς

α ν τ ί ξ έ χ ω ρ α , ω ς ιπ π ε ίς , ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ

ιπ π ικ ο ύ ) . Ο ι ε λ λ η ν ικ ο ί ο π λ ιτ ικ ο ί σ τ ρ α τ ο ί σ τα Μ η -

δ ικ ά κ α ι π ρ ιν α π ό α υ τ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α δ ια θ έ τ ο υ ν

(Α θ η ν α ίο ι) ή ν α ν ο ικ ιά ζ ο υ ν ε λ α φ ρ ύ π ε ζ ικ ό , α λ λ ά

ό χ ι ιπ π ικ ό . Τ ο τ ε λ ε υ τ α ίο δ ε ν ε ίχ ε θ έ σ η σ τ ις σ υ -

γ κ ρ ο ύ σ ε ις το υ ς , μ έ χ ρ ι τ ο ν π ε λ ο π ο ν ν η σ ια κ ό π ό -

λ ε μ ο .

Εξοπλισμός

Δ υ σ τ υ χ ώ ς ο υ δ ε ίς έ χ ε ι τ η ν π α ρ α μ ικ ρ ή ιδ έ α γ ια

τ ο ν ο π λ ισ μ ό τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ τ η ς ε π ο χ ή ς .

Ο Η ρ ό δ ο τ ο ς α ν α φ έ ρ ε ι π ο λ ύ λ ίγ α . Υ π ή ρ χ α ν ιπ π ο -

τ ο ξ ό τ ε ς , ά γ ν ω σ τ ο π ο ίω ν ε θ ν ικ ο τ ή τ ω ν κ α ι ιπ π α -

κ ο ν τ ισ τ έ ς . Ο ι δ ε ύ τ ε ρ ο ι δ ε ν γ ίν ε τ α ι σ α φ έ ς ν α ε ίν α ι

α ν τ ίσ τ ο ιχ ο ε ιδ ικ ό σ ώ μ α ό π ω ς ο ι ιπ π ο τ ο ξ ό τ ε ς κ α ι

π ιθ α ν ώ ς ν α ή τ α ν ο ι β α σ ικ ο ί ιπ π ε ίς τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ

ιπ π ικ ο ύ (έ σ τ ω τ ο υ ιθ α γ ε ν ο ύ ς ) . Ε π ί Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ

κ α ι ε π ί Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α , σ α φ ώ ς τ ο π λ έ ο ν β α ρ ύ π ε ρ -

σ ικ ό ιπ π ικ ό ο π λ ιζ ό τ α ν μ ε α κ ό ν τ ια , τ α ε ξ α ιρ ε τ ικ ή ς

π ο ιό τ η τα ς κ α ι ισ χ υ ρ ή ς κ α τ α σ κ ε υ ή ς δ ιπ λ ο ύ ρ ό -

λ ο υ "π α λ τ ά ", π ο υ μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ρ ιφ θ ο ύ ν (Γ ρ α ν ι-

κ ό ς ) ή ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν ν υ κ τ ικ ά ω ς δ ό ρ α τ α .

Α ς μ η ν ξ ε χ ν ά μ ε ό τ ι γ ια τα Μ η δ ικ ά η μ ό ν η π η γ ή

π ο υ υ π ά ρ χ ε ι ε ίν α ι ο Η ρ ό δ ο τ ο ς , κ α ι α υ τ ό ς ε μ φ α -

ν ίσ τ η κ ε μ ια γ ε ν ιά μ ε τ ά τ η ν δ ιε ξ α γ ω γ ή τ ο υ ς . Δ ε ν

ε ίν α ι τ υ χ α ίο ό τ ι η π λ η θ ώ ρ α σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν τ ο υ

τ έ λ ο υ ς τ ο υ 5ο υ

κ α ι τ ο υ 4ο υ

α ι. π α ρ έ χ ο υ ν π ο λ λ έ ς

π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς γ ια τ ο τό τ ε π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό , α λ λ ά

α υ τ ό τ ω ν Μ η δ ικ ώ ν π α ρ α μ έ ν ε ι ε ν π ο λ λ ο ίς ά γ ν ω -

σ τ ο . λ λ ω σ τ ε , ο Η ρ ό δ ο τ ο ς ή τ α ν ο π ρ ώ τ ο ς ισ τ ο ρ ι-

κ ό ς , ό σ ο κ α ι α ν ο ι σ η μ ε ρ ιν ο ί α ν τ ίσ τ ο ιχ ο ι α ν α τ ρ ι-

χ ιά ζ ο υ ν ό τ α ν τ ο υ α π ο δ ίδ ε τ α ι α υ τ ή η ιδ ιό τ η τ α .

Σ ύ μ φ ω ν α π ά ν τα μ ε τ ο ν Π α τ έ ρ α τ η ς Ισ τ ο ρ ία ς , ε ί-

58



υ C I I U S ι ω ν ι- ιυ ρ ιω ν j π r iu xr i U L U ι\ υ υ ν α ς α

Σύγχρονη αναπαράσταση

περσικών όπλων με βάση

την Απική αγγειογραφία.

Αρχείο Στέφανου

Σκαρμίντζου.

/ • ι π ο λ ύ π ιθ α ν ό ο ι Β α σ ικ έ ς μ ο ν ά δ ε ς π ε ρ σ ικ ο ύ

π π ικ ο ύ ν α ή τ α ν ε ξ ο π λ ισ μ έ ν ε ς μ ε α κ ό ν τ ια , ε ν ώ

<α τ ά π ά σ α ν π ιθ α ν ό τ η τ α έ φ ε ρ α ν κ α ι μ ε τ α λ λ ικ ά

<ρ ά ν η "α π ό χ α λ κ ό κ α ι σ ίδ ε ρ ο " , μ ια α π ο σ τ α σ ιο -π ο ίη σ η α π ό τ η ν α ν υ π α ρ ξ ία π ε ρ σ ικ ή ς θ ω ρ ά κ ι-

σ η ς κ ε φ α λ ή ς . ( λ λ ε ς π η γ έ ς α ν α φ έ ρ ο υ ν μ υ τ ε ρ ά ,

π ιλ ο ε ιδ ή κ ρ ά ν π α π ό χ α λ κ ό γ ια Π έ ρ σ ε ς ιπ π ε ίς κ α ι

:ν α τ έ τ ο ιο έ χ ε ι α π ο τ ε λ έ σ ε ι λ ά φ υ ρ ο α π ό το Μ α -

ρ α θ ώ ν α ). 0 χ α λ κ ό ς , π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι γ ια τ α π ε ρ σ ι-

κ ά κ ρ ά ν η ο Η ρ ό δ ο τ ο ς , μ π ο ρ ε ί ν α α π ο τ ε λ ε ί ε ν θ έ -

π α τ α ε π ί σ ιδ η ρ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς , ή α π λ ά ν α π ρ ό κ ε ιτ α ι

α α χ ά λ κ ιν α τ μ ή μ α τ α ε ν ό ς Β α σ ικ ά σ π ο ν δ υ λ ω τ ή ς

κ α τ α σ κ ε υ ή ς κ ρ ά ν ο υ ς . Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ η θ ω ρ ά κ ι-

σ η σ ώ μ α τ ο ς , η μ ο ν α δ ικ ή α ν α φ ο ρ ά τ ο υ Η ρ ό δ ο -

:ο υ ε ίν α ι α ιν ιγ μ α τ ικ ή . Α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ ο ν δ ιο ικ η τ ή

;ο υ ιπ π ικ ο ύ , π ο υ σ α φ ώ ς δ ε ν ε ίν α ι α π α ρ α ίτ η τ ο

/α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί τ ο ν ίδ ιο ο π λ ισ μ ό μ ε κ ά θ ε α π λ ό νπ π έ α . Γ ια ν α μ π ε ρ δ έ ψ ε ι τ α π ρ ά γ μ α τ α α ν α φ έ ρ ε ι

φ υ σ ά θ ώ ρ α κ α κ ά τ ω α π ό τ ο ρ ο ύ χ ο κ α ι υ π ο ν ο ε ί

φ ά ν ο ς , κ ά τ ι σ ε α π ό λ υ τ η σ υ μ φ ω ν ία μ ε τ η ν π ρ ό -

:ε ρ η α ν α φ ο ρ ά π ε ρ ί κ ρ ά ν ο υ ς . Ό μ ω ς η υ π ό λ ο ιπ η

π ε ρ ιγ ρ α φ ή τ ο υ θ α ν ά τ ο υ τ ο υ κ α θ ισ τ ά ε ξ α ιρ ε τ ικ ά

α λ η θ ο φ α ν ή τ η ν ά π ο ψ η τ ο υ Π λ ο υ τ ά ρ χ ο υ , π ο υ

α ν α φ έ ρ ε ι έ ν α ν π ά ν ο π λ ο , σ χ ε δ ό ν σ ιδ ε ρ ό φ ρ α κ τ ο

ίν δ ρ α π ο υ έ χ ο ν τ α ς π έ σ ε ι α π ό τ ο ά λ ο γ ο α δ υ ν α τ ε ί

/α ξ α ν α σ η κ ω θ ε ί κ α ι ε ίν α ι π ρ ο σ τ α τ ε υ μ έ ν ο ς π λ ή -

σ ω ς ό χ ι μ ό ν ο σ τ ο ν κ ο ρ μ ό , α λ λ ά κ α ι σ τ α ά κ ρ α .

] Π λ ο ύ τ α ρ χ ο ς δ ε ν ε ίν α ι α π ίθ α ν ο ν α έ χ ε ι ε π η ρ ε -

α σ τ ε ί α π ό τ ις ε ν τ ω μ ε τ α ξ ύ ε ξ ε λ ί ξ ε ις σ τ η ν θ ω ρ ά -

κ ισ η τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν ιπ π έ ω ν , π ο υ ε π α ν α κ ά μ π τ ο υ ν

κ α τ ά τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ κ α ι ίσ ω ς η α ν α φ ο ρ ά ν α ε ίν α ι

π ρ ω θ ύ σ τ ε ρ η , σ ε μ ια π ρ ο σ π ά θ ε ια ε ξ ο ρ θ ο λ ο γ ι-

σ μ ο ύ τ η ς ισ τ ο ρ ία ς ό π ω ς ή τ α ν γ ν ω σ τ ή α π ό τ ο νΗ ρ ό δ ο τ ο . Π ά ν τ ω ς , π ρ έ π ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι ο

Η ρ ό δ ο τ ο ς δ ε ν α ν α φ έ ρ ε ι κ α ν έ ν α ν ά λ λ ο Π έ ρ σ η

ιπ π έ α θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ο . Α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς ή τ α ν σ ι δ ε ρ ό -

φ ρ α κ τ ο ι, κ ά π ο ιο ς θ α τ ο υ το ε ίχ ε α ν α φ έ ρ ε ι, α φ ο ύ

τ ο β α σ ικ ό σ χ ό λ ιο π ο υ κ ά ν ε ι γ ια α υ τ ο ύ ς ή τ α ν ό τ ι

σ τ ε ρ ο ύ ν τ α ν α μ υ ν τ ικ ό ο π λ ισ μ ό , θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α

τ ο ν ίσ ε ι ό τ ι α υ τ ό δ ε ν ίσ χ υ ε γ ια τ ο ιπ π ικ ό . Π ά ν τ ω ς ,

ο Μ α ρ δ ό ν ι ο ς π ο υ π ο λ ε μ ά έ φ ιπ π ο ς , σ κ ο τ ώ ν ε τ α ι

α π ό Β ο λ ή λ ίθ ο υ , κ ά τ ι π ο λ ύ σ υ μ β α τ ό μ ε χ ρ ή σ η

θ ω ρ ά κ ισ η ς (π ο υ κ α ν ε ίς δ ε ν α μ φ ισ β η τ ε ί γ ια τ ο ν

α ρ χ η γ ό τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς )

α λ λ ά ε π ιπ λ έ ο ν ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς φ α ί ν ο ν τ α ι ν α έ χ ο υ ν

ιδ ια ί τ ε ρ ε ς δ υ σ κ ο λ ίε ς σ τ ο ν α ε ξ ο ν τ ώ σ ο υ ν τ η σ ω -μ α τ ο φ υ λ α κ ή τ ο υ . Α ν α υ τ ή ε ίν α ι η έ φ ιπ π η φ ρ ο υ -

ρ ά τ ω ν 1000 θ ω ρ α κ ο φ ό ρ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , κ α ι ό χ ι

τ ο π λ έ ο ν ε π ίλ ε κ τ ο σ ώ μ α (μ ια χ ιλ ιο σ τ ύ α - "χ α ζ α -

ρ α μ π ά μ " -1000 ά ν δ ρ ε ς ε π ίσ η ς ) τ η ς " μ π ά ίΒ α ρ α -

μ π ά μ " (μ υ ρ ιο σ τ ύ α ς ) τ ω ν Α θ α ν ά τ ω ν , τ ό τ ε μ π ο ρ ε ί

κ α ν ε ίς ν α σ υ μ π ε ρ ά ν ε ι μ ε α σ φ ά λ ε ια τ η ν ύ π α ρ ξ η

θ ω ρ ά κ ισ η ς σ τ ο π ε ρ σ ικ ό Β α ρ ύ ιπ π ικ ό ω ς σ τ ά -

ν τ α ρ ε ξ ο π λ ισ μ ό .

Α ν ό χ ι σ ε ό λ ο , τ ό τ ε σ ε έ ν α σ η μ α ν τ ικ ό τ μ ή μ α α υ -

τ ο ύ . Α λ λ ά κ α ν ε ίς δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α σ υ μ π ε ρ ά ν ε ι τ η ν

έ κ τ α σ η α υ τ ή ς , ή τ ο ι α ν π έ ρ α ν θ ώ ρ α κ α (α γ ν ώ σ τ ο υ

υ λ ι κ ο ύ ) κ α ι μ ε τ α λ λ ι κ ο ύ κ ρ ά ν ο υ ς , π ε ρ ιλ ά μ Β α -

59



• • • • Β Η Ξ Ε Ι I To'Enos τ ω ν Π υ ρ ιω ν j Μ π α χ η σ τ α κ ο υ ν α ς α

ν ε κ α ι π ρ ο σ τ α σ ία ά κ ρ ω ν , ό π ω ς υ π α ιν ίσ σ ε τα ι ο

Η ρ ό δ ο τ ο ς γ ια τ ο ν Π έ ρ σ η ίπ π α ρ χ ο σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς ,

τ ο ν Μ α σ ίσ τ ιο . Ε π ιπ λ έ ο ν , τ ο υ λ ικ ό τ ο υ θ ώ ρ α κ α

ε ίν α ι ά γ ν ω σ τ ο , ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ ο υ ς α π λ ο ύ ς ιπ π ε ίς .

