Türkiye Meyve ve Sebze Mamulleri Sektörü

Ümit GüvençMeyve Sebze Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı

2

Kaynak: TÜİK

Türkiye’de Bitkisel Üretim2009-2010

16,6

26,8

33,6

16,6

26,0

32,7

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Tahıllar Sebzeler Meyveler

2009 2010

Bitkisel Üretim 2009-2010 Milyon ton

3

TÜİK verilerine göre, 2010 yılında bir önceki yıla göre üretim miktarları sebzelerde %2,9; meyvelerde %0,1 oranında azalış göstermiştir.

2010 yılında üretim miktarları yaklaşık olarak sebzelerde 26 milyon ton ve meyvelerde 16,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.

Meyve ve Sebze Üretim Miktarları

4

İşlenmiş tarım ürünleri sektörü, özellikle Türkiye gibi nüfusun büyük bir çoğunluğunun tarıma bağlı olarak yaşadığı ülkelerde çok önemlidir. Çünkü;

Yatırımlarda kapital başına en fazla istihdam sağlayan sektördür.

Büyük ölçüde ihracata dönüktür.

Net döviz girdisi en yüksek olan sektörlerden biridir.

Tarımdan sanayiye geçişin köprüsüdür, sanayi işçisi yetiştirir.

Toplumdaki en düşük gelir seviyelerindeki vasıfsız işçi ve küçük çiftçinin gelirini artırıcı yani gelir dağılımını düzeltici rol oynar.

Meyve Sebze Mamulleri Sektörü

5

Toplam Müstahsil Adedi: 100.000 Müstahsil

Toplam Tüccar ve Kooperatif tarafından alınan 15.000 Adet x 10 = 150.000 Müstahsil ile dolaylı

Genel Toplam : 250.000 TARIMSAL ÜRÜN TEDARİKÇİSİ

Toplam hammadde kullanımı: 6.100.000 TON

Toplam Ekili alan : 2.000.000 Dekar (Üretim tonajından yola çıkılarak her 3 TON için 1 dekar hesabı yapılmıştır)

Tarlada ve fabrikalarda çalışan işçi sayısı: 850.000 KİŞİ

Sektör Envanteri

6

İşlenen Hammadde(milyon ton)

Sebze üretimi Meyve üretimi İşlenen hammadde0

5

10

15

20

25

30

26

16.6

6,1

2010

7

(*) Ocak-Mart 2011 verisidir. Kaynak: İhracat-Net

Meyve Sebze Mamulleri İhracatı(Bin $)

2008 2009 2010 2011 (*)

1.092.202 1.029.294 1.115.725 264.218

2008 2009 2010

1,092,2021,029,294

1,115,725

Mal Grupları Bazında Meyve Sebze Mamulleri İhracatı

(Bin $)

2009 2010 Değişim (%)

Meyve ve Sebze Suları 107.882 175.288 62,5

Meşrubat ve Alkollü İçkiler 181.562 230.491 26,9Dondurulmuş, Kurutulmuş, Geçici Konserve Edilmiş Meyve ve Sebzeler 170.636 172.921 1,3

Meyve Sebze Konserveleri 569.233 537.024 -5,7

Toplam 1.029.294 1.115.725 8,4

9

2009 yılı meyve ve sebze işleme sektörünün üretim kapasitesi 10.420.177 ton’dur(*). Oysa, aynı yıl gerçekleşen ihracatımız sadece 941.617 tondur, değer olarak ise 1 milyar $’dır.

Gıda sanayinde ülkemiz, coğrafi konumu ve elverişli iklim koşullarının yarattığı avantaj ile çok daha ileri seviyelerde ihracat gerçekleştirebilecek durumdadır. İhracatımızın merkezi bir anlayışla düzenlenecek yatırım destekleme politikaları ve yabancı sermaye ile arzu edilen noktalara ulaşması mümkündür.

(*) Türk Gıda ve İçecek Sektörü 2009 Gıda Envanteri verisidir.

Kapasitemiz versus İhracatımız

10

Kaynak: İhracat-Net

Ocak-Mart 2011 döneminde sektör ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 8,9 artışla yaklaşık 264 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Meyve Sebze Mamulleri İhracatı(Bin $) (Ocak-Mart)

2010 2011 Değ. (%) Pay (%)242.642 264.218 8,9 0,8

11

Sektördeki en büyük pay % 55,2 ile AB ülkelerine aittir.

2010 Ocak-Mart dönemi verileri ile kıyasladığında özellikle Kuzey Afrika ile Yakın ve Ortadoğu ülkelerini kapsayan Asya ülkelerine yönelik sektör ihracatının azaldığı görülmektedir. Söz konusu ülkelerde yaşanan ani siyasal ve toplumsal dönüşümlerin etkisi bu duruma yol açmıştır.

AB pazarında en çok ihracatın gerçekleştirildiği ülke Almanya, Yakındoğu ve Ortadoğu pazarında ise Irak’tır. Kuzey Amerika ülkelerinden ise en çok ihracat ABD’ye yapılmaktadır.

Ülke Grupları Bazında Meyve Sebze Mamulleri İhracatı

12

2010 2011Değ. (%)

Pay (%)

Meyve ve Sebze Suları 135.811 120.726 -11,1 45,7Meşrubat ve Alkollü İçkiler 46.600 51.903 11,4 19,6Dondurulmuş, Kurutulmuş, Geçici Konserve Edilmiş Meyve ve Sebzeler 25.982 50.171 93,1 19Meyve Sebze Konserveleri 34.249 41.419 20,9 15,7Genel Toplam 242.642 264.218 8,9 100

Mal Grupları Bazında Meyve Sebze Mamulleri İhracatı

(Bin $) (Ocak-Mart)

13

2010 2011Değ. (%)

Pay (%)

Sebze, meyve, bitki parçaları konserveleri sirkeli 39.711 39.552 -0,4 15Diğer meyve suları 11.158 25.906 132,2 9,8Domates salçası 42.872 22.576 -47,3 8,5Elma suları 11.401 19.821 73,9 7,5Gazlı sular, maden suları ve gazozlar 13.848 17.452 26 6,6Dondurulmuş sebzeler 10.893 14.504 33,2 5,5Diğer sebze konserveleri 15.451 14.047 -9,1 5,3

Ürünler Bazında Meyve Sebze Mamulleri İhracatı

(Bin $) (Ocak-Mart)

14

Ürünler Bazında Meyve Sebze Mamulleri İhracatı

(Bin $) (Son 12 Aylık Dönem)

Sebze, meyve, bitki parçaları konserveleri sirkeli

Domates salçası

Elma suları

Diğer meyve suları

Gazlı sular, maden suları ve gazozlar

Bira

Kurutulmuş sebzeler

0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000

2010/2011 Nisan-Mart 2009/2010 Nisan-Mart

15

2008 2009 2010 2023 hedefi

1,1 1,0 1,1 4

2023 İhracat Hedefi “Dört Dörtlük Hedef”4 kat artışla 4 milyar $

(milyar $)Meyve Sebze Mamulleri sektörü ihracatının 2023 yılında 4 milyar dolar olması hedeflenmektedir.

Yıllık ortalama % 9 civarında bir ihracat artışı ile bu hedefin yakalanması mümkün olacaktır.

4,0

1,1

2008

1,0

9,0%

20232009

x 4

Yıllık Ortalama Büyüme Oranı

(2008- 2023)

16

4 milyar dolar hedefinin yakalanması, şu an %1,30 civarında olan dünya sektör ihracatındaki payımızın %2,10 oranına ulaşması anlamına gelmektedir.

Türkiye ihracatındaki payımızın ise %0,73 oranında gerçekleşmesi öngörülmektedir.

Meyve Sebze Mamulleri Sektörünün 2023 Yılı İhracat Stratejisi

Türkiye’nin Sektör Dünya Ticareti İçinde Payı (%)

2008 0,79

2013 1,44

2018 1,70

2023 2,10

17

Sektör temsilcilerince belirlenen başta gelen hedef pazarlar;

ABDAB ülkeleri

KanadaÇin

RusyaAfrika

Hindistan Ortadoğu’dur.

2023 Yılı İhracat StratejisiHedef Pazarlar

18

dondurulmuş meyve-sebzeler, kurutulmuş sebze, kurutulmuş elma, geçici konserve edilmiş meyve sebzeler, meyve sebze konserveleri, domates konservesi-domates salçası, hazır yemekler, reçel- jöle-marmelat, meyve sebze suları, domates ketçabı ve sosları, tabii sular-buz-kar, gazlı sular, maden suları-gazozlar, bira, şarap, diğer alkollü içkiler ve sirke

Meyve Sebze Mamulleri Sektörü:Alt Sektörler

19

Hammadde yetersizliği, hammadde üretim güvenliğinin ve istikrarının olmaması,

Sektör Sorunları

20

Ülkemizde hala sözleşmeli ekim kültürü yerleşmemiştir. Değişen hammadde ve pazar koşulları nedeni ile müstahsiller sözleşmeli ürünleri kendileri sattıkları gibi, bazen de 2-3 katı ürün teslim etmektedirler. Üretimde kullanılan hammadde standardının olmaması ve aynı dönemde bile çok değişik standartlarda hammaddenin işlenmesi mamul standardının da oluşmasını zorlaştırmaktadır.

Ülkemizde tarımsal üretim planlaması olmadığı için hammadde fiyatları yıllara, mevsime hatta günden güne değişkenlik gösterdiğinden, uzun vadeli satışlarda ve yurtdışı ilişkilerde ciddi sorunlar yaşanmaktadır.

Sektör Sorunları

21

Meyve Sebze Mamulleri Sektör Kurulu Başkanlığı olarak hedeflerimiz:

Türkiye olarak ihracatta rekabet gücümüzü arttıracak projeler oluşturmak temel hedefimizdir.

Sektörün en büyük eksikliği; hammaddesini kendisi üretmek durumunda olan bir sektördür. Bunun çeşitli yolları vardır:

1) Sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması,2) Çiftçiliğin Kurumsallaşmasının (Şirketleşmesinin) sağlanması,

ki bu tanım literatürümüze Meyve Sebze Mamulleri Sektör Kurulunca sokulmaya çalışılmakta olup, mekanize tarım, K/Z'a dayalı kârın ölçüldüğü ekonomik ölçekte tarım uygulamaları, gereken her durumda ihtisasın gerek Türkiye'den gerekse de uluslararası kaynaklardan tedarik edilerek bir sektör projesi haline getirilmeye çalışılacaktır.

Hedeflerimiz

22

Bu sektörde Türkiye'nin 2023 ihracat vizyonu Meyve Sebze Mamulleri Sektörü için ancak gerekli rekabetçi nihai ürün ve bunun için kullanılacak hammadde projeksiyonu ile tamamlanabilecektir, aksi takdirde Meyve Sebze Mamulleri sektörünün hammadde sorununu çözmeden 2023 ihracat vizyonunun tam işleyemeyeceği kanaatindeyiz. Zira ABD; AB, ve Uzakdoğu'dakiler olmak üzere belli başlı rakipler geleceği planlayarak sektörün gidişatını çizmektedirler.

Hedeflerimiz

23

Teşekkürler…

Ümit Güvençumit.guvenc@tamek.com.tr