Τ ο π ε ρ σ ικ ό π ε ζ ικ ό ε μ φ α ν ίζ ε τα ι σ ε α γ γ ε ιο γ ρ α φ ίε ς

μ ε μ η μ ε τ α λ λ ικ ο ύ ς θ ώ ρ α κ ε ς κ α ι λ ίγ ο α ρ γ ό τ ε ρ α

μ ε λ ιν ο θ ώ ρ α κ ε ς ε λ λ η ν ικ ο ύ τ ύ π ο υ , α λ λ ά τ ο ιπ π ι-κ ό ίσ ω ς ή δ η ν α δ ιέ θ ε τε φ ο λ ιδ ω τ ο ύ ς ή ε λ α σ μ α -

τ ο ε ιδ ε ίς θ ώ ρ α κ ε ς α π ό χ α λ κ ό (π ο υ μ π ο ρ ε ί ίσ ω ς

ν α σ υ γ χ έ ε τ α ι μ ε το ν χ ρ υ σ ό ) ή α π ό σ ίδ ε ρ ο . Π ο λ ύ

π ιθ α ν ό τ ε ρ ο ε ίν α ι τ ο ν α μ η ν υ π ή ρ χ ε π λ ή ρ η ς ο μ ο ι-

ο μ ο ρ φ ία κ α ι ε ν ώ σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α τ μ ή μ α τ α έ φ ε ρ α ν

υ φ α σ μ ά τ ιν ο υ ς , δ ε ρ μ ά τ ιν ο υ ς κ α ι ά λ λ ο υ ς θ ώ ρ α -

κ ε ς , κ ά π ο ιο ι ν α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α π ρ ο χ ω ρ ή σ ο υ ν

σ τ η ν π ρ ο μ ή θ ε ια α κ ρ ιβ ώ ν φ ο λ ιδ ω τ ώ ν μ ε τ α λ λ ι-

κ ώ ν . λ λ ω σ τ ε υ π ά ρ χ ο υ ν ε λ λ η ν ικ έ ς α γ γ ε ιο γ ρ α -

φ ίε ς π ο υ δ ε ίχ ν ο υ ν Σ ά κ ε ς ιπ π ο τ ο ξ ό τ ε ς (κ α ν ο ν ικ ά

τ ο ε λ α φ ρ ύ τ ε ρ ο δ υ ν α τ ό τμ ή μ α μ ια ς ιπ π ικ ή ς δ ύ -

ν α μ η ς τ η ς ε π ο χ ή ς ) μ ε λ ιν ο θ ώ ρ α κ ε ς ε λ λ η ν ικ ο ύ

τ ύ π ο υ .

Κ α ι ε δ ώ δ ε ν ε ίν α ι δ υ ν α τ ό ν ν α ε ξ ε τ α σ τ ο ύ ν δ ύ ο

π α ρ ά μ ε τρ ο ι: κ α τ ά π ό σ ο ν α υ τ ή η θ ω ρ ά κ ισ η ή τ α ν

ε ν δ ε ικ τ ικ ή τ ο υ ο π ο ιο υ δ ή π ο τ ε ιπ π ο τ ο ξ ό τ η ή α φ ο -

ρ ο ύ σ ε λ ίγ ο υ ς τ ο π ικ ο ύ ς ά ρ χ ο ν τ ε ς κ α ι π λ ο ύ σ ιο υ ς ,

κ α ι α ν ο λ ιν ο θ ώ ρ α κ α ς ε ίν α ι α κ ρ ιβ ή ς α ν α π α ρ ά -

σ τ α σ η , ή ε ίν α ι π ιθ α ν ώ ς η π ρ ο σ π ά θ ε ια τ ο υ κ α λ λ ι-

τ έ χ ν η ν α α π ο δ ώ σ ε ι μ ια δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή , μ η -μ ε τ α λ -

λ ικ ή μ ο ρ φ ή θ ω ρ ά κ ισ η ς ά γ ν ω σ τ η σ ε α υ τ ό ν . Α ν

κ α ι ο ι α ν α π α ρ α σ τ ά σ ε ις π ο λ λ ά κ ις δ ε ίχ ν ο υ ν λ ιν ο -

θ ώ ρ α κ α ε λ λ η ν ικ ο ύ τ ύ π ο υ μ ε ε π ω μ ίδ ε ς , κ ο μ μ έ -

ν ε ς π τ έ ρ υ γ ε ς π λ ή ρ ω ς ε ν σ ω μ α τ ω μ έ ν ε ς κ α ι δ ύ ο

κ ο ρ δ ό ν ια π ο υ δ έ ν ο υ ν μ π ρ ο σ τ ά σ τ ο σ τ έ ρ ν ο , κ α ισ τ α θ ε ρ ο π ο ιο ύ ν τ ις ε π ω μ ίδ ε ς τ ο υ λ ιν ο θ ώ ρ α κ α ,

ο ι Α ιγ ύ π τ ιο ι α π ό π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ -

σ α ν θ ω ρ ά κ ισ η α π ό λ ιν ό , σ τ η ν δ ε π ε ρ ιγ ρ α φ ή τ η ς

δ ύ ν α μ η ς ε ισ β ο λ ή ς ο Η ρ ό δ ο τ ο ς α π ο δ ίδ ε ι σ τ ο υ ς

Φ ο ίν ικ ε ς θ ώ ρ α κ ε ς α π ό λ ιν ό (η π α ρ α τ ή ρ η σ ή τ ο υ

μ ά λ λ ο ν π ρ έ π ε ι ν α μ α ς υ π ο ψ ιά σ ε ι ό τ ι σ ε ε κ ε ίν η

τ η ν ε π ο χ ή ο ιΈ λ λ η ν ε ς έ φ ε ρ α ν κ υ ρ ίω ς μ ε τ α λ λ ι-

κ ο ύ ς θ ώ ρ α κ ε ς ).

Ο ι α ρ ιθ μ ο ί τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ σ τ α Μ η δ ικ ά

δ ε ν μ π ο ρ ο ύ ν ν α υ π ο λ ο γ ισ τ ο ύ ν α κ ρ ιβ ώ ς , ό μ ω ς

η ο ρ γ ά ν ω σ η μ ά λ λ ο ν θ α π ρ έ π ε ι ν α ε ίν α ι σ ε δ ε κ α -

δ ικ ή Β ά σ η , ό π ω ς α υ τ ή τ ο υ π ε ζ ικ ο ύ . Η π ε ρ σ ικ ήφ ρ ο υ ρ ά τ ω ν 1000-2000 ε π ιλ έ κ τ ω ν ιπ π έ ω ν ε ίν α ι

β α σ ιλ ικ ή φ ρ ο υ ρ ά , α λ λ ά σ ε κ α μ ία π ε ρ ίπ τ ω σ η

δ ε ν μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν α θ ε ω ρ ή σ ε ι ό τ ι η τ ε ρ ά σ τ ια

σ ε έ κ τ α σ η κ α ι μ ε γ ά λ η σ ε α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ ν α μ ικ ό

Π ε ρ σ ία θ α ε ίχ ε μ ό λ ις 2.000 ιθ α γ ε ν ε ίς Π έ ρ σ ε ς

ιπ π ε ίς . Έ ν α ς α ρ ιθ μ ό ς γ ύ ρ ω σ τ ις 10.000 θ α ή τ α ν

π λ ή ρ ω ς π ισ τ ε υ τό ς γ ια τ η ν π ε ρ σ ικ ή δ ύ ν α μ η ιπ π ι-

κ ο ύ , ή α κ ό μ η κ α ι υ π ο τ ιμ η μ έ ν ο ς Η π ο λ ύ φ τ ω χ ό -

τ ε ρ η Ε λ λ ά δ α έ δ ιν ε π ε ρ ίπ ο υ έ ν α τ έ το ιο ν ο ύ μ ε ρ ο

ιπ π έ ω ν τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ , χ ω ρ ίς κ α -

ν ε ίς ν α υ π ο λ ο γ ίσ ε ι ιπ π ικ ά α π ο σ π ά σ μ α τ α Κ ρ ή τ η ς ,

Κ ύ π ρ ο υ , Ιω ν ία ς κ α ι Μ ε γ ά λ η ς Ε λ λ ά δ α ς . Ε π ίσ η ς ,

τ ο π ο λ ύ μ ικ ρ ό τ ε ρ ο Β α σ ίλ ε ιο τ ω ν Σ ε λ ε υ κ ιδ ώ ν ,

σ τ η μ ά χ η τ η ς Μ α γ ν η σ ία ς το 190 π Χ , π α ρ έ τ α -

ξ ε 70.000 ά ν δ ρ ε ς ε κ τ ω ν ο π ο ίω ν π ε ρ ί τ ις 4.000

τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν ιπ π ε ίς ε π ιλ έ κ τ ω ν σ ω μ ά τ ω ν κ α ι

Κ α τ ά φ ρ α κ τ ο ι, ε ν ώ 30.000 σ ο γ δ ιο β ά κ τ ρ ιο ι ιπ π ε ίς

σ τ ρ α τ ο λ ο γ ή θ η κ α ν ε λ ά χ ισ τ α μ ε τά α π ό τ ο θ ά ν α τ ο

τ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ . Η α κ μ α ία α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία τ ο υ

Ξ έ ρ ξ η σ α φ ώ ς θ α υ π ε ρ έ β α ιν ε α υ τ έ ς τ ις δ υ ν ά -μ ε ις , α ν κ α ι ε ίν α ι α μ φ ίβ ο λ ο α ν σ τ η ν ο ρ ε ιν ή κ α ι

φ τ ω χ ή Ε λ λ ά δ α θ α έ π α ιρ ν ε μ α ζ ί τ ο υ ό λ ο το ιπ π ικ ό

τ ο υ α φ ο ύ δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α τ ο θ ρ έ ψ ε ι κ α ι ο ι

Έ λ λ η ν ε ς δ ε ν δ ιέ θ ε τ α ν τ έ τ ο ιο ό π λ ο . Η μ ό ν η π ε -

ρ ίπ τ ω σ η π ο υ ο ι Π έ ρ σ ε ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ α ν ιπ π ικ ό

σ τ η ν Ε λ λ ά δ α ή τ α ν σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς , ό π ο υ έ κ α ν α ν

χ ρ ή σ η τ ο υ ιπ π ικ ο ύ κ α ι τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν σ υ μ μ ά χ ω ν

τ ο υ ς , τ ω ν Β ο ιω τ ώ ν . Ο ι 80.000 ιπ π έ ω ν π ο υ έ φ ε ρ ε

κ α τά τ ο ν Η ρ ό δ ο τ ο ο Ξ έ ρ ξ η ς , θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α

α π ο δ ο θ ο ύ ν σ ε ε θ ν ικ έ ς δ ιο ικ ή σ ε ις τ ω ν 10.000:

Π έ ρ σ ε ς , Μ ή δ ο ι, Σ ά κ ε ς , Β ά κ τ ρ ιο ι, Ιν δ ο ί ε ίν α ι 5

α π ό τ ο υ ς λ α ο ύ ς π ο υ θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α δ ια θ έ -

σ ο υ ν μ ία μ υ ρ ιο σ τ ύ α ιπ π ικ ο ύ . λ λ ο ι λ α ο ί θ α μ π ο -ρ ο ύ σ α ν ν α δ ια θ έ σ ο υ ν μ ικ ρ ό τ ε ρ α τ μ ή μ α τ α , ό π ω ς

ο ι 2000 π ε ρ σ ό φ ω ν ο ι λ α σ σ ο φ ό ρ ο ι Σ α γ ά ρ τ ε ς .

Α ν κ α ι σ α φ ώ ς ο Η ρ ό δ ο τ ο ς υ π α ιν ίσ σ ε τα ι ισ χ υ ρ ή

π ρ ο σ τ α σ ία σ ώ μ α τ ο ς το υ λ ά χ ισ τ ο ν γ ια μ έ ρ ο ς τ ο υ

π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ κ α ι ο ι α γ γ ε ιο γ ρ α φ ίε ς γ ε ν ι-

κ ώ ς δ ε ν δ ια φ ω ν ο ύ ν , κ α θ ώ ς ο 5ο ς

α ι. π α ρ έ ρ χ ε -

τ α ι, ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι ε π ιπ λ έ ο ν α π ά ρ τ ια θ ω ρ ά κ ισ η ς

κ α ι α υ ξ ά ν ε ι η σ η μ α σ ία τ ο υ ιπ π ικ ο ύ σ τ ις δ υ τ ικ έ ς

π ε ρ σ ικ έ ς π ε ρ ιο χ έ ς . Π ρ ώ τ α ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι φ ο λ ι-

δ ω τ έ ς π ε ρ ισ κ ε λ ίδ ε ς (π α ν τ ε λ ό ν ια ), κ α τ ά π ά σ α ν

Β ε β α ιό τ η τ α α π ό μ ε τ α λ λ ικ έ ς - χ ά λ κ ιν ε ς - φ ο λ ί-

δ ε ς , ε ν ώ δ ε ν α π ο κ λ ε ίε τ α ι α ν ά λ ο γ α π ρ ο σ τ α τ ε υ -τ ικ ά ν α β ρ ή κ α ν τ ο δ ρ ό μ ο τ ο υ ς π ρ ο ς τη ν Ε λ λ ά δ α .

Σ τ η Θ ε σ σ α λ ία α ν α γ ν ω ρ ίσ θ η κ α ν σ ε ν ο μ ίσ μ α τ α ,

α λ λ ά υ π ο τ ίθ ε τ α ι ό τ ι ή τ α ν κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν α α π ό

φ θ α ρ τ έ ς π ρ ώ τ ε ς ύ λ ε ς . Α υ τ ό φ υ σ ικ ά δ ε ν σ η μ α ί-

ν ε ι ο ύ τ ε ό τ ι κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ α ν σ τ η Θ ε σ σ α λ ία ή

γ ε ν ικ ό τ ε ρ α τ η ν Ε λ λ ά δ α (μ π ο ρ ε ί ν α ε ισ ή χ θ η σ α ν ],

α λ λ ά ο ύ τ ε κ α ν ό τ ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ α ν . Κ ά λ λ ισ τ α

μ π ο ρ ε ί ν α α π ε ικ ο ν ίσ τ η κ ε , ω ς μ ο ν τ έ λ ο , κ ά π ο ιο ς

ιδ ιό ρ ρ υ θ μ ο ς δ ιά σ η μ ο ς , μ ία ε υ κ τ α ία κ α τ ά σ τ α σ η

ε ξ ο π λ ισ μ ο ύ ή κ ά π ο ιο σ υ μ μ α χ ικ ό - σ ε κ ά π ο ια

φ ά σ η - τ μ ή μ α .

Α υ τ ό τα ιπ π ικ ά τ μ ή μ α τ α β ρ ίσ κ ο ν τ α ν ν α α ν τ ιμ ε -τ ω π ίζ ο υ ν ε λ λ η ν ικ ά ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ά σ ώ μ α τ α μ έ χ ρ ι

τ η ν ε ιρ ή ν η τ ο υ Κ α λ λ ία , α ν ά τ η ν α ν α τ ο λ ικ ή Μ ε -

σ ό γ ε ιο . Μ ικ ρ ά Α σ ία . Κ ύ π ρ ο ς , Α ίγ υ π τ ο ς , Π ρ ο π ο -

ν τ ίδ α , Μ α κ ε δ ο ν ία , Θ ρ ά κ η ή τ α ν π ε δ ία ε λ λ η ν ο -

π ε ρ σ ικ ώ ν σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ω ν , κ α ι σ τ ις τρ ε ις π ρ ώ τ ε ς

υ π ή ρ ξ α ν ισ χ υ ρ έ ς π ε ρ σ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις π ε δ ίο υ

π ο υ σ υ γ κ ρ ο ύ σ θ η κ α ν μ ε ε λ λ η ν ικ ά σ ώ μ α τ α , ό π ο υ

η ύ π α ρ ξ η ιπ π ικ ο ύ θ α π ρ έ π ε ι ν α ή τ α ν κ ά τ ι π α ρ α -

π ά ν ω α π ό Β έ Β α ιη . Α π ό ε κ ε ί π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι π ο λ λ έ ς

ε λ λ η ν ικ έ ς α γ γ ε ιο γ ρ α φ ίε ς π ο υ α π ε ικ ο ν ίζ ο υ ν το

π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό . Μ ια ν έ α π ρ ο σ θ ή κ η σ τ ο ο π λ ο -

σ τ ά σ ιο τ ο υ ε ίν α ι μ ια μ ικ ρ ή , κ υ κ λ ο τ ε ρ ή ς α σ π ίδ α

μ ε μ ια μ ικ ρ ή έ λ λ ε ιψ η σ τ ο ε π ά ν ω μ έ ρ ο ς τ η ς . Α υ τ ή



ι ιο c n os ί ω ν πυριων j π π ά χ η σ ία ι^ο υ ν α ς α t S l i l i f t i t f E E E E

η α ο π ίδ α δ ε ίχ ν ε τ α ι σ τ η ν α γ γ ε ιο γ ρ α φ ία σ υ χ ν ά μ ε

α ρ κ ε τ έ ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς ό ψ ε ις , α λ λ ά σ χ ε δ ό ν π ά ν τα

φ α ίν ε τ α ι ν α δ ια θ έ τ ε ι τ η ν ε λ λ η ν ικ ο ύ τ ύ π ο υ δ ιπ λ ή

α ν ά ρ τ η σ η π ό ρ π α κ α - α ν τ ιλ α Β ή ς . π ρ ο ϊό ν τ η ς ο ι-

κ ε ιό τ η τ α ς τ ο υ κ α λ λ ιτ έ χ ν η ή τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς ε π ιρ -

ρ ο ή ς σ τ η ν π ε ρ σ ικ ή π ο λ ε μ ικ ή μ η χ α ν ή . Μ ο ιά ζ ε ι

σ τ η σ ύ λ λ η ψ η μ ε τ η ν π έ λ τη , α λ λ ά η κ α μ π ύ λ η ε π ι-φ ά ν ε ια ε ίν α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο κ υ κ λ ικ ή α π ό τ η ν ε λ -

λ ε ιψ ο ε ιδ ή τ η ς π έ λ τη ς . Σ ε α γ γ ε ιο γ ρ α φ ίε ς φ α ίν ε τ α ι

ν α α π ο τ ε λ ε ίτ α ι ε ν ίο τ ε α π ό σ τ ε φ ά ν η κ α ι ε σ ω τ ε ρ ι-

κ ό , π α ρ ό μ ο ια Β α σ ικ ή δ ο μ ή μ ε α υ τ ή τη ς α ρ γ ο λ ι-

κ ή ς α σ π ίδ α ς ("Ο π λ ο ν ") κ α ι σ ε ά λ λ ε ς π α ρ α σ τ ά σ ε ις

φ α ίν ε τ α ι ν α ε ίν α ι π λ ε κ τ ή . Τ έ λ ο ς π ά ν τ ω ν , ε κ τ ό ς

α π ό σ υ χ ν έ ς ε μ φ α ν ίσ ε ις ω ς ο π λ ισ μ ό ς π ε ζ ικ ο ύ ,

τ η ν β λ έ π ο υ μ ε κ α ι ω ς ο π λ ισ μ ό ιπ π ικ ο ύ , ε ν ίο τ ε

α ν α ρ τ η μ έ ν η α π ό α ο ρ τ ή ρ α . Η π ρ ο έ λ ε υ σ ή τ η ς ε ί-

ν α ι έ ν α σ χ ε δ ια σ τ ικ ό μ υ σ τ ή ρ ιο , ό π ω ς κ α ι τ ο α ν η

χ ρ ή σ η τ η ς ε π ε κ τ ά θ η κ ε σ ε σ ώ μ α τ α ιπ π ικ ο ύ π λ η ν

α υ τ ώ ν π ο υ υ π ο τ ίθ ε τ α ι ό τ ι τ η ν ε ισ ή γ α γ α ν σ ε υ π η -

ρ ε σ ία (Σ ά κ ε ς - α ν κ α ι κ ά τ ι τ έ τ ο ιο δ ε ν α ν α φ έ ρ ε τ α ια π ό το ν Η ρ ό δ ο τ ο ], Α ν η α σ π ίδ α α υ τ ή σ ε ιπ π ικ ή

υ π η ρ ε σ ία σ υ ν δ υ α ζ ό τ α ν μ ε θ ώ ρ α κ α , θ ώ ρ α κ α κ α ι

θ ω ρ ά κ ισ η κ ά τ ω ά κ ρ ω ν ή φ ε ρ ό τα ν χ ω ρ ίς θ ω ρ ά -

κ ισ η , δ ε ν το γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε . Π ά ν τ ω ς τ η ν Β λ έ π ο υ μ ε

ν α ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ ε κ ο ν τ ο φ ό ρ ο ιπ π ικ ό , ή τ ο ι ό χ ι

σ ε ιπ π ο τ ο ξ ό τ ε ς . Τ ο σ χ έ δ ιο τ η ς , ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν

α κ ρ ιβ ή τ ο υ γ ε ω μ ε τ ρ ία π ο ικ ίλ λ ε ι, κ α ι α υ τ ό μ π ο ρ ε ί

ν α α π ο δ ο θ ε ί σ ε δ ια φ ο ρ έ ς κ α τ α σ κ ε υ ή ς , σ τ η ν γ ε -

ω μ ε τ ρ ία τ η ς α π ε ικ ό ν ισ η ς κ α ι σ τ η ν α κ ρ ίβ ε ια τ η ς

α π ε ικ ό ν ισ η ς . Π ο λ ύ π ιθ α ν ό ν α υ τ ή η α σ π ίδ α ν α

ε ίν α ι η ίδ ια μ ε τ η ν σ κ υ θ ικ ή π ο υ α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ η ν

ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ο υ Μ . Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ σ ε χ έ ρ ια α υ τ ο ν ό -

μ ω ν Σ κ υ θ ώ ν α λ λ ά κ α ι σ κ υ θ ικ ώ ν σ ω μ ά τ ω ν το υπ ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ . Ε ίν α ι π ιθ α ν ό σ ε ο ρ ισ μ έ ν ε ς

π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις (ο ι ο π ο ίε ς μ ά λ λ ο ν δ ε ν ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι

σ τ η ν ε λ λ η ν ικ ή α γ γ ε ιο γ ρ α φ ία , ή έ σ τ ω ό χ ι σ υ χ ν ά ]

ν α ε π ικ α λ ύ π τ ε τα ι η π ρ ό σ ο ψ ή τ η ς α π ό μ ε τ α λ λ ικ ά

ε λ α σ μ ά τ ια (π χ φ ο λ ίδ ε ς ). Ε π ίσ η ς ε ίν α ι π ιθ α ν ό ν α

φ έ ρ ε τ α ι μ ε ν α π ό ιπ π έ α , α λ λ ά ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτ α ι

σ ε π ε ρ ίπ τ ω σ η π ο υ α υ τ ό ς π ε ζ ε ύ ε ι μ ια π ρ α κ τ ικ ή

π ο υ ισ χ ύ ε ι κ α τ ά κ ό ρ ο ν σ τ ο ε τ α ιρ ικ ό μ α κ ε δ ο ν ικ ό

ιπ π ικ ό τ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ .

Η ε ιρ ή ν η τ ο υ Κ α λ λ ία σ τα μ έ σ α τ ο υ 5ο υ

α ιώ ν α σ ή -

μ α ιν ε ό τ ι δ υ τ ικ ά τ ο υ π ο τ α μ ο ύ Α λ υ δ ε ν θ α π ρ ο -

χ ω ρ ο ύ σ ε Β α σ ιλ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς , κ α θ ό τ ια υ τ ό θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α σ η μ α τ ο δ ο τ ή σ ε ι μ ια ε ισ β ο -

λ ή . Η ά μ υ ν α τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς σ τ η Δ ύ σ η ε π ιτ υ γ χ α ν ό -

τα ν μ ε τις σ α τ ρ α π ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις , π ο υ σ α φ ώ ς δ ε ν

π ε ρ ιλ ά μ β α ν α ν π ε ζ ικ ό α π ό γ η γ ε ν ε ίς Π έ ρ σ ε ς , κ α -

θ ώ ς μ ό ν ο ο Β α σ ιλ ιά ς μ π ο ρ ο ύ σ ε ε κ ε ί ν α π ρ ο β ε ί

σ ε σ τ ρ α τ ο λ ό γ η σ η - ε π ισ τ ρ ά τ ε υ σ η . Ό μ ω ς ο ι ε υ -

γ ε ν ε ίς Π έ ρ σ ε ς π ο υ ε ίχ α ν ε γ κ α τ α σ τ α θ ε ί σ ε α υ τ έ ς

τ ις π ε ρ ιο χ έ ς κ α ι τ ις ν έ μ ο ν τ α ν , σ χ η μ ά τ ιζ α ν ιπ π ικ ά

σ ώ μ α τ α - μ α ζ ί μ ε το π ρ ο σ ω π ικ ό τ ο υ ο ίκ ο υ τ ο υ ς .

Η φ ε ο υ δ α λ ικ ή -τ ιμ ο κ ρ α τ ικ ή Β ά σ η ή τ α ν το π λ έ ο ν

α ξ ιό π ισ τ ο σ ώ μ α τ ω ν σ α τ ρ α π ώ ν , κ α θ ώ ς α π ο τ ε -

λ ο ύ σ α ν έ ν α ν π ε ιθ α ρ χ ικ ό , σ κ λ η ρ ό φ υ λ ε τ ικ ό π υ -

ρ ή ν α μ ε ε θ ν ικ ή σ υ ν ε ίδ η σ η κ α ι σ υ ν ε ίδ η σ η π ίσ τ η ς

κ α ι τ ά ξ η ς . Τ α ο γ κ ώ δ η π ε ζ ικ ά σ υ μ π λ η ρ ώ μ α τ α

α π ό δ ιά φ ο ρ ε ς φ υ λ έ ς , μ ε ε π ισ τ ρ ά τ ε υ σ η ή μ ισ θ ο -

φ ο ρ ία , ή τ α ν α ν α ξ ιό π ισ τ α γ ια σ ο β α ρ έ ς μ ά χ ε ς

(α υ τ ό ε ίχ ε ή δ η α π ο δ ε ιχ θ ε ί α κ ό μ η κ α ι ό τ α ν σ υ ν ο -

δ ε ύ ο ν τ α ν σ ε μ ά χ η α π ό ισ χ υ ρ ά τ μ ή μ α τ α γ ν ή σ ιο υ

π ε ρ σ ικ ο ύ π ε ζ ικ ο ύ ). Τ ο ή δ π ε λ λ ε ιμ μ α τ ικ ό π ε ρ σ ι-

κ ό π ε ζ ικ ό γ ιν ό τ α ν α κ ό μ η π ιο α ν ίσ χ υ ρ ο μ π ρ ο σ τ άσ τ ο υ ς Ο π λ ίτ ε ς , ε ν ώ τ ο ιπ π ικ ό ε ν ισ χ υ ό τ α ν σ ε μ ε -

γ ά λ ο Β α θ μ ό , κ α θ ώ ς ά λ λ ω σ τ ε τ ο έ δ α φ ο ς τπ ς Μ .

Α σ ία ς ή τ α ν π ο λ ύ π ρ ο σ φ ο ρ ό τ ε ρ ο σ τ η χ ρ ή σ η τ ο υ .

Κ α θ ώ ς α υ τ ά τα σ ώ μ α τ α Π ε ρ σ ώ ν τ ιμ α ρ ιο ύ χ ω ν

ε ξ α ρ τ ώ ν τ α ν α π ό τις π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ τ ο π ικ ο ύ σ α -

τ ρ ά π η , κ α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν τ ο Β α σ ικ ό

σ τ ο ιχ ε ίο τ η ς ισ χ ύ ο ς τ ο υ , α ν έ π τ υ ξ α ν π ο λ ύ γ ρ ή γ ο -

ρ α μ ια ιδ ιό τ υ π η σ χ έ σ η μ ε α υ τ ό ν , π ο λ ύ σ τ ε ν ό τ ε ρ η

α π ό α υ τ ή μ ε τ ο ε θ ν ικ ό κ έ ν τ ρ ο κ α ι π α ρ ε ίχ α ν τη ν

δ υ ν α τ ό τ η τ α ε ξ ε γ έ ρ σ ε ω ν , α ν τ α ρ σ ιώ ν κ α ι π ρ α ξ ι-

κ ο π η μ ά τ ω ν .

Α υ τ έ ς ο ι σ τ ά σ ε ις , ό π ο υ τ ο ιπ π ικ ό έ π α ιζ ε σ π ο υ -

δ α ίο ρ ό λ ο , τ ό ν ισ α ν τπ ν α ν ά γ κ η ε ν ίσ χ υ σ ή ς τ ο υ ,

ιδ ίω ς τη ς π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ο υ . Α κ ό μ π , τ α π ρ ο β λ ή -

μ α τ α π ο υ ε ίχ α ν ε ν τ ο π ισ τ ε ί α π έ ν α ν τ ι σ ε Έ λ λ η ν ε ς

Ο π λ ίτ ε ς π α ρ έ μ ε ν α ν σ η μ α ν τ ικ ά . Σ τ η ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η

α ψ ιμ α χ ία ιπ π ικ ο ύ , σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς , ο ι Π έ ρ σ ε ς η τ -

τ ή θ η κ α ν α κ ό μ η κ α ι σ τ η ν π λ έ ο ν μ α ζ ικ ή σ ύ γ κ ρ ο υ -

σ η , ό τ α ν α υ τ ή έ γ ιν ε α π ό μ ικ ρ ή α π ό σ τ α σ η , ε ν ώ

π α ρ ά τ η ν σ κ λ η ρ ή α ν τ ίσ τ α σ η , δ ια λ ύ θ η κ ε κ α ι η

σ ω μ α τ ο φ υ λ α κ ή τ ο υ Μ α ρ δ ο ν ίο υ . Η κ ά λ υ ψ η , α π ό

τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό , τ ο υ υ π ο χ ω ρ ο ύ ν τ ο ς π ε ζ ικ ο ύ

δ ε ν α ν α φ έ ρ ε τ α ι α π ό το ν Η ρ ό δ ο τ ο κ α ι ίσ ω ς ε ίν α ι

ν ε ό τ ε ρ η ε φ ε ύ ρ ε σ η .

Σ ίγ ο υ ρ α π ά ν τ ω ς δ ε ν ε π ισ υ ν έ β η σ τ ο ιπ π ικ ό ε π ί

τ ο υ π ε δ ίο υ κ α μ ία σ υ μ φ ο ρ ά , α ν ά λ ο γ η μ ε α υ τ ή

τ ο υ π ε ζ ικ ο ύ . Π ά ν τ ω ς ο ο π λ ισ μ ό ς ή τ α ν ε λ λ ιπ ή ς

κ α ι κ α θ ώ ς δ ε ν ή τ α ν κ α θ ό λ ο υ Β έ β α ιο τ ο ό τ ι δ ε ν

θ α α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο ν τ α ν , σ ε ν έ α σ τ ρ α τ η γ ικ ά π λ α ίσ ια ,

Ο π λ ίτ ε ς (ω ς α ν τ ίπ α λ ο ι σ υ μ μ ά χ ω ν σ τ ο ν Π ε λ . Π ό -

λ ε μ ο ή ω ς μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι δ υ ν α σ τ ικ ώ ν α ν τιπ ά λ ω ν

κ α ι γ ε ιτ ό ν ω ν ) ο ι Π έ ρ σ ε ς ιπ π ε ίς ε ξ ε λ ίχ θ η κ α ν σ η -

μ α ν τ ικ ά . λ λ ω σ τ ε , σ ε α υ τ ό ω θ ο ύ σ ε η π ε ίρ α α π ό

τ ις μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις , π ο υ κ α τ έ λ η γ α ν

σ υ χ ν ά σ ε α γ χ έ μ α χ ο , μ ε τ ά τ ις α ν τ α λ λ α γ έ ς ο μ ο -

Β ρ ο ν τ ιώ ν Β ε λ ώ ν κ α ι Β ο λ ώ ν α κ ο ν τ ίω ν . Ε ν α ν τίο ν

ιπ π έ α α ν τ ιπ ά λ ο υ τ ο π λ έ ο ν ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν ο σ η μ ε ίο

ή τ α ν ο λ α ιμ ό ς , ε ν ώ ε ν α ν τ ίο ν Ο π λ ίτ η ο μ η ρ ό ς .

Δ ε ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο π ο υ ή δ η α π ό τ ο ν 5° α ι έ χ ο υ ν ε μ -

φ α ν ισ τ ε ί τ α φ ο λ ιδ ω τ ά π α ν τ ε λ ό ν ια , κ α ι σ τ ο ν W α ι

ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι τ ο μ ε τ α λ λ ικ ό π ε ρ ιλ α ίμ ιο .

Ε κ ε ίν η π ε ρ ίπ ο υ τ η ν ε π ο χ ή , τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό

θ α υ ιο θ ε τ ή σ ε ι δ ύ ο ν έ α ό π λ α . Τ ο έ ν α ε ίν α ι τ α π α -

ρ α μ η ρ ίδ ια - π α ρ α π λ ε υ ρ ίδ ια , π ο υ ε γ κ α θ ίσ τ α ν τ α ι

α ν α ρ τ η μ έ ν α α π ό τ η σ έ λ α κ α ι π ρ ο σ τ α τ ε ύ ο υ ν τ ό σ ο

τ α π λ ε υ ρ ά τ ο υ α λ ό γ ο υ ό σ ο κ α ι τ α π ό δ ια (ιδ ίω ς

μ η ρ ο ύ ς α λ λ ά κ α ι κ ν ή μ ε ς ) τ ο υ ιπ π έ α , ε ξ ' ο υ κ α ι

τ ο δ ιπ λ ό ό ν ο μ α . Α υ τ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ε ίν α ι α π ό

μ η μ ε τ α λ λ ικ έ ς ύ λ ε ς α λ λ ά τ ο π λ έ ο ν τυ π ικ ό δ ε ίγ μ α

ή τ α ν μ ε μ ε τ α λ λ ικ έ ς (χ ά λ κ ιν ε ς ) φ ο λ ίδ ε ς . Π ιθ α ν ώ ς



ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΙΠΠΙΚΟΥ & ΠΕΖΙΚΟΥ

Ιπ π ικ ό «ε π ιτ ε τ α γ μ έ ν ο

τ ο υ π ε ζ ικ ο ύ

Ιπ π ικ ό «η ρ ο τ ε τ α γ μ έ ν ο

ίο υ π ε ζ ικ ο ύ

(π ε ρ σ ικ ή σ υ ν ή θ ε ια )

Ιπ π ικ ό «π α ρ α τ ε τα γ μ έ ν ο τ ο υ π ε ζ ικ ο ύ

(ε λ λ η ν ικ ή σ υ ν ή θ ε ια )

1,1

!

1

1

θ ε σ σ α λ ικ ό ς σ χ η μ α τ ισ μ ό ς «ρ ό μ β ο υ »

μ ε 49 ιπ π ε ίς σ ε 13 ζ υ γ ο ύ ς .

Ο ι α ξ ιω μ α τ ικ ο ί (Δ ιο ικ η τ ή ς ,

ο π ισ θ ο φ ύ λ α κ α ς , π λ α γ ιο φ ύ λ α κ ε ς

μ ε έ ν τ ο ν ο χ ρ ώ μ α ) ε ίν α ι σ τ ις κ ο ρ υ φ έ ς τ ο υ .

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΙΠΠΙΚΟΥ

ί Τ Τ ι π

1.11

1

1

λλ

"Ί λ η ο ρ θ ή "

t

ίίί

t t t t ίt t t t t

Μ α κ ε δ ο ν ικ ό ς

σ χ η μ α τ ισ μ ό ς «ε μ β ό λ ο υ »

μ ε 49 ιπ π ε ίς σ ε 7 ζ υ γ ο ύ ς .

, Η ϋ Ι ΐ Ι Ι ΐt t t t t t t t t t t t t

tt

ΙΠΠΟΜΑΧΙΑ ΔΑΣΚΥΛΙΟΥ

WWUWUIU

mmrn

UUUiUUU

I 10 Π έ ρ σ ε ς ιπ π ε ίςπ α ρ α τ ε τα γ μ έ ν ο ι

σ ε έ ν α ν σ τ ο ίχ ο .

• 10 Έ λ λ η ν ε ς ιπ π ε ίς

π α ρ α τ ε τα γ μ έ ν ο ι

σ ε έ ν α ν ζ υ γ ό .



[ To'Enos τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

α υ τ ή π θ ω ρ ά κ ισ η ν α ά ρ χ ισ ε - ό τ α ν τ ο π ρ ό β λ η μ α

τ η ς ε υ π ά θ ε ια ς τ ο υ μ η ρ ο ύ έ γ ιν ε α ν τ ιλ η π τ ά - μ ε

τ η ν α π λ ή σ τ ρ ο φ ή τ ο υ π ρ ό σ θ ιο υ ά κ ρ ο υ ή τ η ς

π ρ ό σ θ ια ς π λ ε υ ρ ά ς τ ο υ ε φ ίπ π ιο υ έ τ σ ι ώ σ τ ε ν α

κ α λ ύ π τ ε τ α ι σ τ ο ιχ ε ιω δ ώ ς ο μ η ρ ό ς , α ν μ η τ ι ά λ λ οα π ό θ λ α σ τ ικ ά π λ ή γ μ α τ α . Σ ε α υ τ ό τ ο σ η μ ε ίο π ρ έ -

π ε ι κ α ν ε ίς ν α θ υ μ η θ ε ί τ ο ν τ ρ α υ μ α τ ισ μ ό τ ο υ Α λ ε -

ξ ά ν δ ρ ο υ σ τ ο μ η ρ ό ε ν ώ ή τ α ν έ φ ιπ π ο ς σ τ π ν Ισ σ ό .

Τ ο π ε ρ ιλ α ίμ ιο τ ο α κ ο ύ μ ε κ α ι σ τ η ν π α ν ο π λ ία τ ο υ

Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ . Ε ν ώ τ ο π ε ρ ιλ α ίμ ιο ή τ α ν , π ρ ο φ α -

ν ώ ς , σ ε χ ρ ή σ η , τ ο θ έ μ α τ ω ν π α ρ α μ η ρ ιδ ίω ν -

π α ρ α π λ ε υ ρ ιδ ίω ν ε π α ν ε ξ ε τά σ τ η κ ε , π ρ ο φ α ν ώ ς

π ο λ ύ κ ο ν τά σ τ η ε π ο χ ή τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α . Η ν έ α

θ ω ρ ά κ ισ η κ ά τ ω ά κ ρ ω ν γ ια τ ο ν ιπ π έ α ε μ φ α ν ί-

ζ ε τ α ι ω ς ε π α ν ά κ α μ ψ η τ ω ν τ ε θ ω ρ α κ ισ μ έ ν ω ν

π ε ρ ισ κ ε λ ίδ ω ν , α λ λ ά π λ έ ο ν ό χ ι μ ε ε λ α σ μ α τ ικ ή ,

α λ λ ά μ ε τ η λ ε σ κ ο π ικ ή μ ο ρ φ ή α π ό ο μ ο α ξ ο ν ικ ο ύ ςμ ε τ α λ λ ικ ο ύ ς δ α κ τ υ λ ίο υ ς . Τ η ν ίδ ια α κ ρ ιβ ώ ς δ ι-

α μ ό ρ φ ω σ η έ χ ε ι κ α ι έ ν α ν έ ο α π ά ρ τ ιο , η "χ ε ιρ "

ό π ω ς τη λ έ ε ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς , ή τ ο ι η θ ω ρ ά κ ισ η

ά ν ω ά κ ρ ω ν . Α υ τ ή η ν έ α θ ω ρ ά κ ισ η ε ίν α ι π ε ρ ισ -

σ ό τ ε ρ ο τ α ιρ ια σ τ ή κ α ι ε φ α ρ μ ο σ τ ή σ τ ο ν ιπ π έ α α π ό

τ α π α ρ α μ η ρ ίδ ια , ε ν ώ π λ έ ο ν π ρ ο σ τ α τ ε ύ ε τ α ι τ ο

χ έ ρ ι κ α ι π ιθ α ν ώ ς μ π ο ρ ε ί, ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ε ί γ ια

τ η ν α π ό κ ρ ο υ σ η κ τ υ π η μ ά τ ω ν σ ε α γ χ έ μ α χ ο α γ ώ -

ν α . Γ ια τ ο μ έ τα λ λ ο τ ω ν δ α κ τ υ λ ίω ν δ ε ν ξ έ ρ ο υ μ ε

σ χ ε δ ό ν τ ίπ ο τ α , α λ λ ά γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε ό τ ι α υ τ ή η θ ω -

ρ ά κ ισ η , π ο υ ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ ε π ε ρ σ ικ ά ν ο μ ίσ μ α τ α

κ α ι α ν α π α ρ α σ τ ά σ ε ις , θ α ε π ιβ ιώ σ ε ι κ α ι σ τ π ν ε λ -

λ η ν ισ τ ικ ή ε π ο χ ή , ε ν ώ τ α υ τ ό χ ρ ο ν α θ α α ν α φ ε ρ θ ε ίρ η τ ώ ς α π ό το ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α σ τ η ν φ α ν τ α σ τ ικ ή

"Κ ύ ρ ο υ Π α ιδ ία " ω ς ε ξ ο π λ ισ μ ό ς τ ω ν α ρ μ α τ η λ α -

τ ώ ν σ ε δ ρ ε π α ν η φ ό ρ α ά ρ μ α τ α .

Η σ υ σ τ η μ α τ ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια π α ρ α γ κ ω ν ισ μ ο ύ τ η ς

ε λ λ η ν ικ ή ς σ η μ α σ ία ς δ ια τ ε ίν ε τ α ι, δ ια γ ρ α φ ίδ α ς Ν .

Sekunda, ό τ ι η θ ω ρ ά κ ισ η τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ

κ α ι η α π ο σ τ ο λ ή κ ρ ο ύ σ η ς ε ίν α ι ε ξ ε λ ίξ ε ις τ ο υ 4ο υ

α ιώ ν α (κ α ι π ιθ α ν ώ ς π ρ ω τ ύ τ ε ρ η ), λ ό γ ω τ η ς χ ρ ή -

σ η ς τ ο υ σ ε ε σ ω τ ε ρ ικ ο ύ ς δ υ ν α σ τ ικ ο ύ ς π ο λ έ μ ο υ ς ,

ό π ο υ ο ι Π έ ρ σ ε ς π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν ν α ε ξ ο ν τ ώ σ ο υ ν

τ ο ν α ρ χ η γ ό τ η ς α ν τ ίπ α λ η ς π α ρ ά τ α ξ η ς γ ια ν α τ η ν

α π ο κ ε φ α λ ίσ ο υ ν , τ ε ρ μ α τ ίζ ο ν τ α ς έ τσ ι τ η σ ύ γ κ ρ ο υ -σ η (π ρ β λ . μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α κ α ι τ ο Γ ρ α ν ικ ό ).

Σ τ α Μ η δ ικ ά ε ίν α ι η α λ ή θ ε ια δ ε ν β λ έ π ο υ μ ε ε ξ ε -

ζ η τ η μ έ ν η π ρ ο σ π ά θ ε ια τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν γ ια φ υ σ ικ ό

α π ο κ ε φ α λ ισ μ ό τ η ς η γ ε σ ία ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , α ν

κ α ι π ο λ λ ο ί Έ λ λ η ν ε ς η γ έ τ ε ς σ κ ο τ ώ ν ο ν τ α ι ε π ί τ ο υ

π ε δ ίο υ : Κ α λ λ ίμ α χ ο ς σ τ ο Μ α ρ α θ ώ ν α , Λ ε ω ν ίδ α ς

σ τ ις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς . Α υ τ ό μ π ο ρ ε ί ν α θ ε ω ρ η θ ε ί

α π ο τ έ λ ε σ μ α τ ο υ ε λ λ η ν ι κ ο ύ τ ρ ό π ο υ δ ιο ίκ η σ η ς

(α π ό τ η ν π ρ ώ τ η γ ρ α μ μ ή τ η ς φ ά λ α γ γ α ς ) κ α ι τ ρ ό -

π ο υ μ ά χ η ς κ α ι ό χ ι τ ω ν π ε ρ σ ικ ώ ν τ α κ τ ικ ώ ν . (Σ τ ις

ε ν δ ο ε λ λ η ν ικ έ ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις έ π ε φ τ α ν π λ ε ίσ τ ο ι

η γ ή τ ο ρ ε ς , ό π ω ς Λ ά μ α χ ο ς , Β ρ α σ ίδ α ς , Κ λ έ ω ν ,

Λ ύ σ α ν δ ρ ο ς , Ε π α μ ε ιν ώ ν δ α ς , Π ε λ ο π ίδ α ς , Κ λ ε -ό μ β ρ ο τ ο ς κ . α .)'0μ ω ς τ ο σ ίγ ο υ ρ ο ε ίν α ι ό τ ι η θ ω -

ρ ά κ ισ η κ α ι η α π ο σ τ ο λ ή κ ρ ο ύ σ η ς τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ

ιπ π ικ ο ύ υ π ά ρ χ ο υ ν σ α φ ώ ς σ τ α Μ η δ ικ ά . Τ ο έ ν ε κ α

π ο ίω ν α ν α π τ ύ χ θ η κ α ν , π α ρ α μ έ ν ε ι β α σ ικ ά α ν α -

π ά ν τη τ ο , ό π ω ς κ α ι τ ο α π ό π ο ιο υ ς . Σ α φ ώ ς ό μ ω ς

θ α ε ξ ε λ ίχ θ η κ α ν α π ό τη ν α λ γ ε ιν ή ε ν τ ύ π ω σ η π ο υ

π ρ ο κ ά λ ε σ α ν τ α ε λ λ η ν ικ ά ό π λ α σ τ ις μ ε γ ά λ ε ς α υ -τ έ ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις . Δ ε ν ε ίν α ι τ υ χ α ίο ό τ ι υ ιο θ ε τ ή θ η -

κ α ν ε λ λ η ν ικ ο ί - π ιθ α ν ό τ α τ α - λ ιν ο θ ώ ρ α κ ε ς , ξ ίφ η

κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α κ α ι ο π λ ιτ ικ έ ς α σ π ίδ ε ς .

θ ω ρ ά κ ισ η π α ν τ ό ς τ ύ π ο υ ε ίχ α ν α ν α π τ ύ ξ ε ι ο ι

Α σ σ ύ ρ ιο ι, α λ λ ά ο ι Π έ ρ σ ε ς δ ε ν έ δ ε ιχ ν α ν ν α τ η ν

υ ιο θ ε τ ο ύ ν μ α ζ ικ ά . Π ά ν τ ω ς ή τ α ν β α σ ικ ά ίδ ια ς

τ ε χ ν ο τ ρ ο π ία ς , ή τ ο ι μ ε τ α λ λ ικ ή φ ο λ ιδ ω τ ή . Ε π ίσ η ς

π α ρ ό μ ο ια θ ω ρ ά κ ισ η ε ίχ α ν ε ν χ ρ ή σ ε ι ο ι Σ κ ύ θ ε ς .

Α υ τ έ ς ο ι θ ω ρ α κ ίσ ε ις , ό π ω ς φ α ίν ε τ α ι κ α ι α π ό τ ο ν

τ ρ ό π ο μ ά χ η ς κ α ι τ ω ν δ ύ ο α υ τ ώ ν λ α ώ ν , π ρ ο ο -

ρ ίζ ο ν τ α ν γ ε ν ικ ώ ς ε ν α ν τ ίο ν β λ η μ ά τ ω ν κ α ι θ λ α -

σ τ ικ ώ ν π λ η γ μ ά τ ω ν ε κ τ ο υ σ ύ ν ε γ γ υ ς α π ό ξ ίφ η

κ α ι π ε λ έ κ ε ις , κ α ι ο υ δ έ π ο τ ε θ ε ω ρ ή θ η κ α ν ικ α ν ή

ά μ υ ν α α π έ ν α ν τ ι σ ε ισ χ υ ρ ά ν υ κ τ ικ ά π λ ή γ μ α τ α ε κ

τ ο υ σ ύ ν ε γ γ υ ς .

Α π ό τα Μ η δ ικ ά α κ ό μ η , τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό χ ρ η -

σ ιμ ο π ο ιε ίτ α ι γ ια κ ρ ο ύ σ η , α ν κ α ι α υ τ ή η έ ν ν ο ια

ε ίν α ι κ ά π ω ς α σ α φ ή ς . Σ τ η ν ιω ν ικ ή ε π α ν ά σ τ α σ η

π λ ή τ τ ε ι ό π ισ θ ε ν μ ια ε λ λ η ν ικ ή π α ρ ά τ α ξ η π ο υ ε ίχ ε

ε μ π λ α κ ε ί μ ε τ ω π ικ ά μ ε π ε ρ σ ικ ό π ε ζ ικ ό κ α ι τ η ς

α π ο σ π ά έ τ σ ι τ η ν ίκ η . Α υ τ ή η μ ά χ η -κ λ ε ιδ ί , ό π ο υ

Ο π λ ίτ ε ς ε π ί ιω ν ικ ο ύ ε δ ά φ ο υ ς α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ α ν

ε π ιτ υ χ ώ ς π ε ρ σ ικ ό π ε ζ ικ ό α λ λ ά η τ τ ή θ η κ α ν α π ό

ο π ίσ θ ιο π λ ή γ μ α ιπ π ικ ο ύ , υ π ή ρ ξ ε μ ε γ ά λ ο μ ά -

θ η μ α . Κ α ν ε ίς δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α μ η ν φ α ν τ α σ τ ε ί ό τ ιτ ο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο π λ ή γ μ α δ ε ν θ α ε ξ ε λ ίχ θ η κ ε σ ε

ε π έ λ α σ η κ α ι α γ χ έ μ α χ ο α π ό ε λ ά χ ισ τ η α π ό σ τ α σ η .

Τ ο ίδ ιο κ α ν ε ίς κ α τ α λ α β α ίν ε ι ή υ π ο θ έ τ ε ι α π ό τ ις

π ε ρ σ ικ έ ς π ρ ο σ δ ο κ ίε ς κ α ι τ ο υ ς α θ η ν α ϊκ ο ύ ς φ ό -

β ο υ ς σ τ ο Μ α ρ α θ ώ ν α κ α ι σ ε ά λ λ α π ε ρ ισ τ α τ ικ ά

τ η ς υ π ο δ ο ύ λ ω σ η ς κ α ι ε π α ν ά σ τ α σ η ς τ η ς Ιω ν ία ς .

Σ τ ις Π λ α τ α ιέ ς ε κ τ ε λ ο ύ ν τ α ι μ ε ν ε π ε λ ά σ ε ις , α λ λ ά

ο υ δ ε ίς α ν τ ιλ α μ β ά ν ε τ α ι π ό σ ο κ ο ν τ ά έ φ τ α ν α ν α υ -

τ έ ς . Α ρ κ ε τ ά κ ο ν τ ά ώ σ τ ε ο ι Α θ η ν α ίο ι Ο π λ ίτ ε ς ν α

ε ξ ο ρ μ ή σ ο υ ν α π ό τ η ν π α ρ ά τ α ξ η γ ια ν α α π ο τ ε λ ε ι-

ώ σ ο υ ν τ ο ν π ε σ μ έ ν ο Μ α σ ίσ τ ιο . Μ ε τά θ α σ υ ν α φ θ ε ί

σ α φ ώ ς μ ά χ η ε ξ ε π α φ ή ς , α φ ο ύ α κ ο ύ γ ε τ α ι α π ότ ο ν Η ρ ό δ ο τ ο ό τ ι κ ά π ο ιο ι π ίε ζ α ν κ α ι α π ω θ ο ύ σ α ν

τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς , κ ά τ ι π ο υ δ ε ν γ ίν ε τ α ι μ ε α ψ ιμ α χ ία .

Μ ε α ψ ιμ α χ ία ο ι Έ λ λ η ν ε ς Ο π λ ίτ ε ς - π α ρ ά τ η ν

ύ π α ρ ξ η Ψ ιλ ώ ν - δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ν ικ ή σ ο υ ν

τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς ιπ π ε ίς . Α ν α υ τ ή η σ υ μ π λ ο κ ή μ π ο ρ ε ί

ν α θ ε ω ρ η θ ε ί ω ς ά τ υ π π (κ α ι τ ο ίδ ιο ισ χ ύ ε ι κ α ι γ ια

τ η ν ε π ό μ ε ν η η μ έ ρ α , μ ε τη ν ε μ π λ ο κ ή τ ο υ ιδ ίο υ

τ ο υ Μ α ρ δ ο ν ίο υ ), σ ίγ ο υ ρ α α υ τ ή π ο υ π ρ ο η γ ή θ η -

κ ε κ α ι ά λ λ ε ς α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ Η ρ ό δ ο τ ο υ π ρ έ π ε ι

ν α θ ε ω ρ η θ ο ύ ν τ υ π ικ ό τ α τ ε ς κ α ι α ν κ α ι η έ ν ν ο ιε ς

"ε π έ λ α σ η " , κ ρ ο ύ σ η " κ α ι "σ ύ ν ε γ γ υ ς " χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ι

κ ά π ο ια δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η , ε ίν α ι σ ίγ ο υ ρ ο ό τ ι ο ι Π έ ρ σ ε ς

ιπ π ε ίς , ε κ τ ω ν ο π ο ίω ν μ ε ρ ικ ο ί τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν ή τ α νθ ω ρ α κ ισ μ έ ν ο ι, δ ε ν π ε ρ ιο ρ ίζ ο ν τ α ν α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά

σ τ η ν α ψ ιμ α χ ία ε ξ α π ο σ τ ά σ ε ω ς . Σ τ ο ίδ ιο σ η μ ε ίο



[ To'Enos τ ω ν Μ υ ρ ίω ν ] Η Μ ά χ η σ ία Κ ο ύ ν α ξ α

μ α ς ο δ η γ ε ί κ α ι η δ ιή γ η σ η τ ο υ Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α γ ια

τ ις ε λ λ η ν ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις σ τ η ν Μ . Α σ ία κ α τ ά τ α

τ έ λ η τ ο υ 5ο υ κ α ι τ ις α ρ χ έ ς τ ο υ 4 ο υ α ιώ ν α .

Σχηματισμοί μάχης

Σ ε α υ τ ό ίο σ η μ ε ίο φ τ ά ν ε ι κ α ν ε ίς κ α ι σ τ ο υ ς σ χ η -

μ α τ ισ μ ο ύ ς . Σ ε μ ά χ η σ τ ο Δ α σ κ ύ λ ιο , π ε ρ ί τ ο 396

π Χ . ο ι Π έ ρ σ ε ς Β α ρ ε ίς ιπ π ε ίς ε π ε τ έ θ η σ α ν κ α ι δ ιέ -

σ π ε ιρ α ν σ υ ν τ ε τ α γ μ έ ν ο ε λ λ η ν ικ ό ιπ π ικ ό π α ρ α τ ε -

τ α γ μ έ ν ο ι σ ε Β ά θ ο ς , μ ε τ ις ίλ ε ς "ο ρ θ έ ς " κ α τ ά τ η ν

ε λ λ η ν ικ ή ο ρ ο λ ο γ ία , π ο υ σ η μ α ίν ε ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο

Β ά θ ο ς α π ό π λ ά τ ο ς π α ρ ά τ α ξ η ς - κ ά τ ι τ έ τ ο ιο έ δ ιν ε

σ η μ ε ια κ ή κ α ι ισ χ υ ρ ή κ ρ ο ύ σ η , π ο υ ε υ ν ο ο ύ σ ε τη

δ ιά σ π α σ η τ ο υ α ν τ ιπ ά λ ο υ . 0 Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς ε ν τ υ -π ω σ ιά ζ ε τ α ι, α λ λ ά ε ίν α ι π ρ ο σ ε κ τ ικ ό ς σ τ ις δ ια τ υ -

π ώ σ ε ις . Τ ο μ έ τ ω π ο ε ίν α ι π ε ρ ίπ ο υ 12 ιπ π έ ω ν ,

η σ υ ν ο λ ικ ή δ ύ ν α μ η ίσ η π ε ρ ίπ ο υ μ ε α υ τ ή ν τ ω ν

Ε λ λ ή ν ω ν π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ο υ ν ) γ ύ ρ ω σ τ ο υ ς 600

(ο ι ο π ο ίο ι π ρ ο τ ιμ ο ύ ν ν α τ α χ θ ο ύ ν «ω ς φ ά λ α γ γ α »

μ ε Β ά θ ο ς τ ε σ σ ά ρ ω ν ιπ π έ ω ν ).

Α υ τ ό δ ε ν σ η μ α ίν ε ι ό τ ι μ ια τ έ τ ο ια δ ιά τ α ξ η ή τ α ν ν έ α

γ ια τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς , κ α θ ώ ς ο υ δ ε ίς α ν α φ έ ρ ε ι τ η ν

α κ ρ ιβ ή δ ιά τ α ξ η ε π ίθ ε σ η ς σ τ α Μ η δ ικ ά . Α π λ ά θ α

έ κ α ν ε ε ν τ ύ π ω σ η σ τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α π ο υ ή τ α ν σ υ -

ν η θ ισ μ έ ν ο ς σ ε ε λ λ η ν ικ έ ς ε π ε λ ά σ ε ις κ α τ ά γ ρ α μ -

μ ή μ ε τ ώ π ο υ , ο ι ο π ο ίε ς α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ α ν ε π α ρ κ ώ ς

τ η ν α π ε ιλ ή π ο υ α ν τ ιπ ρ ο σ ώ π ε υ α ν ο ι Π ε λ τ α σ τ έ ς

κ α ι ο ι λ ο ιπ ο ί Ψ ιλ ο ί, σ α ρ ώ ν ο ν τ α ς τ ο π ε δ ίο τ η ς

μ ά χ η ς . Ε π ιπ λ έ ο ν , μ ε τ η ν ίδ ια λ ο γ ικ ή μ π ο ρ ο ύ σ α ν

ν α σ α ρ ώ σ ο υ ν χ ώ ρ ο ε π α ρ κ ή ώ σ τ ε ν α μ ε γ ισ τ ο -

π ο ιή σ ο υ ν τ η ζ η μ ιά κ α ι τ ις α π ώ λ ε ιε ς ε ν α ν τ ίο ν δ ι-

α σ κ ο ρ π ισ μ έ ν ω ν Ο π λ ιτ ώ ν , α φ ο ύ ε π ιθ έ σ ε ις κ α τ ά

σ υ ν τ ε τα γ μ έ ν ω ν Ο π λ ιτ ώ ν θ α δ ο ύ μ ε μ ό λ ις το 462

π Χ α π ό το υ ς Θ η β α ίο υ ς , σ τ η ν Β ' μ ά χ η τ η ς Μ α ν τ ι-

ν ε ία ς . Μ ια π α ρ ά τ α ξ η (ε υ θ ύ γ ρ α μ μ η ) λ α κ ω ν ικ ο ύ

"ο υ λ α μ ο ύ " ιπ π ικ ο ύ , μ ε 5 ζ υ γ ο ύ ς κ α ι 10 σ τ ο ίχ ο υ ς

θ α π ρ έ π ε ι ν α θ ε ω ρ η θ ε ί "γ ρ α μ μ ή ιπ π ικ ο ύ " σ ε

σ χ έ σ η μ ε μ ια π ε ρ σ ικ ή π α ρ ά τ α ξ η ίσ ω ς ε υ θ έ ω ς

μ ε τ ώ π ο υ κ α ι α υ τ ή , α λ λ ά μ ε μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο Β ά θ ο ς .Α ν κ α ι π ιθ α ν ώ ς π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια ε π ίσ η ς ε λ λ η ν ικ ή

π α ρ ά τ α ξ η , η τ ε τ ρ ά γ ω ν η δ ιά τ α ξ η τ ω ν 7 σ τ ο ίχ ω ν

κ α ι ισ ά ρ ιθ μ ω ν ζ υ γ ώ ν ε ίν α ι σ α φ ώ ς Β α θ ύ τ ε ρ η κ α ι

μ π ο ρ ε ί ν α π ρ ο σ δ ώ σ ε ι ισ χ υ ρ ό τ ε ρ ο κ ρ ο υ σ τ ικ ό

π λ ή γ μ α , σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε τη ν α υ ξ η μ έ ν η σ α ρ ω τ ικ ή

ικ α ν ό τ η τ α τ ο υ π ρ ο α ν α φ ε ρ θ έ ν τ ο ς σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ .

Κ ά π ο υ ε δ ώ τ α π ρ ά γ μ α τ α γ ίν ο ν τ α ι λ ίγ ο π ο λ ύ -

π λ ο κ α . Γ ια τ η ν α κ ρ ίβ ε ια , σ τ η ν ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ο υ

Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ . Τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό ε ίν α ι σ α φ ώ ς

τ ο κ ό σ μ η μ α τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ κ α ι ε ξ α ρ χ ή ς

α ν α λ α μ β ά ν ε ι τ η ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η τ η ς α π ε ιλ ή ς , ή δ η

α π ό τ ο ν Γ ρ α ν ικ ό , ό π ο υ ο Α ρ ρ ια ν ό ς δ ε ν α ν α φ έ ρ ε ι

Β α ρ β α ρ ικ ό π ε ζ ικ ό σ ε π ε ρ σ ικ ή υ π η ρ ε σ ία . Α υ τ ό το

ιπ π ικ ό ε ίν α ι π α ρ ό μ ο ιο μ ε τ η ς ε π ο χ ή ς τ ο υ Ξ ε ν ο -

φ ώ ν τ α . Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί π α λ τ ά γ ια ε ξ α κ ό ν τ ισ η κ α ι

ν ύ ξ η , ε μ π λ έ κ ε τ α ι σ ε ιπ π ο μ α χ ία ε κ το υ σ ύ ν ε γ γ υ ς ,

δ ια θ έ τ ε ι ό π λ α γ ια α γ χ έ μ α χ ο κ α ι φ έ ρ ε ι α μ υ ν τ ικ ό

ο π λ ισ μ ό , ό π ο υ σ π ά ζ ε ι τ ο δ ό ρ υ τ ο υ Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ .

Τ ο ε ίδ ο ς το υ α μ υ ν τ ικ ο ύ ο π λ ισ μ ο ύ δ ε ν γ ίν ε τ α ι σ α -

φ έ ς . α λ λ ά το α φ ιέ ρ ω μ α τ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ α π ό τ η

μ ά χ η ε ίν α ι 300 "π α ν ο π λ ίε ς ". Α φ ο ύ ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια

π ε ρ σ ικ έ ς π α ν ο π λ ίε ς κ α ι ό χ ι γ ια α υ τ έ ς τ ω ν Ε λ λ ή -

ν ω ν μ ισ θ ο φ ό ρ ω ν (ό π ω ς Β ε β α ιώ ν ε ι η α φ ιέ ρ ω -

σ η ) ε ίν α ι π α ν ο π λ ίε ς τ ο υ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ , π ο υ

τ ο β λ έ π ο υ μ ε κ α ι ε δ ώ π ά ν ο π λ ο . Α ν ε ξ α ιρ ε θ ε ί ο

θ ώ ρ α κ α ς , ε π ε ιδ ή ε κ ε ί έ σ π α σ ε τ ο δ ό ρ υ τ ο υ Α λ έ -

ξ α ν δ ρ ο υ . δ ε ν γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε α ν υ π ή ρ χ α ν κ ρ ά ν η ,

θ ω ρ ά κ ισ η ά κ ρ ω ν ή τ έ λ ο ς π ά ν τω ν ά λ λ α α μ υ -

ν τ ικ ά ό π λ α . Ε π ίσ η ς δ ε ν α ν α φ έ ρ ε τ α ι τ ίπ ο τ α γ ια

α σ π ίδ ε ς , κ α ι κ α ν ε ίς μ π α ίν ε ι σ τ ο ν π ε ιρ α σ μ ό ν α

θ ε ω ρ ή σ ε ι ό τ ι τ ο ε π ίλ ε κ τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό π λ έ ο ν

δ ε ν τ ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ ε , ή δ ε ν τ ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ί-

η σ ε π ο τ έ. Ί σ ω ς ν α π α ρ έ μ ε ν α ν σ ε υ π η ρ ε σ ία μ ε

ξ έ ν α ιπ π ικ ά σ ώ μ α τ α κ α ι μ ε τ ο π ε ρ σ ικ ό ε λ α φ ρ ύ

ιπ π ικ ό , π ο υ δ ε ν θ α δ ιέ θ ε τ ε ά λ λ η ά μ υ ν α . Π α ρ ' ό λ '

α υ τ ά , τ ίπ ο τ α τ έ το ιο δ ε ν ε ίν α ι γ ν ω σ τ ό . Α ν τ ίθ ε τ α ,

π ρ έ π ε ι ν α θ ε ω ρ η θ ε ί π ιθ α ν ό τ α τ η η ύ π α ρ ξ η π ε -

ρ ιλ α ίμ ιο υ . Ο ίδ ιο ς ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς δ ιέ θ ε τ ε τ έ το ιο

κ α ι δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι λ ό γ ο ς ν α θ ε ω ρ η θ ε ί ό τ ι θ α ή τ α ν

ο μ ό ν ο ς α υ τ ή ν τη ν ε π ο χ ή , ή ο μ ό ν ο ς α π ό τη ν ε λ -

λ η ν ικ ή π λ ε υ ρ ά . Τ ο π λ έ ο ν ε ν τ υ π ω σ ια κ ό ε ίν α ι π ά -

ν τ ω ς ό τ ι ο Α ρ ρ ια ν ό ς α ν α φ έ ρ ε ι ό τ ι π ε ρ σ ικ ό σ ώ μ α

ιπ π ικ ο ύ κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ ε κ α τ ά τ ο υ Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ σ ε

σ χ η μ α τ ισ μ ό " ε μ β ό λ ο υ ", δ η λ α δ ή σ φ η ν ο ε ιδ ή .

Η π ε ρ ιπ λ ο κ ή β ρ ίσ κ ε τ α ι α κ ρ ιβ ώ ς ε δ ώ . Η α ν α φ ο -ρ ά γ ίν ε τ α ι α π ό τ ο ν Α ρ ρ ια ν ό , ο ο π ο ίο ς ό μ ω ς σ τ ο

σ ύ γ γ ρ α μ μ α τ ο υ Τ έ χ ν η Τ α κ τ ικ ή δ ε ν α ν α φ έ ρ ε ι τ ο υ ς

Π έ ρ σ ε ς σ τ ο θ έ μ α τ ο υ Ε μ β ό λ ο υ (ο ύ τ ε π ρ ά τ τ ε ι κ ά τ ι

τ έ τ ο ιο ο Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς ). Ω ν π ο λ ύ π ρ ο σ ε κ τ ικ ό ς , λ έ ε ι

ε π ί λ έ ξ η ό τ ι ο ι Σ κ ύ θ ε ς τ ο ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν (ό χ ι

τ ο ν ε φ η ύ ρ α ν ) , α π ό α υ τ ο ύ ς τ ο ν π ή ρ α ν ο ι θ ρ ά κ ε ς

κ α ι ό τ ι α π ό α υ τ ο ύ ς λ έ γ ε τ α ι ό τ ι τ ο ν έ μ α θ ε ο Φ ί-

λ ιπ π ο ς . Ό ν τ ω ς , Σ κ ύ θ ε ς ιπ π ε ίς χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ α ν

τ έ το ια δ ιά τ α ξ η σ τ α Γ α υ γ ά μ η λ α , α λ λ ά π ρ ω τ ύ τ ε ρ α

δ ε ν έ χ ο υ μ ε κ α μ ία έ ν δ ε ιξ η ή α ν α φ ο ρ ά γ ια κ ά τ ι τ έ -

τ ο ιο . Ο ι Π έ ρ σ ε ς σ τ ο Γ ρ α ν ικ ό τ ο ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν

3 χ ρ ό ν ια π ρ ο τ ω ν Γ α υ γ α μ ή λ ω ν . Ο δ ε Φ ίλ ιπ π ο ς ,

ν έ ο ς υ π ή ρ ξ ε ό μ η ρ ο ς Θ η β α ίω ν κ α ι Ιλ λ υ ρ ώ ν . Τ ω ν

Θ ρ α κ ώ ν ό χ ι. Π ώ ς θ α π ρ ό λ α β ε ν α μ ά θ ε ι α π ό τ ο υ ς

θ ρ ά κ ε ς τ ο σ χ η μ α τ ισ μ ό α υ τ ό ώ σ τ ε ν α το ν ε φ α ρ -

μ ό σ ε ι σ τ ο σ τ ρ α τ ό τ ο υ ; Α ν τ ίθ ε τ α , τ ό σ ο σ τ η θ ή Β α

ό σ ο κ α ι τ η Μ α κ ε δ ο ν ία ή τ α ν π ο λ ύ κ ο ν τ ά σ τ η Θ ε σ -

σ α λ ία , ό π ο υ ε κ ε ίν η π ε ρ ίπ ο υ τ η ν ε π ο χ ή ο Ι ά σ ω ν

τ ω ν Φ ε ρ ρ ώ ν ε ίχ ε α ν α π τ ύ ξ ε ι τ ο υ ς π ε ρ ίφ η μ ο υ ς

"ρ ό μ β ο υ ς " τ ο υ , ε κ τ ω ν ο π ο ίω ν έ ν α ς σ τ ρ α τ ιω τ ι-

κ ό ς ε γ κ έ φ α λ ο ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α μ ε τα β ε ί σ τ η ν

α π λ ο ύ σ τ ε ρ η α λ λ ά α π ο δ ο τ ικ ό τ ε ρ η (α π ό ά π ο ψ η

α ν θ ρ ώ π ιν ο υ δ υ ν α μ ικ ο ύ ) ιδ έ α τ η ς σ φ ή ν α ς . Σ τ η

μ ά χ η τ η ς Μ α ν τ ιν ε ία ς , ο Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ς α ν α φ έ ρ ε ι

α κ ρ ιβ ώ ς τ η λ έ ξ η «έ μ β ο λ ο » γ ια τ ο ιπ π ικ ό τ ο υ

Ε π α μ ε ιν ώ ν δ α , τ ο ο π ο ίο α ν τ ιπ α ρ α β ά λ λ ε ι σ τ η ν

δ ιά τ α ξ η « ω ς φ ά λ α γ γ α » τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ - κ α ι

π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια τ ο ν ίδ ιο σ υ γ γ ρ α φ έ α π ο υ π ε ρ ιγ ρ ά -



[ To' Enos ίων Μυρίων ] Η Μάχη στα Κούναξα ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ ρ

φ ο ν ιά ς τ η ν δ ιά τ α ξ η τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν α τ ο Δ α σ κ ύ λ ε ιο ,

α ν α φ έ ρ ε ι ό τ ι ή τ α ν π ο λ ύ Β α θ ιά , α λ λ ά δ ε ν α ν α φ έ -

ρ ε ι τ η λ έ ξ η «έ μ β ο λ ο ». Ό ν τ ω ς , τ ο "έ μ β ο λ ο " μ π ο -

ρ ε ί ν α π ρ ο ή λ Β ε α π ό το Θ ε σ σ α λ ικ ό ρ ό μ β ο χ ά ρ η

σ τ η μ ε γ α λ ο φ υ ία τ ο υ Ε π α μ ε ιν ώ ν δ α , α π ' ό π ο υ οΦ ίλ ιπ π ο ς , ό μ η ρ ο ς σ τ η Θ ή β α , θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α το

έ χ ε ι γ ν ω ρ ίσ ε ι κ α ι κ α τ ό π ιν ν α τ ο υ ιο θ ε τ ή σ ε ι.

Α ν τ ίθ ε τ α τ ίπ ο τ α τ έ τ ο ιο δ ε ν μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς ν α ισ χ υ -

ρ ισ τ ε ί γ ια τ ο υ ς Σ κ ύ θ ε ς . Α ν α μ φ ίβ ο λ α τ η ν ε π ο χ ή

τ ο υ Α ρ ρ ια ν ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ α ν α υ τ ή τ η δ ιά τ α -

ξ η , α λ λ ά κ α θ ό λ ο υ α π ίθ α ν ο δ ε ν θ α ή τ α ν ν α τ η ν

έ χ ο υ ν μ ά θ ε ι α π ό τ ο ν Α λ έ ξ α ν δ ρ ο σ τ ις ε κ σ τ ρ α τ ε ίε ς

τ ο υ σ τ ο Δ ο ύ ν α β η . Κ ά τ ι τ έ τ ο ιο έ γ ιν ε σ ε μ ια ν ά λ λ η

π ε ρ ίπ τ ω σ η , κ α ι τ ο σ υ μ β ά ν δ ια σ τ ρ ε β λ ώ θ η κ ε α π ό

τ ο υ ς ν ε ό τ ε ρ ο υ ς σ ε τ έ τ ο ιο Β α θ μ ό α χ ρ ε ιό τ η τ α ς

π ο υ κ α τ α ν τ ά σ χ ε δ ό ν α σ τ ε ίο . Α υ τ ό π ο υ δ ε ν μ π ο -

ρ ε ί κ α ν ε ίς ν α ε ν ν ο ή σ ε ι, ε ίν α ι η π ε ρ σ ικ ή χ ρ ή σ ητ ο υ ε μ β ό λ ο υ π ο ύ μ π α ίν ε ι σ τ η ν ισ τ ο ρ ία . Μ ια α π λ ή

π ιθ α ν ό τ η τ α ε ίν α ι ο Α ρ ρ ια ν ό ς γ ια μ ια α κ ό μ η φ ο ρ ά

ν α μ η ν έ χ ε ι κ α τ α λ ά β ε ι τ η ν δ ιή γ η σ η τ ω ν π η γ ώ ν

τ ο υ κ α ι ν α α υ τ ο σ χ ε δ ιά ζ ε ι (π χ ν α α ν α φ έ ρ ε τ α ι χ ρ ή -

σ η π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ π α ρ α τ ε τ α γ μ έ ν ο υ σ ε Β ά θ ο ς ,

ό π ω ς σ τ η δ ιά τ α ξ η τ ο υ Δ α σ κ υ λ ε ίο υ ), α λ λ ά δ ε ν

θ ε ω ρ ο ύ μ ε τη ν ε ξ ή γ η σ η α υ τ ή π ιθ α ν ή . Σ ε ά λ λ ε ς

π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις π ο υ ό ν τ ω ς α υ τ ό ισ χ ύ ε ι, δ ι α λ έ γ ε ι

π ο λ ύ π ρ ο σ ε κ τ ικ ή α σ ά φ ε ια α ν τ ί ν α ε κ τ ε θ ε ί. Η

ά λ λ η π ιθ α ν ό τ η τ α θ α ή τ α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς ν α έ μ α θ α ν

α υ τ ό ν τ ο ν ν έ ο σ χ η μ α τ ισ μ ό α π ό τ ο υ ς Μ α κ ε δ ό ν ε ς ,

μ ε το υ ς ο π ο ίο υ ς σ υ γ κ ρ ο ύ ο ν τ α ν α υ τ ο ί κ α ι δ ιά φ ο -

ρ ο ι'Ε λ λ η ν ε ς σ ύ μ μ α χ ο ι τ ο υ ς , κ α θ ' ό λ η τ η δ ιά ρ κ ε ιατ η ς Β α σ ιλ ε ία ς τ ο υ Φ ιλ ίπ π ο υ .

Π ε ρ ιέ ρ γ ω ς , γ ια τ ο σ χ η μ α τ ισ μ ό α υ τ ό δ ε ν γ ίν ε τ α ι

π ο λ ύ ς λ ό γ ο ς σ ε π η γ έ ς , α φ ο ύ τ ο σ η μ α ν τ ικ ό ή τ α ν

η ε ξ ισ τ ό ρ η σ η π ρ ο σ ω π ικ ώ ν π ρ ά ξ ε ω ν τ ω ν π ρ ω -

τ α γ ω ν ισ τ ώ ν κ α ι ό χ ι τ έ τ ο ιε ς τ ε χ ν ικ έ ς κ α ι κ α θ ό λ ο υ

ε λ κ υ σ τ ικ έ ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς . λ λ η υ π ο π ε ρ ίπ τ ω σ η

τ η ς ίδ ια ς λ ύ σ η ς ε ίν α ι α κ ρ ιβ ώ ς α π ό σ υ μ μ ά χ ο υ ς

τ ο υ ς , ή τ ο ι α π ό Θ η β α ίο υ ς τ ο υ Ε π α μ ε ιν ώ ν δ α , ν α

ά κ ο υ σ α ν κ α ι έ μ α θ α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς τ ο ν έ ο σ χ η μ α τ ι-

σ μ ό , α φ ο ύ η π ρ ώ τ η χ ρ ή σ η τ ο υ κ α τ α γ ρ ά φ ε τα ι, μ ε

α υ τ ή ν τ η ν λ έ ξ η «έ μ β ο λ ο » γ ια τ η μ ά χ η τ η ς Μ α ν τ ι-

ν ε ία ς το 362 π Χ α π ό τ ο ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α σ τ α "Ε λ λ η -

ν ικ ά ". Σ η μ α ν τ ικ ό , σ τ ο α υ τ ό έ ρ γ ο ε ν ώ α ν α φ έ ρ ε τ α ι

ω ς "έ μ β ο λ ο " η ιπ π ικ ή π α ρ ά τ α ξ η τ ο υ Ε π α μ ε ι-

ν ώ ν δ α , η α ν τ ίσ τ ο ιχ η π ε ρ σ ικ ή σ τ ο Δ α σ κ ύ λ ε ιο δ ε ν

α ν α φ έ ρ ε τ α ι ω ς τ έ τ ο ια , κ α ι κ α ν ε ίς θ α π ρ έ π ε ι ν α

σ υ μ π ε ρ ά ν ε ι ό τ ι ή τ α ν Β α θ ιά μ ε ν , ο ρ θ ο γ ώ ν ια α λ λ ά

μ ε σ τ α θ ε ρ ό μ έ τ ω π ο 12 α ν δ ρ ώ ν - ή τ ο ι ό χ ι σ φ η ν ο -

ε ιδ ή ς . Α κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο π ε ρ ίε ρ γ ο , ο Α ρ ρ ια ν ό ς

π ο λ λ ά κ ις α ν α φ έ ρ ε ι τ ις μ α κ ε δ ό ν ικ ε ς ίλ ε ς ω ς "ο ρ -

θ έ ς " σ ε ε π ε λ ά σ ε ις , α λ λ ά σ τ ο Γ ρ α ν ικ ό η π ε ρ σ ικ ή

δ ύ ν α μ η π ο υ σ π ε ύ δ ε ι α ν α φ έ ρ ε τ α ι ω ς " έ μ β ο λ ο " .

0 τ ρ ίτ ο ς κ α ι π λ έ ο ν π ρ ο φ α ν ή ς δ ρ ό μ ο ς , α ρ ε σ τ ό ς

σ τ ο υ ς ο π α δ ο ύ ς τ η ς "π ρ ο ό δ ο υ χ ά ρ η σ τ η σ τ έ π α ",

ε ίν α ι η υ ιο θ έ τ η σ η τ ο υ σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ α π ό τ ο υ ςΠ έ ρ σ ε ς κ ά π ο ια σ τ ιγ μ ή α π ό τ η ν ε π α φ ή τ ο υ ς μ ε

τ ο υ ς θ ρ ά κ ε ς (α ν κ α ι κ α ν ε ίς α π ο ρ ε ί π ό τ ε έ γ ε ιν ε

• Φ · Φ Φ

Φ Φ Φ Φ Φ

Ιππικό

Ουλαμόβ 50

Φ Φ Φ Φ Φ Σπαρτιατών Ιππέων

Φ Φ Φ Φ

Φ Φ Φ Φ Φ y "Πεμπάς" = στοίχος 5 ιππέων

"Δεκάς" = 2 "Πεμπάδες"

Λ Λ Λ Λ Λ"Πεμπάδαρχος"

W V W W w

Φ Φ Φ ΦΦ "Δεκάδαρχος"

Φ Φ Φ Φ Φ

α υ τ ή σ ε ιπ π ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α ) κ α ι μ ε τ ο υ ς Σ κ ύ -

θ ε ς . Η τ ε λ ε υ τ α ία π ε ρ ίπ τ ω σ η θ α ή τ α ν ε ξ α ιρ ε τ ικ ά

π ιθ α ν ή α ν ο Α ρ ρ ια ν ό ς σ τ η ν Τ έ χ ν η Τ α κ τ ικ ή δ ε ν

α π ο σ ιω π ο ύ σ ε π ε ρ ίε ρ γ α τ ο θ έ μ α α υ τ ό ω ς π ρ ο ς

τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς . Α ν τ ίθ ε τ α , π ε ρ ιο ρ ίζ ε ι μ ε Β ε β α ιό τ η τ α

τ η ν δ ιά δ ο σ η α π ό τ ο υ ς Σ κ ύ θ ε ς σ τ ο υ ς θ ρ ά κ ε ς , κ α ι

π ιθ α ν ο λ ο γ ε ί α π ό ε κ ε ί δ ιά δ ο σ η σ τ ο υ ς Μ α κ ε δ ό -

ν ε ς , ε ν ώ ε π ίσ η ς δ ε ν α ν α φ έ ρ ε ι τ ίπ ο τ α γ ια τ ο έ μ -

β ο λ ο τ ο υ Ε π α μ ε ιν ώ ν δ α - ό π ω ς κ α ι ο Ξ ε ν ο φ ώ ν

δ ε ν α ν α φ έ ρ ε ι γ ια τ ο υ ς ιπ π ικ ο ύ ς ρ ό μ β ο υ ς τ ο υ

Ιά σ ο ν α τ ω ν Φ ε ρ ρ ώ ν σ τ α «Ε λ λ η ν ικ ά » τ ο υ .

Τακτικές

Σ τ ο ν τα ρ α γ μ έ ν ο 4° α ιώ ν α , α λ λ ά κ α ι π ρ ω τ ύ τ ε ρ α ,

τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό φ α ίν ε τ α ι ν α ε ίν α ι έ ν α ό π λ ο

π ο υ δ ρ α μ ό ν ο τ ο υ . Σ υ ν δ υ α σ μ έ ν η δ ρ ά σ η μ ε ά λ λ α

ό π λ α θ α α ρ γ ή σ ε ι ν α ε μ φ α ν ισ τ ε ί. Μ ια π ρ ώ τ η τ έ -

τ ο ια γ ε ύ σ η δ ίν ε ι ο π ο λ ύ ς Φ α ρ ν ά Β α ζ ο ς , ε π ιτ ιθ έ -

μ ε ν ο ς σ ε έ ν α σ ώ μ α Ο π λ ιτ ώ ν τ ο υ Α γ η σ ιλ ά ο υ μ ε

σ υ ν δ υ α σ μ ό ιπ π ικ ο ύ κ α ι δ ρ ε π α ν η φ ό ρ ω ν α ρ μ ά -

τ ω ν μ ε λ α μ π ρ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α (ε δ ώ κ α ν ε ίς μ π ο -ρ ε ί ν α π α ρ α β ά λ λ ε ι μ ε τ ο φ ιά σ κ ο τ ω ν α ρ μ ά τ ω ν

σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α , μ ε ρ ικ ά χ ρ ό ν ια π ρ ω τ ύ τ ε ρ α , ό π ο υ

κ α τ α φ α ν ώ ς , λ ό γ ω τ ο υ μ ε γ ά λ ο υ α ρ ιθ μ ο ύ τ ο υ ς

ε ίχ α ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ε ί μ ό ν α τ ο υ ς , ω ς α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο

ό π λ ο ]. Α ν τ ίθ ε τ α σ τ η ν Ε λ λ ά δ α , τ ο ιπ π ικ ό τ α χ ύ τ α -

τ α θ α σ υ ν δ υ α σ θ ε ί μ ε τ ο ε λ α φ ρ ύ π ε ζ ικ ό , ε ίτ ε σ ε

μ ο ρ φ ή σ υ ν ε ρ γ α ζ ό μ ε ν ω ν Ψ ιλ ώ ν ε ίτ ε σ τ η ν π ο λ ύ

π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ε ιδ ικ ε υ μ έ ν η μ ο ρ φ ή ε λ α φ ρ ο ύ π ε ζ ι-

κ ο ύ , τ ο υ ς "Α μ ίπ η ο υ ς ". Ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς δ ε ν π ρ ω -

τ ο τ ύ π η σ ε ό τ α ν α ν έ μ ιξ ε ε ξ α ιρ ε τ ικ ο ύ ς α κ ο ν τ ισ τ έ ς ,

τ ο υ ς Α γ ρ ιά ν ε ς , κ α ι π ε ζ ο ύ ς μ ο ν ο μ ά χ ο υ ς , τ ο υ ς

Υ π α σ π ισ τ έ ς , μ ε τ ις Ί λ ε ς τ ω ν Ε τ α ίρ ω ν . Ή δ η α π ό

τ ο ν 5° α ιώ ν α α κ ο ύ γ ε τ α ι α υ τ ό ς ο σ υ ν δ υ α σ μ ό ςσ τ ο υ ς Σ ικ ε λ ιώ τ ε ς Έ λ λ η ν ε ς κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α ε μ φ α -

ν ίζ ε τ α ι κ α ι σ τ η ν μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ή Ε λ λ ά δ α , μ ε το υ ς



^ C | C ] C H C | C ^ C | C | C [ C | [ To'Enos των Μυρίων ] Η Μάχη σία Κούναξα

Θ ε σ σ α λ ο ύ ς , χ ο υ ς Σ π α ρ τ ιά τ ε ς τ ο υ Α γ η σ ιλ ά ο υ κ α ι

φ υ σ ικ ά τ ο υ ς Θ η β α ίο υ ς . Ο ι Σ π α ρ τ ιά τ ε ς δ ιέ θ ε τ α ν

τ ο υ ς σ κ λ η ρ ο ύ ς , ο ρ ε σ ίβ ιο υ ς Σ κ ιρ ίτ ε ς γ ια Α μ ιπ -

π ο υ ς , ο ι Θ η β α ίο ι Θ ε σ σ α λ ο ύ ς Π ε λ τ α σ τ έ ς (ο Ξ ε ν ο -φ ώ ν τ α ς ε ξ α ίρ ε ι τ η π ο ιό τ η τ ά τ ο υ ς σ τ η μ ά χ η τ η ς

Μ α ν τ ιν ε ία ς ) κ α ι ο ι Α θ η ν α ίο ι, σ υ μ β ο υ λ ε ύ ο ν τ α ι

α π ό το ν Ξ ε ν ο φ ώ ν τ α ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν γ ια τ έ το ι-

ε ς α π ο σ τ ο λ έ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς α π ε λ π ισ μ έ ν ο υ ς ή μ ε

ε ξ α ιρ ε τ ικ ά υ ψ η λ ό φ ρ ό ν η μ α κ α ι κ ίν η τ ρ ο .

Ο ι Π έ ρ σ ε ς θ α α π ο τ ύ χ ο υ ν ν α σ υ ν δ υ ά σ ο υ ν τ ο

ιπ π ικ ό τ ο υ ς μ ε ά λ λ α ό π λ α , μ ε π ιθ α ν ή ε ξ α ίρ ε σ η

ιπ π ικ ό σ ε κ α μ ή λ ε ς . Α π ό τ η ν ά λ λ η μ ε ρ ιά , ο σ υ ν -

δ υ α σ μ ό ς τ ο υ μ ε ά ρ μ α τ α έ δ ε ιξ ε τ ο δ ρ ό μ ο π ο υ

θ α α κ ο λ ο υ θ ή σ ο υ ν ο ι α σ ια τ ικ ο ί λ α ο ί (π χ Π ά ρ θ ο ι,

μ ε τά Μ ο γ γ ό λ ο ι) σ τ α σ υ ν δ υ α σ μ έ ν α ό π λ α : Σ υ ν δ υ -

α σ μ ο ύ ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν ε ιδ ώ ν ιπ π ικ ο ύ . Ο ι Π έ ρ σ ε ς

α π ο π ε ιρ ώ ν τ α ι ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ο υ ν σ υ ν δ υ α σ μ έ -

ν α ό π λ α μ ε τ η ν ε λ λ η ν ικ ή έ ν ν ο ια μ ό λ ις σ τ α Γ α υ -

γ ά μ η λ α . Ή δ η ε κ ε ί φ α ίν ε τ α ι η α π ο τ υ χ ία τ ο υ ς . Τ ο

ιπ π ικ ό τ ο υ ς δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α σ υ ν δ υ α σ θ ε ί μ ε τ ο υ ς

Ε λ έ φ α ν τ ε ς , σ τ ο κ έ ν τ ρ ο , κ α θ ώ ς τα ά λ ο γ α δ ε ν ε ί-

ν α ι σ υ ν η θ ισ μ έ ν α σ ε α υ τ ο ύ ς κ α ι φ ο β ο ύ ν τ α ι (έ ν α

π ρ ό β λ η μ α π ο υ δ ε ν ε ίχ α ν ο ι Ιν δ ο ί, ο ι ο π ο ίο ι ε ίχ α ν

π ρ ω τ ο ε φ ε ύ ρ ε ι α υ τ ό τ ο σ υ ν δ υ α σ μ ό ) . Ε κ τ ό ς α π ό

τ ο ν ιν δ ικ ό σ υ ν δ υ α σ μ ό σ τ ο μ έ σ ο τ η ς π α ρ α τ ά ξ ε ις

τ ο υ ς , σ τ α Γ α υ γ ά μ η λ α ο ι Π έ ρ σ ε ς δ ο κ ιμ ά ζ ο υ ν τ ο ν

ε λ λ η ν ικ ό σ υ ν δ υ α σ μ ό σ τ α π λ ε υ ρ ά τ ο υ ς , α ν α μ ι-

γ ν ύ ο ν τ α ς μ ο ν ά δ ε ς π ε ζ ικ ο ύ μ ε ιπ π ικ ό . Τ ο μ ό ν ο

γ ν ω σ τ ό ε ίν α ι ό τ ι τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α ή τ α ν μ η δ έ ν ,

κ α θ ώ ς η μ α κ ε δ ο ν ικ ή ε π έ λ α σ η σ ά ρ ω σ ε τ α π ά -

ν τ α - χ ω ρ ίς α υ τ ό ν α σ η μ α ίν ε ι ό τ ι η π ρ ο σ π ά θ ε ια

α ν α γ κ α σ τ ικ ά ή τ α ν κ α τ α δ ικ α σ μ έ ν η ή α π ο τ υ χ η -

μ έ ν η . λ λ ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς μ π ο ρ ε ί ν α ε π η ρ έ α σ α ν ,

ό π ω ς η γ ε ν ικ ή κ α τ ά ρ ρ ε υ σ η , κ α ι σ ίγ ο υ ρ α α ν ο ι

Π έ ρ σ ε ς ε ίχ α ν χ ρ ό ν ο τ ο ό λ ο θ έ μ α θ α ω ρ ίμ α ζ ε .

Ε π ιπ λ έ ο ν δ ε ν γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε α ν η σ υ μ π α ρ ά τ α ξ η

δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν ό π λ ω ν θ α ο δ η γ ο ύ σ ε σ ε κ ο ν τ ιν ή

σ υ ν ε ρ γ α σ ία ή σ ε π λ ή ρ η σ υ ν ε ρ γ ε ία , κ α τ ά τ ο ε λ -

λ η ν ικ ό π ρ ό τ υ π ο , ό π ο υ υ π ή ρ χ ε ε ν ίο τ ε π λ ή ρ ω ς

κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η μ ικ τ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ικ ή μ ο ν ά δ α (ό π ω ς ο

ιπ π έ α ς μ ε τ ο ν ά μ ιπ π ο ).

Π α ρ ' ό λ ' α υ τ ά , ο ι ίδ ιο ι ο ι Α σ ιά τ ε ς έ β γ α λ α ν γ ρ ή -γ ο ρ α σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α κ α ι ό τ α ν ε π α ν ή λ θ α ν , τ η ν

ε π ο χ ή τ ω ν Π ά ρ θ ω ν , μ ε π λ ή ρ ω ς ε ξ ε λ ιγ μ έ ν ο

Κ α τ ά φ ρ α κ τ ο ιπ π ικ ό , τ ο δ ό γ μ α τ ο υ ς τ ω ν σ υ ν δ υ α -

σ μ έ ν ω ν ό π λ ω ν ε ίχ ε α ν τ ικ α τ α σ τ ή σ ε ι τ ο - ε λ α φ ρ ύ

ή /κ α ι β α ρ ύ - π ε ζ ικ ό , π ο υ π ρ ό τ ε ιν α ν ο ι'Ε λ λ η ν ε ς ,

κ α ι ο ι ίδ ιο ι δ ε ν δ ιέ θ ε τ α ν σ ε α π α ιτ ο ύ μ ε ν η π ο σ ό -

τ η τ α κ α ι π ο ιό τ η τ α , μ ε τ ο ε λ α φ ρ ύ δ ικ ό τ ο υ ς ιπ π ικ ό

(π ο υ ο ι Έ λ λ η ν ε ς δ ε ν δ ιέ θ ε τ α ν ) κ α ι ε ίχ ε τ ο τ ε ρ ά -

σ τ ιο π λ ε ο ν έ κ τ η μ α τ η ς τ ε λ ε ίω ς π α ρ ό μ ο ια ς σ τ ρ α -

τ η γ ικ ή ς κ ιν η τ ικ ό τ η τ α ς μ ε τ ο Β α ρ ύ ιπ π ικ ό . Α ν τ ίθ ε -

τ α , τ ο π λ έ ο ν ε π ίλ ε κ τ ο ε λ α φ ρ ύ π ε ζ ικ ό μ π ο ρ ο ύ σ ε

μ ό ν ο σ ε τα κ τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο , κ α ι γ ια λ ίγ ο χ ρ ό ν ο , ν α

σ υ μ π ρ ά ξ ε ι σ ε α ρ μ ο ν ία χ ώ ρ ο υ κ α χ ρ ό ν ο υ μ ε το- π ο λ ύ τ α χ ύ τ ε ρ ο κ α ι α ν θ ε κ τ ικ ό τ ε ρ ο σ ε τ α χ ε ία κ ί-

ν η σ η - ιπ π ικ ό .

Σ τ η ν ίδ ια μ ά χ η (Γ α υ γ ά μ η λ α ) θ α ε μ φ α ν ισ τ ο ύ ν π ά -

λ ι τ α δ ρ ε π α ν η φ ό ρ α ά ρ μ α τ α κ α ι δ η κ α τ ά μ ά ζ ε ς ,

α λ λ ά π ε ρ ιέ ρ γ ω ς π ώ ς , δ ε ν θ α υ π ο σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ι

α π ό ιπ π ικ ό , μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α ε ξ ο υ δ ε τ ε ρ ω -

θ ο ύ ν ε ύ κ ο λ α . Ε δ ώ κ α ν ε ίς δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α β ια σ τ ε ί

ν α β γ ά λ ε ι σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α . Ε ίν α ι π ο λ ύ π ιθ α ν ό

ό χ ι ο Δ α ρ ε ίο ς θ α δ ια π ίσ τ ω σ ε ό τ ι σ ε μ ε γ ά λ ο υ ς

α ρ ιθ μ ο ύ ς τα ά ρ μ α τ α ε ίν α ι π ο λ ύ ε π ικ ίν δ υ ν α γ ια

φ ίλ ιε ς μ ο ν ά δ ε ς κ α ι η σ υ ν τ α γ ή τ ο υ σ υ ν δ υ α σ μ ο ύ

τ ο υ Φ α ρ ν ά Β α ζ ο υ , π ο υ ε ίχ ε μ ό λ ις ... δ ύ ο , δ ε ν

ε φ α ρ μ ο ζ ό τ α ν μ ε μ ε ρ ικ έ ς δ ε κ ά δ ε ς . 0 Α ν τ ίο χ ο ς

Γ ο Μ έ γ α ς θ α τ ο δ ια π ισ τ ώ σ ε ι σ τ η Μ α γ ν η σ ία ,

ό π ο υ ε τ ο ιμ ά ζ ο ν τ α ς μ ια μ ικ τ ή ε π έ λ α σ η β α ρ έ ω ς

ιπ π ικ ο ύ π ίσ ω α π ό τ α ά ρ μ α τ α (ο υ δ ε ίς α υ τ ό χ ε ιρ

θ α χ ο π ο θ ε χ ο ύ σ ε μ ο ν ά δ α χ ο υ μ π ρ ο σ χ ά ή δ ίπ λ α

σ χ α ά ρ μ α χ α ) θ α τ α δ ε ι ν α α π ω θ ο ύ ν τ α ι α π ό τ ο υ ς

Ψ ιλ ο ύ ς τ ο υ Ε υ μ έ ν η τ η ς Π ε ρ γ ά μ ο υ , ν α π έ φ τ ο υ νσ ε σ ύ γ χ υ σ η κ α ι υ π ο χ ω ρ ώ ν τ α ς ν α δ ια λ ύ ο υ ν ό λ η

τ η ν ε π ίλ ε κ τ η α ρ ισ τ ε ρ ή π τ έ ρ υ γ α ιπ π ικ ο ύ . Α υ τ ό τ ο

σ υ μ β ά ν , ο ύ τ ε λ ίγ ο ο ύ τ ε π ο λ ύ σ τ ο ίχ ισ ε τ η μ ά χ η

τ η ς Μ α γ ν η σ ία ς , κ α θ ώ ς ο Α ν τ ίο χ ο ς ε ίχ ε σ χ ε δ ιά -

σ ε ι α ν α μ ο ν ή σ τ ο κ έ ν τ ρ ο μ ε δ ιπ λ ή υ π ε ρ κ έ ρ α σ η .

Α π ό τη ν ά λ λ η μ ε ρ ιά , ό σ ο ν α φ ο ρ ά ά ρ μ α τ α , ό χ ι

δ ρ ε π α ν η φ ό ρ α ό μ ω ς , ο ι Ιν δ ο ί φ α ίν ε τ α ι ό τ ι δ ε ν

ε ίχ α ν π ρ ό β λ η μ α σ τ ο ν α τ α ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ο υ ν σ ε

μ ικ τ έ ς μ ο ν ά δ ε ς μ ε τ ο ιπ π ικ ό . 0 γ ιό ς τ ο υ Π ώ ρ ο υ ,

π ο υ έ σ π ε υ σ ε ν α α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ε ι τ η ν δ ιά β α σ η τ ο υ

Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ , δ ιέ θ ε τ ε μ ια τ έ τ ο ια μ ικ τ ή ο μ ά δ α ιπ -

π ικ ο ύ -α ρ μ ά τ ω ν π ο υ δ ε ν ε ίχ ε π ρ ο β λ ή μ α τ α ο λ ο -

κ λ ή ρ ω σ η ς . Τ ο π ρ ό β λ η μ α π ρ ο ή λ θ ε α π ό τ ο Β α ρ ύέ δ α φ ο ς , λ ό γ ω β ρ ο χ ή ς , π ο υ έ κ α ν ε τ α ά ρ μ α τ α ν α

κ ο λ λ ή σ ο υ ν , κ α ι α π ό το ν ε π ιτ υ χ ή σ υ ν δ υ α σ μ ό Β α -

ρ έ ω ς ε λ λ η ν ικ ο ύ κ α ι ε λ α φ ρ ο ύ α σ ια τ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ

(Ε τ α ίρ ο ι κ α ι ιπ π ο τ ο ξ ό τ ε ς ) π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ ε ο

Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς , κ α ι μ ά λ ισ τ α σ ε ε υ ν ο ϊκ ό έ δ α φ ο ς ,

α φ ο ύ τ α ά λ ο γ α κ ο λ λ ο ύ ν π ο λ ύ λ ιγ ό τ ε ρ ο α π ό τα

ά ρ μ α τ α σ τ η λ ά σ π η .

Μ ε τ ά τ α Γ α υ γ ά μ η λ α π ρ α κ τ ικ ά θ α π ά ψ ε ι η ύ π α ρ -

ξ η ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο υ τ α κ τ ικ ο ύ π ε ρ σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ ,

α φ ο ύ η α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ε ίχ ε π έ σ ε ι. Ο ι φ ω λ ε έ ς

α ν τ ίσ τ α σ η ς θ α κ α τ α σ τ ρ α φ ο ύ ν μ ε τά τη ν κ α τ ά λ η -

ψ η τ ω ν Π α ρ σ α γ ά δ ω ν , ε ν ώ γ ια τα ε π ό μ ε ν α χ ρ ό -

ν ια α ν τ ίσ τ α σ η σ τ ο ν Α λ έ ξ α ν δ ρ ο θ α π ρ ο β ά λ λ ο υ ν

τ ο π ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α κ α ι Σ κ ύ θ ε ς , π ο υ σ ε κ α μ ία

π ε ρ ίπ τ ω σ η δ ε ν μ π ο ρ ο ύ ν ν α θ ε ω ρ η θ ο ύ ν ω ς

"π ε ρ σ ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α ", κ α θ ώ ς δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ -

σ α ν π α ρ ά μ α ζ ώ μ α τ α (ε ν ίο τ ε λ ία ν α ξ ιό μ α χ α ) μ ε

σ κ ε ιώ δ η τ α κ τ ικ ή δ ιο ίκ η σ η κ α ι ε φ α ρ μ ο γ ή τ α κ τ ι-

κ ώ ν κ α ι δ ο γ μ ά τ ω ν σ ε υ ψ η λ ό κ α ι ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο

ε π ίπ ε δ ο . Ο ι τ α κ τ ικ έ ς κ α ι ο ι π ρ α κ τ ικ έ ς τ ο υ π ε ρ -

σ ικ ο ύ ιπ π ικ ο ύ , μ α ζ ί μ ε τις ε ν τ ό π ιε ς τ α κ τ ικ έ ς (π χ

π ε ρ ιίπ π ε υ σ η ) π λ έ ο ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ α ι π ε ρ ίπ ο υ

ε ν σ τ ικ τ ω δ ώ ς κ α ι π α ρ α δ ο σ ια κ ά μ έ χ ρ ι ν α σ α ρ ω -

θ ο ύ ν α π ό τα π ε δ ία τ ω ν μ α χ ώ ν ε ν τό ς 3 ε τώ ν . θ α

π ά ρ ο υ ν τη ν ε κ δ ίκ η σ ή τ ο υ ς μ ε τ η ν ε ν τ υ π ω σ ια κ ήε π ισ τ ρ ο φ ή π ο υ θ α σ υ ν ισ τ ά τ ο Β α σ ίλ ε ιο τ ω ν Π ά ρ -

θ ω ν , π ο υ μ ε τ η σ ε ιρ ά τ ο υ θ α α ν τ ικ α τ α σ τ α θ ε ί α π ό

τ ο σ α σ σ α ν ιδ ικ ό .



Σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α το 401 π Χ , έ ν α ε λ λ η ν ικ ό μ ισ θ ο φ ο ρ ικ ό σ τ ρ ά τ ε υ μ α α ν α -

μ ίχ θ η κ ε σ ε έ ν α ν π ε ρ σ ικ ό δ υ ν α σ τ ικ ό π ό λ ε μ ο γ ια ν α ε ισ π ρ ά ξ ο υ ν τ α npos

τ ο ζ ε ιν κ α ι ό χ ι γ ια ν α π ε θ ά ν ο υ ν . Δ ε ν ε ίχ α ν κ ίν η τ ρ ο η ρ ω ισ μ ο ύ α λ λ ά ή τ α ν

ε ξ α ιρ ε τ ικ ά ε κ π α ιδ ε υ μ έ ν ο ι κ α ι ο π λ ισ μ έ ν ο ι κ α ι υ π ε ρ τ ε ρ ο ύ σ α ν σ ε τ α κ τ ικ ή ,

π ε ιθ α ρ χ ία , ο ρ γ ά ν ω σ η κ α ι ο π λ ο μ α χ η τ ικ ή . Τ ο ν έ ο ε ίν α ι ό τ ι ο ι Μ ύ ρ ιο ι

δ ε ν ν ίκ η σ α ν σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α TIS β α σ ι λ ι ά μ ο ν ά δ ε 5 π ο υ σ υ γ κ ρ ο ύ σ τ η κ α ν

μ α ζ ί TOUS, α λ λ ά έ π ε σ α ν σ ε μ ια π α γ ίδ α τ ο υ Τ ισ σ α φ έ ρ ν η . Α υ τ ή η ν έ α

ά π ο ψ η , γ ια π ρ ώ τ η φ ο ρ ά π ε ρ ιμ έ ν ε ι ν α π ε ίσ ε ι κ α ι ά λ λ ο υ $ (ό χ ι TOUS

δ ο ύ λ ο υ 5 τ ο υ Μ . Β α σ ιλ ιά σ τ η Σ ο γ δ ια ν ή ή σ τ η ν Α ρ α β ία ) ό τ ι έ τ σ ι έ γ ιν ε .

Η α ν α σ κ ε υ ή a ur ts Tns nAiOias ouKocpavuas, μ α ζ ί μ ε τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ια

ε ρ μ η ν ε ία 5 ό λ ω ν τ ω ν α κ α τ α ν ό η τ ω ν α ν α φ ο ρ ώ ν κ α ι σ υ μ β ά ν τ ω ν γ ια

τ η μ ά χ η σ τ α Κ ο ύ ν α ξ α , π ο υ έ π ε ισ ε TOUS λ λ η ν ε 5 γ ια τ η ν τ ρ ω τ ό τ η τ α

Tns π ε ρ σ ικ ή 5 α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία 5, σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι μ ε σ υ ν ο π τ ικ ό ισ τ ο ρ ικ ό

Tns π ρ ο σ π ά θ ε ια 5 γ ια τ η ν ο λ ο κ λ η ρ ω τ ικ ή κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ms α π ό τ ο ν

Α γ η σ ίλ α ο TNS Σ π ά ρ τ η 5. Υ π ά ρ χ ε ι α ν ά λ υ σ η γ ια TOUS β α σ ικ ο ύ 5 τ ύ π ο υ 5

π ο λ ε μ ισ τ ώ ν π ο υ σ υ γ κ ρ ο ύ σ τ η κ α ν κ α ι γ ια TIS μ ε θ ό δ ο υ 5 κ α ι TIS τ α κ τ ικ έ 5

TOUS: τ ο π ε ρ σ ικ ό ιπ π ικ ό κ α ι τ ο ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο κ α τ ά τ α σ π α ρ τ ια τ ικ ά

π ρ ό τ υ π α , δ ιο ικ ο ύ μ ε ν ο α π ό Σ π α ρ τ ιά τ ε5 κ α ι ε ν ισ χ υ μ έ ν ο μ ε λ α κ ω ν ικ ά

τ μ ή μ α τ α μ ισ θ ο φ ο ρ ικ ό ε λ λ η ν ικ ό σ τ ρ ά τ ε υ μ α . Enions α ν α λ ύ ε τ α ι η φ ύ σ η

τ ω ν σ π α ρ τ ια τ ικ ώ ν μ ο ρ ώ ν α λ λ ά κ α ι τ ο υ σ π α ρ τ ια τ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ π ο υ

α π ο τ έ λ ε σ ε κ ε ν τ ρ ικ ό ά ξ ο ν α τ ω ν ε ξ ε λ ίξ ε ω ν .

to epos ton myrion.pdf

Documents